Wikipedia
afwiki
https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Media
Spesiaal
Bespreking
Gebruiker
Gebruikerbespreking
Wikipedia
Wikipediabespreking
Lêer
Lêerbespreking
MediaWiki
MediaWikibespreking
Sjabloon
Sjabloonbespreking
Hulp
Hulpbespreking
Kategorie
Kategoriebespreking
Portaal
Portaalbespreking
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Noordsee
0
213
2521073
2425258
2022-08-22T21:24:28Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Waterliggaam
| Naam = Noordsee
| Beeld = NASA NorthSea1 2.jpg
| Beeld_byskrif = [[Nasa]]-Satellietbeeld van die Noordsee
| Kaart = North Sea map-en.png
| Kaart_byskrif = Kaart van die Noordsee
| Koördinate = {{Koördinate|56|N|03|O|type:waterbody_scale:5000000|aansig=inlyn,titel}}
| Ligging = [[België]], [[Denemarke]], [[Duitsland]], [[Frankryk]], [[Nederland]], [[Noorweë]], [[Verenigde Koninkryk]]
| Soort = See van die [[Atlantiese Oseaan]]
| Oppervlakte = 570 000 km² (220 000 myl²)
| Gem_diepte = 95 m (312 vt)
| Maks_diepte = 700 m (2 300 vt)
| Volume = 54 000 km³
| Oppervlakhoogte =
| Lengte = 960 km (600 myl)
| Breedte = 580 km (360 myl)
| Opvangsgebied =
| Omtrek =
| Invloei = [[Elbe]], [[Oossee]], [[Ryn]], [[Teems]], [[Weser]]
| Uitvloei =
| Eiland =
| Nedersettings =
| Gevries =
| Rangorde_volume =
}}
[[Lêer:Locatie Noordzee.PNG|duimnael|links|Ligging van die Noordsee]]
[[Lêer:North sea eez.PNG|duimnael|links|Kaart van die Noordsee met eksklusiewe ekonomiese sones]]
[[Lêer:NorthSea-LightTunnel.jpg|duimnael|links|'n "Ligtonnel" oor die Noordsee]]
Die '''Noordsee''' is 'n [[epikontinentale see]] in die noordweste van [[Europa]]. Dit is gevorm deur die styging van die seespieël aan die einde van die [[ystydperk]] vanaf 10 000 v.C. Die diepste gebied, by die [[Noorweë|Noorse kus]], is ongeveer 700 meter diep, terwyl die gemiddelde diepte 95 meter beloop.
Die see is deel van die [[Atlantiese Oseaan]] en grens aan [[Groot-Brittanje]], die [[Faroëreilande]], [[Noorweë]], [[Denemarke]], [[Duitsland]], [[Nederland]], [[België]] en [[Frankryk]]. Sowat 80 miljoen mense woon in 'n radius van 150 kilometer rondom die kuslyn, en die Noorsee speel al eeue lank 'n belangrike rol as handelsroete vir die internasionale skeepvaart en Europa se toegang tot sy oorsese markte. Die suidelike Noordsee met die [[Engelse Kanaal]] is die besigste skeepsroete ter wêreld.
Die grootste deel van Europa se [[Ru-olie|olie-]] en [[aardgas|gasreserwes]] is in die Noordsee en word sedert die 1970's ontgin. Hierdie is die grootste ontginningsarea in die wêreld wat nie deel van [[OPUL]] is nie. Die meeste van die reserwes lê onder water wat aan die Verenigde Koninkryk en Noorweë behoort, met kleiner reserwes in die waters van Denemarke, Nederland en Duitsland.
Die Noordsee beslaan slegs 0,2 persent van die oseane se totale oppervlakte, maar is nogtans een van die visrykste seë.<ref>''DreiStromLand. Ems - Weser - Elbe. Boekdeel 1''. Hamburg: edition nordwest im Europa Verlag 2005, bl. 14</ref> Kommersiële [[vissery]] en oorbenutting het die plaaslike visbronne in die afgelope dekades drasties verminder, en die onophoudelike vloei van Noord-Europa se rioolwater, wat regstreeks in die Noordsee gepomp word of deur die aangrensende [[Oossee]] hierheen vloei, skep steeds 'n groot omgewingsprobleem.
== Geologie ==
Die huidige Noordsee is geologies gesproke maar 'n jong see, wat ontstaan het nadat die [[seevlak]] aan die einde van die laaste ystydperk (ongeveer 11 000 jaar gelede) begin styg het. Op die bodem onder die Noordseebekken lê egter gesteentes en strukture wat die gevolg is van geologiese prosesse tydens die laaste 350 miljoen jaar. Sedert halfpad deur die Tersiêre tydperk (die laaste 20 miljoen jaar) is die tektoniese daling van die Noordseebekken soortgelyk aan vandag. Die ligging van bodemdalingsgebiede ten opsigte van skuinsdalende gebiede langs die bekkenrand bepaal die grootte van die Noordsee tydens wisselende seevlakke.
<!--
=== De huidige toestand ===
De huidige Noordzeegrootte is enige duizenden jaren na het einde van de laatste [[IJstijd]] bereikt. Het is een stadium met relatief hoge zeespiegelstand. Tot zo'n 6000 jaar geleden was er sprake van zeespiegelstijging naar min-of-meer (± 1 meter) de huidige stand. Doordat de Noordzeebodem zakt, stijgt de [[zeespiegel]] relatief nog steeds. Over de [[4e millennium v.Chr.|laatste 6.000 Jaar]] in totaal zo'n 5 meter, waarvan ongeveer 50 centimeter in de laatste 1000 jaar. In de laatste anderhalve eeuw is de zeespiegelstijging ongeveer 20 tot 25 centimeter.
=== IJstijden: droogvallende en onderlopende Noordzee ===
In de laatste ijstijd (het [[Weichselien]]) en in eerdere [[Pleistoceen|ijstijden]] lag de Noordzee grotendeels droog. De zeespiegel stond tientallen meters lager doordat werelwijd veel water als [[gletsjer]]ijs en [[ijskap]]pen lag opgeslagen. Het zuidelijke deel van de Noordzee is het ondiepste gedeelte en lag in ijstijden regelmatig droog. Ongeveer [[7e millennium v.Chr.|9000 jaar geleden]] verdronk de zuidelijke Noordzee voor het laatst, in de aanloop naar de huidige toestand.
Op het hoogtepunt van de laatste ijstijd, stond de zeespiegel tot 120 meter onder de huidige stand en liep de kustlijn ongeveer 600 kilometer noordelijker. Delen van de Noordzee nabij [[Schotland]] en [[Scandinavië]]/[[Denemarken]] waren met [[landijs]] bedekt. In enkele eerdere ijstijden was dat in nog veel sterkere mate het geval - vooral in het [[Saalien]] en [[Elsterien]]. Alleen het uiterste zuiden van de Noordzee is nooit met [[landijs]] bedekt geweest.
In de warmere perioden zoals het [[Eemien|voorlaatste interglaciaal]] (rond 125.000 jaar geleden) lag de Noordzeekust op min of meer vergelijkbare locatie als de huidige. De verbinding in het zuidwesten door het [[Nauw van Calais (zeestraat)|Nauw van Calais]] naar [[Het Kanaal]] bestond ook in het laatste interglaciaal, maar daarvoor nog niet. Tot ca. 130.000 jaar geleden was dat gebied landbrug: de [[Britse Eilanden]] en het Europese vasteland vormden toen één landmassa, zowel in ijstijden als in interglacialen.
=== Transgressie aan einde laatste ijstijd ===
In de laatste millennia van het Weichselien (22.000-12.000 jaar geleden) steeg de zeespiegel van ca. 120 naar ca. 60 meter onder het huidige zeeniveau ([[transgressie]]). De Noordzee kustlijn lag toen direct noordelijk van de Doggersbank. De rivier de [[Elbe]] mondde er in uit. De zuidelijke Noordzee was nog land, waar dieren en mensen leefden en verder westelijk gelegen gebieden zoals de [[Britse Eilanden]] konden koloniseren. Het uiterste zuiden werd doorkruist door de [[Rijn]] met de [[Maas]] als zijrivier. In het [[Nauw van Calais (zeestraat)|Nauw van Calais]] mondde zij in [[Het Kanaal]] uit. In de daaropvolgende [[millennium|millennia]] bleef het water stijgen, uiteindelijk tot de huidige hoogte. De snelheid van zeespiegelstijging nam gestaag af.
De rivierdalen van [[Elbe]] en [[Rijn]] verdronken in de Noordzee ([[transgressie]]). Rond 9000 jaar geleden maakten Noordzee en [[Nauw van Calais (zeestraat)|Nauw van Calais]]-zee contact. In het millennium daarna werd de Noordzee door de [[Storegga]] [[tsunami]] getroffen. De Nederlandse kustlijn inclusief [[Strandwal]] en [[Waddenzee]] vormden zich vanaf 6000 jaar geleden. Langs de zandige zuidoost kust van de Noordzee vormden zich [[strandwal]]len. Tussen strandwallen en land-boven-zeeniveau lagen [[lagune]]s. Veel lagunes slibden deels met [[klei]] dicht en groeiden met [[veen (grondsoort)|veen]] vol. Andere gebieden bleven [[wad]]dengebied. In dit gebied worden afwisselend fases van uitbreiden van de lagune-zee en fases van verzoeting waargenomen. Dit zijn lokale [[transgressie]]s en [[Regressie (geologie)|regressies]] door het openen en sluiten van zeegaten, ze zijn niet synchroon in ieder segment van de Noordzeekust.
De laatste 5.000 jaar (terug tot [[3500-3000 v.Chr.|3000 v.Chr.]]) lag de zeespiegel binnen vier meter onder het huidige niveau. De laatste 2.000 jaar (terug tot [[jaar 0]]) was dat binnen twee meter. De strandwallen in Nederland bouwden zich van ca. 6.000 tot ca. 1.500 jaar geleden zeewaarts uit - sindsdien is de kustlijn tot de huidige positie afgeslagen.
-->
=== Dogger- en Klaverbank ===
In die midde van die Noordsee lê die [[Doggersbank]], 'n groot sandbank met 'n gemiddelde diepte van 15 tot 20 meter. Baie fossiele van die [[mammoet]] is daar gevind en daar word gedink dat díe diere omgekom het toe die Noordsee ná die einde van die ystye onder water geloop het. Die yskap het gesmelt en die [[seevlak|seespieël]] het gestyg. Dit het die Doggersbank hul laaste vlugplek gemaak. Suid van die Doggersbank lê die [[Klaverbank]], 'n gruisbank wat 'n oorblyfsel van 'n ou rivierbedding is.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|North Sea}}
{{Waterliggame van die wêreld}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Noordsee| ]]
[[Kategorie:Geografie van België]]
[[Kategorie:Geografie van Denemarke]]
[[Kategorie:Geografie van Duitsland]]
[[Kategorie:Geografie van Engeland]]
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
[[Kategorie:Geografie van Noorweë]]
[[Kategorie:Geografie van Skotland]]
[[Kategorie:Landvorme van Frankryk]]
jd3r7fxa9y111y3wjn85m4jl96mqwrf
Taalfamilie
0
329
2521040
2491931
2022-08-22T18:15:21Z
Jvbignacio9
100049
wikitext
text/x-wiki
{|class="toccolours vatop" style="float:right; clear:right; margin:0 0 1em 1em;"
|colspan=3|[[Lêer:Languages world map,angola.png|regs|400px|Verspreiding van die wêreld se belangrikste taalfamilies (alfabetiese volgorde)]]
|-
|
{{Stamboom2}}
* [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]]
** {{sleutel|#00A6A6|''[[Berbertale|Berbers]]''}}
** {{sleutel|#DDDD00|''[[Koesjitiese tale|Koesjities]]''}}
** {{sleutel|#FF8040|''[[Semitiese taalfamilie|Semities]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#D7AEFF|''[[Tsjadiese tale|Tsjadies]]''}}
* [[Altaïese tale|Altaïes]]
** {{sleutel|#008080|''[[Japannese tale|Japannees]]''}}
** {{sleutel|#808040|''[[Koreaans]]''}}
** {{sleutel|#00FF80|''[[Mongoolse tale|Mongools]]''}}
** {{sleutel|#BB005E|''[[Toengoesiese tale|Toengoesies]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#808080|''[[Turkse tale|Turks]]''}}
* {{sleutel|#BFD891|[[Inheemse tale van die Amerikas|Amerindies]]}}
* {{sleutel|#01A97B|[[Australiese tale|Australies]]}}
* {{sleutel|#FFBF9F|[[Austro-Asiatiese tale|Austro-Asiaties]]}}
* {{sleutel|#800000|[[Austronesiese tale|Austronesies]]}}
{{Stamboom2/einde}}
|
{{Stamboom2}}
* {{sleutel|#BA7072|[[Baskies]]}}
* {{sleutel|#808000|[[Drawidiese tale|Drawidies]]}}
* {{sleutel|#6097EF|[[Eskimo-Aleoetiese tale|Eskimo-Aleoeties]]}}
* [[Indo-Europese tale|Indo-Europees]]
** {{sleutel|#75FFFF|''[[Albanees]]''}}
** {{sleutel|#04D596|''[[Armeens]]''}}
** {{sleutel|#FF9DFF|''[[Baltiese tale|Balties]]''}}
** {{sleutel|#FF0000|''[[Germaanse tale|Germaans]]''}}
** {{sleutel|#753600|''[[Grieks]]''}}
** {{sleutel|#0080FF|''[[Indo-Ariese tale|Indo-Aries]]''}}
** {{sleutel|#8000FF|''[[Irannese tale|Irannees]]''}}
** {{sleutel|#00FF00|''[[Kelties]]''}}
** {{sleutel|#0000FF|''[[Romaanse tale|Romaans]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#00A800|''[[Slawiese tale|Slawies]]''}}
{{Stamboom2/einde}}
|
{{Stamboom2}}
* {{sleutel|#FFFF00|[[Kaukasiese tale|Kaukasies]]}}
* {{sleutel|#C2F80C|[[Khoisan-tale|Khoisan]]}}
* {{sleutel|#007500|[[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]]}}
* {{sleutel|#FFBFBF|[[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Saharies]]}}
* {{sleutel|#004040|[[Oeraalse tale|Oeraals]]}}
* {{sleutel|#FF9D48|[[Paleosiberiese tale|Paleosiberies]]}}
* {{sleutel|#BF80FF|[[Papoeas]]}}
* [[Sino-Tibettaanse tale|Sino-Tibettaans]]
** {{sleutel|#CECE00|''[[Chinees]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#FF00FF|''[[Tibeto-Birmaanse tale|Tibeto-Birmaans]]''}}
* {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#00B4B4|[[Tai-Kadai-tale|Tai-Kadai]]}}
* {{sleutel|#bfbfbf|Onbewoonde gebiede}}
{{Stamboom2/einde}}
|}
[[Lêer:Sprachfamilien der Welt (non Altai).png|duimnael|400px|Taalfamilies van die wêreld (sonder Altaïese tale)]]
[[Lêer:Primary Human Language Families Map.png|duimnael|400px|Vernaamste taalfamilies van die wêreld (en in sommige gevalle geografiese groepe van families).]]
[[Taal|Tale]] word opgedeel in '''taalfamilies''' op grond van ooreenkomste tussen tale en 'n oorsprong wat hulle deel. Die klassifikasie van tale is deur [[August Schleicher]] (1821–1868) begin met sy 'Stammbaumtheorie' (of stamboomteorie).
Hier is die belangrikste taalfamilies:
* [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]] (bv. [[Berbertale|Berbers]], [[Arabies]] en [[Hebreeus]])
* [[Algiese tale|Algies]] (bv. [[Cree]])
* [[Altaïese tale|Altaïes]] (voorgestelde taalfamilie)
* [[Amerindiese tale|Amerindies]]
* [[Andamanse tale|Andamans]]
* [[Arawaktale|Arawak]] (bv. [[Wayuu]])
* [[Australiese tale|Australies]]
* [[Austro-Asiatiese tale|Austro-Asiaties]] (bv. [[Viëtnamees]] en [[Khmer]])
* [[Austronesiese tale|Austronesies]] (bv. [[Malgassies]], [[Maleis]] en [[Polinesiese tale|Polinesies]])
* [[Aymara]] (dalk 'n [[Geïsoleerde tale|geïsoleerde taal]])
* [[Drawidiese tale|Drawidies]] (bv. [[Telugu]], [[Tamil]], [[Kannada]] en [[Malayalam]])
* [[Eskimo-Aleoetiese tale|Eskimo-Aleoeties]] (bv. [[Groenlands]] en [[Inuktitut]])
* [[Hmong-Mien-tale|Hmong-Mien]] (bv. Hmong en Yao)
* [[Indo-Europese tale|Indo-Europees]] ([[Afrikaans]], [[Engels]], [[Frans]], [[Grieks]], [[Russies]], [[Sanskrit]], [[Hindi]] ens.)
* [[Irokese tale|Irokees]] (bv. [[Cherokee (taal)|Cherokee]])
* [[Japannese tale|Japannees]] (bv. [[Japannees]] en [[Ryukyu-tale|Ryukyu]])
* [[Kartweliese tale|Kartwelies]] (bv. [[Georgies]], [[Zan]], [[Svan]])
* [[Khoisan-tale|Khoisan]] (bv. [[Khoi]] en [[San]])
* [[Majatale|Maja]] (bv. [[Majaans]])
* [[Mongoolse tale|Mongools]] (bv. [[Boerjaties]], [[Kalmikies]] en [[Mongools]])
* [[Na-Dené-tale|Na-Dené]] (bv. [[Navajo (taal)|Navajo]])
* [[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]] (bv. [[Joroeba]], [[Igbo]], [[Shona (taal)|Shona]], [[Zoeloe]], [[Xhosa]] en [[Sotho-taalfamilie|Sotho]])
* [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Saharies]] (bv. [[Luo]], [[Kanuri]] en [[Masai (taal)|Masai]])
* [[Noordoos-Kaukasiese tale|Noordoos-Kaukasies]] (bv. [[Awaars]], [[Ingoesjeties]] en [[Tsjetsjnies]])
* [[Noordwes-Kaukasiese tale|Noordwes-Kaukasies]] (bv. [[Abazyns]], [[Abchasies]], [[Adigies]] en [[Kabardies]])
* [[Oeral-Altaïes]] (bv. [[Fins]], [[Hongaars]], [[Turks]] en [[Oesbekies]], moontlik [[Japannees]] en [[Koreaans]]) – dikwels onderverdeel in [[Fins-Oegriese tale|Fins-Oegries]] (Europees) en [[Altaïese tale|Altaïes]] (Asiaties).
* [[Otomangue]] (bv. [[Mixteeks]] en [[Zapoteeks]])
* [[Paleosiberiese tale|Paleosiberies]] (bv. [[Chukchi]] en [[Korjak]])
* [[Papoeas]] (bv. die tale van die binneland van die eiland [[Nieu-Guinee]])
* [[Quechua]] (dalk 'n geïsoleerde taal)
* [[Sino-Tibettaanse tale|Sino-Tibettaans]] (bv. [[Chinees]], [[Birmaans]] en [[Tibettaans]])
* [[Tai-Kadai-tale|Tai-Kadai]] (bv. [[Thai]] en [[Lao (taal)|Lao]])
* [[Tasmaanse tale|Tasmaans]]
* [[Toengoesiese tale|Toengoesies]] (bv. [[Mantsjoe]])
* [[Tupí-tale|Tupí]] (bv. [[Guaraní]])
* [[Turkse tale|Turks]] (bv. [[Turks]] en [[Kasaks]])
* [[Uto-Asteekse tale|Uto-Asteeks]] (bv. [[Nahuatl]])
* [[Gebaretaal]]
* [[Geïsoleerde tale|Geïsoleerd]] (bv. [[Baskies]])
* [[Kreools]] bv. [[Haïtiaanse Kreools]], [[Papiaments]] en [[Sango]])
* [[Kunsmatige taal|Kunsmatig]] (bv. [[Esperanto]])
* [[Ongeklassifiseerde tale|Ongeklassifiseerd]]
* [[Pidgin]] (bv. [[Fanagalo]])
== Verdere leesstof ==
* {{en}} Raymond G. Gordon (Hrsg.): ''Ethnologue. Languages of the World.'' 15. Auflage. SIL International, Dallas TX 2005, ISBN 1-55671-159-X.
* {{en}} Merritt Ruhlen: ''A Guide to the World’s Languages.'' Band 1: ''Classification.'' Stanford University Press, Stanford CA 1987, ISBN 0-8047-1250-6 (Nachdruck. ebenda 2000, ISBN 0-8047-1894-6).
* {{en}} Charles F. Voegelin, Florence M. Voegelin: ''Classification and Index of the World’s Languages.'' Elsevier, New York NY u. a. 1977, ISBN 0-444-00155-7.
* {{en}} Iman Ghosh, [https://www.visualcapitalist.com/100-most-spoken-languages/ Ranked: The 100 Most Spoken Languages Around the World], Visual Capitalist, 15 Februarie 2020
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Languages by family}}
* {{en}} {{cite web |url=https://www.ethnologue.com/browse/families | title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Browse by Language Family | publisher=[[Ethnologue]] | accessdate=21 Augustus 2020}}
{{Taalfamilie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Taalfamilies| ]]
7yc47tjj0ppl38b8gpnj7wax9s7qod9
2521052
2521040
2022-08-22T19:20:33Z
777sms
20344
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Languages world map,angola.png]] → [[File:Languages world map actual.png]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)
wikitext
text/x-wiki
{|class="toccolours vatop" style="float:right; clear:right; margin:0 0 1em 1em;"
|colspan=3|[[Lêer:Languages world map actual.png|regs|400px|Verspreiding van die wêreld se belangrikste taalfamilies (alfabetiese volgorde)]]
|-
|
{{Stamboom2}}
* [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]]
** {{sleutel|#00A6A6|''[[Berbertale|Berbers]]''}}
** {{sleutel|#DDDD00|''[[Koesjitiese tale|Koesjities]]''}}
** {{sleutel|#FF8040|''[[Semitiese taalfamilie|Semities]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#D7AEFF|''[[Tsjadiese tale|Tsjadies]]''}}
* [[Altaïese tale|Altaïes]]
** {{sleutel|#008080|''[[Japannese tale|Japannees]]''}}
** {{sleutel|#808040|''[[Koreaans]]''}}
** {{sleutel|#00FF80|''[[Mongoolse tale|Mongools]]''}}
** {{sleutel|#BB005E|''[[Toengoesiese tale|Toengoesies]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#808080|''[[Turkse tale|Turks]]''}}
* {{sleutel|#BFD891|[[Inheemse tale van die Amerikas|Amerindies]]}}
* {{sleutel|#01A97B|[[Australiese tale|Australies]]}}
* {{sleutel|#FFBF9F|[[Austro-Asiatiese tale|Austro-Asiaties]]}}
* {{sleutel|#800000|[[Austronesiese tale|Austronesies]]}}
{{Stamboom2/einde}}
|
{{Stamboom2}}
* {{sleutel|#BA7072|[[Baskies]]}}
* {{sleutel|#808000|[[Drawidiese tale|Drawidies]]}}
* {{sleutel|#6097EF|[[Eskimo-Aleoetiese tale|Eskimo-Aleoeties]]}}
* [[Indo-Europese tale|Indo-Europees]]
** {{sleutel|#75FFFF|''[[Albanees]]''}}
** {{sleutel|#04D596|''[[Armeens]]''}}
** {{sleutel|#FF9DFF|''[[Baltiese tale|Balties]]''}}
** {{sleutel|#FF0000|''[[Germaanse tale|Germaans]]''}}
** {{sleutel|#753600|''[[Grieks]]''}}
** {{sleutel|#0080FF|''[[Indo-Ariese tale|Indo-Aries]]''}}
** {{sleutel|#8000FF|''[[Irannese tale|Irannees]]''}}
** {{sleutel|#00FF00|''[[Kelties]]''}}
** {{sleutel|#0000FF|''[[Romaanse tale|Romaans]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#00A800|''[[Slawiese tale|Slawies]]''}}
{{Stamboom2/einde}}
|
{{Stamboom2}}
* {{sleutel|#FFFF00|[[Kaukasiese tale|Kaukasies]]}}
* {{sleutel|#C2F80C|[[Khoisan-tale|Khoisan]]}}
* {{sleutel|#007500|[[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]]}}
* {{sleutel|#FFBFBF|[[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Saharies]]}}
* {{sleutel|#004040|[[Oeraalse tale|Oeraals]]}}
* {{sleutel|#FF9D48|[[Paleosiberiese tale|Paleosiberies]]}}
* {{sleutel|#BF80FF|[[Papoeas]]}}
* [[Sino-Tibettaanse tale|Sino-Tibettaans]]
** {{sleutel|#CECE00|''[[Chinees]]''}}
** {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#FF00FF|''[[Tibeto-Birmaanse tale|Tibeto-Birmaans]]''}}
* {{Stamboom2/einde tak}} {{sleutel|#00B4B4|[[Tai-Kadai-tale|Tai-Kadai]]}}
* {{sleutel|#bfbfbf|Onbewoonde gebiede}}
{{Stamboom2/einde}}
|}
[[Lêer:Sprachfamilien der Welt (non Altai).png|duimnael|400px|Taalfamilies van die wêreld (sonder Altaïese tale)]]
[[Lêer:Primary Human Language Families Map.png|duimnael|400px|Vernaamste taalfamilies van die wêreld (en in sommige gevalle geografiese groepe van families).]]
[[Taal|Tale]] word opgedeel in '''taalfamilies''' op grond van ooreenkomste tussen tale en 'n oorsprong wat hulle deel. Die klassifikasie van tale is deur [[August Schleicher]] (1821–1868) begin met sy 'Stammbaumtheorie' (of stamboomteorie).
Hier is die belangrikste taalfamilies:
* [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]] (bv. [[Berbertale|Berbers]], [[Arabies]] en [[Hebreeus]])
* [[Algiese tale|Algies]] (bv. [[Cree]])
* [[Altaïese tale|Altaïes]] (voorgestelde taalfamilie)
* [[Amerindiese tale|Amerindies]]
* [[Andamanse tale|Andamans]]
* [[Arawaktale|Arawak]] (bv. [[Wayuu]])
* [[Australiese tale|Australies]]
* [[Austro-Asiatiese tale|Austro-Asiaties]] (bv. [[Viëtnamees]] en [[Khmer]])
* [[Austronesiese tale|Austronesies]] (bv. [[Malgassies]], [[Maleis]] en [[Polinesiese tale|Polinesies]])
* [[Aymara]] (dalk 'n [[Geïsoleerde tale|geïsoleerde taal]])
* [[Drawidiese tale|Drawidies]] (bv. [[Telugu]], [[Tamil]], [[Kannada]] en [[Malayalam]])
* [[Eskimo-Aleoetiese tale|Eskimo-Aleoeties]] (bv. [[Groenlands]] en [[Inuktitut]])
* [[Hmong-Mien-tale|Hmong-Mien]] (bv. Hmong en Yao)
* [[Indo-Europese tale|Indo-Europees]] ([[Afrikaans]], [[Engels]], [[Frans]], [[Grieks]], [[Russies]], [[Sanskrit]], [[Hindi]] ens.)
* [[Irokese tale|Irokees]] (bv. [[Cherokee (taal)|Cherokee]])
* [[Japannese tale|Japannees]] (bv. [[Japannees]] en [[Ryukyu-tale|Ryukyu]])
* [[Kartweliese tale|Kartwelies]] (bv. [[Georgies]], [[Zan]], [[Svan]])
* [[Khoisan-tale|Khoisan]] (bv. [[Khoi]] en [[San]])
* [[Majatale|Maja]] (bv. [[Majaans]])
* [[Mongoolse tale|Mongools]] (bv. [[Boerjaties]], [[Kalmikies]] en [[Mongools]])
* [[Na-Dené-tale|Na-Dené]] (bv. [[Navajo (taal)|Navajo]])
* [[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]] (bv. [[Joroeba]], [[Igbo]], [[Shona (taal)|Shona]], [[Zoeloe]], [[Xhosa]] en [[Sotho-taalfamilie|Sotho]])
* [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Saharies]] (bv. [[Luo]], [[Kanuri]] en [[Masai (taal)|Masai]])
* [[Noordoos-Kaukasiese tale|Noordoos-Kaukasies]] (bv. [[Awaars]], [[Ingoesjeties]] en [[Tsjetsjnies]])
* [[Noordwes-Kaukasiese tale|Noordwes-Kaukasies]] (bv. [[Abazyns]], [[Abchasies]], [[Adigies]] en [[Kabardies]])
* [[Oeral-Altaïes]] (bv. [[Fins]], [[Hongaars]], [[Turks]] en [[Oesbekies]], moontlik [[Japannees]] en [[Koreaans]]) – dikwels onderverdeel in [[Fins-Oegriese tale|Fins-Oegries]] (Europees) en [[Altaïese tale|Altaïes]] (Asiaties).
* [[Otomangue]] (bv. [[Mixteeks]] en [[Zapoteeks]])
* [[Paleosiberiese tale|Paleosiberies]] (bv. [[Chukchi]] en [[Korjak]])
* [[Papoeas]] (bv. die tale van die binneland van die eiland [[Nieu-Guinee]])
* [[Quechua]] (dalk 'n geïsoleerde taal)
* [[Sino-Tibettaanse tale|Sino-Tibettaans]] (bv. [[Chinees]], [[Birmaans]] en [[Tibettaans]])
* [[Tai-Kadai-tale|Tai-Kadai]] (bv. [[Thai]] en [[Lao (taal)|Lao]])
* [[Tasmaanse tale|Tasmaans]]
* [[Toengoesiese tale|Toengoesies]] (bv. [[Mantsjoe]])
* [[Tupí-tale|Tupí]] (bv. [[Guaraní]])
* [[Turkse tale|Turks]] (bv. [[Turks]] en [[Kasaks]])
* [[Uto-Asteekse tale|Uto-Asteeks]] (bv. [[Nahuatl]])
* [[Gebaretaal]]
* [[Geïsoleerde tale|Geïsoleerd]] (bv. [[Baskies]])
* [[Kreools]] bv. [[Haïtiaanse Kreools]], [[Papiaments]] en [[Sango]])
* [[Kunsmatige taal|Kunsmatig]] (bv. [[Esperanto]])
* [[Ongeklassifiseerde tale|Ongeklassifiseerd]]
* [[Pidgin]] (bv. [[Fanagalo]])
== Verdere leesstof ==
* {{en}} Raymond G. Gordon (Hrsg.): ''Ethnologue. Languages of the World.'' 15. Auflage. SIL International, Dallas TX 2005, ISBN 1-55671-159-X.
* {{en}} Merritt Ruhlen: ''A Guide to the World’s Languages.'' Band 1: ''Classification.'' Stanford University Press, Stanford CA 1987, ISBN 0-8047-1250-6 (Nachdruck. ebenda 2000, ISBN 0-8047-1894-6).
* {{en}} Charles F. Voegelin, Florence M. Voegelin: ''Classification and Index of the World’s Languages.'' Elsevier, New York NY u. a. 1977, ISBN 0-444-00155-7.
* {{en}} Iman Ghosh, [https://www.visualcapitalist.com/100-most-spoken-languages/ Ranked: The 100 Most Spoken Languages Around the World], Visual Capitalist, 15 Februarie 2020
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Languages by family}}
* {{en}} {{cite web |url=https://www.ethnologue.com/browse/families | title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Browse by Language Family | publisher=[[Ethnologue]] | accessdate=21 Augustus 2020}}
{{Taalfamilie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Taalfamilies| ]]
09wg4i3uo8bwphz5s0qlwfninof51xw
1939
0
489
2520996
2517864
2022-08-22T15:03:03Z
Aliwal2012
39067
/* Geboortes */
wikitext
text/x-wiki
{{jare|beeld=Pio XI junto a su sucesor, Eugenio Pacelli (Futuro Pio XII).jpg|teks=Pous Pius XI en sy opvolger Pius XII}}
Die '''jaar 1939''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 39ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad.
== Gebeure ==
* Skeuring in die [[Verenigde Party]] (VP) nadat [[Barry Hertzog|Hertzog]] neutraliteit in [[Tweede Wêreldoorlog]] voorstaan.
* Die [[Nasionale Party|Herenigde Nasionale Party]] (HNP) kom tot stand met Hertzog se kortstondige toetrede tot die Gesuiwerde Nasionaliste.
* [[Jan Christian Smuts]] word herkies as Eerste Minister van die [[Unie van Suid-Afrika]].
* [[12 Februarie]] – [[Switserland]] erken die Nasionaal-Spaanse regering van generaal [[Francisco Franco]] in Spanje.
* [[17 Februarie]] – Prof. [[J.L.B. Smith]] ondersoek die eerste maal die [[selakant]] wat sewe weke tevore aan [[Marjorie Courtenay-Latimer]] oorhandig is.
* [[2 Maart]] – [[Pous Pius XII]] volg [[Pous Pius XI]] op as [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]].
* [[22 Mei]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: [[Duitsland]] en [[Italië]] teken die [[Verdrag van Staal]].
* [[1 Junie]] – Die Britse [[duikboot]] [[HMS Thetis]] sink in 'n ongeluk met 'n verlies van 99 persone.
* [[23 Augustus]] – [[Nazi-Duitsland]] en die [[Sowjetunie]] sluit die [[Molotof-Ribbentrop-verdrag]], 'n nie-aanvalsverdrag waarby in die geheim [[Pole]] verdeel word en [[Finland]], die [[Baltiese lande]] en 'n stuk van [[Roemenië]] aan die Sowjetunie toekom.
* [[1 September]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: [[Inval van Pole]] – [[Nazi-Duitsland]] val [[Pole]] aan.
* [[3 September]] – Tweede Wêreldoorlog: [[Frankryk]], [[Australië]] en die [[Verenigde Koninkryk]] verklaar oorlog teen Duitsland, begin van die oorlog.
* [[5 September]] – Tweede Wêreldoorlog: Die [[Verenigde State]] verklaar sy neutraliteit in die oorlog.
* [[6 September]] – Tweede Wêreldoorlog: [[Suid-Afrika]] verklaar oorlog teen Duitsland.
* [[10 September]] – Tweede Wêreldoorlog: [[Kanada]] verklaar oorlog teen Duitsland.
* [[17 September]] – Tweede Wêreldoorlog: [[Sowjet-Unie]] val Pole binne en beset die Oos-Poolse gebiede.
* [[27 September]] – Tweede Wêreldoorlog: [[Warskou]] gee oor aan Duitsland.
* [[14 Oktober]] – Tweede Wêreldoorlog: Die Duitse [[duikboot]] [[U-47 (Kriegsmarine)|U-47]] onder bevel van kaptein Günther Prien dring [[Scapa Flow]] binne en kelder ''[[HMS Royal Oak]]''.
== Geboortes ==
* [[16 Februarie]] – [[Marita Napier]], Suid-Afrikaanse [[sangeres|sopraan]] († [[2004]]).
* [[18 Februarie]] – [[Marek Janowski]], Pools-gebore Duitse [[dirigent]].
* [[4 Maart]] – [[Carel Trichardt]], Suid-Afrikaanse [[akteur]].
* [[6 Maart]] – [[Lina Spies]], Afrikaanse literator en digter.
* [[17 Maart]] – [[Ollie Viljoen]], Afrikaanse musikant en storieverteller († [[2014]]).
* [[25 Maart]] − [[Pius Langa]], oud-hoofregter van Suid-Afrika († [[2013]]).
* [[31 Maart]] – [[J.C. Kannemeyer]], Afrikaanse skrywer en biograaf († [[2011]]).
* [[1 April]] – [[Ali MacGraw]], Amerikaanse aktrise, model, skrywer en diereregte-aktivis.
* [[2 April]] – [[Marvin Gaye]], Amerikaanse sanger († [[1984]]).
* [[4 April]] – [[Hugh Masekela]], legendariese Suid-Afrikaanse trompetspeler († [[2018]]).
* [[7 April]] – [[Francis Ford Coppola]], Amerikaanse regisseur.
* [[12 April]] – [[Mannetjies Roux]], Springbokrugbyspeler.
* [[13 April]] – [[Paul Sorvino]], Amerikaanse akteur (s. [[2022]]).
* [[14 April]] – [[Winnie Rust]], Afrikaanse skrywer († [[2016]]).
* [[16 April]] – Dusty Springfield, Engelse [[sanger]] († [[1999]]).
* [[20 April]] – [[Gro Harlem Brundtland]], politikus en Eerste Minister van [[Noorweë]].
* [[23 April]] – [[Lee Majors]], Amerikaanse akteur.
* [[27 April]] – [[João Bernardo Vieira]], voormalige president van [[Guinee-Bissau]] († [[2009]]).
* [[7 Mei]] – [[Ruud Lubbers]], politikus en Eerste Minister van [[Nederland]] († [[2018]]).
* [[19 Mei]] – [[Dick Scobee]], Amerikaanse vlieënier, ingenieur en [[ruimtevaarder]], sterf in [[Challenger-ramp]] († [[1986]]).
* [[25 Mei]] – [[Ian McKellen]], Engelse akteur en skrywer.
* [[27 Mei]] – [[Don Williams]], Amerikaanse countrysanger († [[2017]]).
* [[4 Junie]] – [[Barry Trengove]], Suid-Afrikaanse [[akteur]] († [[2004]]).
* 4 Junie – Dr. [[Pieter Willem Bingle]], predikant van die [[Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika]] († [[2020]]).
* [[8 Junie]] – [[Norman Davies]], Engelse geskiedkundige.
* [[11 Junie]] – [[Jackie Stewart]], Skotse motorrenjaer.
* [[13 Junie]] – [[Siegfried & Roy|Siegfried Fischbacher]], Amerikaanse vermaaklikheidpersoonlikheid († [[2021]]).
* [[16 Junie]] – [[Philip de Vos]], operasanger, fotograaf, digter en skrywer van kinder- en jeugverhale.
* [[26 Junie]] – [[Ampie Coetzee]], letterkundige en professor in Afrikaans-Nederlands aan die universiteite van die Witwatersrand en die Wes-Kaap († [[2020]]).
* [[15 Julie]] – [[Chris Barnard (skrywer)|Chris Barnard]], Afrikaanse skrywer († [[2015]]).
* [[1 Augustus]] – [[John Miles]], Afrikaanse skrywer en digter.
* [[11 Augustus]] – [[Engela van Rooyen]], Afrikaanse skryfster.
* [[21 Augustus]] – [[Festus Mogae]], [[Botswana]]-politikus en derde president van Botswana (1998–2008).
* [[5 September]] – [[Clay Regazzoni]], Switserse motorrenjaer († [[2006]]).
* [[7 September]] – [[Stanislav Petrov]], Sowjetse luitenant-kolonel († [[2017]]).
* [[9 September]] – [[Reuven Rivlin]], Israelse politikus (president van 2014 tot 2021).
* [[16 September]] – [[Breyten Breytenbach]], Suid-Afrikaanse digter, skrywer en skilder.
* 16 September – [[Yaakov Neeman]], Israelse politikus, advokaat en regsgeleerde († [[2017]]).
* [[18 September]] – [[Fred Willard]], Amerikaanse akteur en skrywer († [[2020]]).
* [[29 September]] – [[Larry Linville]], Amerikaanse akteur († [[2000]]).
* [[18 Oktober]] – [[George Meiring]], laaste hoof van die [[Suid-Afrikaanse Weermag]] en eerste hoof van die [[Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag]].
* [[20 Oktober]] – [[Patrick Hughes (kunstenaar)|Patrick Hughes]], Britse kunstenaar.
* [[22 Oktober]] – [[Cliff Saunders]], 'n Suid-Afrikaanse joernalis († [[2019]]).
* [[26 Oktober]] – [[Karel Schoeman]], Afrikaanse skrywer († [[2017]]).
* [[15 November]] – [[Yaphet Kotto]], Amerikaanse [[akteur]], skrywer en regisseur.
* [[26 November]] – [[Tina Turner]], Amerikaanse [[sangeres]] en [[aktrise]].
* [[18 Desember]] – [[Stoffel van der Merwe]], Suid-Afrikaanse professor en [[politikus]].
* [[26 Desember]] – [[Phil Spector]], Amerikaanse [[musiekprodusent]] († [[2021]]).
* [[29 Desember]] – [[Patricia Berjak]], Suid-Afrikaanse botanis († [[2015]]).
== Sterftes ==
* [[28 Januarie]] – [[William Butler Yeats]], Ierse digter en dramaturg (* [[1865]]).
* [[10 Februarie]] – Pous Pius XI, die 259ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* [[1857]]).
* [[2 Maart]] – [[Howard Carter]], Britse argeoloog en egiptoloog (* [[1874]]).
* [[6 April]] – [[Stella Southern]], Australiese aktrise.
* [[16 April]] – [[Andries Smorenburg]], ontsnap van [[Sint Helena]] tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] (* [[1872]]).
* [[22 Mei]] – [[Willem de Mérode]], Nederlandse digter (* [[1887]]).
* [[24 Mei]] – [[Aleksander Brückner]], Poolse filosoof en literatuurhistorikus (* [[1856]]).
* [[23 September]] – [[Sigmund Freud]], beroemde Oostenrykse sielkundige, (* [[1856]]).
* [[16 Oktober]] – [[Charlotte Maxeke]], SA godsdienstige leier, maatskaplike werker en politieke aktivis (* [[1874]]).
* [[27 Oktober]] – [[Elizabeth Conradie]], Afrikaanse lektor en navorser (* [[1903]]).
* [[22 Desember]] – [[Sarie Maré]], die vrou oor wie die eerste versie van die volksliedjie “[[Sarie Marais]]” handel (* [[1869]]).
* [[23 Desember]] – [[Anthony Fokker]], [[Nederlandse]] vliegtuigontwerper (* [[1890]]).
[[Kategorie:1939| ]]
[[Kategorie:20ste eeu]]
0fennfhsgej1j0y33rbfd6zzsw17nst
4 Maart
0
2100
2520997
2492309
2022-08-22T15:04:06Z
Aliwal2012
39067
/* Geboortes */ Carel Trichardt
wikitext
text/x-wiki
{{MaartKalender}}
'''4 Maart''' is die 63ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (64ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 302 dae in die res van die jaar.
== Gebeure ==
* [[1447]] – [[Enea Silvio Piccolomini]] (later [[Pous Pius II]]) word priester.
* [[1461]] – Die [[Rose-oorlog|Roosoorloë]] in [[Engeland]]: koning [[Hendrik VI van Engeland|Hendrik VI]] uit die [[Huis van Lancaster]] word afgeset deur sy neef uit die [[Huis van York]], wat toe [[Eduard IV van Engeland|Koning Eduard IV]] word.
* [[1561]] – Kardinaal Carlo Carafa, neef van [[Pous Paulus IV]], word afgeset en tereggestel weens sy betrokkenheid by die moord op die swanger vrou van sy broer, die hertog van Paliano.
* [[1791]] – [[Vermont]] word die 14de [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die [[Verenigde State]].
* [[1825]] – Ondanks nederlae in beide die [[VSA]] se verkiesingskollege en die populêre stem in die Amerikaanse presidensiële verkiesing in [[1824]], word [[John Quincy Adams]] ingesweer as die sesde [[President]] van die VSA.
* [[1853]] – [[Pous Pius IX]] publiseer die bul ''Ex Qua Die'' waarin die Nederlandse kerkprovinsie opgerig word.
* [[1877]] – Emile Berliner vind die [[mikrofoon]] uit.
* [[1919]] – Die [[Slangkopvuurtoring]] in [[Kommetjie]], op die [[Kaapse Skiereiland]] word in gebruik geneem.
* [[1975]] – [[Charlie Chaplin]], 'n [[akteur]] en regisseur, word deur [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|koningin Elizabeth II]] tot ridder geslaan.
* [[1980]] – [[Robert Mugabe]] van die ''[[Zimbabwe African National Union]]'' word as die eerste regeringshoof van [[Zimbabwe]] verkies.
* [[1994]] – Die [[Vryheidsfront Plus]], 'n Suid-Afrikaanse politieke party, word gestig.
== Geboortes ==
* [[1678]] – [[Antonio Vivaldi]], 'n Venesiaanse komponis in die [[Barok]]-era († [[1741]]).
* [[1890]] – [[Gerard Moerdijk]], Suid-Afrikaanse argitek († [[1958]]).
* [[1891]] – [[Stephanus Petrus le Roux]], Suid-Afrikaanse politikus en Minister van Landbou († [[1974]]).
* [[1898]] – [[Hans Krebs]], Duitse generaal († [[1945]]).
* [[1904]] – [[Joseph Schmidt]], Joodse tenoor en akteur († [[1942]]).
* [[1908]] – [[James Norval]], Suid-Afrikaanse teater- en filmakteur († [[1970]]).
* [[1916]] – [[Cecil Aronowitz]], Suid-Afrikaansgebore altviolis († [[1978]]).
* [[1923]] – [[Patrick Moore]], 'n Britse sterrekundige († [[2012]]).
* [[1929]] – [[Bernard Haitink]], Nederlandse [[dirigent]].
* [[1932]] – [[Miriam Makeba]], Suid-Afrikaanse musieklegende († [[2008]]).
* 1932 – [[Jackie Mekler]], vyfmalige wenner van die [[Comrades-maraton]] († [[2019]]).
* [[1936]] – [[Jim Clark]], [[Skotse]] [[Formule Een|F1-renjaer]] († [[1968]]).
* [[1939]] – [[Carel Trichardt]], Suid-Afrikaanse [[akteur]].
* [[1946]] – [[Diane Broeckhoven]], Vlaamse skryfster.
* [[1947]] – [[Jan Garbarek]], [[Noorweë|Noorse]] jazz-saksofonis.
* [[1968]] – [[Patsy Kensit]], Britse aktrise.
* [[1983]] – [[Jaque Fourie]], [[Springbokke|Springbokrugbyspeler]].
== Sterftes ==
* [[561]] – [[Pous Pelagius I]], die 60ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* ±[[500]]).
* [[1832]] – [[Jean-François Champollion]], Franse [[taalkundige]] en grondlegger van die [[Egiptologie]] (* [[1790]]).
* [[1990]] – Hank Gathers, Amerikaanse basketbalspeler (* [[1967]]).
* [[2013]] – [[Seki Matsunaga]], Japannese sokkerspeler (* [[1928]]).
* [[2015]] – [[Solly Ozrovech]], predikant en skrywer van [[Christelik]]e boeke (* [[1927]]).
* [[2017]] – [[Margaret Roberts]], [[Suid-Afrika]]anse kruiedokter en [[skrywer]] (* [[1937]]).
* [[2019]] – [[King Kong Bundy]], Amerikaanse stoeier en akteur (* [[1957]]).
* 2019 – [[Klaus Kinkel]], Duitse politikus (* [[1936]]).
* 2019 – [[Luke Perry]], Amerikaanse akteur (* [[1966]]).
* [[2020]] – [[Javier Pérez de Cuéllar]], 'n [[Peru|Peruaanse]] diplomaat en politikus (* [[1920]]).
* [[2021]] – [[Karima Brown]], Suid-Afrikaanse joernalis (* [[1967]]).
* [[2022]] – [[Mitchell Ryan]], Amerikaanse akteur (* [[1934]]).
* [[2022]] – [[Shane Warne]], Australiese krieketspeler (* [[1969]]).
== Vakansies, vierings, en waarnemingsdae ==
{{commonskat|4 March}}
* Sint Casimirdag in [[Litaue]] en [[Pole]].
* Feesdag van [[Pous Lucius I]] van die Rooms-Katolieke Kerk.
[[Kategorie:Maart]]
fmmx7pua3n0dmr7mj16oeyym9b7dj5n
Wikipedia:Geselshoekie
4
5209
2520951
2520938
2022-08-22T11:59:32Z
Oesjaar
7467
/* Wikipedia Opleiding in Stellenbosch. */ nuwe afdeling
wikitext
text/x-wiki
__NEWSECTIONLINK__
__NOINDEX__
<div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>">
{{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->|
* [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]]
}}a
*[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]]
</div>
[[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!--
[[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]
[[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]]
[[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]]
[[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]-->
<div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;">
<big><center>'''Sien ook:'''</center></big>
* [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is.
* [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers.
* [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy.
* [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer.
<center>'''Verdere hulp:'''<br /></center>
Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die
* [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']],
* [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en
* [[:m:|Meta Wikipedia]].
</div>
{{Argiefboks|18
| argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]]
| argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]]
| argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]]
| argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]]
| argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]]
| argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]]
| argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]]
| argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]]
| argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]]
| argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]]
| argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]]
| argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]]
| argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]]
| argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]]
| argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]]
| argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]]
| argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]]
| argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]]
}}
Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys.
Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak.
Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word.
Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans]
<div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit§ion=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div>
== Ek is met die Maan gepla... ==
Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC)
:Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC)
== Die ruimteterme... ==
Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC)
== Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 ==
<div style = "line-height: 1.2">
<span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span>
----
Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word.
Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang.
</div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;">
* '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]])
* '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]])
* '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]])
* '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]])
* '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]])
* '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]])
* '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]])
* '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]])
* '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]])
*
'''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/>
[[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC)
== Ons is nou 69ste... ==
Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC)
== Taaldinge op RSG ==
[[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC)
:Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC)
::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC)
:::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC)
::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete!
[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC)
== [[Museum van Legendes]] ==
Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC)
:Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC)
::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC)
== Wikipedia op FB ==
Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC)
== Die opleidingsessie te [[SAAWK]] ==
Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC)
:Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC)
::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC)
:::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC)
== Benodig ==
'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC)
== Groete uit Duitsland! ==
Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC)
:{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC)
::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC)
== Endemies aan/in/vir ==
Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC)
:Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC)
::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC)
:::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC)
== [[Louisa Bolus]] ==
Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC)
:En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC)
== Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag ==
Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC)
:Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC)
::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC)
:::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC)
::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC)
== Reëls vir afkappingsteken/apostroof ==
Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek.
Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord.
Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC)
:Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC)
::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC)
::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC)
:::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC)
::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC)
:::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC)
:::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC)
:::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC)
::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC)
== [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel ==
Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC)
:Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC)
::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC)
== Theunis C.C. Lombard ==
Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC)
:Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC)
::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC)
== Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... ==
Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC)
== Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... ==
Gemeenskap, sien:http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:31, 14 Augustus 2022 (UTC)
== Geluk prof. Anne-Marie Beukes! ==
Geluk aan prof. [[Anne-Marie Beukes]], HUB van die SA Akademie vir Kuns en Wetenskap, wat vandag verjaar! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:18, 15 Augustus 2022 (UTC)
== Die Afrikaanse Wikipedia op Facebook! ==
Gemeenskap, ons het die 900 lede mylpaal verbygesteek! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:14, 16 Augustus 2022 (UTC)
== Bemarking.... ==
Gemeenskap: nou Don aand tussen 20:00 en 20:30 saai Pretoria FM so 'n 5 minute onderhoud uit op Rondomtalie! RSG saai dan Sondag na 11:00 'n onderhoud uit op Taaldinge - dankie Ina Strydom. Beide is vandag met my gevoer. Luister as julle kan.
Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:48, 16 Augustus 2022 (UTC)
Die skakel na "Taaldinge" is [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-21-augustus-2022 hier]
== Louisa Bolus ==
Gemeenskap, ek bevestig dat daar nou presies 500 skakels na die artikel van [[Louisa Bolus]] is! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 19 Augustus 2022 (UTC)
== Die Afrikaanse Wikipedia en Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns ==
Gemeenskap, hierdie week finaliseer ons die dokumente en dan begin 'n nuwe hoofstuk vir die Afrikaanse Wikipedia asook vir die Akademie! Ons kontak persoon by die Akademie is Sanita Meyer (086 133 37660). Ons gaan 'n groot kennisgewingbord (advertensiebord?) buite die Akademie oprig. Myns insiens moet die volgende op die bord verskyn: ''Hier is die tuiste van die Afrikaanse Wikipedia!'' vergesel met die Wikipedia logo en relevante tel. nommer en epos adres.
Ek hoor graag wat julle dink oor die kennisgewingbord. Enige persoon wat wil help met die ontwerp is welkom! Kuns is nie my sterk punt nie. Ek hoor graag van julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:44, 20 Augustus 2022 (UTC)
== Latynse musiek ==
Help asb: By "Latin music" soos gesing deur [[Julio Iglesias]], skryf mens "Latyns" of bly dit "Latin"? Dankie, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:18, 21 Augustus 2022 (UTC)
:Ek sien die paar Wikipedias wat artikel daaroor het, vertaal "Latin". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:32, 22 Augustus 2022 (UTC)
== Artikels met bronne/verwysings wat onleesbaar is ==
Gemeenskap, ek het 'n wesenlike probleem met die skielike klomp artikels wat bronne/verwysings in ander tale het wat nie geverifieer kan word nie, veral die Russiese goed. Enige gebruiker het die reg om feite te verifieer wat ons nie kan doen nie. Hoe weet ons die bronne is nie bemarking materiaal of iets politiekery nie? Dit skep geleenthede waar leuens/onwaarhede ens versprei kan word ten koste van ons Wikipedia. Myns insiens moet ons dit nie toelaat nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:09, 22 Augustus 2022 (UTC)
{{Gekant}} Nee. Die Romeine het die spreekwoord gehad: ''Graecum est, non legitur'' (dis Grieks, dit is onleesbaar), en ons weet wat van hul wonderlike beskawing geword het.
'''Nommer 1'''. Nou sien, in die akademie werk dit so: enige mite moet jy by sy oorspronklike teks naspoor. Ons noem dit die '''primêre teks''' of '''oerteks'''. Die oudste bestaande teks wat daar is. As dit in Grieks is, dan is dit Grieks. As dit in Kopties is, dan is dit Kopties. Die teks is onveranderlik, jy egter nie.
Want, ek kyk hierdie week hoe [[Wolraad Woltemade]] vreeslik baie aandag geniet het. Die teks wat ons oor hom het is wel in 1805. Onthou, die heldedaad is in 1773. Maar daar is die sinnetjie wat sê dat die VOC van hom en sy heldedade verwittig is. Ek soek onder andere '''daardie bronne'''. Wie het die VOC meegedeel? Waar is die bewyse? Hoe weet ons dit is nie nog 'n mite soos die [[Heks van Hexrivier]] nie? Die lesers het die reg op die waarheid. As dit versinsel is, is dit versinsel.
Of, die enigste inligting wat ons oor [[Johanna van Arkel]] eintlik het, is haar verhoor van twee bundels lank, wat natuurlik in daardie jare in Latyn opgeteken is. Hier is [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/99/Proc%C3%A8s_de_condamnation_et_de_r%C3%A9habilitation_de_Jeanne_d%E2%80%99Arc%2C_dite_la_Pucelle%2C_Volume_1.pdf bundel 1], en [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/46/Proc%C3%A8s_de_condamnation_et_de_r%C3%A9habilitation_de_Jeanne_d%E2%80%99Arc%2C_dite_la_Pucelle%2C_Volume_2.pdf bundel 2]. Die res is omstandigheidsgetuienis, of briewe of wat in [[egodokument]]e opgeteken staan.
Enigiets anders OOR daardie oerteks is '''sekondêre tekste'''. Dit sluit vertalings in, en kantlynaantekeninge, kommentaar, maar soos die Italiaanse spreekwoord lui: vertaling is verraad. Want, orals is daar sprake van ''interpretasie''. Elkeen vertolk die waarheid anders. Die oerteks spreek vanself. Probeer Afrikaanse tekste in Engels vertaal. Nie altyd bevredigend nie, nè, fynere nuanses gaan verlore.
Dus moet jy 'n kenner kry, van die universiteit. Of, iemand van 'n anderstalige Wikipedia.
As ons goed oor die VOC wil hê, dan moet ons by nationaalarchief.nl gaan soek. Die skrif is in die skeepsjoernale iets '''ongoddelik lelik''', maar daar is paleograwe wat hul daarmee besig hou. Die Kaapse argief, so verneem ek, wil skynbaar alles kopiereg op hê, ook hul getranskribeerde tekste. Die Hollanders sê weer: "maar donder op, leef en laat leef!" Al hul bronne is absoluut gratis en toeganklik en in die openbare besit; jy kan daarmee maak wat jy wil. So watter bron mag mens nou gebruik? Dikwels, soos by [[Joachim Nikolaus von Dessin]], is die enigste '''toeganklike''' kopie van sy testament juis in daardie een '''ongoddelik lelike teks'''.
In [[Dan Sleigh]] se boek, ''Fort Lydsaamheid'', sal ons byvoorbeeld van kartograaf De Bucquoij (in die boek wel 'n chirurgyn) te lese kry wat vanaf Delagoabaai met die ''Northhampton'' terug is Kaap toe. Dis op bl. 90. Dis in Afrikaans, ''suiwer Afrikaans'', maar suiwer '''versinsel'''. De Bucquoij is '''ONTVOER''' deur Engelse seerowers met die ''Victory'' in die baai, het 'n draai gaan maak in Madagaskar (daar is hy sonder seremonie gelos), daarna is hy weer baai toe, uitgetrap in Batavia (Jakarta), na Formosa (Taiwan), en het eers in 1735 rond teruggekeer, via die Kaap, Nederland toe. Daar het hy belewenisse op skrif uitgegee. En daardie boek het ek verlede jaar op Goeie Vrydag gelees. So ek weet Sleigh skryf fiksie.
So ook word gepraat van ene Jan Mona wat ook terug Kaap toe is, nadat hy feitlik die wa deur die drif help trek het. In die boek is hy glo vreeslik spaarsamig, al sy gasie word opgepot in die Kaap, want hy wil sy vader, wat in die tronk sit, se skuld afbetaal. Toe hy in die Kaap terugkom, word hom meegedeel die tronk het afgebrand. Sy vader en sussie is albei dood.
Weer suiwer Afrikaans, weer liederlike versinsel. Jan Mona is in 1729 in Delagoabaai vermoor. Hy het die Kaap nooit weer gesien nie. Die VOC het wel sy geld aan naasbestaandes gestuur.
'''Nommer 2'''. 'n Mens kan bloot die naam van 'n fiktiewe Afrikaanse/Engelse/Duitse boek gegee het, wat ook nie bestaan nie. Wie sal weet?
'''Nommer 3'''. Die Kataloniese Wikipedia het al probeer wys dat daar "leemtes" bestaan, in kennis. Ons kan tog nie verwag dat alle Staatsadministrasie dwarsoor die wêreld in Engels sal geskied nie. Wel in Spaans, Frans, Russies, ''und so weiter''. Voorts moet mens onthou, as mens oor Russiese sake skryf, dan sal jy noodwendig Russiese bronne moet raadpleeg. As jy dus kennis kan deel wat ander tale nie het nie, het jou Wikipedia die voorsprong.
Oplossings:
# Bevriend ander gebruikers op anderstalige Wikipedias, wat jy kan vertrou (en jou gratis verblyf by buitelandse Wikimanias kan bied...).
# Google Chrome verskaf 'n blitsige vertaaldiens vir webblaaie.
# Begin maar 'n ander taal aanleer by Duolingo... [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 07:48, 22 Augustus 2022 (UTC)
== Wikipedia Opleiding in Stellenbosch. ==
Gemeenskap, neem kennis dat die [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] hulle konferensie geriewe vir ons beskikbaar gestel het vir opleiding en inligting sessies. Ek beplan 'n sessie vir iewers in die middel van Oktober. Alle plaaslike gebruikers is welkom om te help! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:59, 22 Augustus 2022 (UTC)
hnbsw7af96uyx8j2k1blfpfid0927vv
Gebruiker:Karel Anthonissen
2
8479
2521111
2520587
2022-08-23T07:42:36Z
Aliwal2012
39067
/* Augustus 2022 */
wikitext
text/x-wiki
==Augustus 2005==
[[Image:Delvillebos bord.jpg|thumb|right|500px|Delvillebos, bord in Frans, Engels en Afrikaans (eie beeld)]]
My eerste stukkie in Afrikaans: [[Delvillebos]], na 'n besoek aan die slagvelde en die begraafplaase in Frankryk. In Delvillebos is veel Suid-Afrikaanse mans (van alle kleure) gesneuwel in die waansin van "ons" Europese oorloë.
==Augustus 2022==
Hierdie Nederlandse Wikipedia-artikel wat oor my gaan: [https://nl.wikipedia.org/wiki/Karel_Anthonissen]. My gebruikersrekening daar [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speciaal:Bijdragen/Karel_Anthonissen] is opgeskort in juni 2022. Ek het daar in 17 jaar ongeveer 60,000 wysigings gemaak, sowel as 350,000 wysigings onder 'n skuilnaam. Skielik is dit [https://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Kouspop kouspopmisbruik] genoem. Die skorsing het onmiddellik sonder enige prosedure van verdediging in werking getree, sonder om in ag te neem dat daar 'n verskil is tussen 'n skuilnaam en die misbruik daarvan. Dit is jammer dat 'n vrye gemeenskap 'n klein diktatuur kan word.
[[de:Benutzer:Karel Anthonissen]]
[[en:User:Karel Anthonissen]]
[[fr:Utilisateur: Karel Anthonissen]]
[[nl:Gebruiker:Karel Anthonissen]]
jwbouo2tcgwx8aa9p2f42ikkifjcr7k
Delvillebos
0
9654
2521117
2470519
2022-08-23T08:00:16Z
Aliwal2012
39067
taalverbetering
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:German trench Delville Wood September 1916.jpg|duimnael|Delvillebos, verwoesting 1916.]]
[[Lêer:Kaapstad20.JPG|duimnael|Monument in [[Kaapstad]] ter herdenking van die [[Eerste Wêreldoorlog|Eerste]], die [[Tweede Wêreldoorlog]] en die [[Korea-oorlog]] met details oor Delvillebos.]]
'''Delvillebos''' (in [[Engels]], ''Delville Wood'', in [[Frans (taal)|Frans]], ''Bois d'Elville'') is 'n klein bos by die dorp Longueval in die Sommevallei in Frankryk. Die Suid-Afrikaanse Oorlogsgedenkteken en die Delvillebos-gedenkmuseum ter herinnering aan Suid-Afrikaners, wat aan twee wêreldoorloë, die [[Korea-oorlog|oorlog in Korea]] en die [[Berlynse Lugbrug]] deelgeneem het, is in 1986 geopen. Die museum is 'n verkleinde weergawe van die [[Kasteel die Goeie Hoop]] in [[Kaapstad]].
== Slag van Delvillebos ==
Tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] (1914 – 1918), het 121 offisiere en 3 032 manskappe van die Eerste Suid-Afrikaanse [[Infanterie]]brigade<!-- 1 SAI --> op [[14 Julie]] [[1916]] in 'n hewige geveg gewikkel geraak as deel van die [[Slag van die Somme]]. Ses dae later, op 20 Julie is die brigade te hulp gesnel, maar dit was reeds te laat. Slegs 29 offisiere en 751 manskappe het die Slag van Delvillebos oorleef, en van die bos het net 'n enkele booghoutboom na die slag staande gebly.
Ná die verwoesting van die Delvillebos is boompies vanaf [[Stellenbosch]] en [[Franschhoek]] weer aangeplant, dieselfde eike van die Kaap wat oorspronklik uit Frankryk kom. Die bome vorm nou die lang eikelaning by die begraafplaas van Suid-Afrikaanse gesneuweldes na die ingang van die monument. Op [[11 November]] [[1986]] het die [[Staatspresident van Suid-Afrika]], [[P.W. Botha]], in Delvillebos ook 'n gedenkmuseum onthul, waar 'n aantal uitstallings aangebring is om Suid-Afrika se deelname aan die [[Eerste Wêreldoorlog|Eerste]] en [[Tweede Wêreldoorlog]] en in Korea uit te beeld. Die beeldhouer [[Danie de Jager]] het 'n brons reliëf getiteld “Die sesde dag” uitgebeeld. Die reliëf van 8,2 x 3,2 meter beeld gehawende manskappe op die voorgrond uit met die verwoeste oorblyfsels van Delvillebos in die agtergrond.
Die Delvillebos-gedenkteken, ontwerp deur sir [[Herbert Baker]], staan by die [[Uniegebou]] in [[Pretoria]]. Hierdie kopie van die oorspronklike by Longueval, Frankryk, is in 1929 onthul deur sir [[Percy Fitzpatrick]]. Die voetstuk stut hoë pilare waarop 'n koepel rus met 'n lewensgrootte standbeeld van Kastor en Polydeukes wat mekaar die hand gee oor die rug van 'n strydros. Dit simboliseer die Afrikaanse en Engelse taalgroepe wat sy-aan-sy geveg het te Delvillebos. 'n Tweede kopie staan in Kaapstad, en 'n ererol word in 'n kluis in die voetstuk bewaar.
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Delville Wood}}
* {{fr}} [http://terresdememoire.com/FR/plus/1.html 360° Longueval Museum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080201112722/http://terresdememoire.com/FR/plus/1.html |date= 1 Februarie 2008 }}
* {{fr}} [http://terresdememoire.com/FR/sites/cemetery_longueval.html 360° Longueval Military cemetery] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080120140807/http://www.terresdememoire.com/FR/sites/cemetery_longueval.html |date=20 Januarie 2008 }}
{{Koördinate|50|1|39|N|2|48|45|O|type:landmark|display=title}}
[[Kategorie:Eerste Wêreldoorlog]]
[[Kategorie:Pikardië]]
rm9cjutot6zpdmytajmkpdsbpkfm0um
Centurion
0
9915
2521140
2519797
2022-08-23T11:51:28Z
Marinusuys
149318
/* Skole */ Laerskool Louis Leipoldt is geskakel na nuwe bladsy wat bygevoeg was
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp
| naam = Centurion
| ander_naam = Verwoerdburg
| inheemse_naam =
| nedersetting_tipe =
| beeld_stadsilhoeët = CenturionGautrainStation.jpg
| beeld_alt =
| beeldbyskrif = [[Centurion (Gautrein-stasie)|Centurion se Gautrein-stasie]]
| beeld_vlag =
| beeld_seël =
| beeld_skild =
| bynaam =
| slagspreuk =
| beeld_kaart =
| duimdrukkeretiketposisie = onderkant
| kaart_onderskrif =
| latd = 25 |latm = 51 |lats = 37
| longd = 28 |longm = 11 |longs = 22
| provinsie = Gauteng
| distrik =
| munisipaliteit = Stad Tshwane
| hoofplek =
| stigtingsdatum = 1902
| regeringvoetnotas =
| regeringstipe =
| leier_party =
| leiertitel =
| leiernaam =
| leiertitel1 =
| leiernaam1 =
| leiertitel2 =
| leiernaam2 =
| oppervlakvoetnotas =
| oppervlak_totaal_km2 = 394,88
| oppervlak_metro_km2 =
| hoogte_m = 1453
| hoogte_maks_m =
| hoogte_min_m =
| bevolkingvoetnotas =
| bevolking_skat =
| bev_skat_op =
| bevolking_totaal = 236580
| bevolking_soos_op = 2011
| bevolking_metro =
| bevolkingsdigtheid_metro_km2 =
| bevolking_metro_voetnotas =
| bevolking_demonym =
| bevolkingnota =
| demografie1_voetnotas =
| persent_swart = 29,3%
| persent_kleurling = 2,3%
| persent_asiër = 8,4%
| persent_wit = 59,0%
| persent_ander = 1,0%
| demografie2_voetnotas =
| demografie2_titel1 = [[Afrikaans]]
| demografie2_info1 = 49,4%
| demografie2_titel2 = [[Engels]]
| demografie2_info2 = 26,0%
| demografie2_titel3 = [[Noord-Sotho (taal)|Noord-Sotho]]
| demografie2_info3 = 5,2%
| demografie2_titel4 = [[Tswana]]
| demografie2_info4 = 3,7%
| demografie2_titel5 = Ander
| demografie2_info5 = 15,6%
| poskode = 0157
| poskode2 = 0046
| skakelkode = 012
| sensuskode = 799059
| webwerf =
}}
'''Centurion''' (voorheen '''Lyttelton''' en '''Verwoerdburg''') is 'n stad in die [[Gauteng]]provinsie, [[Suid-Afrika]], geleë tussen [[Pretoria]] en [[Johannesburg]].
== Geskiedenis ==
Die meerderheid van die areas binne Centurion word verbind met die Erasmusfamilie, wat in 1841 in die area gewoon het. Daniel Jacobus Erasmus (bynaam "Swartkoppies") het op die plaas Zwartkop geboer. Sy oudste seun Daniel Elardus Erasmus het op die plaas Doornkloof geboer en sy jongste broer, Rasmus Elardus Erasmus, het op Brakfontein geboer, wat later aanleiding sou gee tot die areaname: Erasmia, Elardus Park, Erasmusrand, Zwartkop en Doornkloof.<ref>https://web.archive.org/web/20121116080749/http://heritagehill.co.za/history.php</ref>
In 1881, met die [[Eerste Vryheidsoorlog]], het die slag van Rooihuiskraal plaasgevind.<ref>https://www.kraaluitgewers.co.za/tydlyn-eerste-vryheidsoorlog/</ref> Met die Boerkommando, onder die leierskap van Daniel Erasmus Junior, word Sir [[George Pomeroy Colley]] teengestaan<ref>https://rekord.co.za/253160/fun-facts-on-centurion-history/</ref>.
In 1889 het Alois Hugo Nelmapius die noord- en noordooste gedeeltes van die plaas Doornkloof gekoop,<ref>https://gpsnews.co.za/2020/12/21/alois-nellmapius-historical-character/</ref> en noem dit Irene, na sy dogter Irene Violet Nelmapius.
Tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] is die [[Irene-konsentrasiekamp]] in 1901 op die plaas Doornkloof gestig. In totaal het 1179 kinders en vrouens in die konsentrasiekamp gesterf.<ref>https://boervolkerfenisbewaring.co.za/irene/</ref> Die Irene-konsentrasiekamp se begraafplaas kan besoek word.
Centurion is in [[1964]] as '''Verwoerdburg''' gestig, en genoem na dr. [[Hendrik Verwoerd]], die Suid-Afrikaanse eerste minister van 1958 tot 1966. Die polities neutrale naam ''Centurion'' is later gekies, kort nadat die ANC ([[African National Congress]]) aan bewind gekom het in 1994. Dit het geen besonderse betekenis nie en is waarskynlik gekies na aanleiding van ''Centurion Park'' (nou [[SuperSport-park]]), 'n [[krieket]]stadion in die gebied.
Ná afloop van die apartheidsera in [[1994]] is die [[Indiër]]woonbuurt [[Laudium]], wat vantevore deel van Pretoria was, by Centurion ingelyf. Die woonbuurt vir swart inwoners, [[Olievenhoutbosch]], het as plakkerskamp begin en is mettertyd geformaliseer en deel van Centurion gemaak.
In [[2000]] het die Centurion Munisipaliteit deel geword van die [[Stad Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit]], wat [[Pretoria]] insluit, en die dorpsraad het ontbind.
== Infrastruktuur ==
[[Lêer:Wierda Bridge.JPG|duimnael|links|Wierdabrug tussen Centurion en Pretoria]]
Centurion is geleë op die kruising tussen die [[N1]]- (Johannesburg-Pretoria) en [[N14]]- ([[Krugersdorp]]-Pretoria) snelweë. Die [[R21 (Suid-Afrika)|R21]] (Pretoria na [[O.R. Tambo Internasionale Lughawe]]) loop ook deur Centurion.
Centurion is 'n groeiende stad, met verskeie moderne winkelsentrums (byvoorbeeld Centurion Mall, mall@reds, Lifestyle Centre en verskeie kleiner sentrums), goeie vermaaklikplekke en talle gholfbane. Die Centurion Gholf- en Residensiële Landgoed en landgoedere in Eldoraigne se uitbreidings beskik oor uitstekende woonopsies. Die [[Unitas]]-hospitaal verskaf mediese dienste van topgehalte. Daar is ook verskeie klinieke en uitgebreide mediese praktyke vir die gemeenskap beskikbaar.
Die Highveld Techno Park-ontwikkeling huisves internasionale tegnologiemaatskappye soos [[Siemens AG|Siemens]] Telekommunikasie, [[Grintek]] en selfs verskeie [[Telkom]]-geboue.
Sinkgate as gevolg van dolomiet is 'n algemene probleem in Centurion, en sinkgate kom gereeld voor. Streng voorwaardes vir geologiese toetse om bouplanne goedgekeur te kry help deels om die probleem te bekamp, maar dis veral die munisipaliteit wat moet sorg dat die waterpypnetwerk nie lek nie, en instandhouding van beide water- en rioollyne is besonder belangrik in Centurion.
Die dienste in Centurion is betreklik stabiel, en die stad het nie besonder baie las van kragonderbrekings of probleme met water en riool nie. Daar is wel kommer oor die gebrek aan skole en die verkeerslas, waarmee die staat nie tred gehou het met die uitbreiding van woonbuurte, veral in die suide van Centurion nie.
=== Vervoer ===
Daar is 'n [[Gautrein]]-stasie in Centurion. Die [[Centurion (Gautrein-stasie)|stasie]] is naby die Centurionmeer in Weslaan geleë. Passasiers kry 'n panoramiese uitsig oor Centurion soos hulle die stasie binnekom of verlaat.
Die [[Lanseria-lughawe]], sowat 30 km wes van Centurion, is nog makliker bereikbaar as die groot lughawe naby Kemptonpark en saam met maklike toegang na verskeie snelweë, is Centurion gerieflik verbind met sy omgewing en verder, wat die stad aantreklik maak vir 'n verskeidenheid besighede en konsultantfirmas.
=== Biblioteke ===
Daar is verskeie Biblioteke in Centurion <ref>https://www.tshwane.gov.za/sites/residents/Services/pages/community-library-listing.aspx</ref>:
* Centurion Biblioteek
* Eldoraigne Biblioteek
* Erasmia Biblioteek
* Pierre Van Ryneveld Biblioteek
* Valhalla Biblioteek
=== Skole ===
Daar is verskeie skole in Centurion:
{{div col|colwidth=22em}}
* [[Laerskool Bakenkop]]
* Laerskool Fleur
* Laerskool Hennopspark
* [[Laerskool Louis Leipoldt]]
* Laerskool Rooihuiskraal
* [[Laerskool Swartkop]]
* Laerskool Valhalla
* Laerskool Wierdapark<ref>{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/nog-n-skool-bevestig-covid-19-geval/ |title=Nóg ’n skool bevestig Covid-19-geval |work=[[Maroela Media]] |date=23 Maart 2020 |access-date=23 Maart 2020 |first=Tania |last=Heyns |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20200420170606/https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/nog-n-skool-bevestig-covid-19-geval/ |archive-date=20 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* Laerskool Uitsig
* Laerskool Raslouw
* Hoërskool Raslouw
* Lyttelton Manor High School
* Lyttelton Primary
* Hoërskool Eldoraigne
* Hoërskool Centurion
* Hoërskool Zwartkop
* Springvale Primary
* Sutherland High School
* Cornwall Hill College
* [[Laerskool Reformia|Centurion Christelike Laerskool]]
* [[Regio Centurion Onafhanklike Laerskool]]
* The Way
* Village Montessori Primary
{{div col end}}
== Geografie ==
Centurion is geleë in die oorgangsgebied tussen die [[hoëveld]]- en die [[bosveld]]-gebiede en die [[Hennopsrivier]] vloei deur die hart van Centurion. As gevolg van sy ligging het Centurion 'n besonder ryk [[voël]]lewe.
== Sport ==
[[Lêer:SS park.jpg|duimnael|Die [[SuperSport-park]] in Centurion]]
Centurion beskik oor 'n [[toetskrieket]]stadion, genaamd [[SuperSport-park]] weens borgskapredes. Die [[Proteas|Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan]] speel soms van sy tuiswedstryde in die stad. Tydens die [[Krieketwêreldbeker 2003]] is vyf wedstryde hier gespeel en tydens die [[Kampioentrofee 2009]] agt, waaronder die eindstryd. Die permanente motorsportrenbaan Zwartkops is ook deel van die stad.
== Kultuur ==
Die Centurion-teater is geleë in Amkorstraat in Centurion. Die teater bied 'n verskeidenheid produksies aan.
== Museums en gedenktekens ==
* [[Suid-Afrikaanse Lugmagmuseum]]
* Smuts Huis Museum
* Centurion Kunsmuseum
* [[Suid-Afrikaanse Lugmag-gedenkteken]]
* [[Irene-konsentrasiekamp|Irene-Konsentrasiekamp]] begraafplaas
== Natuurreservate en natuurgebiede ==
* Bishop voëlpark
* Doringkloofspruit natuurarea
* Lutton Valley voëlbewaringsarea
* FoDS voëluitkykpunt
* [[Rietvlei-natuurreservaat]]
* Rooihuiskraal historiese terrein
* Pierre van Ryneveld natuurarea
== Woonbuurte van Centurion ==
{{div col|colwidth=22em}}
* [[Amberfield]] (verskeie uitbreidings)
* [[Blue Valley Gholflandgoed]]
* [[Bronberrick]]
* [[Brookelands Lewenstyllandgoed]]
* [[Centurion Gholflandgoed]]
* [[Claudius, Pretoria|Claudius]]
* [[Clubview]]
* [[Cornwall Hill]]
* [[Die Hoewes]]
* [[Doringkloof]]
* [[Eco-Park Estate]]
* [[Eldo Glen]], Eldo Park, Eldo View, Eldo Meadows
* [[Eldoraigne]]
* [[Erasmia]]
* [[Hennopspark]]
* [[Heuweloord]]
* [[Heuwelsig Landgoed]]
* [[Highveld]]
* [[Irene]]
* [[Kloofsig]]
* [[Laudium]]
* [[Lyttelton]]
* [[Lyttelton Manor]]
* [[Olievenhoutbosch]]
* [[Pierre van Ryneveldpark]]
* [[Raslouw]]
* [[Rooihuiskraal]]
* [[Sunderlandrif]]
* [[Thatchfield]]
* [[The Reeds]]
* [[Valhalla]]
* Verwoerdburgstad (in onbruik)
* [[Wierdapark]]
* [[Zwartkop]].
{{div col end}}
== Sien ook ==
* [[Gereformeerde kerk Centurion]]
* [[Lys van nedersettings in Suid-Afrika]]
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} {{Wikivoyage}}
* [http://maps.google.com/maps?ll=-25.856581,28.187571&spn=0.029639,0.040158&t=k&hl=en Kaart op Google]
* [http://www.centurionnews.co.za/ Centurion Nuus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133544/http://www.centurionnews.co.za/ |date=29 September 2007 }}
* [http://www.centurionteater.co.za/ Centurion Teater]
* Centurion Kuns Museum
* [http://www.raslouwskool.co.za/ Laerskool Raslouw]
* [http://www.raslouwskool.co.za/ Hoërskool Raslouw]
* [http://www.raslouwskool.co.za/ Raslouw Pre-primêr]
* [http://www.reformia.org.za/ Centurion Reformia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080615013003/http://www.reformia.org.za/ |date=15 Junie 2008 }}
* [http://www.centurionhospitality.co.za/ Portaal tot Centurion akkommodasie- en onthaal-diensverskaffers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123193359/http://www.centurionhospitality.co.za/ |date=23 Januarie 2009 }}
* [https://www.saafmuseum.com/ (en) Suid Afrikaanse Lugmag Museum]
* [http://www.smutshouse.co.za/ (en) Smuts Huis Museum]
{{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|TSH}}
{{SA grootste stede}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Centurion| ]]
955l3vf07x4f2ufyftlsfomd66w3wej
Michiel de Swaen
0
10492
2521094
2483123
2022-08-22T22:14:52Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Michiel de Swaen
| bynaam =
| beeld = Michiel de Swaen by Henry Shelley.png
| beeldbeskrywing =
| onderskrif =
| geboortenaam =
| geboortedatum = [[20 Januarie]] [[1654]]
| geboorteplek = [[Duinkerken]], Spaanse Nederlanden
| dood_datum = {{SDEO|1654|1|20|1707|5|3}}
| sterfteplek = Duinkerken, Koninkryk van Frankryk
| ouers =
| titel =
| nasionaliteit = {{vlagland|Frankryk}}
| beroep = Digter, rederyker, snydokter
| bekend =
| salaris =
| termyn =
| voorganger =
| opvolger =
| eerbewyse =
| party =
| godsdiens =
| huweliksmaat =
| kinders =
| webblad =
| handtekening =
}}
'''Michiel de Swaen''' (* [[20 Januarie]] [[1654]] in [[Duinkerken]], Spaanse Nederlanden, † [[3 Mei]] [[1707]] in Duinkerken, Koninkryk van Frankryk) is 'n snykundige en in die [[17de eeu]] een van die bekendste rederykers van [[Vlaandere]].
In [[1687]] word hy ''prince'' van de rederykerskamer ''De Kersauwe'' (tewens is hy ook lid van die kamer ''Sint-Michiel'' in Duinkerken).
Sy gedigte is dikwels religieus-geïnspireer en vermoedelik deur [[Jacob Cats]] en [[Joost van den Vondel]] beïnvloed. Daarnaas skryf hy geleentheidsverse en toneelstukke. De Swaen is saam met [[Maria Petyt]] en [[Edmond de Coussemaker]] een van die belangrikste historiese verteenwoordigers van die Nederlandstalige kultuur in [[Frankryk]].
Die [[Frans-Vlaandere|Frans-Vlaamse]] kulturele beweging "Michiel de Swaenkring" is na hom vernoem.
== Werke ==
* Catharina
* Mauritius
* Andronicus
* De gecroonde leersse (1688)
* De menschwording (1688)
* Het leven en de dood van Jesus Christus (1694)
* Neder-duitsche digtkonde of rym-konst (omtrent 1702)
* De zedighe doot van Carel den Vijfden (omtrent 1704)
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:De Swaen, Michiel}}
[[Kategorie:Franse digters]]
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Dramaturge]]
[[Kategorie:Snydokters]]
[[Kategorie:Geboortes in 1654]]
[[Kategorie:Sterftes in 1707]]
9ts3p8k4f9x75axsx2hi1qnqqvsv9zl
Gebruiker:Voyageur
2
13321
2521137
2518520
2022-08-23T11:49:08Z
777sms
20344
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Paris-0792.jpg]] → [[File:Arc de Triomphe de l'Étoile at night 0792.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)
wikitext
text/x-wiki
<big><big>Hierdie gebruiker het laas op 18 Oktober 2020 bygedra. '''Voyageur''', ons is diep bekommerd oor jou welstand! Van die Afrikaanse Wikigemeenskap, per Aliwal2012 en SpesBona, 5 April 2021</big></big>
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<noinclude>{| cellpadding="4" cellspacing="4" align="center" width="100%" style="background: #fce1b6; border: 2px groove sienna; -moz-border-radius:15px;"
|
{| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: #ffffbd; border: 1px solid sienna; -moz-border-radius-topleft: 15px; -moz-border-radius-bottomleft: 15px; -moz-border-radius-topright: 15px; -moz-border-radius-bottomright: 15px; vertical-align: top;"
|-
|
<div style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 11pt; text-align: justify;">
<div style="float: right; margin: 1px; padding: 10px; margin-left: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; background: fce1b6; border: 1px solid sienna; width: 290px; -moz-border-radius: 15px; font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 9pt; text-align: center;">
<imagemap>
File:Sunset in Utah.jpg|280px
default[http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:]
desc none
</imagemap>
</div>
[[Lêer:Luxury Rehabs.png|links|400px]]<br /><br />
<big>Fall recess to allow for prolonged at-home spa treatment (LOL)</big>
<br clear="all" />
----
<div style="float: right; margin: 1px; padding: 10px; margin-left: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; background: fce1b6; border: 1px solid sienna; width: 290px; -moz-border-radius: 15px; font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 9pt; text-align: center;">Sunset on Temple Square, Salt Lake City</div>
<br><br><br>
----
'''Welkom! Welcome! Fair faa ye! Ceud mile fàilte! Hey Y'All! Bienvenue! Benvenuti! Bem-vindo/a! Velkommen! Välkommen! Willkommen! <br> Sveiki atvykę! Sveiks/sveika! Tere tulemast! Mile witany! Добро пожаловать! Բարի գալուստ!<br><br>Ek konsentreer hier op artikels oor die Britse Eilande, Noord- en Suid-Amerika, Frankryk, Duitsland, Switserland, Oostenryk (insluitende die lande van die voormalige Oostenryk-Hongarye), Italië, Skandinawië, die Baltiese Lande, Pole, Rusland en Ruslandstudies, aardrykskunde, geskiedenis, ekonomie (besigheidsherstrukturering, risikobestuur en ander velde), toerisme, toerismebestuur en die ekonomie van toerisme, tegnologie en ingenieurswese (veral klankingenieurswese en skeepsbou), stadsbeplanning, argitektuur, ontwerp, spekulatiewe fiksie, mode, kookkuns en ander dinge.'''
'''Ek probeer om soveel oorspronklike artikels moontlik te skep, maar sal ook dikwels artikels uit ander tale soos Engels, Frans, Italiaans, Duits, Noors, Sweeds en Portugees vertaal. Waar moontlik, word die nuutste akademiese literatuur en navorsing gebruik. In 2020 fokus ek op die vakgebiede Ekonomie van Toerisme, Amerikaanse Studies (met die fokus op Amerikaanse Kulturele Studies), Oosseestudies (''Baltic Sea Region Studies''), Etruskiese Studies, Venesiaanse Studies en Romeinse Studies, asook verskillende aspekte van ontwerp, mode, argitektuur en stadsbeplanning.'''
----
'''''FOR THE LOVE OF SCOTLAND - this user is a member of the [[National Trust for Scotland]].'''''
----
{| cellspacing="5" cellpadding="5" class="hintergrundfarbe2 rahmenfarbe3" style="width: 100%; font-size: 100%; border-style: solid; border-width: 4px; clear: both; position:relative;"
|- align="right"
||'''Datum''': Week {{LOCALWEEK}} | {{LOCALDAYNAME}}, [[{{LOCALDAY}} {{LOCALMONTHNAME}}]] [[{{LOCALYEAR}}]] <br> <br> Die Afrikaanse Wikipedia bevat tans '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artikels. <br> <br> Die Afrikaanse Wikipedia het tans '''{{NUMBEROFUSERS}}''' geregistreerde gebruikers, waarvan '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' aktief is.
|- align="right"
|}
|}
|}
== Hoekom 'n Afrikaanse Wikipedia? ==
Ons verken die wêreld, sy mense en sy kulturele skatte in Afrikaans, die tweede groot landstaal van Suid-Afrika en Namibië wat dieselfde bestaansreg het soos Frans in Kanada - as huistaal en in alle sfere van die openbare lewe. Ons sal ook nie sommer ons beste inhoud as dubbelmedium-artikels in Engels aanbied nie, net omdat een of ander rassistiese anti-Afrikaans-betoger versuim het om die tweede landstaal op skool aan te leer. Hierdie gebruiker het dit wél gedoen.
Jy is 'n eerste-, tweede-, derdetaal- of wat-ook-al-spreker van Afrikaans en jy is gatvol oor die sieklike bakleiery van keiharde beterweters in die Engelse of enige ander Wikipedia-projek wat kennis met slegte gedrag probeer kombineer? Hier's jou plek. Die idee is om digitale inligting in Afrikaans saam te stel - in 'n styl wat so informatief van aard is soos 'n artikel in die Encyclopædia Britannica en so boeiend soos 'n bydrae in die National Geographic-tydskrif.
Waar moontlik, sal oorspronklike bydraes in Afrikaans hier gelas word wat só nie op ander Wikipedia-projekte beskikbaar is nie, net soos ons eie foto's.
== Redigering en uitleg ==
Ek hou erg van 'n perfekte uitleg vir elke artikel hier op Wikipedia, maar ek verstaan daar is nie 'n oplossing wat aan alle vereistes kan voldoen nie. Ek redigeer my artikels op 'n verskeidenheid toestelle wat van 'n vyfduim-selfoon tot 'n tafelrekenaar met 27-duim-skerm strek. Verskoon my dus as die uitleg nie altyd vir jou eie toestelle geoptimaliseer is nie.
== Klein maatjies of ouma en oupa? ==
Die oorspronklike Wikipedia-uitleg is moeilik leesbaar. Danksy Wikiwand is 'n weergawe van die Afrikaanse Wikipedia met 'n meer visuele uitleg en groter skrif beskikbaar. Sien gerus: [http://blogs.sun.ac.za/it/af/2014/09/wikiwand-a-new-look-for-wikipedia/ Universiteit Stellenbosch, Informasietegnologie-blog: WikiWand].
== Education sites - Great stuff for kids! ==
* [https://www.ducksters.com/history/ ''Ducksters.com: History for Kids'']
* Nice teaser: [https://www.ducksters.com/history/ancient_rome.php ''Ducksters.com: Ancient Rome for Kids'']
* [https://kids.nationalgeographic.com/ ''National Geographic Kids'']
* [https://www.nationalgeographic.org/education/resource-library/?q=&page=1&per_page=25 ''National Geographic Education - Resource Library'']
== Apple iPad- en iPhone-toepassings ==
* ''Inquire by Tamper''
Plekke en besienswaardighede in jou omgewing, wat reeds 'n Wikipedia-inskrywing het, word met hierdie toepassing uit Apple se aanlynwinkel met 'n netjiese uitleg beskryf.
==Huidige projekte==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''MINI-WIKIMANIA TREVISO & VENEZIA (EVENTO TERMINATO)'''
|-
| [[Lêer:Buitetrap in Treviso, Corso del Popolo.jpg|duimnael|Stapsgewys tot uitgebreide kennis... Mini-Wikimania Treviso & Venezia II begin op 23 September 2019 in Treviso en eindig op 29 September aldaar]] <br/>[[Lêer:Book crush.jpg|duimnael|Oorweldig deur al die inligting...]]
|
* '''Venesiaanse studies''': La Serenissima e le Città Venete (Padova - Treviso - Belluno - Vicenza - Verona), gebaseer op ´n monografie wat in 2019 gepubliseer is • Genua en Venesië
* '''Argitektoniese studies''':<br /> L´architettura veneziana
* '''Internasionale studies''': Ekonomie, bestuur en bemarking van toerisme
* '''Franse studies''': Stadsbeplanning in Parys
* '''Toerprogram''': Treviso: ''I luoghi del colore'', Cannaregio (Venesië): Gheto Novo/Ghetto Nuovo en ander buurte, Canal Grande, Nagtelike bootsrit deur Venesië, Lido di Venezia
* '''Mini-blog''': '''''Bene, allora arrivederci a tutti!''''' Dit was ’n ongelooflike ervaring wat in die volgende weke in Afrikaanse artikels omgesit moet word.
|
|-
|
| '''MINI-WIKIMANIA ROMA'''
|-
| [[Lêer:EUR, Rome, Via Cristoforo Colombo - afdraaipad tot snelweg.jpg|duimnael|EUR − Fascistiese Utopia • Brasilia in Italië • Moderne stadsbuurt?]]<br /> [[Lêer:Uitsig op Fendi-hoofkantoor vanuit Via Cristoforo Colombo, EUR, Rome.jpg|duimnael|Uitsig op die hoofkwartier van Fendi Roma in EUR]]
|
* '''Romeinse studies''': Rome as globale stad • Stadsbeplanning in Rome • Argitektuur in Rome • EUR • Antieke Rome • Ostia Antica • Die Quattrocento in Rome
|
|-
|
| '''UITBREIDING VAN VOORBLADARTIKELS'''
|-
|
|-
| Van die ouer voorbladartikels voldoen eintlik nie meer aan ons huidige kriteria vir 'n uitstekende artikel nie. Ek beplan dus om hulle uit te brei.'''''
<br />
|
|-
|
<br />
|
|-
| '''CELEBRATE THE HEART OF DIXIE'''
Meer inligting oor Amerika se Diep Suide. Vanuit Alabama weswaarts na die Crescent City - New Orleans. En kyk hoe moderne suksesvolle vampierromans in 'n plantasiehuis-omgewing moet afspeel...
<br />
* [[Alabama]]
* [[Birmingham, Alabama]]
* [[Gaineswood]]
* [[New Orleans]]
|
|-
|
| '''MONTRÉAL, LA BELLE VILLE'''
Wonderlike Moederstad. Fynproewerhoofstad van Noord-Amerika. Bagels. Leonard Cohen. The Stars. Arcade Fire.
|
|-
|
| '''FOREVER LONDON'''
Ons eie Open House London. Kom ons skets die hele ''City of London'' in Afrikaans...
|
|-
|
| '''ELEKTROPOLIS EN INGENIEURSTAD'''
'n Spannende toer deur 19de en vroeë 20ste eeuse Berlyn.
|
|-
|
| '''VIER KEER JOHANNESBURG'''
Die wonderlike geskiedenis van Afrika se wêreldstad - bekyk deur die boumeesters se oë.
|
|-
|
| '''NAGMERRIES VAN 'N DROOMFABRIEK - IN DIE STAD VAN ENGELE'''
Ons toer deur Los Angeles en leer meer oor die ekologiese geskiedenis van die Amerikaanse weskus.
|
|-
|
| '''BELFAST, ULSTER-SKOTSE NYWERHEIDSTAD IN DIE NOORDE VAN IERLAND'''
Die wonderlike geskiedenis van 'n stad wat uit Skotland se vroegste uitwaartse beweging voortgespruit het - die vestiging van Presbiteriaanse setlaars in die noorde van die Smaraggroen Eiland.
|
|-
|
| '''WENE - BAKERMAT VAN DIE MODERNITEIT'''
Oostenryk se ongelooflike wêreldstad. Kuns, kultuur en argitektuur staan sentraal in 'n ensiklopediese reis deur onder meer die barokwêreld, die Wiener Secession en Rooi Wene se ambisieuse [[Gemeindebau]]-woningbouprogram.
|
|-
|
| '''PRAAG - DIE GOUE STAD''' en '''WARSKOU - ADELSMETROPOOL IN DIE OOSTE VAN EUROPA'''
Dié twee metropole maak saam met Wene deel uit van 'n trilogie waar ons die spore van adellike leefstyle, stedelike kulture en verstedelikingspatrone sal volg, regstreeks vanuit Engeland se ''stately homes'' en ''country houses'' na die paleise van Sentraal- en Oos-Europa.
|}
==Projekte wat in 2013 begin is==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''DIE EDWARDIAANSE TYDPERK • THE EDWARDIAN ERA'''
|-
|[[Lêer:RMS Titanic 1.jpg|250px]]
|-
| Nuwe of uitgebreide artikels oor die leefstyl, tegnologie, kuns, kultuur, literatuur, argitektuur, sport in die tyd voor die Groot Oorlog:
<br />
* [[Thomas Andrews (skeepsbouer)]]
* [[Herbert Henry Asquith]]
* [[Albert Ballin]]
* [[Ballets Russes]]
* [[Belle Époque]]
* [[Cunard Line]]
* [[Downton Abbey]]
* [[Isadora Duncan]]
* [[Edwardiaanse tydperk]]
* [[Edwardian Farm]]
* [[Fin de siècle]]
* [[Harland and Wolff]]
* [[Imperator-klas]]
* [[Charles Rennie Mackintosh]]
* [[J.P. Morgan]]
* [[NER 1903 Petrol-elektriese spoorwa]]
* [[Olimpiese Somerspele 1908]]
* [[Le Sacre du printemps]]
* [[Gustav Christian Schwabe]]
* [[Edward Smith (seekaptein)]]
* [[White Star Line]]
|}
==Projekte wat in 2012 begin is==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''ARMENIË, DIE REPUBLIEK VAN ARTSACH (NAGORNO-KARABACH) EN AZERBEIDJAN'''
|-
|[[Lêer:Double Peaked Ararat.jpg|250px]]
|-
| Nuwe of uitgebreide artikels oor Armeense, Nagorno-Karabachse en Azerbeidjanse onderwerpe:
* [[Aragats]]
* [[Armeens]]
* [[Armeense brandewyn]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Armenië]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Azerbeidjan]]
* [[Bakoe]]
* [[Goris]]
* [[Jerewan]]
* [[Kaukasus]]
* [[Komitas Vardapet]]
* [[Lavash]]
* [[Osjakan]]
* [[Republiek van Nagorno-Karabach]]
* [[Sewanmeer]]
* [[Stepanakert]]
* [[Wes-Armenië]]
|}
==Projekte wat in 2010 begin is==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''POLE'''
|-
|[[Lêer:Rynek Glowny w Krakowie.jpg|250px]]
|-
| Nuwe of uitgebreide artikels oor Poolse onderwerpe:
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bieszczady]]
* [[Gdańsk]]
* [[Jagielloniese Universiteit]]
* [[Maria Kaczyńska]]
* [[Lech Kaczyński]]
* [[Krakau]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Adam Mickiewicz]]
* [[Czesław Miłosz]]
* [[Nowa Huta]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pole]]
* [[Pools]]
* [[Szlachta]]
* [[Suwalszczyzna]]
* [[Toruń]]
* [[Wisława Szymborska]]
* [[Warskou]]
* [[Wawel-katedraal]]
* [[Woiwodskap Groot-Pole]]
* [[Woiwodskap Klein-Pole]]
* [[Woiwodskap Podlachië]]
* [[Zamość]]
|}
==Projekte wat in 2009 begin is==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''DIE BALTIESE LANDE EN <br>LITAUE SE MILLENNIUM-FEESVIERING'''
|-
|[[Lêer:Kursiu marios.2007-08-19.jpg|250px]]
|-
| Nuwe of uitgebreide artikels oor Litause en ander Baltiese onderwerpe:
* [[Nasionale Aukštaitija-park]]
* [[Baltiese Tier]]
* [[Daina]]
* [[Duiwelsmuseum]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Estland]]
* [[Gediminas]]
* [[Heuwel van Kruise]]
* [[Jurga Ivanauskaitė]]
* [[Jūrmala]]
* [[Kaap Kolka]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Katedraal van Vilnius]]
* [[Kaunas]]
* [[Kėdainiai]]
* [[Kernavė]]
* [[Klaipėda]]
* [[Kūlgrinda]]
* [[Letland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Litaue]]
* [[Andrius Mamontovas]]
* [[Namejs-ring]]
* [[Narva]]
* [[Nemunas]]
* [[Poort van die Daeraad]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Riga]]
* [[Sasha Son]]
* [[Jurga Šeduikytė]]
* [[Šiauliai]]
* [[Trakai]]
* [[Turaida]]
* [[Velnias]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Vilnius]]
* [[Visaginas]]
|}
==Projekte wat in 2008 begin is==
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF"
|-
| '''SKANDINAWIË'''
|-
|[[Beeld:Iceland Grimsvoetn 1972-B.jpg|250px]]
|-
| Nuwe of uitgebreide artikels oor Skandinawiese onderwerpe:
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Ysland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Reykjavík]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Noorweë]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Göteborg]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swede]]
* [[Oslo]]
* [[Flekkefjord]]
* [[Noors]]
* [[Noorweërs]]
* [[Skandinawië]]
* [[Elf (mitologie)]]
* [[Stockholm]]
* [[Malmö]]
|}
<br>
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF"
|-
| '''HANSEVERBOND'''
|-
|[[Beeld:Kraweel.jpg|250px]]
|-
|
* [[Hanse]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hamburg]]
* [[Bremen (stad)|Bremen]]
* [[Lübeck]]
* [[Riga]]
* [[Rostock]]
* [[Stralsund]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen, Noorweë|Bergen]]
* [[Bergenvaarders]]
|
|}
== Contributions notables / Bydraes en vertalings==
Quelques articles sur lesquels j'ai particulièrement contribué: / Artikels wat ek geskep, vertaal of uitgebrei het:
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF"
|-
| '''Biografieë'''
|-
|
| <br>[[Lêer:PG_1063Burns_Naysmithcrop.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Philipp Otto Runge 005.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Adam Mickiewicz.PNG|120px]]<br>[[Lêer:Andrew_Carnegie,_three-quarter_length_portrait,_seated,_facing_slightly_left,_1913.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Dyagilev SP.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Rupert Brooke Q 71073.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Joseph Brodsky 1988.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Brigitte Bardot.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Maria Kaczynska (official portrait).jpg|120px]]<br>[[Lêer:Judi_Dench_at_the_BAFTAs_2007.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Karl Lagerfeld - Berlin Film Festival 2007.jpg|120px]]
|
*[[Alvar Aalto]]
*[[Peter Ackroyd]]
*[[John Ajvide Lindqvist]]
*[[Irina Allegrowa]]
*[[Leonore Annenberg]]
*[[Walter Annenberg]]
*[[Clement Attlee]]
*[[Brigitte Bardot]]
*[[Jamie Bell]]
*[[George Best]]
*[[Otto von Bismarck]]
*[[Black (sanger)]]
*[[Ray Bradbury]]
*[[George Bradshaw]]
*[[Algirdas Brazauskas]]
*[[Joseph Brodsky]]
*[[Rupert Brooke]]
*[[Aleksander Brückner]]
*[[William John Burchell]]
*[[Robert Burns]]
*[[William S. Burroughs]]
*[[Wilhelm Busch]]
*[[George W. Bush]]
*[[Lord Byron]]
*[[Marshall Campbell]]
*[[Andrew Carnegie]]
*[[Bruce Chatwin]]
*[[G. K. Chesterton]]
*[[Sean Connery]]
*[[Doris Day]]
*[[Charles De Coster]]
*[[Samuel Cunard]]
*[[Judi Dench]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Marlene Dietrich]]
*[[Friedrich Christian Diez]]
*[[Isadora Duncan]]
*[[Timothy Eaton]]
*[[Marie von Ebner-Eschenbach]]
*[[Tom Egeland]]
*[[Edward Elgar]]
*[[Walker Evans]]
*[[Oriana Fallaci]]
*[[Jerry Falwell]]
*[[Felipe VI]]
*[[Avery Fisher]]
*[[Theodor Fontane]]
*[[Carl von Ghega]]
*[[Allen Ginsberg]]
*[[Władysław Gomułka]]
*[[Alfred Grenander]]
*[[Zaha Hadid]]
*[[Françoise Hardy]]
*[[Edward Harland]]
*[[Hedwig van Pole]]
*[[E. T. A. Hoffmann]]
*[[Erich Honecker]]
*[[Arnaldur Indriðason]]
*[[Johannes Itten]]
*[[Lech Kaczyński]]
*[[Maria Kaczyńska]]
*[[Wladimir Kaminer]]
*[[John Keats]]
*[[Jack Kerouac]]
*[[John Maynard Keynes]]
*[[Rudyard Kipling]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Cristina Fernández de Kirchner]]
*[[Eartha Kitt]]
*[[Günther Krupkat]]
*[[Juscelino Kubitschek]]
*[[Karl Lagerfeld]]
*[[Stieg Larsson]]
*[[Denys Lasdun]]
*[[Joachim Lelewel]]
*[[Arthur Lasenby Liberty]]
*[[Pietro Longhi]]
*[[Adolf Loos]]
*[[Uwe Jens Lornsen]]
*[[Ada Lovelace]]
*[[Alexander Mackenzie (ontdekkingsreisiger)]]
*[[Patrick Macnee]]
*[[Wladimir Majakofski]]
*[[Henning Mankell]]
*[[Golo Mann]]
*[[Thomas Mann]]
*[[Justinas Marcinkevičius]]
*[[Rex Distin Martienssen]]
*[[Martin McGuinness]]
*[[Martin Melck]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Adam Mickiewicz]]
*[[Czesław Miłosz]]
*[[David Miscavige]]
*[[Vera Moechina]]
*[[Elizabeth Maria Molteno]]
*[[Henry Vollam Morton]]
*[[Grandma Moses]]
*[[William Mulholland]]
*[[Jo Nesbø]]
*[[Georg Heinrich Ferdinand Nesselmann|G.H.F. Nesselmann]]
*[[Friedrich Nicolai]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oscar Niemeyer]]
*[[Philippe Noiret]]
*[[Novalis]]
*[[Barack Obama]]
*[[Sofi Oksanen]]
*[[Jamie Oliver]]
*[[William Orpen]]
*[[Johnny Otis]]
*[[Ian Paisley]]
*[[Ludwig Persius]]
*[[Christiaan Hendrik Persoon]]
*[[George Petrie]]
*[[Lionel Phillips]]
*[[Jules Porgès]]
*[[Ezra Pound]]
*[[Otfried Preussler]]
*[[Marcel Proust]]
*[[Paul Robeson]]
*[[Anja Rubik]]
*[[Philipp Otto Runge]]
*[[Carl Sandburg]]
*[[Carlo Scarpa]]
*[[August Wilhelm Schlegel]]
*[[Gustav Christian Schwabe]]
*[[Mary Shelley]]
*[[Percy Bysshe Shelley]]
*[[Juliusz Słowacki]]
*[[Vytautas Stanionis]]
*[[Edward Steichen]]
*[[Bram Stoker]]
*[[Igor Strawinski]]
*[[Wisława Szymborska]]
*[[Jack Tramiel]]
*[[Henry van de Velde]]
*[[André van Gyseghem]]
*[[Komitas Vardapet]]
*[[Voltaire]]
*[[Evelyn Waugh]]
*[[Urs Widmer]]
*[[Mary Wollstonecraft]]
*[[William Butler Yeats]]
*[[Antanas Žmuidzinavičius]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF"
|-
| '''Klassieke oudheid'''
|-
|
| [[Beeld:Etruskischer Meister 002.jpg|150px]]
|
*[[Carnuntum]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Etruskers]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Gallië]]
*[[Limes]]
*[[Ostia Antica]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #FFFFE8"
|-
| '''Middeleeuse en moderne geskiedenis'''
|-
|
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Amerikaanse Rewolusie]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Berlynse Lugbrug]]
*[[Dixie Highway]]
*[[Duitse Orde]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kathaar|Kathare]]
*[[Heilige Graal]]
*[[Heilige Romeinse Ryk]]
*[[Ridder]]
*[[Kasteel]]
*[[Katedraal]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Klooster]]
*[[Orde van die Tempeliers]]
*[[Franse Rewolusie]]
|
[[Lêer:Siegel Tempelritter.jpg|150px]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #4F9D28; background-color: #D6F1C9"
|-
| '''Geografie: Lande en gebiede'''
|-
|
| [[Lêer:BrockenTopFromWest.jpg|150px]]
[[Lêer:PEI Sunset1.jpg|150px]]
[[Lêer:View from Khaju Bridge.jpg|150px]]
[[Lêer:A storm at Pors-Loubous.jpg|150px]]
|
* [[Alabama]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Armenië]]
* [[Asore]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Azerbeidjan]]
* [[Boheme]]
* [[Brandenburg]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bretagne]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bulgarye]]
* [[Burgenland]]
* [[Cornwall]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Costa Rica]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Duitse Demokratiese Republiek]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Duitsland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Estland]]
* [[Estrie]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frankryk]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hawaiï]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hesse]]
* [[Idaho]]
* [[Illinois]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Iran]]
* [[Kalifornië]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kamtsjatka-skiereiland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kanada]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Krim]]
* [[Louisiana]]
* [[Mecklenburg-Voorpommere]]
* [[Minnesota]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Monaco]]
* [[Mosambiek]]
* [[Neder-Oostenryk]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Nedersakse]]
* [[Nieu-Seeland]]
* [[Noord-Carolina]]
* [[Noord-Friese Eilande]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Noord-Ierland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Normandië]]
* [[Nova Scotia]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oekraïne]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pole]]
* [[Portugal]]
* [[Prins-Edward-Eiland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Provence]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Québec (provinsie)|Québec]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Republiek van Ierland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Réunion]]
* [[Santa Catarina (staat)|Santa Catarina]]
* [[Sirië]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Skotland]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swede]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Switserland]]
* [[Utah]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Vermont]]
* [[Wachau]]
* [[Wallis]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Wallonië]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Ysland]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7"
|-
| '''Metropole en ander stede'''
|-
|
|[[Lêer:Bergen by night.jpg|160px]]<br>
[[Lêer:Arc de Triomphe de l'Étoile at night 0792.jpg|160px]]<br>
[[Lêer:ChicagovanafSearsTower.jpg|160px]]<br>
[[Lêer:Canary-wharf-one.jpg|160px]]<br>
[[Lêer:Frankfurt Skyline at Night.jpg|160px]]
|
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Alexandrië]]
* [[Bakoe]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Belfast]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Berlyn]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bernau bei Berlin]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bordeaux]]
* [[Birmingham, Alabama]]
* [[Bremen (stad)| Bremen]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Brussel]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Buenos Aires]]
* [[Buffalo (New York)|Buffalo]]
* [[Calgary]]
* [[Carmel-by-the-Sea]]
* [[Chamonix-Mont-Blanc]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Chicago]]
* [[Denver]]
* [[Edmonton]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frankfurt]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Genua]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Glasgow]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Göteborg]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Helsinki]]
* [[Honolulu]]
* [[Isfahan]]
* [[Jerewan]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Johannesburg]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaapstad]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaliningrad]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Keulen]]
* [[Kronberg im Taunus]]
* [[Liverpool]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Londen]]
* [[Long Beach]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Los Angeles]]
* [[Madrid]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Milwaukee]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Montréal]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Montreux]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Moskou]]
* [[München]]
* [[New Orleans]]
* [[New York Stad|New York]]
* [[Oos-Berlyn]]
* [[Oslo]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Parys]]
* [[Pittsburgh]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Port Elizabeth]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Potsdam]]
* [[Praag]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Reykjavík]]
* [[Rosario]]
* [[San Francisco]]
* [[Singapoer]]
* [[Teheran]]
* [[Treviso]]
* [[Triberg]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Turyn]]
* [[Venesië]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Washington, D.C.|Washington]]
* [[Wiesbaden]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Zürich]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF"
|-
| '''Tegnologie'''
|-
|
| [[Beeld:Concorde.planview.arp.jpg|150px]]
|
*[[Aviation Traders Carvair]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Concorde]]
*[[De Havilland Comet]]
*[[DR 877]]
*[[Stoomoond]]
*[[TGV]]
*[[Transrapid]]
*[[Waterstofvliegtuig]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF"
|-
| '''Oudiotegnologie en tuisteater'''
|-
|
| [[Beeld:Dvd audio.jpg|150px]]
|
*[[AKG Acoustics]]
*[[Auro-3D]]
*[[Dolby Atmos]]
*[[DVD-opnemer]]
*[[DVD-Oudio]]
*[[HD-DVD]]
*[[HDTV]]
*[[Omringklank]]
*[[QLED]]
*[[Super Audio CD]]
*[[Ultra HD Blu-ray]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #FFFFE8"
|-
| '''Sterrekunde'''
|-
|
*[[Sterrebeeld]]
*[[Crux]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Melkweg]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Maan]]
*[[Magellaanse Wolke]]
|
[[Beeld:Milky Way 2005.jpg|150px]]
|}
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #4F9D28; background-color: #D6F1C9"
|-
| '''Kookkuns en dranke'''
|-
|
| [[Lêer:Foret noire mel0.jpg|150px]]
[[Lêer:Bagels-Montreal-REAL.jpg|150px]]
[[Lêer:Beef Stroganoff-01.jpg|150px]]
[[Lêer:Khoresht-e_fesenjan.jpg|150px]]
|
* [[Absint]]
* [[Amatriciana-sous]]
* [[Aperol]]
* [[Armeense brandewyn]]
* [[Bagel]]
* [[Beesvleis Stroganoff]]
* [[Bicerin]]
* [[Bourbon whiskey]]
* [[Broodpoeding]]
* [[Chop Suey]]
* [[Esdoringstroop]]
* [[Espresso]]
* [[Far breton]]
* [[Fesenjan]]
* [[Ghoelasj]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaas]]
* [[Kaiserschmarrn]]
* [[Kerriewors]]
* [[Kirsch]]
* [[Lavash]]
* [[Pelmeni]]
* [[Pilaf]]
* [[Pizza]]
* [[Po' boy]]
* [[Polenta]]
* [[Rooiwyn]]
* [[Rösti]]
* [[Sachertorte]]
* [[Schmarrn]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Sider]]
* [[Sjokolade]]
* [[Sous]]
* [[Spritz]]
* [[Suiker]]
* [[Swartwoudkoek]]
* [[Switserse sjokolade]]
* [[Vla]]
|}
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7"
|-
| '''Taalkunde'''
|-
|
|[[Beeld:Sacramenta Argentariae (pars brevis).png|150px]]
|
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frans]]
* [[Iers-Gaelies]]
* [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Italiaans]]
* [[Litaus]]
* [[Luxemburgs]]
* [[Noors]]
* [[Oksitaans]]
* [[Pools]]
* [[Skots]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF"
|-
| '''Aardrykskunde en geologie'''
|-
|
| [[Lêer:Col tourmalet 02.jpg|150px]]<br>[[Lêer:Salton Sea Reflection.jpg|150px]]
|
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Alpe]]
*[[Ardenne]]
*[[Brocken]]
*[[Drakensberge]]
*[[Groot Mere]]
*[[Groot Vlaktes]]
*[[Hanging Rock]]
*[[Hohentwiel]]
*[[Kaiserstuhl]]
*[[Meer van Genève]]
*[[Mont Ventoux]]
*[[Okanagan]]
*[[Ösling]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pireneë]]
*[[Reusegebergte]]
*[[Saltonmeer]]
*[[San Andreas-breuk]]
*[[Sentraalmassief]]
*[[Swabiese Alb]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swartwoud]]
*[[Vogese]]
*[[Vulkaan-Eifel]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #D6F1C9"
|-
| '''Meteorologie'''
|-
|
| [[Beeld:Chaparral Supercell 2.JPG|150px]]
|
*[[Blizzard]]
*[[Europese windstorm]]
*[[Mistral (wind)]]
*[[Orkaan Katrina]]
*[[Sandstorm]]
*[[Sneeu]]
*[[Storm]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Tornado]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF"
|-
| '''Esoterika, religieuse utopisme en nuwe religieuse bewegings'''
|-
|
| [[Lêer:Pentacle 3.svg|150px]]<br>[[Lêer:Church-of-Scientology-Los-Angeles-night-shot.jpg|150px]]
|
*[[Aetherius-geselskap]]
*[[Ásatrú]]
*[[Kerk van Satan]]
*[[Neopaganisme]]
*[[Noc Kupały]]
*[[Satanisme]]
*[[Sciëntologie]]
*[[Swart Mis]]
*[[Voedoeïsme]]
*[[Wicca]]
|
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7"
|-
| '''Kuns en argitektuur'''
|-
|
|[[Lêer:Pergamonmuseum Pergamonaltar.jpg|150px]]
[[Lêer:Longleat House.jpg|150px]]
[[Lêer:Палац «Ластівчине гніздо» 1912–1917 рр. Гаспра (Крим).JPG|150px]]
|
* [[Art Deco]]
* [[Baksteengotiek]]
* [[Ballets Russes]]
* [[Bank Buildings, Belfast]]
* [[Bauhaus]]
* [[Borsbeeld van Nefertiti]]
* [[Bröhan-Museum]]
* [[Brutalisme]]
* [[Burg Forchtenstein]]
* [[Campanile]]
* ''[[Case Study Houses]]''
* ''[[Country house]]''
* [[Crathes-kasteel]]
* [[Dekonstruktivisme]]
* [[Duwisib-kasteel]]
* [[Fondaco dei Tedeschi]]
*[[Futurisme]]
* [[Gemeindebau]]
* [[Getty Villa]]
* [[Glasgow School of Art]]
* [[Ikoon]]
* [[J. Paul Getty Museum]]
* [[John Sowden House]]
* [[Katedraal]]
* [[Mayan Revival]]
* [[Mezjrabpom]]
* [[Ostia Antica]]
* [[Palais Strousberg]]
* [[Paleis van Kultuur en Wetenskap]]
* [[Paleis van Versailles]]
* [[Panteon in Rome]]
* [[Pergamonmuseum]]
* [[Pictorialisme]]
* [[Pollok House]]
* [[Regent's Canal]]
* [[Runkelstein-kasteel]]
* [[Russiese Ambassade in Berlyn]]
* [[Le Sacre du printemps]]
* [[Soho Manufactory]]
* [[Standard Bank-sentrum]]
* [[Stary Browar]]
* [[Swaelnes]]
* [[Tuinstad]]
* [[Villa Tugendhat]]
|}
<br clear="all">
{| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #AE00AE; background-color: #FFECFF"
|-
| '''Ander gebiede'''
|-
|
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Barnsteen]]
*[[Koerant]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Posseël]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hernubare energie]]
*[[Jeugherberg]]
*[[Kombinat]]
*[[Midsomerfees]]
*''[[Morris dance]]''
*[[Nouruz]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oktoberfest]]
* [[Rynromantiek]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Strokiesverhaal]]
*[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swabies-Alemanniese Karnaval]]
*[[United States Postal Service]]
*[[Wandervogel]]
| [[Beeld:Stamp-robert h goddard.jpg|150px]]
|}
<br clear="all">
[[de:Benutzer:Voyageur]]
[[lt:Naudotojas:Voyageur]]
[[no:Bruker:Voyageur]]
[[Kategorie:Lede van die Tienjaargemeenskap]]
[[Kategorie:Lede van die vyftienjaargemeenskap]]
11rsf0u7xauh7gwgkmy9txwayslijzo
Christophe Plantin
0
15740
2521105
2400865
2022-08-22T22:25:51Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Image:Peter Paul Rubens - Christoffel Plantin - WGA20356.jpg|duimnael|regs|Christophe Plantin deur [[Peter Paul Rubens]]]]
'''Christophe Plantin''', of '''Christoffel Plantijn''' in [[Nederlands (taal)|Nederlands]], (ca. [[1520]]-[[1589]]) was 'n invloedryke [[humanis]], boekdrukker en uitgewer wat in [[Frankryk]] gebore is (waarskynlik in [[Touraine]] of [[Saint-Avertin]], naby die stad [[Tours]]), maar wat hom in [[1549]] in die stad [[Antwerpen]] gevestig het. In [[1555]] het hy sy eie drukkery oopgemaak. In sy bloeityd het dit 16 drukperse gehad, en meer as 80 mense het daar gewerk.
== Vroeë loopbaan ==
Hy het boekbindery en die boekhandel in [[Caen]] geleer, en nadat hy in daardie dorp getrou het, het hy hom in 1549 as boekbinder in [[Antwerpen]] gevestig, waar hy gou bekendheid verwerf het as die beste in sy bedryf. 'n Slegte armwond het blykbaar veroorsaak dat hy hom in (ongeveer 1555) op die [[tipografie]] toegespits het. Die eerste boek wat uit sy drukkery gekom het, was ''La Institutione di una fanciulla nata nobilmente'', deur J. M. Bruto, met 'n Franse vertaling, en dit is kort daarna gevolg deur baie ander werke in Frans en Latyns, wat as die beste drukwerk van die tyd beskou is, terwyl die meesters van die graveerkuns, wat destyds in Nederland in sy bloeityd was, baie van sy uitgawes geïllustreer het.
In 1562, terwyl Plantin in Parys was, het sy werkers 'n ketterse pamflet gedruk, as gevolg waarvan sy besittings gekonfiskeer en verkoop is. Blykbaar het hy baie van die geld teruggekry, en in 1563 het hy by 'n paar vriende aangesluit en sy onderneming op groter skaal voortgesit. Onder hulle was twee kleinneefs van [[Daniel Bomberg]], wat vir hom die pragtige Hebreeuse drukletters gegee het wat aan daardie beroemde Venesiese drukker behoort het.
Gedurende die Spaanse inval van [[Vlaandere]] het Plantin gevlug en tydelik die amptelike drukker van die Universiteit van [[Leiden]] in [[Nederland]] geword. Hy het in [[1585]] na Antwerpen teruggekeer en is in [[1589]] daar dood.
== Werke ==
Sy belangrikste werk is die ''Biblia Regia'', wat tussen [[1568]] en [[1572]] gepubliseer is.
Sy uitgawes van die Bybel in Hebreeus, Latyns en Nederlands, sy ''Corpus juris'', Latynse en Griekse klassieke werke en baie ander werke wat gedurende hierdie tyd geproduseer is, is beroemd weens hulle meesterlike vakmanskap en akkuraatheid. 'n Baie groter onderneming is gedurende daardie jare beplan—die produksie van 'n ''Biblia polyglotta'', wat die oorspronklike teks van die Ou en Nuwe Testament op 'n wetenskaplike grondslag sou vasstel. Ondanks teenstand van die geestelikes is hy ondersteun deur koning [[Filips II van Spanje]], wat hom na die geleerde [[Benito Arias Montano]] gestuur het om die vernaamste rol in die redaksiewerk te speel. Met sy ywerige hulp is die werk binne vyf jaar voltooi (1569-1573, 8 dele, [[folio]]). Plantin het min wins gemaak, maar het die voorreg gekry om alle liturgiese boeke in die state van koning Filips te druk en is ook die titel "prototypo-graphus regius" gegee. Hoewel hy uiterlik 'n getroue seun van die kerk was, het hy tot sy dood aan 'n mistiese ketterse sekte behoort; en daar is nou bewys dat baie van hulle boeke wat sonder die naam van 'n drukker uitgegee is, van sy perse af gekom het, tesame met die misboeke, getydeboeke, ens, vir die [[Rooms-Katolieke Kerk]].
Buiten die [[Poliglot-Bybel]] het Plantin in daardie jare baie ander belangrike werke uitgegee, soos uitgawes van St. Augustinus en St. Hieronimus, die botaniese werke van Dodonaeus, Clusius en Lobelius, die beskrywing van die Nederlande deur Guicciardini, ens. In 1575 het sy drukkery meer as 20 drukperse en 73 werkers gehad, buiten omtrent net soveel wat by die huis vir die drukkery gewerk het. Maar in November 1576 het die Spanjaarde die dorp geplunder en gedeeltelik afgebrand, en Plantin moes 'n buitensporige losprys betaal. Hy het 'n tak van sy kantoor in [[Parys]] gestig; en toe die Hollandse state 'n tipograaf gesoek het vir die nuut opgerigte Universiteit van Leiden, het hy sy baie kleiner besigheid in Antwerpen aan sy skoonseuns Jan Moerentorf ([[Jan Moretus]]) en Frans van Ravelinghen (Raphelengius) oorgelaat en hom daar gevestig.
== Nalatenskap ==
Ná sy dood is die maatskappy oorgeneem deur sy skoonseun, Jan Moretus. Vandag word die gebou waaruit die maatskappy bedryf is, die [[Museum Plantin-Moretus]] genoem.
Toe Antwerpen in 1585 onder die mag van die prins van [[Parma]] gekom het en sake daar kalmer geword het, het hy die kantoor in Leiden aan Raphelengius oorhandig en na Antwerpen teruggekeer, waar hy tot sy dood, op 1 Julie 1589, gewerk het. Sy skoonseun Moretus en dié se nakomelinge het nog talle betekenisvolle werke "in officina Plantiniana" gedruk, maar van die tweede helfte van die 17de eeu af het die drukkershuis begin agteruitgaan. Dit was egter nog steeds in die besit van die familie Moretus wat alles in die drukkery onaangeraak gelaat het, en toe die stad Antwerpen in 1876 die ou geboue saam met die inhoud gekoop het vir 1 200 000 frank, kon die owerheid met min moeite een van die merkwaardigste museums skep (die Musée Plantin-Moretus, geopen op 19 Augustus 1877).
== Bibliografie ==
*Max Rooses, ''Christophe Plantin imprimeur anversois'' (Antwerpen, 1882)
*Aug. de Backer en Ch. Ruelens, ''Annates de Vim-primerie Plantinienne'' (Brussel, 1865)
*Degeorge, La Maison Plantin (2de uitg., Brussel, 1878).
== Sien ook ==
*[[Plantin-drukpers]]
== Bronne ==
{{1911}}
* Vertaal van die [[:en:Christoffel Plantijn|ooreenstemmende artikel]] in die Engelse Wikipedia.
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Plantin, Christophe}}
[[Kategorie:Belgiese drukkers]]
[[Kategorie:Franse drukkers]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Boekbinders]]
[[Kategorie:Geboortes in 1520]]
[[Kategorie:Sterftes in 1589]]
cj012yft3jqgqzain8fl809jwrq4z2i
Ingrid Jonker
0
16124
2521120
2449550
2022-08-23T08:02:52Z
41.13.208.136
Ingrid Jonker inspereer my
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Ingrid Jonker
| bynaam = bombastic
| beeld = Ingrid Jonker 1956.jpg
| beeldbeskrywing =
| onderskrif = Ingrid Jonker in 1956
| geboortenaam = Ingtid Jonker
| geboortedatum = 19 September 1933
| geboorteplek = [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]], [[Kaapkolonie]]
| sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1933|9|19|1965|7|19}}
| sterfteplek = [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
| ouers = [[Abraham Jonker]] en Beatrice Cilliers
| titel =
| nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ans
| beroep = Skrywer en digter
| ander =
| bekend =
| salaris =
| termyn =
| voorganger =
| opvolger =
| eerbewyse =
| party =
| religie =
| huweliksmaat = Pieter Venter
| kinders = Simone
| webblad =
| handtekening =
}}
'''Ingrid Jonker''' (19 September 1933 – 19 Julie 1965) was 'n [[Afrikaans]]e [[skryfster]] en [[digteres]]. Belangstelling in Jonker se werke, en veral ook in haar kort en tragiese lewe, was ná haar dood veel groter as toe sy geleef het. Net driehonderd digbundels van haar is ooit gepubliseer: ''[[Ontvlugting (digbundel)|Ontvlugting]]'' (1956), ''[[Rook en oker]]'' (1963), en ''[[Kantelson]]'' (postuum in 1966). Dit is veral die kort en suiwer liriese gedigte van verlange en verlatenheid in ''Rook en oker'' wat aan haar roem besorg het.<ref>SA History: http://www.sahistory.org.za/people/ingrid-jonker</ref> In haar nadoodse ''Kantelson'' was dit 'n doodsverlange wat tot lesers gespreek het en daartoe gelei het dat bekende musici haar gedigte getoonset en opgeneem het. Sy het op 19 Julie 1965 [[selfmoord]] gepleeg deur in [[Driekankerbaai]] in [[Kaapstad]] in die see te loop.
== Lewe en werk ==
[[Lêer:Ingrid Jonker se begrafnis, 25 Julie 1965.jpg|duimnael|regs|300px|[[Uys Krige]] aan die woord op [[25 Julie]] [[1965]] tydens 'n byeenkoms van skrywers en ander vriende van Ingrid Jonker in die Woltemade-begraafplaas, [[Maitland]], [[Kaapstad]]. Krige het 'n waardering van haar werk gelewer en [[Jan Rabie]], links met sy rug na die kamera, het van haar gedigte voorgedra. Die begrafnis was drie dae vantevore, op [[22 Julie]].]]
=== Vroeë lewe en herkoms ===
Ingrid Jonker, dogter van die skrywer en [[Nasionale Party]] politikus [[Abraham Jonker|Abraham H. Jonker]] en Beatrice Cilliers, is op 19 September 1933 op ’n plaas naby [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]], 'n dorp naby die hoofstad van die [[Noord-Kaap]]se provinsie, in die huis van haar oupa en ouma aan moederskant, Swart Fanie (Stephanus) Cilliers en Annie (Anna) Retief, gebore. Haar oupa is in hierdie tyd reeds geruime tyd verlam in sy bed. Ingrid het ’n ouer suster, Anna.
Nog voordat Ingrid gebore word, verbrokkel die huwelik tussen haar ouers wanneer haar vader sy ouerskap van die ongebore baba bevraagteken en haar ma dan verlaat. Haar suster en sy en haar ma woon in Douglas tot 1937, waarna hulle saam met die grootouers na [[Durbanville]] naby [[Kaapstad]] verhuis. In 1938 het Ingrid ’n noue ontkoming wanneer sy amper in die Bergrivier verdrink. Haar oupa is in hierdie jaar oorlede. Ouma Cilliers, Beatrice, Anna en Ingrid verhuis dan in 1940 na die [[Strand, Wes-Kaap|Strand]], waar Ingrid vanaf Julie in die kindertuinklas van die Laerskool Die Strand begin skoolgaan en haar eerste kinderverse skryf. Hulle verander dikwels van blyplek op soek na ’n meer bekostigbare woning en trek van huis na woonstel na kamer na losieshuis in die Strand, daarna na [[Gordonsbaai]] en in 1941 weer na die Strand.
=== Opleiding ===
Ingrid begin haar laerskoolopleiding aan die Laerskool Die Strand. Haar ma is ’n senulyer en word verskeie kere in inrigtings opgeneem, onder andere ’n hospitaal in [[Somerset-Wes]] en die Valkenburg-kliniek en is slegs in die Gordonsbaai-periode voltyds by die huis. Daarna word sy gehospitaliseer en bring twee jare in verskillende verpleeginrigtings deur, waaronder die [[Somerset-Wes]], [[Groote Schuur]] en Conradiehospitale.
Op 6 Augustus 1944 is sy aan kanker oorlede. In die Strand woon die ouma en kinders in armoede in ’n losieshuis, onderhou slegs deur die ouma se ouderdomspensioen, bydraes van ouma se twee seuns (onder wie professor [[A.C. Celliers|A.C. Cilliers]] van [[Universiteit Stellenbosch|Stellenbosch]]) en ’n karige toelaag van haar vader. Na die dood van haar ma kom haar pa vir Ingrid en Anna teen die einde van 1944 haal. Hy is in 1941 weer getroud, hierdie keer met die skryfster [[Lulu Brewis]].
Omdat die huis wat Abraham in [[Rondebosch]] gehad het, te klein was vir die hele familie, loseer Ingrid en Anna aanvanklik privaat in [[Oranjezicht]] in Kaapstad. Ingrid is vanaf Januarie 1945 ’n leerling aan die [[Laerskool Jan van Riebeeck]] in Tuine in Kaapstad. In Julie 1945 trek die gesin na [[Plumstead]] en Ingrid sit haar skoolopleiding in Engels voort aan die Wynberg Girls High School. Sy slaag standerd vyf aan die einde van 1946.
Nadat sy aan die einde van 1951 [[Matriek|matrikuleer]] (met onderskeiding in [[Afrikaans]]), verlaat sy haar vader se huis om in ’n woonstel in Kaapstad se middestad te bly en ’n jaarlange handelskursus in tik en snelskrif te volg.
=== Begin van loopbaan ===
Sy werk vanaf ongeveer Oktober 1952 by die uitgewery Kennis in Kaapstad. In die volgende vier en ’n half jaar is sy proefleser, redigeerder en sekretaresse van die hoofbestuurder van Citadel Press (die Heilsleër se drukkery) en vul sy betrekkings by HAUM, die Uitgewery Culemborg en Nasionale Boekhandel. Sy wen in Augustus 1953 ’n tweede prys vir voordrag in die afdeling Poësie Ope op die Afrikaanse [[Eisteddfod]] in Kaapstad. In 1956 trek sy na ’n woonstel in Vredehoek en aanvaar ’n betrekking by die Uitgewery Culemborg van [[Aat Kaptein]], waar haar debuutbundel, ''Ontvlugting'', in Junie verskyn. Sy besoek [[Johannesburg]] vir die eerste keer in Oktober 1955 op ’n reis saam met Pieter Venter (digter van die digbundel ''Die blomblaar is'' ''requiem''). Op 15 Desember 1956 trou sy en Pieter en die egpaar trek in April 1957 na ’n woonstel in [[Seepunt]] (Chamonix 2 in Friareweg). Haar dogter, Simone, word op 1 Desember 1957 gebore.
=== Vriendskap met ander Sestigers ===
In hierdie tyd raak sy bevriend met Kaapse kunstenaars en skrywers soos [[Jan Rabie]], [[Marjorie Wallace]], die skilder Eric Laubscher, [[Uys Krige]], [[Jack Cope]], [[Breyten Breytenbach]], [[Richard Rive]], Peter Clarke en [[P.J. Philander]]. Onder invloed van hierdie groep begin sy wyer lees en raak bekend met die werk van kontemporêre digters uit [[Frankryk]], [[Spanje]], [[Suid-Amerika]], [[Nederland]], [[Engeland]] en die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], waardeur haar eie digkuns verryk en verdiep word. In 1958 werk sy by HAUM.
In Mei 1959 word Pieter Venter na Johannesburg verplaas en die egpaar vestig hulle eers in ’n rondawel in Illovo en vanaf Julie 1959 in ’n gemeubileerde huis in [[Emmarentia]]. Hier woon Breyten Breytenbach ’n ruk by hulle in voordat hy na die buiteland vertrek. In Johannesburg ontmoet sy vir [[Bartho Smit]] (wat later haar digbundel ''Rook en oker'' sou uitgee) en sy vrou Kita Redelinghuys. Sy vertrek teen die einde van Julie 1959 sonder Simone per trein terug na Kaapstad, maar word weer deur Pieter Venter gehaal en terug geneem na Johannesburg. In Desember 1959 trek hulle na ’n woonstel in [[Hillbrow]].
=== Stormagtige jare ===
In Januarie 1960 verlaat Ingrid vir Pieter Venter en keer sy met Simone terug na Kaapstad, waar sy ’n betrekking by Nasionale Boekhandel in [[Elsiesrivier]] aanvaar en later vir [[Nasionale Pers]] werk en ook vryskutwerk doen. By Nasionale Pers is sy vir ’n kort rukkie Louis Hiemstra se assistente terwyl hy hersiening doen aan die ''Tweetalige Woordeboek''. Haar en Pieter Venter se huwelik is op die rotse en hulle is op [[30 Januarie]] [[1962]] formeel geskei.
Sy het hierna verskeie ernstige verhoudings, onder andere met die Engelse skrywer Jack Cope en [[André P. Brink]], maar nie een van hulle is bereid om met haar te trou nie. Reeds vanaf April 1961 is sy in ’n ernstige verhouding met [[Jack Cope]]. Wanneer sy later hierdie jaar Cope se kind verwag, ondergaan sy ’n aborsie. In Julie 1961 word sy vir die eerste keer opgeneem in ’n psigiatriese hospitaal in Kaapstad, een van vele sodanige opnames in die daaropvolgende jare. Sy ontmoet vir André P. Brink in April 1963, wanneer hulle verhouding begin.
Met die prysgeld van die A.P.B.-prys wat sy in 1964 vir ''Rook en oker'' verower en ’n toelaag van die Anglo American Corporation vertrek sy op 27 Maart 1964 met die skip Windsor Castle na [[Engeland]]. Sy ontmoet die skrywer [[Laurens van der Post]] aan boord die skip en hulle het daarna gereelde kontak. April en Mei van daardie jaar bring sy om die beurt in Engeland en [[Nederland]] deur, waar sy veral in [[Londen]] en [[Amsterdam]] vertoef. Sy besoek ook [[Duitsland]] en [[Switserland]]. Op 20 Junie 1964 sluit [[André P. Brink]] in [[Amsterdam]] by haar aan en hulle vertrek saam na [[Parys]], waar hulle gereelde kontak het met [[Breyten Breytenbach]] en sy vrou. Later dieselfde maand gaan hulle ook na [[Barcelona]] in [[Spanje]]. Hierdie besoek eindig rampspoedig wanneer haar en Brink se verhouding vertroebel en sy weens depressie in ’n Paryse hospitaal, die Saint-Anne, opgeneem word.
By haar terugkeer na [[Suid-Afrika]] in Julie 1964 is sy eers werksaam by die Kaapse Afdelingsraad en vanaf Maart 1965 by die uitgewer John Malherbe. Sy doen ook vryskutwerk. In Desember 1964 hervat sy en Brink weer hulle verhouding, maar is kort daarna weer uitmekaar, wat ’n soort patroon word. Op 28 April 1965 beëindig Brink finaal die verhouding met haar.
Sy het in hierdie tyd tot met haar dood verskeie minnaars. Sy ontmoet die jong Vlaamse skilder, [[Herman van Nazareth]], op 7 Februarie 1965 en hy is een van die laastes. In die maande voor haar dood verswak haar gesondheid en geestestoestand en leef sy onder mediese toesig. Sy is ook in ’n motorongeluk betrokke waarin sy haar voet breek en dit is in gips tot ’n week voor haar dood. Sy sou op 1 Julie 1965 by ''[[Die Burger]]'' begin werk, maar stel as gevolg van die ongeluk die datum uit tot 19 Julie 1965. In hierdie tyd het sy ook ernstige finansiële probleme. Sy het nie meer ’n telefoon nie en kan ook nie haar woonstelhuur betaal nie. In ’n brief gedateer 16 Julie 1965 vra sy Bartho Smit of hy nie die kopiereg van ''Rook en oker'' by haar wil koop nie, omdat sy die geld nodig het. Op hierdie dag verneem sy ook die nuus van André P. Brink se verlowing aan Salomi Louw.
=== Verhouding met haar pa ===
Haar verhouding met haar pa en die verwerping wat sy hier ervaar word allerweë beskou as een van die sterkste faktore in haar sielkundige ontwikkeling. Reeds voor haar geboorte is sy ongegronde aantyging dat hy nie seker is of Ingrid sy kind is nie een van die vernaamste faktore in die verbrokkeling van sy huwelik met haar ma. Wanneer hy haar en haar suster terugneem in die huis, is dit sonder om die liefde en sekuriteit te gee wat sy op daardie stadium van haar ontwikkeling nodig het.
Die feit dat hy intussen getroud is met ’n vrou wat nie vir Ingrid en haar suster Anna werklik aanvaar nie, dra baie tot hierdie negatiewe atmosfeer by. Ingrid dra haar eerste digbundel aan haar pa op, maar sy reaksie is om te sê dat hy later sal lees “om te kyk hoe jy my in die skande gesteek het”.<ref>Metelerkamp, Petrovna (samesteller'') Ingrid Jonker – Beeld van ’n digterslewe''.Hemel en See-Uitgewers Vermont Eerste uitgawe Eerste druk 2003</ref> Vroeg reeds is sy gekant teen die Regering se apartheidsbeleid en haar politieke uitlatings (en gedigte soos ''Die kind'') dryf ’n verdere wig tussen haar en haar vader, wat Volksraadslid vir die Nasionale Party is. Hy verwerp haar uitsprake in die openbaar in die Parlement.
Abraham is ook Voorsitter van die Parlementêre Komitee wat die instelling van [[Sensuur]] moet ondersoek en verantwoordelik vir die eerste [[Sensuurwet (Wet op Publikasies en Vermaaklikhede van 1963 en 1974)|Sensuurwetgewing]], waarteen Ingrid en baie ander skrywers ’n versetskrif onderteken. Wanneer sy die APB-prys vir ''Rook en oker'' wen, bied sy aan om Abraham se reiskoste te betaal sodat hy die plegtigheid saam met haar kan bywoon, maar hy wys die aanbod van die hand.
=== Selfdood ===
Op Maandagoggend 19 Julie 1965 word haar lyk in die see by [[Drieankerbaai]] in Kaapstad gevind, nadat sy vermoedelik in die loop van die nag selfdood is deur doelbewus te verdrink. Sy was slegs 32 jaar oud.<ref name=":0">Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Jonker,_Ingrid</ref> Sy word op Donderdag 22 Julie 1965 in [[Maitland]] se begraafplaas begrawe onder reëlings van haar pa, met veiligheidspolisiemanne wat die kis dra en ’n predikant wat die diens hou wat haar glad nie geken het nie en nie eens bewus was dat sy ’n digter was nie.
Haar skrywersvriende hou dan die Sondag na haar dood (25 Julie 1965) ’n tweede begrafnisdiens, waar hulle van haar gedigte voorlees, Uys Krige ’n huldeblyk lewer en Jan Rabie die daarstelling van die [[Ingrid Jonkerprys|Ingrid Jonker-prys]] bekend maak.<ref>Metelerkamp, Petrovna. Op die ou end is Ingrid twee keer begrawe. Insig, Julie 1994</ref> ’n Geregtelike ondersoek na haar dood word op 21 Oktober 1965 gehou, met die regter wat beslis dat die beskikbare feite daarop dui dat sy selfdood is. Skaars ses maande na haar dood is haar vader, Abraham H. Jonker, op 10 Januarie 1966 oorlede. Hy het in die maande na haar dood oormatig begin drink.
== Skryfwerk ==
=== Poësie ===
Reeds op ses jaar word haar versies in skoolblaaie gepubliseer en sy lewer verskeie versies tot ''[[Die Jongspan]]''. Haar ouma lees gereeld haar gediggies voor aan die Kleurling gemeenskap in die Strand, waar sy evangelisasiewerk gedoen het. Haar eerste gepubliseerde gedig, ''Die baba'', verskyn in 1946 in die ''Wynberg Girls High School Magazine'' en in 1947 verskyn kortverhale in ''Die Jongspan'', naamlik ''Petrus'' en ''Nag''. Verdere gedigte in die skooljaarblad volg (''Lag met die wêreld'' in 1948 en ''Drome'' in 1949) en op sestienjarige ouderdom lê sy in 1949 haar eerste bundel ''Na'' ''die somer'' aan ’n uitgewer voor. Dit word afgekeur, maar die keurder, [[D.J. Opperman]], is beïndruk deur haar talent en word in die daaropvolgende jare ’n soort mentorfiguur wat haar tot voor haar debuut aanmoedig en help.
Ook [[Uys Krige]] help haar baie, veral na haar debuut. In 1954 verskyn haar gedigte ''Opdrag'' en ''Windliedjie'' in ''Naweekpos'' en ''Ek het gedink'' in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]''. Van haar gedigte verskyn hierna gereeld in verskeie publikasies soos ''Die Huisgenoot'', ''[[Rooi Rose]]'' en ''Naweekpos'' (waar [[Berta Smit]] redakteur was) en later ook in ''Contrast'', ''Inset'', ''Sestiger'' en die Nederlandse ''Podium'' en ''De Nieuwe Stem''. Hoewel sy verskeie kere gedigte aan ''Standpunte'' stuur, word geeneen ooit vir publikasie aanvaar nie. Die tema van verwerping deur die vaderfiguur en deur geliefdes en die behoefte aan 'n moederfiguur vind deurlopend neerslag in haar lewe en werk.
In ''Ontvlugting'' se titelgedig word ontvlugting as ontsnapping uit hierdie beklemmende wêreld en lewe gesien, waar eindelik slegs die smart volmaak kan wees. Hierdie debuutdigbundel word louwarm ontvang weens die tegniese beperktheid wat blyk uit die diktaat van metrum en rym en die steeds grootliks adolessente liefdes en ander gevoelens en ervarings daarin verwoord, maar maak tog indruk met sensitiwiteit en verskeie oorspronklike sienings en beeldings. Hoewel die tematiek streng persoonlik is en ook grootliks adolessent, slaag sy hier reeds daarin om tot die wese van dinge onder die skyn deur te dring.
Die titelgedig word later bekend veral weens die versreël “My lyk lê uitgespoel in wier en gras”, wat ’n somber voorspelling van haar latere dood is. Haar kinderlikheid, wat sy nooit verloor het nie, is aanwesig regdeur die bundel. ''Dubbelspel'' is agterna beskou ’n sleutelgedig in haar oeuvre, aangesien sy hier reeds die wisselwerking tussen spel en dodelike erns aan die bod bring en die mens as dubbelwese (man en vrou maar ook in die self verdeeld) uitbeeld. Die gedigte ''Ontnugtering'' (waarin die kind uitgroei tot volwassene en digter), ''Lied van die lappop'' (waarin die pop vermenslik word en dan afhanklik is van die toegeneentheid van die eienaar), ''Man en vrou'' (met sy mooi beelding van die eenheid tussen twee mense, ten spyte van verwydering), ''Puberteit'' (met die aangrypende beelding van die kind wat binne die mens vermoor word) en ''Die blommeverkoopster'' (met haar onmoontlike droom van ontvlugting uit haar benarde omstandighede, wat futiel blyk te wees) toon reeds, ten spyte van gebreke, tekens van haar baie groot belofte.
''Windliedjie'' beeld die wind in die dennebome uit, met opeenvolgende strofes wat die spreker se verlange na die geliefde, die onrus oor die welstand van die geliefde en laastens die vooruitsig om deur die winter eindelik lente en sekerheid te verkry oor die geliefde, verwoord. ''By die Goodwood-tentoonstelling'' maak gebruik van die dier (’n skaap) as dramatiese spreker, wat ’n verfrissende afwisseling is op die oorwegend selfgesentreerde verse. In hierdie gedig word roem, kunsmatigheid en gevangeskap gestel teenoor anonimiteit, natuurlikheid en vryheid.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref><ref>Antonissen, Rob. Kern en tooi. Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963</ref>
In 1960 en weer in 1961 lê sy ’n bundel gedigte onder die titel ''Ukulele'' aan [[Nasionale Boekhandel]] vir publikasie voor, wat [[D.J. Opperman]] in beide gevalle afkeur vir publikasie, met die opdrag dat daar verder aan die bundel geskaaf moet word. Sy wend haar hierna na die uitgewer Afrikaanse Pers-Boekhandel. Die uiteindelike publikasie van ''Rook en oker'' (opgedra aan [[Uys Krige]] en Jack Cope) is in alle opsigte ’n vooruitgang op haar debuut en sy skryf hierin ’n vrye vers met verrassende assosiasies en ritmes, wat veral oor die liefde en oor die kind handel. Die titel kontrasteer reeds die konkrete met die nie-tasbare en hierdie kontras word regdeur die bundel as motief gebruik, waar die nie-tasbare konkreet word en ook andersom.
Opwindend vir die eietydse Afrikaanse poësie is die trefseker aanwending van die vrye vers en suggestie, met verskeie verse wat eksperimenteer met tegnieke soos die surrealisme en die impak van herhaling. Die bundel is ’n belangrike toevoeging tot veral die sensitiewe liefdesvers in Afrikaans, waarin meermale ’n afwesige geliefde treffend aangespreek word. Verrassend is die beeld- en klankassosiasies, waardeur die digter haar sensitiewe waarnemingsvermoë en verbeelding illustreer, wat telkens ook bekoorlike trekke van kinderlikheid bevat. Jonker vind met baie van die gedigte emosionele aanklank by lesers, wat aan haar ’n leserspubliek besorg lank na haar dood en wat ook invloed uitoefen op baie digters na haar. Die bundel word in vyf afdelings verdeel, met slegs die tweede wat ’n titel bevat. Die eerste afdeling is liefdesverse. In ’n gedig soos ''Op alle gesigte'' blyk die behoefte aan liefde en die soeke daarna in die harde werklikheid. Die afwesige geliefde is in bykans alles aanwesig, maar nooit op tasbare wyse nie. ''Ek herhaal jou'' reduseer die verhouding tussen die ek en die geliefde tot die enigste werklikheid, sodat die omringende wêreld en mense hierteen slegs ’n illusie word. Die geliefde se koms gaan soms gepaard met ’n warm gevoel van genoegdoening, soos in ''Verlore stad'' (wat die bundeltitel bevat) en ''Herfsoggend''.
Die afdeling ''Intieme gesprek'' bevat kort eenvoudige verse waarin direk met die minnaar gepraat word. Die gedigte maak gebruik van besondere beelding om die ekstase van die liefde te bewoord. Die derde afdeling beskryf die eensaamheid, wat veral beklemtoon word in ''Ek wil nie meer besoek ontvang nie''. Hierdie eensaamheid word gevoel selfs in die teenwoordigheid van ander. Hierdie gedig gee ook blyke van die digter se besondere slag met beelde. ''Madeliefies in Namakwaland'' is ’n subtiele en ontroerende gedig geïnspireer deur apartheid en die menslike toestand. Die vierde afdeling bevat verse oor die kind, waaronder die belangrike gedig ''Die kind'', waarin hulde gebring word aan ’n jong swart kind wat tydens politieke onluste in [[Langa]] naby Kaapstad in 1960 doodgeskiet is. Die kind se sterfte word egter simbool van ’n gehele vryheidstryd wat algaande onkeerbare momentum verkry. ''My pop val stukkend'' is vir sy tyd ’n besonder moderne gedig, waaruit die spreker se wanhoop en veelvuldigheid van gewaarwordings en gevoelens blyk in die surrealistiese uitbeelding van die pop se aftakeling. ''Korreltjie sand'' omvat ’n ironiese beskrywing van die spreker se hele lewe wat sy sien as ’n nietigheid, telkens geaksentueer met die verkleinwoord en verkleining van selfs kosmiese verskynsels en gelykstelling daarvan aan haar eie nietigheidsgevoel.
Die gedig sluit af met die ontroerende “korreltjie klein is my woord/ korreltjie niks is my dood”, met die implikasie dat die spreker nie in staat was om die wêreld so te verklein dat sy daarin kon woon en met liefde te vul nie, sodat slegs die dood oorbly. ''Kabouterliefde'' (opgedra aan haar dogter Simone) bevat ’n kinderlike ekstase in sy uitbeelding van ’n sprokiesagtige milieu en ’n [[kabouter]] se liefdesverklaring. Die gedig met sy dartelende gang is ’n vreugdevolle voorstelling van liefdesgenot. Die reeds klassiek geworde ''Toemaar die donker man'' bevat vertroosting teen die naderende nag, waar die donker man benewens die nag ook die dood uitbeeld. Weens sy musikaliteit is laasgenoemde gedig vele kere getoonset en deur bekende sangers opgeneem. In ''Begin somer'' word ’n pragtige somersdag by die see vanuit die kind se perspektief gegee en word alles tot speelding gereduseer.
Die vyfde afdeling bevat verse oor liefdesteleurstelling. In ''Bitterbessie dagbreek'' word die droefheid van liefdesteleurstelling treffend in ’n volksliedagtige vers verwoord, met die spreker wat vergeefs na liefde soek maar slegs die eggo’s van die minnaar se woorde hoor, soos ook gesimboliseer deur die beeld van die papegaai. ''Jy’t my gekierang'' beeld ’n man uit wat hom tot sy verlore geliefde rig met die verwyt van liefdesbedrog en ten spyte van reaksie en advies van naasbestaandes nie van sy ongeluk kan vergeet nie. ''L’art poetique'' gee uiting aan die wens van die spreker om haar in vele dinge weg te bêre, wat ’n strewe na ontvlugting maar ook verewiging suggereer. ''Rook en oker'' word in 1963 met die Afrikaanse Persboekhandel-prys bekroon.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 50, Desember 1963</ref><ref>Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966</ref>
''Kantelson'' is ’n bundel met nagelate gedigte, wat beide voor en na die publikasie van ''Rook en oker'' ontstaan het. Dit is ’n ongelyke bundel, maar bevat tog ’n aantal sterk gedigte. Die grootste aantal gedigte handel steeds oor liefde, veral verbygegane liefde, met ’n paar verse wat die Suid-Afrikaanse aktualiteit, die eie toestand en eie dood aanspreek. Die liefdesverlatenheid en gepaardgaande disintegrasie van die self is van die aangrypendste gedigte oor hierdie onderwerp in Afrikaans. ''Ek dryf in die wind'' is ’n uiting van volslae vreemdelingskap en eensaamheid, waar die spreker los geraak het van familie, vriende en haar volk. ''As jy weer skryf'' word opgedra aan Jack (Cope) en is ’n versoek aan die afwesige minnaar om in sy aantekeninge in sy dagboek gedeelde momente uit hulle liefdesverhouding te onthou. In ''Mamma'' loop die konfrontasie met die self uit op vervreemding van die self, terwyl die spreker haar in ''Op die pad na die dood'' vereenselwig met Judas Iskariot in sy bespotting. ''Waterval van mos en son'' se visuele aanbod tref, terwyl ''Daar is net een vir altyd'' die somerlandskap en die minnaar se liggaam met mekaar verbind.<ref>Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966</ref>
=== Versamelbundels ===
Haar gedigte word opgeneem in alle belangrike versamelbundels oor die Afrikaanse poësie, insluitende ''Groot verseboek'' en ''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''. Dit word ook in ander versamelbundels opgeneem, soos ''Nuwe klein verseboek'', ''Die dye trek die dye aan'', ''’n Rooie met ratte, Pa'', ''Kraaines'', ''Digters en digkuns'', ''Woordpaljas'', ''Voorspraak,'' ''Die goue vreugde'' en ''Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte''. In 2020 word haar gedigte ‘Twee harte’, ‘Lied van die lappop’, ‘mammas’ en ‘''Die winter is 'n krom ou vrou''’ in ''Vers en vrou'' opgeneem.<ref>De Wet, K. (samest.) Vers & vrou. Kaapstad: Human & Rousseau. 2020</ref>
In 1993 vertaal Jerzy Koch van Pole 32 van haar gedigte in Pools en dit word onder die titel ''Tesknota za Kapsztadem'' (''Heimwee na Kaapstad'') gepubliseer.
Gerrit Komrij vertaal van haar gedigte in Nederlands wat in 2000 as ''Ik herhaal je'' gepubliseer word, saam met ’n aangrypende lewenskets van Ingrid deur Henk van Woerden onder die titel ''De dag kent een smalle schaduw''. Hierdie bundel word in 2011 reeds vir die elfde keer herdruk.<ref>Keyser, Gawie. Boekewêreld. 14 Junie 2000</ref> Sy word as 'n soort kultusfiguur in Nederland beskou.<ref>Keyser, Gawie Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/neerlandi/12ingrid.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160501074328/http://www.oulitnet.co.za/neerlandi/12ingrid.asp |date= 1 Mei 2016 }}</ref>
Van haar verse word kort na haar dood deur Jack Cope en William Plomer in Engels vertaal en in 1968 onder die titel ''Selected poems'' uitgegee.<ref>Nel. Jo. Beeld, 8 Oktober 2001</ref>
In 2007 verskyn ’n meer omvattende Engelse vertaling deur André P. Brink en [[Antjie Krog]] onder die titel ''Black butterflies''.<ref>Human, Thys. Beeld, 17 Desember 2007</ref>
Een van haar vertaalde gedigte verskyn in die Duitse bloemlesing ''Glut in Afrika'', wat saamgestel is deur Peter Sulzer.
Van haar gedigte is ook in [[Hindi]], [[Frans]] en [[Zoeloe]] vertaal en sommige word in die buiteland voorgedra en oor Europese radiosenders (die [[BBC]] en Radio Wêreldomroep in Amsterdam) uitgesaai. Sy self vertaal ’n bundel Nederlandse kinderverse van Ilse-Margret Vogel, ''Moenie skrik nie'', wat in 1964 gepubliseer word en in 29 Junie 1966 in ''Die Taalgenoot'' verskyn.
=== Prosa ===
In haar ''Versamelde werke'' word benewens haar gedigte ook opgeneem die kortverhaal ''Die bok'', wat voorheen in 1964 in die versamelbundel ''Windroos'' verskyn het en later deur [[Abraham H. de Vries]] opgeneem word in ''Die Afrikaanse kortverhaalboek'' en deur [[Merwe Scholtz]] in ''Vertellers'' 2. In hierdie verhaal is Susan ’n jong vrou wat veel jonger is as haar man en ontevrede met die lewe. Sy verwag ’n kind, wat haar en haar man aan mekaar moes bind, maar nou beskou sy dit as net haar kind. Haar frustrasies vind uiting in ’n bok, wat simbool word van haar man en ’n soort sondebok. Sy sny die bok los waar hy wag vir slagting, maar ondervind geen vryheid nie, slegs aanvaarding van haar situasie. Die versamelde werke bevat ook kort outobiografiese sketse en die kortverhaal ''’n Daad van geloof''. Laasgenoemde verhaal word ook in ''Halfeeu'' (waarin [[PG du Plessis|P.G. du Plessis]] hoogtepunte uit die kortverhale van die eerste vyftig jaar van ''Die Huisgenoot'' saambundel), die versamelbundel ''Herinnering se wei'', ''Vertellers'' van Merwe Scholtz en [[Koos Human]] se ''Willekeur'' opgeneem. Dit gaan oor die verhouding tussen die verteller en haar ouma. Weens armoede dien die ouma se handsak as haar boeksak. Sy vertel dan vir haar ouma dat sy haar gedigte gaan verkoop om ’n boeksak te kan koop. Ouma se reaksie dui daarop dat sy graag die boeksak vir haar sou wou koop, maar nie kan nie en in stede daarvan gee sy iets beters: geloof in gebed. Hierdie kortverhaal is kort na haar dood in ''Die Huisgenoot'' gepubliseer en later ook onder die titel ''Dit was ’n oggend'' opgeneem in die versamelbundel ''Dames 17'' onder redaksie van [[C.J.M. Nienaber]].<ref>Brink, André P. Rapport, 29 Februarie 1976</ref><ref>Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 15 no. 1, Februarie 1977</ref><ref>Cloete, T.T. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 17 no.2, Junie 1977</ref><ref>De Vries, Abraham. Beeld, 29 Maart 1976</ref><ref>Hambidge, Joan “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 33 no. 2, Mei 1995</ref><ref>Hambidge, Joan. Die Burger, 9 November 1994</ref>
Ingrid is nie net bydraer tot die letterkundige tydskrif ''Contrast'' nie, maar help ook met die redaksionele werk, waar sy beïndruk met haar kritiese en analitiese vermoëns in die proefleeswerk wat sy doen. Sy vertaal Lea Timmermans se ''Verloren Zomerdag'' in Afrikaans, maar dit word nie gepubliseer nie.
Haar briefwisseling met die skrywer André P. Brink word na Brink se dood deur Francis Galloway geredigeer en onder die titel ''Vlam in die sneeu'' gepubliseer.<ref>De Vries, Willem. Aangrypende briewe gepubliseer. Beeld, 5 Augustus 2015</ref> Brink het Jonker se oorspronklike briewe aan hom en afskrifte van sy briewe aan haar vanaf die sestigerjare bewaar. Die titel van die boek suggereer reeds die onstuimige en veranderende aard van die liefdesverhouding tussen die briefskrywers. Die briewe gee ook insig in die politieke en literêre landskap van die vroeë sestigerjare. Hierdie boek word ook in Nederlands vertaal.<ref>Breytenbach, Kerneels. Rapport, 6 Desember 2015</ref><ref>Hambidge, Joan. Beeld, 16 November 2015</ref>
=== Drama ===
Die eenbedryf ''’n Seun na my hart'' word ook in haar ''Versamelde werke'' opgeneem. Hierdie drama is reeds in 1959 geskryf en is voorheen deur Dalro gepubliseer, waarna dit in 1970 deur Gerhard J. Beukes in sterk gesensureerde vorm in die versamelbundel ''Iewers langs die pad'' opgeneem word. Anna en Maria is hierin twee gefrustreerde ou vroue. Maria het ’n maagd gebly, met haar onvervulde hunkering na ’n seun, terwyl Anna ’n moeder is met ’n seun wat in die oorlog óf gedood óf vermink is (dit is nooit duidelik wat presies gebeur het nie). Hulle droomseun is dieselfde duidelik omlynde karakter, wat in die stuk as Simon figureer. Die drama tref met sy uitbeelding van die ironie, waar beide moeder en seun die werklikheid op hulle eie irrasionele manier probeer ontvlug. Illusie en werklikheid word moeiteloos met mekaar verbind en skep ’n magiese droomsfeer. Dit is ’n eksperimentele stuk wat in sy benadering besonder vars aandoen. Daar is nie ’n konvensionele storielyn waarin alles sin maak nie, eerder suggesties van verskillende moontlikhede wat almal tegelykertyd bestaan of gedroom word, net soos verskillende interpretasies van dieselfde gegewe gelyktydig bestaan. Die drama word onder andere in 1970 in die Johannesburgse Stadskouburg en in 1976 in The Centre in Kaapstad opgevoer.
== Nalatenskap en eerbewyse ==
Na haar dood word die [[Ingrid Jonkerprys|Ingrid Jonker-prys]] in haar gedagtenis ingestel om jaarliks om die beurt belowende jong digters in Afrikaans en Engels aan te moedig.
Vyf jaar na haar dood, in 1970, word die program ''Jy’t my gekierang, Dollie'' by die Stadskouburg in Johannesburg opgevoer. Die program bestaan uit drie dele, ’n huldeblyk aan die skrywer se lewe en voorlesing uit haar gedigte, dan ’n voorstelling van haar kortverhaal ''Die bok'' en laastens ’n opvoering van haar eenbedryf, ''’n Seun na my hart''.
In 1979 word van haar gedigte op die program ''Klankpaljas'' van die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] voorgelees en die Afrikaanse Skrywersgilde reël ’n spesiale huldigingsprogram in 1983 om, wat haar vyftigste verjaarsdag sou wees, te herdenk. Die choreograaf Esther Nasser stel in dieselfde jaar ’n dansdrama van tien minute saam met musiek gekomponeer deur Danie Fourie, wat sy ''Jonker’s fragments'' noem en waarin sy poog om die [[dichotomie]] tussen gees en vlees te beskryf.
In 1984 stel [[Marga van Rooy]] ’n program onder die naam ''Ek is Simon'' saam wat in die Nico Malan-Arena in Kaapstad opgevoer word. Die program in twee dele bestaan uit voordragte van haar gedigte en ’n opvoering van haar eenbedryf, ''’n Seun na my hart''.<ref>Breytenbach, Kerneels. Die Burger, 7 Januarie 1984</ref>
Jannie Botes stel ’n hoorbeeld oor haar lewe en werk saam wat oor die radio uitgesaai word.
Haar werk lok opnuut belangstelling wanneer President [[Nelson Mandela]]<ref>Parlementêre redaksie. Mandela bring hulde aan Ingrid Jonker – die Suid-Afrikaner, die digter, die mens. Die Burger, 25 Mei 1994</ref> by die opening van die eerste parlement van ’n volle demokratiese Suid-Afrika in 1994 haar gedig ''Die kind'' voorlees en aan haar as digteres en as mens hulde bring.<ref name=":0" /><ref>Joubert, Herman. ‘Poetic justice’ vir Ingrid Jonker toe President gedig lees. Die Burger, 25 Mei 1994</ref> Die gedig word in meer as agt tale vertaal, insluitende Zoeloe en Hindi.
Ryk Hattingh se werk ''Opdrag: Ingrid Jonker'' word in [[1997]] by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] op [[Oudtshoorn]] opgevoer.
’n Dokumentêre rolprent oor haar werk en lewe onder die regie van Helena Noguiera, wat vyf jaar geneem het om te maak, ''Ingrid Jonker: The Marilyn Monroe of'' ''South African Literature'', word in 2001 by die Grahamstadse kunstefees vertoon. In ietwat gewysigde vorm word dit in 2007 op die kommersiële kringloop vrygestel as ''Ingrid Jonker: her lives and time'',<ref>Anoniem. Nuwe dokumentêr oor Ingrid Jonker open in Rosebank. Beeld, 8 Februarie 2007</ref> nadat dit op die [[Cannes-rolprentfees]] in [[Frankryk]] en die eerste Suid-Afrikaanse rolprentfees in Londen vertoon is.
[[Saartjie Botha]] skryf die drama oor haar lewe, ''Altyd Jonker'', wat in 2006 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees en die [[Aardklop]] Kunstefees opgevoer word en die Fleur du Cap-prys vir beste nuwe inheemse stuk en beste regisseur verower.
Haar gedigte word gereeld getoonset en [[Chris Chameleon]] stel in 2006 ’n CD vry, ''Ek herhaal jou'', wat uitsluitlik bestaan uit liedjies van haar gedigte. In 2011 volg hy hierdie CD op met verdere toonsettings van haar werk wat op die CD ''As jy weer skryf'' vrygestel word.<ref>Bouwer, Anna-Retha. Nog Jonker vir Chameleon. Beeld, 29 Maart 2011</ref> Ander sangers wat haar werk opneem sluit in Herman van den Berg, [[Laurika Rauch]], Laurinda Hofmeyr, Renette Bouwer, [[Anneli van Rooyen|Annelie van Rooyen]], Jennifer Ferguson en [[Anna Davel]]. Die Nederlandse sangeres en komponis, Niki Romijn, besoek Suid-Afrika in 2008 met haar toonsettings van Ingrid se gedigte, wat sy onder die titel ''Roos van jou mond'' opvoer. Niel van der Watt toonset haar gedig ''Bitterbessie dagbreek'' en dit word in Augustus 2012 saam met ander getoonsette gedigte van ander digters in die Centurion-teater opgevoer. Haar dogter Simone ontwikkel sedert 2010 saam met ander soos Riana Wiechers en Anneke Villet ’n artistieke huldeblyk aan haar ma onder die vaandel van die Ingrid Jonker multikulturele musiekprojek, wat bestaan uit twee CD’s, ’n boek en ’n rolprent.
In 2004 word sy postuum deur die Staatspresident vereer met die Orde van Ikhamanga (Silwer), Suid-Afrika se hoogste toekenning vir prestasie in die skeppende en uitvoerende kunste, ter erkenning van haar letterkundige bydrae in Afrikaans. Sy ontvang die toekenning op dieselfde geleentheid as [[Elsa Joubert]] en hulle is na [[Karel Schoeman]] in [[1998]] die eerste Afrikaanse skrywers wat so vereer word.
In Oktober 2009 open die Nederlandse kunstenaar [[Paul Hendrik Roux|Paul Hendrikse]] ’n Ingrid Jonker-uitstalling onder die titel ''Hauntology of smoke and ochre'' in Amsterdam, waarin hy die proses ondersoek waardeur die media en die publiek haar tot legendariese status verhef het. Verskeie biografiese boeke oor haar word gepubliseer, waaronder [[Petrovna Metelerkamp]] se ''Ingrid Jonker:Beeld van 'n digterslewe'' in [[2003]]<ref>Van Vuuren, Helize. Kakkerlak, Uitgawe 3, 2005</ref><ref>Olivier, Fanie. Beeld, 4 Augustus 2003</ref><ref>Parker, Elise. Sarie, November 2003</ref> en L.M. van der Merwe se Gesprekke oor Ingrid Jonker in 2006.
In die Jacana Pocket Series verskyn die Engelstalige ''Ingrid Jonker'' deur Louise Viljoen, waarin haar lewe en werk aan ’n internasionale gehoor bekend gestel word.
Ook in Nederland kry haar nalatenskap en persoon baie aandag. Gerrit Komrij is samesteller van die huldigingsbundel ''Ingrid Jonker: Ik herhaal je'', wat in 2000 verskyn.
’n Nederlandse huldigingsrolprent deur [[Saskia van Schaik]] en [[Henk van Woerden]], ''Korreltjie niks is my'' ''dood'', word in 2001 vrygestel<ref>Pople, Laetitia. Nederlanders maak prent oor Ingrid Jonker. Beeld, 1 September 2011</ref> en op die Montreux-fees met die Zilveren Roos-toekenning bekroon.<ref>Smith, Charles. Naweek-Beeld, 5 Januarie 2002</ref>
In 2011 word die Nederlandse ''Black Butterflies'' op die kommersiële rolprentkringloop in Nederland en wêreldwyd vrygestel. Dit is nie ’n dokumentêre film nie, maar ’n uitbeelding van haar lewe met die middelpunt haar soeke na liefde, haar worsteling met apartheid en konfrontasie met haar pa. Die prent word vervaardig deur [[Paula van der Oest]] en Arry Voorsmit, op grond van ’n draaiboek deur die Suid-Afrikaner [[Greg Latter]]. Hierdie rolprent word onder andere gekeur om vertoon te word op die Tribeca-rolprentfees in New York.<ref>Boekkooi, Paul. Beeld, 21 Oktober 2011</ref><ref>Robinson, Marguerite “Rapport” 23 Oktober 2011</ref>[[Lêer:Ingrid Jonker - Die kind.JPG|duimnael|''Die kind'' as muurgedig in [[Leiden]]]]
== Publikasies ==
* ''Ontvlugting'', 1956
* ''Rook en oker'', 1963
* ''Kantelson'', 1966
* ''’n Seun na my hart'', 1968
* ''Versamelde werke'', 1975
* ''Vlam in die sneeu'', 2015
=== Vertaling ===
* ''Moenie skrik nie'' – Ilse-Margret Vogel, 1964
=== Multimedia: Video ===
* [http://www.hollanddoc.nl/dossiers/34437343/ ''Korreltjie niks is my dood'' – Nederlandse dokumentêr deur Saskia van Schaik (2001)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080926124629/http://www.hollanddoc.nl/dossiers/34437343/ |date=26 September 2008 }}
== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}
== Bronnelys ==
=== Boeke ===
* Antonissen, Rob. ''Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede.'' Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk Elsiesrivier 1964
* Antonissen, Rob. ''Kern en tooi''. Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963
* Antonissen, Rob. ''Spitsberaad.'' Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966
* Antonissen, Rob. ''Verkenning en kritiek''. H.A.U.M. Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 1979
* Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) ''Voorspraak.'' Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994
* Aucamp, Hennie. ''Kort voor lank''. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, Tweede druk1980
* Beukes, Gerhard J. ''Iewers langs die pad.'' J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe Tweede druk 1972
* Beukes, W.D. (red.) ''Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990.'' Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
* Brink, André P. ''Aspekte van die nuwe drama.'' Academica Pretoria en Kaapstad Tweede hersiene uitgawe 1986
* Brink, André P. ’n ''Vurk in die pad''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2009
* Cloete, T.T. (red.) ''Die Afrikaanse literatuur sedert sestig.'' Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
* De Vries, Abraham H. ''Kortom''. Academica Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1983
* De Vries, Abraham H. ''Kortom 2''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989
* Grové, A.P. ''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.'' Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
* Jonker, Ingrid. ''Versamelde werke''. Perskor-Uitgewery Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1975
* Jonker, Ingrid. ''’n Daad van geloof'', in ''Herinnering se wei''. Perskor-uitgewery Johannesburg Tweede uitgawe Eerste druk 1977
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2''. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
* Kannemeyer, J.C. ''D.J. Opperman: ’n Biografie.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1986
* Kannemeyer, J.C. (red.) ''Kraaines.'' Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988
* Kannemeyer, J.C. ''Verse vir die vraestel''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
* Kannemeyer, J.C. ''Jan Rabie''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2004
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652–2004''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
* Krige, Uys. ''Die naamlose muse''. Protea Boekhuis Pretoria, Eerste uitgawe 2002
* Lindenberg, E. (red.) ''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde''. Academica Pretoria en Kaapstad Vierde uitgawe Eerste druk 1973
* Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) ''Digters en digkuns.'' Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
* Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. ''Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
* Nienaber, P.J. et al. ''Perspektief en Profiel''. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
* Pheiffer, R.H. ''Woordpaljas''. Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde druk 1993
* Rabie, Jan (red.) ''In memoriam Ingrid Jonker.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria 1966
* Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel I''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
* Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel 2''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
* Van Zuydam, S.W. ''Ingrid Jonker (1933–1965),'' in Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel I''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
=== Tydskrifte en koerante ===
* Anoniem. Uys Krige en Ingrid Jonker. Zuid-Afrika, Maart 2002
* Boekkooi, Paul. Helena laat Ingrid lewe. Rapport, 29 April 2007
* Bosch, Erna. ’n Seun na my hart’ in sy historiese kader. Standpunte. Nuwe reeks 170, April 1984
* Botha, Amanda. Twee Afrikaanse skrywers vereer. Beeld, 26 Oktober 2004
* Britz, Etienne. Plath, Jonker albei deur pa verwond. Beeld, 31 Januarie 2003
* Burger, Karin. Fliek oor Ingrid Jonker begin wys in Amsterdam. Rapport, 20 Maart 2011
* Chameleon, Chris en Kannemeyer, J.C. Ingrid Jonker, gefolterde genie of oorskatte digter? Rapport, 5 Julie 2009
* Cloete, T.T. Bespreking van sewe gedigte. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 19 no. 4, November 1981
* De Lange, Johann. Toe dit nog nie mode was nie, was Ingrid volledig Afrikaan. Die Burger, 28 Mei 1994
* De Vries, Fred. Spoke van rook en oker. Rapport, 7 Februarie 2010
* Du Toit, Steyn. Huldeblyk aan Ingrid. Rapport, 2 Desember 2012
* Engelbrecht, Theunis. Ingrid Jonker leef in prent. Rapport, 3 Oktober 2004
* Fourie, Elkarien. Oor Ingrid Jonker bly ons wonder. Rapport, 6 Mei 2007
* Jonker, Anna. Want elkeen het sy Gordonsbaai: Herinneringe aan Ingrid Jonker se kinderdae. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979
* Joubert, Herman. Wat het Ingrif oor Brink geskryf? Die Burger, 2 Junie 1994
* Keyser, Gawie. Word Ingrid Jonker van ons weggesteel? Boekewêreld, November 2001
* Kloppers, Jacolette. Jonker se gedigte bekoor in Tilburg. Beeld, 25 November 2005
* Kunsredaksie. Ingrid Jonker se werk in Kaap uitgegee. Die Burger, 7 Julie 1994
* Metelerkamp, Petrovna. Ingrid se ‘Kind’ kry ’n nuwe naam. Die Burger, 22 September 1994
* Metelerkamp, Petrovna. Sien jouself in Ingrid. Insig, Mei 2003
* Nieuwoudt, Stephanie. Onsterflike elf. Beeld, 2 Julie 2003
* Pople, Laetitia. Jonker ‘is nou in goeie geselskap’. Plus, 8 Junie 2001
* Rautenbach, Elmari. Ingrid het my vertrou. Rapport, 15 November 2015
* Schutte, H.J. Gedig-ontledings. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 20 no. 4, November 1982
* Slabber, Coenie. Só bly Ingrid Jonker leef. Rapport, 24 Julie 1983
* Toffoli, Hilary Prendini. Die vrou wat Ingrid Jonker se dogter grootgemaak het” “Insig” Julie 2004
* Van Bart, Martiens. Sir Laurens wou Ingrid keer van die dood. Die Burger, 11 Junie 1994
* Van der Merwe, Catrien. Voorgeskrewe boeke vir matriek. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 3, Augustus 1991
* Van Eeden, Dirk. Poet’s ex-lover fires back in ‘lost letters’ war. Sunday Times, 5 Junie 1994
* Van Greunen, Augusta. Liefdesdriehoek het haar alleen, beangs gelos. Rapport, 5 Junie 1994
* Van Niekerk, Annemarié. Ingrid Jonker: Ons herhaal jou (weer). Rapport, 1 Mei 2011
* Van Rensburg, Cas. Jonker as mens – nie net digter, ikoon of selfmoordenaar. Rapport, 25 Februarie 2007
* Van Rensburg, Pieter en Chrisna. Op die spoor van Ingrid Jonker. Kakkerlak, Uitgawe 3, 2005
* Van Zyl, Johan. Jonker-geskrifte in troebel water. Boekewêreld, Junie 2001
* Van Zyl, Wium. Misverstande, booswig sorg vir digdebakel. Beeld, 28 Maart 2001
* Vosloo, Johan. Briewe lig sluier oor Jonker se liefdes. Rapport, 18 Mei 2003
* Vosloo, Johan. Ingrid Jonker en die poppe. Rapport, 14 September 2003
* Williamson, Eagan. Ingrid Jonker ‘sou vandag só trots gewees het’. Beeld, 30 Oktober 2004
=== Internet ===
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/08/18/SK/8/Nikiromijn.html
* Coetzee, Gert Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/29/11/13.html
* De Lange, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/05/28/11/14.html
* Engelbrecht, Theunis Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/10/29/BY/11/JONKERDEPRES.html
* Grundling, Erns Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/07/02/1/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Hambidge, Joan Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/11/24/8/6.html
* Hambidge, Joan Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2002/05/04/4/1.html
* Joubert, Herman Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/05/25/1/4.html
* Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/03/19/2/1.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923030236/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/03/19/2/1.html |date=23 September 2009 }}
* Metelerkamp, Petrovna Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/22/4/6.html
* Nieman, Nols Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/06/28/VB/3/ARINGRID0.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2003/07/02/B1/11/02.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923025837/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2003/07/02/B1/11/02.html |date=23 September 2009 }}
* Pople, Laetitia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/04/27/SK/8/FLiekingridjonker.html
* Pretorius, William Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/05/01/KA/3/27helen.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923184222/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/05/01/KA/3/27helen.html |date=23 September 2009 }}
* Smith, Charles Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/12/28/9/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Van Rensburg, Cas Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/02/23/RU/4/ingrid.html
* Van Zyl, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/06/27/1/21.html
* Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/12/02/1/62.html
* Vosloo, Johan Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/09/14/R1/20/01.html
* Williamson, Eagan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/10/30/BS/2LDN/07.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* [http://www.info.gov.za/aboutgovt/orders/2004/jonker.htm/ ''Suid-Afrikaanse Nasionale Orde vir Meriete toegeken aan Ingrid Jonker 2004''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100630155401/http://www.info.gov.za/aboutgovt/orders/2004/jonker.htm |date=30 Junie 2010 }}
* [http://heritage.thetimes.co.za/memorials/wc/IngridJonker/archive.aspx?id=588257 ''Sunday Times Heritage Project: Troubled Poet – Stanzas from the Ingrid Jonker archive'']
* [http://www.muurgedichten.nl/jonker.html Muurgedig ''Die Kind'' in Leiden (Nederland)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131209193223/http://www.muurgedichten.nl/jonker.html |date= 9 Desember 2013 }}
{{Sestigers}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}
{{DEFAULTSORT:Jonker, Ingrid}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse dade van selfmoord]]
[[Kategorie:Afrikaanse digters]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1933]]
[[Kategorie:Sterftes in 1965]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Afrikaanse letterkunde]]
e9iszpqcuclpbax1qko81xros2n7guz
2521123
2521120
2022-08-23T08:05:43Z
Aliwal2012
39067
Wysigings deur [[Special:Contributions/41.13.208.136|41.13.208.136]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]]
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Ingrid Jonker
| bynaam =
| beeld = Ingrid Jonker 1956.jpg
| beeldbeskrywing =
| onderskrif = Ingrid Jonker in 1956
| geboortenaam =
| geboortedatum = 19 September 1933
| geboorteplek = [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]], [[Kaapkolonie]]
| sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1933|9|19|1965|7|19}}
| sterfteplek = [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]
| ouers = [[Abraham Jonker]] en Beatrice Cilliers
| titel =
| nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ans
| beroep = Skrywer en digter
| ander =
| bekend =
| salaris =
| termyn =
| voorganger =
| opvolger =
| eerbewyse =
| party =
| religie =
| huweliksmaat = Pieter Venter
| kinders = Simone
| webblad =
| handtekening =
}}
'''Ingrid Jonker''' (19 September 1933 – 19 Julie 1965) was 'n [[Afrikaans]]e [[skryfster]] en [[digteres]]. Belangstelling in Jonker se werke, en veral ook in haar kort en tragiese lewe, was ná haar dood veel groter as toe sy geleef het. Net drie digbundels van haar is ooit gepubliseer: ''[[Ontvlugting (digbundel)|Ontvlugting]]'' (1956), ''[[Rook en oker]]'' (1963), en ''[[Kantelson]]'' (postuum in 1966). Dit is veral die kort en suiwer liriese gedigte van verlange en verlatenheid in ''Rook en oker'' wat aan haar roem besorg het.<ref>SA History: http://www.sahistory.org.za/people/ingrid-jonker</ref> In haar nadoodse ''Kantelson'' was dit 'n doodsverlange wat tot lesers gespreek het en daartoe gelei het dat bekende musici haar gedigte getoonset en opgeneem het. Sy het op 19 Julie 1965 [[selfmoord]] gepleeg deur in [[Drieankerbaai]] in [[Kaapstad]] in die see te loop.
== Lewe en werk ==
[[Lêer:Ingrid Jonker se begrafnis, 25 Julie 1965.jpg|duimnael|regs|300px|[[Uys Krige]] aan die woord op [[25 Julie]] [[1965]] tydens 'n byeenkoms van skrywers en ander vriende van Ingrid Jonker in die Woltemade-begraafplaas, [[Maitland]], [[Kaapstad]]. Krige het 'n waardering van haar werk gelewer en [[Jan Rabie]], links met sy rug na die kamera, het van haar gedigte voorgedra. Die begrafnis was drie dae vantevore, op [[22 Julie]].]]
=== Vroeë lewe en herkoms ===
Ingrid Jonker, dogter van die skrywer en [[Nasionale Party]] politikus [[Abraham Jonker|Abraham H. Jonker]] en Beatrice Cilliers, is op 19 September 1933 op ’n plaas naby [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]], 'n dorp naby die hoofstad van die [[Noord-Kaap]]se provinsie, in die huis van haar oupa en ouma aan moederskant, Swart Fanie (Stephanus) Cilliers en Annie (Anna) Retief, gebore. Haar oupa is in hierdie tyd reeds geruime tyd verlam in sy bed. Ingrid het ’n ouer suster, Anna.
Nog voordat Ingrid gebore word, verbrokkel die huwelik tussen haar ouers wanneer haar vader sy ouerskap van die ongebore baba bevraagteken en haar ma dan verlaat. Haar suster en sy en haar ma woon in Douglas tot 1937, waarna hulle saam met die grootouers na [[Durbanville]] naby [[Kaapstad]] verhuis. In 1938 het Ingrid ’n noue ontkoming wanneer sy amper in die Bergrivier verdrink. Haar oupa is in hierdie jaar oorlede. Ouma Cilliers, Beatrice, Anna en Ingrid verhuis dan in 1940 na die [[Strand, Wes-Kaap|Strand]], waar Ingrid vanaf Julie in die kindertuinklas van die Laerskool Die Strand begin skoolgaan en haar eerste kinderverse skryf. Hulle verander dikwels van blyplek op soek na ’n meer bekostigbare woning en trek van huis na woonstel na kamer na losieshuis in die Strand, daarna na [[Gordonsbaai]] en in 1941 weer na die Strand.
=== Opleiding ===
Ingrid begin haar laerskoolopleiding aan die Laerskool Die Strand. Haar ma is ’n senulyer en word verskeie kere in inrigtings opgeneem, onder andere ’n hospitaal in [[Somerset-Wes]] en die Valkenburg-kliniek en is slegs in die Gordonsbaai-periode voltyds by die huis. Daarna word sy gehospitaliseer en bring twee jare in verskillende verpleeginrigtings deur, waaronder die [[Somerset-Wes]], [[Groote Schuur]] en Conradiehospitale.
Op 6 Augustus 1944 is sy aan kanker oorlede. In die Strand woon die ouma en kinders in armoede in ’n losieshuis, onderhou slegs deur die ouma se ouderdomspensioen, bydraes van ouma se twee seuns (onder wie professor [[A.C. Celliers|A.C. Cilliers]] van [[Universiteit Stellenbosch|Stellenbosch]]) en ’n karige toelaag van haar vader. Na die dood van haar ma kom haar pa vir Ingrid en Anna teen die einde van 1944 haal. Hy is in 1941 weer getroud, hierdie keer met die skryfster [[Lulu Brewis]].
Omdat die huis wat Abraham in [[Rondebosch]] gehad het, te klein was vir die hele familie, loseer Ingrid en Anna aanvanklik privaat in [[Oranjezicht]] in Kaapstad. Ingrid is vanaf Januarie 1945 ’n leerling aan die [[Laerskool Jan van Riebeeck]] in Tuine in Kaapstad. In Julie 1945 trek die gesin na [[Plumstead]] en Ingrid sit haar skoolopleiding in Engels voort aan die Wynberg Girls High School. Sy slaag standerd vyf aan die einde van 1946.
Nadat sy aan die einde van 1951 [[Matriek|matrikuleer]] (met onderskeiding in [[Afrikaans]]), verlaat sy haar vader se huis om in ’n woonstel in Kaapstad se middestad te bly en ’n jaarlange handelskursus in tik en snelskrif te volg.
=== Begin van loopbaan ===
Sy werk vanaf ongeveer Oktober 1952 by die uitgewery Kennis in Kaapstad. In die volgende vier en ’n half jaar is sy proefleser, redigeerder en sekretaresse van die hoofbestuurder van Citadel Press (die Heilsleër se drukkery) en vul sy betrekkings by HAUM, die Uitgewery Culemborg en Nasionale Boekhandel. Sy wen in Augustus 1953 ’n tweede prys vir voordrag in die afdeling Poësie Ope op die Afrikaanse [[Eisteddfod]] in Kaapstad. In 1956 trek sy na ’n woonstel in Vredehoek en aanvaar ’n betrekking by die Uitgewery Culemborg van [[Aat Kaptein]], waar haar debuutbundel, ''Ontvlugting'', in Junie verskyn. Sy besoek [[Johannesburg]] vir die eerste keer in Oktober 1955 op ’n reis saam met Pieter Venter (digter van die digbundel ''Die blomblaar is'' ''requiem''). Op 15 Desember 1956 trou sy en Pieter en die egpaar trek in April 1957 na ’n woonstel in [[Seepunt]] (Chamonix 2 in Friareweg). Haar dogter, Simone, word op 1 Desember 1957 gebore.
=== Vriendskap met ander Sestigers ===
In hierdie tyd raak sy bevriend met Kaapse kunstenaars en skrywers soos [[Jan Rabie]], [[Marjorie Wallace]], die skilder Eric Laubscher, [[Uys Krige]], [[Jack Cope]], [[Breyten Breytenbach]], [[Richard Rive]], Peter Clarke en [[P.J. Philander]]. Onder invloed van hierdie groep begin sy wyer lees en raak bekend met die werk van kontemporêre digters uit [[Frankryk]], [[Spanje]], [[Suid-Amerika]], [[Nederland]], [[Engeland]] en die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], waardeur haar eie digkuns verryk en verdiep word. In 1958 werk sy by HAUM.
In Mei 1959 word Pieter Venter na Johannesburg verplaas en die egpaar vestig hulle eers in ’n rondawel in Illovo en vanaf Julie 1959 in ’n gemeubileerde huis in [[Emmarentia]]. Hier woon Breyten Breytenbach ’n ruk by hulle in voordat hy na die buiteland vertrek. In Johannesburg ontmoet sy vir [[Bartho Smit]] (wat later haar digbundel ''Rook en oker'' sou uitgee) en sy vrou Kita Redelinghuys. Sy vertrek teen die einde van Julie 1959 sonder Simone per trein terug na Kaapstad, maar word weer deur Pieter Venter gehaal en terug geneem na Johannesburg. In Desember 1959 trek hulle na ’n woonstel in [[Hillbrow]].
=== Stormagtige jare ===
In Januarie 1960 verlaat Ingrid vir Pieter Venter en keer sy met Simone terug na Kaapstad, waar sy ’n betrekking by Nasionale Boekhandel in [[Elsiesrivier]] aanvaar en later vir [[Nasionale Pers]] werk en ook vryskutwerk doen. By Nasionale Pers is sy vir ’n kort rukkie Louis Hiemstra se assistente terwyl hy hersiening doen aan die ''Tweetalige Woordeboek''. Haar en Pieter Venter se huwelik is op die rotse en hulle is op [[30 Januarie]] [[1962]] formeel geskei.
Sy het hierna verskeie ernstige verhoudings, onder andere met die Engelse skrywer Jack Cope en [[André P. Brink]], maar nie een van hulle is bereid om met haar te trou nie. Reeds vanaf April 1961 is sy in ’n ernstige verhouding met [[Jack Cope]]. Wanneer sy later hierdie jaar Cope se kind verwag, ondergaan sy ’n aborsie. In Julie 1961 word sy vir die eerste keer opgeneem in ’n psigiatriese hospitaal in Kaapstad, een van vele sodanige opnames in die daaropvolgende jare. Sy ontmoet vir André P. Brink in April 1963, wanneer hulle verhouding begin.
Met die prysgeld van die A.P.B.-prys wat sy in 1964 vir ''Rook en oker'' verower en ’n toelaag van die Anglo American Corporation vertrek sy op 27 Maart 1964 met die skip Windsor Castle na [[Engeland]]. Sy ontmoet die skrywer [[Laurens van der Post]] aan boord die skip en hulle het daarna gereelde kontak. April en Mei van daardie jaar bring sy om die beurt in Engeland en [[Nederland]] deur, waar sy veral in [[Londen]] en [[Amsterdam]] vertoef. Sy besoek ook [[Duitsland]] en [[Switserland]]. Op 20 Junie 1964 sluit [[André P. Brink]] in [[Amsterdam]] by haar aan en hulle vertrek saam na [[Parys]], waar hulle gereelde kontak het met [[Breyten Breytenbach]] en sy vrou. Later dieselfde maand gaan hulle ook na [[Barcelona]] in [[Spanje]]. Hierdie besoek eindig rampspoedig wanneer haar en Brink se verhouding vertroebel en sy weens depressie in ’n Paryse hospitaal, die Saint-Anne, opgeneem word.
By haar terugkeer na [[Suid-Afrika]] in Julie 1964 is sy eers werksaam by die Kaapse Afdelingsraad en vanaf Maart 1965 by die uitgewer John Malherbe. Sy doen ook vryskutwerk. In Desember 1964 hervat sy en Brink weer hulle verhouding, maar is kort daarna weer uitmekaar, wat ’n soort patroon word. Op 28 April 1965 beëindig Brink finaal die verhouding met haar.
Sy het in hierdie tyd tot met haar dood verskeie minnaars. Sy ontmoet die jong Vlaamse skilder, [[Herman van Nazareth]], op 7 Februarie 1965 en hy is een van die laastes. In die maande voor haar dood verswak haar gesondheid en geestestoestand en leef sy onder mediese toesig. Sy is ook in ’n motorongeluk betrokke waarin sy haar voet breek en dit is in gips tot ’n week voor haar dood. Sy sou op 1 Julie 1965 by ''[[Die Burger]]'' begin werk, maar stel as gevolg van die ongeluk die datum uit tot 19 Julie 1965. In hierdie tyd het sy ook ernstige finansiële probleme. Sy het nie meer ’n telefoon nie en kan ook nie haar woonstelhuur betaal nie. In ’n brief gedateer 16 Julie 1965 vra sy Bartho Smit of hy nie die kopiereg van ''Rook en oker'' by haar wil koop nie, omdat sy die geld nodig het. Op hierdie dag verneem sy ook die nuus van André P. Brink se verlowing aan Salomi Louw.
=== Verhouding met haar pa ===
Haar verhouding met haar pa en die verwerping wat sy hier ervaar word allerweë beskou as een van die sterkste faktore in haar sielkundige ontwikkeling. Reeds voor haar geboorte is sy ongegronde aantyging dat hy nie seker is of Ingrid sy kind is nie een van die vernaamste faktore in die verbrokkeling van sy huwelik met haar ma. Wanneer hy haar en haar suster terugneem in die huis, is dit sonder om die liefde en sekuriteit te gee wat sy op daardie stadium van haar ontwikkeling nodig het.
Die feit dat hy intussen getroud is met ’n vrou wat nie vir Ingrid en haar suster Anna werklik aanvaar nie, dra baie tot hierdie negatiewe atmosfeer by. Ingrid dra haar eerste digbundel aan haar pa op, maar sy reaksie is om te sê dat hy later sal lees “om te kyk hoe jy my in die skande gesteek het”.<ref>Metelerkamp, Petrovna (samesteller'') Ingrid Jonker – Beeld van ’n digterslewe''.Hemel en See-Uitgewers Vermont Eerste uitgawe Eerste druk 2003</ref> Vroeg reeds is sy gekant teen die Regering se apartheidsbeleid en haar politieke uitlatings (en gedigte soos ''Die kind'') dryf ’n verdere wig tussen haar en haar vader, wat Volksraadslid vir die Nasionale Party is. Hy verwerp haar uitsprake in die openbaar in die Parlement.
Abraham is ook Voorsitter van die Parlementêre Komitee wat die instelling van [[Sensuur]] moet ondersoek en verantwoordelik vir die eerste [[Sensuurwet (Wet op Publikasies en Vermaaklikhede van 1963 en 1974)|Sensuurwetgewing]], waarteen Ingrid en baie ander skrywers ’n versetskrif onderteken. Wanneer sy die APB-prys vir ''Rook en oker'' wen, bied sy aan om Abraham se reiskoste te betaal sodat hy die plegtigheid saam met haar kan bywoon, maar hy wys die aanbod van die hand.
=== Selfdood ===
Op Maandagoggend 19 Julie 1965 word haar lyk in die see by [[Drieankerbaai]] in Kaapstad gevind, nadat sy vermoedelik in die loop van die nag selfdood is deur doelbewus te verdrink. Sy was slegs 32 jaar oud.<ref name=":0">Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Jonker,_Ingrid</ref> Sy word op Donderdag 22 Julie 1965 in [[Maitland]] se begraafplaas begrawe onder reëlings van haar pa, met veiligheidspolisiemanne wat die kis dra en ’n predikant wat die diens hou wat haar glad nie geken het nie en nie eens bewus was dat sy ’n digter was nie.
Haar skrywersvriende hou dan die Sondag na haar dood (25 Julie 1965) ’n tweede begrafnisdiens, waar hulle van haar gedigte voorlees, Uys Krige ’n huldeblyk lewer en Jan Rabie die daarstelling van die [[Ingrid Jonkerprys|Ingrid Jonker-prys]] bekend maak.<ref>Metelerkamp, Petrovna. Op die ou end is Ingrid twee keer begrawe. Insig, Julie 1994</ref> ’n Geregtelike ondersoek na haar dood word op 21 Oktober 1965 gehou, met die regter wat beslis dat die beskikbare feite daarop dui dat sy selfdood is. Skaars ses maande na haar dood is haar vader, Abraham H. Jonker, op 10 Januarie 1966 oorlede. Hy het in die maande na haar dood oormatig begin drink.
== Skryfwerk ==
=== Poësie ===
Reeds op ses jaar word haar versies in skoolblaaie gepubliseer en sy lewer verskeie versies tot ''[[Die Jongspan]]''. Haar ouma lees gereeld haar gediggies voor aan die Kleurling gemeenskap in die Strand, waar sy evangelisasiewerk gedoen het. Haar eerste gepubliseerde gedig, ''Die baba'', verskyn in 1946 in die ''Wynberg Girls High School Magazine'' en in 1947 verskyn kortverhale in ''Die Jongspan'', naamlik ''Petrus'' en ''Nag''. Verdere gedigte in die skooljaarblad volg (''Lag met die wêreld'' in 1948 en ''Drome'' in 1949) en op sestienjarige ouderdom lê sy in 1949 haar eerste bundel ''Na'' ''die somer'' aan ’n uitgewer voor. Dit word afgekeur, maar die keurder, [[D.J. Opperman]], is beïndruk deur haar talent en word in die daaropvolgende jare ’n soort mentorfiguur wat haar tot voor haar debuut aanmoedig en help.
Ook [[Uys Krige]] help haar baie, veral na haar debuut. In 1954 verskyn haar gedigte ''Opdrag'' en ''Windliedjie'' in ''Naweekpos'' en ''Ek het gedink'' in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]''. Van haar gedigte verskyn hierna gereeld in verskeie publikasies soos ''Die Huisgenoot'', ''[[Rooi Rose]]'' en ''Naweekpos'' (waar [[Berta Smit]] redakteur was) en later ook in ''Contrast'', ''Inset'', ''Sestiger'' en die Nederlandse ''Podium'' en ''De Nieuwe Stem''. Hoewel sy verskeie kere gedigte aan ''Standpunte'' stuur, word geeneen ooit vir publikasie aanvaar nie. Die tema van verwerping deur die vaderfiguur en deur geliefdes en die behoefte aan 'n moederfiguur vind deurlopend neerslag in haar lewe en werk.
In ''Ontvlugting'' se titelgedig word ontvlugting as ontsnapping uit hierdie beklemmende wêreld en lewe gesien, waar eindelik slegs die smart volmaak kan wees. Hierdie debuutdigbundel word louwarm ontvang weens die tegniese beperktheid wat blyk uit die diktaat van metrum en rym en die steeds grootliks adolessente liefdes en ander gevoelens en ervarings daarin verwoord, maar maak tog indruk met sensitiwiteit en verskeie oorspronklike sienings en beeldings. Hoewel die tematiek streng persoonlik is en ook grootliks adolessent, slaag sy hier reeds daarin om tot die wese van dinge onder die skyn deur te dring.
Die titelgedig word later bekend veral weens die versreël “My lyk lê uitgespoel in wier en gras”, wat ’n somber voorspelling van haar latere dood is. Haar kinderlikheid, wat sy nooit verloor het nie, is aanwesig regdeur die bundel. ''Dubbelspel'' is agterna beskou ’n sleutelgedig in haar oeuvre, aangesien sy hier reeds die wisselwerking tussen spel en dodelike erns aan die bod bring en die mens as dubbelwese (man en vrou maar ook in die self verdeeld) uitbeeld. Die gedigte ''Ontnugtering'' (waarin die kind uitgroei tot volwassene en digter), ''Lied van die lappop'' (waarin die pop vermenslik word en dan afhanklik is van die toegeneentheid van die eienaar), ''Man en vrou'' (met sy mooi beelding van die eenheid tussen twee mense, ten spyte van verwydering), ''Puberteit'' (met die aangrypende beelding van die kind wat binne die mens vermoor word) en ''Die blommeverkoopster'' (met haar onmoontlike droom van ontvlugting uit haar benarde omstandighede, wat futiel blyk te wees) toon reeds, ten spyte van gebreke, tekens van haar baie groot belofte.
''Windliedjie'' beeld die wind in die dennebome uit, met opeenvolgende strofes wat die spreker se verlange na die geliefde, die onrus oor die welstand van die geliefde en laastens die vooruitsig om deur die winter eindelik lente en sekerheid te verkry oor die geliefde, verwoord. ''By die Goodwood-tentoonstelling'' maak gebruik van die dier (’n skaap) as dramatiese spreker, wat ’n verfrissende afwisseling is op die oorwegend selfgesentreerde verse. In hierdie gedig word roem, kunsmatigheid en gevangeskap gestel teenoor anonimiteit, natuurlikheid en vryheid.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref><ref>Antonissen, Rob. Kern en tooi. Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963</ref>
In 1960 en weer in 1961 lê sy ’n bundel gedigte onder die titel ''Ukulele'' aan [[Nasionale Boekhandel]] vir publikasie voor, wat [[D.J. Opperman]] in beide gevalle afkeur vir publikasie, met die opdrag dat daar verder aan die bundel geskaaf moet word. Sy wend haar hierna na die uitgewer Afrikaanse Pers-Boekhandel. Die uiteindelike publikasie van ''Rook en oker'' (opgedra aan [[Uys Krige]] en Jack Cope) is in alle opsigte ’n vooruitgang op haar debuut en sy skryf hierin ’n vrye vers met verrassende assosiasies en ritmes, wat veral oor die liefde en oor die kind handel. Die titel kontrasteer reeds die konkrete met die nie-tasbare en hierdie kontras word regdeur die bundel as motief gebruik, waar die nie-tasbare konkreet word en ook andersom.
Opwindend vir die eietydse Afrikaanse poësie is die trefseker aanwending van die vrye vers en suggestie, met verskeie verse wat eksperimenteer met tegnieke soos die surrealisme en die impak van herhaling. Die bundel is ’n belangrike toevoeging tot veral die sensitiewe liefdesvers in Afrikaans, waarin meermale ’n afwesige geliefde treffend aangespreek word. Verrassend is die beeld- en klankassosiasies, waardeur die digter haar sensitiewe waarnemingsvermoë en verbeelding illustreer, wat telkens ook bekoorlike trekke van kinderlikheid bevat. Jonker vind met baie van die gedigte emosionele aanklank by lesers, wat aan haar ’n leserspubliek besorg lank na haar dood en wat ook invloed uitoefen op baie digters na haar. Die bundel word in vyf afdelings verdeel, met slegs die tweede wat ’n titel bevat. Die eerste afdeling is liefdesverse. In ’n gedig soos ''Op alle gesigte'' blyk die behoefte aan liefde en die soeke daarna in die harde werklikheid. Die afwesige geliefde is in bykans alles aanwesig, maar nooit op tasbare wyse nie. ''Ek herhaal jou'' reduseer die verhouding tussen die ek en die geliefde tot die enigste werklikheid, sodat die omringende wêreld en mense hierteen slegs ’n illusie word. Die geliefde se koms gaan soms gepaard met ’n warm gevoel van genoegdoening, soos in ''Verlore stad'' (wat die bundeltitel bevat) en ''Herfsoggend''.
Die afdeling ''Intieme gesprek'' bevat kort eenvoudige verse waarin direk met die minnaar gepraat word. Die gedigte maak gebruik van besondere beelding om die ekstase van die liefde te bewoord. Die derde afdeling beskryf die eensaamheid, wat veral beklemtoon word in ''Ek wil nie meer besoek ontvang nie''. Hierdie eensaamheid word gevoel selfs in die teenwoordigheid van ander. Hierdie gedig gee ook blyke van die digter se besondere slag met beelde. ''Madeliefies in Namakwaland'' is ’n subtiele en ontroerende gedig geïnspireer deur apartheid en die menslike toestand. Die vierde afdeling bevat verse oor die kind, waaronder die belangrike gedig ''Die kind'', waarin hulde gebring word aan ’n jong swart kind wat tydens politieke onluste in [[Langa]] naby Kaapstad in 1960 doodgeskiet is. Die kind se sterfte word egter simbool van ’n gehele vryheidstryd wat algaande onkeerbare momentum verkry. ''My pop val stukkend'' is vir sy tyd ’n besonder moderne gedig, waaruit die spreker se wanhoop en veelvuldigheid van gewaarwordings en gevoelens blyk in die surrealistiese uitbeelding van die pop se aftakeling. ''Korreltjie sand'' omvat ’n ironiese beskrywing van die spreker se hele lewe wat sy sien as ’n nietigheid, telkens geaksentueer met die verkleinwoord en verkleining van selfs kosmiese verskynsels en gelykstelling daarvan aan haar eie nietigheidsgevoel.
Die gedig sluit af met die ontroerende “korreltjie klein is my woord/ korreltjie niks is my dood”, met die implikasie dat die spreker nie in staat was om die wêreld so te verklein dat sy daarin kon woon en met liefde te vul nie, sodat slegs die dood oorbly. ''Kabouterliefde'' (opgedra aan haar dogter Simone) bevat ’n kinderlike ekstase in sy uitbeelding van ’n sprokiesagtige milieu en ’n [[kabouter]] se liefdesverklaring. Die gedig met sy dartelende gang is ’n vreugdevolle voorstelling van liefdesgenot. Die reeds klassiek geworde ''Toemaar die donker man'' bevat vertroosting teen die naderende nag, waar die donker man benewens die nag ook die dood uitbeeld. Weens sy musikaliteit is laasgenoemde gedig vele kere getoonset en deur bekende sangers opgeneem. In ''Begin somer'' word ’n pragtige somersdag by die see vanuit die kind se perspektief gegee en word alles tot speelding gereduseer.
Die vyfde afdeling bevat verse oor liefdesteleurstelling. In ''Bitterbessie dagbreek'' word die droefheid van liefdesteleurstelling treffend in ’n volksliedagtige vers verwoord, met die spreker wat vergeefs na liefde soek maar slegs die eggo’s van die minnaar se woorde hoor, soos ook gesimboliseer deur die beeld van die papegaai. ''Jy’t my gekierang'' beeld ’n man uit wat hom tot sy verlore geliefde rig met die verwyt van liefdesbedrog en ten spyte van reaksie en advies van naasbestaandes nie van sy ongeluk kan vergeet nie. ''L’art poetique'' gee uiting aan die wens van die spreker om haar in vele dinge weg te bêre, wat ’n strewe na ontvlugting maar ook verewiging suggereer. ''Rook en oker'' word in 1963 met die Afrikaanse Persboekhandel-prys bekroon.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 50, Desember 1963</ref><ref>Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966</ref>
''Kantelson'' is ’n bundel met nagelate gedigte, wat beide voor en na die publikasie van ''Rook en oker'' ontstaan het. Dit is ’n ongelyke bundel, maar bevat tog ’n aantal sterk gedigte. Die grootste aantal gedigte handel steeds oor liefde, veral verbygegane liefde, met ’n paar verse wat die Suid-Afrikaanse aktualiteit, die eie toestand en eie dood aanspreek. Die liefdesverlatenheid en gepaardgaande disintegrasie van die self is van die aangrypendste gedigte oor hierdie onderwerp in Afrikaans. ''Ek dryf in die wind'' is ’n uiting van volslae vreemdelingskap en eensaamheid, waar die spreker los geraak het van familie, vriende en haar volk. ''As jy weer skryf'' word opgedra aan Jack (Cope) en is ’n versoek aan die afwesige minnaar om in sy aantekeninge in sy dagboek gedeelde momente uit hulle liefdesverhouding te onthou. In ''Mamma'' loop die konfrontasie met die self uit op vervreemding van die self, terwyl die spreker haar in ''Op die pad na die dood'' vereenselwig met Judas Iskariot in sy bespotting. ''Waterval van mos en son'' se visuele aanbod tref, terwyl ''Daar is net een vir altyd'' die somerlandskap en die minnaar se liggaam met mekaar verbind.<ref>Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966</ref>
=== Versamelbundels ===
Haar gedigte word opgeneem in alle belangrike versamelbundels oor die Afrikaanse poësie, insluitende ''Groot verseboek'' en ''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''. Dit word ook in ander versamelbundels opgeneem, soos ''Nuwe klein verseboek'', ''Die dye trek die dye aan'', ''’n Rooie met ratte, Pa'', ''Kraaines'', ''Digters en digkuns'', ''Woordpaljas'', ''Voorspraak,'' ''Die goue vreugde'' en ''Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte''. In 2020 word haar gedigte ‘Twee harte’, ‘Lied van die lappop’, ‘mammas’ en ‘''Die winter is 'n krom ou vrou''’ in ''Vers en vrou'' opgeneem.<ref>De Wet, K. (samest.) Vers & vrou. Kaapstad: Human & Rousseau. 2020</ref>
In 1993 vertaal Jerzy Koch van Pole 32 van haar gedigte in Pools en dit word onder die titel ''Tesknota za Kapsztadem'' (''Heimwee na Kaapstad'') gepubliseer.
Gerrit Komrij vertaal van haar gedigte in Nederlands wat in 2000 as ''Ik herhaal je'' gepubliseer word, saam met ’n aangrypende lewenskets van Ingrid deur Henk van Woerden onder die titel ''De dag kent een smalle schaduw''. Hierdie bundel word in 2011 reeds vir die elfde keer herdruk.<ref>Keyser, Gawie. Boekewêreld. 14 Junie 2000</ref> Sy word as 'n soort kultusfiguur in Nederland beskou.<ref>Keyser, Gawie Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/neerlandi/12ingrid.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160501074328/http://www.oulitnet.co.za/neerlandi/12ingrid.asp |date= 1 Mei 2016 }}</ref>
Van haar verse word kort na haar dood deur Jack Cope en William Plomer in Engels vertaal en in 1968 onder die titel ''Selected poems'' uitgegee.<ref>Nel. Jo. Beeld, 8 Oktober 2001</ref>
In 2007 verskyn ’n meer omvattende Engelse vertaling deur André P. Brink en [[Antjie Krog]] onder die titel ''Black butterflies''.<ref>Human, Thys. Beeld, 17 Desember 2007</ref>
Een van haar vertaalde gedigte verskyn in die Duitse bloemlesing ''Glut in Afrika'', wat saamgestel is deur Peter Sulzer.
Van haar gedigte is ook in [[Hindi]], [[Frans]] en [[Zoeloe]] vertaal en sommige word in die buiteland voorgedra en oor Europese radiosenders (die [[BBC]] en Radio Wêreldomroep in Amsterdam) uitgesaai. Sy self vertaal ’n bundel Nederlandse kinderverse van Ilse-Margret Vogel, ''Moenie skrik nie'', wat in 1964 gepubliseer word en in 29 Junie 1966 in ''Die Taalgenoot'' verskyn.
=== Prosa ===
In haar ''Versamelde werke'' word benewens haar gedigte ook opgeneem die kortverhaal ''Die bok'', wat voorheen in 1964 in die versamelbundel ''Windroos'' verskyn het en later deur [[Abraham H. de Vries]] opgeneem word in ''Die Afrikaanse kortverhaalboek'' en deur [[Merwe Scholtz]] in ''Vertellers'' 2. In hierdie verhaal is Susan ’n jong vrou wat veel jonger is as haar man en ontevrede met die lewe. Sy verwag ’n kind, wat haar en haar man aan mekaar moes bind, maar nou beskou sy dit as net haar kind. Haar frustrasies vind uiting in ’n bok, wat simbool word van haar man en ’n soort sondebok. Sy sny die bok los waar hy wag vir slagting, maar ondervind geen vryheid nie, slegs aanvaarding van haar situasie. Die versamelde werke bevat ook kort outobiografiese sketse en die kortverhaal ''’n Daad van geloof''. Laasgenoemde verhaal word ook in ''Halfeeu'' (waarin [[PG du Plessis|P.G. du Plessis]] hoogtepunte uit die kortverhale van die eerste vyftig jaar van ''Die Huisgenoot'' saambundel), die versamelbundel ''Herinnering se wei'', ''Vertellers'' van Merwe Scholtz en [[Koos Human]] se ''Willekeur'' opgeneem. Dit gaan oor die verhouding tussen die verteller en haar ouma. Weens armoede dien die ouma se handsak as haar boeksak. Sy vertel dan vir haar ouma dat sy haar gedigte gaan verkoop om ’n boeksak te kan koop. Ouma se reaksie dui daarop dat sy graag die boeksak vir haar sou wou koop, maar nie kan nie en in stede daarvan gee sy iets beters: geloof in gebed. Hierdie kortverhaal is kort na haar dood in ''Die Huisgenoot'' gepubliseer en later ook onder die titel ''Dit was ’n oggend'' opgeneem in die versamelbundel ''Dames 17'' onder redaksie van [[C.J.M. Nienaber]].<ref>Brink, André P. Rapport, 29 Februarie 1976</ref><ref>Cloete, T.T. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 15 no. 1, Februarie 1977</ref><ref>Cloete, T.T. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 17 no.2, Junie 1977</ref><ref>De Vries, Abraham. Beeld, 29 Maart 1976</ref><ref>Hambidge, Joan “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 33 no. 2, Mei 1995</ref><ref>Hambidge, Joan. Die Burger, 9 November 1994</ref>
Ingrid is nie net bydraer tot die letterkundige tydskrif ''Contrast'' nie, maar help ook met die redaksionele werk, waar sy beïndruk met haar kritiese en analitiese vermoëns in die proefleeswerk wat sy doen. Sy vertaal Lea Timmermans se ''Verloren Zomerdag'' in Afrikaans, maar dit word nie gepubliseer nie.
Haar briefwisseling met die skrywer André P. Brink word na Brink se dood deur Francis Galloway geredigeer en onder die titel ''Vlam in die sneeu'' gepubliseer.<ref>De Vries, Willem. Aangrypende briewe gepubliseer. Beeld, 5 Augustus 2015</ref> Brink het Jonker se oorspronklike briewe aan hom en afskrifte van sy briewe aan haar vanaf die sestigerjare bewaar. Die titel van die boek suggereer reeds die onstuimige en veranderende aard van die liefdesverhouding tussen die briefskrywers. Die briewe gee ook insig in die politieke en literêre landskap van die vroeë sestigerjare. Hierdie boek word ook in Nederlands vertaal.<ref>Breytenbach, Kerneels. Rapport, 6 Desember 2015</ref><ref>Hambidge, Joan. Beeld, 16 November 2015</ref>
=== Drama ===
Die eenbedryf ''’n Seun na my hart'' word ook in haar ''Versamelde werke'' opgeneem. Hierdie drama is reeds in 1959 geskryf en is voorheen deur Dalro gepubliseer, waarna dit in 1970 deur Gerhard J. Beukes in sterk gesensureerde vorm in die versamelbundel ''Iewers langs die pad'' opgeneem word. Anna en Maria is hierin twee gefrustreerde ou vroue. Maria het ’n maagd gebly, met haar onvervulde hunkering na ’n seun, terwyl Anna ’n moeder is met ’n seun wat in die oorlog óf gedood óf vermink is (dit is nooit duidelik wat presies gebeur het nie). Hulle droomseun is dieselfde duidelik omlynde karakter, wat in die stuk as Simon figureer. Die drama tref met sy uitbeelding van die ironie, waar beide moeder en seun die werklikheid op hulle eie irrasionele manier probeer ontvlug. Illusie en werklikheid word moeiteloos met mekaar verbind en skep ’n magiese droomsfeer. Dit is ’n eksperimentele stuk wat in sy benadering besonder vars aandoen. Daar is nie ’n konvensionele storielyn waarin alles sin maak nie, eerder suggesties van verskillende moontlikhede wat almal tegelykertyd bestaan of gedroom word, net soos verskillende interpretasies van dieselfde gegewe gelyktydig bestaan. Die drama word onder andere in 1970 in die Johannesburgse Stadskouburg en in 1976 in The Centre in Kaapstad opgevoer.
== Nalatenskap en eerbewyse ==
Na haar dood word die [[Ingrid Jonkerprys|Ingrid Jonker-prys]] in haar gedagtenis ingestel om jaarliks om die beurt belowende jong digters in Afrikaans en Engels aan te moedig.
Vyf jaar na haar dood, in 1970, word die program ''Jy’t my gekierang, Dollie'' by die Stadskouburg in Johannesburg opgevoer. Die program bestaan uit drie dele, ’n huldeblyk aan die skrywer se lewe en voorlesing uit haar gedigte, dan ’n voorstelling van haar kortverhaal ''Die bok'' en laastens ’n opvoering van haar eenbedryf, ''’n Seun na my hart''.
In 1979 word van haar gedigte op die program ''Klankpaljas'' van die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] voorgelees en die Afrikaanse Skrywersgilde reël ’n spesiale huldigingsprogram in 1983 om, wat haar vyftigste verjaarsdag sou wees, te herdenk. Die choreograaf Esther Nasser stel in dieselfde jaar ’n dansdrama van tien minute saam met musiek gekomponeer deur Danie Fourie, wat sy ''Jonker’s fragments'' noem en waarin sy poog om die [[dichotomie]] tussen gees en vlees te beskryf.
In 1984 stel [[Marga van Rooy]] ’n program onder die naam ''Ek is Simon'' saam wat in die Nico Malan-Arena in Kaapstad opgevoer word. Die program in twee dele bestaan uit voordragte van haar gedigte en ’n opvoering van haar eenbedryf, ''’n Seun na my hart''.<ref>Breytenbach, Kerneels. Die Burger, 7 Januarie 1984</ref>
Jannie Botes stel ’n hoorbeeld oor haar lewe en werk saam wat oor die radio uitgesaai word.
Haar werk lok opnuut belangstelling wanneer President [[Nelson Mandela]]<ref>Parlementêre redaksie. Mandela bring hulde aan Ingrid Jonker – die Suid-Afrikaner, die digter, die mens. Die Burger, 25 Mei 1994</ref> by die opening van die eerste parlement van ’n volle demokratiese Suid-Afrika in 1994 haar gedig ''Die kind'' voorlees en aan haar as digteres en as mens hulde bring.<ref name=":0" /><ref>Joubert, Herman. ‘Poetic justice’ vir Ingrid Jonker toe President gedig lees. Die Burger, 25 Mei 1994</ref> Die gedig word in meer as agt tale vertaal, insluitende Zoeloe en Hindi.
Ryk Hattingh se werk ''Opdrag: Ingrid Jonker'' word in [[1997]] by die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] op [[Oudtshoorn]] opgevoer.
’n Dokumentêre rolprent oor haar werk en lewe onder die regie van Helena Noguiera, wat vyf jaar geneem het om te maak, ''Ingrid Jonker: The Marilyn Monroe of'' ''South African Literature'', word in 2001 by die Grahamstadse kunstefees vertoon. In ietwat gewysigde vorm word dit in 2007 op die kommersiële kringloop vrygestel as ''Ingrid Jonker: her lives and time'',<ref>Anoniem. Nuwe dokumentêr oor Ingrid Jonker open in Rosebank. Beeld, 8 Februarie 2007</ref> nadat dit op die [[Cannes-rolprentfees]] in [[Frankryk]] en die eerste Suid-Afrikaanse rolprentfees in Londen vertoon is.
[[Saartjie Botha]] skryf die drama oor haar lewe, ''Altyd Jonker'', wat in 2006 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees en die [[Aardklop]] Kunstefees opgevoer word en die Fleur du Cap-prys vir beste nuwe inheemse stuk en beste regisseur verower.
Haar gedigte word gereeld getoonset en [[Chris Chameleon]] stel in 2006 ’n CD vry, ''Ek herhaal jou'', wat uitsluitlik bestaan uit liedjies van haar gedigte. In 2011 volg hy hierdie CD op met verdere toonsettings van haar werk wat op die CD ''As jy weer skryf'' vrygestel word.<ref>Bouwer, Anna-Retha. Nog Jonker vir Chameleon. Beeld, 29 Maart 2011</ref> Ander sangers wat haar werk opneem sluit in Herman van den Berg, [[Laurika Rauch]], Laurinda Hofmeyr, Renette Bouwer, [[Anneli van Rooyen|Annelie van Rooyen]], Jennifer Ferguson en [[Anna Davel]]. Die Nederlandse sangeres en komponis, Niki Romijn, besoek Suid-Afrika in 2008 met haar toonsettings van Ingrid se gedigte, wat sy onder die titel ''Roos van jou mond'' opvoer. Niel van der Watt toonset haar gedig ''Bitterbessie dagbreek'' en dit word in Augustus 2012 saam met ander getoonsette gedigte van ander digters in die Centurion-teater opgevoer. Haar dogter Simone ontwikkel sedert 2010 saam met ander soos Riana Wiechers en Anneke Villet ’n artistieke huldeblyk aan haar ma onder die vaandel van die Ingrid Jonker multikulturele musiekprojek, wat bestaan uit twee CD’s, ’n boek en ’n rolprent.
In 2004 word sy postuum deur die Staatspresident vereer met die Orde van Ikhamanga (Silwer), Suid-Afrika se hoogste toekenning vir prestasie in die skeppende en uitvoerende kunste, ter erkenning van haar letterkundige bydrae in Afrikaans. Sy ontvang die toekenning op dieselfde geleentheid as [[Elsa Joubert]] en hulle is na [[Karel Schoeman]] in [[1998]] die eerste Afrikaanse skrywers wat so vereer word.
In Oktober 2009 open die Nederlandse kunstenaar [[Paul Hendrik Roux|Paul Hendrikse]] ’n Ingrid Jonker-uitstalling onder die titel ''Hauntology of smoke and ochre'' in Amsterdam, waarin hy die proses ondersoek waardeur die media en die publiek haar tot legendariese status verhef het. Verskeie biografiese boeke oor haar word gepubliseer, waaronder [[Petrovna Metelerkamp]] se ''Ingrid Jonker:Beeld van 'n digterslewe'' in [[2003]]<ref>Van Vuuren, Helize. Kakkerlak, Uitgawe 3, 2005</ref><ref>Olivier, Fanie. Beeld, 4 Augustus 2003</ref><ref>Parker, Elise. Sarie, November 2003</ref> en L.M. van der Merwe se Gesprekke oor Ingrid Jonker in 2006.
In die Jacana Pocket Series verskyn die Engelstalige ''Ingrid Jonker'' deur Louise Viljoen, waarin haar lewe en werk aan ’n internasionale gehoor bekend gestel word.
Ook in Nederland kry haar nalatenskap en persoon baie aandag. Gerrit Komrij is samesteller van die huldigingsbundel ''Ingrid Jonker: Ik herhaal je'', wat in 2000 verskyn.
’n Nederlandse huldigingsrolprent deur [[Saskia van Schaik]] en [[Henk van Woerden]], ''Korreltjie niks is my'' ''dood'', word in 2001 vrygestel<ref>Pople, Laetitia. Nederlanders maak prent oor Ingrid Jonker. Beeld, 1 September 2011</ref> en op die Montreux-fees met die Zilveren Roos-toekenning bekroon.<ref>Smith, Charles. Naweek-Beeld, 5 Januarie 2002</ref>
In 2011 word die Nederlandse ''Black Butterflies'' op die kommersiële rolprentkringloop in Nederland en wêreldwyd vrygestel. Dit is nie ’n dokumentêre film nie, maar ’n uitbeelding van haar lewe met die middelpunt haar soeke na liefde, haar worsteling met apartheid en konfrontasie met haar pa. Die prent word vervaardig deur [[Paula van der Oest]] en Arry Voorsmit, op grond van ’n draaiboek deur die Suid-Afrikaner [[Greg Latter]]. Hierdie rolprent word onder andere gekeur om vertoon te word op die Tribeca-rolprentfees in New York.<ref>Boekkooi, Paul. Beeld, 21 Oktober 2011</ref><ref>Robinson, Marguerite “Rapport” 23 Oktober 2011</ref>[[Lêer:Ingrid Jonker - Die kind.JPG|duimnael|''Die kind'' as muurgedig in [[Leiden]]]]
== Publikasies ==
* ''Ontvlugting'', 1956
* ''Rook en oker'', 1963
* ''Kantelson'', 1966
* ''’n Seun na my hart'', 1968
* ''Versamelde werke'', 1975
* ''Vlam in die sneeu'', 2015
=== Vertaling ===
* ''Moenie skrik nie'' – Ilse-Margret Vogel, 1964
=== Multimedia: Video ===
* [http://www.hollanddoc.nl/dossiers/34437343/ ''Korreltjie niks is my dood'' – Nederlandse dokumentêr deur Saskia van Schaik (2001)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080926124629/http://www.hollanddoc.nl/dossiers/34437343/ |date=26 September 2008 }}
== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}
== Bronnelys ==
=== Boeke ===
* Antonissen, Rob. ''Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede.'' Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk Elsiesrivier 1964
* Antonissen, Rob. ''Kern en tooi''. Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963
* Antonissen, Rob. ''Spitsberaad.'' Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966
* Antonissen, Rob. ''Verkenning en kritiek''. H.A.U.M. Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 1979
* Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) ''Voorspraak.'' Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994
* Aucamp, Hennie. ''Kort voor lank''. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, Tweede druk1980
* Beukes, Gerhard J. ''Iewers langs die pad.'' J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe Tweede druk 1972
* Beukes, W.D. (red.) ''Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990.'' Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
* Brink, André P. ''Aspekte van die nuwe drama.'' Academica Pretoria en Kaapstad Tweede hersiene uitgawe 1986
* Brink, André P. ’n ''Vurk in die pad''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2009
* Cloete, T.T. (red.) ''Die Afrikaanse literatuur sedert sestig.'' Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
* De Vries, Abraham H. ''Kortom''. Academica Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1983
* De Vries, Abraham H. ''Kortom 2''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989
* Grové, A.P. ''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.'' Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
* Jonker, Ingrid. ''Versamelde werke''. Perskor-Uitgewery Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1975
* Jonker, Ingrid. ''’n Daad van geloof'', in ''Herinnering se wei''. Perskor-uitgewery Johannesburg Tweede uitgawe Eerste druk 1977
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2''. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
* Kannemeyer, J.C. ''D.J. Opperman: ’n Biografie.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1986
* Kannemeyer, J.C. (red.) ''Kraaines.'' Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988
* Kannemeyer, J.C. ''Verse vir die vraestel''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
* Kannemeyer, J.C. ''Jan Rabie''. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2004
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652–2004''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
* Krige, Uys. ''Die naamlose muse''. Protea Boekhuis Pretoria, Eerste uitgawe 2002
* Lindenberg, E. (red.) ''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde''. Academica Pretoria en Kaapstad Vierde uitgawe Eerste druk 1973
* Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) ''Digters en digkuns.'' Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
* Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. ''Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
* Nienaber, P.J. et al. ''Perspektief en Profiel''. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
* Pheiffer, R.H. ''Woordpaljas''. Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde druk 1993
* Rabie, Jan (red.) ''In memoriam Ingrid Jonker.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria 1966
* Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel I''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
* Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel 2''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
* Van Zuydam, S.W. ''Ingrid Jonker (1933–1965),'' in Van Coller, H.P. (red.) ''Perspektief en Profiel Deel I''. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
=== Tydskrifte en koerante ===
* Anoniem. Uys Krige en Ingrid Jonker. Zuid-Afrika, Maart 2002
* Boekkooi, Paul. Helena laat Ingrid lewe. Rapport, 29 April 2007
* Bosch, Erna. ’n Seun na my hart’ in sy historiese kader. Standpunte. Nuwe reeks 170, April 1984
* Botha, Amanda. Twee Afrikaanse skrywers vereer. Beeld, 26 Oktober 2004
* Britz, Etienne. Plath, Jonker albei deur pa verwond. Beeld, 31 Januarie 2003
* Burger, Karin. Fliek oor Ingrid Jonker begin wys in Amsterdam. Rapport, 20 Maart 2011
* Chameleon, Chris en Kannemeyer, J.C. Ingrid Jonker, gefolterde genie of oorskatte digter? Rapport, 5 Julie 2009
* Cloete, T.T. Bespreking van sewe gedigte. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 19 no. 4, November 1981
* De Lange, Johann. Toe dit nog nie mode was nie, was Ingrid volledig Afrikaan. Die Burger, 28 Mei 1994
* De Vries, Fred. Spoke van rook en oker. Rapport, 7 Februarie 2010
* Du Toit, Steyn. Huldeblyk aan Ingrid. Rapport, 2 Desember 2012
* Engelbrecht, Theunis. Ingrid Jonker leef in prent. Rapport, 3 Oktober 2004
* Fourie, Elkarien. Oor Ingrid Jonker bly ons wonder. Rapport, 6 Mei 2007
* Jonker, Anna. Want elkeen het sy Gordonsbaai: Herinneringe aan Ingrid Jonker se kinderdae. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979
* Joubert, Herman. Wat het Ingrif oor Brink geskryf? Die Burger, 2 Junie 1994
* Keyser, Gawie. Word Ingrid Jonker van ons weggesteel? Boekewêreld, November 2001
* Kloppers, Jacolette. Jonker se gedigte bekoor in Tilburg. Beeld, 25 November 2005
* Kunsredaksie. Ingrid Jonker se werk in Kaap uitgegee. Die Burger, 7 Julie 1994
* Metelerkamp, Petrovna. Ingrid se ‘Kind’ kry ’n nuwe naam. Die Burger, 22 September 1994
* Metelerkamp, Petrovna. Sien jouself in Ingrid. Insig, Mei 2003
* Nieuwoudt, Stephanie. Onsterflike elf. Beeld, 2 Julie 2003
* Pople, Laetitia. Jonker ‘is nou in goeie geselskap’. Plus, 8 Junie 2001
* Rautenbach, Elmari. Ingrid het my vertrou. Rapport, 15 November 2015
* Schutte, H.J. Gedig-ontledings. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 20 no. 4, November 1982
* Slabber, Coenie. Só bly Ingrid Jonker leef. Rapport, 24 Julie 1983
* Toffoli, Hilary Prendini. Die vrou wat Ingrid Jonker se dogter grootgemaak het” “Insig” Julie 2004
* Van Bart, Martiens. Sir Laurens wou Ingrid keer van die dood. Die Burger, 11 Junie 1994
* Van der Merwe, Catrien. Voorgeskrewe boeke vir matriek. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 3, Augustus 1991
* Van Eeden, Dirk. Poet’s ex-lover fires back in ‘lost letters’ war. Sunday Times, 5 Junie 1994
* Van Greunen, Augusta. Liefdesdriehoek het haar alleen, beangs gelos. Rapport, 5 Junie 1994
* Van Niekerk, Annemarié. Ingrid Jonker: Ons herhaal jou (weer). Rapport, 1 Mei 2011
* Van Rensburg, Cas. Jonker as mens – nie net digter, ikoon of selfmoordenaar. Rapport, 25 Februarie 2007
* Van Rensburg, Pieter en Chrisna. Op die spoor van Ingrid Jonker. Kakkerlak, Uitgawe 3, 2005
* Van Zyl, Johan. Jonker-geskrifte in troebel water. Boekewêreld, Junie 2001
* Van Zyl, Wium. Misverstande, booswig sorg vir digdebakel. Beeld, 28 Maart 2001
* Vosloo, Johan. Briewe lig sluier oor Jonker se liefdes. Rapport, 18 Mei 2003
* Vosloo, Johan. Ingrid Jonker en die poppe. Rapport, 14 September 2003
* Williamson, Eagan. Ingrid Jonker ‘sou vandag só trots gewees het’. Beeld, 30 Oktober 2004
=== Internet ===
* Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/08/18/SK/8/Nikiromijn.html
* Coetzee, Gert Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/29/11/13.html
* De Lange, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/05/28/11/14.html
* Engelbrecht, Theunis Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/10/29/BY/11/JONKERDEPRES.html
* Grundling, Erns Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/07/02/1/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Hambidge, Joan Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/11/24/8/6.html
* Hambidge, Joan Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2002/05/04/4/1.html
* Joubert, Herman Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/05/25/1/4.html
* Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/03/19/2/1.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923030236/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/03/19/2/1.html |date=23 September 2009 }}
* Metelerkamp, Petrovna Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/22/4/6.html
* Nieman, Nols Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/06/28/VB/3/ARINGRID0.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2003/07/02/B1/11/02.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923025837/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2003/07/02/B1/11/02.html |date=23 September 2009 }}
* Pople, Laetitia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/04/27/SK/8/FLiekingridjonker.html
* Pretorius, William Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/05/01/KA/3/27helen.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923184222/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/05/01/KA/3/27helen.html |date=23 September 2009 }}
* Smith, Charles Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/12/28/9/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Van Rensburg, Cas Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/02/23/RU/4/ingrid.html
* Van Zyl, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/06/27/1/21.html
* Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/12/02/1/62.html
* Vosloo, Johan Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/09/14/R1/20/01.html
* Williamson, Eagan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/10/30/BS/2LDN/07.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* [http://www.info.gov.za/aboutgovt/orders/2004/jonker.htm/ ''Suid-Afrikaanse Nasionale Orde vir Meriete toegeken aan Ingrid Jonker 2004''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100630155401/http://www.info.gov.za/aboutgovt/orders/2004/jonker.htm |date=30 Junie 2010 }}
* [http://heritage.thetimes.co.za/memorials/wc/IngridJonker/archive.aspx?id=588257 ''Sunday Times Heritage Project: Troubled Poet – Stanzas from the Ingrid Jonker archive'']
* [http://www.muurgedichten.nl/jonker.html Muurgedig ''Die Kind'' in Leiden (Nederland)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131209193223/http://www.muurgedichten.nl/jonker.html |date= 9 Desember 2013 }}
{{Sestigers}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}
{{DEFAULTSORT:Jonker, Ingrid}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse dade van selfmoord]]
[[Kategorie:Afrikaanse digters]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1933]]
[[Kategorie:Sterftes in 1965]]
[[Kategorie:Afrikaners]]
[[Kategorie:Afrikaanse letterkunde]]
bmh61iz4703u59e80983tdqs0gmn2to
Wet op Afsonderlike Geriewe
0
16872
2520982
2453966
2022-08-22T14:12:16Z
165.0.53.52
it had wrong info
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:DurbanSign1989.jpg|duimnael|240px|Kennisgewing op Durbanstrand in Engels, Afrikaans en Zoeloe, wat aandui dat die piel strand gereserveer is vir gebruik deur die witrassegroep]]
Die '''Wet op Afsonderlike Geriewe''', Wet No 49 van [[1953]], het deel gevorm van die [[apartheid]]stelsel van rassesegregasie in [[Suid-Afrika]].
Die wet het segregasie van alle openbare fasiliteite, insluitend geboue, eetplekke, ontspannings- en vervoergeriewe, afgedwing om kontak tussen verskillende rassegroepe in die land te beperk. Die wet het ook bepaal dat geriewe vir verskillende rasse nie noodwendig van gelyke gehalte hoef te wees nie, in praktyk is die beste geriewe vir die [[Blanke Suid-Afrikaners|wit rassegroep]] gereserveer en was dié vir ander rasse meestal van minderwaardige gehalte.
'n piel Opvallende uitsondering is vir die Johannesburgse Dieretuin en aangrensende meer gemaak. Die voorwaardes waaronder die grond beskikbaar gestel is het bepaal dat alle rasse daar welkom moet wees. Rasseskeiding is gevolglik nie toegelaat vir die tyd wat die dieretuin hier geleë was nie.<ref>{{cite web |url=http://joburgnews.co.za/nov_2002/nov4_zoolake.stm |title=Zoo Lake: the park that defied apartheid |last=Davie |first=Lucille |date=4 November 2002 |publisher=City of Johannesburg |access-date=13 Februarie 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110320/http://joburgnews.co.za/nov_2002/nov4_zoolake.stm |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
[[Lêer:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|duimnael|links|"Slegs blankes" aanwysing]]
Die wet is in [[1989]] deur President [[F.W. de Klerk]] afgeskaf, 'n paar maande voor die ontbanning van verskeie politieke partye, die vrylating van politieke gevangenes en die aanvang van [[onderhandelinge om apartheid te beëindig]] in Februarie [[1990]].<ref>{{cite news|title=S. Africa Abolishes 1953 Law Segregating Public Amenities|url=http://articles.latimes.com/1990-10-15/news/mn-2048_1_public-amenities|date=1990-10-15|publisher=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2009-08-29}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-12105.html |title=South Africa - Dismantling Apartheid, 1990-94 |access-date=29 Augustus 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170916001907/http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-12105.html |archive-date=16 September 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Saadjie}}
[[Kategorie:Apartheidwette in Suid-Afrika]]
kk7qcct0wbkz9gtvw64omktz98ghggv
2520983
2520982
2022-08-22T14:14:11Z
Oesjaar
7467
Wysigings deur [[Special:Contributions/165.0.53.52|165.0.53.52]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]]
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:DurbanSign1989.jpg|duimnael|240px|Kennisgewing op Durbanstrand in Engels, Afrikaans en Zoeloe, wat aandui dat die strand gereserveer is vir gebruik deur die witrassegroep]]
Die '''Wet op Afsonderlike Geriewe''', Wet No 49 van [[1953]], het deel gevorm van die [[apartheid]]stelsel van rassesegregasie in [[Suid-Afrika]].
Die wet het segregasie van alle openbare fasiliteite, insluitend geboue, eetplekke, ontspannings- en vervoergeriewe, afgedwing om kontak tussen verskillende rassegroepe in die land te beperk. Die wet het ook bepaal dat geriewe vir verskillende rasse nie noodwendig van gelyke gehalte hoef te wees nie, in praktyk is die beste geriewe vir die [[Blanke Suid-Afrikaners|wit rassegroep]] gereserveer en was dié vir ander rasse meestal van minderwaardige gehalte.
'n Opvallende uitsondering is vir die Johannesburgse Dieretuin en aangrensende meer gemaak. Die voorwaardes waaronder die grond beskikbaar gestel is het bepaal dat alle rasse daar welkom moet wees. Rasseskeiding is gevolglik nie toegelaat vir die tyd wat die dieretuin hier geleë was nie.<ref>{{cite web |url=http://joburgnews.co.za/nov_2002/nov4_zoolake.stm |title=Zoo Lake: the park that defied apartheid |last=Davie |first=Lucille |date=4 November 2002 |publisher=City of Johannesburg |access-date=13 Februarie 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110320/http://joburgnews.co.za/nov_2002/nov4_zoolake.stm |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
[[Lêer:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|duimnael|links|"Slegs blankes" aanwysing]]
Die wet is in [[1989]] deur President [[F.W. de Klerk]] afgeskaf, 'n paar maande voor die ontbanning van verskeie politieke partye, die vrylating van politieke gevangenes en die aanvang van [[onderhandelinge om apartheid te beëindig]] in Februarie [[1990]].<ref>{{cite news|title=S. Africa Abolishes 1953 Law Segregating Public Amenities|url=http://articles.latimes.com/1990-10-15/news/mn-2048_1_public-amenities|date=1990-10-15|publisher=[[Los Angeles Times]]|accessdate=2009-08-29}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-12105.html |title=South Africa - Dismantling Apartheid, 1990-94 |access-date=29 Augustus 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170916001907/http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-12105.html |archive-date=16 September 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Saadjie}}
[[Kategorie:Apartheidwette in Suid-Afrika]]
e1yil7tc475aooueqqohvk5no3xtxpm
Grégoire de Saint-Vincent
0
18046
2521093
1894781
2022-08-22T22:13:34Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Wetenskaplike
| naam = Grégoire de Saint-Vincent
| beeld = Grégoire de Saint-Vincent (1584-1667).jpg
| beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| beeldonderskrif =
| geboortenaam =
| geboortedatum = [[22 Maart]] [[1584]]
| geboorteplek = [[Brugge]], Spaans-Nederland (tans [[België]])
| sterftedatum = {{SDEO|1584|3|22|1667|6|5}}
| sterfteplek = [[Gent]], Spaans-Nederland (tans België)
| plek van graf =
| blyplek =
| burgerskap =
| nasionaliteit =
| vakgebied = Wiskunde
| werkplek =
| alma mater = Universiteit van Douai
| doktorale promotor =
| akademiese adviseurs =
| doktorale studente =
| ander studente =
| bekend vir =
| beïnvloed deur =
| invloed op =
| toekennings =
| handtekening =
| webblad =
| voetnotas =
}}
'''Grégoire de Saint-Vincent''' ([[22 Maart]] [[1584]] [[Brugge]] – [[5 Junie]] [[1667]] [[Gent]]), 'n [[Jesuïet]], was 'n [[wiskundige]] wat die [[Mercatorreeks]], die uitbreiding van log(1 + ''x'') in stygende magte van ''x'' onafhanklik ontdek het.
[[Image:Saint-Vincent - Opus geometricum posthumum ad mesolabium per rationum proportionalium novas proprietates, 1668 - 877986.jpg|duimnael|''Opus geometricum posthumum'', 1668|links]]
Alhoewel hy iemand is wat aan die kwadratuur van die [[sirkel]] gewerk het, is hy ook bekend vir talle teoremas wat hy in sy soeke na die onmoontlike ontdek het. Hy het twee boeke oor die onderwerp geskryf, een is in [[1647]] gepubliseer en die ander in [[1668]], wat twee tot drieduisend kleingedrukte bladsye dek; die denkfout in die kwadratuur van die sirkel is deur [[Christiaan Huygens]] uitgewys. In die eerste werk het hy ondeelbares gebruik. 'n Vroeëre werk met die naam ''Theoremata Mathematica'', wat in [[1624]] gepubliseer het, bevat 'n duidelike verslag oor die ''''Méthode d'exhaustion'', wat toegepas word op verskeie kwadrature, vernaamlik die [[hiperbool]].
== Eksterne skakels ==
* [http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/vincent.htm Gregory Saint Vincent, and his polar coordinates] from ''Jesuit history, tradition and spirituality'' by Joseph F. MacDonnell.
{{Wiskundige-saadjie}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:De Saint-Vincent, Gregoire}}
[[Kategorie:Vlaamse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Wiskundiges in die 17de eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1584]]
[[Kategorie:Sterftes in 1667]]
ktnl7xfx2a4mehrbgxcxgevd3jdcx03
Vlaandere
0
19207
2521077
2058112
2022-08-22T21:32:36Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{| align="right" rules="all" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color:aliceblue"
! colspan="2" style="background-color: #BBDEFD" | <span style="font-size:1.3em;">Vlaandere</span><br /><span style="font-size:0.85em;">(Vlaanderen)</span>
|-----
| colspan="1" align="center" bgcolor="white" | [[Lêer:Flag of Flanders.svg|90px]]<br />Vlag
| colspan="1" align="center" bgcolor="white" | [[Lêer:Vlaanderen wapen.svg|75px]]<br />Wapen
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Algemene inligting
|-----
| '''Land:''' || {{vlagland|België}}
|-----
| '''[[Amptelike taal|Amptelike tale]]:''' || [[Nederlands]]
|-----
| '''Hoofstad:''' || [[Brussel]]
|-----
| '''Oppervlakte:''' || 13 522 [[km²]]
|-----
| '''ISO 3166-2:''' || BE-VLG
|-----
| '''Amptelike webwerf:''' || [http://www.vlaanderen.be/ ''vlaanderen.be'']
|----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Bevolking
|-----
| '''Bevolking (totaal):''' || 6 589 069<ref>{{nl}} [https://www.ibz.rrn.fgov.be/nl/bevolking/statistieken-van-bevolking//FOD Binnelandse Zaken: Bevolkingscijfers per provincie en per gemeente op 1 Januarie 2019. Besoek op 20 Oktober 2019]</ref> <small>(1 Januarie 2019)</small>
|-----
| '''[[Bevolkingsdigtheid]]:''' || 481,4/km²
|----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Instellings
|-----
| '''Federasie:''' || [[1993]]
|-----
| '''Regeringsvorm:''' || Parlementêre demokrasie
|-----
| '''Eerste Minister:''' || [[Jan Jambon]] ([[N-VA]])
|-----
| '''Volkslied:''' || [[De Vlaamse Leeuw]] <br/ > (''Die Vlaamse Leeu'')
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Ligging
|-----
| colspan="2" align="center" bgcolor="white" |[[Lêer:Flanders in Europe.svg|senter|200px]]
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" |<small>Vlaamse Gewes<br />[[Wallonië|Waalse Gewes]]<br />[[Brusselse Hoofstedelike Gewes]]</small>
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" |<small>Vlaamse Gemeenskap<br />[[Franse Gemeenskap van België|Franse Gemeenskap]]<br />[[Duitstalige Gemeenskap van België|Duitstalige Gemeenskap]]</small>
|}
'''Vlaandere''' ([[Nederlands]]: ''Vlaanderen'' [ˈvlaːndərə(n)] {{Audio|Nl-Vlaanderen.ogg|luister}}, [[Frans]]: ''Flandre'', [[Duits]] en [[Luxemburgs]]: ''Flandern'', [[Wes-Vlaams]]: ''Vloandern'', [[Limburgs]]: ''Vlaondere'', [[Waals]] en [[Pikardies]]: ''Flande'') is die naam van 'n graafskap uit die [[Middeleeue]]. Die graaf van Vlaandere was 'n leenman van die koning van [[Frankryk]].
In die huidige [[België|Belgiese]] konteks kan Vlaandere na die volgende verwys:
* die Vlaamse Gemeenskap: een van België se drie gemeenskappe (naas die Franse en die Duitssprekende gemeenskap) wat bevoegdhede ten aansien van onderwys en kulturele sake in die Nederlandse taalgebied van België en - saam met die Franse Gemeenskap - in die tweetalige gewes Brussel-Hoofstad uitoefen;
* die Vlaamse Gewes: een van drie geweste van België as federale staat (naas die Gewes Brussel-Hoofstad en die Waalse Gewes of [[Wallonië]]) wat die noordelike deel van die land beslaan;
* die politieke instellings van daardie gewes: die Vlaamse parlement, die Vlaamse regering en die Vlaamse administrasie;
* Vlaandere: die Belgiese provinsies Oos- en Wes-Vlaandere; die Nederlandse streek [[Zeeuws-Vlaanderen]] en [[Frans-Vlaandere]] (wat in afsonderlike artikels behandel word).
== Geografie en klimaat ==
[[Antwerpen]], [[Gent]], [[Brugge]] en [[Leuven]] is die grootste stedelike gebiede in die Vlaamse Gewes. Antwerpen - die grootste stad in Vlaandere - het 'n bevolking van meer as 470 000, gevolg deur Gent 'n bevolking van 240 000, Brugge met 120 000 en Leuven met byna 100 000. Brussel is 'n deel van Vlaandere wat gemeenskapssake betref, maar maak nie deel uit van die Vlaamse Gewes nie.
Vlaandere het 'n gematigde seeklimaat met reën dwarsdeur die jaar. Die gemiddelde temperatuur is 3 °C in Januarie en 21 °C in Julie, met gemiddelde neerslae van 65 millimeter in Januarie en 78 millimeter in Julie.
== Demografie ==
=== Bevolkingssamestelling en identiteit ===
[[Lêer:Flemish Community in Belgium and Europe.svg|duimnael|links|Vlaamse Gemeenskap]]
Vlaandere (amptelik die'' Vlaamse Gewest'') het 'n bevolking van 6 251 983. Die Nederlandssprekende minderheid in Brussel word op sowat 154 000 beraam. Die [[bevolkingsdigtheid]] van Vlaandere beloop 462 inwoners per [[km²]].
Gewoonlik word na die bewoners van Vlaandere as [[Vlaminge]] verwys. As gevolg van die federalisering van België en die samesmelting van Vlaamse instellings word alle Belgiërs, wat in die Vlaamse Gewes woonagtig is, en bowendien ook alle Vlaamse inwoners van Brussel (dit wil sê bewoners van die Gewes Brussel-Hoofstad wat hulself as Vlaminge definieer), as Vlaminge beskou. Daar bestaan egter nie so iets soos 'n Vlaamse nasionaliteit nie.
[[Lêer:Flemish Region in Belgium and Europe.svg|duimnael|links|Vlaamse Gewes]]
Daar is mense wat die term "Vlaming" liewer in 'n nouer sin gebruik en slegs na bewoners van die provinsies Oos- en Wes-Vlaandere as "Vlaminge" verwys. In Belgiese Frans is dus die term ''flandrien'' geskep om spesifiek na bewoners van dié twee provinsies te verwys.
Die term "Vlaming" kan - in 'n taalkundige konteks - ook gebruik word om na Belgiërs te verwys wat by voorkeur Nederlands of een van die Vlaamse dialekte as hul huistaal praat. Daarnaas is daar ook etniese minderhede in Vlaandere, waaronder [[Jode]] (met 'n verskeidenheid huistale, waaronder [[Jiddisj]]), 'n Franssprekende minderheid, en minderhede van immigrante uit lande en gebiede soos [[Nederland]], [[Frankryk]], [[Pole]], [[Roemenië]], [[Italië]], [[Spanje]], [[Portugal]], Noord-Afrika ([[Marokko]]), [[Turkye]], [[Iran]] en [[Afghanistan]]. Altesaam is daar omstreeks 170 nasionaliteite in Vlaandere.
Baie Vlaminge beskou hulself as 'n aparte volk wat oor sy eie media, onderwysinstellings, politieke partye, wetenskaplike en kulturele verenigings beskik en waarvan die geskiedenis verder terugstrek as in die tyd toe België as federale staat geherorganiseer is. Die term "Vlaminge" verwys dus ook na die hele Vlaamse gemeenskap (in die sosiologiese, politieke en kulturele sin van die woord) met sy eie politieke instellings (parlement en regering) wat ook in die Belgiese grondwet as Vlaamse Gemeenskap erken word.
Die taalstryd en ander kwessies veroorsaak steeds spanninge tussen die Nederlands- en Franssprekende gemeenskappe van België. So word die status van Brussel, wat amptelik tweetalig is, maar ondanks sy kosmopolitiese en meertalige karakter nogtans deur 'n meerderheid Franssprekendes bewoon word, betwis. Nederlandssprekende bewoners van Brussel beskik oor hul eie openbare dienste en geriewe - 'n voorreg wat uit Brussel-Hoofstad se status as derde gewes van België voortspruit.
Vlaandere is besig om 'n demografiese verskuiwing na 'n ouer bevolking te maak, met meer afgetredenes en minder mense van 'n werkersouderdom.
== Administratiewe indeling ==
[[Lêer:VlaanderenProvincies.png|duimnael|Provinsies van Vlaandere]]
Die Vlaamse Gewes het 'n oppervlak van 13 522 km² en behels meer as 300 munisipaliteite. Dit word in vyf provinsies verdeel:
# [[Antwerpen (provinsie)|Antwerpen]]
# [[Limburg, Nederland|Limburg]]
# [[Oos-Vlaandere]]
# [[Vlaams-Brabant]]
# [[Wes-Vlaandere]]
Onafhanklik van die provinsies beskik die Gewes Vlaandere oor sy eie plaaslike instellings in Brussel-Hoofstad: die ''Vlaamse Gemeenschaps-Commissie (VGC)'' en sy munisipale takke (''Gemeenschapscentra'' - gemeenskapsentrums vir die Vlaamse gemeenskap van Brussel). Hierdie instellings bestaan onafhanklik van die opvoedkundige, kulturele en sosiale instellings wat onder die gesag van die Vlaamse regering val. Hulle oefen onder meer kulturele bevoegdhede uit wat buite Brussel deur die provinsies behartig word.
== Politiek ==
[[Lêer:Brussels - Vlaams Parlement.jpg|duimnael|Die Vlaamse parlement in Brussel]]
Die Vlaamse Gewes en die Vlaamse Gemeenskap beskik oor hul eie parlement en regering. Die Vlaamse parlement met 124 afgevaardigdes word elke vyf jaar verkies. Vlaandere, met Brussel as sy administratiewe setel, het wetgewende en uitvoerende gesag ten opsigte van sowel binne- asook buitelandse sake. Hierdie bevoegdhede sluit onder meer ekonomie, buitelandse handel, gesondheidssorg, energievoorsiening, huisvesting, land- en tuinbou, omgewingsake, infrastruktuur en vervoer, mannekrag en arbeidsmark, kultuur, onderwys, wetenskap en innovasies in.
Op baie terreine geniet Vlaandere outonomie, en sy instellings is nie ondergeskik aan die federale regering in Brussel nie. Bevoegdhede is tussen die gewestelike en federale vlak verdeel sodat hulle nie oorvleuel nie. Vir elke politieke sfeer is daar gevolglik net een instelling en wetgewer.
Danksy die staatshervorming van 1993 kan die Vlaamse regering ten opsigte van sy binnelandse bevoegdhede ook ooreenkomste met buitelandse instellings sluit. Die Vlaamse Gewes beskik daarnaas oor sy eie diplomatieke verteenwoordiging in die buiteland en meer as honderd verteenwoordigings van ondernemings, landbou en toerisme wat handelsbetrekkinge met die buiteland bevorder.
Sedert 2 Oktober 2019 is 'n sentrumregse kabinet onder leiding van [[Jan Jambon]] aan bewind.
== Ekonomie ==
[[Lêer:MSC Home Terminal.jpg|duimnael|'n Terminaal in die Antwerpse hawe]]
Vlaandere het al vroeg 'n beduidende rol in die Europese ekonomie begin speel. So het die florerende middeleeuse lakennywerheid van Vlaandere een van die welvarendste gebiede in Europa gemaak.
Danksy die groot [[steenkool]]velde is veral die suidelike buurgebied Wallonië deur die [[nywerheidsomwenteling]] in die 19de eeu geraak, terwyl die industriële ontwikkeling in Vlaandere hoofsaaklik tot Gent beperk was. Anders as in die suide met sy mynbou en swaar nywerhede het hier veral tekstielfabrieke ontstaan. Daarnaas kon Vlaandere nog voordeel trek uit handel en seevaart, maar is in ekonomiese opsig deur 'n toenemende agterstand teenoor die Franssprekende Wallonië gekenmerk.
Eers met die agteruitgang van mynbou en swaar nywerhede in die tweede helfte van die 20ste eeu het Vlaandere sy agterstand uiteindelik uitgewis en 'n leidende ekonomiese rol binne die Belgiese staat begin speel. Terwyl Wallonië steeds strukturele veranderings ondergaan en onder 'n relatief hoë werkloosheidsyfer gebuk gaan, trek Vlaandere voordeel uit 'n goed ontwikkelde dienstesektor, sy groot voorraad aan hoogs opgeleide en meertalige mannekrag, hoë produktiwiteit, buitelandse beleggings en 'n uitstekende infrastruktuur, met moderne snelweë, waterweë, spoorlyne en die seehawens van Antwerpen en [[Zeebrugge]]. Intussen het ook chemiese en [[ruolie]]-, motor-, [[diamant]]e- en metaalnywerhede hulle hier gevestig.
Die gebied het 'n hoëtegnologie-ekonomie ontwikkel wat vir sy burgers hoë lewenstandaard verseker.
Vlaandere het in [[Wes-Europa]] 'n gewilde toeristebestemming geword. [[Gholf]], [[hengel]], [[fietsry]], staptoere, noem maar op—Vlaandere bied omtrent alles wat die buitelug-mens verlang.
== Kuns en kultuur ==
=== Kuns ===
Vlaandere het baie bekende skilders. Bekende meesters is onder meer [[Jan van Eyck]], [[Pieter Bruegel die Ouere]], [[Peter Paul Rubens]], Antoon Van Dijck, [[James Ensor]], Rik Wouters, Roger Raveel, Luc Tuymans en Michaël Borremans.
=== Sakrale kuns en tradisies ===
[[Lêer:Relic of the Holy Blood - Brugges.jpg|duimnael|Heilig-Bloed-prosessie in Brugge]]
Al speel die [[Christelik]]e geloof vir die meeste Vlaminge intussen 'n minder belangrike rol, is dit nogtans in hulle kultuur gewortel. So is Vlaandere ryk aan sakrale boukuns en kunsskatte van hoë gehalte wat die vroeëre invloed van die Katolisisme weerspieël. Maar ook vandag lok kerkfeeste nog besoekers.
Abdye was een van pilare van die Rooms-Katolieke geloof. In Vlaandere is kloosters veral deur die Norbertyne-, Sistersiënser- en Benediktyne-orde gestig. Die ledetal van monastieke orde het weliswaar gekrimp, maar die meeste kloosters word steeds deur monnike en nonne bewoon. Hulle is dikwels kundige bierbrouers of kaasmakers en bied hul produkte ook vir die publiek te koop aan.
Naas die ordes het ook die sogenaamde ''begijnenhoven'' 'n beduidende rol in die maatskaplike lewe van die middeleeue gespeel. ''Begijnen'' was ongetroude vroue wat in 'n soort kloostergemeenskap saamgewoon het, maar nie verplig was om selibaat le leef nie en hul ''begijnhof'' te eniger tyd kon verlaat. Volgens middeleeuse maatstawe was ''begijnhoven'' 'n progressiewe konsep in die godsdienstige lewe. ''Begijnhoven'' met hul kenmerkende boustyl kan nog dwarsdeur Vlaandere aangetref word.
[[Lêer:Leuven-Groot-Begijnhof.jpg|duimnael|links|Groot Begijnhof in Leuven]]
Gedurende die 16de eeu was Vlaandere een van die Europese streke wat deur die Rooms-Katolieke Kerk se teenreformatoriese beweging geraak is. In hierdie tydperk is orals in die land pragtige [[kerk (gebou)|kerkgeboue]] opgerig wat vir gelowiges die almagtigheid van God sou verduidelik - dikwels ook met kunswerke wat deur meesters soos [[Peter Paul Rubens]] of van Eyck geskep is en steeds in hulle oorspronklike omgewing besigtig kan word.
Die historiese tradisies van Katolisisme sluit ook in Vlaandere talle prosessies in. Die grootstes hiervan is 'n demonstrasie van die volksgeloof, en gewoonlik verbind hulle godsdienstige en geskiedkundige tradisies en soms selfs bygelowe in. Groot straatoptogte soos die jaarlikse Heilig-Bloedprosessie in [[Brugge]] of [[Hasselt]] se Virga-Jesse-fees, wat elke sewe jaar gevier word, lok duisende besoeker en het lankal volksfeeskarakter gekry.
Bedevaartsorde is in die Rooms-Katolieke tradisie dikwels plekke wat met 'n bonatuurlike verskyning verbind word. Twee sulke plekke word ook in Vlaandere aangetref. In Scherpenheuvel is reeds in die middeleeue 'n [[eikeboom]] vereer wat aan die Jonkvrou Maria gewy is en waaraan gelowiges wonderlike geneeskrag toegeskryf het. Dadizele het danksy 'n reeks Maria-verskynings tot 'n beduidende bedevaartsoord ontwikkel.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Flanders}}
* {{nl}} [http://www.vlaanderen.be/ Amptelike webwerf]
* {{en}} {{Wikivoyage|Flanders|Vlaandere}}
{{Provinsies van België}}
{{Provinsiehoofstede van België}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Vlaandere| ]]
3240tgrv5w6ntdii94fjhwgrt169ijl
Tagtigjarige Oorlog
0
20267
2521079
2461362
2022-08-22T21:47:17Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Militêre konflik
|konflik = Tagtigjarige Oorlog
|deelvan =
|beeld = [[Lêer:BattleOfHeiligerlee.jpg|300px]]
|byskrif = ''Die Slag van Heiligerlee.''
|datum = [[1568]] – [[1648]]
|plek = [[Europa]]: [[Nederlande]] en [[Gibraltar]]<br />[[Amerika]]: [[Kuba]]<br />[[Asië]]: [[Filippyne]]
|gebied =
|resultaat = Nederlandse oorwinning<br />[[Vrede van Münster]]<br />Nederlandse onafhanklikheid van Spanje<br />Spaanse behoud van die Suidelike Nederlande
|party1 = [[Lêer:Prinsenvlag.svg|20px]] [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]]<br />{{vlagland|Engeland}}<br />[[Lêer:Croix huguenote.svg|20px]] [[Hugenoot|Hugenote]]<br />[[Lêer:Pavillon royal de France.svg|20px]] [[Frankryk]]
|party2 = {{vlagland|Spanje|1506}}<br />[[Lêer:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Heilige Romeinse Ryk]]
|party3 =
|aanvoerder1 =
|aanvoerder2 =
|aanvoerder3 =
|sterkte1 =
|sterkte2 =
|sterkte3 =
|ongevalle1 =
|ongevalle2 =
|ongevalle3 =
|notas =
}}
Die '''Tagtigjarige Oorlog''' (in die moderne geskiedenis ''Die Opstand'' of ''Die Nederlandse Opstand'' genoem) is die naam vir 'n opstand en 'n [[burgeroorlog]] in die [[Nederlande]] ([[1568]]-[[1648]]), met 'n [[Twaalfjarig Bestand|Twaalfjarige Weerstand]] in die jare [[1609]]-[[1621]]) teen [[Spanje]]. In die [[Heilige Romeinse Ryk]] het die [[Dertigjarige Oorlog]], vanaf [[1618]] tot 1648, gelyktydig plaasgevind. Met die [[Vrede van Münster]] in [[1648]] is die Nederlande onafhanklikheid van Spanje en die Heilige Romeinse Ryk ook deur die koning van Spanje en die keiser van die HRR erken.
Die Tagtigjarige Oorlog breek uit toe [[Nederland]]se rebelle onder leiding van [[Lodewyk van Nassau]] [[Friesland]] in die [[Slag van Heiligerlee]] binneval op [[23 Mei]] [[1568]].
Die oorlog het begin as opstand in een van die rykste gebiede van [[Europa]], die [[Huis van Habsburg|Habsburgse]] Nederlande (ook wel Spaanse Nederlanden genoem), teen die magtigste ryk in Europa, die [[Spaanse Ryk]] onder koning [[Filips II van Spanje|Filips II]], die landsheer van hierdie gebied. Aanvanklik trek die burgers uit Sewentien Provinsies van die bestaande Lae Lande gesamentlik op as gevolg van 'n kombinasie van godsdienstige, administratiewe en fiskale redes.
Die geskiedenis van [[België]] kan vanaf [[1585]] (val van [[Antwerpen]]) onderskei word van dié van [[Holland]]. Die Tagtigjarige Oorlog]] het die Sewentien Provinsies in die [[Die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande|Verenigde Provinsies]] in die noorde en die Spaanse Suidelike Nederlande in die suide verdeel. Die suidelike provinsies is opeenvolgend deur die [[Spanje|Spaanse]] en [[Oostenryk]]se Habsburgers oorheers.
Na [[1576]] groei die Noordelike en Suidelike Nederlande steeds meer uit mekaar, veral omdat die [[Protestantse Hervorming]] in die noordelike deel dieper wortel geskiet het as in die suidelike deel. Want daar (in [[Brussel]]) was die magsentrum van die ([[Rooms-Katolieke Kerk|Katolieke]]) Habsburgse bestuur in die Lae Lande geleë. Die [[Val van Antwerpen]] in 1585 word dikwels gesien as aanleiding tot die finale skeiding van noord en suid.
Tydens die oorlog in [[1588]] ontstaan die noordelike [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]], waar die [[Calvinisme]] die toon aangegee het. Die [[Suidelike Nederlande]] het onder die bewind van 'n [[goewerneur]], wat deur die monarg van Spanje aangestel is, gebly. Katolisisme was steeds die enigste toelaatbare godsdiens.
Die eerste twintig jaar van die oorlog was die situasie vir die opstandelinge vaal, somber of desperaat, maar rondom [[1590]] het die gety gedraai ten gunste van die Republiek.
Onder die besielende leiding van [[Willem van Oranje]] (die Swyger) ([[Huis van Oranje-Nassau|Oranje-Nassau]]) het die Nederlanders heftig weerstand gebied teen die magtige Spaanse leërs. Hy is in [[1584]] deur 'n [[sluipmoord]]enaar om die lewe gebring. Die bekwame militêre leiding van sy broer, die jeugdige prins [[Maurits van Oranje]] ([[Huis van Oranje-Nassau|Oranje-Nassau]]) en die vlootuitbreiding van die Nederlande, veral ten koste van die Spaanse koloniale ryk, was die finale triomf vir die Republiek, wat ontwikkel het tot 'n wêreldmag. [[Johan van Oldenbarnevelt]] was ook betrokke.
Die [[17de eeu]] word beskou as die [[Goue Eeu]] vir die Republiek op ekonomiese, wetenskaplike en kulturele gebied. Vir die Calviniste was dit ook die tyd waarin hul politieke invloed groter as ooit was en die noue band met die [[Nederlandse monargie|Huis van Oranje]] het ontstaan. Talle onsterflike name duik op as ons dink aan die Nederlandse [[skilderkuns]] gedurende dié eeu: [[Rembrandt van Rijn|Rembrandt]], [[Frans Hals]] en [[Vermeer]] - om maar enkeles te noem. So het ook die [[digkuns]] groot name opgelewer: Cats, [[Huygens]], [[Vondel]], [[Bredero]] en [[Hooft]].
== Sien ook ==
* [[Nederlandse monargie]]
* [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]]
* [[België]]
== Bronne ==
* Ploeger, Jan: Uit die dae van stryd vir die vryheid. Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 3, Maart 1968.
* Hierdie artikel is 'n gedeeltelike vertaling van die Nederlandse weergawe
* Kennis, 1980, vol 3, bl. 476-477, ISBN 0 7981 0825 8
{{commons|Eighty Years' War|Tagtigjarige Oorlog}}
<!-- == Begin van die opstand ==
In die [[16de eeu]] het die [[Lae Lande|Nederlande]] deel uitgemaak van die [[Boergondië|Boergondiese]] [[Habsburg]]se staat. In 1500 is keiser [[Karel V]] gebore in [[Gent]]. Hy het grootgeword in die Nederlande. Toe hy afstand gedoen het van die troon in 1556 is hy opgevolg deur sy seun [[Filips II]]. In teenstelling tot sy vader was Filips II veral geïnteresseer in Spanje.
Enkele jare vir die troonsafstand van Karel V het die [[calvinisme]] begin te versprei deur die Nederlande, aanvanklik veral in die suidelike provinsies. In 1566 het die [[Beeldestorm]] uitgebreek: calviniste het die [[Rooms-Katolieke Kerk|katolieke]] kerke binnegedring en die beelde en afbeeldinge van rooms-katolieke heilige verniel. Eweneens in 1566 het 'n protestantse sinode in [[Antwerpen]] die besluit geneem oor te gaan tot gewapend verset. Filips II het hierop die [[Fernando Álvarez de Toledo|hertog van Alva]] als landvoog naar die Nederlande gestuur, om die opstand te beteuel. Die bynaam van Alva was ''die ysere hertog'': 'n naam wat hy eer aangedoen het, gesien sy brute optrede. Alva het, na sy aankoms in Brussel in Augustus 1567, die edele van die opstandige gebiede uitgenooi vir 'n gesprek. Die meeste edele het ingesien dat dit 'n lis was: net [[Lamoraal van Egmont|Graaf Egmont]] en [[Filips van Montmorency|Graaf Horne]] het gekom; hulle is meteen gevange geneem. Later is beide deur die [[Raad van Beroerte]] ter dood veroordeel en op die [[Groot Mark (Brussel)|Groot Mark van Brussel]] onthoof. -->
{{Normdata}}
[[Kategorie:Geskiedenis van België]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Luxemburg]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Nederland]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Spanje]]
[[Kategorie:Oorloë]]
lbzfiq3mqqkqiwrwtlhpesc4mtsx57p
2521080
2521079
2022-08-22T21:48:25Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Militêre konflik
|konflik = Tagtigjarige Oorlog
|deelvan =
|beeld = [[Lêer:BattleOfHeiligerlee.jpg|300px]]
|byskrif = ''Die Slag van Heiligerlee.''
|datum = [[1568]] – [[1648]]
|plek = [[Europa]]: [[Nederlande]] en [[Gibraltar]]<br />[[Amerika]]: [[Kuba]]<br />[[Asië]]: [[Filippyne]]
|gebied =
|resultaat = Nederlandse oorwinning<br />[[Vrede van Münster]]<br />Nederlandse onafhanklikheid van Spanje<br />Spaanse behoud van die Suidelike Nederlande
|party1 = [[Lêer:Prinsenvlag.svg|20px]] [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]]<br />{{vlagland|Engeland}}<br />[[Lêer:Croix huguenote.svg|20px]] [[Hugenoot|Hugenote]]<br />[[Lêer:Pavillon royal de France.svg|20px]] [[Frankryk]]
|party2 = {{vlagland|Spanje|1506}}<br />[[Lêer:Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Heilige Romeinse Ryk]]
|party3 =
|aanvoerder1 =
|aanvoerder2 =
|aanvoerder3 =
|sterkte1 =
|sterkte2 =
|sterkte3 =
|ongevalle1 =
|ongevalle2 =
|ongevalle3 =
|notas =
}}
Die '''Tagtigjarige Oorlog''' (in die moderne geskiedenis ''Die Opstand'' of ''Die Nederlandse Opstand'' genoem) is die naam vir 'n opstand en 'n [[burgeroorlog]] in die [[Nederlande]] ([[1568]]-[[1648]]), met 'n [[Twaalfjarig Bestand|Twaalfjarige Weerstand]] in die jare [[1609]]-[[1621]]) teen [[Spanje]]. In die [[Heilige Romeinse Ryk]] het die [[Dertigjarige Oorlog]], vanaf [[1618]] tot 1648, gelyktydig plaasgevind. Met die [[Vrede van Münster]] in [[1648]] is die Nederlande onafhanklikheid van Spanje en die Heilige Romeinse Ryk ook deur die koning van Spanje en die keiser van die HRR erken.
Die Tagtigjarige Oorlog breek uit toe [[Nederland]]se rebelle onder leiding van [[Lodewyk van Nassau]] [[Friesland]] in die [[Slag van Heiligerlee]] binneval op [[23 Mei]] [[1568]].
Die oorlog het begin as opstand in een van die rykste gebiede van [[Europa]], die [[Huis van Habsburg|Habsburgse]] Nederlande (ook wel Spaanse Nederlanden genoem), teen die magtigste ryk in Europa, die [[Spaanse Ryk]] onder koning [[Filips II van Spanje|Filips II]], die landsheer van hierdie gebied. Aanvanklik trek die burgers uit Sewentien Provinsies van die bestaande Lae Lande gesamentlik op as gevolg van 'n kombinasie van godsdienstige, administratiewe en fiskale redes.
Die geskiedenis van [[België]] kan vanaf [[1585]] (val van [[Antwerpen]]) onderskei word van dié van [[Holland]]. Die Tagtigjarige Oorlog het die Sewentien Provinsies in die [[Die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande|Verenigde Provinsies]] in die noorde en die Spaanse Suidelike Nederlande in die suide verdeel. Die suidelike provinsies is opeenvolgend deur die [[Spanje|Spaanse]] en [[Oostenryk]]se Habsburgers oorheers.
Na [[1576]] groei die Noordelike en Suidelike Nederlande steeds meer uit mekaar, veral omdat die [[Protestantse Hervorming]] in die noordelike deel dieper wortel geskiet het as in die suidelike deel. Want daar (in [[Brussel]]) was die magsentrum van die ([[Rooms-Katolieke Kerk|Katolieke]]) Habsburgse bestuur in die Lae Lande geleë. Die [[Val van Antwerpen]] in 1585 word dikwels gesien as aanleiding tot die finale skeiding van noord en suid.
Tydens die oorlog in [[1588]] ontstaan die noordelike [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]], waar die [[Calvinisme]] die toon aangegee het. Die [[Suidelike Nederlande]] het onder die bewind van 'n [[goewerneur]], wat deur die monarg van Spanje aangestel is, gebly. Katolisisme was steeds die enigste toelaatbare godsdiens.
Die eerste twintig jaar van die oorlog was die situasie vir die opstandelinge vaal, somber of desperaat, maar rondom [[1590]] het die gety gedraai ten gunste van die Republiek.
Onder die besielende leiding van [[Willem van Oranje]] (die Swyger) ([[Huis van Oranje-Nassau|Oranje-Nassau]]) het die Nederlanders heftig weerstand gebied teen die magtige Spaanse leërs. Hy is in [[1584]] deur 'n [[sluipmoord]]enaar om die lewe gebring. Die bekwame militêre leiding van sy broer, die jeugdige prins [[Maurits van Oranje]] ([[Huis van Oranje-Nassau|Oranje-Nassau]]) en die vlootuitbreiding van die Nederlande, veral ten koste van die Spaanse koloniale ryk, was die finale triomf vir die Republiek, wat ontwikkel het tot 'n wêreldmag. [[Johan van Oldenbarnevelt]] was ook betrokke.
Die [[17de eeu]] word beskou as die [[Goue Eeu]] vir die Republiek op ekonomiese, wetenskaplike en kulturele gebied. Vir die Calviniste was dit ook die tyd waarin hul politieke invloed groter as ooit was en die noue band met die [[Nederlandse monargie|Huis van Oranje]] het ontstaan. Talle onsterflike name duik op as ons dink aan die Nederlandse [[skilderkuns]] gedurende dié eeu: [[Rembrandt van Rijn|Rembrandt]], [[Frans Hals]] en [[Vermeer]] - om maar enkeles te noem. So het ook die [[digkuns]] groot name opgelewer: Cats, [[Huygens]], [[Vondel]], [[Bredero]] en [[Hooft]].
== Sien ook ==
* [[Nederlandse monargie]]
* [[Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande]]
* [[België]]
== Bronne ==
* Ploeger, Jan: Uit die dae van stryd vir die vryheid. Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 3, Maart 1968.
* Hierdie artikel is 'n gedeeltelike vertaling van die Nederlandse weergawe
* Kennis, 1980, vol 3, bl. 476-477, ISBN 0 7981 0825 8
{{commons|Eighty Years' War|Tagtigjarige Oorlog}}
<!-- == Begin van die opstand ==
In die [[16de eeu]] het die [[Lae Lande|Nederlande]] deel uitgemaak van die [[Boergondië|Boergondiese]] [[Habsburg]]se staat. In 1500 is keiser [[Karel V]] gebore in [[Gent]]. Hy het grootgeword in die Nederlande. Toe hy afstand gedoen het van die troon in 1556 is hy opgevolg deur sy seun [[Filips II]]. In teenstelling tot sy vader was Filips II veral geïnteresseer in Spanje.
Enkele jare vir die troonsafstand van Karel V het die [[calvinisme]] begin te versprei deur die Nederlande, aanvanklik veral in die suidelike provinsies. In 1566 het die [[Beeldestorm]] uitgebreek: calviniste het die [[Rooms-Katolieke Kerk|katolieke]] kerke binnegedring en die beelde en afbeeldinge van rooms-katolieke heilige verniel. Eweneens in 1566 het 'n protestantse sinode in [[Antwerpen]] die besluit geneem oor te gaan tot gewapend verset. Filips II het hierop die [[Fernando Álvarez de Toledo|hertog van Alva]] als landvoog naar die Nederlande gestuur, om die opstand te beteuel. Die bynaam van Alva was ''die ysere hertog'': 'n naam wat hy eer aangedoen het, gesien sy brute optrede. Alva het, na sy aankoms in Brussel in Augustus 1567, die edele van die opstandige gebiede uitgenooi vir 'n gesprek. Die meeste edele het ingesien dat dit 'n lis was: net [[Lamoraal van Egmont|Graaf Egmont]] en [[Filips van Montmorency|Graaf Horne]] het gekom; hulle is meteen gevange geneem. Later is beide deur die [[Raad van Beroerte]] ter dood veroordeel en op die [[Groot Mark (Brussel)|Groot Mark van Brussel]] onthoof. -->
{{Normdata}}
[[Kategorie:Geskiedenis van België]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Luxemburg]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Nederland]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Spanje]]
[[Kategorie:Oorloë]]
0zjk0dcrx58hogg8cwwanoguplwdue6
Homofoon
0
22543
2521018
2483202
2022-08-22T16:34:38Z
41.113.234.196
Wat is die betekenis van vaal
wikitext
text/x-wiki
'''Homofone''' is [[woord]]e wat presies eenders [[klank|klink]], maar waarvan die [[betekenis]] en [[spelling]] verskil.
Die woorde ''vlei'' en ''vly'' is homofone van mekaar:
* Sy ''vlei'' <sup>(heuning om mond smeer)</sup> hom sodat hy vir haar gunsies sal doen.
* Hy ''vly'' <sup>(neerlê)</sup> hom op die bank neer.
In hierdie geval is ''faal'' en ''vaal'' homofone van mekaar:
* Die poging sal ''faal'' <sup>(misluk)</sup>.
* Die prent is baie ''vaal'' <sup>(die kleur)</sup>.
[[Lêer:Bycicle (369034564).jpg|duimnael|284x284px|Jy ry op 'n ''fiets''. Die homofoon van ''fiets'' is ''viets'', wat na netjiese/fikse figuur verwys. ]]
== Voorbeelde ==
Meer voorbeelde:
*bod (aangebode geldsom op ’n veiling), bot (kortaf en onbeleef; ook uitspruit, gesê van plante)
*bond (vereniging), bont (veelkleurig; ook pelswerk)
*boordjie (die boonste deel van die nek van ’n hemp), boortjie (’n werktuigie waarmee jy al draaiende ’n gaatjie kan maak)
*boud (agterste, dik liggaamsdeel), bout (dit word met ’n moer vasgedraai)
*brei (doen dit met velle of ’n sportspan), bry (die klank “r” met die kleintongetjie uitspreek)
*dokter (geneesheer, meervoud dokters), doktor (iemand wat die hoogste akademiese graad verwerf het, meervoud doktore)
*[[eet]] (eet kos), [[eed]] (lê 'n eed af)
*end (die einde), ent (die loot van een boom in die spleet van ’n ander bevestig; ook ’n stuk van ’n pad)
*faal (misluk), vaal (vervelend, vuilwit, bleekgeel, gryserig of bleekbruin)
*feit (geen verdigsel nie), fyt (pynlike sweer aan ’n vinger)
*fel (hewig, byvoorbeeld soos die son kan neerbak), vel (huid van mense of diere; ook omkap, soos in “bome word gevel”; ook regterlik beslis, soos in “die vonnis word gevel”)
*fier (vol regmatige trots), vier (feestelik deurbring; ook een minder as vyf)
*fiets (waarop jy trap-trap kan ry), viets (netjies en sjiek)
*fonds (geld wat vir ’n bepaalde doel byeengebring word), vonds (iets wat gevind is)
*fors (kragtig), vors (koning)
*kruit (in ’n patroon), kruid (in ’n tuin)
*lid (een van die mense in ’n geordende groep waaraan hy of sy behoort), lit (’n deel van byvoorbeeld ’n vinger of ’n riet)
*lood (metaal), loot (jong tak van ’n plant; ook deur die lot aanwys)
*luid (hard klinkend), luit (tokkelinstrument)
*ly (pyn en lyding), lei (voor loop), lui (moeg)
*mied (opgestapelde hoop hooi of iets anders), miet (klein larwe of wurmpie in byvoorbeeld meel)
*nood (haglike toestand), noot (musiekgeluid; ook papiergeld)
*peil (diepte of hoogte van iets vasstel), pyl (wat met ’n boog afgeskiet word; ook soos in “iemand pyl op iets af”)
*pond (Britse geld of ou gewigsmaat), pont (platboomvaartuig wat gebruik kan word om ’n rivier oor te steek)
*rant (klipperige hoogte), rand (buitekantste omtrek van ’n voorwerp; ook ’n muntstuk; ook ’n denkbeeldige oorgangsgrens, soos in “op die rand van die graf of van bankrotskap”)
*reier (moerasvoël), ryer (iemand wat ry)
*ry (voortbeweeg in ’n voertuig), rei (koor)
*ryk (welgesteld en vermoënd), reik (jou hand uitstrek tot, soos in “reik na die sterre”)
*seine (tekens), syne (behoort aan hom)
*skud (heftig heen en weer of op en af ruk), skut (iemand wat skiet);
*steil (baie skuins op en af, miskien soos ’n bergpad), styl (van ’n skrywer; ook van hare)
*vermaard (beroemd), vermaerd (wat maer geword het)
*vly (jou saggies en gerieflik neerlê), vlei (moerassige laagte; ook iemand heuning om die mond smeer)
*want (omdat), wand (muur)
*wei (gras vreet, soos die beeste op die veld), wy (skenk, soos in “wy jou aandag aan hierdie saak”)
*ys (bevrore water), eis (gebiedend aandring op iets)
== Sien ook ==
* [[Homograaf]], woorde wat dieselfde spelling het, maar nie dieselfde betekenis, klankvorm of oorsprong het nie.
* [[Homoniem]], woorde wat dieselfde spelling het en dieselfde klink, maar die betekenisse verskil.
* [[Sinoniem]], woorde wat dieselfde betekenis het.
* [[Antoniem]], woorde wat die teenoorgestelde betekenis het.
== Eksterne skakels ==
* {{Wikt-inlyn|homofoon}}
[[Kategorie:Taalkunde]]
fh9l2e5a8trqyh03uu2iziw1mfl3qvd
Armoede
0
22702
2521114
2442631
2022-08-23T07:46:04Z
169.1.36.131
/* Sien ook */
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Poor_boy.jpg|thumb|Armoede]]
[[Lêer:Jakarta slumlife65.JPG|duimnael|'n Jong seun in 'n krotbuurt langs 'n stortterrein in Jakarta, Indonesië, wys sy vonds.]]
'''Armoede''' is die status waarin 'n individu of individue verkeer wanneer die persoon of persone nie hul eie, sowel as die mense wat afhanklik van hulle is, se basiese ekonomiese behoeftes kan bevredig nie. Die mense sukkel dus om te kan oorleef in 'n moderne samelewing. Gevolglik kan daar nie 'n voldoende lewenstandaard gehandhaaf word nie.
== Oorsake ==
Vir individue wat 'n ondergemiddelde vermoë het om geld te administreer of te verdien, is die kans veel groter dat hulle arm sal wees. Hierdie groep mense sluit gewoonlik veral die ouer geslag en mense met gestremdhede in. Die gebrek aan onderwys dra grotendeels by tot die ontstaan van armoede. Lae [[ekonomie]]se ontwikkeling dra ook tot armoede by.
== Armoede en ontwikkeling ==
[[Lêer:HomelessParis 7032101.jpg|duimnael|Armoede kan ook aanleiding gee tot dakloosheid, soos hierdie hawelose man in [[Parys]] ([[Frankryk]]).]]
Vroeg in die [[21ste eeu]] leef die helfte van [[Afrika]] se bevolking suid van die [[Sahara]] in armoede. Van die 48 minste ontwikkelde lande in die wêreld kom 33 in Afrika voor, waaronder van Suid-Afrika se onmiddellike bure soos [[Mosambiek]], [[Lesotho]] en [[eSwatini]].<!-- As gevolg van armoede word 20% van Suid-Afrika se vrugbare bogrond jaarliks verloor omdat mense bloot nie die [[geld]] of die [[tegnologie]]se kundigheid het om iets daaraan te doen nie. Daar word jaarliks 11 miljoen hektaar [[woud]]e afgekap om as brandhout gebruik te word of om grond skoon te maak vir landbou. Bruikbare landbougrond word onbruikbare woestyngrond teen 'n tempo van 27 miljoen hektaar per jaar. << Hierdie inligting is omstrede >> -->
Daar word bereken dat 'n halfmiljard mense daagliks honger ly en dat tussen 15 en 20 miljoen jaarliks weens hongersnood sterf. Die gevolg van armoede, veral onder die plattelandse bevolkings, is dat ál hoe meer mense [[verstedeliking|na die stede trek]]. Die afgelope 40 jaar het die stedelike bevolking van ontwikkelde lande verdubbel, terwyl dit in ontwikkelende lande vyfvuldig toegeneem het.
== Sien ook ==
* [[Korrupsie]]
* [[Armoedeverligting]]
* [[Rykdom]]
* [[Ekonomiese ongelykheid]]
* [[Ekonomie]]
* [[Werkloosheid]]
* [[Bedelary]]
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Armoede| ]]
Armoede
80n5w71au78nr5zpxs2tksftk4vujot
2521116
2521114
2022-08-23T07:59:42Z
Oesjaar
7467
Wysigings deur [[Special:Contributions/169.1.36.131|169.1.36.131]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:197.86.208.58|197.86.208.58]]
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Poor_boy.jpg|thumb|Armoede]]
[[Lêer:Jakarta slumlife65.JPG|duimnael|'n Jong seun in 'n krotbuurt langs 'n stortterrein in Jakarta, Indonesië, wys sy vonds.]]
'''Armoede''' is die status waarin 'n individu of individue verkeer wanneer die persoon of persone nie hul eie, sowel as die mense wat afhanklik van hulle is, se basiese ekonomiese behoeftes kan bevredig nie. Die mense sukkel dus om te kan oorleef in 'n moderne samelewing. Gevolglik kan daar nie 'n voldoende lewenstandaard gehandhaaf word nie.
== Oorsake ==
Vir individue wat 'n ondergemiddelde vermoë het om geld te administreer of te verdien, is die kans veel groter dat hulle arm sal wees. Hierdie groep mense sluit gewoonlik veral die ouer geslag en mense met gestremdhede in. Die gebrek aan onderwys dra grotendeels by tot die ontstaan van armoede. Lae [[ekonomie]]se ontwikkeling dra ook tot armoede by.
== Armoede en ontwikkeling ==
[[Lêer:HomelessParis 7032101.jpg|duimnael|Armoede kan ook aanleiding gee tot dakloosheid, soos hierdie hawelose man in [[Parys]] ([[Frankryk]]).]]
Vroeg in die [[21ste eeu]] leef die helfte van [[Afrika]] se bevolking suid van die [[Sahara]] in armoede. Van die 48 minste ontwikkelde lande in die wêreld kom 33 in Afrika voor, waaronder van Suid-Afrika se onmiddellike bure soos [[Mosambiek]], [[Lesotho]] en [[eSwatini]].<!-- As gevolg van armoede word 20% van Suid-Afrika se vrugbare bogrond jaarliks verloor omdat mense bloot nie die [[geld]] of die [[tegnologie]]se kundigheid het om iets daaraan te doen nie. Daar word jaarliks 11 miljoen hektaar [[woud]]e afgekap om as brandhout gebruik te word of om grond skoon te maak vir landbou. Bruikbare landbougrond word onbruikbare woestyngrond teen 'n tempo van 27 miljoen hektaar per jaar. << Hierdie inligting is omstrede >> -->
Daar word bereken dat 'n halfmiljard mense daagliks honger ly en dat tussen 15 en 20 miljoen jaarliks weens hongersnood sterf. Die gevolg van armoede, veral onder die plattelandse bevolkings, is dat ál hoe meer mense [[verstedeliking|na die stede trek]]. Die afgelope 40 jaar het die stedelike bevolking van ontwikkelde lande verdubbel, terwyl dit in ontwikkelende lande vyfvuldig toegeneem het.
== Sien ook ==
* [[Korrupsie]]
* [[Armoedeverligting]]
* [[Rykdom]]
* [[Ekonomiese ongelykheid]]
* [[Ekonomie]]
* [[Werkloosheid]]
* [[Bedelary]]
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Armoede| ]]
jh1r2krjp0ar3m448g3pc475inh5a2d
2521118
2521116
2022-08-23T08:00:38Z
Oesjaar
7467
Wysigings deur [[Special:Contributions/Oesjaar|Oesjaar]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:169.1.36.131|169.1.36.131]]
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Poor_boy.jpg|thumb|Armoede]]
[[Lêer:Jakarta slumlife65.JPG|duimnael|'n Jong seun in 'n krotbuurt langs 'n stortterrein in Jakarta, Indonesië, wys sy vonds.]]
'''Armoede''' is die status waarin 'n individu of individue verkeer wanneer die persoon of persone nie hul eie, sowel as die mense wat afhanklik van hulle is, se basiese ekonomiese behoeftes kan bevredig nie. Die mense sukkel dus om te kan oorleef in 'n moderne samelewing. Gevolglik kan daar nie 'n voldoende lewenstandaard gehandhaaf word nie.
== Oorsake ==
Vir individue wat 'n ondergemiddelde vermoë het om geld te administreer of te verdien, is die kans veel groter dat hulle arm sal wees. Hierdie groep mense sluit gewoonlik veral die ouer geslag en mense met gestremdhede in. Die gebrek aan onderwys dra grotendeels by tot die ontstaan van armoede. Lae [[ekonomie]]se ontwikkeling dra ook tot armoede by.
== Armoede en ontwikkeling ==
[[Lêer:HomelessParis 7032101.jpg|duimnael|Armoede kan ook aanleiding gee tot dakloosheid, soos hierdie hawelose man in [[Parys]] ([[Frankryk]]).]]
Vroeg in die [[21ste eeu]] leef die helfte van [[Afrika]] se bevolking suid van die [[Sahara]] in armoede. Van die 48 minste ontwikkelde lande in die wêreld kom 33 in Afrika voor, waaronder van Suid-Afrika se onmiddellike bure soos [[Mosambiek]], [[Lesotho]] en [[eSwatini]].<!-- As gevolg van armoede word 20% van Suid-Afrika se vrugbare bogrond jaarliks verloor omdat mense bloot nie die [[geld]] of die [[tegnologie]]se kundigheid het om iets daaraan te doen nie. Daar word jaarliks 11 miljoen hektaar [[woud]]e afgekap om as brandhout gebruik te word of om grond skoon te maak vir landbou. Bruikbare landbougrond word onbruikbare woestyngrond teen 'n tempo van 27 miljoen hektaar per jaar. << Hierdie inligting is omstrede >> -->
Daar word bereken dat 'n halfmiljard mense daagliks honger ly en dat tussen 15 en 20 miljoen jaarliks weens hongersnood sterf. Die gevolg van armoede, veral onder die plattelandse bevolkings, is dat ál hoe meer mense [[verstedeliking|na die stede trek]]. Die afgelope 40 jaar het die stedelike bevolking van ontwikkelde lande verdubbel, terwyl dit in ontwikkelende lande vyfvuldig toegeneem het.
== Sien ook ==
* [[Korrupsie]]
* [[Armoedeverligting]]
* [[Rykdom]]
* [[Ekonomiese ongelykheid]]
* [[Ekonomie]]
* [[Werkloosheid]]
* [[Bedelary]]
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Armoede| ]]
Armoede
80n5w71au78nr5zpxs2tksftk4vujot
2521119
2521118
2022-08-23T08:02:27Z
Josefskleed
153150
haal onnodige teks uit
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Poor_boy.jpg|thumb|Armoede]]
[[Lêer:Jakarta slumlife65.JPG|duimnael|'n Jong seun in 'n krotbuurt langs 'n stortterrein in Jakarta, Indonesië, wys sy vonds.]]
'''Armoede''' is die status waarin 'n individu of individue verkeer wanneer die persoon of persone nie hul eie, sowel as die mense wat afhanklik van hulle is, se basiese ekonomiese behoeftes kan bevredig nie. Die mense sukkel dus om te kan oorleef in 'n moderne samelewing. Gevolglik kan daar nie 'n voldoende lewenstandaard gehandhaaf word nie.
== Oorsake ==
Vir individue wat 'n ondergemiddelde vermoë het om geld te administreer of te verdien, is die kans veel groter dat hulle arm sal wees. Hierdie groep mense sluit gewoonlik veral die ouer geslag en mense met gestremdhede in. Die gebrek aan onderwys dra grotendeels by tot die ontstaan van armoede. Lae [[ekonomie]]se ontwikkeling dra ook tot armoede by.
== Armoede en ontwikkeling ==
[[Lêer:HomelessParis 7032101.jpg|duimnael|Armoede kan ook aanleiding gee tot dakloosheid, soos hierdie hawelose man in [[Parys]] ([[Frankryk]]).]]
Vroeg in die [[21ste eeu]] leef die helfte van [[Afrika]] se bevolking suid van die [[Sahara]] in armoede. Van die 48 minste ontwikkelde lande in die wêreld kom 33 in Afrika voor, waaronder van Suid-Afrika se onmiddellike bure soos [[Mosambiek]], [[Lesotho]] en [[eSwatini]].<!-- As gevolg van armoede word 20% van Suid-Afrika se vrugbare bogrond jaarliks verloor omdat mense bloot nie die [[geld]] of die [[tegnologie]]se kundigheid het om iets daaraan te doen nie. Daar word jaarliks 11 miljoen hektaar [[woud]]e afgekap om as brandhout gebruik te word of om grond skoon te maak vir landbou. Bruikbare landbougrond word onbruikbare woestyngrond teen 'n tempo van 27 miljoen hektaar per jaar. << Hierdie inligting is omstrede >> -->
Daar word bereken dat 'n halfmiljard mense daagliks honger ly en dat tussen 15 en 20 miljoen jaarliks weens hongersnood sterf. Die gevolg van armoede, veral onder die plattelandse bevolkings, is dat ál hoe meer mense [[verstedeliking|na die stede trek]]. Die afgelope 40 jaar het die stedelike bevolking van ontwikkelde lande verdubbel, terwyl dit in ontwikkelende lande vyfvuldig toegeneem het.
== Sien ook ==
* [[Korrupsie]]
* [[Armoedeverligting]]
* [[Rykdom]]
* [[Ekonomiese ongelykheid]]
* [[Ekonomie]]
* [[Werkloosheid]]
* [[Bedelary]]
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Armoede| ]]
jh1r2krjp0ar3m448g3pc475inh5a2d
Gebruikerbespreking:Burgert Behr
3
28416
2521030
2520765
2022-08-22T17:29:12Z
Oesjaar
7467
/* Cleopatra VII */ Boeg, maar nie die siekeboeg nie...
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="float:right;" width=140px
|
|-
!align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe:
----
|-
|
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]]
|}
{{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}}
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
18:10, 4 Januarie 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 -->
== Kategoriee soos Normdata met 34 elemente ==
{{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC)
== [[Moord op die Romanofs]] ==
{{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}}
Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC)
[[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]]
== [[Harry Bolus]] ==
{{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC)
== Uitgestorwe spesies... ==
Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC)
:Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC)
::Ouderdom... Met wie praat ek...
== [[James Webb-ruimteteleskoop]] ==
{{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}}
Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC)
::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC)
== [[Wat Phra Kaew]] ==
{{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}}
:Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Overharvesting is causing declines in population... ==
Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC)
:Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? ==
Hi! {{ping|User:Burgert Behr}}
The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].
Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here]
Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC)
== [[Vlad Dracula]] ==
{{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}}
Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC)
== Centurion (tenk) ==
Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC)
:Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC)
== Rear admiral = skout-admiraal ==
{{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC)
: Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC)
::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC)
:::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC)
== [[Senuweestelsel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}}
Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC)
== Valerii Zaluzhnyy ==
Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC)
{{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC)
{{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC)
== [[Ranger 6]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.''
: Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC)
::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC)
== [[Swastika]] ==
{{Gebruikervoorblad|Swastika}}
Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC)
== Stefania Turkewich ==
Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC)
== [[Plafon van die Sixtynse kapel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}}
Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC)
:* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC)
== The Rosetta Barnstar ==
Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC)
== Booster... ==
Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC)
:Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC)
::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC)
== Gerbils ==
Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis
== [[Maori-kultuur]] ==
{{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC)
:Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC)
== Die vuurpyl dinge... ==
Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC)
:Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC)
== [[Antieke Hawaii]] ==
{{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC)
== Alpha Centauri korreksie benodig ==
Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;)
Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC)
:Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien.
:Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC)
::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC)
== Help asb! ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC)
:Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC)
::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC)
== [[Université Paris-Panthéon-Assas]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC)
::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC)
== Ranger 7 ==
{{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC)
== [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] ==
{{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}}
Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC)
== [[Russies-Japannese Oorlog]] ==
{{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC)
:Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie.
:Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC)
== [[Proxima Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC)
:Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC)
== Oom Koerantman... ==
{{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC)
:Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC)
::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC)
== Koppeltekens ==
Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC)
:Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC)
::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag!
::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC)
:::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]]
== [[Legendariese Sweedse konings]] ==
{{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}}
Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC)
:Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC)
::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC)
== [[Alpha Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC)
: Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC)
== Met die maan gepla... ==
{{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC)
:Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC)
== Neanderdaller ==
Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC)
:Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC)
::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC)
:::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Oorsprong van voëls]] ==
{{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}}
Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC)
:Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC)
::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Bonobo]] ==
{{Gebruikervoorblad|Bonobo}}
:Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:33, 14 Augustus 2022
::Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 14 Augustus 2022 (UTC)
== [[Cleopatra VII]] ==
{{Gebruikervoorblad|Cleopatra VII}}
Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel oor een van die bekendste vroue in geskiedenis. Heel gepas vir vrouemaand! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 21 Augustus 2022 (UTC)
:Dankie Burgert. Interessant, die [[:ceb:Cleopatra|artikel op die Cebuano wikipedia]] is ook 'n voorbladster! Een van die min wat nie deur 'n bot geskryf is nie. Goeie nag! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:19, 21 Augustus 2022 (UTC)
== Bolagtigeboeg ==
{{ping|Burgert Behr}}, uit die Engelse artikel: [https://en.wikipedia.org/wiki/Bulbous_bow Bulbous_bow], wat sal die Afrikaanse naam hiervoor wees? Bolagtigeboeg? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:28, 22 Augustus 2022 (UTC)
je5kiri70tn9qemv13fapln3e9x9keq
2521032
2521030
2022-08-22T17:35:39Z
Burgert Behr
2401
/* Bolagtigeboeg */
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="float:right;" width=140px
|
|-
!align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe:
----
|-
|
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]]
|}
{{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}}
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
18:10, 4 Januarie 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 -->
== Kategoriee soos Normdata met 34 elemente ==
{{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC)
== [[Moord op die Romanofs]] ==
{{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}}
Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC)
[[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]]
== [[Harry Bolus]] ==
{{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC)
== Uitgestorwe spesies... ==
Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC)
:Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC)
::Ouderdom... Met wie praat ek...
== [[James Webb-ruimteteleskoop]] ==
{{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}}
Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC)
::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC)
== [[Wat Phra Kaew]] ==
{{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}}
:Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Overharvesting is causing declines in population... ==
Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC)
:Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? ==
Hi! {{ping|User:Burgert Behr}}
The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].
Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here]
Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC)
== [[Vlad Dracula]] ==
{{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}}
Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC)
== Centurion (tenk) ==
Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC)
:Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC)
== Rear admiral = skout-admiraal ==
{{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC)
: Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC)
::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC)
:::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC)
== [[Senuweestelsel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}}
Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC)
== Valerii Zaluzhnyy ==
Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC)
{{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC)
{{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC)
== [[Ranger 6]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.''
: Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC)
::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC)
== [[Swastika]] ==
{{Gebruikervoorblad|Swastika}}
Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC)
== Stefania Turkewich ==
Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC)
== [[Plafon van die Sixtynse kapel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}}
Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC)
:* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC)
== The Rosetta Barnstar ==
Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC)
== Booster... ==
Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC)
:Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC)
::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC)
== Gerbils ==
Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis
== [[Maori-kultuur]] ==
{{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC)
:Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC)
== Die vuurpyl dinge... ==
Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC)
:Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC)
== [[Antieke Hawaii]] ==
{{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC)
== Alpha Centauri korreksie benodig ==
Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;)
Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC)
:Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien.
:Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC)
::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC)
== Help asb! ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC)
:Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC)
::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC)
== [[Université Paris-Panthéon-Assas]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC)
::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC)
== Ranger 7 ==
{{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC)
== [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] ==
{{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}}
Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC)
== [[Russies-Japannese Oorlog]] ==
{{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC)
:Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie.
:Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC)
== [[Proxima Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC)
:Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC)
== Oom Koerantman... ==
{{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC)
:Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC)
::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC)
== Koppeltekens ==
Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC)
:Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC)
::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag!
::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC)
:::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]]
== [[Legendariese Sweedse konings]] ==
{{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}}
Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC)
:Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC)
::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC)
== [[Alpha Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC)
: Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC)
== Met die maan gepla... ==
{{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC)
:Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC)
== Neanderdaller ==
Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC)
:Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC)
::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC)
:::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Oorsprong van voëls]] ==
{{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}}
Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC)
:Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC)
::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Bonobo]] ==
{{Gebruikervoorblad|Bonobo}}
:Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:33, 14 Augustus 2022
::Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 14 Augustus 2022 (UTC)
== [[Cleopatra VII]] ==
{{Gebruikervoorblad|Cleopatra VII}}
Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel oor een van die bekendste vroue in geskiedenis. Heel gepas vir vrouemaand! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 21 Augustus 2022 (UTC)
:Dankie Burgert. Interessant, die [[:ceb:Cleopatra|artikel op die Cebuano wikipedia]] is ook 'n voorbladster! Een van die min wat nie deur 'n bot geskryf is nie. Goeie nag! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:19, 21 Augustus 2022 (UTC)
== Bolagtigeboeg ==
{{ping|Burgert Behr}}, uit die Engelse artikel: [https://en.wikipedia.org/wiki/Bulbous_bow Bulbous_bow], wat sal die Afrikaanse naam hiervoor wees? Bolagtigeboeg? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:28, 22 Augustus 2022 (UTC)
:Bolvormige boeg (twee woorde). [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:35, 22 Augustus 2022 (UTC)
6z0aucngip6yx9yetvjxcsxemumux00
2521036
2521032
2022-08-22T18:02:29Z
Aliwal2012
39067
/* Bolagtigeboeg */ Reply
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" style="float:right;" width=140px
|
|-
!align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe:
----
|-
|
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]]
*[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]]
|}
{{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}}
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
18:10, 4 Januarie 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 -->
== Kategoriee soos Normdata met 34 elemente ==
{{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC)
== [[Moord op die Romanofs]] ==
{{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}}
Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC)
[[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]]
== [[Harry Bolus]] ==
{{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC)
== Uitgestorwe spesies... ==
Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC)
:Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC)
::Ouderdom... Met wie praat ek...
== [[James Webb-ruimteteleskoop]] ==
{{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}}
Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC)
::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC)
== [[Wat Phra Kaew]] ==
{{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}}
:Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Overharvesting is causing declines in population... ==
Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC)
:Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC)
== Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? ==
Hi! {{ping|User:Burgert Behr}}
The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].
Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here]
Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC)
== [[Vlad Dracula]] ==
{{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}}
Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC)
== Centurion (tenk) ==
Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC)
:Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC)
== Rear admiral = skout-admiraal ==
{{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC)
: Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC)
::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC)
:::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC)
== [[Senuweestelsel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}}
Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC)
== Valerii Zaluzhnyy ==
Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC)
{{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC)
{{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC)
== [[Ranger 6]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.''
: Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC)
::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC)
== [[Swastika]] ==
{{Gebruikervoorblad|Swastika}}
Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC)
== Stefania Turkewich ==
Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC)
== [[Plafon van die Sixtynse kapel]] ==
{{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}}
Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC)
:* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC)
== The Rosetta Barnstar ==
Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC)
== Booster... ==
Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC)
:Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC)
::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC)
== Gerbils ==
Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis
== [[Maori-kultuur]] ==
{{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC)
:Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC)
== Die vuurpyl dinge... ==
Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC)
:Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC)
== [[Antieke Hawaii]] ==
{{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC)
== Alpha Centauri korreksie benodig ==
Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;)
Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC)
:Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien.
:Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC)
::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC)
== Help asb! ==
{{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC)
:Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC)
::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC)
== [[Université Paris-Panthéon-Assas]] ==
{{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC)
::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC)
== Ranger 7 ==
{{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC)
:{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC)
== [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] ==
{{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}}
Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC)
:Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC)
== [[Russies-Japannese Oorlog]] ==
{{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC)
:Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie.
:Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC)
== [[Proxima Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC)
:Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC)
== Oom Koerantman... ==
{{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC)
:Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC)
::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC)
== Koppeltekens ==
Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC)
:Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC)
::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag!
::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC)
:::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]]
== [[Legendariese Sweedse konings]] ==
{{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}}
Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC)
:Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC)
::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC)
== [[Alpha Centauri]] ==
{{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}}
Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC)
: Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC)
== Met die maan gepla... ==
{{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC)
:Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC)
== Neanderdaller ==
Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC)
:Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC)
::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC)
:::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Oorsprong van voëls]] ==
{{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}}
Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC)
:Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC)
::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC)
== [[Bonobo]] ==
{{Gebruikervoorblad|Bonobo}}
:Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:33, 14 Augustus 2022
::Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 14 Augustus 2022 (UTC)
== [[Cleopatra VII]] ==
{{Gebruikervoorblad|Cleopatra VII}}
Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel oor een van die bekendste vroue in geskiedenis. Heel gepas vir vrouemaand! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 21 Augustus 2022 (UTC)
:Dankie Burgert. Interessant, die [[:ceb:Cleopatra|artikel op die Cebuano wikipedia]] is ook 'n voorbladster! Een van die min wat nie deur 'n bot geskryf is nie. Goeie nag! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:19, 21 Augustus 2022 (UTC)
== Bolagtigeboeg ==
{{ping|Burgert Behr}}, uit die Engelse artikel: [https://en.wikipedia.org/wiki/Bulbous_bow Bulbous_bow], wat sal die Afrikaanse naam hiervoor wees? Bolagtigeboeg? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:28, 22 Augustus 2022 (UTC)
:Bolvormige boeg (twee woorde). [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:35, 22 Augustus 2022 (UTC)
:Korrek, ek het dit ook nageslaan [Terblanche/Tegniese Woordeboek]. [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]] [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:02, 22 Augustus 2022 (UTC)
clyslgp5v9uhuq26z2ffmnpy2arv6on
Andrei Kobila
0
28790
2521006
1969939
2022-08-22T15:46:15Z
Burgert Behr
2401
sjabloon
wikitext
text/x-wiki
{{Oos-Slawiese naam|Iwanowitsj|Kobila}}
'''Andrei Iwanowitsj Kobila''' (Russies: Андрей Иванович Кобыла) was ’n voorvader van die tsaars van die [[Huis van Romanof]] asook baie ander Russiese adellike families.
Hy word net een keer in kontemporêre geskrifte genoem: toe hy in [[1347]] deur [[Semjon I van Moskou|grootprins Semjon die Trotse]] na [[Twer]] gestuur is om Semjon se bruid te ontmoet. Nie sy afkoms of presiese posisie aan die hof word genoem nie, en dit het aanleiding gegee tot talle bespiegelings.
Later jare is dikwels beweer dat Kobila baie beroemde voorouers gehad het, soos dat sy pa ’n beroemde prins en rebel van [[Pruise]] was wat na Rusland gevlug het. In die laat [[17de eeu]] is ’n fiktiewe stamboek gepubliseer waarvolgens hy van [[Julius Caesar]] afstam.
Sy oorsprong was waarskynlik minder luisterryk. Kobila is nie net Russies vir "merrie" nie, sy verwante het ook byname van perde en huisdiere gehad en dit dui daarop dat hy die afstammeling van ’n koninklike ritmeester was. Een van Kobila se seuns, Fjodor, ’n bojaar in die doema van [[Dmitri Donskoi]], se bynaam was Kosjka (kat). Sy afstammelinge het die van Kosjkin aangeneem en dit is later verander in Zacharin. Hierdie laaste familie het in twee takke verdeel: Zacharin-Jakowlef en Zacharin-Joerijef. Tydens die bewind van [[Iwan IV van Rusland|Iwan die Verskriklike]] het die eerste familie bekend geword as Jakowlef, terwyl die kleinkinders van Roman Zacharin-Joerijef hul van in Romanof verander het.
Kobila se ander seuns was Simjon Zjerebets, Aleksander Jolka, Wasili Wantei en Gawrila Gafsja.
[[Kategorie:Russiese adel]]
[[Kategorie:Huis van Romanof]]
cm5q6sg3rrq793dzig9th5iof6p5vvn
Rasjidoen-kalifaat
0
46445
2521133
2485373
2022-08-23T10:56:09Z
158.181.46.203
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam =الخلافة الراشدة<br />''al-khelaafah al-Raashedah''
|gewone_lang_naam =Rasjidoen-kalifaat
|gewone_naam =Rasjidoen-kalifaat
|kontinent =Afroeurasië
|gebied =Midde-Ooste en Noord-Afrika
|land =
|era =[[Middeleeue]]
|status =
|status_teks =
|ryk =
|bestaanstydperk =632-661
|jaar_begin =632
|jaar_einde =661
|datum_begin =[[8 Junie]] [[632]]
|datum_einde =[[28 Julie]] [[661]]
|gebeurtenis_begin =Stigting
|gebeurtenis_einde =Ontbinding
|gebeurtenis1 =
|datum_gebeurtenis1 =
|gebeurtenis2 =
|datum_gebeurtenis2 =
|gebeurtenis3 =
|datum_gebeurtenis3 =
|gebeurtenis4 =
|datum_gebeurtenis4 =
|gebeurtenis_voor =
|datum_voor =
|gebeurtenis_na =
|datum_na =
|v1 =Bisantynse Ryk
|vlag_v1 =Simple Labarum.svg
|v2 =Sassanidiese Ryk
|vlag_v2 =Derafsh Kaviani.png
|v3 =
|vlag_v3 =
|v4 =
|vlag_v4 =
|v5 =
|vlag_v5 =
|n1 =Omajjadiese Kalifaat
|vlag_n1 =Flag of Umayyad.svg
|n2 =
|vlag_n2 =
|n3 =
|vlag_n3 =
|n4 =
|vlag_n4 =
|n5 =
|vlag_n5 =
|beeld_vlag =
|vlag =
|beeld_wapen =
|wapen =
|beeld_kaart =Mohammad adil-Rashidun-empire-at-its-peak-close.PNG
|beeld_kaart_byskrif =Die Rasjidoen-kalifaat in sy grootste uitbreiding in 654
|nasionale_leuse =
|nasionale_volkslied =
|wetgewer=
|godsdiens=[[Islam]]
|hoofstad =[[Medina]] (632–656)<br />[[Koefa]] (656–661)
|breedtegraad_grade =
|breedtegraad_minute =
|breedtegraad_NS =
|lengtegraad_grade =
|lengtegraad_minute =
|lengtegraad_OW =
|algemene_tale =[[Arabies]], [[Aramees]], [[Armeens]], [[Berbers]], [[Georgies]], [[Grieks]], [[Hebreeus]], [[Koerdies]], [[Kopties]], [[Persies]], [[Turks]]
|regeringstipe =Monargie
|titel_leier =Kalief
|leier1 =Aboe Bakr
|jaar_leier1 =632–634
|leier2 =Omar
|jaar_leier2 =634–644
|leier3 =Oethman
|jaar_leier3 =644–656
|leier4 =Ali
|jaar_leier4 =656–661
|stat_jaar1 =654
|stat_bev1 =40300000
|stat_opp1 =9000000
|bev_digtheid1 =
|geldeenheid =Dinar, dirham
|image_flag=Rashidun Flag.svg}}
Die '''Rasjidoen-kalifaat''' ([[Arabies]]: الخلافة الراشدة), ook bekend as die '''Reggeleide Kalifaat''', is gelei deur die eerste vier [[kalief]]s in die [[Islam]]itiese geskiedenis. Die [[kalifaat]] is in 632 gestig ná die dood van [[Mohammed]]. [[Soenni|Soenniete]] noem die vier kaliefs saam die ''Rasjidoen'', of "Reggeleide", kaliefs. Die term word nie deur die [[Sjia|Sjiiete]] gebruik nie omdat hulle nie die bewind van die eerste drie kaliefs as wettig beskou nie.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9A2X9fB6NOEC&pg=PA5|title=Caliph and Caliphate: Oxford Bibliographies Online Research Guide|last=Sowerwine|first=James E.|date=May 2010|publisher=Oxford University Press, USA|year=|isbn=9780199806003|location=|pages=5|language=en}}</ref>
Die Rasjidoen-kalifaat word gekenmerk deur 25 jaar van vinnige uitbreiding, gevolg deur vyf jaar van interne onenigheid. Die kalifaat se leër het op sy hoogtepunt meer as 100 000 soldate gehad. Teen die 650's het die kalifaat benewens die [[Arabiese Skiereiland]] ook die [[Levant]], die gebied tot by die [[Kaukasus|Transkaukasus]] in die noorde, [[Noord-Afrika]] van [[Egipte]] tot die hedendaagse [[Tunisië]] in die weste en die [[Iran|Iranese Plato]] tot dele van [[Sentraal-Asië|Sentraal-]] en [[Suid-Asië]] in die ooste verower. Dit was in daardie tyd die grootste ryk in die geskiedenis.<ref>Rein Taagepera (1979), "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.", ''Social Science History'', Vol. 3, 115-138</ref>
== Geskiedenis ==
Ná Mohammed se dood in 632 het die inwoners van [[Medina]] gedebatteer oor wie van hulle die Profeet sou opvolg om die sake van die [[Moslem]]s te bestuur. Daar is besluit op [[Aboe Bakr]], wat die eerste ''Khalifa Rasul Allah'' ("Opvolger van die Boodskapper van God") geword het. Hy het veldtogte onderneem om [[Islam]] en die boodskap van God te versprei. Hy is opgevolg deur [[Omar ibn al-Khattab]] en hy deur [[Oethman ibn Affan]].
Ná die sluipmoord op Oethman is [[Ali ibn Abi Talib]] as die nuwe kalief gekies. Hy het verskeie provinsiale goewerneurs afgedank, van wie sommige familie van Oethman was, en deur getroue volgelinge vervang. Hy het toe sy hoofstad van Medina na [[Koefa]], in die hedendaagse [[Irak]], geskuif.
Eise vir wraak oor die sluipmoord op Oethman het in ’n deel van die bevolking ontstaan en ’n leër is op die been gebring om teen die oortreders te veg. Die leër het in Basra 4 000 vermeende opruiers vermoor. Ali se leër het teen hulle opgeruk en hoewel nie een kant wou veg nie, het ’n geveg een nag tussen die twee leërs uitgebreek. Ali se leër het as oorwinnaars uit die stryd getree en die onmin is beëindig.
Nog ’n oproep om wraak het hierna gevolg, hierdie keer deur [[Muawiyah I|Muawiyah]], ’n familielid van Oethman en goewerneur van die provinsie Sirië. Dit word egter beskou as ’n poging deur Muawiyah om die kalifaat oor te neem eerder as om wraak te neem. Ali het teen Muawiyah se magte geveg en moes toe ’n ander rebellie deur ’n faksie van sy voormalige ondersteuners wat teen hom én Muawiyah was, ook onderdruk. Verswak deur dié interne rebellie en ’n gebrek aan steun in baie provinsies, het Ali se magte beheer oor die grootste deel van die kalifaat se grondgebied aan Muawiyah verloor. Groot dele van die ryk soos [[Sisilië]], [[Noord-Afrika]], die kusgebiede van [[Spanje]] en sommige forte in [[Anatolië]] is terselfdertyd deur ander ryke oorgeneem.
Ali is in 661 in ’n sluipmoordaanval dood. Sy seun, Hasan ibn Ali, die kleinseun van Mohammed, het vir ’n kort rukkie aan die bewind gekom en tot ’n vergelyk met Muawiyah gekom om betrekkinge in die kalifaat te herstel. Hasan is kort daarna ook in ’n sluipmoordaanval dood en Muawiyah het beheer oor die kalifaat oorgeneem. Hy het die [[Omajjadiese Kalifaat]] gestig en so die einde van die Rasjidoen-kalifaat teweeggebring.<ref name="عصام محمد شبارو 1995">{{cite book |last=شبارو |first=عصام محمد |version=3 |title=First Islamic Arab State (1 – 41 AH/ 623 – 661 CE) |year=1995 |publisher=Arab Renaissance House – Beiroet, Libanon |page=370}}</ref><ref name=Madelung1997>{{cite book |first=Wilferd |last=Madelung |title=The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate |year=1997 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-64696-0 |ref=harv}}</ref>
Die Omajjadiese Kalifaat is deur ander kalifate soos die [[Abbasidiese Kalifaat|Abbasidiese]] en [[Ottomaanse Kalifaat]] opgevolg, en vir kort tydperke deur mededingende dinastieë in Noord-Afrika.
[[Mustafa Kemal Atatürk]] het die laaste kalifaat, die Ottomaanse Kalifaat, in 1924 amptelik afgeskaf en die [[Turkye|Republiek van Turkye]] gestig.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Rashidun Caliphate}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Rashidun Caliphate|Engelse Wikipedia]]
{{Normdata}}
[[Kategorie:Kalifate]]
32cx1nixvrqcnbyvjzvalx9thbbvjsb
2521135
2521133
2022-08-23T11:00:37Z
212.47.145.222
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam =الخلافة الراشدة<br />''al-khelaafah al-Raashedah''
|gewone_lang_naam =Rasjidoen-kalifaat
|gewone_naam =Rasjidoen-kalifaat
|kontinent =Afroeurasië
|gebied =Midde-Ooste en Noord-Afrika
|land =
|era =[[Middeleeue]]
|status =
|status_teks =
|ryk =
|bestaanstydperk =632-661
|jaar_begin =632
|jaar_einde =661
|datum_begin =[[8 Junie]] [[632]]
|datum_einde =[[28 Julie]] [[661]]
|gebeurtenis_begin =Stigting
|gebeurtenis_einde =Ontbinding
|gebeurtenis1 =
|datum_gebeurtenis1 =
|gebeurtenis2 =
|datum_gebeurtenis2 =
|gebeurtenis3 =
|datum_gebeurtenis3 =
|gebeurtenis4 =
|datum_gebeurtenis4 =
|gebeurtenis_voor =
|datum_voor =
|gebeurtenis_na =
|datum_na =
|v1 =Bisantynse Ryk
|vlag_v1 =Simple Labarum.svg
|v2 =Sassanidiese Ryk
|vlag_v2 =Derafsh Kaviani.png
|v3 =
|vlag_v3 =
|v4 =
|vlag_v4 =
|v5 =
|vlag_v5 =
|n1 =Omajjadiese Kalifaat
|vlag_n1 =Flag of Umayyad.svg
|n2 =
|vlag_n2 =
|n3 =
|vlag_n3 =
|n4 =
|vlag_n4 =
|n5 =
|vlag_n5 =
|beeld_vlag =Rashidun Flag.svg
|vlag =
|beeld_wapen =
|wapen =
|beeld_kaart =Mohammad adil-Rashidun-empire-at-its-peak-close.PNG
|beeld_kaart_byskrif =Die Rasjidoen-kalifaat in sy grootste uitbreiding in 654
|nasionale_leuse =
|nasionale_volkslied =
|wetgewer=
|godsdiens=[[Islam]]
|hoofstad =[[Medina]] (632–656)<br />[[Koefa]] (656–661)
|breedtegraad_grade =
|breedtegraad_minute =
|breedtegraad_NS =
|lengtegraad_grade =
|lengtegraad_minute =
|lengtegraad_OW =
|algemene_tale =[[Arabies]], [[Aramees]], [[Armeens]], [[Berbers]], [[Georgies]], [[Grieks]], [[Hebreeus]], [[Koerdies]], [[Kopties]], [[Persies]], [[Turks]]
|regeringstipe =Monargie
|titel_leier =Kalief
|leier1 =Aboe Bakr
|jaar_leier1 =632–634
|leier2 =Omar
|jaar_leier2 =634–644
|leier3 =Oethman
|jaar_leier3 =644–656
|leier4 =Ali
|jaar_leier4 =656–661
|stat_jaar1 =654
|stat_bev1 =40300000
|stat_opp1 =9000000
|bev_digtheid1 =
|geldeenheid =Dinar, dirham
|image_flag=Rashidun Flag.svg}}
Die '''Rasjidoen-kalifaat''' ([[Arabies]]: الخلافة الراشدة), ook bekend as die '''Reggeleide Kalifaat''', is gelei deur die eerste vier [[kalief]]s in die [[Islam]]itiese geskiedenis. Die [[kalifaat]] is in 632 gestig ná die dood van [[Mohammed]]. [[Soenni|Soenniete]] noem die vier kaliefs saam die ''Rasjidoen'', of "Reggeleide", kaliefs. Die term word nie deur die [[Sjia|Sjiiete]] gebruik nie omdat hulle nie die bewind van die eerste drie kaliefs as wettig beskou nie.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9A2X9fB6NOEC&pg=PA5|title=Caliph and Caliphate: Oxford Bibliographies Online Research Guide|last=Sowerwine|first=James E.|date=May 2010|publisher=Oxford University Press, USA|year=|isbn=9780199806003|location=|pages=5|language=en}}</ref>
Die Rasjidoen-kalifaat word gekenmerk deur 25 jaar van vinnige uitbreiding, gevolg deur vyf jaar van interne onenigheid. Die kalifaat se leër het op sy hoogtepunt meer as 100 000 soldate gehad. Teen die 650's het die kalifaat benewens die [[Arabiese Skiereiland]] ook die [[Levant]], die gebied tot by die [[Kaukasus|Transkaukasus]] in die noorde, [[Noord-Afrika]] van [[Egipte]] tot die hedendaagse [[Tunisië]] in die weste en die [[Iran|Iranese Plato]] tot dele van [[Sentraal-Asië|Sentraal-]] en [[Suid-Asië]] in die ooste verower. Dit was in daardie tyd die grootste ryk in die geskiedenis.<ref>Rein Taagepera (1979), "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.", ''Social Science History'', Vol. 3, 115-138</ref>
== Geskiedenis ==
Ná Mohammed se dood in 632 het die inwoners van [[Medina]] gedebatteer oor wie van hulle die Profeet sou opvolg om die sake van die [[Moslem]]s te bestuur. Daar is besluit op [[Aboe Bakr]], wat die eerste ''Khalifa Rasul Allah'' ("Opvolger van die Boodskapper van God") geword het. Hy het veldtogte onderneem om [[Islam]] en die boodskap van God te versprei. Hy is opgevolg deur [[Omar ibn al-Khattab]] en hy deur [[Oethman ibn Affan]].
Ná die sluipmoord op Oethman is [[Ali ibn Abi Talib]] as die nuwe kalief gekies. Hy het verskeie provinsiale goewerneurs afgedank, van wie sommige familie van Oethman was, en deur getroue volgelinge vervang. Hy het toe sy hoofstad van Medina na [[Koefa]], in die hedendaagse [[Irak]], geskuif.
Eise vir wraak oor die sluipmoord op Oethman het in ’n deel van die bevolking ontstaan en ’n leër is op die been gebring om teen die oortreders te veg. Die leër het in Basra 4 000 vermeende opruiers vermoor. Ali se leër het teen hulle opgeruk en hoewel nie een kant wou veg nie, het ’n geveg een nag tussen die twee leërs uitgebreek. Ali se leër het as oorwinnaars uit die stryd getree en die onmin is beëindig.
Nog ’n oproep om wraak het hierna gevolg, hierdie keer deur [[Muawiyah I|Muawiyah]], ’n familielid van Oethman en goewerneur van die provinsie Sirië. Dit word egter beskou as ’n poging deur Muawiyah om die kalifaat oor te neem eerder as om wraak te neem. Ali het teen Muawiyah se magte geveg en moes toe ’n ander rebellie deur ’n faksie van sy voormalige ondersteuners wat teen hom én Muawiyah was, ook onderdruk. Verswak deur dié interne rebellie en ’n gebrek aan steun in baie provinsies, het Ali se magte beheer oor die grootste deel van die kalifaat se grondgebied aan Muawiyah verloor. Groot dele van die ryk soos [[Sisilië]], [[Noord-Afrika]], die kusgebiede van [[Spanje]] en sommige forte in [[Anatolië]] is terselfdertyd deur ander ryke oorgeneem.
Ali is in 661 in ’n sluipmoordaanval dood. Sy seun, Hasan ibn Ali, die kleinseun van Mohammed, het vir ’n kort rukkie aan die bewind gekom en tot ’n vergelyk met Muawiyah gekom om betrekkinge in die kalifaat te herstel. Hasan is kort daarna ook in ’n sluipmoordaanval dood en Muawiyah het beheer oor die kalifaat oorgeneem. Hy het die [[Omajjadiese Kalifaat]] gestig en so die einde van die Rasjidoen-kalifaat teweeggebring.<ref name="عصام محمد شبارو 1995">{{cite book |last=شبارو |first=عصام محمد |version=3 |title=First Islamic Arab State (1 – 41 AH/ 623 – 661 CE) |year=1995 |publisher=Arab Renaissance House – Beiroet, Libanon |page=370}}</ref><ref name=Madelung1997>{{cite book |first=Wilferd |last=Madelung |title=The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate |year=1997 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-64696-0 |ref=harv}}</ref>
Die Omajjadiese Kalifaat is deur ander kalifate soos die [[Abbasidiese Kalifaat|Abbasidiese]] en [[Ottomaanse Kalifaat]] opgevolg, en vir kort tydperke deur mededingende dinastieë in Noord-Afrika.
[[Mustafa Kemal Atatürk]] het die laaste kalifaat, die Ottomaanse Kalifaat, in 1924 amptelik afgeskaf en die [[Turkye|Republiek van Turkye]] gestig.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Rashidun Caliphate}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Rashidun Caliphate|Engelse Wikipedia]]
{{Normdata}}
[[Kategorie:Kalifate]]
a2djqs1axo3z1p8598p8e9m9pyx972h
Kategorie:Riviere in Nederland
14
47592
2521068
2398808
2022-08-22T21:18:05Z
Karel Anthonissen
317
Kategorie
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
[[Kategorie:Riviere in Europa|Nederland]]
[[Kategorie:Riviere volgens land|Nederland]]
py852qjxryob7ulr5wbu0yn2cj5ybls
Antwerpen (provinsie)
0
50271
2521078
2229560
2022-08-22T21:33:28Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Nedersetting
|amptelike_naam=Antwerpen
|ander_naam=
|inheemse_naam=
|nedersetting_tipe=Provinsie
|bynaam=
|slagspreuk=
|translit_taal1=
|translit_taal1_tipe=
|translit_taal1_inligting=
|translit_taal2=
|translit_taal2_tipe=
|translit_taal2_inligting=
|beeld_stadsilhoeët=
|beeldgrootte=
|beeldbyskrif=
|beeld_vlag=Flag of Antwerp.svg
|vlaggrootte=100px
|vlagskakel=
|beeld_seël=
|seëlskakel=
|seëlgrootte=
|beeld_skild=Wapen van de provincie Antwerpen.svg
|skildskakel=
|skildgrootte=80px
|beeld_leë_embleem=
|leë_embleemtipe=
|leë_embleemgrootte=
|leë_embleemskakel=
|beeld_kaart=Province of Antwerp (Belgium) location.svg
|kaartgrootte=220px
|kaartbyskrif=Ligging van die provinsie Antwerpen in België
|beeld_kaart1=
|kaartgrootte1=
|kaartbyskrif1=
|beeld_punt_kaart=
|puntkaartgrootte=
|puntkaartbyskrif=
|punt-x=
|punt-y=
|duimdrukkerkaart=
|duimdrukkeretiketposisie=bokant
|duimdrukkerkaartgrootte=
|duimdrukkerkaartbyskrif=
|onderafdelingtipe=[[Land]]
|onderafdelingnaam={{vlag|België}}
|onderafdelingtipe1=Gewes
|onderafdelingtipe2=Hoofstad
|onderafdelingtipe3=
|onderafdelingtipe4=
|onderafdelingnaam1=[[Lêer:Flag of Flanders.svg|23px]] [[Vlaandere]]
|onderafdelingnaam2=[[Antwerpen]]
|onderafdelingnaam3=
|onderafdelingnaam4=
|regeringvoetnotas=
|regeringstipe=
|leiertitel=Goewerneur
|leiernaam=Cathy Berx
|leiertitel1=
|leiertitel2=
|leiertitel3=
|leiertitel4=
|leiernaam1=
|leiernaam2=
|leiernaam3=
|leiernaam4=
|stigtingstitel=
|stigtingsdatum=
|stigtingstitel2=
|stigtingsdatum2=
|stigtingstitel3=
|stigtingsdatum3=
|eenheidvoorkeur=
|oppervlakvoetnotas=
|oppervlakgroottes=
|oppervlak_totaal_km2=2867
|oppervlak_land_km2=
|oppervlak_water_km2=
|oppervlak_totaal_myl2=1107
|oppervlak_land_myl2=
|oppervlak_water_myl2=
|oppervlak_water_persent=
|oppervlak_stedelik_km2=
|oppervlak_stedelik_myl2=
|oppervlak_metro_km2=
|oppervlak_metro_myl2=
|oppervlak_leeg1_titel=
|oppervlak_leeg1_km2l=
|oppervlak_leeg1_myl2=
|oppervlak_leeg2_titel=
|oppervlak_leeg2_km2l=
|oppervlak_leeg2_myl2=
|hoogtevoetnotas=
|hoogte_m=
|hoogte_voet=
|koördinaattipe=
|koördinate = {{Koördinate|51|13|N|4|25|O|aansig=inlyn,titel}}
|bevolking_soos_op=1 Januarie 2013
|bevolkingnotas=
|bevolking_totaal=1781904
|bevolkingsdigtheid_km2=620
|bevolkingsdigtheid_myl2=1600
|bevolking_metro=
|bevolkingsdigtheid_metro_km2=
|bevolkingsdigtheid_metro_myl2=
|bevolking_stedelik=
|bevolkingsdigtheid_stedelik_km2=
|bevolkingsdigtheid_stedelik_myl2=
|bevolking_leeg1_titel=
|bevolking_leeg1=
|bevolkingsdigtheid_leeg1_km2=
|bevolkingsdigtheid_leeg1_myl2=
|bevolking_leeg2_titel=
|bevolking_leeg2=
|bevolkingsdigtheid_leeg2_km2=
|bevolkingsdigtheid_leeg2_myl2=
|bevolkingnota=
|tydsone=MET
|utcafset=+01:00
|tydsone_DST=MEST
|uctafset_DST=+02:00
|poskodetipe=
|poskode=
|skakelkode=
|leë_naam=
|leë_inligting=
|leë1_naam=
|leë1_inligting=
|leë2_naam=
|leë2_inligting=
|leë3_naam=
|leë3_inligting=
|voetnotas=
|webwerf=[http://www.provincieantwerpen.be/ www.provincieantwerpen.be]
}}
[[Lêer:Kalmthoutse heide (vanop brandtoren).jpg|duimnael|links|Kalmthoutse Heide]]
'''Antwerpen''' ([[Nederlands]]: ''Antwerpen'', [[Frans]]: ''Anvers'', [[Duits]]: ''Antwerpen'') is 'n [[België|Belgiese]] [[Provinsies van België|provinsie]] in [[Vlaandere]]. Die provinsie het 'n bevolking van sowat 1 781 904 in 2013 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 2 867 km² met 'n [[bevolkingsdigtheid]] van 620 per km². Die hoofstad is die gelyknamige stad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]].
Antwerpen lê in die noorde van België en grens aan die [[Nederland]]se provinsies [[Noord-Brabant]] en (vir 'n stukkie) [[Zeeland]]. In die provinsie word [[Nederlands]] en variante van Brabants gepraat.
Antwerpen lê grotendeels in die [[Kempen]]. Deur die linker deel van die provinsie vloei die [[Skelde]]. Die hoogste punt is die Beerzelberg (52 meter bo seevlak) in die munisipaliteit [[Putte, Belgiese munisipaliteit|Putte]].
== Administratiewe arrondissemente ==
Antwerpen is in administratiewe opsig in drie [[arrondissement]]e verdeel:
* [[Arrondissement Antwerpen]]
* [[Arrondissement Mechelen]]
* [[Arrondissement Turnhout]]
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Antwerp (province)}}
* {{nl}} [http://www.provincieantwerpen.be/ Amptelike webwerf van die provinsie Antwerpen]
{{Saadjie}}
{{Provinsies van België}}
[[Kategorie:Antwerpen (provinsie)| ]]
q7ptyri7u6u7y45chn0qq6tyejza7qp
Kategorie:Suid-Nederlandse skilders (voor 1830)
14
52237
2521085
1647053
2022-08-22T22:03:43Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{broodkrummels}}
{{commonscat|Painters from the Southern Netherlands (before 1830)}}
Skilders wat aktief was in die [[Suidelike Nederlande]]. Vir skilders uit die Belgiese gewes [[Vlaandere]] sien [[:Kategorie:Vlaamse skilders]].
[[Kategorie:Belgiese skilders| ]]
[[Kategorie:Nederlandse skilders| 2]]
[[Kategorie:Vlaamse skilders| ]]
gfijleek1zjw0sdkgniz3mvqj9786c9
2521087
2521085
2022-08-22T22:08:38Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{broodkrummels}}
{{commonscat|Painters from the Southern Netherlands (before 1830)}}
Skilders wat aktief was in die [[Suidelike Nederlande]]. Vir skilders uit die Belgiese gewes [[Vlaandere]] sien [[:Kategorie:Vlaamse skilders]].
[[Kategorie:Belgiese skilders| ]]
[[Kategorie:Nederlandse skilders| 2]]
[[Kategorie:Vlaamse skilders| ]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
nshv5hdborh307wazz4tzt9if6oypd0
Sjabloon:Wikipedias
10
52546
2521033
2511482
2022-08-22T17:51:09Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Navigasieboks
| name = Wikipedias
|title = Lys van Wikipedias volgens aantal artikels
|group1= 2 000 000+
|list1 = [[Engelse Wikipedia|Engels]] ([[:en:|en]]) (6 573 000){{·}} [[Cebuano Wikipedia|Cebuano]] ([[:ceb:|ceb]]) (6 125 800+){{·}} [[Duitse Wikipedia|Duits]] ([[:de:|de]]) (2 717 500){{·}} [[Sweedse Wikipedia|Sweeds]] ([[:sv:|sv]]) (2 552 000){{·}} [[Franse Wikipedia|Frans]] ([[:fr:|fr]]){{·}} [[Nederlandse Wikipedia|Nederlands]] ([[:nl:|nl]])
|group2= 1 000 000+
|list2 = [[Russiese Wikipedia|Russies]] ([[:ru:|ru]]){{·}} [[Spaanse Wikipedia|Spaans]] ([[:es:|es]]){{·}} [[Italiaanse Wikipedia|Italiaans]] ([[:it:|it]]){{·}} [[Egipties-Arabiese Wikipedia|Egiptiese Arabies]] ([[:arz:|arz]]){{·}} [[Poolse Wikipedia|Pools]] ([[:pl:|pl]]){{·}} [[Japannese Wikipedia|Japannees]] ([[:ja:|ja]]){{·}} [[Chinese Wikipedia|Chinees]] ([[:zh:|zh]]){{·}} [[Viëtnamese Wikipedia|Viëtnamees]] ([[:vi:|vi]]){{·}} [[Waray-Waray Wikipedia|Waray-Waray]] ([[:war:|war]]){{·}} [[Arabiese Wikipedia|Arabies]] ([[:ar:|ar]]){{·}} [[Oekraïense Wikipedia|Oekraïens]] ([[:uk:|uk]]){{·}} [[Portugese Wikipedia|Portugees]] ([[:pt:|pt]])
|group3= 500 000+
|list3 = [[Persiese Wikipedia|Persies]] ([[:fa:|fa]]){{·}} [[Katalaanse Wikipedia|Katalaans]] ([[:ca:|ca]]){{·}} [[Serwiese Wikipedia|Serwies]] ([[:sr:|sr]]){{·}} [[Indonesiese Wikipedia|Indonesies]] ([[:id:|id]]){{·}} [[Koreaanse Wikipedia|Koreaans]] ([[:ko:|ko]]){{·}} [[Noorse Wikipedia|Noors]] ([[Bokmål]]) ([[:no:|no]]){{·}} [[Finse Wikipedia|Fins]] ([[:fi:|fi]]){{·}} [[Hongaarse Wikipedia|Hongaars]] ([[:hu:|hu]]){{·}} [[Tsjeggiese Wikipedia|Tsjeggies]] ([[:cs:|cs]]){{·}} [[Turkse Wikipedia|Turks]] ([[:tr:|tr]])
|group4= 300 000+
|list4 = [[Tsjetsjniese Wikipedia|Tsjetsjnies]] ([[:ce:|ce]]){{·}} [[Serwo-Kroatiese Wikipedia|Serwo-Kroaties]] ([[:sh:|sh]]){{·}} [[Roemeense Wikipedia|Roemeens]] ([[:ro:|ro]]){{·}} Min-nan ([[:zh-min-nan:|zh-min-nan]]){{·}} [[Tartaarse Wikipedia|Tartaars]] ([[:tt:|tt]]){{·}} [[Baskiese Wikipedia|Baskies]] ([[:eu:|eu]]){{·}} [[Maleisiese Wikipedia|Maleis]] ([[:ms:|ms]]){{·}} [[Esperanto Wikipedia|Esperanto]] ([[:eo:|eo]]){{·}} [[Hebreeuse Wikipedia|Hebreeus]] ([[:he:|he]])
|group5= 200 000+
|list5 = [[Armeense Wikipedia|Armeens]] ([[:hy:|hy]]){{·}} [[Bulgaarse Wikipedia|Bulgaars]] ([[:bg:|bg]]){{·}} [[Deense Wikipedia|Deens]] ([[:da:|da]]){{·}} [[Aserbeidjanse Wikipedia|Suid-Aserbeidjans]] ([[:azb:|azb]]){{·}} [[Slowaakse Wikipedia|Slowaaks]] ([[:sk:|sk]]){{·}} [[Kasakse Wikipedia|Kasaks]] ([[:kk:|kk]]){{·}} [[Estniese Wikipedia|Estnies]] ([[:et:|et]]){{·}} [[Minangkabau Wikipedia|Minangkabau]] ([[:min:|min]]){{·}} [[Wit-Russiese Wikipedia|Belarussies]] ([[:be:|be]]){{·}} [[Eenvoudige Engelse Wikipedia|Eenvoudige Engels]] ([[:simple:|simple]]){{·}} [[Kroatiese Wikipedia|Kroaties]] ([[:hr:|hr]]){{·}} [[Griekse Wikipedia|Grieks]] ([[:el:|el]]){{·}} [[Litause Wikipedia|Litaus]] ([[:lt:|lt]])
|group6= 100 000+
|list6 = [[Galiciese Wikipedia|Galicies]] ([[:gl:|gl]]){{·}} [[Aserbeidjanse Wikipedia|Aserbeidjans]] ([[:az:|az]]){{·}} [[Sloweense Wikipedia|Sloweens]] ([[:sl:|sl]]){{·}} [[Oerdoe Wikipedia|Oerdoe]] ([[:ur:|ur]]){{·}} [[Noorse Wikipedia|Noors]] ([[Nynorsk]]) ([[:nn:|nn]]){{·}} [[Georgiese Wikipedia|Georgies]] ([[:ka:|ka]]){{·}} [[Hindi Wikipedia|Hindi]] ([[:hi:|hi]]){{·}} [[Oesbekiese Wikipedia|Oesbekies]] ([[:uz:|uz]]){{·}} [[Thai Wikipedia|Thai]] ([[:th:|th]]){{·}} [[Tamil Wikipedia|Tamil]] ([[:ta:|ta]]){{·}} [[Latynse Wikipedia|Latyn]] ([[:la:|la]]){{·}} [[Walliese Wikipedia|Wallies]] ([[:cy:|cy]]){{·}} [[Asturiese Wikipedia|Asturies]] ([[:ast:|ast]]){{·}} [[Macedoniese Wikipedia|Macedonies]] ([[:mk:|mk]]){{·}} [[Kantonese Wikipedia|Kantonees]] ([[:zh-yue:|zh-yue]]){{·}} [[Bengaalse Wikipedia|Bengaals]] ([[:bn:|bn]]){{·}} [[Volapük Wikipedia|Volapük]] ([[:vo:|vo]]){{·}} [[Letse Wikipedia|Lets]] ([[:lv:|lv]]){{·}} [[Tadjikse Wikipedia|Tadjiks]] ([[:tg:|tg]]){{·}} [[Afrikaanse Wikipedia|Afrikaans]]{{·}} [[Birmaanse Wikipedia|Birmaans]] ([[:my:|my]])
|group7= 50 000+
|list7 = [[Malgassiese Wikipedia|Malgassies]] ([[:mg:|mg]]){{·}} [[Bosniese Wikipedia|Bosnies]] ([[:bs:|bs]]){{·}} [[Oksitaanse Wikipedia|Oksitaans]] ([[:oc:|oc]]){{·}} [[Albaniese Wikipedia|Albanies]] ([[:sq:|sq]]){{·}} [[Marathi Wikipedia|Marathi]] ([[:mr:|mr]]){{·}} [[Platduits]] ([[:nds:|nds]]){{·}} [[Kirgisiese Wikipedia|Kirgisies]] ([[:ky:|ky]]){{·}} [[Malayalamse Wikipedia|Malayalam]] ([[:ml:|ml]]){{·}} Oud-[[Wit-Russies]] ([[:be-x-old:|be-x-old]]){{·}} [[Telugu Wikipedia|Telugu]] ([[:te:|te]]){{·}} [[Swahili Wikipedia|Swahili]] ([[:sw:|sw]]){{·}} [[Newari Wikipedia|Newari]] ([[:new:|new]]){{·}} [[Bretons]] ([[:br:|br]]){{·}} [[Javaanse Wikipedia|Javaans]] ([[:jv:|jv]]){{·}} [[Venesiaans]] ([[:vec:|vec]]){{·}} [[Haïtiese Kreool Wikipedia|Haïties]] ([[:ht:|ht]]){{·}} [[Piëmontese Wikipedia|Piëmontees]] ([[:pms:|pms]]){{·}} [[Wes-Pandjabi-Wikipedia|Wes-Pandjabi]] ([[:pnb:|pnb]]){{·}} [[Soendanees]] ([[:su:|su]]){{·}} [[Luxemburgse Wikipedia|Luxemburgs]] ([[:lb:|lb]]){{·}} [[Basjkiriese Wikipedia|Basjkiries]] ([[:ba:|ba]]){{·}} [[Iers-Gaeliese Wikipedia|Iers-Gaelies]] ([[:ga:|ga]]){{·}} [[Silesies]] ([[:szl:|szl]]){{·}} [[Yslandse Wikipedia|Yslands]] ([[:is:|is]]){{·}} [[Koerdies]] ([[:ku:|ku]]){{·}} [[Lombardiese Wikipedia|Lombardies]] ([[:lmo:|lmo]])
|group8= 30 000+
|list8 = [[Tsjoewasjiese Wikipedia|Tsjoewasjies]] ([[:cv:|cv]]){{·}} [[Friese Wikipedia|Fries]] ([[:fy:|fy]]){{·}}
[[Tagalog Wikipedia|Tagalog]] ([[:tl:|tl]]){{·}} [[Wu]] ([[:wuu:|wuu]]){{·}} Sorani ([[:ckb:|ckb]]){{·}} [[Aragonese Wikipedia|Aragonees]] ([[:an:|an]]){{·}} [[Skotse Wikipedia|Skots]] ([[:sco:|sco]]){{·}} Zizaki ([[:diq:|diq]]){{·}} [[Pandjabi]] ([[:pa:|pa]]){{·}} [[Joroeba Wikipedia|Joroeba]] ([[:yo:|yo]]){{·}} [[Ido]] ([[:io:|io]]){{·}} [[Nepalese Wikipedia|Nepalees]] ([[:ne:|ne]]){{·}} [[Beiers]] ([[:bar:|bar]])
|group9= 20 000+
|list9 = [[Gujarati]] ([[:gu:|gu]]){{·}} [[Alemanniese Duits]] ([[:als:|als]]){{·}} [[Kannada]] ([[:kn:|kn]]){{·}} [[Sisiliaans]] ([[:scn:|scn]]){{·}} Bishnupriya Manipuri ([[:bpy:|bpy]]){{·}} [[Interlingua]] ([[:ia:|ia]]){{·}} [[Quechua]] ([[:qu:|qu]]){{·}} [[Mongools]] ([[:mn:|mn]])
|group10= 10 000+
|list10 = Kotava ([[:avk:|avk]]){{·}} [[Navajo (taal)|Navajo]] ([[:nv:|nv]]){{·}} Mingreliaans ([[:xmf:|xmf]]){{·}} Min Dong ([[:cdo:|cdo]]){{·}} [[Singalees]] ([[:si:|si]]){{·}} Samogitaans ([[:bat-smg:|bat-smg]]){{·}} [[Oriya]] ([[:or:|or]]){{·}} [[Ilokano]] ([[:ilo:|ilo]]){{·}} Skots-Gallies ([[:gd:|gd]]){{·}} [[Jiddisj]] ([[:yi:|yi]]){{·}} [[Amharies]] ([[:am:|am]]){{·}} [[Napolitaans]] ([[:nap:|nap]]){{·}} Buginees ([[:bug:|bug]]){{·}} [[Sindhi]] ([[:sd:|sd]]){{·}} [[Opper-Sorbies]] ([[:hsb:|hsb]]) {{·}} Maithili ([[:mai:|mai]]){{·}} [[Wallonies]] ([[:wa:|wa]]){{·}} [[Faroëes]] ([[:fo:|fo]]){{·}} Banyumasan ([[:map-bms:|map-bms]]){{·}} Mazandarani ([[:mzn:|mzn]]){{·}} [[Limburgs]] ([[:li:|li]]){{·}} [[Osseties]] ([[:os:|os]]){{·}} [[Sacha]]/[[Jakoeties]] ([[:sah:|sah]]){{·}} [[Noord-Fries]] ([[:frr:|frr]]){{·}} Emilian-Romagnol ([[:eml:|eml]]){{·}} [[Atjehs|Acehnees]] ([[:ace:|ace]]){{·}} [[Pashto]] ([[:ps:|ps]]){{·}} [[Sanskrit]] ([[:sa:|sa]]){{·}} Gorontalo ([[:gor:|gor]]){{·}} Sentrale Bikol ([[:bcl:|bcl]]){{·}} [[Tradisionele Chinees|Klassieke Chinees]] ([[:zh-classical:|zh-classical]]){{·}} Liguries ([[:lij:|lij]]){{·}} Hill Mari ([[:mrj:|mrj]]){{·}} Meadow Mari ([[:mhr:|mhr]]){{·}} [[Zoeloe]] ([[:zu:|zu]]){{·}} Fiji Hindi ([[:hif:|hif]]) }}
4z5f6pm4381rikrprunntvqp1k7q3x5
Wikipedia:Voorbladartikel week 41 2011
4
58657
2521138
847767
2022-08-23T11:49:13Z
777sms
20344
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Paris-0792.jpg]] → [[File:Arc de Triomphe de l'Étoile at night 0792.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)
wikitext
text/x-wiki
{{Omraam|Arc de Triomphe de l'Étoile at night 0792.jpg|300px|left|'n nagtelike uitsig oor die sentrum van Parys.}}
'''[[Parys]]''' ([[Frans]]: '''Paris''' [paˈʀi]) is die hoofstad en grootste stad van [[Frankryk]] met 'n bevolking van 2 211 297 in 2008 en 'n oppervlakte van 105,4 km². 11,8 miljoen mense woon in die metropolitaanse gebied van Parys (2007). In administratiewe opsig is Parys tegelykertyd 'n stad en 'n [[département]].
Parys is die hoofkwartier van internasionale organisasies soos [[UNESCO]], [[OESO]], die Internasionale Handelskamer (ICC/CCI) en die Europese Ruimtevaartorganisasie [[ESA]]. Dit is die grootste Franssprekende metropool en die kulturele sentrum van die Franstalige gemeenskappe (Frankofonie).
Parys, sy voorstede (''La Petite Couronne'' - "Klein Randgebied") en die omgewing (''La Grande Couronne'' - "Groot Randgebied") word [[Île-de-France|L'Île-de-France]] genoem - dit is die historiese hartland van Frankryk en sy geestelike middelpunt.
Daar is geen ander stad wat dieselfde bevoorregte stelling in sy eie land en op sy kontinent inneem soos Parys nie - dit is die stad van die avantgarde, die stad wat steeds aan die voorpunt van belangrike ontwikkelings staan. Parys is geweldig invloedryk in Frankryk, [[Europa]] en die wêreld, wat mode, kuns, politiek, argitektuur, filosofie, musiek en filmkuns betref.
Die metropolitaanse gebied van Parys is ook die belangrikste finansiële en sakesentrum van Europa en die hoofkwartier van sowat 40 persent van die Franse maatskappye. Die bruto nasionale produk van hierdie gebied is groter as dié van [[Australië]]. Die voorstad [[La Défense]] in die département [[Hauts-de-Seine]] huisves die grootste sentrale besigheidsgebied van Europa en op een na ook die grootste Europese aandelebeurs.
:''[[Parys|...lees verder]]''
rgx1n99ymr81kptai44aiktusyoaxtv
Gebruiker:Aliwal2012/Nog Doen Lys
2
84140
2521049
2520706
2022-08-22T19:09:33Z
Aliwal2012
39067
/* My Lughaweprojek */
wikitext
text/x-wiki
__NOTOC__
[[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|Perde by Golden Gate NP]]
[[Lêer:Chamaeleo dilepis, Pietersburg, Kellermann, a.jpg|duimnael|160px|Chamaeleo dilepis, Pietersburg]]
[[Lêer:20090726 Birds on stick Shanghai Qibao Imgp1996.jpg|duimnael|Kwartels op 'n stokkie in Sjanghai]]
* [https://af.wikipedia.org/wiki/Spesiaal:ContentTranslation#suggestions ContentTranslator]
* vir beter uitleg van kolomme, sien [[Etologie#Lys etoloë]] of <nowiki>{{Div col|colwidth=20em}}, sluit met {{Div col end}}</nowiki>
* <nowiki><gallery style="text-align:center;" mode="packed" heights="220px">foto's</gallery></nowiki>
* [https://archive.org/stream/DictionaryOfSouthernAfricanPlaceNames/SaPlaceNames#page/n57/mode/2up Raper, Peter: Dictionary of SA Place Names]
* [https://www.heraldry-wiki.com/heraldrywiki/index.php?title=Category:UTC_South_African_town_arms Suid-Afrikaanse dorpswapens]
;Volgorde van hofies in artikels
*Sien ook → Verwysings → Bronne → Eksterne skakels → Verdere leesstof → navigeerkassies soos <nowiki>{{Huidige leiers van die G20}}</nowiki> → vertalingnotas → Normdata → dan kategorieë heel onder.
==Weeklikse werk==
* [[Wikipedia:Beeld van die week]]
* [[Wikipedia:Voorbladartikels 2022]] -- > vervoerband
* [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022]]
== My Lughaweprojek ==
* [[:en:Auckland Airport]]
* [[:en:Christchurch Airport]]
* [[:en:Düsseldorf Airport]]
* [[:en:Gibraltar International Airport]]
* [[:en:Princess Juliana International Airport]]
==Op my tafel==
* [[:en:Colin Powell]], Amerikaanse generaal
* [[:en:Frank Williams (Formula One)]]
* [[:en:Dikgang Moseneke]]
* [[:en:Liquid-propellant rocket]]
* [[:en:Janssen COVID-19 vaccine]]
---------------------------
* [[Rodrigues]] uitbrei
* [[Convair B-36 Peacemaker]] uitbrei
* [[Dot-comvoorspoedgolf]] ernstig uitbrei
---------------------------
* [[:en:Punjab, Pakistan]]
* [[:en:Punjab, India]]
* [[:en:Chinese cuisine]]
* [[:en:Shanghai cuisine]]
==Natuurreservate==
* [[:en:Masai Mara Game Reserve]]
* [[:en:Serengeti National Park]]
* [[:en:Shingwedzi]] lang artikel, vertaal net kortliks
==Vliegtuie==
* [[:en:Boeing 747]]
* [[:en:Boeing 747SP]]
* [[:en:Rolls-Royce Trent 900]] gebruik op [[Airbus A380]]
* [[:en:Airbus A220]]
* [[:en:Bell 427]]
* [[:en:Boeing C-135 Stratolifter]]
* [[:en:Douglas C-124 Globemaster II]]
* [[:en:Hughes Helicopters]]
* [[:en:Lockheed L-100 Hercules]] rooi skakel by [[Safair]]
* [[:en:McDonnell Douglas]]
* [[:en:Ilyushin Il-96]]
* [[:en:Chengdu J-20]]
* [[:en:Yakovlev Yak-42]]
------------------------------
* [[:en:Boeing Defense, Space & Security]]
* [[:en:Royal Canadian Airforce]]
==Air crash==
* [[:en:China Airlines Flight 006]] noodroep
* [[:en:Air France Flight 447]]
==SA Oorlogskepe==
* [[:en:SAS Charlotte Maxeke]]
* [[:en:SAS Drakensberg]]
* [[:en:SAS Spioenkop]]
* [[:en:SAS Umkhonto]]
* [[:en:SAS Assegaai]]
==Plekhouer==
* [[:ceb:Kategoriya:Mga suba sa Limpopo (lalawigan sa Habagatang Aprika)]]
* [[:ceb:Kategoriya:Great Fish River tubig-saluran]]
* daai gereelde storie op ceb:wp oor geografie en reënvalsyfers, te vinde by [[Ysterberg]] of [[Tzaneen-lughawe]].
* [[:en:Mild hybrid]] (Mercedes)
Bushriver Lodge is by {{koördinate|-24.22733|30.81857|aansig=inlyn}}
9uwzi74c0y6veibr41lhg3iqjjsvje8
Waddesee
0
85722
2521074
2497911
2022-08-22T21:24:56Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Wêrelderfenisgebied
|naam = Waddesee
|beeld = [[Lêer:Morze Wattowe.png|290px]]
|beeldbyskrif= Kaart wat die Waddesee vertoon
|lande = {{vlagland|Nederland}}<br />{{vlagland|Duitsland}}<br />{{vlagland|Denemarke}}
|onderafdelings =
|tipe = Natuur
|kriteria = viii, ix, x
|ID = 1314
|skakel =
|streek = [[Europa]]
|duimdrukkerkaart =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|duimdrukkeretiketposisie =
|duimdrukkerkaartgrootte =
|kaart_byskrif =
|breedtegraad =
|breedtegraad_m =
|breedtegraad_s =
|breedtegraad_NS =
|lengtegraad =
|lengtegraad_m =
|lengtegraad_s =
|lengtegraad_OW =
|koördinate =
|jaar = 2009
|sessie = 33ste
|uitbreiding = 2014
|bedreigd =
}}
Die '''Waddesee''' ([[Nederlands]]: ''Waddenzee'', [[Wes-Fries]]: ''Waadsee'', [[Deens]]: ''Vadehavet'', [[Duits]]: ''Wattenmeer'') is 'n groot stelsel van getysand en moddervlaktes langs die [[Noordsee]]kus van [[Denemarke]], [[Duitsland]] en [[Nederland]].
Hierdie landskap is, met 'n oppervlakte van 9 000 km² en 'n maksimumwydte van 40 km, die grootste tussengetysone ter wêreld wat oor 'n afstand van 450 km van Blåvandshuk, Denemarke in die noordooste tot by Den Helder, Nederland in die suidweste strek.
Die Waddesee is in 2009 deur [[Unesco]] as 'n [[wêrelderfenisgebied]] gelys en die beskermde gebied is in 2014 verder uitgebrei.
== Sien ook ==
* [[Waddesee-eilande]]
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Wadden Sea}}
{{Saadjie}}
{{Waddesee-eilande}}
{{Waterliggame van die wêreld}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Waddesee| ]]
[[Kategorie:Geografie van Denemarke]]
[[Kategorie:Geografie van Duitsland]]
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
[[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Denemarke]]
[[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Duitsland]]
[[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Nederland]]
[[Kategorie:Friesland]]
[[Kategorie:Groningen (provinsie)]]
[[Kategorie:Noord-Holland]]
[[Kategorie:Hamburg]]
[[Kategorie:Nedersakse]]
[[Kategorie:Sleeswyk-Holstein]]
twfjwhvxb7di6l344b1iavdm4iyuntr
Moreletaspruit
0
88066
2520984
2442431
2022-08-22T14:20:16Z
2C0F:ED28:1220:F200:931:F5B3:AADD:D7CD
/* Ontstaan en roete */
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Rivier
|rivier_naam = Moreletaspruit
|ander_naam = Moretelerivier; Morelettaspruit
|beeld = Moreletaspruit.JPG
|beeld_byskrif = Moreletaspruit in die [[Faerie Glen-natuurreservaat]]
|kaart =
|kaart_byskrif =
|oorsprong = Pretoria-Oos
|monding = [[Hartbeesspruit]]
|stroomgebied_lande = [[Gauteng]]
|lengte =
|hoogte =
|monding_hoogte =
|afloop =
|stroomgebied =
|duimdrukkerkaart = Gauteng
|duimdrukkeretiketposisie = onderkant
|diumdrukkerkaartgrootte =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|breedtegraad = 25
|breedtegraad_m = 40
|breedtegraad_s = 51.22
|breedtegraad_NS = S
|lengtegraad = 28
|lengtegraad_m = 17
|lengtegraad_s = 22.46
|lengtegraad_OW = O
}}
Die '''Moreletaspruit''' is 'n [[rivier]] in [[Gauteng]], [[Suid-Afrika]]. Dit is 'n sytak van die [[Hartbeesspruit]].<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''1.2 Location'' |publisher=Department of Water Affairs |accessdate=23 Junie 2014}}</ref> Die naam is afgelei van ''moretla'', die [[Suid-Sotho|Sothonaam]] vir die [[rosyntjiebos]] (''[[Grewia flava]]'').<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.1 Historical overview'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=23 Junie 2014}}</ref>
== Ontstaan en roete ==
Die spruit ontspring in [[Moreletapark]], [[Garsfontein]] en gedeeltes van die plaas Tweefontein in die ooste van [[Pretoria]] en vloei noordwaarts deur [[Faerie Glen]], [[Lynnwood Glen]], [[Lynnwoodrif]], [[Lynnwood Manor]], [[Murrayfield]] en jou ma se huis waar dit onderdeur die [[N4 (Suid-Afrika)|N4-nasionale pad]] vloei. Noord van die N4, vloei dit deur [[Val de Grace]], [[Silverton]], [[Waltloo]] en verby [[Eersterust]] waar dit onderdeur die [[R513 (Suid-Afrika)|R513-streeksroete]] vloei en by die Hartbeesspruit aansluit. Saam vloei hul daarna in 'n noordoostelike rigting tot in die [[Roodeplaatdam]].<ref>{{cite web |url=http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |title=Development and Management Plan for the Lynnwood Road - Brookside Road Section of the Moreletaspruit, For the years 2004 to 2008, Appendix 1, Compiled November 2003 |publisher=Friends of Moreletaspruit |accessdate=23 Junie 2014 |archive-date= 3 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303224312/http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Geologie ==
Die Moreletaspruit is 'n standhoudende stroom wat deur verskeie sytakke gevoed word. Die bron van die stroom is uit die malmani-dolomiet wat in die suide van Pretoria gevind word. Die dolomiet is gespleet en stoor aansienlike hoeveelhede water, wat 'n paar fonteine laat ontstaan.<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.2 Current Ecological Status'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=24 Junie 2014}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Riviere in Gauteng]]
379xteh8bb37116ns6sbod0aoaorb79
2520986
2520984
2022-08-22T14:26:59Z
2C0F:ED28:1220:F200:ED9C:E513:C0FC:F32B
/* Ontstaan en roete */
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Rivier
|rivier_naam = Moreletaspruit
|ander_naam = Moretelerivier; Morelettaspruit
|beeld = Moreletaspruit.JPG
|beeld_byskrif = Moreletaspruit in die [[Faerie Glen-natuurreservaat]]
|kaart =
|kaart_byskrif =
|oorsprong = Pretoria-Oos
|monding = [[Hartbeesspruit]]
|stroomgebied_lande = [[Gauteng]]
|lengte =
|hoogte =
|monding_hoogte =
|afloop =
|stroomgebied =
|duimdrukkerkaart = Gauteng
|duimdrukkeretiketposisie = onderkant
|diumdrukkerkaartgrootte =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|breedtegraad = 25
|breedtegraad_m = 40
|breedtegraad_s = 51.22
|breedtegraad_NS = S
|lengtegraad = 28
|lengtegraad_m = 17
|lengtegraad_s = 22.46
|lengtegraad_OW = O
}}
Die '''Moreletaspruit''' is 'n [[rivier]] in [[Gauteng]], [[Suid-Afrika]]. Dit is 'n sytak van die [[Hartbeesspruit]].<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''1.2 Location'' |publisher=Department of Water Affairs |accessdate=23 Junie 2014}}</ref> Die naam is afgelei van ''moretla'', die [[Suid-Sotho|Sothonaam]] vir die [[rosyntjiebos]] (''[[Grewia flava]]'').<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.1 Historical overview'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=23 Junie 2014}}</ref>
== Ontstaan en roete ==
Die spruit ontspring in [[Moreletapark]], [[Garsfontein]] en gedeeltes van die plaas Tweefontein in die ooste van [[Pretoria]] en vloei noordwaarts deur [[Faerie Glen]], [[Lynnwood Glen]], [[Lynnwoodrif]], [[Lynnwood Manor]], [[Murrayfield]] en jou ma se huis waar dit onderdeur die [[N4 (Suid-Afrika)|N4-nasionale pad]] vloei. Noord van die N4, vloei dit deur [[Val de Grace]], [[Silverton]], [[Waltloo]] en verby [[Eersterust]] waar dit onderdeur die [[R513 (Suid-Afrika)|R513-streeksroete]] vloei en by die Hartbeesspruit aansluit. Saam vloei hul daarna in 'n noordoostelike rigting tot in die [[Roodeplaatdam]].<ref>{{cite web |url=http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |title=Development and Management Plan for the Lynnwood Road - Brookside Road Section of the Moreletaspruit, For the years 2004 to 2008, Appendix 1, Compiled November 2003 jou ma drink van die water|publisher=Friends of Moreletaspruit |accessdate=23 Junie 2014 |archive-date= 3 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303224312/http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Geologie ==
Die Moreletaspruit is 'n standhoudende stroom wat deur verskeie sytakke gevoed word. Die bron van die stroom is uit die malmani-dolomiet wat in die suide van Pretoria gevind word. Die dolomiet is gespleet en stoor aansienlike hoeveelhede water, wat 'n paar fonteine laat ontstaan.<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.2 Current Ecological Status'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=24 Junie 2014}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Riviere in Gauteng]]
m4xyj90472f2j9e8249uqb287s20dax
2520987
2520986
2022-08-22T14:28:37Z
2C0F:ED28:1220:F200:ED9C:E513:C0FC:F32B
/* Ontstaan en roete */
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Rivier
|rivier_naam = Moreletaspruit
|ander_naam = Moretelerivier; Morelettaspruit
|beeld = Moreletaspruit.JPG
|beeld_byskrif = Moreletaspruit in die [[Faerie Glen-natuurreservaat]]
|kaart =
|kaart_byskrif =
|oorsprong = Pretoria-Oos
|monding = [[Hartbeesspruit]]
|stroomgebied_lande = [[Gauteng]]
|lengte =
|hoogte =
|monding_hoogte =
|afloop =
|stroomgebied =
|duimdrukkerkaart = Gauteng
|duimdrukkeretiketposisie = onderkant
|diumdrukkerkaartgrootte =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|breedtegraad = 25
|breedtegraad_m = 40
|breedtegraad_s = 51.22
|breedtegraad_NS = S
|lengtegraad = 28
|lengtegraad_m = 17
|lengtegraad_s = 22.46
|lengtegraad_OW = O
}}
Die '''Moreletaspruit''' is 'n [[rivier]] in [[Gauteng]], [[Suid-Afrika]]. Dit is 'n sytak van die [[Hartbeesspruit]].<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''1.2 Location'' |publisher=Department of Water Affairs |accessdate=23 Junie 2014}}</ref> Die naam is afgelei van ''moretla'', die [[Suid-Sotho|Sothonaam]] vir die [[rosyntjiebos]] (''[[Grewia flava]]'').<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.1 Historical overview'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=23 Junie 2014}}</ref>
== Ontstaan en roete ==
Die spruit ontspring in [[Moreletapark]], [[Garsfontein]] en gedeeltes van die plaas Tweefontein in die ooste van [[Pretoria]] en vloei noordwaarts deur [[Faerie Glen]], [[Lynnwood Glen]], [[Lynnwoodrif]], [[Lynnwood Manor]], [[Murrayfield]] en jou ma se huis waar dit onderdeur die [[N4 (Suid-Afrika)|N4-nasionale pad]] vloei. Noord van die N4, vloei dit deur [[Val de Grace]], [[Silverton]], [[Waltloo]] en verby [[Eersterust]] waar dit onderdeur die [[R513 (Suid-Afrika)|R513-streeksroete]] vloei en by die Hartbeesspruit aansluit.Jou Ma drink van die water. Saam vloei hul daarna in 'n noordoostelike rigting tot in die [[Roodeplaatdam]].<ref>{{cite web |url=http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |title=Development and Management Plan for the Lynnwood Road - Brookside Road Section of the Moreletaspruit, For the years 2004 to 2008, Appendix 1, Compiled November 2003 |publisher=Friends of Moreletaspruit |accessdate=23 Junie 2014 |archive-date= 3 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303224312/http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Geologie ==
Die Moreletaspruit is 'n standhoudende stroom wat deur verskeie sytakke gevoed word. Die bron van die stroom is uit die malmani-dolomiet wat in die suide van Pretoria gevind word. Die dolomiet is gespleet en stoor aansienlike hoeveelhede water, wat 'n paar fonteine laat ontstaan.<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.2 Current Ecological Status'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=24 Junie 2014}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Riviere in Gauteng]]
kih81p5q3nxrqy6fsn94m3ulsysi691
2520988
2520987
2022-08-22T14:45:30Z
Aliwal2012
39067
Wysigings deur [[Special:Contributions/2C0F:ED28:1220:F200:ED9C:E513:C0FC:F32B|2C0F:ED28:1220:F200:ED9C:E513:C0FC:F32B]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:2C0F:ED28:1220:F200:931:F5B3:AADD:D7CD|2C0F:ED28:1220:F200:931:F5B3:AADD:D7CD]]
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Rivier
|rivier_naam = Moreletaspruit
|ander_naam = Moretelerivier; Morelettaspruit
|beeld = Moreletaspruit.JPG
|beeld_byskrif = Moreletaspruit in die [[Faerie Glen-natuurreservaat]]
|kaart =
|kaart_byskrif =
|oorsprong = Pretoria-Oos
|monding = [[Hartbeesspruit]]
|stroomgebied_lande = [[Gauteng]]
|lengte =
|hoogte =
|monding_hoogte =
|afloop =
|stroomgebied =
|duimdrukkerkaart = Gauteng
|duimdrukkeretiketposisie = onderkant
|diumdrukkerkaartgrootte =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|breedtegraad = 25
|breedtegraad_m = 40
|breedtegraad_s = 51.22
|breedtegraad_NS = S
|lengtegraad = 28
|lengtegraad_m = 17
|lengtegraad_s = 22.46
|lengtegraad_OW = O
}}
Die '''Moreletaspruit''' is 'n [[rivier]] in [[Gauteng]], [[Suid-Afrika]]. Dit is 'n sytak van die [[Hartbeesspruit]].<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''1.2 Location'' |publisher=Department of Water Affairs |accessdate=23 Junie 2014}}</ref> Die naam is afgelei van ''moretla'', die [[Suid-Sotho|Sothonaam]] vir die [[rosyntjiebos]] (''[[Grewia flava]]'').<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.1 Historical overview'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=23 Junie 2014}}</ref>
== Ontstaan en roete ==
Die spruit ontspring in [[Moreletapark]], [[Garsfontein]] en gedeeltes van die plaas Tweefontein in die ooste van [[Pretoria]] en vloei noordwaarts deur [[Faerie Glen]], [[Lynnwood Glen]], [[Lynnwoodrif]], [[Lynnwood Manor]], [[Murrayfield]] en jou ma se huis waar dit onderdeur die [[N4 (Suid-Afrika)|N4-nasionale pad]] vloei. Noord van die N4, vloei dit deur [[Val de Grace]], [[Silverton]], [[Waltloo]] en verby [[Eersterust]] waar dit onderdeur die [[R513 (Suid-Afrika)|R513-streeksroete]] vloei en by die Hartbeesspruit aansluit. Saam vloei hul daarna in 'n noordoostelike rigting tot in die [[Roodeplaatdam]].<ref>{{cite web |url=http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |title=Development and Management Plan for the Lynnwood Road - Brookside Road Section of the Moreletaspruit, For the years 2004 to 2008, Appendix 1, Compiled November 2003 |publisher=Friends of Moreletaspruit |accessdate=23 Junie 2014 |archive-date= 3 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303224312/http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Geologie ==
Die Moreletaspruit is 'n standhoudende stroom wat deur verskeie sytakke gevoed word. Die bron van die stroom is uit die malmani-dolomiet wat in die suide van Pretoria gevind word. Die dolomiet is gespleet en stoor aansienlike hoeveelhede water, wat 'n paar fonteine laat ontstaan.<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.2 Current Ecological Status'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=24 Junie 2014}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Riviere in Gauteng]]
379xteh8bb37116ns6sbod0aoaorb79
2520989
2520988
2022-08-22T14:46:23Z
Aliwal2012
39067
Rol vandalisme terug.
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Rivier
|rivier_naam = Moreletaspruit
|ander_naam = Moretelerivier; Morelettaspruit
|beeld = Moreletaspruit.JPG
|beeld_byskrif = Moreletaspruit in die [[Faerie Glen-natuurreservaat]]
|kaart =
|kaart_byskrif =
|oorsprong = Pretoria-Oos
|monding = [[Hartbeesspruit]]
|stroomgebied_lande = [[Gauteng]]
|lengte =
|hoogte =
|monding_hoogte =
|afloop =
|stroomgebied =
|duimdrukkerkaart = Gauteng
|duimdrukkeretiketposisie = onderkant
|diumdrukkerkaartgrootte =
|duimdrukkerkaartbyskrif =
|breedtegraad = 25
|breedtegraad_m = 40
|breedtegraad_s = 51.22
|breedtegraad_NS = S
|lengtegraad = 28
|lengtegraad_m = 17
|lengtegraad_s = 22.46
|lengtegraad_OW = O
}}
Die '''Moreletaspruit''' is 'n [[rivier]] in [[Gauteng]], [[Suid-Afrika]]. Dit is 'n sytak van die [[Hartbeesspruit]].<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''1.2 Location'' |publisher=Department of Water Affairs |accessdate=23 Junie 2014}}</ref> Die naam is afgelei van ''moretla'', die [[Suid-Sotho|Sothonaam]] vir die [[rosyntjiebos]] (''[[Grewia flava]]'').<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.1 Historical overview'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=23 Junie 2014}}</ref>
== Ontstaan en roete ==
Die spruit ontspring in [[Moreletapark]], [[Garsfontein]] en gedeeltes van die plaas Tweefontein in die ooste van [[Pretoria]] en vloei noordwaarts deur [[Faerie Glen]], [[Lynnwood Glen]], [[Lynnwoodrif]], [[Lynnwood Manor]] en [[Murrayfield]] waar dit onderdeur die [[N4 (Suid-Afrika)|N4-nasionale pad]] vloei. Noord van die N4, vloei dit deur [[Val de Grace]], [[Silverton]], [[Waltloo]] en verby [[Eersterust]] waar dit onderdeur die [[R513 (Suid-Afrika)|R513-streeksroete]] vloei en by die Hartbeesspruit aansluit. Saam vloei hul daarna in 'n noordoostelike rigting tot in die [[Roodeplaatdam]].<ref>{{cite web |url=http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |title=Development and Management Plan for the Lynnwood Road - Brookside Road Section of the Moreletaspruit, For the years 2004 to 2008, Appendix 1, Compiled November 2003 |publisher=Friends of Moreletaspruit |accessdate=23 Junie 2014 |archive-date= 3 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303224312/http://www.naturefriends.org.za/moreletaspruit_lynn_n4/developmentplan.pdf |url-status=dead }}</ref>
== Geologie ==
Die Moreletaspruit is 'n standhoudende stroom wat deur verskeie sytakke gevoed word. Die bron van die stroom is uit die malmani-dolomiet wat in die suide van Pretoria gevind word. Die dolomiet is gespleet en stoor aansienlike hoeveelhede water, wat 'n paar fonteine laat ontstaan.<ref>{{cite web|url=http://www.riv.co.za/ms/pdf/11616140-10962-1_Report_Situation_Analysis_FINAL_cut.pdf |title=Situational Analysis, GAP Analysis, Action Plan and Stakeholder Engagement for Phase 1 of the Moreleta Spruit Adopt-a-River Project, ''3.2 Current Ecological Status'' |publisher=Departement van Waterwese |accessdate=24 Junie 2014}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Riviere in Gauteng]]
53cgdftusikt514kxo8alf8eyfv7qco
Idealegaswet
0
88559
2521136
2375052
2022-08-23T11:41:48Z
Daniellouw
54542
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Clapeyron-reading.jpg|duimnael|200px|Benoît Clapeyron (1799-1864)]]
Die '''idealegaswet''' is die toestandsvergelyking (Engels: "''equation of state''") vir 'n ideale [[gas]]. Die gaswet beskryf die gedrag van ideale gasse onder die invloed van [[druk]], [[volume]], [[temperatuur]] en aantal deeltjies. Die vergelyking is in 1834 deur Benoît Clapeyron opgestel.
Die formule word aangegee as:
: <math>PV = nRT</math>
of vir afwyking van ideale kondisies:
: <math>PV = znRT</math>
waar:
* <math>R</math> = 8.314 kPa.m<sup>3</sup>/(k[[Mol (eenheid)|mol]].K) - Die ideale [[gaskonstante]] se eenhede bepaal die eenhede van die res van die vergelyking.
* <math>P</math> = Druk in kPa
* <math>V</math> = Volume in m<sup>3</sup> of volume vloeitempo in m<sup>3</sup>/h
* <math>z</math> = [[Saampersbaarheidsfaktor]] (dimensieloos)
* <math>n</math> = Hoeveelheid [[Mol (eenheid)|mol]] gas in kmol of molvloei in kmol/h
* <math>T</math> = Absolute temperatuur in Kelvin (0 °C = 273.15 °K)
== Standaardkondisies ==
By [[Standaardtemperatuur_en_-druk|standaardkondisies]] is P = 101.325 kPa en T = 273.15 K. Daaruit volg:
: <math>PV = nRT</math>
: <math>101.325 \times V = n \times 8.314 \times 273.15</math>
: <math>\frac{V}{n} = 22.413 \frac{m^3}{kmol}</math>
Dus is 1 kmol gas gelyk aan 22.413 m<sup>3</sup> by standaarddruk (101.325 kPa) en standaardtemperatuur (273.15 K).
Of 1 kmol gas is gelyk aan 22.413 m<sup>3</sup><sub>n</sub> (Dit word ook soms geskryf as Nm<sup>3</sup> - die N moenie verwar word met Newton nie).
Die simbool vir normaalvloei is gewoonlik <math>V_n</math>.
== Digtheid ==
Die digtheid van 'n gas is:
: <math>\rho = \frac{m}{V}</math>
: <math>n = \frac{m}{M} \qquad \Rightarrow \qquad m = nM</math>
Vervang die twee formules inmekaar:
: <math>\rho = \frac{nM}{V}</math>
: <math>PV = nRT \qquad \Rightarrow \qquad \frac{n}{V} = \frac{P}{RT}</math>
Dus is:
: <math>\rho = \frac{PM}{RT}</math> {{spaces|10}} of {{spaces|10}} <math>\rho = \frac{PM}{zRT}</math>
waar:
* <math>\rho</math> = digtheid van die gas in kg/m<sup>3</sup>
* <math>M</math> = [[molêre massa]] van die mengsel in kg/kmol
* <math>m</math> = massa van die mengsel in kg
* <math>z</math> = saampersbaarheidsfaktor (dimensieloos)
== Kyk ook ==
*[[Standaardtemperatuur en -druk]]
{{Normdata}}
[[Kategorie:Gasse]]
ad590xzcpbpzuw6nbcoig2pidsbfj9m
James Webb-ruimteteleskoop
0
95609
2521128
2520763
2022-08-23T08:58:51Z
Burgert Behr
2401
Bygewerk
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas
|naam = James Webb-ruimteteleskoop
|kleur = #CEDAF2
|titel = '' ''
|beeld = JWST spacecraft model 2.png
|beeld_wydte = 240px
|beeld_onderskrif = ’n Kunstenaar se voorstelling van die teleskoop.
|beeld2 =
|beeld2_wydte =
|beeld2_onderskrif =
|opskrif1 = Operateur
|1 = STScI ([[Nasa]])<ref name="jwstPartners">{{cite web |url=https://www.jwst.nasa.gov/faq.html#partners|title=NASA JWST "Who are the partners in the Webb project?"|publisher=NASA|access-date=18 November 2011}}</ref>
|opskrif2 =
|2 =
|opskrif3 = Soort sending
|3 = [[Ruimteverkenning]]
|opskrif4 = Gelanseer
|4 = 25 Desember 2021
|opskrif6 = Duur van sending
|6 = {{Unbulleted list|20 jaar (verwag)<ref>https://arstechnica.com/science/2022/01/all-hail-the-ariane-5-rocket-which-doubled-the-webb-telescopes-lifetime/</ref>|10 jaar (beplan)|{{Vir jaar maand dag| jaar=2021 | maand=12 | dag=25}} (verstreke)}}
|opskrif7 = Krag
|7 = 2 kW
|opskrif8 = Dimensies
|8 = 20,12 × 14,16 m
|opskrif9 = Status
|9 = Aktief
|opskrif10 = Webtuiste
|10 = {{URL|https://jwst.nasa.gov}}
|opskrif11 = Verwysingstelsel
|11 = [[Lagrange-punt|Son-Aarde-L<sub>2</sub>-wentelbaan]]
|opskrif12 =
|12 =
|opskrif13 = [[Wentelbaan|Wentelperiode]]
|13 = 6 maande
|opskrif14 =
|14 =
|opskrif15 = [[Apside|Periapside]]
|15 = 250 000 km
|opskrif16 = [[Apside|Apoapside]]
|16 = 832 000 km
|opskrif17 = Teleskoopdeursnee
|17 = 6,5 m
|opskrif18 = [[Fokuslengte]]
|18 = 131,4 m
|opskrif19 = [[F-nommer|Fokusverhouding]]
|19 = f/20,2
|opskrif20 = [[Golflengte]]
|20 = 0,6-28,3 μm (oranje tot middelinfrarooi)
|opskrif21 = Sterrekundeportaal
|21 = [[Portaal:Sterrekunde|Sterrekunde]]
}}
Die '''James Webb-ruimteteleskoop''' ('''JWRT''') is ’n [[Teleskoop|ruimteteleskoop]] wat deur [[Nasa]] ontwikkel is, met bydraes deur die [[Europese Ruimteagentskap]] (ESA) en die [[Kanadese Ruimteagentskap]] (CSA). Dit is op 25 Desember 2021 gelanseer. Die JWRT sal ’n resolusie en sensitiwiteit sonder presedent hê, van [[sigbare lig]] met lang [[golflengte]]s tot [[Infrarooi|middelinfrarooi]], en sal die [[Hubble-ruimteteleskoop]] vervang as Nasa se vlagskipsending in [[astrofisika]].<ref name="about">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/about.html|title=About the James Webb Space Telescope|access-date=13 Januarie 2012}} </ref><ref>{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/comparison.html|title=How does the Webb Contrast with Hubble?|publisher=NASA|access-date=4 Desember 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161203014957/http://jwst.nasa.gov/comparison.html|archive-date=3 Desember 2016}}</ref> Dit is genoem na [[James E. Webb]], wat van 1961 tot 1968 die administrateur van Nasa was en 'n groot rol in die [[Apollo-program]] gespeel het.<ref>{{cite web|url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=33148|archive-url=https://web.archive.org/web/20030821120829/http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=33148|url-status=dead|archive-date=21 Augustus 2003|title=ESA JWST Timeline|access-date=13 Januarie 2012}}</ref><ref name="jwst NASA">{{cite web|last=During|first=John|title=The James Webb Space Telescope|url=https://www.jwst.nasa.gov/|publisher=NASA|access-date=31 Desember 2011}}</ref>
[[Beeld:Main image deep field smacs0723.png|thumb|240px|links|Webb se Eerste Diepveld, 'n foto van die [[sterrestelselswerm]] SMACS 0723.]]
Die teleskoop het ’n gesegmenteerde primêre spieël van 6,5 m. Die JWRT moet permanent onder 50 [[kelvin]] ({{nowrap|-223 °C}}) bly om dowwe seine in die infrarooi te registreer sonder belemmering deur 'n ander hittebron; daarom sal dit by die Son-Aarde se [[Lagrange-punt]] L<sub>2</sub> ontplooi word, 'n punt sowat 1,5 miljoen km van die Aarde af, waar die teleskoop se sonskerm dit terselfdertyd teen verhitting deur die Son, Aarde en Maan kan beskerm.<ref>{{cite web |url=https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Herschel/L2_the_second_Lagrangian_Point |title=L2, the second Lagrangian Point |access-date=5 Desember 2021}}</ref><ref name=nasasunshield>{{cite web|title=The Sunshield|url=http://www.jwst.nasa.gov/sunshield.html|website=nasa.gov |publisher=Nasa|access-date=28 Augustus 2016}}</ref>
Die JWRT is ontwerp om veel beter beelde as Hubble na die Aarde terug te stuur en voorwerpe van tot 100 keer dowwer <ref name=deepersky/> waar te neem. Dit sal 'n groot verskeidenheid ondersoeke in [[sterrekunde]] en [[kosmologie]] moontlik maak. Dit sluit [[sterrestelsel]]s in met 'n [[rooiverskuiwing]] van tot z≈20,<ref name=deepersky/> wat van die [[heelal]] se oudste en verste voorwerpe is, asook gedetailleerde waarnemings van moontlik bewoonbare [[eksoplanete]].
Dit is op Kersdag 2021<ref name="NASA-20211227">{{cite news |last1=Pinoi |first1=Natasha |last2=Fiser |first2=Alise |last3=Betz |first3=Laura |title=NASA's Webb Telescope Launches to See First Galaxies, Distant Worlds - NASA's James Webb Space Telescope launched at 7:20 a.m. EST Saturday [Dec. 25, 2021] on an Ariane 5 rocket from Europe's Spaceport in French Guiana, South America. |url=https://www.nasa.gov/press-release/nasas-webb-telescope-launches-to-see-first-galaxies-distant-worlds |date=27 Desember 2021 |work=[[Nasa]] |accessdate=28 Desember 2021 }}</ref> vanaf [[Kourou]], [[Frans-Guiana]], deur 'n Ariane 5-lanseringsvoertuig gelanseer. [[Nasa]] het die lansering as "foutloos" en "perfek" beskryf.<ref name=reaction>https://www.space.com/james-webb-space-telescope-launch-nasa-reaction</ref> Teen 24 Januarie 2022 was die teleskoop ten volle ontplooi<ref name="NYT-20220108">{{cite news |last1=Roulette |first1=Joey |last2=Overbye |first2=Dennis |title=The James Webb Space Telescope Finishes Unfolding: How to Watch - While there are no cameras aboard the spacecraft, NASA is providing updates as the telescope deploys its mirrors. Here’s what you need to know. |url=https://www.nytimes.com/2022/01/08/science/webb-telescope-nasa-time-livestream.html |date=8 Januarie 2022 |work=The New York Times |access-date=8 Januarie 2022 }}</ref><ref name="NASA-20220108">{{cite news |last1=Pinol |first1=Natasha |last2=Fisher |first2=Alise |last3=Betz |first3=Laura |last4=Margetta |first4=Robert |title=Release 22-004: NASA’s Webb Telescope Reaches Major Milestone as Mirror Unfolds |url=https://www.nasa.gov/press-release/nasa-s-webb-telescope-reaches-major-milestone-as-mirror-unfolds |date=8 Januarie 2022 |work=[[NASA]] |access-date=9 Januarie 2022 }}</ref> en het dit in 'n [[halowentelbaan]] om L<sub>2</sub> gegaan.<ref name="NYT-20220124">{{cite news |last=Roulette |first=Joey |title=After Million-Mile Journey, James Webb Telescope Reaches Destination - The telescope's safe arrival is a relief to scientists who plan to spend the next 10 or more years using it to study ancient galaxies.|url=https://www.nytimes.com/2022/01/24/science/james-webb-telescope-arrival.html |date=24 January 2022 |work=[[The New York Times]] |accessdate=24 Januarie 2022 }}</ref><ref name="NASA-20220124">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/24/orbital-insertion-burn-a-success-webb-arrives-at-l2|title=Orbital Insertion Burn a Success, Webb Arrives at L2 – James Webb Space Telescope}}</ref> Dit het tot in Julie 2022 finale toetse en instellings ondergaan voor die beplande navorsing begin het.<ref name="NYT-20220108db">{{cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Roulette |first2=Joey |title=A Giant Telescope Grows in Space - Everything is going great for the James Webb Space Telescope. So far. |url=https://www.nytimes.com/2022/01/08/science/james-webb-telescope-nasa-deployment.html |date=8 Januarie 2022 |work=The New York Times |access-date=9 Januarie 2022 }}</ref>
Op 3 Februarie 2022 het Nasa [[Twitter|getweet]] dat die teleskoop sy eerste [[foton]]s waargeneem het,<ref name="first photons">https://mobile.twitter.com/NASAWebb/status/1489319970324496386 |date=Februarie 2022}}</ref> en op 11 Februarie 2022 het Nasa aangekondig die teleskoop het die eerste fase van sy instelling voltooi, met elke segment van sy primêre spieël wat die ster [[HD 84406]] opgespoor, afgeneem en min of meer gesentreer het.<ref name="NYT-20220211">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |title=James Webb Telescope Sends Home a Selfie and 18 Images of Starlight - The spacecraft recorded a series of images of a target star that will be used to help its mirrors prepare for scientific research. |url=https://www.nytimes.com/2022/02/11/science/webb-telescope-selfie-pictures.html |date=11 Februarie 2022 |work=The New York Times |accessdate=12 Februarie 2022 }}</ref><ref name="Webb blog 2022-02-11">https://blogs.nasa.gov/webb/2022/02/11/photons-received-webb-sees-its-first-star-18-times</ref>
== Eienskappe ==
[[Beeld:Atmospheric electromagnetic opacity.svg|thumb|220px|links|'n Ruwe voorstelling van die ondeurlatendheid van die [[aardatmosfeer]] vir verskeie golflengtes van elektromagnetiese straling, insluitende [[sigbare lig]].]]
Die James Webb-ruimteteleskoop se massa is omtrent die helfte van dié van die Hubble-ruimteteleskoop, maar 'n goudoorgetrekte [[berillium]]- primêre spieël van 6,5 m wat uit 18 heksagonale spieëls bestaan, gee dit 'n algehele grootte van meer as ses keer dié van Hubble se spieël van 2,4 m. Hiervan word 0,9 m<sup>2</sup> se uitsig belemmer deur die sekondêre steunstutte,<ref>{{cite journal|arxiv=1203.0002|doi=10.1117/1.OE.51.1.011011 |title=Experience with the Hubble Space Telescope: 20 years of an archetype|year=2012|last1=Lallo|first1=Matthew D.|s2cid=15722152|journal=Optical Engineering|volume=51|issue=1|pages=011011–011011–19 |bibcode=2012OptEn..51a1011L}}</ref> wat die werklike ligversamelingsoppervlak sowat 5,6 keer dié van Hubble s'n van 4,525 m<sup>2</sup> maak.
Die JWRT is hoofsaaklik vir nabyinfrarooisterrekunde ontwerp, maar dit kan ook oranje en rooi sigbare lig waarneem, asook die middelinfrarooi streek, na gelang van die instrument. Dit kan voorwerpe waarneem wat tot 100 keer dowwer is as met Hubble, asook voorwerpe heelwat vroeër in die geskiedenis van die [[heelal]], terug tot [[rooiverskuiwing]] z≈20.<ref name=deepersky>{{Cite web|url=https://briankoberlein.com/blog/deeper-sky|title=A Deeper Sky | deur Brian Koberlein|website=briankoberlein.com}}</ref> Die vroegste sterre het byvoorbeeld vermoedelik tussen z≈30 en z≈20<ref name=FAQ_scientists>{{Cite web|url=https://jwst.nasa.gov/content/forScientists/faqScientists.html|title=FAQ for Scientists Webb Telescope/NASA|website=jwst.nasa.gov}}</ref> en die eerste [[sterrestelsel]]s rondom z≈15 gevorm, en Hubble kan nie verder terug as z≈12 sien nie.<ref name=deepersky/>
Die ontwerp lê om drie redes klem op die naby- tot middelinfrarooi:
* Hoërooiverskuiwingsvoorwerpe (baie oud en ver) se sigbare emissies het in die infrarooi geskuif en daarom kan hulle lig vandag net gesien word deur middel van infrarooisterrekunde.
* Koue voorwerpe soos puinskywe en [[planete]] straal die sterkste in infrarooi uit.
* Dié infrarooi bande is moeilik om van die grond af of met bestaande teleskope soos Hubble te bestudeer.
Grondgebaseerde teleskope moet deur die aardatmosfeer kyk, en dit is in baie infrarooi bande ondeursigtig (sien skets links bo). Selfs waar die atmosfeer deursigtig is, bestaan baie van die teiken- chemiese verbindings, soos [[water]], [[koolstofdioksied]] en [[metaan]], ook in die atmosfeer en dit bemoeilik ontleding. Bestaande teleskope soos Hubble kan nie dié bande bestudeer nie, aangesien hulle spieëls nie koud genoeg is nie (Hubble se spieël bly op sowat 15 °C, of 288 [[Kelvin|K]]) en dus straal die teleskoop self sterk in die infrarooi bande uit.<ref name="ipac.caltech.edu">{{cite web |url=http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|title=Infrared astronomy from earth orbit|publisher=Infrared Processing and Analysis Center, NASA Spitzer Science Center, California Institute of Technology|date=2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221020839/http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|archive-date=21 Desember 2016}}</ref>
Die JWRT kan ook nabygeleë voorwerpe waarneem, insluitende voorwerpe in ons eie [[Sonnestelsel]]. Dit sluit alle planete en satelliete, [[komete]] en [[asteroïde]]s buite die Aarde se wentelbaan in, en "feitlik alle" bekende [[Kuipergordel]]voorwerpe.<ref name=FAQ_scientists/> Verder kan dit onbeplande teikens waarneem binne 48 uur nadat besluit is om dit te doen, soos [[supernova]]s en [[gammastraal]]uitbarstings.<ref name=FAQ_scientists/>
Die JWRT sal in 'n wentelbaan om die Son-Aarde se L<sub>2</sub>-punt wees, sowat 1,5 miljoen km van die Aarde af. In vergelyking hiermee wentel Hubble 550 km bo die Aarde se oppervlak en die [[Maan]] is rofweg 400 000 km van die Aarde af. Dié groot afstand maak dit waarskynlik tans onmoontlik vir 'n bemande sending om die teleskoop te herstel of opgradeer, soos met Hubble gedoen is.<ref>{{cite web |title=Why is Webb not serviceable like Hubble? |url=https://webb.nasa.gov/content/about/faqs/faq.html#serviceable |website=James Webb Space Telescope (FAQ) |access-date=31 Desember 2021}}</ref>
Voorwerpe by die Son-Aarde se L<sub>2</sub>-punt kan saam met die Aarde om die Son wentel, en dit sal die teleskoop in staat stel om rofweg op 'n konstante afstand van die Aarde af te bly,<ref name="stsci.edu">{{cite web |url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203174537/http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014 |title=L2 Orbit|publisher=Space Telescope Science Institute|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> met 'n volgehoue oriëntasie van sy unieke sonskild en toerustingsbus (die JWRT se primêre steunkomponent) ten opsigte van die Son, Aarde en Maan om lig en hitte van dié drie liggame tegelykertyd te blokkeer en selfs die kleinste temperatuurveranderings te voorkom. Dié ligging sal die tuig se temperatuur heeltyd onder die 50 K hou wat nodig is vir dowwe infrarooi waarnemings.<ref name=nasasunshield>{{cite web|title=The Sunshield|url=http://www.jwst.nasa.gov/sunshield.html|website=nasa.gov |publisher=Nasa|access-date=28 Augustus 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150423-hubble-anniversary-webb-telescope-space|title=Hubble Still Wows At 25, But Wait Till You See What's Next|publisher=National Geographic|author=Drake, Nadia |date=24 April 2015}}</ref> Kommunikasie sal ook konstant wees.
<gallery align="center" mode="packed" heights="200px">
Beeld:James Webb Space Telescope 2009 top.jpg|Uitsig driekwart van bo.
File:James Webb Space Telescope 2009 bottom.jpg|Die onderkant (wat na die Son gerig is).
</gallery>
=== Sonskild ===
[[Beeld:James Webb telescope sunshield.jpg|thumb|220px|'n Toetseenheid van die sonskild by die Northrop Grumman-gerief in [[Kalifornië]], 2014]]
Om waarnemings in die infrarooi spektrum te doen moet die JWRT se temperatuur altyd onder 50 K wees, anders sal infrarooi straling van die teleskoop self die instrumente oorweldig. Om dit teen dié temperatuur te hou word 'n groot sonskild gebruik om lig en hitte van die Son, Aarde en Maan tegelykertyd te blokkeer – sy posisie by die L<sub>2</sub>-punt hou dié drie liggame te alle tye aan dieselfde kant van die teleskoop.<ref>{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/orbit.html|title=The James Webb Space Telescope|website=nasa.gov|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> Sy wentelbaan om die L<sub>2</sub>-punt hou dit ook buite die Aarde en Maan se skaduwee en daarom bly die temperatuur konstant.<ref name="stsci.edu"/>
Die vyflaagsonskild, met elke laag so dun soos 'n menslike [[haar]],<ref>{{cite web|url=https://www.jwst.nasa.gov/content/about/innovations/coating.html|title=Sunshield Coatings Webb/NASA|website=jwst.nasa.gov |access-date=3 Mei 2020}}</ref> is gemaak van 'n spesiale soort [[polimied]] met membrane wat aan albei kante bedek is met aluminum en 'n laag [[Dotering|gedoteerde]] [[silikon]] aan die sonkant van die warmste twee lae om die Son se hitte terug die ruimte in te weerkaats.<ref name=nasasunshield /> Onvoorsiene skeure in die delikate laagstruktuur tydens toetse in 2018 was van die faktore wat die projek vertraag het.<ref name="Clery">{{cite web |url=https://www.science.org/content/article/nasa-announces-more-delays-giant-space-telescope |title=NASA announces more delays for giant space telescope |website=Science |last1=Clery |first1=Daniel |date=27 Maart 2018 |access-date=5 Junie 2018 |url-access=limited}}</ref>
Die sonskild is so ontwerp dat dit 12 keer gevou kon word om te pas in die Ariane 5-vuurpyl se vragruim, wat 4,57 m breed en 16,19 m lank is. Die skild se volle ontplooide grootte is 14,162 x 21,197 m. Weens die sonskild kan die JWRT nie op enige tydstip onbeperk waarneem nie. Dit neem 40 persent van die lugruim vanuit een posisie waar en die hele lugruim oor 'n tydperk van ses maande,<ref name="Readyshield">{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Ready for Sunshield Deployment and Cooldown |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/30/webb-ready-for-sunshield-deployment-and-cooldown/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=31 Desember 2021}}</ref> die tydperk wat 'n halwe omwenteling om die Son duur.
=== Optika ===
[[Beeld:James Webb Space Telescope Revealed (26832090085).jpg|thumb|220px|Die hoofspieël word by die Goddard-ruimtevlugsentrum aanmekaargesit, Mei 2016.]]
[[Beeld:NIRSpec Astrium.jpg|thumb|220px|NIRSpec-model.]]
[[Beeld:Nircam modules.jpg|thumb|220px|NIRCam-model.]]
[[File:JWST MIRI model.jpg|thumb|220px|MIRI-model.]]
Die JWRT se primêre spieël is 'n 6,5 m breë, goudbedekte berilliumreflektor met 'n versameloppervlak van 25,4 m<sup>2</sup>. As dit as 'n enkele groot spieël gebou sou gewees het, sou dit te groot vir bestaande lanseringsvoertuie gewees het. Dit bestaan dus uit 18 heksagonale segmente wat ná lansering ontvou word. Daarna sal hulle net elke paar dae opgedateer moet word vir optimale fokus.<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/ote/wavefront-sensing-and-control|archive-url=https://archive.today/20120805213402/http://www.stsci.edu/jwst/ote/wavefront-sensing-and-control|url-status=dead|archive-date=5 Augustus 2012|title=JWST Wavefront Sensing and Control|publisher=Space Telescope Science Institute|access-date=9 Junie 2011}}</ref> Dit verskil van grondgebaseerde teleskope soos die [[W.M. Keck-sterrewag|Keck-teleskope]], wat hulle spieëlsegmente weens versteurings voortdurend moet aanpas met behulp van aktiewe optika. Die Webb-teleskoop gebruik 126 klein motore om die optika nou en dan aan te pas, want daar is min omgewingsversteurings in die ruimte.<ref name="wired-20191022">{{cite magazine|last=Mallonee|first=Laura|url=https://www.wired.com/story/nasas-biggest-telescope-ever-prepares-2021-launch/|title=NASA's Biggest Telescope Ever Prepares for a 2021 Launch|magazine=9 |access-date=4 Junie 2021 |url-access=limited}}</ref>
Die JWRT se spieël gebruik geronde sekondêre en tersiêre spieëls om beelde te lewer sonder die optiese afwykings wat oor 'n wye veld voorkom. Die sekondêre spieël is 0,74 m breed. Daar is ook 'n fyn ingestelde navigasiespieël wat die spieël se posisie baie kere per sekonde kan aanpas vir beeldstabilisasie.
=== Wetenskaplike instrumente ===
Die ''Integrated Science Instrument Module'' (ISIM) is 'n raamwerk wat elektriese krag, rekenaarvermoëns, verkoeling en strukturele stabiliteit aan die teleskoop verskaf. Die ISIM bevat vier wetenskaplike instrumente en 'n gidskamera.<ref name="isim">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/isim.html|title=JWST: Integrated Science Instrument Module (ISIM)|publisher=Nasa|date=2017|access-date=2 Februarie 2017}}</ref>
* NIRCam (''Near InfraRed Camera'') is 'n infrarooikamera met 'n spektrale dekking wat wissel van sigbare lig (0,6 μm) tot by naby-infrarooi (5 μm).<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/instruments/nircam/|archive-url=https://www.webcitation.org/6FHXODFHR?url=http://www.stsci.edu/jwst/instruments/nircam/|url-status=dead|archive-date=21 Maart 2013|title=James Webb Space Telescope Near Infrared Camera|publisher=STScI|access-date=24 Oktober 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ircamera.as.arizona.edu/nircam/|title=NIRCam for the James Webb Space Telescope|publisher=University of Arizona|access-date=24 Oktober 2013}}</ref> Daar is 10 sensors elk van 4 megapieksels. NIRCam dien ook as die sterrewag se golffrontsensor.
* NIRSpec (''Near InfraRed Spectrograph'') doen ook [[spektroskopie]] oor dieselfde golflengte-omvang. Die NIRSpec-ontwerp verskaf drie waarnemingsmodusse: 'n laeresolusiemodus met behulp van 'n prisma, 'n R~1000-multivoorwerpmodus en 'n R~2700-integraleveldeenheid.<ref name="nirspec">{{cite web|url=http://sci.esa.int/jwst/45694-nirspec-the-near-infrared-spectrograph/|title=NIRSpec – the near-infrared spectrograph on JWST|publisher=European Space Agency |date=22 Februarie 2015|access-date=2 Februarie 2017}}</ref> Daar word tussen modusse gewissel met behulp van 'n meganisme wat vooraf die golflengte kies en wat die ''Filter Wheel Assembly'' genoem word.<ref name=nirspec/> Die multivoorwerpmodus maak van 'n ingewikkelde mikrosluitermeganisme gebruik vir gelyktydige waarnemings van honderde individuele voorwerpe op enige plek in NIRSpec se sigveld. Daar is twee sensors van 4 megapieksels elk.
* MIRI (''Mid-Infrared Instrument'') meet die middel- tot langinfrarooi-golflengteomvang van 5 tot 27 μm.<ref name="nasamiri">{{cite web |url=https://jwst.nasa.gov/miri.html|title=JWST: Mid-Infrared Instrument (MIRI)|publisher=NASA|date=2017|access-date=3 Februarie 2017}}</ref> Dit bevat beide 'n middelinfrarooikamera en 'n spektrometer.<ref name="howBig">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/faq.html#howbig|title=JWST|publisher=Nasa|access-date=29 Junie 2015}}</ref> MIRI maak gebruik van dieselfde wielmaganismes as NIRSpec. Sy temperatuur mag nie hoër styg as 6 K ({{nowrap|-267 °C}}) nie; 'n heliumverkoeler aan die warm kant van die omgewingskild sorg vir die verkoeling.<ref name="miricooler">{{cite journal |url=http://ircamera.as.arizona.edu/MIRI/miricooler.pdf|title=James Webb Space Telescope Mid-Infrared Instrument Cooler systems engineering|last1=Banks|first1=Kimberly|last2=Larson|first2=Melora|last3=Aymergen |first3=Cagatay|last4=Zhang|first4=Burt|s2cid=17507846|editor2-first=Martin J.|editor2-last=Cullum|editor1-first=George Z.|editor1-last=Angeli|journal=Proceedings of SPIE|volume=7017|page=5|quote=Fig. 1. Cooler Architecture Overview|access-date=6 Februarie 2016|bibcode=2008SPIE.7017E..0AB|year=2008|doi=10.1117/12.791925|series=Modeling, Systems Engineering, and Project Management for Astronomy III}}</ref>
* FGS/NIRISS (''Fine Guidance Sensor'' en ''Near Infrared Imager and Slitless Spectrograph'') word gebruik om die siglyn van die sterrewag tydens waarnemings te stabiliseer. Metings deur die FGS word gebruik vir beide die beheer van die algehele oriëntasie van die tuig en die aandrywing van die navigasiespieël vir beeldstabilisasie. Omdat die NIRISS saam met die FGS gemonteer is, word dikwels daarna as 'n enkele eenheid verwys; hulle dien egter heeltemal verskillende doele – die een is 'n wetenskaplike instrument en die ander deel van die sterrewag se steuninfrastruktuur.
NIRCam en MIRI het sterligblokkeringsmeganismes vir waarnemings van dowwe teikens soos [[eksoplanete]] baie na aan helder sterre.<ref name=nasamiri/>
=== Ruimtetuigbus ===
[[Beeld:SpacecraftBus-model.jpg|thumb|220px|'n Diagram van die ruimtetuigbus. Die sonpaneel is groen en die verkoelers ligpers.]]
Die ruimtetuigbus is die primêre steunkomponent van die James Webb-ruimteteleskoop. Dit bevat talle rekenaar-, kommunikasie-, krag-, aandrywings- en struktuuronderdele.<ref name="jwstbus">{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/bus.html|title=The Spacecraft Bus|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}} </ref> Saam met die sonskild maak dit die ruimtetuigelement van die ruimteteleskoop uit.<ref name="observ">{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/observatory.html|title=The JWST Observatory|publisher=NASA|date=2017}}</ref> Die ander twee groot elemente van die JWRT is die ISIM en die OTE (''Optical Telescope Element'').<ref name=isimnasa>{{cite web |url=http://jwst.nasa.gov/isim.html|title=Integrated Science Instrument Module (ISIM)|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017|access-date=30 November 2016|archive-date=3 Desember 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161203070235/http://jwst.nasa.gov/isim.html|url-status=dead}}</ref> Streek 3 van die ISIM is ook in die ruimtetuigbus; streek 3 sluit die ISIM se bevels- en datahanteringsubstelsel en die MIRI in.<ref name="isimnasa"/> Die ruimtetuigbus is verbind met die OTE deur middel van die ''Deployable Tower Assembly'', wat ook met die sonskild verbind is.<ref name=jwstbus/> Die ruimtetuigbus is aan die "warm" sonkant van die sonskild en werk teen 'n temperatuur van sowat 300 K (27 °C).<ref name=observ/>
Die massa van die ruimtetuigbus se struktuur is 350 kg en moet die 6 200 kg van die teleskoop ondersteun.<ref name="facts">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/facts.html|title=JWST vital facts: mission goals|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017|access-date=29 Januarie 2017}}</ref> Die ruimtetuigbus kan die teleskoop laat roteer met 'n presiesheid van een [[boogsekonde]] en isoleer vibrasie tot 'n paar milliboogsekondes.<ref>{{cite web|url=http://www.compositesworld.com/news/james-webb-space-telescope-spacecraft-inches-towards-full-assembly|title=James Webb Space Telescope spacecraft inches towards full assembly|publisher=Composites World|author=Sloan, Jeff|date=12 Oktober 2015|access-date= 6 Januarie 2022|archive-date=24 Oktober 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024213903/https://www.compositesworld.com/news/james-webb-space-telescope-spacecraft-inches-towards-full-assembly|url-status=dead}}</ref>
In die sentrale rekenaar-, geheuebergings- en kommunikasietoerusting<ref name=jwstbus/> herlei die prosesseerder en sagteware data na en van die instrumente, na die geheuekern en na die radiostelsel wat data na die Aarde kan terugstuur en opdragte ontvang.<ref name=jwstbus/> Die rekenaar beheer ook die rig van die ruimtetuig, die inneem van sensordata van die giroskoop en steropspoorder, en die stuur van opdragte aan die reaksiewiele of korreksievuurpyle.<ref name=jwstbus/>
Webb het twee pare vuurpylenjins om koersveranderings aan te bring op pad na L<sub>2</sub> en vir die handhawing van die regte posisie in sy wentelbaan. Agt kleiner korreksievuurpyle word gebruik vir hoogtebeheer.<ref>{{cite web |title=JWST Propulsion |url=https://jwst-docs.stsci.edu/jwst-observatory-hardware/jwst-spacecraft-bus/jwst-propulsion |website=JWST User Documentation |publisher=Space Telescope Science Institute |access-date=29 Desember 2021}}</ref>
== Vergelyking met ander teleskope ==
[[Beeld:JWST-HST-primary-mirrors.svg|thumb|220px|'n Vergelyking van die JWRT se primêre spieël met dié van Hubble.]]
[[Beeld:2294 Mission Posters Webb English-1200.jpg|thumb|220px|Die amptelike plakkaat van die James Webb-ruimteteleskoop.]]
Die behoefte aan 'n groot infrarooiruimteteleskoop strek oor dekades. In [[Amerika]] is die [[Spitzer-ruimteteleskoop]] al beplan terwyl die [[Pendeltuig]] nog ontwikkel is, en die behoefte aan infrarooisterrekunde is toe reeds erken.<ref name="proceedings.spiedigitallibrary.org">{{cite conference|url=http://proceedings.spiedigitallibrary.org/proceeding.aspx?articleid=1227080 |conference=1978 Los Angeles Technical Symposium|publisher=Society of Photographic Instrumentation Engineers|title=Infrared Detector Performance In The Shuttle Infrared Telescope Facility (SIRTF) |vauthors=McCarthy SG, Autio GW|doi=10.1117/12.956060|volume=81|issue=6 Junie|pages=81–88|year=1978|series=Utilization of Infrared Detectors|bibcode=1978SPIE..132...81M}}</ref> In vergelyking met grondgebaseerde teleskope word ruimteteleskope nie belemmer deur die atmosferiese absorpsie van infrarooi lig nie. Ruimtesterrewagte het 'n "nuwe lug" aan sterrekundiges bekend gestel.<ref name="proceedings.spiedigitallibrary.org"/>
Infrarooiteleskope het egter 'n nadeel: Hulle moet heeltyd uiters koud bly, en hoe langer die infrarooi golflengte hoe kouer moet hulle wees.<ref name="ipac.caltech.edu">{{cite web |url=http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|title=Infrared astronomy from earth orbit|publisher=Infrared Processing and Analysis Center, NASA Spitzer Science Center, California Institute of Technology|date=2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221020839/http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|archive-date=21 Desember 2016}}</ref> As hulle nie koud genoeg is nie, kan die hitte van die toestel self die aanwysers oorweldig en hulle eintlik "blind" maak.<ref name="ipac.caltech.edu"/> Dit kan oorkom word deur versigtige ruimtetuigontwerp, veral deur die plasing van die teleskoop in 'n vakuumhouer met 'n uiters koue stof, soos vloeibare [[helium]].<ref name="ipac.caltech.edu"/> Dit beteken die meeste infrarooiteleskope se lewensduur word deur hulle verkoelingsmiddel beperk. Dit kan 'n paar maande wees, of hoogstens 'n paar jaar.<ref name="ipac.caltech.edu"/>
In sommige gevalle was dit moontlik om sonder 'n verkoelingsmiddel 'n lae genoeg temperatuur te handhaaf vir naby-infrarooi-waarnemings danksy die ontwerp van die tuig, soos met die uitgebreide sendings van Spitzer en die [[WISE-teleskoop]]. Nog 'n voorbeeld is Hubble se ''Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer'' (NICMOS)-instrument, waarvan die aanvanklike stikstofys ná 'n paar jaar opgeraak het en toe deur 'n [[krioverkoeler]] vervang is wat aanhoudend gewerk het. Die James Webb is so ontwerp dat hy homself verkoel sonder 'n verkoelingsmiddel in 'n vakuumhouer, danksy die gebruik van 'n kombinasie van sonskilde en verkoelers. Die middelinfrarooi-instrument gebruik 'n bykomende krioverkoeler.<ref>{{cite web|url=https://phys.org/news/2016-06-cold-cooler-nasa-telescope.html |title=How cold can you go? Cooler tested for NASA telescope|publisher=Phys.org|date=14 Junie 2016|access-date=31 Januarie 2017}}</ref>
{| class=wikitable style="float:center; margin:10px; text-align:center;"
|-
|+ Uitgesoekte teleskope en instrumente<ref>{{cite web|url=http://herschel.jpl.nasa.gov/relatedMissions.shtml|title=JPL: Herschel Space Observatory: Related Missions|publisher=NASA, Jet Propulsion Laboratory, Goddard Flight Center, California Institute of Technology|access-date=4 Junie 2012}}</ref>
|-
! Naam
! Jaar !! Golflengte <br />(μm) !! Lensopening <br />(m)
! Verkoeler
|-
| Spacelab-infrarooiteleskoop (IRT)
| 1985 || 1,7-118 || 0,15
| Helium
|-
| Infrarooi-ruimtesterrewag (ISO)<ref>{{cite web|url=https://www.cosmos.esa.int/web/iso/what-is-iso-|title=What is ISO?|publisher=ESA|date=2016|access-date=4 Junie 2021}}</ref>
| 1995 || 2,5-240 || 0,60
| Helium
|-
| style="max-width:250px;" | Hubble se ''Space Telescope Imaging Spectrograph'' (STIS)
| 1997 || 0,115-1,03 || 2,4
| Passief
|-
| style="max-width:250px;" | Hubble se ''Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer'' (NICMOS)
| 1997 || 0,8-2,4 || 2,4
| Stikstof, later krioverkoeler
|-
| Spitzer-ruimteteleskoop
| 2003 || 3-180 || 0,85
| Helium
|-
| Hubble se ''Wide Field Camera 3'' (WFC3)
| 2009 || 0,2-1,7 || 2,4
| Passief, en termo-elektries<ref>{{cite web|url=https://www.nasa.gov/content/hubble-space-telescope-wide-field-camera-3|title=Hubble Space Telescope – Wide Field Camera 3|publisher=Nasa|date=22 Augustus 2016}}</ref>
|-
| Herschel-ruimtesterrewag
| 2009 || 55-672 || 3,5
| Helium
|-
| JWRT
| 2021 || 0,6-28,5 || 6,5
| Passief, en krioverkoeler (MIRI)
|}
== Geskiedenis ==
=== Agtergrond ===
Vroeë ontwikkelingswerk vir 'n opvolger van die Hubble-ruimteteleskoop tussen 1989 en 1994 het gelei tot die Hi-Z-teleskoopkonsep,<ref>{{cite web|url=http://optics.nasa.gov/concept/hi-z.html|publisher=NASA Space Optics Manufacturing Technology Center|title=Advanced Concepts Studies – The 4 m Aperture "Hi-Z" Telescope|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015142938/http://optics.nasa.gov/concept/hi-z.html|archive-date=15 October 2011}}</ref> 'n ten volle ingeslote infrarooiteleskoop met 'n lensopening van 4 m wat in 'n baan by 3 [[AE]] sou wentel.<ref name="stsci1994">{{cite web |url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1994|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203162406/http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1994|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014 |title=STSCI JWST History 1994|access-date=29 Desember 2018}}</ref> Dié verafgeleë wentelbaan sou interplanetêre stof van die teleskoop weghou.<ref name="stsci1994"/>
Die herstel van Hubble se teleurstellende werking in sy eerste jare het 'n belangrike rol gespeel in die geboorte van die JWRT. In 1993 het Nasa die Pendeltuig gereed gekry om Hubble se kamera te vervang en die sferiese afwyking in sy primêre spieël te herstel. Terwyl gretig op die sending gewag is, het Nasa aangekondig dat dié werkverrigting in die ruimte aansienlike risiko's inhou en dat die sukses daarvan nie gewaarborg kan word nie. 'n Komitee van vooraanstaande Amerikaanse sterrekundiges is daarom gestig om die doeltreffendheid van die herstellingsending te ondersoek, asook idees vir toekomstige ruimteteleskope wat nodig sou wees as die herstellingsending misluk. Die "HST & Beyond Committee", soos dit bekend geraak het, was gelukkig genoeg om die sukses van die herstellingsending van 1993 te beleef en die opgewonde reaksie van die publiek te sien op die ongelooflike foto's wat Hubble geneem het. Die sterrekundegemeenskap, en Nasa self, was net so geesdriftig.
[[Beeld:JWST Launch Logo.png|thumb|220px|links|Die sending se logo.]]
Bemoedig deur Hubble se sukses het HST & Beyond in 1996 'n verslag opgestel om die konsep van 'n groter en veel kouer, infrarooisensitiewe teleskoop te ontgin wat kon terugkyk in die kosmiese tyd tot met die geboorte van die eerste sterrestelsels. Dié belangrike wetenskaplike doel was buite die vermoëns van Hubble, omdat dit as 'n warm teleskoop verblind word deur infrarooi-uitstralings van sy eie optikastelsel. Benewens aanbevelings om die Hubble-sending tot in 2005 te verleng en om tegnologieë te ontwikkel om planete om ander sterre te ontdek, het Nasa die hoofaanbeveling van HST & Beyond<ref>{{Cite web|url=https://www.stsci.edu/files/live/sites/www/files/home/hst/documentation/_documents/HSTandBeyond.pdf|title=Exploration and the Search for Origins: A Vision for Ultraviolet-Optical-Infrared Space Astronomy Report Of The "HST & Beyond" Committee, 1996, red. A. Dressler, Association of Universities for Research in Astronomy}}</ref> aanvaar vir 'n groot, koue ruimteteleskoop (by honderde grade onder 0 °C). Hulle het toe begin beplan aan wat die JWRT sou word.
Terwyl die konsep van die nuwe teleskoop gevorder het, het dit die belangrikheid beklemtoon van die bestudering van die geboorte van sterrestelsels in die jong heelal, asook 'n soeke na planete om ander sterre.
Die konsep wat die JWRT sou word, het sy oorsprong in 1996 gehad as 'n voorstel met die naam "Next Generation Space Telescope" (NGST). In 2002, ná verdere ontwikkeling van die ontwerp, is dit hernoem na Nasa se tweede administrateur, [[James E. Webb]]. Webb het die agentskap tydens die [[Apollo-program]] gelei en wetenskaplike navorsing as 'n kernaktiwiteit van Nasa gevestig.<ref>{{cite web |url=http://www.jwst.nasa.gov/whois.html|title=About James Webb|publisher=NASA|access-date=15 Maart 2013}}</ref> Die JWRT is 'n projek van Nasa, met internasionale samewerking deur die [[Europese Ruimtevaartorganisasie|Europese Ruimteagentskap]] (ESA) en die [[Kanadese Ruimteagentskap]] (CSA).
In die tydperk van "vinniger, beter, goedkoper" van die middel 1990's het Nasa se leiers probeer om 'n ruimteteleskoop teen 'n klein koste op te rig.<ref name="stsci1996">{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1996|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203162411/http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1996|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014|title=STSCI JWST History 1996|publisher=Stsci.edu|access-date=16 Januarie 2012}}</ref> Die resultaat was die NGST-konsep, 'n teleskoop met 'n lensopening van 8 m wat na L<sub>2</sub> gevlieg sou word en rofweg $500 miljoen sou kos.<ref name="stsci1996"/> Die lansering is vir 2007 beplan, maar is menige keer uitgestel.
=== Konstruksie ===
[[Beeld:James Webb Space Telescope Mirror37.jpg|thumb|220px|Spieëlsegmente ondergaan toetse by die Marshall-ruimtevlugsentrum.]]
[[Beeld:NASA’s James Webb Space Telescope Completes Environmental Testing (50427670958) (cropped).jpg|thumb|170px|Die gemonteerde teleskoop ná omgewingstoetse.]]
In Januarie 2007 het die grootste deel van die projek 'n inspeksie geslaag,<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/news/2007/jwst-passes-tnar|archive-url=https://archive.today/20120805232222/http://www.stsci.edu/jwst/news/2007/jwst-passes-tnar|url-status=dead|archive-date=5 Augustus 2012|title=JWST Passes TNAR|publisher=STScI|access-date=5 Julie 2008}}</ref> en in April 2007 die laaste deel. Die ontwerpfase het daarna begin. Teen Mei 2007 was die koste nog soos beplan.<ref>{{cite web|url=http://www.space.com/businesstechnology/070523_techwed_jwst_dock.html|title=NASA Adds Docking Capability For Next Space Observatory|first=Brian|last=Berger|date=23 Mei 2007|publisher=SPACE.com|access-date=5 Julie 2008}}</ref> In Maart 2008 het die projek sy voorlopige ontwerpinspeksie geslaag en oor die volgende drie jaar nog inspeksies.<ref>{{cite web |title=James Webb Space Telescope sunshield is ready to fabricate |url=https://www.laserfocusworld.com/test-measurement/research/article/16568637/james-webb-space-telescope-sunshield-is-ready-to-fabricate |website=www.laserfocusworld.com |access-date=30 Desember 2021}}</ref>
In April 2010 het die teleskoop 'n tegniese inspeksie geslaag wat daarop gedui het die sterrewag voldoen aan al die wetenskaplike en ingenieursvereistes vir die sending.<ref>{{cite web|url=http://www.nasa.gov/home/hqnews/2010/apr/HQ_10-099_Webb_Telescope_Milestone.html|title=NASA's Webb Telescope Passes Key Mission Design Review Milestone|publisher=Nasa |access-date=2 Mei 2010}}</ref> 'n Herbeplanning van die sending het daarna gevolg, met 'n beplande lansering in 2015, maar so laat as 2018. Teen 2010 het die stygende koste ander projekte beïnvloed, hoewel werk aan die JWRT self nog op tyd was.<ref>{{cite web|url=http://www.spaceflightnow.com/news/n1008/12jwst/|title=NASA says JWST cost crunch impeding new missions|first=Stephen|last=Clark|publisher=Spaceflight Now|date=12 Augustus 2010|access-date= 7 Januarie 2022|archive-date=29 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210429114441/https://spaceflightnow.com/news/n1008/12jwst/|url-status=dead}}</ref>
Teen 2011 was die JWRT-projek in die finale ontwerp- en vervaardigingsfase. Soos wat gewoonlik gebeur met 'n ingewikkelde ontwerp wat nie verander kan word nadat dit eers gelanseer is nie, was daar gedetailleerde inspeksies van elke deel van die operasie.
Die montering van die primêre spieël het in November 2015 begin en is op 3 Februarie 2016 voltooi. Die sekondêre spieël is op 3 Maart 2016 geïnstalleer.<ref>{{cite web|url=https://www.nasa.gov/press-release/nasas-james-webb-space-telescope-primary-mirror-fully-assembled|title=NASA's James Webb Space Telescope Primary Mirror Fully Assembled|date=3 Februarie 2016|website=nasa.gov|access-date=4 Februarie 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/nasas-james-webb-space-telescope-secondary-mirror-installed/|publisher=NASA|title=NASA's James Webb Space Telescope Secondary Mirror Installed|access-date=23 Maart 2016|date=7 Maart 2016}}</ref> Die finale konstruksie van die Webb-teleskoop is in November 2016 voltooi, waarna intensiewe toetse begin het.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/science/2016/nov/04/nasa-testing-james-webb-space-telescope-gold|title=Nasa begins testing enormous space telescope made of gold mirrors|newspaper=The Guardian|author=Alan Yuhas|date=4 November 2016}}</ref>
In Maart 2018 het Nasa die lansering van die teleskoop vir 'n jaar uitgestel tot Mei 2020 nadat die sonskild tydens toetse geskeur het. In Junie 2018 is die lansering met nog 10 maande uitgestel tot Maart 2021 ná 'n assessering van 'n onafhanklike inspeksieraad.<ref name="NASAJWSTdelay2021">{{cite news|date=27 Junie 2018|title=NASA Completes Webb Telescope Review, Commits to Launch in Early 2021|publisher=NASA|url=https://www.nasa.gov/press-release/nasa-completes-webb-telescope-review-commits-to-launch-in-early-2021|access-date=27 Junie 2018}}</ref> Daarvolgens was daar 344 moontlike probleme met die lansering en ontplooiing, dinge wat reggestel moes word vir die JWRT om te werk, omdat dit nie ná die tyd gedoen kon word nie.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2018/07/26/northrop-grumman-ceo-is-grilled-about-james-webb-space-telescope-errors/|title=Northrop Grumman CEO is grilled about James Webb Space Telescope errors|last=Achenbach|first=Joel|date=26 Julie 2018|newspaper=The Washington Post|access-date=28 Desember 2019}}</ref> In Augustus 2019 is die meganiese integrasie van die teleskoop voltooi, iets wat aanvanklik vir 12 jaar vroeër, 2007, beplan is.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.in/nasa-hubble-telescope-replacement-james-webb-space-telescope-assembled-after-12-years/articleshow/70886209.cms|title=The two halves of Hubble's US$10 billion successor have finally come together after 12 years of waiting|publisher=Business Insider|access-date=29 Augustus 2019}}</ref>
Nadat die konstruksie voltooi is, het die JWRT finale toetse in Kalifornië ondergaan.<ref>{{Cite web|last=Clark|first=Stephen|date=30 September 2021|title=After two decades, the Webb telescope is finished and on the way to its launch site|url=https://spaceflightnow.com/2021/09/30/webb-on-the-way-to-french-guiana/|url-status=live|website=Spaceflight Now}}</ref> 'n Skip met die teleskoop het op 26 September 2021 uit Kalifornië vertrek, deur die [[Panamakanaal]] gevaar en op 12 Oktober 2021 in [[Frans-Guiana]] aangekom.<ref>{{cite web|last=Wall|first=Mike|date=12 Oktober 2021|title=NASA's James Webb Space Telescope arrives in French Guiana ahead of December 18 launch|url=https://www.space.com/nasa-james-webb-space-telescope-arrives-french-guiana|url-status=live|website=Space.com}}</ref>
=== Deelnemende lande ===
Nasa, die ESA en die CSA het sedert 1996 saam aan die teleskoop gewerk. Die ESA se deelname in die bou en lansering is in 2003 deur sy lede goedgekeur en 'n ooreenkoms tussen die ESA en Nasa is in 2007 onderteken. In ruil vir volle vennootskap, verteenwoordiging en toegang tot die teleskoop vir sy sterrekundiges, verskaf die ESA die NIRSpec-instrument, die ''Optical Bench Assembly'' van die MIRI-instrument, 'n Ariane 5-lanseerder en mannekrag om operasies te ondersteun.<ref name="ESA Media Relations Service">{{cite press release|url=http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html|title=European agreement on James Webb Space Telescope's Mid-Infrared Instrument (MIRI) signed|date=9 Junie 2004|publisher=ESA Media Relations Service|access-date=6 Mei 2009|archive-date=18 Mei 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090518064607/http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html|url-status=dead|archivedate=18 Mei 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090518064607/http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sci.esa.int/web/jwst/-/45728-europe-s-role|title=ESA Science & Technology - Europe's Contributions to the JWST Mission|website=sci.esa.int}}</ref> Die CSA verskaf die ''Fine Guidance Sensor'' en die ''Near-Infrared Imager Slitless Spectrograph'' plus mannekrag vir die ondersteuning van operasies.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20130412124143/http://www.asc-csa.gc.ca/eng/media/news_releases/2012/0730.asp|title=Canadian Space Agency "Eyes" Hubble's Successor: Canada Delivers its Contribution to the World's Most Powerful Space Telescope - Canadian Space Agency|date=12 April 2013|website=web.archive.org}}</ref>
'n Paar duisend wetenskaplikes, ingenieurs en tegnici van 15 lande het bygedra tot die bou, toets en integrasie van die JWRT.<ref name="jenner010620">{{Cite web|last=Jenner|first=Lynn|date=1 Junie 2020|title=NASA's Webb Telescope is an International Endeavor|url=http://www.nasa.gov/feature/goddard/2020/nasa-s-webb-telescope-is-an-international-endeavor|access-date=23 September 2021|website=Nasa}}</ref> Altesaam 258 maatskappye, regeringsagentskappe en akademiese instellings het aan die voorlanseringsprojek deelgeneem; 142 van die VSA, 104 van 12 Europese lande en 12 van Kanada.<ref name="jenner010620"/> Ander lande wat as Nasa-vennote optree, soos [[Australië]], was ook by die voorlansering betrokke.<ref>{{cite news |last1=Shepherd |first1=Tony |title=James Webb: world’s most powerful telescope makes its first call to Australia on Christmas Day |url=https://www.theguardian.com/science/2021/dec/25/james-webb-worlds-most-powerful-telescope-makes-its-first-call-to-australia-on-christmas-day |access-date=5 Januarie 2022 |work=the Guardian |date=25 Desember 2021 |language=en}}</ref>
{{col-begin}}
{{col-break}}
* {{vlagland|Denemarke}}
* {{vlagland|Duitsland}}
* {{vlagland|Finland}}
* {{vlagland|Frankryk}}
* {{vlagland|Griekeland}}
* {{vlagland|Ierland}}
{{col-break}}
* {{vlagland|Italië}}
* {{vlagland|Kanada}}
* {{vlagland|Luxemburg}}
* {{vlagland|Nederland}}
* {{vlagland|Noorweë}}
* {{vlagland|Oostenryk}}
* {{vlagland|Portugal}}
{{col-break}}
* {{vlagland|Spanje}}
* {{vlagland|Swede}}
* {{vlagland|Switserland}}
* {{vlagland|Tsjeggië}}
* {{vlagland|Verenigde Koninkryk}}
* {{vlagland|Verenigde State}}
{{col-end}}
== Sending ==
Die James Webb-ruimteteleskoop het vier hoofmikpunte:
* om te soek na lig van die eerste [[ster]]re wat ná die [[Oerknal]] in die [[heelal]] gevorm het;
* om die [[stervorming|vorming]] en [[Sterevolusie|evolusie]] van [[sterrestelsel]]s te ondersoek;
* om 'n begrip te kry van [[stervorming]] en [[Planeet|planetêre stelsels]]; en
* om planetêre stelsels en die oorsprong van [[lewe]] te bestudeer.<ref>{{cite web|author1=Maggie Masetti|author2=Anita Krishnamurthi|url=http://www.jwst.nasa.gov/science.html|title=JWST Science |publisher=Nasa|date=2009|access-date=14 April 2013}}</ref>
Dié doelwitte kan makliker bereik word met waarnemings in [[infrarooi]] lig eerder as die [[sigbare lig|sigbare deel]] van die [[Elektromagnetiese spektrum|spektrum]]. Om dié rede sal die JWRT se instrumente nie sigbare of [[ultraviolet]] lig meet soos [[Hubble-ruimteteleskoop|Hubble]] nie, maar dit het 'n veel groter vermoë om infrarooi astronomie uit te voer. Die JWRT is sensitief vir 'n reeks [[golflengte]]s van 0,6 tot 28 μm (wat ooreenstem met onderskeidelik oranje en diep-infrarooi straling by sowat 100 K ({{nowrap|-173 °C}}).
Die JWRT kan gebruik word om inligting in te samel oor [[KIC 8462852]] (Tabby se Ster), wat in 2015 ontdek is en 'n paar abnormale [[ligkurwe]]-eienskappe het.<ref>{{cite web |url=http://www.popularmechanics.com/space/telescopes/a19346/james-webb-telescope-alien-megastructure/ |title=NASA's Next Telescope Could ID Alien Megastructures|date=9 Februarie 2016|access-date=1 September 2016}}</ref>
=== Lansering en lengte van sending ===
Die lansering (Ariane-vlug VA256) het soos beplan plaasgevind op 25 Desember 2021 om 12:20 [[UTC]] vanaf die Guiana-ruimtesentrum in Frans-Guiana.<ref name="AS-20211225">{{cite press release |url=https://www.arianespace.com/press-release/ariane-5-successful-launch-webb-space-telescope/ |title=Ariane 5 goes down in history with successful launch of Webb |work=Arianespace |date=25 Desember 2021 |access-date=25 Desember 2021}}</ref><ref name="NASA-20211227"/> Ná die geslaagde lansering het Nasa se administrateur, Bill Nelson, dit as 'n "groot dag vir planeet Aarde" beskryf.<ref>{{Cite news|last1=Overbye|first1=Dennis|last2=Roulette|first2=Joey|date=2021-12-25|title=James Webb Space Telescope Launches on Journey to See the Dawn of Starlight|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/12/25/science/james-webb-telescope-launch.html|access-date=2021-12-25|issn=0362-4331}}</ref>
Daar is bevestig dat die teleskoop krag ontvang en 'n ontplooiingsfase van twee weke is begin<ref name="Space Explored 2021">{{cite web | title=How to track James Webb Space Telescope, mission timeline | website=Space Explored | date=2021-12-31 | url=https://spaceexplored.com/2021/12/30/how-to-track-james-webb-space-telescope-mission-timeline/ | access-date=2022-01-01}}</ref> terwyl dit na sy bestemming reis.<ref name="WP-20211225">{{cite news |last=Achenbach |first=Joel |title=NASA's James Webb Space Telescope launches in French Guiana – $10 billion successor to Hubble telescope will capture light from first stars and study distant worlds |url=https://www.washingtonpost.com/science/2021/12/25/webb-space-telescope-launch/ |date=25 Desember 2021 |newspaper=The Washington Post |access-date=25 Desember 2021 }}</ref><ref name="NYT-20211225">{{cite news |author=Staff |title=Live Updates: Webb Telescope Launches on Long-Awaited Journey|url=https://www.nytimes.com/live/2021/12/25/science/webb-telescope-launch-nasa |date=25 Desember 2021 |work=The New York Times |access-date=25 Desember 2021 }}</ref><ref name="NYT-20211225do">{{cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Roulette |first2=Joey |title=James Webb Space Telescope Launches on Journey to See the Dawn of Starlight - Astronomers were jubilant as the spacecraft made it off the launchpad following decades of delays and cost overruns. The Webb is set to offer a new keyhole into the earliest moments of our universe. |url=https://www.nytimes.com/2021/12/25/science/james-webb-telescope-launch.html |date=25 Desember 2021 |work=The New York Times |accessdate=25 Desember 2021 }}</ref> Die sterrewag is aan die Ariane 5 gekoppel met behulp van 'n verbindingsring wat deur 'n toekomstige ruimtetuig gebruik sal kan word om die sterrewag vas te gryp in 'n poging om groot ontplooiingsprobleme reg te stel. Die teleskoop self kan egter nie gediens word nie en ruimtevaarders sal nie take kan uitvoer soos instrumente omruil, soos met Hubble, nie.<ref name=howBig/> Die teleskoop is 27 minute 7 sekondes ná lansering van sy boonste fase vrygestel en die ruimtetuig het 'n baanaanpassing van 30 dae begin wat die teleskoop na die L<sub>2</sub>-punt sal neem.
Die teleskoop is met 'n effens kleiner spoed gelanseer as wat nodig is om sy finale wentelbaan te bereik, en dit sal nog stadiger vlieg namate dit van die Aarde af wegbeweeg sodat dit L<sub>2</sub> met die regte snelheid sal bereik om in sy wentelbaan te gaan. Die vlug sluit drie beplande koersregstellings in om sy snelheid en koers aan te pas. Dit is omdat die sterrewag kan herstel van 'n te stadige snelheid, maar nie van 'n te vinnige snelheid nie - die sonskild moet tussen die teleskoop en die Son bly en dit voorkom dat die tuig kan omdraai of dat sy korreksievuurpyle die snelheid kan verminder.<ref>{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/|title=James Webb Space Telescope|website=blogs.nasa.gov}}</ref>
Die teleskoop het 'n minimum sendingtyd van vyf jaar, met 'n doel van 10 jaar.<ref name="About the Webb">{{cite web|url=http://www.jwst.nasa.gov/about.html|title=About the Webb|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}}</ref> Die wetenskaplike sending van vyf jaar sal begin ná 'n opdragfase van ses maande.<ref name="HowLong" /> 'n L<sub>2</sub>-wentelbaan is onstabiel, en daarom moet die JWRT 'n dryfmiddel gebruik om in die wentelbaan te bly en nie uit die baan weg te dryf nie.<ref>{{cite web|title=JWST Orbit|url=https://jwst-docs.stsci.edu/jwst-observatory-hardware/jwst-orbit|publisher=James Webb Space Telescope User Documentation|access-date=8 September 2021}}{{Dooie skakel|date=Januarie 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Dit is ontwerp om genoeg dryfmiddel vir 10 jaar te vervoer,<ref name="HowLong">{{cite web |url=http://jwst.nasa.gov/faq.html#howlong|title=Frequently asked questions: How long will the Webb mission last?|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}}</ref> maar die presiesheid van die Ariane 5-lansering en die eerste koersaanpassing het genoeg brandstof gespaar sodat die sterrewag vir "aansienlik langer" in sy wentelbaan sal kan bly.<ref name ="Fuelsave">{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=NASA Says Webb's Excess Fuel Likely to Extend its Lifetime Expectations |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/nasa-says-webbs-excess-fuel-likely-to-extend-its-lifetime-expectations/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref>
<gallery align="left" mode="packed" heights="220px">
Beeld:Ariane 5 with James Webb Space Telescope Prelaunch (NHQ202112230012).jpg|Ariane 5 en die JWRT op die lanseerblad.
Beeld:James Webb Space Telescope Launch.jpg|Ariane 5 met die JWRT oomblikke ná die lansering.
Beeld:JWST as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage.png|Die JWRT soos van die boonste fase gesien kort ná die vrystelling. Die Aarde en die [[Golf van Aden]] kan op die agtergrond gesien word.<ref name=jwstSeparation>Camera on ESC-D Cryotechnic upper stage [https://www.youtube.com/watch?v=7nT7JGZMbtM&t=6637s (25 Dec 2021) view of newly separated JWST, as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage]</ref>
</gallery>
=== Wentelbaan ===
[[Beeld:L2 rendering.jpg|thumb|220px|Die JWRT sal nie presies by die L<sub>2</sub>-punt wees nie, maar in 'n sirkel daarom wentel in 'n halowentelbaan.]]
Die JWRT wentel naby die tweede [[Lagrange-punt]] (L<sub>2</sub>) van die Son-Aarde-stelsel om die [[Son]]; dit is 1,5 miljoen km verder van die Son as die [[Aarde]] se wentelbaan en sowat vier keer so ver as die [[Maan]].
Gewoonlik sal dit 'n voorwerp wat verder as die Aarde van die Son af is, langer as 'n jaar neem om om die Son te wentel. Naby die L<sub>2</sub>-punt bring die gesamenlike aantrekkingskrag van die Aarde en die Son egter mee dat 'n ruimtetuig net so lank om die Son wentel as die Aarde.
Die teleskoop se halowentelbaan is skuins wees in verhouding met die [[sonnebaan]] en die radius wissel tussen 250 000 en 832 000 km. Dit neem sowat ses maande om te voltooi.<ref name="stsci.edu"/>
Omdat L<sub>2</sub> 'n ewewigspunt is sonder swaartekragaantrekking, is 'n halowentelbaan nie 'n wentelbaan in die gewone sin van die woord nie: Die ruimtetuig is eintlik in 'n wentelbaan om die Son, en die halowentelbaan kan beskou word as beheerde drywing sodat dit in die omgewing van die L<sub>2</sub>-punt sal bly.<ref>{{cite web|title=Basics of Space Flight|url=http://www2.jpl.nasa.gov/basics/bsf5-1.php|publisher=Jet Propulsion Laboratory|access-date=28 Augustus 2016}}</ref>
Dit vereis dat die tuig se koers beheer word om dit in sy halowentelbaan te hou.<ref>{{cite web |url=https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20140007519/downloads/20140007519.pdf|title=Stationkeeping Monte Carlo Simulation For The James Webb Space Telescopestationkeeping Monte Carlo Simulation For The James Webb Space Telescope|author=Donald J. Dichmann, Cassandra M. Alberding, Wayne H. Yu|publisher=NASA Goddard Space Flight Center|date=5 Mei 2014|access-date=29 Desember 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211217000634/https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20140007519/downloads/20140007519.pdf|archive-date=17 Desember 2021}}</ref>
{{multiple image | align =center| direction = horizontal| width =
| header = Animasie van die JWRT se wentelbaan
| image1 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Polar view.gif
| caption1 = Van bo af.
| image2 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Equatorial view.gif
| caption2 = Van die kant af.
| image3 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Viewed from the Sun.gif
| caption3 = Van die kant af vanaf die Son.
| footer =
}}
=== Infrarooisterrekunde ===
[[Beeld:Carina Nebula in Visible and Infrared.jpg|thumb|220px|Twee beelde van die Hubble-ruimteteleskoop van die [[Carina-newel]]. Dit vergelyk ultraviolet en sigbare lig (bo) met infrarooi (onder). Veel meer sterre is in laasgenoemde sigbaar.]]
[[Beeld:HUDF-JD2.jpg|thumb|220px|Met infrarooi waarnemings kan voorwerpe gesien word wat nie in gewone lig sigbaar is nie, soos dié verafgeleë sterrestelsel.]]
Die JWRT is die amptelike opvolger van die [[Hubble-ruimteteleskoop]]. Omdat dit primêr op infrarooisterrekunde fokus, is dit ook 'n opvolger van die [[Spitzer-ruimteteleskoop|Spitzer-infrarooiteleskoop]]. JWRT sal die vermoëns van dié twee teleskope ver oortref en sal baie meer en baie ouer sterre en sterrestelsels kan sien.<ref name=RHowardJWST>Howard, Rick, [https://www.nasa.gov/pdf/629955main_RHoward_JWST_3_6_12.pdf "James Webb Space Telescope (JWST)"], ''nasa.gov'', 6 Maart 2012</ref> Waarnemings in die infrarooi spektrum is 'n sleuteltegniek hiervoor vanweë kosmologiese [[rooiverskuiwing]] en omdat dit beter deur stof en gas dring. Só kan dowwer, koeler voorwerpe gesien word. Omdat [[waterdamp]] en [[koolstofdioksied]] in die [[aardatmosfeer]] die meeste infrarooi absorbeer, is infrarooisterrekunde met behulp van grondgebaseerde teleskope beperk tot smal golflengtes waar die absorpsie swakker is. Daarbenewens straal die heelal self in die infrarooi spektrum uit en oorweldig dit dikwels die lig van die voorwerp wat bestudeer word. Dit maak 'n ruimteteleskoop nuttiger vir infrarooisterrekunde.<ref>{{cite web|url=http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/ir_tutorial/irwindows.html|title=Infrared Atmospheric Windows|publisher=Cool Cosmos|access-date=28 Augustus 2016|archive-date=11 Oktober 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181011101051/http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/ir_tutorial/irwindows.html|url-status=dead}}</ref>
Hoe verder 'n voorwerp is, hoe jonger lyk dit. Dit is omdat sy lig ons ná 'n langer tydperk bereik het. Omdat die heelal aan die uitdy is, kry die lig 'n rooiverskuiwing hoe verder dit beweeg, en daarom is voorwerpe op uiterse afstande maklik om in infrarooi te sien.<ref name="ir_astronomy"/> Die JWRT se infrarooivermoëns sal dit na verwagting terug in die tyd laat sien tot met die vorming van die eerste sterrestelsels net 'n paar honderd miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="firstlight">{{cite web|url=http://www.jwst.nasa.gov/firstlight.html|title=Webb Science: The End of the Dark Ages: First Light and Reionization|publisher=Nasa|access-date=9 Junie 2011}}</ref>
Infrarooi straling skyn makliker deur streke met [[ruimtestof]] as [[sigbare lig]]. Waarnemings kan dus in infrarooisterrekunde gemaak word van voorwerpe wat nie in sigbare lig gesien kan word nie weens stof en gas,<ref name="ir_astronomy">{{cite web|url=http://www.ipac.caltech.edu/Outreach/Edu/importance.html|title=Infrared Astronomy: Overview|publisher=NASA Infrared Astronomy and Processing Center|access-date=30 October 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20061208151300/http://www.ipac.caltech.edu/Outreach/Edu/importance.html|archive-date=8 Desember 2006}}</ref> soos die [[molekulêre wolk]]e waarin sterre gebore word, die [[Sirkumstellêre skyf|sirkumstellêre skywe]] waaruit planete ontstaan en die kerns van [[aktiewe sterrestelsel]]s.<ref name="ir_astronomy"/>
Relatief koel voorwerpe (by temperature van minder as 'n paar duisend grade) straal hoofsaaklik in infrarooi uit, soos beskryf deur die [[Max Planck|Wet van Planck]]. Daarom kan die meeste voorwerpe wat koeler as sterre is, beter in infrarooi bestudeer word.<ref name="ir_astronomy"/> Dit sluit wolke in die [[interstellêre medium]], [[bruindwerg]]e, [[planete]] in ons en ander stelsels, [[komete]] en [[Kuipergordel]]voorwerpe in wat met die MIRI bestudeer sal word.<ref name=firstlight/>
=== Koersaanpassings en ontplooiing ===
[[Lêer:James-Webb-Space-Telescope-Deployment-Sequence- Nominal.webm|thumb|links|220px|Die beplande ontplooiing van die JWRT.]]
[[Lêer:Animation Of Webb's Orbit.webm|thumb|links|220px|Animasie van die ruimtetuig se wentelbaan.]]
Van 31 minute tot sowat 13 dae ná lansering is die JWRT se sonpaneel, antenne, sonskild en spieëls ontplooi.<ref name=":1">{{Citation|title=James Webb Space Telescope Deployment Sequence (Nominal)|url=https://www.youtube.com/watch?v=RzGLKQ7_KZQ |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/RzGLKQ7_KZQ|archive-date=23 Desember 2021|url-status=live|pages=1:47|access-date=23 Desember 2021}}</ref>
Die sonpaneel is net ná lansering begin ontplooi, sowat een-en-'n-half minute nadat dit van die tweede fase van die Ariane-vuurpyl geskei het;<ref name ="Fuelsave"/><ref name=ExploreDeploy>{{cite web |title=Gimbaled Antenna Assembly |url=https://webb.nasa.gov/content/webbLaunch/deploymentExplorer.html |website=James Webb Space Telescope |publisher=NASA |access-date=27 Desember 2021}}</ref> dit het effens vroeër gebeur as wat verwag is, omdat die lansering gladder verloop het as wat beplan is. Die skeiding en die sonpaneeluitvouing was albei sigbaar op 'n regstreekse uitsending deur die kamera op die vuurpyl.<ref>{{cite web |last1=Schultz |first1=Isaac |title=New Video Shows Webb Space Telescope's Goodbye to Earth |url=https://gizmodo.com/new-video-shows-webb-space-telescopes-goodbye-to-earth-1848313695 |website=Gizmodo |access-date=7 Januarie 2022 |date=6 Januarie 2022}}</ref>
Sowat 12 uur ná lansering het die teleskoop se twee primêre vuurpyle vir 65 minute gevuur om die eerste van drie beplande koersveranderings te doen.<ref>{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=The First Mid-Course Correction Burn |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/25/the-first-mid-course-correction-burn/ |website=NASA Blogs |access-date=27 Desember 2021}}</ref> Op dag twee het die kommunikasie-antenne outomaties ontplooi.<ref name=ExploreDeploy/> Op 27 Desember, 60 uur ná lansering, het die teleskoop se vuurpyle vir 9 minute 27 sekondes gevuur vir die tweede beplande koersaanpassing op pad na L<sub>2</sub>.<ref>{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=Webb's Second Mid-Course Correction Burn |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/27/webbs-second-mid-course-correction-burn/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref>
Op 28 Desember, drie dae ná lansering, het sendingbeheerders begin met die ontplooiing oor verskeie dae van die JWRT se uiters belangrike sonskild. Die panele wat die skild omhul het, is laat oopgaan en toe is die delikate skildmembraan uitgevou.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Forward Pallet Structure Lowered, Beginning Multiple-Day Sunshield Deployment |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/28/forward-pallet-structure-lowered-beginning-multiple-day-sunshield-deployment/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Aft Sunshield Pallet Deployed |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/28/aft-sunshield-pallet-deployed/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref>
Op 29 Desember het beheerders die toringstruktuur ontplooi vir die skei van die twee hoofdele van die sterrewag – die teleskoop met sy spieëls en wetenskaplike instrumente, en die "bus" met die elektronika en aandrywing. Dit het die nodige afstand tussen die dele geskep sodat die teleskoop kan afkoel en die sonskild heeltemal kon oopvou.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Team Begins Process of Extending Deployable Tower Assembly |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/webb-team-begins-process-of-extending-deployable-tower-assembly/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb's Deployable Tower Assembly Extends in Space |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/webbs-deployable-tower-assembly-extends-in-space/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref> Op 30 Desember is bedekkings opgerol wat die sonskild beskerm het en is die skild vir die eerste keer aan die ruimte blootgestel.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Team Releases Sunshield Covers |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/30/webb-team-releases-sunshield-covers/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=31 Desember 2021}}</ref><ref name="Readyshield"/> Op 5 Januarie is die sekondêre spieël ontplooi<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Secondary Mirror Deployment Confirmed |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/05/secondary-mirror-deployment-confirmed/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=6 Januarie 2022 |date=5 Januarie 2022}}</ref> en teen 8 Januarie was die hele teleskoop ontplooi.<ref name="NYT-20220108"/>
Op 24 Januarie, byna 'n maand ná lansering, is die derde koersaanpassing gedoen om die teleskoop in sy halowentelbaan om L<sub>2</sub> te plaas.<ref name="NYT-20220124" /><ref name="NASA-20220124"/>
===Instelling en toetsing===
Op 12 Januarie 2022, terwyl die teleskoop nog op pad na sy bestemming was, het die spieëlinstelling begin. Om die 18 segmente van die primêre spieël in te stel om as een spieël te werk en die toetsing het sowat vyf maande geduur.<ref name="Webb blog 2022-01-13">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/13/mirror-mirroron-its-way/|title=Mirror, Mirror…On itItsay! – James Webb Space Telescope}}</ref><ref name="Webb blog 2022-01-19">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/19/|title=Webb Mirror Segment Deployments Complete – James Webb Space Telescope}}</ref> Vir die spieëls se instelling is dit nodig dat al 18 segmente, en die sekondêre spieël, binne 50 nanometer van mekaar is.<ref name="Webb blog 2022-02-03">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/02/03/photons-incoming-webb-team-begins-aligning-the-telescope|title = Photons Incoming: Webb Team Begins Aligning the Telescope – James Webb Space Telescope}}</ref>
Die eerste [[ster]] wat die teleskoop afgeneem het, is die helder HD 84406 van die 6de [[magnitude]] in die [[Groot Beer]].<ref name="GZM-20220204">{{cite news |last=Dvorsky |first=George |title=Webb Space Telescope Successfully Sees Its First Glimmer of Light - HD 84406 will go down in history as the first star spotted by the $10 billion space telescope. |url=https://gizmodo.com/james-webb-space-telescop-first-star-light-hd-84406-1848480785 |date=4 Februarie 2022 |work=Gizmodo |accessdate=4 Februarie 2022 }}</ref> Altesaam 156 beelde van die lug is geneem om uit te vind waarheen elk van die 18 segmente aanvanklik wys.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/> Die spieël is nog nie opgelyn nie en die beeld bevat 18 aparte, dowwe foto's, elk met 'n beeld van die ster. Die beelde sal gebruik word om hulle onderskeidelike segmente op te lyn.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/> Elke segment sal dan indvidueel gekorrigeer word om fokusfoute uit te skakel, en dit sal 18 aparte foto's van goeie gehalte tot gevolg hê.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/> Die 18 foto's van elke segment word dan geskuif sodat hulle presies ooreenstem om 'n enkele beeld te skep.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/>
In voorbereiding vir die instelling het Nasa op 3 Februarie 2022 op Twitter aangekondig dat NIRCam die teleskoop se eerste fotons waargeneem het (nog nie volledige foto's nie).<ref name="Webb blog 2022-02-03"/><ref name="first photons"/> Op 11 Februarie 2022 het Nasa aangekondig fase 1 van die instelling is amper voltooi, met elke segment van die primêre spieël wat die teikenster, HD 84406, afgeneem en min of meer opgelyn het.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/>
<gallery align="left" mode="packed" heights="125px">
Beeld:James Webb Space Telescope primary mirror captured by it from Lagrange 2 point.jpg|Selfie: Die JWRT se primêre spieël by sy bestemming.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/>
Beeld:JWST - First images of HD 84406.png|18 beelde van dieselfde ster, HD 84406, deur die 18 ongefokusde spieëlsegmente.
Beeld:JWST - First images of HD 84406 (segments marked).png|Beeld ná fase 1, met die segmente aangedui wat elke foto geneem het.
Beeld:JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment.png|18 ongefokusde beelde van HD 84406.
Beeld:JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment (segments marked).png|'n Foto van HD 84406 ná die voltooiing van fase 1.
Beeld:JWST commissioning - HD 84406 animated segment alignment.gif|Ná fase 2, met die effek voor en ná segmentoplyning.
Beeld:JWST commissioning - HD 84406 after image stacking.jpg|Ná fase 3, met die 18 segmente "opeengestapel".
Beeld:JWST Telescope alignment evaluation image labeled.jpg|Die ster 2MASS J17554042+6551277, soos afgneem deur die NIRCam-instrument.
Beeld:JWST Nircam alignment selfie labeled.jpg|'n "Selfie" deur die NIRCam tydens die instellingsproses.
Beeld:Webb_image_sharpness_check_details.png|Skerp gefokusde sterre in die sigveld van elke instrument wys die teleskoop is ten volle ingestel en in fokus. Die grootte en posisie van elke beeld hier wys die relatiewe rangskikking van die Webb-instrumente in die beeldvlak.
Beeld:MIRI test image of the Large Magellanic Cloud - Spitzer vs webb LMC.png|'n Vergelyking tussen foto's deur die [[Spitzer-ruimteteleskoop]] (links) en die JWRT<ref name="UT-20220502">{{cite news |last=Atkinson |first=Nancy |title=Now, We can Finally Compare Webb to Other Infrared Observatories |url=https://www.universetoday.com/155686/now-we-can-finally-compare-webb-to-other-infrared-observatories/ |date=2 Mei 2022 |work=Universe Today |accessdate=12 Mei 2022 }}</ref>
</gallery>
==Wetenskaplike resultate==
Die uitreiking van die eerste volkleurbeelde en spektroskopiese data het op 12 Julie 2022 plaasgevind. Dit was ook die amptelike begin van Webb se algemene wetenskaplike operasies. Die Amerikaanse president [[Joe Biden]] het die eerste foto, [[Webb se Eerste Diepveld]], op 11 Julie 2022 onthul<ref name="NASA-20220711">{{cite news |last=Garner |first=Rob |title=NASA’s Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet |url=https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet |date=11 July 2022 |work=[[NASA]] |accessdate=12 July 2022 }}</ref><ref>https://twitter.com/NASA/status/1546290906046816256?s=20&t=XQLf6s1HiGOLerxFwCZJWQ</ref> (sien die foto links heel bo).
Nasa het die lys waarnemings bekend gemaak wat ook uitgereik word:<ref>{{Cite web |last=Timmer |first=John |date=2022-07-08 |title=NASA names first five targets for Webb images |url=https://arstechnica.com/science/2022/07/nasa-names-first-five-targets-for-webb-images/ |access-date=2022-07-08 |website=Ars Technica |language=en-us}}</ref>
* Carina-newel
* WASP-96b
* [[Suidelike Ring-newel]]
* [[Stephan se Kwintet]]
* SMACS J0723.3-7327, 'n [[gravitasielens]]beeld van baie verafgeleë sterrestelsels.
Op 14 Julie 2022 het Nasa vir die eerste keer beelde van [[Jupiter]] en verwante gebiede uitgereik, insluitende infrarooibeelde deur die JWRT.<ref name="NYT-20220715">{{cite news |last=Chang |first=Kenneth |title=NASA Shows Webb's View of Something Closer to Home: Jupiter - The powerful telescope will help scientists make discoveries both within our solar system and well beyond it. |url=https://www.nytimes.com/2022/07/15/science/webb-telescope-jupiter-images.html |date=15 July 2022 |work=The New York Times |accessdate=16 July 2022 |archive-date=16 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220716000145/https://www.nytimes.com/2022/07/15/science/webb-telescope-jupiter-images.html/ |url-status=live }}</ref>
Binne twee weke ná die eerste JWRT-foto's het verskeie koerante 'n groot reeks vroeë sterrestelsels beskryf wat vermoedelik van 235 miljoen jaar (''z''=16,7) tot 280 miljoen jaar ná die [[Oerknal]] bestaan het, veel vroeër was wat voorheen vermoed is. Die resultate moet nog bevestig word.<ref>{{cite news |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-62311562 |access-date=26 July 2022 |work=BBC News |date=26 July 2022 |archive-date=26 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220726164247/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-62311562 |url-status=live }}</ref> Op 17 Augustus 2022 het Nasa 'n groot mosasïekbeeld van 690 individuele raampies uitgereik wat deur die nabyinfrarooikamera op die JWRT geneem is van talle baie vroeë sterrestelsels.<ref name="UT-20220817">{{cite news |last=Atkinson |first=Nancy |title=Here’s the Largest Image JWST Has Taken So Far |url=https://www.universetoday.com/157168/heres-the-largest-image-jwst-has-taken-so-far/ |date=17 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=18 August 2022 }}</ref><ref name="ES-20220818">{{cite news |last=Whitt |first=Kelly Kizer |title=Webb’s largest image of galaxies yet |url=https://earthsky.org/space/webb-largest-image-of-galaxies-yet/ |date=18 August 2022 |work=Earth & Sky |accessdate=19 August 2022 }}</ref> Van die sterrestelsels, soos [[CEERS-93316]], het 'n geraamde [[rooiverskuiwing]] van ''z''=16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=18 August 2022 }}</ref>
<gallery caption="Eerste beelde deur die JWRT" mode="packed" heights="100">
Beeld:NASA’s Webb Reveals Cosmic Cliffs, Glittering Landscape of Star Birth.jpg|Carina-newel
Beeld:NASA’s Webb Captures Dying Star’s Final ‘Performance’ in Fine Detail.png|[[NGC 3132]]
Beeld:Stephan's Quintet taken by James Webb Space Telescope.jpg|[[Stephan se Kwintet]]
Beeld:NASA’s Webb Sheds Light on Galaxy Evolution, Black Holes.png|Stephan se Kwintet
Beeld:WASP-96b spectrum (JWST).jpg|Die spektrum van WASP-96b
</gallery>
<gallery caption="Die [[Wawielsterrestelsel]], 500 miljoen ligjare van die Son af in die [[Beeldhouer (sterrebeeld)|Beeldhouer]]" mode="packed" heights="120">
Beeld:Cartwheel Galaxy JWST NIRCam+MIRI Full Res.png|NIRCam/MIRI-samestelling
Beeld:Cartwheel Galaxy JWST NIRCam Full Res.png|NIRCam
Beeld:Cartwheel Galaxy JWST MIRI Full Res.png|MIRI
</gallery>
== Verwysings ==
{{Verwysings|4}}
== Nog leesstof ==
* {{cite journal|title=The James Webb Space Telescope|author=Jonathan P. Gardner|s2cid=118865272|display-authors=et al.|doi=10.1007/s11214-006-8315-7|journal=Space Science Reviews|volume=123|issue=4 |date=November 2006|pages=484–606|arxiv=astro-ph/0606175|bibcode=2006SSRv..123..485G}} Die amptelike saak van die JWRT, 2006.
* {{cite journal|title=Scientific discovery with the James Webb Space Telescope|author=Jason Kalirai|s2cid=85539627|doi=10.1080/00107514.2018.1467648|journal=Contemporary Physics|volume=59|issue=3|date=April 2018|pages=259–290|arxiv=1805.06941|bibcode=2018ConPh..59..251K}} 'n Oorsig oor die JWRT se vermoëns
== Eksterne skakels ==
* [http://www.jwst.nasa.gov Amptelike webtuistes Nasa], [http://www.stsci.edu/jwst/ STScI], [http://sci.esa.int/jwst ESA]
* [http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=JWST James Web-ruimteteleskoop] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110516142347/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=JWST |date=16 Mei 2011 }} by [http://solarsystem.nasa.gov Nasa se Sonnestelsel-verkenning]
{{Commons-kategorie inlyn|James Webb Space Telescope}}
* [https://jwst.nasa.gov/content/webbLaunch/whereIsWebb.html?units=metric JWST NASA – '''*TRACKING*''' page − from Launch to L2]
* [https://jwst.nasa.gov/content/about/orbit.html JWRT NASA – About] − Tydlyn-detail / JWRT-wentelbaan / L2 / Kommunikasie
* [https://archive.today/wip/31zfk JWRT-teks – Krietiekste gebeure – lansering en ontplooiing] (Desember 2021)
* [https://www.youtube.com/watch?v=aICaAEXDJQQ JWST Video (031:22): Highlights − Technical Engineering Details] (Desember 2021)
* [https://www.youtube.com/watch?v=v6ihVeEoUdo JWST Video (012:02): 1st Month – Launching and Deployment] (animasie; Januarie 2017)
* [https://www.youtube.com/watch?v=uUAvXYW5bmI JWST Video (008:06): 1st Month − Launching and Deployment] (bywerking; Oktober 2021)
===Videoskakels – ontplooiings===
* [https://www.youtube.com/watch?v=ViXoWdbF-Ys {{small|'''LAUNCH''' (005:07; 25 Dec 2021)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=dRqHlta6lr8 {{small|'''SEPARATION''' (003:14; 25 Dec 2021)]}} ([https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Videos/2021/12/Webb_separation_from_Ariane_5 mirror]) '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=IBPNi7uGgWM {{small|'''SUNSHIELD''' (152:45; 04 Jan 2022)]}} '''=>'''
* [https://www.youtube.com/watch?v=-EnlaXnFcGs {{small|'''SECONDARY MIRROR''' (087:15; 05 Jan 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=tlGTem8vkB0 {{small|'''PRIMARY MIRROR''' (242:29; 08 Jan 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=6cUe4oMk69E {{small|'''CRUISE TO L<sub>2</sub>''' (ongoing; 000:19; Jan 2022)]}} '''=>'''
* [https://www.youtube.com/watch?v=DYDNS471jc8 {{small|'''ADJUSTMENTS, TESTINGS & CALIBRATIONS''' (ongoing; 007:14; Jan-Mar 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=4Pl749Dgx0A {{small|'''FIRST LIGHT''' (ongoing; 007:30; Mar 2022)]}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop| ]]
21ck46ytn5h3z9r1aeqdytc0wskjwcy
Chronologie van die heelal
0
95654
2521064
2499181
2022-08-22T20:35:50Z
Burgert Behr
2401
Donker eeue
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Reion diagram af.jpg|duimnael|290px|Die diagram wys die chronologie van die heelal.]]
Hierdie '''chronologie van die heelal''' beskryf die geskiedenis en toekoms van die [[heelal]] aan die hand van die [[Oerknal]]teorie, die wetenskaplike model wat die ontstaan van die heelal volgens die [[algemene relatiwiteitsteorie]] verduidelik.
Die oomblik dat die heelal vermoedelik skielik vanuit ’n uiters klein punt, of [[Singulariteit (sterrekunde)|singulariteit]], begin uitsit het, is bekend as die Oerknal. Vanaf 2013 word dié tydstip beskou as 13,798 ± 0,037 miljard jaar gelede.<ref name='planck_cosmological_parameters'>{{cite journal | arxiv=1303.5076 | title=Planck 2013 results. XVI. Cosmological parameters | author=Planck collaboration | journal=Submitted to Astronomy & Astrophysics | date=2013|bibcode = 2014A&A...571A..16P | doi=10.1051/0004-6361/201321591}}</ref> Die evolusie van die heelal kan in drie fases verdeel word.
== Baie vroeë heelal ==
{{Natuurtydlyn}}
=== Planck-tydperk ===
: ''Tot 10<sup>-43</sup> sekonde ná die Oerknal''
Die Planck-tydperk lui die geboorte van die heelal in. In dié tyd bestaan die vier [[basiese natuurkrag]]te ([[sterk kernkrag]], [[Elektromagnetisme|elektromagnetiese krag]], [[swak kernkrag]] en [[swaartekrag]]) nog nie. Volgens die [[algemene relatiwiteitsteorie]] het die hele heelal ontstaan uit een baie klein punt, of singulariteit.
Alle idees oor dié tyd is spekulatief. Heelwat ander modelle bestaan wat grootliks van die Oerknaltoerie verskil.
=== Groot verenigingstydperk ===
: ''Tussen 10<sup>-43</sup> en 10<sup>-36</sup> sekonde ná die Oerknal''<ref name="autogenerated1">B. Ryden (2003) – ''Introduction to Cosmology'', Addison-Wesley, p. 196</ref>
In dié tydperk, wat volg op die Planck-tydperk, skei swaartekrag van die ander basiese natuurkragte, terwyl die ander verenig bly. Die vroegste [[elementêre deeltjie]]s en [[antideeltjie]]s ontstaan.
=== Elektroswak tydperk ===
: ''Van 10<sup>-36</sup> tot 10<sup>-12</sup> sekonde ná die Oerknal''
In dié tydperk splits die sterk kernkrag af van die elektrokernkrag en is daar altesaam drie basiese natuurkragte. Ook die oorgang vind plaas van die vakuum na die toestand waarin deeltjes hul [[rusmassa]] kry.
=== Uitdyingstydperk ===
: ''Tot 10<sup>-32</sup> sekonde ná die Oerknal''
Dié tydperk word veroorsaak deur die skeiding van die sterk kernkrag. Die heelal ondergaan ’n uiters vinnige uitdying.
== Vroeë heelal ==
=== Kwarktydperk ===
: ''Van 10<sup>-12</sup> tot 10<sup>-6</sup> sekonde ná die Oerknal''
[[Kwark]]e, [[elektron]]e en [[neutrino|neutrino's]] vorm in groot getalle toe die heelal afkoel tot onder 10 biljard grade C.
Die vier basiese natuurkragte neem hul huidige vorm aan. [[Kwark]]e en antikwarke vernietig mekaar by kontak, maar in ’n proses bekend as [[bariogenese]] oorleef ’n oorskot kwarke.
=== Hadrontydperk ===
: ''Van 10<sup>-6</sup> tot 1 sekonde ná die Oerknal''
Die temperatuur van die heelal koel af tot sowat 1 biljoen grade C. [[Hadron]]e, insluitende [[barion]]e soos [[proton]]e en [[neutron]]e, vorm. Oorblyfsels van hierdie oorgang is sekere soorte [[donker materie]] (aksione, [[swartkolk]]e). Dit kon ook die materie ’n nie-homogene struktuur gegee het, wat van invloed was by die latere vorming van [[atoomkern]]s.
=== Leptontydperk ===
: ''Van 1 sekonde tot 3 minute ná die Oerknal''
Die meeste (maar nie alle) hadrone en antihadrone vernietig mekaar aan die einde van die hadrontydperk. Neutrone en protone kan nie meer ongehinderd in mekaar oorgaan nie. Die belangrikste gevolg hiervan is dat daar ongeveer sewe keer soveel protone as neutrone is, wat weer tot gevolg het dat die heelal grotendeels uit waterstof bestaan.<ref>[http://www.knowledgetreeproject.org/beginningweb.htm The Timescale of Creation]</ref>
Die talryke agtergrondneutrino's wat sedertdien sonder wisselwerkings op ons toestroom, kry nou hul digtheid. [[Lepton]]e (soos [[elektron]]e) en antileptonen (soos [[positron]]e) oorheers die massa van die heelal. Verskillende moontlike vorme van donker materie onttrek hulle in dié stadium aan die wisselwerkings met normale materie.
Kort daarna vind die laaste groot vernietiging van antimaterie plaas: elektrone en positrone verplaas hul hitte na die agtergrondfotone, wat daardeur nou effens meer energie het as neutrino's.
=== Nukleosintese ===
: ''Van 3 tot 20 minute ná die Oerknal''
Die temperatuur van die heelal daal tot sowat 1 miljard grade C, waarop protone en neutrone aan mekaar bly vasklou. Dié proses word [[nukleosintese]] genoem.<ref>[http://www.astro.ucla.edu/~wright/BBNS.html Detailed timeline of Big Bang nucleosynthesis processes]</ref>
Die oorgrote meerderheid van alle neutrone vorm saam met protone [[helium]]kerns. Van die res vorm die grootste deel [[deuterium]]kerns, en dit wat oorbly, vorm hoofsaaklik [[litium]] en ’n minimale hoeveelheid swaarder elemente.
=== Fotontydperk ===
: ''Van 3 minute tot 240 000 jaar ná die Oerknal''
Tydens dié lang tydperk van geleidelike afkoeling word die heelal gevul met plasma: ’n warm, ondeursigtige massa atoomkerns en elektrone. Nadat die meeste leptone en antileptone mekaar aan die einde van die leptontydperk vernietig het, oorheers die fotone die energie van die heelal.
=== Rekombinasietydperk ===
: ''Van 240 000 tot 300 000 jaar ná die Oerknal''
Terwyl die temperatuur van die heelal daal tot sowat 3 000 grade C (ongeveer die helfte van dié op die [[Son]] se oppervlak) en die digtheid ook bly daal, vang elektrone waterstof- en heliumatome op (beter bekend as rekombinasie), waardeur die elektriese lading wat die elektrone met hul saamdra, geneutraliseer word. Met die elektrone wat nou aan atome gebind is, word die heelal eindelik deursigtig vir lig.
Terwyl die heelal uitdun, neem die wisselwerking tussen die materie en straling af. Die vervaardiging van fotone eindig vroeg, terwyl die energieuitwisseling tussen die deeltjies nog ’n tyd lank voortduur. Die laaste fase van die omskakeling van die oorspronklike energie in die meeste agtergrondfotone wat ons nou waarneem, vind ook in dié tydperk plaas.
Teen die einde van dié tydperk bestaan die heelal uit sowat 75% waterstof en 25% helium, met net spore van litium.
=== "Donker eeue" ===
: ''Van 300 000 tot 150 miljoen jaar ná die Oerknal''
Die tydperk ná die vorming van die eerste atome en voordat die eerste sterre verskyn, word die "donker eeue" genoem. Hoewel fotone steeds aktief is, is die heelal donker. Met net verspreide materie wat oorgebly het, is daar min aktiwiteit in die heelal ná hierdie tydperk en dit word oorheers deur geheimsinnige [[donker materie]].
== Struktuurvorming ==
[[Lêer:Hubble ultra deep field.jpg|duimnael|245px|Die Hubble-ultradiepveld wys sterrestelsels uit die vroeë bestaan van die heelal.]]
Die struktuurvorming van die heelal het in verskeie stappe plaasgevind, met klein liggame wat voor groter stelsels gevorm het:
=== Reïonisasie ===
: ''150 miljoen tot 1 miljard jaar ná die Oerknal''
Die eerste sterre en kwasars begin vorm vanweë die samedrukking van gas weens swaartekrag. Die intense straling wat hulle uitstraal, reïoniseer die omringende heelal. Van dié tydstip af bestaan die grootste deel van die heelal uit plasma.
=== Stervorming ===
Die eerste sterre, mees waarskynlik [[Metaal (astronomie)#Populasie I, II en III|Populasie III-sterre]], begin die ligte elemente wat met die Oerknal gevorm het (waterstof, helium en litium), omskakel in swaarder elemente. Geen Populasie III-sterre is al waargeneem nie, en ons begrip van hul vorming en evolusie kom van rekenaarmodelle.<ref>[http://www.physorg.com/news6689.html ''Ferreting Out The First Stars''; physorg.com]</ref>
=== Vorming en evolusie van sterrestelsels ===
Groter volumes materie word saamgedruk en vorm sterrestelsels. Populasie II-sterre vorm vroeg in dié proses en Populasie I-sterre later.
Johannes Schedler het in ’n projek die kwasar CFHQS 1641+3755 altesaam 12,7 miljard ligjare van hier geïdentifiseer<ref>[http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap070906.html APOD: 2007 September 6 – Time Tunnel<!-- Bot generated title -->]</ref> – dit is gevorm toe die heelal net 7% so oud soos nou was. Op 11 Julie 2007 het Richard Ellis van die Kaliforniese Tegnologie-instituut in [[Pasadena, Kalifornië|Pasadena]] en sy span op Mauna Kea ses stervormende sterrestelsels sowat 13,2 miljard ligjare van hier met ’n Keck II-teleskoop ontdek – hulle is dus gevorm toe die heelal net 500 miljoen jaar oud was.<ref>"New Scientist", 14 Julie 2007</ref> Net sowat 10 sulke buitengewoon vroeë voorwerpe is tans bekend.<ref>[http://mcdonaldobservatory.org/news/releases/2007/0608a.html HET Helps Astronomers Learn Secrets of One of Universe's Most Distant Objects<!-- Bot generated title -->]</ref>
Die [[Hubble-ultradiepveld]] wys hoe ’n paar kleiner sterrestelsels verenig het om groteres te vorm. Hulle is 13 miljard ligjare van die Aarde af en het dus gevorm toe die heelal net 5% so oud soos nou was.<ref>[http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap040309.html APOD: 2004 March 9 – The Hubble Ultra Deep Field<!-- Bot generated title -->]</ref>
Die dun skyf van die [[Melkweg]] het na raming 8,8 miljard jaar gelede gevorm.<ref>Eduardo F. del Peloso a1a, Licio da Silva a1, Gustavo F. Porto de Mello and Lilia I. Arany-Prado (2005), "The age of the Galactic thin disk from Th/Eu nucleocosmochronology: extended sample" (Proceedings of the International Astronomical Union (2005), 1: 485-486 Cambridge University Press)</ref>
=== Vorming van groepe, swerms en superswerms ===
Swaartekrag veroorsaak dat sterrestelsels na mekaar toe aangetrek word en [[Sterrestelselswerm|groepe stelsels, swerms]] en [[superswerm]]s vorm.
=== Ontstaan en evolusie van die sonnestelsel ===
: ''9 miljard jaar ná die Oerknal''
Die [[Sonnestelsel]] begin 4,6 miljard jaar gelede vorm, sowat 9 miljard jaar ná die Oerknal. ’n Deel van ’n [[molekulêre wolk]] van waterstof en spore van ander elemente word deur swaartekrag saamgepers en vorm ’n groot sfeer in die middel wat later die [[Son]] word, sowel as ’n omringende [[protoplanetêre skyf]]. Eindelik vorm ’n magdom voorwerpe uit die skyf en dit word nog later [[Planeet|planete]], [[asteroïde]]s en [[Komeet|komete]].
Die Son is ’n laatgenerasie-ster en bevat onder meer elemente wat deur vorige generasies geskep is.
== Uiteindelike lot ==
Nes met die vertolking van gebeure in die baie vroeë heelal, is vooruitgang in basiese [[fisika]] nodig om te weet wat die heelal se uiteindelik lot sal wees. Hier onder is ’n paar moontlikhede.
=== Lot van die Sonnestelsel ===
: ''Oor 1 tot 5 miljard jaar''
[[Lêer:Sun red giant af.svg|duimnael|Die relatiewe grootte van die Son soos dit tans is (inlas) teenoor sy grootte in die rooireusstadium.]]
Oor ’n tydperk van 1 miljard jaar of langer sal die Aarde en die Sonnestelsel onstabiel raak. Die Aarde se bestaande biosfeer sal na verwagting oor sowat 1 miljard jaar verdwyn omdat die Son se toenemende hitte die bestaan van lewe en vloeibare water onmoontlik sal maak;<ref name=Schroder2008>{{cite journal|author= K. P. Schroder, Robert Connon Smith|title= Distant future of the Sun and Earth revisited|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=386|issue= 1 |pages=155–163 | date=2008 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |bibcode=2008MNRAS.386..155S |arxiv = 0801.4031 }}</ref> die Aarde se [[magneetveld]]e, ashelling en [[atmosfeer]] is onderworpe aan langtermynveranderings; en die Sonnestelsel self sal eindelik chaoties raak.<ref name=laskar94>{{cite journal
|title=Large-scale chaos in the solar system
|author=J. Laskar
|journal=Astronomy and Astrophysics
|volume=287
|pages=L9–L12
|date=1994
|bibcode=1994A&A...287L...9L }}</ref>
Oor sowat 5,4 miljard jaar sal die Son se kern warm genoeg word om waterstoffusie in sy omringende laag te begin.<ref name="Schroder2008" /> Die buitenste lae van die Son sal geweldig uitsit en die Son sal ’n stadium binnegaan bekend as die [[rooireus]]fase.<ref>{{cite web |title=Introduction to Cataclysmic Variables (CVs) |work=NASA Goddard Space Center |date=2006 |url=http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/cvs/cvstext.html |access-date=29 Desember 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200507212645/https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/cvs/cvstext.html |archive-date=7 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Binne 7,5 miljard jaar sal die Son uitsit tot ’n radius van 1,2 [[AE]]; dit is 256 keer so groot soos nou. Eindelik sal die Aarde en ander twee binneste planete in die Son verdwyn en vernietig word.<ref>{{cite news |url=http://www.newscientist.com/article/dn13369 |title=Hope dims that Earth will survive Sun's death |last=Palmer |first=Jason |date=22 Februarie 2008 |work=New Scientist |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402155554/http://www.newscientist.com/article/dn13369 |archive-date=2 April 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Son sal nog ’n paar miljard jaar lank bestaan totdat net sy kern oorbly as ’n [[witdwerg]]. Ná nog etlike miljarde jare sal die Son heeltemal ophou skyn en ’n [[swartdwerg]] word.<ref name=Fontaine2001>{{cite journal|title=The Potential of White Dwarf Cosmochronology | author=G. Fontaine, P. Brassard, P. Bergeron | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | volume=113|issue=782 | pages=409–435 | date=2001 | doi=10.1086/319535 | url = http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/319535|accessdate=2008-05-11 | bibcode=2001PASP..113..409F }}</ref>
=== Groot Uiteenskeuring ===
: ''Oor ≥20 miljard jaar''
Hierdie scenario is net moontlik indien die digtheid van [[donker energie]] oneindig toeneem. In dié geval sal die uitdyingstempo van die heelal sonder perke versnel. Stelsels wat deur swaartekrag gebind word, soos sterrestelselswerms, sterrestelsels en eindelik ook die Sonnestelsel, sal uitmekaargeruk word. Op die ou end sal die uitdying so vinnig verloop dat dit die elektromagnetiese kragte wat molekules en atome bymekaarhou, sal oorkom. Dan sal selfs atoomkerns eindelik uitmekaargeruk word en die heelal soos ons dit ken, sal as ’n ongewone soort swaartekragsingulariteit eindig.
Teen daardie tyd sal die uitdyingstempo van die heelal oneindigheid bereik het sodat alle kragte (ongeag hoe groot) wat voorwerpe saambind (ongeag hoe sterk) deur die uitdying oorweldig sal word, en alles sal letterlik uitmekaargeskeur word.
=== Groot Samepersing ===
: ''Oor ≥10<sup>2</sup> miljard jaar''
As die energiedigtheid van donker materie negatief is of die heelal ’n geslote vorm het, is dit moontlik dat die uitdying van die heelal omgekeer sal word en dat dit dan inmekaargepers sal word tot in ’n warm, digte toestand of totdat dit ’n swartkolksingulariteit vorm. Laasgenoemde sal dan òf die einde van die heelal wees òf opnuut ’n oerknal tot gevolg hê.
Huidige waarnemings dui daarop dat hierdie model onwaarskynlik is en dat die heelal sal aanhou uitsit.
=== Groot Vriesing ===
: ''Oor ≥10<sup>5</sup> miljard jaar''
Dié scenario is moontlik as die heelal aanhou uitsit. Oor sowat 10<sup>14</sup> jaar of minder sal bestaande sterre uitbrand, geen nuwe sterre sal vorm nie en die heelal sal donker word.<ref name=dying>A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects, Fred C. Adams and Gregory Laughlin, ''Reviews of Modern Physics'' '''69''', #2 (April 1997), pp. 337–372. {{bibcode|1997RvMP...69..337A}}. {{DOI|10.1103/RevModPhys.69.337}}.</ref><sup>, §IID.</sup> Oor ’n veel langer tydperk sal sterrestelsels verdamp wanneer die steroorblyfsels in hulle in die ruimte verdwyn, en [[swartkolk]]e sal deur die [[Hawking-straling]] verdamp.<ref name=dying /><sup>, §III, §IVG.</sup>
Volgens sommige teorieë sal protonverval ná minstens 10<sup>34</sup> jaar die oorblywende interstellêre gas en steroorblyfsels omskakel in leptone (soos positrone en elektrone) en fotone. Sommige positrone en elektrone sal dan rekombineer as fotone.<ref name=dying /><sup>, §IV, §VF.</sup> In dié geval sal die heelal ’n hoë-[[entropie]]-toestand bereik en uit ’n bad van deeltjies en lae-energiestraling bestaan. Dit is onseker of dit eindelik [[termodinamiese ewewig]] sal bereik.<ref name=dying /><sup>, §VIB, VID.</sup>
=== Hittedood ===
: ''Oor ≥10<sup>1000</sup> jaar''
Hittedood is ’n moontlike finale stadium van die heelal en kan gebeur oor sowat 10<sup>1000</sup> jaar. In so ’n geval sal die heelal ’n toestand binnegaan waar dit geen termodinamiese vrye energie het om beweging of lewe te onderhou nie. Die term dui nie op enige spesifieke absolute temperatuur nie, maar op die feit dat die heelal ’n toestand van maksimum entropie sal bereik waarin alle energie in hitte omgeskakel sal wees en geen veranderinge moontlik is nie.
== Sien ook ==
*[[Tydlyn van die verre toekoms]]
*[[Portaal:Sterrekunde|Sterrekundeportaal]]
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Bronne ==
* [http://wiki.fok.nl/index.php/Kosmologie Een introductie in de Kosmologie] op de Wikipagina van Fok.nl. URL besoek op 13 Mei 2013.
* Chaisson, E., (2001). ''Cosmic Evolution: The Rise of Complexity in Nature'', Harvard University Press, ISBN 0-674-00987-8; sien ook [https://www.cfa.harvard.edu/~ejchaisson/cosmic_evolution/docs/splash.html Cosmic Evolution]
* {{cite journal | title=Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Data Processing, Sky Maps, and Basic Results | first=G. | last=Hinshaw | journal=Astrophysical Journal Supplement | volume=180 | issue=2| pages=225–245 | year=2009 | url=http://lambda.gsfc.nasa.gov/product/map/dr3/pub_papers/fiveyear/basic_results/wmap5basic.pdf |format=PDF| doi=10.1088/0067-0049/180/2/225 | arxiv=0803.0732 | bibcode=2009ApJS..180..225H}}
* Mukhanov, V: "Physical foundations of Cosmology", pg. 120, Cambridge 2005
* {{cite news|last=Amos|first=Jonathan|title=Quasars illustrate dark energy's roller coaster ride|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-20303592|accessdate=13 November 2012|newspaper=BBC News|date=2012-11-13}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:nl:Chronologie van het heelal|Nederlandse]] en die [[:en:Chronology of the universe|Engelse Wikipedia]]
{{Normdata}}
[[Kategorie:Fisiese kosmologie]]
hduux1hdqtwyh68ljbt6z9xrg4ysrdr
Meer van Genève
0
101367
2521060
2410144
2022-08-22T20:15:08Z
Karel Anthonissen
317
Kategorie
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Waterliggaam
| Naam = Meer van Genève
| Beeld = Genfersee satellit.jpg
| Beeld_byskrif = Satellietbeeld van die Meer van Genève
| Kaart = Genfersee DE.png
| Kaart_byskrif = Kaart van die Meer van Genève
| Koördinate = {{Koördinate|46|26|N|6|33|O|type:waterbody_scale:5000000|aansig=inlyn,titel}}
| Ligging = [[Frankryk]], [[Switserland]]
| Soort = Binnemeer
| Oppervlakte = 580,03 km² (224 myl²)
| Gem_diepte = 154,4 m (507 vt)
| Maks_diepte = 310 m (1 020 vt)
| Volume = 89 km³ (72 myl³)
| Oppervlakhoogte = 372 m (1 220 vt)
| Lengte = 73 km (45 myl)
| Breedte = 14 km (8,7 myl)
| Opvangsgebied = 7 975 km² (3 079 myl²)
| Omtrek =
| Invloei = [[Rhône]], Dranse
| Uitvloei = [[Rhône]]
| Eiland = Île de Peilz, Château de Chillon, Île de Salagnon, Île de la Harpe, Île Rousseau, Île de Choisi
| Nedersettings = [[Genève]] (CH), [[Lausanne]] (CH), Evian (F), [[Montreux]] (CH), Thonon (F), Vevey (CH)
| Gevries =
| Rangorde_volume =
}}
[[Lêer:Lac Léman entre Glion et Caux.JPG|duimnael|links|Die Meer van Genève tussen Glion en Caux]]
[[Lêer:Lake Geneva after storm.jpg|duimnael|links|Die Meer van Genève ná 'n donderbui]]
[[Lêer:View from the Lavaux.jpg|duimnael|links|'n Uitsig oor die dorpie Épesses en die Lavaux-wingerdterrasse wat deur [[Unesco]] tot [[wêrelderfenisgebied]] verklaar is]]
Die '''Meer van Genève''' ([[Frans]]: ''lac Léman'' of ''le Léman'', selde ''lac de Genève''; [[Duits]]: ''Genfersee'', in [[Afrikaans]] soms ook '''Geneefse Meer''' genoem) is 'n uitgestrekte meer aan die noordekant van die [[Alpe]]reeks. Die Franse naam ''Léman'' is afgelei van die [[Kelties|Keltiese]] ''lem an'' "Groot Water".<ref>[https://www.myswitzerland.com/de-de/genfer-see.html ''myswitzerland.com: Genfersee - Lac Léman. Besoek op 28 Julie 2018'']</ref>
Die meer maak administratief deel uit van [[Switserland]] (59,5 persent van sy totale oppervlakte van 580 km<sup>2</sup>, kantonne Vaud/Waadt, Genève/Genf en Valais/Wallis) en [[Frankryk]] (40,5 persent, département Haute-Savoie). Die meer, wat teen die einde van verskeie [[glasiale tyd|koue periodes]] deur smeltwater van die [[Gletser|Alpegletsers]] gevorm is, is een van die grootstes in [[Wes-Europa]] en die grootste langs die rivierloop van die [[Rhône]]. Dit is die grootste meer in Switserland en die diepste in Frankryk.
Die meer word tradisioneel verdeel in die Haut-Lac (of Bowemeer; die oostelike gedeelte vanaf Villeneuve tot die Lausanne-Evian-linie), die Grand-Lac (Groot Meer; die sentrale gedeelte tot die Nyon-Yvoire-linie) en die Petit-Lac (Klein Meer; die westelike gedeelte tot by [[Genève]]).
Met 'n waterinhoud van 89 miljard kubieke meter is die Meer van Genève die grootste soetwaterbekken van vastelandse Europa.<ref>[http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D8657.php ''Historisches Lexikon der Schweiz: Genfersee'']</ref> Die meer het 'n omvang van 156 km, waarvan 113 km op Switserse gebied. Die gemiddelde waterspieël van 372 m, wat seisoenale skommelinge toon, het in die afgelope eeue nouliks verander. Volgens die interkantonale ooreenkoms van 1884 word 'n stabiele waterpeil deur 'n dam naby die Pont de la Machine in Genève verseker. In skrikkeljare word die waterpeil met 0,5 m verlaag om die oewers skoon te maak en herstelwerk by hawens en damme te doen.
'n Deeglike wetenskaplike verkenning van die meer is deur vier [[duikboot|duikbote]] gedoen, ''Auguste Piccard (PX-8)'' en ''F.-A. Forel (PX-28)'', albei gebou deur Jacques Piccard, en die [[Finland|Fins]]-[[Rusland|Russiese]] ''Mir 1'' en ''Mir 2''.
Die grootste ramp in die gedokumenteerde geskiedenis van die meer is in 563 deur 'n aardverskuiwing naby Tauredunum en die daaropvolgende vloedgolf veroorsaak wat selfs verder afgeleë nedersettings soos Genève getref het.
== Sien ook ==
* [[Lys van Switserse mere]]
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Lake Geneva}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Mere in Europa]]
[[Kategorie:Mere in Switserland]]
[[Kategorie:Mere in Frankryk]]
[[Kategorie:Auvergne-Rhône-Alpes]]
[[Kategorie:Genève]]
52gqisljc1ug67lrudxhq0xmq50py60
Kategorie:Mere in Nederland
14
106833
2521072
2078715
2022-08-22T21:23:26Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
{{Commonskat|Lakes of the Netherlands|Mere van Nederland}}
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
[[Kategorie:Mere in Europa|Nederland]]
[[Kategorie:Mere volgens land|Nederland]]
mbn8hfoxo5irzjkavun2kt7ip15mx88
Refentse Morake
0
110761
2521012
2519751
2022-08-22T16:04:07Z
41.216.202.107
wikitext
text/x-wiki
2521013
2521012
2022-08-22T16:05:30Z
41.216.202.107
Tikvout
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Refentse Morake
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
e3f4jceq1cksceomvrljoinjwmisvc2
2521014
2521013
2022-08-22T16:25:51Z
41.216.202.107
Bygevoeg
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Daisy May Meiring
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
7rg5cajiv8vzlk1sss1hq8n7ryxzcpx
2521015
2521014
2022-08-22T16:29:21Z
41.216.202.107
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Refentsex Morskake
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
gj4st73hlfio72rylj9ho085hjf06rn
2521016
2521015
2022-08-22T16:31:38Z
41.216.202.107
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Refentse Morake 😂
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
20et005zbk5q8qf008o1lrnntaidrud
2521017
2521016
2022-08-22T16:32:53Z
Oesjaar
7467
Wysigings deur [[Special:Contributions/41.216.202.107|41.216.202.107]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]]
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Refentse Morake
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
e3f4jceq1cksceomvrljoinjwmisvc2
2521024
2521017
2022-08-22T17:11:36Z
Aliwal2012
39067
Beskerm "[[Refentse Morake]]": Vandalisme ([Wysig=Laat slegs outomaties bevestigde gebruikers toe] (verval op 22 Februarie 2023 om 17:11 (UTC)) [Skuif=Laat slegs outomaties bevestigde gebruikers toe] (verval op 22 Februarie 2023 om 17:11 (UTC)))
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Musikale kunstenaar
| naam = Refentse Morake
| beeld = Refentse2-427x640.jpg
| beeldgrootte =
| dwarsformaat =
| beeldbeskrywing =
| beeldonderskrif =
| agtergrondkleur = solo
| geboortenaam =
| alias =
| geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028§ion=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref>
| geboorteplek = [[Vereeniging]]
| oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner
| sterfdatum =
| sterfplek =
| genre =
| beroep = [[Sanger]]
| instrument = [[Kitaar]]
| jare_aktief = [[2015]] - [[hede]]
| etiket =
| assosiasies =
| webwerf =
| huidige_lede =
| gewese_lede =
}}
'''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>
Die Facebookvideo het met 30 000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160 000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" />
Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel.
== Diskografie ==
===Albums===
* 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
* 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref>
===Enkelsnitte===
*2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0]
*2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs]
*2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI]
*2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E]
*2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0]
== Eerbewyse ==
* In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Musiekvideo's ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}}
[[Kategorie:Afrikaanse sangers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1997]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]]
[[Kategorie:Zoeloes]]
[[Kategorie:Tswanas]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
e3f4jceq1cksceomvrljoinjwmisvc2
Vygies
0
115531
2520959
2520937
2022-08-22T12:32:59Z
Oesjaar
7467
/* Genera */ Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Taksoboks
| name = Vygie
| image = Mesembryanthemum 0.6 R.jpg
| image_width = 240px
| image_caption = 'n Bokbaaivygie
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Caryophyllales]]
| familia = '''Aizoaceae'''
| familia_authority = Martinov
| subdivision_ranks = Genera
| subdivision = <center>Sien teks</center>
| synonyms_ref =
| synonyms = * ''Ficoidaceae''
* ''Mesembryanthemaceae''
* ''Tetragoniaceae''
}}
'''Vygies''' is vetplante van die [[familie (biologie)|familie]] ''Aizoaceae'', wat, veral in die [[sukkulente Karoo]], in baie [[spesie]]s voorkom. Die ou naam vir hierdie familie is ''Mesembryanthemaceae'' en in Engels word hul dikwels ''Mesembs'' genoem. Die meeste vygies word in die [[Wes-Kaap|Wes-]] en [[Noord-Kaap]] gevind, maar daar is ook drie vygiesoorte wat in [[Gauteng]] en [[Noord-Wes]] deur natuurbewaringsordonansies beskerm word.<ref>{{webaanhaling|url=http://journals.co.za/docserver/fulltext/veld/82/3/2758.pdf?expires=1477003202&id=id&accname=guest&checksum=43A1FF3BA4596FC46418B7F261C1568F|titel=''Vygies van die Noorde'' {{Outeur|Pricscilla Swartz}}, Veld & Flora Sept, 1996}}</ref>
== Taksonomie ==
[[Lêer:Succulents.jpg|duimnael|400px|links|''Lithops marmorata'', ''Frithia pulchra'' en ''Lithops aucampiae'']]
Vygies is 'n groep plante wat vroeër deur [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] almal onder die genus ''Mesembryanthemum'' geplaas is, maar vanaf ongeveer 1921 in ongeveer 125 genera ingedeel is. Sowat 2 500 spesies is reeds beskryf en daar bestaan 'n goeie moontlikheid dat nog meer beskryf kan word.
Hierdie groep plante word dikwels as die familie ''Mesembryanthemaceae'' beskou, maar volgens 'n meer algemeen aanvaarde klassifikasie word die vygies saam met ander plante soos die [[kraalbos]] (''Galenia'') en Hottentotsvye (''Carpobrotus'') onder die familie ''Aizoaceae'' geklassifiseer.
== Genera ==
Die familie omvat 120 [[Genus|genera]]:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:30004741-2</ref>
{{div col|colwidth=22em}}
* ''[[Acrodon]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Acrosanthes]]'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]] & [[Karl Ludwig Philipp Zeyher|Zeyh.]]</small>
* ''[[Aizoanthemopsis]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Aizoanthemum]]'' <small>Dinter ex Friedrich</small>
* ''[[Aizoon]]'' <small>[[Carolus Linnaeus|L.]]</small>
* ''[[Aloinopsis]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Amphibolia]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]] ex Herre</small>
* ''[[Antegibbaeum]]'' <small>Schwantes ex C.Weber</small>
* ''[[Antimima]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Apatesia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Argyroderma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Astridia]]'' <small>Dinter</small>
* ''[[Bergeranthus]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Braunsia]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Brianhuntleya]]'' <small>Chess., S.A.Hammer & I.Oliv.</small>
* ''[[Calamophyllum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Carpanthea]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Carpobrotus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[× Carruanthophyllum]]'' <small>G.D.Rowley</small>
* ''[[Carruanthus]]'' <small>(Schwantes) Schwantes</small>
* ''[[Cephalophyllum]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Cerochlamys]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Chasmatophyllum]]'' <small>(Schwantes) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Cheiridopsis]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Circandra]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Cleretum]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Conicosia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Conophytum]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Cylindrophyllum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Deilanthe]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Delosperma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Dicrocaulon]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Didymaotus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Dinteranthus]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Diplosoma]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Disphyma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Dracophilus]]'' <small>(Schwantes) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemopsis]]'' <small>Rauschert</small>
* ''[[Drosanthemum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Eberlanzia (plant)|Eberlanzia]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ebracteola]]'' <small>Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Enarganthe]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Erepsia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Esterhuysenia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Faucaria]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Fenestraria]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Frithia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Gibbaeum]]'' <small>Haw. ex N.E.Br.</small>
* ''[[Glottiphyllum]]'' <small>Haw.</small>
* ''[[Gunniopsis]]'' <small>Pax</small>
* ''[[Hallianthus]]'' <small>[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
* ''[[Hammeria]]'' <small>Burgoyne</small>
* ''[[Hartmanthus]]'' <small>S.A.Hammer</small>
* ''[[Hereroa]]'' <small>(Schwantes) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Hymenogyne]]'' <small>Haw.</small>
* ''[[Jacobsenia]]'' <small>L.Bolus & Schwantes</small>
* ''[[Jensenobotrya]]'' <small>A.G.J.Herre</small>
* ''[[Jordaaniella]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Juttadinteria]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Khadia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Lapidaria]]'' <small>Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Leipoldtia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lemonanthemum]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Lithops]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Machairophyllum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Malephora]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Malotigena]]'' <small>Niederle</small>
* ''[[Marlothistella]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Mesembryanthemum]]'' <small>L.</small>
* ''[[Mestoklema]]'' <small>N.E.Br. ex Glen</small>
* ''[[Meyerophytum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Mitrophyllum]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Monilaria]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Mossia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Muiria]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Namaquanthus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Namibia]]'' <small>(Schwantes) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Nananthus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Nelia]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Neohenricia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Octopoma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Oophytum]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Orthopterum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Oscularia]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ottosonderia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Peersia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Phiambolia]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Pleiospilos]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Prepodesma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Psammophora]]'' <small>Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Rabiea]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Rhinephyllum]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Rhombophyllum]]'' <small>(Schwantes) Schwantes</small>
* ''[[Roosia]]'' <small>[[Ernst van Jaarsveld|van Jaarsv.]]</small>
* ''[[Ruschia]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschianthus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschiella]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Saphesia]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Sarcozona]]'' <small>J.M.Black</small>
* ''[[Schlechteranthus]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Schwantesia]]'' <small>Dinter</small>
* ''[[Scopelogena]]'' <small>L.Bolus ex A.G.J.Herre</small>
* ''[[Sesuvium]]'' <small>L.</small>
* ''[[Skiatophytum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Smicrostigma]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Stayneria]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Stoeberia]]'' <small>Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Stomatium]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Tanquana]]'' <small>H.Hartmann & Liede</small>
* ''[[Tetragonia]]'' <small>L.</small>
* ''[[Titanopsis]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Trianthema]]'' <small>L.</small>
* ''[[Tribulocarpus]]'' <small>S.Moore</small>
* ''[[Trichodiadema]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Vanheerdea]]'' <small>L.Bolus ex H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Vanzijlia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Vlokia]]'' <small>S.A.Hammer</small>
* ''[[Wooleya]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Zaleya]]'' <small>[[Nicolaas Laurens Burman |Burm.f.]]</small>
* ''[[Zeuktophyllum]]'' <small>N.E.Br.</small>
{{div col end}}
== Groeiwyse en morfologie ==
Vygies is een- of meerjarige [[vetplant]]e en die plantvorm wissel van klein kruide wat slegs uit twee blare bestaan tot klein struike.
Die blare is enkelvoudig en teenoorstaande. Vygies soos die ''[[Lithops]]''- en ander spesies bestaan uit slegs 2 groot, sukkulente blare wat deels met mekaar vergroei is en waartussen die blom verskyn. Heelwat variasie word in die wortels van vygies aangetref en die wortelstelsel is dikwels oppervlakkig sodat dit die min reën wat in die droë dele val, optimaal kan benut.
Sommige vygies het 'n wortelstok, terwyl die wortelstelsel by ander tydens droogtetye soms doodgaan. Die blomme van vygies staan alleen en is opvallend helder gekleur. Byna alle kleure behalwe blou word aangetref. Daar is 4 of 5 meer of minder sukkulente kelkblare en ʼn groot aantal "kroonblare" - in werklikheid staminodes (onvrugbare meeldrade).
== Voortplanting ==
Dikwels word daar ook oorgangsvorme tussen steriele en vrugbare meeldrade aangetref. Die blomme is tweeslagtig. Die vrugte van vygies is gewoonlik kenmerkende doosvrugte wat slegs oopgaan wanneer dit reën. Sodoende word die sade deur reëndruppels uit die vrug geforseer en is die toestande dadelik gunstig vir ontkieming.
Na die reëns gaan die vrugte weer toe en hulle bly toe totdat hulle weer nat word. Verreweg die meeste vygies word in [[Suid-Afrika]] en [[Namibië]] aangetref, veral in die [[Karoo]], [[Boesmanland]], [[Namakwaland]] en die suidelike deel van die [[Namibwoestyn]].
== Verteenwoordigers ==
Een van die bekendste vygiegenera is ''[[Lampranthus]]'', en heelwat gewilde tuinplante behoort ook tot die genus. Hulle is meerjarig, kruipend en blom hoof- saaklik in die lente. Hierdie genus is endemies in Suid-Afrika. Spesies van die genera ''Ruschia'', ''Drosanthemum'' en ''Cephalophyllum'' lyk baie soos die van die genus ''Lampranthus'', en baie van hulle is ook gewilde tuinplante.
Die genus ''Doreanthus'' bestaan uit 10 spesies eenjarige vygies wat ongeveer 10 cm hoog word en tot die Wes-Kaap en Namakwaland beperk is. Die bekendste is die [[Bokbaaivygie]] (''Doreanthus belfidiformis''), wat wêreldwyd as ʼn gewilde tuinplant aangeplant word. Ook die Hottentotsvye (genus ''Carpobrotus'') word as vygies beskou.
Hulle lyk baie soos die ander vygies, behalwe dat sowel hul blare as hul blomme heelwat groter is. Altesaam 23 spesies van hierdie genus word in Suid-Afrika aangetref en 5 spesies elders in die wêreld. Die vrugte van verskeie spesies is eetbaar. Hottentotsvye is geharde plante en word dikwels as grondbedekkings aangeplant. Die genus ''Mesembryanthemum'' bestaan vandag slegs uit ongeveer 74 spesies.
Hulle het almal relatief groot blare wat met watergevulde papille oortrek is. ''Conophytum'', ''Lithops'' en 'n paar ander genera is eienaardige vygies wat by baie droë omstandighede aangepas is en gewild is onder vetplantversamelaars. Hulle bestaan meestal uit slegs 2 blare wat baie soos die klippe in hul omgewing lyk. Ook die spesies van die genus ''Fenestraria'' is eienaardige vygies met 'n ondergrondse wortelstok en slegs enkele blare wat bo die grond te voorskyn kom. Die genus het sy naam te danke aan die sirkelvormige, deursigtige weefsel aan die bokant van die blare wat soos klein venstertjies lyk.
== Tuinbou ==
Vygies is baie gewild as pot- of tuinplante. Hulle kan maklik van saad gekweek word. In Engeland is daar 'n vygievereniging gestig met lede oor die hele wêreld. Die vygiefamilie is die grootste vetplantfamilie en 98 persent daarvan kom in Suid-Afrika voor.<ref>{{cite web |url=http://tuinmaakinsuidafrika.blogspot.com/2015/01/wat-is-tuin-sonder-vygies.html |title=tuinmaakinsuidafrika |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709103338/http://tuinmaakinsuidafrika.blogspot.com/2015/01/wat-is-tuin-sonder-vygies.html |archive-date= 9 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=26 Oktober 2016 }}</ref>
== Sien ook ==
* [[Rooivygie]]
* [[Bokbaaivygie]]
* [[Suurvy]]
* [[Natalse duinevygie]]
* [[Vingervygie]]
* [[Bababoudjies]]
* [[Bokklootjies]]
* ''[[Lithops hookeri]]''
== Bron ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 41, 42
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Vygies| ]]
feriz64wgv90o3qqpmoym0cgmljqphs
Kategorie:Kerkgeboue in België
14
115723
2521081
2407666
2022-08-22T21:54:41Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
{{CommonsKategorie|Churches in Belgium|Kerkgeboue in België}}
[[Kategorie:Geboue en strukture in België]]
[[Kategorie:Christendom in België]]
[[Kategorie:Kerkgeboue volgens land|Belgie]]
c2601nd9hapasx4rn6dcjiiemrju389
Tankwavygie
0
117078
2520960
2259938
2022-08-22T12:34:03Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Taksoboks
| name = Tankwavygie
| image = Tanquana prismatica.jpg
|status = LC
|status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Caryophyllales]]
| familia = ''[[Aizoaceae]]''
| genus = '''''[[Tanquana]]'''''
| genus_authority = H.Hartmann et Liede, 1986.
| species = ''T. prismatica''
| binomial = ''Tanquana prismatica''
| binomial_authority = (Schwantes) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Liede<ref>http://redlist.sanbi.org/species.php?species=198-3</ref>
}}
Die '''Tankwavygie'''<ref>{{webaanhaling|url=https://www.ispotnature.org/node/836440|titel=iSpot {{Outeur|vynbos}}}}</ref> (''Tanquana prismatica'') is 'n [[vygies|vygie]] wat [[endemies (ekologie)|endemies]] aan Suid-Afrika is en in die [[Tankwa Karoo Nasionale Park|Tankwa-Karoo]] voorkom.
Dit kom op klipperige vlaktes voor waar dit min reën (100 – 150 mm). Die dwergplantjie kan klompe vorm met 30 vertakkings. Die jong blare is eiervormig, maar dit word later langwerpig en tot 2,5 – 4 cm lank. Die gespikkelde blare kan groen wees maar ook rooierig word. Van Februarie tot Mei kry hulle geurige blomme met 'n deursnee van 4 cm.<ref>{{webaanhaling|url=https://enjoysucculents.wordpress.com/2016/05/18/tanquana-prismatica-part-1-of-2/|titel=enjoy succulents}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Vygies]]
q1z2wh2tr5t5vtgoefomjxh5afl09m0
Jan van Helmont
0
119257
2521092
2458507
2022-08-22T22:13:03Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Wetenskaplike
| naam = Jan van Helmont
| beeld = Jan Baptist van Helmont portrait.jpg
| beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| beeldonderskrif = Portret van Jan van Helmont deur Mary Beale, ca. 1674
| geboortenaam = Jan Baptist van Helmont
| geboortedatum = {{Geboortedatum|1580|1|12}}
| geboorteplek = [[Brussel]], [[Suidelike Nederlande]]
| sterftedatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1580|1|12|1644|12|30}}
| sterfteplek = Vilvoorde, Suidelike Nederlande
| plek van graf =
| blyplek =
| burgerskap =
| nasionaliteit = Vlaams
| vakgebied = [[Chemie]], [[Fisiologie]], [[medisyne]]
| werkplek =
| alma mater =
| doktorale promotor = Martinus Antonius del Rio, Adam Haslmayr
| akademiese adviseurs =
| doktorale studente =
| ander studente =
| bekend vir = pneumatiese chemie
| beïnvloed deur =
| invloed op = Franciscus Sylvius
| toekennings =
| handtekening =
| webblad =
| voetnotas =
}}
'''Jan Baptista van Helmont''' (Vilvoorde 12 Januarie 1580 – 30 Desember 1644) was 'n Vlaamse chemikus, fisioloog en medikus.
In 1599 verkry hy 'n graad in geneeskunde van die katolieke universiteit van Leuven, in sy tyd in die Spaanse Nederlande.
Hy is veral bekend vir sy navorsing op die gebied van die groei van plante en as die skepper van die woord en begrip ''[[gas]]'', afgelei van die Griekse woord chaos. Hy besef dat daar verskeie stowwe bestaan wat [[gas]]se is en identifiseer die gas [[koolstofdioksied]].<ref>{{cite web |url=http://www.softschools.com/facts/scientists/jan_baptista_van_helmont_facts/1614/ |title=soft schools |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907050825/http://www.softschools.com/facts/scientists/jan_baptista_van_helmont_facts/1614/ |archive-date= 7 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=11 Februarie 2017 }}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Jan Baptiste van Helmont}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Van Helmont, Jan}}
[[Kategorie:Vlaamse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Chemici]]
[[Kategorie:Geneeskundiges]]
[[Kategorie:Geboortes in 1580]]
[[Kategorie:Sterftes in 1644]]
05bs6ywvgylpcue6r4lk1woxzoijc58
Bruce Willis
0
217334
2520952
2457448
2022-08-22T12:18:26Z
Odriskelmac11
115344
uitbrei uit die Engelse wiki
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Akteur
| Naam = Bruce Willis
| Beeld = Bruce Willis by Gage Skidmore 3.jpg
| Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| Beeldonderskrif = Willis in 2018
| Geboortenaam = Walter Bruce Willis
| Alias =
| Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1955|3|19}}
| Geboorteplek = [[Idar-Oberstein]], [[Duitsland]]
| Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]]
| Sterfdatum =
| Sterfplek =
| Ouers =
| Lewensmaat =
| Kinders = 5, insluitende [[Rumer Willis]]
| Skool =
| Universiteit =
| Beroep = Akteur en vervaardiger
| Aktiewe jare = 1980–nou
| Noemenswaardige rolprente =
| Webwerf =
| IMDb = 0000246
| Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges -->
}}
'''Bruce Willis''' (gebore [[19 Maart]] [[1955]]) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur en vervaardiger. Hy is bekend vir sy rolle in die rolprente ''Die Hard'' (1988), ''Pulp Fiction'' (1994), en ''The Sixth Sense'' (1999), en in die televisiereeks ''Moonlighting'' (1985). In Maart 2022 het Willis se familie aangekondig dat hy gaan aftree nadat hy met 'n toestand wat taalkognisie beïnvloed, gediagnoseer is.
== Biografie ==
Willis is op 'n Amerikaanse weermagbasis gebore in Wes-Duitsland. Sy pa was Amerikaans en sy ma Duits. Hy het sy kinderjare in [[New Jersey]] deurgebring en na hoërskool het hy na New York verhuis om ' n akteur te word. Aanvanklik was dit rolle in toneelstukke.
Willis was met die aktrise [[Demi Moore]] getroud van 1987 tot 2000. Een van hul dogters is die aktrise Rumer Glenn Willis (1988). In 2009 trou Willis met die aktrise-model Emma Heming (1978), 22 jaar jonger as hy.
=== Loopbaan ===
Hy het beroemd geword vir sy rol in die televisiereeks Moonlighting (1985-1989), waarin hy saam met [[Cybill Shepherd]] gespeel het. Hy het ook 'n filmloopbaan begin en sy definitiewe deurbraak as filmakteur gemaak met die eerste Die Hard-film in 1988.
As sanger het Willis in 1987 'n top 10-treffer in Nederland gehad met die liedjie ''Under the Boardwalk''.
Op 16 Oktober 2006 ontvang Willis 'n ster op die ''Hollywood Walk of Fame.''
== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1987: ''Blind Date''
* 1988: ''Die Hard''
* 1988: ''Sunset''
* 1989: ''In Country''
* 1990: ''The Bonfire of the Vanities''
* 1990: ''Die Hard 2''
* 1991: ''Billy Bathgate''
* 1991: ''Hudson Hawk''
* 1991: ''The Last Boy Scout''
* 1991: ''Mortal Thoughts''
* 1992: ''Death Becomes Her''
* 1993: ''Striking Distance''
* 1994: ''Pulp Fiction''
* 1994: ''Color of Night''
* 1994: ''Nobody's Fool''
* 1994: ''North''
* 1995: ''Die Hard with a Vengeance''
* 1995: ''Twelve Monkeys''
* 1996: ''Beavis and Butt-Head Do America''
* 1996: ''Last Man Standing''
* 1997: ''The Fifth Element''
* 1997: ''The Jackal''
* 1998: ''Armageddon''
* 1998: ''Mercury Rising''
* 1998: ''The Siege''
* 1999: ''The Sixth Sense''
* 1999: ''Breakfast of Champions''
* 1999: ''The Story of Us''
* 2000: ''The Whole Nine Yards''
* 2000: ''Unbreakable''
* 2000: ''The Kid''
* 2001: ''Bandits''
* 2002: ''Hart's War''
* 2003: ''Tears of the Sun''
* 2004: ''The Whole Ten Yards''
* 2005: ''Hostage''
* 2005: ''Sin City''
* 2006: ''Over the Hedge''
* 2006: ''[[Alpha Dog]]''
* 2006: ''16 Blocks''
* 2006: ''Fast Food Nation''
* 2006: ''The Hip Hop Project''
* 2007: ''Live Free or Die Hard''
* 2007: ''Perfect Stranger''
* 2008: ''Wildwood Days''
* 2008: ''Assassination of a High School President''
* 2009: ''Surrogates''
* 2010: ''RED''
* 2010: ''Cop Out''
* 2011: ''Setup''
* 2012: ''Lay the Favorite''
* 2012: ''Looper''
* 2012: ''The Cold Light of Day''
* 2012: ''Moonrise Kingdom''
* 2012: ''Fire with Fire''
* 2013: ''A Good Day to Die Hard''
* 2013: ''RED 2''
* 2014: ''The Prince''
* 2015: ''Rock the Kasbah''
* 2015: ''Vice''
* 2015: ''Extraction''
* 2016: ''Marauders''
* 2016: ''Precious Cargo''
* 2017: ''Once Upon a Time in Venice''
* 2017: ''First Kill''
* 2018: ''Death Wish''
* 2018: ''Air Strike''
* 2018: ''Reprisal''
* 2018: ''Acts of Violence''
* 2019: ''Motherless Brooklyn''
* 2019: ''Cornerman''
* 2019: ''Glass''
* ''Bandits''
* ''McClane''
* ''10 Minutes Gone''
=== Televisiereekse ===
* 1984: ''Casting Session''
* 1985: ''Moonlighting''
* 1987: ''Ciné6''
* 1996: ''Bruno the Kid''
* 2001: ''Extreme Close Up with...''
* 2006: ''America's Game: The Superbowl Champions''
=== Televisierolprente ===
* 1987: ''The Return of Bruno''
* 1991: ''Siskel & Ebert: Actors on Acting''
* 2000: ''Entertainment Tonight Presents: 'Moonlighting' Exposed''
* 2002: ''True West''
* 2013: ''Bruce Willis: Why the Legend Never Dies''
* 2013: ''The American Cinematheque Tribute to Jerry Bruckheimer''
* 2018: ''Gershwin Prize for Popular Song''
* 2018: ''Tony Bennett: The Library of Congress Gershwin Prize for Popular Song''
=== Video's ===
* 1986: ''At a Bar''
* 1987: ''Bruce Willis: Respect Yourself''
* 1990: ''The Making of 'Die Hard 2'''
* 1990: ''Die Hard 2: Breaking the Ice''
* 1990: ''Die Hard 2: Chaos on the Conveyor Belt''
* 1990: ''Die Hard 2: Interview with Renny Harlin''
* 1995: ''The Making of 'Die Hard 3'''
* 1995: ''Die Hard 3: Villains with a Vengeance''
* 1995: ''Die Hard 3: Bruce Willis Interview''
* 1996: ''Bruno the Kid: The Animated Movie''
* 1996: ''The Making of 'Twelve Monkeys'''
* 1997: ''Stephen Stills: RockWalk Induction''
* 1998: ''The Making of 'The Jackal'''
* 1999: ''Watch the Mercury Rising''
* 2000: ''Conversations with Jon Turteltaub''
* 2000: ''The Making of 'The Siege'''
* 2000: ''The Sixth Sense: Reaching the Audience''
* 2000: ''The Sixth Sense: The Actors''
* 2001: ''The Making of 'Unbreakable'''
* 2002: '''The Sixth Sense': Reflections from the Set''
* 2003: ''Scene 71 Filmmakers Workshop''
* 2004: ''Journey to Safety: Making 'Tears of the Sun'''
* 2005: ''Inside the Blue Moon Detective Agency: The Story of Moonlighting, Part 2''
* 2005: ''The Moonlighting Phenomenon''
* 2005: ''Not Just a Day Job: The Story of Moonlighting, Part 1''
* 2005: ''Taking 'Hostage': Behind the Scenes''
* 2006: ''Hammy's Boomerang Adventure''
* 2006: ''Making 'Lucky Number Slevin'''
* 2007: ''Analog Hero in a Digital World: Making of 'Live Free or Die Hard'''
* 2007: ''The Story of 'Hudson Hawk'''
* 2007: ''Live Free or Die Hard Gag Reel''
* 2007: ''Wrong Guy, Wrong Place, Wrong Time: A Look Back at 'Die Hard'''
* 2007: ''The Continuing Adventures of John McClane''
* 2007: ''Die Hard: Yippee Ki Yay Motherf*****''
* 2007: ''Virtual Lives: The Making of 'Perfect Stranger'''
* 2010: ''Gorillaz Featuring Mos Def and Bobby Womack: Stylo''
* 2010: ''The Expendables: Comic Con Panel''
* 2011: ''Access: RED''
* 2011: ''From Book to Screen: The Making of' Hostage'''
* 2012: ''A Look Inside Moonrise Kingdom''
* 2013: ''A Good Day to Die Hard: Making It Hard to Die''
* 2013: ''A Good Day to Die Hard: Two of a Kind''
* 2013: ''A Good Day to Die Hard: Back in Action''
* 2013: ''Looper: The Future from the Beginning''
* 2013: ''Looper: The Science of Time Travel''
* 2013: ''The Red 2 Experience''
* 2013: ''RED 2: Cast and Crew Reunion''
* 2018: ''Vengeance and Vision: Directing 'Death Wish'''
== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0000246|Bruce Willis}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Willis, Bruce}}
[[Kategorie:Amerikaanse rolprentvervaardigers]]
[[Kategorie:Amerikaanse vervaardigers]]
[[Kategorie:Geboortes in 1955]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 21ste eeu]]
56unb3oiehz41xien3jnz5iadcddost
Kategorie:Eilande van Nederland
14
230755
2521071
2399190
2022-08-22T21:22:58Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
[[Kategorie:Eilande van Europa| Nederland]]
[[Kategorie:Eilande volgens land|Nederland]]
jftznyf2jyk8ygqi5aescc45z6xvkpf
Sassanidiese Ryk
0
234538
2521134
2513369
2022-08-23T10:59:24Z
212.47.145.222
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Voormalige land
|inheemse_naam =''Ērānshahr''
|gewone_lang_naam =Sassanidiese Ryk
|gewone_naam =Persië
|kontinent =Afroeurasië
|gebied =Noord-Afrika, Oos-Europa, Wes-Asië
|land =Afghanistan, Armenië, Azerbeidjan, Egipte, Georgië, Israel, Iran, Irak, Jordanië, Libanon, Oesbekistan, Oman, Pakistan, Rusland, Sirië, Tadjikistan, Turkmenistan, Turkye
|era =Laat oudheid
|status =Koninkryk
|status_teks =
|ryk =Persiese Ryk
|bestaanstydperk =224–651
|jaar_begin =224
|jaar_einde =651
|datum_begin =[[28 April]] [[224]]
|datum_einde =
|gebeurtenis_begin =Slag van Hormozdgan
|gebeurtenis_einde =Ryk val inmekaar
|gebeurtenis1 =Iberiese oorlog
|datum_gebeurtenis1 =526–532
|gebeurtenis2 =Bisantyns-Sassanidiese oorlog
|datum_gebeurtenis2 =602–628
|gebeurtenis3 =Burgeroorlog<ref name="Parvaneh Pourshariati 2008. bl. 4">{{en}} Parvaneh Pourshariati, ''Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran'', I.B. Tauris, 2008. (bl. 4)</ref>
|datum_gebeurtenis3 =628–632
|gebeurtenis4 =Islamitiese verowering
|datum_gebeurtenis4 =633–651
|gebeurtenis_voor =
|datum_voor =
|gebeurtenis_na =
|datum_na =
|v1 =Partiese Ryk
|vlag_v1 =Parthia 001ad.jpg
|v2 =Skitiërs
|vlag_v2 =Indo-ScythiansMap.jpg
|v3 =Koninkryk van Iberië
|vlag_v3 =Georgian States Colchis and Iberia (600-150BC)-en.svg
|v4 =Lachmiede
|vlag_v4 =LakhmidsVassal.png
|v5 =Koninkryk Aksum
|vlag_v5 =LocationAksumiteEmpire.png
|n1 =Rasjidoen-kalifaat
|vlag_n1 =Rashidun Flag.svg
|n2 =
|vlag_n2 =
|n3 =
|vlag_n3 =
|n4 =
|vlag_n4 =
|n5 =
|vlag_n5 =
|beeld_vlag =Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg
|vlag = Vlag van Iran
|beeld_wapen =Senmurv.svg
|wapen = Wapen van Iran
|beeld_kaart =Sasanian Empire 621 A.D.jpg
|beeld_kaart_byskrif =Die Sassanidiese Ryk op sy grootste onder [[Khusro II]], ca. 620
|nasionale_leuse =
|nasionale_volkslied =
|wetgewer=
|godsdiens=[[Zoroastrisme]] <small>(ook Babiloniese godsdiens, [[Nestorianisme]], [[Manigeïsme]], [[Mazdakisme]], [[Judaïsme]], [[Mandeïsme]], [[Paganisme]], [[Mitraïsme]], [[Hindoeïsme]], [[Boeddhisme]])</small>
|hoofstad =[[Istachr]]<ref>{{cite web |url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=CTESIPHON – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2 Februarie 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200421125348/http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |archive-date=21 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> <small>(224–226)</small><br />[[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>
|breedtegraad_grade =
|breedtegraad_minute =
|breedtegraad_NS =
|lengtegraad_grade =
|lengtegraad_minute =
|lengtegraad_OW =
|algemene_tale =
* Middel-Persies (amptelik)<ref>{{en}} ''Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East'', Vol.1, Ed. Jamie Stokes, (Infobase Publishing, 2009), 601.</ref>
* Middel-Aramees ([[lingua franca]])<ref name="Chyet 1997 284">{{en}} {{cite book|last=Chyet|first=Michael L.|editor1-last=Afsaruddin|editor1-first=Asma|editor2-last=Krotkoff|editor2-first=Georg|editor3-last=Zahniser|editor3-first=A. H. Mathias|title=Humanism, Culture, and Language in the Near East: Studies in Honor of Georg Krotkoff|year=1997|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-1-57506-020-0|page=284}}</ref>
* Parties (administratief, tot die laat 3de eeu)
* [[Grieks]] (administratief, tot die laat 3de eeu, en plaaslik)
* Ander tale
|regeringstipe =Monargie
|titel_leier =Koning van konings (''Sjahansja'')
|leier1 =[[Ardasjir I]] <small>(eerste)</small>
|jaar_leier1 =224–241
|leier2 =[[Jazdagird III]] <small>(laaste)</small>
|jaar_leier2 =632–651
|leier3 =
|jaar_leier3 =
|leier4 =
|jaar_leier4 =
|leier5 =
|jaar_leier5 =
|leier6 =
|jaar_leier6 =
|leier7 =
|jaar_leier7 =
|leier8 =
|jaar_leier8 =
|titel_verteenwoordiger =
|verteenwoordiger1 =
|jaar_verteenwoordiger1=
|verteenwoordiger2 =
|jaar_verteenwoordiger2=
|verteenwoordiger3 =
|jaar_verteenwoordiger3=
|verteenwoordiger4 =
|jaar_verteenwoordiger4=
|verteenwoordiger5 =
|jaar_verteenwoordiger5=
|verteenwoordiger6 =
|jaar_verteenwoordiger6=
|verteenwoordiger7 =
|jaar_verteenwoordiger7=
|verteenwoordiger8 =
|jaar_verteenwoordiger8=
|titel_adjunk =
|adjunk =
|jaar_adjunk =
|adjunk2 =
|jaar_adjunk2 =
|stat_jaar1 =550<ref>{{en}} {{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=Desember 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|accessdate=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4|page=122|doi=10.2307/1170959|url=https://www.jstor.org/stable/1170959|accessdate=11 September 2016}}</ref>
|stat_bev1 =
|stat_opp1 =3500000
|bev_digtheid1 =
|stat_jaar2 =
|stat_bev2 =
|stat_opp2 =
|bev_digtheid2 =
|stat_jaar3 =
|stat_bev3 =
|stat_opp3 =
|bev_digtheid3 =
|stat_jaar4 =
|stat_bev4 =
|stat_opp4 =
|bev_digtheid4 =
|geldeenheid =
}}
Die '''Sassanidiese Ryk''', ook bekend as die '''Derde Persiese Ryk''' of die '''Nieu-Persiese Ryk''',<ref>{{en}} {{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History Of Iraq|year=2009 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-0-8160-5767-2|page=49}}</ref> (deur sy inwoners ''Ērānshahr'' [[Lêer:Eranshahr.svg|60px]], ʾylʾnštr'; Pahlawi: 𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩, ʾyrʾnštry of 𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩, ʾylʾnštry; Moderne [[Persies]]: ایرانشهر; of [[Iran]] genoem)<ref>{{en}} {{citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=0-19-713559-5}}</ref>, was die laaste koninkryk van die [[Persiese Ryk]] voor die koms van [[Islam]]. Dit is na die Huis van Sassan genoem en het vanaf 224 tot 651 bestaan.<ref>{{en}} {{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archivedate=21 November 2001 |work=Culture of Iran |publisher= |accessdate=11 September 2009 }}</ref> Die Sassanidiese Ryk het die [[Partiese Ryk]] opgevolg en is erken as een van die toonaangewende wêreldmagte langs sy naburige aartsvyand die [[Romeinse Ryk|Romeins]]-[[Bisantynse Ryk]] vir meer as 400 jaar.<ref name="Norman A. Stillman bl. 22">{{en}} Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' bl. 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, bl. 29">{{en}} International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 Augustus 2006, Volumes 1-3'' bl. 29. Ashgate Pub Co, 30 September 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref>
[[Lêer:Sasanian Empire.gif|duimnael|links|Geanimeerde kaart van die Sassanidiese Ryk se uitbreiding]]
[[Lêer:Indo-Sassanid.jpg|duimnael|links|Sassanidiese seehandelsroetes]]
Die Sassanidiese Ryk is na die ineenstorting van die Partiese Ryk en die neerlaag van die laaste Arsasidiese koning Artabanus V deur [[Ardasjir I]] gestig. Op sy grootste uitbreiding het dit die hele [[Iran]], [[Irak]], die oostelike Arabië ([[Bahrein]], [[Katar]], [[Koeweit]], [[Oman]], die [[Verenigde Arabiese Emirate]]), die [[Levant]] ([[Sirië]], [[Staat Palestina|Palestina]], [[Libanon]], [[Israel]], [[Jordanië]]), die [[Kaukasus]] ([[Armenië]], [[Georgië]], [[Azerbeidjan]], [[Dagestan]]), [[Egipte]], groot dele van [[Turkye]], baie van [[Sentraal-Asië]] ([[Turkmenistan]], [[Oesbekistan]], [[Tadjikistan]]), [[Jemen]], [[Afghanistan]] en [[Pakistan]] beheer. Volgens oorlewering was die [[vlag]] van die Sassanidiese Ryk die [[Vlag van Iran|Derafsj Kawiani]].<ref name="Derafš-e Kāvīān">{{en}} Khaleghi-Motlagh, [http://www.iranicaonline.org/articles/derafs-e-kavian- Derafš-e Kāvīān]</ref>
Die Sassanidiese Ryk tydens die laat Oudheid word beskou as een van Iran se belangrikste en invloedrykste historiese tydperke en die laaste groot Irannese ryk voor die Islamitiese verowering van Persië en die Islamisering van Iran.<ref>{{en}} Hourani, bl. 87.</ref> Op baie maniere word die Sassanidiese tydperk as die hoogtepunt van die antieke Persiese [[kultuur]] beskou. Die Sassanidiese kulturele invloedsfeer streek ver buite dié ryk se territoriale grense, tot in [[Wes-Europa]],<ref>{{en}} Will Durant, ''Age of Faith'', (Simon and Schuster, 1950), 150.</ref> [[Afrika]],<ref>{{cite web |url=http://www.transoxiana.com.ar/0104/sasanians.html |title=Transoxiana 04: Sasanians in Africa |publisher=Transoxiana.com.ar |access-date=16 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200419105935/http://www.transoxiana.com.ar/0104/sasanians.html |archive-date=19 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> [[China]] en [[Indië]].<ref>Sarfaraz, bl. 329–330</ref> Dit het 'n belangrike rol in die vorming van beide Europese en Asiatiese [[Middeleeue|Middeleeuse]] [[kuns]] gespel.<ref name="Iransaga: The art of Sassanians">{{cite web |url=http://www.artarena.force9.co.uk/sass2.htm |title=Iransaga: The art of Sassanians |publisher=Artarena.force9.co.uk |access-date=16 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123010249/http://www.artarena.force9.co.uk/sass2.htm |archive-date=2019-11-23 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Baie van wat later as Islamitiese kultuur in kuns, [[argitektuur]], [[musiek]] en ander onderwerpe bekend sou word is van die Sassanidiese Ryk deur die hele Islamitiese wêreld versprei.<ref>{{fa}} Abdolhossein Zarinkoob: ''Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi'', bl. 305</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Sassanid Empire}}
* {{en}} {{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/sasanian-dynasty|title=SASANIAN DYNASTY|publisher=Encyclopædia Iranica|accessdate=2 Februarie 2019}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Sasanian-dynasty|title=Sāsānian dynasty|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=2 Februarie 2019}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Sasanian Empire|Engelse Wikipedia]]</small>
{{Normdata}}
[[Kategorie:Persiese Ryk]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Afghanistan]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Armenië]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Azerbeidjan]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Egipte]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Georgië]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Griekeland]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Israel]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Irak]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Pakistan]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Rusland]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Sirië]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Turkye]]
dtg3vvjfv0ejse7xs4lyna05eyapalh
Simon Stevin
0
267202
2521090
2458829
2022-08-22T22:11:51Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Simon-stevin.jpeg|duimnael|Simon Stevin. Akademies Historiese Museum, [[Universiteit van Leiden|Universiteit Leiden]]]]
[[Lêer:Stevin-signature2.jpg|duimnael|Handtekening]]
[[Lêer:Stevin-Thiende-page13.jpg|duimnael|Die Thiende: bladkant 13 met 'n voorbeeld hoe desimale breuke opgetel word.]]
[[Lêer:Stevin-decimal_notation3.jpg|duimnael|Desimale notasie van 184,54290.]]
'''Simon Stevin''' of Stevijn ([[Brugge]], [[1548]] – [[Den Haag]] of [[Leiden]], [[1620]]) was 'n natuurkundige, wiskundige en ingenieur afkomstig uit [[Vlaandere]]. Hy het die desimale stelsel vir [[Breuk (wiskunde)|breuke]] uitgevind en aan dit 'n [[wiskundige]] grondslag gegee. As pionier lewer hy vele bydraes tot die teorie en praktyk van wiskunde, [[Fisika|natuurkunde]] en toegepaste wetenskappe, soos waterboukunde en landmeetkunde. Nederlands verkry danksy Stevin sy eie wetenskaplike terme wat uitgedink en gepopulariseer is soos "wiskunde", "natuurkunde", "[[Chemie|skeikunde]]", "[[Sterrekunde|sterrenkunde]]", en "meetkunde", "[[Filosofie|wijsbegeerte]]".[bron?]<ref>J.M. van der Horst, J.A. van Leuvensteijn, W. Pijnenburg, M.C. van den Toorn (redactie), [https://www.dbnl.org/tekst/toor004gesc01_01/toor004gesc01_01_0016.php Geschiedenis van de Nederlandse taal], Amsterdam University Press (1997), p. 340-341.</ref>
== Publikasies ==
[[Lêer:Stevin_-_Oeuvres_mathematiques,_1634_-_4607786.tif|duimnael|''Oeuvres mathematiques'', 1634]]
* Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver, [[1582]]
* ''Problemata geometrica'', [[1583]]
* ''L'arithmétique'', [[1585]] (algemene metode in die oplos van algebraïse vergelykings)
* De Thiende, [[1586]]
* De Beghinselen der Weeghconst, [[1586]]
* ''De Beghinselen des Waterwichts'', 1586
* ''Het Burgerlick Leven'', [[1590]]
* ''De Stercktenbouwing'', [[1594]]
* ''De Weeghdaet''
* ''De Beghinselen des Waterwichts''
* ''Wisconstighe Ghedachtenissen'' (bevat o.m. die publikasies ''De Driehouckhandel'' (Trigonometrie), ''De Meetdaet'' (Landemeetkunde) en ''De Deursichtighe'' (Perspectiefleer))
* ''De Havenvinding'', [[1599]]
* ''Vande oirdeningh der steden, [[1600]]''
* ''Meetdaet'', [[1605]]
* ''De Hemelloop'', [[1608]]
* ''Vorstelicke Bouckhouding'', [[1608]]
* Castrametatio, dat is legermeting en Nieuwe Maniere van Stercktebou door Spilsluysen, [[1617]]
* ''De Spiegheling der Singconst''
* ''Œuvres mathématiques''..., geredigeer deur Albert Girard, [[postuum]], [[1634]]
* ''Materiae Politicae. Burgherlicke Stoffen'', postuum, [[1649]]
== Vernoemings ==
* In [[Brugge]] staan 'n standbeeld van hom op die Simon Stevinplein; 'n kampus van die ''"Hogeschool West-Vlaanderen"'' is ook na hom vernoem.
<center><gallery>
Lêer:Standbeeld van Simon Stevin (1884), door E.Simones, SimonStevinplein, Brugge.JPG|Standbeeld van Simon Stevin deur [[Eugène Simonis|Louis Eugène Simonis]] (1810 - 1893) op die Simon Stevinplein te [[Brugge]]
Lêer:Clootcrans.jpg|Standbeeld (detail)
Lêer:Simon Stevin-Waterwicht.jpg|Standbeeld (detail):
</gallery></center>
* Die studievereniging vir die studie van meganiese ingeneurswese aan die Tegniese Universiteit Eindhoven is vernoem na Simon Stevin: W.S.V. Simon Stevin.
* Op die kampus van die Tegniese Universiteit Delft is 'n area, 'n loopweg en die makro-laboratorium van die fakulteit Siviele Tegnieke en Geowetenskappe na Stevin vernoem.
* In Oudenbosch vind die ''"Volkssterrenwacht Simon Stevin"'' reeds jare lank plaas (deesdae die "Quasar Heelal" te Hoeven).
* In [[Brugge]] bestaan die vasvraeprogram Syfers en Letters onder die klubnaam Simon Stevin reeds sedert 1992. Elke twee weke word daar 'n speelaand gehou.
* Die ''"onderzoeks- en stimuleringsprogramma voor Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie"'' wat gesamentlik deur die Vlaamse en Nederlandse owerhede gefinansier word, het die naam "Stevin" gekry. Dit is 'n [[akroniem]] vir ''"Spraak- en Taaltechnologische Essentiële Voorzieningen In het Nederlands"''.<ref>http://taalunieversum.org/stevin</ref>
* STEVIN is 'n rekenaar wat om en by 1960 deur [[Philips]] gemaak is. Die afkorting staan vir ''"Snel Tel En Vermenigvuldig Instrument"''.
* ''"De Koninklijke Landmacht"'' vernoem die Simon Stevinkaserne ter ere van hom.
* ''Simon Stevin'' is ook die naam van die ''"Vlaams Vestingbouwkundig Centrum"'', wat historiese vestingwerke in [[Vlaandere]] inventariseer en poog om dit vir die nageslag te behou.
* Die ''"Vlaams Instituut voor de Zee"'' (VLIZ) het 'n ondersoekskip na hom vernoem.
* ''"Stevin Natuurkunde voor die bovenbouw"'' is die naam van 'n lesmetode vir [[Fisika|natuurkunde]] in voorbereidende wetenskaplike onderwys.
* ''"N.B. De Stevinsluizen"'' in 'n afsluitdyk is na Hendrik Stevin, die seun van Simon Stevin, vernoem.
* Die tegnologiestigting STW reik jaarliks die Simon Stevinprys uit aan wetenskaplikes wat uitblink in toegepaste wetenskap.<ref>http://www.stw.nl/nl/financieringsinstrumenten/simon-stevin-prijzen</ref>
== Werke ==
* ''Principal works of Simon Stevin''<ref>[http://www.library.tudelft.nl/tresor/books/Mechanics/ On line versie verzorgd door Dijksterhuis e.a.]{{Dooie skakel}}</ref>
* De Huysbou<ref>[http://www.dwc.knaw.nl/wp-content/HSSN/2005-7-Huysbou%20Stevin.pdf Online versie verzorgd door C. van den Heuvel van de KNAW]. Met [[facsimile]] van manuscripten</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Eksterne skakels ==
* [http://users.ugent.be/~gvdbergh/files/vlaamsestam.html Het tijdschrift ''De Vlaamse Stam'', jaargang 34, pag. 323-328], bronvermelding op laatste regel
* <span>(<span>en</span>) </span> [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Stevin.html O'Connor, John J. en Edmund F. Robertson: Engels artikel "Simon Stevin".] [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Stevin.html MacTutor History of Mathematics archive.]
* [http://www.dbnl.org/tekst/busk001land02_01/busk001land02_01_0176.htm Busken Huet - Het land van Rembrand]
* [http://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0009.htm Jan en Annie Romein - Erflaters van onze beschaving]
* [http://www.xs4all.nl/~adcs/stevin/index.html Ad Davidse over Simon Stevin]
* [http://www.math4all.nl/Wiskundegeschiedenis/Wiskundigen/Stevin.html Math4all: Biografie]
* [http://historie.hdpnet.nl/beroemd.htm#Simon%20Stevin Residentie.net: Stevin als beroemde Hagenaar]
* [http://www.math.uu.nl/wiskonst/stevin.html Universiteit Utrecht: Stevin als wiskundige]
* [http://home.planet.nl/~hopfam/Devreese.html De Vreese: "Spiegheling en- Daet", TU Eindhoven]
== Verdere leeswerk ==
* [[Carl Benjamin Boyer|Boyer, C.B.]]: ''A history of mathematics'', New York, 1968
* [[Flip G. Droste|Droste, F.G]]: ''Simon Stevin wetenschapper in oorlogstijd 1548-1620'', Uitgeverij Aspekt
* Devreese, J. T., Vanden Berghe, G.: ''Wonder en is gheen wonder.'' ''De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620''. ([[Davidsfonds]] : Leuven, 2003), 342 p.
* [[Eduard Jan Dijksterhuis|Dijksterhuis, E. J.]]: ''Simon Stevin'' (Martinus Nijhoff : 's-Gravenhage, 1943)
* Dijksterhuis, E. J.: ''De mechanisering van het wereldbeeld'', vierde druk (Amsterdam, 1980)
* Dijksterhuis, E. J. e.a.: ''The Principal Works of Simon Stevin''. (Lisse: Swets & Zeitlinger, 1955-1966)
* Heuvel, C. van den: ''De Huysbou.'' ''A reconstruction of an unfinished treatise on architecture, and civil engineering by Simon Stevin'' (KNAW Edita : Amsterdam, 2005) , 545 p.
* [[Reyer Hooykaas|Hooykaas, R.]]: Geschiedenis der natuurwetenschappen, Utrecht, 1976
* Kox, A.J.: ''Simon Stevin (1548-1620),'' in: Kox. A.J. en Chamalaun, M. ed: Van Stevin tot Lorentz. Portretten van Nederlandse natuurwetenschappers, Amsterdam 1980
* Lagast, N.: Vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur, 1500-2010 (Antwerpen/Apeldoorn, Garant 2011). <span class="ISBN">[[Speciaal:Boekbronnen/9789044127409|ISBN 9789044127409]]</span>
* Logghe V., Devreese J. T., Meskens A., van den Heuvel C., Imhof D. (eds): ''Simon Stevin Brugghelinck, Spiegheling en daet, Simon Stevin van Brugghe (1548 - 1620)'', tentoonstellingscatalogus Spiegheling en Daet (Brugge, De Biekorf, 9 december 1995 - 31 januari 1996)
* Ryckaert, M.: ''Brugge, de geschiedenis van een Europese stad'' (Tielt : Lannoo, 1999), 224 p. <span class="ISBN">[[Speciaal:Boekbronnen/9789020937305|ISBN 9789020937305]]</span>
* [[Dirk Jan Struik|Struik, D.J.]]: ''Het land van Stevin en Huygens'', Amsterdam 1958
* <span>(<span>fr</span>) </span> Van Hercke, J.J., ''La Jeunesse de Simon Stevin et les troubles de la Réforme'', Ciel et Terre, 1924
* Vanden Berghe, G. ''Simon Stevin 1548-1620, De geboorte van de nieuwe wetenschap'', Turnhout, 2004
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Stevin, Simon}}
[[Kategorie:Nederlandse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Vlaamse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Zuid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Fisici]]
[[Kategorie:Ingenieurs]]
[[Kategorie:Wiskundiges in die 16de eeu]]
[[Kategorie:Wiskundiges in die 17de eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1548]]
[[Kategorie:Sterftes in 1620]]
e6sbxreo2cy3xvgzvmjycq8s07l53l2
2521091
2521090
2022-08-22T22:12:20Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Simon-stevin.jpeg|duimnael|Simon Stevin. Akademies Historiese Museum, [[Universiteit van Leiden|Universiteit Leiden]]]]
[[Lêer:Stevin-signature2.jpg|duimnael|Handtekening]]
[[Lêer:Stevin-Thiende-page13.jpg|duimnael|Die Thiende: bladkant 13 met 'n voorbeeld hoe desimale breuke opgetel word.]]
[[Lêer:Stevin-decimal_notation3.jpg|duimnael|Desimale notasie van 184,54290.]]
'''Simon Stevin''' of Stevijn ([[Brugge]], [[1548]] – [[Den Haag]] of [[Leiden]], [[1620]]) was 'n natuurkundige, wiskundige en ingenieur afkomstig uit [[Vlaandere]]. Hy het die desimale stelsel vir [[Breuk (wiskunde)|breuke]] uitgevind en aan dit 'n [[wiskundige]] grondslag gegee. As pionier lewer hy vele bydraes tot die teorie en praktyk van wiskunde, [[Fisika|natuurkunde]] en toegepaste wetenskappe, soos waterboukunde en landmeetkunde. Nederlands verkry danksy Stevin sy eie wetenskaplike terme wat uitgedink en gepopulariseer is soos "wiskunde", "natuurkunde", "[[Chemie|skeikunde]]", "[[Sterrekunde|sterrenkunde]]", en "meetkunde", "[[Filosofie|wijsbegeerte]]".[bron?]<ref>J.M. van der Horst, J.A. van Leuvensteijn, W. Pijnenburg, M.C. van den Toorn (redactie), [https://www.dbnl.org/tekst/toor004gesc01_01/toor004gesc01_01_0016.php Geschiedenis van de Nederlandse taal], Amsterdam University Press (1997), p. 340-341.</ref>
== Publikasies ==
[[Lêer:Stevin_-_Oeuvres_mathematiques,_1634_-_4607786.tif|duimnael|''Oeuvres mathematiques'', 1634]]
* Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver, [[1582]]
* ''Problemata geometrica'', [[1583]]
* ''L'arithmétique'', [[1585]] (algemene metode in die oplos van algebraïse vergelykings)
* De Thiende, [[1586]]
* De Beghinselen der Weeghconst, [[1586]]
* ''De Beghinselen des Waterwichts'', 1586
* ''Het Burgerlick Leven'', [[1590]]
* ''De Stercktenbouwing'', [[1594]]
* ''De Weeghdaet''
* ''De Beghinselen des Waterwichts''
* ''Wisconstighe Ghedachtenissen'' (bevat o.m. die publikasies ''De Driehouckhandel'' (Trigonometrie), ''De Meetdaet'' (Landemeetkunde) en ''De Deursichtighe'' (Perspectiefleer))
* ''De Havenvinding'', [[1599]]
* ''Vande oirdeningh der steden, [[1600]]''
* ''Meetdaet'', [[1605]]
* ''De Hemelloop'', [[1608]]
* ''Vorstelicke Bouckhouding'', [[1608]]
* Castrametatio, dat is legermeting en Nieuwe Maniere van Stercktebou door Spilsluysen, [[1617]]
* ''De Spiegheling der Singconst''
* ''Œuvres mathématiques''..., geredigeer deur Albert Girard, [[postuum]], [[1634]]
* ''Materiae Politicae. Burgherlicke Stoffen'', postuum, [[1649]]
== Vernoemings ==
* In [[Brugge]] staan 'n standbeeld van hom op die Simon Stevinplein; 'n kampus van die ''"Hogeschool West-Vlaanderen"'' is ook na hom vernoem.
<center><gallery>
Lêer:Standbeeld van Simon Stevin (1884), door E.Simones, SimonStevinplein, Brugge.JPG|Standbeeld van Simon Stevin deur [[Eugène Simonis|Louis Eugène Simonis]] (1810 - 1893) op die Simon Stevinplein te [[Brugge]]
Lêer:Clootcrans.jpg|Standbeeld (detail)
Lêer:Simon Stevin-Waterwicht.jpg|Standbeeld (detail):
</gallery></center>
* Die studievereniging vir die studie van meganiese ingeneurswese aan die Tegniese Universiteit Eindhoven is vernoem na Simon Stevin: W.S.V. Simon Stevin.
* Op die kampus van die Tegniese Universiteit Delft is 'n area, 'n loopweg en die makro-laboratorium van die fakulteit Siviele Tegnieke en Geowetenskappe na Stevin vernoem.
* In Oudenbosch vind die ''"Volkssterrenwacht Simon Stevin"'' reeds jare lank plaas (deesdae die "Quasar Heelal" te Hoeven).
* In [[Brugge]] bestaan die vasvraeprogram Syfers en Letters onder die klubnaam Simon Stevin reeds sedert 1992. Elke twee weke word daar 'n speelaand gehou.
* Die ''"onderzoeks- en stimuleringsprogramma voor Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie"'' wat gesamentlik deur die Vlaamse en Nederlandse owerhede gefinansier word, het die naam "Stevin" gekry. Dit is 'n [[akroniem]] vir ''"Spraak- en Taaltechnologische Essentiële Voorzieningen In het Nederlands"''.<ref>http://taalunieversum.org/stevin</ref>
* STEVIN is 'n rekenaar wat om en by 1960 deur [[Philips]] gemaak is. Die afkorting staan vir ''"Snel Tel En Vermenigvuldig Instrument"''.
* ''"De Koninklijke Landmacht"'' vernoem die Simon Stevinkaserne ter ere van hom.
* ''Simon Stevin'' is ook die naam van die ''"Vlaams Vestingbouwkundig Centrum"'', wat historiese vestingwerke in [[Vlaandere]] inventariseer en poog om dit vir die nageslag te behou.
* Die ''"Vlaams Instituut voor de Zee"'' (VLIZ) het 'n ondersoekskip na hom vernoem.
* ''"Stevin Natuurkunde voor die bovenbouw"'' is die naam van 'n lesmetode vir [[Fisika|natuurkunde]] in voorbereidende wetenskaplike onderwys.
* ''"N.B. De Stevinsluizen"'' in 'n afsluitdyk is na Hendrik Stevin, die seun van Simon Stevin, vernoem.
* Die tegnologiestigting STW reik jaarliks die Simon Stevinprys uit aan wetenskaplikes wat uitblink in toegepaste wetenskap.<ref>http://www.stw.nl/nl/financieringsinstrumenten/simon-stevin-prijzen</ref>
== Werke ==
* ''Principal works of Simon Stevin''<ref>[http://www.library.tudelft.nl/tresor/books/Mechanics/ On line versie verzorgd door Dijksterhuis e.a.]{{Dooie skakel}}</ref>
* De Huysbou<ref>[http://www.dwc.knaw.nl/wp-content/HSSN/2005-7-Huysbou%20Stevin.pdf Online versie verzorgd door C. van den Heuvel van de KNAW]. Met [[facsimile]] van manuscripten</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Eksterne skakels ==
* [http://users.ugent.be/~gvdbergh/files/vlaamsestam.html Het tijdschrift ''De Vlaamse Stam'', jaargang 34, pag. 323-328], bronvermelding op laatste regel
* <span>(<span>en</span>) </span> [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Stevin.html O'Connor, John J. en Edmund F. Robertson: Engels artikel "Simon Stevin".] [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Stevin.html MacTutor History of Mathematics archive.]
* [http://www.dbnl.org/tekst/busk001land02_01/busk001land02_01_0176.htm Busken Huet - Het land van Rembrand]
* [http://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0009.htm Jan en Annie Romein - Erflaters van onze beschaving]
* [http://www.xs4all.nl/~adcs/stevin/index.html Ad Davidse over Simon Stevin]
* [http://www.math4all.nl/Wiskundegeschiedenis/Wiskundigen/Stevin.html Math4all: Biografie]
* [http://historie.hdpnet.nl/beroemd.htm#Simon%20Stevin Residentie.net: Stevin als beroemde Hagenaar]
* [http://www.math.uu.nl/wiskonst/stevin.html Universiteit Utrecht: Stevin als wiskundige]
* [http://home.planet.nl/~hopfam/Devreese.html De Vreese: "Spiegheling en- Daet", TU Eindhoven]
== Verdere leeswerk ==
* [[Carl Benjamin Boyer|Boyer, C.B.]]: ''A history of mathematics'', New York, 1968
* [[Flip G. Droste|Droste, F.G]]: ''Simon Stevin wetenschapper in oorlogstijd 1548-1620'', Uitgeverij Aspekt
* Devreese, J. T., Vanden Berghe, G.: ''Wonder en is gheen wonder.'' ''De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620''. ([[Davidsfonds]] : Leuven, 2003), 342 p.
* [[Eduard Jan Dijksterhuis|Dijksterhuis, E. J.]]: ''Simon Stevin'' (Martinus Nijhoff : 's-Gravenhage, 1943)
* Dijksterhuis, E. J.: ''De mechanisering van het wereldbeeld'', vierde druk (Amsterdam, 1980)
* Dijksterhuis, E. J. e.a.: ''The Principal Works of Simon Stevin''. (Lisse: Swets & Zeitlinger, 1955-1966)
* Heuvel, C. van den: ''De Huysbou.'' ''A reconstruction of an unfinished treatise on architecture, and civil engineering by Simon Stevin'' (KNAW Edita : Amsterdam, 2005) , 545 p.
* [[Reyer Hooykaas|Hooykaas, R.]]: Geschiedenis der natuurwetenschappen, Utrecht, 1976
* Kox, A.J.: ''Simon Stevin (1548-1620),'' in: Kox. A.J. en Chamalaun, M. ed: Van Stevin tot Lorentz. Portretten van Nederlandse natuurwetenschappers, Amsterdam 1980
* Lagast, N.: Vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur, 1500-2010 (Antwerpen/Apeldoorn, Garant 2011). <span class="ISBN">[[Speciaal:Boekbronnen/9789044127409|ISBN 9789044127409]]</span>
* Logghe V., Devreese J. T., Meskens A., van den Heuvel C., Imhof D. (eds): ''Simon Stevin Brugghelinck, Spiegheling en daet, Simon Stevin van Brugghe (1548 - 1620)'', tentoonstellingscatalogus Spiegheling en Daet (Brugge, De Biekorf, 9 december 1995 - 31 januari 1996)
* Ryckaert, M.: ''Brugge, de geschiedenis van een Europese stad'' (Tielt : Lannoo, 1999), 224 p. <span class="ISBN">[[Speciaal:Boekbronnen/9789020937305|ISBN 9789020937305]]</span>
* [[Dirk Jan Struik|Struik, D.J.]]: ''Het land van Stevin en Huygens'', Amsterdam 1958
* <span>(<span>fr</span>) </span> Van Hercke, J.J., ''La Jeunesse de Simon Stevin et les troubles de la Réforme'', Ciel et Terre, 1924
* Vanden Berghe, G. ''Simon Stevin 1548-1620, De geboorte van de nieuwe wetenschap'', Turnhout, 2004
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Stevin, Simon}}
[[Kategorie:Nederlandse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Vlaamse wetenskaplikes]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Fisici]]
[[Kategorie:Ingenieurs]]
[[Kategorie:Wiskundiges in die 16de eeu]]
[[Kategorie:Wiskundiges in die 17de eeu]]
[[Kategorie:Geboortes in 1548]]
[[Kategorie:Sterftes in 1620]]
77oc6jgf4qaslhmgstjdvvhk2tr3pwb
Jan I van Brabant
0
281377
2521104
2392804
2022-08-22T22:22:43Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Ampsbekleër
| beeld = Jan Brabantský.png
| beeldgrootte = 180px
| beelonderskrif = Miniatuur uit 'n manuskrip van die Brabantsche Yeesten.
| naam = Jan I
| geboortedatum = 1252/54
| sterfdatum = [[1294]]
| orde = Hertog van Brabant
| termynaanvang = [[1267]]
| termyneinde = [[1294]]
| voorganger = Hendrik IV van Brabant
| opvolger = Jan II van Brabant
| orde1 = Hertog van Limburg
| termynaanvang1 = [[1288]]
| termyneinde1 = [[1294]]
| voorganger1 = Reinoud I van Gelre
| opvolger1 = Jan II van Brabant
| huweliksmaat = Margaretha van Frankryk (1254–1271)<br>Margaretha van Dampierre
| vader = Hendrik III van Brabant
| moeder = Aleidis van Boergondië
}}
'''Jan I''' (1252/54, [[Leuven]] - [[Bar-le-Duc]], [[3 Mei]] [[1294]]) was hertog van [[Brabant]] van 1267 tot 1294, en van Limburg van 1288 tot 1294.
== Biografie ==
Jan was die seun van Hendrik III van Brabant en Aleidis van Boergondië. Hy was ook bekend as minnesanger. Hy het sy geestesversteurde ouer broer Hendrik IV van Brabant opgevolg, wat deur sy moeder-regentes van die troon geweer is. Hy het in 1273 met Margaretha van Dampierre, die dogter van die [[Vlaandere|Vlaamse]] graaf Gwijde van Dampierre in die huwelik getree. Margaretha van Frankryk (1254–1271), die dogter van [[Lodewyk IX van Frankryk]] (sy eerste vrou), is in [[1271]] na 'n huwelik van byna 'n jaar in die kraambed oorlede. Jan was die vader van:
* Godfried ([[1273]]/[[1274|74]] – na 13 September [[1283]])
* Jan II van Brabant (1275-1312)
* Margaretha van Brabant (1276-1311), wat in 1292 in die huwelik getree het met Keiser Hendrik VII (1275-1313)
* Maria van Brabant, wat in 1305 in die huwelik getree het met graaf Amadeus V van [[Savoie]] (1253-1323)
Jan I was 'n kragtige heerser wat sy gebied aansienlik vergroot het. Hy het ook 'n algemene landreg afgekondig en die administrasie van sy vorstedom herorganiseer. Sy pogings om die Brabantse invloed tussen die Maasriver en die Rynrivier te versterk het hom in stryd met onder meer die magtige aartsbiskop van [[Keulen]] gebring. Omdat sy Rynpolitiek gestrook het met sy vorstedom se handelsbelange kon hertog Jan reken op die finansiële steun van die Brabantse stede, waaraan hy as teenprestasie uitgebreide voorregte toegeken het. Sy belangrikste aanwins was die Hertogdom van Limburg (saam met die mees noordelike van die teenswoordige Belgiese provinsies, Luik, en die suide van die Nederlandse provinsie Limburg, genoem na die burg/kasteel Limburg aan die Vesder). Toe die kinderlose hertogin Irmgard van Limburg in 1283 sterf het Jan I die opvolgingsreg van een van haar erfgename gekoop. Dit was egter nie na die sin van haar wewenaar, Reinoud I van Gelre nie. Sy verset is egter tydens die Slag van Woeringen ([[5 Junie]] [[1288]]) gebreek, waarna die hertogdom Limburg definitief aan Jan I toegewys is.
Jan I staan bekend as 'n lewensgenieter en liefhebber van [[musiek]], sang en die [[poësie|digkuns]]. Aan sy hof het [[Nederlands]]e, [[Duits]]e en [[Frans]]e literatuur weerklink. Self het hy minnesange in 'n Duits-getinte tongval geskryf. Bekend is sy lied Eins meien morgens fru, met die [[Oksitaans]]e sinnetjie ''Harba lori fa'' ("De morgen is voor hen aangebroken"/"Die oggend het aangebreek"). Hy moes egter met sy lewe betaal vir sy liefde van jagpartytjies en gewelddadige riddertoernooie: hy het verongeluk tydens 'n toernooi in [[Bar-le-Duc]]. Hy is begrawe in die minderbroederskerk in [[Brussel]], volgens bronne ''Mos Teutonicus/more teutonico'', dit wil sê sy lyk is gekook. Die oorblyfsels van sy graf kan nog gesien word in die ondergrondse museum, Bruxella 1238, langs die beursgebou wat op die terrein van die voormalige klooster van die broederskap gebou is.
== Afstammelinge ==
Jan I van Brabant het ook talryke erkende buite-egtelike afstammelinge gehad:
* 'n Seun genaamd Jan Pijllijser is in 1272 uit 'n verhouding met Janneke Pijllijser (*1253-1297+) gebore.
* 'n Seun genaamd Gilles van der Balct is in 1273 uit 'n verhouding met Johanna van der Balct gebore.
* 'n Seun genaamd Jan van der Plas is in 1275 uit 'n verhouding met Aleydis van der Plas (diensmeisie by sy kasteel) gebore.
Jan kon eweneens van ander buite-egtelike kinders ook die natuurlike vader gewees het:
Jan Meeuwe, Margareta van Tervuren en Jan van Mechelen. Alle geskiedkundiges is dit egter nie eens oor die getalle en identiteite van Jan 1 se talle buite-egtelike kinders nie (soos bv. oor Jan van Mechelen).
== In die populêre kultuur ==
=== Volkslied ===
Hertog Jan word vereer in 'n bekende Brabantse volkslied.
=== Bier ===
Hertog Jan leef voort in die Brabantse volkslegendes as 'n populêre, vrolike en vrygewige vors wat graag in die geselskap van eenvoudige mense sy drank en spys geniet het. Na die Slag van Woeringen het hy 'n groot oorwinningsviering vir sy leër gehou, met baie bier. Om sy soldate toe te spreek het hy dikwels bo-op 'n stapel biervate sy plek ingeneem. Volgens sommige sou hy op hierdie manier die model gewees het vir die allegoriese bierkoning ''Gambrinus'', wie se naam volgens oorlewering ontstaan het deur die gewilde korrupsie van sy Latynse naam ("Jan primus"=Jan die eerste). In elk geval word sy beeld op die perd gebruik as [[handelsmerk]] vir 'n gewilde bier (pilsener) in [[België]] genaamd Primus, wat verwys na Jan I. Op die handelsmerk van die Limburgse bier wat na hom vernoem is, ''Hertog Jan'', word hy uitgebeeld as 'n bebaarde prins in 'n [[hermelyn|hermelynjas]] wat 'n groot beker bier omhoog hou.
== Voorbeeld van sy digkuns ==
<poem>
Eens meienmorgens vroe
Was ic opgestaen;
In een scoen boemgaerdekijn
Soudic spelen gaen.
Daer vant ic drie joncfrouwen staen:
Dene sanc vore, dander sanc na:
Harba lori fa, harba lori fa, harba lori fa.
Doe ic versach dat scone cruut
In den boemgaerdekijn,
Ende ic vehoorde dat soete geluut
Van den mageden fijn,
Doe verblide dat herte mijn,
Dat is moeste singen na:
Harba lori fa, harba lori fa, harba lori fa.
Doe groette is die allerscoenste,
Die daer onder stont;
Ic liet mine arme al omme gaen;
Doe, ter selver stont
Ic woudese cussen an haren mont.
Si sprac: ""laet staen, laet staen, laet staen!""
Harba lori fa, harba lori fa, harba lori fa.
</poem>
Die gedig is opgeneem in Keur uit die Nederlandse poësie (Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Beperk [NASOU BEPERK]) waarvan daar ten minste twaalf drukke was ([[ISBN|ISBN no. 0 625 00160 5]]). Die bloemlesing is voorsien van aantekeninge deur [[A.P. Grové]] en J.L. Steyn.
==Fotogalery==
<gallery>
Lêer:Bruxelles Grand-place 13-19 901.jpg|Borsbeeld van Jan I van Brabant (Grote Markt, Brussel)
Lêer:Codex_Manesse_Johann_von_Brabant.jpg|[http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/cpg848/0031 Jan I in de Codex Manesse (1305-1315)]
Lêer:Codex Manesse 018v Eens meienmorgens vroeg.jpg|Die lied van hertog Jan
Lêer:Hertog Brabant Jan I denier.jpg|Silwer denarius van Jan I, geslaan in [[Leuven]] na 1282.
</gallery>
== Voorouers==
{| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center"
|- bgcolor="#E0E0E0"
!colspan="9"|Voorouers van Jan I van Brabant
|-
|'''Oorgrootouers'''
|colspan="2"| Hendrik I van Brabant <br />(1160-1235) <br/>∞<br/>Mathilde van Boulogne<br/>(±1161–1210)<br/>
|colspan="2"| Filips van Swabe<br/>(1177-1208)<br/>∞1197<br/>Irena Angela<br/>(1177-1208)<br/>
|colspan="2"| Odo III van Boergondië<br/>(1166-1218)<br/>∞1299<br/>Adelheid van Vergy<br/>(1182–1252)<br/>
|colspan="2"| Robert III van Dreux<br/>(1185-1234)<br/>∞.1210<br/>Eleonora van Saint-Valery-sur-Somme<br/>(1192-1250)<br/>
|-
|'''Grootouers'''
|colspan="4"| Hendrik II van Brabant<br/>(1207-1248)<br/>∞<br/>Maria van Swabe<br/>(1201-1235)<br/>
|colspan="4"| Hugo IV van Boergondië<br/>(1212-1272)<br/>∞1229<br/>Yolande van Dreux<br/>(1212-1248)<br/>
|-
|'''Ouers'''
|colspan="8"| Hendrik III van Brabant (1231-1261)<br/>∞ +/-1251 <br/>Aleidis van Boergondië (1233-1273)<br/>
|- bgcolor="#E0E0E0
|colspan="9"| '''Jan I van Brabant (±1252–1294)'''
|}
== Bronne ==
* ''Keur uit die Nederlandse poësie'' ([[bloemlesing]]), (Nasou Beperk), ISBN: 0 625 00160 5
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|John I, Duke of Brabant}}
{{vertaalvanaf
| taalafk = nl
| pl = https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_1_van_Brabant
}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Jan 1, Hertog van Brabant}}
[[Kategorie:Nederlandse skrywers]]
[[Kategorie:Nederlandse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Sterftes in 1294]]
74fqj9la4jbakxaj7wkxbyq6ujyergh
Anthonis de Roovere
0
281380
2521098
2390816
2022-08-22T22:16:42Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Weesbladsy}}
[[Lêer:Acrostichon Anthonis de Roovere.jpg|duimnael|Handskrif van ''Lof van den heylighen sacramente'', uit 'n gebedeboek uit ongeveer 1450.]]
'''Anthonis de Roovere''' ([[Brugge]], ca. [[1430]] – aldaar, [[16 Mei]] [[1482]]) was 'n skrywer vir die rederykerskamer "De Heilige Geest" in [[Brugge]]. Hy was 'n steenmaker en is ook vanaf 1466 deur die stad as koetsier besoldig. Hy het dramawerke en [[prosa]] geskryf, maar is veral bekend vir sy rondos, ballades en refreine.
Hy het die alledaagse lewe ernstig gade geslaan en melding gemaak van wat hy gedink het verkeerd was met die samelewing. As 'n tipiese laat-middeleeuse man was hy obsessief oor die nietighede en beuselagtighede van die wêreldse bestaan.
== Enkele bekende gedigte ==
* ''Den droom van Rovere op die doot van hertoge Kaerle van Borgonyen saleger gedagten''<ref>Die gedig is opgeneem in die befaamde handskrif-''Leemans, een unieke collectie van teksten die gebruikt werden in stedelijke vorstenfeesten''. Naas die gedig van de Roovere is veral die presentspel van Colijn Caillieu [''Een spel van Colyn op die geboorte van vrou Margriete dochter van vrou Marye van Bourgonyen''] belangwekkend.</ref><ref>Het handschrift-Leemans wordt bewaard in de Belgische Koninklijke Bibliotheek onder de signatuur IV 1171. Voor meer info, raadpleeg Samuel Mareel, ''Voor vorst en stad: Rederijkersliteratuur en vorstenfeest in Vlaanderen en Brabant (1432-1561)''. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2010, p. 143. Geraadpleegd op http://www.oapen.org/search?identifier=350733</ref>
* ''Vander Mollenfeeste'' (ingesluit in ''Keur uit die Nederlandse poësie'', [[A.P. Grové]], J.L. Steyn (samestellers), Nasou Beperk, ISBN: 0 625 00160 5, Twaalfde druk, November 1979)
* ''Sotte amoureusheyt''
* ''Pap ende broodt in doude daghen''
* ''Die gheen pluymen en can strijcken''
Mees bekend : ''Lof vanden Heijlige Sacramente'' ('n lang eucharistiese refrein wat in verskillende kerke tentoongestel word.)
== Bibliografie ==
* J.J. Mak, ''De gedichten van Anthonis De Roovere – naar alle tot dusver bekende handschriften en oude drukken'', N.V. Uitgeversmaatschappij W.E.J. Tjeenk Willink, Zwolle, 1955
* Dirk Geirnaert, ''De Roovere gedocumenteerd: feiten rond leven en werk'', in: Vlaanderen, jrg. 31 (1982), mei-juni: themanummer 'Anthonis de Roovere Brugghelinck Vlaemsch doctoor ende gheestich poëte (+1482-1982)', blz. 145-151
* Noël Geirnaert, ''Kunst- en geestesleven te Brugge in de schaduw van de Bourgondische hertogen ca. 1450-1482'', in: Vlaanderen, jrg. 31 (1982), mei-juni (themanummer), blz. 133-139
* F. Van Vinckenroye, ''De religieuze poëzie van Anthonis De Roovere'', in: Vlaanderen, jrg. 31 (1982), mei-juni (themanummer), blz. 154-158
* Dirk Coigneau, ''Anthonis De Roovere als wereldlijke dichter'', in: Vlaanderen, jrg. 31 (1982), mei-juni (themanummer), blz. 158-167
* Lode Roose, ''Dramatiek bij De Roovere'', in: Vlaanderen, jrg. 31 (1982), mei-juni (themanummer), blz. 167-171
* Johan Oosterman, ''De Excellente cronike van Vlaenderen en Anthonis de Roovere'', in: tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde, jrg. 118 (2002), blz. 22 e.v.
* Fernand Bonneure, ''Brugge Beschreven. Hoe een stad in teksten verschijnt'', Brussel, Elsevier, 1984.
* [[A.P. Grové]], J.L. Steyn (samestellers), ''Keur uit die Nederlandse poësie'', (Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk, November 1979
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [https://web.archive.org/web/20041204131225/http://dbnl.nl/tekst/roov002jjma01/ De gedichten van Anthonis de Roovere, editie J.J. Mak]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Roovere, Anthonis de}}
[[Kategorie:Vlaamse skrywers]]
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Nederlandse skrywers]]
[[Kategorie:Nederlandse digters]]
[[Kategorie:Geboortes in 1430]]
[[Kategorie:Sterftes in 1482]]
0i4t0ew4uftawylj05gstnijen3lhaq
Jan van der Noot
0
281388
2521097
2258078
2022-08-22T22:16:12Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Jan van der Noot, by Isaac Duchemin.jpg|duimnael|Jan van der Noot]]
'''Jonker Jan Baptista van der Noot''' ([[Brecht (België)|Brecht]], omstreeks [[1539]] – [[Antwerpen]], na [[1595]]) was 'n [[Nederlande|Suid-Nederlandse]] [[digter]]. Hy was die vernaamste [[renaissance|vroeë renaissance]] digter uit die [[Nederlande]].
== Lewe en werk ==
=== Jeug en Antwerpse periode ===
[[Lêer:Sint-Leonarduskerk (Sint-Lenaarts) Glasraam anno 1544 (detail).jpg|duimnael|Detail van 'n glasraam (anno 1544) in die [[Sint-Leonarduskerk (Sint-Lenaarts)|Sint-Leonarduskerk]] te Sint-Lenaarts (Brecht). Die detail beeld die ridder '''Adriaan Van der Noot''', sy eggenote Josine Daens, en so ook hul drie seuns en dogter uit.]]
Van der Noot was die sewende en jongste kind van die [[ridder (titel)|ridder]] Adriaan van der Noot, wat die ''schout'' van [[Brecht (België)|Brecht]] en ''oud-schepen'' van [[Antwerpen]] was, en van sy vrou Josine Daens. Na die dood van sy ouers (respektiewelik in 1555 en 1557) vestig van der Noot hom in Antwerpen waar hy in [[1562]] ''schepen'' word. In [[1565]] word hy nogmaals aangestel as ''schepen'' vir die stad.
Van der Noot begin aanvanklik met die skryf van [[Frans]]e en [[Nederlands]]e [[vers (gedig)|verse]] waaruit die invloed van die [[Pléiade]]digters soos [[Pierre de Ronsard]] en [[Joachim du Bellay]] duidelik blyk. In Maart [[1567]] neem hy as [[calvinisme|calvinistiese]] voorman deel aan die rewolusionêre oproer met die hoop om [[markgraaf]] van [[Markgraafschap Antwerpen|Antwerpen]] te kan word. Sy afkerige houding ten opsigte van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] staan in skrille kontras met die lewensbeskouing van sy vader, wat in [[1544]] 'n belangrike bydrae tot die bou van die [[Sint-Leonarduskerk (Sint-Lenaarts)|Sint-Leonarduskerk]] te Sint-Lenaarts (Brecht) gemaak het.
Die opstand waaraan sy seun Jan deelgeneem het misluk ewenwel en noop hom om op vlug te slaan na [[Londen]] nadat hy eers sy huis verkoop het.
=== Londense periode ===
In Londen verskyn in 1568 ''Het Theatre oft Toon-neel'' wat in Frans en Engels verskyn. Die werk bevat 'n aantal kort gedigte en [[vertaling]]s van die werk van [[Francesco Petrarca]] en Du Bellay, asook van sy eie [[allegorie (letterkunde)|allegoriese]] gedigte, voorsien van [[prosa]]kommentaar waarin die [[Rooms-Katolieke Kerk|Katolieke Kerk]] sterk aangeval word.
Die tweede werk wat in Londen verskyn was ''Het Bosken'' in 1570. Die titel was geïnspireer deur ''Le Bocage'' van Pierre de Ronsard uit 1554. Die werk bevat jeugpoësie van Van der Noot, en was die eerste volwaardige [[renaissance|renaissance-agtige]] digbundel in [[Nederlands]] in die [[Lae Lande|Nederlande]].
Ondertussen was Van der Noot op 15 Februarie 1570 deur toedoen van die [[Fernando Álvarez de Toledo|hertog van Alva]] weens sy calvinistiese simpatieë tot lewenslange verbanning uit die [[Spaanse Nederlande]] gevonnis.
=== Duitse periode ===
Van der Noot reis in 1571 na [[Duitsland]] waar hy vertoef in die hertogdom Kleef en in die Rynland. Van der Noot publiseer daar die Duitse vertaling van ''Het Theatre oft Toon-neel'' (1572) onder die titel ''Theatrum das ist Schawplatz''. Ondertussen het hy hom weer bekeer tot die Rooms-Katolieke Kerk en het hy dienooreenkomstig in die Duitse vertaling die aanvalle teen die kerk vervang deur aanvalle teen die [[satan|duiwel]]. Waarom van der Noot uiteindelik tog weer rooms-katoliek word is onduidelik.<ref>Braggaar, p. 93</ref>
In 1576 publiseer van der Noot in [[Keulen]] ''Das Buch Extasis'', te wete 'n [[epos]] in renaissance-styl ter ere van die stad oftewel heiligdom van [[Olimpia]].
=== Ontmoeting met die Pléiadeskrywers ===
In die somer van 1578 woon Van der Noot vir 'n tydperk in [[Parys]], waar hy 'n aantal ontmoetings het met [[Pléiade]]digters soos [[Jean Dorat]] en sy sy afgod [[Pierre de Ronsard]]. Na die somer keer hy terug na [[Antwerpen]] nadat sy beeld deur die Pasifikasie van Gent in ere herstel is.
=== Terug in Antwerpen ===
In 1579 word 'n Nederlandse en Franse verkorte vertaling van ''Das Buch Extasis'' in Antwerpen gepubliseer onder die titel ''Cort Begrijp der XII. Boecken Olympiados / Abregé des douze livres Olympiades''. Die volgende jaar word ''Lofsang van Braband/Hymne de Braband'' gewy aan die hertogdom van Brabant en gepubliseer met die versoek om Van der Noot as amptelike digter aan te stel. Van toe af het hy genoegsame vergoeding ontvang en ''broodskrywer'' geword. Tussen 1580 en 1595 verskyn ''Poeticsche werken'', 'n versameling van enkele oorspronklike, eentonige bundels wat elk aan ander mense gewy is. Jan van der Noot het self 'n stapel gedigte gehad wat die koper volgens sy eie smaak en insig in 'n versameling gedigte kon saamstel, waardeur die kliënt van voor af die gedig(te) wat hy vir hom bedoel was kon vind. Elke uitgawe van ''Poeticsche werken'' is in werklikheid 'n aparte publikasie.<ref>{{Cite book|author=K. Porteman|title=Nederlandse Letterkunde: 1450-1700|date=|pages=88-90|ISBN=|accessdate=}}</ref>
== Belang van Van der Noot ==
Van der Noot was na die [[rederijker]]s die eerste [[renaissance]]digter wat 'n hoër opvatting betreffende poësie gehad het. In navolging van [[Francesco Petrarca|Petrarca]] en Pléiade-digters soos De Ronsard blyk dit uit sy werk dat hy oor 'n grondige kennis van die [[oudheid]] en die [[mitologie]] beskik het. Van der Noot het ook die [[epos]] en die [[sonnet]] (saam met [[Lucas d'Heere]] en [[Daniël Heinsius]]) aan die Nederlandse literatuur/Nederlandse letterkunde bekend gestel.
== Enkele gedigte ==
*Uit: ''Het bosken''
===Sonet===
Ick sach myn Nimphe int suetste van den Iare
In eenen beemt gheleghen aende sye
Van heuren hof, alleene als de vrye:
Neffens een gracht, waer af het water clare
Gheboort met lisch, cruyt en bloemen eenpare,
Lustigher scheen dan alle schilderye,
Noyt man en sach schoonder tappisserye,
Soo schoon was tvelt ghebloeyt veer ende nare:
Ghelyck Flora sadt sy daer op die bloemen,
Om heur schoonheyt machmense Venus noemen,
Om heur verstant Minerua wys van sinne,
Diana oock om heur reyn eerlyck wesen,
Bouen Iuno is sy weert t'syn ghepresen:
Tsynts desen tyt queelt myn siele om heur minne.
*Uit: Het theatre (1568)
===Sonet===
Ick sach op een wit peert sitten den man ghetrouwe,
Hebbendé ooghen als vier, en op sijn hooft veel croonen,
Synen naem was d'woort gods, syn cleet bebloet was schoone
Een scherpsnydende sweert quam wt synen mont bouwe,
Des hemels scharen oock volchden op witte peerden,
met witte sy' gecleedt, hy tradt des torens persse.
Den enghel wt der son' riep met een stem seer versse
Den vogelen compt eet t' vlees der Princen der eerden,
De Coninghen sach ick met de beeste versaemt,
Om teghen hem (die op het wit peert sat) te stryden,
Ende de beeste werdt met den valschen Propheten,
Ghegrepen endé inden vierighen poel ghepraemt:
En d'ander sijn gedoot deur syns monts sweerts scherp snijden
En de vogelen syn versayt van heur vleesch t' eten.<ref>Bron:''Keur uit die Nederlandse poësie'', (Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk, November 1979</ref>
== Bibliografie ==
* [[A.P. Grové]], J.L. Steyn (samestellers), ''Keur uit die Nederlandse poësie'', (Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk, November 1979
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn}}
* {{aut|DickJan Braggaar}}, ''Nederlandse letterkunde voor dummies'', Pearson Education, 2006, {{ISBN|9789043010498}}
* {{aut|Willem Schrickx}}, ''Jonker Jan Baptist van der Noot'' in het [[Nationaal Biografisch Woordenboek]], deel 1, kol. 728-735, Brussel, 1964
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Noot, Jan}}
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Geboortes in 1539]]
[[Kategorie:Sterftes in 1595]]
fyswpn4d8k8fkx6l1job7ovtnce3htc
Tulpstoel
0
293179
2521038
2520916
2022-08-22T18:10:48Z
Sobaka
328
Nie meer wees nie
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Saarinen Tulpanstolen.jpg|duimnael|Tulpstoel, ontwerp deur Eero Saarinen]]
Die '''Tulpstoel''' is in 1955 en 1956 deur [[Eero Saarinen]], <ref name="MOMA">{{cite web |url=http://www.moma.org/collection/object.php?object_id=2565 |title=Eero Saarinen. Tulip Armchair (model 150): 1955-56. |publisher=Museum of Modern Art |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207054301/http://www.moma.org/collection/object.php?object_id=2565 |archive-date= 7 Februarie 2015 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=20 Februarie 2020 }}</ref> vir die [[Knoll]]-maatskappy van New York, ontwerp. Die stoel is in die eerste instansie ontwerp om by die komplementêre eettafel te pas. Die stoel vertoon die gladde lyne van [[modernisme]], en was vir sy tyd, eksperimenteel met betrekking tot die gebruik van materiale. Die stoel word as 'n klassieke voorbeeld van [[Nywerheidsontwerp|industriële ontwerp]] beskou.
As gevolg van die futuristiese gebruik van kurwes en sintetiese materiale, word die stoel dikwels as verteenwoordigend van die '[[Ruimtetydperk|'ruimte-era]]' beskou.
== Ontwerp en konstruksie ==
Saarinen was van mening dat die onderste gedeelte van stoele en tafels in 'n tipiese binneruimte, 'n lelike, verwarrende en onrustige omgewing skep. Hy wou die groot hoeveelheid stoelpote in vertrekke verminder. <ref>{{cite web |url=https://www.dwell.com/article/design-dictionary-tulip-chair-291e5971 |title=Design Dictionary: Tulip Chair |last=Ronan |first=Alex |date=28 Januarie 2015 |publisher=Dwell magazine |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200220083421/https://www.dwell.com/article/design-dictionary-tulip-chair-291e5971 |archive-date=20 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
Saarinen het gehoop om 'n glasvelselstoel, wat uit een stuk bestaan, te vervaardig, maar hierdie materiaal kon nie die basis ondersteun nie, en prototipes was geneig om te breek. As gevolg hiervan is die basis van die tulpstoel van gegote aluminium, met 'n rilsanbedekte afwerking, om by die boonste gedeelte van die stoel te pas, gemaak. Dit het 'n uniforme voorkoms van eenheid aan die stoel verleen. Die boonste dop van die stoel is gevormde veselglas, met 'n versterkte, [[plastiek]]<nowiki/>gebonde afwerking.<ref name="MOMA" /> Die gestoffeerde skuimrubber kussing, met 'n kleefstrookopening, kon van die stoel verwyder word.
'n Patent vir die Tulpstoel is in 1960 aan Saarinen toegeken.<ref>{{US patent|2939517|Tulip chair}}</ref>
== Toekennings ==
* Toekenning van die museum van moderne kuns, 1969
* Federale toekenning vir industriële ontwerp, 1969
* Toekenning van die Stuttgart ontwerpsentrum, 1962
== Projek Cybersyn ==
In 1971 is 'n aangepaste weergawe van die Tulpstoel vir die ontwerp van [[Projek Cybersyn]] gebruik.<ref>[http://vimeo.com/8000921 Free As In Beer: Cybernetic Science Fictions] accessed April 7, 2012</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Tulip Chair}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Modernisme]]
[[Kategorie:Meubels]]
hh49ssn9on4y74t2rtzfhhfdgnpazrt
Vincent Gil
0
294113
2521129
2144889
2022-08-23T09:03:28Z
2600:1700:D561:D70:585A:6B54:1EF1:541B
Sterf 8-21-2.022. 83 Jaar.
wikitext
text/x-wiki
{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam = Vincent Gil
| Beeld =
| Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| Beeldonderskrif =
| Geboortenaam =
| Alias =
| Geboortedatum = [[1939]]
| Geboorteplek = [[Sydney]], [[Nieu-Suid-Wallis]], [[Australië]]
| Nasionaliteit = [[Australië|Australies]]
| Sterfdatum = [[21 Augustus]] [[2022]] (op 82-83)
| Sterfplek =
| Ouers =
| Lewensmaat =
| Kinders =
| Skool =
| Universiteit =
| Beroep = Akteur en skrywer
| Aktiewe jare = 1966-2022
| Noemenswaardige rolprente =
| Webwerf =
| IMDb = 0317878
| Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges -->
}}
'''Vincent Gil''' (1939-21 Augustus 2022) was 'n [[Australië|Australiese]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprent ''Mad Max'' (1979) en in die televisiereekse ''Homicide'' (1964), ''Special Squad'' (1984), en ''Home and Away'' (1988).
== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1978: ''Solo''
* 1979: ''Mad Max''
* 1982: ''And/Or = One''
* 1988: ''Incident at Raven's Gate''
* 2003: ''The Long Lunch''
=== Televisiereekse ===
* 1964: ''Homicide''
* 1978: ''Run from the Morning''
* 1984: ''Special Squad''
* 1987: ''Nancy Wake''
* 1988: ''Home and Away''
=== Televisierolprente ===
* 1965: ''The Swagman''
* 1968: ''The Battlers''
== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0317878|Vincent Gil}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Gil, Vincent}}
[[Kategorie:Geboortes in 1939]]
[[Kategorie:Australiese manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
1cudi9j4lsymrgga98u8ydantiuy2ol
2521130
2521129
2022-08-23T09:36:03Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam = Vincent Gil
| Beeld =
| Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| Beeldonderskrif =
| Geboortenaam =
| Alias =
| Geboortedatum = [[1939]]
| Geboorteplek = [[Sydney]], [[Nieu-Suid-Wallis]], [[Australië]]
| Nasionaliteit = [[Australië|Australies]]
| Sterfdatum = [[21 Augustus]] [[2022]] (op 82-83)
| Sterfplek =
| Ouers =
| Lewensmaat =
| Kinders =
| Skool =
| Universiteit =
| Beroep = Akteur en skrywer
| Aktiewe jare = 1966-2022
| Noemenswaardige rolprente =
| Webwerf =
| IMDb = 0317878
| Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges -->
}}
'''Vincent Gil''' (1939-21 Augustus 2022) was 'n [[Australië|Australiese]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprent ''Mad Max'' (1979) en in die televisiereekse ''Homicide'' (1964), ''Special Squad'' (1984), en ''Home and Away'' (1988).
== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1978: ''Solo''
* 1979: ''Mad Max''
* 1982: ''And/Or = One''
* 1988: ''Incident at Raven's Gate''
* 2003: ''The Long Lunch''
=== Televisiereekse ===
* 1964: ''Homicide''
* 1978: ''Run from the Morning''
* 1984: ''Special Squad''
* 1987: ''Nancy Wake''
* 1988: ''Home and Away''
=== Televisierolprente ===
* 1965: ''The Swagman''
* 1968: ''The Battlers''
== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0317878|Vincent Gil}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Gil, Vincent}}
[[Kategorie:Geboortes in 1939]]
[[Kategorie:Steftes in 2022]]
[[Kategorie:Australiese manlike akteurs van die 20ste eeu]]
j2goq6j6vst5q6xop6sosvnvqbhaq7x
2521131
2521130
2022-08-23T09:36:20Z
Oesjaar
7467
/* Eksterne skakels */ Ai!
wikitext
text/x-wiki
{{Weesbladsy}}
{{Inligtingskas Akteur
| Naam = Vincent Gil
| Beeld =
| Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| Beeldonderskrif =
| Geboortenaam =
| Alias =
| Geboortedatum = [[1939]]
| Geboorteplek = [[Sydney]], [[Nieu-Suid-Wallis]], [[Australië]]
| Nasionaliteit = [[Australië|Australies]]
| Sterfdatum = [[21 Augustus]] [[2022]] (op 82-83)
| Sterfplek =
| Ouers =
| Lewensmaat =
| Kinders =
| Skool =
| Universiteit =
| Beroep = Akteur en skrywer
| Aktiewe jare = 1966-2022
| Noemenswaardige rolprente =
| Webwerf =
| IMDb = 0317878
| Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges -->
}}
'''Vincent Gil''' (1939-21 Augustus 2022) was 'n [[Australië|Australiese]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprent ''Mad Max'' (1979) en in die televisiereekse ''Homicide'' (1964), ''Special Squad'' (1984), en ''Home and Away'' (1988).
== Filmografie ==
=== Rolprente ===
* 1978: ''Solo''
* 1979: ''Mad Max''
* 1982: ''And/Or = One''
* 1988: ''Incident at Raven's Gate''
* 2003: ''The Long Lunch''
=== Televisiereekse ===
* 1964: ''Homicide''
* 1978: ''Run from the Morning''
* 1984: ''Special Squad''
* 1987: ''Nancy Wake''
* 1988: ''Home and Away''
=== Televisierolprente ===
* 1965: ''The Swagman''
* 1968: ''The Battlers''
== Eksterne skakels ==
* {{IMDb|0317878|Vincent Gil}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Gil, Vincent}}
[[Kategorie:Geboortes in 1939]]
[[Kategorie:Sterftes in 2022]]
[[Kategorie:Australiese manlike akteurs van die 20ste eeu]]
rozsry9jymq9q96no2eity2jh3pcpld
Diederik van Assenede
0
305893
2521101
2209322
2022-08-22T22:19:09Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Diederik van Assenede
| beeld =
| onderskrif =
| volledige naam =
| pseudoniem =
| beter-bekend-as = Diederic van Assenede
| bynaam =
| genoem =
| geboortedatum = ca. 1230
| geboorteplek =
| sterfdatum = ca. 1293
| sterfplek =
| land =
| religie =
| beroep = [[skrywer]]
| aktiewe_jare =
| genre =
| stroming =
| invloede =
| tema =
| bekende-werke =
| uitgewer =
| onderskeiding =
| dbnl = asse008
| handtekening =
| webwerf =
| lys =
| ander portaal =
| portaal2 =
| portaal3 =
}}
'''Diederik van Assenede''' (Assenede, omstreeks [[1230]] – [[1293]]) was van 1260 tot 1280 die klerk van die graaf van Vlaandere, en skryf in dié hoedanigheid literatuur. Hy speel 'n belangrike rol in die emansipasie van die Nederlandse letterkunde aan die Vlaamse hof, omdat hy in sy eie woorde ''die geen walsch en konnen'' kon skryf nie (nie [[Frans]] kon skryf nie). Op die wyse lê hy die weg oop vir die eerste volkstalige [[letterkunde]] in die [[Vlaandere|die graafskap van Vlaandere]], wat as leenheer van [[Frankryk]] [[Frans]] as voertaal gehad het.
Van Assenede is bekend as die vertaler van die Oudfranse versroman "Floire et Blanceflor" in die [[Middelnederlands]] onder die titel "[[Floris ende Blancefloer]]".
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Assenede, Diederik van}}
[[Kategorie:Middelnederlands skrywers]]
[[Kategorie:Vlaamse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
hlft8c14wxn9vxus2m5wwopro06143s
Hendrik van Veldeke
0
305894
2521099
2459051
2022-08-22T22:17:18Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Van-Veldeke-Denkmal.jpg|duimnael| Van Veldeke-monument in [[Hasselt, België]]]]
'''Hendrik van Veldeke''', ([[Duits]]: '''Heinrich von Veldeke''') (alias: He (y) nric van Veldeke (n), gebore voor of omstreeks [[1150]] - oorlede na [[1184]]) is die eerste skrywer in die [[Lae Lande]] wat by name bekend is wat in 'n ander Europese taal geskryf het as [[Latyn]]. Hy is gebore in Veldeke, 'n gehuggie in die streek van Spalbeek, wat sedert 1977 'n gemeenskap van [[Hasselt, België|Hasselt]], [[Limburg, België|Limburg]], [[België]] is. Die 'Vel (de) kermolen', 'n watermeul aan die Demerrivier, is al wat oorbly van die gehuggie. In Limburg word hy gevier as 'n skrywer van die Ou [[Limburgs|Limburgse]] dialek.
Veldeke se geboorte- en sterfjaar is onseker. Hy moes waarskynlik voor of omstreeks [[1150]] gebore gewees het, aangesien hy in die vroeë [[1170]]'s geskryf het. Daar is geen bewys dat Veldeke in [[1128]] gebore is nie, soos dikwels voorgestel word. Hy is sekerlik na 1184 oorlede, omdat hy in sy ''Aeneas'' noem dat hy teenwoordig was op die hofdag wat keiser [[Frederik I (Barbarossa)|Frederik Barbarossa]] daardie jaar gereël het. Hy het in alle waarskynlik gesterf voordat Wolfram von Eschenbach sy ''Parzival'' geskryf het, wat tussen 1205 en 1210 voltooi is. Wolfram noem in daardie werk dat Veldeke voortydig gesterf het. Veldeke was waarskynlik 'n lid van die familie van die klas van ''Ministerialis'' (onvrye edeles). Die bestaan van so 'n familie word genoem in aktes wat uit die 13de eeu dateer. Die gevolgtrekking kan gemaak word dat hy 'n deeglike opleiding ontvang het, aangesien hy Latynse bronne in sy werke gebruik het.
== Naam ==
Daar is twee vorme van die naam van die digter wat algemeen voorkom in moderne wetenskap, '''Hendrik van Veldeke''' of '''Heinrich von Veldeke'''. Die keuse hang gewoonlik daarvan af of Veldeke (op anachronistiese wyse) beskou word as iemand wat in die "Nederlandse" of "Duitse" literêre tradisie geskryf het. Sy werk getiteld ''Die lewe van Servaas van Maastricht'' (die ''Servatius'') gee sy naam aan as "Heynric van Veldeken", terwyl die Berlynse manuskrip van die Eneasroman hom "uon Ueldiche Heinreich" noem, met die voornaam ook afwisselend gespel as 'Hainrich' of 'Hainreich'. <ref>Heinrich von Veldeke. Eneasroman. Die Berliner Bilderhandschrift mit Uebersetzung und Kommentar, red. Hans Fromm. Berlyn: Deutscher Klassiker Verlag, 1992, ll. 13429-13528</ref> Ander manuskripte gee die pleknaam "Veldeke" onderskeidelik aan as "Veldekin" "Veltkilchen" of "Waldecke". <ref>Heinrich von Veldeke. Eneasroman, Mittelhochdeutsch/Neuhochdeutsch, red. Dieter Kartschoke. Stuttgart: Reclam, 1986, bl. 845</ref> Die Nederlandse geleerde Jan van Goossens het voorgestel dat die vorm "Heinric van Veldeken" gebruik word as 'n kompromie, in die inleiding tot sy tweetalige Oud-Limburgs/Duitse uitgawe van die ''Servatius''. <ref>Heinric van Veldeke. Sente Servas, red. Jan van Goossens, Rita Schlusemann en Norbert Voorwinden. [[Münster]]: Agenda-Verlag, 2008</ref> Dit blyk egter dat hierdie voorstel nie veel ondersteuners het nie, met Duitse geleerdes wat oorwegend voortgaan om "Heinrich von Veldeke" te gebruik, en Nederlandse skolastici wat "Hendrik van" verkies. Die keuse deur Engelse skrywers verskil volgens die vakgebied, maar namate meer Duitsers op Veldeke werk as Nederlanders, word die vorm "Heinrich von" meer gereeld in Engels aangetref. Soms word die plek van oorsprong ("Veldeke") van die digter ook gebruik om die skrywer aan te dui sonder om kant te kies in die geskil <ref>Soos byvoorbeeld Ray Wakefield se "In Search of the Lost Archetype. The Strange Case of Veldeke's Eneide." In: Nu lon' ich iu der gabe. Festschrift vir Francis G. Gentry, red. Ernst Ralf Hintz. Goeppingen: Kuemmerle Verlag, 2003, pp. 273-284</ref> (alhoewel dit eintlik primêr dien om Heinrich/Hendrik van andere met sy naam te onderskei, bv. ''Heinrich von Morungen'').
== Die lewe van Servaas van Maastricht ==
Veldeke het "Die Lewe van Servaas van Maastricht", wat waarskynlik sy eerste werk was, vir ene Hessel, die koster van die [[Maastricht|Maastrichtse]] ''Servatius'' of ''Servaas-tak'' geskryf, en vir Agnes van Metz, gravin van Loon. Die werk bestaan uit twee dele in [[Middelnederlands]] en word beskou as die eerste literêre werk in Nederlands. Die eerste deel is 'n biografie (''vita'') van Servaas van Maastricht, die beskermheilige van daardie stad, wat vermoedelik op 13 Mei 384 oorlede is. Hierdie deel word gewoonlik omstreeks 1170 gedateer. Die tweede deel behandel die wonderwerke van Servaas na sy dood. Daar word soms aanvaar dat die tweede deel van die opus eers tussen 1174 en 1185 geskryf is.
Servaas is 'n [[Armenië|Armeen]] wat na Lorraine reis en biskop van Tongeren word. Die sondige burgers van Tongeren draai teen hom, wat veroorsaak dat hy na Maastricht vlug. As Servaas daarvan bewus word dat God die burgers van Tongeren wil straf deur [[Attila die Hun]] na hulle te stuur, gaan hy op 'n pelgrimstog na [[Rome]] en bid hy by die graf van [[Simon Petrus|Petrus]] dat die ramp verhoed moet word. Sy gebede word nie vervul nie, maar Petrus gee hom wel 'n silwer sleutel waarmee Servaas genade kan verleen en sondaars mee kan straf. Die burgers van Tongeren word almal doodgemaak, maar Servaas verleen hulle genade en daarom gaan hulle almal hemel toe.
Maastricht was geleë op 'n belangrike kruispad: die pad vanaf [[Keulen]] van die weste, met die Maas-rivier as die noord-suid-as. In Veldeke se tyd het die Servaas-tak hul bes probeer om pelgrimstogte na die graf van die heilige te bevorder. In hierdie konteks moet die oorsprong van Veldeke se ''Servatius'' gesien word. Uit dieselfde periode dateer die huidige Servaas-kerk en die relikwie wat die oorblyfsels van Servaas van Maastricht oftewel ''Sint Servatius'' bevat. In tye van groot nood en rampe word die relikwie deur die stad vervoer. Veldeke se "Die Lewe van Servaas van Maastricht" of ''Servatius'' is 'n aanpassing van die ''Actus Sancti Servatii'' deur Jocundus (geskryf tussen 1066 en 1088) en die ''Vita Sancti Servatii'', wat indirek deur die ''Actus'' geïnspireer is. Die ''Servatius'' is volledig bewaar in 'n manuskrip uit [[1470]] ([[Leiden]], Universiteitsbibliotheek, BPL 1215). Daar is ook verskillende fragmente in verskillende boekbindings gevind wat almal afkomstig is van 'n manuskrip wat moontlik geskryf is toe die digter nog gelewe het (ongeveer 1200).
== Aeneas Roman ==
[[Lêer:Aeneasroman_Veldekes.jpg|links|duimnael| ''Aeneas Romanse-'' illustrasie ]]
Veldeke se grootste werk is die ''Aeneas Romanse'', wat hy gebaseer het op die Ou Franse ''Roman d'Enéas'', wat op sy beurt geïnspireer is deur [[Vergilius]] se ''[[Aeneis]]''. (Daar word soms na die werk verwys as ''Eneit'' of ''Eneide''.) Veldeke het die grootste gedeelte daarvan omstreeks [[1175]] geskryf. Volgens die epiloog van die ''Aeneas'' het Veldeke die gravin van [[Kleef]] toegelaat om sy werk te lees toe dit ongeveer vier vyfdes voltooi was. Sy het op haar beurt een van haar bediendes daarmee toevertrou. Die werk is gesteel en dit is eers in 1184 deur hertog Herman van Thüringen aan Veldeke terugbesorg, wat aan Veldeke die opdrag gegee het om dit te voltooi. Die identiteit van die dief bly onbekend. Sommige mense glo dat dit Hendrik Raspe was, broer van Herman van [[Thüringen]]; ander glo dat die dief Heinrich von Schwarzburg was. Laasgenoemde het 'n twis gehad met Louis III, Landgraaf van Thüringen, Herman se oudste broer en ook die bruidegom van die gravin van Kleef.
Veldeke se ''Aeneas'' is die eerste hof-romanse in 'n Germaanse taal. Hy het baie aandag geskenk aan die liefde, deugde (matigheid, selfbeheersing, welsprekendheid, ...) en skoonheid van die lewe aan die hof. Ondanks die tragiese gebeure in die verhaal (bv. Dido se selfmoord en die dood van Pallas en van baie ander helde), oorheers 'n positiewe toon die romanse. Aan die einde van die romanse beskryf hy byvoorbeeld met groot entoesiasme die huweliksfees van Aeneas en Lavinia, waar hy 'n optimistiese siening van die mensdom en die wêreld as die apoteosis van die romanse voorstel. Veldeke dring ook daarop aan om die troue te vergelyk met die hofdag wat keiser Frederik Barbarossa in 1184 gereël het. Dit is een van die argumente wat dikwels gebruik word as bewys dat Veldeke vir die keiserlike gevolg geskryf het. Dit is in hierdie konteks dat die keuse van materiaal moontlik beskou kan word. Die verhaal van ''Aeneas'' is immers ook die verhaal van die stigting van Rome; die Duitse keisers beskou hulself as die erfgename van die Romeinse Ryk. Middeleeuse koningshuise het dikwels vervalste stambome gemaak wat na die Trojane terugdateer.
Dat die ''Aeneas Romanse'' slegs in die Middel-Hoogduitse weergawes behoue gebly het, het aanleiding gegee tot die vraag of die deel van die romanse wat Veldeke aan die gravin van Kleef vertoon het, oorspronklik in Middelnederlands of Middel-Hoogduits geskryf is. Germaniste soos Otto Behaghel (in sy 1882-uitgawe), Theodor Frings en Gabriele Schieb (in hul uitgawe van 1964-1970) meen dat Veldeke die ''Aeneas'' in sy moedertaal, Middelnederlands, geskryf het. Hulle het probeer om 'n soortgelyke weergawe te rekonstrueer. Hierdie rekonstruksie word deur baie moderne filoloë as te hipoteties beskou. Normaalweg kry Ludwig Etmüller se kritiese uitgawe van 1852 of Hans Fromm se diplomatieke uitgawe van die pragtig geïllustreerde Berlynse manuskrip (Berlyn, Staatsbibliothek Preuβischer Kulturbesitz, kiem. Fol. 282) vanaf 1992 af voorkeur.
Volgens die Duitser Thomas Klein (Bonn) het Veldeke neutrale rympies gebruik. Dit beteken dat Veldeke bewustelik rympare gekies het wat in Middelnederlandse sowel as Middel-Hoogduits moontlik was. Wapen/slapen in Middelnederlands word wafen/slafen in Middel-Hoogduits; die Middelnederlandse rympaar jare/mare word aan die ander kant jâre/mære in die Middel-Hoogduits. Klein glo dat Veldeke dieselfde tegniek in sy ''Servatius'' toepas. Klaarblyklik het hy gehoop om so groot as moontlik 'n gehoor te bereik met so min moeite aan die kant van die skrywer.
== Liriese poësie ==
[[Lêer:Codex_Manesse_Heinrich_von_Veldeke.jpg|duimnael| Van Veldeke in die Codex Manesse (14de eeu) ]]
Sowat dertig romantiese lirieke deur Veldeke is bewaar. Hy is dus een van die eerste generasies ''minnesangers'' wat die romantiese Romeinse hof-poësie in 'n Germaanse taal geskryf het. In vergelyking met sy tydgenote, staan sy lirieke uit vanweë hul humor en selfs ironie. Hy speel ook graag met klanke en pas die rym aan soos hy wil. Veldeke gebruik die konvensionele beskrywing van die natuur (''Natureingang'') om sy lirieke oop te maak, en vergelyk dit dan gewoonlik - soos in die voorbeeld hieronder - of kontrasteer dit met die gevoelens van die minnaar:
<poem>Ez sint guotiu niuwe maere,
daz die vogel offenbaere
singent, dâ man bluomen siht.
zén zîten in dem jâre
stüende wol, daz man vrô waere,
leider des enbin ich niht:
Mîn tumbez herze mich verriet,
daz muoz unsanfte unde swaere
tragen daz leit, das mir beschiht. (MF I)
</poem> (Dit is goeie nuus dat die voëls hardop sing waar 'n mens blomme sien. In hierdie tyd van die jaar behoort 'n mens gelukkig te wees, maar helaas, ek is nie: my dwase hart het my verraai en moet nou, hartseer en droewig, die swaarkry ondervind wat my toegedaan is.)
In teenstelling met wat hy in sy ''Aeneas Romanse'' en sy ''Servatius'' doen, gebruik hy nie neutrale rym in sy lirieke nie, aangesien hierdie tegniek die aantal rymwoorde wat aan die digter beskikbaar is drasties inperk. Middel-Hoogduitse en Middelnederlandse rympies word om die beurt gebruik. Ongetwyfeld is dit omdat die rymskema in die liriek hoër eise stel as die gekoppelde rym in ''verhaaltekste'' soos die ''Servatius'' en die ''Aeneas-romanse'' ; in een strofe moet meer as twee rymwoorde gevind word. Veldeke se-lirieke is bewaar in drie Middel-Hoogduitse manuskripte uit die laat dertiende en vroeë veertiende eeu: die ''Kleine Heidelberger Liederenhandschrift'' (Heidelberg, Universitätsbibliothek, Codex Palatinus Germanicus 357), die ''Weingartner Liederhandschrift'' (Stuttgart, Württembergische Landesbibliothecio en 1) en die ''Große Heidelberger Liederenhandschrift'', beter bekend as die ''Codex Manesse'' (Heidelberg, Universitätsbibliothek, Codex Palatinus Germanicus 848).
== Invloed ==
Die belang van Hendrik van Veldeke vir die Duitse literatuurgeskiedenis is buitengewoon groot. Dit word bewys deur die feit dat sy lirieke en die ''Aeneas Romanse'' uitsluitlik in die Middel-Duitse manuskripte behoue gebly het. Hendrik van Veldeke word ook genoem as 'n uitstekende voorbeeld deur baie dertiende-eeuse skrywers (Wolfram von Eschenbach, Hartmann von Aue en Gottfried von Straßburg ). Sy invloed op die Middelnederlandse letterkunde blyk redelik beperk te wees, afgesien van die enkele interpretasie van [[Jacob van Maerlant]] wat moeilik is om te interpreteer.
== Veldeke in die hedendaagse tyd ==
In beide [[Maastricht]] en [[Hasselt, België|Hasselt]] kan 'n standbeeld van die digter gevind word. In verskillende munisipaliteite is strate, plekke, skole en verenigings na hom vernoem. Die provinsiale vereniging wat hom besig hou met die hedendaagse kultuur van Limburg staan bekend as Veldeke. In 2007 het 'n uitstalling oor Veldeke en sy era plaasgevind.
== Uitgawes ==
* Behaghel 1882: Otto Behaghel (red. ), ''Heinrich von Veldeke.'' ''Eneide, mit Einleitung und Anmerkungen'', Heilbronn, 1882.
* Goossens 1991: Jan Goossens, ''Die Servatiusbruchstücke. Mit einer Untersuchung und Edition der Fragmente Cgm 5249/18, 1b der Bayerischen Staatsbibliothek München'', in: ''Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur 120'' (1991), 1-65.
* Iven, Joris, red. (2010). ''Minneliederen Hendrik van Veldeke Hertaald''. Lulu.com. ISBN <bdi> Iven, Joris, red. (2010). </bdi> Iven, Joris, red. (2010).
* Ettmüller, Ludwig, red. (2004). Eneasroman. Vertaal deur Kartschoke, Dieter . Philipp Reclam jun. ISBN 3150083036.
* Lachmann, Karl; Haupt, Moritz; Vogt, Friedrich, reds. (1888). ''IX: Her Heinrich von Veldegge. Des Minnesangs Frühling'' (4 red.). Leipzig: Hirzel. pp. 56 –68 . Opgespoor op 7 Februarie 2016.
* Moser, Hugo; Tervooren, Helmut, reds. (1988). ''XI: Heinrich von Veldeke. Des Minnesangs Frühling''. I: Tekste (38 uitg.). Stuttgart: Hirzel. bl. 97-149. ISBN 3777604488. <bdi> </bdi>
== Verdere leeswerk ==
* Janssens 2007: Jozef Janssens, ''In de schaduw van de keizer.'' ''Hendrik van Veldeke en zijn tijd'' (1130–1230). Zutphen, 2007.
* Klein 1985: Thomas Klein, ''Heinrich von Veldeke und die mitteldeutschen Literatursprachen. Untersuchungen zum Veldekeproblem'', in: Th. Klein en C. Milis, ''Zwei Studien zu Veldeke und zum Strassburger Alexander'', (Amsterdamer Publikationen zur Sprache und Literatur, 61), Amsterdam, 1985, 1-121.
* Schieb en Frings 1964-1970: Gabriele Schieb en Theodor Frings, ''Henric van Veldeken.'' ''Eneide'', Berlyn, 1964-1970.
* {{NDB|8|428|429|Heinrich von Veldeke (Henric van Veldeken)|Schieb, Gabriele|11854845X}}
* Schumacher 2010: Meinolf Schumacher, ''Einführung in die deutsche Literatur des Mittelalters'', Darmstadt, 2010, {{ISBN|978-3-534-19603-6}} , 65-69.
* Oostrom, Frits van 2006, ''Stemmen op schrift:'' ''Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300.'' Amsterdam: Bert Bakker, 2006''
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/hendrik-van-veldeke "Hendrik van Veldeke", Literatuurgeschiedenis.org]
* [http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=veld028 "Hendrik van Veldeke"], DBNL
* {{Cite web|url=http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/cpg357/|title=Kleine Heidelberger Liederhandschrift A und Anhang a (Elsaß (Straßburg?), 1270-1280 (Nachtr. bis 3. V. 14. Jh.)) (Cod. Pal. germ. 357)|date=2011-12-23|publisher=Digi.ub.uni-heidelberg.de|access-date=2012-04-18}}
* {{Cite web|url=http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/cpg848/|title=Große Heidelberger Liederhandschrift (Codex Manesse) (Zürich, ca. 1300 bis ca. 1340) (Cod. Pal. germ. 848)|date=2011-12-24|publisher=Digi.ub.uni-heidelberg.de|access-date=2012-04-18}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Veldeke, Hendrik van}}
[[Kategorie:Nederlandse digters]]
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Duitse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
q10no2y6wwqhft33ec19q5lojrbz8mx
Jacob van Maerlant
0
305907
2521095
2461822
2022-08-22T22:15:22Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Jacob_van_Maerlant.jpg|duimnael| Jacob van Maerlant ]]
[[Lêer:Damme_Jacob_van_Maerlant.JPG|duimnael| Standbeeld van Jacob van Maerlant in Damme, deur {{Intertaalskakel|Hendrik Pickery|nl}} ]]
'''Jacob van Maerlant''' (ca. [[1230]]-[[1240]] - c. [[1288]]–[[1300]]) was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] digter uit die [[13de eeu]]. Hy was een van die belangrikste [[Middelnederlands]]e [[Skrywer|skrywers]] gedurende die [[Middeleeue]].
== Biografie ==
Van Maerlant is naby [[Brugge]] gebore. Hy het op die eiland Oostvoorne [[Koster (beroep)|koster]] van Maerlant geword. Hy het 'n geruime tyd daar gewoon en gewerk, vandaar sy van, "de Coster". Later het hy in Damme, naby [[Brugge]], gewoon, waar hy volgens oorlewering die pos van stadsklerk beklee het.
Sy vroeë werke is [[Middelnederlands]]e vertalings van [[Frans]]e [[Ridderroman|romanse]]. Jacob se ernstigste werk op die gebied van die romantiek was egter sy ''Historie van Troyen'' (ca. 1264), 'n gedig van veertigduisend reëls, wat vertaal en versterk is uit die ''Roman de Troie'' van Benoît de Sainte-Maure .
[[Lêer:Der_naturen_bloeme_-_Jacob_van_Maerlant_-_KB_KA_16_-_040v-041r.jpg|duimnael|Vreemde mense in ''Der naturen bloeme'']]
Van die tydperk af verwerp Jakob egter die romantiek as ledigheid, en wy hom daaraan toe om wetenskaplike en historiese werke te skryf vir die opvoeding en verligting van die Vlaamse en Nederlandse adel. Sy ''Heimelicheit der Heimelicheden'' (ca. 1266) is 'n vertaling van die ''Secreta secretorum'', 'n handleiding vir die opvoeding van vorste, wat dwarsdeur die Middeleeue aan [[Aristoteles]] toegeskryf is. ''Van der Naturen Bloeme'' <ref>van Maerlant, J., Van der Naturen Bloeme, met miniaturen, fol. oude band met sloten, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, KA_16 (XVI 9869)</ref> is 'n vrye vertaling van ''De natura rerum'', 'n natuurgeskiedkundige stuk in twintig boeke deur 'n boorling van [[Brabant]], Thomas van Cantimpré; sy ''Rijmbijbel'' is, met baie weglatings en toevoegings, geneem uit die ''Historia scholastica'' van Petrus Comestor. Hy het hierdie parafrase van die [[Heilige skrifte|Skrifgeskiedenis]] deur ''Die Wrake van Jherusalem'' (1271) uit [[Flavius Josephus|Josephus]] aangevul. Hy het ook 'n ''Lewe van die heilige Franciscus'' ( ''Leven van St. Franciscus'' ) uit die [[Latyn]] van [[Bonaventura (Giovanni di Fidanza)|Bonaventure]] vertaal. Jacob se mees uitgebreide werk is die ''Spiegel Historiael'', 'n gerymde kroniek van die wêreld, wat vertaal is, met weglatings en belangrike toevoegings, uit die ''Speculum historiale'' van Vincent de Beauvais. Dit is opgedra aan [[Floris V van Holland|graaf Floris V]] en is in 1283 begin, maar met die dood van die [[digter]] onvoltooid gelaat. Voortsettings is gegee deur Philip Utenbroeke en Lodewijc van Velthem, 'n Brabantse-priester. Hy het drie Arthuriaanse werke geskryf: ''Torec'', wat oorleef in die massiewe ''Lancelot-Compilatie''; en twee romanse gebaseer op die werke van Robert de Boron, ''Historie van den Grale'' en ''Boec van Merline'', wat die verhale vertel van Joseph van Arimathea en Merlin.
Van Maerlant is ook die skrywer van 'n aantal strofiese gedigte, wat uit verskillende periodes van sy lewe dateer. Van die bekendste is die ''Wapene Martijn'' ("Helaas! Martin ”) so genoem vanweë die openingswoorde daarvan. Dit is 'n dialoog oor die verloop van gebeure tussen die digter en 'n karakter met die naam Martin. Daar is altesaam drie dele, waarvan bogenoemde die eerste is. Die ander twee dele staan bekend as ''Dander Martijn'' ("Tweede Martin") en ''Derden Martijn'' ("Derde Martin").
Ander gedigte van hierdie aard is ''Van ons Heren wonden'', 'n vertaling van die lofsang ''Salve mea! o patrona''; ''Die Clausule van der Bible'', 'n allegoriese gedig tot lof van die [[Maria|Maagd Maria]] en die ''Disputacie van onser Vrouwen ende van den helighen Cruce'', wat die lot van die [[Heilige Land]] bekla. Die laaste gedig van Jacob, ''Van den Lande van Oversee'' is geskryf na die val van [[Akko]] (1291) en neem die vorm aan van 'n oproep tot 'n kruistog teen die ongelowiges, met bittere aanklagte oor misbruike in die Kerk. Die ''Geesten'' is geredigeer deur Franck (Groningen, 1882). Volledige uitgawes van die strofiese gedigte is uitgegee deur E. Verwijs (Groningen, 1880) en deur J. Franck en J. Verdam (Groningen, 1898).
Op grond van doktorale navorsing (Van Anrooij 1997) word daar nou gedink dat Van Maerlant waarskynlik ook die skrywer was van die tot dusver anonieme ''Van neghen den besten''. Dit sou sy laaste werk wees. Dit is een van die min werke met Europese verspreiding waarvan die bronteks in [[Middelnederlands]] geskryf is. Die werk het 'n diepgaande en blywende invloed gehad op die erekode van die Wes-Europese ridderlike elite. Jacob is in die laaste jare van die [[13de eeu]] oorlede. Die grootste deel van sy werk bestaan uit vertalings, maar hy het ook gedigte gelewer wat bewys dat hy oor oorspronklike poëtiese vermoë beskik het. Hieronder tel ''Die Clausule van der Bible'', ''Der Kerken Clage'', 'n namaaksel uit 'n ''Complainte'' van Rutebeuf, en die drie dialoë getiteld ''Martijn'', waarin fundamentele vrae oor teologie en etiek bespreek word.
Alhoewel Jakob 'n ortodokse [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katoliek]] was is hy deur priesters tot verantwoording geroep omdat hy die [[Bybel]] in die volkstaal vertaal het. Ten spyte van sy ortodoksie, was Jacob 'n ywerige [[Satire|satirikus]] betreffende die korrupsie van die geestelikes. Hy was een van die mees geleerde mans van sy ouderdom en was vir twee eeue lank die mees gevierde Vlaamse digter.
== Onsekerhede betreffende sy biografie ==
'''Jacob van Maerlant''' is die moderne naam van 'n Middeleeuse Nederlandse skrywer wat homself '''Jacob van Merlant''' noem. Merlant was die naam van 'n hawe op die eiland Oost-Voorne, wat deel uitgemaak het van die graafskap van Holland (en [[Zeeland]]). In die 14de eeu het Merlant van die kaart verdwyn en deel geword van die stad [[Brielle]], ook bekend as Den Briel. In die jaar 1261 of kort daarna het Jacob 'n pos gekry as 'n "custos" by die kerk van Sint Martin in Merlant, waarvandaan sy tweede naam kom.
Die datum en jaar van sy geboorte is onbekend. Skattings wissel gewoonlik tussen 1230 en 1240 as gevolg van die "feit" dat sy oudste werk, ''Alexanders geesten'' (die dade van Alexander [die Grote]), waarskynlik (kort) na 1260 geskryf is. Ook onbekend is waar Jakob gebore is en uit watter gesin. Sy taal is geanaliseer deur die Nederlandse taalkundiges Amand Berteloot en Evert van den Berg, wat tot die gevolgtrekking gekom het dat hy grootgeword het en geleer praat het in die graafskap van Vlaandere, êrens suid van die stad [[Brugge]] in België.
Dit is ook onbekend wanneer en waar Jakob gesterf het. Volgens tradisie was Jakob in 1291 steeds in die lewe, want hy word beskou as die skrywer van 'n gedig getiteld ''Vanden lande van Overzee'', wat geskryf is as 'n 'klag' oor die val van die laaste Christelike stad in die Heilige Land, [[Akko|Saint-Jean d'Acres]]. Hierdie gedig, wat in slegs een manuskrip oorleef het (UB Groningen, me. 405), beskik egter oor geen naam nie. Nie een van die tekste in hierdie manuskrip dra die naam van die outeur daarvan nie. Maar die hoofdeel van hierdie manuskrip is die vertaling deur Jacob van Maerlant van Petrus Comestor se ''Historia scholastica'', tradisioneel bekend as die ''Rijmbijbel'' en die aanpassing/vertaling van [[Flavius Josephus]] se ''De bello judaeico''. In sy onlangse uitgawe van die oudste oorblywende manuskrip (BR/KB Brussel, Mev. 15001), behandel Maurits Gysseling Jacob se vertaling as behorende tot die Comestor-vertaling, maar tog is dit 'n ander teks wat Jacob ''Die wrake van Jherusalem'' genoem het, en waardeer hy sodoende sy interpretasie aangegee van wat gebeur het - en waarom dit gebeur het - tydens die Joodse opstand teen die Romeinse onderdrukkers wat geëindig het in die verowering van Jerusalem en die vernietiging van die tempel deur keiser [[Vespasianus]] se seun [[Titus (Keiser)|Titus]] in 70 nC.
Negentiende eeuse Nederlandse skolastici wat gewoond daaraan was om gerymde tekste as "gedigte" te oorweeg was nie baie tevrede met Jakob se rymende [[Koeplet|koeplette]] nie, wat hulle gemeen het mank gaan aan poëtiese skoonheid. Derhalwe het hulle sy outeurskap van hierdie "regte" gedigte aan die einde van die manuskrip nodig gehad ten einde te bewys dat hy 'n egte digter was, of 'n regte digter kon wees, indien hy net wou.
Die hipotese dat Jacob die skrywer van ''Vanden lande van Overzee'' was, is gebaseer op 'n vers in die [[19de]] en laaste strofe: "Ghi heren, dit is Jacobs vont." (V. 235). Dit is egter geen afdoende bewyse in die moderne sin van die woord nie, maar in die middel van die 19de eeu was dit meer as genoeg bewys daarvan - die onderwerp en die manier waarop die digter homself uitdruk, in ag genome - kon niemand anders as Jacob van Maerlant gewees het nie. Die feit is dat Jakob homself slegs Jacob genoem het toe hy nog jonk was en voordat hy na Merlant in Oost-voorne vertrek het. Daarna het hy homself "Jacob (die koster) van Merlant" genoem. Op sy oudag, toe hy bekend en beroemd was as die skrywer van ''Scolastica in dietschen'' alias die ''Rijmbijbel'', wat op 25 Maart 1271 voltooi is, het hy homself eenvoudig "Merlant" genoem. Dit was nie ongewoon in die Middeleeuse letterkunde om allonieme te gebruik om 'n teks meer "gewig" te gee nie. Dit is baie moontlik dat een of ander digter die naam Jacob gebruik het - indien dit nie sy ware naam was nie, voorts was dit dikwels algemeen om die apostel Jacobus te vier wat in [[Santiago de Compostela|Santiago de Compostella]] begrawe is - ten einde die indruk te wek dat dit geskryf is deur die beroemde Jacob van Maerlant. Dieselfde tegniek is gebruik om Jacob van Maerlant aan te stel as die skrywer (en uitvinder!) van 'n ander Nederlandse gedig. In hierdie geval is die "pia fraus" in Latyn geskryf.
Onlangse ondersoeke na die manuskrip getiteld ''Groningen 405'' deur die boekhistorikus Jos Biemans het aan die lig gebring dat hierdie kodeks 'n mengsel van ouer en jonger omnibusse is. Jacob se ''Scolastica/Wrake'' behoort tot die jonger deel, ''Vanden lande van Overzee'' tot die ouer deel. Dit het waarskynlik tien jaar geneem (1330–1340)? om hierdie boek te skryf en saam te stel, wat vermoedelik in die Brabantse stad [['s-Hertogenbosch|Den Bosch]] gedoen is vir die nabygeleë klooster genaamd Marienweert. Die belangrikste beweegrede vir die versameling van die omnibusse in een kodeks was waarskynlik nie die outeurskap van Jacob van Maerlant nie, maar die maagd Maria, wat in perfekte harmonie met die naam van die klooster, naamlik Marienweert, was. Om 'n lang storie kort te knip: daar is geen werklike bewyse of rede om te dink dat die manuskrip ''Groningen 405'' tot die 'Maerlant'-versameling hoef te behoort nie. Daar is te veel wensdenkery betrokke.
Volgens tradisie is hy by Damme oorlede; omstreeks 1300, tog is 1288 meer realisties.
== Werke aan hom toegeskryf==
[[Lêer:Der_naturen_bloeme_-_Jacob_van_Maerlant_-_KB_KA_16_-_107v-108r_3D.jpg|duimnael| ''Der naturen bloeme'', KB KA 16 ]]
[[Lêer:Die_Heimelicheit_der_heimelicheden_-_KB_76_E_5,_folium_061v.jpg|duimnael| Begin van ''Die Heimelicheit der heimelicheden'' - KB 76 E 5, folium 061v ]]
* ''Alexanders Geesten''
* ''Historie van den grale''
* ''Merlijns boeck''
* ''Istory van Troyen''
* ''Der naturen bloeme''
* ''Rijmbijbel''
* ''Spieghel historiael''
* ''Sinte Franciscus' Leven''
* ''Wapene Martijn''
* ''Tweede Martijn''
* ''Van der Drievoudecheide''
* ''Verkeerde Martijn''
* ''Der Kerken claghe''
* ''Van den lande van overzee''
* ''Heimelykheid der heimelykheden''
* ''Lapidarijs''
* ''Leven van Ste.'' ''Clara''
* ''Sompniariis'''
* ''Torec''
* ''Van neghen den besten''
== Sien ook ==
* [[Vlaamse letterkunde]]
== Bronne ==
* Evert van den Berg, "Waar kwam Jacob van Maerlant vandaan?", In Amand Berteloot: [http://www.dbnl.org/tekst/_ver016199101_01/_ver016199101_01_0011.php ''Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Akademie voor Nederlandse taal- en letterkunde''] 1993, p. 30-77.
* Jos Biesmans, 'Het Gronings-Zutphense Maerlant-handschrift. Over de noodzakelijkheid der handschriftenkunde ', in: ''Queeste'' 3 (1996), p. 107-219.
* Frits van Oostrom, ''Maerlants wereld'' . Amsterdam 1996.
* Karina van Dalen-Oskam, ''studies over Jacob van Maerlants Rijmbijbel'' . Hilversum 1997.
* Ingrid Biesheuvel, ''Maerlants werk.'' ''Juweeltjes van sy hand'' . Amsterdam 1998.
* Willem Kuiper, [http://cf.hum.uva.nl/dsp/scriptamanent/bml/Destructie_van_Jherusalem/Voortgang_artikel.pdf 'Die Destructie van Jherusalem in handschrift en druk'], in: ''Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek'' 25 (2007), p. 67-88.
* Claudine A. Chavannes-Mazel, [https://web.archive.org/web/20081230144127/http://www.meermanno.nl/pdf/Maerlants%20Rijmbijbel.pdf ''Maerlants Rijmbijbel in Museum Meermanno.''] [https://web.archive.org/web/20081230144127/http://www.meermanno.nl/pdf/Maerlants%20Rijmbijbel.pdf ''De kracht van woorde, de pracht van beelden.''] Met vertalings uit die Middelnederlands van die handskrif 10 B 21 deur Karina van Dalen-Oskam en Willem Kuiper. Den Haag 2008.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
* [http://cf.hum.uva.nl/dsp/scriptamanent/remlt/remltindex.htm Het Repertorium van Eigennamen in Middelnederlandse Literaire Teksten (REMLT)]
* [http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/maerlant/ Bladsy oor Jacob van Maerlant by Project Laurens Janszoon Coster, met elektroniese weergawes van enkele van sy werke]
* [http://nl.wikisource.org/wiki/Rijmbijbel Transkripsie van MS 10 B 21 Museum Meermanno]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Maerlant, Jacob Van}}
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Sterftes in 1300]]
[[Kategorie:Geboortes in die 13de eeu]]
t5nr544vnwvwy2kz8h1e8ydfeqopgkr
Willem die Madoc maecte
0
305913
2521100
2392173
2022-08-22T22:17:39Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
'''Willem die Madoc maecte''' (c.1200 - c.1250; "-Willem-wat-die-Madoc-gemaak/geskryf-het") is die tradisionele benaming van die skrywer van ''[[Van den vos Reynaerde]]'', 'n [[Middelnederlands]]e weergawe van die storie van ''Reinard die Vos''.
== Naam van die outeur ==
Die naam van die skrywer is afgelei van die eerste reël van die gedig, waar hy homself voorstel as dieselfde Willem wat voorheen 'n werk genaamd ''Madoc'' geskryf het:
[[Lêer:Van_den_Vos_Reynaerde_(Comburger_Handschrift).jpg|duimnael| Eerste reëls van ''Van den vos Reynaerde'' uit die 15de-eeuse Comburg-manuskrip]]
<poem>Willem, die Madoc maecte,
Daer hi dicken omme waecte,
Hem vernoyde so haerde
Dat die avonture van Reynaerde
In dietsche onghemaket bleven.
</poem>
== Identifisering met ander bekende Middeleeuse mense ==
Daar word voorgestel dat Willem identies is met Willem van Brugge van die katedraal van [[Kortrijk]]. Uit verwysings na plekke in die gedig wil dit voorkom asof hy 'n groot deel van sy lewe in Oos-Vlaandere deurgebring het, waaronder [[Gent]], 'n dorp wat hy twee keer in sy werk noem.<ref name="vries">André De Vries, ''Flanders: A Cultural History'', Oxford University Press, New York, 2007, bl.100-101.</ref>
== Werke ==
Die enigste oorblywende Middeleeuse teks wat aan Willem toegeskryf kan word is ''Van den vos Reynaerde''.
=== ''Madoc'' ===
''Madoc'' was moontlik 'n vroeë weergawe van die verhaal van die legendariese Walliese ontdekkingsreisiger Prins Madoc. Geen kopieë van Willem se ''Madoc'' het oorleef nie, maar daar is verwysings daarna wat daarop dui dat die gedig wyd in manuskripvorm versprei is.<ref>Williams, Gwyn A. (1979), ''Madoc: The Making of a Myth'', Eyre Methuen, bl.51; 76.</ref>
=== ''[[Van den vos Reynaerde]]'' ===
''Van den vos Reynaerde'' is 'n [[Middelnederlands]]e gedig uit ongeveer [[1250]]. Dit word beskou as 'n belangrike werk uit die Middelnederlandse letterkunde en is al "die hoogtepunt van die Gotiese literatuur in Nederland" genoem.<ref name="pin">Joseph T. Shipley, ''Encyclopedia of Literature'', Philosophical Library, New York, 1946, bl.693.</ref> Dit het die standaardweergawe van die Reinard-legende geword en die meeste weergawes in Nederlands, Duits en Engels is daarop gegrond, insluitend dié van [[William Caxton]], [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] en FS Ellis.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Nederlandse digters]]
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
rx0vzz8fbtew1fcl6bpelk5x5sdixy0
Matthijs de Castelein
0
305919
2521096
2213921
2022-08-22T22:15:46Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Matthijs de Castelein.gif|duimnael|Matthijs de Castelein]]
'''Matthijs de Castelein'''<ref>ook geskryf as Matthys de Casteleyn</ref> (Pamele, omstreeks 1485/9 - Pamele, [[1550]]) was 'n Oudenaardse priester wat verbonde was aan die ''parochiekerk'' van Pamele en hoof was van die ''rederijkerskamer'' Pax Vobis van Oudenaarde en De Kersouwe van Pamele. Ingevolge sy eie verklaring skryf hy 36 klugte, 38 ''tafelspelen'', 12 stukke oor moraliteit en 30 ''wagenspelen'', maar weinig daarvan het egter bewaar gebly.
Tot sy jeugwerk behoort die drama ''Historie van Pyramus ende Thisbe'' (vermoedelik reeds vóór 1521 gedruk) en die ''Balladen van Doornijcke'' (waarskynlik in 1522 geskryf), waaruit 'n sterk anti-Franse gesindheid blyk. Voorts dig hy 'n bundel ''Diversche liedekens'' (oudste bekende druk, 1573/1574), met afwisselende inhoud, waarvoor hyself die musiek komponeer. Veral sy amoreuse- en ''drinkliedere'' munt uit deur hul losse, lugtige en sangerige trant, die eerste ook deur hul dartelende toon.
De Castelein is veral bekend omdat hy die eerste uitvoerige Nederlandstalige [[poësie]] geskryf het, wat van kardinale betekenis was vir kennis van die letterkundige opvatting van die ''rederijkers''. Hy voltooi ''De Const van Rhetoriken'' in [[1548]], maar sy poësie word eers vyf jaar na sy dood in [[1555]] te [[Gent]] uitgegee deur die ''rederijker'' Jan Cauweel. Tussen [[1555]] en [[1616]] verskyn ses drukke van ''De Const van Rhetoriken''. In 239 strofes word 'n oorsig gegee van rymsoorte, strofevorme en poësiegenres, wat alles geïllustreer word deur 'n nie onaansienlike aantal stukke deur homself (Rondo's, ballades en refreine), waardeur die ''Const van Rhetoriken'' tewens uitgroei tot 'n soort [[bloemlesing]] uit sy werk, wat ongelukkig vir die grootste gedeelte verlore gegaan het.
Die ''Const van Rhetoriken'' word dikwels beskou as 'n kodifikasie wat eerder die weg agtertoe as vorentoe wys. Matthijs de Castelein is egter 'n moderniserende digter wat in velerlei opsigte die weg na die [[renaissance]] wys. Hy vereenselwig hom met die huiwerigheid van die ''rederijkers'' om hul digkuns aan die drukpers af te staan (ambagtelike proteksionisme), en maak so die weg vry vir die idee van 'n individuele digterskap.
As leidraad vir sy werk gebruik hy die vyftiende-eeuse ''Art de rhétorique'' (1493) van de [[Frans]]e ''rederijker'' [[Jean Molinet]]. Hy bring egter ook aanpassings en korreksies aan om die reëls in ooreenstemming te bring met die Nederlandstalige gebruike van die ''rederijkers''.
== Sien ook ==
* [[Vlaamse letterkunde]]
== Bronne ==
* Coigneau, D., e.a., ''Overzicht van de Nederlandse letterkunde (deel 1)'', Gent, Academia Press, 1997.
* Van Vaeck, M., ''Nederlandse literatuur: vroegmoderne tijd'', Leuven, Alpha Copy, 2010.
* "Castelein, Matthijs." Microsoft® Encarta® Winkler Prins 2006 [CD]. Microsoft Corporation, 2005.
== Eksterne skakels ==
*[https://www.dbnl.org/tekst/cast005cons01_01/ ''De Const van Rhetoriken'']
== Notas ==
{{vertaalvanaf
| taalafk = nl
| pl = https://en.wikipedia.org/wiki/Matthijs_de_Castelein
}}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Castelein, Matthijs}}
[[Kategorie:Vlaamse digters]]
[[Kategorie:Vlaamse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Sterftes in 1550]]
8kvny78tyfp6marh7yhk1riowyq84gw
Willem Ogier
0
317731
2521103
2498823
2022-08-22T22:20:52Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Guilliam Ogier
| beeld = Portrait of Willem Ogier by Gaspar Bouttats.jpg
| onderskrif = Portret van Ogier geëts deur Gaspar Bouttats vir die publikasie van ''De seven hooft-sonden'' (1682)<!--
| skuilnaam = Liefde doet sorgen-->
| geboortedatum ={{geboortedatum|1618|07|17}}
| geboorteplek = [[Antwerpen]]
| sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1689|02|22|1618|07|17}}
| sterfplek = Antwerpen
| nasionaliteit = [[Brabant]]s
| huweliksmaat =
| kinders =
| familie =
| handtekening =
| webwerf =
}}
'''Willem Ogier''' ([[1618]]–[[1689]]) was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] skoolmeester, [[dramaturg]] en komediant.
==Lewe==
Willem Ogier is in 1618 in Antwerpen gebore maar in Amsterdam grootgemaak. Na die dood van sy vader keer hy egter terug na Antwerpen. <ref>G. Stuiveling, [http://www.dbnl.org/tekst/bork001nede01_01/bork001nede01_01_0967.php "Ogier, Guilliam"], in G. J. van Bork & P. J. Verkruijsse (reds.), ''De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden met inbegrip van de Friese auteurs'' (Weesp, 1985), bl. 422.</ref> Hy registreer in 1644 by die skoolmeestersgilde en word in die 1650's dekaan van die gilde. Hy skryf komiese sedelesse vir opvoering deur die ''Violieren'' en ''De Olijftak'' rederykerskamers (burgerlike poësie en drama-verenigings).
Die eerste optredes van sy werk het dikwels tydens die Fees van Sint Lukas (18 Oktober) plaasgevind aangesien die rederykers 'n noue verbintenis met die Gilde van Sint Lukas gehad het (die gilde van skilders, drukkers en boekverkopers). Toe die ''Olyftack'' en ''Violieren'' in 1660 saamsmelt, neem Ogier 'n leidende rol aan as ''factor'' van die nuut saamgestelde rederykerskamer. Hy is op 22 Februarie 1689 in Antwerpen oorlede.
==Toneelstukke==
* ''Droncken Heyn'', die eerste keer opgevoer deur die ''Olyftack'' op 18 Oktober 1639
* ''De hooveerdigheydt'', die eerste keer opgevoer deur die ''Violieren'' op 18 Oktober 1644
* ''De gramschap'', die eerste keer opgevoer deur die ''Violieren'' op 18 Oktober 1645
* ''De onkuysheydt'', die eerste keer opgevoer deur die ''Violieren'' op 18 Oktober 1646
* ''Den haet en nydt'', die eerste keer opgevoer deur die ''Violieren'' op 18 Oktober 1647 (teks van die Amsterdamse uitvoering, 1671, [https://books.google.com/books?id=JwUUAAAAQAAJ is beskikbaar by Google Books])
* ''De traegheydt'', die eerste keer opgevoer deur die ''Olyftack'' op 18 Oktober 1677
* ''De gierigheydt'', die eerste keer opgevoer deur die ''Olyftack'' op 18 Februarie 1678
* ''Belachelijk misverstant ofte boere geck'', die eerste keer opgevoer deur die ''Olyftack'' op 18 Oktober 1680
==Publikasie==
Ogier se ''De seven hooft-sonden'' is in 1682 gebundel vir publikasie, met ''Droncken Heyn'' wat verwerk is as ''De Gulsigheydt''.
'n Kritiese uitgawe van sy toneelstukke is geredigeer deur Willem van Eeghem en A.A. Keersmaekers en in drie volumes as ''Willem Ogier: De tooneelwerken'' gepubliseer (Antwerpen en Amsterdam, 1921–1955).
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Studies==
* August Snieders, "Lezing: Willem Ogier en zijn tijd", ''Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde'' (1888): 70–86.
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Ogier, Willem}}
[[Kategorie:Geboortes in 1618]]
[[Kategorie:Sterftes in 1689]]
[[Kategorie:Vlaamse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Dramaturge]]
[[Kategorie:Komediante]]
qqpqy6rl16g8qh8z8yhwtlj3f88xkb2
Jan van Heelu
0
318191
2521102
2292576
2022-08-22T22:19:43Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
'''Jan van Heelu''' ([[13de eeu]]) was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] skrywer. Tussen 1288 en 1294 het hy 'n kroniek geskryf van die Slag van Woeringen van 1288 tussen Reinoud I van [[Gelre|Gelders]], en [[Jan I van Brabant|Johannes I, hertog van Brabant]]. Hy was deel van die Slag van Woeringen.
== Biografie ==
* ''Rymkronyk van Jan van Heelu betreffende den slag van Woeringen van het jaer 1288'' (ca. 1288–1294)
== Bronne ==
* [[Jan Frans Willems]] (red. ), Rymkronyk van Jan van Heelu betreffende den slag van Woeringen van het jaer 1288 (1836)
* [http://www.dbnl.org/tekst/desc001midd01/desc001midd01_040.htm Jan van Heelu, Rijmkroniek] (Nederlands)
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Heelu, Jan van}}
[[Kategorie:Vlaamse skrywers]]
[[Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)]]
h8hlyvb3rdahyrgqcj8h57h2ryzljea
Rooivy
0
357940
2520961
2513332
2022-08-22T12:34:27Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Taksoboks
| name = Rooivy
| image =
| image_width = 240px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Magnoliopsida]]
| ordo = [[Caryophyllales]]
| familia = [[Aizoaceae]]
| genus = '''[[Stoeberia]]'''
| species = ''S. arborea''
| binomial = ''Stoeberia arborea''
| binomial_authority = [[Ernst van Jaarsveld|Van Jaarsv.]]
| synonyms = * ''Stoeberia porphyrea'' <small>[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
}}
Die '''rooivy''' (''Stoeberia arborea'') is 'n [[struik]] en die grootste lid van die ''Aizoaceae''. Dit kom in die [[Noord-Kaap]], [[Wes-Kaap]] en [[Namibië]] voor, die meeste word in die [[Richtersveld]] gevind. Die struik word tot 5 m hoog en sy nasionale nommer is 103.4.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> Die struik dra klein wit blommetjies en blom vanaf Julie tot Augustus.
== Sien ook ==
* [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]]
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=190-5 SANBI Redlist]
* [http://pza.sanbi.org/stoeberia-arborea#:~:text=Stoeberia%20arborea%20is%20the%20largest,flattish%2C%20wind%2Ddispersed%20seed. PLANTZAFRICA]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:982080-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Struike]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
bywtftf4yplx484bobano49spyf69bx
Louis de Deyster
0
367711
2521086
2362676
2022-08-22T22:04:13Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Jean Baptiste Descamps-Louis de Deyster p336.gif|duimnael|Portret van Louis de Deyster in ''La Vie des peintres flamands, allemands et hollandois, avec des portraits gravés en taille-douce, une indication de leurs principaux ouvrages, & des réflexions sur leurs différentes manieres'', deur Jean-Baptiste Descamps]]
'''Louis de Deyster''' ([[1656]] – [[18 Desember]] [[1711]]), ook bekend as Lodewyk Deyster, was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] kunstenaar en maker van musikale instrumente. Sy barokskilderye toon die duidelike invloed van Italiaanse meesters soos [[Luca Giordano|Giordano]], [[Maratta]], [[Barocci]] en Suid-Nederlandse skilders soos [[Peter Paul Rubens|Rubens]], [[Antoon van Dyck|Van Dyck]] en Boekhorst. Sy dogter, Anne de Deyster, wat in 1696 gebore is, het ook 'n skilderes en maker van musikale instrumente geword.
==Biografie==
Deyster is in 1656 in [[Brugge]] gebore. Hy was 'n student van Jan Maes, 'n gerespekteerde kunstenaar van die stad. Hy het vanaf 1682 tot 1688 in Italië gewoon en gewerk. Toe hy na sy geboortestad Brugge teruggekeer het, het hy 'n fyn ontwikkelde en flambojante Romaanse barokstyl saamgebring. Hy het 'n diep godsdienstige ingesteldheid gehad en sy karaktertrekke is weerspieël in sy keuse van onderwerpe.
Hy het verskeie skilderye vir die kerke van sy geboortestad geskilder. Sy afdrukke, almal godsdienstige onderwerpe, deel die hoë drama en energie van sy skilderye, met protagoniste wat in komplekse posisies gerangskik is. Hy het net soos sy skilderwerk, ook sy etse met vryheid en spontaneïteit aangedurf. In die Kerk van die heilige Jakobus in [[Brugge]] is daar drie skilderye deur Deyster wat die Kruisiging, die Opstanding, en die dood van die Maagd voorstel. In die Kerk van die heilige Anna, ook in Brugge, is daar 'n skilderye oor die Martelaarskap van Sint Sebastiaan.
== Galery ==
<gallery mode=packed heights="250">
Lêer:Engelpiëta, circa 1651 - circa 1700, Groeningemuseum, 0041196000.jpg|Engelpiëta, Groeningemuseum.
Lêer:Mozes verdedigt de dochters van Jethro, circa 1680 - circa 1690, Groeningemuseum, 0041207000.jpg|Moses verdedig die dogters van Jethro (ca. 1680-1690), Groeningemuseum.
</gallery>
== Literatuur ==
* J. L. MEULEMEESTER, ''Jacob van Oost de Oudere en het zeventiende-eeuwse Brugge'', Brugge, 1984.
* K. VAN DAMME, ''Lodewijk De Deyster'', in: Nationaal Biografisch Woordenboek, Deel 13, Brussel, 1990.
* J. L. MEULEMEESTER, ''Twee minder bekende schilderijen van Lodewijk de Deyster in Brugse privéverzamelingen'', Brugge, 1991.
* ''Lexicon van Westvlaamse beeldende kunstenaars'', deel 2, Kortrijk, 1993.
== Bronne ==
*''Dictionary of Painters and Engravers, Biographical and Critical'' Deur Michael Bryan, pp. 209–210
== Eksterne skakels ==
*[http://collections.tepapa.govt.nz/search.aspx?advanced=colProProductionMakers%3a%22Deyster%2c+Lodewyk%22 Werke deur Lodewyk Deyster by die Museum van Nieu-Seeland Te Papa Tongarewa]
*[http://www.nypl.org/research/chss/spe/art/print/exhibits/oldmaster/artists.html Onlangse verkrygings by die New York Openbare Biblioteek]
{{Saadjie}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Deyster, Louis De}}
[[Kategorie:Suid-Nederlandse skilders (voor 1830)]]
[[Kategorie:Geboortes in 1656]]
[[Kategorie:Sterftes in 1711]]
fo5z6ona57x9cejiag8zev47pl9gvrf
Gebruikerbespreking:Irkham Mahfudh
3
379141
2521108
2458398
2022-08-23T05:07:31Z
MdsShakil
132166
MdsShakil het bladsy [[Gebruikerbespreking:Fervent Attack]] na [[Gebruikerbespreking:Irkham Mahfudh]] oor 'n aanstuur geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/Fervent Attack|Fervent Attack]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/Irkham Mahfudh|Irkham Mahfudh]]"
wikitext
text/x-wiki
== Welkom ==
{| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;"
|
{| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;"
|-
| colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo, gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo {{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big>
|-
| colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie.
|-
| colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud.
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}}
| [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}}
| [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek
|-
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br />Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus
|-
| align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}}
| [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}}
| [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle?
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}}
| [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}}
| [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}}
| [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}}
| [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles
{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} |
{{!}}-
{{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening – sluit gerus by ons aan!| }}
|-
| colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" |
Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor.
|}
|}
— [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 18:28, 29 Julie 2021 (UTC)
2b36b01lxhqc3z313l9l8rg3jq3bbx6
Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)
3
379320
2521126
2520426
2022-08-23T08:42:45Z
Zuz (WMF)
136756
/* Invitation to join Movement Strategy Forum */
wikitext
text/x-wiki
== Welkom ==
{| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;"
|
{| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;"
|-
| colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo, gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo {{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big>
|-
| colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie.
|-
| colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud.
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}}
| [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}}
| [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek
|-
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br />Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus
|-
| align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}}
| [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}}
| [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle?
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}}
| [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}}
| [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}}
| [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}}
| [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles
{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} |
{{!}}-
{{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening – sluit gerus by ons aan!| }}
|-
| colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" |
Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor.
|}
|}
— [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:27, 29 Julie 2021 (UTC)
== Invitation to join Movement Strategy Forum ==
You put this article in our Geselshoekie and then remove it again...?? [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:32, 20 Augustus 2022 (UTC)
::Yes I put it there but I wasn't the one who removed it. [[Gebruiker:Aliwal201|Aliwal201]] removed it without any reason.[[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 08:42, 23 Augustus 2022 (UTC)
6i42e88x0o79fnoky30f3pnjyxjbfe4
2521127
2521126
2022-08-23T08:44:22Z
Zuz (WMF)
136756
/* Invitation to join Movement Strategy Forum */
wikitext
text/x-wiki
== Welkom ==
{| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;"
|
{| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;"
|-
| colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo, gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo {{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big>
|-
| colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie.
|-
| colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud.
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}}
| [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}}
| [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek
|-
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br />Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus
|-
| align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}}
| [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}}
| [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle?
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}}
| [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}}
| [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}}
| [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}}
| [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles
{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} |
{{!}}-
{{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening – sluit gerus by ons aan!| }}
|-
| colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" |
Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor.
|}
|}
— [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:27, 29 Julie 2021 (UTC)
== Invitation to join Movement Strategy Forum ==
You put this article in our Geselshoekie and then remove it again...?? [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:32, 20 Augustus 2022 (UTC)
::Yes I put it there but I wasn't the one who removed it. [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] removed it without any reason.[[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 08:42, 23 Augustus 2022 (UTC)
0675seoiid3eghyuq1awupv7edsylkz
2521132
2521127
2022-08-23T10:03:34Z
Oesjaar
7467
/* Invitation to join Movement Strategy Forum */ Can we meet?
wikitext
text/x-wiki
== Welkom ==
{| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;"
|
{| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;"
|-
| colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo, gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo {{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big>
|-
| colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie.
|-
| colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud.
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}}
| [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}}
| [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek
|-
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br />Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}}
| width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus
|-
| align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}}
| [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide
| width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}}
| [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle?
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}}
| [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}}
| [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai
|-
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}}
| [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere
| align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}}
| [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles
{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} |
{{!}}-
{{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening – sluit gerus by ons aan!| }}
|-
| colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" |
Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor.
|}
|}
— [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:27, 29 Julie 2021 (UTC)
== Invitation to join Movement Strategy Forum ==
You put this article in our Geselshoekie and then remove it again...?? [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:32, 20 Augustus 2022 (UTC)
::Yes I put it there but I wasn't the one who removed it. [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] removed it without any reason.[[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 08:42, 23 Augustus 2022 (UTC)
:::Any change we can meet via Teams meeting? Regards. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:03, 23 Augustus 2022 (UTC)
5qnv4o40s5id02msmfxbsbf2ogtiduv
Metaheelal
0
384987
2521045
2504126
2022-08-22T18:39:42Z
Sobaka
328
bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Second Life 11th Birthday Live Drax Files Radio Hour.jpg|duimnael|Avatars kuier in die 2003 virtuele wêreld [[Second Life]].]]
Die '''Metaheelal''' of '''Metawêreld''' ([[Engels]]: '''''Metaverse''''') verwys na 'n toekomstige voorgestelde virtuele kollektiewe gedeelde ruimte, geskep deur die samesmelting van virtuele volharde verbeterde realiteit en fisies volhoubare virtuele ruimtes,<ref>{{cite web |url=http://metaverseroadmap.org/inputs4.html#glossary |title=Smart, J.M., Cascio, J. and Paffendorf, J., Metaverse Roadmap Overview, 2007. |publisher=Accelerated Studies Foundation |access-date=2010-09-23 }}</ref> insluitend die som van alle [[virtuele wêreld]]e, [[toegevoegde werklikheid]] en die [[internet]]. Die Engelse woord "metaverse" bestaan uit die voorvoegsel "meta" (wat verder beteken) en die stam "vers" ('n terugvorm van "[[heelal]]"); die term word tipies gebruik om die konsep van 'n toekomstige weergawe van die internet te beskryf, wat kan bestaan uit volgehoue, gedeelde, 3D [[Skynwerklikheid|virtuele ruimtes]] wat gekoppel is aan 'n waargenome virtuele heelal.<ref name="IEEE VW Standard Working Group">{{cite web|url=http://www.metaversestandards.org/index.php?title=Main_Page |title=Web Archive of IEEE VW Standard Working Group |date=2014-06-08 |access-date=2016-01-29 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20140608135859/http://www.metaversestandards.org/index.php?title=Main_Page |archive-date=2014-06-08 }}</ref>
==Geskiedenis==
Die term is geskep in [[Neal Stephenson]] se wetenskapfiksie roman ''[[Snow Crash]]'' uit 1992, waar mense as avatars met mekaar en sagteware-agente in wisselwerking tree in 'n driedimensionele virtuele ruimte wat die metafoor van die werklike wêreld gebruik.<ref>{{Cite book|title=The Oxford Handbook of Virtuality|last=Grimshaw|first=Mark|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=9780199826162|location=New York|page=702}}</ref> Stephenson het die term gebruik om 'n opvolger van die internet in 'n virtuele werklikheid konteks te beskryf.<ref>In die erkenningsafdeling na die teks van '' Snow Crash '', skryf Stephenson: "Die woorde 'avatar' (in die sin wat dit hier gebruik word) en 'Metaverse' is my uitvinding, wat ek uitgedink het toe ek besluit het dat bestaande woorde (soos 'virtuele realiteit') eenvoudig te ongemaklik was om te gebruik."</ref> Konsepte soortgelyk aan die Metaheelal het al in 1981 in die novelle ''True Names'' onder 'n verskeidenheid name in die kuberpunk-genre van fiksie verskyn. Stephenson het in die nawoord van ''Snow Crash'' gesê dat hy, nadat hy die roman voltooi het, gehoor het van Habitat, 'n vroeë ''massively multiplayer online role-playing game'' (MMORPG) wat soos 'n Metaheelal lyk.
Die konsep van die kuberruimte, wat die eerste keer verskyn het in die kortverhaal ''Burning Chrome'' deur William Gibson (''Omni'', Julie 1982), was 'n sentrale tema in sy 1984 baanbrekende roman, ''Neuromancer''.<ref name="wired">{{cite news |work=WIRED |title=17 Maart 1948: William Gibson, Father of Cyberspace | author=Scott Thil | date=17 Maart 2009 | url=https://www.wired.com/science/discoveries/news/2009/03/dayintech_0317}}</ref> Die Metaheelal verskil van "die meer inklusiewe konsep van kuberruimte wat die geheel van gedeelde aanlynruimte oor alle dimensies van voorstelling weerspieël" <ref name="dionisio2013-metaverse">{{cite journal
| last = Dionisio
| first = John David n.
| last2 = Burns III
| first2 = William G.
| last3 = Gilbert
| first3 = Richard
| title = 3D Virtual Worlds and the Metaverse: Current Status and Future Possibilities
| journal = ACM Computing Surveys
| volume = 45
| issue = 3
| pages = 34:1 - 34:38
| publisher = ACM
| date = 2013
| doi = 10.1145/2480741.2480751}}</ref> Anders as byvoorbeeld die fiktiewe konsep wat in ''Neuromancer'' bekendgestel is, wat gekenmerk is deur 'n Cartesiese skeiding van liggaam en gees, stel die Metaheelal gebruikers in staat om toegang tot sy omgewing te verkry terwyl hulle steeds bewus is van hul wêreld, daarbuite. <ref>{{Cite book|title=Metamorphoses of (New) Media|last=Genz|first=Julia|last2=Küchler|first2=Ulrike|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2016|isbn=9781443880596|location=Newcastle upon Tyne|page=151}}</ref> Dit word bewys deur 'n tegnologie genaamd onsigbaar vir sigbaar (I2V) wat Nissan ontwikkel, wat 'n motor se voorruit oorlê met virtuele inligting sowel as funksies wat die vermoë bevat om 'n [[3D]]-avatar in die motor te ontbied.<ref>{{cite web|url=https://www.digitaltrends.com/cars/nissan-invisible-to-visible-tech-ces-2019/|title=Nissan uses 5G to test tech that lets motorists summon in-car 3D avatars|last=Edelstein|first=Stephen|last2=Glon|first2=Ronan|date=12 Maart 2019|website=www.digitaltrends.com|access-date=2019-05-04}}</ref>
==Ontwikkeling van tegniese standaarde==
Algemene standaarde, koppelvlakke en kommunikasieprotokolle tussen virtuele omgewings word ontwikkel. Samewerkingsaksies en werkgroepe poog om standaarde en protokolle te skep om werking tussen virtuele omgewings te ondersteun, insluitend:
*Virtual Worlds — Standard for Systems Virtual Components Working Group (P1828),<ref name="IEEE VW Standard Working Group"/><ref>{{cite web|url=http://standards.ieee.org/develop/wg/Virtual_Worlds.html|title=Virtual Worlds - Standard for Systems Virtual Components|publisher=[[IEEE]]|access-date=2011-10-08}}</ref> IEEE (2010 – hede)
*Inligtingstegnologie — Mediakonteks en beheer — Deel 4: Eienskappe van virtuele wêreldvoorwerpe (ISO/IEC 23005-4: 2011)<ref>{{cite web|url=http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=54988|title=Information technology -- Media context and control -- Part 4: Virtual world object characteristics (ISO/IEC 23005-4:2011)|publisher=[[International Organization for Standardization|ISO]]|access-date=2011-10-08}}</ref> , ISO (2008 – hede)
*Immersive Education Technology Group (IETG)<ref>{{cite web|url=http://mediagrid.org/groups/technology/grid.ied/ |title=Immersive Education Technology Group (IETG) |publisher=Media Grid |access-date=2011-10-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110908045542/http://mediagrid.org/groups/technology/grid.ied/ |archive-date=2011-09-08 }}</ref>, Media Grid (2008 – hede)
*Virtual World Region Agent Protocol (VWRAP)<ref>{{cite web|url=http://tools.ietf.org/wg/vwrap/|title=Virtual World Region Agent Protocol (VWRAP)|publisher=IETF|access-date=2011-10-08}}</ref>, IETF (2009–2011)
*The Metaverse Roadmap,<ref>{{cite web|url=http://metaverseroadmap.org/|title=The Metaverse Roadmap|publisher=Acceleration Studies Foundation|access-date=2011-10-08}}</ref> Acceleration Studies Foundation (2006–2007)
*The Open Source Metaverse Project, (2004–2008)
== Sien ook ==
* [[Skynwerklikheid]]
* [[Second Life]]
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Rekenaarwetenskap]]
2zhzf8qksfbhrcxyfz8toafwwulubuw
Sjabloon:Koronaviruspandemie van 2019-2020/data
10
386551
2520981
2520699
2022-08-22T14:00:39Z
TolBot
141581
[[m:User:TolBot/Task 5|Taak 5]]: dateer COVID-19-pandemiedata op
json
application/json
{
"AD": {
"cases": 45975,
"deaths": 154,
"deaths_per_million": 1948.528,
"fully_vaccinated": 53456,
"name": "Andorra",
"percent_fully_vaccinated": 69.11,
"percent_vaccinated": 74.83,
"population": 79034,
"total_vaccinated": 57886,
"vaccine_doses": 153383
},
"AE": {
"cases": 1009776,
"deaths": 2341,
"deaths_per_million": 249.969,
"fully_vaccinated": 9792266,
"name": "Verenigde Arabiese Emirate",
"percent_fully_vaccinated": 98.01,
"percent_vaccinated": 100,
"population": 9365144,
"total_vaccinated": 9991089,
"vaccine_doses": 24922054
},
"AF": {
"cases": 190643,
"deaths": 7762,
"deaths_per_million": 193.569,
"fully_vaccinated": 9613976,
"name": "Afghanistan",
"percent_fully_vaccinated": 23.98,
"percent_vaccinated": 26.07,
"population": 40099462,
"total_vaccinated": 10454698,
"vaccine_doses": 11216694
},
"AG": {
"cases": 8895,
"deaths": 144,
"deaths_per_million": 1544.733,
"fully_vaccinated": 62031,
"name": "Antigua en Barbuda",
"percent_fully_vaccinated": 62.83,
"percent_vaccinated": 68.75,
"population": 93220,
"total_vaccinated": 64091,
"vaccine_doses": 128267
},
"AI": {
"cases": 3746,
"deaths": 10,
"deaths_per_million": 634.8,
"fully_vaccinated": 10314,
"name": "Anguilla (eiland)",
"percent_fully_vaccinated": 65.47,
"percent_vaccinated": 68.85,
"population": 15753,
"total_vaccinated": 10846,
"vaccine_doses": 24102
},
"AL": {
"cases": 326077,
"deaths": 3576,
"deaths_per_million": 1252.667,
"fully_vaccinated": 1253962,
"name": "Albanië",
"percent_fully_vaccinated": 43.93,
"percent_vaccinated": 46.61,
"population": 2854710,
"total_vaccinated": 1330520,
"vaccine_doses": 2934116
},
"AM": {
"cases": 430361,
"deaths": 8643,
"deaths_per_million": 3096.768,
"fully_vaccinated": 980101,
"name": "Armenië",
"percent_fully_vaccinated": 33.02,
"percent_vaccinated": 38.01,
"population": 2790974,
"total_vaccinated": 1128072,
"vaccine_doses": 2141957
},
"AO": {
"cases": 102636,
"deaths": 1917,
"deaths_per_million": 55.559,
"fully_vaccinated": 7713554,
"name": "Angola",
"percent_fully_vaccinated": 22.36,
"percent_vaccinated": 40.68,
"population": 34503774,
"total_vaccinated": 14037784,
"vaccine_doses": 21991698
},
"AQ": {
"name": "Antarktika"
},
"AR": {
"cases": 9658391,
"deaths": 129646,
"deaths_per_million": 2863.41,
"fully_vaccinated": 37722538,
"name": "Argentinië",
"percent_fully_vaccinated": 83.32,
"percent_vaccinated": 91.08,
"population": 45276780,
"total_vaccinated": 41239441,
"vaccine_doses": 108617321
},
"AS": {
"name": "Amerikaans-Samoa"
},
"AT": {
"cases": 4898954,
"deaths": 20546,
"deaths_per_million": 2302.826,
"fully_vaccinated": 6625237,
"name": "Oostenryk",
"percent_fully_vaccinated": 74.26,
"percent_vaccinated": 77.14,
"population": 8922082,
"total_vaccinated": 6882257,
"vaccine_doses": 18996991
},
"AU": {
"cases": 9922249,
"deaths": 13369,
"deaths_per_million": 515.758,
"fully_vaccinated": 21753904,
"name": "Australië",
"percent_fully_vaccinated": 83.92,
"percent_vaccinated": 86.48,
"population": 25921089,
"total_vaccinated": 22417426,
"vaccine_doses": 58352804
},
"AW": {
"cases": 42638,
"deaths": 227,
"deaths_per_million": 2130.735,
"fully_vaccinated": 83370,
"name": "Aruba",
"percent_fully_vaccinated": 78.26,
"percent_vaccinated": 84.14,
"population": 106536,
"total_vaccinated": 89635,
"vaccine_doses": 173005
},
"AX": {
"name": "Åland"
},
"AZ": {
"cases": 808569,
"deaths": 9785,
"deaths_per_million": 948.803,
"fully_vaccinated": 4860521,
"name": "Azerbeidjan",
"percent_fully_vaccinated": 47.13,
"percent_vaccinated": 52.08,
"population": 10312992,
"total_vaccinated": 5370999,
"vaccine_doses": 13844344
},
"BA": {
"cases": 393235,
"deaths": 15980,
"deaths_per_million": 4885.441,
"fully_vaccinated": 846080,
"name": "Bosnië en Herzegowina",
"percent_fully_vaccinated": 25.93,
"percent_vaccinated": 28.91,
"population": 3270943,
"total_vaccinated": 943394,
"vaccine_doses": 1924950
},
"BB": {
"cases": 99572,
"deaths": 530,
"deaths_per_million": 1884.78,
"fully_vaccinated": 154271,
"name": "Barbados",
"percent_fully_vaccinated": 54.86,
"percent_vaccinated": 58.01,
"population": 281200,
"total_vaccinated": 163124,
"vaccine_doses": 317395
},
"BD": {
"cases": 2009970,
"deaths": 29315,
"deaths_per_million": 173.097,
"fully_vaccinated": 120985170,
"name": "Bangladesj",
"percent_fully_vaccinated": 71.44,
"percent_vaccinated": 76.89,
"population": 169356251,
"total_vaccinated": 130216849,
"vaccine_doses": 293246060
},
"BE": {
"cases": 4466095,
"deaths": 32436,
"deaths_per_million": 2793.457,
"fully_vaccinated": 9156349,
"name": "België",
"percent_fully_vaccinated": 78.86,
"percent_vaccinated": 79.69,
"population": 11611420,
"total_vaccinated": 9253216,
"vaccine_doses": 25755727
},
"BF": {
"cases": 21128,
"deaths": 387,
"deaths_per_million": 17.511,
"fully_vaccinated": 1640349,
"name": "Burkina Faso",
"percent_fully_vaccinated": 7.42,
"percent_vaccinated": 11.55,
"population": 22100683,
"total_vaccinated": 2551596,
"vaccine_doses": 3134621
},
"BG": {
"cases": 1233760,
"deaths": 37544,
"deaths_per_million": 5452.326,
"fully_vaccinated": 2067830,
"name": "Bulgarye",
"percent_fully_vaccinated": 30.03,
"percent_vaccinated": 30.46,
"population": 6885868,
"total_vaccinated": 2097728,
"vaccine_doses": 4511467
},
"BH": {
"cases": 669650,
"deaths": 1513,
"deaths_per_million": 1033.989,
"fully_vaccinated": 1224984,
"name": "Bahrein",
"percent_fully_vaccinated": 83.72,
"percent_vaccinated": 84.74,
"population": 1463265,
"total_vaccinated": 1239972,
"vaccine_doses": 3465615
},
"BI": {
"cases": 48808,
"deaths": 38,
"deaths_per_million": 3.028,
"fully_vaccinated": 17154,
"name": "Burundi",
"percent_fully_vaccinated": 0.14,
"percent_vaccinated": 0.14,
"population": 12551213,
"total_vaccinated": 17740,
"vaccine_doses": 19612
},
"BJ": {
"cases": 27316,
"deaths": 163,
"deaths_per_million": 12.541,
"fully_vaccinated": 2684742,
"name": "Benin",
"percent_fully_vaccinated": 20.66,
"percent_vaccinated": 24.63,
"population": 12996895,
"total_vaccinated": 3201065,
"vaccine_doses": 3685113
},
"BL": {
"name": "Sint Bartholomeus"
},
"BM": {
"cases": 17674,
"deaths": 148,
"deaths_per_million": 2305.835,
"fully_vaccinated": 47657,
"name": "Bermuda",
"percent_fully_vaccinated": 74.25,
"percent_vaccinated": 75.65,
"population": 64185,
"total_vaccinated": 48554,
"vaccine_doses": 132042
},
"BN": {
"cases": 215283,
"deaths": 225,
"deaths_per_million": 505.195,
"fully_vaccinated": 426764,
"name": "Broenei",
"percent_fully_vaccinated": 96.66,
"percent_vaccinated": 100.63,
"population": 445373,
"total_vaccinated": 444293,
"vaccine_doses": 1173118
},
"BO": {
"cases": 1093218,
"deaths": 22171,
"deaths_per_million": 1835.428,
"fully_vaccinated": 6080564,
"name": "Bolivië",
"percent_fully_vaccinated": 50.34,
"percent_vaccinated": 60.43,
"population": 12079472,
"total_vaccinated": 7299112,
"vaccine_doses": 14332894
},
"BQ": {
"cases": 11091,
"deaths": 37,
"deaths_per_million": 1385.456,
"fully_vaccinated": 16736,
"name": "Karibiese Nederland",
"percent_fully_vaccinated": 63.29,
"percent_vaccinated": 72.26,
"population": 26706,
"total_vaccinated": 19109,
"vaccine_doses": 35845
},
"BR": {
"cases": 34264237,
"deaths": 682358,
"deaths_per_million": 3183.735,
"fully_vaccinated": 171319284,
"name": "Brasilië",
"percent_fully_vaccinated": 79.93,
"percent_vaccinated": 86.86,
"population": 214326223,
"total_vaccinated": 186159303,
"vaccine_doses": 468339633
},
"BS": {
"cases": 36983,
"deaths": 823,
"deaths_per_million": 2017.622,
"fully_vaccinated": 162729,
"name": "Bahamas",
"percent_fully_vaccinated": 39.89,
"percent_vaccinated": 42.02,
"population": 407906,
"total_vaccinated": 171391,
"vaccine_doses": 355958
},
"BT": {
"cases": 60779,
"deaths": 21,
"deaths_per_million": 27.01,
"fully_vaccinated": 674055,
"name": "Bhoetan",
"percent_fully_vaccinated": 86.7,
"percent_vaccinated": 89.39,
"population": 777486,
"total_vaccinated": 695033,
"vaccine_doses": 1922660
},
"BW": {
"cases": 325850,
"deaths": 2777,
"deaths_per_million": 1072.854,
"fully_vaccinated": 1512567,
"name": "Botswana",
"percent_fully_vaccinated": 58.44,
"percent_vaccinated": 65.54,
"population": 2588423,
"total_vaccinated": 1696430,
"vaccine_doses": 2871301
},
"BY": {
"cases": 994037,
"deaths": 7118,
"deaths_per_million": 743.148,
"fully_vaccinated": 6332753,
"name": "Belarus",
"percent_fully_vaccinated": 66.12,
"percent_vaccinated": 67.21,
"population": 9578168,
"total_vaccinated": 6437839,
"vaccine_doses": 13394906
},
"BZ": {
"cases": 67961,
"deaths": 680,
"deaths_per_million": 1699.868,
"fully_vaccinated": 218868,
"name": "Belize",
"percent_fully_vaccinated": 54.71,
"percent_vaccinated": 62.44,
"population": 400031,
"total_vaccinated": 249789,
"vaccine_doses": 497112
},
"CA": {
"cases": 4167732,
"deaths": 43755,
"deaths_per_million": 1146.769,
"fully_vaccinated": 31519379,
"name": "Kanada",
"percent_fully_vaccinated": 82.61,
"percent_vaccinated": 86.26,
"population": 38155012,
"total_vaccinated": 32913923,
"vaccine_doses": 87926842
},
"CC": {
"name": "Kokoseilande"
},
"CD": {
"cases": 92543,
"deaths": 1393,
"deaths_per_million": 14.526,
"fully_vaccinated": 2527158,
"name": "Demokratiese Republiek die Kongo",
"percent_fully_vaccinated": 2.64,
"percent_vaccinated": 4.03,
"population": 95894118,
"total_vaccinated": 3865896,
"vaccine_doses": 4235012
},
"CF": {
"cases": 14803,
"deaths": 113,
"deaths_per_million": 20.707,
"fully_vaccinated": 1246196,
"name": "Sentraal-Afrikaanse Republiek",
"percent_fully_vaccinated": 22.84,
"percent_vaccinated": 23.87,
"population": 5457154,
"total_vaccinated": 1302580,
"vaccine_doses": 1395131
},
"CG": {
"cases": 24837,
"deaths": 386,
"deaths_per_million": 66.143,
"fully_vaccinated": 654119,
"name": "Republiek die Kongo",
"percent_fully_vaccinated": 11.21,
"percent_vaccinated": 11.92,
"population": 5835806,
"total_vaccinated": 695760,
"vaccine_doses": 833210
},
"CH": {
"cases": 4012610,
"deaths": 13953,
"deaths_per_million": 1605.379,
"fully_vaccinated": 6008142,
"name": "Switserland",
"percent_fully_vaccinated": 69.13,
"percent_vaccinated": 70.1,
"population": 8691406,
"total_vaccinated": 6092818,
"vaccine_doses": 15936363
},
"CI": {
"cases": 86440,
"deaths": 817,
"deaths_per_million": 29.733,
"fully_vaccinated": 8369532,
"name": "Ivoorkus",
"percent_fully_vaccinated": 30.46,
"percent_vaccinated": 38.1,
"population": 27478249,
"total_vaccinated": 10469471,
"vaccine_doses": 17411265
},
"CK": {
"cases": 6265,
"deaths": 1,
"deaths_per_million": 58.813,
"fully_vaccinated": 14685,
"name": "Cookeilande",
"percent_fully_vaccinated": 83.57,
"percent_vaccinated": 85.55,
"population": 17003,
"total_vaccinated": 15033,
"vaccine_doses": 39780
},
"CL": {
"cases": 4442073,
"deaths": 60202,
"deaths_per_million": 3088.362,
"fully_vaccinated": 17647970,
"name": "Chili",
"percent_fully_vaccinated": 90.53,
"percent_vaccinated": 92.59,
"population": 19493184,
"total_vaccinated": 18049173,
"vaccine_doses": 61648535
},
"CM": {
"cases": 120967,
"deaths": 1933,
"deaths_per_million": 71.07,
"fully_vaccinated": 1226658,
"name": "Kameroen",
"percent_fully_vaccinated": 4.51,
"percent_vaccinated": 5.77,
"population": 27198628,
"total_vaccinated": 1569870,
"vaccine_doses": 1854436
},
"CN": {
"cases": 938540,
"deaths": 5226,
"deaths_per_million": 3.665,
"fully_vaccinated": 1268285000,
"name": "Volksrepubliek China",
"note": "Sluit nie spesiale administratiewe streke ([[Hong Kong]] en [[Macau]]) of [[Taiwan]] in nie.",
"percent_fully_vaccinated": 88.95,
"percent_vaccinated": 91.27,
"population": 1425893464,
"total_vaccinated": 1301392000,
"vaccine_doses": 3429988000
},
"CO": {
"cases": 6293130,
"deaths": 141406,
"deaths_per_million": 2744.865,
"fully_vaccinated": 36397439,
"name": "Colombia",
"percent_fully_vaccinated": 70.65,
"percent_vaccinated": 82.64,
"population": 51516562,
"total_vaccinated": 42573293,
"vaccine_doses": 87079477
},
"CR": {
"cases": 1069162,
"deaths": 8808,
"deaths_per_million": 1708.978,
"fully_vaccinated": 4189079,
"name": "Costa Rica",
"percent_fully_vaccinated": 81.28,
"percent_vaccinated": 86.58,
"population": 5153957,
"total_vaccinated": 4462107,
"vaccine_doses": 11649270
},
"CU": {
"cases": 1109992,
"deaths": 8530,
"deaths_per_million": 757.793,
"fully_vaccinated": 9983947,
"name": "Kuba",
"percent_fully_vaccinated": 88.7,
"percent_vaccinated": 94.99,
"population": 11256372,
"total_vaccinated": 10692764,
"vaccine_doses": 40684737
},
"CV": {
"cases": 62288,
"deaths": 410,
"deaths_per_million": 697.368,
"fully_vaccinated": 308044,
"name": "Kaap Verde",
"percent_fully_vaccinated": 52.4,
"percent_vaccinated": 60.54,
"population": 587925,
"total_vaccinated": 355957,
"vaccine_doses": 839348
},
"CW": {
"cases": 45243,
"deaths": 285,
"deaths_per_million": 1497.336,
"fully_vaccinated": 99769,
"name": "Curaçao",
"percent_fully_vaccinated": 52.42,
"percent_vaccinated": 56.96,
"population": 190338,
"total_vaccinated": 108417,
"vaccine_doses": 255208
},
"CX": {
"name": "Kerseiland"
},
"CY": {
"cases": 574124,
"deaths": 1152,
"deaths_per_million": 1285.704,
"fully_vaccinated": 645496,
"name": "Siprus",
"percent_fully_vaccinated": 72.04,
"percent_vaccinated": 74.69,
"population": 896007,
"total_vaccinated": 669258,
"vaccine_doses": 1792456
},
"CZ": {
"cases": 4025053,
"deaths": 40726,
"deaths_per_million": 3874.7,
"fully_vaccinated": 6885749,
"name": "Tsjeggië",
"percent_fully_vaccinated": 65.51,
"percent_vaccinated": 66.33,
"population": 10510750,
"total_vaccinated": 6971308,
"vaccine_doses": 17857417
},
"DE": {
"cases": 31808228,
"deaths": 146504,
"deaths_per_million": 1756.463,
"fully_vaccinated": 63418031,
"name": "Duitsland",
"percent_fully_vaccinated": 76.03,
"percent_vaccinated": 77.63,
"population": 83408554,
"total_vaccinated": 64750090,
"vaccine_doses": 184440514
},
"DJ": {
"cases": 15690,
"deaths": 189,
"deaths_per_million": 170.955,
"fully_vaccinated": 198325,
"name": "Djiboeti",
"percent_fully_vaccinated": 17.94,
"percent_vaccinated": 19.78,
"population": 1105557,
"total_vaccinated": 218702,
"vaccine_doses": 239315
},
"DK": {
"cases": 3262219,
"deaths": 6846,
"deaths_per_million": 1169.409,
"fully_vaccinated": 4786621,
"name": "Denemarke",
"percent_fully_vaccinated": 81.76,
"percent_vaccinated": 82.37,
"population": 5854240,
"total_vaccinated": 4822153,
"vaccine_doses": 13215200
},
"DM": {
"cases": 14852,
"deaths": 68,
"deaths_per_million": 939.071,
"fully_vaccinated": 30566,
"name": "Dominica",
"percent_fully_vaccinated": 42.21,
"percent_vaccinated": 45.4,
"population": 72412,
"total_vaccinated": 32872,
"vaccine_doses": 67431
},
"DO": {
"cases": 636416,
"deaths": 4384,
"deaths_per_million": 394.32,
"fully_vaccinated": 6027526,
"name": "Dominikaanse Republiek",
"percent_fully_vaccinated": 54.21,
"percent_vaccinated": 65.35,
"population": 11117874,
"total_vaccinated": 7265237,
"vaccine_doses": 15937943
},
"DZ": {
"cases": 269805,
"deaths": 6878,
"deaths_per_million": 155.688,
"fully_vaccinated": 6851660,
"name": "Algerië",
"percent_fully_vaccinated": 15.36,
"percent_vaccinated": 18.4,
"population": 44177969,
"total_vaccinated": 8210605,
"vaccine_doses": 15205854
},
"EC": {
"cases": 988583,
"deaths": 35812,
"deaths_per_million": 2012.166,
"fully_vaccinated": 14082537,
"name": "Ecuador",
"percent_fully_vaccinated": 79.13,
"percent_vaccinated": 85.59,
"population": 17797737,
"total_vaccinated": 15233405,
"vaccine_doses": 37168847
},
"EE": {
"cases": 595419,
"deaths": 2642,
"deaths_per_million": 1988.408,
"fully_vaccinated": 844566,
"name": "Estland",
"percent_fully_vaccinated": 63.56,
"percent_vaccinated": 65.13,
"population": 1328701,
"total_vaccinated": 865322,
"vaccine_doses": 2014763
},
"EG": {
"cases": 515645,
"deaths": 24786,
"deaths_per_million": 226.849,
"fully_vaccinated": 38984460,
"name": "Egipte",
"percent_fully_vaccinated": 35.68,
"percent_vaccinated": 47.79,
"population": 109262178,
"total_vaccinated": 52214452,
"vaccine_doses": 96535551
},
"EH": {
"name": "Wes-Sahara",
"population": 611872
},
"ER": {
"cases": 10149,
"deaths": 103,
"deaths_per_million": 28.451,
"fully_vaccinated": null,
"name": "Eritrea",
"percent_vaccinated": null,
"population": 3620312,
"total_vaccinated": null,
"vaccine_doses": null
},
"ES": {
"cases": 13314764,
"deaths": 112128,
"deaths_per_million": 2361.239,
"fully_vaccinated": 40623919,
"name": "Spanje",
"percent_fully_vaccinated": 85.55,
"percent_vaccinated": 86.94,
"population": 47486935,
"total_vaccinated": 41286450,
"vaccine_doses": 95612718
},
"ET": {
"cases": 492968,
"deaths": 7571,
"deaths_per_million": 62.943,
"fully_vaccinated": 36707357,
"name": "Ethiopië",
"percent_fully_vaccinated": 30.52,
"percent_vaccinated": 37.16,
"population": 120283026,
"total_vaccinated": 44695420,
"vaccine_doses": 52509414
},
"EU": {
"cases": 162854200,
"deaths": 1132320,
"deaths_per_million": 2529.795,
"fully_vaccinated": 327992801,
"name": "Europese Unie",
"note": "Data vir lidlande van die [[Europese Unie]] word individueel gelys, maar word ook gerieflikheidshalwe hier bygetel. Hulle word nie dubbel getel vir die wêreldtotaal nie.",
"percent_fully_vaccinated": 73.28,
"percent_vaccinated": 75.49,
"population": 447593544,
"total_vaccinated": 337898226,
"vaccine_doses": 896672620
},
"FI": {
"cases": 1250557,
"deaths": 5467,
"deaths_per_million": 987.538,
"fully_vaccinated": 4340306,
"name": "Finland",
"percent_fully_vaccinated": 78.4,
"percent_vaccinated": 81.66,
"population": 5535992,
"total_vaccinated": 4520789,
"vaccine_doses": 12490579
},
"FJ": {
"cases": 68028,
"deaths": 875,
"deaths_per_million": 946.345,
"fully_vaccinated": 636879,
"name": "Fidji",
"percent_fully_vaccinated": 68.88,
"percent_vaccinated": 76.62,
"population": 924610,
"total_vaccinated": 708480,
"vaccine_doses": 1525546
},
"FK": {
"cases": 1881,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 1775,
"name": "Falkland-eilande",
"percent_vaccinated": 75.57,
"population": 3764,
"total_vaccinated": 2632,
"vaccine_doses": 4407
},
"FM": {
"cases": 7202,
"deaths": 21,
"deaths_per_million": 185.626,
"fully_vaccinated": null,
"name": "Gefedereerde State van Mikronesië",
"percent_vaccinated": null,
"population": 113131,
"total_vaccinated": null,
"vaccine_doses": null
},
"FO": {
"cases": 34658,
"deaths": 28,
"deaths_per_million": 529.421,
"fully_vaccinated": 40895,
"name": "Faroëreilande",
"percent_fully_vaccinated": 83.37,
"percent_vaccinated": 85.04,
"population": 52888,
"total_vaccinated": 41715,
"vaccine_doses": 103894
},
"FR": {
"cases": 34381962,
"deaths": 153570,
"deaths_per_million": 2277.743,
"fully_vaccinated": 53021107,
"name": "Frankryk",
"percent_fully_vaccinated": 78.64,
"percent_vaccinated": 80.89,
"population": 67422000,
"total_vaccinated": 54537593,
"vaccine_doses": 149095976
},
"GA": {
"cases": 48635,
"deaths": 306,
"deaths_per_million": 130.703,
"fully_vaccinated": 257122,
"name": "Gaboen",
"percent_fully_vaccinated": 10.98,
"percent_vaccinated": 13.25,
"population": 2341179,
"total_vaccinated": 310170,
"vaccine_doses": 569829
},
"GB": {
"cases": 23549842,
"deaths": 187215,
"deaths_per_million": 2782.582,
"fully_vaccinated": 50600643,
"name": "Verenigde Koninkryk",
"percent_fully_vaccinated": 75.21,
"percent_vaccinated": 79.89,
"population": 67281040,
"total_vaccinated": 53748627,
"vaccine_doses": 150893884
},
"GD": {
"cases": 19161,
"deaths": 234,
"deaths_per_million": 1877.859,
"fully_vaccinated": 38734,
"name": "Grenada",
"percent_fully_vaccinated": 31.08,
"percent_vaccinated": 35.26,
"population": 124610,
"total_vaccinated": 43939,
"vaccine_doses": 89789
},
"GE": {
"cases": 1723087,
"deaths": 16883,
"deaths_per_million": 4492.573,
"fully_vaccinated": 1273576,
"name": "Georgië",
"percent_fully_vaccinated": 33.89,
"percent_vaccinated": 43.64,
"population": 3757980,
"total_vaccinated": 1639970,
"vaccine_doses": 2913546
},
"GF": {
"name": "Frans-Guyana"
},
"GG": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 51351,
"name": "Guernsey",
"percent_fully_vaccinated": 81.01,
"percent_vaccinated": 85.42,
"population": 63065,
"total_vaccinated": 54146,
"vaccine_doses": 157708
},
"GH": {
"cases": 168457,
"deaths": 1459,
"deaths_per_million": 44.437,
"fully_vaccinated": 8010792,
"name": "Ghana",
"percent_fully_vaccinated": 24.4,
"percent_vaccinated": 33.97,
"population": 32833031,
"total_vaccinated": 11153112,
"vaccine_doses": 19883528
},
"GI": {
"cases": 20049,
"deaths": 107,
"deaths_per_million": 3275.176,
"fully_vaccinated": 41421,
"name": "Gibraltar",
"percent_fully_vaccinated": 122.94,
"percent_vaccinated": 124.88,
"population": 32670,
"total_vaccinated": 42074,
"vaccine_doses": 119855
},
"GL": {
"cases": 11971,
"deaths": 21,
"deaths_per_million": 373.38,
"fully_vaccinated": 38502,
"name": "Groenland",
"percent_fully_vaccinated": 67.7,
"percent_vaccinated": 72.52,
"population": 56243,
"total_vaccinated": 41243,
"vaccine_doses": 79745
},
"GM": {
"cases": 12238,
"deaths": 368,
"deaths_per_million": 139.398,
"fully_vaccinated": 357390,
"name": "Gambië",
"percent_fully_vaccinated": 13.54,
"percent_vaccinated": 17.14,
"population": 2639916,
"total_vaccinated": 452514,
"vaccine_doses": 815861
},
"GN": {
"cases": 37470,
"deaths": 447,
"deaths_per_million": 33.033,
"fully_vaccinated": 2568109,
"name": "Guinee",
"percent_fully_vaccinated": 18.98,
"percent_vaccinated": 33.73,
"population": 13531906,
"total_vaccinated": 4564101,
"vaccine_doses": 6512492
},
"GP": {
"name": "Guadeloupe"
},
"GQ": {
"cases": 16917,
"deaths": 183,
"deaths_per_million": 111.963,
"fully_vaccinated": 214032,
"name": "Ekwatoriaal-Guinee",
"percent_fully_vaccinated": 13.09,
"percent_vaccinated": 16.53,
"population": 1634466,
"total_vaccinated": 270109,
"vaccine_doses": 488738
},
"GR": {
"cases": 4654737,
"deaths": 32028,
"deaths_per_million": 3066.24,
"fully_vaccinated": 7634686,
"name": "Griekeland",
"percent_fully_vaccinated": 73.09,
"percent_vaccinated": 75.87,
"population": 10445365,
"total_vaccinated": 7924790,
"vaccine_doses": 21306237
},
"GS": {
"name": "Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande"
},
"GT": {
"cases": 1085327,
"deaths": 19345,
"deaths_per_million": 1098.618,
"fully_vaccinated": 6739824,
"name": "Guatemala",
"percent_fully_vaccinated": 38.28,
"percent_vaccinated": 48.88,
"population": 17608483,
"total_vaccinated": 8606470,
"vaccine_doses": 19110912
},
"GU": {
"name": "Guam",
"population": 170184
},
"GW": {
"cases": 8482,
"deaths": 174,
"deaths_per_million": 84.436,
"fully_vaccinated": 361261,
"name": "Guinee-Bissau",
"percent_fully_vaccinated": 17.53,
"percent_vaccinated": 26.38,
"population": 2060721,
"total_vaccinated": 543568,
"vaccine_doses": 592514
},
"GY": {
"cases": 70809,
"deaths": 1278,
"deaths_per_million": 1588.432,
"fully_vaccinated": 461605,
"name": "Guyana",
"percent_fully_vaccinated": 57.37,
"percent_vaccinated": 60.39,
"population": 804567,
"total_vaccinated": 485891,
"vaccine_doses": 1017969
},
"HK": {
"cases": 1458238,
"deaths": 9605,
"deaths_per_million": 1281.593,
"fully_vaccinated": 6541316,
"name": "Hongkong",
"percent_fully_vaccinated": 87.28,
"percent_vaccinated": 90.51,
"population": 7494578,
"total_vaccinated": 6783403,
"vaccine_doses": 18293689
},
"HN": {
"cases": 450393,
"deaths": 10965,
"deaths_per_million": 1066.806,
"fully_vaccinated": 5528501,
"name": "Honduras",
"percent_fully_vaccinated": 53.79,
"percent_vaccinated": 61.18,
"population": 10278346,
"total_vaccinated": 6288709,
"vaccine_doses": 15020339
},
"HR": {
"cases": 1206587,
"deaths": 16571,
"deaths_per_million": 4081.391,
"fully_vaccinated": 2247120,
"name": "Kroasië",
"percent_fully_vaccinated": 55.35,
"percent_vaccinated": 57.07,
"population": 4060135,
"total_vaccinated": 2317049,
"vaccine_doses": 5267974
},
"HT": {
"cases": 32703,
"deaths": 838,
"deaths_per_million": 73.203,
"fully_vaccinated": 166010,
"name": "Haïti",
"percent_fully_vaccinated": 1.45,
"percent_vaccinated": 2.22,
"population": 11447569,
"total_vaccinated": 253573,
"vaccine_doses": 360163
},
"HU": {
"cases": 2021648,
"deaths": 47083,
"deaths_per_million": 4849.026,
"fully_vaccinated": 6201472,
"name": "Hongarye",
"percent_fully_vaccinated": 63.87,
"percent_vaccinated": 66.07,
"population": 9709786,
"total_vaccinated": 6415177,
"vaccine_doses": 16530488
},
"ID": {
"cases": 6315557,
"deaths": 157377,
"deaths_per_million": 574.886,
"fully_vaccinated": 170558244,
"name": "Indonesië",
"percent_fully_vaccinated": 62.3,
"percent_vaccinated": 74.17,
"population": 273753191,
"total_vaccinated": 203037880,
"vaccine_doses": 432525181
},
"IE": {
"cases": 1653576,
"deaths": 7782,
"deaths_per_million": 1560.606,
"fully_vaccinated": 4048359,
"name": "Republiek Ierland",
"percent_fully_vaccinated": 81.19,
"percent_vaccinated": 82.11,
"population": 4986526,
"total_vaccinated": 4094411,
"vaccine_doses": 11021235
},
"IL": {
"cases": 4623043,
"deaths": 11525,
"deaths_per_million": 1240.448,
"fully_vaccinated": 6151107,
"name": "Israel",
"percent_fully_vaccinated": 66.21,
"percent_vaccinated": 72.29,
"population": 9291000,
"total_vaccinated": 6716312,
"vaccine_doses": 18217944
},
"IM": {
"cases": 37794,
"deaths": 115,
"deaths_per_million": 1364.775,
"fully_vaccinated": 67106,
"name": "Man (eiland)",
"percent_fully_vaccinated": 78.57,
"percent_vaccinated": 81.44,
"population": 84263,
"total_vaccinated": 69560,
"vaccine_doses": 189994
},
"IN": {
"cases": 44348960,
"deaths": 527368,
"deaths_per_million": 374.667,
"fully_vaccinated": 939457024,
"name": "Indië",
"percent_fully_vaccinated": 66.74,
"percent_vaccinated": 72.72,
"population": 1407563842,
"total_vaccinated": 1023568977,
"vaccine_doses": 2097388903
},
"IO": {
"name": "Britse Indiese Oseaangebied"
},
"IQ": {
"cases": 2454213,
"deaths": 25338,
"deaths_per_million": 582.033,
"fully_vaccinated": 7748631,
"name": "Irak",
"percent_fully_vaccinated": 17.8,
"percent_vaccinated": 25.32,
"population": 43533592,
"total_vaccinated": 11023788,
"vaccine_doses": 19000211
},
"IR": {
"cases": 7506614,
"deaths": 143387,
"deaths_per_million": 1630.817,
"fully_vaccinated": 58058144,
"name": "Iran",
"percent_fully_vaccinated": 66.03,
"percent_vaccinated": 73.58,
"population": 87923432,
"total_vaccinated": 64698435,
"vaccine_doses": 150984487
},
"IS": {
"cases": 204057,
"deaths": 179,
"deaths_per_million": 483.346,
"fully_vaccinated": 290193,
"name": "Ysland",
"percent_fully_vaccinated": 78.69,
"percent_vaccinated": 84,
"population": 370335,
"total_vaccinated": 309770,
"vaccine_doses": 805469
},
"IT": {
"cases": 21650468,
"deaths": 174722,
"deaths_per_million": 2949.376,
"fully_vaccinated": 47960030,
"name": "Italië",
"percent_fully_vaccinated": 80.96,
"percent_vaccinated": 85.79,
"population": 59240330,
"total_vaccinated": 50825124,
"vaccine_doses": 140178260
},
"JE": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 81220,
"name": "New Jersey",
"percent_fully_vaccinated": 74.09,
"percent_vaccinated": 76.52,
"population": 109618,
"total_vaccinated": 83875,
"vaccine_doses": 238162
},
"JM": {
"cases": 148824,
"deaths": 3237,
"deaths_per_million": 1144.749,
"fully_vaccinated": 724096,
"name": "Jamaika",
"percent_fully_vaccinated": 25.61,
"percent_vaccinated": 29.2,
"population": 2827694,
"total_vaccinated": 825716,
"vaccine_doses": 1478924
},
"JO": {
"cases": 1731549,
"deaths": 14105,
"deaths_per_million": 1265.218,
"fully_vaccinated": 4554791,
"name": "Jordanië",
"percent_fully_vaccinated": 40.86,
"percent_vaccinated": 43.21,
"population": 11148278,
"total_vaccinated": 4816724,
"vaccine_doses": 10040301
},
"JP": {
"cases": 17188265,
"deaths": 37059,
"deaths_per_million": 297.394,
"fully_vaccinated": 102620174,
"name": "Japan",
"percent_fully_vaccinated": 82.35,
"percent_vaccinated": 83.49,
"population": 124612530,
"total_vaccinated": 104039850,
"vaccine_doses": 309221641
},
"KE": {
"cases": 338047,
"deaths": 5673,
"deaths_per_million": 107.026,
"fully_vaccinated": 9326814,
"name": "Kenia",
"percent_fully_vaccinated": 16.96,
"percent_vaccinated": 22.99,
"population": 53005614,
"total_vaccinated": 12641679,
"vaccine_doses": 18535975
},
"KG": {
"cases": 205198,
"deaths": 2991,
"deaths_per_million": 458.198,
"fully_vaccinated": 1327321,
"name": "Kirgisië",
"percent_fully_vaccinated": 20.33,
"percent_vaccinated": 24.21,
"population": 6527743,
"total_vaccinated": 1580233,
"vaccine_doses": 3187996
},
"KH": {
"cases": 137426,
"deaths": 3056,
"deaths_per_million": 184.218,
"fully_vaccinated": 14462799,
"name": "Kambodja",
"percent_fully_vaccinated": 87.18,
"percent_vaccinated": 91.26,
"population": 16589023,
"total_vaccinated": 15139463,
"vaccine_doses": 42893177
},
"KI": {
"cases": 3430,
"deaths": 13,
"deaths_per_million": 100.874,
"fully_vaccinated": 61975,
"name": "Kiribati",
"percent_fully_vaccinated": 48.09,
"percent_vaccinated": 63.28,
"population": 128874,
"total_vaccinated": 81548,
"vaccine_doses": 156812
},
"KM": {
"cases": 8409,
"deaths": 161,
"deaths_per_million": 195.953,
"fully_vaccinated": 382032,
"name": "Comore-eilande",
"percent_fully_vaccinated": 46.5,
"percent_vaccinated": 51.51,
"population": 821626,
"total_vaccinated": 423255,
"vaccine_doses": 804403
},
"KN": {
"cases": 6495,
"deaths": 46,
"deaths_per_million": 966.265,
"fully_vaccinated": 26944,
"name": "St. Kitts en Nevis",
"percent_fully_vaccinated": 56.6,
"percent_vaccinated": 70.99,
"population": 47606,
"total_vaccinated": 33794,
"vaccine_doses": 64225
},
"KP": {
"cases": 1,
"deaths": 6,
"deaths_per_million": 0.231,
"name": "Noord-Korea",
"population": 25971909
},
"KR": {
"cases": 22299377,
"deaths": 26109,
"deaths_per_million": 503.742,
"fully_vaccinated": 44662594,
"name": "Suid-Korea",
"percent_fully_vaccinated": 86.17,
"percent_vaccinated": 87.02,
"population": 51830139,
"total_vaccinated": 45100230,
"vaccine_doses": 128666347
},
"KW": {
"cases": 657042,
"deaths": 2563,
"deaths_per_million": 603.043,
"fully_vaccinated": 3331844,
"name": "Koeweit",
"percent_fully_vaccinated": 78.39,
"percent_vaccinated": 80.97,
"population": 4250114,
"total_vaccinated": 3441269,
"vaccine_doses": 8188392
},
"KY": {
"cases": 29907,
"deaths": 29,
"deaths_per_million": 425.619,
"fully_vaccinated": 60057,
"name": "Kaaimanseilande",
"percent_fully_vaccinated": 88.14,
"percent_vaccinated": 90.42,
"population": 68136,
"total_vaccinated": 61607,
"vaccine_doses": 147774
},
"KZ": {
"cases": 1472642,
"deaths": 19032,
"deaths_per_million": 991.433,
"fully_vaccinated": 10550484,
"name": "Kasakstan",
"percent_fully_vaccinated": 54.96,
"percent_vaccinated": 56.33,
"population": 19196465,
"total_vaccinated": 10814228,
"vaccine_doses": 20918681
},
"LA": {
"cases": 213209,
"deaths": 757,
"deaths_per_million": 101.952,
"fully_vaccinated": 5222417,
"name": "Laos",
"percent_fully_vaccinated": 70.34,
"percent_vaccinated": 79.31,
"population": 7425058,
"total_vaccinated": 5888649,
"vaccine_doses": 11111066
},
"LB": {
"cases": 1204106,
"deaths": 10602,
"deaths_per_million": 1895.709,
"fully_vaccinated": 2390125,
"name": "Libanon",
"percent_fully_vaccinated": 42.74,
"percent_vaccinated": 48.54,
"population": 5592631,
"total_vaccinated": 2714899,
"vaccine_doses": 5733532
},
"LC": {
"cases": 28542,
"deaths": 388,
"deaths_per_million": 2159.731,
"fully_vaccinated": 54739,
"name": "St. Lucia",
"percent_fully_vaccinated": 30.47,
"percent_vaccinated": 33.35,
"population": 179652,
"total_vaccinated": 59905,
"vaccine_doses": 122409
},
"LI": {
"cases": 18985,
"deaths": 86,
"deaths_per_million": 2202.925,
"fully_vaccinated": 26439,
"name": "Liechtenstein",
"percent_fully_vaccinated": 67.72,
"percent_vaccinated": 68.53,
"population": 39039,
"total_vaccinated": 26754,
"vaccine_doses": 71386
},
"LK": {
"cases": 669033,
"deaths": 16654,
"deaths_per_million": 764.877,
"fully_vaccinated": 14562183,
"name": "Sri Lanka",
"percent_fully_vaccinated": 66.88,
"percent_vaccinated": 78.57,
"population": 21773441,
"total_vaccinated": 17107568,
"vaccine_doses": 39735513
},
"LR": {
"cases": 7656,
"deaths": 294,
"deaths_per_million": 56.61,
"fully_vaccinated": 2328125,
"name": "Liberië",
"percent_fully_vaccinated": 44.83,
"percent_vaccinated": 50.95,
"population": 5193416,
"total_vaccinated": 2645947,
"vaccine_doses": 2921554
},
"LS": {
"cases": 34206,
"deaths": 704,
"deaths_per_million": 308.575,
"fully_vaccinated": 872661,
"name": "Lesotho",
"percent_fully_vaccinated": 38.25,
"percent_vaccinated": 40.51,
"population": 2281454,
"total_vaccinated": 924248,
"vaccine_doses": 1077116
},
"LT": {
"cases": 1208790,
"deaths": 9254,
"deaths_per_million": 3320.832,
"fully_vaccinated": 1877803,
"name": "Litaue",
"percent_fully_vaccinated": 67.39,
"percent_vaccinated": 70.13,
"population": 2786651,
"total_vaccinated": 1954152,
"vaccine_doses": 4496334
},
"LU": {
"cases": 285552,
"deaths": 1121,
"deaths_per_million": 1753.423,
"fully_vaccinated": 462843,
"name": "Luxemburg",
"percent_fully_vaccinated": 72.4,
"percent_vaccinated": 75.33,
"population": 639321,
"total_vaccinated": 481579,
"vaccine_doses": 1338242
},
"LV": {
"cases": 889656,
"deaths": 5920,
"deaths_per_million": 3159.155,
"fully_vaccinated": 1305976,
"name": "Letland",
"percent_fully_vaccinated": 69.69,
"percent_vaccinated": 71.84,
"population": 1873919,
"total_vaccinated": 1346184,
"vaccine_doses": 2895716
},
"LY": {
"cases": 506515,
"deaths": 6436,
"deaths_per_million": 955.566,
"fully_vaccinated": 1223738,
"name": "Libië",
"percent_fully_vaccinated": 18.17,
"percent_vaccinated": 34.15,
"population": 6735277,
"total_vaccinated": 2300374,
"vaccine_doses": 3693986
},
"MA": {
"cases": 1263985,
"deaths": 16270,
"deaths_per_million": 438.821,
"fully_vaccinated": 23473206,
"name": "Marokko",
"percent_fully_vaccinated": 63.31,
"percent_vaccinated": 67.38,
"population": 37076584,
"total_vaccinated": 24981810,
"vaccine_doses": 55109242
},
"MC": {
"cases": 14309,
"deaths": 61,
"deaths_per_million": 1662.76,
"fully_vaccinated": 23308,
"name": "Monaco",
"percent_fully_vaccinated": 58.98,
"percent_vaccinated": 67.49,
"population": 36686,
"total_vaccinated": 26672,
"vaccine_doses": 49980
},
"MD": {
"cases": 561196,
"deaths": 11693,
"deaths_per_million": 3819.362,
"fully_vaccinated": 1063425,
"name": "Moldowa",
"percent_fully_vaccinated": 26.43,
"percent_vaccinated": 26.87,
"population": 3061506,
"total_vaccinated": 1081073,
"vaccine_doses": 2165600
},
"ME": {
"cases": 272929,
"deaths": 2766,
"deaths_per_million": 4405.448,
"fully_vaccinated": 284747,
"name": "Montenegro",
"percent_fully_vaccinated": 45.35,
"percent_vaccinated": 46.61,
"population": 627859,
"total_vaccinated": 292661,
"vaccine_doses": 678798
},
"MF": {
"name": "Saint-Martin"
},
"MG": {
"cases": 66615,
"deaths": 1410,
"deaths_per_million": 48.763,
"fully_vaccinated": 1387190,
"name": "Madagaskar",
"percent_fully_vaccinated": 4.8,
"percent_vaccinated": 4.98,
"population": 28915653,
"total_vaccinated": 1441319,
"vaccine_doses": 1702913
},
"MH": {
"cases": 9912,
"deaths": 14,
"deaths_per_million": 332.937,
"fully_vaccinated": null,
"name": "Marshalleilande",
"percent_vaccinated": null,
"population": 42050,
"total_vaccinated": null,
"vaccine_doses": null
},
"MK": {
"cases": 337513,
"deaths": 9440,
"deaths_per_million": 4488.121,
"fully_vaccinated": 837577,
"name": "Noord-Masedonië",
"percent_fully_vaccinated": 39.82,
"percent_vaccinated": 40.61,
"population": 2103330,
"total_vaccinated": 854061,
"vaccine_doses": 1856093
},
"ML": {
"cases": 31260,
"deaths": 739,
"deaths_per_million": 33.737,
"fully_vaccinated": 1498260,
"name": "Mali",
"percent_fully_vaccinated": 6.84,
"percent_vaccinated": 9.41,
"population": 21904983,
"total_vaccinated": 2060837,
"vaccine_doses": 2797589
},
"MM": {
"cases": 614573,
"deaths": 19437,
"deaths_per_million": 361.295,
"fully_vaccinated": 27027467,
"name": "Mianmar",
"percent_fully_vaccinated": 49.31,
"percent_vaccinated": 60.22,
"population": 53798084,
"total_vaccinated": 33004742,
"vaccine_doses": 62259560
},
"MN": {
"cases": 973272,
"deaths": 2124,
"deaths_per_million": 634.45,
"fully_vaccinated": 2175617,
"name": "Mongolië",
"percent_fully_vaccinated": 65.35,
"percent_vaccinated": 68.27,
"population": 3347782,
"total_vaccinated": 2272965,
"vaccine_doses": 5492919
},
"MO": {
"cases": 793,
"deaths": 6,
"deaths_per_million": 8.739,
"fully_vaccinated": 593989,
"name": "Macau",
"percent_fully_vaccinated": 86.51,
"percent_vaccinated": 90.48,
"population": 686607,
"total_vaccinated": 621256,
"vaccine_doses": 1477703
},
"MP": {
"name": "Noordelike Mariana-eilande"
},
"MQ": {
"name": "Martinique"
},
"MR": {
"cases": 62739,
"deaths": 992,
"deaths_per_million": 214.952,
"fully_vaccinated": 1410195,
"name": "Mauritanië",
"percent_fully_vaccinated": 30.56,
"percent_vaccinated": 43.17,
"population": 4614974,
"total_vaccinated": 1992317,
"vaccine_doses": 3052866
},
"MS": {
"cases": 1106,
"deaths": 8,
"deaths_per_million": 1811.184,
"fully_vaccinated": 1923,
"name": "Montserrat",
"percent_fully_vaccinated": 43.54,
"percent_vaccinated": 47.05,
"population": 4417,
"total_vaccinated": 2078,
"vaccine_doses": 4511
},
"MT": {
"cases": 113800,
"deaths": 799,
"deaths_per_million": 1516.854,
"fully_vaccinated": 470504,
"name": "Malta",
"percent_fully_vaccinated": 89.32,
"percent_vaccinated": 90.67,
"population": 526748,
"total_vaccinated": 477608,
"vaccine_doses": 1333762
},
"MU": {
"cases": 254400,
"deaths": 1020,
"deaths_per_million": 785.271,
"fully_vaccinated": 977728,
"name": "Mauritius",
"percent_fully_vaccinated": 75.27,
"percent_vaccinated": 78.68,
"population": 1298915,
"total_vaccinated": 1021934,
"vaccine_doses": 2571682
},
"MV": {
"cases": 184689,
"deaths": 307,
"deaths_per_million": 588.734,
"fully_vaccinated": 384827,
"name": "Maledive",
"percent_fully_vaccinated": 73.8,
"percent_vaccinated": 76.53,
"population": 521458,
"total_vaccinated": 399050,
"vaccine_doses": 950159
},
"MW": {
"cases": 87783,
"deaths": 2676,
"deaths_per_million": 134.542,
"fully_vaccinated": 1932524,
"name": "Malawi",
"percent_fully_vaccinated": 9.72,
"percent_vaccinated": 12.42,
"population": 19889742,
"total_vaccinated": 2469812,
"vaccine_doses": 3810791
},
"MX": {
"cases": 6949653,
"deaths": 328871,
"deaths_per_million": 2595.562,
"fully_vaccinated": 79947470,
"name": "Meksiko",
"percent_fully_vaccinated": 63.1,
"percent_vaccinated": 74.77,
"population": 126705138,
"total_vaccinated": 94736020,
"vaccine_doses": 209673612
},
"MY": {
"cases": 4757752,
"deaths": 36145,
"deaths_per_million": 1076.581,
"fully_vaccinated": 27486363,
"name": "Maleisië",
"percent_fully_vaccinated": 81.87,
"percent_vaccinated": 83.66,
"population": 33573874,
"total_vaccinated": 28087943,
"vaccine_doses": 72007448
},
"MZ": {
"cases": 230001,
"deaths": 2219,
"deaths_per_million": 69.177,
"fully_vaccinated": 12805276,
"name": "Mosambiek",
"percent_fully_vaccinated": 39.92,
"percent_vaccinated": 41.84,
"population": 32077072,
"total_vaccinated": 13421088,
"vaccine_doses": 24069038
},
"NA": {
"cases": 169253,
"deaths": 4074,
"deaths_per_million": 1610.181,
"fully_vaccinated": 489674,
"name": "Namibië",
"percent_fully_vaccinated": 19.35,
"percent_vaccinated": 22.3,
"population": 2530151,
"total_vaccinated": 564138,
"vaccine_doses": 915321
},
"NC": {
"cases": 73116,
"deaths": 314,
"deaths_per_million": 1091.035,
"fully_vaccinated": 180518,
"name": "Nieu-Kaledonië",
"percent_fully_vaccinated": 62.72,
"percent_vaccinated": 65.52,
"population": 287800,
"total_vaccinated": 188554,
"vaccine_doses": 462522
},
"NE": {
"cases": 9183,
"deaths": 312,
"deaths_per_million": 12.355,
"fully_vaccinated": 2986249,
"name": "Niger",
"percent_fully_vaccinated": 11.83,
"percent_vaccinated": 14.85,
"population": 25252722,
"total_vaccinated": 3750520,
"vaccine_doses": 4532244
},
"NF": {
"name": "Norfolkeiland"
},
"NG": {
"cases": 262912,
"deaths": 3147,
"deaths_per_million": 14.747,
"fully_vaccinated": 28163471,
"name": "Nigerië",
"percent_fully_vaccinated": 13.2,
"percent_vaccinated": 18.75,
"population": 213401323,
"total_vaccinated": 40021449,
"vaccine_doses": 61569219
},
"NI": {
"cases": 14899,
"deaths": 244,
"deaths_per_million": 35.618,
"fully_vaccinated": 5656989,
"name": "Nicaragua",
"percent_fully_vaccinated": 82.58,
"percent_vaccinated": 88,
"population": 6850540,
"total_vaccinated": 6028522,
"vaccine_doses": 11685511
},
"NL": {
"cases": 8383655,
"deaths": 22661,
"deaths_per_million": 1294.789,
"fully_vaccinated": 11968730,
"name": "Nederland",
"percent_fully_vaccinated": 68.39,
"percent_vaccinated": 73.07,
"population": 17501696,
"total_vaccinated": 12787640,
"vaccine_doses": 36056544
},
"NO": {
"cases": 1458987,
"deaths": 3890,
"deaths_per_million": 719.968,
"fully_vaccinated": 4050968,
"name": "Noorweë",
"percent_fully_vaccinated": 74.98,
"percent_vaccinated": 80.4,
"population": 5403021,
"total_vaccinated": 4344008,
"vaccine_doses": 11616210
},
"NP": {
"cases": 995241,
"deaths": 11992,
"deaths_per_million": 399.268,
"fully_vaccinated": 20876075,
"name": "Nepal",
"percent_fully_vaccinated": 69.51,
"percent_vaccinated": 84.63,
"population": 30034989,
"total_vaccinated": 25419295,
"vaccine_doses": 53747378
},
"NR": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 8585,
"name": "Nauru",
"percent_fully_vaccinated": 68.61,
"percent_vaccinated": 83.86,
"population": 12512,
"total_vaccinated": 10493,
"vaccine_doses": 24005
},
"NU": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 1417,
"name": "Niue",
"percent_fully_vaccinated": 87.79,
"percent_vaccinated": 102.23,
"population": 1614,
"total_vaccinated": 1650,
"vaccine_doses": 4161
},
"NZ": {
"cases": 1718009,
"deaths": 1824,
"deaths_per_million": 355.574,
"fully_vaccinated": 4129547,
"name": "Nieu-Seeland",
"percent_fully_vaccinated": 80.5,
"percent_vaccinated": 83.75,
"population": 5129728,
"total_vaccinated": 4296025,
"vaccine_doses": 11607675
},
"OM": {
"cases": 397574,
"deaths": 4628,
"deaths_per_million": 1023.787,
"fully_vaccinated": 3044761,
"name": "Oman",
"percent_fully_vaccinated": 67.35,
"percent_vaccinated": 72.37,
"population": 4520471,
"total_vaccinated": 3271243,
"vaccine_doses": 7089974
},
"PA": {
"cases": 966779,
"deaths": 8444,
"deaths_per_million": 1940.584,
"fully_vaccinated": 3137646,
"name": "Panama",
"percent_fully_vaccinated": 72.11,
"percent_vaccinated": 80.32,
"population": 4351267,
"total_vaccinated": 3494917,
"vaccine_doses": 8538113
},
"PE": {
"cases": 4070583,
"deaths": 215317,
"deaths_per_million": 6386.296,
"fully_vaccinated": 28043800,
"name": "Peru",
"percent_fully_vaccinated": 83.18,
"percent_vaccinated": 88.29,
"population": 33715472,
"total_vaccinated": 29767490,
"vaccine_doses": 82366473
},
"PF": {
"cases": 76285,
"deaths": 649,
"deaths_per_million": 2134.644,
"fully_vaccinated": 184491,
"name": "Frans-Polinesië",
"percent_fully_vaccinated": 60.68,
"percent_vaccinated": 61.95,
"population": 304032,
"total_vaccinated": 188352,
"vaccine_doses": 465418
},
"PG": {
"cases": 44846,
"deaths": 664,
"deaths_per_million": 66.737,
"fully_vaccinated": 282810,
"name": "Papoea-Nieu-Guinee",
"percent_fully_vaccinated": 2.84,
"percent_vaccinated": 3.44,
"population": 9949437,
"total_vaccinated": 342244,
"vaccine_doses": 647736
},
"PH": {
"cases": 3855804,
"deaths": 61357,
"deaths_per_million": 538.785,
"fully_vaccinated": 72226419,
"name": "Filippyne",
"percent_fully_vaccinated": 63.42,
"percent_vaccinated": 67.48,
"population": 113880328,
"total_vaccinated": 76848338,
"vaccine_doses": 158195420
},
"PK": {
"cases": 1566652,
"deaths": 30555,
"deaths_per_million": 132.043,
"fully_vaccinated": 130752685,
"name": "Pakistan",
"percent_fully_vaccinated": 56.5,
"percent_vaccinated": 60.04,
"population": 231402116,
"total_vaccinated": 138925794,
"vaccine_doses": 291013209
},
"PL": {
"cases": 6143682,
"deaths": 116881,
"deaths_per_million": 3051.108,
"fully_vaccinated": 22538291,
"name": "Pole",
"percent_fully_vaccinated": 58.83,
"percent_vaccinated": 59.42,
"population": 38307726,
"total_vaccinated": 22761650,
"vaccine_doses": 55861180
},
"PM": {
"cases": 3131,
"deaths": 1,
"deaths_per_million": 169.981,
"name": "Sint Pierre en Miquelon",
"population": 5883
},
"PN": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 47,
"name": "Pitcairneilande",
"percent_fully_vaccinated": 100,
"percent_vaccinated": 100,
"total_vaccinated": 47,
"vaccine_doses": 94
},
"PR": {
"population": 2828246
},
"PS": {
"cases": 697447,
"deaths": 5691,
"deaths_per_million": 1108.624,
"fully_vaccinated": 1774298,
"name": "Staat Palestina",
"percent_fully_vaccinated": 34.56,
"percent_vaccinated": 39.16,
"population": 5133392,
"total_vaccinated": 2010433,
"vaccine_doses": 3741181
},
"PT": {
"cases": 5391747,
"deaths": 24772,
"deaths_per_million": 2407.362,
"fully_vaccinated": 8904917,
"name": "Portugal",
"percent_fully_vaccinated": 86.54,
"percent_vaccinated": 94.7,
"population": 10290103,
"total_vaccinated": 9744544,
"vaccine_doses": 24840221
},
"PW": {
"cases": 5308,
"deaths": 6,
"deaths_per_million": 332.889,
"name": "Palau",
"population": 18024
},
"PY": {
"cases": 714340,
"deaths": 19448,
"deaths_per_million": 2901.042,
"fully_vaccinated": 3505098,
"name": "Paraguay",
"percent_fully_vaccinated": 52.29,
"percent_vaccinated": 59.35,
"population": 6703799,
"total_vaccinated": 3978373,
"vaccine_doses": 9313856
},
"QA": {
"cases": 423772,
"deaths": 681,
"deaths_per_million": 253.326,
"fully_vaccinated": 2755141,
"name": "Katar",
"percent_fully_vaccinated": 102.49,
"percent_vaccinated": 102.49,
"population": 2688235,
"total_vaccinated": 2755141,
"vaccine_doses": 7353987
},
"RE": {
"name": "Réunion"
},
"RO": {
"cases": 3186995,
"deaths": 66490,
"deaths_per_million": 3439.987,
"fully_vaccinated": 8114769,
"name": "Roemenië",
"percent_fully_vaccinated": 42.42,
"percent_vaccinated": 42.32,
"population": 19328560,
"total_vaccinated": 8179174,
"vaccine_doses": 16827486
},
"RS": {
"cases": 2243706,
"deaths": 16536,
"deaths_per_million": 2406.445,
"fully_vaccinated": 3278198,
"name": "Serwië",
"percent_fully_vaccinated": 47.71,
"percent_vaccinated": 48.81,
"population": 6871547,
"total_vaccinated": 3354075,
"vaccine_doses": 8534688
},
"RU": {
"cases": 18839232,
"deaths": 375788,
"deaths_per_million": 2589.806,
"fully_vaccinated": 75348251,
"name": "Rusland",
"percent_fully_vaccinated": 51.93,
"percent_vaccinated": 57.19,
"population": 145102755,
"total_vaccinated": 82986841,
"vaccine_doses": 172353049
},
"RW": {
"cases": 132390,
"deaths": 1466,
"deaths_per_million": 108.9,
"fully_vaccinated": 10488764,
"name": "Rwanda",
"percent_fully_vaccinated": 77.91,
"percent_vaccinated": 81.27,
"population": 13461888,
"total_vaccinated": 10940142,
"vaccine_doses": 26054302
},
"SA": {
"cases": 812624,
"deaths": 9277,
"deaths_per_million": 258.05,
"fully_vaccinated": 25082132,
"name": "Saoedi-Arabië",
"percent_fully_vaccinated": 70.97,
"percent_vaccinated": 75.59,
"population": 35950396,
"total_vaccinated": 26713922,
"vaccine_doses": 66700629
},
"SB": {
"cases": 21544,
"deaths": 153,
"deaths_per_million": 216.147,
"fully_vaccinated": 192043,
"name": "Salomonseilande",
"percent_fully_vaccinated": 27.13,
"percent_vaccinated": 41.68,
"population": 707851,
"total_vaccinated": 295016,
"vaccine_doses": 505046
},
"SC": {
"cases": 45852,
"deaths": 168,
"deaths_per_million": 1577.909,
"fully_vaccinated": 81133,
"name": "Seychelle",
"percent_fully_vaccinated": 76.2,
"percent_vaccinated": 80.14,
"population": 106470,
"total_vaccinated": 85329,
"vaccine_doses": 212980
},
"SD": {
"cases": 63147,
"deaths": 4961,
"deaths_per_million": 108.658,
"fully_vaccinated": 4536964,
"name": "Soedan",
"percent_fully_vaccinated": 10.1,
"percent_vaccinated": 14.81,
"population": 45657202,
"total_vaccinated": 6651268,
"vaccine_doses": 8179010
},
"SE": {
"cases": 2558943,
"deaths": 19682,
"deaths_per_million": 1880.369,
"fully_vaccinated": 7661144,
"name": "Swede",
"percent_fully_vaccinated": 73.19,
"percent_vaccinated": 74.94,
"population": 10467097,
"total_vaccinated": 7844259,
"vaccine_doses": 22863668
},
"SG": {
"cases": 1816866,
"deaths": 1580,
"deaths_per_million": 289.717,
"fully_vaccinated": 5001650,
"name": "Singapoer",
"percent_fully_vaccinated": 91.71,
"percent_vaccinated": 92.11,
"population": 5453600,
"total_vaccinated": 5023328,
"vaccine_doses": 14296679
},
"SH": {
"cases": 4,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 3531,
"name": "Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha",
"percent_vaccinated": 71.83,
"population": 5404,
"total_vaccinated": 4361,
"vaccine_doses": 7892
},
"SI": {
"cases": 1112481,
"deaths": 6757,
"deaths_per_million": 3188.151,
"fully_vaccinated": 1222225,
"name": "Slowenië",
"percent_fully_vaccinated": 57.67,
"percent_vaccinated": 59.72,
"population": 2119410,
"total_vaccinated": 1265802,
"vaccine_doses": 2996643
},
"SJ": {
"name": "Svalbard en Jan Mayen"
},
"SK": {
"cases": 2580748,
"deaths": 20236,
"deaths_per_million": 3714.648,
"fully_vaccinated": 2763765,
"name": "Slowakye",
"percent_fully_vaccinated": 50.73,
"percent_vaccinated": 51.82,
"population": 5447622,
"total_vaccinated": 2822919,
"vaccine_doses": 7074803
},
"SL": {
"cases": 7744,
"deaths": 126,
"deaths_per_million": 14.963,
"fully_vaccinated": 2170329,
"name": "Sierra Leone",
"percent_fully_vaccinated": 25.77,
"percent_vaccinated": 34.24,
"population": 8420641,
"total_vaccinated": 2882812,
"vaccine_doses": 3526495
},
"SM": {
"cases": 20224,
"deaths": 118,
"deaths_per_million": 3496.711,
"fully_vaccinated": 23633,
"name": "San Marino",
"percent_fully_vaccinated": 69.49,
"percent_vaccinated": 77.5,
"population": 33746,
"total_vaccinated": 26357,
"vaccine_doses": 69338
},
"SN": {
"cases": 87890,
"deaths": 1968,
"deaths_per_million": 116.61,
"fully_vaccinated": 1079255,
"name": "Senegal",
"percent_fully_vaccinated": 6.39,
"percent_vaccinated": 8.66,
"population": 16876720,
"total_vaccinated": 1460773,
"vaccine_doses": 2469499
},
"SO": {
"cases": 27020,
"deaths": 1361,
"deaths_per_million": 79.751,
"fully_vaccinated": 2117645,
"name": "Somalië",
"percent_fully_vaccinated": 12.41,
"percent_vaccinated": 17.7,
"population": 17065581,
"total_vaccinated": 3020218,
"vaccine_doses": 3939144
},
"SR": {
"cases": 81007,
"deaths": 1382,
"deaths_per_million": 2254.545,
"fully_vaccinated": 237879,
"name": "Suriname",
"percent_fully_vaccinated": 40.2,
"percent_vaccinated": 45.26,
"population": 612984,
"total_vaccinated": 267820,
"vaccine_doses": 505699
},
"SS": {
"cases": 17823,
"deaths": 138,
"deaths_per_million": 12.839,
"fully_vaccinated": 1531295,
"name": "Suid-Soedan",
"percent_fully_vaccinated": 14.25,
"percent_vaccinated": 14.64,
"population": 10748272,
"total_vaccinated": 1573206,
"vaccine_doses": 1623564
},
"ST": {
"cases": 6123,
"deaths": 76,
"deaths_per_million": 340.644,
"fully_vaccinated": 101669,
"name": "São Tomé en Príncipe",
"percent_fully_vaccinated": 45.57,
"percent_vaccinated": 56.76,
"population": 223107,
"total_vaccinated": 126645,
"vaccine_doses": 223558
},
"SV": {
"cases": 190818,
"deaths": 4219,
"deaths_per_million": 668.18,
"fully_vaccinated": 4330643,
"name": "El Salvador",
"percent_fully_vaccinated": 68.59,
"percent_vaccinated": 73.33,
"population": 6314167,
"total_vaccinated": 4630037,
"vaccine_doses": 11127982
},
"SX": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 26515,
"name": "Sint Maarten",
"percent_fully_vaccinated": 60.2,
"percent_vaccinated": 64.72,
"population": 44042,
"total_vaccinated": 28502,
"vaccine_doses": 64027
},
"SY": {
"cases": 56861,
"deaths": 3160,
"deaths_per_million": 148.187,
"fully_vaccinated": 1975069,
"name": "Sirië",
"percent_fully_vaccinated": 9.26,
"percent_vaccinated": 13.56,
"population": 21324367,
"total_vaccinated": 2892516,
"vaccine_doses": 4494350
},
"SZ": {
"cases": 73344,
"deaths": 1419,
"deaths_per_million": 1190.166,
"fully_vaccinated": 342088,
"name": "Eswatini",
"percent_fully_vaccinated": 28.69,
"percent_vaccinated": 34.43,
"population": 1192271,
"total_vaccinated": 410506,
"vaccine_doses": 746363
},
"TC": {
"cases": 6351,
"deaths": 36,
"deaths_per_million": 797.978,
"fully_vaccinated": 30288,
"name": "Turks- en Caicoseilande",
"percent_fully_vaccinated": 67.14,
"percent_vaccinated": 71.68,
"population": 45114,
"total_vaccinated": 32338,
"vaccine_doses": 72837
},
"TD": {
"cases": 7458,
"deaths": 193,
"deaths_per_million": 11.234,
"fully_vaccinated": 3608914,
"name": "Tsjad",
"percent_fully_vaccinated": 21.01,
"percent_vaccinated": 21.75,
"population": 17179740,
"total_vaccinated": 3736379,
"vaccine_doses": 3873794
},
"TF": {
"name": "Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede"
},
"TG": {
"cases": 38367,
"deaths": 282,
"deaths_per_million": 32.621,
"fully_vaccinated": 1557538,
"name": "Togo",
"percent_fully_vaccinated": 18.02,
"percent_vaccinated": 24.9,
"population": 8644829,
"total_vaccinated": 2152846,
"vaccine_doses": 3290821
},
"TH": {
"cases": 4635711,
"deaths": 32055,
"deaths_per_million": 447.689,
"fully_vaccinated": 53319961,
"name": "Thailand",
"percent_fully_vaccinated": 74.47,
"percent_vaccinated": 79.48,
"population": 71601103,
"total_vaccinated": 56910560,
"vaccine_doses": 141683877
},
"TJ": {
"cases": 17786,
"deaths": 125,
"deaths_per_million": 12.82,
"fully_vaccinated": 4976770,
"name": "Tadjikistan",
"percent_fully_vaccinated": 51.05,
"percent_vaccinated": 53.23,
"population": 9750064,
"total_vaccinated": 5189877,
"vaccine_doses": 12504152
},
"TK": {
"fully_vaccinated": 1125,
"name": "Tokelau",
"percent_fully_vaccinated": 60.84,
"percent_vaccinated": 72.42,
"population": 1849,
"total_vaccinated": 1339,
"vaccine_doses": 3326
},
"TL": {
"cases": 23114,
"deaths": 135,
"deaths_per_million": 102.2,
"fully_vaccinated": 737788,
"name": "Oos-Timor",
"percent_fully_vaccinated": 55.85,
"percent_vaccinated": 64.14,
"population": 1320942,
"total_vaccinated": 847289,
"vaccine_doses": 1772992
},
"TM": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 9753,
"name": "Turkmenistan",
"percent_vaccinated": 0.53,
"total_vaccinated": 32240,
"vaccine_doses": 41993
},
"TN": {
"cases": 1141773,
"deaths": 29209,
"deaths_per_million": 2381.891,
"fully_vaccinated": 6379629,
"name": "Tunisië",
"percent_fully_vaccinated": 52.02,
"percent_vaccinated": 72.52,
"population": 12262946,
"total_vaccinated": 8893511,
"vaccine_doses": 14916574
},
"TO": {
"cases": 14135,
"deaths": 12,
"deaths_per_million": 113.189,
"fully_vaccinated": 76562,
"name": "Tonga",
"percent_fully_vaccinated": 72.22,
"percent_vaccinated": 82.1,
"population": 106017,
"total_vaccinated": 87044,
"vaccine_doses": 201221
},
"TR": {
"cases": 16671848,
"deaths": 100400,
"deaths_per_million": 1184.306,
"fully_vaccinated": 53137947,
"name": "Turkye",
"percent_fully_vaccinated": 62.68,
"percent_vaccinated": 68.31,
"population": 84775404,
"total_vaccinated": 57907377,
"vaccine_doses": 151802459
},
"TT": {
"cases": 177008,
"deaths": 4100,
"deaths_per_million": 2687.356,
"fully_vaccinated": 716147,
"name": "Trinidad en Tobago",
"percent_fully_vaccinated": 46.94,
"percent_vaccinated": 49.34,
"population": 1525663,
"total_vaccinated": 752763,
"vaccine_doses": 1578956
},
"TV": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 6160,
"name": "Tuvalu",
"percent_fully_vaccinated": 51.66,
"percent_vaccinated": 53.4,
"population": 11925,
"total_vaccinated": 6368,
"vaccine_doses": 12528
},
"TW": {
"cases": 5043275,
"deaths": 9634,
"deaths_per_million": 403.773,
"fully_vaccinated": 20032508,
"name": "Republiek China",
"percent_fully_vaccinated": 83.96,
"percent_vaccinated": 89.77,
"population": 23859912,
"total_vaccinated": 21418252,
"vaccine_doses": 60334133
},
"TZ": {
"cases": 38454,
"deaths": 841,
"deaths_per_million": 13.226,
"fully_vaccinated": 14775183,
"name": "Tanzanië",
"percent_fully_vaccinated": 23.24,
"percent_vaccinated": 25.66,
"population": 63588334,
"total_vaccinated": 16315065,
"vaccine_doses": 19927742
},
"UA": {
"cases": 5313939,
"deaths": 116552,
"deaths_per_million": 2677.422,
"fully_vaccinated": 15221792,
"name": "Oekraïne",
"percent_fully_vaccinated": 35.02,
"percent_vaccinated": 36.19,
"population": 43531422,
"total_vaccinated": 15729617,
"vaccine_doses": 31683310
},
"UG": {
"cases": 169396,
"deaths": 3628,
"deaths_per_million": 79.121,
"fully_vaccinated": 12434786,
"name": "Uganda",
"percent_fully_vaccinated": 27.12,
"percent_vaccinated": 39.7,
"population": 45853778,
"total_vaccinated": 18203390,
"vaccine_doses": 24859885
},
"US": {
"cases": 93641944,
"deaths": 1041149,
"deaths_per_million": 3089.485,
"fully_vaccinated": 223684995,
"name": "Verenigde State van Amerika",
"percent_fully_vaccinated": 67.37,
"percent_vaccinated": 79.01,
"population": 336997624,
"total_vaccinated": 262323836,
"vaccine_doses": 607588352
},
"UY": {
"cases": 975264,
"deaths": 7429,
"deaths_per_million": 2168.253,
"fully_vaccinated": 2891443,
"name": "Uruguay",
"percent_fully_vaccinated": 84.39,
"percent_vaccinated": 87.56,
"population": 3426260,
"total_vaccinated": 2999934,
"vaccine_doses": 8723909
},
"UZ": {
"cases": 243666,
"deaths": 1637,
"deaths_per_million": 48.032,
"fully_vaccinated": 15794134,
"name": "Oesbekistan",
"percent_fully_vaccinated": 46.34,
"percent_vaccinated": 58.36,
"population": 34081449,
"total_vaccinated": 19890447,
"vaccine_doses": 58191020
},
"VA": {
"cases": 29,
"deaths": 0,
"fully_vaccinated": null,
"name": "Vatikaanstad",
"percent_vaccinated": null,
"population": 511,
"total_vaccinated": null,
"vaccine_doses": null
},
"VC": {
"cases": 9412,
"deaths": 115,
"deaths_per_million": 1102.251,
"fully_vaccinated": 31168,
"name": "St. Vincent en die Grenadine",
"percent_fully_vaccinated": 29.87,
"percent_vaccinated": 35.51,
"population": 104332,
"total_vaccinated": 37052,
"vaccine_doses": 72280
},
"VE": {
"cases": 541405,
"deaths": 5788,
"deaths_per_million": 205.249,
"fully_vaccinated": 14287370,
"name": "Venezuela",
"percent_fully_vaccinated": 49.77,
"percent_vaccinated": 77.19,
"population": 28199866,
"total_vaccinated": 22157232,
"vaccine_doses": 37860994
},
"VG": {
"cases": 7131,
"deaths": 63,
"deaths_per_million": 2024.291,
"fully_vaccinated": 18187,
"name": "Britse Maagde-eilande",
"percent_fully_vaccinated": 58.44,
"percent_vaccinated": 62.44,
"population": 31122,
"total_vaccinated": 19433,
"vaccine_doses": 41346
},
"VI": {
"population": 104218
},
"VN": {
"cases": 11383819,
"deaths": 43105,
"deaths_per_million": 442.248,
"fully_vaccinated": 80185029,
"name": "Viëtnam",
"percent_fully_vaccinated": 82.27,
"percent_vaccinated": 89.04,
"population": 97468028,
"total_vaccinated": 86785069,
"vaccine_doses": 234856999
},
"VU": {
"cases": 11770,
"deaths": 14,
"deaths_per_million": 43.868,
"fully_vaccinated": 130607,
"name": "Vanuatu",
"percent_fully_vaccinated": 40.93,
"percent_vaccinated": 44.91,
"population": 319136,
"total_vaccinated": 143339,
"vaccine_doses": 289912
},
"WF": {
"cases": 761,
"deaths": 7,
"deaths_per_million": 602.047,
"fully_vaccinated": 6457,
"name": "Wallis en Futuna",
"percent_fully_vaccinated": 58.2,
"percent_vaccinated": 58.44,
"population": 11627,
"total_vaccinated": 6483,
"vaccine_doses": 16426
},
"WS": {
"cases": 15405,
"deaths": 29,
"deaths_per_million": 132.563,
"fully_vaccinated": 198896,
"name": "Samoa",
"percent_fully_vaccinated": 90.92,
"percent_vaccinated": 104.81,
"population": 218764,
"total_vaccinated": 229291,
"vaccine_doses": 503009
},
"XC": {
"cases": null,
"deaths": null,
"fully_vaccinated": 275988,
"name": "Turkse Republiek van Noord-Siprus",
"percent_fully_vaccinated": 72.2,
"percent_vaccinated": 74.39,
"total_vaccinated": 284357,
"vaccine_doses": 617389
},
"XK": {
"cases": 269685,
"deaths": 3191,
"deaths_per_million": 1790.569,
"fully_vaccinated": 824419,
"name": "Kosovo",
"percent_fully_vaccinated": 46.26,
"percent_vaccinated": 50.83,
"population": 1782115,
"total_vaccinated": 905937,
"vaccine_doses": 1835257
},
"XW": {
"cases": 596169311,
"deaths": 6453733,
"deaths_per_million": 815.968,
"fully_vaccinated": 4906536614,
"name": "Wêreld",
"note": "Lande wat nie data rapporteer vir 'n spesifieke kolom nie se data is nie ingesluit by die wêreldtotaal vir dié kolom nie.",
"percent_fully_vaccinated": 62.04,
"percent_vaccinated": 67.49,
"population": 7909295152,
"total_vaccinated": 5338068824,
"vaccine_doses": 12500251659
},
"YE": {
"cases": 11915,
"deaths": 2154,
"deaths_per_million": 65.309,
"fully_vaccinated": 452843,
"name": "Jemen",
"percent_fully_vaccinated": 1.37,
"percent_vaccinated": 2.16,
"population": 32981641,
"total_vaccinated": 712781,
"vaccine_doses": 880609
},
"YT": {
"name": "Mayotte"
},
"ZA": {
"cases": 4009730,
"deaths": 102066,
"deaths_per_million": 1718.507,
"fully_vaccinated": 19287961,
"name": "Suid-Afrika",
"percent_fully_vaccinated": 32.48,
"percent_vaccinated": 37.43,
"population": 59392255,
"total_vaccinated": 22228965,
"vaccine_doses": 37381114
},
"ZM": {
"cases": 332264,
"deaths": 4016,
"deaths_per_million": 206.233,
"fully_vaccinated": 5606596,
"name": "Zambië",
"percent_fully_vaccinated": 28.79,
"percent_vaccinated": 38.72,
"population": 19473125,
"total_vaccinated": 7540676,
"vaccine_doses": 8777822
},
"ZW": {
"cases": 256624,
"deaths": 5592,
"deaths_per_million": 349.642,
"fully_vaccinated": 4692440,
"name": "Zimbabwe",
"percent_fully_vaccinated": 29.34,
"percent_vaccinated": 39.87,
"population": 15993524,
"total_vaccinated": 6376117,
"vaccine_doses": 12182698
}
}
s6577wn2hpg3xycukwkt2slsgfi9xrg
Lampranthus
0
387500
2520957
2515489
2022-08-22T12:31:49Z
Oesjaar
7467
/* Spesies */ Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{Outomatiese taksoboks
| name = Vygies
| image = Lampranthus coccineus.JPG
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Lampranthus
| authority = N.E.Br.
| subdivision_ranks = Spesies
| subdivision = <center>Sien teks</center>
| synonyms =
}}
'''''Lampranthus''''' (vygies) is 'n [[vetplant]] [[genus]] wat hoort tot [[Aizoaceae]] en is die eerste keer in 1939 beskryf. Die genus is [[inheems]] aan [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]].
== Beskrywing ==
Die genus se naam ''"Lampranthus"'' beteken ''"blink blomme"'' in Grieks en beklemtoon die genus se ongewone, groot en helder blomme wat in 'n verskeidenheid kleure voorkom. Sommige spesies het tot twee kleure. Die genus blom in die [[somer]] en soms word die hele plant bedek met blomme.
== Spesies ==
Daar is 125 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:326333-2</ref>
{{div col|colwidth=24em}}
* ''[[Lampranthus acutifolius]]'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus aduncus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus affinis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus alboroseus]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Lampranthus antonii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus arenarius]]'' <small>[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
* ''[[Lampranthus arenicola]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus aurantium]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Lampranthus aureus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus bicolor]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus borealis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus brachyandrus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus brownii]]'' <small>(Hook.f.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus caudatus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus ceriseus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus coccineus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus conspicuus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus convexus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus coralliflorus]]'' <small>(Salm-Dyck) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus curviflorus]]'' <small>(Haw.) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus debilis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus deflexus]]'' <small>(Aiton) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus densifolius]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus densipetalus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus diffusus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus disgregus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus diutinus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus dregeanus]]'' <small>(Sond.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus dubitans]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus dulcis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus dyckii]]'' <small>(A.Berger) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus ebracteatus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus edwardsiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus elegans]]'' <small>(Jacq.) Schwantes</small>
* ''[[Lampranthus emarginatoides]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus emarginatus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus erratus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus explanatus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus falcatus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus falciformis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus fergusoniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus filicaulis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus flexifolius]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus flexilis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus foliosus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus formosus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus francesiae]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus fugitans]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus glaucoides]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus glaucus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus glomeratus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus godmaniae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus gydouwensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus haworthii]]'' <small>(Donn ex Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus hiemalis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus hoerleinianus]]'' <small>(Dinter) Friedrich</small>
* ''[[Lampranthus holensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus imbricans]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus intervallaris]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus laetus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus lavisii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus laxifolius]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus leipoldtii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus leptaleon]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus leptosepalus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus lewisiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus liberalis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus littlewoodii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus marginatus]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus mariae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus montaguensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus multiradiatus]]'' <small>(Jacq.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus multiseriatus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus mutatus]]'' <small>(G.D.Rowley) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus nardouwensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus otzenianus]]'' <small>(Dinter) Friedrich</small>
* ''[[Lampranthus pakhuisensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus pakpassensis]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus pauciflorus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus paucifolius]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus peacockiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus peersii]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus perreptans]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus plautus]]'' <small>N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus pleniflorus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus pocockiae]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus polyanthon]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus praecipitatus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus procumbens]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Lampranthus productus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus profundus]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Lampranthus promontorii]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus proximus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus purpureus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus reptans]]'' <small>(Aiton) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus rupestris]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus scaber]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus schlechteri]]'' <small>(Zahlbr.) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus sociorum]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus sparsiflorus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus spectabilis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus spiniformis]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus staminodiosus]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Lampranthus stanfordiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus stayneri]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus stenopetalus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus stenus]]'' <small>(Haw.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus stephanii]]'' <small>(Schwantes) Schwantes</small>
* ''[[Lampranthus stipulaceus]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus suavissimus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus sublaxus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus subrotundus]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus swartbergensis]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus swartkopensis]]'' <small>Strohschn.</small>
* ''[[Lampranthus tenuifolius]]'' <small>(L.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus turbinatus]]'' <small>(Jacq.) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus uniflorus]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus vanzijliae]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus verecundus]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus vernalis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Lampranthus violaceus]]'' <small>(DC.) Schwantes</small>
* ''[[Lampranthus watermeyeri]]'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''[[Lampranthus zeyheri]]'' <small>(Salm-Dyck) N.E.Br.</small>
{{div col end}}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Lampranthus| ]]
3ahnrzo3bta5vmixwkjq7fjd27jrvbj
Lampranthus profundus
0
388113
2520971
2478581
2022-08-22T12:38:41Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{taxobox
|name = ''Lampranthus profundus''
|image =
|status = LC
|status_system = iucn3.1
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Core eudicots]]
|ordo = [[Caryophyllales]]
|familia = [[Aizoaceae]]
|genus = [[Lampranthus]]
|subfamilia = [[Ruschioideae]]
|tribus = [[Ruschieae]]
|species = '''''L. profundus'''''
|binomial = ''Lampranthus profundus''
|binomial_authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] (1998)
|synonyms = * ''Ruschia profunda'' <small>L.Bolus</small>
|}}
'''''Lampranthus profundus''''' is 'n [[vetplant]] wat hoort tot die [[genus]] ''[[Lampranthus]]''. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]] en kom op die westelike [[Piketberg]] se rotshellings voor. Die plant het 'n voorkomsgebied van 21 km² en is deel van die [[fynbos]]. Die plant word as seldsaam beskou.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=88-267 SANBI Redlist]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004560-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Lampranthus]]
d5gnw7jjz5k4y6zs83jb32a40k430nt
Lampranthus falciformis
0
388124
2520977
2478652
2022-08-22T12:43:06Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{taxobox
|name = ''Lampranthus falciformis''
|image =
|status = LC
|status_system = iucn3.1
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Core eudicots]]
|ordo = [[Caryophyllales]]
|familia = [[Aizoaceae]]
|genus = [[Lampranthus]]
|subfamilia = [[Ruschioideae]]
|tribus = [[Ruschieae]]
|species = '''''L. falciformis'''''
|binomial = ''Lampranthus falciformis''
|binomial_authority = (Haw.) N.E.Br. (1930)
|synonyms = * ''Mesembryanthemum falciforme'' <small>Haw.</small>
* ''Oscularia falciformis'' <small>(Haw.) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
|}}
'''''Lampranthus falciformis''''' is 'n [[vetplant]] wat hoort tot die [[genus]] ''[[Lampranthus]]''. Die [[spesie]] is [[inheems]] aan die [[Wes-Kaap]]. Die populasie se getalle is stabiel.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=88-79 SANBI Redlist]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:362217-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Lampranthus]]
mwgao8q294p1ygpzs5h7d7ennlcp248
Kategorie:Polders in Nederland
14
390545
2521075
2500268
2022-08-22T21:25:27Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Kategorie:Landvorme van Nederland]]
0po2w0j0uxu7d90x9six9jp74vdpiq3
Jinnah Internasionale Lughawe
0
391169
2521041
2505659
2022-08-22T18:20:06Z
Aliwal2012
39067
+inligtingskassie, met foto
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox airport
| name = Jinnah Internasionale Lughawe
| nativename =
| nativename-r = {{nobold|{{Nastaliq|جناح بین الاقوامی ہوائی اڈا}}}}
| image =
| image-width = 250
| caption =
| image2 = PK Karachi Airport asv2020-01.jpg
| image2-width = 280
| IATA = KHI
| ICAO = OPKC
| type = Openbaar
| owner-oper = Pakistan Civil Aviation Authority<br />Manager: Afsar Malik<ref>{{cite web|url=http://beta.dawn.com/news/1019057/key-transfers-in-caa-afsar-malik-appointed-karachi-airport-manager|title=Key transfers in CAA; Imran Khan appointed Karachi airport manager|date=18 June 2013|access-date=1 June 2015}}</ref>
| location = [[Karatsji]], Sindh, [[Pakistan]]
| opened = {{Start date and age|df=y|1947|p=y}}
| hub = [[Pakistan International Airlines]]
| elevation-m = 30
| elevation-f = 100
| coordinates = {{coord|24|54|24|N|67|09|39|O|region:PK|display=inline,title}}
| website = {{URL|http://karachiairport.com.pk}}
| image_map = {{Infobox mapframe|marker=airport|zoom=12|frame-width=280|frame-height=150}}
| image_map_caption = <center>Ligging in [[Karatsji]]</center>
| pushpin_map = Pakistan
| pushpin_mapsize = 250
| pushpin_map_caption = <center>Ligging van Jinnah Lughawe in Pakistan</center>
| pushpin_label = '''KHI'''/OPKC
| pushpin_mark = Airplane_silhouette.svg
| metric-rwy = Y
| r1-number = 07R/25L
| r1-length-m = 3 400
| r1-length-f = 11 155
| r1-surface = Beton
| r2-number = 07L/25R
| r2-length-m = 3 200
| r2-length-f = 10 500
| r2-surface = Beton
| stat-year = 2019-20<ref name="caapakistan.com.pk">{{Cite web|url=http://www.caapakistan.com.pk/AT/AT-EO-Stats.aspx|title = Statistical Data for Web site Major Traffic Flow Airport & Airline wise - Pakistan Civil Aviation Authority}}</ref>
| stat1-header = Passasiers
| stat1-data = {{increase}} 7,57 miljoen
| stat2-header = Lugbewegings
| stat2-data = 58 004 {{increase}} 15.51%
| stat3-header = Vrag (ton)
| stat3-data = 125 730
}}
'''Jinnah Internasionale Lughawe''' ([[Urdu]]: جناح بین الاقوامی ہوائی اڈا) ([[IATA]]: '''KHI''', [[ICAO]]: '''OPKC'''), voorheen '''Drigh Road-lughawe''' of '''Karachi Civil Airport''', is [[Pakistan]] se besigste internasionale en binnelandse lughawe, en het 7 267 582 passasiers in 2017–2018 hanteer.<ref>{{Cite web|url=http://www.caapakistan.com.pk/AT/AT-EO-Stats.aspx|title=Statistical Information of CAA Pakistan}}</ref>Dit is geleë in [[Karatsji]], die grootste stad en kommersiële hoofstad van Pakistan, en is vernoem na [[Muhammad Ali Jinnah]], die stigter van Pakistan.
Die lughawe word deur die Burgerlugvaartowerheid (CAA) bestuur en dien as 'n [[Spil (lughawe)|spilpunt]] vir die nasionale vlagredery, [[Pakistan International Airlines]], airblue en vele ander privaatlugrederye. Die lughawe is toegerus met vliegtuigingenieurswese en opknappingsfasiliteite, insluitend die Ispahani Hangar, spesiaal vir wyerompvliegtuie.<ref>{{Cite web|url=http://www.karachiairport.com.pk|title=Welcome to Jinnah International Airport Karachi|archive-url=https://web.archive.org/web/20051124143523/http://www.karachiairport.com.pk/|archive-date=24 November 2005}}</ref>
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Tata_Sons'_Airline_Timetable_Image,_Summer_1935_(interior).jpg|links|duimnael| Tata Airlines het as 'n lugposdiens van Karatsji na Mumbai begin]]
[[Imperial Airways]] was een van die eerste lugrederye wat in Maart 1929 na Karatsji gevlieg het; destyds was Pakistan deel van Brits-Indië. J.R.D. Tata, die vader van burgerlugvaart in [[Brits-Indië]], het op 15 Oktober 1932 die nooiensvaart onderneem van Juhu Aerodrome in [[Mumbai|Bombaai]] (nou Mumbai) na Drigh Road-lugbaan (nou Jinnah Internasionale Lughawe), [[Karatsji]], via [[Ahmedabad]], terwyl hy pos vervoer het met 'n Puss Moth-vliegtuig.
Gedurende die laat 1920's en vroeë 1930's was daar 'n groot swart gekleurde lugskiploods op die terrein van die Karatsji-lughawe, gebou vir die [[Britse Ryk|Britse]] HMA R101, destyds die grootste vliegtuig wat ooit gebou is. Slegs drie loodse is ooit in die wêreld gebou om Brittanje se vloot passasierslugskepe vas te maak en te berg. Die R101 het egter nooit in Karatsji (toe deel van die [[Brits-Indië|Britse Raj]]) aangekom nie, aangesien dit neergestort het slegs 8 uur in sy nooiensvlug oor Beauvais, [[Frankryk]], en almal behalwe 6 van sy 54 passasiers en bemanning dood is. Hierdie loods was so groot dat vliegtuie dit dikwels as 'n visuele merker gebruik het terwyl hulle VFR-landings by Karatsji probeer het. Deur die jare het die loods bekend geword as die landmerk van Karatsji, totdat dit in die 1960's in opdrag van die destydse president [[Ayub Khan]] gesloop is.
[[Lêer:Srilankan_Airlines_Airbus_A330_at_Jinnah_International_Airport_Karachi.jpg|regs|duimnael|Srilankan Airlines Airbus A330 by Jinnah Internasionale Lughawe in Karatsji]]
== Struktuur ==
[[Lêer:PK_Karachi_Airport_asv2020-02.jpg|duimnael|Binnekant van die terminaal]]
[[Lêer:Jinnah_International_Airport.jpg|duimnael|Lugfoto van Jinnah Internasionale Lughawe in 2010]]
Jinnah Internasionale Lughawe het 'n kapasiteit om jaarliks 12 miljoen passasiers te hanteer. In die boekjaar 2008–2009 het meer as 5 725 052 passasiers die Jinnah Internasionale Lughawe gebruik. 50 095 vliegtuigbewegings is geregistreer. <ref>[http://www.caapakistan.com.pk/AviationStatistics/MTF%20by%20Airports%202008_09.pdf caapakistan.com.pk - Aviation Statistics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121113170426/http://www.caapakistan.com.pk/AviationStatistics/MTF%20by%20Airports%202008_09.pdf|date=13 November 2012}}</ref> Dit is die primêre middelpunt van Pakistan International Airlines (PIA). Alle ander Pakistanse lugrederye gebruik ook Jinnah Internasionale Lughawe as hul hoofspil. Dit sluit in Airblue, SereneAir en AirSial sowel as verskeie huurvlugte. Die gebou is deur middel van verbindingsgange met twee satelliete verbind, elk met 'n voorsiening van agt passasierslaaibrûe. Die oostelike satelliet word uitsluitlik aan die hantering van internasionale operasies gewy. Die westelike satelliet word gebruik vir plaaslike bedrywighede. Dit word bereik deur 'n buigsame rangskikking van die hekke. Die twee satelliete vul die vertreksitkamers van die eindpuntgebou aan en verskaf ook inkopiegeriewe, mobiele herlaaipunte en peuselhappiewinkels.
Die Jinnah-terminaal is in 1992 voltooi teen 'n koste van VS$100 miljoen – destyds die duurste siviele konstruksieprojek in Pakistan. In Karatsji kan die CIP Lounge deur alle eerste- en besigheidsklaspassasiers op alle uitgaande vlugte gebruik word. Barclays, UBL en airblue het ook hul toegewyde sitkamers in die internasionale terminaal van die lughawe.<ref>{{Cite web|url=http://thepost.com.pk/Arc_CorpNews.aspx?dtlid=191127&catid=8&date=11/08/2008&fcatid=14|title=ThePost News Updates! - Pakistan, Real Estate and Telecom News!|website=ThePost News Updates!|access-date=1 June 2015}}</ref> Daar is 'n aantal bankkiosks en kitsbanke wat passasiers by die lughawe kan gebruik.
=== Aanloopbane en randstroke ===
Die lughawe het twee aanloopbane wat onderskeidelik 3 200 m en 3 400 m lank is. Aanloopbane 25R/07L en 25L/07R het elk 'n breedte van 46 meter. Dit is in staat om selfs [[Boeing 747-400]], [[Airbus A350]] en [[Antonof An-225|Antonov An-225 Mriya-]] vliegtuie te hanteer. Die aanloopbane kan 15 vlugte per uur hanteer met gelyktydige landing en opstyg. Aanloopbaan 25R en 25L is toegerus met ILS CAT-I om vliegtuie veilig te lei onder baie swak weerstoestande en ook om vliegtuie in lae sigbaarheidstoestande, soos mis, te laat land.<ref>{{Cite web|url=http://worldaerodata.com/wad.cgi?id=PK26434|title=World Aero Data: JINNAH INTL -- OPKC|access-date=1 June 2015}}</ref> Die taxibaan kan 12 vliegtuie op enige oomblik hanteer terwyl die parkeerarea 266 000 vk meter groot is en 42 vliegtuie kan akkommodeer, waarvan 12 deur lugbrûe wat hulle direk met die terminaalgebou verbind. Hierbenewens is daar afgeleë parkeerplek vir 30 vliegtuie.
=== Terminale ===
Die Jinnah-lughawe het een hoofterminaal, verdeel in twee gange en slegs 3 verdiepings: <ref>{{Cite web|url=http://www.karachiairport.com.pk/satellite.html|title=Jinnah International Website|archive-url=https://web.archive.org/web/20100425054049/http://www.karachiairport.com.pk/satellite.html|archive-date=25 April 2010}}</ref>
:* Die '''Jinnah East Satellite Concourse''', wat vir internasionale vlugte gebruik word <ref>{{Cite web|url=https://www.travelwithhussain.com/complete-guide-jinnah-international-airport-karachi/|title=Complete Guide | Jinnah International Airport Karachi|date=23 May 2019|access-date=22 May 2020}}</ref>
:* Die '''Jinnah West Satellite Concourse''', wat vir binnelandse vlugte gebruik word
=== Onderhoudsfasiliteite ===
Die lughawe is ook waar die meerderheid van PIA se instandhoudingsnetwerk geleë is, hoewel sommige van sy instandhoudingswerk ook by [[Islamabad Internasionale Lughawe]], [[Islamabad]], gedoen word. Daar is verskeie loodse by die lughawe; die grootste is die Ispahani Hangar (vernoem na Mirza Ahmad Ispahani, die eerste voorsitter van PIA) wat twee wyerompvliegtuie en een smalrompvliegtuig gelyktydig kan akkommodeer (bv. 'n [[Boeing 737]]). Op 15 Februarie 2006 is die eerste groot opknapping van 'n [[Boeing 777|Boeing 777-200ER-vliegtuig]] by Ispahani Hangar gedoen. Die meeste van die PIA-vliegtuie word by die vliegtuigloodse in Karatsji nagegaan en gereguleer. Die PIA-onderhoud sien ook om na ander lugrederye se vliegtuie in Karatsji. Die hoofkantoor van die Burgerlugvaartowerheid van Pakistan is in Terminaal 1 geleë. <ref>"[http://www.caapakistan.com.pk/contact_us.aspx Contact Us] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140922054135/http://www.caapakistan.com.pk/contact_us.aspx}}." </ref> [[Pakistan International Airlines]] het sy hoofkantoor op die lughaweterrein (PIA-gebou),<ref>"[http://www.piac.com.pk/PIA_PolicynTerms/pia-Contactus.asp Contact Us]." [[Pakistan International Airlines]].</ref> sowel as sy sentrale hoofraam (CRC-gebou) wat ook sy gereelde vliegprogram, Awards +, huisves, asook die gasheer vir SITA Bagtrak, die gedeelde Internasionale Lugvervoervereniging se wêreldwye rekenaarnetwerk vir die opspoor van verlore bagasie. PIA Engineering HQ, Cargo Village en Flight Kitchen is ook hier geleë. Terminale 1 en Jinnah West het ook 24 uur per dag PIA-besprekingskantore en kaartjie-outo-kiosks. PIA se koerierdiens, Speedex, is geleë agter die PIA Opleidingsentrum, langs die PIA Lughawe Jamia Moskee.
== Landvervoer ==
Jinnah Internasionale Lughawe is in die digbevolkte gebied van Gulistan-e-Jauhar geleë en is maklik bereikbaar deur Airport Road vanaf enige deel van die stad.
Die lughawe het 'n groot parkeerarea wat meer as 3 000 voertuie kan akkommodeer.
Busse, minibusse en taxi's is ook beskikbaar na die lughawe. Daar is ook 'n aantal tradisionele motor-riksja's beskikbaar by die lughawe se parkeerarea en ingang wat baie gewild is om kort afstande binne die stad te reis.
Karachi Cantonment-treinstasie is die naaste stasie vanaf die lughawe vir spoorwegverbindings met ander dele van die land. Daar is ook 'n pendelstasie, die Karatsji-lughawestasie, wat 2 km suidwes van Jinnah se hoofterminaal, net suid van die Star Gate, geleë is.
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
[[Kategorie:Koördinate op Wikidata]]
[[Kategorie:Lughawens in Asië]]
[[Kategorie:Pakistan]]
7ifbnfgiin0a7qdps4bp9y9w6h327lw
Pieter Bruegel die Jongere
0
391907
2521083
2520365
2022-08-22T22:01:34Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Beeld:Van Dyck Pieter Brueghel the Younger.jpg|duimnael|200px|''Pieter Brueghel die Jongere'' deur Antoon van Dyck]]
'''Pieter Bruegel''' (ook gespel '''Brueghel''' of '''Breugel'''){{nota|Voor 1616 het hy sy naam geteken as ''Bruegel'' en na 1616 as ''Breugel''.<ref name=rk>{{cite web|url=http://explore.rkd.nl/explore/artists/13293|title=Pieter Brueghel (II)|publisher=Nederlandse Instituut vir Kunsgeskiedenis|language=nl,dum}}</ref>}} '''die Jongere''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: ˈpitər ˈbrøːɣəl; gebore tussen 23 Mei en 10 Oktober 1564 - sterf tussen Maart en Mei 1638) was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[skilder]] wat bekend is vir kopieë van sy vader [[Pieter Bruegel die Ouere]] se werk, sowel as sy eie oorspronklike werke. Die enorme uitset van sy ateljee, wat vir die plaaslike- sowel as die uitvoermark geproduseer het, het bygedra tot die internasionale verspreiding van sy vader se werk.
Tradisioneel word Pieter Bruegel die Jongere "de helse Bruegel" genoem omdat daar geglo is dat hy die outeur was van verskeie skilderye van fantastiese en groteske uitbeeldings. Hierdie skilderye word nou toegeskryf aan sy broer Jan Bruegel die Ouere.<ref name=Jan>Alexander Wied and Hans J. Van Miegroet. "Jan Breughel I." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 11 Julie 2014.</ref><ref name=larry>Larry Silver, ''Peasant Scenes and Landscapes: The Rise of Pictorial Genres in the Antwerp Art Market'', University of Pennsylvania Press, 4 Jan 2012, p. 154-158</ref>
==Lewe==
[[Lêer:Pieter Brueghel II - A country brawl.jpg|duimnael|310px|''A country brawl'']]
Pieter Bruegel die Jongere is in [[Brussel]] gebore as die oudste seun van die beroemde sestiende-eeuse Nederlandse skilder [[Pieter Bruegel die Ouere]], en Mayken Coecke van Aelst. Sy vader is in 1569 oorlede toe hy slegs vyf jaar oud was. Na die dood van sy moeder in 1578 het Pieter, saam met sy broer Jan Bruegel die Ouere en suster Marie, by hul ouma Mayken Verhulst gaan woon. Mayken Verhulst was die weduwee van die kunstenaar Pieter Coecke van Aelst, en 'n bekwame kunstenares in eie reg, bekend vir haar miniatuurskilderye.<ref name=bran>Frans Jozef Peter Van den Branden, ''Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool'', Antwerpen, p. 440-443 {{in lang|nl}}</ref> Volgens die vroeë 17de eeuse Vlaamse biograaf Karel van Mander was Mayken Verhulst moontlik die eerste onderwyser van haar twee kleinseuns.<ref name=Jan/><ref name=pie>Alexander Wied and Hans J. Van Miegroet. "Bruegel." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 11 Julie 2014.</ref>
Die Bruegel-familie het omstreeks 1578 na Antwerpen verhuis, waar Pieter moontlik die ateljee van die landskapskilder Gillis van Coninxloo (1544–1607) betree het. Sy meester het Antwerpen in 1585 verlaat, en in die 1584/1585 registers van die Gilde van Sint Lukas word "Peeter Brugel" gelys as 'n onafhanklike meester.
Op 5 November 1588 trou Pieter met Elisabeth Goddelet. Die egpaar het sewe kinders gehad, van wie baie jonk gesterf het. Een seun genaamd Pieter Bruegel III was ook 'n skilder.<ref name=bran/> Pieter Bruegel die Jongere het 'n groot ateljee in Antwerpen bedryf wat hoofsaaklik goedkoop kopieë van sy vader se werk vir die plaaslike- en uitvoermark vervaardig het. Hy was nietemin dikwels in finansiële probleme, moontlik weens drank. Hy het ten minste 9 leerlinge gehad, insluitend Frans Snyders en Andries Daniels.<ref name=pie/>
Hy sterf in [[Antwerpen]] op die ouderdom van 72.<ref name=pie/>
==Werk==
===Algemeen===
[[Lêer:Pieter BRUEGHEL Ii - The tax-collector's office - Google Art Project.jpg|duimnael|340px|''Die Dorpsprokureur'' of ''Die Belastinggaarder se Kantoor'']]
Pieter Bruegel die Jongere het landskaps-, godsdienstige- en dorpstonele geskilder. Hy het ook 'n paar stillewe skilderye van blomme geskilder.<ref name=rk/> Sy genreskilderye van kleinboere beklemtoon die natuurskoon, wat deur sommige beskou word as 'n gebrek aan Pieter die Ouere se subtiliteit en humanisme.<ref>Gibson, Michael. "A Dynasty of Painters: Belgium celebrates the Bruegels". ARTnews (Januarie 1981): 130.</ref>
Hy het 'n groot aantal van Pieter Bruegel die Ouere se bekendste werke gekopieer. Sy naam en werk was in die 18de en 19de eeue grootliks vergete, totdat hy in die eerste helfte van die 20ste eeu herontdek is.<ref name=pie/>
===Oorspronklike werke===
Pieter Bruegel die Jongere het sy eie werke grootliks in die styl van sy vader geskep. Die skilderye is egter aangepas vir die 17de-eeu.<ref name=pie/> Een van die kunstenaar se suksesvolste oorspronklike werke was ''Die Dorpsprokureur'' (soms ook bekend as ''Die Belastinggaarder'', die ''Betaling van die Tiende'', die ''Prokureur van Powere Sake'' of die ''Notaris se kantoor''). Die verskillende titels wat aan die werk toegeskryf word is aanduidend daarvan dit in die 17de eeu waarskynlik op genoemde maniere geïnterpreteer is. Die titel ''Die Dorpsprokureur'' is waarskynlik die geskikste titel aangesien die persoon agter die lessenaar 'n prokureur se hooftooisel dra; die invordering van belasting gewoonlik nie in so 'n omgewing plaasgevind het nie; en die papierwerk en sakke op die lessenaar lyk soos dié vir versoeke en dekrete. Die skildery beeld ook kleinboere uit wat met geskenke soos hoenders en eiers vir die prokureur op tou staan, wat 'n algemene gebeurtenis was, terwyl tiendebetalings in graan gemaak is.<ref>Natalie Zemon Davis, ''The Gift in Sixteenth-century France'', University of Wisconsin Press, 2000</ref> Die skildery toon sy belangstelling in, en noukeurige waarneming van, die dorpslewe. Pieter Bruegel die Jongere se werkswinkel het verskeie kopieë van dié werk in verskillende formate gemaak. Daar bestaan 19 getekende en gedateerde weergawes van hierdie werk (vanaf tussen 1615–22) uit ongeveer 25 oorspronklikes en 35 twyfelagtige weergawes.
'n Verdere merkwaardige werk deur Pieter Bruegel die Jongere is die ''[[:Lêer:Pieter Brueghel the Younger - Whitsun Bride.pdf|Whitsun Bride]]'', wat in ten minste vyf outograaf weergawes bekend is.<ref name=pie/> Een van die kopieë is voorheen in die [[Metropolitan Museum of Art]] gehuisves. Die skildery beeld die destydse Vlaamse gebruik uit om 'n koningin te kies en te kroon op Whitsuntide. Hierdie skildery onderskei hom in styl en kleur duidelik van sy vader se werk. Die skildery bestaan uit helder kleure, met baie [[vermiljoen]], 'n ryk blou-groen in die figure, asook blou vir die lug. Die kleure vertoon 'n eenheid wat kenmerkend is van 17de eeuse skilderwerk. <ref>Margaretta M. Salinger, ''The Whitsun Bride by Pieter Brueghel the Younger'', in: ''Bulletin of the Metropolitan Museum of Art'', XXXIV (1939) , bl. 88-90</ref> Nog 'n oorspronklike werk deur Pieter Bruegel die Jongere is vier klein tondo's wat die ''Vier stadia van die rivier'' verteenwoordig (almal by die Nasionale Galery in Praag). Aangesien sy styl nooit na sy vroeë loopbaan verder ontwikkel het nie, is dit moeilik om die besondere werk te dateer.<ref name=pie/>
In verskeie gevalle is dit moeilik om vas te stel of 'n besondere werk 'n oorspronklike werk deur Pieter Bruegel die Jongere is, of dié van sy vader.
===Die Preek van die Heilige Johannes die Doper===
<gallery mode="packed" heights="200" caption="Die Preek van die Heilige Johannes die Doper">
Lêer:Pieter Bruegel the Elder - The Sermon of Saint John the Baptist.jpg|''Die Preek van die Heilige Johannes die Doper'', oorspronklike deur Pieter Bruegel die Ouere (1566), Kunsmuseum, [[Boedapest]]
Lêer:Pieter Brueghel (II) - St John the Baptist Preaching, Groeningemuseum.jpg|Kopie deur Pieter Bruegel die Jongere van sy vader se werk ''Die Preek van die Heilige Johannes die Doper'' (na 1616), Groeningemuseum in Brugge, met weglating van die bebaarde man in swart, wat gedraai is na die toeskouer in die oorspronklike werk
Lêer:Pieter Brueghel the Younger Preaching.jpg|Kopie deur Pieter Bruegel die Jongere van sy vader se werk ''Die Preek van die Heilige Johannes die Doper'' (1601-1604), EUROPEUM - European Culture Centre in [[Kraków]]
</gallery>
<gallery mode="packed" heights="200" caption="The Alchemist">
Lêer:Pieter Brueghel the Elder-The Alchemist.jpg|''Die Alchemis'' deur Pieter Bruegel die Ouere, [[Metropolitan Museum of Art]], oorspronklike ets
Lêer:The Alchemist by Pieter Brueghel the Younger.jpg|Kopie van ''Die Alchemis'' deur Pieter Bruegel die Jongere, herskep in kleur op paneel
</gallery>
Die grootskaalse kopieering van sy vader se oeuvre demonstreer dat daar 'n aansienlike vraag na Pieter die Ouere se werk was. Terselfdertyd het die kopieë bygedra tot die popularisering van Pieter die Ouere se werk. Sonder die seun se kopieerwerk sou die publiek nie toegang tot sy vader se werk gehad het nie, wat hoofsaaklik in elite private versamelings gehou is, soos die keiserlike versameling van [[Rudolf II, Heilige Romeinse Ryk|Rudolf II]] in [[Praag]] of die Farnese versameling in [[Parma]]. Terselfdertyd het Pieter die Jongere uitbreidings gemaak op sy vader se repertorium deur sy eie variasies op sy vader se temas te maak.
==Keur uit sy werk==
[[Lêer:The Marriage Procession, 1623, by Pieter Brueghel the Younger (1564-1637) - IMG 7406.JPG|duimnael|380px|''Die huweliksprosessie'']]
[[Lêer:The Faithless Shepherd - Pieter Brueghel the Younger - ABDAG000080.jpg|duimnael|''Die Ongelowige Herder'', Aberdeen Kunsgalery]]
*'''n Dorpsfees''
*''Aanbidding van die Wyses''
*''Sensus in Bethlehem''
*''Vlaamse Spreekwoorde''
*''Slagting van die Onskuldiges''
*''Huweliksdans van 'n Kleinboer''
*''Die Heilige Johannes se Dansers in Molenbeeck'''
*''Die Alchemis''
*''Die Kruisiging''
*''Die Ongelowige Herder''
*''Die Heilige Familie met die Heilige Johannes''
*''Die Optog na Golgota''
*''Die Preek van die Heilige Johannes die Doper''
*''Die sewe dade van Genade''
*''Die dorpsprokureur''
*''Die besoek aan die Plaas''
*''Winterlandskap met voëlvalletjie''
== Notas ==
{{notas}}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons category-inline|Pieter Brueghel (II)}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Bruegel, Pieter, die Jongere}}
[[Kategorie:Geboortes in die 1560's]]
[[Kategorie:Sterftes in 1638]]
[[Kategorie:Suid-Nederlandse skilders (voor 1830)]]
oeroqamofmyot8dhsh1rlwjjmxiqkvj
Jan Bruegel die Jongere
0
391987
2521082
2512250
2022-08-22T22:01:16Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Jan Brueghel the Younger - Allegory of Sight, c. 1660.png|330px|duimnael|Bruegel se ''Allegorie van Sig'' beeld sy ateljee uit; omstreeks 1660, 58 × 90 cm, Philadelphia Museum of Art.]]
'''Jan Bruegel''' (ook '''Breugel''') '''die Jongere''' [[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: ˈjɑn ˈbrøːɣəl; [[13 September]] [[1601]] – [[1 September]] [[1678]]) was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]skilder. Hy was die seun van Jan Bruegel die Ouere en kleinseun van [[Pieter Bruegel die Ouere]], beide prominente [[skilder]]s wat bygedra het tot respektiewelik die ontwikkeling van [[Renaissance]]- en Barokskilderwerk in Suid-Nederland. Hy het sy vader se ateljee op 'n vroeë ouderdom oorgeneem en dieselfde onderwerpe as sy vader geskilder in 'n styl wat soortgelyk is aan dié van sy vader. Hy het op 'n gereelde grondslag saamgewerk met van die voorste Vlaamse skilders van sy generasie. <ref name=getty>[https://www.getty.edu/art/collection/artists/754/jan-brueghel-the-younger-flemish-1601-1678 Jan Brueghel the Younger] by die Getty Sentrum</ref>
==Lewe==
[[Lêer:Peter Paul Rubens - Familie van Jan Brueghel de Oude.jpg|links|duimnael|'n Jeugdige Jan Bruegel die Jongere saam met sy ouers en suster Paschasia Bruegel in ''Gesin van Jan Bruegel die Ouere'' deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]]; 1613–15, olie op paneel, 125 × 95 cm, Die Courtauld Instituut van Kuns]].
Brueghel is gebore op 13 September 1601 in [[Antwerpen]] uit die huwelik tussen [[Jan Bruegel die Ouere]] en Isabella de Jode. Sy moeder was die dogter van die kartograaf, graveur en uitgewer Gerard de Jode. Hy is deur sy vader opgelei in sy ateljee.<ref name=brand>Frans Jozef Peter Van den Branden, ''Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool'', Antwerpen, 1883, pp. 444–455 {{in lang|nl}}</ref> Sy vader was 'n vriend van [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Bruegel was waarskynlik behulpsaam met sy vader se groot opdragte.<ref name=rubens>Anne T. Woollett en Ariane van Suchtelen; met bydrae deur Tiarna Doherty, Mark Leonard, en Jørgen Wadum, ''Rubens and Brueghel: A Working Friendship'', 2006, pp. 5–33</ref>
Op sy vader se aanstigting reis hy in omstreeks 1622 na [[Milaan]] waar hy verwelkom is deur Kardinaal Federico Borromeo.<ref name=oxonline>[https://doi.org/10.1093/gao/9781884446054.article.T011669 Hans J. Van Miegroet, ''Jan Brueghel the younger''], Oxford Art Online, besoek op 21 Februarie 2022</ref> Die kardinaal was 'n beskermheer en vriend van sy vader, wat die kardinaal ongeveer 30 jaar tevore in Rome ontmoet het.<ref name=brand/> In wat waarskynlik 'n daad van rebellie teen sy vader was, het hy na [[Genua]] gereis waar hy by sy neefs, die Antwerpse skilders en kunshandelaars Lucas de Wael en Cornelis de Wael gewoon het. Hulle en Bruegel se moeder was susters. Sy vriend en mede-Antwerpse kunstenaar Antoon van Dyck was destyds ook aktief in Genua. Bruegel het later in 1623 in Valletta, [[Malta]] gewerk. Van 1624 tot 1625 het hy ook in [[Palermo]], [[Sisilië]] gewoon, toe Van Dyck daar gewerk het.<ref name=RKD>[https://rkd.nl /en/explore/artists/13289 Jan Brueghel (II) rekord] op die webwerf van die Nederlandse Instituut vir Kunsgeskiedenis</ref>
Brueghel het eers met sy terugkeer na Noord-Italië in [[Turyn]] verneem dat sy vader op 13 Januarie 1625 aan [[cholera]] oorlede is. Hy wou dadelik na Antwerpen terugkeer, maar moes weens 'n erge koors sy vertrek vir 16 dae uitstel. Nadat hy van sy siekte herstel het, vertrek hy na sy vaderland via Frankryk. In Parys ontmoet hy die Antwerpse kunshandelaar en skilder Peter Goetkint die Jongere, wat die seun was van Peter Goetkint die Ouere, die meester van Jan se vader. Goetkint was gretig om terug te keer na Antwerpen omdat sy vrou na verwagting binnekort geboorte aan 'n kind sou gee. Die kind is gebore op 25 Augustus, die dag waarop Breugel in Antwerpen aangekom het saam met sy reisgenoot, wat self 'n paar dae later oorlede is.<ref name=brand/>
[[Lêer:Jan Breughel de Jonge - De geschiedenis van Adam en Eva.jpg|duimnael|''Die Verhaal van Adam en Eva'': Die Skepping van Adam, Adam Benoem die Diere, Die Versoeking van Adam (boonste paneel, links na regs), Die Verdrywing uit die Paradys, Adam werksaam in die veld, en die Dood van Abel (laer paneel, links na regs); 17de eeu, elk ongeveer 66 × 84 cm, privaatversameling.]]
Bruegel het die bestuur van sy vader se ateljee oorgeneem, die voltooide werke van sy vader verkoop en van sy vader se onvoltooide skilderye voltooi.<ref name=oxonline/> In die Gilde-jaar van 1624-1625 het Bruegel 'n meesterskilder van die Gilde van Sint Lukas van Antwerpen geword.<ref name=lig>[https://archive.org/stream/deliggerenenand00lukagoog/deliggerenenand00lukagoog_djvu.txt Ph. Rombouts and Th. van Lerius (red.), ''De liggeren en andere historische archieven der Antwerpsche sint Lucasgilde''] Volume 2, Antwerpen, Julius de Koninck, 1871, pp. 631, 641, 654, 656, 669, 671 {{in lang|nl}}</ref>
In 1626 is hy getroud met Anna Maria Janssens, dogter van Abraham Janssens, 'n gerekende skilder van historiese temas in Antwerpen.<ref name=RKD/> Hy het voortgegaan om die groot ateljee van sy vader te bedryf en in 1630 dekaan geword van die Gilde van Sint Lukas. In dieselfde jaar is hy deur die Franse hof opdrag gegee om 'n reeks skilderye oor die lewe van [[Adam]] te skilder.<ref name=haeft> Johnny Van Haeften, ''Dutch and Flemish Old Master Paintings'', Johnny Van Haeften-galery, 2005, p. 11</ref> Dit wil voorkom of sy ateljee na hierdie tydperk begin agteruitgaan het, en dat hy begin het om werke op kleiner skaal te skilder, wat laer pryse ontvang het as dié wat vroeër vervaardig is.<ref name=oxonline/>
Later het hy in die 1650's op onafhanklike wyse in [[Parys]] gewerk en in 1651 skilderye vir die [[Oostenryk]]se hof geskilder. Hy is weer in [[Antwerpen]] in 1657 opgemerk, waar hy gewoon het tot sy dood. <ref name=oxonline/>
Sy leerlinge sluit sy ouer seuns Abraham Bruegel, Philips Bruegel en Jan Pieter Bruegel in asook sy broerskind Jan van Kessel en sy jonger broer Ambrosius Bruegel.<ref name=RKD/>
==Werk==
[[Lêer:Jan Breughel I-Singerie.jpg|duimnael|links|'n ''Singerie''<ref> ''Singerie'' is die naam van 'n visuele kunsgenre wat ape uitbeeld in die nabootsing van menslike gedrag. Die ape is dikwels modieus geklee, en dit gaan gepaard met ligte [[satire]]. Die term is afgelei van die Franse woord vir "Aaptoertjie". Alhoewel dit 'n lang geskiedenis het, het die genre sy hoogtepunt bereik tydens die [[Rococo]]stylperiode in die 18de eeu.</ref> deur Jan Bruegel die Ouere en Jan Bruegel die Jongere: ''Ape by 'n feesmaal''; omstreeks 1620, 101 × 76 cm, privaatversameling.]]
===Algemeen===
As gevolg daarvan dat hy sy vader se ateljee op 'n vroeë ouderdom oorgeneem het, was sy keuse van onderwerpe en styl soortgelyk aan dié van sy vader. Sy repertorium het historiese skilderye, allegoriese- en mitologiese tonele, landskappe en seelandskappe, jag- en dorpstonele, gevegstonele en tonele van die Hel en die onderwêreld ingesluit. Anders as vader het hy nie soveel stillewes van blomme geskilder nie, en meer klem daarop gelê om diere in landskapskilderye vas te lê.<ref name=RKD/><ref name=oxonline/> Na sy vader se dood het hy sy handtekening verander van "Bruegel" na "Breugel".<ref name=RKD/> Ongeveer 340 skilderye word aan hom toegeskryf. Alhoewel hy nie sy vader oortref het in die kwaliteit van sy uitset nie, kan sy vroeë werke kwalik van dié van sy vader onderskei word in terme van hul vlak van vakmanskap.<ref name=oxonline/>
===Landskapskilderye===
[[Lêer:Palacio de coudenberg.jpg|duimnael|links|'n Bruegel ''veduta'': ''Die Koninklike Paleis van Brussel (Die Paleis van Coudenberg)''; omstreeks 1627, olie op doek, 150 × 228 cm, Museo del Prado.]]
Hy het 'n groot variëteit landskapskilderye geskilder, soos landskapskilderye van woude, riviere, hawens, dorpe, stadsbeelde, argitektoniese uitsigte met figure en ''veduti'', tonele uit die Hel en landskapskilderye van die Heilige Gesin, paradyslike tonele en allegoriese tonele. Hierdie landskapskilderye toon sy vader se invloed, alhoewel hy in sy latere loopgaan sy eie tegnieke sou ontwikkel. <ref name=oxonline/>
Sy beste werke is sy wye landskapskilderye, wat hy op sy eie of in samewerking met ander skilders soos Hendrick van Balen die Ouere en Joos de Momper geskilder het.<ref name=rubens/> Tydens sy loopbaan het hy met baie ander kunstenaars saamgewerk, soos Jan van Balen die Jongere - die seun van sy vader se medewerker Hendrick van Balen die Ouere -, Pieter de Lierner, Adriaen Stalbemt, Lucas Van Uden, sy swaer David Teniers die Jongere, sy skoonpa Abraham Janssens, Sebastiaen Vrancx, Denijs van Alsloot en Hendrik de Clerck.<ref name=oxonline/>
As gevolg van die aanvraag na groot dekoratiewe landskapskilderye het Brueghel soms sy vader se werke in sy ateljee laat kopieer en dit dan onder sy vader se handtekening verkoop.<ref name=getty/> In die wye landskapkilderye het hy dikwels werke van sy vader herhaal, maar dit in 'n ander palet uitgevoer.<ref name=oxonline/> Onder sy veduta-skilderye is ''Die Koninklike Paleis in Brussel'' (ongeveer 1627) wat in samewerking met Sebastiaen Vrancx geskilder is. <ref name=oxonline/>
In sy landskapskilderye van dorpstonele het Bruegel aanvanklik sy vader se leiding gevolg, maar in die 1640's geleidelik sy eie idioom ontwikkel.<ref name=oxonline/>
<gallery mode="packed" heights="150px">
Lêer:Joos de Momper and Jan Brueghel the Younger - A Mountainous Landscape with Travelers.jpg|'''n Berglandskap met Reisigers'' (in samewerking met Joos de Momper); vroeë 17de eeu, olie op paneel, 45 × 75cm, privaatversameling.
Lêer:Jan Brueghel the Younger - River Landscape with Windmills.jpg|''Rivierlandskap met Windmeule''; ná 1616, olie op paneel, 44 × 66cm, privaatversameling.
Lêer:Sorpresa de un convoy, por Sebastiaan Vrancx.jpg|''Aanval op 'n Konvooi'' (in samewerking met Sebastiaen Vrancx); 1620–25, olie op paneel, 48 × 86cm, Museo del Prado.
Lêer:Jan Brueghel the Younger - Snowy Landscape, after 1625.jpg|''Sneeulandskap''; ná 1625, olie, 45 × 76cm, Museo del Prado.
Lêer:Jan Brueghel the Younger - Allegory of the World, 1625.jpg|''Allegorie van die Wêreld''; 1625, olie, 66 × 91cm, privaatversameling.
Lêer:Jan Brueghel d. J. 002.jpg|''Verposing op die Vlug na Egipte''; ná 1626, olie op [[eike]]hout, 61 × 83cm, Kunsthistorisches Museum.
Lêer:Aeneas and the Sibyl in the Underworld MET DP234687.jpg|''[[Eneas]] en die Sibil in die Onderwêreld''; 1630's, 27 x 36cm, [[Metropolitan Museum of Art]].
</gallery>
===[[Stillewe]]skilderye===
{{multiple image
| perrow = 2
| total_width = 350
| align = right
| image_style = border:none;
| header =
| image1 = Jan Brueghel the Younger - Bouquet of flowers in a porcelain vase.jpg
| caption1 = ''Blomme in 'n Porseleinvaas''; 1625–78, 28 × 23 cm, privaatversameling.
| image2 = Jan Brueghel the Younger Pieter van Avont - The Virgin and Child in a Cartouche with Flowers.jpg
| caption2 = ''Die Maagd en Kind met Blomme'' (in samewerking met Pieter van Avont); 1640–52, olie op paneel, 84 × 66 cm, privaatversameling.
| footer =
}}
Hy was 'n minder produktiewe skilder van [[stillewe]]skilderye van blomme as sy vader. Hy was egter geïnspireer deur sy vader se werke, waarop hy sy eie variasies aangebring het. Sy [[stillewe]]skilderye van blomme is gewoonlik op 'n kleiner skaal uitgevoer en is minder kompak en gedetailleerd.<ref name=oxonline/>
Sy vader het 'n nuwe kategorie van [[stillewe]]skilderye geskep: kranseskilderye. Dit is 'n spesiale soort stillewe wat in Antwerpen ontwikkel is, saam met ander kunstenaars soos Hendrick van Balen, Frans Francken die Jongere, [[Peter Paul Rubens|Rubens]] en Daniel Seghers. Hierdie skilderye toon tipies 'n blomkrans rondom 'n gewyde beeld of portret. Hierdie genre is aanvanklik geïnspireer deur die kultus van verering en toewyding aan [[Maria]], wat in die [[Habsburg]]se hof (destydse heersers oor Suid-Nederland) en algemeen in Antwerpen voorgekom het. <ref name=garland>[http://www.hnanews.org/archive/2012/11/vl_merriam0912.html Ursula Härting, ''Review of Susan Merriam, Seventeenth-Century Flemish Garland Paintings. Still Life, Vision and the Devotional Image]</ref>
Bruegel het ook verskeie kransskilderye in samewerking met ander kunstenaars geskilder. Hulle toon die invloed van Daniel Seghers.<ref name=oxonline/> 'n Voorbeeld is ''Die Maagd en Kind met Blomme'' wat in samewerking met die Pieter van Avont in die 1640's geskilder is. <ref>[https://www.lempertz.com/en/catalogues/lot/1153-1/2050-jan-brueghel-the-youngerpieter-van-avont.html Jan Brueghel the Younger Pieter van Avont, ''The Virgin and Child in a Cartouche with Flowers''] by Lempertz</ref>
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Eksterne skakels==
*{{Commons-inline|Category:Jan Brueghel (II)|Jan Brueghel the Younger}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Bruegel, Jan 2}}
[[Kategorie:Geboortes in 1601]]
[[Kategorie:Sterftes in 1678]]
[[Kategorie:Suid-Nederlandse skilders (voor 1830)]]
nvm1ykybgpurwd5rzgfzkmua24qxfnf
Sjiraz (wyn)
0
392268
2521050
2514526
2022-08-22T19:09:38Z
196.250.216.40
wikitext
text/x-wiki
'''Sjiraz-wyn''' verwys na twee verskillende en welbekende wyntipes. Histories word dié naam in verband gebring met die [[wyn]] wat verbou is in die omstreke van die stad [[Sjiraz]] in hedendaagse [[Iran]].<ref name="OCW Persia">Entry on ''"Persia"'' in J. Robinson (ed), ''"The Oxford Companion to Wine"'', Third Edition, p. 512-513, Oxford University Press 2006, {{ISBN|0-19-860990-6}}</ref><ref name="Hugh J">Hugh Johnson, ''"The Story of Wine"'', New Illustrated Edition, p. 58 & p. 131, Mitchell Beazley 2004, {{ISBN|1-84000-972-1}}</ref> Vandag is "Sjiraz" 'n alternatiewe naam vir die Syrah-druifsoort, wat meestal in Australië en [[Suid-Afrika]] gebruik word. Die moderne "Sjiraz" druif is identies aan Syrah en kom oorspronklik van suidoos-Frankryk. Daar is egter geen bevestigde verband tussen dié druif en die stad Sjiraz nie.<ref>J. Robinson (ed), ''The Oxford Companion to Wine'', Third Edition, p. 676, Oxford University Press 2006, {{ISBN|0-19-860990-6}}</ref>
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Shiraz_Wein.jpg|duimnael|regs|Vier bottels Sjiraz-wyn in 'n winkel in [[Linz]], Oostenryk]]
Teen die 9de eeu het [[Sjiraz]], as [[Persië|Iran]] se "wynhoofstad", 'n reputasie ontwikkel as die streek wat die beste wyn in die wêreld geproduseer het.<ref name="OCW Persia"/> Verder meer is daar dokumentêre bewys dat Europese handelaars Sjiraz-wyn in die 17de eeu uitgevoer het. Die druiwe wat in die nabye omgewing van die stad verbou is het oor 'n meer "verwaterde" karakter beskik (te wyte aan intensiewe [[besproeiing]]) as die wat verbou is in terrasse naby die dorpie Khollar, soos beskryf deur Engelse en Franse reisigers in die 17de en 19de eeue. Die wyn wat van hierdie druiwe geproduseer is was [[Witwyn|wit]], en het in twee verskillende vorme voorgekom: droë wyn vir onmiddellike verbruik, en soet wyn wat verouder is. Laasgenoemde is vergelyk met "'n ou [[sjerrie]]" (een van die gewildste Europese wynsoorte in daardie tyd). Daar word gesê dat die wyn op vyfjarige ouderdom 'n delikate en neutagtige geur gehad het.<ref name="OCW Persia"/>
Alhoewel reisigers die wyn beskryf het as wit, bestaan daar oënskynlik geen ampelografiese beskrywings van die wingerdstokke of druiwe nie. [[Marco Polo]] maak melding van die wyn; ander klassieke bronne beskryf weer druifstokke wat deur katrolle en gewigte gemanipuleer is sodat dit teen een kant van 'n huis opwaarts gegroei het en aan 'n ander kant afgetuimel het.<ref name=ALE>{{cite book|last =Lichine |first =Alexis |title =Alexis Lichine's Encyclopedia of Wines and Spirits |publisher = Cassell & Company Ltd. |year =1967 |location =Londen|pages =495 }}</ref>
Die Britse [[digter]] Edward FitzGerald het later die ''Rubaijat'' deur die Persiese digter [[Omar Khayyám]], waarin Sjiraz-wyn geprys word, vertaal.
In hedendaagse [[Iran]] kan Sjiraz-wyn nie op wettige wyse geproduseer word nie as gevolg van die verbod op alkohol in [[Islam]]. Voor die Islamitiese rewolusie van 1979 was daar egter soveel as 300 wynkelders in Iran; vandag is daar geen. Iran is nie meer 'n wynproduserende land nie, maar Iranse Christene word toegelaat om wyn te fermenteer.<ref>[http://vinepair.com/wine-blog/iranian-wine-used-to-be-a-glorious-thing/ vinepair.com]</ref>
== Moderne era ==
Ten spyte van die naam van die wyn bestaan daar geen bewese verband tussen die stad [[Sjiraz]] en die hedendaagse [[rooiwyn]]variëteit nie. Die druifsoort word geplant in onder andere [[Australië]], [[Suid-Afrika]], [[Argentinië]], [[Kanada]], en die [[Verenigde State]].<ref name="OCW Shiraz">Entry on ''"Shiraz"'' in J. Robinson (ed), ''"The Oxford Companion to Wine"'', Third Edition, p. 627, Oxford University Press 2006, {{ISBN|0-19-860990-6}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.vivc.de/datasheet/dataResult.php?data=11748 |title=Syrah |work=Vitis International Variety Catalogue |publisher=Julius Kühn-Institut - Federal Research Centre for Cultivated Plants |accessdate=8 Desember 2009}}</ref> Die moderne Sjiraz-druifsoort, wat identies is aan die Syrah-druifsoort, is in Australië gevestig deur James Busby, die "vader" van Australiese wyn. Busby het deur [[Spanje]] en [[Frankryk]] gereis en die wingerstokke versamel wat weldra die boustene sou vorm van die Australiese wynindustrie.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne Skakels ==
*[https://maroelamedia.co.za/kos/drinkgoed/ek-se-syrah-jy-se-shiraz/ Maroela Media artikel oor die verbouing van Sjiraz in Suid-Afrika]
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Sjiraz Wyn}}
[[Kategorie:Wyn]]
60ze3dkk241vn68usj6qyup9k9flqud
Ruschia
0
392328
2520956
2520142
2022-08-22T12:31:16Z
Oesjaar
7467
/* Spesies */ Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{Outomatiese taksoboks
| name = Beesvygies
| image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg
| image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia
| authority = Schwantes
| subdivision_ranks = Spesies
| subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center>
| synonyms =
}}
'''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref>
Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref>
== Spesies ==
Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref>
{{div col|colwidth=24em}}
* ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
* ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia canonotata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia capornii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia caudata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia cedarbergensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia centrocapsula]]'' <small>[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Stüber</small>
* ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia cincta]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia clavata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia complanata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia congesta]]'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia copiosa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia costata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia cradockensis]]'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small>
* ''[[Ruschia crassa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia crassisepala]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia curta]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia cymbifolia]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia cymosa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia decurrens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia decurvans]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia dejagerae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia deminuta]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia depressa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia dichroa]]'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia dielsiana]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia haworthii]]'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small>
* ''[[Ruschia heteropetala]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia holensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia imbricata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia impressa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia inclusa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia inconspicua]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia indurata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia intermedia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia intricata]]'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small>
* ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia klipbergensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia laxa]]'' <small>(Willd.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia lerouxiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia leucosperma]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia lineolata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia lisabeliae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Ruschia mariae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia marianae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia middlemostii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia misera]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia mollis]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia montaguensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia muelleri]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia muiriana]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia multiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia muricata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small>
* ''[[Ruschia nelii]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia neovirens]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small>
* ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small>
* ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small>
* ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia rigida]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia rigidicaulis]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia robusta]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia rupicola]]'' <small>(Engl.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia ruralis]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small>
* ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia sarmentosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia scabra]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia semidentata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia semiglobosa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia senaria]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia serrulata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia sessilis]]'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia singula]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia solitaria]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia spinosa]]'' <small>(L.) Dehn</small>
* ''[[Ruschia staminodiosa]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia stricta]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia suaveolens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia subpaniculata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia subsphaerica]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small>
* ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small>
{{div col end}}
== Fotogalery ==
<gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%">
Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat
Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]''
Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]''
Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]''
Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte
Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch
Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië
Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karrooica]]''
Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]''
Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]''
Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]''
Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]''
Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]''
Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin
</gallery>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia| ]]
[[Kategorie:Flora van Lesotho]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
f4c7094xra8mnxqajnh1him61hrjfbq
Drosanthemum
0
392599
2520954
2518018
2022-08-22T12:30:18Z
Oesjaar
7467
/* Spesies */ Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{Outomatiese taksoboks
| name = Douvygies
| image =Drosanthemum_speciosumP1050020.JPG
| image_caption = ''[[Drosanthemum speciosum]]''
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum
| authority = Schwantes
| subdivision_ranks = Spesies
| subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center>
| synonyms =
}}
'''''Drosanthemum''''', in die volksmond bekend as die '''douvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1927 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Daar is 110 [[spesie]]s wat tot die genus hoort en 25 is deel van die [[fynbos]]. Die genus kom hoofsaaklik in die winterreënval gebied voor.
== Spesies ==
Daar is 110 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16172-1</ref>
{{div col|colwidth=24em}}
* ''[[Drosanthemum acuminatum]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
* ''[[Drosanthemum acutifolium]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum albens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum albiflorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum ambiguum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum amomalum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum anemophilum]]'' <small>van Jaarsv. & S.A.Hammer</small>
* ''[[Drosanthemum archeri]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum attenuatum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum austricola]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum autumnale]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum barkerae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum bellum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum bicolor]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum boerhavii]]'' <small>(Eckl. & Zeyh.) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
* ''[[Drosanthemum brakfonteinense]]'' <small>Liede, A.Schweiger & H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum breve]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum brevifolium]]'' <small>(Aiton) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum calycinum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum capillare]]'' <small>(L.f.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum cereale]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum chrysum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum collinum]]'' <small>(Sond.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum comptonii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum concavum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum crassum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum curtophyllum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum cymiferum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum deciduum]]'' <small>H.E.K.Hartmann & Bruckm.</small>
* ''[[Drosanthemum decumbens]]'' <small>(L.Bolus) van Jaarsv.</small>
* ''[[Drosanthemum dejagerae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum delicatulum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum dipageae]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum duplessiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum eburneum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum ecclesianum]]'' <small>Liede & H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum edwardsiae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum erigeriflorum]]'' <small>(Jacq.) Stearn</small>
* ''[[Drosanthemum exspersum]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum filiforme]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum flammeum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum flavum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum floribundum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum fourcadei]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum framesii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum fulleri]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum giffenii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes ex H.Jacobsen</small>
* ''[[Drosanthemum glabrescens]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum globosum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum godmaniae]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum gracillimum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum hallii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum hirtellum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum hispidum]]'' <small>(L.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum hispifolium]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum inornatum]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum intermedium]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum jamesii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum karrooense]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum latipetalum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum lavisii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum laxum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum leipoldtii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum leptum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum lignosum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum lique]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum longipes]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum luederitzii]]'' <small>(Engl.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum macrocalyx]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum maculatum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum marinum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum mathewsii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum micans]]'' <small>(L.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum muirii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum nollothense]]'' <small>Liede & H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum nordenstamii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum obibense]]'' <small>Liede & H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum oculatum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum opacum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum overbergense]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Drosanthemum pallens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum papillatum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum parvifolium]]'' <small>Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum pauper]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum praecultum]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum prostratum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum pubipetalum]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small>
* ''[[Drosanthemum pulchellum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum pulchrum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum pulverulentum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum quadratum]]'' <small>Klak</small>
* ''[[Drosanthemum ramosissimum]]'' <small>(Schltr.) L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum salicola]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum schoenlandianum]]'' <small>(Schltr.) L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum semiglobosum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum speciosum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum stokoei]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum striatum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum subclausum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum subcompressum]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''[[Drosanthemum subplanum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum subspinosum]]'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum tetramerum]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum thudichumii]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum tuberculiferum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum uniondalense]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Drosanthemum vandermerwei]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum vespertinum]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum wittebergense]]'' <small>L.Bolus</small>
* ''[[Drosanthemum worcesterense]]'' <small>L.Bolus</small>
{{div col end}}
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum| ]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
4rnuovakdi41nvgobmjh5rvulca1ghk
Eberlanzia (plant)
0
392617
2520955
2517626
2022-08-22T12:30:46Z
Oesjaar
7467
/* Spesies */ Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Skuinse titel}}
{{Outomatiese taksoboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Eberlanzia (plant)
| authority = Schwantes 1926
| subdivision_ranks = Spesies
| subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center>
| synonyms =
}}
'''''Eberlanzia''''' is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]].<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16173-1</ref>
== Spesies ==
Daar is slegs agt spesies wat tot die genus hoort:
* ''[[Eberlanzia clausa]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small>
* ''[[Eberlanzia cyathiformis]]'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]]</small>
* ''[[Eberlanzia dichotoma]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Eberlanzia ebracteata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Eberlanzia gravida]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Eberlanzia parvibracteata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Eberlanzia schneideriana]]'' <small>(A.Berger) H.E.K.Hartmann</small>
* ''[[Eberlanzia sedoides]]'' <small>(Dinter & A.Berger) Schwantes</small>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia| ]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
e4jlc0jwk7ie9ufa3kwqyp8slm5ess0
Eberlanzia cyathiformis
0
392622
2520973
2517627
2022-08-22T12:39:39Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = cyathiformis
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Mesembryanthemum deceptum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Ruschia cyathiformis'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Eberlanzia cyathiformis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[inheems]] aan [[Namibië]] en die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-33 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004621-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
iracgey5s7l6iiplejus2qr85uyavwn
Eberlanzia dichotoma
0
392624
2520974
2517630
2022-08-22T12:40:14Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = dichotoma
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Ruschia dichotoma'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia milleflora'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Eberlanzia dichotoma''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-34 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004543-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
3uwi4qyop5ks3ivivd3ptlqvxfnhw7u
Eberlanzia ebracteata
0
392625
2520969
2517631
2022-08-22T12:37:58Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = ebracteata
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Ruschia ebracteata'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Eberlanzia ebracteata''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[inheems]] aan [[Namibië]] en die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-35 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004544-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
i6idig1uf382wuus25ga5r2y430ldk1
Eberlanzia gravida
0
392628
2520970
2517665
2022-08-22T12:38:19Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = gravida
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Ruschia gravida'' <small>L.Bolus<small>
}}
'''''Eberlanzia gravida''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-36 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004545-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
80nxe97fh02tgr22w9kt4ot6ju26of7
Eberlanzia parvibracteata
0
392629
2520972
2517667
2022-08-22T12:39:05Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = parvibracteata
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Mesembryanthemum parvibracteatum'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small>
* ''Ruschia parvibracteata'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Eberlanzia parvibracteata''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-37 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004546-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
4lizp7j6zz2cosjlhptxkm3boj8xdgv
Eberlanzia schneideriana
0
392630
2520978
2517934
2022-08-22T12:43:35Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image = Eberlanzia schneideriana 66534075.jpg
| image2 = Eberlanzia schneideriana 136695953.jpg
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| genus = Eberlanzia (plant)
| species = schneideriana
| authority = (A.Berger) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Mesembryanthemum floriferum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Mesembryanthemum lacunatum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Mesembryanthemum schneiderianum'' <small>A.Berger</small>
* ''Ruschia hollowayana'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
* ''Ruschia pillansii'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia schneideriana'' <small>(A.Berger) L.Bolus</small>
* ''Ruschia spathulata'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia velutina'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Eberlanzia schneideriana''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[inheems]] aan [[Namibië]] en die [[Noord-Kaap]] is.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=177-38 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004547-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Eberlanzia]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
0if93ecw57hnix0i27xsz0roidcsu09
Ruschia recurva
0
392638
2520965
2519861
2022-08-22T12:36:24Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia recurva
| authority = (Moench) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms =* ''Mesembryanthemum recurvum'' <small>Moench</small>
}}
'''''Ruschia recurva''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] van [[Suid-Afrika]] en kom in die [[Oos-Kaap]] voor. Die plant is [[endemies]] aan Suid-Afrika.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-451 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004587-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
lbraarpg3fc0c6xaohxcih6rl4giw1h
Ruschia punctulata
0
392684
2520976
2517897
2022-08-22T12:41:45Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| image2 =
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia punctulata
| authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms =* ''Lampranthus punctulatus'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''Mesembryanthemum punctulatum''<small> L.Bolus</small>
}}
'''''Ruschia punctulata''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-271 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004586-11 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
elquw32ixz1oh7a7lqd04zqbekwbwog
Ruschia vetovalida
0
392791
2520967
2518297
2022-08-22T12:37:09Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia vetovalida
| authority = [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms =* ''Cephalophyllum validum'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''Mesembryanthemum validum'' <small>Haw.</small>
}}
'''''Ruschia vetovalida''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is..
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-453 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004589-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
b64d1ezs5fmaua79tpgcb9t25qras53
Ruschia dielsiana
0
392985
2520962
2519662
2022-08-22T12:35:08Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia dielsiana
| authority = (A.Berger) H.Jacobsen ex [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms = * ''Mesembryanthemum dielsianum'' <small>A.Berger</small>
}}
'''''Ruschia dielsiana''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Wes-Kaap]] voor.
== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004585-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
nbtoo9yiia0tlxky6l8qzxpazdc61ne
Ruschia centrocapsula
0
392995
2520966
2519729
2022-08-22T12:36:45Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia centrocapsula
| authority = [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Stüber 1993
| synonyms =
}}
'''''Ruschia centrocapsula''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-374 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:975463-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
1tje9seh4wl8g6dkatizfeqisqic9aj
Ruschia cradockensis
0
393009
2520958
2519811
2022-08-22T12:32:16Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia cradockensis
| authority = (Kuntze) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Stüber 1993
| synonyms =* ''Eberlanzia cradokensis'' <small>(Kuntze) Schwantes</small>
* ''Mesembryanthemum cradockense'' <small>Kuntze</small>
}}
'''''Ruschia cradockensis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Oos-Kaap|Oos-]] en die [[Wes-Kaap]] voorkom.
Daar is twee subspesies:
* ''Ruschia cradockensis subsp. cradockensis''
* ''Ruschia cradockensis subsp. triticiformis'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) H.E.K.Hartmann & Stüber</small>
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-375 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:975464-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
j6j9sbb76whe32mfybjk35ssiix0o2c
Ruschia intricata
0
393018
2520979
2519845
2022-08-22T12:44:03Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = Steekvy, ook Doringvygie
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia intricata
| authority = (N.E.Br.) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Stüber 1993
| synonyms =* ''Eberlanzia ferox'' <small>([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) L.Bolus</small>
* ''Eberlanzia intricata'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small>
* ''Eberlanzia persistens'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''Eberlanzia puniens'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small>
* ''Mesembryanthemum intricatum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Mesembryanthemum munitum'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia ferox'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia persistens'' <small>L.Bolus</small>
* ''Ruschia puniens'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Ruschia intricata''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]], [[Oos-Kaap]], [[Vrystaat]] en die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-378 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:975466-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
slj3jq60h8ldrn9hvyik6s1p91fy650
Antoon van Dyck
0
393038
2521084
2520423
2022-08-22T22:01:58Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas Persoon
| naam = Antoon van Dyck
| beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg
| beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633)
| geboortenaam = Antoon van Dyck
| geboortedatum = 22 Maart 1599
| geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande
| sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}}
| sterfplek = Londen
| nasionaliteit = [[Vlaminge|Vlaams]]
| beroep = [[Skilder]]
}}
'''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> [[22 Maart]] [[1599]] – [[9 Desember]] [[1641]])<ref>{{cite web |url=
https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]].
Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeks van portret etse, meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer na sy terugkeer van Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir Aartshertogin Isabella Clara Eugenia, die [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Londen op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] om die pos van hoof hofskilder op te neem.
Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, wat die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], wat 'n aanduiding is van sy faam ten tyde van sy afsterwe.
== Lewe en werk ==
[[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]]
===Opvoeding===
Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref>
Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk.
===Italië===
[[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]]
[[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]]
In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm tot 'n grondverskuiwing in sy eie werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref>
Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het vroeg reeds sukses behaal en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, verehoedens, borsspelde, en goue halsbande gedra, vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref>
[[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]]
Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die oomblik af die standaard-ikonografie van die beskermheilige geword, en 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders, soos byvoorbeeld Luca Giordano en Pietro Novelli. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily | Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref>
Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hofkringe, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke geskilder. Hy het ook begin met drukwerk.
=== Londen, en afsterwe ===
[[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', omstreeks 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]]
Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig. Sy dogter Artemisia Gentileschi en van sy seuns het later by hom aangesluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens is besonder goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy tot ridder geslaan is.
Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}}
[[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]]
Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon.
In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}}
[[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']]
== Portrette en ander werke ==
[[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]]
[[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]]
In die [[17de eeu]] was die vraag na portrette groter as na ander soorte skilderwerk. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref>
'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Sommige van van Dyck se vroeë werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is.
Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" />
Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid.<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portret-skilderwerk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}}
== Galery ==
<gallery widths="220" heights="220">
Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado
Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622
Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623
Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628
Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30
Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]]
Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630
Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633
Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634
Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns
Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38
Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638
Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638
Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston
Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]]
Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp
Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]].
Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Maria, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]], saam met haar eggenoot die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]].
</gallery>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Bronne ==
* Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}}
* {{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons}}
* [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck
* [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art]
* [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie]
* [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck]
*[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck
*[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek]
* {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823).
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}}
[[Kategorie:Geboortes in 1599]]
[[Kategorie:Sterftes in 1641]]
[[Kategorie:Suid-Nederlandse skilders (voor 1830)]]
n9o81cop6h65bi77fkjs3gigu79hcl9
Ruschia scabra
0
393063
2520963
2520099
2022-08-22T12:35:32Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia scabra
| authority = [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1996
| synonyms =
}}
'''''Ruschia scabra''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Noord-Kaap]] voor.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-396 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:991984-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
eoy2qigpkc9oiolbkpklsy4xfqlmjvg
Ruschia sessilis
0
393079
2520975
2520236
2022-08-22T12:41:16Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = <!-- Afrikaanse naam -->
| image =
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| taxon = Ruschia sessilis
| authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 1998
| synonyms =* ''Drosanthemum sessile'' <small>(Thunb.) Schwantes</small>
* ''Mesembryanthemum sessile'' <small>Thunb.</small>
* ''Corpuscularia cymbiformis'' <small>(Haw.) Schwantes</small>
* ''Mesembryanthemum cymbiforme'' <small>Haw.</small>
}}
'''''Ruschia sessilis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-452 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1004588-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Ruschia]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
s7cwk8gdpxznbxm5xj7mo8ewe80y9ed
Drosanthemum pulchellum
0
393087
2521003
2520253
2022-08-22T15:38:52Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = VU
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum pulchellum
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1930
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum pulchellum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en van [[Vanrhynsdorp]] tot by [[Clanwilliam]] in die [[Wes-Kaap]] voorkom. Die [[spesie]] is deel van die vygieveld-[[bioom]]. Daar is drie subpopulasies wat bedreig word deur [[Rooibos]]teeverbouing.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-86 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361723-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
divevuaamrz9k7h0laxx0yp1ni9aa45
Drosanthemum pulchrum
0
393088
2521002
2520255
2022-08-22T15:37:17Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = VU
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum pulchrum
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1934
| synonyms=* ''Drosanthemum croceum'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Drosanthemum pulchrum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] van [[Worcester]] tot by [[De Doorns]] en [[Montagu]] voorkom.
Die [[spesie]] is deel van die [[renosterveld]]- en [[fynbos]]-[[Bioom|biome]]. Dit het 'n voorkomsgebied van kleiner as 296 km² en daar is minder as tien subpopulasies wat bedreig word deur gewasverbouing en ontwikkeling. In die renosterveld het 70% van die populasie reeds verdwyn.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-87 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361724-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
8t1j8k6u9pvr0r5n4q3cvo51d2uvmeo
Drosanthemum thudichumii
0
393089
2521009
2520256
2022-08-22T15:57:54Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum thudichumii
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1958
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum thudichumii''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] by [[Worcester]] voorkom. Die [[spesie]] is deel van die [[renosterveld]]-[[bioom]]. Dit het 'n voorkomsgebied van kleiner as 20 km² en daar is minder as vyf subpopulasies wat bedreig word steengroefbedrywighede, menslike ontwikkeling en die aanlê van wingerde.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-111 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:57460-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
6x2v70dsk443rhioqcdne4owq05w3f2
Drosanthemum tuberculiferum
0
393090
2521008
2520258
2022-08-22T15:56:25Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum tuberculiferum
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1965
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum tuberculiferum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en van [[Worcester]] tot by [[Robertson]] in die [[Wes-Kaap]] voorkom. Die [[spesie]] is deel van die [[fynbos]]-[[bioom]]. Dit het 'n voorkomsgebied van 273 km² en daar is drie subpopulasies wat bedreig word deur die aanlê van wingerde.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-113 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:57461-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
sra7q9wxrvddcustqegv01b3tzcuozr
Drosanthemum worcesterense
0
393091
2521011
2520262
2022-08-22T16:03:57Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum worcesterense
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1935
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum worcesterense''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] in die [[Breederivier]]vallei, tussen [[Tulbagh]] en [[Worcester]], ooswaarts tot by [[Touwsrivier]] en [[Karoopoort]], voorkom. Die [[spesie]] is deel van die [[renosterveld]]-[[bioom]] en dit het 'n voorkomsgebied van 2 124 km². Die plant het reeds 60% van sy [[habitat]] afgestaan aan menslike ontwikkeling en gewasverbouing.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-119 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361749-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
dx7fmc7c8eimxj7ljqaqztmcbby5q2p
Drosanthemum wittebergense
0
393103
2521010
2520388
2022-08-22T16:02:37Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum wittebergense
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1936
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum wittebergense''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-118 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361748-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
o9oa383xeo3qt27k194qeohw46y0ywd
Drosanthemum curtophyllum
0
393111
2521023
2520799
2022-08-22T17:06:49Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum curtophyllum
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1930
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum curtophyllum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[inheems]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] asook [[Namibië]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-28 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361669-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
k3vr34h0fj258j6oi46pire21yy0t02
Drosanthemum deciduum
0
393113
2520968
2520807
2022-08-22T12:37:32Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum deciduum
| authority = [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] & Bruckm. 2000
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum deciduum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-138 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1020373-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
o40r6cfirmw3iumddy7zd2uilsrnoc3
Silkaatsnek
0
393124
2521027
2520488
2022-08-22T17:23:36Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{Location map|Suid-Afrika |float = right |width=260 | caption = Ligging van Silkaatsnek in Suid-Afrika. | label = Silkaatsnek|position=right|background=white|lat=-25.70106|long=27.89779}}
'''Sikaatsnek''' (1 328 m) is 'n [[bergpas]] van 1,1 km in die [[Magaliesberg]] op die [[R511 (Suid-Afrika)|R511]]-streeksroete suid van [[Brits]] in die [[Noordwes]]provinsie.
Silkaatsnek word soms ook as Zilkaatsnek gespel. Dit loop op die NW-SO-as deur 'n laagtepunt in die Magaliesbergreeks en verbind Pretoria en sy buitewyke met Brits. Die pas is eenvoudig met twee ligte kurwes, maar dit is redelik steil naby die kruin sowel as op die suidoostelike afdraande. Alhoewel die gemiddelde gradiënt 'n ligte 1:36 behels, is die steilste helling wel 1:6, wat beslis sommige van die kleiner motors in die dun Hoëveldse lug sal belas.
== Sien ook ==
* [[Lys van bergpasse in Suid-Afrika]]
== Bron ==
* https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/north-west/item/879-zilkaat-s-nek-r511.html
{{koördinate|25.70106|S|27.89779|O|region:ZA_typ:landmark|display=title}}
[[Kategorie:Bergpasse van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Noordwes]]
j5xocvnaqaoqalk7bf37zocldn4jvb8
Bolsjoi tsjelowjek
0
393161
2520990
2520941
2022-08-22T14:50:52Z
Burgert Behr
2401
Burgert Behr het bladsy [[Bolsjoi tsjelowek]] na [[Bolsjoi tsjelowjek]] geskuif
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas rolprent
| naam = Bolsjoi tsjelowek
| beeld =
| regisseur = Alexandr Drankof
| produksieleier = Alexandr Drankof
| draaiboekskrywer = I. Kolysjko
| met =
| kinematografie = Alexandr Drankof
| musiek =
| redigeerder =
| verspreider =
| ateljee = Ateljee A. Drankowa
| vrystelling = 1908
| speeltyd = 60 min
| land = [[Russiese Ryk]]
| taal = [[Russies]]
| begroting =
| bruto =
| voorafgegaan_deur =
| opgevolg_deur =
| webtuiste =
| imdb_id = 0291050
}}
'''''Bolsjoi tsjelowek''''' ([[Russies]]: '''Большой человек'''; ''Groot man'') is 'n Russiese rolprent uit 1908 wat geregisseer is deur [[Alexandr Drankof]].<ref>[https://www.kinopoisk.ru/film/41513/ Большой человек (1908)]</ref><ref>[https://www.km.ru/kino/encyclopedia/bolshoi-chelovek БОЛЬШОЙ ЧЕЛОВЕК]</ref> Die film word as verlore beskou. Dit is 'n verwerking van die gelyknamige toneelstuk deur Iosif Kolyshko.
== Storie ==
Die film vertel die verhaal van 'n man wat struikelblokke teëkom wat hy nie kan oorkom nie, en as gevolg daarvan begin hy mites oor sy loopbaan skep.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0291050}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Russiese rolprente]]
rnjgf4sm4r4hskwta7y9pkxf5h2awwy
2520994
2520990
2022-08-22T14:56:45Z
Burgert Behr
2401
Transliterasie
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas rolprent
| naam = Bolsjoi tsjelowek
| beeld =
| regisseur = Aleksandr Drankof
| produksieleier = Aleksandr Drankof
| draaiboekskrywer = I. Kolisjko
| met =
| kinematografie = Aleksandr Drankof
| musiek =
| redigeerder =
| verspreider =
| ateljee = Ateljee A. Drankowa
| vrystelling = 1908
| speeltyd = 60 min
| land = [[Russiese Ryk]]
| taal = [[Russies]]
| begroting =
| bruto =
| voorafgegaan_deur =
| opgevolg_deur =
| webtuiste =
| imdb_id = 0291050
}}
'''''Bolsjoi tsjelowjek''''' ([[Russies]]: '''Большой человек'''; ''Die groot man'') is 'n Russiese rolprent uit 1908 wat geregisseer is deur [[Aleksandr Drankof]].<ref>[https://www.kinopoisk.ru/film/41513/ Большой человек (1908)]</ref><ref>[https://www.km.ru/kino/encyclopedia/bolshoi-chelovek Большой человек]</ref> Die film word as verlore beskou. Dit is 'n verwerking van die gelyknamige toneelstuk deur Iosif Kolisjko.
== Storie ==
Die film vertel die verhaal van 'n man wat struikelblokke teëkom wat hy nie kan oorkom nie, en as gevolg daarvan begin hy mites oor sy loopbaan skep.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0291050}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Russiese rolprente]]
6q30zzpwtqna1jkozb9okuvp24dqww6
2520995
2520994
2022-08-22T14:58:53Z
Burgert Behr
2401
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas rolprent
| naam = Bolsjoi tsjelowjek
| beeld =
| regisseur = Aleksandr Drankof
| produksieleier = Aleksandr Drankof
| draaiboekskrywer = I. Kolisjko
| met =
| kinematografie = Aleksandr Drankof
| musiek =
| redigeerder =
| verspreider =
| ateljee = Ateljee A. Drankowa
| vrystelling = 1908
| speeltyd = 60 min
| land = [[Russiese Ryk]]
| taal = [[Russies]]
| begroting =
| bruto =
| voorafgegaan_deur =
| opgevolg_deur =
| webtuiste =
| imdb_id = 0291050
}}
'''''Bolsjoi tsjelowjek''''' ([[Russies]]: '''Большой человек'''; ''Die groot man'') is 'n Russiese rolprent uit 1908 wat geregisseer is deur [[Aleksandr Drankof]].<ref>[https://www.kinopoisk.ru/film/41513/ Большой человек (1908)]</ref><ref>[https://www.km.ru/kino/encyclopedia/bolshoi-chelovek Большой человек]</ref> Die film word as verlore beskou. Dit is 'n verwerking van die gelyknamige toneelstuk deur Iosif Kolisjko.
== Storie ==
Die film vertel die verhaal van 'n man wat struikelblokke teëkom wat hy nie kan oorkom nie, en as gevolg daarvan begin hy mites oor sy loopbaan skep.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Wikiquote-inlyn}}
* {{IMDb title|0291050}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Russiese rolprente]]
1440u2rek4irzr3o0g2m8mvqejb63wr
Drosanthemum parvifolium
0
393168
2521000
2520720
2022-08-22T15:33:57Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum parvifolium
| authority =Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum parvifolium'' <small>Haw.</small>
}}
'''''Drosanthemum parvifolium''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-80 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361717-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
cd6v8h9iqxjsl08etkev3v78mszisaw
Drosanthemum praecultum
0
393169
2521001
2520721
2022-08-22T15:35:02Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum praecultum
| authority =(N.E.Br.) Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum praecultum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Drosanthemum montaguense'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
}}
'''''Drosanthemum praecultum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-84 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361720-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
k2cq2xp4fagm4ds2jn832hs4uojjy1e
Drosanthemum pulverulentum
0
393170
2521007
2520724
2022-08-22T15:47:49Z
Aliwal2012
39067
DAB Doringrivier
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum pulverulentum
| authority =(Haw.) Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum pulverulentum'' <small>Haw.</small>
* ''Drosanthemum roseatum'' <small>(N.E.Br.) [[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
* ''Mesembryanthemum roseatum'' <small>N.E.Br.</small>
* ''Ruschia comptonii'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Drosanthemum pulverulentum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap|Noord-]] en die [[Wes-Kaap]], vanaf [[Kotzesrus]] tot by [[Klawer, Wes-Kaap|Klawer]], voorkom. Dit kom veral op die [[Knersvlakte]] voor en is deel van die [[Sukkulente Karoo]]-[[bioom]].
Die plant word moontlik bedreig deur mynbouaktiwiteite op die suidelike Knersvlakte. Gewasverbouing in die [[Olifantsrivier, Namakwaland|Olifantsrivier-]] en [[Doringrivier (Olifants, Weskus)|Doornrivier]]valleie is ook 'n moontlike bedreiging.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-88 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361725-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
kow49hdpk1y2dpimk8qrldrzuwpmr4c
Drosanthemum ramosissimum
0
393171
2521005
2520726
2022-08-22T15:43:34Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum ramosissimum
| authority =(Schltr.) [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1930
| synonyms=* ''Mesembryanthemum ramosissimum'' <small>Schltr.</small>
}}
'''''Drosanthemum ramosissimum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]], op die [[Knersvlakte]] naby [[Vanrhynsdorp]], voorkom. Die [[spesie]] het 'n voorkomsgebied van kleiner as 500 km² en is deel van die [[Sukkulente Karoo]]-[[bioom]].
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-89 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361726-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
s8e38kpcng9fyze75tt6tl62va5g2je
Drosanthemum striatum
0
393172
2521004
2520850
2022-08-22T15:42:26Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name = Porseleinbos
| image =
| image_caption =
| status = VU
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum striatum
| authority =(Haw.) Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum hirtellum'' <small>[[Christian Friedrich Ecklon|Eckl.]] & [[Karl Ludwig Philipp Zeyher|Zeyh.]]</small>
* ''Mesembryanthemum hispidifolium'' <small>Steud.</small>
* ''Mesembryanthemum pilifolium'' <small>Haw. ex Link</small>
* ''Mesembryanthemum tuberculatum'' <small>DC. ex [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small>
}}
'''''Drosanthemum striatum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] vanaf [[Malmesbury]] en [[Worcester]] tot by [[Swellendam]] en [[Bredasdorp]] voorkom.
Die [[spesie]] het 'n voorkomsgebied van 5 800 km² en is deel van die [[fynbos]]- en [[renosterveld]]-[[Bioom|biome]]. Daar is tans nog tien subpopulasies bekend nadat die plant baie van sy [[habitat]] afgestaan het aan koringverbouing en die aanlê van wingerde. Die bedreiging bestaan steeds. Die plant staan ook bekend as ''vleisbos''.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-101 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361736-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
bzxe9kd6gw0hohiq3p3ity4bbcxs2jj
Projek Cybersyn
0
393177
2521034
2520824
2022-08-22T17:58:11Z
Sobaka
328
bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
f3ti1tw3kzfck8asi7ylomp4477rt7y
2521035
2521034
2022-08-22T18:01:26Z
Sobaka
328
/* Stelsel */ bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
0bha87vz8o996ziuetadtqqn1ibasyd
2521037
2521035
2022-08-22T18:10:16Z
Sobaka
328
bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Estetika ==
Die Ops-kamer het [[Tulpstoel]]e gebruik soortgelyk aan dié wat in die Amerikaanse wetenskapfiksie-TV-program [[Star Trek]] gebruik word, hoewel die styl volgens die ontwerpers nie deur [[wetenskapfiksie]]flieks beïnvloed is nie.<ref>{{cite book |first=Eden |last=Medina | year=2011 |title=Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende's Chile |edition=1st | location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01649-0 |at=section 4, bl. 121}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
3ycq1w49h3j03m8tvlo97rrh01hs498
2521039
2521037
2022-08-22T18:12:59Z
Sobaka
328
bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Estetika ==
Die Ops-kamer het [[Tulpstoel]]e gebruik soortgelyk aan dié wat in die Amerikaanse wetenskapfiksie-TV-program [[Star Trek]] gebruik word, hoewel die styl volgens die ontwerpers nie deur [[wetenskapfiksie]]flieks beïnvloed is nie.<ref>{{cite book |first=Eden |last=Medina | year=2011 |title=Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende's Chile |edition=1st | location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01649-0 |at=section 4, bl. 121}}</ref>
==Nalatingskap==
Rekenaarwetenskaplike Paul Cockshott en ekonoom Allin Cottrell het in hul 1993-boek ''Towards a New Socialism'' na Projek Cybersyn verwys, en dit aangehaal as 'n inspirasie vir hul eie voorgestelde model van rekenaarbestuurde sosialistiese beplande ekonomie.<ref>{{cite book |last1=Cockshott |first1=W. P. |last2=Cottrell |first2=A |title=Towards a New Socialism |publisher=Spokesman |year=1993 |page=99}}</ref> [[The Guardian]] het die projek in 2003 "'n soort sosialistiese internet, dekades voor sy tyd" genoem.<ref>{{cite web |last1=Beckett |first1=Andy |title=Santiago dreaming |url=https://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile |website=[[The Guardian]] |date=8 September 2003 |access-date=20 Desember 2019}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
a51gb2nrt9nrs8txxyi2gjh8pxd1914
2521042
2521039
2022-08-22T18:20:09Z
Sobaka
328
/* Nalatingskap */ bywerk
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Estetika ==
Die Ops-kamer het [[Tulpstoel]]e gebruik soortgelyk aan dié wat in die Amerikaanse wetenskapfiksie-TV-program [[Star Trek]] gebruik word, hoewel die styl volgens die ontwerpers nie deur [[wetenskapfiksie]]flieks beïnvloed is nie.<ref>{{cite book |first=Eden |last=Medina | year=2011 |title=Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende's Chile |edition=1st | location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01649-0 |at=section 4, bl. 121}}</ref>
==Nalatingskap==
Rekenaarwetenskaplike Paul Cockshott en ekonoom Allin Cottrell het in hul 1993-boek ''Towards a New Socialism'' na Projek Cybersyn verwys, en dit aangehaal as 'n inspirasie vir hul eie voorgestelde model van rekenaarbestuurde sosialistiese beplande ekonomie.<ref>{{cite book |last1=Cockshott |first1=W. P. |last2=Cottrell |first2=A |title=Towards a New Socialism |publisher=Spokesman |year=1993 |page=99}}</ref> [[The Guardian]] het die projek in 2003 "'n soort sosialistiese internet, dekades voor sy tyd" genoem.<ref>{{cite web |last1=Beckett |first1=Andy |title=Santiago dreaming |url=https://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile |website=[[The Guardian]] |date=8 September 2003 |access-date=20 Desember 2019}}</ref>
Skrywers Leigh Phillips en Michal Rozworski het ook 'n hoofstuk oor die projek opgedra in hul 2019-boek, ''The People's Republic of Walmart''. Die skrywers het 'n saak voorgelê om die haalbaarheid van 'n beplande ekonomie te verdedig, aangehelp deur kontemporêre verwerkingskrag wat deur groot organisasies soos [[Amazon.com|Amazon]], Walmart en die [[Pentagon]] gebruik word. Die skrywers bevraagteken egter of daar veral op Projek Cybersyn gebou kan word, spesifiek, "of 'n stelsel wat in noodtoestande, byna burgeroorlogtoestande in 'n enkele land gebruik word - wat 'n beperkte aantal ondernemings dek en, weliswaar, slegs gedeeltelik verbeter 'n haglike situasie—kan toegepas word in tye van vrede en op 'n globale skaal", veral aangesien die projek nooit voltooi is nie as gevolg van die militêre staatsgreep in 1973, wat gevolg is deur ekonomiese hervormings deur die Chicago Boys.<ref>{{cite book |last1=Phillips |first1=Leigh |last2=Rozworski |first2=Michal |title=The People's Republic of Walmart: How the World's Biggest Corporations are Laying the Foundation for Socialism |date=5 Maart 2019 |publisher=Verso Books |isbn=978-1786635167 |page=230 |edition=1st}}</ref>
Chileense wetenskapfiksieskrywer Jorge Baradit het 'n Spaanstalige wetenskapfiksie-roman ''Synco'' in 2008 gepubliseer. Dit is 'n alternatiewe geskiedenisroman wat in 'n 1979 afspeel, waarvan hy gesê het: "Dit stop die militêre staatsgreep, die sosialistiese regering konsolideer en skep die eerste kubernetiese stel, 'n universele voorbeeld, die ware derde weg, 'n wonderwerk."<ref>{{Cite magazine |url=http://diario.elmercurio.com/detalle/index.asp?id={a839867c-96ee-480f-adf1-c20192023048}|title=Synco: El juego del revés |trans-title=Synco: The Game of Reverse |first=Javier |last=Edwards Renard |magazine=El Mercurio Revista de Libros |language=es |date=4 Januarie 2009 |access-date=27 April 2018}}</ref>
In Oktober 2016 het 99% Invisible 'n poduitsending oor die projek vervaardig.<ref>{{cite web |title=Project Cybersyn |url=https://99percentinvisible.org/episode/project-cybersyn/ |website=99% Invisible |access-date=20 Desember 2019}}</ref> Die Radio Ambulante-podgooi het 'n bietjie geskiedenis van Allende en die Cybersyn-projek gedek in hul 2019-episode "''The Room That Was A Brain''".<ref>[https://radioambulante.org/en/audio-en/the-room-that-was-a-brain "The Room That Was A Brain"]. ''Radio Ambulante''.</ref>
In 'n 2014-[[essay]] vir ''The New Yorker'', het tegnologiejoernalis Evgeny Morozov aangevoer dat Cybersyn gehelp het om die weg te baan vir groot data en het verwag hoe Groot Tegnologie sou funksioneer, met verwysing na Uber se gebruik van data en [[algoritme]]s om vraag en aanbod vir hul dienste intyds te monitor as 'n voorbeeld.<ref>{{cite web |last=Morozov |first=Evgeny |title=The Socialist Origins of Big Data |url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine |website=The New Yorker |date=6 Oktober 2014 |access-date=13 April 2022}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
sdsiyj1nkzetod0qxg1g1ttt024xkc9
2521043
2521042
2022-08-22T18:33:51Z
Sobaka
328
galery
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Estetika ==
Die Ops-kamer het [[Tulpstoel]]e gebruik soortgelyk aan dié wat in die Amerikaanse wetenskapfiksie-TV-program [[Star Trek]] gebruik word, hoewel die styl volgens die ontwerpers nie deur [[wetenskapfiksie]]flieks beïnvloed is nie.<ref>{{cite book |first=Eden |last=Medina | year=2011 |title=Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende's Chile |edition=1st | location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01649-0 |at=section 4, bl. 121}}</ref>
==Nalatingskap==
Rekenaarwetenskaplike Paul Cockshott en ekonoom Allin Cottrell het in hul 1993-boek ''Towards a New Socialism'' na Projek Cybersyn verwys, en dit aangehaal as 'n inspirasie vir hul eie voorgestelde model van rekenaarbestuurde sosialistiese beplande ekonomie.<ref>{{cite book |last1=Cockshott |first1=W. P. |last2=Cottrell |first2=A |title=Towards a New Socialism |publisher=Spokesman |year=1993 |page=99}}</ref> [[The Guardian]] het die projek in 2003 "'n soort sosialistiese internet, dekades voor sy tyd" genoem.<ref>{{cite web |last1=Beckett |first1=Andy |title=Santiago dreaming |url=https://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile |website=[[The Guardian]] |date=8 September 2003 |access-date=20 Desember 2019}}</ref>
Skrywers Leigh Phillips en Michal Rozworski het ook 'n hoofstuk oor die projek opgedra in hul 2019-boek, ''The People's Republic of Walmart''. Die skrywers het 'n saak voorgelê om die haalbaarheid van 'n beplande ekonomie te verdedig, aangehelp deur kontemporêre verwerkingskrag wat deur groot organisasies soos [[Amazon.com|Amazon]], Walmart en die [[Pentagon]] gebruik word. Die skrywers bevraagteken egter of daar veral op Projek Cybersyn gebou kan word, spesifiek, "of 'n stelsel wat in noodtoestande, byna burgeroorlogtoestande in 'n enkele land gebruik word - wat 'n beperkte aantal ondernemings dek en, weliswaar, slegs gedeeltelik verbeter 'n haglike situasie—kan toegepas word in tye van vrede en op 'n globale skaal", veral aangesien die projek nooit voltooi is nie as gevolg van die militêre staatsgreep in 1973, wat gevolg is deur ekonomiese hervormings deur die Chicago Boys.<ref>{{cite book |last1=Phillips |first1=Leigh |last2=Rozworski |first2=Michal |title=The People's Republic of Walmart: How the World's Biggest Corporations are Laying the Foundation for Socialism |date=5 Maart 2019 |publisher=Verso Books |isbn=978-1786635167 |page=230 |edition=1st}}</ref>
Chileense wetenskapfiksieskrywer Jorge Baradit het 'n Spaanstalige wetenskapfiksie-roman ''Synco'' in 2008 gepubliseer. Dit is 'n alternatiewe geskiedenisroman wat in 'n 1979 afspeel, waarvan hy gesê het: "Dit stop die militêre staatsgreep, die sosialistiese regering konsolideer en skep die eerste kubernetiese stel, 'n universele voorbeeld, die ware derde weg, 'n wonderwerk."<ref>{{Cite magazine |url=http://diario.elmercurio.com/detalle/index.asp?id={a839867c-96ee-480f-adf1-c20192023048}|title=Synco: El juego del revés |trans-title=Synco: The Game of Reverse |first=Javier |last=Edwards Renard |magazine=El Mercurio Revista de Libros |language=es |date=4 Januarie 2009 |access-date=27 April 2018}}</ref>
In Oktober 2016 het 99% Invisible 'n poduitsending oor die projek vervaardig.<ref>{{cite web |title=Project Cybersyn |url=https://99percentinvisible.org/episode/project-cybersyn/ |website=99% Invisible |access-date=20 Desember 2019}}</ref> Die Radio Ambulante-podgooi het 'n bietjie geskiedenis van Allende en die Cybersyn-projek gedek in hul 2019-episode "''The Room That Was A Brain''".<ref>[https://radioambulante.org/en/audio-en/the-room-that-was-a-brain "The Room That Was A Brain"]. ''Radio Ambulante''.</ref>
In 'n 2014-[[essay]] vir ''The New Yorker'', het tegnologiejoernalis Evgeny Morozov aangevoer dat Cybersyn gehelp het om die weg te baan vir groot data en het verwag hoe Groot Tegnologie sou funksioneer, met verwysing na Uber se gebruik van data en [[algoritme]]s om vraag en aanbod vir hul dienste intyds te monitor as 'n voorbeeld.<ref>{{cite web |last=Morozov |first=Evgeny |title=The Socialist Origins of Big Data |url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine |website=The New Yorker |date=6 Oktober 2014 |access-date=13 April 2022}}</ref>
== Galery ==
<gallery mode="packed" heights="180" style="text-align:left" caption="Illustrasies van die Operasiekamer">
Lêer:CyberSyn-render-106.png|Links na regs: die magnetiese "Panel of the Future", twee skuifskerms, en "Staffy", die herinnering aan die lewensvatbare stelsels-model.
Lêer:CyberSyn-render-005.png|Links na regs: "Staffy", die twee "algedoniese skerms" en die vier-skerm Datavertoner.
Lêer:CyberSyn-render-102.png|Naby voorstelling van die Datavertoner.
Lêer:CyberSyn-render-004.png|Die twee "algedoniese uitstallings", die vier-skerm datavertoner, en die swart bord. Die beheerpanele op die armleunings is ook sigbaar.
</gallery>
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
3nrw36r39ow22vqtaiwc5epme5gp5bo
2521044
2521043
2022-08-22T18:37:07Z
Sobaka
328
/* Galery */ video byvoeg
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:CyberSyn-render-107.png|duimnael|'n 3D-weergawe van die Operasiekamer (of Opsroom): 'n fisiese ligging waar ekonomiese inligting ontvang, gestoor en beskikbaar gestel moes word vir vinnige besluitneming. Dit is ontwerp in ooreenstemming met Gestalt-beginsels om gebruikers 'n platform te gee wat hulle in staat sal stel om inligting op 'n eenvoudige maar omvattende manier te absorbeer.<ref>[http://www.cybersyn.cl/ingles/cybersyn/opsroom.html#%7CCybernetic-Synergy, Cybersyn Chile - Opsroom]</ref>]]
'''Projek Cybersyn''' was 'n [[Chileense]] projek van 1971 tot 1973 tydens die presidentskap van [[Salvador Allende]] wat daarop gemik was om 'n verspreide besluitsteunstelsel te bou om te help met die [[Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings|bestuur]] van hul nasionale [[ekonomie]]. Die projek het uit vier modules bestaan: 'n ekonomiese simulator, pasgemaakte sagteware om fabriekswerkverrigting na te gaan, 'n operasiekamer en 'n nasionale netwerk van teleksmasjiene wat aan een hoofraamrekenaar gekoppel was.<ref>{{ cite web| url=http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| title=IU professor analyzes Chile's 'Project Cybersyn'| publisher=UI News Room| access-date=27 Mei 2013| url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20090910060602/http://newsinfo.iu.edu/web/page/normal/11088.html| archive-date=10 September 2009}}</ref>
Projek Cybersyn was gebaseer op 'n lewensvatbare stelselmodelteorie-benadering tot organisasie-ontwerp, en het innoverende tegnologie vir sy tyd gehad: dit het 'n netwerk van teleksmasjiene (Cybernet) in staatsbeheerde ondernemings ingesluit wat inligting met die regering in [[Santiago de Chile|Santiago]] sou oordra en ontvang. Inligting uit die veld sou in statistiese modelleringsagteware (Cyberstride) ingevoer word wat produksie-aanwysers, soos grondstofvoorraad of hoë vlakke van werkersafwesigheid, in "amper" intyds moniteer, wat die werkers in die eerste geval waarsku en, in abnormale situasies, as daardie parameters in 'n baie groot mate buite aanvaarbare omvang val, ook die sentrale regering. Die inligting sou ook ingevoer word in ekonomiese simulasie sagteware (CHECO, vir ''CHilean ECOnomic simulator'') wat die regering kan gebruik om die moontlike uitkoms van ekonomiese besluite te voorspel. Laastens sou 'n gesofistikeerde operasionele kamer (''Opsroom'') 'n ruimte bied waar bestuurders relevante ekonomiese data kan sien, haalbare reaksies op noodgevalle kan formuleer en advies en voorskrifte aan ondernemings en fabrieke in alarmsituasies kan oordra deur die teleksnetwerk te gebruik.
Die hoofargitek van die stelsel was die Britse [[operasionele navorsing]]swetenskaplike Stafford Beer, en die stelsel het sy idees van organisatoriese [[kubernetika]] in industriële bestuur beliggaam. Een van sy hoofdoelwitte was om besluitnemingsmag binne nywerheidsondernemings na hul arbeidsmag af te wentel ten einde selfregulering van fabrieke te ontwikkel.
Na die militêre [[staatsgreep]] op [[11 September]] [[1973]], is Cybersyn laat vaar, en die operasiekamer is vernietig.<ref>{{Cite web|date=2003-09-08|title=Andy Beckett: The forgotten story of Chile's 'socialist internet'|url=http://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile|access-date=2021-06-25|website=the Guardian|language=en}}</ref>
== Naam ==
Die projek se naam in [[Engels]] (''Cybersyn'') is 'n samevatting van die woorde kubernetika (''cybernetics'') en sinergie (''synergy''). Aangesien die naam nie eufonies in [[Spaans]] is nie, is die projek in daardie taal ''Synco'' genoem, beide 'n initialisme vir die Spaanse ''Sistema de Información y CONtrol'', ('stelsel van inligting en beheer'), en 'n woordspeling op die Spaanse ''cinco'', die nommer vyf, wat verwys na die vyf vlakke van Beer se lewensvatbare stelselmodel.
== Geskiedenis ==
Stafford Beer was 'n Britse konsultant in bestuurskubernetika. Hy het ook simpatie gehad met die verklaarde ideale van Chileense sosialisme om Chili se demokratiese stelsel en die outonomie van werkers te handhaaf in plaas daarvan om 'n [[Sowjetunie|Sowjet]]-styl stelsel van bo-na-onder bevel en beheer af te dwing.
In Julie 1971 het Fernando Flores, 'n hoëvlakwerknemer van die Chileense Produksie-ontwikkelingskorporasie (CORFO) onder opdrag van Pedro Vuskovic,<ref>{{Cite web | url=http://www.unq.edu.ar/advf/documentos/58c04820cf4ee.pdf | title= Designing freedom, regulating a nation: socialist cybernetics in Allende’s Chile |publisher= Journal of Latin American Studies, vol. 38, Nº 3, pp. 571-606.}}</ref> Beer gekontak vir advies oor die inkorporering van Beer se teorieë in die bestuur van die nuut genasionaliseerde sektor van Chili se ekonomie. Beer het dit gesien as 'n unieke geleentheid om sy idees op nasionale skaal te implementeer. Meer as om raad te gee, het hy die meeste van sy ander konsultasiebesigheid verlaat en baie tyd gewy aan wat Projek Cybersyn geword het. Hy het gereeld na Chili gereis om met plaaslike implementeerders saam te werk en sy persoonlike kontakte gebruik om hulp van Britse tegniese kundiges te verkry.
Die implementeringskedule was baie aggressief, en die stelsel het aan die begin van 1973 'n gevorderde prototipe-stadium bereik.
Die stelsel het handig te pas gekom in Oktober 1972, toe ongeveer 40 000 stakende vragmotorbestuurders in die toegangstrate wat na Santiago saamgetrek het, en sodoende die stad versper het.<ref>{{Cite web | url=https://www.intelligence.senate.gov/sites/default/files/94chile.pdf | title= Covert Action in Chile 1963–1973. Staff Report of the Select Committee to Study Governmental Operations with respect to Intelligence Activities |publisher=United States Senate}}</ref> Volgens Gustavo Silva (uitvoerende sekretaris van energie in CORFO), het die stelsel se teleksmasjiene gehelp om die vervoer van hulpbronne na die stad te organiseer met slegs sowat 200 vragmotors wat deur stakingbrekers bestuur is, wat die potensiële skade wat deur die 40 000 stakende vragmotorbestuurders veroorsaak is, verminder het.<ref>{{cite journal|last=Medina|first=Eden|year=2006|title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile|journal=Journal of Latin American Studies |publisher=Cambridge University Press|volume=38|pages=571–606|doi=10.1017/S0022216X06001179|jstor=3875872|number=38|s2cid=26484124}}</ref>
== Stelsel ==
Daar was 500 ongebruikte teleksmasjiene wat deur die vorige regering gekoop is. Elkeen is in 'n fabriek geplaas. In die beheersentrum in Santiago is elke dag data wat van elke fabriek afkomstig is (data, soos grondstofinsette, produksie-uitset en aantal afwesiges) ingevoer in 'n rekenaar, wat korttermynvoorspellings vir die nodige aanpassings gemaak het. Daar was vier vlakke van beheer (firma, tak, sektor, totaal), met algedoniese terugvoer. As een vlak van beheer nie 'n probleem in 'n sekere interval reggestel het nie, is die hoër vlak in kennis gestel. Die resultate is in die operasiekamer bespreek en 'n topvlakplan is gemaak. Die netwerk van teleksmasjiene, genaamd ''Cybernet'', was die eerste operasionele komponent van Cybersyn, en die enigste deel wat gereeld deur die Allende-regering gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |page=593 |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38}}</ref>
Die [[sagteware]] vir Cybersyn is Cyberstride genoem, en het Bayesiaanse filtrasie en Bayesiaanse beheer gebruik. Dit is geskryf deur Chileense ingenieurs in oorleg met 'n span van 12 Britse programmeerders.<ref>{{Cite web |url=http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |title=Project Cybersyn |website=varnelis.net |access-date=13 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303022158/http://varnelis.net/blog/kazys/project_cybersyn |archive-date=3 Maart 2017 |url-status=dead }}</ref> Cybersyn is eers op 'n IBM 360/50 gebruik, maar is later oorgeplaas na 'n minder swaar gebruikte Burroughs 3500-hoofraam.<ref>{{cite web |last1=Medina |first1=Eden |title=Designing Freedom, Regulating a Nation: Socialist Cybernetics in Allende's Chile |url=http://www.cybersyn.cl/imagenes/documentos/textos/Eden%20Medina%20JLAS%202006.pdf |publisher=Cambridge University Press |access-date=31 Desember 2019 |ref=Journal of Latin American Studies |issue=38 |page=586}}</ref>
Die futuristiese operasiekamer is ontwerp deur 'n span gelei deur die koppelvlakontwerper Gui Bonsiepe. Dit was ingerig met sewe draaistoele (wat as die beste vir kreatiwiteit beskou word) met knoppies, wat ontwerp is om verskeie groot skerms te beheer wat die data kan projekteer, en ander panele met statusinligting, hoewel dit van beperkte funksionaliteit was, aangesien dit slegs vooraf voorbereide grafieke kon wys. Dit het uit skyfies bestaan.<ref name="Medina int">{{cite web|last1=Medina|first1=Eden|title=Interview Eden Medina over Project Cybersyn|url=https://www.youtube.com/watch?v=fSmQCvfT4pU&list=PLVbT2NExCO8Svz-MH25VEFKNf-TbyViSq&index=9|website=VPRO Tegenlicht|access-date=14 Desember 2015}}</ref>
Die visie van die projek was verspreiding van beheer en betrokkenheid van werkers by sakebeplanning. Die ontwerp het meer gelyk soos burokratiese sentralisering van beheer deur onder-na-bo-verslaggewing en bo-na-onder rigtinggewing. Daar is van werkers verwag om prosesse uit te voer en hulpbronne te gebruik op die maniere wat gemodelleer en beplan is. Enige beduidende afwyking daarvan moes opwaarts gerapporteer word, en regstellende voorskrifte moes afwaarts gewentel word.
Die projek word in 'n mate beskryf in die tweede uitgawe van Stafford Beer se boeke ''Brain of the Firm'' en ''Platform for Change''. Laasgenoemde boek bevat voorstelle vir sosiale innovasies soos om verteenwoordigers van diverse 'belanghebbende' groepe in die beheersentrum te hê.
'n Verwante ontwikkeling was bekend as die Projek Cyberfolk, wat burgers toegelaat het om inligting oor hul buie aan die Projek-organiseerders te stuur.<ref>{{Cite magazine|last=Morozov|first=Evgeny|title=The Planning Machine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine|access-date=2020-11-26|magazine=The New Yorker|date=8 Oktober 2014|language=en-us}}</ref>
== Estetika ==
Die Ops-kamer het [[Tulpstoel]]e gebruik soortgelyk aan dié wat in die Amerikaanse wetenskapfiksie-TV-program [[Star Trek]] gebruik word, hoewel die styl volgens die ontwerpers nie deur [[wetenskapfiksie]]flieks beïnvloed is nie.<ref>{{cite book |first=Eden |last=Medina | year=2011 |title=Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende's Chile |edition=1st | location=Cambridge, Massachusetts |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01649-0 |at=section 4, bl. 121}}</ref>
==Nalatingskap==
Rekenaarwetenskaplike Paul Cockshott en ekonoom Allin Cottrell het in hul 1993-boek ''Towards a New Socialism'' na Projek Cybersyn verwys, en dit aangehaal as 'n inspirasie vir hul eie voorgestelde model van rekenaarbestuurde sosialistiese beplande ekonomie.<ref>{{cite book |last1=Cockshott |first1=W. P. |last2=Cottrell |first2=A |title=Towards a New Socialism |publisher=Spokesman |year=1993 |page=99}}</ref> [[The Guardian]] het die projek in 2003 "'n soort sosialistiese internet, dekades voor sy tyd" genoem.<ref>{{cite web |last1=Beckett |first1=Andy |title=Santiago dreaming |url=https://www.theguardian.com/technology/2003/sep/08/sciencenews.chile |website=[[The Guardian]] |date=8 September 2003 |access-date=20 Desember 2019}}</ref>
Skrywers Leigh Phillips en Michal Rozworski het ook 'n hoofstuk oor die projek opgedra in hul 2019-boek, ''The People's Republic of Walmart''. Die skrywers het 'n saak voorgelê om die haalbaarheid van 'n beplande ekonomie te verdedig, aangehelp deur kontemporêre verwerkingskrag wat deur groot organisasies soos [[Amazon.com|Amazon]], Walmart en die [[Pentagon]] gebruik word. Die skrywers bevraagteken egter of daar veral op Projek Cybersyn gebou kan word, spesifiek, "of 'n stelsel wat in noodtoestande, byna burgeroorlogtoestande in 'n enkele land gebruik word - wat 'n beperkte aantal ondernemings dek en, weliswaar, slegs gedeeltelik verbeter 'n haglike situasie—kan toegepas word in tye van vrede en op 'n globale skaal", veral aangesien die projek nooit voltooi is nie as gevolg van die militêre staatsgreep in 1973, wat gevolg is deur ekonomiese hervormings deur die Chicago Boys.<ref>{{cite book |last1=Phillips |first1=Leigh |last2=Rozworski |first2=Michal |title=The People's Republic of Walmart: How the World's Biggest Corporations are Laying the Foundation for Socialism |date=5 Maart 2019 |publisher=Verso Books |isbn=978-1786635167 |page=230 |edition=1st}}</ref>
Chileense wetenskapfiksieskrywer Jorge Baradit het 'n Spaanstalige wetenskapfiksie-roman ''Synco'' in 2008 gepubliseer. Dit is 'n alternatiewe geskiedenisroman wat in 'n 1979 afspeel, waarvan hy gesê het: "Dit stop die militêre staatsgreep, die sosialistiese regering konsolideer en skep die eerste kubernetiese stel, 'n universele voorbeeld, die ware derde weg, 'n wonderwerk."<ref>{{Cite magazine |url=http://diario.elmercurio.com/detalle/index.asp?id={a839867c-96ee-480f-adf1-c20192023048}|title=Synco: El juego del revés |trans-title=Synco: The Game of Reverse |first=Javier |last=Edwards Renard |magazine=El Mercurio Revista de Libros |language=es |date=4 Januarie 2009 |access-date=27 April 2018}}</ref>
In Oktober 2016 het 99% Invisible 'n poduitsending oor die projek vervaardig.<ref>{{cite web |title=Project Cybersyn |url=https://99percentinvisible.org/episode/project-cybersyn/ |website=99% Invisible |access-date=20 Desember 2019}}</ref> Die Radio Ambulante-podgooi het 'n bietjie geskiedenis van Allende en die Cybersyn-projek gedek in hul 2019-episode "''The Room That Was A Brain''".<ref>[https://radioambulante.org/en/audio-en/the-room-that-was-a-brain "The Room That Was A Brain"]. ''Radio Ambulante''.</ref>
In 'n 2014-[[essay]] vir ''The New Yorker'', het tegnologiejoernalis Evgeny Morozov aangevoer dat Cybersyn gehelp het om die weg te baan vir groot data en het verwag hoe Groot Tegnologie sou funksioneer, met verwysing na Uber se gebruik van data en [[algoritme]]s om vraag en aanbod vir hul dienste intyds te monitor as 'n voorbeeld.<ref>{{cite web |last=Morozov |first=Evgeny |title=The Socialist Origins of Big Data |url=https://www.newyorker.com/magazine/2014/10/13/planning-machine |website=The New Yorker |date=6 Oktober 2014 |access-date=13 April 2022}}</ref>
== Galery ==
<gallery mode="packed" heights="180" style="text-align:left" caption="Illustrasies van die Operasiekamer">
Lêer:CyberSyn-render-106.png|Links na regs: die magnetiese "Panel of the Future", twee skuifskerms, en "Staffy", die herinnering aan die lewensvatbare stelsels-model.
Lêer:CyberSyn-render-005.png|Links na regs: "Staffy", die twee "algedoniese skerms" en die vier-skerm Datavertoner.
Lêer:CyberSyn-render-102.png|Naby voorstelling van die Datavertoner.
Lêer:CyberSyn-render-004.png|Die twee "algedoniese uitstallings", die vier-skerm datavertoner, en die swart bord. Die beheerpanele op die armleunings is ook sigbaar.
Lêer:CyberSyn-Orbital-001.webm|Panoramiese video van die kamer
</gallery>
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Stelselteorie]]
[[Kategorie:Geskiedenis van die rekenaar]]
gkdk4y893hu7wha1hn255omapokrwj5
Drosanthemum uniondalense
0
393205
2520964
2520942
2022-08-22T12:36:00Z
Oesjaar
7467
Skakel
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = DD
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum uniondalense
| authority =[[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 2011
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum uniondalense''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] van [[George]] tot by [[Uniondale]] voorkom. Die [[spesie]] is deel van die [[fynbos]]-[[bioom]]. Weens die feit dat die plant redelik onlangs eers beskryf is, heers daar onsekerheid oor vele aspekte van die plant.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-uni REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77114848-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
4yrp1gm56el95z8a1lwf97xv2kshxd1
Heidrun Hartmann
0
393208
2520953
2022-08-22T12:28:08Z
Oesjaar
7467
Nuwe saadjie of iets!
wikitext
text/x-wiki
'''Heidrun Elsbeth Klara Osterwald Hartmann'''<ref>Mary Gunn, L. E. W. Codd: ''Botanical Exploration Southern Africa.'' Balkema, 1981, ISBN 0-86961-129-1, S. 178.</ref>, ook ''Heidi E. K. Hartmann'' (5 Augustus 1942 - 11 Julie 2016)<ref>Hamburger Abendblatt, 16./17. Juli 2016, S. 29 - Traueranzeige</ref>) was 'n Duitse [[botanikus]]. Die standaard skrywerafkorting '''H.E.K.Hartmann''' word gebruik om Heidrun Hartmann as die skrywer aan te dui wanneer 'n botaniese naam genoem word. Sy is gebore as Heidrun Elsbeth Klara Osterwald.<ref name="Burkhardt2018" />
== Sien ook ==
* [[Lys van botaniste volgens outeursafkorting]]
== Verwysings ==
{{verwysings}}
[[Kategorie:Geboortes in 1942]]
[[Kategorie:Sterftes in 2016]]
f2a9pc6yo9xwls03sfcefkjqc79uyqc
2520980
2520953
2022-08-22T12:47:20Z
Oesjaar
7467
/* Verwysings */ Kategorie
wikitext
text/x-wiki
'''Heidrun Elsbeth Klara Osterwald Hartmann'''<ref>Mary Gunn, L. E. W. Codd: ''Botanical Exploration Southern Africa.'' Balkema, 1981, ISBN 0-86961-129-1, S. 178.</ref>, ook ''Heidi E. K. Hartmann'' (5 Augustus 1942 - 11 Julie 2016)<ref>Hamburger Abendblatt, 16./17. Juli 2016, S. 29 - Traueranzeige</ref>) was 'n Duitse [[botanikus]]. Die standaard skrywerafkorting '''H.E.K.Hartmann''' word gebruik om Heidrun Hartmann as die skrywer aan te dui wanneer 'n botaniese naam genoem word. Sy is gebore as Heidrun Elsbeth Klara Osterwald.<ref name="Burkhardt2018" />
== Sien ook ==
* [[Lys van botaniste volgens outeursafkorting]]
== Verwysings ==
{{verwysings}}
[[Kategorie:Geboortes in 1942]]
[[Kategorie:Sterftes in 2016]]
[[Kategorie:Botanici]]
j5caxp7wqku0ojsmmwmt053qi2j4z89
Bespreking:Bolsjoi tsjelowjek
1
393209
2520985
2022-08-22T14:22:11Z
K175
70858
/* Transliterasie */ nuwe afdeling
wikitext
text/x-wiki
== Transliterasie ==
{{ping|Burgert Behr}} kan jy asb. die transliterasie van Iosif Kolyshko nagaan? – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 14:22, 22 Augustus 2022 (UTC)
cralcfbjo25mqmk90pm00cph136n7v1
2520992
2520985
2022-08-22T14:50:52Z
Burgert Behr
2401
Burgert Behr het bladsy [[Bespreking:Bolsjoi tsjelowek]] na [[Bespreking:Bolsjoi tsjelowjek]] geskuif
wikitext
text/x-wiki
== Transliterasie ==
{{ping|Burgert Behr}} kan jy asb. die transliterasie van Iosif Kolyshko nagaan? – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 14:22, 22 Augustus 2022 (UTC)
cralcfbjo25mqmk90pm00cph136n7v1
Bolsjoi tsjelowek
0
393210
2520991
2022-08-22T14:50:52Z
Burgert Behr
2401
Burgert Behr het bladsy [[Bolsjoi tsjelowek]] na [[Bolsjoi tsjelowjek]] geskuif
wikitext
text/x-wiki
#AANSTUUR [[Bolsjoi tsjelowjek]]
34tfcuoya9nyhsswifp0mv55add8uoa
Bespreking:Bolsjoi tsjelowek
1
393211
2520993
2022-08-22T14:50:52Z
Burgert Behr
2401
Burgert Behr het bladsy [[Bespreking:Bolsjoi tsjelowek]] na [[Bespreking:Bolsjoi tsjelowjek]] geskuif
wikitext
text/x-wiki
#AANSTUUR [[Bespreking:Bolsjoi tsjelowjek]]
tau8x20ugetcu9n9tc7h4ynj7sqilq2
Drosanthemum subcompressum
0
393214
2521019
2022-08-22T16:38:09Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum subcompressum
| authority =(Haw.) Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum subcompressum'' <small>Haw.</small>
* ''Drosanthemum barwickii'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small>
* ''Drosanthemum roridum'' <small>L.Bolus</small>
}}
'''''Drosanthemum subcompressum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-105 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361740-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
btts0q6hb69t4j591mtm5rjve7rvmvp
Drosanthemum schoenlandianum
0
393215
2521020
2022-08-22T16:46:24Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum schoenlandianum
| authority =(Schltr.) [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1930
| synonyms=* ''Mesembryanthemum schoenlandianum'' <small>Schltr.</small>
}}
'''''Drosanthemum schoenlandianum''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-93 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361730-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
5gio9stcsr55h74rxlczsctp1kuixfj
Drosanthemum nollothense
0
393216
2521021
2022-08-22T16:58:47Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum nollothense
| authority =Liede & [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 2019
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum nollothense''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en naby [[Port Nolloth]] in die [[Noord-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [file:///C:/Users/deon/Downloads/Liede-Schumannal2019alowres.pdf ResearchGate]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77197372-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
kgjk245847t28md59327xgak58f4toi
2521022
2521021
2022-08-22T16:59:21Z
Oesjaar
7467
/* Bronne */ Verbeter
wikitext
text/x-wiki
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum nollothense
| authority =Liede & [[Heidrun Hartmann|H.E.K.Hartmann]] 2019
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum nollothense''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en naby [[Port Nolloth]] in die [[Noord-Kaap]] voorkom.
== Bronne ==
* [https://www.researchgate.net/figure/Drosanthemum-nollothense-A-Plant-in-habitat-at-Die-Koei-30-September-2007-B_fig3_345429094 ResearchGate]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77197372-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
1gu5bnc2ktcb1ojriukd3451b8ezlbn
Drosanthemum nordenstamii
0
393217
2521025
2022-08-22T17:12:02Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status =
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum nordenstamii
| authority =[[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1964
| synonyms=
}}
'''''Drosanthemum nordenstamii''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Namibië]] is.
== Bron ==
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:57456-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Namibië]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Namibië]]
3f0lg0rbfbzfsj8r2qpwyl5n9nmxxlh
Roman Joerijewitsj Zacharin
0
393218
2521026
2022-08-22T17:16:22Z
Burgert Behr
2401
Nuwe artikel
wikitext
text/x-wiki
{{Oos-Slawiese naam|Joerijewitsj|Zacharin}}
'''Roman Joerijewitsj Zacharin''' (ook bekend as '''Zacharin-Joerijef''' en '''Zacharin-Kosjkin'''; c. 1500 - 16 Februarie 1543) was 'n Russiese hofamptenaar en krygsheer wat die bekendste daarvoor is dat hy 'n voorsaat van die [[Huis van Romanof|Romanof-dinastie]] was.<ref>Романовы, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: 1890-1907.</ref> Die dinastie is na hom genoem.
[[Beeld:Romanovs' crypt by shakko 09.jpg|thumb|200px|Roman Joerijewitsj se grafsteen in die Nowospasski-klooster in Moskou.]]
Hy was die pa van die [[bojaar]] Nikita Romanowitsj en tsarina [[Anastasia Romanowna]],<ref name="Peerage">[http://thepeerage.com/p11488.htm#i114877 ThePeerage.com: Roman Yurievich Zahar'in]</ref> en die oupa van [[Patriarg Filaret van Moskou|patriarg Filaret]] en [[Fjodor I van Rusland]]. Sy pa was Joeri Zacharijewitsj Kosjkin, 'n afstammeling van [[Andrei Kobila]].
Baie min inligting is oor hom beskikbaar.<ref name="Sjirokorad">Широкорад А. Б. (Aleksander Sjirokorad): Путь к трону, ''Poet k tronoe'', "Pad na die troon" (AST, 2004). {{ISBN|5170243405}}, {{ISBN|5271092763}}.</ref> Dit is bekend dat hy in die 1530's 'n woiwode was, sy vrou se naam Oeliana Fjodorowna Karpowa was<ref name="Peerage"/> en hy op 16 Februarie 1543 oorlede is.<ref>Веселовский С. Б., Исследования по истории класса служилых землевладельцев. p. 153.</ref> Later is ontdek hy was tussen 178 en 183 cm (omtrent 'n outydse ses voet) lank en het Paget se beensiekte gehad. Volgens die historikus Aleksander Sjirokorad kon dit die rede gewees het hoekom hy die diens as woiwode in 1535 verlaat het.<ref name="Sjirokorad"/>
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = ru | il = Захарьин-Кошкин, Роман Юрьевич}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Zacharin, Roman Joerijewitsj}}
[[Kategorie:Huis van Romanof]]
ksf7pjp9qb739iayy73g74r3uhny3f3
2521031
2521026
2022-08-22T17:32:03Z
Burgert Behr
2401
Moenie van Iwan vergeet nie
wikitext
text/x-wiki
{{Oos-Slawiese naam|Joerijewitsj|Zacharin}}
'''Roman Joerijewitsj Zacharin''' (ook bekend as '''Zacharin-Joerijef''' en '''Zacharin-Kosjkin'''; c. 1500 - 16 Februarie 1543) was 'n Russiese hofamptenaar en krygsheer wat die bekendste daarvoor is dat hy 'n voorsaat van die [[Huis van Romanof|Romanof-dinastie]] was.<ref>Романовы, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: 1890-1907.</ref> Die dinastie is na hom genoem.
[[Beeld:Romanovs' crypt by shakko 09.jpg|thumb|200px|Roman Joerijewitsj se grafsteen in die Nowospasski-klooster in Moskou.]]
Hy was die pa van die [[bojaar]] Nikita Romanowitsj en tsarina [[Anastasia Romanowna]],<ref name="Peerage">[http://thepeerage.com/p11488.htm#i114877 ThePeerage.com: Roman Yurievich Zahar'in]</ref> die eerste vrou van tsaar [[Iwan die Verskriklike]], en die oupa van [[Patriarg Filaret van Moskou|patriarg Filaret]] en [[Fjodor I van Rusland]]. Sy pa was Joeri Zacharijewitsj Kosjkin, 'n afstammeling van [[Andrei Kobila]].
Baie min inligting is oor hom beskikbaar.<ref name="Sjirokorad">Широкорад А. Б. (Aleksander Sjirokorad): Путь к трону, ''Poet k tronoe'', "Pad na die troon" (AST, 2004). {{ISBN|5170243405}}, {{ISBN|5271092763}}.</ref> Dit is bekend dat hy in die 1530's 'n woiwode was, sy vrou se naam Oeliana Fjodorowna Karpowa was<ref name="Peerage"/> en hy op 16 Februarie 1543 oorlede is.<ref>Веселовский С. Б., Исследования по истории класса служилых землевладельцев. p. 153.</ref> Later is ontdek hy was tussen 178 en 183 cm (omtrent 'n outydse ses voet) lank en het Paget se beensiekte gehad. Volgens die historikus Aleksander Sjirokorad kon dit die rede gewees het hoekom hy die diens as woiwode in 1535 verlaat het.<ref name="Sjirokorad"/>
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = ru | il = Захарьин-Кошкин, Роман Юрьевич}}
{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Zacharin, Roman Joerijewitsj}}
[[Kategorie:Huis van Romanof]]
p21bn9394mj0fi1fbkz61s5cql1r64x
Bespreking:Sharm El Sheikh Internasionale Lughawe
1
393219
2521028
2022-08-22T17:24:49Z
Aliwal2012
39067
Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'
wikitext
text/x-wiki
{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}
2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv
Bespreking:Brussel Lughawe
1
393220
2521029
2022-08-22T17:25:40Z
Aliwal2012
39067
Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}'
wikitext
text/x-wiki
{{Kop van besprekingsbladsy}}
{{Bladtrekke}}
2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv
Ukraine International Airlines
0
393221
2521046
2022-08-22T18:53:12Z
Aliwal2012
39067
Geskep deur die bladsy "[[:en:Special:Redirect/revision/1105713933|Ukraine International Airlines]]" te vertaal
wikitext
text/x-wiki
'''Ukraine International Airlines PJSC''', dikwels verkort tot '''UIA''' die grootste lugredery van die [[Oekraïne]]<ref>"[https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/Contacts.html Contact Ukraine International Airlines]." Ukraine International Airlines. Retrieved on 21 June 2010. "ADDRESS: UKRAINE INTERNATIONAL AIRLINES 201-203, Kharkivske Road, Kyiv, 02121, Ukraine"</ref><ref>"[https://www.whichairline.com/airlines/ukraine-international-airlines Ukraine International Airlines]."</ref><ref>"[https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/Contacts.html Contact Ukraine International Airlines]." Ukraine International Airlines. Retrieved on 21 June 2010. "ADDRESS: UKRAINE INTERNATIONAL AIRLINES 201-203, Kharkivske Road, Kyiv, 02121, Ukraine"</ref> met sy hoofkern by [[Kijif]] se Boryspil Internasionale Lughawe. Dit bedryf binnelandse en internasionale passasiersvlugte en vragdienste na Europa, die Midde-Ooste, die Verenigde State,<ref name="auto12">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv{{mdash}}New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=[[KyivPost]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> Kanada<ref name="auto2">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> en Asië.
[[Lêer:18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4;_UR-GAD@FRA;01.04.1998_(5618455191).jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4%3B_UR-GAD%40FRA%3B01.04.1998_%285618455191%29.jpg/220px-18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4%3B_UR-GAD%40FRA%3B01.04.1998_%285618455191%29.jpg|duimnael| 'n Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-200]] in 1998]]
Die redery is gestig as 'n alternatief vir Ukraine Airlines - 'n oorblyfsel van die Sowjet-era waarin elke land 'n bedryfslugredery gehad het onder finansiële en kommersiële beheer van Aeroflot se hoofkantoor in Moskou totdat die Sowjetunie ontbind is. Die vliegtuie op die grond by elke lughawe het die eiendom van die staat waarin hulle was geword.
Vroeg in 1992 het die destydse minister van lugvaart in die Oekraïne 'n ooreenkoms bereik vir die huur van 2 B37-400's van GPA en die vestiging van 'n nuwe lugredery om te funksioneer volgens "Internasionaal aanvaarbare standaarde van veiligheid, betroubaarheid en diens tussen Oekraïne en Europa.
[[Lêer:Boeing_777-2Q8_(ER)_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Boeing_777-2Q8_%28ER%29_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg/220px-Boeing_777-2Q8_%28ER%29_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg|duimnael| Ukraine International Airlines se eerste [[Boeing 777|Boeing 777-200ER]] is in Februarie 2018 afgelewer]]
[[Lêer:UR-GAN_(2701347282).jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/UR-GAN_%282701347282%29.jpg/220px-UR-GAN_%282701347282%29.jpg|duimnael| 'n Voormalige Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-300]] wat in 2019 onttrek is]]
In die eerste helfte van 2013 het die lugdiens se verkeer met 60% tot 2 200 000 passasiers gestyg. Volgens die maatskappy se president, Yuri Miroshnikov, het die UIA beplan om dieselfde jaarlikse resultate vir 2013 te behaal.<ref name="МАУ похвасталась2">{{Cite news|date=26 July 2013|script-title=uk:МАУ похвасталась ростом пассажиропотока и планами начать полеты в США|language=uk|work=[[Korrespondent.net]]|agency=[[UNIAN]]|url=http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha|access-date=15 September 2013|archive-date=7 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107090222/http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha%20|url-status=dead}}</ref> Ook in 2013, as gevolg van die ondergang van mededinger Aerosvit, het UIA nuwe vlugte van die Oekraïne na [[Bakoe]] in [[Azerbeidjan]], [[Jerewan]] in [[Armenië]], Larnaca in [[Siprus]], [[München]] in [[Duitsland]], [[Warskou]] in [[Pole]], [[Vilnius]] in [[Litaue]], [[Praag]] in die [[Tsjeggië|Tsjeggiese Republiek]], [[Athene]] in [[Griekeland]], [[Batoemi]] in [[Georgië]], [[Moskou]] ([[Internasionale Lughawe Sjeremetjewo|Sheremetyevo Lughawe]]), [[Jekaterinburg]], [[Sint Petersburg]], [[Kaliningrad]], Nizhnevartovsk, [[Nowosibirsk]], [[Rostof aan die Don]], [[Sotsji|Sosji]] in [[Rusland]] en [[Bisjkek]] in [[Kirgisië]] onderneem.<ref>{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/ua/en/404|title=New Flights from Kiev to Azerbaijan, Armenia, Cyprus, Poland, Lithuania, Czech Republic, Greece, Georgia, Russia, and Kyrgyzstan on flyUIA.com!|website=FlyUIA|archive-url=https://web.archive.org/web/20140429075624/http://www.flyuia.com/enews_landings/landing-page-for-new-routes/en.html|archive-date=29 April 2014}}</ref> Op 25 April 2014 het UIA ononderbroke vlugte vanaf Kiev na [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe]] in [[New York]] begin. <ref name="UIA-NYC">{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/press/news/1658.html?news=1568&category=1|title=UIA opened ticket sales for Kiev – New York non-stop scheduled service|publisher=Ukraine International Airlines|access-date=23 February 2014}}</ref>
In Oktober 2015 is UIA deur die Russiese regering verbied om na Russiese bestemmings te vlieg as 'n reaksie op 'n verbod deur die Oekraïense regering van Russiese lugrederye om na die Oekraïne te vlieg.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2015/oct/25/russia-and-ukraine-suspend-direct-flights-between-countries|title=Russia and Ukraine suspend direct flights between countries|last=Kiev|first=Agence France-Presse in|date=25 October 2015|website=the Guardian}}</ref>
== Bestemmings ==
UIA verbind Oekraïne met meer as 80 bestemmings in [[Europa]], [[Asië]] en die [[Midde-Ooste]], sowel as met New York Stad<ref name="auto13">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv{{mdash}}New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=[[KyivPost]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> en Toronto<ref name="auto3">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> vanaf sy basis by die Boryspil-lughawe, en bedryf ook binnelandse vlugte. UIA onderneem meer as 1000 vlugte per week.<ref>{{Cite web|url=http://www.flyuia.com/rus/about/ukraine-international-airlines/mau/introduction.html|title=Информация о МАУ - Ukraine International Airlines (UIA)|website=www.flyuia.com|language=en|access-date=2017-07-27}}</ref> Ukraine International Airlines (UIA) was gedwing om 'n paar onwillekeurige veranderinge aan sy somer 2019 vlugskedules aan te bring, met verminderde frekwensies en kapasiteit op sommige geselekteerde roetes.<ref>{{Cite web|url=http://www.rusaviainsider.com/b737-max-delays-force-uia-amend-flight-schedules/|title=B737 MAX delays force UIA to amend its flight schedules|date=5 April 2019}}</ref> Alhoewel dit nie amptelik 'n [[Laekosteredery|begrotinglugredery]] is nie, is baie van UIA se wêreldwye vlugte gewild onder reisigers as gevolg van sy lae tariewe, hulle gebruik Boryspil Internasionale Lughawe as 'n vervoersentrum.
=== Kodedeelooreenkomste ===
Ukraine International Airlines het kodedeelooreenkomste met die volgende lugrederye:<ref name="CAPA Ukraine International Airlines profile">{{Cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|title=Profile on Ukraine International Airlines|website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103152716/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|archive-date=2016-11-03|access-date=2016-11-03}}</ref>
== Verwysings ==
[[Kategorie:Lugrederye]]
[[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]
8cttcede00au6rqu7c9o8t0strnev2h
2521048
2521046
2022-08-22T19:08:46Z
Aliwal2012
39067
opruim na vertaling
wikitext
text/x-wiki
'''Ukraine International Airlines PJSC''', dikwels verkort tot '''UIA''' die grootste lugredery van die [[Oekraïne]]<ref>[https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/Contacts.html Contact Ukraine International Airlines]. Ukraine International Airlines.</ref> met sy [[Spil (lughawe)|hoofkern]] by [[Kijif]] se Boryspil Internasionale Lughawe. Dit bedryf binnelandse en internasionale passasiersvlugte en vragdienste na Europa, die Midde-Ooste, die Verenigde State,<ref name="auto12">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> Kanada<ref name="auto2">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> en Asië.
[[Lêer:18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4;_UR-GAD@FRA;01.04.1998_(5618455191).jpg|duimnael| 'n Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-200]] in 1998]]
Die redery is gestig as 'n alternatief vir Ukraine Airlines - 'n oorblyfsel van die Sowjet-era waarin elke land 'n bedryfslugredery gehad het onder finansiële en kommersiële beheer van Aeroflot se hoofkantoor in Moskou totdat die Sowjetunie ontbind is. Die vliegtuie op die grond by elke lughawe het die eiendom van die staat waarin hulle was geword.
Vroeg in 1992 het die destydse minister van lugvaart in die Oekraïne 'n ooreenkoms bereik vir die huur van 2 B37-400's van GPA en die vestiging van 'n nuwe lugredery om te funksioneer volgens "Internasionaal aanvaarbare standaarde van veiligheid, betroubaarheid en diens tussen Oekraïne en Europa.
[[Lêer:Boeing_777-2Q8_(ER)_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg|duimnael| Ukraine International Airlines se eerste [[Boeing 777|Boeing 777-200ER]] is in Februarie 2018 afgelewer]]
[[Lêer:UR-GAN_(2701347282).jpg|duimnael|'n Voormalige Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-300]] wat in 2019 onttrek is]]
In die eerste helfte van 2013 het die lugdiens se verkeer met 60% tot 2 200 000 passasiers gestyg. Volgens die maatskappy se president, Yuri Miroshnikov, het die UIA beplan om dieselfde jaarlikse resultate vir 2013 te behaal.<ref name="МАУ похвасталась2">{{Cite news|date=26 July 2013|script-title=uk:МАУ похвасталась ростом пассажиропотока и планами начать полеты в США|language=uk|work=Korrespondent.net|agency=UNIAN|url=http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha|access-date=15 September 2013|archive-date=7 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107090222/http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha%20|url-status=dead}}</ref> Ook in 2013, as gevolg van die ondergang van mededinger Aerosvit, het UIA nuwe vlugte van die Oekraïne na [[Bakoe]] in [[Azerbeidjan]], [[Jerewan]] in [[Armenië]], Larnaca in [[Siprus]], [[München]] in [[Duitsland]], [[Warskou]] in [[Pole]], [[Vilnius]] in [[Litaue]], [[Praag]] in die [[Tsjeggië|Tsjeggiese Republiek]], [[Athene]] in [[Griekeland]], [[Batoemi]] in [[Georgië]], [[Moskou]] ([[Internasionale Lughawe Sjeremetjewo|Sheremetyevo Lughawe]]), [[Jekaterinburg]], [[Sint Petersburg]], [[Kaliningrad]], Nizhnevartovsk, [[Nowosibirsk]], [[Rostof aan die Don]], [[Sotsji]] in [[Rusland]] en [[Bisjkek]] in [[Kirgisië]] onderneem.<ref>{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/ua/en/404|title=New Flights from Kiev to Azerbaijan, Armenia, Cyprus, Poland, Lithuania, Czech Republic, Greece, Georgia, Russia, and Kyrgyzstan on flyUIA.com!|website=FlyUIA|archive-url=https://web.archive.org/web/20140429075624/http://www.flyuia.com/enews_landings/landing-page-for-new-routes/en.html|archive-date=29 April 2014}}</ref> Op 25 April 2014 het UIA ononderbroke vlugte vanaf Kiev na [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe]] in [[New York]] begin. <ref name="UIA-NYC">{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/press/news/1658.html?news=1568&category=1|title=UIA opened ticket sales for Kiev – New York non-stop scheduled service|publisher=Ukraine International Airlines|access-date=23 February 2014}}</ref>
In Oktober 2015 is UIA deur die Russiese regering verbied om na Russiese bestemmings te vlieg as 'n reaksie op 'n verbod deur die Oekraïense regering van Russiese lugrederye om na die Oekraïne te vlieg.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2015/oct/25/russia-and-ukraine-suspend-direct-flights-between-countries|title=Russia and Ukraine suspend direct flights between countries|last=Kiev|first=Agence France-Presse in|date=25 October 2015|website=the Guardian}}</ref>
== Bestemmings ==
UIA verbind Oekraïne met meer as 80 bestemmings in [[Europa]], [[Asië]] en die [[Midde-Ooste]], sowel as met New York Stad<ref name="auto13">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> en Toronto<ref name="auto3">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> vanaf sy basis by die Boryspil-lughawe, en bedryf ook binnelandse vlugte. UIA onderneem meer as 1000 vlugte per week.<ref>{{Cite web|url=http://www.flyuia.com/rus/about/ukraine-international-airlines/mau/introduction.html|title=Информация о МАУ - Ukraine International Airlines (UIA)|website=www.flyuia.com|language=en|access-date=2017-07-27}}</ref> Ukraine International Airlines (UIA) was gedwing om 'n paar onwillekeurige veranderinge aan sy somer 2019 vlugskedules aan te bring, met verminderde frekwensies en kapasiteit op sommige geselekteerde roetes.<ref>{{Cite web|url=http://www.rusaviainsider.com/b737-max-delays-force-uia-amend-flight-schedules/|title=B737 MAX delays force UIA to amend its flight schedules|date=5 April 2019}}</ref> Alhoewel dit nie amptelik 'n [[Laekosteredery|begrotinglugredery]] is nie, is baie van UIA se wêreldwye vlugte gewild onder reisigers as gevolg van sy lae tariewe, hulle gebruik Boryspil Internasionale Lughawe as 'n vervoersentrum.
== Kodedeelooreenkomste ==
Ukraine International Airlines het kodedeelooreenkomste met die volgende lugrederye:<ref name="CAPA Ukraine International Airlines profile">{{Cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|title=Profile on Ukraine International Airlines|website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103152716/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|archive-date=2016-11-03|access-date=2016-11-03}}</ref>
{{div col|colwidth=20em}}
*Air Astana<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=15 June 2019|title=Ukraine International / Air Astana begins codeshare partnership from June 2019|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/284777/ukraine-international-air-astana-begins-codeshare-partnership-from-june-2019/|access-date=17 June 2019}}</ref>
*[[Air France]]
*Air Moldova
*[[airBaltic]]
*[[Austrian Airlines]]
*Azerbaijan Airlines
*[[EgyptAir]]
*[[Iberia]]
*[[KLM]]
*[[TAP Air Portugal]]<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=10 November 2017|title=TAP Air Portugal / Ukraine International expands codeshare routes in W17|work=Routesonline|url=http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275676/tap-air-portugal-ukraine-international-expands-codeshare-routes-in-w17/|access-date=10 November 2017}}</ref><ref>{{Cite news|last=Liu |first=Jim |date=22 March 2018 |title=TAP Air Portugal expands Ukraine International codeshare in S18|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277773/tap-air-portugal-expands-ukraine-international-codeshare-in-s18/|access-date=22 March 2018}}</ref>
*[[Turkish Airlines]]
{{div col end}}
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
[[Kategorie:Lugrederye]]
m6vbi5luc310y5xfh5hot0v20qlutsh
2521121
2521048
2022-08-23T08:03:00Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
'''Ukraine International Airlines PJSC''', dikwels verkort tot '''UIA''', is die grootste lugredery van die [[Oekraïne]]<ref>[https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/Contacts.html Contact Ukraine International Airlines]. Ukraine International Airlines.</ref> met sy [[Spil (lughawe)|hoofkern]] by [[Kijif]] se Boryspil Internasionale Lughawe. Dit bedryf binnelandse en internasionale passasiersvlugte en vragdienste na Europa, die Midde-Ooste, die Verenigde State,<ref name="auto12">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> Kanada<ref name="auto2">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> en Asië.
[[Lêer:18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4;_UR-GAD@FRA;01.04.1998_(5618455191).jpg|duimnael| 'n Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-200]] in 1998]]
Die redery is gestig as 'n alternatief vir Ukraine Airlines - 'n oorblyfsel van die Sowjet-era waarin elke land 'n bedryfslugredery gehad het onder finansiële en kommersiële beheer van Aeroflot se hoofkantoor in Moskou totdat die Sowjetunie ontbind is. Die vliegtuie op die grond by elke lughawe het die eiendom van die staat waarin hulle was geword.
Vroeg in 1992 het die destydse minister van lugvaart in die Oekraïne 'n ooreenkoms bereik vir die huur van 2 B37-400's van GPA en die vestiging van 'n nuwe lugredery om te funksioneer volgens "internasionaal aanvaarde standaarde van veiligheid, betroubaarheid en diens" tussen Oekraïne en Europa.
[[Lêer:Boeing_777-2Q8_(ER)_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg|duimnael| Ukraine International Airlines se eerste [[Boeing 777|Boeing 777-200ER]] is in Februarie 2018 afgelewer]]
[[Lêer:UR-GAN_(2701347282).jpg|duimnael|'n Voormalige Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-300]] wat in 2019 onttrek is]]
In die eerste helfte van 2013 het die lugdiens se verkeer met 60% tot 2 200 000 passasiers gestyg. Volgens die maatskappy se president, Yuri Miroshnikov, het die UIA beplan om dieselfde jaarlikse resultate vir 2013 te behaal.<ref name="МАУ похвасталась2">{{Cite news|date=26 July 2013|script-title=uk:МАУ похвасталась ростом пассажиропотока и планами начать полеты в США|language=uk|work=Korrespondent.net|agency=UNIAN|url=http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha|access-date=15 September 2013|archive-date=7 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107090222/http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha%20|url-status=dead}}</ref> Ook in 2013, as gevolg van die ondergang van mededinger Aerosvit, het UIA nuwe vlugte van die Oekraïne na [[Bakoe]] in [[Azerbeidjan]], [[Jerewan]] in [[Armenië]], Larnaca in [[Siprus]], [[München]] in [[Duitsland]], [[Warskou]] in [[Pole]], [[Vilnius]] in [[Litaue]], [[Praag]] in die [[Tsjeggië|Tsjeggiese Republiek]], [[Athene]] in [[Griekeland]], [[Batoemi]] in [[Georgië]], [[Moskou]] ([[Internasionale Lughawe Sjeremetjewo|Sheremetyevo Lughawe]]), [[Jekaterinburg]], [[Sint Petersburg]], [[Kaliningrad]], Nizhnevartovsk, [[Nowosibirsk]], [[Rostof aan die Don]], [[Sotsji]] in [[Rusland]] en [[Bisjkek]] in [[Kirgisië]] onderneem.<ref>{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/ua/en/404|title=New Flights from Kiev to Azerbaijan, Armenia, Cyprus, Poland, Lithuania, Czech Republic, Greece, Georgia, Russia, and Kyrgyzstan on flyUIA.com!|website=FlyUIA|archive-url=https://web.archive.org/web/20140429075624/http://www.flyuia.com/enews_landings/landing-page-for-new-routes/en.html|archive-date=29 April 2014}}</ref> Op 25 April 2014 het UIA ononderbroke vlugte vanaf Kiev na [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe]] in [[New York]] begin. <ref name="UIA-NYC">{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/press/news/1658.html?news=1568&category=1|title=UIA opened ticket sales for Kiev – New York non-stop scheduled service|publisher=Ukraine International Airlines|access-date=23 February 2014}}</ref>
In Oktober 2015 is UIA deur die Russiese regering verbied om na Russiese bestemmings te vlieg as 'n reaksie op 'n verbod deur die Oekraïense regering van Russiese lugrederye om na die Oekraïne te vlieg.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2015/oct/25/russia-and-ukraine-suspend-direct-flights-between-countries|title=Russia and Ukraine suspend direct flights between countries|last=Kiev|first=Agence France-Presse in|date=25 October 2015|website=the Guardian}}</ref>
== Bestemmings ==
UIA verbind Oekraïne met meer as 80 bestemmings in [[Europa]], [[Asië]] en die [[Midde-Ooste]], sowel as met New York-stad<ref name="auto13">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> en Toronto<ref name="auto3">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> vanaf sy basis by die Boryspil-lughawe, en bedryf ook binnelandse vlugte. UIA onderneem meer as 1000 vlugte per week.<ref>{{Cite web|url=http://www.flyuia.com/rus/about/ukraine-international-airlines/mau/introduction.html|title=Информация о МАУ - Ukraine International Airlines (UIA)|website=www.flyuia.com|language=en|access-date=2017-07-27}}</ref> Ukraine International Airlines (UIA) was gedwing om 'n paar onwillekeurige veranderinge aan sy somer 2019 vlugskedules aan te bring, met verminderde frekwensies en kapasiteit op sommige geselekteerde roetes.<ref>{{Cite web|url=http://www.rusaviainsider.com/b737-max-delays-force-uia-amend-flight-schedules/|title=B737 MAX delays force UIA to amend its flight schedules|date=5 April 2019}}</ref> Alhoewel dit nie amptelik 'n [[Laekosteredery|begrotinglugredery]] is nie, is baie van UIA se wêreldwye vlugte gewild onder reisigers as gevolg van sy lae tariewe, hulle gebruik Boryspil Internasionale Lughawe as 'n vervoersentrum.
== Kodedeelooreenkomste ==
Ukraine International Airlines het kodedeelooreenkomste met die volgende lugrederye:<ref name="CAPA Ukraine International Airlines profile">{{Cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|title=Profile on Ukraine International Airlines|website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103152716/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|archive-date=2016-11-03|access-date=2016-11-03}}</ref>
{{div col|colwidth=20em}}
*Air Astana<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=15 June 2019|title=Ukraine International / Air Astana begins codeshare partnership from June 2019|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/284777/ukraine-international-air-astana-begins-codeshare-partnership-from-june-2019/|access-date=17 June 2019}}</ref>
*[[Air France]]
*Air Moldova
*[[airBaltic]]
*[[Austrian Airlines]]
*Azerbaijan Airlines
*[[EgyptAir]]
*[[Iberia]]
*[[KLM]]
*[[TAP Air Portugal]]<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=10 November 2017|title=TAP Air Portugal / Ukraine International expands codeshare routes in W17|work=Routesonline|url=http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275676/tap-air-portugal-ukraine-international-expands-codeshare-routes-in-w17/|access-date=10 November 2017}}</ref><ref>{{Cite news|last=Liu |first=Jim |date=22 March 2018 |title=TAP Air Portugal expands Ukraine International codeshare in S18|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277773/tap-air-portugal-expands-ukraine-international-codeshare-in-s18/|access-date=22 March 2018}}</ref>
*[[Turkish Airlines]]
{{div col end}}
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
[[Kategorie:Lugrederye]]
6c0am7vv8f8lb82p0ex26x8k21rz4mu
2521122
2521121
2022-08-23T08:04:29Z
Aliwal2012
39067
wikitext
text/x-wiki
'''Ukraine International Airlines PJSC''', dikwels verkort tot '''UIA''', is die grootste lugredery van die [[Oekraïne]]<ref>[https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/Contacts.html Contact Ukraine International Airlines]. Ukraine International Airlines.</ref> met sy [[Spil (lughawe)|hoofkern]] by [[Kijif]] se Boryspil Internasionale Lughawe. Dit bedryf binnelandse en internasionale passasiersvlugte en vragdienste na Europa, die Midde-Ooste, die Verenigde State,<ref name="auto12">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> Kanada<ref name="auto2">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> en Asië.
[[Lêer:18bg_-_Ukraine_International_Airlines_Boeing_737-2T4;_UR-GAD@FRA;01.04.1998_(5618455191).jpg|duimnael| 'n Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-200]] in 1998]]
Die redery is gestig as 'n alternatief vir Ukraine Airlines - 'n oorblyfsel van die Sowjet-era waarin elke land 'n bedryfslugredery gehad het onder finansiële en kommersiële beheer van Aeroflot se hoofkantoor in Moskou totdat die Sowjetunie ontbind is. Die vliegtuie op die grond by elke lughawe het die eiendom van die staat waarin hulle was geword.
Vroeg in 1992 het die destydse minister van lugvaart in die Oekraïne 'n ooreenkoms bereik vir die huur van 2 B37-400's van GPA en die vestiging van 'n nuwe lugredery om te funksioneer volgens "internasionaal aanvaarde standaarde van veiligheid, betroubaarheid en diens" tussen Oekraïne en Europa.
[[Lêer:Boeing_777-2Q8_(ER)_-_Ukraine_International_Airlines_-_UR-GOA_SA0000118826.jpg|duimnael| Ukraine International Airlines se eerste [[Boeing 777|Boeing 777-200ER]] is in Februarie 2018 afgelewer]]
[[Lêer:UR-GAN_(2701347282).jpg|duimnael|'n Voormalige Ukraine International Airlines [[Boeing 737|Boeing 737-300]] wat in 2019 onttrek is]]
In die eerste helfte van 2013 het die lugdiens se verkeer met 60% tot 2 200 000 passasiers gestyg. Volgens die maatskappy se president, Yuri Miroshnikov, het die UIA beplan om dieselfde jaarlikse resultate vir 2013 te behaal.<ref name="МАУ похвасталась2">{{Cite news|date=26 July 2013|script-title=uk:МАУ похвасталась ростом пассажиропотока и планами начать полеты в США|language=uk|work=Korrespondent.net|agency=UNIAN|url=http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha|access-date=15 September 2013|archive-date=7 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107090222/http://pda.korrespondent.net/business/companies/1585315-mau-pohvastalas-rostom-passazhiropotoka-i-planami-nachat-polety-v-ssha%20|url-status=dead}}</ref> Ook in 2013, as gevolg van die ondergang van mededinger Aerosvit, het UIA nuwe vlugte van die Oekraïne na [[Bakoe]] in [[Azerbeidjan]], [[Jerewan]] in [[Armenië]], Larnaca in [[Siprus]], [[München]] in [[Duitsland]], [[Warskou]] in [[Pole]], [[Vilnius]] in [[Litaue]], [[Praag]] in die [[Tsjeggië|Tsjeggiese Republiek]], [[Athene]] in [[Griekeland]], [[Batoemi]] in [[Georgië]], [[Moskou]] ([[Internasionale Lughawe Sjeremetjewo|Sheremetyevo Lughawe]]), [[Jekaterinburg]], [[Sint Petersburg]], [[Kaliningrad]], Nizhnevartovsk, [[Nowosibirsk]], [[Rostof aan die Don]], [[Sotsji]] in [[Rusland]] en [[Bisjkek]] in [[Kirgisië]] onderneem.<ref>{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/ua/en/404|title=New Flights from Kiev to Azerbaijan, Armenia, Cyprus, Poland, Lithuania, Czech Republic, Greece, Georgia, Russia, and Kyrgyzstan on flyUIA.com!|website=FlyUIA|archive-url=https://web.archive.org/web/20140429075624/http://www.flyuia.com/enews_landings/landing-page-for-new-routes/en.html|archive-date=29 April 2014}}</ref> Op 25 April 2014 het UIA ononderbroke vlugte vanaf Kijif na [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe]] in [[New York]] begin.<ref name="UIA-NYC">{{Cite web|url=https://www.flyuia.com/eng/company/ukraine-international-airlines/press/news/1658.html?news=1568&category=1|title=UIA opened ticket sales for Kiev – New York non-stop scheduled service|publisher=Ukraine International Airlines|access-date=23 February 2014}}</ref>
In Oktober 2015 is UIA deur die Russiese regering verbied om na Russiese bestemmings te vlieg as 'n reaksie op 'n verbod deur die Oekraïense regering van Russiese lugrederye om na die Oekraïne te vlieg.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2015/oct/25/russia-and-ukraine-suspend-direct-flights-between-countries|title=Russia and Ukraine suspend direct flights between countries|last=Kiev|first=Agence France-Presse in|date=25 October 2015|website=the Guardian}}</ref>
== Bestemmings ==
UIA verbind Oekraïne met meer as 80 bestemmings in [[Europa]], [[Asië]] en die [[Midde-Ooste]], sowel as met New York-stad<ref name="auto13">{{Cite news|last1=Koretska|first1=Iana|date=2014-06-06|title=Ukraine International Airlines launches direct Kyiv–New York flights|url=https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|access-date=2022-03-10|work=KyivPost|archive-url=https://web.archive.org/web/20141213012859/https://www.kyivpost.com/content/business/ukraine-international-airlines-launches-direct-kyiv-new-york-city-flights-350928.html|archive-date=2014-12-13|url-status=live|issn=1563-6429|oclc=960875078|lccn=sn97032040|df=dmy-all}}</ref> en Toronto<ref name="auto3">{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=29 November 2017|title=Ukraine International plans Toronto launch in June 2018|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275955/ukraine-international-plans-toronto-launch-in-june-2018/|access-date=29 November 2017}}</ref> vanaf sy basis by die Boryspil-lughawe, en bedryf ook binnelandse vlugte. UIA onderneem meer as 1000 vlugte per week.<ref>{{Cite web|url=http://www.flyuia.com/rus/about/ukraine-international-airlines/mau/introduction.html|title=Информация о МАУ - Ukraine International Airlines (UIA)|website=www.flyuia.com|language=en|access-date=2017-07-27}}</ref> Ukraine International Airlines (UIA) was gedwing om 'n paar onwillekeurige veranderinge aan sy somer 2019 vlugskedules aan te bring, met verminderde frekwensies en kapasiteit op sommige geselekteerde roetes.<ref>{{Cite web|url=http://www.rusaviainsider.com/b737-max-delays-force-uia-amend-flight-schedules/|title=B737 MAX delays force UIA to amend its flight schedules|date=5 April 2019}}</ref> Alhoewel dit nie amptelik 'n [[Laekosteredery|begrotinglugredery]] is nie, is baie van UIA se wêreldwye vlugte gewild onder reisigers as gevolg van sy lae tariewe, hulle gebruik Boryspil Internasionale Lughawe as 'n vervoersentrum.
== Kodedeelooreenkomste ==
Ukraine International Airlines het kodedeelooreenkomste met die volgende lugrederye:<ref name="CAPA Ukraine International Airlines profile">{{Cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|title=Profile on Ukraine International Airlines|website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103152716/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/ukraine-international-airlines-ps|archive-date=2016-11-03|access-date=2016-11-03}}</ref>
{{div col|colwidth=20em}}
*Air Astana<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=15 June 2019|title=Ukraine International / Air Astana begins codeshare partnership from June 2019|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/284777/ukraine-international-air-astana-begins-codeshare-partnership-from-june-2019/|access-date=17 June 2019}}</ref>
*[[Air France]]
*Air Moldova
*[[airBaltic]]
*[[Austrian Airlines]]
*Azerbaijan Airlines
*[[EgyptAir]]
*[[Iberia]]
*[[KLM]]
*[[TAP Air Portugal]]<ref>{{Cite news|last=Liu|first=Jim|date=10 November 2017|title=TAP Air Portugal / Ukraine International expands codeshare routes in W17|work=Routesonline|url=http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275676/tap-air-portugal-ukraine-international-expands-codeshare-routes-in-w17/|access-date=10 November 2017}}</ref><ref>{{Cite news|last=Liu |first=Jim |date=22 March 2018 |title=TAP Air Portugal expands Ukraine International codeshare in S18|work=Routesonline|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277773/tap-air-portugal-expands-ukraine-international-codeshare-in-s18/|access-date=22 March 2018}}</ref>
*[[Turkish Airlines]]
{{div col end}}
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
[[Kategorie:Lugrederye]]
6b98tck14azrpeezsjyulr0b6ak4ls2
Drosanthemum micans
0
393222
2521047
2022-08-22T18:57:24Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
{{skuinse titel}}
{{Spesieboks
| name =
| image =
| image_caption =
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| taxon = Drosanthemum micans
| authority =([[Carolus Linnaeus|L.]]) Schwantes 1927
| synonyms=* ''Mesembryanthemum micans'' <small>L.<small>
}}
'''''Drosanthemum micans''''' is 'n [[vetplant]] in die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[Endemie (ekologie)|endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]], vanaf [[Montagu]] en [[Worcester]] tot by [[Swellendam]], voorkom. Dit het 'n voorkomsgebied van 500 km² en is deel van die [[Renosterveld]]- en [[fynbos]]-[[Bioom|biome]]. Die plant het van sy [[habitat]] afgestaan aan die aanlê van wingerde en die bedreiging bestaan steeds.
== Bronne ==
* [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=170-74 REDLIST Sanbi]
* [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:361707-1 Plants of the World Online]
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Drosanthemum]]
[[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]]
evgowqdkcti7c3hut53huuq5qwqfu98
Bolvormige boeg
0
393223
2521051
2022-08-22T19:18:03Z
Oesjaar
7467
Nuwe artikel!
wikitext
text/x-wiki
'n '''Bolvormige boeg''' is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n skip net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstofdoeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
mng12t2y41ml25ghu70qhving26od02
2521053
2521051
2022-08-22T19:31:39Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
'n '''Bolvormige boeg''' is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstof doeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
hw15k6pr65cekyuo4v2nu7oyz29eesc
2521054
2521053
2022-08-22T19:35:48Z
Oesjaar
7467
Foto bygevoeg
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Brosen bow ship.jpg|duimnael|250px|Die bolvormige boeg van 'n chemikalieë tenker van Jo Tankers]]
'n '''Bolvormige boeg''' is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstof doeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
9h1nnqzxi1kw4d2bgcmo6zmn4a4h02u
2521055
2521054
2022-08-22T19:37:09Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Brosen bow ship.jpg|duimnael|250px|Die bolvormige boeg van 'n chemikalieë tenkskip van Jo Tankers]]
'n '''Bolvormige boeg''' is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstof doeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
k6s1rzegkck12s1guhph9u17rzrq5zy
2521056
2521055
2022-08-22T19:39:16Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Brosen bow ship.jpg|duimnael|250px|Die bolvormige boeg van 'n chemikalieë tenkskip van Jo Tankers]]
'n '''Bolvormige boeg''' (Eng. '''Bulbous bow''') is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstof doeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
k7kihwme9954y4nay792o23uwzwi9jo
2521057
2521056
2022-08-22T19:39:28Z
Oesjaar
7467
Verbeter
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Brosen bow ship.jpg|duimnael|250px|Die bolvormige boeg van 'n chemikalieë tenkskip van Jo Tankers]]
'n '''Bolvormige boeg''' (Eng. '''bulbous bow''') is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn . Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstof doeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstof doeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
af6vxd9bp2z20jabgk58t8510pnjiik
2521059
2521057
2022-08-22T20:13:37Z
Aliwal2012
39067
maak beeld kleiner
wikitext
text/x-wiki
[[Lêer:Brosen bow ship.jpg|duimnael|180px|Die bolvormige boeg van 'n chemikalieë tenkskip van Jo Tankers]]
'n '''Bolvormige boeg''' (Eng. ''bulbous bow'') is 'n boeg wat uitsteek by die voorkant van 'n [[skip]] net onder die waterlyn. Die boeg verander die manier waarop die water om die romp vloei, wat weerstand verminder en sodoende spoed, reikafstand, brandstofdoeltreffendheid en stabiliteit verhoog. Groot skepe met bolvormige boë het gewoonlik twaalf tot vyftien persent beter brandstofdoeltreffendheid as soortgelyke vaartuie daarsonder. 'n Bolvormige boeg verhoog ook die dryfvermoë van die voorste deel en verbeter dus die bestendigheid van die skip tot 'n klein mate.
{{saadjie}}
[[Kategorie:Skeepsbou]]
n3t466jve009w3cwjo1vwbykhchmo61
CEERS-93316
0
393224
2521058
2022-08-22T20:13:30Z
Burgert Behr
2401
Nuwe artikel, besig
wikitext
text/x-wiki
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
8o1fviuh8bwkxy9jlpir13qe81sbnt9
2521063
2521058
2022-08-22T20:27:57Z
Burgert Behr
2401
Besig
wikitext
text/x-wiki
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=arxiv |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="DJM-2008">{{cite web |author=Staff |title=Finding the constellation which contains given sky coordinates |url=http://djm.cc/constellation.html |date=2008 |work=DJM.cc |accessdate=4 August 2022 }}</ref> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram wat spesifiek vir JWRT-beeldstudies ontwerp is. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
s2kbdzy16n42g2y2116b5ptmk6wb3yv
2521065
2521063
2022-08-22T20:54:04Z
Burgert Behr
2401
Besig
wikitext
text/x-wiki
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=arxiv |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="DJM-2008">{{cite web |author=Staff |title=Finding the constellation which contains given sky coordinates |url=http://djm.cc/constellation.html |date=2008 |work=DJM.cc |accessdate=4 August 2022 }}</ref> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram wat spesifiek vir JWRT-beeldstudies ontwerp is. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met z = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
oz83mvlfjjqvnwf1bx5ad64blkiupc3
2521066
2521065
2022-08-22T21:11:50Z
Burgert Behr
2401
Klaar
wikitext
text/x-wiki
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=arxiv |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="DJM-2008">{{cite web |author=Staff |title=Finding the constellation which contains given sky coordinates |url=http://djm.cc/constellation.html |date=2008 |work=DJM.cc |accessdate=4 August 2022 }}</ref> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram wat spesifiek vir JWRT-beeldstudies ontwerp is. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met z = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Opvolg==
Net 'n fotometriese rooiverskuiwing is vir CEERS-93316 bepaal; spektroskopiese opvolgmetings sal nodig wees om die rooiverskuwing te bevestig. Met spektroskopie sal ook die chemiese samestelling, grootte en temperatuur van die stelsel vasgestel kan word.<ref name="LS-20220801" /><ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref>
[[Beeld:EarliestGalaxyCandidates-20220807.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Die moontlik vroegste sterrestelsel, met z=16,7, en die logaritmiese skaal van die heelal.<ref name="ALMA-20220407">{{cite news |last1=Lira |first1=Nicolás |last2=Iono |first2=Daisuke |last3=Oliver |first3=Amy c. |last4=Ferreira |first4=Bárbara |title=Astronomers Detect Most Distant Galaxy Candidate Yet - Updated by Dr. Dennis Bogdan |url=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ |date=7 August 2022 |work=Atacama Large Millimeter Array |accessdate=7 August 2022 }}</ref></div>]]
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
* [https://ceers.github.io/ CEERS-webtuiste]
* [https://www.ed.ac.uk/sites/default/files/styles/landscape_breakpoints_theme_uoe_tv_1x/public/thumbnails/image/20220729_161756.jpg FOTO: CEERS-93316] (1 Augustus 2022)
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
[[Kategorie:Veewagter (sterrebeeld)]]
mf79kkyb3ovu8wethav4hb56l0fa6sj
2521067
2521066
2022-08-22T21:14:13Z
Burgert Behr
2401
wikitext
text/x-wiki
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=arxiv |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="DJM-2008">{{cite web |author=Staff |title=Finding the constellation which contains given sky coordinates |url=http://djm.cc/constellation.html |date=2008 |work=DJM.cc |accessdate=4 August 2022 }}</ref> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram wat spesifiek vir JWRT-beeldstudies ontwerp is. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met z = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Opvolg==
Net 'n fotometriese rooiverskuiwing is vir CEERS-93316 bepaal; spektroskopiese opvolgmetings sal nodig wees om die rooiverskuwing te bevestig. Met spektroskopie sal ook die chemiese samestelling, grootte en temperatuur van die stelsel vasgestel kan word.<ref name="LS-20220801" /><ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref>
[[Beeld:EarliestGalaxyCandidates-20220807.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Die moontlik vroegste sterrestelsel, met z=16,7, en die logaritmiese skaal van die heelal.<ref name="ALMA-20220407">{{cite news |last1=Lira |first1=Nicolás |last2=Iono |first2=Daisuke |last3=Oliver |first3=Amy c. |last4=Ferreira |first4=Bárbara |title=Astronomers Detect Most Distant Galaxy Candidate Yet - Updated by Dr. Dennis Bogdan |url=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ |date=7 August 2022 |work=Atacama Large Millimeter Array |accessdate=7 August 2022 }}</ref></div>]]
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
* [https://ceers.github.io/ CEERS-webtuiste]
* [https://www.ed.ac.uk/sites/default/files/styles/landscape_breakpoints_theme_uoe_tv_1x/public/thumbnails/image/20220729_161756.jpg FOTO: CEERS-93316] (1 Augustus 2022)
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Lug3|14|19|39.48|+|52|56|34.92|34684000000}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
[[Kategorie:Veewagter (sterrebeeld)]]
mzx6kmgwh07c20qw4foay1z3ck6s36p
2521076
2521067
2022-08-22T21:29:52Z
Burgert Behr
2401
Kassie
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas sterrestelsel
| naam= CEERS-93316<ref name="ARX-20220725" />
| beeld= Boötes IAU.svg
| onderskrif= Die ligging van die sterrestelsel CEERS-93316 aan die bokant en net regs van die middel van die sterrebeeld Veewagter.
| soort=
| sterrebeeld= [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]]<ref name="ARX-20220725table5" />
| messier=
| tipe=
| RK= {{RK|14|19|39.48}}<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
| Dek= {{Dek|52|56|34.92}}<ref name="ARX-20220725table5" />
| magnitude=
| skynmagnitude=
| absolute magnitude=
| afstand= ≈34,684 miljard (huidige eiebeweging)
| ouderdom=
| grootte=
| sterre=
| rooiverskuiwing= {{val|16.74|0.17|-0.31}}<ref name="ARX-20220725table5" /><ref name="BBC-20220726" /><ref name="UT-20220802" />
| kenmerke=
| massa=
| name=
}}
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat z = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5"/> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram wat spesifiek vir JWRT-beeldstudies ontwerp is. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met z = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Opvolg==
Net 'n fotometriese rooiverskuiwing is vir CEERS-93316 bepaal; spektroskopiese opvolgmetings sal nodig wees om die rooiverskuwing te bevestig. Met spektroskopie sal ook die chemiese samestelling, grootte en temperatuur van die stelsel vasgestel kan word.<ref name="LS-20220801" /><ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref>
[[Beeld:EarliestGalaxyCandidates-20220807.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Die moontlik vroegste sterrestelsel, met z=16,7, en die logaritmiese skaal van die heelal.<ref name="ALMA-20220407">{{cite news |last1=Lira |first1=Nicolás |last2=Iono |first2=Daisuke |last3=Oliver |first3=Amy c. |last4=Ferreira |first4=Bárbara |title=Astronomers Detect Most Distant Galaxy Candidate Yet - Updated by Dr. Dennis Bogdan |url=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ |date=7 August 2022 |work=Atacama Large Millimeter Array |accessdate=7 August 2022 }}</ref></div>]]
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
* [https://ceers.github.io/ CEERS-webtuiste]
* [https://www.ed.ac.uk/sites/default/files/styles/landscape_breakpoints_theme_uoe_tv_1x/public/thumbnails/image/20220729_161756.jpg FOTO: CEERS-93316] (1 Augustus 2022)
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Lug3|14|19|39.48|+|52|56|34.92|34684000000}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
[[Kategorie:Veewagter (sterrebeeld)]]
54you576owyfon61xypmvrpciwwkwdu
2521110
2521076
2022-08-23T07:20:33Z
Burgert Behr
2401
''z''
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas sterrestelsel
| naam= CEERS-93316<ref name="ARX-20220725" />
| beeld= Boötes IAU.svg
| onderskrif= Die ligging van die sterrestelsel CEERS-93316 aan die bokant en net regs van die middel van die sterrebeeld Veewagter.
| soort=
| sterrebeeld= [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]]<ref name="ARX-20220725table5" />
| messier=
| tipe=
| RK= {{RK|14|19|39.48}}<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
| Dek= {{Dek|52|56|34.92}}<ref name="ARX-20220725table5" />
| magnitude=
| skynmagnitude=
| absolute magnitude=
| afstand= ≈34,684 miljard (huidige eiebeweging)
| ouderdom=
| grootte=
| sterre=
| rooiverskuiwing= {{val|16.74|0.17|-0.31}}<ref name="ARX-20220725table5" /><ref name="BBC-20220726" /><ref name="UT-20220802" />
| kenmerke=
| massa=
| name=
}}
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat ''z'' = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5"/> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram spesifiek vir JWRT-beeldstudies. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met ''z'' = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Opvolg==
Net 'n fotometriese rooiverskuiwing is vir CEERS-93316 bepaal; spektroskopiese opvolgmetings sal nodig wees om die rooiverskuwing te bevestig. Met spektroskopie sal ook die chemiese samestelling, grootte en temperatuur van die stelsel vasgestel kan word.<ref name="LS-20220801" /><ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref>
[[Beeld:EarliestGalaxyCandidates-20220807.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Die moontlik vroegste sterrestelsel, met ''z''=16,7, en die logaritmiese skaal van die heelal.<ref name="ALMA-20220407">{{cite news |last1=Lira |first1=Nicolás |last2=Iono |first2=Daisuke |last3=Oliver |first3=Amy c. |last4=Ferreira |first4=Bárbara |title=Astronomers Detect Most Distant Galaxy Candidate Yet - Updated by Dr. Dennis Bogdan |url=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ |date=7 August 2022 |work=Atacama Large Millimeter Array |accessdate=7 August 2022 }}</ref></div>]]
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
* [https://ceers.github.io/ CEERS-webtuiste]
* [https://www.ed.ac.uk/sites/default/files/styles/landscape_breakpoints_theme_uoe_tv_1x/public/thumbnails/image/20220729_161756.jpg FOTO: CEERS-93316] (1 Augustus 2022)
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Lug3|14|19|39.48|+|52|56|34.92|34684000000}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
[[Kategorie:Veewagter (sterrebeeld)]]
knejpcti6pohavq9dmjde2syjtsqqpw
2521125
2521110
2022-08-23T08:11:30Z
Burgert Behr
2401
Afrikaanse skets
wikitext
text/x-wiki
{{Inligtingskas sterrestelsel
| naam= CEERS-93316<ref name="ARX-20220725" />
| beeld= Boötes IAU.svg
| onderskrif= Die ligging van die sterrestelsel CEERS-93316 aan die bokant en net regs van die middel van die sterrebeeld Veewagter.
| soort=
| sterrebeeld= [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]]<ref name="ARX-20220725table5" />
| messier=
| tipe=
| RK= {{RK|14|19|39.48}}<ref name="ARX-20220725table5">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging - PAGE 9, TABLE 5 |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
| Dek= {{Dek|52|56|34.92}}<ref name="ARX-20220725table5" />
| magnitude=
| skynmagnitude=
| absolute magnitude=
| afstand= ≈34,684 miljard (huidige eiebeweging)
| ouderdom=
| grootte=
| sterre=
| rooiverskuiwing= {{val|16.74|0.17|-0.31}}<ref name="ARX-20220725table5" /><ref name="BBC-20220726" /><ref name="UT-20220802" />
| kenmerke=
| massa=
| name=
}}
'''CEERS-93316''' is 'n kandidaat vir 'n sterrestelsel met 'n groot [[rooiverskuiwing]]; dit word geraam op sowat ''z'' = 16,7, wat ooreenstem met 235,8 miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="KEMP-2022">{{cite web |last=Kempner |first=Joshua |title=KEMPNER Cosmology Calculator |url=https://www.kempner.net/cosmic.php |date=2022 |work=Kempner.net |accessdate=6 August 2022 }} KEMP Cosmology Calculator - Set H<sub>0</sub>=67.4 and Omega<sub>M</sub>=0.315 (see Table/Planck2018 at "Parameters")</ref><ref name="EDIN-20220801">{{cite news |author=Staff |title=Edinburgh astronomers find most distant galaxy - Early data from a new space telescope has enabled Edinburgh astronomers to locate the most distant galaxy ever found.|url=https://www.ed.ac.uk/news/2022/edinburgh-astronomers-find-most-distant-galaxy |date=1 August 2022 |work=University of Edinburgh |accessdate=6 August 2022 }}</ref><ref name="SA-20220805">{{cite news |last=Starr |first=Michelle |title=Astronomers Say They've Found The Most Distant Galaxy Ever Observed |url=https://www.sciencealert.com/we-may-have-a-new-new-record-for-the-most-distant-known-galaxy |date=5 August 2022 |work=ScienceAlert |accessdate=8 August 2022 }}</ref> As dit bevestig word, sal dit een van die vroegste en verste sterrestelsels wees wat sover bekend waargeneem is.<ref name="ARX-20220725">{{cite journal|author=Donnan, C.T. |display-authors=et al. |title=The evolution of the galaxy UV luminosity function at redshifts z ~ 8-15 from deep JWST and ground-based near-infrared imaging |url=https://arxiv.org/pdf/2207.12356.pdf |date=25 July 2022 |journal=[[arxiv]] |arxiv=2207.12356 |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="BBC-20220726">{{cite news |last=Amos |first=Jonathan |title=Scottish astronomers push James Webb deeper back in time |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-62311562 |date=26 July 2022 |work=[[BBC News]] |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
CEERS-93316 sal 'n ligreisafstand (terugkyktyd) van 13,5512 miljard jaar hê en, vanweë die [[uitdying van die heelal]], 'n huidige [[eiebeweging]] van 34,684 miljard [[ligjare]].<ref name="NA-20220803">{{cite news |last=Irving |first=Michael |title=James Webb keeps breaking records for most distant galaxies ever seen |url=https://newatlas.com/space/james-webb-most-distant-galaxies-record/ |date=3 August 2022 |work=New Atlas |accessdate=4 August 2022 }}</ref><ref name="NN-20220802">{{cite news |author=Staff |title=James Webb Space Telescope helps identify most distant galaxy known |url=https://www.news9live.com/science/james-webb-space-telescope-used-to-identify-most-distant-galaxy-known-186445 |date=2 August 2022 |work=News Nine |accessdate=4 August 2022 }}</ref>
==Ontdekking==
Die sterrestelsel (met [[Regte klimming|RK]] 14:19:39.48 en [[deklinasie|DEK]] +52:56:34.92) is in die sterrebeeld [[Veewagter (sterrebeeld)|Veewagter]],<ref name="ARX-20220725table5"/> en is in Julie 2022 deur die CEERS-beeldwaarnemingsprogram ontdek met behulp van die nabyinfrarooikamera van die [[James Webb-ruimteteleskoop]] (JWRT).<ref name="ARX-20220725" /><ref name="BBC-20220726" /> CEERS staan vir "Cosmic Evolution Early Release Science Survey" en is 'n diep-en-wyeveldruimteopnameprogram spesifiek vir JWRT-beeldstudies. Dit is deur die CEERS Collaboration ontwerp.<ref name="UT-20220802">{{cite news |last=Tognetti |first=Laurence |title=The record for the farthest galaxy was just broken again, now just 250 million years after the Big Bang |url=https://www.universetoday.com/156987/the-record-for-the-farthest-galaxy-just-got-broken-again-now-just-250-million-years-after-the-big-bang/ |date=2 August 2022 |work=Universe Today |accessdate=3 August 2022 }}</ref><ref name="LS-20220801">{{cite news |last=Turner |first=Ben |title=Webb space telescope has just imaged another most-distant galaxy, breaking its record after a week |url=https://www.livescience.com/james-webb-images-most-distant-galaxy-again |date=1 August 2022 |work=Live Science |accessdate=3 August 2022 }}</ref>
Volgens die sterrekundige dr. Rebecca Bowler, 'n medeskrywer van die ontdekkingstudie, is die vonds van 'n kandidaatsterrestelsel met ''z'' = 16,7 'n "wonderlike gevoel – ons het dit nie uit die vroeë data verwag nie ... Ná die Oerknal het die heelal 'n tydperk binnegegaan wat as die [[Chronologie_van_die_heelal#"Donker eeue"|"donker eeue"]] bekend staan, 'n tyd voordat daar enige sterre was ... Die resultate van [CEERS-93316] voer waarnemings terug na 'n tyd toe ons dink die heel eerste sterrestelsels wat bestaan het, gevorm is. Ons het reeds meer sterrestelsels in die baie vroeë heelal ontdek as wat rekenaarsimulasies voorspel het; daar is dus duidelik 'n klomp vrae oor hoe en wanneer die eerste sterre en sterrestelsels gevorm het.”<ref name="UT-20220802" />
Die hipotese onder sterrekundiges is dat die eerste sterre sowat 100 miljoen jaar ná die Groot Knal uit wolke ineenstortende gas ontstaan het en meestal ligte [[element]]e bevat het, soos [[waterstof]] en [[helium]].<ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref> Later het hierdie oersterre in [[supernova]]s ontplof om swaarder elemente te vorm, soos [[suurstof]], [[lood]] en [[goud]].<ref name="LS-20220801" />
==Opvolg==
Net 'n fotometriese rooiverskuiwing is vir CEERS-93316 bepaal; spektroskopiese opvolgmetings sal nodig wees om die rooiverskuwing te bevestig. Met spektroskopie sal ook die chemiese samestelling, grootte en temperatuur van die stelsel vasgestel kan word.<ref name="LS-20220801" /><ref name="SCI-20220809">{{cite journal |last=Clery |first=Daniel |title=Webb telescope reveals unpredicted bounty of bright galaxies in early universe - Star formation after the big bang appears much faster than models had forecast |url=https://www.science.org/content/article/webb-telescope-reveals-unpredicted-bounty-bright-galaxies-early-universe |date=9 August 2022 |journal=Science |doi=10.1126/science.ade3381 |accessdate=11 August 2022 }}</ref>
[[Beeld:Vroegstesterrestelsel-kandidaat.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Die moontlik vroegste sterrestelsel, met ''z''=16,7, en die logaritmiese skaal van die heelal.<ref name="ALMA-20220407">{{cite news |last1=Lira |first1=Nicolás |last2=Iono |first2=Daisuke |last3=Oliver |first3=Amy c. |last4=Ferreira |first4=Bárbara |title=Astronomers Detect Most Distant Galaxy Candidate Yet - Updated by Dr. Dennis Bogdan |url=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ |date=7 August 2022 |work=Atacama Large Millimeter Array |accessdate=7 August 2022 }}</ref></div>]]
==Verwysings==
{{Verwysings|3}}
==Skakels==
* [https://ceers.github.io/ CEERS-webtuiste]
* [https://www.ed.ac.uk/sites/default/files/styles/landscape_breakpoints_theme_uoe_tv_1x/public/thumbnails/image/20220729_161756.jpg FOTO: CEERS-93316] (1 Augustus 2022)
{{vertaaluit| taalafk = en | il = CEERS-93316}}
{{Lug3|14|19|39.48|+|52|56|34.92|34684000000}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
[[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop]]
[[Kategorie:Veewagter (sterrebeeld)]]
3m21ktbhpfp8lsdacj9zpkd5wl4n0ad
Kategorie:Mere in Frankryk
14
393225
2521061
2022-08-22T20:15:46Z
Karel Anthonissen
317
Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}} [[Kategorie:Geografie van Frankryk]] [[Kategorie:Mere in Europa|Frankryk]] [[Kategorie:Mere volgens land|Frankryk]]'
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Geografie van Frankryk]]
[[Kategorie:Mere in Europa|Frankryk]]
[[Kategorie:Mere volgens land|Frankryk]]
p41xe0b56s8n1ghts12t3zh1f4iw8a1
2521062
2521061
2022-08-22T20:17:10Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Landvorme van Frankryk]]
[[Kategorie:Mere in Europa|Frankryk]]
[[Kategorie:Mere volgens land|Frankryk]]
kf00u0jo99j5iwmegwdmnk839pk1afi
Kategorie:Landvorme van Nederland
14
393226
2521069
2022-08-22T21:18:48Z
Karel Anthonissen
317
Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}} [[Kategorie:Geografie van Nederland]] [[Kategorie:Natuur in Nederland]] [[Kategorie:Landvorme van Europa|Nederland]] [[Kategorie:Landvorme volgens land|Nederland]]'
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Geografie van Nederland]]
[[Kategorie:Natuur in Nederland]]
[[Kategorie:Landvorme van Europa|Nederland]]
[[Kategorie:Landvorme volgens land|Nederland]]
2sjmge28q65j6c364ef9flctg2swajr
Kategorie:Natuur in Nederland
14
393227
2521070
2022-08-22T21:20:30Z
Karel Anthonissen
317
Nuwe bladsy geskep met '{{Broodkrummels}} [[Kategorie:Nederland]] [[Kategorie:Natuur in Europa|Nederland]] [[Kategorie:Natuur volgens land|Nederland]]'
wikitext
text/x-wiki
{{Broodkrummels}}
[[Kategorie:Nederland]]
[[Kategorie:Natuur in Europa|Nederland]]
[[Kategorie:Natuur volgens land|Nederland]]
jxy7bcol5fg7zmft14rt7dg9c43oalh
Kategorie:Suid-Nederlanders (voor 1830)
14
393228
2521088
2022-08-22T22:09:28Z
Karel Anthonissen
317
Nuwe bladsy geskep met '{{broodkrummels}} [[Kategorie:Nederlanders| ]] [[Kategorie:Belge| ]]'
wikitext
text/x-wiki
{{broodkrummels}}
[[Kategorie:Nederlanders| ]]
[[Kategorie:Belge| ]]
regzhxkr2tryaowrtqyjpovrn2ggmcz
2521089
2521088
2022-08-22T22:10:23Z
Karel Anthonissen
317
wikitext
text/x-wiki
{{broodkrummels}}
[[Kategorie:Nederlanders| ]]
[[Kategorie:Belge|*]]
b28r9g0b8usdtiln4ds5jec0qgt9mjx
Gebruikerbespreking:Fervent Attack
3
393231
2521109
2022-08-23T05:07:31Z
MdsShakil
132166
MdsShakil het bladsy [[Gebruikerbespreking:Fervent Attack]] na [[Gebruikerbespreking:Irkham Mahfudh]] oor 'n aanstuur geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/Fervent Attack|Fervent Attack]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/Irkham Mahfudh|Irkham Mahfudh]]"
wikitext
text/x-wiki
#AANSTUUR [[Gebruikerbespreking:Irkham Mahfudh]]
ewyvpygo3e8hqqswuj1yx58b34l5cwo
Gebruiker:Josefskleed
2
393232
2521112
2022-08-23T07:43:16Z
Oesjaar
7467
Vertel ons van jouself!
wikitext
text/x-wiki
Vertel ons van jouself!
84qbmu2rixijgnyzciy3g2t62t9c60m
Gebruikerbespreking:Josefskleed
3
393233
2521113
2022-08-23T07:45:20Z
Oesjaar
7467
/* Welkom! */ nuwe afdeling
wikitext
text/x-wiki
== Welkom! ==
{{welkom}}
Welkom hier by ons! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:45, 23 Augustus 2022 (UTC)
oziunl9m62g3k526nqaw8380rm6hilb
2521115
2521113
2022-08-23T07:47:29Z
Josefskleed
153150
/* Welkom! */ Reply
wikitext
text/x-wiki
== Welkom! ==
{{welkom}}
Welkom hier by ons! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:45, 23 Augustus 2022 (UTC)
:Dankie! [[Gebruiker:Josefskleed|Josefskleed]] ([[Gebruikerbespreking:Josefskleed|kontak]]) 07:47, 23 Augustus 2022 (UTC)
ex0fh9z8yaylry8vg9uifhm4uxx6u8z
Lêer:Vroegstesterrestelsel-kandidaat.jpg
6
393234
2521124
2022-08-23T08:10:27Z
Burgert Behr
2401
{{Beeldinligting
|beskrywing=Kandidaat vir vroegste sterrestelsel afgeneem en die geskiedenis van die heelal
|bron=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ (image link); sien ook https://alma-telescope.jp/en/news/most-distant-galaxy-202204 - and - https://www.almaobservatory.org/wp-content/uploads/2022/04/imgEN-scaled.jpeg
|datum=7 Augustus 2022
|daarsteller=[[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] (vertaal)
|outeur=Harikane et al....
wikitext
text/x-wiki
== Opsomming ==
{{Beeldinligting
|beskrywing=Kandidaat vir vroegste sterrestelsel afgeneem en die geskiedenis van die heelal
|bron=https://www.almaobservatory.org/en/press-releases/astronomers-detect-most-distant-galaxy-candidate-yet/ (image link); sien ook https://alma-telescope.jp/en/news/most-distant-galaxy-202204 - and - https://www.almaobservatory.org/wp-content/uploads/2022/04/imgEN-scaled.jpeg
|datum=7 Augustus 2022
|daarsteller=[[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] (vertaal)
|outeur=Harikane et al., NASA, ESA en P. Oesch (Yale-universiteit)
|ander_weergawes=
}}
<!-- VERPLIG: Moenie vergeet om n lisensie te kies ASOOK n bron EN n outeur in te vul nie! -->
[[Kategorie:Sterrestelsels]]
== Lisensiëring ==
{{cc-by-sa-2.5}}
2fiaw00xyzxww1sxpxe8oasles95ozi
Laerskool Louis Leipoldt
0
393235
2521139
2022-08-23T11:50:19Z
Marinusuys
149318
Nuwe blad is geskep wat nie al reeds op die wikibl bestaan nie.
wikitext
text/x-wiki
'''Laerskool Louis Leipoldt''' is 'n Afrikaansmedium-[[laerskool]] in Lyttelton-manor, [[Centurion]], Suid-Afrika. Die skool is vernoem na [[C. Louis Leipoldt]] - die Afrikaanse skrywer, dokter en dramaturg.
Die skool se missie is: "Om as rolmodel die kind se karakter te ontwikkel deur kwaliteit onderrig en waardes die kind in Afrikaans, as moedertaal, te begelei op 'n pad na sukses en selfverwesenliking on 'n verskil te maak".<ref>https://louisleipoldt.co.za/meer-oor-ons-skool/</ref>
Van die sportaktiwiteite wat by die skool aanbied word is: [[atletiek]], [[netbal]], landloop, [[hokkie]], [[krieket]], mini-netbal, [[rugby]], Bulletjie rugby, [[tennis]], [[sagtebal]] en BEV-krieket.
Van die kultuuraktiwiteite wat by die skool aangebied word is: [[Voortrekkers]], koor: junior & senior , [[musiekblyspel]], orators, redenaars , Pretpraat, kunswedstryd, kultuurfees spreekkoor, redaksie – skoolblad, entrepreneursdag Gr 7, Spelling Bee, Woordspel en Centurion Kunstefees.
== Geskiedenis ==
Die Laerskool Louis Leipoldt was oorspronklik gehuisves in 'n [[NG Kerk|NG kerk]] (Burgerlaan) vanaf Januarie 1948, nadat toestemming verkry is van die Onderwysdepartement in 1947. Mnr D. J. Malan was die eerste amptelike hoof van die skool. Die skoolsaal is ook na Mnr D. J Malan vernoem.
Bouwerk het aan die nuwe skoolgebou begin op 21 Februarie 1951. Op 2 Oktober 1951 word dele van die nuwe skoolgebou betrek.
Die huidige skool word amptelik in ontvangs geneem op 8 Oktober 1952.<ref>https://louisleipoldt.co.za/meer-oor-ons-skool/</ref>
Die borsbeeld van Louis Leipoldt is te sien in die skoolsaal. Dit was op 28 September 1967 onthul deur die direkteur van onderwys, Mnr A. J. Koen. Die borsbeeld is geskep deur J. Steynberg
== Skoollied ==
Die skoollied is geskryf deur Mnr G. Olivier en getoonset deur Mnr Hoffman wat ook 'n musiekonderwyser by die skool was.
{| class="wikitable"
|Ons het ‘n digtersvriend gehad
Wat uit ons ryke blommeskat
Vir ons ‘n Lentelied kon sing
Wat lewenskrag vir ons kom bring.
Ons huldig hom vir daardie sang
wat ons met Lenteharte ontvang:
In al ons werk… in elke kring
Sal ons die Lenteblydskap bring.
Refrein:
In hierdie gees het ons besluit
Ons werk, ons dien – niks sal ons stuit!
By Louis Leipoldt wil ons leer
Hoe ons n volk kan bou met eer.
|}
fkphjj7upqyy8k84477yeg1qqj4sopf