Wikipedia alswiki https://als.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Houptsyte MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Medium Spezial Diskussion Benutzer Benutzer Diskussion Wikipedia Wikipedia Diskussion Datei Datei Diskussion MediaWiki MediaWiki Diskussion Vorlage Vorlage Diskussion Hilfe Hilfe Diskussion Kategorie Kategorie Diskussion Portal Portal Diskussion Buech Buech Diskussion Wort Wort Diskussion Text Text Diskussion Spruch Spruch Diskussion Nochricht Nochricht Diskussion TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion Wort:Houptsyte 104 17815 1017092 869325 2022-07-30T04:24:24Z 181.176.69.50 Golla Tio Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Tio Tio Ivan Tia Tio Tio Ivan Tia Jesus Tio Tio Ivan Jesus Tio Tio Tio Tio Tia Tia Tia Tio Tio Tia Tia Tio Zeta Ivan Tio Tia Tia Jesus querevalunitzy Tio Tio Ivan Jesus Tia Jesus Tia Jesus Tia Tia Tia Tio Zeta Ivan Tia Jesus wikitext text/x-wiki Zeta Chocho Mar chard querevalunitzy bel Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Tia Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus querevalunitzy Tia Jesus Zeta Ivan Jesus querevalunitzy Tia Jesus querevalunitzy Tia Jesus Tio Tio Tio Tio Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus querevalunitzy Tio Tio Zeta Ivan Jesus Zeta Ivan Jesus querevalunitzy Tia Jesus Tia Tio Tio Zeta Tio Tio Tio Tio Zeta Ivan Jesus Zeta Tio Tio Zeta Tia Jesus querevalunitzy Tio Tio Tio Tio Zeta Tio Tia Jesus querevalunitzy Tia Jesus Zeta Tia Jesus querevalunitzy Tio Zeta Ivan Jesus Tio to == Wortschatz == * [[Liste Alemannischer Wörterbücher|Lischt vu alemannische Werterbiecher]] * [[Wort:Mülhauser Wortschatz|Wortschàtz vu Milhüüsa]] * [[Wort:Opfinger Wortschatz|Wortschatz vu Obfige]] * [[Wort:Wörterbuch der elsässischen Mundarten|Wörterbuch der elsässischen Mundarten]] * [[Wort:Alemannisch-Französisch|Wörterbuech Alemannisch-Französisch]] * [[Wort:Schwäbische Vokabeln|Schwäbische Vokabeln]] * [[Wort:Grundwortschatz 500|Grundwortschatz 500]] * [[Wort:Alemannischer Grundwortschatz|Alemannische Grundwortschatz]] * [[Wort:Französische Wörter im Elsässischen|Franzeescha Wärter im Elsassischa]] * [[Wort:Typische alemannische Wörter|Typischa àlemànnischa Wärter]] * [[Wort:Wortliste Allgäuerisch - Deutsch|Wortlischt Allgaisch - Dytsch]] * [[Wort:Wortliste Vorarlbergisch - Deutsch|Wortlischt Vorarlbergisch - Dytsch]] * [[Wort:Verschiedenes|Verschidnigs]] == Näme == * [[Alemannische Tiernamen|Alemannischi Diernämme]] * [[Alemannische Pflanzennamen|Alemannischi Pflanzenämme]] * [[Alemannische Pilznamen|Alemannischi Pilznämme]] * [[Alemannische Ortsnamen|Alemannischi Ortsnämme]] <small>S alemannisch Werterbuech (Wiktionary) git s syt em 26. Septämber 2004.</small> {{Navigationsleiste Alemannische Nebenprojekte}} [[Kategorie:Wikipedia:Wort|!]] [[af:wikt:Tuisblad]] [[br:wikt:Degemer]] [[co:wikt:Pagina maestra]] [[cy:wikt:Hafan]] [[da:wikt:Forside]] [[de:wikt:Wiktionary:Hauptseite]] [[en:wikt:Main Page]] [[fr:wikt:Page_d%27accueil]] [[fo:wikt:Fors%C3%AD%C3%B0a]] [[fy:wikt:Wikiwurdboek:Haadside]] [[ga:wikt:Pr%C3%ADomhleathanach]] [[gd:wikt:Duille_M%C3%B2r]] [[gv:wikt:Ard-ghuillag]] [[hsb:wikt:Hłowna strona]] [[is:wikt:Wikiorðabók:Forsíða]] [[kw:wikt:Folen dre]] [[lb:wikt:Haaptsäit]] [[li:wikt:Wiktionair:Veurblaad]] [[nl:wikt:Hoofdpagina]] [[no:wikt:Wiktionary:Hovedside]] [[nn:wikt:Hovudside]] [[oc:wikt:Wikiccionari:Pagina d'acuèlh]] [[sv:wikt:Huvudsida]] mb2crkujqq95bwqhlb5qn1koll6lg0s 1017093 1017092 2022-07-30T05:45:34Z Mathieu Kappler 76078 D Änderig 1017092 vom [[Spezial:Beiträge/181.176.69.50|181.176.69.50]] ([[Benutzer Diskussion:181.176.69.50|Diskussion]]) isch ruckgängig gmacht worre. wikitext text/x-wiki <div style="background-color: #ccccff; border: 1px solid #9999ff; padding:1em; text-align: center; margin-top: 6px; font-size: 110%;"> [[Datei:Wiktionary-logo-portal.svg|left|100px]] [[Datei:Wiktsister en.png|right|80px|Logo]] <big>'''Willkumme bim alemannische Werterbuech (Wiktionary)'''</big> S alemannische Wiktionary isch e Werterbuech vu dr [[Alemannisch|alemannische Dialäkt]]. </div> == Wortschatz == * [[Liste Alemannischer Wörterbücher|Lischt vu alemannische Werterbiecher]] * [[Wort:Mülhauser Wortschatz|Wortschàtz vu Milhüüsa]] * [[Wort:Opfinger Wortschatz|Wortschatz vu Obfige]] * [[Wort:Wörterbuch der elsässischen Mundarten|Wörterbuch der elsässischen Mundarten]] * [[Wort:Alemannisch-Französisch|Wörterbuech Alemannisch-Französisch]] * [[Wort:Schwäbische Vokabeln|Schwäbische Vokabeln]] * [[Wort:Grundwortschatz 500|Grundwortschatz 500]] * [[Wort:Alemannischer Grundwortschatz|Alemannische Grundwortschatz]] * [[Wort:Französische Wörter im Elsässischen|Franzeescha Wärter im Elsassischa]] * [[Wort:Typische alemannische Wörter|Typischa àlemànnischa Wärter]] * [[Wort:Wortliste Allgäuerisch - Deutsch|Wortlischt Allgaisch - Dytsch]] * [[Wort:Wortliste Vorarlbergisch - Deutsch|Wortlischt Vorarlbergisch - Dytsch]] * [[Wort:Verschiedenes|Verschidnigs]] == Näme == * [[Alemannische Tiernamen|Alemannischi Diernämme]] * [[Alemannische Pflanzennamen|Alemannischi Pflanzenämme]] * [[Alemannische Pilznamen|Alemannischi Pilznämme]] * [[Alemannische Ortsnamen|Alemannischi Ortsnämme]] <small>S alemannisch Werterbuech (Wiktionary) git s syt em 26. Septämber 2004.</small> {{Navigationsleiste Alemannische Nebenprojekte}} [[Kategorie:Wikipedia:Wort|!]] [[af:wikt:Tuisblad]] [[br:wikt:Degemer]] [[co:wikt:Pagina maestra]] [[cy:wikt:Hafan]] [[da:wikt:Forside]] [[de:wikt:Wiktionary:Hauptseite]] [[en:wikt:Main Page]] [[fr:wikt:Page_d%27accueil]] [[fo:wikt:Fors%C3%AD%C3%B0a]] [[fy:wikt:Wikiwurdboek:Haadside]] [[ga:wikt:Pr%C3%ADomhleathanach]] [[gd:wikt:Duille_M%C3%B2r]] [[gv:wikt:Ard-ghuillag]] [[hsb:wikt:Hłowna strona]] [[is:wikt:Wikiorðabók:Forsíða]] [[kw:wikt:Folen dre]] [[lb:wikt:Haaptsäit]] [[li:wikt:Wiktionair:Veurblaad]] [[nl:wikt:Hoofdpagina]] [[no:wikt:Wiktionary:Hovedside]] [[nn:wikt:Hovudside]] [[oc:wikt:Wikiccionari:Pagina d'acuèlh]] [[sv:wikt:Huvudsida]] czspu7os0srf3of99qiqc83pke7husw Reschafim 0 22325 1017087 1016034 2022-07-29T16:03:38Z 192.116.190.74 /* D Wirtschaftskriise */ wikitext text/x-wiki <br /> {{Infobox Ort in Israel |Name = |Wappen = |Wappenhöhe = |Wappenbreite = |Karte = |NameArabisch = رشفيم |NameHebräisch = רשפים |NameLateinisch = |Gemeindeart = Kibbuz |Region = Haifa |Provinz = |lat_deg = 32 | lat_min = 29 | lat_sec = 00 |lon_deg = 35 | lon_min = 28 | lon_sec = 40 |Einwohner = 536 |EinwohnerStand = 2011 |Fläche = |Fläche_dunam = |Höhe = -119 |Webpräsenz = www.reshafim.org.il/ |AnschriftOrt = |AnschriftStraße = |Bild = Reshafim_aerial_view.jpg |Bildbeschreibung = Reschafim us dr Luft |Bevölkerungsdichte = |Bezirk =Nordbezirk |Bürgermeister = |Gebiet = |Gegründet = 1948 |Postleitzahl = 10905 |Telefonvorwahl = 972-4 }} '''Reschafim''' (hüfig au '''Reshafim''', e Schriibig wo us em Änglische chunnt, [[Hebräische Sprache|hebr.]] {{lang|he|רשפים}}) isch e [[Kibbuz]] drei Kilometer südwestlig vo der Stadt [[Bet Sche'an]] und ghört administrativ zum ''Emeq HaMaayanot'' (Kwelledaal) [[Regionalverband#Israel|Regionalroot]]. [[Datei:Reshafiim 1949.jpg|thumb|left|Reschafim 1949]] ==D Iiwooner== D Gründer si nit-religiösi rumänischi Überläbendi vo dr [[Schoa]] gsi, wo meistens scho z Europa Mitgliider in der sozialistische [[HaSchomer HaTzair]]-Jugendbeweegig gsi si. Drzue si bulgarischi und palestinensischi Juude cho. Si hai im Johr 1948, wo alli Araber s Beit-Schean-Daal verlo gha hai,<ref> Morris, ''The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited'', Cambridge University Press, 2004, S.227</ref> Staatsland in der Aschrafie-Gegend zuedeilt übercho. Am Aafang hai si in ere provisorische Siidlig zwüsche de hütige Kibbuzim Reschafim und Schluchot gwohnt, zsämme mit Mitgliider vo der [[Orthodoxes Judentum|orthodoxe]] Bnei-Akiva-Bewegig, wo denn in s Kibbuz [[Schluchot]] zooge si. Son e ängs Zsämmeläbe und gueti Zsämmenaarbet vo nitreligiööse und religiööse [[Judentum|Jude]] isch in sällere Zit äinzigartig gsi. 1949 si polnischi Flüchtling cho und in de 1950er Johr isch d Iiwohnerschaft vom Kibbuz mit em Zuezug vo neue Mitgliider vo der HaSchomer HaTzair us [[Argentinien|Argentinie]], und mit dr Ufnaam vo Zöögling vo dr ''Aliat Noar''<ref>E Beweegig für jungi Iiwanderer, wo Juugedligi ooni Familie oder wo d Familie von ene si nid chönne understütze, in Internaat, vili von ene in Kibbuzim, underbringt.</ref> us [[Marokko]], der [[Türkei]], [[Ägypten|Egüpte]] und [[Syrien|Süürie]], wo ooni Eltere iigwanderet si, stark gwachse. Vo de 1960er Johr aa si die mäiste nöije Kibbuznik geboreni [[Israel]]i, aber au e baar Freiwilligi us Europa si Mitgliider worde. Wääred dr Wirtschaftskriise vo de 1990er Joor häi e Hufe Mitgliider s Kibbuz verloo, und erst in de 2010er Joor häi Nöiufnaame deren iiri Zaal wider guetgmacht. ==D Wirtschaftskriise== Für zum us dr Krise usezcho, won e schweri Verschuldig vom Kibbuz währed dr grosse Inflation vo de 1980er Johr z Israel d Kibbutzgsellschaft iinegstürzt het, bassiert z Reschafim sit 1990 e diefgrifendi wirtschaftligi und soziali Wandlig. In deren ihrem Raame si grossi Däil vom Kibbuzlääbe privatisiert worde. So si dr gmäinschaftlig Ässsaal, d Chuchi und d Wöscherei zuedo worde, dr Kibbutzlaade isch privatisiert worde und für d Erziehig vo de Chinder underdags in de Chinderhüüser – sit em erste Irakchrieg schloofe d Chinder nüme im Chinderhuus sondern in dr Woonig vo den Eltere – müesse d Eltere zum e groosse Däil sälber ufcho. Im Lauf vo dr Sanierig het s Kibbuz mee as achzig Brozänt vo dr Bedeiligung an dr Plastikfabrik "Terraflex" müesse verchaufe, und im Joor 2022 het s si Bedäiligung ganz likwidiert. Zum d Schulde abzzaale het s Kibbuz au Fälder in dr Noochberschaft vom Stedtli Bet-Sche'an im Staat zruggverchauft und dr Geegewärt vo sine Akzie am Agraarundernääme Tnuva, wo an chineesischi Inwestoore verchauft worde isch, de Banke überloo. ==Erziejig== Im Kibbuz hets drei Chinderhüüser (Kitas für Chinder bis zum Chindergartenalter) und zwäi Chindergärde, wo d Chinder vom Siibni am Morge bis am Vieri am Nomiddag bhüetet wärde. Mit de benochberte Kibbuz [[Messilot]] und [[Nir Dawid]] bedriibt Reschafim e Primarschuel z Messilot, won e Abdeilig für autistischi Chinder het. Wenn d Chinder noch dr Schuel heimchömme, chönne si bis am Vieri in ihr eignigs Chinderhuus goo. Das isch au an schuelfreije Dääg und in de Ferie vom Sibni bis am Vieri offe. D Mittelschuel, wo die vier Haschomer Hatzair Kibbuz Reschafim, Nir Dawid, Messilot und Beit Alpha bedriibe hai, isch wäge dr chliine Schüelerzahl vor e baar Johr gschlosse worde und d Chinder leere jetzt uf dr regionale Schuel z [[Neve Eitan]]. ==Wirtschaft== Wenn no vor fufzig Joor braktisch alli Kibbuznik Aarbet im Kibbuz sälber gfunde häi, schaffe sit de wirtschaftlige und organisatorische Reforme in de 1990er und 2000er Joor die mäiste Mitgliider usserhalb vom Kibbuz. S Kibbuz bedribt Landwirtschaft (Milchwirtschaft, Fischzucht, subdropischi Frücht, Fäldwirtschaft). Es isch e Däilhaaber am ene Hüenerstall für Äierbrodukzioon und an ere Gsellschaft für d Brodukzioon vo mediziinaalem Kannabis. E groosse Däil vo de Dächer vo de industrielle und landwirtschaftlige Geböid broduziert elektrische Stroom. S Kibbuz vermietet leeri Geböid an uswärtigi Handwärker. ==Brojekt== Für zum d Iiwohnerzahl zvergrössere und d Iiwohnerschaft zverjünge, wird zur Zit e neui Siidlig, Schlafim, baut, wo Reschafim mit em Kibbuz Schluchot verbindet und d Iiwohner drvo däils religiös, däils nitreligiös si. Im Joor 2012 hai d Bauarbeite aagfange. In de 2020er Joor isch d Siidlig scho so grooss gsi, ass mä sich het afo überleege, öb Schlafim nid besser e sälbständigi Gmäind weer. ==Fuessnoote== <references /> ==Weblingg== [http://www.reshafim.org.il Reshafim Homepage (uf Hebräisch)] [[Kategorie:Kibbuz]] [[Kategorie:Ort (Israel)]] rsov5mshlzcrr1yrbsfr0yrgeb9oa1y 1017088 1017087 2022-07-29T16:36:14Z Andi d 1491 wikitext text/x-wiki <br /> {{Infobox Ort in Israel |Name = |Wappen = |Wappenhöhe = |Wappenbreite = |Karte = |NameArabisch = رشفيم |NameHebräisch = רשפים |NameLateinisch = |Gemeindeart = Kibbuz |Region = Haifa |Provinz = |lat_deg = 32 | lat_min = 29 | lat_sec = 00 |lon_deg = 35 | lon_min = 28 | lon_sec = 40 |Einwohner = 536 |EinwohnerStand = 2011 |Fläche = |Fläche_dunam = |Höhe = -119 |Webpräsenz = www.reshafim.org.il/ |AnschriftOrt = |AnschriftStraße = |Bild = Reshafim_aerial_view.jpg |Bildbeschreibung = Reschafim us dr Luft |Bevölkerungsdichte = |Bezirk =Nordbezirk |Bürgermeister = |Gebiet = |Gegründet = s Kooperative: 1944<ref name="foundation1944">העתון הרשמי של ממשלת פלשטינה (א"י), מס' 1372, עמוד 832 , 08/11/1944 (Die offizielli Zitig vo dr Regierig vo Palestina, No. 1372, p. 832, 08/11/1944)</ref>,<br />d Siidlig: 1948/49<ref>[[Davar]], 17/06/1949, en Ardikel uf Hebräisch: "קיבוץ רשפים עלה למקום התיישותו" (S Kibbutz Reshafim het si permanänti Siidlig bezooge)</ref> |Postleitzahl = 10905 |Telefonvorwahl = 972-4 }} '''Reschafim''' (hüfig au '''Reshafim''', e Schriibig wo us em Änglische chunnt, [[Hebräische Sprache|hebr.]] {{lang|he|רשפים}}) isch e [[Kibbuz]] drei Kilometer südwestlig vo der Stadt [[Bet Sche'an]] und ghört administrativ zum ''Emeq HaMaayanot'' (Kwelledaal) [[Regionalverband#Israel|Regionalroot]]. [[Datei:Reshafiim 1949.jpg|thumb|left|Reschafim 1949]] ==D Iiwooner== D Gründer si nit-religiösi rumänischi Überläbendi vo dr [[Schoa]] gsi, wo meistens scho z Europa Mitgliider in der sozialistische [[HaSchomer HaTzair]]-Jugendbeweegig gsi si. Drzue si bulgarischi und palestinensischi Juude cho. Si hai im Johr 1948, wo alli Araber s Beit-Schean-Daal verlo gha hai,<ref> Morris, ''The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited'', Cambridge University Press, 2004, S.227</ref> Staatsland in der Aschrafie-Gegend zuedeilt übercho. Am Aafang hai si in ere provisorische Siidlig zwüsche de hütige Kibbuzim Reschafim und Schluchot gwohnt, zsämme mit Mitgliider vo der [[Orthodoxes Judentum|orthodoxe]] Bnei-Akiva-Bewegig, wo denn in s Kibbuz [[Schluchot]] zooge si. Son e ängs Zsämmeläbe und gueti Zsämmenaarbet vo nitreligiööse und religiööse [[Judentum|Jude]] isch in sällere Zit äinzigartig gsi. 1949 si polnischi Flüchtling cho und in de 1950er Johr isch d Iiwohnerschaft vom Kibbuz mit em Zuezug vo neue Mitgliider vo der HaSchomer HaTzair us [[Argentinien|Argentinie]], und mit dr Ufnaam vo Zöögling vo dr ''Aliat Noar''<ref>E Beweegig für jungi Iiwanderer, wo Juugedligi ooni Familie oder wo d Familie von ene si nid chönne understütze, in Internaat, vili von ene in Kibbuzim, underbringt.</ref> us [[Marokko]], der [[Türkei]], [[Ägypten|Egüpte]] und [[Syrien|Süürie]], wo ooni Eltere iigwanderet si, stark gwachse. Vo de 1960er Johr aa si die mäiste nöije Kibbuznik geboreni [[Israel]]i, aber au e baar Freiwilligi us Europa si Mitgliider worde. Wääred dr Wirtschaftskriise vo de 1990er Joor häi e Hufe Mitgliider s Kibbuz verloo, und erst in de 2010er Joor häi Nöiufnaame deren iiri Zaal wider guetgmacht. ==D Wirtschaftskriise== Für zum us dr Krise usezcho, won e schweri Verschuldig vom Kibbuz währed dr grosse Inflation vo de 1980er Johr z Israel d Kibbutzgsellschaft iinegstürzt het, bassiert z Reschafim sit 1990 e diefgrifendi wirtschaftligi und soziali Wandlig. In deren ihrem Raame si grossi Däil vom Kibbuzlääbe privatisiert worde. So si dr gmäinschaftlig Ässsaal, d Chuchi und d Wöscherei zuedo worde, dr Kibbutzlaade isch privatisiert worde und für d Erziehig vo de Chinder underdags in de Chinderhüüser – sit em erste Irakchrieg schloofe d Chinder nüme im Chinderhuus sondern in dr Woonig vo den Eltere – müesse d Eltere zum e groosse Däil sälber ufcho. Im Lauf vo dr Sanierig het s Kibbuz mee as achzig Brozänt vo dr Bedeiligung an dr Plastikfabrik "Terraflex" müesse verchaufe, und im Joor 2022 het s si Bedäiligung ganz likwidiert. Zum d Schulde abzzaale het s Kibbuz au Fälder in dr Noochberschaft vom Stedtli Bet-Sche'an im Staat zruggverchauft und dr Geegewärt vo sine Akzie am Agraarundernääme Tnuva, wo an chineesischi Inwestoore verchauft worde isch, de Banke überloo. ==Erziejig== Im Kibbuz hets drei Chinderhüüser (Kitas für Chinder bis zum Chindergartenalter) und zwäi Chindergärde, wo d Chinder vom Siibni am Morge bis am Vieri am Nomiddag bhüetet wärde. Mit de benochberte Kibbuz [[Messilot]] und [[Nir Dawid]] bedriibt Reschafim e Primarschuel z Messilot, won e Abdeilig für autistischi Chinder het. Wenn d Chinder noch dr Schuel heimchömme, chönne si bis am Vieri in ihr eignigs Chinderhuus goo. Das isch au an schuelfreije Dääg und in de Ferie vom Sibni bis am Vieri offe. D Mittelschuel, wo die vier Haschomer Hatzair Kibbuz Reschafim, Nir Dawid, Messilot und Beit Alpha bedriibe hai, isch wäge dr chliine Schüelerzahl vor e baar Johr gschlosse worde und d Chinder leere jetzt uf dr regionale Schuel z [[Neve Eitan]]. ==Wirtschaft== Wenn no vor fufzig Joor braktisch alli Kibbuznik Aarbet im Kibbuz sälber gfunde häi, schaffe sit de wirtschaftlige und organisatorische Reforme in de 1990er und 2000er Joor die mäiste Mitgliider usserhalb vom Kibbuz. S Kibbuz bedribt Landwirtschaft (Milchwirtschaft, Fischzucht, subdropischi Frücht, Fäldwirtschaft). Es isch e Däilhaaber am ene Hüenerstall für Äierbrodukzioon und an ere Gsellschaft für d Brodukzioon vo mediziinaalem Kannabis. E groosse Däil vo de Dächer vo de industrielle und landwirtschaftlige Geböid broduziert elektrische Stroom. S Kibbuz vermietet leeri Geböid an uswärtigi Handwärker. ==Brojekt== Für zum d Iiwohnerzahl zvergrössere und d Iiwohnerschaft zverjünge, wird zur Zit e neui Siidlig, Schlafim, baut, wo Reschafim mit em Kibbuz Schluchot verbindet und d Iiwohner drvo däils religiös, däils nitreligiös si. Im Joor 2012 hai d Bauarbeite aagfange. In de 2020er Joor isch d Siidlig scho so grooss gsi, ass mä sich het afo überleege, öb Schlafim nid besser e sälbständigi Gmäind weer. ==Fuessnoote== <references /> ==Weblingg== [http://www.reshafim.org.il Reshafim Homepage (uf Hebräisch)] [[Kategorie:Kibbuz]] [[Kategorie:Ort (Israel)]] dmrhed3y8hgsnofeas6hgfjnog8ozgw 1017089 1017088 2022-07-29T16:40:32Z Andi d 1491 wikitext text/x-wiki <br /> {{Infobox Ort in Israel |Name = |Wappen = |Wappenhöhe = |Wappenbreite = |Karte = |NameArabisch = رشفيم |NameHebräisch = רשפים |NameLateinisch = |Gemeindeart = Kibbuz |Region = Haifa |Provinz = |lat_deg = 32 | lat_min = 29 | lat_sec = 00 |lon_deg = 35 | lon_min = 28 | lon_sec = 40 |Einwohner = 536 |EinwohnerStand = 2011 |Fläche = |Fläche_dunam = |Höhe = -119 |Webpräsenz = www.reshafim.org.il/ |AnschriftOrt = |AnschriftStraße = |Bild = Reshafim_aerial_view.jpg |Bildbeschreibung = Reschafim us dr Luft |Bevölkerungsdichte = |Bezirk =Nordbezirk |Bürgermeister = |Gebiet = |Gegründet = s Kooperativ: 1944<ref name="foundation1944">העתון הרשמי של ממשלת פלשטינה (א"י), מס' 1372, עמוד 832 , 08/11/1944 (Die offizielli Zitig vo dr Regierig vo Palestina, No. 1372, p. 832, 08/11/1944)</ref>,<br />d Siidlig: 1948/49<ref>[[Davar]], 17/06/1949, en Ardikel uf Hebräisch: "קיבוץ רשפים עלה למקום התיישותו" (S Kibbutz Reshafim het si permanänti Siidlig bezooge)</ref> |Postleitzahl = 10905 |Telefonvorwahl = 972-4 }} '''Reschafim''' (hüfig au '''Reshafim''', e Schriibig wo us em Änglische chunnt, [[Hebräische Sprache|hebr.]] {{lang|he|רשפים}}) isch e [[Kibbuz]] drei Kilometer südwestlig vo der Stadt [[Bet Sche'an]] und ghört administrativ zum ''Emeq HaMaayanot'' (Kwelledaal) [[Regionalverband#Israel|Regionalroot]]. [[Datei:Reshafiim 1949.jpg|thumb|left|Reschafim 1949]] ==D Iiwooner== D Gründer si nit-religiösi rumänischi Überläbendi vo dr [[Schoa]] gsi, wo meistens scho z Europa Mitgliider in der sozialistische [[HaSchomer HaTzair]]-Jugendbeweegig gsi si. Drzue si bulgarischi und palestinensischi Juude cho. Si hai im Johr 1948, wo alli Araber s Beit-Schean-Daal verlo gha hai,<ref> Morris, ''The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited'', Cambridge University Press, 2004, S.227</ref> Staatsland in der Aschrafie-Gegend zuedeilt übercho. Am Aafang hai si in ere provisorische Siidlig zwüsche de hütige Kibbuzim Reschafim und Schluchot gwohnt, zsämme mit Mitgliider vo der [[Orthodoxes Judentum|orthodoxe]] Bnei-Akiva-Bewegig, wo denn in s Kibbuz [[Schluchot]] zooge si. Son e ängs Zsämmeläbe und gueti Zsämmenaarbet vo nitreligiööse und religiööse [[Judentum|Jude]] isch in sällere Zit äinzigartig gsi. 1949 si polnischi Flüchtling cho und in de 1950er Johr isch d Iiwohnerschaft vom Kibbuz mit em Zuezug vo neue Mitgliider vo der HaSchomer HaTzair us [[Argentinien|Argentinie]], und mit dr Ufnaam vo Zöögling vo dr ''Aliat Noar''<ref>E Beweegig für jungi Iiwanderer, wo Juugedligi ooni Familie oder wo d Familie von ene si nid chönne understütze, in Internaat, vili von ene in Kibbuzim, underbringt.</ref> us [[Marokko]], der [[Türkei]], [[Ägypten|Egüpte]] und [[Syrien|Süürie]], wo ooni Eltere iigwanderet si, stark gwachse. Vo de 1960er Johr aa si die mäiste nöije Kibbuznik geboreni [[Israel]]i, aber au e baar Freiwilligi us Europa si Mitgliider worde. Wääred dr Wirtschaftskriise vo de 1990er Joor häi e Hufe Mitgliider s Kibbuz verloo, und erst in de 2010er Joor häi Nöiufnaame deren iiri Zaal wider guetgmacht. ==D Wirtschaftskriise== Für zum us dr Krise usezcho, won e schweri Verschuldig vom Kibbuz währed dr grosse Inflation vo de 1980er Johr z Israel d Kibbutzgsellschaft iinegstürzt het, bassiert z Reschafim sit 1990 e diefgrifendi wirtschaftligi und soziali Wandlig. In deren ihrem Raame si grossi Däil vom Kibbuzlääbe privatisiert worde. So si dr gmäinschaftlig Ässsaal, d Chuchi und d Wöscherei zuedo worde, dr Kibbutzlaade isch privatisiert worde und für d Erziehig vo de Chinder underdags in de Chinderhüüser – sit em erste Irakchrieg schloofe d Chinder nüme im Chinderhuus sondern in dr Woonig vo den Eltere – müesse d Eltere zum e groosse Däil sälber ufcho. Im Lauf vo dr Sanierig het s Kibbuz mee as achzig Brozänt vo dr Bedeiligung an dr Plastikfabrik "Terraflex" müesse verchaufe, und im Joor 2022 het s si Bedäiligung ganz likwidiert. Zum d Schulde abzzaale het s Kibbuz au Fälder in dr Noochberschaft vom Stedtli Bet-Sche'an im Staat zruggverchauft und dr Geegewärt vo sine Akzie am Agraarundernääme Tnuva, wo an chineesischi Inwestoore verchauft worde isch, de Banke überloo. ==Erziejig== Im Kibbuz hets drei Chinderhüüser (Kitas für Chinder bis zum Chindergartenalter) und zwäi Chindergärde, wo d Chinder vom Siibni am Morge bis am Vieri am Nomiddag bhüetet wärde. Mit de benochberte Kibbuz [[Messilot]] und [[Nir Dawid]] bedriibt Reschafim e Primarschuel z Messilot, won e Abdeilig für autistischi Chinder het. Wenn d Chinder noch dr Schuel heimchömme, chönne si bis am Vieri in ihr eignigs Chinderhuus goo. Das isch au an schuelfreije Dääg und in de Ferie vom Sibni bis am Vieri offe. D Mittelschuel, wo die vier Haschomer Hatzair Kibbuz Reschafim, Nir Dawid, Messilot und Beit Alpha bedriibe hai, isch wäge dr chliine Schüelerzahl vor e baar Johr gschlosse worde und d Chinder leere jetzt uf dr regionale Schuel z [[Neve Eitan]]. ==Wirtschaft== Wenn no vor fufzig Joor braktisch alli Kibbuznik Aarbet im Kibbuz sälber gfunde häi, schaffe sit de wirtschaftlige und organisatorische Reforme in de 1990er und 2000er Joor die mäiste Mitgliider usserhalb vom Kibbuz. S Kibbuz bedribt Landwirtschaft (Milchwirtschaft, Fischzucht, subdropischi Frücht, Fäldwirtschaft). Es isch e Däilhaaber am ene Hüenerstall für Äierbrodukzioon und an ere Gsellschaft für d Brodukzioon vo mediziinaalem Kannabis. E groosse Däil vo de Dächer vo de industrielle und landwirtschaftlige Geböid broduziert elektrische Stroom. S Kibbuz vermietet leeri Geböid an uswärtigi Handwärker. ==Brojekt== Für zum d Iiwohnerzahl zvergrössere und d Iiwohnerschaft zverjünge, wird zur Zit e neui Siidlig, Schlafim, baut, wo Reschafim mit em Kibbuz Schluchot verbindet und d Iiwohner drvo däils religiös, däils nitreligiös si. Im Joor 2012 hai d Bauarbeite aagfange. In de 2020er Joor isch d Siidlig scho so grooss gsi, ass mä sich het afo überleege, öb Schlafim nid besser e sälbständigi Gmäind weer. ==Fuessnoote== <references /> ==Weblingg== [http://www.reshafim.org.il Reshafim Homepage (uf Hebräisch)] [[Kategorie:Kibbuz]] [[Kategorie:Ort (Israel)]] guy0ntacnh4xainj0rvnd9gqno4syzb Leonhard Euler 0 31104 1017086 965103 2022-07-29T12:40:49Z CommonsDelinker 849 Has Bild "Euler-USSR-1957-stamp.jpg" durs Bild "The_Soviet_Union_1957_CPA_2000_stamp,_Portrait_of_Leonhard_Euler_(1707-1783).jpg" ustuuscht, wills dr [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] uff dr Allmänd (Commons) usgwäggslet het mit dr Begründi wikitext text/x-wiki [[Datei:Leonhard Euler 2.jpg|thumb|Dr Leonhard Euler]] {{Dialekt|Baseldeutsch|Baseldytsch|Baseldütsch}} [[Datei:Leonhard Euler.jpg|thumb|Dr Leonhard Euler, Pastell vom Emanuel Handmann, 1753 ([[Kunstmuseum Basel]])]] [[Datei:Gedenktafel_Behrenstr_21-22_Leonhard_Euler.JPG|thumb|Gedänkdaafele am Huus Behrenstrasse 21/22 z [[Berlin-Mitte]]]] [[Datei:Euler-10 Swiss Franc banknote (front).jpg|thumb|Dr Leonhard Euler uf dr schwiizerische 10-Frankenote – Banknote Serii vo 1984]] Dr '''Leonhard Euler''' (* [[15. April]] [[1707]] z [[Basel]]; † [[18. September|18. Septämber]] [[1783]] (julianisch 7. Septämber) z [[Sankt Petersburg]]) isch eine vo de bedütendste [[Mathematiker]] gsi. == Läbe == Dr Euler isch as dr eltist Sohn vom Pfarrer Paul Euler (1670–1745) und dr Margaretha geb. Brucker (1677–1761) z Basel uf d Wält cho. Er isch uf s [[Gymnasium am Münsterplatz]] gange und het gliichzitig Privatunterricht bim Theolog Johannes Burckhardt überchoo, wo vo dr Mathematik begeisteret gsi isch. Vo 1720 aa het er an dr [[Universität Basel]] gstudiert und Vorläsîge vom [[Johann Bernoulli]] gloost. 1723 het er mit eme Vergliich vo dr [[Isaac Newton|newtonsche]] und dr [[Cartesianismus|cartesianische]] Philosophii, wo uf Latiinisch gschriibe gsi isch, d Magisterwürde überchoo. Si Blan, au Theologii z studiere, het er 1725 ufgee. Am 17.&nbsp;Mai 1727 het en dr [[Daniel Bernoulli]] an d Universität [[Sankt Petersburg]] grüeft. Er het d Professur gerbt vom [[Nikolaus II. Bernoulli]], wo 1726 gstorbe isch. Dört het er dr Christian Goldbach kenneglehrt, won er denn mit em e johrzähntelange Briefwächsel gfüehrt het. 1730 het dr Euler d [[Professur]] für Physik überchoo und isch schliesslig 1733 dr Nochfolger vom [[Daniel Bernoulli]] as Profässer für Mathematik worde. Er het in de Johr druf immer grösseri Problem mit sine [[Augenlicht|Auge]] gha und isch vo 1740 aa uf em rächte Aug blind gsi. 1741 het en dr [[Friedrich II. (Preußen)|Friedrich dr Gross]] an die Königlich-Preussischi Akademii vo de Wüsseschafte grüeft. Dr Euler het witer mit em Christian Goldbach korrespondiert und sini Theorie vergliche. Noch 25 Joor in Berlin isch er 1766 zrugg uf St.&nbsp;Petersburg. E Gedänkdaafele an dr Behrenstraße&nbsp;22/23, won er gwoont het und hüte die Bayrischi Verdrätig in Berlin dehäi isch, erinneret an si Zit in Berlin. Im St.&nbsp;Petersburg vo dr Zarin [[Katharina II. (Russland)|Katharina dr Groosse]] isch er an dr [[Russische Akademie der Wissenschaften|Kaiserlig-russische Akademii vo de Wüsseschafte]] eerevoll empfange worde. Er het wider in dr [[Kunstkammer (Sankt Petersburg)|Kunstkammere]] gschafft und mit sim Soon [[Johann Albrecht Euler|Johann Albrecht]] diräkt an dr [[Newa]] im e Palä gläbt, won em d Katharina die Groossi gschänggt het. 1771 isch er ganz [[Blindheit|blind]] worde. Drotzdäm isch fast d Helfti vo sim Läbeswärk in dr zweite Petersburger Zit entstande. Er het Hilf überchoo vo siine Söhn Johann Albrecht, Karl und Christoph, und vo sim Sekretär Nikolaus Fuss, wo noch em Euler sim Dod as Erste e Würdigung verfasst het. Drotz siiner wüsseschaftlige Produktivität isch er nie Presidänt vo dr Universität worde, säll Amt isch meistens vom ene Liebhaber vo dr Katharina bsetzt gsi, aber si Iifluss in dr Universität isch fast gliich gross gsi wie dä vom Presidänt. 1783 isch dr Euler an ere [[Hirnblutung|Hirnbluetig]] gstorbe und mä het en näbe siiner Frau uf em lutherische Smolensker-Friidhof uf dr Wassiljewski-Insle z [[Sankt Petersburg]] begrabe. In dr Sowjetzit si siini stärblige Überräst uf e Lazarus-Friidhof vom Alexander-Newski-Chloster umbettet worde. Wil sich dr Euler und dr Friedrich dr Gross im Strit drennt hai, befinde sich hüte näbe de originale Dokumänt us dr erste und dr zweite Petersburger Periode au d Dokumänt us dr Berliner Zit im Archiv z Sankt Petersburg. == Wältaaschauig == Dr Euler und si Fründ [[Daniel Bernoulli]] si Gegner vom [[Gottfried Leibniz|Leibniz]] sim [[Monadismus]] and vo dr Philosophii vom Christian Wolff gsi. Dr Euler het gsait, ass Wüsse zum Deil uf gnaue, quantitative Gsetz wurd beruehje, e Basis wo im Leibnitz und im Wolff ihri Philosophie nid hai chönne gee. Dr Euler isch religiös gsi und das het wohrschiinlig si Abneigig gegenüber dene Doktrine beiiflusst, er het im Wolff siini Ideä as heidnisch und atheistisch bezeichnet.<ref>Calinger, Ronald, « Leonhard Euler: The First St. Petersburg Years (1727–1741)» in ''Historia Mathematica'', Band 23, Usgoob 21, 1996, S.153-154</ref> Über si relgiöse Glaube cha me vil us siine ''Lettres à une princesse d'Allemagne'' und us em früehnere ''Rettung der Göttlichen Offenbahrung Gegen die Einwürfe der Freygeister'' lehre. Die zeige, ass dr Euler e fromme [[Christentum|Christ]] gsi isch, wo glaubt het, ass d Biible vo Gott inspiriert isch. E bekannti Anekdote wird verzellt über im Euler si Usenandersetzig mit em [[Denis Diderot]], wo dä vo dr Katharina dr Groosse iiglade worden isch. Wo die aber gseh haig, ass dr Diderot d Lüt vom Atheismus wurd afo überzüüge, haig si dr Euler drum bittet, ass er öbbis wurd drgege due. Dä haig lo verbreite, ass er e Gottesbewiis haig, sig denn zum Diderot und haig em mit voller Überzüügig gsait, ass <math>\frac{a+b^n}{n}=x</math> und es dorum e Gott gäb. Dr Diderot haig nüt vo Mathematik verstande, und won er kei Antwort haig chönne gee, haige alli Aawäsende afo lache, und er sig druf abgreist. S Broblem mit dere Anekdote isch nume, ass dr Diderot nid wenig vo Mathematik verstande und sälber mathematischi Wärk veröffentligt het.<ref>B. H. Brown, "The Euler-Diderot Anecdote", in ''The American Mathematical Monthly'', Band 49, Usgoob 5, 1942, S.302-303</ref> == Leistige == Dr Euler isch extrem produktiv gsi: Es git im Ganze 866 Publikatione von em. E grosse Deil vo dr hütige [[Mathematische Symbole|mathematische Symbolik]] goht uf en Euler zrugg (z.&nbsp;B. [[Eulersche Zahl|e]], [[Kreiszahl|π]], ''[[Imaginäre Zahl|i]]'', s [[Summe]]zeiche ∑, f(x) as Darstellig für e [[Funktion (Mathematik)|Funktion]]). 1744 het er e Lehrbuech über d Variationsrächnig usegee. Mä cha dr Euler au as dr eigentligi Begründer vo dr [[Analysis]] aaluege. 1748 het er s Grundlagewärk ''Introductio in analysin infinitorum'' publiziert, won din zum erste Mol dr Begriff vo dr ''Funktion'' die zentrali Rolle spiilt. Am 3.&nbsp;Septämber 1750 het dr Leonhard Euler vor dr Berliner Akademii vo de Wüsseschafte e Mémoire gläse, won er din non emol im [[Isaac Newton]] si Prinzip ''Chraft isch gliich Masse mol Beschleunigung'' vorgstellt het. In de Wärk ''Institutiones calculi differentialis'' (1765) und ''Institutiones calculi integralis'' (1768–1770) het er sich usser mit dr [[Differentialrechnung|Differential]]- und [[Integralrechnung|Integralrächnig]] under anderem mit [[Differenzengleichung|Differ'nyegliichige]], elliptische Integrale und au mit dr Theorii vo dr Gamma- und Betafunktion. Anderi Aarbede hai sich mit dr [[Zahlentheorie|Zahletheorii]], [[Algebra]] (z.&nbsp;B. ''Vollständige Anleitung zur Algebra'', 1770), aagwandti Mathematik (z.&nbsp;B. ''Mechanica, sive motus scientia analytica exposita'', 1736 und ''Theoria motus corporum solidorum seu rigidorum'', 1765) und sogar mit dr Aawändig vo mathematische Methode in de [[Sozialwissenschaften|Sozial]]- und [[Wirtschaftswissenschaften|Wirtschaftswüsseschafte]] usenandergsetzt (z.&nbsp;B. Ränterächnig, Lotterie, Läbenserwartig). In der [[Mechanik]] het er uf de Gebiet vo dr [[Hydrodynamik]] (Eulerschi Bewegigsgliichig, Turbinegliichig) und dr Kreiseltheorii (Eulerschi Kreiselgliichige) gschafft. Die ersti analytischi Beschriibig vo dr Knickig Stab, wo mit ere [[Kraft|Druckchraft]] belastet wird, goht uf en Euler zrugg; er het drmit d Stabilitätstheorii begründet. In dr [[Optik]] het er Wärk zur [[Wellentheorie des Lichts|Wälletheorii vom Liecht]] veröffentligt und zur Berächnig vo optische [[Linse (Optik)|Linse]] so dass Farbfehler vermiide wärde. Si Arbet ''Solutio problematis ad geometriam situs pertinentis'', wo 1736 veröffentligt worden isch, het sich mit em [[Königsberger Brückenproblem|Königsbärger Bruggebroblem]] beschäfdigt und gältet as ein vo de erste Arbeite uf em Gebiet vo dr [[Graphentheorie|Graphetheorii]]. Si Biidrag zur mathematische [[Musiktheorie|Musigtheorii]] (''Tentamen novae theoriae musicae'', 1739) isch wenig beachdet worde und e Biograph het drüber gsait es sig «für die Musiker zu anspruchsvolle Mathematik, für die Mathematiker zu musikalisch.» 1745 het dr Euler s Werk vom Ängländer [[Benjamin Robins]] „New principles of gunnery“ uf Dütsch übersetzt. Es isch im gliiche Johr z Berlin under em Ditel „Neue Grundsätze der Artillerie – enthaltend die Bestimmungen der Gewalt des Pulvers nebst einer Untersuchung über den Unterschied des Widerstands der Luft in schnellen und langsamen Bewegungen aus dem Englischen des Herrn Benjamin Robins übersetzt und mit den nötigen Erläuterungen und vielen Anmerkungen versehen“ erschiine. S Buech het sich mit dr sogenannte innere [[Ballistik]] beschäfdigt und – as Hauptthema – mit dr üssere Ballistik.<br /> Sit em [[Galileo Galilei|Galilei]] hai d Artilleriste d Flugbahn vo de Gschoss as Parable gseh, und hai glaubt, ass si dr [[Luftwiderstand]] wäge dr „Dünnheit“ vo dr Luft chönne vernochlässige. Dr Robins het as eine vo de erste wärtvolli Experimänt usgfüehrt und zeigt, ass das nid eso isch; ass im Gegedeil d Flugbahn dur en Iifluss vom Luftwiderstand wäsentli gänderet wurd. So het dr Robins mit dr Hilf vom Euler «s erste Lehrbuech vo dr Ballistik» gschriibe. Wil son e Lehrbuch ere Armee e Vordeil verschafft het, isch s 1777 zrugg uf Änglisch und 1783 uf Französisch übersetzt worde. Z Frankriich isch s sogar as offiziells Lehrbuech in de Militärschuele iigfüehrt worde, und dr [[Napoléon Bonaparte]] het s (als Lütnant) müesse studiere. Bsunderi Bedütig in dr breiten Öffentligkeit het si populärwüssenschaftligi Schrift ''Lettres à une princesse d’Allemagne'' vo 1768 überchoo, won er din in dr Form vo Brief an d Prinzässin [[Friederike Charlotte von Brandenburg-Schwedt|Friederike Charlotte vo Brandeburg-Schwedt]], ere Niece vom Friedrich em Grosse, d Grundzüg vo dr Physik, dr Astronomii, dr Mathematik, dr Philosophii und dr Theologii vermiddlet het. Weniger bekannt si sini Arbeite zum [[Stabilitätskriterium]] vo Schiff, won er din s Wüsse vom [[Archimedes]], wo sidder verlore gangen isch, erneueret het. Zitgenosse vom Euler si under andere dr [[Christian Goldbach]], dr [[Jean Baptiste le Rond d’Alembert]], dr [[Alexis-Claude Clairaut]], dr [[Johann Heinrich Lambert]] und e baar Mitgliider vo dr [[Bernoulli]] Familie gsi. Dr dütschi Mathematiker [[Ferdinand Rudio]] (1856–1929) het d Herusgob vom Euler siine sämtlige Wärk aagregt. Zu Läbzite vom Rudio si mehr als 30 Bänd publiziert worde. Bis hüte si s meh as 70 Bänd. == Schrifte == [[Datei:Euler GDR stamp.jpg|thumb|DDR-[[Briefmarke]] aalässlig vom 200.&nbsp;Dodesdag vom Euler (1983)]] [[Datei:The Soviet Union 1957 CPA 2000 stamp, Portrait of Leonhard Euler (1707-1783).jpg|thumb|Sowjetischi Briefmarke aalässlig vom 250.&nbsp;Geburtsdag vom Euler (1957)]] [[Datei:Methodus inveniendi - Leonhard Euler - 1744.jpg|thumb|Ditelblatt vo dr ''Methodus inveniendi lineas curvas'' vo 1744]] Dr schwedisch Mathematiker [[Gustaf Eneström]] het e chronologischs Verzeichnis vo de Publikatione vom Euler ufgstellt. Im Euler siini Schrifte wärde üebligerwiis dur ihri Eneström-Nummere (E001–E866) referenziert. Im Text erwähnti Publikatione: * ''Mechanica sive motus scientia analytice exposita'' (1736, 2&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E015.html E015], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E016.html E016]) * ''Tentamen novae theoriae musicae'' (1739, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E033.html E033]) * ''Solutio problematis ad geometriam situs pertinentis'' (1741, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E053.html E053]) * ''Methodus inveniendi lineas curvas maximi minimive proprietate gaudentes sive solutio problematis isoperimetrici latissimo sensu accepti'' (1744, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E065.html E065]) * ''Introductio in analysin infinitorum'' (1748, 2&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E101.html E101], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E102.html E102]) * ''Découverte d’un nouveau principe de Mécanique'', Mem. Acad. Roy. Sci. Berlin vol.&nbsp;6, 1750 (1752), pp. 185–217. * ''Institutiones calculi differentialis'' (1755, 2&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E212.html E212]) * ''Theoria motus corporum solidorum seu rigidorum'' (1765, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E289.html E289]) * ''Lettres à une princesse d'Allemagne'' (1768, 3&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E343.html E343], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E344.html E344], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E417.html E417]) * ''Institutiones calculi integralis'' (1768–1770, 3&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E342.html E342], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E366.html E366], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E385.html E385]) * ''Vollständige Anleitung zur Algebra'' (1770, 2&nbsp;Bänd, [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E387.html E387], [http://math.dartmouth.edu/~euler/pages/E388.html E388]) == Sache wo noch em Euler benennt si == === Mathematische Bezaichnonge === * Euler-Bernoulli-Gleichig, Differentialgliichung vo dr vierte Ornig, wo dr Kontinuumsmechanik vom Balke zugrund lit * Euler-Charakteristik, in dr [[Topologie (Mathematik)|Topologii]] e Kennzahl für gschlossnigi Flechene * Eulerschi Differentialgliichig, lineari gwöhnligi Differentialgliichig vo irgend ere Ornig * Eulersches Dreiegg, s.&nbsp;u.: „Eulersches Chugeldreiegg“ * Euler-Eytelwein-Formle, Formle für Seilhaftig * Satz vo Euler-Fermat (Zahletheorii) * Eulerschi Formle, für Flechechrümmig * Eulerschi Formle für harmonischi Analyse * Eulerschi Gradi: d Verbindigsgradi vo Schwerpunkt, Höcheschnittpunkt und Umkreismittelpunkt vom ene [[Dreieck|Dreiegg]] * dr Satz vom Euler in dr Geometrii * die Eulersche Bewegigsgliichige, Grundgliichige in dr Hydrodynamik vo ideale (riibigsfreie) [[Flüssigkeit]]e (Strömigsmechanik) * Eulerschi Kreiselgliichige * Euler-Hierholzer-Satz * Eulerschi Identität <math>e^{i\pi}=-1</math>, e Spezialfall vo dr ''Eulersche Relation'': <math>e^{iz} = \cos z + i\sin z\ </math> * Eulersches Integral vo dr erste und zweite Gattig * Eulerschi Konstante * Eulersches Chugeldreieg, e bsunderi Form vom Chugeldreiegg * Euler-Lagrange-Gliichig * Eulerschi Last in dr Balketheorii, die minimali axiali Last, wo nötig isch, ass dr Balke sich verbiegt * Eulersche Linie (au „Eulertour“ oder „Eulerkreis“) in dr Graphetheorii: e Kantezug, wo jedi Kante vom ene Graph din isch * Euler-Maclaurin-Formle * Euler-Mascheroni-Konstante <math>\gamma = 0{,}5772\dots</math> * Euler-Maruyama-Verfahre zur Lösig vo stochastische Differentialgliichige * Eulerschi φ-Funktion in dr Zahletheorii: <math>\phi(m)</math> = Zahl vo de ganze Zahle, wo zu <math>m</math> deilerfremd si <math>a</math> mit <math>0< a < m</math> * Eulersche Polyedersatz * Eulersches Polygonzugverfahre (Integrationsverfahre für Differenzialgliichige) * Euler-Produkt * Eulerschi Pseudoprimzahl * Eulerschi Reihe * Eulerschi Reihetransformation * Eulerschi Turbinegliichig as Grundlag für d Chraftmaschine vo dr modärne Stromerzüügig * Eulerschi Vermuetig, Vermueting in dr Zahletheorii und Verallgemeinerig vo dr fermatsche Vermuetig * d Euler-Wiege, e kardanischi Ufhängig, wo in alle drei Eulersche Winkel dreihbar isch * Euler-Wind * Eulersche Winkel * Eulerschi Zahl <math>e=\exp(1) = 2{,}71828\dots</math> * Eulerschi Zahle, verwandt mit de Bernoulli-Zahle, dräten as Taylor-Koeffiziente vo <math>\sec (x)</math> uf * Euler-Zahle, bilde in der Kombinatorik s Euler-Dreiegg, wo im Pascalsche Dreiegg ähnlig isch * Euler-Zahl, e dimensionslosi Kennzahl in dr Strömigsmechanik === Informatik === Au e Programm für numerischi und symbolischi Berächnige dräit si Name. === Typographii === Dä [[AMS Euler|Euler-Font]] vo [[Donald Knuth]] und [[Hermann Zapf]] soll d Handschrift vomme Mathematiker are Tafel nochame. === Astronomii === Zu siine Ehre het män e [[Mondkrater]], dr [[Euler (Mondkrater)|Krater Euler]], und en [[Asteroid]], dr [[(2002) Euler|Euler (2002)]] noch ihm benennt. === Priis === * Euler-Medaille, en Uszeichnig für Mathematiker im Beriich vo dr Kombinatorik == Sustigs == Vo öbbe 1976 bis 1995 isch dr Leonhard Euler uf dr Schwiizer 10-[[Schweizer Franken|Franke]]-[[Banknote|Note]] abbildet gsi. Zum 300.&nbsp;Geburtsdag het [[die Schweizerische Post]] 2007 e Sondermarke usegee. == Litratur == * {{ADB|6|422|431|Euler: Leonhard|Moritz Cantor|ADB:Euler, Leonhard}} * Gustaf Eneström: ''Verzeichnis der Schriften Leonhard Eulers'', Ergänzungsband 4 zum Jahresbericht der DMV, B. G. Teubner, Leipzig 1910 (erste Lieferung) 1913 (zweite Lieferung) * {{NDB|4|688|689|Euler. Leonhard|Andreas Speiser}} * Rüdiger Thiele: ''Leonhard Euler''. B. G. Teubner, Leipzig 1982, ISBN 3-322-00576-3 * ''Leonhard Euler 1707−1783. Beiträge zu Leben und Werk. Gedenkband des Kantons Basel-Stadt''. Birkhäuser, Basel 1983, ISBN 3-7643-1343-9 * Peter Mäder: ''Mathematik hat Geschichte.'' Metzler-Schulbuchverlag, Hannover 1992, 2000, ISBN 3-507-03363-1, S. 74–104 * Emil A. Fellmann: ''Leonhard Euler''. Rowohlt, Reinbek 1995, ISBN 3-499-50387-5 * Rüdiger Thiele: ''The Mathematics and Science of Leonhard Euler (1707–1783)''. Kapitel 5 in Glen van Brummelen, Michael Kinyon (Hrsg.): ''Mathematics and the Historian’s Craft''. Springer, New York 2005, ISBN 978-0-387-25284-1, S. 81–140 (englisch) * Günther Frei: ''Zahlentheorie, Analysis und vieles mehr - Die Bedeutung von Leonhard Euler für die heutige Zeit.'' Naturwissenschaftliche Rundschau 60(12), 2007, S. 629–635, {{ISSN|0028-1050}} * Wladimir Velminski (Hrsg.): ''Leonhard Euler. Die Geburt der Graphentheorie''. Kulturverlag Kadmos, Berlin 2009, ISBN 3-86599-056-8 * Horst Bredekamp, Wladimir Velminski (Hrsg.): ''Mathesis & Graphe. Leonhard Euler und die Entfaltung der Wissensysteme.'' Akademie-Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-05-004566-5. * Wilhelm Stieda: ''Die Übersiedlung Leonhard Eulers von Berlin nach St. Petersburg''. - Leipzig: Hirzel, 1931. [http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:hbz:061:1-13189 Digitalisierte Ausgabe] der Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf == Weblingg == {{Wikisource|Scriptor:Leonhardus Eulerus|Leonhardus Eulerus|lang=la}} {{commonscat}} === Über en Euler === * {{HLS|18751|Euler, Leonhard|Autor=Emil A. Fellmann}} * https://web.archive.org/web/20110520092329/http://www.leonhard-euler.ch/ – [[Euler-Kommission]] vo dr Schwiizer Akademii vo de Wüsseschafte * [http://www.euler-2007.ch Euler 2007] * [http://www.maa.org/news/howeulerdidit.html Rubrik bei MAA von Ed Sandifer „How Euler did it“] * [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Euler.html Biographie St.Andrews University] * [http://www.euler.ch Genealogie Leonhard Eulers] * [http://www.wdr.de/themen/kultur/stichtag/2008/09/18.jhtml WDR-Reportage zum 225. Dodesdag vom Euler] * [http://euler.bbaw.de/ 300 Jahre Leonhard Euler (Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften)] * Informatione us „Beihefte zur Zeitschrift «Elemente der Mathematik»“ vom Ernst L. Locher * [https://web.archive.org/web/20120201060117/http://www.spektrum.de/sixcms/media.php/924/April_2007_Euler.pdf Mathematische Kaländer im «Spektrum der Wissenschaft»] (PDF-Datei; 849 kB) * [http://www.ams.org/journals/bull/2007-44-04/ verschiidnigi Ufsätz zum Euler in de BAMS 2007] === Vom Euler === * [http://math.dartmouth.edu/~euler Gsammleti Schrifte im Euler-Archiv] (änglischi Benutzerfüehrig) * [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/dossearch?sa1=Author&sv1=Euler&SUBMIT.x=0&SUBMIT.y=0&sa2=agora-fulltext&search-operator2=or&sv2= Im Euler siini Schrifte im Online-Aagebot vom Göttinger Digitalisierigszentrum]{{Toter Link|date=2017-09 |bot=InternetArchiveBot |url=http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/dossearch?sa1=Author&sv1=Euler&SUBMIT.x=0&SUBMIT.y=0&sa2=agora-fulltext&search-operator2=or&sv2=}} * [http://www-gdz.sub.uni-goettingen.de/cgi-bin/digbib.cgi?PPN378953206 Einleitung in die Analysis des Unendlichen]{{Toter Link|date=2017-09 |bot=InternetArchiveBot |url=http://www-gdz.sub.uni-goettingen.de/cgi-bin/digbib.cgi?PPN378953206}} (Dütschi Übersetzig) * [http://euler.bbaw.de/euleriana/ Digitalisierte Schriften zu Eulers Wirken in Berlin] (BBAW) * [https://web.archive.org/web/20101031084532/http://num-scd-ulp.u-strasbg.fr:8080/view/authors/Euler,_Leonhard.html Digitalisierti Wärk vom Euler] – SICD der Universitäten von Strasbourg * [https://web.archive.org/web/20110518054936/http://friedrich.uni-trier.de/oeuvres/20/219/ Briefwechsel mit Friedrich dem Großen] – Digitali Usgob vo dr Universitätsbibliothek Trier == Fuessnote == <references /> {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|de|Leonhard_Euler|dütsch|85060280}} {{DEFAULTSORT:Euler, Leonhard}} [[Kategorie:Mathematiker]] [[Kategorie:Muusigtheoretiker]] [[Kategorie:Hochschuellehrer z Basel]] [[Kategorie:Hochschuellehrer z Russland]] [[Kategorie:Basler]] [[Kategorie:Schwiizer]] [[Kategorie:Maa]] or4g1uodd7tao7dml4hnsjb0l7kjwai Vorlage:Wechselkursdaten/EZB 10 53385 1017090 1017076 2022-07-29T18:07:39Z GiftBot 69462 Bötli: Aktualisierung wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch: {{{1|}}} |STAND=2022-07-29 |USD = 1.0198 |JPY = 136.42 |BGN = 1.9558 |CZK = 24.610 |DKK = 7.4438 |GBP = 0.83990 |HUF = 404.80 |PLN = 4.7375 |RON = 4.9343 |SEK = 10.3875 |CHF = 0.9744 |ISK = 138.30 |NOK = 9.8773 |HRK = 7.5180 |RUB = 117.2010 |TRY = 18.2472 |AUD = 1.4646 |BRL = 5.2739 |CAD = 1.3100 |CNY = 6.8705 |HKD = 8.0054 |IDR = 15155.56 |ILS = 3.4714 |INR = 80.8820 |KRW = 1329.40 |MXN = 20.6745 |MYR = 4.5386 |NZD = 1.6283 |PHP = 56.375 |SGD = 1.4088 |THB = 36.978 |QUELLE=[http://www.ecb.europa.eu/stats/eurofxref/eurofxref-daily.xml EZB Euro foreign exchange reference rates] }}</includeonly><noinclude> Liefert den Gegenwert von 1 EUR in einer Fremdwährung. Datenquelle: http://www.ecb.int/stats/exchange/eurofxref/html/index.en.html [[Kategorie:Vorlage:Metadaten|Wechselkursdaten/EZB]] </noinclude> ieh18lwp0lter92nm1o5hmp8z9ymesl Der Tod zu Basel 0 83769 1017091 1006604 2022-07-29T19:46:37Z 2601:645:C201:1350:EC65:6F1B:B344:32F8 /* D Handlig */ wikitext text/x-wiki {{Dialekt|Baseldeutsch|Baseldytsch|Aagglobaseldütsch}} {{Infobox Film | Bild = Der Tod zu Basel.jpg | Deutscher Titel = | Originaltitel = Der Tod zu Basel | Produktionsland = [[Schweiz|Schwiz]], [[Deutschland|Dütschland]] | Originalsprache = [[Deutsche Sprache|Dütsch]] | Erscheinungsjahr = 1992 | Länge = 70 | FSK = | JMK = | Regie = [[Urs Odermatt]] | Drehbuch = [[Markus Kutter]] <small>nach einer Idee von</small> [[André Ratti]] | Produzent = | Musik = [[Christoph Marthaler]] | Kamera = [[Reinhard Schatzmann]] | Schnitt = [[Dominique Beinroth]] | Besetzung = * Günter Lamprecht: André * Dietmar Schönherr: Jean-Jacques Zinstag * Ueli Jäggi: Harry/Mors * Stefan Walz: Andreas Zinstag * Marie-Thérèse Mäder: Gabi * Wolfram Berger: Josi * Hilde Ziegler: Olga * Nicolas Lansky: Rüegg * Siegfried Kernen: Huber * Miriam Spoerri: Frau Kaiser * [[Stephanie Glaser]]: Frau Steiner * Peter Schweiger: Otti * Jürgen Cziesla: Schiwack * Renate Steiger: Regierungsrätin Frey * Hans-Michael Rehberg: Zäslin * [[Viktor Giacobbo]]: Polizist | Synchronisation = }} '''Der Tod zu Basel''' isch e Spiilfilm vom [[Urs Odermatt]] us em Joor 1992. Dä Färnseefilm isch noch eme Dräibuech vom Markus Kutter und ere Idee vom Schwizer Färnseeschurnalist André Ratti entstande. == D Handlig == Z [[Basel|Baasel]] bassiere rätselhafti Doodesfäll: Lüte stärbe äifach eso in aller Öffentligkäit ooni ass mä e Doodesursach chönnt gsee. Dr Grichtsmediziner, Brofässer Rüegg vo dr Pathologii, dr Kantonsarzt Zäslin und d Politiker häi kä Aanig und bechömme Angst&nbsp;– d Bräss schlachtet dr Skandaal us. Un was e Sensazioon für Baasel isch&nbsp;– dänggt mä sogar ärnsthaft an d Mööglikäit, ass mä d [[Basler Fasnacht|Fasnacht]] nit wurd lo stattfinde. Im Rüegg si Assistänt, dr Andreas Zinstag, wo sich au mit de Doodesfäll muess befasse woont bi sim Unggle, em Jean-Jacques Zinstag, won e bangsionierte Arzt isch. Dä foot aa, sich für die müsteriööse Doodesfäll afo intressiere. Mit sine Fründ, wo Wüsseschaftler, Künstler und Schurnaliste si, entwigglet dr Zinstag d Theorii, ass d Lüt nit an ere bestimmte Chrankhet wurde stärbe, sondern „am Dood“. Dr Maa mit dr Säägese persönlig sig uf Baasel cho, wie dennzumol im [[Basler Totentanz|Dootedanz]]. Dr Zinstag stellt fest, ass die Doodesfäll, wo s schiinbar kä Zämmehang git zwüschene, doch dur e Gsetzmässigkäit verbunde sin. Uf em Stadtblaan vo Baasel verfolgt dr Zinstag dr spiraleförmig Wääg vom Dood vo äim Opfer zum anderen und cha schliesslig vorussääge, ass dr Dood immer nööcher zu sim Huus chunnt.. Für em Zinstag si Nöwöö Andreas und für d Chrankeschwöster Gabi, wo erst grad mit iirer medizinische Karriere aagfange häi, wird d Usenandersetzig mit de müsteriööse Doodesfäll zum e Brüefstäi: Si müesse sich entschäide öb si wie dr Rüegg, wo au dr Liebhaaber vo dr Gabi isch, d Doodesfäll as en usschliesslig klinischs Brobleem wäi gsee, oder wie dr alt Zinstag in iirem Wältbild au Blatz für anderi, nidßkliinischi Faktoore sölle mache. Dr Zinstag sälber merkt, ass mä däm nöije Dootedanz nume chan e Ändi mache, wenn sich nid alli vom Dood lön lo packe und lo mitschläiffe, sondern wenn sich öbber drgeege weert. == Dr Hindergrund == [[Datei:Der Tod zu Basel 01.jpg|mini|[[Stefan Walz]] <small>(links)</small>, [[Dietmar Schönherr]] <small>(rechts)</small> in ''Der Tod zu Basel''.]] [[Datei:Der Tod zu Basel 02.jpg|mini|Wolfram Berger <small>(links)</small>, [[Günter Lamprecht]] (<small>rechts)</small> in ''Der Tod zu Basel''.]] [[Datei:Der Tod zu Basel 04.jpg|mini|Ueli Jäggi in ''Der Tod zu Basel''.]] Dr André Ratti, e Schwizer Schurnalist. het d Idde zum Film ghaa. Er isch mit ere zum Markus Kutter gange, für dass sä s Dräibuech wurd schriibe. Dr Kutter het Joo gsäit, und scho bald het sich s Schwizer Färnsee drfüür afo Intressiere. Denn isch aber dr Ratti an [[AIDS]] chrank worde und 1986 gstorbe. Es het usgsee, wie wemm mä dä Film nüm chönnt mache. E baar Joor spööter het dr Kutter e nöiji Dimension für e Stoff entdeggt: E Maa us de Medie het e Film über e Dood z Baasel blaant und wird vo sinere Gschiche sälber iigholt. D [[Basler Totentanz|Dootedanzstadt]], s hütige Gsundhäitswääse, dr Lääbesstil vom alte Baasel, die modärne Medie und e Figur mit em Naame André chömme im ene Film zämme, wo zum Film über sälle Film worde isch. Dr Kutter het d Figuur in d Gschicht iibaut, wo zur zentrale Figur vom Film worde isch: E Filmmacher, wo e Film dräit, wo vom rätselhafte Stärbe handlet, wo sich d Ärzt und d Behörde nit chönne erklääre. Dä Filmmacher, wo an Aids chrank isch, macht sis äignige Stärbe öffentlig, wie s dr André Ratti sälber gmacht het. ''Der Tod zu Basel'' isch 1990 vom Schwizer Färnsee zämme mit em Westdütsche Rundfunk broduziert worde. D Erstuffüerig isch am 26. Januar 1992 im Schwizer Färnsee [[SRF 1|SF 1]] gsi.<ref>{{Filmportal|2a3600c6b2ca41fca0a3df0c4605e897}}, abgrüeft am 21. Februar 2012</ref><ref>[http://www.nordwestfilm.ch/der_tod_zu_basel_auswertung.html Auswertung], abgrüft am 21. Februar 2012</ref> == Weblingg == {{Commons}} * {{IMDb|tt0100792}} * [http://www.nordwestfilm.ch/der_tod_zu_basel_index.html ''Der Tod zu Basel''] – Offizielli Website == Fuessnoote == <references /> {{Übersetzungshinweis|de|Der_Tod_zu_Basel|dütsch}} {{SORTIERUNG:Tod Zu Basel#Der}} [[Kategorie:Filmditel]] [[Kategorie:Schwizer Film]] [[Kategorie:Kunst z Basel]] i8fz8j4nz20ddbt2tagrv0xjl5cu4dk