ውክፔዲያ amwiki https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%8A%93%E1%8B%8D_%E1%8C%88%E1%8C%BD MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter ፋይል ልዩ ውይይት አባል አባል ውይይት ውክፔዲያ ውክፔዲያ ውይይት ስዕል ስዕል ውይይት መልዕክት መልዕክት ውይይት መለጠፊያ መለጠፊያ ውይይት እርዳታ እርዳታ ውይይት መደብ መደብ ውይይት በር በር ውይይት TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1569 372435 371919 2022-08-23T23:03:31Z 79.49.189.146 /* ውክፔዲያ ከሌሎች የህትመት ኢንሳይክሎፕዲያዎች ጋር ሲነፃጸር */ wikitext text/x-wiki '''ውክፔዲያ''' የ[[m:List of Wikipedias|ባለ ብዙ ቋንቋ]] የተሟላ ትክክለኛና ነጻ መዝገበ ዕውቀት (''ኢንሳይክሎፒዲያ'') ነው። ማንኛውም ሰው ለውክፔዲያ [[እርዳታ:Contents|መጻፍ]] ይችላል። ውክፔዲያ፣ ውክሚዲያ የተባለ ገብረ-ሰናይ ድርጅት ከሚያካሂዳቸው ፕሮግራሞች አንዱ ነው። ወደ 272 በሚጠጉ የተለያዩ ቋንቋዎች ፅሁፎች አሉት። ውክፔዲያ በ[[ኢንተርኔት]] ከሚገኙ ታዋቂ መዛግብተ ዕውቀት አንዱ ነው። ውክፔዲያ ድረ-ገፅን መሰረት ያደረገና ማንም ሰው በቀላሉ እንዲያስተካክለው ተደረጎ የተዘጋጀ፣ በብዙ ቋንቋዎች የሚቀርብ ነጻ የ[[ኢንተርኔት]] [[መዝገበ እውቀት]] ወይም ኢንሳይክሎፒድያ ነው። ውክፔዲያ የሚለውን ስያሜ ያገኘው “ዊኪ” (ትርጉሙ ፈጣን ማለት ነው) የሚለውን ቃል ከ[[ሀዋይኛ]] ቋንቋ በመወሰድና “ኢንሳይክሎፒድያ” ከሚልው የ[[እንግሊዘኛ]] ቃል ጋር በማዳቀል<ref>“wiki” in the Hawaiian Dictionary, Revised and Enlarged Edition, University of Hawaii Press, 1986</ref> ሲሆን እያንዳንዱ የውክፔዲያ ገጽ እራሱ ከሚይዘው መረጃ በተጨማሪ አንባቢን ይበልጥ ግነዛቤ ለማስጨበጥ ከሚረዱ ሌሎች ተዣማጅ ገፆች ጋር ያለውን የትስስር መረጃም በተጨማሪነት አካቶ የያዘ ነው። ውክፔዲያ የተመዘገበ (የሚታወቅ) አድራሻ ሳይኖራቸው ኢንተርኔት ላይ ያለምንም ክፍያ በፈቃደኝነት የሚጽፉ የበርካታ ግለሰቦች የጋራ የትብብር ውጤት ነው። ስለሆነም ከአንዳንድ ሙሉ በሙሉ ወይም በከፊል ገደብ ከተጣለባቸው ገጾች በስተቀር ማንኛውም የኢንተርኔት አገልግሎት ተጠቃሚና ፈቃደኛ የሆነ ሰው፤ በብዕር ስም፣ ትክለኛ ስምን በመጠቀም ወይም ደግሞ ያለምንም ስምና አድራሻ፣ ዊክፔዲያ ላይ የፈለገውን ሀሳብ የማስፈርና አስተዋጾ የማድረግ አሊያም ቀድሞ በሰፈረ ጽሁፍ ላይ ተጨማሪ መረጃን የማካታት፣ ስህተትን የማረምና የማስተካከል ፈቃድ ተሰጥቶታል።<ref>^ "Wikipedia's Jimmy Wales Speaks Out On China And Internet Freedom". Huffington Post. Retrieved September 24, 2011. "Currently Wikipedia, Facebook and Twitter remain blocked in China"</ref> ውክፔዲያ ከተመሰረተበት ከ[[2001 እ.ኤ.አ.]] ጀምሮ በፍጥነት በማደግ ላይ ያለና በብዛት ከሚጎበኙና ኢንተርኔት ላይ ከሚገኙ በረካታ የማጣቀሻ ድረ-ገጾች መካከል አንዱ ሲሆን [[2011 እ.ኤ.አ.]] [[መጋቢት]] ወር ብቻ ከ400 ሚሊዎን በላይ አዳዲስ ጎብኝዎች ድረገጹን እንደጎበኙት ኮም ስኮር ያካሄደው የጥናተ ዘገባ ያመለክታል። ውክፔዲያ ከ82,000 በላይ አርታኢዎች፣ ከ270 በላይ በሚሆኑ ቋንቋዎች ያጠናቀሯቸውን ከ19,000,000 በላይ የሚሆኑ መጣጥፎችን አካቶ የያዘ ድረ-ገጽ ነው። ውክፔዲያ በአሁኑ ጊዜ 3,874,529 የእንግሊዘኛ መጣጥፎችን የያዘ ሲሆን በየቀኑ ከመቶ ሺህ በላይ ጎብኝዎች እንደሚጎበኙትም ይገመታል። በተጨማሪም በተለያዬ የአለም ክፍል የሚኖሩ ግለሰቦች በሚያደርጉት የጋራ አስተዋጾ በየቀኑ ከአስር ሺህ በላይ መጣጥፎች የተለያዩ ማስተካከያዎች የሚደረግባቸው ሲሆን ሌሎች በሺዎች የሞቆጠሩ አዳዲስ መጣጥፎች ደግሞ ውክፔዲያን በየቀኑ ይቀላቀላሉ።<ref>Larry Sanger, Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism, Kuro5hin, December 31, 2004.</ref> ምንም እንኳን መሰረታዊ የውክፔዲያ መርሆች የሚባሉት አምስት ቢሆኑም ይህንኑ መዝገበ-ዕውቀት (ኢንሳይክሎፒዲያ) ይበልጥ ለማሻሻልና ለማጎልበት የሚያግዙ ሌሎች በርካታ ፖሊሲዎችና መመሪያዎች በውክፔዲያ ማህበረሰብ ተቀርጸው ተግባር ላይ የዋሉ ሲሆን ነገር ግን እነዚህን መሰረታዊ መመሪያዎችና ደንቦች አስተዋጾ ማድረግ ካልጀመረ በስተቀር ማንኛውም ሰው የማወቅ ግደታ የለበትም።<ref>^ "Wikipedia.org Site Info". Alexa Internet. Retrieved November 9, 2011.</ref> በሌላ በኩል፣ ውክፔዲያ አንድ ሰው ካለው የሙያ ችሎታ ይልቅ ለሚያበረክተው አስተዋፆ ትልቅ ግምት የሚሰጥ በመሆኑ፣ በተለያየ የእድሜ ክልል፣ ባህልና መነሻ (ዳራ) የሚገኝ ማንኛውም ሰው የውክፔዲያ አስገዳጅ ፖሊሲዎችን አሟልቶ እስከተገኘ ድረስ፣ ውክፔዲያ ላይ የፈለገውን መጣጥፍ እንዳንድስ የመጨመር አሊያም ማንኛውም ውክፔዲያ ላይ የሚገኝ ሌላ ጽሑፍ፣ ማጣቀሻና ምስል የማየት የማሻሻልና የማረም አንዳደም ሙሉ ለሙሉ የመለዎጥና ፈቃድ አለው። በመሆኑም ውክፔዲያ በተለያዩ አስተዋጾ አድራጎዎች በየጊዜው ማሻሻያ የሚደረግበት እንደመሆኑ መጠን፣ አድስ ከሚካተቱት መጣጥፎች ይልቅ ቀደም ሲል በድረ ገጹ የተካተቱ መጣጥፎች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየታረሙና እየተሻሻሉ የሚሄዱ በመሆናቸው የተሻለ የሃሳብ ጥራት፣ የመረጃ ሚዛናዊነትና ሙሉዕነት እንደሚኖራቸው ይታመናል። == የውክፔዲያ አመሰራረት == ዊክፔዲያ ነፃ ኦንላይን መዝገበ-ዕውቀትን (free encyclopedia) ለመፍጠር አላማ አድርጎ የተመሰረተና ቀደም ሲል [[ኑፔዲያ]] (Nupedia) በመባል የሚታወቅ ፕሮጀክት ውጤት ነው። ኑፔዲያ ምንም እንኳን የተሻሻለ የዕርስ-በርዕስ መገማገሚያ (peer review) መንገዶችን አካቶ የያዘና ሙያዊ ብቃት ያላቸው መጣጥፍ አቅራቢዎችን የሚጠይቅ ፕሮጀክት የነበረ ቢሆንም መጣጥፎችን አትሞ ለማውጣት ረጅም ጊዜን ይጠይቅ ነበር። በመሆኑም ይንንም ችግር ለመቅረፍ፣ በ[[2000 እ.ኤ.አ.]] የኑፔዲያ መስራቹ [[ጂሚ ዌልስ]]ና በዚሁ ፕሮጀክት ተቀጥሮ ይሰራ የነበረ [[ላሪ ሳንገር]]<ref>Mike Miliard (March 1, 2008). "Wikipediots: Who Are These Devoted, Even Obsessive Contributors to Wikipedia?". Salt Lake City Weekly. Retrieved December 18, 2008.</ref><ref>Kaplan Andreas, Haenlein Michael (2014) Collaborative projects (social media application): About Wikipedia, the free encyclopedia. Business Horizons, Volume 57 Issue 5, pp.617-626</ref> የተባለ ሌላ ግለሰብ ኑፔዲያን እንደት ማሻሻልና ሌሎች ተጨማሪ ገፅታዎችን አካቶ የሚይዝ ፕሮጀከት ማደረግ እንሚቻል የጋራ ውይይት አደረጉ።<ref>How I started Wikipedia, presentation by Larry Sanger</ref> በውይይታቸውም ወቅት እንደ ግብአት የተጠቀሟቸው አብዛሐኛዎቹ ምንጮች አንድ የዊኪ ድረ-ገጽ የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች የየራሳቸውን አስተዋፆ ማበረከት የሚችሉበት መዳረሻ ተደርጎ ድዛይን ሊደረግ እንደሚችል አመላከቱዋቸው። በዚህም መሰረት ማንኛውም ሰው የራሱን አድስ አስተዋፆ ማበርከትና ብሎም ሌሎች የቀረቡ መረጃዎችን ማስተካክልና ማረም እንዲያስችል ተደርጎ ዲዛይን የተተደረገው የመጀመሪያው የኑፔዲያ የዊኪ ገፅ እ.ኤ.አ ጥር 10 ቀን 2001 ዓ.ም. አየር ላይ ዋለ።<ref>^ a b Richard M. Stallman (June 20, 2007). "The Free Encyclopedia Project". Free Software Foundation. Retrieved January 4, 2008.</ref> ነገር ግን ሌሎች የኑፔዲያ ፕሮጀክት አካል የነበሩ አርታኢዎችና ሀያሲዎች በኑፔዲያ ፕሮጀክት ላይ የተደረገውን የማሻሻያ ለውጥ በተለየም የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች የየራሳቸውን አስተዋሶ ማበርከት የሚያስችልን ድረ ገፅ(ዊኪ) ቅርፅ እዲይዝ ተደርጎ መሻሻሉን በመቃዎማቸው፣ የተሻሻለው የኑፔዲያ ፕሮጀክት አድስ የስያሜ ለውጥ በማድረግና “ዊክፔዲያ” በመባል በራሱ አድራሻ (www.wikipedia.com) አንዳንዶች ዛሬ “የዊክፔዲያ ቀን” እያሉ በሚጠሩት ጥር 15 ቀን በይፋ ስራውን ጀመረ።<ref>^ a b Richard M. Stallman (June 20, 2007). "The Free Encyclopedia Project". Free Software Foundation. Retrieved January 4, 2008.</ref> ለውክፔዲያ [[ሳንዲዬጎ]] የሚገኘውንና የመጀመሪያው የድረ-ገፁ መቀመጫ በመሆን ያገለገለውን [[ሰርቨር ኮምፒውተር]]ና የመረጃ ማስተላለፊያ መስመሩን (bandwidth) በርዳታ የለገሰው ጂሚ ዌልስ ነበር። በተጨማሪም በራሱ በጂሚ ዌልስ እና በሌሎች ሁለት ጓደኞቹ የተቋቋመውና በአነስተኛ የኢንተርኔት የማስታዎቂያ ስራዎች ላይ የተሰማራ [[ቦሚስ]] (bomis) የሚባል ድርጅት ሰራተኞች የነበሩና ባሁኑ ጊዜም እየሰሩ የሚገኙ ሌሎች ግለሰቦችም የራሳቸውን አስተዋፆ ለዊክፔዲያ አበርክተዋል። በዚህ ረገድ ከሚጠቀሱት፣ የቦሚስ ተባባሪ መስራችና በአሁኑ ጊዜ የድርጂቱ ዋና ስራ አስኪያጅ በመሆን እያገለገለ የሚገኘው ቲም ሸልና ፕሮገራመሩ ጃሰን ሪቺ ይጠቀሳሉ። በሌላ በኩል ዊክፔዲያ አሁን ወደ ሚታወቅበት www.wikipedia.org የአድራሻ ለውጥ ያደረገው ለትርፍ የማይንቀሳቀሰውና የራሱ የዊክፔዲያ እህት ኩባኒያ የሆነው “ዊክፔዲያ ፋውንደሽን” ከተቋቋመ በሗላ ነበር።<ref>Jonathan Sidener (December 6, 2004). "Everyone's Encyclopedia". The San Diego Union-Tribune. Retrieved October 15, 2006.</ref> ውክፔዲያ ምንም እንኳ መጀመሪያ የተመሰረተው እንግሊዘኛ ቋንቋን መሰረት አድርጎ ቢሆንም እ.ኤ.አ ከግንቦት 2001 ዓ.ም. ጀምሮ ሌሎች አዳድስ ቋንቋዎችን በማካተት የበርካታ ቋንቋዎች መዳረሻ ለመሆን ችሏል። ከነዚህም መካከል [[ካታልኛ]]፣ [[ቻይንኛ]]፣ [[ጀርመንኛ]]፣ [[ሞስኮብኛ]]፣ [[ፈረንሳይኛ]]፣ [[ዕብራይስጥ]]፣ [[ጣሊያንኛ]]፣ [[ጃፓንኛ]]፣ [[ፖርቹጋልኛ]]ና [[ስፓንሽኛ]] በግንባር ቀደምትነት ዊክፔድያን የተቀላቀሉ ቋንቋዎች ሲሆኑ፣ [[አረብኛ]]፣ [[ሀንጋሪኛ]]፣ [[ፖሎንኛ]]ና [[ሆላንድኛ]] ከላይ የተጠቀሱትን ቋንቋዎች በቅርብ እርቀት ተከትለው የተቀላቀሉ ሌሎች ቋንቋዎች ናቸው። በሌላ በኩል በጥር [[2012 እ.ኤ.አ.]] በተደረገ ጥናት ዊክፔድያ ከ31 ሚሊዎን በላይ በሚሆኑ የተመዘገቡ የዊኪፒዲያ አስተዋፆ አድራጎዎችና በመላው አለም በሚገኙ ሌሎች ስፍር ቁጥር የሌላቸው ያልተመዘገቡ (የማይታወቁ) አስተዋፆ አድራጎዎች በ283 ቋንቋዎች ከ20 ሚሊዎን በላይ የሚሆኑና ማንምሰው በነፃ ሊገልባቸው የሚችሉ መጣጥፎችን አካቶ መያዙ ተረጋግጧል። በተጨማሪም ከጠቅላላው የኢንተርኔት ተጠቃሚዎች ውስጥ 14.5% ዊክፔዲያን እንደሚጎበኙ ተረጋግጧል።<ref>Size of Wikipedia</ref> == የንግድ ምልክትና የኮፒራይት ህግ == ውክፔድያ ንብረትነቱ [[ዊክሜዲያ ፋውንደሽን]] የሚባል ለትርፍ ያልተቋቋመ ድርጅት የተመዘገበ ህጋዊ የንግድ ምልክት ነው። == የውክፔዲያ አስተዋፆ አድራጊዎች == ማንኛውም የኢንተርኔት አገልግሎት ተጠቃሚና ፈቃደኛ የሆነ ሰው ከአንዳንድ ሙሉ በሙሉ ወይም በከፊል ገደብ ከተጣለባቸው ገጾች በስተቀር ውክፔዲያ ላይ ስለተለያዩ ጉዳዮች (በህዎት ያሉ ሰዎችን ስም የሚያጠፉና ሌሎች የተከለከሉ ይዘት ያላቸውን ጽሁፎች ሳይጨምር) የፈለገውን ጽሁፍ የማስፈር አሊያም ስህተት የሆነን ጽሑፍ የማረምና የማስተካከል ፈቃድ ተሰጥቶታል። ይህም ያልተገደበ ፈቃድ ዊክፔዲያ በርካታ መጣጥፎችን እንዲኖሩት ያስቻለው ሲሆን፣ ከቀላል የድረ-ገጹ ተጠቃሚዎች (አንባቢዎች) ጨምሮ እስከ 91000 የሚደርሱ የተለያዩ የሙያ ባለቤት የሆኑ ግለሰቦችና በቋሚነት ዊክፔዲያን አርትኦት የሚያደርጉ ፈቃደኛ አስተዋፆ አድራጊዎችን አሉት። በመሆኑም ምንም እንኳን የድረገፁ ባለቤት ዊክፔዲያ ፋውንደሽን ቢሆንም ብዙውን ጊዜ በድረ-ገፁ ላይ በሚዎጡ የፅሁውፍ ስራዎችና የድረ-ገፁን የቀን ተቀን እንቅስቃሴዎችን በመቆጣጠሩ ረገድ የላቀ ተሳትፎ አይታይበትም። በተጨማሪም ይህንንም የበለጠ ለማጎልበት ይረዳ ዘንድ፣ የተለያዩ የዊክፔዲያ ተጠቃሚዎችና አባሎች ግለሰባዊ ማንነታቸው/ሙያቸው/ እንደተጠበቀ ሆኖ የተሻሻለና ጥራት ያላቸው ስራ ማበርከት ይችሉ ዘንድ የተለያዩ መፍትሔዎች ተነድፈው ተግባራዊ ሆነዋል። ከነዚህም መካከል አርታኢዎች የተላያዩ ገፆችን ማስተካከልና መፍጠር የሚችሉ ሲሆን ፕሮገራመሮች ደግሞ የአርትኦት ችግር ያለባቸውን ገፆች በቀላሉ ለመከታተል የሚያስችሉ ፐፕሮገራሞችን በየጊዜው ያዘጋጃሉ። በተጨማሪም በመረጃዎች አቀራረብ ዙሪያ አንዳንድ አለመግባባቶች በአርታኢዎች መካከል ሲፈጠሩ፣ አርታኢዎች በጋራ በመሰባስብና በመወያየት ተጨባጭና የተሻለ የነገሩን/ሀሳቡን እውነታ ይወክላል የሚሉትን በመርጥ እንዲያፀድቁ የሚደረግበት አሰራርም አለ። == የአስተዋፆ ማስታወሻዎች == በተለያዩ የዊክፔዲያ ገፆች ላይ የሚገኙ ጽሑፎች የበርካታ አስተዋፆ አድራጊ ሰዎች የጋራ የትብብር ውጤቶች ናቸው። በመሆኑም ማንኛውም ለውክፔዲያ ገፅ አስተዋፆ ያደረገ ግለሰብ ፣ ገፁን በመፍጠር ሂደት ውስጥ አስተዋፆ ያበረከቱ ግለሰቦች በሚመዘገቡበት የገፁ ታሪክ መዝገብ ውስጥ የሚካተትና ያደረገው አስተዋፆም የሚመዘገብ ሲሆን ይህም ለማንኛውም ሰው በግልፅ እንዲታይ ተደርጎ ከገፁ ጋር ተያያዥ ሆኖ የሚቀርብ ነው። ምስሎችንና ሌሎች ሜዲያዎችን በተመለከተ የተመዘገበን የአስተዋፆ አድራጊነት፣ የባለቤትነት ድርሻን ወይም ደግሞ ሌሎች የመረጃ ምንጮችን በተመለከተ መረጃን ለማዎቅ ካስፈለገ፣ የተፈለገው ምስል ላይ በኮምፒውተራችን [[ማውስ]] ጠቅ በማድረግ ወይም ደግሞ በአቅራቢያው የሚገኝን የመረጃ መስጫ ምልክት (icon) በመጫን መመልከት (ማግኘት) ይቻላል። == ውክፔዲያን በተሻለ መጠቀም == === ውክፔዲያን በመጠቀም መረጃን በተሻለ ማግኘት === ውክፔዲያን በቀን ከሚጎበኙ የድረ-ገጹ ተጠቃሚዎች መካከል ብዙዎቹ በድረ-ገጹ ላይ ሌሎች እንዲጎበኙ ያስቀመጡዋቸውን (ያጋሩዋቸውን) መረጃዎች ለማገኘት ሲሆን ሌሎች በርካቶች ደግሞ ያላቸውን መረጃ/እውቀት በዚሁ ድረ-ገጽ በመታገዝ ለሌሎች ተጠቃሚዎች ለማጋራት ነው። በዚሁ ተመሳሳይ ቅፅበት ደግሞ ሌሎች በርካታ መጣጥፎች ማሻሻያ ሲደረግባቸው፣ ሌሎች ስለ በርካታ ጉዳዮች የሚዳስሱ መጣጥፎች ደግሞ እንደ አድስ እየተጻፉ ውክፔዲያን ይቀላቀላሉ። በመሆኑም እስካሁን ውክፔዲያን ከተቀላለቀሉ መጣጥፎችም መካከል ከ3000 በላይ የሚሆኑ መጣጥፎች በዊክፔዲያ ማህበረሰብ “የምንጊዜም ምርጥ መጣጥፎች” በሚል የተመረጡ ሲሆን ከ13000 በላይ የሚሆኑት ደግሞ «የተሻሉ መጣጥፎች» በሚል የተመረጡ ናቸው። በተጨማሪም ውክፔዲያ ላይ የሚገኙ መረጃዎች በተለያዩ የመረጃ የደረጃ ክፍልፍሎሽ (ዝርዝሮች) ስር እየተጠናቀሩ የሚቀርቡ ሲሆን ከነዚህም መካከል የተሻለ የመረጃ የክፍፍሎሽ ይዘት ያላቸው መጣጥፎች “የምንጊዜም ምርጥ ዝርዝር” በሚል ጠመርጠዋል። በሌላ በኩል ውክፔዲያ የተለያዩ አርዕስቶች/ጉዳዮችን በተመሳሳይ ቦታ ለማጋራት የሚያስችል አስራርን የሚከተል በመሆኑ ተመሳሳይ ሃሳቦችን በተመሳሳይ አርዕስቶች ዙሪያ በማደራጀትና የተለያየ ይዘት ያላቸውን መረጃዎችን በተመሳሳይ መዳረሻ በማቅረብ ረገድ ውክፔዲያ “የምንግዜም ምርጥ መዳረሻ” በሚል የተመረጠ ድረ-ገጽ ነው።<ref>http://stats.wikimedia.org/wikimedia/squids/SquidReportPageViewsPerCountryOverview.htm Wikimedia </ref> በተለያዩ መጣጠፎች ላይ የተደረጉ የመረጃ ማሻሻያዎችን በሁለት መንገድ መከታተል ይቻላል። በተለያዩ ገፆች በቅርብ ጊዜ የተደረጉ ማሻሻያዎችን ለመመልከት በዋናው ገፅ የሚገኘውና «በቅርብ ጊዜ የተለወጡ» የሚል ርዕስ ያለውን ጽሁፍ በመጫን መመልከት ይቻላል። ማንኛውንም ለውጥ ለመመልከት ከተፈለገ ደግሞ በዋናው ገፅ የሚገኘውን “ማንኛውንም ለማየት” የሚል ርዕስ ያለውን ጽሁፍ በመመጫን መመልከት ይቻላል። በሌላ በኩል ውክፔዲያ ከእንግሊዘኛ ቋንቋ በተጨማሪ [[አማርኛ]]ን ጨምሮ በሌሎች ቋንቋዎችም አገልግሎት ከመስጠቱ ባሻገር፣ የተሻሻለና ቀላል የእንግሊዝኛ ቋንቋን ጨምሮ ሌሎች ተመሳሳይ ይዘት ያላቸውን ፕሮጀክቶች ማለትም፤ መዝገበ-ቃላት፣ ጥቅሶች፣ መጸሐፍት፣ መመሪያዎች፣ ሳይንሳዊ የመረጃ ምንጮችና የዜና አገልገሎትና ሌሎች መሰል አገልገሎቶችን ከሁለት መቶ በላይ በሚሆኑ ቋንቋዎች ያቀርባል። እነዚህም የተለያዩ አግልግሎቶች፣ ከውክፔዲያ ማህበረሰብ በተጨማሪ በተናጥል በሚገኙ ሌሎች ማህበረሰቦች ክትትል፣ ቁጥጥርና ማሻሻያዎች የሚደረጉባቸው ሲሆኑ አብዛሀኛዎቹ መጣጥፎችም በሌሎች የመረጃ መጋሪያ ድረ-ገጾች በቀላሉ የማይገኙ ናቸው። ====ውክፔድያ በኢትዮጵያ ቋንቋዎች==== የሚከተሉት ዋና [[የኢትዮጵያ ቋንቋዎች]] የውክፔድያ ድረ-ገጽና መርሀገብር ለተናጋሪዎቻቸው አላቸው። * [[አማርኛ]] ውክፔድያ - አሁኑ የሚያነቡት * [[ኦሮምኛ]] ውክፔድያ - [[:om:]] * [[ትግርኛ]] ውክፔድያ - [[:ti:]] * [[ሶማልኛ]] ውክፔድያ - [[:so:]] * [[አፋርኛ]] ውክፔድያ - [[:aa:]] (ተዘግቷል ።) የአፋርኛ ውክፔድያ የተዘጋበት ምክንያት የአፋርኛ ዕውቀት ያላቸው ሰዎች ጉድለት በ[[ኢንተርኔት]] ላይ ስላለ ነው። (ደግሞ [[ኢንተርኔት በኢትዮጵያ]] ይዩ።) ዳሩ ግን ጊዜያዊ የአፋርኛ ማዘጋጀት ቦታ በ[[:incubator:Wp/aa/Main Page]] ተደርጓል። ሌሎች የዓለም ልሳናት «ጊዜያዊ» ውክፔድያዎች ወዘተ. በዚህ ይዘረዘራሉ፦ [[:incubator:Incubator:Wikis]]። መዝገበ ዕውቀት ለመጽሐፍ የሚችሉ ለቋንቋውም ቅልጥፍና ያላቸው አዛጋጆች በኖሩበት ጊዜ፣ እነዚህ «ጊዜያዊ» መርሃግብሮች ደግሞ የገዛ ድረ-ገጾቻቸውን ሊያገኙ ይችላሉ። ከዚህ በቀር በማንኛውም ሌላ ቋንቋ «ጊዜያዊ» ውክፔድያ በጥያቄ መጀምር ቀላል ነው። === መሰረታዊ የውክፔዲያ የገፅ ለገፅ ዝውውር === ሁሉም በውኪፔዲያ የሚገኙ መጣጥፎች እርዕስ በርሳቸው እንዲገናኙ ተደርገዋል። ማንኛውም የተሰመረና ሰማያዊ ቀለም ያለው ጽሁፍ ስለተሰመረው አርዕስት የተሻለና የተብራራ መረጃ ሊሰጥ ከሚችል ሌላ ገፅ ጋር እንደተሳሰረ የሚያመለክት ሲሆን የኮምፒውተራችን ማውስ በዚህ በተሰመረና ሰማያዊ ቀለም ባለው ማንኛውም ጽሁፍ ላይ በመጠቆም የተቀመጠው ትስስር ከየትኛው ገፅ ጋር እንደሆነ መመልከት ይቻላል። አንባቢው እንደዚህ አይነት ትስስር ያላቸውን ሀሳቦች ለበለጠ ለመረዳት ከፈለግ በማንኛውም በተሰመረና ሰማያዊ ቀለም ባላው አርዕስት ላይ ክሊክ በማድረግ ተጨማሪ ማብራሪያ ማግኝት ይችላል። ከዚህ አይነት የገጽ-ለገጽ ትስስሮሽ በተጨማሪ አንባቢን ከሌሎች ከተለያዩ ጉዳዮች ጋር እንዲያገናኙ ሆነው የተፈጠሩ ሌሎች ትስስሮች ይኖራሉ። ለምሳሌ ያክል ከቀረበው መጣጥፍ ላይ ወደሚገኘው የመጨረሻ ገጽ የሚዎስዱ፣ ከሌሎች ውጭያዊ ጠቃሚ ድረገፆች ጋር የሚያገናኙ፣ ወደ ማጣቀሻ ምንጮች የሚወስዱና በተለያዩ ደረጃዎች/አርዕስቶች በተዋቀረ ገፅ ላይ በቀላሉ ከአንድ አርዕስት ወደ ሌላ አርዕስት ለመንቀሳቀስ የሚያገዙ ትስስሮች ይገኙበታል።ከዚህ በተጨማሪም አንዳንድ መጣጥፎች እንደ መዝገበቃላት መፍቻዎች፣ የድምፅ የመፀሐፍ ንባብ፣ ጥቅሶችን፣ የቀረበው መጣጥፍ በሌላ ቋንቋ ወደ ተጻፈ የመጣጥፉ ግልባጭ (ኮፒ) የሚወስዱና ከሌሎች ተጨማሪ መረጃዎችን ከያዙ እህት ፕሮጀክቶች ጋር የሚያሰተሳስሩ ይገኙበታል። === ውኪፔዲያን ለምርምር መሳሪያነት መጠቀም === እንደ ዊኪ (ፈጣን) የመረጃ ፍይልነታቻው በውኪፔዲያ ውስጥ የሚገኙ መጣጥፎች በሁሉም ረገድ የተሟሉ ናቸው ብሎ ለመገመት ያዳግታል። ከዚህ ይልቅ የዊኪፔዲያ የተለያዩ መጣጥፎች፣ በተከታታይ አርትኦትና ማሻሻያዎች እየተደረገባቸው ስለሚሄዱ ከቀን ወደ ቀን ይበልጥ የተሻሻለንና ትክክለኛ የሆነ መረጃን እየያዙ እንደሚመጡ ይታመናል። ስለሆነም ማንኛው የውኪፔዲያ ተጠቃሚ፤ ሁሉም መጣጥፎች ከመነሻቸው አንድ ኢንሳክሎፔዲያ ሊያሟላው የሚገባውን የጥራት ደረጃ ሊያሟሉ እንደማይችሉና ምናልባትም የተሳሳተ ይዘት ያላቸው ወይም አከራካሪ የሆኑ መረጃዎችን ሊይዙ እንደሚችሉ መገንዘብ ይኖርበታል። በርገጥም ብዙ መጣጥፎች ከመነሻቸው አጭርና የአንድዮሽ ምልከታን ብቻ በመያዝ የሚጀመሩ ሲሆን ቀስ በቀስ ግን የተለያዩ ምልከታዎችንና መረጃዎችን በማካተት ሁሉንም ሊያስማማ በሚችል ደረጃ ሙሉና ሁለገብ እየሆኑ የሚሄዱ ናቸው። <ref>^ "Wikipedia:Verifiability". Retrieved February 13, 2008. "Material challenged or likely to be challenged, and all quotations, must be attributed to a reliable, published source."</ref> ለዚህም እንደምከንያትነት የሚጠቀሰው፣ በርካታ የመጣጥፍ አርታኢዎችና አዘጋጆች፣ የሚያቀርቡትን መጣጥፍ ሁለገብ ይዘት እንዲኖረው ከማድረግ ይልቅ ብዙውን ጊዜ የሚያጠነጥኑት በራሳቸው የግል ፍላጎትና የአንድዮሽ ምልከታ ላይ ብቻ በመሆኑ እንደዚህ አይነት የይዘት ችግር ያለባቸውን መጣጥፎች እንደገና ላማሻሻልና ሚዛናዊ መረጃን እንዲይዙ ለማድረግ ረዘም ያለ ጊዜ የሚጠይቁ ሲሆን ምናልባትም እስከ አንድ ወር ጊዜ ድረስ የሚያስፈልጋቸው ይኖራሉ። በሌላ በኩል ደግሞ የዚህ አይነት ችግር ያላባቸውን መጣጥፎች ለማሻሻል በሚደረገው ጥረት የተለያዩ አርታኢዎች የየራሳቸውን ድርሻ ስለሚያበረክቱ መጣጥፎቹን ሁለገብ እና ሚዛናዊ ለማድረግ የሚድረገውን ጥረት በቀላሉ ለማሳካት ክፍተኛ አስተዋፆ አላቸው። በተለይም ደግሞ በተለያዩ የመጣጥፍ አርታኢዎች መካከል የሚፈጠርን አልመገባባት በቀለላሉ ለመምፈታት የሚያሰችሉ የውክፔዲያ የራሱ የሆኑ ብዛት ያላቸው ውስጣዊ የድርጅት አሰራሮች ያሉት በመሆኑ በዝህ ረገድ ያሉ አላስፈላጊ ችግሮችን በቀላሉ ማስወገድ ይቻላል። ከዚሁ ጋር በተያያዘ ቢያንስ በመርህ ደረጃ አንድ የዊክፔዲያ መጣጥፍ ሊያሟላ ከሚገባቸው መሰረታሢ ነጥቦች መካከል፣ የሚከተሉትን መጥቀስ ይቻላል። በጥራት የተጻፈ፣ ሚዛናዊ የሆነ መረጃን የያዘ መሆን፣ ከዎገናዊነት የፀዳና መዝገባዊ ይዘት ያለው ሲሆን በተጨማሪም፣ የተሟላ፣ ሊጠቀስና ሊረጋገጥ የሚችል መረጃን የያዘ የሚሉት ይገኙበታል። በዚህም ረገድ ይህንን ስታንዳርድ ያሟሉና ከጊዜ ወደ ጊዜ በሟሟላት ላይ የሚገኙ በርካታ መጣጥፎች ያሉ ሲሆን እነዚህንም የተለያዩ የመጣጥፍ ደረጃ መለኪያ ስታንዳርዶችን አሟልተው የተገኙ በረካታ መጣጥፎች “የምንግዜም ምርጥ መጣጥፎች” በሚል ስያሜ ይታወቃሉ። ይህንንም ለማመልከት መጣጥፉ በሚገኝበት ገጽ የላይኛው የቀኝ ጥግ ላይ ትንሽ የኮኮብ ምልክት እንዲቀመጥ ይደረጋል። ነግርግን ሌሎች በረካታ መጣጥፎች፣ የተሟላ የመረጃ ማጣቀሻ ያላስቀመጡ፣ በበቂ ሁኔታ ያልተብራሩ አሊያም በፊት ከነበራቸው የተሻለ ይዘት በተጨማሪ ሌሎች ገና ያልተብራሩ አዳድስ ክፍሎችን ያካተቱ ስለሚሆኑ ይህንን “የምንግዜም ምርጥ መጣጥፎች “ የሚል ደረጃ ለማግኘት ከአንድ ወር እስከ አንድ አመት ጊዜን የሚጠይቅ የማሻሻል ስራና ያላሰለሰ ጥረትን የሚጠይቁ ናቸው። ስለሆነም ምንም እንኳን ውክፔዲያ በብዙ ረገድ እየተሻሻለ የመጣ ቢሆንም የተለያዩ መጣጥፎች የተለያየ የሀሳብ ጥልቀትና ጥራት ሊኖራቸው ስለሚችል ዊክፔዲያን እንደ አንድ የምርምር ማጣቀሻነት ከመጠቀም ጎን ለጎን ጥንቃቄ ማድረግ እንደሚገባ ይመከራል። በዚህ ረገድ መረጃ በመስጠት ተጠቃሚን የሚያግዙ ገፆች የተዘጋጁ ሲሆን፣ ከነዚህም መካክል የማመላከቻና የመረጃ ገጽንና ስለ ውክፔዲያ አስተማማኝ የመረጃ ምንጭነት የተደረጉ የሶስተኛ ወገን ጥናቶችን መመልከት ይቻላል። === ውክፔዲያ ከሌሎች የህትመት ኢንሳይክሎፕዲያዎች ጋር ሲነፃጸር === ውክፔዲያ ቀደም ሲል በስፋት ይውሉ ከነበሩ የህትመት ኢንሳይክሎፕዲያዎች<ref>^ "Encyclopaedia Britannica and Nature: a response". Retrieved July 13, 2010.</ref> ጋር ሲነፃጸር ከፈተኛና የራሱ የሆነ ጠቀሜታ አለው። በመጀመሪያ ደረጃም አነስተኛ የህትመትና የማስፋፋት ወጭና የሚጠይቅ መሆኑና ዝቀተኛ የሆነ የጎንዮሽ አካባቢያዊ ተፅኖች ያሉት መሀኑን ማንሳት ይቻላል። በሌላ በኩል ምንም አይነት የህትመት ስራ የማይፈለግ በመሆኑ ኮምፒውተሮች የራሳቸው የሆነ አካባቢያዊ ተጽኖ ይኖራቸዋል። በተጨማሪም ሁሉንም አይነት መግለጫዎችን በአንድ ገጽ አካቶ ከመያዝ ይልቅ እርስበርስ የሚዛመዱና በሌሎች የተለያዩ ገጾች የተብራሩ ጉዳዮችን ከአጫጭር ማጠቃለያዎች ጋር አጣምሮ በማቀረብ በቀላሉ መረጃን ለማግኘት ይረዳል። በመጨረሻም እንዴ ሌሎች የህትመት ኢንሳይክሎፕዲያዎች የተወሰነ የአርትኦትና የማሻሻያ ጊዜን የማይጠይቅ በመሆኑ፣ ውክፔዲያ ከሌሎች የህትመት ኢንሳይክሎፕዲያዎች ጋር ሲነጻጸር አጭር የአርትኦት ጊዜን የሚጠይቅና በማንኛውም ጊዜና ሰአት መሻሻሎችን በማደረግ መጣጠፎች ወቅታዊና ጊዜውን የተበቀ መረጃን ይዘው እንዲቀጥሉ የሚያስችል ዘመናዊ አሰራርን ይፈቅዳል እና መረጃ ለማንበብ አደገኛ ጣቢያ። == ማጣቀሻዎች == <references/> == የውጭ መያያዣ == * [http://www.youtube.com/watch?v=gXD1TRGafQ0 ውክፔዲያ ኹኔታ ከ10 አመት በኋላ] - አጭር ቪዲዮ በ[[ዩ ቱብ]] ላይ {{en}} [[መደብ:ኢንተርኔት]] lhdbedndqsq5gu1itg58vsz60s0ss0x 0 2367 372425 370931 2022-08-23T14:19:05Z 197.156.95.42 wikitext text/x-wiki {{የቦታ መረጃ | ስም = ሶማሌ ክልል | ቦታ_ዓይነት = ክልል | ይፋ_ስም = | ስዕል = Somali_in_Ethiopia.svg | ስዕል_መግለጫ = የሶማሌ ክልልን በቀይ የሚያሳይ የኢትዮጵያ ካርታ | ባንዲራ = Flag of the Somali Region (2008-2018).svg | አርማ = | ክፍፍል_ዓይነት = አገር | ክፍፍል_ስም = [[ኢትዮጵያ]] | ክፍፍል_ዓይነት2 = | ክፍፍል_ስም2 = | ምሥረታ_ስም = | ምሥረታ_ቀን = | ምሥረታ_ስም2 = | ምሥረታ_ቀን2 = | መቀመጫ_ዓይነት = ርዕሰ ከተማ | መቀመጫ = [[ጅጅጋ]] | መሪ_ማዕረግ = ፕሬዚዳንት | መሪ_ስም = [[ሙስታፋ ሙሑመድ ዑማር]] | መሪ_ማዕረግ2 = | መሪ_ስም2 = | ቦታ_ጠቅላላ = 279,252 | ቦታ_መሬት = | ቦታ_ውሃ = | ከፍታ = | ሕዝብ_ጠቅላላ = 5,148,989<ref name="csa">{{cite web|title=፳፻፬ ዓ.ም. ብሔራዊ ስታቲስቲክስ|url=http://www.csa.gov.et/images/documents/pdf_files/nationalstatisticsabstract/2011/2011%20population.pdf|publisher=ማዕከላዊ ስታቲስቲክስ ኤጀንሲ|accessdate=ሰኔ ፳፪ ቀን ፳፻፮ ዓ.ም.|archivedate=2015-09-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923211414/http://www.csa.gov.et/images/documents/pdf_files/nationalstatisticsabstract/2011/2011%20population.pdf}}</ref> | ሕዝብ_ከተማ = | ሕዝብ_ገጠር = | ድረ_ገጽ = | lat_deg = | lat_min = | north_south = | lon_deg = | lon_min = | east_west = }} '''ክልል''' (ክልል 5) ከ[[ኢትዮጵያ]] ዘጠኝ ክልሎች አንዱ ነው። ዋና ከተማው [[ጅጅጋ]] ነው። 279,252 ካሬ ኪ.ሜ. ቦታ ሲሸፍን በ[[1991]] የሕዝብ ብዛቱ 3,602,000 ነበር። ክልሉ በጣም ብዙ የ[[ሶማሌ (ብሔር)|ሶማሌ]] ብሔረሰቦች ይገኙበታል። በ1970ዎቹ እ.ኤ.አ. [[ሶማሊያ]] ቦታውን በወውረር ከኢትዮጵያ ጋር ጦርነት አስነስታ ነበር። ከነዚህም ዋነኛው [[የኦጋዴን ጦርነት]] ነው። በአፕሪል [[1997|2005 እ.ኤ.አ.]] ከባድ ዝናብ በክልሉ እና ሶማሊያ ጎርፍ አስከትሏል። ይህም የ[[ሸበሌ ወንዝ]]ን አንዲሞላና አካባቢውን በውሃ እንዲያጥለቀልቅ አድርጓል። ይህ ደግሞ ከ100 በላይ የሚሆኑ ሰዎችን ሞት አስከትሏል። {{የኢትዮጵያ_መረጃ}} ==ማመዛገቢያዎች== {{reflist}} [[መደብ:ሶማሌ ክልል|*]] 65356krzpw9hi9itmkxyvld2a0u7vkj 372426 372425 2022-08-23T16:18:09Z Beza legesse 39478 አንድ ለውጥ 372425 ከ[[Special:Contributions/197.156.95.42|197.156.95.42]] ([[User talk:197.156.95.42|ውይይት]]) ገለበጠ wikitext text/x-wiki {{የቦታ መረጃ | ስም = ሶማሌ ክልል | ቦታ_ዓይነት = ክልል | ይፋ_ስም = | ስዕል = Somali_in_Ethiopia.svg | ስዕል_መግለጫ = የሶማሌ ክልልን በቀይ የሚያሳይ የኢትዮጵያ ካርታ | ባንዲራ = Flag of the Somali Region (2008-2018).svg | አርማ = | ክፍፍል_ዓይነት = አገር | ክፍፍል_ስም = [[ኢትዮጵያ]] | ክፍፍል_ዓይነት2 = | ክፍፍል_ስም2 = | ምሥረታ_ስም = | ምሥረታ_ቀን = | ምሥረታ_ስም2 = | ምሥረታ_ቀን2 = | መቀመጫ_ዓይነት = ርዕሰ ከተማ | መቀመጫ = [[ጅጅጋ]] | መሪ_ማዕረግ = ፕሬዚዳንት | መሪ_ስም = [[ሙስታፋ ሙሑመድ ዑማር]] | መሪ_ማዕረግ2 = | መሪ_ስም2 = | ቦታ_ጠቅላላ = 279,252 | ቦታ_መሬት = | ቦታ_ውሃ = | ከፍታ = | ሕዝብ_ጠቅላላ = 5,148,989<ref name="csa">{{cite web|title=፳፻፬ ዓ.ም. ብሔራዊ ስታቲስቲክስ|url=http://www.csa.gov.et/images/documents/pdf_files/nationalstatisticsabstract/2011/2011%20population.pdf|publisher=ማዕከላዊ ስታቲስቲክስ ኤጀንሲ|accessdate=ሰኔ ፳፪ ቀን ፳፻፮ ዓ.ም.|archivedate=2015-09-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923211414/http://www.csa.gov.et/images/documents/pdf_files/nationalstatisticsabstract/2011/2011%20population.pdf}}</ref> | ሕዝብ_ከተማ = | ሕዝብ_ገጠር = | ድረ_ገጽ = | lat_deg = | lat_min = | north_south = | lon_deg = | lon_min = | east_west = }} '''የሶማሌ ክልል''' (ክልል 5) ከ[[ኢትዮጵያ]] ዘጠኝ ክልሎች አንዱ ነው። ዋና ከተማው [[ጅጅጋ]] ነው። 279,252 ካሬ ኪ.ሜ. ቦታ ሲሸፍን በ[[1991]] የሕዝብ ብዛቱ 3,602,000 ነበር። ክልሉ በጣም ብዙ የ[[ሶማሌ (ብሔር)|ሶማሌ]] ብሔረሰቦች ይገኙበታል። በ1970ዎቹ እ.ኤ.አ. [[ሶማሊያ]] ቦታውን በወውረር ከኢትዮጵያ ጋር ጦርነት አስነስታ ነበር። ከነዚህም ዋነኛው [[የኦጋዴን ጦርነት]] ነው። በአፕሪል [[1997|2005 እ.ኤ.አ.]] ከባድ ዝናብ በክልሉ እና ሶማሊያ ጎርፍ አስከትሏል። ይህም የ[[ሸበሌ ወንዝ]]ን አንዲሞላና አካባቢውን በውሃ እንዲያጥለቀልቅ አድርጓል። ይህ ደግሞ ከ100 በላይ የሚሆኑ ሰዎችን ሞት አስከትሏል። {{የኢትዮጵያ_መረጃ}} ==ማመዛገቢያዎች== {{reflist}} [[መደብ:ሶማሌ ክልል|*]] 7vz25lr82ebpxxt0gq36frz70mh9i89 0 10473 372427 372380 2022-08-23T16:22:56Z Beza legesse 39478 አንድ ለውጥ 372380 ከ[[Special:Contributions/196.190.91.176|196.190.91.176]] ([[User talk:196.190.91.176|ውይይት]]) ገለበጠ wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Nelson Mandela-2008.jpg|thumb|right|ኔልሰን ማንዴላ (2008 እ.ኤ.አ.)]] '''ኔልሰን ማንዴላ''' ዘረኛውን የ[[ደቡብ አፍሪካ]] [[መንግስት]] በመቃወማቸው ለ27 ዓመት እስር ቤት ማቀዋል። ከእስር ቤት እንደተለቀቁም የመጀመሪያዋ የነጻይቱ የደቡብ አፍሪካ [[ፕሬዚዳንት]] ሊሆኑ በቅተዋል። ማን94 ዓመታቸውን ዛረ አከበሩ። [[ስዕል:Nelson Mandela.jpg|thumb|left|ማንዴላ በ1993 እ.ኤ.አ.]] {{መዋቅር-ሰዎች}} [[መደብ:የአፍሪካ መሪዎች]] [[መደብ:ደቡብ አፍሪካ]] nwq6rvtufhu14c0zqjovhwif57csvr1 0 13264 372438 192507 2022-08-24T04:21:00Z Saveklever 40461 Added context wikitext text/x-wiki [[ስዕል:AgameOfMarblesEthiopia.jpg]] '''ብይ''' የኢትዮጵያ ህጻናት ትንሽ ድቡልቡል ነገርን (ለምሳሌ ከእስክፒቶ ቀፎ በማቅለጥና በጅ በማበልበል የሚሰራ ወይም ደግሞ ለዚሁ ተብሎ ከሚሰራ "ብይ" ወይም ከኩቺኔታ ኳሶች የሚሰራ) የተቆፈረ ጉድጓድ ውስጥ በመክተትና ከዚያም የተቃራኒን ብዮች በማጥቃትና በ"መብላት" የሚጫወቱት ነው። ጎበዝ የብይ ተጫዋች ጉድጓድ መግባትና ከዚያም የባላጋራውን ብይ አነጣጥሮ በመምታት መብላት ሳይሆን አንድ አንድ ጊዜም የተቃራኒውን ብይ መስበር ወይም መፈርካከስን ያጠቃልላል። ይህ ጨዋታ ለህጻናት ብዙ ትምህርት ይሰጣል። በክፍለ ሀገር: ብይ ከጭቃ በመስራት ይጫወታም ነበር። {{መዋቅር}} [[መደብ: ጨዋታ]] 2h2dgueulyp0i0dfxvbamihzk980wpq 372439 372438 2022-08-24T04:22:25Z Saveklever 40461 Fixed typo wikitext text/x-wiki [[ስዕል:AgameOfMarblesEthiopia.jpg]] '''ብይ''' የኢትዮጵያ ህጻናት ትንሽ ድቡልቡል ነገርን (ለምሳሌ ከእስክፒቶ ቀፎ በማቅለጥና በጅ በማበልበል የሚሰራ ወይም ደግሞ ለዚሁ ተብሎ ከሚሰራ "ብይ" ወይም ከኩቺኔታ ኳሶች የሚሰራ) የተቆፈረ ጉድጓድ ውስጥ በመክተትና ከዚያም የተቃራኒን ብዮች በማጥቃትና በ"መብላት" የሚጫወቱት ነው። ጎበዝ የብይ ተጫዋች ጉድጓድ መግባትና ከዚያም የባላጋራውን ብይ አነጣጥሮ በመምታት መብላት ሳይሆን አንድ አንድ ጊዜም የተቃራኒውን ብይ መስበር ወይም መፈርካከስን ያጠቃልላል። ይህ ጨዋታ ለህጻናት ብዙ ትምህርት ይሰጣል። በክፍለ ሀገር፡ ብይ ከጭቃ በመስራት ይጫወታም ነበር። {{መዋቅር}} [[መደብ ጨዋታ]] oxmfrzob7wz8p0mjp6n6gnlenutshrk 0 45825 372428 372377 2022-08-23T17:34:07Z Saveklever 40461 Fixed typo wikitext text/x-wiki '''አሸንዳ፡''' ወይም 'የሴቶች ቀን' በትግራይ እና አገው ሴቶች የሚከበር በአል ነው፣ በአራተኛው ክፍለዘመን በሳባውያን ህዝብ በአክሱም እንደተጀመረ የታሪክ አጥኝዋች ይናገራሉ። በዓሉ በወጣት ልጃገረድ ሴቶች በትግራይ ከሚከበሩ ታላቅ በአል አንዱም ነው፣ የትግራይ ሴቶች ይህን በአል ለማክበር በጉጉት ይጠብቃሉ። አሸንዳ ቃሉ [[ትግርኛ]] ሲሆን ትርጉሙም ከሳር ዓይነት የተሰጠ ነው፣ አንድ ነጭ ሽንኩርት ቅጠል እሚመስል ሰፊ እና እረዥም ተክል ነው። ይህ ተክል [[አሸንዳ]] ተብሎ ለሚታዎቀው በዓል መነሻ ሥምም ነው። [[አሸንዳ]]፣ ከ[[ነሐሴ 16]] እስከ [[ነሐሴ 18]] ቀን ድረስ በትግራይ ይከበራል በአሉ በቅርብ ጊዜያት ተወዳጅነቱ በመጨመሩ በደቡብ ኤርትራ፣ ጎጃም፣ ጎንደር፣ ሸዋ፣ ኦሮሚያ እናም ሌሎች አካባቢዎች መከበር ጀምሯል [[መደብ:የኢትዮጵያ በዓላት]] 9b577225qjk2qnyvk17xwpgkdgyc3z4 372440 372428 2022-08-24T04:34:02Z Saveklever 40461 Added content wikitext text/x-wiki '''አሸንዳ፡''' ወይም 'የሴቶች ቀን' የትግራይ ብሄራዊ በሀል ሲሆን፣ በትግራይ እና አዋሳኝ ስፍራዊች አከለ ጉዛይ (ኤርትራ) እንዲሁም ሰቆጣ እና ላስታ (በአገው ሴቶች) የሚከበር በአል ነው። በአራተኛው ክፍለ ዘመን በሳባውያን ህዝብ በአክሱም ውስጥ እንደተጀመረ የታሪክ አጥኝዋች ይናገራሉ። በዓሉ በወጣት ልጃገረድ ሴቶች በትግራይ ከሚከበሩ ታላቅ በአል አንዱም ነው፣ የትግራይ ሴቶች ይህን በአል ለማክበር በጉጉት ይጠብቃሉ። አሸንዳ ቃሉ [[ትግርኛ]] ሲሆን ትርጉሙም ከሳር ዓይነት የተሰጠ ነው፣ አንድ ነጭ ሽንኩርት ቅጠል እሚመስል ሰፊ እና እረዥም ተክል ነው። ይህ ተክል [[አሸንዳ]] ተብሎ ለሚታዎቀው በዓል መነሻ ሥምም ነው። [[አሸንዳ]]፣ ከ[[ነሐሴ 16]] እስከ [[ነሐሴ 18]] ቀን ድረስ በትግራይ ይከበራል በአሉ በቅርብ ጊዜያትም ተወዳጅነቱ በመጨመሩ በኤርትራ፣ ጎጃም፣ ጎንደር፣ ሸዋ፣ ኦሮሚያ እናም ሌሎች አካባቢዎች መከበር ጀምሯል። [[መደብ:የኢትዮጵያ በዓላት]] ockmd981p2rrh7vums0fd7lqi014r8z 372441 372440 2022-08-24T04:52:47Z Saveklever 40461 Added context wikitext text/x-wiki '''አሸንዳ፡''' ወይም 'የሴቶች ቀን' የትግራይ ብሄራዊ በሀል ሲሆን፣ በትግራይ እና አዋሳኝ ስፍራዊች አከለ ጉዛይ እና ሰራየ (ኤርትራ) እንዲሁም ሰቆጣ እና ላስታ (በአገው ሴቶች) የሚከበር በአል ነው። 300 ዓ.ዓ በሳባውያን ህዝብ በአክሱም ውስጥ እንደተጀመረ የታሪክ አጥኝዋች ይናገራሉ። በዓሉ በወጣት ልጃገረድ ሴቶች በትግራይ ከሚከበሩ ታላቅ በአል አንዱም ነው፣ የትግራይ ሴቶች ይህን በአል ለማክበር በጉጉት ይጠብቃሉ። አሸንዳ ቃሉ [[ትግርኛ]] ሲሆን ትርጉሙም ከሳር ዓይነት የተሰጠ ነው፣ አንድ ነጭ ሽንኩርት ቅጠል እሚመስል ሰፊ እና እረዥም ተክል ነው። ይህ ተክል [[አሸንዳ]] ተብሎ ለሚታዎቀው በዓል መነሻ ሥምም ነው። [[አሸንዳ]]፣ ከ[[ነሐሴ 16]] እስከ [[ነሐሴ 18]] ቀን ድረስ በትግራይ ይከበራል በአሉ በቅርብ ጊዜያትም ተወዳጅነቱ በመጨመሩ በኤርትራ፣ ጎጃም፣ ጎንደር፣ ሸዋ፣ ኦሮሚያ እናም ሌሎች አካባቢዎች መከበር ጀምሯል። [[መደብ:የኢትዮጵያ በዓላት]] n0sxhcgxt6s9k5cf6w1zt2p6f0la8uw 372442 372441 2022-08-24T04:53:28Z Saveklever 40461 Added context wikitext text/x-wiki '''አሸንዳ፡''' ወይም 'የሴቶች ቀን' የትግራይ ብሄራዊ በሀል ሲሆን፣ በትግራይ እና አዋሳኝ ስፍራዊች አከለ ጉዛይ እና ሰራየ (ኤርትራ) እንዲሁም ሰቆጣ እና ላስታ (በአገው) ሴቶች የሚከበር በአል ነው። 300 ዓ.ዓ በሳባውያን ህዝብ በአክሱም ውስጥ እንደተጀመረ የታሪክ አጥኝዋች ይናገራሉ። በዓሉ በወጣት ልጃገረድ ሴቶች በትግራይ ከሚከበሩ ታላቅ በአል አንዱም ነው፣ የትግራይ ሴቶች ይህን በአል ለማክበር በጉጉት ይጠብቃሉ። አሸንዳ ቃሉ [[ትግርኛ]] ሲሆን ትርጉሙም ከሳር ዓይነት የተሰጠ ነው፣ አንድ ነጭ ሽንኩርት ቅጠል እሚመስል ሰፊ እና እረዥም ተክል ነው። ይህ ተክል [[አሸንዳ]] ተብሎ ለሚታዎቀው በዓል መነሻ ሥምም ነው። [[አሸንዳ]]፣ ከ[[ነሐሴ 16]] እስከ [[ነሐሴ 18]] ቀን ድረስ በትግራይ ይከበራል በአሉ በቅርብ ጊዜያትም ተወዳጅነቱ በመጨመሩ በኤርትራ፣ ጎጃም፣ ጎንደር፣ ሸዋ፣ ኦሮሚያ እናም ሌሎች አካባቢዎች መከበር ጀምሯል። [[መደብ:የኢትዮጵያ በዓላት]] ll0tvla1lmh9sj9b8km2jjrz06qnofo 0 48899 372436 345649 2022-08-24T04:14:32Z Saveklever 40461 Added content wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Amphibians.png|500px|thumb]] '''አምፊናል''' ወይም '''አምፊቢያን''' በ[[አምደስጌ]] ክፍለ ስፍን ውስጥ አንድ መደብ ነው። «አምፊቢያን» ማለት በባሕርም ሆነ በየብስ መተንፈስ ይችላላሉ። በዚህ መደብ ውስጥ ያሉት ክፍለመደቦች ሦስት አሉ፦ * [[ጓጉንቸር]] - [[እንቁራሪት]] እና [[ጉርጥ]] * [[ተንክ]] - [[አጋራ]] (የውሃ ገበሎ) * [[ሴሲሊያን]] (ዕውር ትሎች) {{መዋቅር}} [[መደብ:አምፊቢያን]] kt9h4hfnfg6u78bpmh5tauqdko5tnq5 372437 372436 2022-08-24T04:16:56Z Saveklever 40461 Fixed typo wikitext text/x-wiki [[ስዕል:Amphibians.png|500px|thumb]] '''አምፊናል''' ወይም '''አምፊቢያን''' በ[[አምደስጌ]] ክፍለስፍን ውስጥ አንድ መደብ ነው። «አምፊቢያን» ማለት በባሕርም ሆነ በየብስ መተንፈስ ይችላላሉ። በዚህ መደብ ውስጥ ያሉት ክፍለመደቦች ሦስት አሉ፦ * [[ጓጉንቸር]] - [[እንቁራሪት]] እና [[ጉርጥ]] * [[ተንክ]] - [[አጋራ]] (የውሃ ገበሎ) * [[ሴሲሊያን]] (ዕውር ትሎች) {{መዋቅር}} [[መደብ:አምፊቢያን]] 7mlx0nufqa3qfn0rbwk1wkun9znizar 0 52622 372430 372144 2022-08-23T20:58:32Z ሰዎች ነው 40464 እዝራ እጅጉ ሙላት አለሙ wikitext text/x-wiki ' '''መዝገበ አእምሮ''' የተሰኘውን መጽሀፍ ጨምሮ 6 መጽሀፍትን ለንባብ አብቅቷል፡፡ የ44 ሰዎችንም ታሪክ በኦድዮ እና በዲቪዲ አሳትሟል፡፡ ታሪክ ሰናጁ ይሉታል ብዙዎች፡፡እዝራ እጅጉ እዝራ እሁድ መጋቢት 30፣ 1971 ዓ.ም ተወለደ፡፡ በ1971 አመት ግንቦት ወር የኢትዮጵያ መድን ድርጅት ይሰሩ የነበሩት አባቱ አቶ እጅጉ ሙላት ወደ ጅቡቲ በመዛወራቸው እትብቱ የተቀበረባትን መሬት ሳይድህባት በእናቱ ወይዘሮ በለጥሻቸው ስዩም እቅፍ ሁኖ አባቱን ተከትሎ ጅቡቲ ገባ።በጅቡቲ 4 አመታት ኖሩ፡፡ ከጅቡቲ መልስ በ1976 ዓ.ም ‘ማርች ኤይት’ ትምህርት ቤት ገብቶ ለሁለት አመታት የመዋእለ ህጻናት ትምህርቱን ተከታተለ። ቀጥሎ ወደ ‘ቦሌ ህብረተሰብ’ አቅንቶ የአንደኛ ደረጃ ትምህርቱን በቦሌ ህብረተሰብ አጠናቅቋል፡፡ከዚያም ሁለተኛ ደረጃ ቦሌ አጠቃላይ ተማረ፡፡ የስነጽሁፍ ዝንባሌ በ1981 ዓ.ም ክረምት አባቱን ድጋሜ የምስራቁ ማግኔት ስቧቸው ወደ ድሬደዋ ሲያቀኑ እርሱም ከታናሽ እህቱ ጋር ሁኖ ተከተላቸው። የሚድያ ማግኔት ደግሞ እርሱን ሳበው፡፡ ቦሌ ህብረተሰብ እያለ የተረት መጽሐፍትን ማንበብ ድረስ ብቻ የነበረ የሥነ ጽሑፍ ቅርበቱ፤ በድሬዳዋ ቆይታው በብዙ እጥፍ አድጎ ልቦለዶችን እስከመጻፍ ደረሰ። አባቱ ቢሮ ይመጡ የነበሩ አዲስ ዘመንና የዛሬይቱ ኢትዮጵያ ጋዜጦችንና የካቲት መጽሔትን የማንበብ እድሉም ነበረው። በጅቡቲ አመታትን የሰነበቱት አባቱ ለፈረንሳይኛ ቅርብ ስለነበሩ የፈረንሳይኛ ኢንሳይክሎፒዲያ ነበራቸው። ብላቴናው እዝራ ገና ያኔ ይህን መጽሐፍ ሲያገላብጥ ነበር አሁን እያሰናዳ ያለውን መዝገበ አዕምሮ(ኢንሳይክሎፒዲያ) የማዘጋጀት ሃሳብ የመጣለት። እንደልጆቹ ወጣ ብለህ ተጫወት” እስኪሉት ድረስ ከወረቀት ጋር ተዋደደ። 8ኛ ክፍል ሲደርስ ለተለያዩ መጽሔቶች አስተያየትና ስራዎቹን ‘እዝራ እጅጉ ከቦሌ’ በሚል አድራሻ መላክ ጀመረ። 42ቱ የዩኒቨርስቲ መምህራን ሲባረሩ ስሜቱን ጽፏል፤ 9ነኛ ክፍል ሲሻገር ቦሌ ሁለተኛ ደረጃ ሳለ ንባብና ተሰጥዖውን ለማሳደግ ሚኒ ሚዲያ ለመግባት ቢያመለክትም ሳይጠራ ይቀራል። በዚህ ተናዶ የሚኒ ሚዲያው በር ላይ ያገኘው አንተነህ ዓለሙን እንዴት በጉልበት ገፍቶት እንደገባ አይዘነጋውም፡፡ በዚያው አመት ወደ ለገዳዲ ሬዲዮ ጣቢያ አቅንቶ መሳተፍ ጀመረ። ለመጀመሪያ ጊዜ ለገዳዲ ሲደርስ ተቀብለው፤ ሻይ ጋብዘው፤ ቤተ መጽሐፍቱን አስጎብኝተው ያበረታቱት መምህራንን ዛሬም ድረስ ከነስማቸው ያስታውሳል። “ጣሰው ተፈራ፣ ሃይሉ ማሞ፣ ኤርሚያስ ተገኝ፣ ህሊና ማሞ፣ ከድጃ ሰይድ” እያለ ስማቸውን ጠራ፡፡ቤተ መጽሐፍቱን በአግባቡ ተጠቅሞበታል፤ ‘ዘ ወርልድ ቡክ ኦፍ ኢንሳይክሎፒዲያ... ብሪታኒካ’ ጋር ተዋውቆበታል፣ ለገዳዲ ሬዲዮ የጥያቄና መልስ ዝግጅት ከ300 ያላነሱ ጥያቄዎችን አዘጋጅቶበታል።ገና የ9ኛ እና የ10ኛ ክፍል ተማሪ ሳለ፡፡ በ1989 ዓ.ም የ12ኛ ክፍል ተማሪ ሲሆን፤ በኢትዮጵያ ቴሌቭዥን ይተላለፍ የነበረ “አካፑልኮ ቤይ” የተሰኘ ፊልምን ወደ አማርኛ መልሶ ከያኔ የትምህርት ቤት ተጋሪው አርቲስት ስናፍቅሽ ተስፋዬ ጋር በመሆን በቦሌ ሚኒ ሚዲያ ተረከ። ከፊልሙ ትረካ መጠናቀቅ በኋላ የሚዲያዎችን ትኩረት ሳበ። ከኢቲቪ፣ ከሬዲዮ ፋና፣ ከአዲስ ዘመን ጋዜጣ የመጡ ጋዜጠኞች ስለሰራው ትርጉም በየተራ አነጋገሩት። በ1990 ዓ.ም የኢትዮጵያ ቋንቋዎችና ሥነ ጽሑፍን ለመማር በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ የማታው መርሃ ግብር ተመዘገበ። ከአብሮ አደጉ ናይእግዚ ጋር በመሆን የሚዲያ ፈቃድ አውጥተው “ልጅነት” የምትል የልጆች መጽሔት ለማሳተም ቢሞክሩም በስፖንሰር ማጣት ምክንያት ሀሳባቸውን ሳያሳኩ ቀሩ። በተመሳሳይ አመት እዝራ ወደ ሪፖርተር ጋዜጣ አምርቶ ቅጥር ጠይቆ ስላልተሳካ በነፃ ማገልገል ጀመረ። ለወራት በዘለቀ የነፃ ግልጋሎቱ ደረጀ ደስታ፣ ከበደ ደበሌ ሮቢ፣ ሰለሞን አባተ፣ እሸቴ አሰፋና አብዱ አሊ ሂጅራን ጨምሮ ከሌሎች አንጋፋዎች ጋር ቢሮ ተጋርቶ ጽሑፎቻቸውን አርሟል፣ ዝንቅና ሌሎች አምዶችን አዘጋጅቷል፣ ደሞ በልጅ እግሩም ለአንጋፋዎቹ ተላልኳል። ቀጥሎ አዲስ ልሳን ጋዜጣ ላይ አመለከተ፤፤ ከብዙ መቶዎች ተወዳድሮ ሃይለ ገብርኤል ይመርን ተከትሎ፣ ታገል ሰይፉን አስከትሎ፣ በሁለተኝነት አለፈና ጋዜጠኛ ሆነ። 1992 ዓ.ም መስከረም ወር ላይ በ21 አመቱ፣ ገና የ3ኛ አመት የዩኒቨርስቲ ተማሪ እያለ፣ በ347 ብር የሙሉ ጊዜ ጋዜጠኛ ሲሆን የተሰማውን ደስታ ዛሬም ከአእምሮው የሚጠፋ አይደለም፡፡ መዝናኛ ክፍልን እየፈለገ ዜና ክፍል ሲመድቡት መጀመሪያ ላይ አልከፋውም ነበር፤ እንዲያውም ‘በሳምንት 4 ዜና ማምጣት አለብህ’ ያለ አለቃውን በተለየ ጉጉት ሁኖ “7 አይቻልም?” ብሎ ጠይቆት ነበር። የመጀመሪያዎቹ ጥቂት ሳምንታትን ሰባትም ስድስትም ዜናዎችን መስራት ቢችልም እየቆየ ሲሄድ ግን እንዳሰበው ቀላል ሊሆንለት አልቻለም። በዜና እጦት ራሱን እያመመው ሻሽ አስሮ ቢሮው ይገባ እንደነበር ያስታውሳል። ከስድስት ወራት ቆይታ በኋላ የአዲስ ልሳን ጋዜጠኝነቱን ተወ። ከአዲስ አድማሶች ደጅ ደረሰ። “ለኔ የሚሆን ትክክለኛ ሰው” በማለት የሚገልፀው አሰፋ ጎሳዬ በጥሩ ፊት ተቀብሎ በ400 ብር ቀጠረው። ከነብይ መኮንን፣ ኤፍሬም እንዳለ፣ ሰለሞን ገ/እግዚአብሔር እና ሌሎችም ጋር ባልደረባ ሁኖ ሲሰራ ዜናንም መዝናኛንም አቀላጥፎ ሰርቷል። አዲስ አድማስ ለአንድ አመት ከሰራ በኋላ ወደ ሩህ ጋዜጣና መጽሄት አቀና፡፡ በመሀል አዲስ አድማስ እየሰራ እለታዊ አዲስ ለተሰኘው ጋዜጣ ናምሩድ ዩርታና በሚል የብእር ስም ይጽፍ ነበር፡፡ በ1994 ዓ.ም ከተመረቀ በኋላ በ500 ብር ደመወዝ ‘ዘ ፕሬስ’ ገባ። በዚያ ጋዜጠኝነትን ብቻ ሳይሆን ማስታወቂያ የማፈላለግ ስራንም ሰርቶ ዳጎስ ያለ ኮሚሽን እንደተቀበለ ያስታውሳል። ምን አልባት ይህቺኛዋ ኮሚሽን ሳትሆን አትቀርም ወደ ቢዝነሱ ዓለም ቀልቡ እንዲሳብ ያደረገችው። በዩኒቲ ዩኒቨርስቲ ማርኬቲንግን መማር ጀምሮ ነበር። ዮቴክ ኮንስትራክሽን ውስጥ በፐርሶኔልነት ለ11 ወራት እንዳገለገለም ይናገራል። የቁምነገር መጽሔት ምክትልዋና አዘጋጅና ሴልስ ሁኖም ሰርቷል። በዚህ ሁሉ የስራ ዙረት ውስጥ ልምዶችን ሲቃርም የሰነበተው እዝራ በየካቲት 2፣ 1996 ዓ.ም “ተወዳጅ” ብሎ የሰየማትን ጋዜጣውን ማሳተም ቻለ። ማስታወቂያዎችን ብቻ ይዛ የምትወጣው ይህች ጋዜጣ በነፃ ነበር የምትታደለው። ማስታወቂያ መፈለጉ አያስቸግርም ወይ ተብሎ ሲጠየቅ “ለጥረት ነው የተፈጠርኩት” ነው ምላሹ። ገቢዋ ከሽያጭ ሳይሆን ከማስታወቂያ አስነጋሪዎች ቢሆንም ከመጀመሪያ እትሟ ብቻ 10ሺ 100 በብር የተጣራ ትርፍ ማግኘቱን ያስታውሳል። በዚያው ሰሞን “አካፑልኮ ቤይ” የትርጉም መጽሐፉ ታትሞ ከ36ሺ ብር አጠቃላይ ትርፍ 30 በመቶውን እንደወሰደ አይዘነጋም። ቀጥሎ ለቢዝነስ እየሸፈተ ያለ ልቡን ጠቅልሎ የወሰደ ድርጅትን በሞክሼ ጓደኛው እዝራ ገ/ሥላሴ አማካኝነት ተቀላቀለ። “ጎልድ ኩዌስት” የተባለው ይህ የሆንግ ኮንግ ድርጅት በኔትወርክ ማርኬቲንግ ላይ ትኩረቱን አድርጎ የሚሰራ ሲሆን መንግስት እስኪያግደው ድረስ በሀገራችን ተንቀሳቅሷል። እዚሁ ድርጅት ውስጥ እያለ በእንግሊዝኛ ብቻ የነበሩ የኔትወርክ ማርኬቲንግ ማንዋሎችን ወደ አማርኛ ሲመልስ ከቆየ በኋላ በመጽሐፍ መልክ አሳተመው። ከመጽሐፉ ህትመት ማግስት “ኢትዮ ቪዥን የችሎታ ማግኛ” የሚል የስልጠና ማዕከል ከፍቶ በርካቶችን ከችሎታቸው ጋር ማገናኘት ቻለ። 2000 ዓ.ም ጥር ወር ላይ ፋና ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬት የቅጥር ማስታወቂያ አውጥቶ ቢወዳደርም ተጠባባቂ ነበር መሆን የቻለው። ከወራቶች ቆይታ በኋላ ከፋና ተደውሎለት ከፍተኛ ሪፖርተር ሁኖ በ1415 ብር ተቀጠረ። የራሱ ትርፋማ ተቋም እንደነበረውና ማሰልጠኛ ከፍቶ ሰዎችን ከተቀጣሪነት ውጡ እያለ ሲመክር መክረሙን የሚያውቅ ግማሽ ልቡ ‘ለምን ትቀጠራለህ?’ ቢለውም ሌላኛው የልቡ ክፍል ደግሞ ‘ዓላማህን ይዘህ ተቀጥረህ ሞክረው’ ይለዋል፤ ሁለተኛውን ሰማና ተቀጠረ። ተቀጠረና 13 ከዓመታት ከ 5ወር ፋና ቤት መቆየት ቻለ።ከጥር 19 2019 በኋላ ግን ፋና እና እዝራ ተለያዩ፡፡ እዝራ በእነዚህ በ13 ዓመታት ውስጥ በህይወቱ ብዙ ለውጦች ተስተናግደዋል፡፡ በግንቦት 29 2001 የዘላለም አዳኙን ኢየሱስ ክርስቶስን ከተቀበለ በኋላ ሁሉ ነገር መልካም ሆነለት፡፡ እዝራም ሲጠየቅ ፈጣሪውን ከያዘ ጀምሮ ነገሮች መልካም እንደሆኑለት አጽንኦት ሰጥቶ ይናገራል፡፡ ፋና ውስጥ ቀድመው ያልነበሩ ፎርማቶችን ጀምሯል፣ የሀገር ውስጥ ታሪኮች እንዲለመዱ አድርጓል፣ ቴሌቭዥኑ ሲጀመር ደግሞ በርከት ያሉ አጫጭር ታሪካዊ ተንቀሳቃሽ ምስሎችንና ዶክመንተሪዎችን ሰርቷል።ለብዙዎች የሬድዮ ኤዲቲንግ ስልጠና ሰጥቷል፡፡በስራው ተባባሪ ስለመሆኑም ይነገራል፡፡ እዝራ ታሪክ በሲዲን ከጀመረ አንስቶ ከ41 ጊዜ በላይ በሀገር ውስጥና በባህር ማዶ ሚድያ ተጋብዞ ቃለ-ምልልስ ሰጥቷል፡፡ ለድሬ ቲዩብና ለመሳሰሉ የሚድያ ተቋማት ታሪካዊ ጽሑፎችን ማድረስ መጀመሩም ብዙ ትውውቆችን ፈጠረለት። በ2008 ዓ.ም የግለሰቦችን ታሪክ በሲዲ የመሰነድ ሀሳቡን ሲያነሳ ብዙዎች እንደ እብደት ቢቆጥሩበትም፤ ያለውን ከማድረግ ሰንፎ አያውቅምና የተሾመ ገ/ማርያም ታሪክን በሲዲ በማውጣት ትርፋማ መሆን ቻለ። የጸሃፌ ትዕዛዝ አክሊሉ ሃብተወልድ፣ የአርቲስት ተስፋዬ ሳህሉ፣ የአማረ አረጋዊን ጨምሮ 44 ሲዲዎችን አሳተመ፡፡ ማማ በሰማይ፣ የኤርትራ ጉዳይ፣ ማህሌት፣ ምንትዋብና ሌሎች 10 የሚደርሱ መጽሐፍትንም በኦዲዮ አሳተመ። ከአካፑልኮ ቤይና ኔትወርክ ማርኬቲንግን በተጨማሪ ‘10 ነገሮች አለኦቲዝም’ እና ‘የአንኮበሩ ሰው በጄኔቭ’ የሚሉ ሌሎች መጽሐፍትን ለንባብ አብቅቷል።ወደ ራስ መመለስ የሚለውንም መጽሀፍ ከወዳጁ ሲሳይ ገብረማርያም ጋር አውጥቷል፡፡ ፋና በቆየባቸው ጊዜያት 1476 ፕሮግራሞችን አየር ላይ ሲያውል፡፡ ከእነዚህ ውስጥ 67 ያህሉ ለቲቪ የተሰሩ ናቸው፡፡ ስራዎቹን ሰንዶ የማስቀመጥ ባህል ያለው እዝራ በየጊዜው ያለፉ ስራዎቹን የማየት ልምድ አለው፡፡ ይህ ሁሉ እንዲሆን ከፈጣሪ ቀጥሎ ዋጋ የምትከፍለው ባለቤቱ ድርሻዋ የጎላ መሆኑን ያወሳል። በመጀመሪያ ትውውቃቸው “አንቺን ነው የማገባው” ያለው ሰምሮለት በጥቅምት 7፣ 2002 ዓ.ም በመሰረተው ትዳር ክርስቲያን እዝራ እና ካሌብ እዝራ የተባሉ ሁለት ልጆችን አፍርቷል። ወደ ሰላሳ ለሚደርሱ ጸሐፍትና ሌሎች ባለሙያዎች የስራ እድል ፈጥሮ ትርፉን እያጋራ ይገኛል፤ አብረውት የሰሩት ሁሉ ስለእዝራ ሲናገሩ ባንድ ድምጽ ስለትጋቱና አንድ ነገር ከጀመረ ሳያሳካ አለመልቀቁን ያወራሉ። ታሪካቸውን ከሰነደላቸው ሰዎች አንዷ ዝናሽ ማሞ ስለእዝራ ስትናገር እዝራ ከጀመረ አይለቅም ደጋግሞ ለመደወል አይታክትም፤ ለማሳመን አይደክምም፤ ተከታትሎ ታሪኩን በእጁ ለማስገባት አይሰለችም፤ ምንም የሚፃፍ ታሪክ የለኝም፣ ስራ ይበዛብኛል፣ ጊዜ የለኝም የመሳሰሉት መልሶች ተስፋ አያስቆርጡትም። በጥበብ አስተናግዶ የማሳመን ተሰጥኦ አለው።” ትላለች። “38 ዓመታት በትምህርት አብረን ነበርን” የሚለው አብሮ አደጉ ናይእግዚ ህሩይ፤ የእዝራ ንባቡ ላይ የሙጥኝ ማለት እንደእናቱ ሁሉ ይገርመው ነበር “እንደልጅም እንደጎረምሳም ሳይሆን ማሳለፉ ይገርመኛል” ይላል። የራሱን ስራዎች፣ ታሪካዊ ብሎ የሚያምንባቸውን ነገሮች እና በቴሌቭዥን ይተላለፉ የነበሩ ዜናዎች በካሴት ቀርጾ ማስቀመጡን እያስታወሰ “በወቅቱ የግሉ ዩቲዩብ ነበረው ማለት እንችላለን” ይላል። እዝራ ባለፉት 22 አመታት በሚድያው አለም በቆየባቸው አመታት የሚወደውን እና የሚችለውን ሲሰራ ኖሯል፡፡በአሁኑ ሰአት ታሪክን መሰነድ የሚለውን ፕሮጀክት እውን ለማድረግ በሙሉ ሀይል እየሰራ ይገኛል፡፡ መዝገበ-አእምሮ በጠንካራ ሽፋን የምትወጣ መጽሀፍ ስትሆን እዝራ አቅሙ በፈቀደ መጠን ሀያሉ እግዚአብሄርን ይዞ ህልሙን ያሳካል፡፡ j6956rafh78hseccqkrfopm8pj4iayd 0 52680 372429 2022-08-23T20:49:18Z ሰዎች ነው 40464 ሰለሞን ሞገስ፣ በሀገር ፍቅር ላይ ባተኮሩ መሳጭ ግጥሞቹ ይታወቃል፡፡ ባለፉት 26 አመታት በገጣሚነቱና በጋዜጠኝነቱ የሚታወቀው ሰሎሞን 4 የግጥም መጽሀፎችን ያሳተመ ሲሆን በተጨማሪም ‹‹የሀገር ልጅ ጨዋታ›› የተሰኘ የተሰኘ የኮሜዲ ስራንም ማውጣት የቻለ ነው፡፡ ሰለሞን በመይሳው ፣ በገናናው ፣ በሩህ እና በኔሽን ጋዜጦች ላይ የሰራ ሲሆን ከ 7 አመት ዳሸን ቢራ ባዘጋጀው የግጥም ውድድርም ተወዳድሮ አንደኛ ለመሆን የቻለ ነው፡፡ ‹‹እውነትን ስቀሏት››፤ ‹‹ከፀሀይ በታች››፤ ‹‹ጽሞና እና ጩኸት›› ፣‹‹የተገለጡ አይኖች›› የተሰኙ የግጥም መጽሀፍትን አሳትሞ ለንባብ ያበቃ ነው፡፡እነዚህም ስራዎቹ በአንባቢ ዘንድ ተወዳጅ ለመሆን የቻሉ ነበሩ፡፡ ሰለሞን ሞገስ የህዝቡን እውነት በመናገር ፤ማህበራዊ ጉዳዮችን ነቅሶ በማውጣት ይታወቃል፡፡ በዚህም በወቅቱ በነበረው የኢህአዴግ ሰዎች ከፍተኛ wikitext text/x-wiki ሰለሞን ሞገስ፣  በሀገር ፍቅር ላይ ባተኮሩ መሳጭ ግጥሞቹ ይታወቃል፡፡ ባለፉት 26 አመታት በገጣሚነቱና በጋዜጠኝነቱ የሚታወቀው ሰሎሞን 4 የግጥም መጽሀፎችን ያሳተመ ሲሆን በተጨማሪም ‹‹የሀገር ልጅ ጨዋታ›› የተሰኘ የተሰኘ የኮሜዲ ስራንም ማውጣት የቻለ ነው፡፡ ሰለሞን በመይሳው ፣ በገናናው ፣ በሩህ እና በኔሽን ጋዜጦች ላይ የሰራ ሲሆን ከ 7 አመት ዳሸን ቢራ ባዘጋጀው የግጥም ውድድርም ተወዳድሮ አንደኛ ለመሆን የቻለ ነው፡፡ ‹‹እውነትን ስቀሏት››፤ ‹‹ከፀሀይ በታች››፤ ‹‹ጽሞና እና ጩኸት›› ፣‹‹የተገለጡ አይኖች›› የተሰኙ የግጥም መጽሀፍትን አሳትሞ ለንባብ ያበቃ ነው፡፡እነዚህም ስራዎቹ በአንባቢ ዘንድ ተወዳጅ ለመሆን የቻሉ ነበሩ፡፡ ሰለሞን ሞገስ የህዝቡን እውነት በመናገር ፤ማህበራዊ ጉዳዮችን ነቅሶ በማውጣት ይታወቃል፡፡ በዚህም በወቅቱ በነበረው የኢህአዴግ ሰዎች ከፍተኛ ክትትል ሲደርግበት ነበር፡፡ በዚህም ተረጋግቶ መኖር ከማይችልበት ደረጃ ላይ ደርሷል፡፡ በመሆኑም፣ በ2010 አ.ም ከ5 አመት በፊት ሀገሩን ጥሎ  ለመሰደድ ችሎ ነበር፡፡በአሁኑ ሰአት ሰለሞን ሞገስ በጀርመን ሀገር በሙኒክ ከተማ በስደት ኑሮውን እየገፋ ይገኛል፡፡ pz6ths19vti8e5fe03xbhbnvzrocdjd 0 52681 372431 2022-08-23T21:43:54Z ሰዎች ነው 40464 ggggg wikitext text/x-wiki ተወዳጅ ሚድያ እና ኮሚኒኬሽን ‹‹መዝገበ-አዕምሮ›› በሚል ርዕስ የ180 የሚድያ ሰዎችን ታሪክ በመጽሀፍ አሳትሞ ማስመረቁ ይታወቃል፡፡ በቀጣይ ደግሞ መዝገበ-አእምሮ ቅጽ ሁለት በሚል ርእስ በቅጽ 1 ያልተካተቱ ሰዎች በቅጽ 2 ይካተታሉ፡፡ ከእነዚህም አንዱ ብርሀኑ ዘሪሁን ነው፡፡ ስለ ብርሀኑ ዘሪሁን ታምሩ ከፈለኝ አጠር ያለ መጣጥፍ አዘጋጅቷል፡፡ “…ስጦታ ኖሮኝ ያቺ መጀመሪያ የፃፍኳት ጽሁፍ ባትታም ወይም ጋዜጣ ላይ ገብቼ ባልጽፍ ስጦታው ላይወጣ ይችላል፡፡ ተደብቆ ይቀር ነበር፡፡” ብርሃኑ በአንድ ወቅት ተናገረው === ውልደትና እድገት === ጣልያን ዳግም ጦሯን አደራጅታ ከመምጣቷ 2 አመት ቀድሞ በ1926ዓ.ም  ጎንደር ከተማ ነው ደራሲ ብርሃኑ ዘርይሁን የተወለደው፡፡ አባቱ ዘሪሁን መርሻ የቤተክህነት ሰው ናቸው፡፡ ቤተክርስቲያንን በዜማ ከማገልገል በተጨማሪ የብራና መፅሃፍትንም ይገለብጡ ነበር፡፡  እናቱ ወይዘሮ አልጣሽ  አግደህ የቤት እመቤት እንደነበሩ መዛግብት ያመክላታሉ፡፡ ብርሃኑ ለቤተሰቦቹ የመጨረሻ ልጅ ሲሆን ከእርሱ በፊት 5 እህትና ወንድሞች አሉት፡፡ ስድስት አመት ሲሆነው ብርሃኑ በዘመኑ ልማድ ወደአብነት ትምህርት ቤት ገብቶ መማር ጀመረ፡፡ አባቱ የቤተክህነት አገልጋይ ቢሆኑም በዘመኑም ለቤተክህነት ትምህርት ከፍ ያለ ዋጋ ቢሰጥም ብርሃኑ ለትምህርቱ የሰጠው ዋጋ ከፍ ያለ አይመስልም፡፡ በአብነት ትምህርት ቤት ውስጥ እስከ አስራ ሁለት አመቱ ድረስ ቢዘልቅም እውቀቱ እምብዛም ነበር ይላሉ፡፡ የግእዝ እውቀቱም ወንዝ የሚያሸግር አልሆነም፡፡ የአብነት ትምህርቱን ከመማር ጎን ለጎን ቤተሰቦቹን በስራ ያግዝ ነበር፡፡ ቤት ውስጥ ያሉትን እንስሳት እያገደ ውሎ ሲመለስም እንጨት ለቅሞ ይመጣ ነበር፡፡ === ከመፅሃፍ ጋር ትውውቅ === ብርሃኑ የአብነት ትምህርቱን እየተማረ ባለበት ጊዜ ንባብን ስለተለማመደ  ከስነፅሁፍ መጻህፍት ጋር መተዋወቅ ችሏል፡፡ በኢትዮጵያ የመጀመሪያ ልቦለድ የሚባለውን የአፈወርቅ ገብረእየሱስ “ጦቢያ” (ልቦለድ ታሪክ) የደብተራ ዘነብ “መፅሃፈ ጨዋታ ስጋዊ ወመንፈሳዊ”ን ማንበብ ችሏል፡፡ እነዚህን መፅሃፎች ብርሃኑ ያነበባቸው ገና በአስራ አንድ አመቱ አካባቢ ነው፡፡ መፅሀፎቹን ያመጣለትም አዲስ አበባ የሚኖር አጎቱ ነው፡፡ === የዘመናዊ ትምህርት ፍላጎት === የአብነት ትምህርቱን ሊጠቃልል አካባቢ ቀዳማዊ ንጉስ ሃይለስላሴ ወደጎንደር ሄዱ፡፡ በዛን ጊዜም የዘመናዊ ትምህርት (የመንግስት ተማሪዎች) ተማሪዎች ጃንሆይን ለመቀበል አንዳይነት ልብሳቸውን (ዩኒፎርም፤ የደንብ ልብስ) ለብሰው ሲዘምሩ ሲያያቸው ልቡ ለዘመናዊ ትምህርት ጓጓ፡፡ በዘመኑ የመንግስት ትምህርት ቤቶች የፈረንጅ ተፅዕኖ ስላለባቸው የሃይማኖት መበረዝን ያመጣሉ “ፀረ-ማርያም ናቸው” ተብሎ ይታመን ስለነበር ቤተሰቦቹ ፈቃደኛ ሆነው ወደትምህርት ቤት ሊልኩት አልቻሉም፡፡ ብርሃኑ ግን ለመንግስት ትምህርት የነበረው ጉጉት ከፍ ያለ ስለነበር በልቡ ሲያሰላስለው ቆይቶ አንድ ቀን በኪሱ 50 ሳንቲም ብቻ ይዞ ጉዞ ጀመረ፡፡ እራሱ ብርሃኑ በዚህ ጉዳይ ላይ እንዲህ ብሏል “ምንም እንኳ ቤተሰቦቼ ሃሳቤን እንደተቃወሙት ቢገባኝም የፈለገው ይሁን ብዬ በልጅነቴ መኮብለል አለብኝ አልኩና ወሰንኩ፡፡ ሃምሳ  ሳንቲም አጠራቅሜ ወደባህርዳር ከተማ አቀናሁ፡፡ ባህርዳር ከተማ ስደርስም በጉዞ በጣም ተዳክሜ ስለነበር አረፍ አልኩ” ከጎንደር የተጀመረው የእግር ጉዞ  ባህርዳር ሲያደርሰው ብርሃኑ  ደክሞት ስለነበር ወደአንድ ቤተክርስቲያን ደጃፍ ተጠግቶ ዕረፍት አደረገ፡፡ (ምናልባትም ወደጊዮርጊስ ቤተክርስቲያን ሳይሆን አይቀርም) በዛም በትውልድ ቀዬው የጀመረውን የአብነት ትምህርት መከታተል ጀመረ፡፡ ለነፍስ መያጃ የምትሆን የዕለት ጉርሱን ፍለጋም ከሌሎች የአብነት ተማሪዎች ጋር እየወጣ “በእንተ ማርያም ተዘከሩኝ” እያለ እየለመነ ያገኝ ጀመር፡፡ (ይህ አይነቱ ልምድ በተማሪ ቤት ዛሬም ድረስ ያለ ነው፡፡ እንደውም ተማሪ በማርያም ስም ለምኖ ካልበላ ትምህርት አይገለፅለትም ይባላል) በዚህ ሁኔታ በባህርዳር አራት ወር ከቆየ በኋላ ከቤቱ የኮበለለለት ዘመናዊ ትምህትን መቀላቀል አልቻለም፡፡ ጎንደር ያሉት ቤተሰቦቹ ናፍቆትም በልጅነት ልቡ ላይ እየበረታበት ሲመጣ  ወደ ጎንደር ተመለሰ፡፡ ጎንደር ሲደርስ እናቱ በፅኑ ታመው አገኛቸው፡፡ የህመማቸውም መነሾ ልጄ ብርሃኑ ሞቷል ከሚል ጭንቀት ነውና ብርሃኑ ተበሳጨ፡፡ እናቱም ብዙም ሳይቆዩ አለፉ፡፡ የብርሃኑ ፀፀትም ተባባሰ፡፡  አባቱም የብርሃኑን ከፍተኛ የዘመናዊ ትምህርት መሻት ለዛም ያለውን ቁርጠኝነት ስላዩ ወደ ዘመናዊ ትምህርት ቤት እንዲገባ ፈቀዱለት፡፡ ብርሃኑ በዚህን ጊዜ በነጦቢያ የጀመረውን ንባብ ተያያዘው፡፡ በተለይ ወንድሙ የሚያመጣለትን ጋዜጦች በስስት ያነባቸው ጀመር፡፡ በዛን ጊዜም የከበደ ሚካኤል መፅሃፎች ለንባብ መቅረብ ጀምረው ስለነበር እየተከታተለ ያነባቸው ጀመር፤ ወደዳቸውም፡፡ === ወደ መፃፍ === ብርሃኑ በልጅነቱ የገባበት የአብነት ትምህር ቤት ከፊደል ጋር በሚገባ አስተዋውቆት ስለነበር ትምህርቱን የጀመረው ከሁለተኛ ክፍል ነው፡፡ የቀለም አቀባበሉ ጥሩ ስለነበረም በእጥፍ በእጥፍ ከክፍል ክፍል እየተሸገር በአራት አመት የትምህርትር ቆይታው ስምንተኛ ክፍል ደረሰ፡፡ ስድስተኛ ክፍል በነበረበት ጊዜም  ስለአንድ አቶ ብሩ ስለሚባሉ ሙሰኛ ሰው ግጥም ፃፈ፡፡ ግጥሙም በዛሬይቱ ኢትዮጵያ ጋዜጣ ላበ ታትማ ለአንባቢ በቃችለት፡፡ በዚህ ብርሃኑ በጣም ተነቃቅቶ ሌሎች ማህበራዊ ጉዳዮችን እየተንተራሰ ግጥሞችን መፃፍ ጀመረ፡፡ === አዲስ አበባ ለከፍተኛ ትምህርት === ብርሃኑ በጎንደር የትምህርት ቆይታው ባሳየው ከፍተኛ የቀለም አቀባበል ተመርጦ በነፃ የትምህርት አድል ወደ አዲስ አበባ መጣ፡፡ ይህ የሆነውም በ1945 ዓ/ም ነው፡፡ በዚህን ጊዜም አስቀድሞ ይፅፍበት ከነበረው ማህበራዊ ጉዳይ ጎን ለጎን የፍቅር ግጥሞችን መጻፍ ጀመረ፡፡ እድሜውም ወደ 20ዎቹ እየተጠጋ ነበር፡፡ በአዲስ አበባ የብርሃኑ ፍላጎት የከፍተኛ ትምህርት መከታተል ነበር፡፡ በዚህም የቴክኒክ ትምህርት ቤት እንዲገባ ተፈቀደለት፡፡ ትምህርት ቤቱ ውስጥ በርካታ አሜሪካውያን መምህራን የነበሩበት ሲሆን አልፎ አልፎም ህንዳውያን መምህራንም ይገኙበት ነበር፡፡ በትምህርት ቤቱ ውስጥም ራዲዮ መካኒክ መማሩን ተያያዘው፡፡ የብርሃኑ የእንግሊዝኛ ቋንቋ ችሎታ ጥሩ መሆኑን ያስተዋለው አንድ ኢራናዊ መምህሩ ደግሞ ከእንግሊዝና ከአውሮፓ ስነፅሁፍ ጋር አስተዋወቀው፡፡ በዛን ጊዜም እን ሼክስፒርን አሌክሳንደር ዱማስን  የመሳሰሉ ፀሃፍያንን ማንበብ ጀመረ፡፡ ፅሁፎቻቸውንም በጣም ወደዳቸው፡፡ ወዲያው በትምህርት ቤቱ ውስጥ “ቴክኒ-ኤኮ” የምትል ወርሃዊ መጽሄት መታተም ጀመረ፡፡ ብርሃኑም የመፅሄቷ ዋና አዘጋጅ ሆነ፡፡ በዚህ ጊዜም በአማርኛም በእንግሊዝኛም እየጻፋ በመፅሄቷ ላይ ፅሁፎችን ያሳትም ጀመር፡፡ (የእንግሊዝኛ ፅሁፎቹን መምህራኑ አርትኦት ይሰሩለት ነበር) ከዚህ በተጨማሪም ለአዲስ ዘመን ለዛሬይቱ ኢትዮጵያና ለኤርትራ ድምጽ ጋዜጦች ፅሁፎችን ይሰጥ ጀመር፡፡ በዛው ትምህርት ቤት ውስጥም ተውኔት ጽፎ ለግቢው ማህበረሰብ ለዕይታ አበቃ፡፡ በዚህ ጊዜ ብርሃኑ ማንም ስለተውኔት አፃፃፍ አላስተማረውም ነበር፡፡ በዛው ትምህርት ቤትም ጓደኞቹ ልባቸው ለከጀለቻት እንስት ደብዳቤ መፃፍ ሲፈልጉ ብርሃኑ ይፅፍና በመልሱ እንቁላል ይጋብዙት ነበር፡፡ ===    የቅጥር ስራ === ብርሃኑ የቴክኒክ ትምህርቱን በ1948አ.ም አጠናቅቆ ከክፍሉ አንደኛ ወጥቶ ስለነበር በዛው በቴክኒክ ትምህርቴ ቤት ውስጥ የሰርቶ ማሳያ ክፍል ረዳት ኃላፊ ሆኖ ስራ ጀመረ፡፡ ብዙም ሳይቆይ ይህንን ስራውን ለቅቆ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ስር በሚገኘው ካርታ ስራና ጂኦግራፊ ተቋም ውስጥ ስራ ጀመረ፡፡ በዛም ለሁለት አመታት ሰራ፡፡ በ 2 አመት ቆይታው ውስጥም በዛ ይሰሩ ከነበሩት ፕሮፌሰር መስፍን ወልደማርያም ጋር ተዋወቀ፡፡ በካርታ ስራና ጂኦግራፊ ተቋም ውስጥ ለ2 አመት ከቆየ በኋላ ጥሩ ደሞዝ ስላገኘ በመከላከያ ሚኒስቴር ውስጥ አስተርጓሚ ሆኖ ተቀጠረ፡፡ በአስተርጓሚነት ስራው ግን ከ3 ወር የዘለለ መቆየት አልቻለም፡፡ ብርሃኑ በልጅነቱ የተጣባው የስነጽሁፍ ፍቅር ስለነበር ፅሁፎችን በፖስታ ቤት በኩል ለዛሬይቱ ኢትዮጵያና ለአዲስ ዘመን ጋዜጦች ይልክ ነበር፡፡ አንድ ቀን እራሱ ፅሁፉን ይዞ ወደ የዛሬይቱ ኢትዮጵያ  ጋዜጣ ቢሮ ሄደ፡፡ ዋና አዘጋጅ የነበሩትን አሃዱ ሳቡሬን አገኛቸው፡፡ እርሳቸውም በወቅቱ አዲስ ዘመንና ኢትዮጵያን ሄራልድን ዕለታዊ ጋዜጣ ለማድረግ ጎበዝ ፀሃፍያንን እያፈላለጉ ስለነበር ሲያገኙት በማስታወቂያ ሚኒስቴር ከፍተኛ ሪፖርተር ሆኖ እንዲሰራ ጠየቁት፡፡ ብርሃኑም ያላንዳች ማወላወል ስራው ተቀበለ፡፡ በ1952 ስራውን ጀመረ፡፡ በዛም ሆኖ 347 ብር እየተከፈለው በጋዜጣው ላይ እየጻፈ የሚወደው ፅሁፍ የሙሉ ጊዜ ስራው ሆነ፡፡ ብርሃኑ ከ1952 እስከ 1954 ዓ/ም ድረስ በዛሬይቱ ኢትዮጵያ ላይ በከፍተኛ ሪፖርተርነትና በምክትል አዘጋጅነት ከሰራ በኋላ  በ1954ዓ/ም the voice of Ethiopia /የኢትዮጵያ ድምፅን በዋና አዘጋጅነት ተቀላቀለ፡፡በ1957 ብርሃኑ የአዲስ ዘመን ዋና አዘጋጅ ሆኖ ሲቀላቀል ኢትዮጵያ ድምጽ ጋዜጣን ለቀቀ፡፡ በዚህ ስራውም እስከ 1959 ቆየ፡፡ በ1959 ዓ/ም፣ ግን ከስራው ታግዶ እስከ 1966 ድረስ ደሞዙ ብቻ እየተከፈለው ያለ ስራ ቆየ፡፡  ከዚህ በፊት በ1957 ዓ/ም በሃገር አቀፍ ደረጃ ቁንጅና ውድድር እየተዘጋጀ ነበር፡፡ በወቅቱ እየተቀጣለ ካለው የተማሪዎች እንቅስቃሴ ጋር ይህ የቁንጅና ውድድር የወቅቱ የሀገሪቱ አንገብጋቢ ጉዳይ አይደለም ብሎ ያምን ነበርና ውድድሩ ንጉሱን ድጋፍ ቢያገኝም ከመቃወም አልቦዘነም ነበር፡፡ ቆይቶም በጋዜጣው ላይ በደቡብ አፍሪካ ይደረግ ስለነበረው የእንቁራሪቶች የቁንጅና ውድድር ፅፎ በጋዜጣው ላይ አሳተመው፡፡ ይህ የአሽሙር ጽሁፍ ለስራ ስንብቱ ምክንያ ሆነ፡፡ በ1959ዓ/ም ከስራ ለመሰናበት መነሾው ደግሞ  በአቤ ጉበኛ “አንድ ለናቱ” መፅሃፍ ላይ በሰራው የመፅሃፍ ዳሰሳ ነበር፡፡ መፅሃፉ የዳግማዊ ቴዎድሮስን ህይወት የሚቃኝ ታሪካዊ ልቦለድ ነው፡፡ በመፅሃፍ ዳሰሳውም ለንግስና የዘር አጥንት ከሶሎሞን ስርወመንግስት መመዘዝ እንደሌለበትና አቤ በመፅሃፉ ደምና አጥንት ከንጉስ ዘር መመዘዝ አስፈላጊ ስለመሆኑ ስለሚያትት እሱንም ይተቻል፡፡ በወቅቱ የነበረው የንጉሱ ስርአት ደግሞ ከንጉስ ዘር ተመዘዘ ይንገስ የሚል እምነት ስለነበረው ብርሃኑ ከስራው ሊታገድ ችሏል፡፡ ከስራው ከታገደ በኋላ በ1965/66 አካባቢ በሃገር አቀፍ ደረጃ የተከሰተው ድርቅ አሳሰበውና ጉዳዩን በቅርበት ይከታተል ጀመር፡፡ እርሃብተኞች አዲስ አበባ መግቢያ ለገዳዲ አካባቢ ተጠልለው ስለነበር ወደዛው እየሄደ መረጃ ይወስድ ጀመር፡፡ ከዛም ከፍ ሲል ወደወሎ ሄዶ መረጃ መሰብሰብና ማጠናቀር ጀመረ፡፡ ብርሃኑ መረጃዎቹን አሰባስቦ መፅሃፍ ለመፃፍ ሲያውጠነጥን በ1966 ዓ/ም ዳግም የአዲስ ዘመን ዋና አዘጋጅ ሆኖ ወደስራው ተመለሰ፡፡  ተመልሶ በ1970 መኢሶንን የሚደግፍ ፅሁፍ ፅፈሃል ተብሎ ከስራው ታገደ፡፡ መታገድ ብቻም ሳይሆን ታሰረም፡፡ ከእስር ሲፈታም የየካቲት መፅሄት ዋና አዘጋጀ ሆነ፡፡ ===            ስነፅሁፋዊ ስራዎች === ብርሃኑ በማስታወቂያ ሚኒስቴር ተቀጥሮ የሙሉ ጊዜ ስራው ፅሁፍ ብቻ ሲሆን ጎን ለጎን ሌሎች መጽሃፎችን ለመፃፍ ጊዜ አገኘ፡፡ በዚህም በርካታ መጽሃፎችን ጽፎ ለህትመት አበቃ፡፡ በዚህም የእንባ ደብዳቤዎች(?)፣ ድል ከሞት በኋላ (1955)፣ የበደል ፍጻሜ(1956)፣ አማኑኤል ደርሶ መልስ (1956)፣ የቴዎድሮስ እንባ (1958)፣ ጨረቃ ስትወጣ (1959)፣ ብር አምባ ሰበረልዎ (1960)፣ ማእበል የአብዮት ዋዜማ()፣ ማእበል የአብዮት መባቻ (1973)፣ ማዕበል የአቢዮት ማግስት (1974)፣ የታንጉት ሚስጢር (1978) ስራዎቹ ናቸው፡፡ ብርሃኑ፣ በስነፅሁፍ ስራዎቹ ውስጥ የሚከሰት የራሱ ሆነ ዘይቤ አለው፡፤ በተለይም የሚጠቀማቸው አጫጭር አረፍተ ነገሮች መገለጫዎቹ ናቸው፡፡ በኢትዮጵያ ስነፅሁፍ ታሪክም ከእርሱ በፊት ተከታታይ መፅሃፍቶችን መፃፍና ማሳተም የተለመደ አልነበረም፡፡ እርሱ በማዕበል ተከታታይ 3 መፅሃፍ የጀመረው ስራ አሁን በሃገራችን ስነ-ፅሁፍ እየተለመደ መጥቷል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ብርሃኑ በተለይም ማዕበልን በሚፅፍበት ጊዜ ነገሩን በደንብ ለመመልከት ሲል እስከ ወሎ ድረስ ደጋግሞ ይሄድና ሁኔታውን ያጠና ነበር፡፡ ብርሃኑ ከመጽሃፍ ስራዎቹ በተጨማሪም የጻፋቸው ተውኔቶች ነበሩት፡፡ ብርሃኑ ለመጻፍ የሚመቸው ብዕር እንደሆነ በአንድ ወቅት ተናግሯል፡፡ በእስኪርብቶ መፃፍ እንደማይወድ በእርሳስ ደግሞ በጭራሽም እንደማይፅፍ እንዲህ ሲል ነበር ተናገረው፡፡ “አንድ ደራሲ ነበረ፡፡ ወለል ላይ ተደፍቶ ካልሆነ በስተቀር መፃፍ  ደስ አይለውም፡፡ ተደፍቶ ነው የሚፅፈው…አንዳንዶች ደግሞ .. መፀዳጃ ቤት ገብተው የሚፅፉ አሉ፡፡ እንደዚህ አስደናቂ ልምዶች አሉ፡፡ ሌላው ጂዋጂዌ ላይ ካልተቀመጠ የማይፅፍ አለ፡፡ እኔ እንኳ በአብዛኛው ጠረጴዛ ላይ ቁጭ ብዬ ነው የምጽፈው፡፡ የምፅፍበት ጊዜ ግን ከጊዜ ጊዜ ሊለያይ ይችላል፡፡  በፊት ለምሳሌ ከአራት እስከ ስድስት እፅፍ ነበር-ማታ፡፡ አሁን ግን በተለይ ደግሞ ሰአቱ ከተለወጠ በኋላ .. በአስር ሰአት የገባሁ ጊዜ እስከ አስራአንድ እስከ አስራ ሁለት አርፋለሁወይም በግሬ ትንሽ እጓዛለሁ፡፡ ከአንድ ሰአት እስከ ሶስት ሰአት እፅፋለሁ፡፡ ሌላ ፀባይ ቢኖረኝ በብእር ጉዳይ አስቸጋሪ ፀባይ አለኝ፡፡ ብእር ካልሆነ በስኪርብቶ መፃፍ አልችልም፡፡ በእርሳስማ አልሞክረውም፡፡ አይመጣልኝም፡፡ አረፍተነገሩም አይያያዝልኝም፡፡ ብእሩም ወፍራም ሆኖ ለስላሳ መሆን አለበት፡፡” === የትዳር ህይወት === ብርሃኑ ወደወዳጁ አጥናፍ ሰገድ ቢሮ ጎራ ሲል የአጥናፍ ሰገድ ይልማ ፀሃፊ ሆና የምትሰራውን የሺን ተመለከተ፡፡ እሷም አስቀድማ በስራዎቹ ታውቀው ነበርና ሲመጣ ትደሰታለች፡፡ የሺ ብርሃኑ ይወደኛል ያፈቅረኛል ለትዳርም ይከጅለኛል የሚል እምነት የነበራት አትመስልም፡፡ ብርሃኑ ግን ለአጥናፍ ሰገድ ፤ልጅቷን እንደወደዳት ተናገረ፡፡ አጥናፍ ሰገድም ብርሃኑ ለትዳር እንደከጀላት ነገሯት፡፡ ያልገመተችው ነገር ቢሆንም ከዛን በኋላ ከብርሃኑ ጋር እየተገናኙ ሻይ ቡና መባባል ጀመሩ፡፡ ፍቅራቸው ሲደረጅ ተጋቡ፡፡ === ሞት === ብርሃኑ የታንጉት ሚስጢር የታተመ ሰሞን ታሞ ጥቁር አንበሳ ሆስፒታል ገባ፡፡ አንድ ወር ከግማሽ አካባቢ ከተኛ በኋላ ከሆስፒታል ወጣ፡፡ ከሆስፒታል እንደወጣ “መንታ መንገድ” የሚል መፅሃፍ መፃፍ ጀምሮ ነበር፡፡ ነገር ግን መፅሃፉ ለህትመት ሳይበቃ ድጋሚ ታመመና ሆስፒታል ገባ፡፡   እለተ አርብ ሚያዝያ 17/1979 አም ከዚህ አለም በሞት ተለየ፡፡ === ለዚህ ጽሁፍ ግብአት መረጃ የተሰበሰበባቸው === ማዕቀብ፤ እንዳለጌታ ከበደ (2006) Black lion; ሬዱልፍ ኬ. ሞልቬር በፋና ራዲዮ የተተላለፈ ስለደራሲው ህይወት ታሪክ የሚያጠነጥን ዝግጅት (በጋዜጠኛ እዝራ እጅጉ የተዘጋጀ) jict1mvns4fv36hkv2a4e6aiknie5ee 0 52682 372432 2022-08-23T22:02:48Z 1901sams 40424 አርቲክል መጨርስ wikitext text/x-wiki ዙህር ኢብራሂም ሐምሌ 28 ቀን 1998 በትግራይ ክልል ሽሬ በምትባል ከተማ የተወለደች ሲሆን በ6 ወር ልጅዋ ወደ ኩዊንስ ኒውዮርክ ሄደች። ከትግራይ-አሜሪካዊያን ቅርሶቿ ጋር በቅርበት በመተዋወቅ በትግራይ እየተካሄደ ስላለው የዘር ማጥፋት ግንዛቤ ለማስጨበጥ በጥር 2021 የተመሰረተው የትግራይ የድርጊት ኮሚቴ አባል ሆነች። የዩኒቨርሲቲው ፕሬዝዳንት ቄስ ጆሴፍ ኤም. ማክሼን ፣ ኤስ.ጄ. ኤፕሪል 25 ለፎርድሃም ማህበረሰብ በተላከ ኢሜል ላይ “ዙኸር ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይሉ እና የተከበሩ የሰላም ጠበቃ ነበሩ። ዙህር ኢብራሂም በትግራይ የሚካሄደውን የዘር ማጥፋት ዘመቻ የተመረቀ ተማሪ እና አክቲቪስት በ23 አመቷ አረፈች። https://fordhamobserver.com/69661/recent/news/zuher-ibrahim-graduate-student-and-activist-dies-at-23/ b7hkmbhccdl9k4xrpergiegl2gjzhfx 372433 372432 2022-08-23T22:03:39Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[ዙህር ኢብራሂም]] to [[ዙህርኢብራሂም]]: አርቲክል wikitext text/x-wiki ዙህር ኢብራሂም ሐምሌ 28 ቀን 1998 በትግራይ ክልል ሽሬ በምትባል ከተማ የተወለደች ሲሆን በ6 ወር ልጅዋ ወደ ኩዊንስ ኒውዮርክ ሄደች። ከትግራይ-አሜሪካዊያን ቅርሶቿ ጋር በቅርበት በመተዋወቅ በትግራይ እየተካሄደ ስላለው የዘር ማጥፋት ግንዛቤ ለማስጨበጥ በጥር 2021 የተመሰረተው የትግራይ የድርጊት ኮሚቴ አባል ሆነች። የዩኒቨርሲቲው ፕሬዝዳንት ቄስ ጆሴፍ ኤም. ማክሼን ፣ ኤስ.ጄ. ኤፕሪል 25 ለፎርድሃም ማህበረሰብ በተላከ ኢሜል ላይ “ዙኸር ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይሉ እና የተከበሩ የሰላም ጠበቃ ነበሩ። ዙህር ኢብራሂም በትግራይ የሚካሄደውን የዘር ማጥፋት ዘመቻ የተመረቀ ተማሪ እና አክቲቪስት በ23 አመቷ አረፈች። https://fordhamobserver.com/69661/recent/news/zuher-ibrahim-graduate-student-and-activist-dies-at-23/ b7hkmbhccdl9k4xrpergiegl2gjzhfx 0 52683 372434 2022-08-23T22:03:39Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[ዙህር ኢብራሂም]] to [[ዙህርኢብራሂም]]: አርቲክል wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ዙህርኢብራሂም]] c76mgdgvrgzao9dbdfi10pwm31w0w5x 0 52684 372443 2022-08-24T08:50:22Z 1901sams 40424 Created by translating the page "[[:fr:Special:Redirect/revision/193687984|Ferial Haffajee]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2}} '''ፌሪያል ሃፋጄ''' (እ.ኤ.አ. የካቲት 20፣ 1967 ተወለደች) ደቡብ አፍሪካዊ ጋዜጠኛ ነች፣ በተከታታይ የፋይናንሺያል ሜይል ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ፣ ሜይል እና ጋርዲያን (2004-2009)፣ ከተማ ፕሬስ (ከጁላይ 2009 እስከ ሐምሌ 2016)፣ ሃፍፖስት ደቡብ አፍሪካ ደቡብ (2016-2018) ከዚያም በዴይሊ ማቬሪክ ምክትል አዘጋጅ. == አመጣጥ እና ጥናቶች == [[ህንድ|ከህንድ]] ተወላጅ እና [[እስልምና|የሙስሊም]] ሀይማኖት ፣ የአህመድ እና የአየሻ ሃፋጄ ልጅ ፣ ፌሪያል ሃፋጄ ያደገችው በቦስሞንት ፣ [[ጆሃንስበርግ|በጆሃንስበርግ]] ባለ ቀለም ከተማ ፣ በዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተምራ በ1989 በኪነጥበብ የመጀመሪያ ዲግሪ ተመረቀች ። == ሙያ == ፌሪያል ከተመረቀች በኋላ በዊክሊ ሜይል በሰልጣኝ ጋዜጠኝነት ለሁለት አመታት ሰርታለች ከዚያም በ1991 የደቡብ አፍሪካ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን ተቀላቅላ በቴሌቪዥን ጋዜጠኝነት እስከ 1994 ድረስ ሰርታለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 የፋይናንሺያል ሜይል መጽሔትን ተቀላቀለች እና ለፖለቲካው ክፍል ሀላፊነት ነበረች እና በ 1997 ውስጥ አርታኢ ሆነች ፣ እንደዚህ አይነት ቦታ በመያዝ የመጀመሪያዋ ነጭ ያልሆነች ሴት ነበረች ። እ.ኤ.አ. በ 2003 ሜይል እና ጋርዲያን (የቀድሞ ሳምንታዊ መልእክት) በምክትል አርታኢነት ተቀላቀለች እና ወረቀቱ [[ዚምባብዌ|በዚምባብዌ]] አሳታሚ ትሬቨር ንኩቤ ከተገዛ ከሁለት ዓመት በኋላ በመጨረሻም በ 2004 ወደ አርታኢ ከፍ ብላ ወጣች ፣ ። እ.ኤ.አ. በ 2006 ሀፋጄ ነቢዩ [[መሐመድ|መሐመድን]] የሚያሳዩ አወዛጋቢ ካርቶኖችን እንደገና ካተመ በኋላ ዛቻ ደርሶባታል <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በ2009 የሲቲ ፕሬስ ዋና አዘጋጅ ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 2012 ፣ በጃኮብ ዙማ የተሰሩ አስቂኝ ካርቶኖችን አሳትማለች ይህም በራሷ እና በሰራተኞቿ ላይ ጠንካራ ትችት እና ዛቻ ምላሽ እንድትሰጥ አድርጓታል። የመንግስት ሚኒስትር ምስሉን ከድረ-ገጹ <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> ካላነሳው ጋዜጣው እንዲታገድ ጠየቀ። ሁኔታውን ለማቃለል ምስሉን ሰርዛለች, ነገር ግን ይህን በማድረግ በሌሎች ወገኖች ይህን በማድረጋቸው ተተችታለች. ካሰላሰለች በኋላ ለዙማ ደጋፊዎች ስጋት በመገዛቷ ትቆጫለች እና እራሷን እንደ “ ሃሳብን በነፃነት የመግለጽ መሰረታዊ ሰው” በማለት ትቃወማለች <ref name="CPJ" /> ። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2013 ሃፋጄ በአርትኦት ሰራተኞቿ ውስጥ በጥቁር ጋዜጠኞች በትዕቢት እና በዘረኝነት ተከሷታል ምክንያቱም የአርትኦት ክፍሏን በበቂ ሁኔታ ስለማታስተካክል ፣ነገር ግን በወቅቱ 8 ጋዜጠኞች ነበሯት ፣ይህም 5 ጥቁሮች ፣ 3 ነጮች ፣ 4 ሴቶች እና 4 ወንዶች <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በምላሹም ተቃዋሚዎቿን ጃኮብ ዙማን እንደምታይ አላስተናግድም ብለው የሚከሷት ተቃዋሚዎቿ ራሳቸው ዘረኞች ናቸው ስትል መለሰች። ከዚያም በሃፋጄ ላይ ቅሬታ አቅርበዋል በመጨረሻም አስተያየቱን አቋርጦ ይቅርታ ጠየቀች <ref> [https://www.news24.com/News24/journalists-accuse-haffajee-of-racism-20131018 Journalists accuse Haffajee of racism ], News24, 10 octobre 2013</ref> , <ref> [https://www.businesslive.co.za/bd/national/media/2016-08-16-racism-defamation-suit-involving-ferial-haffajee-is-settled/ Racism defamation suit involving Ferial Haffajee is settled], Business Day, 16 aout 2016</ref> ። እ.ኤ.አ. በ 2015 እሷም የደቡብ አፍሪካን ታሪክ እና አሁን ባለው ስሜት ቀስቃሽ ጥያቄን ስትመረምር ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ጥቁሮች ለተሻለ የሀብት ክፍፍል ምስጋና ይግባቸው (አይደለም ብላ ደመደመች) ሀብታሞች ወይም ድሆች ይሆኑ ነበር። መጽሐፉ Rhodes must fall ዓመት በኬፕ ታውን ዩኒቨርሲቲ የሴሲል ሮድስን ሐውልት በማፍረስ ረገድ ተሳክቶለታል ፣ የሀገሪቱን ተምሳሌታዊነት እና የአንግሎ-ሳክሰን ባህልን እንዲሁም ስምምነትን እና ሽግግሩን ድርድር ይጠይቃል ። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከአፓርታይድ መውጣት በተለይም ከአዲሱ የድህረ-አፓርታይድ ትውልድ ጋር እራሷን እንዳጣች ትናገራለች ብላ ታምናለች የነጭነት ፅንሰ-ሀሳብ የተጠናወተው የነጮች መብት እየተባለ የሚጠራውን ውግዘት እና ያለፈው ትውልድ ያመጣውን ስምምነት ውድቅ በማድረግ ነው። <ref>[https://www.iol.co.za/the-star/what-if-there-were-no-whites-in-sa-1951567 What if there were no whites in SA?] IOL, 27 novembre 2015</ref> , <ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/the-conversation-africa/what-if-there-were-no-whi_b_8836540.html}}</ref> , <ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20151213060507/http://praag.org/?p=20996}}</ref> ። በደቡብ አፍሪካ ''[[ኸፊንግተን ፖስት|ሃፊንግተን ፖስት]]'' ውስጥ ለሁለት አመታት አጭር ቆይታ ከቆየች በኋላ በ2018 <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ''ዴይሊ ማቬሪክን'' ተቀላቅላለች። ጁሊየስ ማሌማ ፕሬዚደንት ሲሪል ራማፎሳን ለመተቸት ማንም አልፈቀደም ያለው የጋዜጠኞች ስብስብ አካል አድርጎ ለይቷታል፣ ከራንጄኒ ሙኑሳሚ ፣ ማክስ ዱ ፕሬዝ እና ሌሎች ጥቂት ሰዎች ጋር በመጥቀስ <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ከዚያም እነሱን ለመመርመር እና ለማስፈራራት <ref> [https://rsf.org/fr/actualites/afrique-du-sud-rsf-denonce-lincitation-la-haine-des-journalistes-dun-responsable-de-lopposition RSF dénonce l’incitation à la haine des journalistes d’un responsable de l’opposition], [[Reporters sans frontières]], 28 novembre 2018</ref> . == የግል ሕይወት == ፌሪያል ሃፋጄ ከፖል ስቶበር፣ አምደኛ እና የሜይል እና ጠባቂ ምክትል ዳይሬክተር ጋር አግብቷል። == ስራ == * ''ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ?'' ፣ ፓን ማክሚላን ኤስኤ ፣ 2015 == ማስታወሻዎች እና ማጣቀሻዎች == # ፌሪያል ሀፋጄ ፣ደቡብአፍሪካ፣ሲፒጄ # ጋዜጠኞች ሀፋጄን በዘረኝነት ከሰሷቸው፣ News24, October 10, 2013 # የፌሪያል ሀፋጄ የዘረኝነት ስም ማጥፋት ክስ ተጠናቀቀ፣ የስራ ቀን፣ 16 aout2016 # በኤስኤ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? IOL፣ ህዳር 27፣ 2015 # ሊን Snodgrass፣ « ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? »፣ ሱር Huffingtonpost.com (consulté le 8 ዲሴምበር 2015) # ዳን ሮድ፣ « Ferial Haffajee፡ ጸረ-ነጭ ደፋር አዎንታዊ እርምጃ ልዕልት»፣ ሱር praag.org (እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 11 ቀን 2021 ደርሷል) # ፌሪያል ሀፋጄ ወደ Daily Maverick, The Citizen, 15 aout 2018 ይሄዳል # RSF ለተቃዋሚዎች ተጠያቂ የሆኑትን የጥላቻ ጋዜጠኞች ማነሳሳትን አውግዟል, ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች, ኖቬምበር 28, 2018 == ምንጮች == * [https://briefly.co.za/34237-ferial-haffajee-biography.html የህይወት ታሪክ] ፣ በአጭሩ * [http://zajournos.wikifoundry.com/page/Ferial+Haffajee የህይወት ታሪክ] {{Portail|Afrique du Sud}}የጌጥ አዶ ደቡብ አፍሪካ ፖርታል <nowiki> [[መደብ:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች]] [[መደብ:1967 ልደት]] [[መደብ:ሕያዋን ሰዎች]] [[መደብ:ከጆሃንስበርግ የመጡ ሰዎች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጠኞች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጣ አዘጋጆች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጸሐፊዎች]] [[መደብ:የዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች]] [[መደብ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> tkocrl3mm46drm0v8vz6r5sdsq4fl4o 372444 372443 2022-08-24T09:09:17Z 1901sams 40424 አርቲክል ማረም wikitext text/x-wiki '''ፌሪያል ሃፋጄ''' (እ.ኤ.አ. የካቲት 20፣ 1967 ተወለደች) ደቡብ አፍሪካዊ ጋዜጠኛ ነች፣ በተከታታይ የፋይናንሺያል ሜይል ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ፣ ሜይል እና ጋርዲያን (2004-2009)፣ ከተማ ፕሬስ (ከጁላይ 2009 እስከ ሐምሌ 2016)፣ ሃፍፖስት ደቡብ አፍሪካ ደቡብ (2016-2018) ከዚያም በዴይሊ ማቬሪክ ምክትል አዘጋጅ. == አመጣጥ እና ጥናቶች == [[ህንድ|ከህንድ]] ተወላጅ እና [[እስልምና|የሙስሊም]] ሀይማኖት ፣ የአህመድ እና የአየሻ ሃፋጄ ልጅ ፣ ፌሪያል ሃፋጄ ያደገችው በቦስሞንት ፣ [[ጆሃንስበርግ|በጆሃንስበርግ]] ባለ ቀለም ከተማ ፣ በዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተምራ በ1989 በኪነጥበብ የመጀመሪያ ዲግሪ ተመረቀች ። == ሙያ == ፌሪያል ከተመረቀች በኋላ በዊክሊ ሜይል በሰልጣኝ ጋዜጠኝነት ለሁለት አመታት ሰርታለች ከዚያም በ1991 የደቡብ አፍሪካ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን ተቀላቅላ በቴሌቪዥን ጋዜጠኝነት እስከ 1994 ድረስ ሰርታለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 የፋይናንሺያል ሜይል መጽሔትን ተቀላቀለች እና ለፖለቲካው ክፍል ሀላፊነት ነበረች እና በ 1997 ውስጥ አርታኢ ሆነች ፣ እንደዚህ አይነት ቦታ በመያዝ የመጀመሪያዋ ነጭ ያልሆነች ሴት ነበረች ። እ.ኤ.አ. በ 2003 ሜይል እና ጋርዲያን (የቀድሞ ሳምንታዊ መልእክት) በምክትል አርታኢነት ተቀላቀለች እና ወረቀቱ [[ዚምባብዌ|በዚምባብዌ]] አሳታሚ ትሬቨር ንኩቤ ከተገዛ ከሁለት ዓመት በኋላ በመጨረሻም በ 2004 ወደ አርታኢ ከፍ ብላ ወጣች ፣ ። እ.ኤ.አ. በ 2006 ሀፋጄ ነቢዩ [[መሐመድ|መሐመድን]] የሚያሳዩ አወዛጋቢ ካርቶኖችን እንደገና ካተመ በኋላ ዛቻ ደርሶባታል <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በ2009 የሲቲ ፕሬስ ዋና አዘጋጅ ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 2012 ፣ በጃኮብ ዙማ የተሰሩ አስቂኝ ካርቶኖችን አሳትማለች ይህም በራሷ እና በሰራተኞቿ ላይ ጠንካራ ትችት እና ዛቻ ምላሽ እንድትሰጥ አድርጓታል። የመንግስት ሚኒስትር ምስሉን ከድረ-ገጹ <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> ካላነሳው ጋዜጣው እንዲታገድ ጠየቀ። ሁኔታውን ለማቃለል ምስሉን ሰርዛለች, ነገር ግን ይህን በማድረግ በሌሎች ወገኖች ይህን በማድረጋቸው ተተችታለች. ካሰላሰለች በኋላ ለዙማ ደጋፊዎች ስጋት በመገዛቷ ትቆጫለች እና እራሷን እንደ “ ሃሳብን በነፃነት የመግለጽ መሰረታዊ ሰው” በማለት ትቃወማለች <ref name="CPJ" /> ። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2013 ሃፋጄ በአርትኦት ሰራተኞቿ ውስጥ በጥቁር ጋዜጠኞች በትዕቢት እና በዘረኝነት ተከሷታል ምክንያቱም የአርትኦት ክፍሏን በበቂ ሁኔታ ስለማታስተካክል ፣ነገር ግን በወቅቱ 8 ጋዜጠኞች ነበሯት ፣ይህም 5 ጥቁሮች ፣ 3 ነጮች ፣ 4 ሴቶች እና 4 ወንዶች <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በምላሹም ተቃዋሚዎቿን ጃኮብ ዙማን እንደምታይ አላስተናግድም ብለው የሚከሷት ተቃዋሚዎቿ ራሳቸው ዘረኞች ናቸው ስትል መለሰች። ከዚያም በሃፋጄ ላይ ቅሬታ አቅርበዋል በመጨረሻም አስተያየቱን አቋርጦ ይቅርታ ጠየቀች <ref> [https://www.news24.com/News24/journalists-accuse-haffajee-of-racism-20131018 Journalists accuse Haffajee of racism ], News24, 10 octobre 2013</ref> , <ref> [https://www.businesslive.co.za/bd/national/media/2016-08-16-racism-defamation-suit-involving-ferial-haffajee-is-settled/ Racism defamation suit involving Ferial Haffajee is settled], Business Day, 16 aout 2016</ref> ። እ.ኤ.አ. በ 2015 እሷም የደቡብ አፍሪካን ታሪክ እና አሁን ባለው ስሜት ቀስቃሽ ጥያቄን ስትመረምር ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ጥቁሮች ለተሻለ የሀብት ክፍፍል ምስጋና ይግባቸው (አይደለም ብላ ደመደመች) ሀብታሞች ወይም ድሆች ይሆኑ ነበር። መጽሐፉ Rhodes must fall ዓመት በኬፕ ታውን ዩኒቨርሲቲ የሴሲል ሮድስን ሐውልት በማፍረስ ረገድ ተሳክቶለታል ፣ የሀገሪቱን ተምሳሌታዊነት እና የአንግሎ-ሳክሰን ባህልን እንዲሁም ስምምነትን እና ሽግግሩን ድርድር ይጠይቃል ። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከአፓርታይድ መውጣት በተለይም ከአዲሱ የድህረ-አፓርታይድ ትውልድ ጋር እራሷን እንዳጣች ትናገራለች ብላ ታምናለች የነጭነት ፅንሰ-ሀሳብ የተጠናወተው የነጮች መብት እየተባለ የሚጠራውን ውግዘት እና ያለፈው ትውልድ ያመጣውን ስምምነት ውድቅ በማድረግ ነው። <ref>[https://www.iol.co.za/the-star/what-if-there-were-no-whites-in-sa-1951567 What if there were no whites in SA?] IOL, 27 novembre 2015</ref> , <ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/the-conversation-africa/what-if-there-were-no-whi_b_8836540.html}}</ref> , <ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20151213060507/http://praag.org/?p=20996}}</ref> ። በደቡብ አፍሪካ ''[[ኸፊንግተን ፖስት|ሃፊንግተን ፖስት]]'' ውስጥ ለሁለት አመታት አጭር ቆይታ ከቆየች በኋላ በ2018 <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ''ዴይሊ ማቬሪክን'' ተቀላቅላለች። ጁሊየስ ማሌማ ፕሬዚደንት ሲሪል ራማፎሳን ለመተቸት ማንም አልፈቀደም ያለው የጋዜጠኞች ስብስብ አካል አድርጎ ለይቷታል፣ ከራንጄኒ ሙኑሳሚ ፣ ማክስ ዱ ፕሬዝ እና ሌሎች ጥቂት ሰዎች ጋር በመጥቀስ <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ከዚያም እነሱን ለመመርመር እና ለማስፈራራት <ref> [https://rsf.org/fr/actualites/afrique-du-sud-rsf-denonce-lincitation-la-haine-des-journalistes-dun-responsable-de-lopposition RSF dénonce l’incitation à la haine des journalistes d’un responsable de l’opposition], [[Reporters sans frontières]], 28 novembre 2018</ref> . == የግል ሕይወት == ፌሪያል ሃፋጄ ከፖል ስቶበር፣ አምደኛ እና የሜይል እና ጠባቂ ምክትል ዳይሬክተር ጋር አግብቷል። == ስራ == * ''ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ?'' ፣ ፓን ማክሚላን ኤስኤ ፣ 2015 == ማስታወሻዎች እና ማጣቀሻዎች == # ፌሪያል ሀፋጄ ፣ደቡብአፍሪካ፣ሲፒጄ # ጋዜጠኞች ሀፋጄን በዘረኝነት ከሰሷቸው፣ News24, October 10, 2013 # የፌሪያል ሀፋጄ የዘረኝነት ስም ማጥፋት ክስ ተጠናቀቀ፣ የስራ ቀን፣ 16 aout2016 # በኤስኤ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? IOL፣ ህዳር 27፣ 2015 # ሊን Snodgrass፣ « ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? »፣ ሱር Huffingtonpost.com (consulté le 8 ዲሴምበር 2015) # ዳን ሮድ፣ « Ferial Haffajee፡ ጸረ-ነጭ ደፋር አዎንታዊ እርምጃ ልዕልት»፣ ሱር praag.org (እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 11 ቀን 2021 ደርሷል) # ፌሪያል ሀፋጄ ወደ Daily Maverick, The Citizen, 15 aout 2018 ይሄዳል # RSF ለተቃዋሚዎች ተጠያቂ የሆኑትን የጥላቻ ጋዜጠኞች ማነሳሳትን አውግዟል, ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች, ኖቬምበር 28, 2018 == ምንጮች == * [https://briefly.co.za/34237-ferial-haffajee-biography.html የህይወት ታሪክ] ፣ በአጭሩ * [http://zajournos.wikifoundry.com/page/Ferial+Haffajee የህይወት ታሪክ] የጌጥ አዶ ደቡብ አፍሪካ ፖርታል <nowiki>[[መደብ:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:1967 ልደት]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ሕያዋን ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ከጆሃንስበርግ የመጡ ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጠኞች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጣ አዘጋጆች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጸሐፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች]]</nowiki> icqipqe6slq7y9v74o086hl9qcmfw9t 372445 372444 2022-08-24T09:26:26Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[አባል:1901sams/ፌሪያል ሃፋጄ]] to [[አባል:ፌሪያል ሃፋጄ]]: አርቲክ ፐብሊሽ wikitext text/x-wiki '''ፌሪያል ሃፋጄ''' (እ.ኤ.አ. የካቲት 20፣ 1967 ተወለደች) ደቡብ አፍሪካዊ ጋዜጠኛ ነች፣ በተከታታይ የፋይናንሺያል ሜይል ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ፣ ሜይል እና ጋርዲያን (2004-2009)፣ ከተማ ፕሬስ (ከጁላይ 2009 እስከ ሐምሌ 2016)፣ ሃፍፖስት ደቡብ አፍሪካ ደቡብ (2016-2018) ከዚያም በዴይሊ ማቬሪክ ምክትል አዘጋጅ. == አመጣጥ እና ጥናቶች == [[ህንድ|ከህንድ]] ተወላጅ እና [[እስልምና|የሙስሊም]] ሀይማኖት ፣ የአህመድ እና የአየሻ ሃፋጄ ልጅ ፣ ፌሪያል ሃፋጄ ያደገችው በቦስሞንት ፣ [[ጆሃንስበርግ|በጆሃንስበርግ]] ባለ ቀለም ከተማ ፣ በዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተምራ በ1989 በኪነጥበብ የመጀመሪያ ዲግሪ ተመረቀች ። == ሙያ == ፌሪያል ከተመረቀች በኋላ በዊክሊ ሜይል በሰልጣኝ ጋዜጠኝነት ለሁለት አመታት ሰርታለች ከዚያም በ1991 የደቡብ አፍሪካ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን ተቀላቅላ በቴሌቪዥን ጋዜጠኝነት እስከ 1994 ድረስ ሰርታለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 የፋይናንሺያል ሜይል መጽሔትን ተቀላቀለች እና ለፖለቲካው ክፍል ሀላፊነት ነበረች እና በ 1997 ውስጥ አርታኢ ሆነች ፣ እንደዚህ አይነት ቦታ በመያዝ የመጀመሪያዋ ነጭ ያልሆነች ሴት ነበረች ። እ.ኤ.አ. በ 2003 ሜይል እና ጋርዲያን (የቀድሞ ሳምንታዊ መልእክት) በምክትል አርታኢነት ተቀላቀለች እና ወረቀቱ [[ዚምባብዌ|በዚምባብዌ]] አሳታሚ ትሬቨር ንኩቤ ከተገዛ ከሁለት ዓመት በኋላ በመጨረሻም በ 2004 ወደ አርታኢ ከፍ ብላ ወጣች ፣ ። እ.ኤ.አ. በ 2006 ሀፋጄ ነቢዩ [[መሐመድ|መሐመድን]] የሚያሳዩ አወዛጋቢ ካርቶኖችን እንደገና ካተመ በኋላ ዛቻ ደርሶባታል <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በ2009 የሲቲ ፕሬስ ዋና አዘጋጅ ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 2012 ፣ በጃኮብ ዙማ የተሰሩ አስቂኝ ካርቶኖችን አሳትማለች ይህም በራሷ እና በሰራተኞቿ ላይ ጠንካራ ትችት እና ዛቻ ምላሽ እንድትሰጥ አድርጓታል። የመንግስት ሚኒስትር ምስሉን ከድረ-ገጹ <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> ካላነሳው ጋዜጣው እንዲታገድ ጠየቀ። ሁኔታውን ለማቃለል ምስሉን ሰርዛለች, ነገር ግን ይህን በማድረግ በሌሎች ወገኖች ይህን በማድረጋቸው ተተችታለች. ካሰላሰለች በኋላ ለዙማ ደጋፊዎች ስጋት በመገዛቷ ትቆጫለች እና እራሷን እንደ “ ሃሳብን በነፃነት የመግለጽ መሰረታዊ ሰው” በማለት ትቃወማለች <ref name="CPJ" /> ። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2013 ሃፋጄ በአርትኦት ሰራተኞቿ ውስጥ በጥቁር ጋዜጠኞች በትዕቢት እና በዘረኝነት ተከሷታል ምክንያቱም የአርትኦት ክፍሏን በበቂ ሁኔታ ስለማታስተካክል ፣ነገር ግን በወቅቱ 8 ጋዜጠኞች ነበሯት ፣ይህም 5 ጥቁሮች ፣ 3 ነጮች ፣ 4 ሴቶች እና 4 ወንዶች <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በምላሹም ተቃዋሚዎቿን ጃኮብ ዙማን እንደምታይ አላስተናግድም ብለው የሚከሷት ተቃዋሚዎቿ ራሳቸው ዘረኞች ናቸው ስትል መለሰች። ከዚያም በሃፋጄ ላይ ቅሬታ አቅርበዋል በመጨረሻም አስተያየቱን አቋርጦ ይቅርታ ጠየቀች <ref> [https://www.news24.com/News24/journalists-accuse-haffajee-of-racism-20131018 Journalists accuse Haffajee of racism ], News24, 10 octobre 2013</ref> , <ref> [https://www.businesslive.co.za/bd/national/media/2016-08-16-racism-defamation-suit-involving-ferial-haffajee-is-settled/ Racism defamation suit involving Ferial Haffajee is settled], Business Day, 16 aout 2016</ref> ። እ.ኤ.አ. በ 2015 እሷም የደቡብ አፍሪካን ታሪክ እና አሁን ባለው ስሜት ቀስቃሽ ጥያቄን ስትመረምር ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ጥቁሮች ለተሻለ የሀብት ክፍፍል ምስጋና ይግባቸው (አይደለም ብላ ደመደመች) ሀብታሞች ወይም ድሆች ይሆኑ ነበር። መጽሐፉ Rhodes must fall ዓመት በኬፕ ታውን ዩኒቨርሲቲ የሴሲል ሮድስን ሐውልት በማፍረስ ረገድ ተሳክቶለታል ፣ የሀገሪቱን ተምሳሌታዊነት እና የአንግሎ-ሳክሰን ባህልን እንዲሁም ስምምነትን እና ሽግግሩን ድርድር ይጠይቃል ። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከአፓርታይድ መውጣት በተለይም ከአዲሱ የድህረ-አፓርታይድ ትውልድ ጋር እራሷን እንዳጣች ትናገራለች ብላ ታምናለች የነጭነት ፅንሰ-ሀሳብ የተጠናወተው የነጮች መብት እየተባለ የሚጠራውን ውግዘት እና ያለፈው ትውልድ ያመጣውን ስምምነት ውድቅ በማድረግ ነው። <ref>[https://www.iol.co.za/the-star/what-if-there-were-no-whites-in-sa-1951567 What if there were no whites in SA?] IOL, 27 novembre 2015</ref> , <ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/the-conversation-africa/what-if-there-were-no-whi_b_8836540.html}}</ref> , <ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20151213060507/http://praag.org/?p=20996}}</ref> ። በደቡብ አፍሪካ ''[[ኸፊንግተን ፖስት|ሃፊንግተን ፖስት]]'' ውስጥ ለሁለት አመታት አጭር ቆይታ ከቆየች በኋላ በ2018 <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ''ዴይሊ ማቬሪክን'' ተቀላቅላለች። ጁሊየስ ማሌማ ፕሬዚደንት ሲሪል ራማፎሳን ለመተቸት ማንም አልፈቀደም ያለው የጋዜጠኞች ስብስብ አካል አድርጎ ለይቷታል፣ ከራንጄኒ ሙኑሳሚ ፣ ማክስ ዱ ፕሬዝ እና ሌሎች ጥቂት ሰዎች ጋር በመጥቀስ <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ከዚያም እነሱን ለመመርመር እና ለማስፈራራት <ref> [https://rsf.org/fr/actualites/afrique-du-sud-rsf-denonce-lincitation-la-haine-des-journalistes-dun-responsable-de-lopposition RSF dénonce l’incitation à la haine des journalistes d’un responsable de l’opposition], [[Reporters sans frontières]], 28 novembre 2018</ref> . == የግል ሕይወት == ፌሪያል ሃፋጄ ከፖል ስቶበር፣ አምደኛ እና የሜይል እና ጠባቂ ምክትል ዳይሬክተር ጋር አግብቷል። == ስራ == * ''ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ?'' ፣ ፓን ማክሚላን ኤስኤ ፣ 2015 == ማስታወሻዎች እና ማጣቀሻዎች == # ፌሪያል ሀፋጄ ፣ደቡብአፍሪካ፣ሲፒጄ # ጋዜጠኞች ሀፋጄን በዘረኝነት ከሰሷቸው፣ News24, October 10, 2013 # የፌሪያል ሀፋጄ የዘረኝነት ስም ማጥፋት ክስ ተጠናቀቀ፣ የስራ ቀን፣ 16 aout2016 # በኤስኤ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? IOL፣ ህዳር 27፣ 2015 # ሊን Snodgrass፣ « ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? »፣ ሱር Huffingtonpost.com (consulté le 8 ዲሴምበር 2015) # ዳን ሮድ፣ « Ferial Haffajee፡ ጸረ-ነጭ ደፋር አዎንታዊ እርምጃ ልዕልት»፣ ሱር praag.org (እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 11 ቀን 2021 ደርሷል) # ፌሪያል ሀፋጄ ወደ Daily Maverick, The Citizen, 15 aout 2018 ይሄዳል # RSF ለተቃዋሚዎች ተጠያቂ የሆኑትን የጥላቻ ጋዜጠኞች ማነሳሳትን አውግዟል, ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች, ኖቬምበር 28, 2018 == ምንጮች == * [https://briefly.co.za/34237-ferial-haffajee-biography.html የህይወት ታሪክ] ፣ በአጭሩ * [http://zajournos.wikifoundry.com/page/Ferial+Haffajee የህይወት ታሪክ] የጌጥ አዶ ደቡብ አፍሪካ ፖርታል <nowiki>[[መደብ:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:1967 ልደት]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ሕያዋን ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ከጆሃንስበርግ የመጡ ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጠኞች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጣ አዘጋጆች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጸሐፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች]]</nowiki> icqipqe6slq7y9v74o086hl9qcmfw9t 372447 372445 2022-08-24T09:27:22Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[አባል:ፌሪያል ሃፋጄ]] to [[ፌሪያል ሃፋጄ]]: አርቲክ ፐብሊሽ wikitext text/x-wiki '''ፌሪያል ሃፋጄ''' (እ.ኤ.አ. የካቲት 20፣ 1967 ተወለደች) ደቡብ አፍሪካዊ ጋዜጠኛ ነች፣ በተከታታይ የፋይናንሺያል ሜይል ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ፣ ሜይል እና ጋርዲያን (2004-2009)፣ ከተማ ፕሬስ (ከጁላይ 2009 እስከ ሐምሌ 2016)፣ ሃፍፖስት ደቡብ አፍሪካ ደቡብ (2016-2018) ከዚያም በዴይሊ ማቬሪክ ምክትል አዘጋጅ. == አመጣጥ እና ጥናቶች == [[ህንድ|ከህንድ]] ተወላጅ እና [[እስልምና|የሙስሊም]] ሀይማኖት ፣ የአህመድ እና የአየሻ ሃፋጄ ልጅ ፣ ፌሪያል ሃፋጄ ያደገችው በቦስሞንት ፣ [[ጆሃንስበርግ|በጆሃንስበርግ]] ባለ ቀለም ከተማ ፣ በዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተምራ በ1989 በኪነጥበብ የመጀመሪያ ዲግሪ ተመረቀች ። == ሙያ == ፌሪያል ከተመረቀች በኋላ በዊክሊ ሜይል በሰልጣኝ ጋዜጠኝነት ለሁለት አመታት ሰርታለች ከዚያም በ1991 የደቡብ አፍሪካ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን ተቀላቅላ በቴሌቪዥን ጋዜጠኝነት እስከ 1994 ድረስ ሰርታለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 የፋይናንሺያል ሜይል መጽሔትን ተቀላቀለች እና ለፖለቲካው ክፍል ሀላፊነት ነበረች እና በ 1997 ውስጥ አርታኢ ሆነች ፣ እንደዚህ አይነት ቦታ በመያዝ የመጀመሪያዋ ነጭ ያልሆነች ሴት ነበረች ። እ.ኤ.አ. በ 2003 ሜይል እና ጋርዲያን (የቀድሞ ሳምንታዊ መልእክት) በምክትል አርታኢነት ተቀላቀለች እና ወረቀቱ [[ዚምባብዌ|በዚምባብዌ]] አሳታሚ ትሬቨር ንኩቤ ከተገዛ ከሁለት ዓመት በኋላ በመጨረሻም በ 2004 ወደ አርታኢ ከፍ ብላ ወጣች ፣ ። እ.ኤ.አ. በ 2006 ሀፋጄ ነቢዩ [[መሐመድ|መሐመድን]] የሚያሳዩ አወዛጋቢ ካርቶኖችን እንደገና ካተመ በኋላ ዛቻ ደርሶባታል <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በ2009 የሲቲ ፕሬስ ዋና አዘጋጅ ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 2012 ፣ በጃኮብ ዙማ የተሰሩ አስቂኝ ካርቶኖችን አሳትማለች ይህም በራሷ እና በሰራተኞቿ ላይ ጠንካራ ትችት እና ዛቻ ምላሽ እንድትሰጥ አድርጓታል። የመንግስት ሚኒስትር ምስሉን ከድረ-ገጹ <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> ካላነሳው ጋዜጣው እንዲታገድ ጠየቀ። ሁኔታውን ለማቃለል ምስሉን ሰርዛለች, ነገር ግን ይህን በማድረግ በሌሎች ወገኖች ይህን በማድረጋቸው ተተችታለች. ካሰላሰለች በኋላ ለዙማ ደጋፊዎች ስጋት በመገዛቷ ትቆጫለች እና እራሷን እንደ “ ሃሳብን በነፃነት የመግለጽ መሰረታዊ ሰው” በማለት ትቃወማለች <ref name="CPJ" /> ። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2013 ሃፋጄ በአርትኦት ሰራተኞቿ ውስጥ በጥቁር ጋዜጠኞች በትዕቢት እና በዘረኝነት ተከሷታል ምክንያቱም የአርትኦት ክፍሏን በበቂ ሁኔታ ስለማታስተካክል ፣ነገር ግን በወቅቱ 8 ጋዜጠኞች ነበሯት ፣ይህም 5 ጥቁሮች ፣ 3 ነጮች ፣ 4 ሴቶች እና 4 ወንዶች <ref name="CPJ">[https://cpj.org/awards/ferial-haffajee-south-africa/ Ferial Haffajee, South Africa], CPJ</ref> በምላሹም ተቃዋሚዎቿን ጃኮብ ዙማን እንደምታይ አላስተናግድም ብለው የሚከሷት ተቃዋሚዎቿ ራሳቸው ዘረኞች ናቸው ስትል መለሰች። ከዚያም በሃፋጄ ላይ ቅሬታ አቅርበዋል በመጨረሻም አስተያየቱን አቋርጦ ይቅርታ ጠየቀች <ref> [https://www.news24.com/News24/journalists-accuse-haffajee-of-racism-20131018 Journalists accuse Haffajee of racism ], News24, 10 octobre 2013</ref> , <ref> [https://www.businesslive.co.za/bd/national/media/2016-08-16-racism-defamation-suit-involving-ferial-haffajee-is-settled/ Racism defamation suit involving Ferial Haffajee is settled], Business Day, 16 aout 2016</ref> ። እ.ኤ.አ. በ 2015 እሷም የደቡብ አፍሪካን ታሪክ እና አሁን ባለው ስሜት ቀስቃሽ ጥያቄን ስትመረምር ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ጥቁሮች ለተሻለ የሀብት ክፍፍል ምስጋና ይግባቸው (አይደለም ብላ ደመደመች) ሀብታሞች ወይም ድሆች ይሆኑ ነበር። መጽሐፉ Rhodes must fall ዓመት በኬፕ ታውን ዩኒቨርሲቲ የሴሲል ሮድስን ሐውልት በማፍረስ ረገድ ተሳክቶለታል ፣ የሀገሪቱን ተምሳሌታዊነት እና የአንግሎ-ሳክሰን ባህልን እንዲሁም ስምምነትን እና ሽግግሩን ድርድር ይጠይቃል ። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከአፓርታይድ መውጣት በተለይም ከአዲሱ የድህረ-አፓርታይድ ትውልድ ጋር እራሷን እንዳጣች ትናገራለች ብላ ታምናለች የነጭነት ፅንሰ-ሀሳብ የተጠናወተው የነጮች መብት እየተባለ የሚጠራውን ውግዘት እና ያለፈው ትውልድ ያመጣውን ስምምነት ውድቅ በማድረግ ነው። <ref>[https://www.iol.co.za/the-star/what-if-there-were-no-whites-in-sa-1951567 What if there were no whites in SA?] IOL, 27 novembre 2015</ref> , <ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/the-conversation-africa/what-if-there-were-no-whi_b_8836540.html}}</ref> , <ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20151213060507/http://praag.org/?p=20996}}</ref> ። በደቡብ አፍሪካ ''[[ኸፊንግተን ፖስት|ሃፊንግተን ፖስት]]'' ውስጥ ለሁለት አመታት አጭር ቆይታ ከቆየች በኋላ በ2018 <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ''ዴይሊ ማቬሪክን'' ተቀላቅላለች። ጁሊየስ ማሌማ ፕሬዚደንት ሲሪል ራማፎሳን ለመተቸት ማንም አልፈቀደም ያለው የጋዜጠኞች ስብስብ አካል አድርጎ ለይቷታል፣ ከራንጄኒ ሙኑሳሚ ፣ ማክስ ዱ ፕሬዝ እና ሌሎች ጥቂት ሰዎች ጋር በመጥቀስ <ref name="CITI">[https://citizen.co.za/news/south-africa/1995909/ferial-haffajee-going-to-daily-maverick/ Ferial Haffajee going to Daily Maverick], The Citizen, 15 aout 2018 </ref> ከዚያም እነሱን ለመመርመር እና ለማስፈራራት <ref> [https://rsf.org/fr/actualites/afrique-du-sud-rsf-denonce-lincitation-la-haine-des-journalistes-dun-responsable-de-lopposition RSF dénonce l’incitation à la haine des journalistes d’un responsable de l’opposition], [[Reporters sans frontières]], 28 novembre 2018</ref> . == የግል ሕይወት == ፌሪያል ሃፋጄ ከፖል ስቶበር፣ አምደኛ እና የሜይል እና ጠባቂ ምክትል ዳይሬክተር ጋር አግብቷል። == ስራ == * ''ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ?'' ፣ ፓን ማክሚላን ኤስኤ ፣ 2015 == ማስታወሻዎች እና ማጣቀሻዎች == # ፌሪያል ሀፋጄ ፣ደቡብአፍሪካ፣ሲፒጄ # ጋዜጠኞች ሀፋጄን በዘረኝነት ከሰሷቸው፣ News24, October 10, 2013 # የፌሪያል ሀፋጄ የዘረኝነት ስም ማጥፋት ክስ ተጠናቀቀ፣ የስራ ቀን፣ 16 aout2016 # በኤስኤ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? IOL፣ ህዳር 27፣ 2015 # ሊን Snodgrass፣ « ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? »፣ ሱር Huffingtonpost.com (consulté le 8 ዲሴምበር 2015) # ዳን ሮድ፣ « Ferial Haffajee፡ ጸረ-ነጭ ደፋር አዎንታዊ እርምጃ ልዕልት»፣ ሱር praag.org (እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 11 ቀን 2021 ደርሷል) # ፌሪያል ሀፋጄ ወደ Daily Maverick, The Citizen, 15 aout 2018 ይሄዳል # RSF ለተቃዋሚዎች ተጠያቂ የሆኑትን የጥላቻ ጋዜጠኞች ማነሳሳትን አውግዟል, ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች, ኖቬምበር 28, 2018 == ምንጮች == * [https://briefly.co.za/34237-ferial-haffajee-biography.html የህይወት ታሪክ] ፣ በአጭሩ * [http://zajournos.wikifoundry.com/page/Ferial+Haffajee የህይወት ታሪክ] የጌጥ አዶ ደቡብ አፍሪካ ፖርታል <nowiki>[[መደብ:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:1967 ልደት]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ሕያዋን ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:ከጆሃንስበርግ የመጡ ሰዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጠኞች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጣ አዘጋጆች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጸሐፊዎች]]</nowiki> <nowiki>[[መደብ:የዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች]]</nowiki> icqipqe6slq7y9v74o086hl9qcmfw9t 2 52685 372446 2022-08-24T09:26:26Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[አባል:1901sams/ፌሪያል ሃፋጄ]] to [[አባል:ፌሪያል ሃፋጄ]]: አርቲክ ፐብሊሽ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[አባል:ፌሪያል ሃፋጄ]] gde4dg3f4tnbyv6rdasa02qpl1i8m2m 2 52686 372448 2022-08-24T09:27:22Z 1901sams 40424 1901sams moved page [[አባል:ፌሪያል ሃፋጄ]] to [[ፌሪያል ሃፋጄ]]: አርቲክ ፐብሊሽ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ፌሪያል ሃፋጄ]] f6xj71i5fabnu0w15fgy4om7czorj79 1 52687 372449 2022-08-24T10:05:02Z 1901sams 40424 /* ለምን ርሱ ረዘመ */ አዲስ ክፍል wikitext text/x-wiki == ለምን ርሱ ረዘመ == [[ውይይት:ፌሪያል ሃፋጄ|ውክፔዲያ - ውይይት:ፌሪያል ሃፋጄ]] [[አባል:1901sams|1901sams]] ([[አባል ውይይት:1901sams|talk]]) 10:05, 24 ኦገስት 2022 (UTC) aviwo7m3j4huv5kr0j5jj5l52dmmcdh