Wikipedia alswiki https://als.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Houptsyte MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Medium Spezial Diskussion Benutzer Benutzer Diskussion Wikipedia Wikipedia Diskussion Datei Datei Diskussion MediaWiki MediaWiki Diskussion Vorlage Vorlage Diskussion Hilfe Hilfe Diskussion Kategorie Kategorie Diskussion Portal Portal Diskussion Buech Buech Diskussion Wort Wort Diskussion Text Text Diskussion Spruch Spruch Diskussion Nochricht Nochricht Diskussion TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion Liste der Nobelpreisträger für Chemie 0 28600 1017866 1005900 2022-08-19T18:26:01Z FMSky 82437 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Lischt vu dr Nobelbryysdreger fir Chemii}} Die Lischte zellt in ere kronologisch Zyylete alli '''Dreger vum [[Nobelpreis für Chemie|Nobelbryys fir Chemii]]''' uf mit dr Begrindig vum Nobelkomitee. ---- __NOTOC__ <center> [[#1901–1910|1901–1910]] • [[#1911–1920|1911–1920]] • [[#1921–1930|1921–1930]] • [[#1931–1940|1931–1940]] • [[#1941–1950|1941–1950]] • [[#1951–1960|1951–1960]] • [[#1961–1970|1961–1970]] • [[#1971–1980|1971–1980]] • [[#1981–1990|1981–1990]] • [[#1991–2000|1991–2000]] • [[#2001–2010|2001–2010]] • [[#2011–2020|2011–2020]] • [[#2021–2030|2021–2030]] </center> ---- == 1901–1910 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land>Land no dr Aagab uf nobelprize.org. S Land cha abwyyche vu dr Nationalitet vum Uuszeichnete.</ref> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1901 |[[Jacobus Henricus van ’t Hoff]]<br />(1852–1911) |{{NLD}} |„as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur Entdeckig vu dr Gsetz vu dr chemische Dynamik un em osmotische Druck in Lesige“ |[[Datei:Vant Hoff.jpg|90px|Jacobus Henricus van ’t Hoff]] |- valign="top" |1902 |[[Emil Fischer]]<br />(1852–1919) |{{DEU-1867}} |„as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur syyni synthetische Arbete uf em Biet vu dr Zucker- un Puringruppe“ |[[Datei:Убеншвуаншвышь.jpg|90px|Emil Fischer]] |- valign="top" |1903 |[[Svante Arrhenius|Svante August Arrhenius]]<br />(1859–1927) |{{SWE}} |„as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich um d Entwicklig vu dr Chemii erworbe het dur syyni Theori iber di elektrolytisch Dissoziation“ |[[Datei:Arrhenius2.jpg|90px|Svante August Arrhenius]] |- valign="top" |1904 |Sir [[William Ramsay]]<br />(1852–1916) |{{GBR}} |„as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur d Entdeckig vu dr indifferänte gasfermige Grundstoff (Edelgas) in dr Luft un d Bstimmig vu ihrem Blatz periodische Syschtem“ |[[Datei:William Ramsay.jpg|90px|William Ramsay]] |- valign="top" |1905 |[[Adolf von Baeyer]]<br />(1835–1917) |{{DEU-1867}} |„as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het um d Entwicklig vu dr organische Chemii un dr chemische Induschtrii dur syyni Arbete iber di organische Farbstoff un di hydroaromatische Verbindige“ |[[Datei:Adolf_von_Baeyer_(1905).jpg|90px|Adolf von Baeyer]] |- valign="top" |1906 |[[Henri Moissan]]<br />(1852–1907) |{{FRA}} |„as Anerchännig vum große Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur syyni Untersuechig un Isolierig vum Elemänt [[Fluor]] un dur d Yyfierig vum Ofe in dr Dienscht vu dr Wisseschaft, wu no ihm gnännt isch“ |[[Datei:Henri Moissan.jpg|90px|Henri Moissan]] |- valign="top" |1907 |[[Eduard Buchner]]<br />(1860–1917) |{{DEU-1867}} |„fir syyni biochemische Untersuechige un d Entdeckig vu dr zällfreje Jäsig“ |[[Datei:Eduard Buchner (Nobel 1907).png|90px|Eduard Buchner]] |- valign="top" |1908 |[[Ernest Rutherford]]<br />(1871–1937) |{{GBR}} / {{NZL}} (uf d Wält chuu z Nelson, Nejseeland) |„fir syyni Untersuechige iber dr Zerfall vu dr Elemänt un d Chemii vu dr radioaktive Stoff“ |[[Datei:Sir Ernest Rutherford.jpg|90px|Ernest Rutherford]] |- valign="top" |1909 |[[Wilhelm Ostwald]]<br />(1853–1932) |{{DEU-1867}} (uf d Wält chuu z Riga, dodmol Russischs Ryych) |„as Anerchännig fir syyni Arbeite iber d Katalyse un fir syyni grundlegende Untersuechige iber chemischi Glyychgwichtsverhältnis un Reaktionsgschwindigkeite“ |[[Datei:Wilhelm Ostwald.jpg|90px|Wilhelm Ostwald]] |- valign="top" |1910 |[[Otto Wallach]]<br />(1847–1931) |{{DEU-1867}} |„as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het um d Entwicklig vu dr organische Chemii un dr chemische Induschtrii dur syyni bahnbrächende Arbeite uf em Biet vu dr alicyclische Verbindige“ |[[Datei:Otto Wallach.jpg|90px|Otto Wallach]] |} == 1911–1920 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1911 |[[Marie Curie]]<br />(1867–1934) |{{FRA}} (uf d Wält chuu z Warschau, {{POL}}, dodmol {{RUS-1721}}) |„as Anerchännig vum Verdienscht, wu si sich um d Entwicklig vu dr Chemii erworbe het dur d Entdeckig vu dr Elemänt [[Radium]] un [[Polonium]], dur d Karakterisierig vum Radium un d Isolierig vu däm in metallischem Zuestand un dur ihri Untersuechige iber d Natur un di chemische Verbindige vu däm wichtige Elemänt“ |[[Datei:Marie Curie (Nobel-Chem).jpg|90px|Marie Curie]] |- valign="top" |rowspan="2"|1912 |[[Victor Grignard]]<br />(1871–1935) |{{FRA}} |„fir s vu ihm ufgfunde sog. Grignard’sche Reagenz, wu in dr letschte Johr in hochem Grad dr Fortschritt vu dr organische Chemii gferderet het“ |[[Datei:Viktor-grignard (cropped).jpg|90px|Victor Grignard]] |- valign="top" |[[Paul Sabatier (Chemiker)|Paul Sabatier]]<br />(1854–1941) |{{FRA}} |„fir syyni Method, organischi Verbindige bi Gegewart vu fyyn verdeilte Metall z hydriere, wu dr Fortschritt vu dr organische Chemii in dr letschte Johr in hochem Grad gferderet het“ |[[Datei:Paul Sabatier.jpg|90px|Paul Sabatier]] |- valign="top" |1913 |[[Alfred Werner]]<br />(1866–1919) |{{CHE}} (uf d Wält chuu z [[Mülhausen (Elsass)|Milhüüse]], zum Zytpunkt vu dr Bryysvergab Dytschland) |„wäg syyre Arbet iber d Bindigsverhältnis vu dr Atom im Molekül, wu elteri Forschigsbiet derdur gchlert un neje erschlosse wore sin, bsundersch im Beryych vu dr anorganische Chemii“ |[[Datei:Alfred Werner.jpg|90px|Alfred Werner]] |- valign="top" |1914 |[[Theodore William Richards]]<br />(1868–1928)<br />''(vergee 1915)'' |{{USA}} |„as Anerchännig vu syyne gnaue Bstimmige vum Atomgwicht vu zahlryyche chemische Elemänt“ |[[Datei:Theodore william richards.jpg|90px|Theodore William Richards]] |- valign="top" |1915 |[[Richard Willstätter|Richard Martin Willstätter]]<br />(1872–1942) |{{DEU-1867}} |„fir syyni Untersuechige vu dr Farbstoff im Bflanzeryych, vor allem vum Chlorophyll“ |[[Datei:Willstatter.jpg|90px|Richard Martin Willstätter]] |- valign="top" |1916 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1917 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1918 |[[Fritz Haber]]<br />(1868–1934)<br />''(vergee 1919)'' |{{DEU-1867}} |„fir d Synthese vu Ammoniak us dr Elemänt“ (Haber-Bosch-Verfahre) |[[Datei:Fritz Haber.png|90px|Fritz Haber]] |- valign="top" |1919 | ''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1920 |[[Walther Nernst|Walther Hermann Nernst]]<br />(1864–1941)<br />''(verliehen 1921)'' |{{DEU-1919}} |„as Anerchännig fir syyni thermochemische Arbete“ |[[Datei:Walther Nernst.jpg|90px|Walther Hermann Nernst]] |} == 1921–1930 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1921 |[[Frederick Soddy]]<br />(1877–1956)<br />''(verliehen 1922)'' |{{GBR}} |„fir syyni Byydreg zue dr Chänntnis vu dr Chemii vu dr radioaktive Stoff un syyni Untersuechige iber s Vorchuu un d Natur vu dr Isotop“ | |- valign="top" |1922 |[[Francis William Aston]]<br />(1877–1945) |{{GBR}} |„fir syyni Entdeckig vun ere große Zahl vu Isotop in e baar nit radioaktive Elemänte mit Hilf vu syym Massespektrograf un fir syyni Entdeckig vum sognännte Gsetz vu dr Ganzzahligkeit“ | |- valign="top" |1923 |[[Fritz Pregl]]<br />(1869–1930) |{{AUT}} |„fir di vu ihm entwicklet Mikroanalys vu organische Subschtanze“ |[[Datei:Fritz Pregl.jpg|90px|Fritz Pregl]] |- valign="top" |1924 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1925 |[[Richard Zsigmondy|Richard Adolf Zsigmondy]]<br />(1865–1929)<br />''(verliehen 1926)'' |{{DEU-1919}} (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) |„fir d Ufchlerig vu dr heterogene Natur vu kolloidale Lesige un fir di doderbyy aagwändete Methode, wu grundlegend sin fir di modärn Kolloidchemii“ | |- valign="top" |1926 |[[The Svedberg]]<br />(1884–1941) |{{SWE}} |„fir syyni Arbete iber dispersi Syschtem“ |[[Datei:The-svedberg-1.jpg|90px|The Svedberg]] |- valign="top" |1927 |[[Heinrich Otto Wieland]]<br />(1877–1957)<br />''(vergee 1928)'' |{{DEU-1919}} |„fir syyni Forschige iber d Zämmesetzig vu dr Gallesyyri un verwandte Subschtanze“ |[[Datei:Heinrich Wieland.jpg|90px|Heinrich Otto Wieland]] |- valign="top" |1928 |[[Adolf Windaus|Adolf Otto Reinhold Windaus]]<br />(1876–1959) |{{DEU-1919}} |„fir syyni Verdienscht um d Erforschig vum Ufböu vu dr Sterine un däne ihrem Zämmehang mit dr Vitamin“ |[[Datei:Adolf Windaus.jpg|90px|Adolf Otto Reinhold Winadaus]] |- valign="top" |rowspan="2"|1929 |[[Arthur Harden]]<br />(1865–1940) |{{GBR}} |rowspan="2"|„fir ihri Forschig iber d Zuckerverjäsig un dr Aadeil vu dr Enzym an däm Vorgang“ |[[Datei:ArthurHarden.jpg|90px|Arthur Harden]] |- valign="top" |[[Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin]]<br />(1873–1964) |{{SWE}} (uf d Wält chuu z Augschburg, Dytschs Ryych) |[[Datei:Euler-chelpin.jpg|90px|Hans von Euler-Chelpin]] |- valign="top" |1930 |[[Hans Fischer (Chemiker)|Hans Fischer]]<br />(1881–1945) |{{DEU-1919}} |„fir syyni Arbete iber dr strukturäll Ufböu vu dr Bluet- un Bflanzefarbstoff un fir d Synthese vum Hämin“ |[[Datei:Hans Fischer (Nobel).jpg|90px|Hans Fischer]] |} == 1931–1940 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |rowspan="2"|1931 |[[Carl Bosch]]<br />(1874–1940) |{{DEU-1919}} |rowspan="2"|„fir ihri Verdienscht um d Entdeckig un d Entwicklig vu dr chemische Hochdruckverfahre“ |[[Datei:Carl Bosch.jpg|90px|Carl Bosch]] |- |[[Friedrich Bergius]]<br />(1884–1949) |{{DEU-1919}} |[[Datei:Bergius.jpg|90px|Friedrich Bergius]] |- valign="top" |1932 |[[Irving Langmuir]]<br />(1881–1957) |{{USA}} |„fir syyni Entdeckige un Forschige im Beryych vu dr Oberflechechemii“ |[[Datei:Langmuir.jpg|90px|Irving Langmuir]] |- valign="top" |1933 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1934 |[[Harold C. Urey]]<br />(1893–1981) |{{USA}} |„fir syyni Entdeckig vum schwäre Wasserstoff“ |[[Datei:Urey.jpg|90px|Harold C. Urey]] |- valign="top" |rowspan="2"|1935 |[[Frédéric Joliot-Curie]]<br />(1900–1958) |{{FRA}} |rowspan="2"|„fir ihri gmeinsam durgfierte Synthese vu neje radioaktive Elemänt“ |[[Datei:Frédéric_Joliot-Curie_ArM2.jpg|90px|Frédéric Joliot-Curie]] |- |[[Irène Joliot-Curie]]<br />(1897–1956) |{{FRA}} |[[Datei:Joliot-curie.jpg|90px|Irène Joliot-Curie]] |- valign="top" |1936 |[[Peter Debye]]<br />(1884–1966) |{{NLD}} |„fir syyni Byydreg zue unsre Chänntnis vu dr Molekularstrukture dur syyni Forschige iber Dipolmoment, iber d Biegig vu Röntgestrahle un an Elektrone in Gas“ |[[Datei:Debye100.jpg|90px|Petrus Josephus Wilhelmus Debye]] |- valign="top" |rowspan="2"|1937 |[[Walter Norman Haworth]]<br />(1883–1950) |{{GBR}} |„fir syyni Forschige iber Chohlehydrat un Vitamin C“ |[[Datei:Norman Haworth.jpg|90px|Walter Norman Haworth]] |- valign="top" |[[Paul Karrer]]<br />(1889–1971) |{{CHE}} |„fir syyni Forschige iber d Carotinoid un Flavin un iber d Vitamin A un B2“ | |- valign="top" |1938 |[[Richard Kuhn]]<br />(1900–1967)<br />''(verliehen 1939)'' |{{DEU-1933}} (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) |„fir syyni Arbete iber Carotinoid un Vitamin“ |[[Datei:Richard Kuhn ETH-Bib Dia 248-065.jpg|90px|Richard Kuhn]] |- valign="top" |rowspan="2"|1939 |[[Adolf Butenandt|Adolf F. J. Butenandt]]<br />(1903–1995) |{{DEU-1933}} |„fir syyni Arbete iber Sexualhormon“ | |- valign="top" |[[Leopold Ružička]]<br />(1887–1976) |{{CHE}} (uf d Wält chuu z Vukovar, dodmol Eschtryych-Ungarn) |„fir syyni Arbete an Polymethylene un hechere Terpene“ |[[Datei:Leopold Ruzicka ETH-Bib Portr 00239.jpg|90px|Leopold Ružička]] |- valign="top" |1940 |''nit vergee'' | | | |} == 1941–1950 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1941 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1942 |''nit vergee'' | | | |- valign="top" |1943 |[[George de Hevesy]]<br />(1885–1966)<br />''(verliehen 1944)'' |{{HUN}} |„fir syyni Arbete iber d Aawändig vu dr Isotop as Indikatore bi dr Erforschig vu chemische Brozäss“ |[[Datei:George de Hevesy.jpg|90px|George de Hevesy]] |- valign="top" |1944 |[[Otto Hahn]]<br />(1879–1968)<br />''(verliehen 1945)'' |[[Datei:Flag of Germany (1946-1949).svg|20px|border|Erchännigsflagge fir dytschi Handelsschiff in dr Johre 1946 bis 1950]] Dytschland |„fir syyni Entdeckig vu dr Chärnspaltig vu Atom“ |[[Datei:Bundesarchiv Bild 183-46019-0001, Otto Hahn.jpg|90px|Otto Hahn]] |- valign="top" |1945 |[[Artturi Ilmari Virtanen]]<br />(1895–1973) |{{FIN}} |„fir syyni Untersuechige un Entdeckige uf em Biet vu dr Agrikultur- un Nahrigsmittelchemii, bsundersch fir syyni Method vu dr Konservierig vu Fuetermittel un Fueterbflanze“ |[[Datei:Virtanen.jpg|90px|Artturi Ilmari Virtanen]] |- valign="top" |rowspan="3"|1946 |[[James Batcheller Sumner]]<br />(1887–1955) |{{USA}} |„fir syyni Entdeckig vu dr Krischtallisierbarkeit vu Enzym“ | |- valign="top" |[[John Howard Northrop]]<br />(1891–1987) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Darstellig vu Enzym un Virus-Protein in reiner Form“ | |- |[[Wendell Meredith Stanley]]<br />(1904–1971) |{{USA}} | |- valign="top" |1947 |[[Robert Robinson]]<br />(1886–1975) |{{GBR}} |„für syyni Untersuechige iber biologisch wichtigi Bflanzebrodukt bsundersch Alkaloid“ | |- valign="top" |1948 |[[Arne Tiselius]]<br />(1902–1971) |{{SWE}} |„fir syyni Arbete iber d Analyse mit Hilf vu Elektroforese un Adsorption], bsundersch fir syyni Entdeckige iber di kumpläx Natur vu Serum-Protein“ |[[Datei:Arne Tiselius.jpg|90px|Arne Wilhelm Kaurin Tiselius]] |- valign="top" |1949 |[[William Francis Giauque]]<br />(1895–1982) |{{USA}} |„fir syy Byydrag zue dr chemische Thermodynamik, bsundersch für syyni Untersuechige iber d Eigeschafte bi extrem diefe Tämperature“ | |- valign="top" |rowspan="2"|1950 |[[Otto Diels]]<br />(1876–1954) |{{DEU}} |rowspan="2"|„fir ihri Entdeckige un d Entwicklig vu dr Dien-Synthese“ | |- |[[Kurt Alder]]<br />(1902–1958) |{{DEU}} | |} == 1951–1960 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |rowspan="2"|1951 |[[Edwin Mattison McMillan]]<br />(1907–1991) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Entdeckige in dr Chemii vu dr Transuran“ | |- |[[Glenn Theodore Seaborg]]<br />(1912–1999) |{{USA}} |[[Datei:Glenn_Seaborg_-_1964.jpg|90px]] |- valign="top" |rowspan="2"|1952 |[[Archer J. P. Martin]]<br />(1910–2002) |{{GBR}} |rowspan="2"|„fir ihri Erfindig vu dr Verdeiligs-Kromatografi“ | |- |[[Richard L. M. Synge]]<br />(1914–1994) |{{GBR}} | |- valign="top" |1953 |[[Hermann Staudinger]]<br />(1881–1965) |{{DEU}} |„fir syyni Entdeckige uf em Biet vu dr makromolekulare Chemii“ |[[Datei:Hermann Staudinger ETH-Bib Portr 14419.jpg|90px|Hermann Staudinger]] |- valign="top" |1954 |[[Linus Carl Pauling]]<br />(1901–1994) |{{USA}} |„fir syyni Forschige iber d Natur vu dr chemische Bindig un ihri Aawändig fir d Ufhällig vu dr Struktur vu kumpläxe Subschtanze“ |[[Datei:Linus Pauling.jpg|90px|Linus Carl Pauling]] |- valign="top" |1955 |[[Vincent du Vigneaud]]<br />(1901–1978) |{{USA}} |„fir syyni Arbete vu dr biochemisch wichtige Schwäfelverbindige, bsundersch fir di erscht Synthese vun em Polypeptidhormon“ | |- valign="top" |rowspan="2"|1956 |[[Cyril Norman Hinshelwood]]<br />(1897–1967) |{{GBR}} |rowspan="2"|„fir ihri Forschige iber d Mechanisme vu chemische Reaktione“ | |- |[[Nikolai Nikolajewitsch Semjonow]]<br />(1896–1986) |{{SUN}} |[[Datei:KustodiyevSemenov Kapitsa.JPG|90px|Nikolai Nikolajewitsch Semjonow (rechts)]] |- valign="top" |1957 |[[Alexander Robertus Todd]]<br />(1907–1997) |{{GBR}} |„fir syyni Arbete iber Nukleotide un Co-Enzymnukleotid“ | |- valign="top" |1958 |[[Frederick Sanger]]<br />(* 1918) |{{GBR}} |„fir syyni Arbete iber d Struktur vu dr Protein, bsundersch vum Insulin“ |[[Datei:Frederick Sanger2.jpg|90px|Frederick Sanger]] |- valign="top" |1959 |[[Jaroslav Heyrovský]]<br />(1890–1967) |{{TCH}} |„fir syyni Entdeckig un Entwicklig vu dr polarografische Method un Analyse“ |[[Datei:Heyrovsky deska.jpg|90px|Jaroslav Heyrovský]] |- valign="top" |1960 |[[Willard Frank Libby]]<br />(1908–1980) |{{USA}} |„fir syyni Method uv dr Aawändig vu Chohlestoff 14 fir d Altersbstimmig in dr Archäologii, dr Geologii, dr Geophysik un andere Zwyyg vu dr Wisseschaft“) | |} == 1961–1970 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%"|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1961 |[[Melvin Calvin]]<br />(1911–1997) |{{USA}} |„fir syyni Forschige iber d Chohlesyyri-Assimilation vu dr Bflanze“ |[[Datei:Melvin Calvin.jpg|90px|Melvin Calvin]] |- valign="top" |rowspan="2"|1962 |[[Max Ferdinand Perutz]]<br />(1914–2002) |{{GBR}} (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) |rowspan="2"|„fir ihri Studie iber Strukture vu dr Globulinprotein“ | |- |[[John Cowdery Kendrew]]<br />(1917–1997) |{{GBR}} |[[Datei:KendrewMyoglobin.jpg|90px|John Cowdery Kendrew]] |- valign="top" |rowspan="2"|1963 |[[Karl Ziegler]]<br />(1898–1973) |{{DEU}} |rowspan="2"|„fir ihri Entdeckige uf em Biet vu dr Chemii un dr Technologii vu dr Hochpolymer“ (Ziegler-Natta-Verfahre) | |- |[[Giulio Natta]]<br />(1903–1979) |{{ITA}} | |- valign="top" |1964 |[[Dorothy Crowfoot Hodgkin]]<br />(1910–1994) |{{GBR}} |„fir ihri Strukturbstimmig vu biologisch wichtige Subschtanze mit Röntgestrahle“ | |- valign="top" |1965 |[[Robert B. Woodward]]<br />(1917–1979) |{{USA}} |„fir syyni Arbete uf em Biet vu dr Naturstoffsynthese“ |[[Datei:Woodward.jpg|90px|Robert B. Woodward]] |- valign="top" |1966 |[[Robert Mulliken]]<br />(1896–1986) |{{USA}} |„fir syyni grundlegende Arbete iber di chemische Bindige un d Elektronestruktur vu dr Molekül mit Hilf vu dr Orbital-Method“ | |- valign="top" |rowspan="3"|1967 |[[Manfred Eigen]]<br />(* 1927) |{{DEU}} |rowspan="3"|„fir ihri Untersuechige vu extrem schnälle chemische Reaktione, wu dur Zersterig vum Glyychgwicht dur seli churzi Energiiimpuls uusglest wäre“ | |- valign="top" |[[Ronald George Wreyford Norrish]]<br />(1897–1978) |{{GBR}} | |- |[[George Porter]]<br />(1920–2002) |{{GBR}} | |- valign="top" |1968 |[[Lars Onsager]]<br />(1903–1976) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Oslo, Norwege) |„fir d Entdeckig vu dr no ihm gnännte reziproke Beziehige, wu grundlegend sin fir d Thermodynamik vu dr irreversible Brozäss“ | |- valign="top" |rowspan="2"|1969 |[[Derek H. R. Barton]]<br />(1918–1998) |{{GBR}} |rowspan="2"|„fir ihri Arbete in dr Entwicklig vum Konformationsbegriff un d Aawändig dervu in dr Chemii“ | |- |[[Odd Hassel]]<br />(1897–1981) |{{NOR}} | |- valign="top" |1970 |[[Luis Federico Leloir]]<br />(1906–1987) |{{ARG}} |„fir d Entdeckig vu dr Zucker-Nukleotid un vu däne ihre Funktion in dr Biosynthese vu Chohlehydrat“ |[[Datei:Luis Federico Leloir - young.jpg|90px|Luis Federico Leloir]] |} == 1971–1980 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1971 |[[Gerhard Herzberg]]<br />(1904–1999) |{{CAN}} (uf d Wält chuu z Hamburg, Dytschland) |„fir syyni Arbete iber d Elektronestruktur un d Geometrii bi dr Molekül, bsundersch vu freje Radikal“ | |- valign="top" |rowspan="3"|1972 |[[Christian B. Anfinsen]]<br />(1916–1995) |{{USA}} |„fir syyni Arbete iber Ribonuklease, bsundersch d Verbindig zwische Aminosyyrezyylete un biologisch wirksame Konformatione“ |[[Datei:Christian B. Anfinsen, NIH portrait, 1969.jpg|90px|Christian B. Anfinsen]] |- valign="top" |[[Stanford Moore]]<br />(1913–1982) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihre Byydrag zum Verständnis vu dr Verbindig zwische dr chemische Struktur un dr katalytische Detigkeit vum aktive Zäntrum vu dr Ribonuklease-Molekül“ | |- |[[William Howard Stein]]<br />(1911–1980) |{{USA}} | |- valign="top" |rowspan="2"|1973 |[[Ernst Otto Fischer]]<br />(1918–2007) |{{DEU}} |rowspan="2"|„fir ihri bahnbrächende uuabhängig vunenander gleischtete Arbete iber d Chemii vu dr metallorganische sognännte Sandwich-Verbindige“ | |- |[[Geoffrey Wilkinson]]<br />(1921–1996) |{{GBR}} | |- valign="top" |1974 |[[Paul Flory]]<br />(1910–1985) |{{USA}} |„fir syyni grundlegende Leischtige, sowohl theoretisch wie au experimentell, in dr fysikalische Chemii vu dr Makromolekül“ | |- valign="top" |rowspan="2"|1975 |[[John W. Cornforth]]<br />(* 1917) |{{AUS}} / {{GBR}} |„fir syyni Arbete iber d Stereochemii vu Enzym-Katalyse-Reaktione“ | |- valign="top" |[[Vladimir Prelog]]<br />(1906–1998) |{{CHE}} (uf d Wält chuu z [[Sarajevo]], [[Österreich-Ungarn]]) |„fir syyni Forschige in dr Stereochemii vu organische Molekül un Reaktione“ |[[Datei:Vladimir Prelog ETH-Bib Portr 13765.jpg|90px|Vladimir Prelog]] |- valign="top" |1976 |[[William Lipscomb]]<br />(* 1919) |{{USA}} |„fir syyni Arbete iber die Struktur der [[Borane]]“ |[[Datei:William n lipscomb jr.jpg|90px|William Lipscomb]] |- valign="top" |1977 |[[Ilya Prigogine]]<br />(1917–2003) |{{BEL}} (uf d Wält chuu z Moskau, Russischs Ryych) |„fir syy Byydrag zue dr irreversible Thermodynamik, bsundersch zue dr Theorii vu dr dissipative Strukture“ | |- valign="top" |1978 |[[Peter D. Mitchell]]<br />(1920–1992) |{{GBR}} |„fir syy Byydrag zum Verständnis vu dr biologische Energii-Iberdragig dur Entwicklig vu dr chemiosmotische Theorii“ | |- valign="top" |rowspan="2"|1979 |[[Herbert Charles Brown]]<br />(1912–2004) |{{USA}} (uf d Wält chuu z [[London]], [[Vereinigtes Königreich]]) |rowspan="2"|„fir ihri Entwicklig vu Bor- beziehigswyys Phosphorverbindige in wichtige Reagenzie in organische Synthese“ | |- |[[Georg Wittig]]<br />(1897–1987) |{{DEU}} | |- valign="top" |rowspan="3"|1980 |[[Paul Berg]]<br />(* 1926) |{{USA}} |„fir syyni grundlegende Arbete iber Nukleinsyyrine-Biochemii, unter bsundere Berucksichtigung vu Hybrid-DNA“ |[[Datei:Paul Berg in 1980.jpg|90px|Paul Berg]] |- valign="top" |[[Walter Gilbert]]<br />(* 1932) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Byydreg zue dr Bstimmig vu Basissequenze in Nukleinsyyrine“ |[[Datei:WalterGilbert2.jpg|90px|Walter Gilbert]] |- |[[Frederick Sanger]]<br />(* 1918) |{{GBR}} |[[Datei:Frederick Sanger2.jpg|90px|Frederick Sanger]] |} == 1981–1990 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |rowspan="2"|1981 |[[Fukui Ken’ichi]]<br />(1918–1998) |{{JPN}} |rowspan="2"|„fir ihri uuabhängig vunenander entwicklete Theorie iber dr Verlauf vu chemische Reaktione“ | |- |[[Roald Hoffmann]]<br />(* 1937) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Złoczów, Pole, hite Ukraine) |[[Datei:Roald Hoffmann.jpg|90px|Roald Hoffmann]] |- valign="top" |1982 |[[Aaron Klug]]<br />(* 1926) |{{GBR}} (uf d Wält chuu z Želva, Litaue) |„fir d Entwicklig vu krischtallografische Verfahre zue dr Entschlisselig vu biologisch wichtige Nukleinsyyri-Protein-Komplex“ | |- valign="top" |1983 |[[Henry Taube]]<br />(1915–2005) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Saskatoon, Kanada) |„fir syyni Arbete iber d Reaktionsmechanisme vu dr Elektroneniberdragig, bsundersch bi Metallkumpläx“ | |- valign="top" |1984 |[[Robert Bruce Merrifield]]<br />(1921–2006) |{{USA}} |„fir syy eifachi un geniali Method fir d Herstellig vu Peptid un Protein“ (Merrifield-Synthese) | |- valign="top" |rowspan="2"|1985 |[[Herbert A. Hauptman]]<br />(* 1917) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri hervorragende Leischtige in dr Entwicklig vu diräkte Methode fir d Bstimmig vu Krischtallstrukture“ |[[Datei:Herbert Hauptman - UB 2009.jpg|90px|Herbert A. Hauptman]] |- |[[Jerome Karle]]<br />(* 1918) |{{USA}} |[[Datei:Jerome Karle.jpg|90px|Jerome Karle]] |- valign="top" |rowspan="3"|1986 |[[Dudley R. Herschbach]]<br />(* 1932) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir ihri Mitwirkig iber d Dynamik vu chemische Elementarbrozäss“ |[[Datei:Herschbach.JPG|90px|Dudley R. Herschbach]] |- |[[Yuan T. Lee]]<br />(* 1936) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Hsinchu, Taiwan) |[[Datei:96703534.lowres.jpeg|90px|Yuan T. Lee]] |- |[[John C. Polanyi]]<br />(* 1929) |{{CAN}} | |- valign="top" |rowspan="3"|1987 |[[Donald J. Cram]]<br />(1919–2001) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir ihri Entwicklig un Verwändig vu Molekül mit ere strukturspezifische Wächselwirkig vun hocher Selektivitet“ (Supramolekulari Chemii) | |- |[[Jean-Marie Lehn]]<br />(* 1939) |{{FRA}} |[[Datei:Bundesarchiv B 145 Bild-F088117-0003, Jean-Marie Lehn.jpg|90px|Jean-Marie Lehn]] |- |[[Charles Pedersen]]<br />(1904–1989) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Busan, Korea) | |- valign="top" |rowspan="3"|1988 |[[Johann Deisenhofer]]<br />(* 1943) |{{DEU}} |rowspan="3"|„fir d Erforschig vum Reaktionszäntrum vu dr Fotosynthese bin eme Purpurbakterium“ | |- |[[Robert Huber]]<br />(* 1937) |{{DEU}} |[[Datei:Robert Huber.JPG|90px|Robert Huber]] |- |[[Hartmut Michel]]<br />(* 1948) |{{DEU}} | |- valign="top" |rowspan="2"|1989 |[[Sidney Altman]]<br />(* 1939) |{{CAN}} / {{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Entdeckig vu Eigeschafte vu dr Ribonukleinsyyri, wu chemischi Brozäss schnäller mache“ | |- |[[Thomas R. Cech]]<br />(* 1947) |{{USA}} |[[Datei:Thomas r. cech.jpg|90px|Thomas R. Cech]] |- valign="top" |1990 |[[Elias James Corey Jr.]]<br />(* 1928) |{{USA}} |„fir syyni Formulierig vu wichtige Theorie un Entwicklige vu Methode vu organischer Synthese“ (Retrosynthese) | |} == 1991–2000 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |1991 |[[Richard R. Ernst]]<br />(1933–2021) |{{CHE}} |„fir syyni Byydreg zue dr Entwicklig vu dr hochuflesende Chärnresonanzspektroskopii, ere Method zue dr Analyse vu Molekülstrukture“ | [[Datei:Richard R Ernst.jpg|90px|Richard R. Ernst]] |- valign="top" |1992 |[[Rudolph Arthur Marcus]]<br />(* 1923) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Montreal, Kanada) |„fir syyni wichtige Byydreg zue dr Theorii vu Elektronetransfer-Reaktione in chemische Syschtem“ (Marcus-Theorii) |[[Datei:Prof. Dr. Rudolph A. Marcus.jpg|90px|Rudolph Arthur Marcus]] |- valign="top" |rowspan="2"|1993 |[[Kary Mullis]]<br />(* 1944) |{{USA}} |„fir syyni Entwicklig vu dr Polymerase-Chettereaktion“ |[[Datei:Kary Mullis.jpg|90px|Kary Mullis]] |- valign="top" |[[Michael Smith (Chemiker)|Michael Smith]]<br />(1932–2000) |{{CAN}} (uf d Wält chuu z Blackpool, Vereinigts Chenigryych) |„fir syyni Entwicklig vun ere Method fir d Veränderig (Mutagenese) vu dr Desoxyribonukleinsyyri, wu d Erbinformatione druf gspyycheret sin“ | |- valign="top" |1994 |[[George A. Olah]]<br />(* 1927) |{{USA}} (uf d Wält chuu z [[Budapest]], [[Ungarn]]) |„fir syyni Erforschig vu dr Carbokatione“ | |- valign="top" |rowspan="3"|1995 |[[Paul J. Crutzen]]<br />(* 1933) |{{NLD}} |rowspan="3"|„fir ihri Arbete zue dr Chemii vu dr Ärdatmosfäre, bsundersch iber Bildig un Abböu v Ozon“ |[[Datei:Paul Crutzen.jpg|90px|Paul J. Crutzen]] |- |[[Mario J. Molina]]<br />(* 1943) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Mexiko-Stadt, Mexiko) | |- |[[Frank Sherwood Rowland]]<br />(* 1927) |{{USA}} |[[Datei:F. Sherwood Rowland.jpg|90px|Frank Sherwood Rowland]] |- valign="top" |rowspan="3"|1996 |[[Robert F. Curl]]<br />(* 1933) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir d Entdeckig vu dr Fullerene, au Buckyballs gnännt, ere neje Form vum Chohlestoff mit chugelfermige Molekül“ | |- |[[Harold Kroto]]<br />(* 1939) |{{GBR}} |[[Datei:Hkroto.jpg|90px|Harold Kroto]] |- |[[Richard E. Smalley]]<br />(1943–2005) |{{USA}} | |- valign="top" |rowspan="3"|1997 |[[Paul Delos Boyer|Paul D. Boyer]]<br />(* 1918) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir d Chlerig vu dr Synthese vum energiiryyche Molekül Adenosintriphosphat (ATP)“ | |- |[[John E. Walker]]<br />(* 1941) |{{GBR}} | |- valign="top" |[[Jens Christian Skou]]<br />(* 1918) |{{DNK}} |„fir d Entdeckig vum ionentransportierende Enzym Natrium-Kalium-ATPase“ |[[Datei:Skou2008.jpg|90px|Jens Christian Skou]] |- valign="top" |rowspan="2"|1998 |[[Walter Kohn]]<br />(* 1923) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) |„fir syyni Entwicklig vu quantechemische Methode“ |[[Datei:Walter Kohn Oxford University.JPG|90px|Walter Kohn]] |- valign="top" |[[John Anthony Pople]]<br />(1925–2004) |{{GBR}} |„fir d Entwicklig vu Methode, wu d Eigeschafte vu Molekül un ihre Zämmewirke in chemische Brozäss dermit chenne theoretisch erforscht wäre“ | |- valign="top" |1999 |[[Ahmed Zewail]]<br />(* 1946) |{{EGY}} / {{USA}} |„fir syyni Studie vum Ibergangszuestand vu chemische Reaktione mit Hilf vu dr Femtosekundespektroskopii“ | |- valign="top" |rowspan="3"|2000 |[[Alan J. Heeger]]<br />(* 1936) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir d Entdeckig un Entwicklig vu leitende Polymer“ | |- |[[Alan MacDiarmid]]<br />(1927–2007) |{{USA}} / {{NZL}} (uf d Wält chuu z Masterton, Nejseeland) | |- |[[Hideki Shirakawa]]<br />(* 1936) |{{JPN}} | |} == 2001–2010 == {|class="wikitable" cellpadding="5" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |rowspan="3"|2001 |[[William S. Knowles]]<br />(* 1917) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Arbete iber chiral katalysierendi Hydrierigsreaktione“ |[[Datei:Bush7NobelLaureates.jpg|90px|William S. Knowles (vierte vu links)]] |- |[[Ryoji Noyori]]<br />(* 1938) |{{JPN}} |[[Datei:Noyori small.jpg|90px|Ryoji Noyori]] |- valign="top" |[[Barry Sharpless]]<br />(* 1941) |{{USA}} |„fir syyni Arbete iber chiral katalysierendi Oxidationsreaktione“ (z. B. Sharpless-Epoxidierig) | |- valign="top" |rowspan="3"|2002 |[[John B. Fenn]]<br />(* 1917) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihri Entwicklig vu weiche Desorptions/Ionisations-Methode fir massespektrometrischi Analyse vu biologische Makromolekül“ |[[Datei:John B Fenn01.jpg|90px|John B. Fenn]] |- |[[Kōichi Tanaka]]<br />(* 1959) |{{JPN}} | |- valign="top" |[[Kurt Wüthrich]]<br />(* 1938) |{{CHE}} |„fir syyni Entwicklig vu dr chärnmagnetische Resonanzspektroskopii zue dr Bstimmig vu dr drejdimensionale Struktur vu biologische Makromolekül in Lesige“ |[[Datei:Kurt-Wuethrich.jpg|90px|Kurt Wüthrich]] |- valign="top" |rowspan="2"|2003 |[[Peter Agre]]<br />(* 1949) |{{USA}} |„fir d Entdeckig vu dr Wasserkanäl Zällmembrane“ |[[Datei:Bush6NobelLaureates.jpg|90px|Peter Agre (zweete vu rächts)]] |- valign="top" |[[Roderick MacKinnon]]<br />(* 1956) |{{USA}} |„fir syyni strukturälle un mechanische Studie vu Ionekanäl in Zällmembrane“ |[[Datei:Roderick MacKinnon, M.D..jpg|90px|Roderick MacKinnon]] |- valign="top" |rowspan="3"|2004 |[[Aaron Ciechanover]]<br />(* 1947) |{{ISR}} |rowspan="3"|„fir d Entdeckig vum Ubiquitin-gstyyrte Proteinabböu“ |[[Datei:Nobel2004chemistrylaurets-Ciehanover.jpg|90px|Aaron Ciechanover]] |- |[[Avram Hershko]]<br />(* 1937) |{{ISR}} (uf d Wält chuu z Karcag, Ungarn) |[[Datei:Nobel2004chemistrylaurets-Hershko.jpg|90px|Avram Hershko]] |- |[[Irwin Rose]]<br />(* 1926) |{{USA}} |[[Datei:Nobel2004chemistrylaurets-Rose.jpg|90px|Irwin Rose]] |- valign="top" |rowspan="3"|2005 |[[Yves Chauvin]]<br />(* 1930) |{{FRA}} |rowspan="3"|„fir d Entwicklig vu dr Metathese-Method in dr organische Synthese“ | |- |[[Robert Grubbs]]<br />(* 1942) |{{USA}} |[[Datei:Robert Grubbs.jpg|90px|Robert Grubbs]] |- |[[Richard R. Schrock]]<br />(* 1945) |{{USA}} |[[Datei:President George W. Bush meets with the 2005 Nobel Prize recipients, Tuesday, Nov. 8, 2005 in the Oval Office at the White House.jpg|90px|Richard R. Schrock (zweete vu rächts)]] |- valign="top" |2006 |[[Roger D. Kornberg]]<br />(* 1947) |{{USA}} |„fir syyni Arbete iber di molekulare Grundlage vu dr Gentranskription in eukaryotische Zälle“ |[[Datei:Roger.Kornberg.JPG|90px|Roger D. Kornberg]] |- valign="top" |2007 |[[Gerhard Ertl]]<br />(* 1936) |{{DEU}} |„fir syyni Studie vu chemische Verfahre uf feschte Oberflechine“ |[[Datei:Prof Ertl-Portrait.jpg|90px|Gerhard Ertl]] |- valign="top" |rowspan="3"|2008 |[[Osamu Shimomura]]<br />(* 1928) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Kyōto, Japan) |rowspan="3"|„fir d Entdeckig un Wyterentwicklig vum grien fluoreszierende Protein“ |[[Datei:Osamu Shimomura-press conference Dec 06th, 2008-2.jpg|90px|Osamu Shimomura]] |- |[[Martin Chalfie]]<br />(* 1947) |{{USA}} |[[Datei:Martin Chalfie-press conference Dec 07th, 2008-4.jpg|90px|Martin Chalfie]] |- |[[Roger Tsien]]<br />(* 1952) |{{USA}} |[[Datei:Roger Tsien-press conference Dec 07th, 2008-2.jpg|90px|Roger Tsien]] |- valign="top" |rowspan="3"|2009 |[[Venkatraman Ramakrishnan]]<br />(* 1952) |{{GBR}} (uf d Wält chuu z Chidambaram, Tamil Nadu, Indie) |rowspan="3"|„fir d Studien zue dr Struktur un Funktion vum Ribosom“ |[[Datei:Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-08.jpg|90px|Venkatraman Ramakrishnan]] |- |[[Thomas A. Steitz]]<br />(* 1940) |{{USA}} |[[Datei:Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-10.jpg|90px|Thomas A. Steitz]] |- |[[Ada Yonath]]<br />(* 1939) |{{ISR}} |[[Datei:Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-15.jpg|90px|Ada Yonath]] |- valign="top" |rowspan="3"|2010 |[[Richard F. Heck]]<br />(* 1931) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir Palladium-katalysierti Chryzkupplige in dr organische Synthese“ |[[Datei:Richard Fred Heck.jpg|90px|Richard F. Heck]] |- |[[Ei-ichi Negishi]]<br />(* 1935) |{{JPN}} |[[Datei:Ei-ichi Negishi.jpg|90px|Ei-ichi Negishi]] |- |[[Akira Suzuki]]<br />(* 1930) |{{JPN}} |[[Datei:Akira Suzuki cropped.jpg|90px|Akira Suzuki]] |} == 2011–2020 == {|class="wikitable" cellpadding="5" width="100%" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |2011 |[[Dan Shechtman]]<br />(* 1941) |{{ISR}} |„Fir d Entdeckig vu dr Quasikrischtall“ |[[Datei:Nobel Prize 2011-Nobel interviews KVA-DSC 8049.jpg|100px|Daniel Shechtman]] |- valign="top" |rowspan="2"|2012 |[[Robert Lefkowitz]]<br />(* 1943) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir ihr Studie zue G-Protein-kopplete Rezeptore“ |[[Datei:Lefkowitz3.jpg|100px|Robert Lefkowitz]] |- |[[Brian Kobilka]]<br />(* 1955) |{{USA}} |[[Datei:Brian Kobilka (649437151).jpg|100px|Brian Kobilka]] |- valign="top" |rowspan="3"|2013 |[[Martin Karplus]]<br />(* 1930) |{{USA}}/{{AUT}} |rowspan="3"|„fir d Entwicklig vu multiskale Modäll fir kompläxi chemischi Syschtem“ | |- |[[Michael Levitt]]<br />(* 1947) |{{USA}}/{{GBR}} (uf d Wält chuu z Pretoria, Sidafrika) |[[Datei:Michael Levitt.jpg|100px|Michael Levitt (2013)]] |- |[[Arieh Warshel]]<br />(* 1940) |{{USA}}/{{ISR}} |[[Datei:AW TW PS.jpg|100px|Ariel Warshel (2010)]] |- valign="top" |rowspan="3"|2014 |[[Eric Betzig]]<br />(* 1960) |{{USA}} |rowspan="3"|„fir d Entwicklig vu dr superuflesende Fluoreszenzmikroskopi“ (Photoactivated Localization Microscopy, STED-Mikroskop) | |- |[[Stefan Hell]]<br />(* 1962) |{{GER}} (uf d Wält chuu z Sântana, {{ROU-1952}}) |[[Datei:Stefan_W_Hell.jpg|100px|Stefan Hell (2010)]] |- |[[William Moerner]]<br />(* 1953) |{{USA}} |[[Datei:WE Moerner.jpg|100px|William Moerner (2013)]] |- valign="top" |rowspan="3"|2015 |[[Tomas Lindahl]]<br />(* 1938) |{{SWE}} |rowspan="3"|„fir mechanistischi Studie vu dr DNA-Reparatur“ |- |[[Paul Modrich]]<br />(* 1946) |{{USA}} |[[Datei:Paul L. Modrich 0116.jpg|100px|Paul Modrich]] |- |[[Aziz Sancar]]<br />(* 1946) |{{USA}} (uf d Wält chuu z Savur, {{TUR}}) |[[Datei:Aziz Sancar 0060.jpg|100px|Aziz Sancar]] |- valign="top" |rowspan="3"|2016 |[[Jean-Pierre Sauvage]]<br />(* 1944) |{{FRA}} |rowspan="3"|„fir dr Entwurf un d Sintees vu Molekulare Maschine“ | |- |[[Fraser Stoddart]]<br />(* 1942) |{{GBR}}/{{USA}} | |- |[[Ben Feringa]]<br />(* 1951) |{{NED}} |[[Datei:FeringaWiki.jpg|100px|Ben Feringa]] |- |rowspan="3"|2017 |[[Jacques Dubochet]]<br />(* 1942) |{{CHE}} |rowspan="3"|„fir d Entwicklig vu dr Kryo-Elektronemikroskopiy fir di hochuflesend Strukturerkännig vu Biomolekil in Lesig“ | |- |[[Joachim Frank (Biologe)|Joachim Frank]]<br />(* 1940) |{{GER}}/{{USA}} | |- |[[Richard Henderson]]<br />(* 1945) |{{GBR}} |[[Datei:Richard Henderson D81 4486 (38005042695).jpg|100px|Richard Henderson]] |- |rowspan="3"|2018 |[[Frances H. Arnold]]<br />(* 1956) |{{USA}} |„fir di grichtet Evolution vu Enzym“. |[[Datei:Francesarnoldwiki2012.png|100px|Frances H. Arnold]] |- |[[George P. Smith]]<br />(* 1941) |{{USA}} |rowspan="2"|„fir s Phage-Display vu Peptid un Antikerper“. | |- |[[Greg Winter|Gregory P. Winter]]<br />(* 1951) |{{GBR}} |[[Datei:Gregory Winter in the Master's Garden at Trinity College by Aga Machaj .jpg|100px|Greg Winter]] |- |rowspan="3"|2019 |[[John B. Goodenough]]<br />(* 1922) |{{USA}} (geboren in Jena, {{DEU-1919}}) |rowspan="3"|„fir d Entwicklig vu Lithium-Ione-Batterie“. | |- |[[M. Stanley Whittingham]]<br />(* 1941) |{{GBR}}/{{USA}} | |- |[[Akira Yoshino]]<br />(* 1948) |{{JPN}} |[[Datei:Akira Yoshino cropped 2 Akira Yoshino 201910.jpg|100px|Akira Yoshino]] |- |rowspan="2"|2020 |[[Emmanuelle Charpentier]]<br />(* 1968) |{{FRA}} |rowspan="2"|„fir d Entwicklig vun ere Method zur Genom-Editierig“ (CRISPR/Cas-Method). |[[Datei:Emmanuelle_Charpentier.jpg|100px|Emmanuelle Charpentier]] |- |[[Jennifer Doudna|Jennifer A. Doudna]]<br />(* 1964) |{{USA}} |[[Datei:Professor_Jennifer_Doudna_ForMemRS.jpg|100px|Jennifer A. Doudna]] |- |} == 2021–2030 == {|class="wikitable" cellpadding="5" width="100%" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="5%“|Johr ! width="20%"|Person ! width="15%"|Land<ref name=Land/> ! Begrindig fir d Bryysvergab ! width="90px"|Bild |- valign="top" |rowspan="2"|2021{{Anker|idn}} |[[Benjamin List]]<br />(* 1968) |{{GER}} |rowspan="2"|„fir d Entwicklig vu dr asymmetrische Organokatalys“ | |- |[[David MacMillan (Chemiker)|David MacMillan]]<br />(* 1968) |{{UK}} | |} ---- __NOTOC__ <center> [[#1901–1910|1901–1910]] • [[#1911–1920|1911–1920]] • [[#1921–1930|1921–1930]] • [[#1931–1940|1931–1940]] • [[#1941–1950|1941–1950]] • [[#1951–1960|1951–1960]] • [[#1961–1970|1961–1970]] • [[#1971–1980|1971–1980]] • [[#1981–1990|1981–1990]] • [[#1991–2000|1991–2000]] • [[#2001–2010|2001–2010]] • [[#2011–2020|2011–2020]] • [[#2021–2030|2021–2030]] </center> ---- == Ranglischte no Länder == Sin bin ere Person e baar (<math>n</math>) Länder aagee, no zellt des bi allne Länder zue glyche Dail (<math>\tfrac{1}{n}</math>). {|class="prettytable sortable" style="text-align:right;" !align="center" style="background-color:#ABCDEF" |Nation !align="center" style="background-color:#ABCDEF" |Aazahl vu dr Verleihige &nbsp; &nbsp; |- | style="text-align:left"| {{USA}} || data-sort-value="72,3" align="center"|72,3 |- | style="text-align:left"| {{DEU}} || data-sort-value="30" align="center"|30{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{GBR}} || data-sort-value="28,8" align="center"|28,8 |- | style="text-align:left"| {{FRA}} || data-sort-value="10" align="center"|10{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{CHE}} || data-sort-value="07" align="center"|{{0}}7{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{JPN}} || data-sort-value="07" align="center"|{{0}}7{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{SWE}} || data-sort-value="05" align="center"|{{0}}5{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{ISR}} || data-sort-value="04,8" align="center"|{{0}}4,8 |- | style="text-align:left"| {{NLD}} || data-sort-value="04" align="center"|{{0}}4{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{CAN}} || data-sort-value="03,5" align="center"|{{0}}3,5 |- | style="text-align:left"| {{AUT}} || data-sort-value="01,5" align="center"|{{0}}1,5 |- | style="text-align:left"| {{ARG}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{BEL}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{DNK}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{FIN}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{ITA}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{NZL}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{NOR}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{SUN}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{CSK}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{HUN}} || data-sort-value="01" align="center"|{{0}}1{{0|,0}} |- | style="text-align:left"| {{EGY}} || data-sort-value="0,5" align="center"|{{0}}0,5 |- | style="text-align:left"| {{AUS}} || data-sort-value="0,5" align="center"|{{0}}0,5 |- | style="text-align:left"| {{TUR}} || data-sort-value="0,5" align="center"|{{0}}0,5 |} == Weblink == * [http://www.nobel.se/chemistry/laureates/ Offiziälli Lischte vu dr Nobelbryysdreger fir Chemii] (änglisch) * [http://www.dhm.de/lemo/html/kaiserreich/wissenschaft/nobelpreis/chemie/ Informatione vum Dytsche Historische Museum] == Fueßnote == <references /> {{Navigationsleiste Nobelpreise}} [[Kategorie:Nobelpriis für Chemii| ]] [[Kategorie:Nobelpriis]] [[Kategorie:Lischte|Nobelpreisträger Chemie]] esrfjxpv4csiryewehr10zc703eenwo Vorlage:Wechselkursdaten/EZB 10 53385 1017865 1017846 2022-08-19T18:07:08Z GiftBot 69462 Bötli: Aktualisierung wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch: {{{1|}}} |STAND=2022-08-19 |USD = 1.0054 |JPY = 137.67 |BGN = 1.9558 |CZK = 24.625 |DKK = 7.4373 |GBP = 0.84938 |HUF = 407.35 |PLN = 4.7510 |RON = 4.8811 |SEK = 10.6095 |CHF = 0.9616 |ISK = 140.50 |NOK = 9.8418 |HRK = 7.5155 |RUB = 117.2010 |TRY = 18.2028 |AUD = 1.4584 |BRL = 5.2334 |CAD = 1.3062 |CNY = 6.8531 |HKD = 7.8877 |IDR = 14951.91 |ILS = 3.2879 |INR = 80.2988 |KRW = 1343.39 |MXN = 20.3273 |MYR = 4.5007 |NZD = 1.6203 |PHP = 56.325 |SGD = 1.3979 |THB = 35.988 |QUELLE=[http://www.ecb.europa.eu/stats/eurofxref/eurofxref-daily.xml EZB Euro foreign exchange reference rates] }}</includeonly><noinclude> Liefert den Gegenwert von 1 EUR in einer Fremdwährung. Datenquelle: http://www.ecb.int/stats/exchange/eurofxref/html/index.en.html [[Kategorie:Vorlage:Metadaten|Wechselkursdaten/EZB]] </noinclude> rnirc9s8ca2x8t51mvyu06p1b5jnjty Islamischer Staat (Terrororganisation) 0 57737 1017864 1011356 2022-08-19T16:51:00Z 2A01:11DF:37E:C200:4480:3C10:BF60:41AA wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Islamische Staat}} {{Dieser Artikel|behandlet d Terrororganisazion ''Islamische Staat'' (IS). Für anderi Bedütige vom Begriff «Islamische Staat» lueg [[Islamischer Staat|doo]].}} {{Infobox Militärische Einheit |Name = '''Islamischer Staat&lrm;<br />ad-daūla al-islāmiyya''' |Bild = [[Datei:Flag of the Islamic State of Iraq and the Levant2.svg|250px]]<br />[[Schwarzes Banner|IS-Flagge]]<br /><br /> [[Datei:Syrian, Iraqi, and Lebanese insurgencies.png|250px]]<br /><div align="left"> {{Farblegende|#B4B2AE| Vom IS kontrolliirti Gebiet z [[Syrien|Syrie]] un im [[Irak]]}} {{Farblegende|#cae6c4| Vo de [[Freie Syrische Armee|syrische Rebelle]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#ebc0b3| Vo de syrische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#FFFFFF| Vo de [[al-Nusra-Front]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#cc829b| Vo de irakische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#e2d974| Vo syrische [[Kurden|Kurde]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#d7e074| Vo de [[Peschmerga|irakische Kurde]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#FF7F00| Vo de libanesische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#0000CC| Vo de [[Hisbollah]] kontrolliirti Gebiet}}</div> <small>Meh Informatione gits uf dere [[:en:Template:Syrian Civil War detailed map|''Charte'']]</small> [[Datei:Libyan Civil War.png|250px]]<br /><div align="left"> {{Farblegende|#b4b2ae| Kontrolliirt durch de IS odr [[Ansar al-Scharia]]}} {{Farblegende|#ebc0b3| Unter Kontrolle vom Abgordneterot z [[Tobruk]]}} {{Farblegende|#cae7c4| Unter Kontrolle vom Noie Allgemeine Nationalkongress (NAN) z [[Tripolis]]}} {{Farblegende|#e3d975| Kontrolliirt durch Chräft vo de [[Tuareg]], wo mit em NAN verbündet si}} {{Farblegende|#0000ff| Kontrolliirt durch neutrali lokale Milize}}</div> <small>Meh Informatione gits uf dere [[:en:Template:Libyan Civil War detailed map|''Charte'']]</small> |Beschriftung = |Daten = |Startdatum = 2014 |Enddatum = |Land = {{SYR}}<br />{{IRQ}}<br />{{LBY}}<br />{{LBN}}<br />{{NGA}} ([[Boko Haram]])<br />{{YEM}}<br />{{EGY}} ([[Sinai-Halbinsel|Sinai-Halbinsle]])<br />{{AFG}}<br />{{PAK}} |Streitkräfte = |Teilstreitkraft = |Teilstreitkraft_Bezeichnung = |Truppengattung = |Typ =[[De-facto-Regime|De-facto-Staat]] ''(umstritte)'' |Gliederung = |Mannstärke = z Syrien und im Irak: * 200.000 (Schätzig vo de kurdische [[Peschmerga]])<ref name="ISIL has 200,000 fighters">{{cite news|title=Islamic State has 200,000 fighters claims Kurdish leader|url=http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/war-with-isis-islamic-militants-have-army-of-200000-claims-kurdish-leader-9863418.html|date=2014-11-16}}</ref> * 70.000 (Schätzig vo de [[Russische Streitkräfte|Russische Striitchräft]])<ref name="Islamic State formations comprise up to 70,000 gunmen — Chief of Russia's General Staff">{{cite news|title=Islamic State formations comprise up to 70,000 gunmen — Chief of Russia's General Staff|url=http://itar-tass.com/en/world/766237|work=[[Russian News Agency "TASS"]]|date=2014-12-10}}</ref> Usserhalb vo Syrie und em Irak: * 32.600–57.900 |Teil_von = |Stationierungsort = |Stationierungsort_Bezeichnung = |Herkunft der Soldaten = |Historische Stationierungsorte = |Spitzname = IS, ISIS, ISIL, DAESH |Inhaber = |Schutzpatron = |Motto = |Traditionsfolge = |Stammliste = |Stammnummer = |Farben = Schwarz, Wiiss |Farben_Bezeichnung= |Farben1 = |Farben1_Bezeichnung= |Marsch = |Maskottchen = |Ausrüstung = |Ausrüstung_Bezeichnung= |Schlachten = |Schlachten_Bezeichnung= |Jahrestage = 29. Juni 2014 (Usruefig vom „Kalifat“) ''(umstritte)'' |Auszeichnungen = |battle_honours = <!-- Kommandeure --> |Leitung_Bezeichnung = |Kommandeur1 = [[Abu Bakr al-Baghdadi]] |Kommandeur1_Bezeichnung = Proklamierte „[[Kalif]]“ ''(umstritte)'' |Kommandeur2 = [[Abu Ali al-Anbari]] |Kommandeur2_Bezeichnung = Leiter vom Militärrot |Kommandeur3 = [[Omar al-Schischani|Omar Schischani]] |Kommandeur3_Bezeichnung = Oberbefehlshaber z Syrie |Wichtige_Kommandeure = |Weblink = }} De '' 'Islamischer Staat' '' ({{arS | الدولة الإسلامية | d = ad-daula al-islāmiyya}}), Stand Juni 2014 '' 'Islamischer Staat im Irak und in Syrien' '' ('' ' ISIS '' '') Eine Terrororganisation, die seit 2003 ein großes Gebiet von [[Syrien]] und [[Irak]] aktiv kontrolliert, aber auch kleine Gebiete von [[Königreich Libyen]]. Die Organisation, angeführt von einem ehemaligen irakischen Geheimdienstoffizier, hat Wurzeln im irakischen Widerstand [[USA | USA-Americani]] Er zog aus dem Irak nach Westkurdistan und schloss sich [[ISIS]] an<ref>[http://www.faz.net/aktuell/politik/kampf-gegen-den-terror-fuehrungsmitglied-der-al-qaida-im-irak-gefasst-1354780.html ''Führungsmitglied der Al Qaida im Irak gefasst.''] In: ''Frankfurter Allgemeine Zeitung'', 3. September 2006.</ref> zughörig gfüehlt. Sit öppe Mitti 2013 het sich de IS aber vo de al-Qaida abgwendet und stoht in Konkurrenz zu ihre.<ref>Raniah Salloum: [http://www.spiegel.de/politik/ausland/isis-in-irak-und-syrien-bauen-die-extremisten-am-gottesstaat-a-941782.html ''Neuer Gottesstaat im Nahen Osten.''] In: ''Spiegel Online'', 4. Januar 2014.</ref><ref>Clint Watts: ''[http://www.fpri.org/geopoliticus/2014/02/jihadi-competition-after-al-qaeda-hegemony-old-guard-team-isis-battle-jihadi-hearts-minds Jihadi Competition After al Qaeda Hegemony – The 'Old Guard', Team ISIS & The Battle For Jihadi Hearts & Minds],'' in: ''Foreign Policy Research Institute'' vom 20. Februar 2014, abgerufen am 10. Oktober 2014 (englisch)</ref> De IS het im Nordweschte vom Irak und im Oschte vo Syrie es zämmehängends Gebiet eroberet und het am 29. Juni 2014 en eigede Staat usgruefe, wo de IS als [[Kalifat]] bezeichnet. De Aaführer vom IS, de [[Abu Bakr al-Baghdadi]], het sich zum [[Kalif]] usgruefe und erhebt dadermit Aaspruch uf d Nochfolg vom [[Mohammed|Prophet Mohammed]].<ref name="Rosiny">Stephan Rosiny: [http://www.giga-hamburg.de/de/system/files/publications/gf_nahost_1406.pdf ''„Des Kalifen neue Kleider“: Der Islamische Staat in Irak und Syrien''] (PDF; 476 kB). In: ''[[German Institute of Global and Area Studies|GIGA Focus]]'', Nr. 6/2014, abgerufen am 2. Oktober 2014</ref><ref>[http://www.rp-online.de/politik/is-fuehrer-baghdadi-sieht-sich-als-nachfolger-des-propheten-aid-1.5199499 IS-Führer Baghdadi sieht sich als Nachfolger des Propheten]</ref> Dr IS het im süürische Bürgerchrieg gege d Regierig vom Bresidänt [[Baschar al-Assad]] kämpft, aber au gege die Freiji Süürischi Armee und gege die kurdischi Minderhäit im Norde. Vom August 2014 aa si IS-Posizioone Ziil vo Luftaagriff von ere internazionale Allianz worde.<ref>[http://www.spiegel.de/politik/ausland/usa-fliegen-mit-partnern-luftangriffe-in-syrien-a-993170.html ''USA fliegen mit arabischen Verbündeten Luftangriffe in Syrien.''] In: ''[[Spiegel Online]]'', 23. Septämber 2014.</ref> Dr IS kämpft im Bürgerchrieg z Libye sit 2014 gege die politische Laager vo West- und Ostlibye, isch aber im August 2016 us sinere lokale Hoochburg [[Sirte]] verdriibe und in Undergrund drängt worde.<ref>[http://www.zeit.de/politik/ausland/2015-08/libyen-sirte-gefechte-islamischer-staat ''Der Horror erfasst Sirte.''] In: ''[[Die Zeit]]'', 16. August 2015.</ref><ref>[http://www.spiegel.de/politik/ausland/libyen-is-terroristen-auf-dem-vormarsch-a-1049239.html ''IS-Terroristen in Libyen auf dem Vormarsch.''] In: ''[[Spiegel Online]]'', 21. August 2015.</ref><ref>[http://www.nzz.ch/international/naher-osten-und-nordafrika/symbolik-und-macht-im-islamischen-staat-1.18425374 ''IS-Schlächter und Chef-Schleuser''] In: ''[[n-tv]]'', 1. September 2015.</ref> Vom [[Sicherheitsrat der Vereinten Nationen|Sicherhäitsroot vo de Veräinte Nazioone]]<ref>{{Webarchiv |url=http://www.un.org/News/Press/docs//2014/sc11495.doc.htm |text=United Nations Security Council, SC/11495, 28. Juli 2014 |wayback=20140819224243}} ''Webarchiv Wayback''</ref> und vo vile Regierige wie dr [[Bundesregierung (Deutschland)|Regierig vo Dütschland]]<ref>''{{Webarchiv |url=http://www.verfassungsschutz.de/embed/vsbericht-2013.pdf |text=Verfassungsschutzbericht 2013 |wayback=20141006091918}}'' (PDF) des Bundesamtes für Verfassungsschutz, S. 209 f, abgrüeft am 2. Oktober 2014.</ref> wird dr IS offiziell as [[terroristische Vereinigung|terroristischi Veräinigung]] igstueft. == Literatur == * Hassan Abu Hanieh: ''IS und Al-Qaida. Die Krise der Sunniten und die Rivalität im globalen Dschihad''. Deutsch von Günther Orth. Dietz, Bonn 2016, ISBN 978-3-8012-0483-9. * Wilfried Buchta: ''Terror vor Europas Toren. Der Islamische Staat, Iraks Zerfall und Amerikas Ohnmacht.'' Campus Verlag, Frankfurt am Main, 2015, ISBN 978-3-593-50290-8. * Fawaz A. Gerges: ''Isis. A History''. Princeton University Press, Princeton, New Jersey, USA 2016, ISBN 978-0-691-17000-8. * Christoph Günther: ''Ein zweiter Staat im Zweistromland? Genese und Ideologie des „Islamischen Staates Irak“''. Ergon, Würzburg 2014, ISBN 978-3-95650-036-7 (in der Schriftenreihe ''Kultur, Recht und Politik in muslimischen Gesellschaften.'' Band 28, Dissertation an der Universität Leipzig 2013). * Rainer Hermann: ''Endstation Islamischer Staat? Staatsversagen und Religionskrieg in der arabischen Welt''. dtv, München 2015, ISBN 978-3-423-34861-4. * Hamideh Mohagheghi (Hrsg.): ''Frauen für den Dschihad''. Das Manifest der IS-Kämpferinnen; in arabischer und deutscher Sprache. Herder, Freiburg 2015, ISBN 978-3-451-34832-7. * Loretta Napoleoni: ''Die Rückkehr des Kalifats. Der Islamische Staat und die Neuordnung des Nahen Ostens.'' Aus dem Englischen von Peter Stäuber. Rotpunktverlag, Zürich 2015, ISBN 978-3-85869-640-3 (Orig.: ''The Islamist Phoenix. The Islamic State and the Redrawing of the Middle East.'' 2014). * Petra Ramsauer: ''Die Dschihad Generation. Wie der apokalyptische Kult des islamischen Staats Europa bedroht.'' Styria Verlag, Wien 2015, ISBN 978-3-222-13516-3. * Christoph Reuter: ''Die schwarze Macht. Der »Islamische Staat« und die Strategen des Terrors.'' Deutsche Verlags-Anstalt, München 2015, ISBN 978-3-421-04694-9. * Behnam T. Said: ''Islamischer Staat. IS-Miliz, al-Qaida und die deutschen Brigaden''. Beck, München 2014, ISBN 978-3-406-67210-1. * Bruno Schirra: ''ISIS – Der globale Dschihad. Wie der „Islamische Staat“ den Terror nach Europa trägt.'' Econ, Berlin 2015, ISBN 978-3-430-20193-3. * Thomas Carl Schwoerer: ''Mit dem IS verhandeln? Neue Lösungen für Syrien und den Terrorismus''. Redline Verlag, München 2016, ISBN 978-3-86881-652-5. * Guido Steinberg: ''Kalifat des Schreckens. IS und die Bedrohung durch den islamistischen Terror''. [[Knaur]], München 2015, ISBN 978-3-426-78772-4. * Jessica Stern, J. M. Berger: ''ISIS: The State of Terror''. HarperCollins, New York City 2015, ISBN 978-0-06-239554-2. * Michael Weiss, Hassan Hassan: ''ISIS: Inside the Army of Terror.'' Regan Arts 2015, ISBN 978-1-941393-57-4. * Joby Warrick: ''Black Flags: The Rise of ISIS''. Doubleday, New York City 2015, ISBN 978-0-385-53821-3. == Weblink == {{Commonscat|Islamic State of Iraq and the Levant|Islamischer Staat}} * Guido Steinberg: [http://www.bpb.de/politik/extremismus/islamismus/190499/der-islamische-staat-im-irak-und-syrien-isis ''Der Islamische Staat im Irak und in Syrien (ISIS).''] In: ''Dossier Islamismus.'' Bundeszentrale für politische Bildung, 26.&nbsp;August 2014. * [http://www.politische-bildung.de/islamischer_staat_is-terror.html Islamischer Staat] auf dem Informationsportal zur politischen Bildung == Einzelnochwiis == <references /> [[Kategorie:Islamismus]] [[Kategorie:Terroristischi Organisation]] [[Kategorie:Syrie]] [[Kategorie:Irak]] 9dw6vyu1af88lm7ik30ig8i6lpu3x4z 1017867 1017864 2022-08-19T20:49:21Z Mathieu Kappler 76078 Di letscht Teggständerig vu [[Spezial:Byytreeg/2A01:11DF:37E:C200:4480:3C10:BF60:41AA|2A01:11DF:37E:C200:4480:3C10:BF60:41AA]] isch furtghejt wore un d Version [[Spezial:PermaLink/1011356|1011356]] vum Holder widerhärgstellt wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Islamische Staat}} {{Dieser Artikel|behandlet d Terrororganisazion ''Islamische Staat'' (IS). Für anderi Bedütige vom Begriff «Islamische Staat» lueg [[Islamischer Staat|doo]].}} {{Infobox Militärische Einheit |Name = '''Islamischer Staat&lrm;<br />ad-daūla al-islāmiyya''' |Bild = [[Datei:Flag of the Islamic State of Iraq and the Levant2.svg|250px]]<br />[[Schwarzes Banner|IS-Flagge]]<br /><br /> [[Datei:Syrian, Iraqi, and Lebanese insurgencies.png|250px]]<br /><div align="left"> {{Farblegende|#B4B2AE| Vom IS kontrolliirti Gebiet z [[Syrien|Syrie]] un im [[Irak]]}} {{Farblegende|#cae6c4| Vo de [[Freie Syrische Armee|syrische Rebelle]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#ebc0b3| Vo de syrische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#FFFFFF| Vo de [[al-Nusra-Front]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#cc829b| Vo de irakische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#e2d974| Vo syrische [[Kurden|Kurde]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#d7e074| Vo de [[Peschmerga|irakische Kurde]] kontrolliirt}} {{Farblegende|#FF7F00| Vo de libanesische Regirig kontrolliirt}} {{Farblegende|#0000CC| Vo de [[Hisbollah]] kontrolliirti Gebiet}}</div> <small>Meh Informatione gits uf dere [[:en:Template:Syrian Civil War detailed map|''Charte'']]</small> [[Datei:Libyan Civil War.png|250px]]<br /><div align="left"> {{Farblegende|#b4b2ae| Kontrolliirt durch de IS odr [[Ansar al-Scharia]]}} {{Farblegende|#ebc0b3| Unter Kontrolle vom Abgordneterot z [[Tobruk]]}} {{Farblegende|#cae7c4| Unter Kontrolle vom Noie Allgemeine Nationalkongress (NAN) z [[Tripolis]]}} {{Farblegende|#e3d975| Kontrolliirt durch Chräft vo de [[Tuareg]], wo mit em NAN verbündet si}} {{Farblegende|#0000ff| Kontrolliirt durch neutrali lokale Milize}}</div> <small>Meh Informatione gits uf dere [[:en:Template:Libyan Civil War detailed map|''Charte'']]</small> |Beschriftung = |Daten = |Startdatum = 2014 |Enddatum = |Land = {{SYR}}<br />{{IRQ}}<br />{{LBY}}<br />{{LBN}}<br />{{NGA}} ([[Boko Haram]])<br />{{YEM}}<br />{{EGY}} ([[Sinai-Halbinsel|Sinai-Halbinsle]])<br />{{AFG}}<br />{{PAK}} |Streitkräfte = |Teilstreitkraft = |Teilstreitkraft_Bezeichnung = |Truppengattung = |Typ =[[De-facto-Regime|De-facto-Staat]] ''(umstritte)'' |Gliederung = |Mannstärke = z Syrien und im Irak: * 200.000 (Schätzig vo de kurdische [[Peschmerga]])<ref name="ISIL has 200,000 fighters">{{cite news|title=Islamic State has 200,000 fighters claims Kurdish leader|url=http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/war-with-isis-islamic-militants-have-army-of-200000-claims-kurdish-leader-9863418.html|date=2014-11-16}}</ref> * 70.000 (Schätzig vo de [[Russische Streitkräfte|Russische Striitchräft]])<ref name="Islamic State formations comprise up to 70,000 gunmen — Chief of Russia's General Staff">{{cite news|title=Islamic State formations comprise up to 70,000 gunmen — Chief of Russia's General Staff|url=http://itar-tass.com/en/world/766237|work=[[Russian News Agency "TASS"]]|date=2014-12-10}}</ref> Usserhalb vo Syrie und em Irak: * 32.600–57.900 |Teil_von = |Stationierungsort = |Stationierungsort_Bezeichnung = |Herkunft der Soldaten = |Historische Stationierungsorte = |Spitzname = IS, ISIS, ISIL, DAESH |Inhaber = |Schutzpatron = |Motto = |Traditionsfolge = |Stammliste = |Stammnummer = |Farben = Schwarz, Wiiss |Farben_Bezeichnung= |Farben1 = |Farben1_Bezeichnung= |Marsch = |Maskottchen = |Ausrüstung = |Ausrüstung_Bezeichnung= |Schlachten = |Schlachten_Bezeichnung= |Jahrestage = 29. Juni 2014 (Usruefig vom „Kalifat“) ''(umstritte)'' |Auszeichnungen = |battle_honours = <!-- Kommandeure --> |Leitung_Bezeichnung = |Kommandeur1 = [[Abu Bakr al-Baghdadi]] |Kommandeur1_Bezeichnung = Proklamierte „[[Kalif]]“ ''(umstritte)'' |Kommandeur2 = [[Abu Ali al-Anbari]] |Kommandeur2_Bezeichnung = Leiter vom Militärrot |Kommandeur3 = [[Omar al-Schischani|Omar Schischani]] |Kommandeur3_Bezeichnung = Oberbefehlshaber z Syrie |Wichtige_Kommandeure = |Weblink = }} De '''Islamischi Staat''' ({{arS|الدولة الإسلامية|d=ad-daula al-islāmiyya}}), bis Juni 2014 '''Islamische Staat im Irak und z Syrien''' ('''ISIS''') isch e Terrororganisation, wo sit em 2003 aktiv isch un zur Ziit grossi Gebiet vo [[Syrien|Syrie]] und em [[Irak]], aber au chlineri Gebiet z [[Libyen|Libye]] kontrolliirt. D Organisation, wo vo ehemolige irakische Gheimdienstoffiziir gführt wird, het ihri Wurzle im irakische Widerstand gege d [[USA|US-amerikanischi]] Bsetzig vom Irak un het sich am Aafang zu [[al-Qaida]]<ref>[http://www.faz.net/aktuell/politik/kampf-gegen-den-terror-fuehrungsmitglied-der-al-qaida-im-irak-gefasst-1354780.html ''Führungsmitglied der Al Qaida im Irak gefasst.''] In: ''Frankfurter Allgemeine Zeitung'', 3. September 2006.</ref> zughörig gfüehlt. Sit öppe Mitti 2013 het sich de IS aber vo de al-Qaida abgwendet und stoht in Konkurrenz zu ihre.<ref>Raniah Salloum: [http://www.spiegel.de/politik/ausland/isis-in-irak-und-syrien-bauen-die-extremisten-am-gottesstaat-a-941782.html ''Neuer Gottesstaat im Nahen Osten.''] In: ''Spiegel Online'', 4. Januar 2014.</ref><ref>Clint Watts: ''[http://www.fpri.org/geopoliticus/2014/02/jihadi-competition-after-al-qaeda-hegemony-old-guard-team-isis-battle-jihadi-hearts-minds Jihadi Competition After al Qaeda Hegemony – The 'Old Guard', Team ISIS & The Battle For Jihadi Hearts & Minds],'' in: ''Foreign Policy Research Institute'' vom 20. Februar 2014, abgerufen am 10. Oktober 2014 (englisch)</ref> De IS het im Nordweschte vom Irak und im Oschte vo Syrie es zämmehängends Gebiet eroberet und het am 29. Juni 2014 en eigede Staat usgruefe, wo de IS als [[Kalifat]] bezeichnet. De Aaführer vom IS, de [[Abu Bakr al-Baghdadi]], het sich zum [[Kalif]] usgruefe und erhebt dadermit Aaspruch uf d Nochfolg vom [[Mohammed|Prophet Mohammed]].<ref name="Rosiny">Stephan Rosiny: [http://www.giga-hamburg.de/de/system/files/publications/gf_nahost_1406.pdf ''„Des Kalifen neue Kleider“: Der Islamische Staat in Irak und Syrien''] (PDF; 476 kB). In: ''[[German Institute of Global and Area Studies|GIGA Focus]]'', Nr. 6/2014, abgerufen am 2. Oktober 2014</ref><ref>[http://www.rp-online.de/politik/is-fuehrer-baghdadi-sieht-sich-als-nachfolger-des-propheten-aid-1.5199499 IS-Führer Baghdadi sieht sich als Nachfolger des Propheten]</ref> Dr IS het im süürische Bürgerchrieg gege d Regierig vom Bresidänt [[Baschar al-Assad]] kämpft, aber au gege die Freiji Süürischi Armee und gege die kurdischi Minderhäit im Norde. Vom August 2014 aa si IS-Posizioone Ziil vo Luftaagriff von ere internazionale Allianz worde.<ref>[http://www.spiegel.de/politik/ausland/usa-fliegen-mit-partnern-luftangriffe-in-syrien-a-993170.html ''USA fliegen mit arabischen Verbündeten Luftangriffe in Syrien.''] In: ''[[Spiegel Online]]'', 23. Septämber 2014.</ref> Dr IS kämpft im Bürgerchrieg z Libye sit 2014 gege die politische Laager vo West- und Ostlibye, isch aber im August 2016 us sinere lokale Hoochburg [[Sirte]] verdriibe und in Undergrund drängt worde.<ref>[http://www.zeit.de/politik/ausland/2015-08/libyen-sirte-gefechte-islamischer-staat ''Der Horror erfasst Sirte.''] In: ''[[Die Zeit]]'', 16. August 2015.</ref><ref>[http://www.spiegel.de/politik/ausland/libyen-is-terroristen-auf-dem-vormarsch-a-1049239.html ''IS-Terroristen in Libyen auf dem Vormarsch.''] In: ''[[Spiegel Online]]'', 21. August 2015.</ref><ref>[http://www.nzz.ch/international/naher-osten-und-nordafrika/symbolik-und-macht-im-islamischen-staat-1.18425374 ''IS-Schlächter und Chef-Schleuser''] In: ''[[n-tv]]'', 1. September 2015.</ref> Vom [[Sicherheitsrat der Vereinten Nationen|Sicherhäitsroot vo de Veräinte Nazioone]]<ref>{{Webarchiv |url=http://www.un.org/News/Press/docs//2014/sc11495.doc.htm |text=United Nations Security Council, SC/11495, 28. Juli 2014 |wayback=20140819224243}} ''Webarchiv Wayback''</ref> und vo vile Regierige wie dr [[Bundesregierung (Deutschland)|Regierig vo Dütschland]]<ref>''{{Webarchiv |url=http://www.verfassungsschutz.de/embed/vsbericht-2013.pdf |text=Verfassungsschutzbericht 2013 |wayback=20141006091918}}'' (PDF) des Bundesamtes für Verfassungsschutz, S. 209 f, abgrüeft am 2. Oktober 2014.</ref> wird dr IS offiziell as [[terroristische Vereinigung|terroristischi Veräinigung]] igstueft. == Literatur == * Hassan Abu Hanieh: ''IS und Al-Qaida. Die Krise der Sunniten und die Rivalität im globalen Dschihad''. Deutsch von Günther Orth. Dietz, Bonn 2016, ISBN 978-3-8012-0483-9. * Wilfried Buchta: ''Terror vor Europas Toren. Der Islamische Staat, Iraks Zerfall und Amerikas Ohnmacht.'' Campus Verlag, Frankfurt am Main, 2015, ISBN 978-3-593-50290-8. * Fawaz A. Gerges: ''Isis. A History''. Princeton University Press, Princeton, New Jersey, USA 2016, ISBN 978-0-691-17000-8. * Christoph Günther: ''Ein zweiter Staat im Zweistromland? Genese und Ideologie des „Islamischen Staates Irak“''. Ergon, Würzburg 2014, ISBN 978-3-95650-036-7 (in der Schriftenreihe ''Kultur, Recht und Politik in muslimischen Gesellschaften.'' Band 28, Dissertation an der Universität Leipzig 2013). * Rainer Hermann: ''Endstation Islamischer Staat? Staatsversagen und Religionskrieg in der arabischen Welt''. dtv, München 2015, ISBN 978-3-423-34861-4. * Hamideh Mohagheghi (Hrsg.): ''Frauen für den Dschihad''. Das Manifest der IS-Kämpferinnen; in arabischer und deutscher Sprache. Herder, Freiburg 2015, ISBN 978-3-451-34832-7. * Loretta Napoleoni: ''Die Rückkehr des Kalifats. Der Islamische Staat und die Neuordnung des Nahen Ostens.'' Aus dem Englischen von Peter Stäuber. Rotpunktverlag, Zürich 2015, ISBN 978-3-85869-640-3 (Orig.: ''The Islamist Phoenix. The Islamic State and the Redrawing of the Middle East.'' 2014). * Petra Ramsauer: ''Die Dschihad Generation. Wie der apokalyptische Kult des islamischen Staats Europa bedroht.'' Styria Verlag, Wien 2015, ISBN 978-3-222-13516-3. * Christoph Reuter: ''Die schwarze Macht. Der »Islamische Staat« und die Strategen des Terrors.'' Deutsche Verlags-Anstalt, München 2015, ISBN 978-3-421-04694-9. * Behnam T. Said: ''Islamischer Staat. IS-Miliz, al-Qaida und die deutschen Brigaden''. Beck, München 2014, ISBN 978-3-406-67210-1. * Bruno Schirra: ''ISIS – Der globale Dschihad. Wie der „Islamische Staat“ den Terror nach Europa trägt.'' Econ, Berlin 2015, ISBN 978-3-430-20193-3. * Thomas Carl Schwoerer: ''Mit dem IS verhandeln? Neue Lösungen für Syrien und den Terrorismus''. Redline Verlag, München 2016, ISBN 978-3-86881-652-5. * Guido Steinberg: ''Kalifat des Schreckens. IS und die Bedrohung durch den islamistischen Terror''. [[Knaur]], München 2015, ISBN 978-3-426-78772-4. * Jessica Stern, J. M. Berger: ''ISIS: The State of Terror''. HarperCollins, New York City 2015, ISBN 978-0-06-239554-2. * Michael Weiss, Hassan Hassan: ''ISIS: Inside the Army of Terror.'' Regan Arts 2015, ISBN 978-1-941393-57-4. * Joby Warrick: ''Black Flags: The Rise of ISIS''. Doubleday, New York City 2015, ISBN 978-0-385-53821-3. == Weblink == {{Commonscat|Islamic State of Iraq and the Levant|Islamischer Staat}} * Guido Steinberg: [http://www.bpb.de/politik/extremismus/islamismus/190499/der-islamische-staat-im-irak-und-syrien-isis ''Der Islamische Staat im Irak und in Syrien (ISIS).''] In: ''Dossier Islamismus.'' Bundeszentrale für politische Bildung, 26.&nbsp;August 2014. * [http://www.politische-bildung.de/islamischer_staat_is-terror.html Islamischer Staat] auf dem Informationsportal zur politischen Bildung == Einzelnochwiis == <references /> [[Kategorie:Islamismus]] [[Kategorie:Terroristischi Organisation]] [[Kategorie:Syrie]] [[Kategorie:Irak]] qzfyzz53hnp15gq5z1s1omxycnp2qv2 Benutzer:Badener/Vorlage Badenfahrt 2 59804 1017873 1011326 2022-08-20T08:31:06Z Badener 1938 wikitext text/x-wiki <div style="float:left; border:solid 1px white; margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px; background-color:white" | style="width:45px; height:45px; background-color:white; text-align:center; font-size:{{{letter code size|1.5em}}}; color:{{{letter code color|#ff0000}}}"|[[Datei:Coat_of_arms_of_Baden_AG.svg|35px|none|Baden]] | style="font-size:1.2em; color:balck; line-height:1.2em; padding: .3em; padding-left: .47em;"| Numme no {{Tagesdifferenz|Tag1=|Monat1=|Jahr1=|Tag2=18|Monat2=08|Jahr2=2023}} Täg bis zu de nächschte Badefahrt'''. |}</div> ao9fgv7lb7vcweo1jiwuz8x49w6u0tf Kategorie:Volleyballspiilere (Vandœuvre Nancy Volley-Ball) 14 83008 1017871 996551 2022-08-20T01:37:35Z Mathieu Kappler 76078 [[de:Wikipedia:Helferlein/HotCat|HC]]: [[Kategorie:Lothringe]] ussenee; [[Kategorie:Département Meurthe-et-Moselle]] ergänze wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Volleyballspiiler (Frankriich) no Verein|Vandoeuvre Nancy]] [[Kategorie:Département Meurthe-et-Moselle]] rmg1brjjrf4hoap9k036650d40va31b ABCM-Zweisprachigkeit 0 84785 1017870 1014692 2022-08-20T01:34:48Z Mathieu Kappler 76078 [[de:Wikipedia:Helferlein/HotCat|HC]]: [[Kategorie:Lothringe]] ussenee; [[Kategorie:Département Moselle]] ergänze wikitext text/x-wiki {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserisch}} '''ABCM-Zweisprachigkeit''' (ABCM schteht fìr ''Association pour le bilinguisme en classe dès la maternelle'', „Verain fìr Zwaischproochigkait ìn dr Schüal àb’m Kìndergàrta“) ìsch a Nätzwark vu prìwààta zwaischproochiga Schüala-n-ìm [[Elsass|Elsàss]] un ìn dr [[Moselle]]. Ìn dana Lehrànschtàlt wìrd’s uff Frànzeesch un Diitsch unterrìchtet —[[Deutsche Sprache|Hoochdiitsch]] un [[Elsässisch|Elsassisch]] bzw. [[Lothringisch (Fränkisch)|Fränkisch]]. Dàtoo sìnn zwälf Schüala, wo zem Nätzwark gheera, mìt insgsàmt äbb 1.200 Schialer. == Gschìcht == Grìnda worra-n-ìsch dr Verain ìm Joohr 1991 vum Richard Weiss<ref name=DNA2019MM/> un vum Jean Peter.<ref name=FranceBleuBalandra2022/> Fìr dr Schüalààfàng 1991 hann a pààr elsassischa Äältra wälla, àss ìhra Kìnder a zwaischproochiga Schüalüüssbìldung uff Elsässerdiitsch un Frànzeesch bikumma.<ref name=FranceBleuBalandra2022>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.francebleu.fr/infos/education/enseignement-de-l-alsacien-les-ecoles-bilingues-abcm-fetent-leurs-30-ans-1652371757|titel=Enseignement de l'alsacien : les écoles bilingues ABCM fêtent leurs 30 ans|autor=Antoine Balandra|hrsg=France Bleu|datum=2022-05-15|abruf=2022-06-15}}</ref> D’ äärschta Klàssa sìnn àlso ànna 1991 z’ [[Lutterbach|Lütterbàch]], [[Ingersheim (Oberelsass)|Ìngerscha]] un [[Zabern|Zàwra]] gäffnet worra.<ref name=DNAAraujo2022>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.dna.fr/education/2022/06/03/30-ans-de-l-abcm-zweisprachigkeit-l-immersion-pour-sauver-une-langue|titel=30 ans de l’ABCM Zweisprachigkeit : « L’immersion pour sauver une langue »|werk=[[Dernières Nouvelles d’Alsace]]|autor=Sonia de Araujo|datum=2022-06-03|abruf=2022-06-15}}</ref> D’ Grìndung hàt unteràndrem dr elsassischa Zaichner un Àuitoor [[Tomi Ungerer]] unterschtìtzt, wo-n-Eehrapresidànt vum Verain worra-n-ìsch. S’ Sìnnbìld vum Verain hàt dr Ungerer salbscht zaichent.<ref name=DNA2019MM>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.dna.fr/edition-de-mulhouse-et-thann/2019/03/03/le-logo-d-abcm-est-signe-tomi|titel=Le logo d’ABCM est signé Tomi|autor=M. M.|werk=Dernières Nouvelles d’Alsace|datum=2019-03-03|abruf=2022-06-15}}</ref> Àm Ààfàng ìsch d’ Idee vun’ra elsassischschproochiga Schüal umschtrìtta gsìì, dänn noh-n-em Zwaita Waltkriag s’ Dialäkt ìn da elsassischa Schüala verboota gsìì-n-ìsch.<ref name=FranceBleuBalandra2022/><ref name=DNAAraujo2022/><ref name=France3Gaschy2021>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://france3-regions.francetvinfo.fr/grand-est/emissions/rund-um-0/alsacien-moleste-ecole-francaise-1945-nous-avons-ete-meprises-c-est-linguicide-violation-droits-homme-1994907.html|titel=L'alsacien molesté par l'école française depuis 1945 : “nous avons été méprisés, c’est un linguicide, une violation des droits de l’Homme”|datum=2021-09-28|autor=Noémie Gaschy|hrsg=France 3 Grand Est|abruf=2022-06-15}}</ref> Ànna 2012 hàt d’ ABCM Schüal vu [[Bindernheim|Bìndra]]-n-uff [[Kappel-Grafenhausen|Kappl-Grààfahüüsa]] ìm bààdischa-n-[[Ortenaukreis|Ortenaukrais]] gwàndelt. D’ Schüal ìsch jedoch z’äärscht unter frànzeeschem Racht blìewa.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.leparisien.fr/societe/education-une-ecole-francaise-devient-allemande-05-05-2012-1985819.php|titel=Education : une école française devient allemande|werk=Le Parisien|datum=2012-05-05|abruf=2022-06-15}}</ref> Ànna 2014/2015 ìsch d’ Schüal vum Làndesregiarung vum Bààda-Wìrttabärg àls Ärsàtzschüal àànärkännt worra, un àb 2017 hàt sa a Finànziarung vu dr Làndesregiarung bikumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=de|url=http://eurojournalist.eu/rettet-die-abcm-zweisprachigkeit-schule-von-kappel-grafenhausen/|titel=Rettet die ABCM-Zweisprachigkeit-Schule von Kappel-Grafenhausen!|datum=2016-01-22|werk=Eurojournalist|abruf=2022-06-15}}</ref> D’ Ànschtàlt hàt jedoch a prìwààta Schüal unter diitschem Racht wälla wara, àwwer dàs ìsch ìhr nìt glunga. Àlso ìsch d’ Schüal ànna 2017 ìm Unt’relsàss z’ruckkumma. Sa hàt z’äärscht uff [[Rhinau|Rhiinàui]] wälla wàndla, àwwer dr Bìrgermaischter hàt s’ Projakt àbgleehnt.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.badische-zeitung.de/die-abcm-schule-zieht-von-kappel-nach-rhinau-um--141519960.html|titel=Die ABCM-Schule zieht von Kappel nach Rhinau um|autor=Klaus Schade, Klaus Fischer|werk=[[Badische Zeitung|Bààdischa Zittung]]|datum=2017-09-06|abruf=2022-06-15}}</ref> Schliasslig hàt sìch d’ Ànschtàlt z’ [[Gerstheim|Geerschta]] nììdergloo, mìt dr Hìlf vum Presidànt vum Unt’relsassischa Generààlroot Guy-Dominique Kennel.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://france3-regions.francetvinfo.fr/grand-est/emissions/rund-um-0/gerstheim-fin-ecole-abcm-1498471.html|titel=Gerstheim: vers la fin de l'école ABCM?|hrsg=France 3 Grand Est|datum=2018-06-21|autor=Régine Willhelm|abruf=2022-06-15}}</ref> Ìm Oktoower 2014 hann Kìnder vun ABCM-Schüala àn’ma Demonschtràzioon geega d’ Regioon [[Grand Est|Groossa-n-Oschta]] un fìr d’ Grìndung vu’ma „Elsassischa Root“ mìtgmàcht.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.dna.fr/region/2014/10/11/strasbourg-la-manifestation-pour-contre-la-tres-grande-region-et-pour-une-regoin-alsace|titel=Manifestation contre la très grande région et pour le Conseil unique d'Alsace / Strasbourg : de 6800 à 15000 selon les sources|autor=Christian Bach|datum=2014-10-11|werk=Dernières Nouvelles d’Alsace|abruf=2022-06-15}}</ref> == Progràmm un Pedàgoogik == Àm Ààfàng ìsch ìn da ABCM-Kùindergàrta numma-n-uff Hoochdiitsch un Frànzeesch unterrìchtet worra. Sitter 2004 wìrd àui ìn da Kìndergàrta Elsassisch grädd.<ref name=LAlsaceChanciner2017/> Sitter’m Schüalààfàng 2017 wìrd ìn dräi Kìndergàrta vun ABCM-Zweisprachigkeit (z’ Mìlhüüsa, Ìngerscha un Hàwanàui) numma-n-Elsassisch un Hoochdiitsch grädd; s’ Frànzeescha wìrd numma-n-àb dr Grundschüal glarnt.<ref name=LAlsaceChanciner2017>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://c.lalsace.fr/actualite/2017/03/22/l-immersion-complete-en-langue-regionale|titel=Bilinguisme : l’immersion complète en langue régionale|werk=[[L'Alsace-Le Pays|L’Alsace]]|autor=Catherine Chanciner|datum=2017-03-22|abruf=2022-06-15}}</ref> Ainiga Schproochwìssaschàftler hann dàs Projäkt kritisiart, dänn d’ Kìnder reeda d’haim maischt Frànzeesch un fàscht nìmm Elsassisch odd’r Diitsch; a schtarka Trännung vum Frànzeescha un vum Diitscha säjg nìt güat, fìr baida Schproocha güat larna.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://france3-regions.francetvinfo.fr/grand-est/alsace/classes-immersives-comment-apprendre-alsacien-ecole-1329779.html|titel=Des classes "immersives" pour apprendre l'alsacien à l'école|hrsg=France 3 Grand Est|datum=2017-09-17|abruf=2022-06-15|autor=Alexandra Bucur}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.huffingtonpost.fr/2017/09/01/pour-sauver-leur-dialecte-des-alsaciens-lancent-des-maternelles-sans-un-mot-de-francais_a_23193330/|titel=Pour sauver leur dialecte, des Alsaciens lancent des maternelles sans un mot de français|datum=2017-09-01|abruf=2022-06-15|werk=Le Huffington Post}}</ref> Àm Ààfàng hann dia Klàssa hàt kää legààler Schtàtüss ghàà.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.francebleu.fr/infos/education/alsace-le-rectorat-tente-d-eteindre-la-polemique-sur-une-remise-en-cause-de-l-enseignement-immersif-1512504154|titel=Enseignement immersif en Alsace : une demande de régularisation du rectorat met le feu aux poudres|autor=Aude Raso|hrsg=France Bleu|datum=2017-12-05|abruf=2022-06-15}}</ref> Dia „immärsiiwa Klàssa“ hann sitter 2021 durs Molac-Gsätz ìwwer d’ frànzeescha Regionààlschproocha solla unterschtìtzt wara,<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.dna.fr/education/2021/05/14/en-alsacien-ou-en-allemand-les-enfants-n-ont-aucun-a-priori|titel=Immersion complète en langue régionale à la maternelle : reportage à Haguenau|werk=Dernières Nouvelles d’Alsace|autor=Catherine Chenciner|datum=2021-05-14|abruf=2022-06-15}}</ref> àwwer s’ Gsätz ìsch vum frànzeescha Schtààtsroot ruckgàngig gmàcht worra.<ref name=France3Gaschy2021/> Dr Verain ABCM hàt jedoch s’ immärsiiwa Progràmm nìmm uffgaa.<ref name=France3Gaschy2021/> Salla Klàssa sìnn noch hìtt umschtrìtta, dänn sa wara vum Schtààt finànziart, obwohl doo d’ Kìdner kää Frànzeesch larna. Fìrs Joohr 2023 solla àlla ABCM-Schüala-n-a „immärsiiw Progràmm“ ìm Kìndergàrta-n-ààbìata. S’ Projäkt wìrd vu’ma Profasser vu dr Üniwärsitäät vu Kàrlsrüah gmuschtert.<ref name=LAlsaceChanciner2017/> Ìn da Kìndergàrta vun ABCM-Zweisprachigkeit wìrd oft d’ Montessori-Pedàgoogik bnutzt, so wia d’ Freinet-Pedàgoogik fìr laasa larna.<ref name=LAlsaceChanciner2017/> Àm Schüalààfàng 2012/2013 sìnn ìn da Ànschtàlt vun ABCM-Zweisprachigkeit äbb 1.187 Schialer gsìì.<ref name=LanguesdeFrance>{{Literatur|Sprache=fr|Online=https://books.google.de/books?id=f-zwBQAAQBAJ&pg=PA159&lpg=PA159&dq=abcm-zweisprachigkeit+eskolim+langues+de+france&source=bl&ots=FyX4PFJgQ7&sig=ACfU3U34ZiZn5D3sDoD-nk-HRjJ7GTM2aw&hl=de&sa=X&ved=2ahUKEwiwn9Cv_K_4AhXMwYUKHTTUB6IQ6AF6BAgcEAM#v=onepage&q=abcm-zweisprachigkeit%20eskolim%20langues%20de%20france&f=false|Abruf=2022-06-15|Titel=Les Langues de France|Hrsg=Association Initiative Citoyenne Alsacienne|Verlag=Lulu.com|Jahr=2013|ISBN=9781291576740|Kapitel=Intervention de Mme Anna Vari-Chapalin : déclaration Eskolim 2009|Seiten=159}}</ref> Ànna 2022 sìnn ìn da Schüala vun ABCM-Zwaisprachigkeit äbb 70 Lehrer un 1.180 Schialer gsìì.<ref name=DNAAraujo2022/> == Lischta vu da Schüala == [[Datei:Ecole élémentaire ABCM Zweisprachigkeit (31290783717).jpg|mini|hochkant|A Grundschüal vun ABCM-Zweisprachigkeit]] Zem Nätzwark ABCM-Zweisprachigkeit gheera dàtoo zwälf Schüala (Schtànd: 2022): * Fìmf Schüala-n-ìm [[Département Bas-Rhin|Unt’relsàss]]: z’ [[Schweighausen (Unterelsass)|Schwaighüüsa]], [[Hagenau|Hàwanàui]], [[Zabern|Zàwra]], [[Strassburg|Schtroossburi]] un [[Gerstheim|Geerschta]] * Fìmf Schüala-n-ìm [[Département Haut-Rhin|Owerelsàss]]: z’ [[Ingersheim (Oberelsass)|Ìngerscha]], [[Moosch]], [[Lutterbach|Lütterbàch]], [[Mülhausen|Mìlhüüsa]] un [[Muespach|Müaschpa]] * Zwai Schüala z’ [[Saargemünd|Saargmìnn]] ìn dr Moselle (baida sìnn ànna 1997 gäffnet worra) == Sunschtigs == S’ Nätzwark ABCM-Zweisprachigkeit ìsch Mìtglìed ìm ''Institut supérieur des langues de la République française'' (ISLRF)<ref name=LAlsaceChanciner2017/><ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=http://lepeuplebreton.bzh/2018/03/30/rencontres-de-l-institut-superieur-des-langues-de-la-republique-francaise/|autor=Clyde Dlugy-Belmont|titel=Rencontres de l’Institut Supérieur des Langues de la République française|datum=2018-03-30|werk=Le Peuple breton|abruf=2022-06-15}}</ref> so wia-n-ìm ìwwerregionààla Schüalanätzwark Eskolim.<ref name=LanguesdeFrance/><ref>{{Internetquelle|sprache=fr|werk=[[L'Alsace-Le Pays|L’Alsace]]|titel=Pour les écoles bilingues immersives, « le combat n’est pas fini »|url=https://c.lalsace.fr/education/2022/01/30/pour-les-ecoles-bilingues-immersives-le-combat-n-est-pas-fini|datum=2022-01-29|autor=Catherine Chenciner|abruf=2022-06-15|zitat=Une reconnaissance obtenue de haute lutte par le réseau Eskolim dont est membre l’association alsacienne (au côté de La Bressola, Seaska, Diwan, Calandreta et Scola Corsa).}}</ref> == Lìteràtüür == * {{Literatur|Titel=Gros plan sur ABCM-Zweisprachigkeit|Sammelwerk=[[Land un Sproch (Zeitschrift)|Land un Sproch]]|Seiten=7–17|Nummer=215|Datum=2020-09|Online=https://badische-heimat.de/wp-content/uploads/2021/01/LUS•215-September-2020.pdf|Abruf=2022-06-15|Kommentar=uff Frànzeesch, Hoochdiitsch un Elsassisch}} == Weblìnks == {{commonscat}} * [http://www.abcmzwei.eu D’ offiziälla Websitta vun ABCM-Zweisprachigkeit] == Ainzelnoohwiisa == <references responsive /> {{Normdaten}} [[Kategorie:Schuel]] [[Kategorie:Verein]] [[Kategorie:Elsassisch]] [[Kategorie:Département Moselle]] jlglfhw2rr2bia6g5adjr017qq4rmh0 Magdalenenkapelle (Remiremont) 0 85144 1017868 2022-08-20T01:30:40Z Mathieu Kappler 76078 ärschtällt wikitext text/x-wiki {{Titel|d’ Magdalenakàpall z’ Remiremont}} [[Datei:Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 01.jpg|mini|hochkant=1.2|D’ Magdalenakàppal vum Norda-n-üss gsah]] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''Magdalenakàpall''' (frànzeesch ''chapelle de la Madeleine'') ìsch a ehamààliga [[Römisch-Katholische Kirche|reemisch-kàthoolischa]] Läpralàzaräätskàpall z’ [[Remiremont]] ìm [[Département Vosges|Vogeesa-Département]] ìm Lothrìnga. Sa hàt ùnter’m [[Patrozinium|Pàtrozinium]] vù dr [[Maria Magdalena|Maria Magdalena]] gschtànda ùn schteht sitter 1991 àls frànzeesch histoorisch Dankmol unter Dankmolschutz. == wù ’s ìsch == D’ Magdalenakàpall lìegt bii Route de Bussang süüdäschtlig vum Schtàdtkarn vu Remiremont, grààd àn dr Granz züa Saint-Étienne-lès-Remiremont. Sa schteht àm ''Place Alix-Le-Clerc'', wo noh dr iihaimischa kàthoolischa Seeliga-n-Alix Le Clerc bnännt ìsch. Vor àn dr Kàpall ìsch a Pàrkplàtz. == Gschìcht == Ìm 8. Joohrhundert hàt dr hl. Romaric, dr zwaita-n-Àbt vù Remiremont, a pààr läprakrànka Maidla ìn a Zälla bii dr Àbtai verainzelnt. Ar hàt ìhna verboota, zamma mìt da Àbtinna z’ laawa.<ref>{{Literatur|Sprache=fr|Abruf=2022-08-20|Online=https://tpsalomonreinach.mom.fr/Reinach/MOM_TP_129960/MOM_TP_129960_0001/PDF/MOM_TP_129960_0001.pdf|Titel=Comment l'Europe au Moyen Age se protégea contre la lèpre – Rapport présenté au VIIIème Congrès international d'Histoire de la Médecine à Rome|Datum=1930-09|Seiten=15|Format=PDF}}</ref> Ìm Mìttelàlter ìsch d’ Magdalenakàppal s’ Hàuiptgebäi vu’ma Lepralàzaräät gsìì. Bàuia worra-n-ìsch sa gmaasig em Drìtta Làterànkonzil (1178). Sa ìsch ànna 1645 zärschteert worra ùn ìsch vù dr Antoinette Maillot, dr Wìtwa vùm Adam de la Madelaine, wìeder ùffbàuia worra. S’ hìttiga Gebäi schtàmmt vùm 17. un 18. Joohrhundert. Àls Schutzpatroona hàt maa d’ Maria vù Magdala gwählt, wial sa a Sìnnbìld vù dr Ainsààmkait gsìì-n-ìsch. Tràdizionäll ìsch sa d’ Schutzpàtroona vù da Sailer gsìì —daa Berüaf hann d’ Läprakrànka-n-oft üüsiawt. D’ Magdalenakàpall vù Remiremont ìsch s’ ainziga Lepralàzaräätsgebäi üss dr zwaita Läpraversöichung ìm Lothrìnga, wo ’s noch hìtt gìtt. Àm 24. Janner 1946 ìsch d’ Schtätta-n-ùm d’ Kàpall àls Schutzgebiat (''site inscrit'') glischtet worra.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=http://www.vosges.gouv.fr/content/download/6109/38532/file/ListeServitudeMonumentsHistoriquesSiteProteges.pdf|titel=Liste des servitudes : monuments historiques, sites protégés au titre du code de l'environnement, ZPPAUP, secteur sauvegarde|format=pdf|hrsg=Frànzeesch Kültüür- ùn Kommünikàzioonsminìschterium, DRAC Lothrìnga|abruf=2022-08-20|archiv-url=https://web.archive.org/web/20180403234849/http://www.vosges.gouv.fr/content/download/6109/38532/file/ListeServitudeMonumentsHistoriquesSiteProteges.pdf|archiv-datum=2018-04-03|datum=2013-09}}</ref> Dur a Verordnung vùm 16. Jüüli 1991 ìsch d’ Kàpall ùffs frànzeescha Züasatzliga Verzaichniss vu da histoorischa Dankmooler iitrajt worra. == Bschriiwung vum Gebäi == Ìm Ìnnera-n-ìsch a Schtaikriiz vùm Joohr 1661 z’ fìnda. Dr ghàuijta-n-Àltàrùffsàtz hàt amol a Holzschtàtüüta vùm 18. Joohrhundert ghàà; maa hàt àwwer sìe vorsìchtshàlwer àwaggnumma. D’ Schtàtüüta ''Le Ravissement de sainte Magdeleine'' („d’ Glìcksaaligkait vù dr Magdalena“) zaigt d’ Magdalena mìt ìhra lànga blonda Hààra, wo vù viar Angel ìn dr Hìmmel düet ùffgnumma wara.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://museedelimage.fr/telechargement/peda/MIE_tourments_fichesen+.pdf|format=pdf|abruf=2022-08-20|titel=Marie-Madeleine : fiche thématique|seiten=41|hrsg=Musée de l’image d’Épinal|archiv-datum=2018-04-03|archiv-url=https://web.archive.org/web/20180403173801/http://www.museedelimage.fr/telechargement/peda/MIE_tourments_fichesen+.pdf}}</ref> D’ bunta Fanschter üss’m 16. Joohrhundert<ref>{{Literatur|Sprache=fr|Autor=Bernard Puton|Titel=La léproserie de la Magdeleine-les-Remiremont|Sammelwerk=Bulletin de la Société philomatique vosgienne|Jahr=1903|Seiten=325}}</ref> schtànda-n-àls Objakter unter Dankmolschutz.<ref>[https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/palissy/IM88000014 Verrière (Nr. IM88000014)] ìn dr Palissy-Dàtabànk vum frànzeesch Kültüürminìschterium. Àbgrüafa-n-àm 20. Àuigscht 2022 (frànzeesch).</ref> <gallery mode=packed> Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 02.jpg|d’ Kàpall vùm Nordwäschta-n-üss gsah Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 03.jpg|d’ Wäschtfàssààda mìt’m Hàuiptiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 04.jpg|dr Hàuiptiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 17.jpg|dr Nordiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 09.jpg|Schtaikriiz vor àm Nordiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 11.jpg|Owertail vùm Schtaikriiz Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 13.jpg|a Fanschter àn dr Nordfàssààda </gallery> == Weblìnks == {{commonscat|Chapelle de la Madeleine (Remiremont)|Magdalenakàpall z’ Remiremont}} * [https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA00107345 d’ Magdalenakàpall vu Remiremont] ìn dr Mérimée-Dàtabànk vum Frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch) == Ainzelnoohwiisa == <references responsive /> {{Übersetzungshinweis|fr|Chapelle_de_la_Madeleine_de_Remiremont|französisch|193772395}} {{Coordinate|NS=48.00802|EW=6.60720|type=landmark|region=FR-88}} [[Kategorie:Chille z Frankriich]] [[Kategorie:Remiremont]] b9d1t6qglewbkfta86bnessioc4p64f 1017869 1017868 2022-08-20T01:32:22Z Mathieu Kappler 76078 wikitext text/x-wiki {{Titel|d’ Magdalenakàpall z’ Remiremont}} [[Datei:Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 01.jpg|mini|hochkant=1.2|D’ Magdalenakàppal vum Norda-n-üss gsah]] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''Magdalenakàpall''' (frànzeesch ''chapelle de la Madeleine'') ìsch a ehamààliga [[Römisch-Katholische Kirche|reemisch-kàthoolischa]] Läpralàzaräätskàpall z’ [[Remiremont]] ìm [[Département Vosges|Vogeesa-Département]] ìm Lothrìnga. Sa hàt ùnter’m [[Patrozinium|Pàtrozinium]] vù dr [[Maria Magdalena|Maria Magdalena]] gschtànda ùn schteht sitter 1991 àls frànzeesch histoorisch Dankmol ùnter Dankmolschutz. == wù ’s ìsch == D’ Magdalenakàpall lìegt bii Route de Bussang süüdäschtlig vum Schtàdtkarn vu Remiremont, grààd àn dr Granz züa Saint-Étienne-lès-Remiremont. Sa schteht àm ''Place Alix-Le-Clerc'', wo noh dr iihaimischa kàthoolischa Seeliga-n-Alix Le Clerc bnännt ìsch. Vor àn dr Kàpall ìsch a Pàrkplàtz. == Gschìcht == Ìm 8. Joohrhundert hàt dr hl. Romaric, dr zwaita-n-Àbt vù Remiremont, a pààr läprakrànka Maidla ìn a Zälla bii dr Àbtai verainzelnt. Ar hàt ìhna verboota, zamma mìt da Àbtinna z’ laawa.<ref>{{Literatur|Sprache=fr|Abruf=2022-08-20|Online=https://tpsalomonreinach.mom.fr/Reinach/MOM_TP_129960/MOM_TP_129960_0001/PDF/MOM_TP_129960_0001.pdf|Titel=Comment l'Europe au Moyen Age se protégea contre la lèpre – Rapport présenté au VIIIème Congrès international d'Histoire de la Médecine à Rome|Datum=1930-09|Seiten=15|Format=PDF}}</ref> Ìm Mìttelàlter ìsch d’ Magdalenakàppal s’ Hàuiptgebäi vu’ma Lepralàzaräät gsìì. Bàuia worra-n-ìsch sa gmaasig em Drìtta Làterànkonzil (1178). Sa ìsch ànna 1645 zärschteert worra ùn ìsch vù dr Antoinette Maillot, dr Wìtwa vùm Adam de la Madelaine, wìeder ùffbàuia worra. S’ hìttiga Gebäi schtàmmt vùm 17. un 18. Joohrhundert. Àls Schutzpatroona hàt maa d’ Maria vù Magdala gwählt, wial sa a Sìnnbìld vù dr Ainsààmkait gsìì-n-ìsch. Tràdizionäll ìsch sa d’ Schutzpàtroona vù da Sailer gsìì —daa Berüaf hann d’ Läprakrànka-n-oft üüsiawt. D’ Magdalenakàpall vù Remiremont ìsch s’ ainziga Lepralàzaräätsgebäi üss dr zwaita Läpraversöichung ìm Lothrìnga, wo ’s noch hìtt gìtt. Àm 24. Janner 1946 ìsch d’ Schtätta-n-ùm d’ Kàpall àls Schutzgebiat (''site inscrit'') glischtet worra.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=http://www.vosges.gouv.fr/content/download/6109/38532/file/ListeServitudeMonumentsHistoriquesSiteProteges.pdf|titel=Liste des servitudes : monuments historiques, sites protégés au titre du code de l'environnement, ZPPAUP, secteur sauvegarde|format=pdf|hrsg=Frànzeesch Kültüür- ùn Kommünikàzioonsminìschterium, DRAC Lothrìnga|abruf=2022-08-20|archiv-url=https://web.archive.org/web/20180403234849/http://www.vosges.gouv.fr/content/download/6109/38532/file/ListeServitudeMonumentsHistoriquesSiteProteges.pdf|archiv-datum=2018-04-03|datum=2013-09}}</ref> Dur a Verordnung vùm 16. Jüüli 1991 ìsch d’ Kàpall ùffs frànzeescha Züasatzliga Verzaichniss vu da histoorischa Dankmooler iitrajt worra. == Bschriiwung vum Gebäi == Ìm Ìnnera-n-ìsch a Schtaikriiz vùm Joohr 1661 z’ fìnda. Dr ghàuijta-n-Àltàrùffsàtz hàt amol a Holzschtàtüüta vùm 18. Joohrhundert ghàà; maa hàt àwwer sìe vorsìchtshàlwer àwaggnumma. D’ Schtàtüüta ''Le Ravissement de sainte Magdeleine'' („d’ Glìcksaaligkait vù dr Magdalena“) zaigt d’ Magdalena mìt ìhra lànga blonda Hààra, wo vù viar Angel ìn dr Hìmmel düet ùffgnumma wara.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://museedelimage.fr/telechargement/peda/MIE_tourments_fichesen+.pdf|format=pdf|abruf=2022-08-20|titel=Marie-Madeleine : fiche thématique|seiten=41|hrsg=Musée de l’image d’Épinal|archiv-datum=2018-04-03|archiv-url=https://web.archive.org/web/20180403173801/http://www.museedelimage.fr/telechargement/peda/MIE_tourments_fichesen+.pdf}}</ref> D’ bunta Fanschter üss’m 16. Joohrhundert<ref>{{Literatur|Sprache=fr|Autor=Bernard Puton|Titel=La léproserie de la Magdeleine-les-Remiremont|Sammelwerk=Bulletin de la Société philomatique vosgienne|Jahr=1903|Seiten=325}}</ref> schtànda-n-àls Objakter unter Dankmolschutz.<ref>[https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/palissy/IM88000014 Verrière (Nr. IM88000014)] ìn dr Palissy-Dàtabànk vum frànzeesch Kültüürminìschterium. Àbgrüafa-n-àm 20. Àuigscht 2022 (frànzeesch).</ref> <gallery mode=packed> Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 02.jpg|d’ Kàpall vùm Nordwäschta-n-üss gsah Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 03.jpg|d’ Wäschtfàssààda mìt’m Hàuiptiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 04.jpg|dr Hàuiptiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 17.jpg|dr Nordiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 09.jpg|Schtaikriiz vor àm Nordiigàng Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 11.jpg|Owertail vùm Schtaikriiz Remiremont - chapelle de la Madeleine - 2022-06-04 - 13.jpg|a Fanschter àn dr Nordfàssààda </gallery> == Weblìnks == {{commonscat|Chapelle de la Madeleine (Remiremont)|Magdalenakàpall z’ Remiremont}} * [https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA00107345 d’ Magdalenakàpall vu Remiremont] ìn dr Mérimée-Dàtabànk vum Frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch) == Ainzelnoohwiisa == <references responsive /> {{Übersetzungshinweis|fr|Chapelle_de_la_Madeleine_de_Remiremont|französisch|193772395}} {{Coordinate|NS=48.00802|EW=6.60720|type=landmark|region=FR-88}} [[Kategorie:Chille z Frankriich]] [[Kategorie:Remiremont]] ccs8clpog48ztjeh450ns5sj9pkz3ps Statue du Volontaire 0 85145 1017872 2022-08-20T03:38:25Z Mathieu Kappler 76078 ärschtällt wikitext text/x-wiki [[Datei:Le Volontaire.jpg|mini|hochkant|D’ ''Statue du Volontaire'']] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''''Statue du Volontaire''''' {{Audio-IPA|LL-Q150 (fra)-Mathieu Kappler-Statue du Volontaire.wav|\sta.ty dy vɔ.lɔ̃.tɛʁ\}} („Schtàtüüta vùm Fräiwìlliga“) ìsch a Schtàtüüta-n-ìm Schtàdtzäntrum vù [[Remiremont]] ìm Lothrìnga. ’S ìsch ain vù da Sìnnbìlder vù dr Schtàdt. == wù ’s ìsch == D’ ''Statue du Volontaire'' schteht àm nordwäschtliga-n-And vù dr Rue Charles-de-Gaulle, dr hàuiptliga Gschaftsschtrooss vù Remiremont, àn dr Kriizung vù dr Rue de la Xavée. Sa schteht grààd geega-n-ìwwer àn dr àlta Màrkthàlla, wo „Espace Le Volontaire“ haisst.<ref>{{Internetquelle|sprache=de|url=https://www.mosel544.de/remiremont/|titel=Remiremont: Die Rue Charles-de-Gaulle|werk=mosel544.de – Reiseblog über die Mosel|abruf=2022-08-20|archiv-url=https://web.archive.org/web/20211025061353/https://www.mosel544.de/remiremont/|archiv-datum=2021-10-25}}</ref> == Gschìcht == D’ Schtàtüüta-n-ìsch ànna 1899 vùm Bìldhàuijer Paul-François Choppin hargschtällt worra, fìr d’ fräiwìlliga Kampfer üss’m Krais Remiremont eehra, wo ànna 1792 ìn da Truppa vùm [[Französische Revolution|revoluzionäära Frànkrììch]] bii da [[Koalitionskriege|Koàlizioonskriager]] ghulfa hann. Unter dana Fräiwìlliga-n-ìsch dr Jean Humbert üss Saint-Nabord gsìì, wo ànna 1794 Generààl ìn dr frànzeescha-n-Àrmee worra-n-ìsch. Ùff’m Sockel vù dr Schtàtüüta-n-sìnn d’ Iischrìfta ''Un Volontaire de 1792'' („a Fräiwìlliger vù 1792“) ùn ''Don de l'État 1899'' („Schpanda vùm Schtààt 1899“) z’ laasa. S’ Wark ìsch geega-n-Oschta-n-ärrìchtet worra, wial ìn dara Zitt s’ [[Reichsland Elsass-Lothringen|Elsàss]] zem [[Deutsches Kaiserreich|Diitscha Kaiserraich]] gheert hàt.<ref>{{Literatur|Sprache=fr|Online=https://books.google.de/books?id=8nRYDwAAQBAJ&pg=PT161&lpg=PT161&dq=statue+du+volontaire+remiremont&source=bl&ots=DaBOVxOpFr&sig=ACfU3U3fRbncKALs6Tnuy7wQGOP38AcsRg&hl=de&sa=X&ved=2ahUKEwi5zZOer9T5AhXy_rsIHYaiDG84UBDoAXoECBIQAw#v=onepage&q=statue%20du%20volontaire%20remiremont&f=false|Abruf=2022-08-20|Autor=Abel Mathieu, Christian Poncelet|ISBN=9782402061452|Verlag=FeniXX|Titel=Les Vosges sous la Révolution}}</ref> Àm 15. Mai 1995 hàt d’ frànzeescha Poscht a Briafmàrka vù 2,80 Frànka-n-üüsgaa, wù-n-ìm Vordergrund d’ ''Statue du Volontaire'' vù hìnta z’ sah ìsch.<ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.laposte.fr/toutsurletimbre/connaissance-du-timbre/dicotimbre/timbres/remiremont.-vosges-2955|titel=Remiremont, Vosges (2955)|hrsg=La Poste|abruf=2022-08-20}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=fr|url=https://www.wikitimbres.fr/timbres/2515/1995-remiremont-vosges|titel=N°WT : POSTE-1995-30|werk=WikiTimbres|abruf=2022-08-20}}</ref> Zaichent worra-n-ìsch sa vùm Louis Arquer. Àm gliicha Tààg sìnn àui a Kàrta ùn a Ùmschlààg üüsgaa worra.<ref>[http://www.2-as.org/site/index.php?cat=phila&page=fdc#fdcfrremi d’ Äärschttààgkàrta ùn -Ùmschlààg ànna 1995] bii ''Sourde philatélie''. Àbgrüafa-n-àm 20. Àuigscht 2022 (frànzeesch).</ref> Ànna 2009 ìsch a näija Briafmàrka-n-üüsgaa worra, wo vù dr Gmaindaverwàltung vù Remiremont zaichent worra-n-ìsch. Ùff dara Màrka-n-ìsch d’ Schtàtüüta vù vorna z’ sah.<ref>[http://www.2-as.org/site/index.php?cat=phila&page=vignettes#vigfrremir d’ Briafmàrka vù 2009] bii ''Sourde philatélie''. Àbgrüafa-n-àm 20. Àuigscht 2022 (frànzeesch).</ref> == a pààr Bìlder == <gallery mode=packed heights=200px> La Grande Rue à Remiremont avec les arcades et la statue du Volontaire.jpg|a Ààsìchtskàrta mìt dr Rue Charles-de-Gaulle ùn dr ''Statue du Volontaire'' vor 1945 Remiremont - statue du Volontaire de 1792 - 2022-04-10 02.jpg|d’ Schtàtüüta vù vorna gsah Statue du Volontaire, datée de 1792.jpg|Bliamer vor àn dr Schtàtüüta ànna 2017 Remiremont - statue du Volontaire de 1792 - 2022-06-02 - 02.jpg|d’ Schtàtüüta vùm Süüda-n-üss gsah Remiremont-Statue du Volontaire de 1792 (5).jpg|vùm Norda-n-üss gsah (Geegaliacht) </gallery> == Weblìnks == {{commonscat|Statue du Volontaire de l'an II|Statue du Volontaire (Remiremont)}} * [https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA88000002 d’ ''Statue du Volontaire''] ìn dr Mérimée-Dàtabànk vùm frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch) * [https://anosgrandshommes.musee-orsay.fr/index.php/Detail/objects/4983 d’ ''Statue du Volontaire''] bii ''À nos grands hommes'', Musée d’ Orsay (frànzeesch) * [https://www.petit-patrimoine.com/fiche-petit-patrimoine.php?id_pp=88383_2 d’ ''Statue du Volontaire''] bii ''Petit-patrimoine.com'' (frànzeesch) * [https://www.tourisme.vosges.fr/decouvrir/sites-monuments/885002540-la-statue-du-volontaire-remiremont d’ ''Statue du Volontaire''] ùff dr Websitta fìr Tourischmus vum Vogeesa-Département (frànzeesch) == Ainzelnoohwiisa == <references responsive /> {{Coordinate|NS=48.01731|EW=6.58972|type=landmark|region=FR-88}} [[Kategorie:Statue]] [[Kategorie:Französischi Revolution]] [[Kategorie:Koalizionschrieg]] [[Kategorie:Remiremont]] qly2cy1chnc0idhtjsi8exnn40fa3jh