Wikipedia astwiki https://ast.wikipedia.org/wiki/Portada MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Medios Especial Alderique Usuariu Usuariu alderique Wikipedia Wikipedia alderique Ficheru Ficheru alderique MediaWiki MediaWiki alderique Plantía Plantía alderique Ayuda Ayuda alderique Categoría Categoría alderique TimedText TimedText talk Módulu Módulu alderique Accesoriu Accesoriu alderique Accesoriu definición Accesoriu definición alderique 0 100 3710446 3448563 2022-08-21T18:10:13Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Correxir}} ==Cronistes ya/o historiadores== ===Fasta'l [[sieglu V]]=== * [[Arriano]] * [[Cornelio Nepote]] * [[Flavio Josefo]] * [[Heródoto]] * [[Polibio]] * [[Publio Cornelio Tacito]] * [[Salustio]] * [[Suetonio]] * [[Tito Livio]] * [[Tucídides]] * [[Valerio Máximo]] ===Sieglos VI al XV=== * [[Diego Enríquez del Castillo|Enríquez del Castillo, Diego]] * [[Jean Frissant|Frissart, Jean]] * [[Lucio Marineo Sículo|Marineo Sículo, Lucio]] * [[Ramon Muntaner|Muntaner, Ramon]] * [[Procopiu]] * [[Hernando del Pulgar|Pulgar, Hernando del]] * [[Sampiru]] ===Sieglos XVI al XVIII=== * [[José de Acosta|Acosta, José de]] * [[Pedro Mártir de Anglería|Anglería, Pedro Mártir de]] * [[Pedro Rodríguez Campomanes|Campomanes, Pedro Rodríguez]] * [[Anonio de Capmany y de Montpalau|Capmany y de Montpalau, Antonio de]] * [[Edward Clarendon|Clarendon, Edward]] * [[Ruy Díaz de Guzmán|Díaz de Guzmán, Ruy]] * [[Bernal Díaz del Castillo|Díaz del Castillo, Bernal]] * [[Edwars Gibbon|Gibbon, Edward]] * [[Juan de Mariana|Mariana, Juan de]] * [[Jerónimo de Mendieta|Mendieta, Jerónimo de]] * [[fray Bernardino de Sahagún|Sahagún, fray Bernardino de]] * [[Agustín de Zárate|Zárate, Agustín de]] ===Dende'l sieglu XIX hasta anguaño=== * [[José Amador de los Ríos|Amador de los Ríos, José]] * [[Miguel Artola|Artola, Miguel]] * [[Walter Benjamin|Benjamin, Walter]] * [[Marc Bloch|Bloch, Marc]] * [[Fernand Braudel|Braudel, Fernand]] * [[Gerald Brenan|Brenan, Gerald]] * [[Ramon Carande|Carande, Ramón]] * [[Julio Caro Baroja|Caro Baroja, Julio]] * [[Jean-François Champollion|Champollion, Jean-François]] * [[Vere Gordon Childe|Childe, Vere Gordon]] * [[Benedetto Croce|Croce, Benedetto]] * [[Mircea Eliade|Eliade, Mircea]] * [[Melchor Fernández Almargo|Fernández Almagro, Melchor]] * [[Josep Fontana|Fontana, Josep]] * [[José gil Fortoul|Gil Fortoul, José]] * [[Ranahit Guha|Guha, Ranahit]] * [[Eric Hobsbawn|Hobsbawm, Eric]] * [[Gabriel Jackson|Jackson, Gabriel]] * [[Modesto Lafuente|Lafuente, Modesto]] * [[Vicente Lecuna|Lecuna, Vicente]] * [[Evariste Lévi Provençal|Lévi Provençal, Evariste]] * [[Karl Marx|Marx, Karl]] * [[Marcelinio Menéndez Pelayo|Menéndez Pelayo, Marcelino]] * [[Tamón Menéndez Pidal|Menéndez Pidal, Ramón]] * [[Fancisco Pérez Gutiérrez|Pérez Gutiérrez, Francisco]] * [[Antonio Pirala|Pirala, Antonio]] * [[Claudio Sánchez Albornoz|Sánchez Albornoz, Claudio]] * [[Oswals Spengler|Spengler, Oswald]] * [[Hugh Thomas|Thomas, Hugh]] * [[Edward Palmer Thompson|Thompson, Edward Palmer]] * [[Arnold Toynbee|Toynbee, Arnold]] * [[Manuel Tuñon de Lara|Tuñón de Lara, Manuel]] * [[Jaume Vicenc Vives|Vicens Vives, Jaume]] * [[Pierre Vilar|Vilar, Pierre]] * [[silvio Zabala|Zabala, Silvio]] ==Corrientes historiográfiques== * [[Escuela de los annales]] * [[Historia ambiental]] * [[Historia de xéneru]] * [[Historia económica]] * [[Materialismu históricu]] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Historiografía| ]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 0sjcmu6puucs33ebsdfk0mk67o3vzw1 3710447 3710446 2022-08-21T18:11:22Z Vsuarezp 379 Ye un llistáu, non un artículu sobre la historiografía wikitext text/x-wiki {{Correxir}} {{Delete}} ==Cronistes ya/o historiadores== ===Fasta'l [[sieglu V]]=== * [[Arriano]] * [[Cornelio Nepote]] * [[Flavio Josefo]] * [[Heródoto]] * [[Polibio]] * [[Publio Cornelio Tacito]] * [[Salustio]] * [[Suetonio]] * [[Tito Livio]] * [[Tucídides]] * [[Valerio Máximo]] ===Sieglos VI al XV=== * [[Diego Enríquez del Castillo|Enríquez del Castillo, Diego]] * [[Jean Frissant|Frissart, Jean]] * [[Lucio Marineo Sículo|Marineo Sículo, Lucio]] * [[Ramon Muntaner|Muntaner, Ramon]] * [[Procopiu]] * [[Hernando del Pulgar|Pulgar, Hernando del]] * [[Sampiru]] ===Sieglos XVI al XVIII=== * [[José de Acosta|Acosta, José de]] * [[Pedro Mártir de Anglería|Anglería, Pedro Mártir de]] * [[Pedro Rodríguez Campomanes|Campomanes, Pedro Rodríguez]] * [[Anonio de Capmany y de Montpalau|Capmany y de Montpalau, Antonio de]] * [[Edward Clarendon|Clarendon, Edward]] * [[Ruy Díaz de Guzmán|Díaz de Guzmán, Ruy]] * [[Bernal Díaz del Castillo|Díaz del Castillo, Bernal]] * [[Edwars Gibbon|Gibbon, Edward]] * [[Juan de Mariana|Mariana, Juan de]] * [[Jerónimo de Mendieta|Mendieta, Jerónimo de]] * [[fray Bernardino de Sahagún|Sahagún, fray Bernardino de]] * [[Agustín de Zárate|Zárate, Agustín de]] ===Dende'l sieglu XIX hasta anguaño=== * [[José Amador de los Ríos|Amador de los Ríos, José]] * [[Miguel Artola|Artola, Miguel]] * [[Walter Benjamin|Benjamin, Walter]] * [[Marc Bloch|Bloch, Marc]] * [[Fernand Braudel|Braudel, Fernand]] * [[Gerald Brenan|Brenan, Gerald]] * [[Ramon Carande|Carande, Ramón]] * [[Julio Caro Baroja|Caro Baroja, Julio]] * [[Jean-François Champollion|Champollion, Jean-François]] * [[Vere Gordon Childe|Childe, Vere Gordon]] * [[Benedetto Croce|Croce, Benedetto]] * [[Mircea Eliade|Eliade, Mircea]] * [[Melchor Fernández Almargo|Fernández Almagro, Melchor]] * [[Josep Fontana|Fontana, Josep]] * [[José gil Fortoul|Gil Fortoul, José]] * [[Ranahit Guha|Guha, Ranahit]] * [[Eric Hobsbawn|Hobsbawm, Eric]] * [[Gabriel Jackson|Jackson, Gabriel]] * [[Modesto Lafuente|Lafuente, Modesto]] * [[Vicente Lecuna|Lecuna, Vicente]] * [[Evariste Lévi Provençal|Lévi Provençal, Evariste]] * [[Karl Marx|Marx, Karl]] * [[Marcelinio Menéndez Pelayo|Menéndez Pelayo, Marcelino]] * [[Tamón Menéndez Pidal|Menéndez Pidal, Ramón]] * [[Fancisco Pérez Gutiérrez|Pérez Gutiérrez, Francisco]] * [[Antonio Pirala|Pirala, Antonio]] * [[Claudio Sánchez Albornoz|Sánchez Albornoz, Claudio]] * [[Oswals Spengler|Spengler, Oswald]] * [[Hugh Thomas|Thomas, Hugh]] * [[Edward Palmer Thompson|Thompson, Edward Palmer]] * [[Arnold Toynbee|Toynbee, Arnold]] * [[Manuel Tuñon de Lara|Tuñón de Lara, Manuel]] * [[Jaume Vicenc Vives|Vicens Vives, Jaume]] * [[Pierre Vilar|Vilar, Pierre]] * [[silvio Zabala|Zabala, Silvio]] ==Corrientes historiográfiques== * [[Escuela de los annales]] * [[Historia ambiental]] * [[Historia de xéneru]] * [[Historia económica]] * [[Materialismu históricu]] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Historiografía| ]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 846b2240vsouv6p43bisgl1wzr7rtxq 0 491 3710491 3602431 2022-08-22T07:04:59Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{rexón |partíu=Castropol |xentiliciu=[[wikt:grandalés|grandalés, -esa, -és (-eso)]] |comarca = [[Comarca del Navia-Eo|Navia-Eo]] |mayor altitú = 1.203 [[Metru|msnm]] ([[Pedras Apañadas]]) }} '''Grandas de Salime''' ye un [[conceyu]] allugáu nel estremu suroccidental d'[[Asturies]]. Llenda al norte colos conceyos de [[Santalla d'Ozcos]], [[Samartín d'Ozcos]] y [[Pezós]]; pal este col d'[[Allande]]; y pal sur y pal oeste cola [[provincia de Lugo]]. == Parroquies == {{llista de sitios|1234567|Grandas de Salime|Grandas de Salime (parroquia)|A Mesa (parroquia)|Negueira|Penafonte (parroquia)|Trabada (parroquia)|Vilarpedre|Vitos (parroquia)}} == Historia == [[Ficheru:PA120094 Grandas salime.jpg|thumb|left|300px|Vista aérea de Grandas de Salime]] *[[Salime]] antigua capital, del conceuo, güei inundáu pol [[embalse de Salime]]. *[[Chao Samartín]] importante castru na parroquia de [[Grandas]]. == Economía == {| {{tablaguapa}} |----- |+'''Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2009)''' |----- align="center" bgcolor="#DDDDDD" ! !'''Númberu de trabayadores''' !'''Tantu por cientu''' |- |----- align="center" |'''TOTAL'''||'''356'''||'''100''' |- |----- align="center" |Agricultura, ganadería y pesca||100||28,09 |- |----- align="center" |Industria||71||19,94 |- |----- align="center" |Construcción||12||3,37 |- |----- align="center" |Servicios||173||48,60 |- |colspan="6"|* Datos tomaos del ''Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009'', [[SADEI]] |} {| {{tablaguapa}} |----- |+'''Usos del suelu del conceyu (añu 2009)''' |----- align="center" bgcolor="#DDDDDD" !'''Usu''' !'''Superficie (km²)''' |- |----- align="center" |Tierres de llabrantíu||0,613 |- |----- align="center" |Praderíes||25,75 |- |----- align="center" |Terrenu forestal||52,33 |- |----- align="center" |Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)||33,86 |- |colspan="6"|* Datos tomaos del ''Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009'', [[SADEI]] |} {| {{tablaguapa}} |----- |+'''Carauterístiques del sector primariu (añu 2009)''' |- |----- align="center" |Ganaderíes de bovín||101 |- |----- align="center" |Cabeces de ganáu bovín||2.869 |- |----- align="center" |Cabeces de ganáu ovín||69 |- |----- align="center" |Cabeces de ganáu cabrín||21 |- |----- align="center" |Ganaderos con cuota llechera||20 |- |----- align="center" |Quilos de cuota llechera||2.943.033 |- |---- align="center" |Metros cúbicos de madera valtao ||997 |- |colspan="6"|* Datos tomaos del ''Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009'', [[SADEI]] |} </center> == Fíos nomaos del conceyu == *[[Manuel Abad Queipo]] *[[Fernando Queipo de Llano]] *[[Domingo Pérez de Barcia]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * {{es}} [http://www.grandasdesalime.es Páxina web del conceyo] * {{es}} [http://www.facc.info/FichaConcejo.aspx?id=27&mn=2 Federación Asturiana de Conceyos] * {{Conceyos d'Asturies}} {{Entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Grandas de Salime| ]] [[Categoría:Premiu al Pueblu Exemplar d'Asturies]] 3x8h4x4eg6jwhcohxhp8vxaok4ewoae 0 1397 3710616 3515378 2022-08-22T10:59:35Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de taxón | name = Coneyu | image = Netherlanddwarfbunny.jpg | status = NT | status_ref = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Lagomorpha]] | familia = [[Leporidae]] | genus = '''Oryctolagus''' | genus_authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1873 | species = '''O. cuniculus''' | binomial = Oryctolagus cuniculus | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]] | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cuniculus'', <small>'''Linnaeus''', (1758)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''algirus'', <small>'''Loche''', (1858)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''brachyotus'', <small>'''Trouessart''', (1917)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cnossius'', <small>'''Bate''', (1906)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''habetensis'', <small>'''Cabrera''', (1923)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''huxleyi'', <small>'''Haeckel''', (1874)</small> | synonyms = * ''borkumensis'', <small>'''Harrison''', 1952.</small> * ''campestris'', <small>('''Meyer''', 1790).</small> * ''nigripes'', <small>'''Bartlett''', 1857.</small> | range_map = Oryctolagus cuniculus distribution Map.png | range_map_width = 240px | range_map_caption = Distribución de ''O. cuniculus'' | range_map_legend = {{Ficha de taxón /leyenda | Distribución orixinal |FF0000}} {{Ficha de taxón /leyenda | Introducíu |FF00FF}} }} El '''coneyu común''' o '''coneyu européu ''' ('''''Oryctolagus cuniculus''''') ye un [[mamíferu]] del [[Orde (bioloxía)|orde]] [[Lagomorpha]], carauterizándose pol pelo espeso y llanudo, de color pardu a buxu, cabeza ovalada y güeyos grandes. Oreyes qu'algamen 7 cm y una cola curtia. Les pates anteriores son más curties que les posteriores. Mide de 33 a 40 cm. Cuando [[Grecia|griegos]] y [[Roma|romanos]] aportaron a [[España]] atoparon coneyos a esgaya amás de que yeren desconocíos pa ellos. La primera descripción ye del historiador griegu Polibio nel [[sieglu II e.C.]], que-y paez una llebre pequeña. Da-y el nome de '''kyniklos''' (kυνιkλoσ), nome [[íberu]], que llueu pasó al [[llatín]] '''cuniculus''', y al [[asturianu]] '''coneyu'''. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{wikispecies}} {{Commons|Rabbit|coneyu}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mamíferos]] q4ikptq4oyfl2drlh9if2z2zvs5317i 3710617 3710616 2022-08-22T10:59:47Z YoaR 37624 Plantía: {{referencies|t={{subst:CURRENTTIMESTAMP}}}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822105947}} {{Ficha de taxón | name = Coneyu | image = Netherlanddwarfbunny.jpg | status = NT | status_ref = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Lagomorpha]] | familia = [[Leporidae]] | genus = '''Oryctolagus''' | genus_authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1873 | species = '''O. cuniculus''' | binomial = Oryctolagus cuniculus | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]] | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cuniculus'', <small>'''Linnaeus''', (1758)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''algirus'', <small>'''Loche''', (1858)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''brachyotus'', <small>'''Trouessart''', (1917)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cnossius'', <small>'''Bate''', (1906)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''habetensis'', <small>'''Cabrera''', (1923)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''huxleyi'', <small>'''Haeckel''', (1874)</small> | synonyms = * ''borkumensis'', <small>'''Harrison''', 1952.</small> * ''campestris'', <small>('''Meyer''', 1790).</small> * ''nigripes'', <small>'''Bartlett''', 1857.</small> | range_map = Oryctolagus cuniculus distribution Map.png | range_map_width = 240px | range_map_caption = Distribución de ''O. cuniculus'' | range_map_legend = {{Ficha de taxón /leyenda | Distribución orixinal |FF0000}} {{Ficha de taxón /leyenda | Introducíu |FF00FF}} }} El '''coneyu común''' o '''coneyu européu ''' ('''''Oryctolagus cuniculus''''') ye un [[mamíferu]] del [[Orde (bioloxía)|orde]] [[Lagomorpha]], carauterizándose pol pelo espeso y llanudo, de color pardu a buxu, cabeza ovalada y güeyos grandes. Oreyes qu'algamen 7 cm y una cola curtia. Les pates anteriores son más curties que les posteriores. Mide de 33 a 40 cm. Cuando [[Grecia|griegos]] y [[Roma|romanos]] aportaron a [[España]] atoparon coneyos a esgaya amás de que yeren desconocíos pa ellos. La primera descripción ye del historiador griegu Polibio nel [[sieglu II e.C.]], que-y paez una llebre pequeña. Da-y el nome de '''kyniklos''' (kυνιkλoσ), nome [[íberu]], que llueu pasó al [[llatín]] '''cuniculus''', y al [[asturianu]] '''coneyu'''. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{wikispecies}} {{Commons|Rabbit|coneyu}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mamíferos]] pni64jx19l10htlszs155utorhvbqjq 3710618 3710617 2022-08-22T11:02:20Z YoaR 37624 Plantía: {{referencies|t={{subst:CURRENTTIMESTAMP}}}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822110220}} {{referencies|t=20220822105947}} {{Ficha de taxón | name = Coneyu | image = Netherlanddwarfbunny.jpg | status = NT | status_ref = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Lagomorpha]] | familia = [[Leporidae]] | genus = '''Oryctolagus''' | genus_authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1873 | species = '''O. cuniculus''' | binomial = Oryctolagus cuniculus | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]] | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cuniculus'', <small>'''Linnaeus''', (1758)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''algirus'', <small>'''Loche''', (1858)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''brachyotus'', <small>'''Trouessart''', (1917)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cnossius'', <small>'''Bate''', (1906)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''habetensis'', <small>'''Cabrera''', (1923)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''huxleyi'', <small>'''Haeckel''', (1874)</small> | synonyms = * ''borkumensis'', <small>'''Harrison''', 1952.</small> * ''campestris'', <small>('''Meyer''', 1790).</small> * ''nigripes'', <small>'''Bartlett''', 1857.</small> | range_map = Oryctolagus cuniculus distribution Map.png | range_map_width = 240px | range_map_caption = Distribución de ''O. cuniculus'' | range_map_legend = {{Ficha de taxón /leyenda | Distribución orixinal |FF0000}} {{Ficha de taxón /leyenda | Introducíu |FF00FF}} }} El '''coneyu común''' o '''coneyu européu ''' ('''''Oryctolagus cuniculus''''') ye un [[mamíferu]] del [[Orde (bioloxía)|orde]] [[Lagomorpha]], carauterizándose pol pelo espeso y llanudo, de color pardu a buxu, cabeza ovalada y güeyos grandes. Oreyes qu'algamen 7 cm y una cola curtia. Les pates anteriores son más curties que les posteriores. Mide de 33 a 40 cm. Cuando [[Grecia|griegos]] y [[Roma|romanos]] aportaron a [[España]] atoparon coneyos a esgaya amás de que yeren desconocíos pa ellos. La primera descripción ye del historiador griegu Polibio nel [[sieglu II e.C.]], que-y paez una llebre pequeña. Da-y el nome de '''kyniklos''' (kυνιkλoσ), nome [[íberu]], que llueu pasó al [[llatín]] '''cuniculus''', y al [[asturianu]] '''coneyu'''. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{wikispecies}} {{Commons|Rabbit|coneyu}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mamíferos]] grxi9094f1xg3vo4q73k87hbd8iar5y 3710619 3710618 2022-08-22T11:02:31Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822105947}} {{Ficha de taxón | name = Coneyu | image = Netherlanddwarfbunny.jpg | status = NT | status_ref = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Lagomorpha]] | familia = [[Leporidae]] | genus = '''Oryctolagus''' | genus_authority = [[Wilhelm Lilljeborg|Lilljeborg]], 1873 | species = '''O. cuniculus''' | binomial = Oryctolagus cuniculus | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]] | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cuniculus'', <small>'''Linnaeus''', (1758)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''algirus'', <small>'''Loche''', (1858)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''brachyotus'', <small>'''Trouessart''', (1917)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''cnossius'', <small>'''Bate''', (1906)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''habetensis'', <small>'''Cabrera''', (1923)</small> * ''Oryctolagus cuniculus'' subsp ''huxleyi'', <small>'''Haeckel''', (1874)</small> | synonyms = * ''borkumensis'', <small>'''Harrison''', 1952.</small> * ''campestris'', <small>('''Meyer''', 1790).</small> * ''nigripes'', <small>'''Bartlett''', 1857.</small> | range_map = Oryctolagus cuniculus distribution Map.png | range_map_width = 240px | range_map_caption = Distribución de ''O. cuniculus'' | range_map_legend = {{Ficha de taxón /leyenda | Distribución orixinal |FF0000}} {{Ficha de taxón /leyenda | Introducíu |FF00FF}} }} El '''coneyu común''' o '''coneyu européu ''' ('''''Oryctolagus cuniculus''''') ye un [[mamíferu]] del [[Orde (bioloxía)|orde]] [[Lagomorpha]], carauterizándose pol pelo espeso y llanudo, de color pardu a buxu, cabeza ovalada y güeyos grandes. Oreyes qu'algamen 7 cm y una cola curtia. Les pates anteriores son más curties que les posteriores. Mide de 33 a 40 cm. Cuando [[Grecia|griegos]] y [[Roma|romanos]] aportaron a [[España]] atoparon coneyos a esgaya amás de que yeren desconocíos pa ellos. La primera descripción ye del historiador griegu Polibio nel [[sieglu II e.C.]], que-y paez una llebre pequeña. Da-y el nome de '''kyniklos''' (kυνιkλoσ), nome [[íberu]], que llueu pasó al [[llatín]] '''cuniculus''', y al [[asturianu]] '''coneyu'''. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{wikispecies}} {{Commons|Rabbit|coneyu}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mamíferos]] pni64jx19l10htlszs155utorhvbqjq 10 2214 3710419 3679035 2022-08-21T14:59:02Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Conceyos d'Asturies | title = [[Conceyos d'Asturies|Conceyos]] d'[[Asturies]] | listclass = hlist | image = [[Ficheru:Flag of Asturias.svg|64px]] | list1 = [[Allande]] · [[Amieva]] · [[Avilés]] · [[Ayer]] · [[Balmonte]] · [[Bimenes]] · [[Bual]] · [[Cabrales]] · [[Cabranes]] · [[Candamu]] · [[Cangas del Narcea]] · [[Cangues d'Onís]] · [[Caravia]] · [[Carreño]] · [[Castrillón]] · [[Castropol]] · [[Casu]] · [[Colunga]] · [[Corvera]] · [[Cuaña]] · [[Cuideiru]] · [[Degaña]] · [[Eilao]] · [[El Franco]] · [[Gozón]] · [[Grandas de Salime]] · [[Grau]] · [[Ibias]] · [[Illas]] · [[Llanera]] · [[Llanes]] · [[Llangréu]] · [[Llaviana]] · [[Ḷḷena]] · [[Mieres]] · [[Morcín]] · [[Muros]] · [[Nava]] · [[Navia]] · [[Noreña]] · [[Onís]] · [[Parres]] · [[Pezós]] · [[Piloña]] · [[Ponga]] · [[Pravia]] · [[Proaza]] · [[Quirós]] · [[Les Regueres]] · [[Ribadeva]] · [[La Ribera]] · [[Ribeseya]] · [[Riosa]] · [[Salas]] · [[Samartín d'Ozcos]] · [[Samartín del Rei Aurelio]] · [[San Tiso d'Abres]] · [[Santalla d'Ozcos]] · [[Santo Adriano]] · [[Sariegu]] · [[Siero]] · [[Sobrescobiu]] · [[Somiedo]] · [[Sotu'l Barcu]] · [[Tapia]] · [[Taramundi]] · [[Teberga]] · [[Tinéu]] · [[Uviéu]] · [[Valdés]] · [[El Valle Altu de Peñamellera|El Valle Altu]] · [[El Valle Baḥu de Peñamellera|El Valle Baḥu]] · [[A Veiga]] · [[Vilanova d'Ozcos]] · [[Villaviciosa]] · [[Villayón]] · [[Xixón]] · [[Yernes y Tameza]] }}<noinclude>[[Categoría:Wikipedia:Plantíes d'España|Conceyos d'Asturies]][[Categoría:Wikipedia:Plantíes de navegación]]</noinclude> m2ts0601rsfsit1uhcbr1rgtns59lbg 0 3040 3710595 3465098 2022-08-22T09:22:15Z YoaR 37624 /* Reinu d'Asturies */ wikitext text/x-wiki {{añu}} == Fechos == ===Reinu d'Asturies=== *L'abá [[Fromestanu]] y el so sobrín, el presbíteru Máximu, funden según la tradición, nun terrén que se creyía despobláu y que quiciabes nun lo taba tanto, una ilesia dedicada a [[San Vicente d'Uviéu|San Vicente]]. Naz la ciudá d'[[Uviéu]]. == Nacencies == *[[ ]] - == Muertes == *[[ ]] - {{control d'autoridaes}} [[Categoría:761]] [[Categoría:Sieglu VIII]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] k77g9kl90ubs4pr7ezxumychc1al7bb 0 4958 3710403 3377752 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''La Puela''' ye una parroquia y una villa del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. La parroquia tien los siguientes pueblos: [[Caleyu]], [[Cimalaviḷḷa]], [[Colobréu]], [[Ferrói]], [[Freisnéu]], [[El Mazu]], [[Penablanca]], [[Penaseita]], [[La Reigada (La Puela)|La Reigada]], [[La Roza (La Puela)|La Roza]], [[Valbona]], [[Viḷḷafrontú]], [[Zreiceda]] y la propia La Puela, que ye amás la capital del conceyu. La villa de La Puela, fundada ente [[1262]] y [[1268]], ta a unos 104&nbsp;km d'[[Uviéu]]. Nella viven 445 persones. Ta a 524 metros d'altitú. [[Archivu:PA120077-Pola de Allande.jpg|thumb|left|300px|Vista aérea de la Puela.]] == Pueblos == *[[Braniella]] *[[Caleyu]] *[[Cimaviḷḷa]] *[[Culubréu]] *[[Ferrói]] *[[Freisnéu]] *[[El Mazu]] *[[El Teixu (Ayande)|El Teixu]] *[[La Puela]] *[[La Reigada (La Puela)|La Reigada]] *[[La Roza (Ayande)|La Roza]] *[[Las Casas de La Vallina]] *[[Los Solares]] *[[Penablanca]] *[[Penaseita]] *[[Valbona (Ayande)|Valbona]] *[[Villafrontú]] *[[Viñas (Ayande)|Viñas]] *[[Zreiceda]] == Ver tamién == *[[Ilesia de San Andrés (La Puela)|Ilesia de San Andrés]] *[[Palaciu de Cienfuegos de Peñalba]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande|Puela, La]] [[Categoría:Capitales de conceyu d'Asturies]] o96hfyrxh4c91v9kevjp2qh3mbud2s6 3710493 3710403 2022-08-22T07:05:14Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''La Puela''' ye una parroquia y una villa del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. La parroquia tien los siguientes pueblos: [[Caleyu]], [[Cimalaviḷḷa]], [[Colobréu]], [[Ferrói]], [[Freisnéu]], [[El Mazu]], [[Penablanca]], [[Penaseita]], [[La Reigada (La Puela)|La Reigada]], [[La Roza (La Puela)|La Roza]], [[Valbona]], [[Viḷḷafrontú]], [[Zreiceda]] y la propia La Puela, que ye amás la capital del conceyu. La villa de La Puela, fundada ente [[1262]] y [[1268]], ta a unos 104&nbsp;km d'[[Uviéu]]. Nella viven 445 persones. Ta a 524 metros d'altitú. [[Archivu:PA120077-Pola de Allande.jpg|thumb|left|300px|Vista aérea de la Puela.]] == Pueblos == *[[Braniella]] *[[Caleyu]] *[[Cimaviḷḷa]] *[[Culubréu]] *[[Ferrói]] *[[Freisnéu]] *[[El Mazu]] *[[El Teixu (Ayande)|El Teixu]] *[[La Puela]] *[[La Reigada (La Puela)|La Reigada]] *[[La Roza (Ayande)|La Roza]] *[[Las Casas de La Vallina]] *[[Los Solares]] *[[Penablanca]] *[[Penaseita]] *[[Valbona (Ayande)|Valbona]] *[[Villafrontú]] *[[Viñas (Ayande)|Viñas]] *[[Zreiceda]] == Ver tamién == *[[Ilesia de San Andrés (La Puela)|Ilesia de San Andrés]] *[[Palaciu de Cienfuegos de Peñalba]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande|Puela, La]] [[Categoría:Capitales de conceyu d'Asturies]] 4nr9mw4wb8j2keoqehbmiyxz982yvi4 0 6200 3710587 3338617 2022-08-22T09:18:09Z XabatuBot 43102 iguo testu: Fernán Corones => Fernán Coronas wikitext text/x-wiki {{Infobox idioma |Lleonés|color=#D0F5A9 |nativu= | países = [[Archivu:Bandera de León.svg|20px]] [[Provincia de Lleón]]<br /> [[Archivu:Bandera de Zamora.svg|20px]] [[Provincia de Zamora]]<br /> N'[[Asturies]] y [[Miranda l Douro]] ([[Portugal]]) conozse col nome d'''asturianu'' y ''mirandés'' respeutivamente.<br /> | oficial = Dientro del dominiu asturlleonés namái ye oficial la modalidá llingüística de Miranda l Douro en Portugal. | axencia = * [[Castiella y Llión|Castiella y Lleón]]: nun esiste nengún organismu normalizador pal llionés. <small> * L'[[Academia de la Llingua Asturiana]] regula l'asturianu. * L'[[Anstituto de la Lhéngua Mirandesa]] regula'l mirandés.</small> | falantes = 25.000 aprox. (patrimoniales) | h1 = | h2 = | iso1 = <small>''nengún.'' | iso2 = <small>''Nun tien. Depende del asturianu ([http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ast ast]) o del ''mirandés'' ([http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mwl mwl]).'' |rank= Mui minoritariu |familia=[[llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]<br /> &nbsp;[[Familia Indoeuropea - Grupu Itálicu|Itálicu]]<br /> &nbsp;&nbsp;[[Llingües romances|Romance]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ítalo-Ocidental - Subgrupu Ocidental|Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Galo-Ibéricu|Galo-Ibéricu]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Romance|Ibero-Romance]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Ocidental|Ibero-Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Occidental|Ibero-occidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Subgrupu Astur-Llionés|Astur-Lleonés]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Subgrupu Astur-Llionés|Astur-Lleonés Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Llionés''' | escritura = [[Alfabetu llatín]] | mapa = }} [[Archivu:LengZamLe.PNG|thumb|350px|Mapa lingüísticu del lleonés en Zamora y Lleón, añu 2001<br /> '''Estayes por colores''' {{lleenda|#DC143C|Gallegu}} {{lleenda|#FF7F50|Gallegu de transición al lleonés}} {{lleenda|#FFA07A|Lleonés de transición al gallegu}} {{lleenda|#800080|Llingua mista galaico-lleionesa de Guímara}} {{lleenda|#CC7722|Castellanu y restos lleoneses.}} {{lleenda|#FFD700|Castellanu}}]] [[Archivu:dominio asturleonés.png|thumb|250px|Mapa dialeutal del dominiu llingüísticu del asturlleonés]] El '''lleonés''' o '''llionés'''<ref>Denomáu en llionés como: * ''Llïonés'' (con diéresis): Ye la usada poles alministraciones públiques qu'empleguen el lleonés, concretamente nes actividaes promovíes pola Conceyalía de Cultura del Ayuntamientu de Lleón, asociaciones culturales [[El Fueyu]], [[El Toralín]] y [[La Barda]] (toes elles, conceyalía y asociaciones, presidíes por miembros de la organización política [[Conceyu Xoven]] o venceyaes a la mesma), dellos coleutivos y empreses. Los grupos afines a la ideoloxía política de Conceyu Xoven caltienen que ''lleonés'' y ''asturianu'', anque pertenecientes al mesmu dominiu llingüísticu, han ser consideraos dos idiomes estremaos. * ''Llionés'' o ''asturllionés'': Ye la utilizada por una riestra de coleutivos y asociaciones culturales ensin fines políticos ([[Furmientu]], [[La Caleya (asociación)|La Caleya]], [[Facendera pola Llengua]] y [[El Teixu]]) y escritores (Eva González, Roberto González-Quevedo, Hector Xil, Xosepe Vega...) que faen usu de les normes ortográfiques de l'[[Academia de la Llingua Asturiana]], y que poro (ente otros recursos ortográficos) nun empleguen la [[Diéresis (signu)|diéresis]] p'amosar la [[dialefa]] nun [[diptongu]]. Esti grupu considera que tanto ''lleonés'', como ''asturianu'' o ''mirandés'' son denomaciones, qu'anque coles sos respeutives peculiaridaes dialeutales, faen referencia a una mesma llingua, llamada llingüísticamente ''asturlleonés''. * ''Lleonés'': Según el [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=30577 Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana] * ''Lleounés'', ''lliounés'', ''lleunés'' o ''lliunés'': Ye la forma utilizada por [https://www.elmundo.es/elmundo/2009/07/15/castillayleon/1247677998.html dellos medios de comunicación]. Ausente de criteriu llingüísticu, en munchos casos emplégase de forma peyorativa.</ref> (llamáu nes fales tradicionales como ''cabreirés'', ''senabrés'', ''paḷḷuezu''...) ye'l glotónimu emplegáu pa facer referencia al conxuntu de fales [[llingües romances|romances]] vernácules del [[dominiu llingüísticu astur]]<ref>Esti dominiu llingüísticu abargana [[Asturies]], [[Llión (Provincia)|Llión]], [[Zamora]] y [[Miranda l Douro]]. Anguaño queden tamién restos llingüísticos na toponimia y vocabulariu de [[Cantabria]], [[Salamanca]], [[Estremadura]] y [[Huelva]], por mor del enantu que tevo'l [[Reinu de Llión]] nel territoriu peninsular.</ref> nes provincies de [[Provincia de Lleón|Lleón]] y [[Provincia de Zamora|Zamora]]. Na provincia de [[Provincia de Salamanca|Salamanca]] namái quedaríen restos llingüísticos na toponimia y nel vocabulariu, ya qu'anguaño nun esistiríen falantes patrimoniales.<ref>Ana Seco Orosa. Determín de la llende llingüística ente'l gallegu y el llionés nes provincies de Llión y Zamora. Revista de filoloxía Románica, Vol. 18. Año 2001.</ref><ref>Alberto Bautista. Linguas en contauto na bisbarra do Bierzo: castelán, astur-leonés e galego.Ianua. Revista Philologica Romanica. Institutum Studiorum Romanicorum, Romania Minor.</ref> Estes fales pertenecen al '''bloque occidental''' del dominiu llingüísticu asturlleonés, qu'abargana tamién a los dialeutos del occidente [[asturianu]] y a la [[llingua mirandesa]]<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=3SIv2sF5jOM&feature=PlayList&p=0962C0F9291E5D41&index=2 ''Mirandês outra língua'', documental del Canal Historia (video)]</ref> de [[Miranda l Douro]] en [[Portugal]]. El lleonés carez de norma escrita regulada oficialmente. Delles asociaciones propunxeren un estándar propiu, estremáu de los yá esistentes nel dominiu llingüísticu (como l'aplicable n'Asturies, reguláu pola [[Academia de la Llingua Asturiana]], o l'[[Anstituto de la Lhéngua Mirandesa]], aplicable al mirandés de Miranda l Douro), en tanto qu'otres asociaciones y escritores proponen siguir les normes ortográfiques de l'Academia de la Llingua Asturiana. El términu '''lleonés''' tamién se viniera emplegando históricamente por ciertos autores pa referise a la totalidá del dominiu llingüísticu, que s'espurre dende [[Cantabria]] hasta [[Estremadura]] y que se conoz principalmente como [[Asturlleonés|dominiu llingüísticu asturlleonés]]. == Sociollingüística == === Lleonés/asturianu/mirandés === Nun esiste nengún atroxu definíu alrodiu de si dientro del [[Asturlleonés|dominiu llingüísticu asturlleonés]], los denomaos [[llionés|lleonés]], [[asturianu]] o [[mirandés]] pueden considerase estrictamente como [[llingua|llingües]] diferentes dientro del conceutu d'[[Ausbausprache]], si l'abstandschprache que les separta desixe que se xenere una esbilla d'[[Abstandsprache]], o bien si se puede equiparar dominiu llingüísticu con [[idioma]] en forma de [[Dachsprache]]. El casu del lleonés, por tanto, podría allugase dientro de lo que se conoz filolóxicamente como [[continuum dialeutal]] dientro de dominiu llingüísticu asturlleonés (dientro d'esti grupu, la evolución dende los tarabazos isoglóticos especialmente nel vocalismu y evolución de grupos cultos adícase una evolución dende'l mirandés, más averao al [[portugués]] haza'l lleonés, que caltién trazos compartíos col [[portugués]] y el [[castellanu]], haza l'asturianu, onde la evolución presenta mayores asemeyances col castellanu)<ref>Sobro'l castellán popular d'Asturies. Autores: Rodrigo Grossi Fernández. Revista de la Facultá de Filoloxía, ISSN 0570-7218, Tomu 13, 1963 , páxs. 311-335</ref> y del qu'alcontramos exemplos nes [[llingües xermániques]] nórdiques ([[noruegu]], [[suecu]] y [[danés]]).<ref>Syntactic change: toward a theory of historical syntax Escritu por Jan Terje Faarlund, 1990</ref> En Miranda l Douro, yá dende la Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa de 1999,<ref>[http://www.bragancanet.pt/sendim/scripts/ConvencaoMirandes.pdf Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa]</ref> si bien falen de 'zones lleoneses en Portugal', identifiquen al mirandés como un idioma que pesie pertenecer al mesmu dominiu llingüísticu asturlleonés la so grafía nun s'afaya a la ortografía del asturianu. Estes razones lleven a que los aspeutos sociollingüísticos seyan los que finalmente primen a la hora de catalogar dientro de los continuum les llingües individuales; tanto'l so grau de reconocencia política como'l so grau d'estandarización. * El [[Diccionariu de la Llingua Asturiana|DALLA]] refierse al ''lleonés'' como modalidá llingüística, y del mesmu xeitu despaladina'l ''mirandés'' como variedá llingüística asturlleonesa (que se fala en Miranda l Douro). === Recoñecencia política === * Solo'l mirandés gocia de reconocencia oficial nel conceyu de Miranda l Douro en virtú de la Llei nᵘ 7/99, de 29 de xineru de 1999 de la República Portuguesa (''Reconocencia oficial de derechos llingüísticos de la comunidá mirandesa''), mientres que nes Comunidaes Autónomes españoles de Castiella y Lleón y Asturies namái améntase a la llingua pa indicar que sedrá oxetu de proteición, usu y promoción, ensin qu'heba nenguna reconocencia d'oficialidá. * N'ochobre del añu 2005 les asociaciones culturales [[Facendera pola Llingua Llionesa|Facendera pola Llingua Lleonesa]], [[Furmientu]] y [[Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana]] emiten un comunicáu conxuntu nel que piden, atendiendo al alderique de la reforma estatutaria n'[[Asturies]] y en [[Castiella y Lleón]], responsabilidá a los representantes políticos p'algamar el máximu grau posible de proteición, estatus xurídicu y normalización del idioma. Nesi sen estes asociaciones atalanten que ye interesante l'emplegu d'un términu común pa referise al idioma que, en llinia cola realidá sociopolítica de [[Provincia de Lleón|Lleón]] y [[Zamora]], nun creye confusión énte les instituciones españoles y europees, y dexe nidio que se ta falando de la mesma llingua que la que s'amenta nel [[Estatutu d'Autonomía d'Asturies]].<ref>[http://www.furmientu.org/01Documentos/63%20El%20llumbreiru%203v3.pdf Comunicáu n'''EL Llumbreiru'' (Revista de l'asociación Furmientu)]</ref> * El lleonés cítase y la so proteición reconozse<ref>La [[Xunión del Pueblu Llionés]] plantegó demientres el procesu de reforma del Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón que'l lleonés fore declaráu llingua cooficial en Lleón, Zamora y Salamanca al traviés d'una enmienda que nun foi aprobada.[http://www.jcyl.es/scsiau/Satellite/up/ds/Presidencia/pdf/718/282/Enmiendas_Grupo_Mixto.pdf/_?asm=jcyl Enmiendes del Grupu Mistu al testu del propuestu d'Estatutu].</ref> nel [[Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón]] nel artículu 5ᵘ del Títulu Preliminar:<ref>[http://narros.congreso.es/constitucion/estatutos/estatutos.jsp?com=70&tipo=2&ini=1&fin=6&ini_sub=1&fin_sub=1 Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón, Art. 5/2.]</ref> {{cita|''El lleonés sedrá oxetu de proteición específica pela parte de les instituciones pol so particular valir dientro del padremuñu llingüísticu de la Comunidá. La so proteición, emplegu y promoción sedrán oxetu de regulación''.}} * En payares de 2008, l'asociación cultural zamorana ''Furmientu'' presentó énte'l Procurador del Común de Castiella y Lleón una quexa énte la Conseyería d'Educación y la Conseyería de Cultura y Turismu,<ref>[http://www.furmientu.org/01Documentos/99999992QuejaProcuradorComun.pdf Quexa al Procurador Común pela parte de Furmientu]</ref> solicitándo-y qu'instara a les avandiches conseyeríes a desarrollar y llevar a cabu los aspeutos recoyíos nel artículu estatutariu nᵘ 5.2.<ref>Art. 5.2 ''El lleonés sedrá oxetu de proteición específica pela parte de les instituciones pol so particular valir dientro del padremuñu llingüísticu de la Comunidá. La so proteición, usu y promoción sedrán oxetu de regulación''.</ref> Como consecuencia d'esa quexa en mayu de 2009 el Procurador del Común criticó al gobiernu autonómicu por nun fomentar el lleonés, pesie figurar nel propiu estatutu, y dio la razón a ''Furmientu'' unviando a l'alministración autonómica una resolución formal instando a "''...impulsar la correspondiente iniciativa llexislativa al traviés del pertinente proyeutu"''.<ref>[http://www.diariodeleon.com/noticias/noticia.asp?pkid=458283 Nodicia nel diariu de Lleón]</ref> === Organismos internacionales === El Llibru Bermeyu de la [[UNESCO]] sobro Idiomes en Perligru noma per separtao a lleonés y asturianu, indicando que'l mirandés ye una variedá de lleonés.<ref name="UNESCO">[http://www.helsinki.fi/~tasalmin/europe_report.html#Leonese UNESCO Red Book on Endangered Languages: Europe] (n'inglés).</ref> === Asociaciones llingüístiques internacionales === El [[SIL International|SIL]] da un códigu [[ISO 639]] ("ast") al asturlleonés, tamién denomáu asturianu, lleonés o bable.<ref>[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ast ISO 639 en SIL]</ref> Nel so encartiche del asturianu, l'asociación [[Ethnologue]] identifica al lleonés como un dialeutu de dicha llingua.<ref>[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=AUB ''ASTURIAN: a language of Spain''], en www.ethnologue.com. Consultáu el 6/06/2009.</ref> Per otru llau, el [[mirandés]] tiene códigu propiu, "mwl". === Perceición de los falantes === Dellos estudios sociollingüísticos afirmen qu'un 82,6% de los asturianos cuiden que nun esiste asturianu más alló de les llendes de la comunidá autónoma asturiana<ref>II Estudiu Sociollingüísticu d'Asturies. Francisco José Llera Ramo y Pablo San Martín Antuña, 2002. ALLA. ISBN 84-8168-360-4.</ref> y un 72% de los lleoneses de la provincia de Lleón afirmen que lleonés y asturianu nun son la mesma llingua (namái un 8,1% dicíen que sí).<ref>II Estudiu Sociollingüísticu de Lleón (González Riaño y García Arias, 2008)</ref> Ello ye debío principalmente a qu'un 30% de la población lleonesa nun tien interiorizada la idea de que se trate d'un idioma nin que seya estremáu del castellanu.<ref>Entrevista a Xosé Antón González Riaño nel periódicu [[La Nueva España]] (16-02-2008).</ref> Per otra parte una cuarta parte de los lleoneses diz calletrar la fala tradicional y el 67,2% de los lleoneses amuésase favoratible a collaborar con Asturies en política llingüística. Cuasi'l 50% amuésase a favor de que la fala tradicional (seya yá denomada lleonés, arturlleonés, fala o bable) alquiera dafechu una reconocencia xurídica nel Estatutu d'Autonomía, énte un 42% que nun taría nada o poco d'alcuerdu. <center> {|{{tablaguapa}} style="text-align:center;widht=80% |+'''Númberu de falantes del lleonés según estremaos estudios'''<br /> |- ! style="background:#efefef;"| '''Estudiu sociollingüísticu''' ! style="background:#efefef;"| '''Nᵘ de falantes''' |- | ''II Estudiu sociollingüísticu de Lleón (Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa)'' de Xosé Antón González Riaño y Xosé Lluis García Arias. ! style="text-align:center" | 50.000 |- | Boletín de [[Facendera pola Llengua y la Cultura de las Comarcas Llionesas]] ! style="text-align:center" | 25.000 |- | ''Linguas en contauto na bisbarra do Bierzo: castelán, astur-leonés e galego'', de Alberto Bautista. ! style="text-align:center" | 2.500 a 4.000* |}*<small>Datos referíos namái a El Bierzo, Ribas de Sil, Furniella y La Cabreira.</small> </center> == Xeneral == La llingua caltiénse inda nel norte, sur y oeste de [[Llión|Lleón]] y nel oeste de [[Zamora]]. Nes [[arribes (xeografía)|arribes]] del Dueru y la [[Sierra de Gata]] (Salamanca) solo se caltién na toponimia y nel vocabulariu. Hai que notar que'l [[mirandés]] ye una llingua dialeutal propia pero que s'engloba munches vegaes nel lleonés, si bien anguaño ye la única modalidá oficial de tol dominiu. El lleonés preséntase como ún de los resultaos a los que llevó la evolución peculiar del [[llatín]] faláu na nuesa fastera. La so personalidá llinguística defínese por xuntar un refileru trazos peculiares que lu individualicen frente a les llingües vecines, el [[Galaicoportugués|gallego-portugués]] y el [[Idioma castellán|castellanu]]. Asina que como la presencia de resultaos idénticos colos del mirandés y l'asturianu dexa bien nidiu que ye parte d'un conxuntu llinguísticu definíu. Cuasi tolos falantes de lleonés son diglósicos. Pue calculase que'l númberu de falantes ye de 55.000 persones: 42.000 na provincia de Lleón ([[Sayambre]], [[Ḷḷaciana]], [[El Bierzu]], [[Cabreira]], [[Maragatería]], [[Argüeyos]], [[La Valdería]], [[Ribera l'Órbigu]], [[Páramo (Llión)|Páramo Lleonés]], [[Oumaña]], [[Ḷḷuna]], [[Altu Sil]] o [[La Cepeda]]; 8.000 en [[Senabria]] y [[Aliste]], y 3.000 en [[Sayagu]] y en [[Les Arribes]], 500 na [[Sierra de Gata]]. == Familia == Forma parte del grupu [[iberorrománicu]] dientro del subgrupu nomáu [[Dominiu llingüísticu asturllionés|asturlleonés]]. Esti ta compuestu por trés variedaes que se nomen llingues por delles razones historiques y culturales magar nun pue falase llingüísticamente de llingües estremaes: * [[Asturianu]] * [[Lleonés]] * [[Mirandés]] == Fonoloxía == (La trescripción faise d'alcuerdu coles normes del [[Alfabetu Fonéticu Internacional]]). === Vocales === El sistema vocálicu del lleonés estrema cinco fonemes, diferenciaos en trés graos d'abertura (mínima, media y máxima) y trés allugamientos (central, anterior y posterior). {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;" |----- | ||anteriores (palatales) || centrales ||posteriores (velares) |----- |vocales pechaes (apertura pequeña)||i||-||u |----- |vocales medies (apertura media) ||e||-||o |----- |vocales abiertes (apertura máxima) ||-||a||- |} === Consonantes === {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;" |----- | ||llabiales || dentales ||alveolares||palatales||velares |----- |oclusives xordes||p||t||-||t͡ʃ||k |----- |oclusives sonores||b||d||-||ʝ||g |----- |fricatives||f||θ||s||ʃ||- |----- |nasales||m||-||n||ɲ||- |----- |llaterales||-||-||l||ʎ||- |----- |vibrantes||-||-||ɾ / r||-||- |} == Dialeutos == [[Archivu:Linguistic map of asturian.svg|190px|left|]] Ente les variedaes rexonales del lleonés pueden señalase treés grandes dialeutos, l'oriental, el central y l'occidental. El postreru ye'l más espardíu (esceición: [[Sayambre]],[[Valdión]] y [[Valdeburon]]-Tierras de la Reina) y [[Zamora]]. El primeru ye faláu en [[Sayambre]], [[Valdeón]] y la [[Sierra de Gata]] ([[Salamanca]]). El dialeutu de [[Les Arribes]] y de [[Sayagu]] (reviranu-seyagués) ta a mediu camín ente occidental y oriental. El lleonés oriental tien un sodialeutu carauterizáu pol usu de la /h/, "hache aspirada". La /h/, "hache aspirada", sustitúi a la f- anicial en toles pallabres aú'l restu caltién f- (derivada, en cuasi tolos casos, del llatín) : fame / ḥambre ; fiyu / ḥiyu ; fabas / ḥabas ; fortiga / ḥortiga. El dialeutu occidental carauterízase pola diptongación decreciente ''ei'', ''ou'' (vega / veiga ; ferreru / ferreiru ; cosa / cousa ; oveya / ouveya). Nel casu del lleonés central, poseye los diptongos decrecientes ei/ou; amás tendría confusión ente los soníos f/c y güe/bue al entamu de pallabra: cesoria/fesoria y buerta/güerta, siendo polo demás como l'oriental pero ensin el rasgu típicu d'esti que ye l'aspiracion de la f llatina. == Historia == La tresformación del llatín al lleonés produzse d'una manera progresiva y imperceptible como asocede nel restu de les llingües, así que ye imposible datar con precisión cuando'l llatín ye lleonés. A partir d'[[Asturies]] estendióse hasta casi [[Andalucía]]. Na [[Edá Media]] considerábase que'l lleonés yera más refináu que'l castellanu, y por tanto preferible pa la lliteratura. Sicasí, el castellán foi moviéndolu dende bien ceo. ;Sieglu VIII Nel [[sieglu VIII]], la llingua de la Ilesia y l'alministración yera tan distinta de la falada que yá se puede pensar en dos sistemes distintos: el llatín y el romance. Asina, nel [[sieglu X]] tenemos un escritu en llingua romance, la [[Nodicia de Kesos]], na que'l romance d'esa dómina sustitúi al llatín nun actu rutinariu de compra-venta. Considérase a la llingua d'esti escritu como l'antoxana del asturlleonés. ;SiegluXII [[Archivu:Conventus_Asturum.jpg|thumb|250px|L'área del actual dominiu llingüísticu asturlleonés se circunscribe en gran midida a les llendes de lo que mientres los sieglos [[sieglu I e.C.|I e.C.]] y [[sieglu III|III d. C.]] foi la estensión del territoriu [[Ástures|ástur]]. L'aniciu d'esti nome tópase, supuestamente, nel ríu ''[[Astura]]'' ([[Esla]]). Por él, los sos riberanos foron llamaos [[ástures]] y esti xentiliciu foi estendíu a tolos habitantes d'esi territoriu, que la so capital, por efeutu de la [[Romanización (aculturación)|romanización]], foi llamada [[Asturica Augusta]] ([[Astorga]]) polos [[romanos]]. El territoriu foi llamáu dacuando [[Asturia]] (esistiendo una [[ástures cismontanos|Asturia cismontana]] y una [[ástures transmontanos|Asturia tresmontana)]].<ref>{{cita llibru| apellíos = Santos| nome = Juan| editorial = Universidá del País Vascu| títulu = Comunidaes indíxenes y alministración romana nel Noroeste hispánicu| añu = 1985| día = ISBN 978-84-7585-019-1}}</ref> Nel [[sieglu VIII]] esti enclave convirtióse nel xerme del ''Asturorum Regnum'' ([[Reinu d'Asturies]]), darréu llamáu [[Reinu de Lleón]] ([[sieglu X]]). De resultes d'estos cambeos históricos el [[llatín]] faláu polos ástures evolucionó escontra una [[llingua romance]] propia.]] [[Archivu:Linguistic map Southwestern Europe-II.gif |thumb|250px|La [[reconquista]] facilitó que la llingua romance lleonesa s'espandiera pelos nuevos territorios del Reinu lleonés, configurando asina un nuevu dominiu llingüísticu que progresivamente foi amenorgando y venciendo terrén a la [[llingua castellana]].<ref>{{cita web|url = http://www.asturies.com/asturianu/pidal.htm|títulu = Mapa del dominiu llingüísticu asturlleonés nel sieglu XIX| fechaaccesu = 2 de febreru | añoacceso = 2010 | idioma = español | autor = [[Ramón Menéndez Pidal]]}}</ref>]][[Archivu:Romance 20c en.png|thumb|250px|Mapa de les llingües romances n'[[Europa]] nel [[sieglu XX]].<ref>{{cita llibru| autor = Koryakov, Yuri B.| títulu = Atlas of Romance languages| añu = 2001| editorial = Institute of Linguistics. Russian Academy of Sciences}}</ref>]]La llingua emplegada na escritura de tou tipu d'actos va ser progresivamente l'asturlleonés nel territoriu del [[Reinu de Lleón]].<ref name = IMP/> Ye poro, una llingua que ye emplegada a nivel alministrativu, públicu y priváu: testamentos, cartes de venta, too nesti periodu ta redactáu en romance asturlleonés. Inclusive redáctense escritos llegales como pue ser el Fueru Xulgu y los fueros concedíos a estremaes ciudaes como Avilés, Uviéu, Lleón, Zamora o Salamanca. Nesti periodu percíbese un acercamientu escontra'l consiguimientu d'una homoxeneización llingüística que pudiera tener un usu cancillerescu. De la mesma, nesti periodu la [[lliteratura]] en lleonés fai presencia con obres como'l [[Llibru de Alexandre]] o la [[Disputa d'Elena y María]].<ref name = PIDAL>{{cita llibru |apellíos=Menéndez Pidal |nome=Ramón |autor= |enllaceautor= |apellíos2= |nome2= |editor= |otros= |títulu=El Dialeutu Lleonés |url= |formatu= |fechaaccesu= |añoacceso= |mesacceso= |edición= |volume= |fecha=1906|añu= |mes= |editorial= |allugamientu=Madrid |idioma= |isbn= |día= |páxines= |capítulu= |urlcapítulo= |cita= }}</ref> ;Sieglu XIV Incluyíos yá los territorios lleoneses baxo la órbita castellana, y nel tiempu nel que se podríen dar les circunstancies afechisques pa un desenvolvimientu como llingua de prestixu y cultura, el castellán va sustituyir al lleonés nestos ámbitos, al igual que na vecina Galicia, retardándolu al usu oral, como pasara enantes col llatín. Arriendes d'ello, va haber un distanciamientu importante ente la llingua falada y la llingua escrita, el castellán. ;Sieglu XV Desde esti sieglu hasta'l [[sieglu XVIII]] puede falase d'esti periodu como'l de los sieglos escuros, onde al igual que n'otres zones de la [[península Ibérica]] y d'[[Europa]], les llingües de los estaos resultantes, nun procesu de centralización, van marxinar a les del restu d'esos territorios, quitando homoxeneización llingüística y cultural que pon en peligru la esistencia de delles llingües y lleva a la fragmentación dialeutal d'éstes. ;Sieglu XVI Na [[Edá Moderna]] la producción en lleonés céntrase nel campu lliterariu onde autores como [[Juan del Enzina]], [[Lucas Fernández]] o [[Bartolomé de Torres Naharro|Torres Naharro]] publiquen obres utilizando'l lleonés, especialmente les centraes nes églogues.<ref>{{cita web|url = http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1219513&orde=43923&info=link|títulu = Elementos lleoneses na llingua del teatru pastoril de los sieglos XV y XVI| fechaaccesu = 23 de febreru | añoacceso = 2010 | idioma = español | autor =López Morales, Humberto}}</ref> ;Sieglu XVIII Col movimientu de la [[ilustración]] adícase un impulsu pol recobramientu de les llingües (dialeutos na terminoloxía de la dómina), con [[Xovellanos]] proponiendo la creación d'una Academia, una gramática y un diccionariu del ''bable'', nome aplicáu tamién al asturlleonés. Igualmente hai una actividá lliteraria que fai presentir la posibilidá d'una continuidá de la lliteratura asturlleonesa dende la Edá Media. Otru autor destacáu ye'l salamanquín [[Diego de Torres Villarroel|Torres Villarroel]]. ;Sieglu XIX Ye nesti momentu col [[Romanticismu]], al igual qu'en toa Europa, cuando les llingües cobren un emburrie na lliteratura y na cultura d'entós. Nel dominiu llingüísticu asturlleonés síguese tamién esti camín. En Miranda tradúcense los Evanxelios, como en Lleón onde podemos añedir la esistencia de poesía de calter menor. Ye n'Asturies onde repón más fuercia, sobremanera por mor de la presencia de la universidá. Asina habrá propuestes de gramática, diccionarios y una bultable lliteratura con autores como [[José Caveda y Nava]] o [[Juan María Acebal]]. ;Sieglu XX A principios de sieglu sigue esti periodu de recobramientu con un averamientu a los modelos estéticos de la dómina, con xente como [[José García Peláez]] (''Pepín de Pría'') y sobremanera'l [[Fernán Coronas|Padre Galu Fernández]] (''Fernán Coronas''), autor d'una poesía en tonu señardosu na qu'encara la realidá llingüística d'Asturies, Lleón, Zamora y Miranda como base pal accesu a una llingua de prestixu. Cola [[Guerra Civil Española]] y el periodu posterior de la [[dictadura franquista]], esti proyeutu detiénse y cai nel escaezu. Nos [[años 1970|años 70]] vuelve retomase'l proyeutu y cuaya na creación de l'Academia de la Llingua, organismu oficial, nuna medría lliteraria y nuna demanda social pola llingua, que contribúi a la presencia de la mesma na escuela asturiana y mirandesa, al par d'un pidimientu ampliu pola oficialidá de la mesma (yá algamada nel casu mirandés). Namái quedaría incluyir a Lleón y Zamora nesi procesu normalizador que concierne a tol dominiu.[[Eva González Fernández]], nacida en [[Palacios del Sil]], ye la escritora más importante en llingua lleonesa d'esti periodu. La so escritura surde dafechu de la tradición oral, siguiendo inclusive la so métrica, estilu y mesmu ritmu. El so fíu [[Roberto González-Quevedo]], miembru de l'Academia de la Llingua Asturiana, sigue col llabor de dignificación y espardimientu del lleonés entamada pola so ma. Frutu d'estremaes iniciatives coleutives, y socesora d'estremaes aportaciones personales realizaes na década de los ochenta, en [[1994]] naz en [[Lleón (España)|Lleón]] ''Facendera pola Llengua'', coleutivu que defende un nuevu papel pal asturlleonés. Dende la so creación entama cursos, alderiques y tou tipu d'actividaes conducentes a enllenar los grandes valeros d'información que tien la sociedá lleonesa y zamorana. El so envís ye averar la realidá de la llingua asturlleonesa, la so hestoria, la so lliteratura y la so situación. ;Sieglu XXI Florecimientu de la lliteratura lleonesa. Roberto González-Quevedo conviértese nel escritor más reconocíu y prolíficu en llingua lleonesa. Tres él surde una nueva xeneración d'escritores, apadrinaos na so mayoría pol escritor y editor [[Xosepe Vega|Xosepe Vega Rodríguez]] y el proyeutu editorial de ''Llibros Filandón'',<ref>{{cita web|url = http://www.librosfilandon.com/494/index.html|títulu = Editorial Llibros Filandón| fechaaccesu = 18 de payares | añoacceso = 2009 | idioma = español}}</ref> que pretende sirvir d'encontu de desenvolvimientu a la lliteratura y la creación d'autores lleoneses, pero n'especial a la espresión creativa nes fales tradicionales d'esa rexón. == Situación anguaño == La realidá llingüística del País Lleonés ye de desconocencia dafechu non solo fuera d'él, sinón tamién ente los propios lleoneses. El fechu de que'l lleonés nun tea reconocíu por nenguna llexislación, pon-y torgues a esta conocencia. A esto xúnese que les alministraciones competentes nel enseñu nun tán sensibilizaes col estremu peligru que cuerre esta llingua de desapaecer. Anque ye la llingua histórica, ye dicir la qu'esistió y desendolcó nel procesu históricu de conformación de Lleón y dempués na evolución del enxeme hispánicu. Darréu que hasta'l sieglu XIV nun llega'l castellnu a tar presente na alministración del reinu, dalgo que pa ser normal tardaría sieglos n'algamar tola rexón, el lleonés yera obviamente la llingua común y materna nos habitantes del reinu. Anguaño, el lleonés presenta una situación diglósica que nun cambió nos últimos sieglos pero qu'agora se torna más peligrosa pensando en que la edá media de los falantes ye enforma alta y el númberu ye de 95.000 (nes cifres más optimistes) y enforma espardíu xeográficamente. === Situación llegal === Anguaño la única llexislación que reconoz al lleonés, anque d'abonda importancia, ye la reforma del estatutu de Castiella y Lleón que diz nel so artítulu 5ᵘ del Títulu Preliminar: «el lleonés sedrá oxetu de proteición específica por parte de les instituciones pol so particular valir dientro'l patrimoniu llinguísticu de la Comunidá. La so proteición, usu y promoción sedrán oxetu de regulación». Asinamesmo, dende l'1 de xineru de 2009, el conceyu de Lleón espubliza tola so documentación de forma billingüe darreú qu'apaecerá tanto en castellanu como en lleonés. <ref>[http://www.diariodeleon.es/noticias/noticia.asp?pkid=425540]</ref> === Enseñu === Nun esiste nin obligatoriedá nin optatividá nel enseñu públicu o priváu regláu d'esta llingua, nin tan siquier esiste nenguna presencia como asignatura de llibre eleición curricular o como materia estraescolar nos colexos, institutos o universidaes del país. Sicasí, hai dellos conceyos y entidades privaes que ponen clases de lleonés per tol territoriu, principalmente en Lleón pero tamién na ciudá de Zamora, Salamanca, Mansiella, Coyanza o La Bañeza; anque d'un xeitu voluntariu y empobináu p'adultos. Dende'l cursu 2008/09 ye asignatura estraescolar en tolos colexos del conceyu de Lleón, teniendo amás una granible aceptación por parte los escolinos. Pa ver l'actualidá de los cursos que se faen güei dir a enllaces == Normativización == Dientro les propuestes toes tienen dellos puntos en común, ente los que destaquen: * plural femenín en -as. * diptongos decrecientes ei/ou (cousa y penséi). * caltenimientu d'una -e final nos infinitivos verbales (non siempres) cantare, bebere, dire. * preferencia de ch- nel grupu consonánticu llatín pl- frente a ll- (non siempres); chuvia/lluvia. * caltenimientu d'e y o tóniques énte i/u (perru). * posesivos mieu/mía, tou/túa, sou/súa y plurales regulares, acompañaos del artículu. * conxunción y y non ya. Anque l'ámbitu de trabayu de l'[[Academia de la Llingua Asturiana]] nun cubre tolo lleonés, lo cierto ye que davezu los falantes acuden a la gramática del asturianu o a los trabayos d'esta institución a la hora de desendolcar proyeutos o cuandu tienen d'escribir na llingua y se-yos presenta dalguna controversia. == Ver tamién == * [[Documentu de Kesos]] * [[Hestoria de la Llingua Lleonesa]] * [[:Categoría:Dialeutos de la Llingua Lleonesa|Dialeutos del lleonés]] * [[Poemes Lleoneses]] * [[Toponimia lleonesa]] Véase [[wikibooks:ast:Cursu de llionés|Cursu de lleonés]] en [[Wikillibros]] (''proyeutu zarráu''). == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * Asociaciones pola llingua ** [http://www.webcitation.org/query?id=1256578923440085&url=www.geocities.com/Athens/Forum/2433/ Facendera Pola Llingua] ** [http://www.lacaleya.org/ La Caleya, Astorga.] ** [http://www.furmientu.org/ Furmientu, Zamora.] ** [http://www.faceira.org/ Faceira, Lleón.] ** [http://www.elteixu.org/ El Teixu, Astorga.] {{Llingües romances}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:llingua llionesa]] kvf1qfu9kpnkjpczexwek3dm212o4fc 3710590 3710587 2022-08-22T09:19:06Z XabatuBot 43102 iguo testu: Padre Galu => Padre Galo wikitext text/x-wiki {{Infobox idioma |Lleonés|color=#D0F5A9 |nativu= | países = [[Archivu:Bandera de León.svg|20px]] [[Provincia de Lleón]]<br /> [[Archivu:Bandera de Zamora.svg|20px]] [[Provincia de Zamora]]<br /> N'[[Asturies]] y [[Miranda l Douro]] ([[Portugal]]) conozse col nome d'''asturianu'' y ''mirandés'' respeutivamente.<br /> | oficial = Dientro del dominiu asturlleonés namái ye oficial la modalidá llingüística de Miranda l Douro en Portugal. | axencia = * [[Castiella y Llión|Castiella y Lleón]]: nun esiste nengún organismu normalizador pal llionés. <small> * L'[[Academia de la Llingua Asturiana]] regula l'asturianu. * L'[[Anstituto de la Lhéngua Mirandesa]] regula'l mirandés.</small> | falantes = 25.000 aprox. (patrimoniales) | h1 = | h2 = | iso1 = <small>''nengún.'' | iso2 = <small>''Nun tien. Depende del asturianu ([http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ast ast]) o del ''mirandés'' ([http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mwl mwl]).'' |rank= Mui minoritariu |familia=[[llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]<br /> &nbsp;[[Familia Indoeuropea - Grupu Itálicu|Itálicu]]<br /> &nbsp;&nbsp;[[Llingües romances|Romance]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ítalo-Ocidental - Subgrupu Ocidental|Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Galo-Ibéricu|Galo-Ibéricu]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Romance|Ibero-Romance]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Ocidental|Ibero-Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Grupu Ibero-Occidental|Ibero-occidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Subgrupu Astur-Llionés|Astur-Lleonés]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Subgrupu Astur-Llionés|Astur-Lleonés Ocidental]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Llionés''' | escritura = [[Alfabetu llatín]] | mapa = }} [[Archivu:LengZamLe.PNG|thumb|350px|Mapa lingüísticu del lleonés en Zamora y Lleón, añu 2001<br /> '''Estayes por colores''' {{lleenda|#DC143C|Gallegu}} {{lleenda|#FF7F50|Gallegu de transición al lleonés}} {{lleenda|#FFA07A|Lleonés de transición al gallegu}} {{lleenda|#800080|Llingua mista galaico-lleionesa de Guímara}} {{lleenda|#CC7722|Castellanu y restos lleoneses.}} {{lleenda|#FFD700|Castellanu}}]] [[Archivu:dominio asturleonés.png|thumb|250px|Mapa dialeutal del dominiu llingüísticu del asturlleonés]] El '''lleonés''' o '''llionés'''<ref>Denomáu en llionés como: * ''Llïonés'' (con diéresis): Ye la usada poles alministraciones públiques qu'empleguen el lleonés, concretamente nes actividaes promovíes pola Conceyalía de Cultura del Ayuntamientu de Lleón, asociaciones culturales [[El Fueyu]], [[El Toralín]] y [[La Barda]] (toes elles, conceyalía y asociaciones, presidíes por miembros de la organización política [[Conceyu Xoven]] o venceyaes a la mesma), dellos coleutivos y empreses. Los grupos afines a la ideoloxía política de Conceyu Xoven caltienen que ''lleonés'' y ''asturianu'', anque pertenecientes al mesmu dominiu llingüísticu, han ser consideraos dos idiomes estremaos. * ''Llionés'' o ''asturllionés'': Ye la utilizada por una riestra de coleutivos y asociaciones culturales ensin fines políticos ([[Furmientu]], [[La Caleya (asociación)|La Caleya]], [[Facendera pola Llengua]] y [[El Teixu]]) y escritores (Eva González, Roberto González-Quevedo, Hector Xil, Xosepe Vega...) que faen usu de les normes ortográfiques de l'[[Academia de la Llingua Asturiana]], y que poro (ente otros recursos ortográficos) nun empleguen la [[Diéresis (signu)|diéresis]] p'amosar la [[dialefa]] nun [[diptongu]]. Esti grupu considera que tanto ''lleonés'', como ''asturianu'' o ''mirandés'' son denomaciones, qu'anque coles sos respeutives peculiaridaes dialeutales, faen referencia a una mesma llingua, llamada llingüísticamente ''asturlleonés''. * ''Lleonés'': Según el [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=30577 Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana] * ''Lleounés'', ''lliounés'', ''lleunés'' o ''lliunés'': Ye la forma utilizada por [https://www.elmundo.es/elmundo/2009/07/15/castillayleon/1247677998.html dellos medios de comunicación]. Ausente de criteriu llingüísticu, en munchos casos emplégase de forma peyorativa.</ref> (llamáu nes fales tradicionales como ''cabreirés'', ''senabrés'', ''paḷḷuezu''...) ye'l glotónimu emplegáu pa facer referencia al conxuntu de fales [[llingües romances|romances]] vernácules del [[dominiu llingüísticu astur]]<ref>Esti dominiu llingüísticu abargana [[Asturies]], [[Llión (Provincia)|Llión]], [[Zamora]] y [[Miranda l Douro]]. Anguaño queden tamién restos llingüísticos na toponimia y vocabulariu de [[Cantabria]], [[Salamanca]], [[Estremadura]] y [[Huelva]], por mor del enantu que tevo'l [[Reinu de Llión]] nel territoriu peninsular.</ref> nes provincies de [[Provincia de Lleón|Lleón]] y [[Provincia de Zamora|Zamora]]. Na provincia de [[Provincia de Salamanca|Salamanca]] namái quedaríen restos llingüísticos na toponimia y nel vocabulariu, ya qu'anguaño nun esistiríen falantes patrimoniales.<ref>Ana Seco Orosa. Determín de la llende llingüística ente'l gallegu y el llionés nes provincies de Llión y Zamora. Revista de filoloxía Románica, Vol. 18. Año 2001.</ref><ref>Alberto Bautista. Linguas en contauto na bisbarra do Bierzo: castelán, astur-leonés e galego.Ianua. Revista Philologica Romanica. Institutum Studiorum Romanicorum, Romania Minor.</ref> Estes fales pertenecen al '''bloque occidental''' del dominiu llingüísticu asturlleonés, qu'abargana tamién a los dialeutos del occidente [[asturianu]] y a la [[llingua mirandesa]]<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=3SIv2sF5jOM&feature=PlayList&p=0962C0F9291E5D41&index=2 ''Mirandês outra língua'', documental del Canal Historia (video)]</ref> de [[Miranda l Douro]] en [[Portugal]]. El lleonés carez de norma escrita regulada oficialmente. Delles asociaciones propunxeren un estándar propiu, estremáu de los yá esistentes nel dominiu llingüísticu (como l'aplicable n'Asturies, reguláu pola [[Academia de la Llingua Asturiana]], o l'[[Anstituto de la Lhéngua Mirandesa]], aplicable al mirandés de Miranda l Douro), en tanto qu'otres asociaciones y escritores proponen siguir les normes ortográfiques de l'Academia de la Llingua Asturiana. El términu '''lleonés''' tamién se viniera emplegando históricamente por ciertos autores pa referise a la totalidá del dominiu llingüísticu, que s'espurre dende [[Cantabria]] hasta [[Estremadura]] y que se conoz principalmente como [[Asturlleonés|dominiu llingüísticu asturlleonés]]. == Sociollingüística == === Lleonés/asturianu/mirandés === Nun esiste nengún atroxu definíu alrodiu de si dientro del [[Asturlleonés|dominiu llingüísticu asturlleonés]], los denomaos [[llionés|lleonés]], [[asturianu]] o [[mirandés]] pueden considerase estrictamente como [[llingua|llingües]] diferentes dientro del conceutu d'[[Ausbausprache]], si l'abstandschprache que les separta desixe que se xenere una esbilla d'[[Abstandsprache]], o bien si se puede equiparar dominiu llingüísticu con [[idioma]] en forma de [[Dachsprache]]. El casu del lleonés, por tanto, podría allugase dientro de lo que se conoz filolóxicamente como [[continuum dialeutal]] dientro de dominiu llingüísticu asturlleonés (dientro d'esti grupu, la evolución dende los tarabazos isoglóticos especialmente nel vocalismu y evolución de grupos cultos adícase una evolución dende'l mirandés, más averao al [[portugués]] haza'l lleonés, que caltién trazos compartíos col [[portugués]] y el [[castellanu]], haza l'asturianu, onde la evolución presenta mayores asemeyances col castellanu)<ref>Sobro'l castellán popular d'Asturies. Autores: Rodrigo Grossi Fernández. Revista de la Facultá de Filoloxía, ISSN 0570-7218, Tomu 13, 1963 , páxs. 311-335</ref> y del qu'alcontramos exemplos nes [[llingües xermániques]] nórdiques ([[noruegu]], [[suecu]] y [[danés]]).<ref>Syntactic change: toward a theory of historical syntax Escritu por Jan Terje Faarlund, 1990</ref> En Miranda l Douro, yá dende la Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa de 1999,<ref>[http://www.bragancanet.pt/sendim/scripts/ConvencaoMirandes.pdf Convención Ortográfica de la Llingua Mirandesa]</ref> si bien falen de 'zones lleoneses en Portugal', identifiquen al mirandés como un idioma que pesie pertenecer al mesmu dominiu llingüísticu asturlleonés la so grafía nun s'afaya a la ortografía del asturianu. Estes razones lleven a que los aspeutos sociollingüísticos seyan los que finalmente primen a la hora de catalogar dientro de los continuum les llingües individuales; tanto'l so grau de reconocencia política como'l so grau d'estandarización. * El [[Diccionariu de la Llingua Asturiana|DALLA]] refierse al ''lleonés'' como modalidá llingüística, y del mesmu xeitu despaladina'l ''mirandés'' como variedá llingüística asturlleonesa (que se fala en Miranda l Douro). === Recoñecencia política === * Solo'l mirandés gocia de reconocencia oficial nel conceyu de Miranda l Douro en virtú de la Llei nᵘ 7/99, de 29 de xineru de 1999 de la República Portuguesa (''Reconocencia oficial de derechos llingüísticos de la comunidá mirandesa''), mientres que nes Comunidaes Autónomes españoles de Castiella y Lleón y Asturies namái améntase a la llingua pa indicar que sedrá oxetu de proteición, usu y promoción, ensin qu'heba nenguna reconocencia d'oficialidá. * N'ochobre del añu 2005 les asociaciones culturales [[Facendera pola Llingua Llionesa|Facendera pola Llingua Lleonesa]], [[Furmientu]] y [[Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana]] emiten un comunicáu conxuntu nel que piden, atendiendo al alderique de la reforma estatutaria n'[[Asturies]] y en [[Castiella y Lleón]], responsabilidá a los representantes políticos p'algamar el máximu grau posible de proteición, estatus xurídicu y normalización del idioma. Nesi sen estes asociaciones atalanten que ye interesante l'emplegu d'un términu común pa referise al idioma que, en llinia cola realidá sociopolítica de [[Provincia de Lleón|Lleón]] y [[Zamora]], nun creye confusión énte les instituciones españoles y europees, y dexe nidio que se ta falando de la mesma llingua que la que s'amenta nel [[Estatutu d'Autonomía d'Asturies]].<ref>[http://www.furmientu.org/01Documentos/63%20El%20llumbreiru%203v3.pdf Comunicáu n'''EL Llumbreiru'' (Revista de l'asociación Furmientu)]</ref> * El lleonés cítase y la so proteición reconozse<ref>La [[Xunión del Pueblu Llionés]] plantegó demientres el procesu de reforma del Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón que'l lleonés fore declaráu llingua cooficial en Lleón, Zamora y Salamanca al traviés d'una enmienda que nun foi aprobada.[http://www.jcyl.es/scsiau/Satellite/up/ds/Presidencia/pdf/718/282/Enmiendas_Grupo_Mixto.pdf/_?asm=jcyl Enmiendes del Grupu Mistu al testu del propuestu d'Estatutu].</ref> nel [[Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón]] nel artículu 5ᵘ del Títulu Preliminar:<ref>[http://narros.congreso.es/constitucion/estatutos/estatutos.jsp?com=70&tipo=2&ini=1&fin=6&ini_sub=1&fin_sub=1 Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón, Art. 5/2.]</ref> {{cita|''El lleonés sedrá oxetu de proteición específica pela parte de les instituciones pol so particular valir dientro del padremuñu llingüísticu de la Comunidá. La so proteición, emplegu y promoción sedrán oxetu de regulación''.}} * En payares de 2008, l'asociación cultural zamorana ''Furmientu'' presentó énte'l Procurador del Común de Castiella y Lleón una quexa énte la Conseyería d'Educación y la Conseyería de Cultura y Turismu,<ref>[http://www.furmientu.org/01Documentos/99999992QuejaProcuradorComun.pdf Quexa al Procurador Común pela parte de Furmientu]</ref> solicitándo-y qu'instara a les avandiches conseyeríes a desarrollar y llevar a cabu los aspeutos recoyíos nel artículu estatutariu nᵘ 5.2.<ref>Art. 5.2 ''El lleonés sedrá oxetu de proteición específica pela parte de les instituciones pol so particular valir dientro del padremuñu llingüísticu de la Comunidá. La so proteición, usu y promoción sedrán oxetu de regulación''.</ref> Como consecuencia d'esa quexa en mayu de 2009 el Procurador del Común criticó al gobiernu autonómicu por nun fomentar el lleonés, pesie figurar nel propiu estatutu, y dio la razón a ''Furmientu'' unviando a l'alministración autonómica una resolución formal instando a "''...impulsar la correspondiente iniciativa llexislativa al traviés del pertinente proyeutu"''.<ref>[http://www.diariodeleon.com/noticias/noticia.asp?pkid=458283 Nodicia nel diariu de Lleón]</ref> === Organismos internacionales === El Llibru Bermeyu de la [[UNESCO]] sobro Idiomes en Perligru noma per separtao a lleonés y asturianu, indicando que'l mirandés ye una variedá de lleonés.<ref name="UNESCO">[http://www.helsinki.fi/~tasalmin/europe_report.html#Leonese UNESCO Red Book on Endangered Languages: Europe] (n'inglés).</ref> === Asociaciones llingüístiques internacionales === El [[SIL International|SIL]] da un códigu [[ISO 639]] ("ast") al asturlleonés, tamién denomáu asturianu, lleonés o bable.<ref>[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=ast ISO 639 en SIL]</ref> Nel so encartiche del asturianu, l'asociación [[Ethnologue]] identifica al lleonés como un dialeutu de dicha llingua.<ref>[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=AUB ''ASTURIAN: a language of Spain''], en www.ethnologue.com. Consultáu el 6/06/2009.</ref> Per otru llau, el [[mirandés]] tiene códigu propiu, "mwl". === Perceición de los falantes === Dellos estudios sociollingüísticos afirmen qu'un 82,6% de los asturianos cuiden que nun esiste asturianu más alló de les llendes de la comunidá autónoma asturiana<ref>II Estudiu Sociollingüísticu d'Asturies. Francisco José Llera Ramo y Pablo San Martín Antuña, 2002. ALLA. ISBN 84-8168-360-4.</ref> y un 72% de los lleoneses de la provincia de Lleón afirmen que lleonés y asturianu nun son la mesma llingua (namái un 8,1% dicíen que sí).<ref>II Estudiu Sociollingüísticu de Lleón (González Riaño y García Arias, 2008)</ref> Ello ye debío principalmente a qu'un 30% de la población lleonesa nun tien interiorizada la idea de que se trate d'un idioma nin que seya estremáu del castellanu.<ref>Entrevista a Xosé Antón González Riaño nel periódicu [[La Nueva España]] (16-02-2008).</ref> Per otra parte una cuarta parte de los lleoneses diz calletrar la fala tradicional y el 67,2% de los lleoneses amuésase favoratible a collaborar con Asturies en política llingüística. Cuasi'l 50% amuésase a favor de que la fala tradicional (seya yá denomada lleonés, arturlleonés, fala o bable) alquiera dafechu una reconocencia xurídica nel Estatutu d'Autonomía, énte un 42% que nun taría nada o poco d'alcuerdu. <center> {|{{tablaguapa}} style="text-align:center;widht=80% |+'''Númberu de falantes del lleonés según estremaos estudios'''<br /> |- ! style="background:#efefef;"| '''Estudiu sociollingüísticu''' ! style="background:#efefef;"| '''Nᵘ de falantes''' |- | ''II Estudiu sociollingüísticu de Lleón (Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa)'' de Xosé Antón González Riaño y Xosé Lluis García Arias. ! style="text-align:center" | 50.000 |- | Boletín de [[Facendera pola Llengua y la Cultura de las Comarcas Llionesas]] ! style="text-align:center" | 25.000 |- | ''Linguas en contauto na bisbarra do Bierzo: castelán, astur-leonés e galego'', de Alberto Bautista. ! style="text-align:center" | 2.500 a 4.000* |}*<small>Datos referíos namái a El Bierzo, Ribas de Sil, Furniella y La Cabreira.</small> </center> == Xeneral == La llingua caltiénse inda nel norte, sur y oeste de [[Llión|Lleón]] y nel oeste de [[Zamora]]. Nes [[arribes (xeografía)|arribes]] del Dueru y la [[Sierra de Gata]] (Salamanca) solo se caltién na toponimia y nel vocabulariu. Hai que notar que'l [[mirandés]] ye una llingua dialeutal propia pero que s'engloba munches vegaes nel lleonés, si bien anguaño ye la única modalidá oficial de tol dominiu. El lleonés preséntase como ún de los resultaos a los que llevó la evolución peculiar del [[llatín]] faláu na nuesa fastera. La so personalidá llinguística defínese por xuntar un refileru trazos peculiares que lu individualicen frente a les llingües vecines, el [[Galaicoportugués|gallego-portugués]] y el [[Idioma castellán|castellanu]]. Asina que como la presencia de resultaos idénticos colos del mirandés y l'asturianu dexa bien nidiu que ye parte d'un conxuntu llinguísticu definíu. Cuasi tolos falantes de lleonés son diglósicos. Pue calculase que'l númberu de falantes ye de 55.000 persones: 42.000 na provincia de Lleón ([[Sayambre]], [[Ḷḷaciana]], [[El Bierzu]], [[Cabreira]], [[Maragatería]], [[Argüeyos]], [[La Valdería]], [[Ribera l'Órbigu]], [[Páramo (Llión)|Páramo Lleonés]], [[Oumaña]], [[Ḷḷuna]], [[Altu Sil]] o [[La Cepeda]]; 8.000 en [[Senabria]] y [[Aliste]], y 3.000 en [[Sayagu]] y en [[Les Arribes]], 500 na [[Sierra de Gata]]. == Familia == Forma parte del grupu [[iberorrománicu]] dientro del subgrupu nomáu [[Dominiu llingüísticu asturllionés|asturlleonés]]. Esti ta compuestu por trés variedaes que se nomen llingues por delles razones historiques y culturales magar nun pue falase llingüísticamente de llingües estremaes: * [[Asturianu]] * [[Lleonés]] * [[Mirandés]] == Fonoloxía == (La trescripción faise d'alcuerdu coles normes del [[Alfabetu Fonéticu Internacional]]). === Vocales === El sistema vocálicu del lleonés estrema cinco fonemes, diferenciaos en trés graos d'abertura (mínima, media y máxima) y trés allugamientos (central, anterior y posterior). {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;" |----- | ||anteriores (palatales) || centrales ||posteriores (velares) |----- |vocales pechaes (apertura pequeña)||i||-||u |----- |vocales medies (apertura media) ||e||-||o |----- |vocales abiertes (apertura máxima) ||-||a||- |} === Consonantes === {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;" |----- | ||llabiales || dentales ||alveolares||palatales||velares |----- |oclusives xordes||p||t||-||t͡ʃ||k |----- |oclusives sonores||b||d||-||ʝ||g |----- |fricatives||f||θ||s||ʃ||- |----- |nasales||m||-||n||ɲ||- |----- |llaterales||-||-||l||ʎ||- |----- |vibrantes||-||-||ɾ / r||-||- |} == Dialeutos == [[Archivu:Linguistic map of asturian.svg|190px|left|]] Ente les variedaes rexonales del lleonés pueden señalase treés grandes dialeutos, l'oriental, el central y l'occidental. El postreru ye'l más espardíu (esceición: [[Sayambre]],[[Valdión]] y [[Valdeburon]]-Tierras de la Reina) y [[Zamora]]. El primeru ye faláu en [[Sayambre]], [[Valdeón]] y la [[Sierra de Gata]] ([[Salamanca]]). El dialeutu de [[Les Arribes]] y de [[Sayagu]] (reviranu-seyagués) ta a mediu camín ente occidental y oriental. El lleonés oriental tien un sodialeutu carauterizáu pol usu de la /h/, "hache aspirada". La /h/, "hache aspirada", sustitúi a la f- anicial en toles pallabres aú'l restu caltién f- (derivada, en cuasi tolos casos, del llatín) : fame / ḥambre ; fiyu / ḥiyu ; fabas / ḥabas ; fortiga / ḥortiga. El dialeutu occidental carauterízase pola diptongación decreciente ''ei'', ''ou'' (vega / veiga ; ferreru / ferreiru ; cosa / cousa ; oveya / ouveya). Nel casu del lleonés central, poseye los diptongos decrecientes ei/ou; amás tendría confusión ente los soníos f/c y güe/bue al entamu de pallabra: cesoria/fesoria y buerta/güerta, siendo polo demás como l'oriental pero ensin el rasgu típicu d'esti que ye l'aspiracion de la f llatina. == Historia == La tresformación del llatín al lleonés produzse d'una manera progresiva y imperceptible como asocede nel restu de les llingües, así que ye imposible datar con precisión cuando'l llatín ye lleonés. A partir d'[[Asturies]] estendióse hasta casi [[Andalucía]]. Na [[Edá Media]] considerábase que'l lleonés yera más refináu que'l castellanu, y por tanto preferible pa la lliteratura. Sicasí, el castellán foi moviéndolu dende bien ceo. ;Sieglu VIII Nel [[sieglu VIII]], la llingua de la Ilesia y l'alministración yera tan distinta de la falada que yá se puede pensar en dos sistemes distintos: el llatín y el romance. Asina, nel [[sieglu X]] tenemos un escritu en llingua romance, la [[Nodicia de Kesos]], na que'l romance d'esa dómina sustitúi al llatín nun actu rutinariu de compra-venta. Considérase a la llingua d'esti escritu como l'antoxana del asturlleonés. ;SiegluXII [[Archivu:Conventus_Asturum.jpg|thumb|250px|L'área del actual dominiu llingüísticu asturlleonés se circunscribe en gran midida a les llendes de lo que mientres los sieglos [[sieglu I e.C.|I e.C.]] y [[sieglu III|III d. C.]] foi la estensión del territoriu [[Ástures|ástur]]. L'aniciu d'esti nome tópase, supuestamente, nel ríu ''[[Astura]]'' ([[Esla]]). Por él, los sos riberanos foron llamaos [[ástures]] y esti xentiliciu foi estendíu a tolos habitantes d'esi territoriu, que la so capital, por efeutu de la [[Romanización (aculturación)|romanización]], foi llamada [[Asturica Augusta]] ([[Astorga]]) polos [[romanos]]. El territoriu foi llamáu dacuando [[Asturia]] (esistiendo una [[ástures cismontanos|Asturia cismontana]] y una [[ástures transmontanos|Asturia tresmontana)]].<ref>{{cita llibru| apellíos = Santos| nome = Juan| editorial = Universidá del País Vascu| títulu = Comunidaes indíxenes y alministración romana nel Noroeste hispánicu| añu = 1985| día = ISBN 978-84-7585-019-1}}</ref> Nel [[sieglu VIII]] esti enclave convirtióse nel xerme del ''Asturorum Regnum'' ([[Reinu d'Asturies]]), darréu llamáu [[Reinu de Lleón]] ([[sieglu X]]). De resultes d'estos cambeos históricos el [[llatín]] faláu polos ástures evolucionó escontra una [[llingua romance]] propia.]] [[Archivu:Linguistic map Southwestern Europe-II.gif |thumb|250px|La [[reconquista]] facilitó que la llingua romance lleonesa s'espandiera pelos nuevos territorios del Reinu lleonés, configurando asina un nuevu dominiu llingüísticu que progresivamente foi amenorgando y venciendo terrén a la [[llingua castellana]].<ref>{{cita web|url = http://www.asturies.com/asturianu/pidal.htm|títulu = Mapa del dominiu llingüísticu asturlleonés nel sieglu XIX| fechaaccesu = 2 de febreru | añoacceso = 2010 | idioma = español | autor = [[Ramón Menéndez Pidal]]}}</ref>]][[Archivu:Romance 20c en.png|thumb|250px|Mapa de les llingües romances n'[[Europa]] nel [[sieglu XX]].<ref>{{cita llibru| autor = Koryakov, Yuri B.| títulu = Atlas of Romance languages| añu = 2001| editorial = Institute of Linguistics. Russian Academy of Sciences}}</ref>]]La llingua emplegada na escritura de tou tipu d'actos va ser progresivamente l'asturlleonés nel territoriu del [[Reinu de Lleón]].<ref name = IMP/> Ye poro, una llingua que ye emplegada a nivel alministrativu, públicu y priváu: testamentos, cartes de venta, too nesti periodu ta redactáu en romance asturlleonés. Inclusive redáctense escritos llegales como pue ser el Fueru Xulgu y los fueros concedíos a estremaes ciudaes como Avilés, Uviéu, Lleón, Zamora o Salamanca. Nesti periodu percíbese un acercamientu escontra'l consiguimientu d'una homoxeneización llingüística que pudiera tener un usu cancillerescu. De la mesma, nesti periodu la [[lliteratura]] en lleonés fai presencia con obres como'l [[Llibru de Alexandre]] o la [[Disputa d'Elena y María]].<ref name = PIDAL>{{cita llibru |apellíos=Menéndez Pidal |nome=Ramón |autor= |enllaceautor= |apellíos2= |nome2= |editor= |otros= |títulu=El Dialeutu Lleonés |url= |formatu= |fechaaccesu= |añoacceso= |mesacceso= |edición= |volume= |fecha=1906|añu= |mes= |editorial= |allugamientu=Madrid |idioma= |isbn= |día= |páxines= |capítulu= |urlcapítulo= |cita= }}</ref> ;Sieglu XIV Incluyíos yá los territorios lleoneses baxo la órbita castellana, y nel tiempu nel que se podríen dar les circunstancies afechisques pa un desenvolvimientu como llingua de prestixu y cultura, el castellán va sustituyir al lleonés nestos ámbitos, al igual que na vecina Galicia, retardándolu al usu oral, como pasara enantes col llatín. Arriendes d'ello, va haber un distanciamientu importante ente la llingua falada y la llingua escrita, el castellán. ;Sieglu XV Desde esti sieglu hasta'l [[sieglu XVIII]] puede falase d'esti periodu como'l de los sieglos escuros, onde al igual que n'otres zones de la [[península Ibérica]] y d'[[Europa]], les llingües de los estaos resultantes, nun procesu de centralización, van marxinar a les del restu d'esos territorios, quitando homoxeneización llingüística y cultural que pon en peligru la esistencia de delles llingües y lleva a la fragmentación dialeutal d'éstes. ;Sieglu XVI Na [[Edá Moderna]] la producción en lleonés céntrase nel campu lliterariu onde autores como [[Juan del Enzina]], [[Lucas Fernández]] o [[Bartolomé de Torres Naharro|Torres Naharro]] publiquen obres utilizando'l lleonés, especialmente les centraes nes églogues.<ref>{{cita web|url = http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1219513&orde=43923&info=link|títulu = Elementos lleoneses na llingua del teatru pastoril de los sieglos XV y XVI| fechaaccesu = 23 de febreru | añoacceso = 2010 | idioma = español | autor =López Morales, Humberto}}</ref> ;Sieglu XVIII Col movimientu de la [[ilustración]] adícase un impulsu pol recobramientu de les llingües (dialeutos na terminoloxía de la dómina), con [[Xovellanos]] proponiendo la creación d'una Academia, una gramática y un diccionariu del ''bable'', nome aplicáu tamién al asturlleonés. Igualmente hai una actividá lliteraria que fai presentir la posibilidá d'una continuidá de la lliteratura asturlleonesa dende la Edá Media. Otru autor destacáu ye'l salamanquín [[Diego de Torres Villarroel|Torres Villarroel]]. ;Sieglu XIX Ye nesti momentu col [[Romanticismu]], al igual qu'en toa Europa, cuando les llingües cobren un emburrie na lliteratura y na cultura d'entós. Nel dominiu llingüísticu asturlleonés síguese tamién esti camín. En Miranda tradúcense los Evanxelios, como en Lleón onde podemos añedir la esistencia de poesía de calter menor. Ye n'Asturies onde repón más fuercia, sobremanera por mor de la presencia de la universidá. Asina habrá propuestes de gramática, diccionarios y una bultable lliteratura con autores como [[José Caveda y Nava]] o [[Juan María Acebal]]. ;Sieglu XX A principios de sieglu sigue esti periodu de recobramientu con un averamientu a los modelos estéticos de la dómina, con xente como [[José García Peláez]] (''Pepín de Pría'') y sobremanera'l [[Fernán Coronas|Padre Galo Fernández]] (''Fernán Coronas''), autor d'una poesía en tonu señardosu na qu'encara la realidá llingüística d'Asturies, Lleón, Zamora y Miranda como base pal accesu a una llingua de prestixu. Cola [[Guerra Civil Española]] y el periodu posterior de la [[dictadura franquista]], esti proyeutu detiénse y cai nel escaezu. Nos [[años 1970|años 70]] vuelve retomase'l proyeutu y cuaya na creación de l'Academia de la Llingua, organismu oficial, nuna medría lliteraria y nuna demanda social pola llingua, que contribúi a la presencia de la mesma na escuela asturiana y mirandesa, al par d'un pidimientu ampliu pola oficialidá de la mesma (yá algamada nel casu mirandés). Namái quedaría incluyir a Lleón y Zamora nesi procesu normalizador que concierne a tol dominiu.[[Eva González Fernández]], nacida en [[Palacios del Sil]], ye la escritora más importante en llingua lleonesa d'esti periodu. La so escritura surde dafechu de la tradición oral, siguiendo inclusive la so métrica, estilu y mesmu ritmu. El so fíu [[Roberto González-Quevedo]], miembru de l'Academia de la Llingua Asturiana, sigue col llabor de dignificación y espardimientu del lleonés entamada pola so ma. Frutu d'estremaes iniciatives coleutives, y socesora d'estremaes aportaciones personales realizaes na década de los ochenta, en [[1994]] naz en [[Lleón (España)|Lleón]] ''Facendera pola Llengua'', coleutivu que defende un nuevu papel pal asturlleonés. Dende la so creación entama cursos, alderiques y tou tipu d'actividaes conducentes a enllenar los grandes valeros d'información que tien la sociedá lleonesa y zamorana. El so envís ye averar la realidá de la llingua asturlleonesa, la so hestoria, la so lliteratura y la so situación. ;Sieglu XXI Florecimientu de la lliteratura lleonesa. Roberto González-Quevedo conviértese nel escritor más reconocíu y prolíficu en llingua lleonesa. Tres él surde una nueva xeneración d'escritores, apadrinaos na so mayoría pol escritor y editor [[Xosepe Vega|Xosepe Vega Rodríguez]] y el proyeutu editorial de ''Llibros Filandón'',<ref>{{cita web|url = http://www.librosfilandon.com/494/index.html|títulu = Editorial Llibros Filandón| fechaaccesu = 18 de payares | añoacceso = 2009 | idioma = español}}</ref> que pretende sirvir d'encontu de desenvolvimientu a la lliteratura y la creación d'autores lleoneses, pero n'especial a la espresión creativa nes fales tradicionales d'esa rexón. == Situación anguaño == La realidá llingüística del País Lleonés ye de desconocencia dafechu non solo fuera d'él, sinón tamién ente los propios lleoneses. El fechu de que'l lleonés nun tea reconocíu por nenguna llexislación, pon-y torgues a esta conocencia. A esto xúnese que les alministraciones competentes nel enseñu nun tán sensibilizaes col estremu peligru que cuerre esta llingua de desapaecer. Anque ye la llingua histórica, ye dicir la qu'esistió y desendolcó nel procesu históricu de conformación de Lleón y dempués na evolución del enxeme hispánicu. Darréu que hasta'l sieglu XIV nun llega'l castellnu a tar presente na alministración del reinu, dalgo que pa ser normal tardaría sieglos n'algamar tola rexón, el lleonés yera obviamente la llingua común y materna nos habitantes del reinu. Anguaño, el lleonés presenta una situación diglósica que nun cambió nos últimos sieglos pero qu'agora se torna más peligrosa pensando en que la edá media de los falantes ye enforma alta y el númberu ye de 95.000 (nes cifres más optimistes) y enforma espardíu xeográficamente. === Situación llegal === Anguaño la única llexislación que reconoz al lleonés, anque d'abonda importancia, ye la reforma del estatutu de Castiella y Lleón que diz nel so artítulu 5ᵘ del Títulu Preliminar: «el lleonés sedrá oxetu de proteición específica por parte de les instituciones pol so particular valir dientro'l patrimoniu llinguísticu de la Comunidá. La so proteición, usu y promoción sedrán oxetu de regulación». Asinamesmo, dende l'1 de xineru de 2009, el conceyu de Lleón espubliza tola so documentación de forma billingüe darreú qu'apaecerá tanto en castellanu como en lleonés. <ref>[http://www.diariodeleon.es/noticias/noticia.asp?pkid=425540]</ref> === Enseñu === Nun esiste nin obligatoriedá nin optatividá nel enseñu públicu o priváu regláu d'esta llingua, nin tan siquier esiste nenguna presencia como asignatura de llibre eleición curricular o como materia estraescolar nos colexos, institutos o universidaes del país. Sicasí, hai dellos conceyos y entidades privaes que ponen clases de lleonés per tol territoriu, principalmente en Lleón pero tamién na ciudá de Zamora, Salamanca, Mansiella, Coyanza o La Bañeza; anque d'un xeitu voluntariu y empobináu p'adultos. Dende'l cursu 2008/09 ye asignatura estraescolar en tolos colexos del conceyu de Lleón, teniendo amás una granible aceptación por parte los escolinos. Pa ver l'actualidá de los cursos que se faen güei dir a enllaces == Normativización == Dientro les propuestes toes tienen dellos puntos en común, ente los que destaquen: * plural femenín en -as. * diptongos decrecientes ei/ou (cousa y penséi). * caltenimientu d'una -e final nos infinitivos verbales (non siempres) cantare, bebere, dire. * preferencia de ch- nel grupu consonánticu llatín pl- frente a ll- (non siempres); chuvia/lluvia. * caltenimientu d'e y o tóniques énte i/u (perru). * posesivos mieu/mía, tou/túa, sou/súa y plurales regulares, acompañaos del artículu. * conxunción y y non ya. Anque l'ámbitu de trabayu de l'[[Academia de la Llingua Asturiana]] nun cubre tolo lleonés, lo cierto ye que davezu los falantes acuden a la gramática del asturianu o a los trabayos d'esta institución a la hora de desendolcar proyeutos o cuandu tienen d'escribir na llingua y se-yos presenta dalguna controversia. == Ver tamién == * [[Documentu de Kesos]] * [[Hestoria de la Llingua Lleonesa]] * [[:Categoría:Dialeutos de la Llingua Lleonesa|Dialeutos del lleonés]] * [[Poemes Lleoneses]] * [[Toponimia lleonesa]] Véase [[wikibooks:ast:Cursu de llionés|Cursu de lleonés]] en [[Wikillibros]] (''proyeutu zarráu''). == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * Asociaciones pola llingua ** [http://www.webcitation.org/query?id=1256578923440085&url=www.geocities.com/Athens/Forum/2433/ Facendera Pola Llingua] ** [http://www.lacaleya.org/ La Caleya, Astorga.] ** [http://www.furmientu.org/ Furmientu, Zamora.] ** [http://www.faceira.org/ Faceira, Lleón.] ** [http://www.elteixu.org/ El Teixu, Astorga.] {{Llingües romances}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:llingua llionesa]] 0kpvixv7fgn6016gmognnvttiu2ywk5 0 6796 3710402 3625331 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20201125184320}} {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Bustantigo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Llenda al norte col conceyu de [[Villayón]], al este col de [[Tinéu]] y al sur cola parroquia de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]]. Nos sos 15,14 km²{{SADEI}} habiten un total de {{persones|unidá=persones}}. == Xeografía == === Llocalidaes === {{llista de sitios|1256|Bustantigo (parroquia)|Bustantigo|A Folgueiriza|El Plantao}} === Sitios === {{llista de columnes|4| }} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] errjbsex93ivmpm1u1jwz7afbjjs4bb 3710478 3710402 2022-08-22T07:03:33Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20201125184320}} {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Bustantigo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. Llenda al norte col conceyu de [[Villayón]], al este col de [[Tinéu]] y al sur cola parroquia de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]]. Nos sos 15,14 km²{{SADEI}} habiten un total de {{persones|unidá=persones}}. == Xeografía == === Llocalidaes === {{llista de sitios|1256|Bustantigo (parroquia)|Bustantigo|A Folgueiriza|El Plantao}} === Sitios === {{llista de columnes|4| }} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 9qtlw34nxre18ifk6d4p13x0kh5phaj 0 7169 3710412 3625333 2022-08-21T14:55:30Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} [[Image:Berducedo,_Asturias.jpg|thumb|300px|Berducedo ye una parroquia del conceyu de'Ayande]] '''Berducedo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Llenda al norte coles parroquies de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]] y [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]], al oeste de nuevo con Santo Miyao, al este con [[Llago (parroquia)|Llago]] y al sur con [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] y el conceyu de [[Grandas de Salime]]. Nos sos 26,63 km²{{DGA}} habiten un total de {{persones|unidá=persones}}. == Xeografía == === Llocalidaes === {{llista de sitios|256|Berducedo (parroquia)|Berducedo|As Cabanas (Berducedo)|Castello (Berducedo)|El Castro (Berducedo)|Corondeño|A Figueiría|A Grandeira|Teixedo (Berducedo)|Trapa (Berducedo)|Tresdopico|Valdedo (Berducedo)}} === Sitios === == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Berducedo}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] k9awghd0ltvqotzcvglknsm7kq022ym 3710476 3710412 2022-08-22T07:03:19Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} [[Image:Berducedo,_Asturias.jpg|thumb|300px|Berducedo ye una parroquia del conceyu de'Ayande]] '''Berducedo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. Llenda al norte coles parroquies de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]] y [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]], al oeste de nuevo con Santo Miyao, al este con [[Llago (parroquia)|Llago]] y al sur con [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] y el conceyu de [[Grandas de Salime]]. Nos sos 26,63 km²{{DGA}} habiten un total de {{persones|unidá=persones}}. == Xeografía == === Llocalidaes === {{llista de sitios|256|Berducedo (parroquia)|Berducedo|As Cabanas (Berducedo)|Castello (Berducedo)|El Castro (Berducedo)|Corondeño|A Figueiría|A Grandeira|Teixedo (Berducedo)|Trapa (Berducedo)|Tresdopico|Valdedo (Berducedo)}} === Sitios === == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Berducedo}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] gpxa9qivxdx3yo3j131jx4jm588gjth 0 7170 3710410 2803728 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Llago''' (''Lago'' n'[[español]]) ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 33,91 km² habiten un total de 26 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'Armenande, Carcedo, Castaedo, Montefurao, San Pedro, El Villar, Villardexusto y el propio Llago. Nel llugar de Llago habiten 5 persones. Ta asitiáu a 885 metros d'altitú, na fastera derecha del Pico Llago, mirando al valle del ríu d'Or, a unos 20 kilómetos de la capital del conceyu, [[La Puela]]. La so ilesia parroquial ye d'una sola nave, con cabecera cuadrada y capiella llateral. Tien una espadaña del [[sieglu XVIII]] y una campana del [[sieglu XVI|XVI]]. Como ye habitual en munches de les ilesies de la zona, a la vera d'ella hai un [[Texu de Llago|texu]], árbol sagráu pa los [[celtes]]. Esti tien unes dimensiones espectaculares, de 9 metros d'altor y 5,5 metros de diámetru, y ta catalogáu como [[Monumentu Natural]]. == Pueblos == * [[Armenande]] * [[Carcedo]] * [[Castaedo (Llago)|Castaedo]] * [[Llago]] * [[Montefurao]] * [[San Pedro (Llago)|San Pedro]] * [[El Villar]] * [[Villardexusto]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 1jmkms4z56sfbzko0spufp6gdy27c3n 3710496 3710410 2022-08-22T07:05:33Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Llago''' (''Lago'' n'[[español]]) ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 33,91 km² habiten un total de 26 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'Armenande, Carcedo, Castaedo, Montefurao, San Pedro, El Villar, Villardexusto y el propio Llago. Nel llugar de Llago habiten 5 persones. Ta asitiáu a 885 metros d'altitú, na fastera derecha del Pico Llago, mirando al valle del ríu d'Or, a unos 20 kilómetos de la capital del conceyu, [[La Puela]]. La so ilesia parroquial ye d'una sola nave, con cabecera cuadrada y capiella llateral. Tien una espadaña del [[sieglu XVIII]] y una campana del [[sieglu XVI|XVI]]. Como ye habitual en munches de les ilesies de la zona, a la vera d'ella hai un [[Texu de Llago|texu]], árbol sagráu pa los [[celtes]]. Esti tien unes dimensiones espectaculares, de 9 metros d'altor y 5,5 metros de diámetru, y ta catalogáu como [[Monumentu Natural]]. == Pueblos == * [[Armenande]] * [[Carcedo]] * [[Castaedo (Llago)|Castaedo]] * [[Llago]] * [[Montefurao]] * [[San Pedro (Llago)|San Pedro]] * [[El Villar]] * [[Villardexusto]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 8rauk5by2pb1ufntlubwms73f4ovkyi 0 7175 3710401 2802608 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu |}} '''Ḷḷomes''' ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 6,76 km² habiten un total de 105 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de Carcéu, L'Outeiru, Taraé y el propiu Ḷḷomes. El llugar de Ḷḷomes ta a 420 metros d'altitú, na marxe esquierda del ríu Arganza, a unos 11 quilómetros de [[La Puela]], la capital del conceyu. Habiten nél 21 persones. La so ilesia parroquial, dedicada a Santiagu, ye del [[sieglu XV]]. Tien una sola nave, con espadaña de dos arcos y un pórticu llateral. ==Pueblos== *[[Carcéu (Ḷḷomes)|Carcéu]] *[[Ḷḷomes]] *[[L'Outeiru]] *[[Taraé]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande|Llomes]] 573as7pj9ggc9t0snfq5xzysd9d80tc 3710526 3710401 2022-08-22T07:08:50Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu |}} '''Ḷḷomes''' ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 6,76 km² habiten un total de 105 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de Carcéu, L'Outeiru, Taraé y el propiu Ḷḷomes. El llugar de Ḷḷomes ta a 420 metros d'altitú, na marxe esquierda del ríu Arganza, a unos 11 quilómetros de [[La Puela]], la capital del conceyu. Habiten nél 21 persones. La so ilesia parroquial, dedicada a Santiagu, ye del [[sieglu XV]]. Tien una sola nave, con espadaña de dos arcos y un pórticu llateral. ==Pueblos== *[[Carcéu (Ḷḷomes)|Carcéu]] *[[Ḷḷomes]] *[[L'Outeiru]] *[[Taraé]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande|Llomes]] hx2gtip9ms8q83xb7yt74tuwrcnhtzw 0 7180 3710400 2802606 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Paraxes'''{{toponimia|Ayande}} ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 2,62 km² habiten un total de 48 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Argancinas]] y [[Paraxes]]. El llugar de Paraxes ta a 540 metros d'altitú, na marxe derecha del [[ríu Arganza]], a unos 15 quilómetros de [[La Puela]], la capital del conceyu. Habiten nél 22 persones. La so ilesia parroquial, probablemente del [[sieglu XV]], tien nave única y cabecera cuadrada. Lo que más rescampla d'ella ye la espadaña de sillería con doble arcada de mediu puntu. == Pueblos == *[[Argancinas]] *[[Paraxes]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} {{entamu}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 63rw06ju1qvkja2uabm0fmm3cacmu6o 3710500 3710400 2022-08-22T07:05:58Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Paraxes'''{{toponimia|Ayande}} ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 2,62 km² habiten un total de 48 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Argancinas]] y [[Paraxes]]. El llugar de Paraxes ta a 540 metros d'altitú, na marxe derecha del [[ríu Arganza]], a unos 15 quilómetros de [[La Puela]], la capital del conceyu. Habiten nél 22 persones. La so ilesia parroquial, probablemente del [[sieglu XV]], tien nave única y cabecera cuadrada. Lo que más rescampla d'ella ye la espadaña de sillería con doble arcada de mediu puntu. == Pueblos == *[[Argancinas]] *[[Paraxes]] == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} {{entamu}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 5sf8a48embosxnvtq8rx8rxtaun7g4a 0 7181 3710408 3625323 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu |}} '''Santa Colomba''' ye una de les 17 parroquies del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. ==Situación y comunicaciones== La parroquia de '''Santa Colomba''' asítiase na fastera Norte del conceyu. Llenda col conceyu de [[Vaillayón]] y la parroquia de [[Bustantigo (parroquia)|Bustantigo]] al norte, col conceyu [[Tinéu]] al noreste, cola parroquia de [[La Puela]] al sureste, coles de [[Llago]] y [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] al sur, cola parroquia de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] al suroeste y col conceyu d'[[Eilao]] al este. La distancia media con [[La Puela]], capital del conceyu, ye d'unos 21,75 km (siendo los nucleos más averos les caseríes d'[[A Pontenova]] y d'[[El Rebollu|El Rebollo]], a 17,5 km, y el más llonxanu el llugar d'[[Is]] a 26 km). Pue llegase a '''Santa Colomba''' dende [[La Puela]] siguiendo la carreteres AS-14 y desviándose pela AS-364, qu'atraviesa los puertos La Marta y L'Estroitín. El códigu postal ye 33888. ==Territoriu y población== Tien una estensión de 43,80 km². En [[2012]] vivíen nella 58 persones, 31 homes y 27 muyeres. <ref>[http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos SADEI]</ref> Les entidaes de población de la parroquia son les siguientes: {| {{tablaguapa}} |- ! ENTIDÁ !! CATEGORÍA !! POBLACIÓN (2011) |- | [[A Pontenova (Santa Colomba)|A Pontenova]] || Casería || 6 |- | [[A Porqueira (Santa Colomba)|A Porqueira]] || Casería || Despobláu |- | [[Arbiales]] || Casería || Despobláu |- | [[Bendón]] || Casería || 5 |- | [[Bustel]] || Casería || 3 |- | [[Cabral]] || Casería || 5 |- | [[El Caleyo (Santa Colomba)|El Caleyo]] || Casería || 6 |- | [[El Rebollu]] || Casería || 3 |- | [[El Sellón]] || Casería || Despobláu |- | [[Is]] || Llugar || 4 |- | [[Llaeces]] || Aldega || 4 |- | [[Meres (Santa Colomba)|Meres]] || Casería || 1 |- | [[Monón]] || Casería || 8 |- | [[Murellos]] || Casería || 7 |- | [[Penouta (Santa Colomba)|Penouta]] || Casería || 3 |- | [[Santa Colomba (Ayande)|Santa Colomba]] || Casería || 3 |- | [[Cabral|Valdegallía]] || Barriu || Despobláu |- | [[Valladosa]] || Casería || Despobláu |} Tamién s'alcuentres estos llugares, dependientes de les aldegues y caseríes de la parroquia: *[[Braña d'Is]] *[[Braña Cabral]] *[[Braña Campel]] ==Topónimu== De [[Xosé Lluis García Arias]] alcontramos, al falar de los nomes de santos: :"SANCTAM COLUMBAM: '''Santa Colomba''' ('''An''', Cs), na llinia con Galicia Santa Comba (Ib), por pérdida de la -L-.<ref>Xose Lluis García Arias, "Toponimia Asturiana"[http://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=306&pallabra=colomba]</ref> ==Sitios d'interés== *[[Texu de Santa Colomba]] *[[Ilesia parroquial de Santa Colomba]] == Ver tamién == *{{otros sitios|Santa Colomba}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 1l11btzph7s72e2zot4uv6bwvj9q1om 3710513 3710408 2022-08-22T07:07:21Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu |}} '''Santa Colomba''' ye una de les 17 parroquies del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. ==Situación y comunicaciones== La parroquia de '''Santa Colomba''' asítiase na fastera Norte del conceyu. Llenda col conceyu de [[Vaillayón]] y la parroquia de [[Bustantigo (parroquia)|Bustantigo]] al norte, col conceyu [[Tinéu]] al noreste, cola parroquia de [[La Puela]] al sureste, coles de [[Llago]] y [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] al sur, cola parroquia de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] al suroeste y col conceyu d'[[Eilao]] al este. La distancia media con [[La Puela]], capital del conceyu, ye d'unos 21,75 km (siendo los nucleos más averos les caseríes d'[[A Pontenova]] y d'[[El Rebollu|El Rebollo]], a 17,5 km, y el más llonxanu el llugar d'[[Is]] a 26 km). Pue llegase a '''Santa Colomba''' dende [[La Puela]] siguiendo la carreteres AS-14 y desviándose pela AS-364, qu'atraviesa los puertos La Marta y L'Estroitín. El códigu postal ye 33888. ==Territoriu y población== Tien una estensión de 43,80 km². En [[2012]] vivíen nella 58 persones, 31 homes y 27 muyeres. <ref>[http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos SADEI]</ref> Les entidaes de población de la parroquia son les siguientes: {| {{tablaguapa}} |- ! ENTIDÁ !! CATEGORÍA !! POBLACIÓN (2011) |- | [[A Pontenova (Santa Colomba)|A Pontenova]] || Casería || 6 |- | [[A Porqueira (Santa Colomba)|A Porqueira]] || Casería || Despobláu |- | [[Arbiales]] || Casería || Despobláu |- | [[Bendón]] || Casería || 5 |- | [[Bustel]] || Casería || 3 |- | [[Cabral]] || Casería || 5 |- | [[El Caleyo (Santa Colomba)|El Caleyo]] || Casería || 6 |- | [[El Rebollu]] || Casería || 3 |- | [[El Sellón]] || Casería || Despobláu |- | [[Is]] || Llugar || 4 |- | [[Llaeces]] || Aldega || 4 |- | [[Meres (Santa Colomba)|Meres]] || Casería || 1 |- | [[Monón]] || Casería || 8 |- | [[Murellos]] || Casería || 7 |- | [[Penouta (Santa Colomba)|Penouta]] || Casería || 3 |- | [[Santa Colomba (Ayande)|Santa Colomba]] || Casería || 3 |- | [[Cabral|Valdegallía]] || Barriu || Despobláu |- | [[Valladosa]] || Casería || Despobláu |} Tamién s'alcuentres estos llugares, dependientes de les aldegues y caseríes de la parroquia: *[[Braña d'Is]] *[[Braña Cabral]] *[[Braña Campel]] ==Topónimu== De [[Xosé Lluis García Arias]] alcontramos, al falar de los nomes de santos: :"SANCTAM COLUMBAM: '''Santa Colomba''' ('''An''', Cs), na llinia con Galicia Santa Comba (Ib), por pérdida de la -L-.<ref>Xose Lluis García Arias, "Toponimia Asturiana"[http://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=306&pallabra=colomba]</ref> ==Sitios d'interés== *[[Texu de Santa Colomba]] *[[Ilesia parroquial de Santa Colomba]] == Ver tamién == *{{otros sitios|Santa Colomba}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] bzr7e9apl676p2900n30hx1gpjgkmjx 0 7185 3710409 2845544 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu = Tinéu }} '''Santo Miyao''' (''San Emiliano'' n'[[español]]) ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 25,34 km² habiten un total de 63 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Bevaraso]], [[Boxo]], [[Busllavín]], [[Ema]], [[Freisnedo]], [[Murias (Ayande)|Murias]], [[A Quintá]], [[Vallías]], [[Villadecabo]] y el propio Santo Miyao. El llugar de Santo Miyao alcuéntrase a 320 metros d'altitú, na vertiente oeste d'El Pico Vallongo. Ta a unos 37 km de [[La Puela]] y nél habiten 20 persones. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] d9wgfe00ywk4lgw1et6e0k6drdtorpk 3710514 3710409 2022-08-22T07:07:28Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu = Tinéu }} '''Santo Miyao''' (''San Emiliano'' n'[[español]]) ye un llugar y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 25,34 km² habiten un total de 63 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Bevaraso]], [[Boxo]], [[Busllavín]], [[Ema]], [[Freisnedo]], [[Murias (Ayande)|Murias]], [[A Quintá]], [[Vallías]], [[Villadecabo]] y el propio Santo Miyao. El llugar de Santo Miyao alcuéntrase a 320 metros d'altitú, na vertiente oeste d'El Pico Vallongo. Ta a unos 37 km de [[La Puela]] y nél habiten 20 persones. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 5q4z6pbyi53wcm2w6ae86a4ifwg97go 0 7187 3710404 3625254 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{otrosusos|Samartín}} {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Samartín''' (''San Martín del Valledor'' n'[[español]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 54,4&nbsp;km² habiten un total de 83 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Aguanes]], [[Busvidal]], [[A Cova (Samartín)|A Cova]], [[Cornolyo]], [[El Enxertal]], [[A Furada]], [[Paradas (Samartín)|Paradas]], [[El Provo]], [[Robredo]], [[Rubieiro]], [[Salcedo (Samartín)|Salcedo]], [[Tremao]], [[Vilasonte]] y el propio Samartín. L'aldea de Samartín alcuéntrase a 480 metros d'altitú, na fastera oriental del cordal de Berducedo. Ta a unos 31&nbsp;km de [[La Puela]] y nella habiten 6 persones. ==Ver tamién== *[[Conxuntu Torre del Valledor]] *{{otros sitios|Samartín}} == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 0tnrsrvcqs91dq8xzdc7dxjdmklbp3o 3710508 3710404 2022-08-22T07:06:49Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{otrosusos|Samartín}} {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Samartín''' (''San Martín del Valledor'' n'[[español]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 54,4&nbsp;km² habiten un total de 83 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Aguanes]], [[Busvidal]], [[A Cova (Samartín)|A Cova]], [[Cornolyo]], [[El Enxertal]], [[A Furada]], [[Paradas (Samartín)|Paradas]], [[El Provo]], [[Robredo]], [[Rubieiro]], [[Salcedo (Samartín)|Salcedo]], [[Tremao]], [[Vilasonte]] y el propio Samartín. L'aldea de Samartín alcuéntrase a 480 metros d'altitú, na fastera oriental del cordal de Berducedo. Ta a unos 31&nbsp;km de [[La Puela]] y nella habiten 6 persones. ==Ver tamién== *[[Conxuntu Torre del Valledor]] *{{otros sitios|Samartín}} == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 5b1b26kcnbp5oz6a5uytqdpxsvbkr74 0 7188 3710407 3625297 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''San Salvador''' ye una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Llenda al norte cola parroquia de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]], al este con [[Cangas del Narcea]], al sur con [[Ibias]] y Cangas del Narcea de nuevu y al oeste con [[Negueira de Muñiz]] na [[provincia de Lugo]]. Nos sos 39,46 km² habiten un total de 69 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Barras]], [[Bustarel]], [[Colada]], [[Fonteta]], San Salvador, [[Trabaces]], [[Vilalaín]] y [[Vilanova (Ayande)|Vilanova]]. == Ver tamién == *{{otros sitios|San Salvador (dixebra)}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} *{{es}} [http://www.sansalvadordelvalledor.com Páxina sobre'l pueblu de San Salvador] {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] fr3zllju7fbtv1xwc4gi8i4xg977fmy 3710511 3710407 2022-08-22T07:07:08Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''San Salvador''' ye una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Llenda al norte cola parroquia de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]], al este con [[Cangas del Narcea]], al sur con [[Ibias]] y Cangas del Narcea de nuevu y al oeste con [[Negueira de Muñiz]] na [[provincia de Lugo]]. Nos sos 39,46 km² habiten un total de 69 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Barras]], [[Bustarel]], [[Colada]], [[Fonteta]], San Salvador, [[Trabaces]], [[Vilalaín]] y [[Vilanova (Ayande)|Vilanova]]. == Ver tamién == *{{otros sitios|San Salvador (dixebra)}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} *{{es}} [http://www.sansalvadordelvalledor.com Páxina sobre'l pueblu de San Salvador] {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] bm48os9ikeg4dhc7v04gahz1g9jwyrh 0 7202 3710405 2799479 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu | población = 79 | superficie = 3.94 | códigu = 33889 |}} '''Viḷḷabaser''' (''Villavaser'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 3,94 km² habiten un total de 79 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Figueras]], [[Piniella]], [[Riovena]] y Viḷḷabaser. L'aldea de Viḷḷabaser ta a 540 metros d'altitú, na marxe izquierda del [[ríu Nisón]], na lladera del picu La Resera. Alcuéntrase a unos 5,5 km de [[La Puela]] y tien una población de 33 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 4or8ebryydpu2w1rpjq7tbx3yn3g2qi 3710519 3710405 2022-08-22T07:08:01Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu | población = 79 | superficie = 3.94 | códigu = 33889 |}} '''Viḷḷabaser''' (''Villavaser'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 3,94 km² habiten un total de 79 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Figueras]], [[Piniella]], [[Riovena]] y Viḷḷabaser. L'aldea de Viḷḷabaser ta a 540 metros d'altitú, na marxe izquierda del [[ríu Nisón]], na lladera del picu La Resera. Alcuéntrase a unos 5,5 km de [[La Puela]] y tien una población de 33 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 5ks953qqtht384fcszyu173wyf2p735 0 7203 3710413 3626144 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu |}} '''Viḷḷagrufe''' {{toponimia|Ayande}} ye una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Nos sos 11,81 km² habiten un total de 129 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Carbaéu (Viḷḷagrufe)|Carbaéu]], [[Prada (Viḷḷagrufe)|Prada]], [[Pradieḷḷa]], [[Santuyanu (Ayande)|Santuyanu]], [[Tamuñu]] y la propia [[Viḷḷagrufe]]. El llugar de Viḷḷabrufe ta a 640 metros d'altitú, al llau d'El Regueiru'l Molín, na fastera del picu Carrieḷḷos. Alcuéntrase a unos 5 km de [[La Puela]] y tien una población de 23 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] dvjva3u5kxqfc17gwkpwtd6ypfnh3ww 3710520 3710413 2022-08-22T07:08:08Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu |}} '''Viḷḷagrufe''' {{toponimia|Ayande}} ye una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. Nos sos 11,81 km² habiten un total de 129 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Carbaéu (Viḷḷagrufe)|Carbaéu]], [[Prada (Viḷḷagrufe)|Prada]], [[Pradieḷḷa]], [[Santuyanu (Ayande)|Santuyanu]], [[Tamuñu]] y la propia [[Viḷḷagrufe]]. El llugar de Viḷḷabrufe ta a 640 metros d'altitú, al llau d'El Regueiru'l Molín, na fastera del picu Carrieḷḷos. Alcuéntrase a unos 5 km de [[La Puela]] y tien una población de 23 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{Parroquies d'Ayande}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] 83hm1u0gih82s76hx85fgup9x2qyifk 0 7204 3710414 2795046 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Viḷḷar de Sapos''' (''Villar de Sapos'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 2,42 km² habiten un total de 24 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Almoño]], [[Selce]] y Viḷḷar de Sapos. L'aldea de Viḷḷar de Sapos ta a 560 metros d'altitú, na marxe izquierda del [[ríu Arganza]], na ladera sur de la sierra La Pila. Alcuéntrase a unos 12,4 km<ref>[[Google Earth]]</ref> de [[La Puela]] y tien una población de 7 habitantes. La so pequeña ilesia parroquial, dedicada a Santiago, tien nel so interior un retablu barrocu con una imaxe de ''Santiago Matamoros'' y otra de ''Cristu crucificáu''. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] cjpgpn7vyxcyrm5hfo2r8qsb3slvmpe 3710521 3710414 2022-08-22T07:08:16Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Viḷḷar de Sapos''' (''Villar de Sapos'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 2,42 km² habiten un total de 24 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Almoño]], [[Selce]] y Viḷḷar de Sapos. L'aldea de Viḷḷar de Sapos ta a 560 metros d'altitú, na marxe izquierda del [[ríu Arganza]], na ladera sur de la sierra La Pila. Alcuéntrase a unos 12,4 km<ref>[[Google Earth]]</ref> de [[La Puela]] y tien una población de 7 habitantes. La so pequeña ilesia parroquial, dedicada a Santiago, tien nel so interior un retablu barrocu con una imaxe de ''Santiago Matamoros'' y otra de ''Cristu crucificáu''. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] d1omtmgtne84g30np58d2i10xhsigx5 0 7215 3710406 2795042 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Viḷḷaverde''' (''Villaverde'' n'[[español]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Nos sos 20,19 km² habiten un total de 104 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Abaniella]], [[Lantigo]], [[Peruyeda]], [[Santa Eulalia]], [[El Vaḷḷe (Ayande)|El Vaḷḷe]] y la propia Viḷḷaverde El llugar de Viḷḷaverde ta a 700 metros d'altitú, na marxen izquierda del ríu Abaniella. Alcuéntrase a unos 11 km de [[La Puela]], capital del conceyu y tien una población de 20 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] ej3kynza6rqh1f4e5jyyaarmi1s3tog 3710523 3710406 2022-08-22T07:08:30Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Viḷḷaverde''' (''Villaverde'' n'[[español]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Nos sos 20,19 km² habiten un total de 104 persones ([[2011]]) repartíes ente les poblaciones d'[[Abaniella]], [[Lantigo]], [[Peruyeda]], [[Santa Eulalia]], [[El Vaḷḷe (Ayande)|El Vaḷḷe]] y la propia Viḷḷaverde El llugar de Viḷḷaverde ta a 700 metros d'altitú, na marxen izquierda del ríu Abaniella. Alcuéntrase a unos 11 km de [[La Puela]], capital del conceyu y tien una población de 20 habitantes. == Referencies == {{llistaref}} {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] cf4pupxtalf6m93p0e9vvbaje3r6wvl 0 7217 3710411 3450673 2022-08-21T14:55:31Z Omarete 35 Moving from [[Category:Parroquies d'Ayande]] to [[Category:Parroquies d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu = Tinéu }} '''Zalón''' (''Celón'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], n'[[España]]. Llenda al norte con [[Viḷḷagrufe]], al este con [[Viḷḷabaser]], al sur con [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]] y al oeste con [[Viḷḷaverde]]. Tien una superficie de 3,83 , nos que viven un total de 117 persones ([[INE]] [[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Presnas]], [[Samartín de Beduledo]], [[Pumar (Ayande)|Pumar]], [[La Vega de Truelles]] y la propia Zalón. L'aldea de Zalón ta a 540 metros de'altitú, a media lladera del Altu de San Lluis. Alcuéntrase a unos 5 km de [[La Puela]], capital del conceyu, y nella habiten 52 persones. == Ver tamién == *[[Ilesia de Santa María de Zalón]] {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] b9njjyt9i2m715mcej6ld5mfd4a2fow 3710524 3710411 2022-08-22T07:08:36Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu = Tinéu }} '''Zalón''' (''Celón'' en [[castellanu]]) ye una aldea y una parroquia del conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]], n'[[España]]. Llenda al norte con [[Viḷḷagrufe]], al este con [[Viḷḷabaser]], al sur con [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]] y al oeste con [[Viḷḷaverde]]. Tien una superficie de 3,83 , nos que viven un total de 117 persones ([[INE]] [[2011]]) repartíes ente les poblaciones de [[Presnas]], [[Samartín de Beduledo]], [[Pumar (Ayande)|Pumar]], [[La Vega de Truelles]] y la propia Zalón. L'aldea de Zalón ta a 540 metros de'altitú, a media lladera del Altu de San Lluis. Alcuéntrase a unos 5 km de [[La Puela]], capital del conceyu, y nella habiten 52 persones. == Ver tamién == *[[Ilesia de Santa María de Zalón]] {{Parroquies d'Ayande}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] mtafxt6kg2ziwd8v9vhns1m35jikghm 14 8732 3710296 3710247 2022-08-21T14:52:02Z Omarete 35 Moving from [[Category:Ayande]] to [[Category:Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki :''L'artículu principal d'esta categoría ye '''[[Ayande]]'''.'' <center>{{Parroquies d'Ayande}}</center> [[Categoría:Parroquies d'Asturies|Ayande]] [[Categoría:Allande]] o8ieshcdnx7lo6ywo2u5gagfy2cfamo 0 9140 3710477 3139389 2022-08-22T07:03:27Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20200314102901}} Col nome de '''Bisuyu''' podemos referinos a: *[[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]]{{toponimia|Ayande}}, una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Bisuyu (parroquia de Cangas)|Bisuyu]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, una parroquia del conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. *[[Bisuyu (Cangas)|Bisuyu]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, un llugar de la parroquia del [[Bisuyu (parroquia de Cangas)|mesmu nome]], nel conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] fmtwf2x5tpzmnqvism1omk83w69dtg0 10 9182 3710628 3596080 2022-08-22T11:38:22Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Conceyos de Salamanca | title = Conceyos de [[Provincia de Salamanca|Salamanca]] | listclass = hlist | state = collapsed | image = [[File:Escudo de la Provincia de Salamanca.svg|64px]] | list1 = [[Abusejo]] · [[Agallas]] · [[Ahigal de los Aceiteros]] · [[Ahigal de Villarino]] · [[La Alameda de Gardón]] · [[La Alamedilla]] · [[Alaraz]] · [[Alba de Tormes]] · [[Alba de Yeltes]] · [[La Alberca (Salamanca)|La Alberca]] · [[La Alberguería de Argañán]] · [[Alconada]] · [[Aldea del Obispo]] · [[Aldeacipreste]] · [[Aldeadávila de la Ribera]] · [[Aldealengua]] · [[Aldeanueva de Figueroa]] · [[Aldeanueva de la Sierra]] · [[Aldearrodrigo]] · [[Aldearrubia]] · [[Aldeaseca de Alba]] · [[Aldeaseca de la Frontera]] · [[Aldeatejada]] · [[Aldeavieja de Tormes]] · [[Aldehuela de la Bóveda]] · [[Aldehuela de Yeltes]] · [[Almenara de Tormes]] · [[Almendra (Salamanca)|Almendra]] · [[Anaya de Alba]] · [[Añover de Tormes]] · [[Arabayona de Mógica]] · [[Arapiles]] · [[Arcediano (Salamanca)|Arcediano]] · [[El Arco (Salamanca)|El Arco]] · [[Armenteros]] · [[La Atalaya (Salamanca)|La Atalaya]] · [[Babilafuente]] · [[Bañobárez]] · [[Barbadillo]] · [[Barbalos]] · [[Barceo]] · [[Barruecopardo]] · [[La Bastida (Salamanca)|La Bastida]] · [[Béjar]] · [[Beleña]] · [[Bermellar]] · [[Berrocal de Huebra]] · [[Berrocal de Salvatierra]] · [[Boada (Salamanca)|Boada]] · [[El Bodón]] · [[Bogajo]] · [[La Bouza]] · [[Bóveda del Río Almar]] · [[Brincones]] · [[Buenamadre]] · [[Buenavista (Salamanca)|Buenavista]] · [[El Cabaco]] · [[La Cabeza de Béjar]] · [[Cabeza del Caballo]] · [[Cabezabellosa de la Calzada]] · [[Cabrerizos]] · [[Cabrillas (Salamanca)|Cabrillas]] · [[Calvarrasa de Abajo]] · [[Calvarrasa de Arriba]] · [[La Calzada de Béjar]] · [[Calzada de Don Diego]] · [[Calzada de Valdunciel]] · [[Campillo de Azaba]] · [[El Campo de Peñaranda]] · [[Candelario]] · [[Canillas de Abajo]] · [[Cantagallo (Salamanca)|Cantagallo]] · [[Cantalapiedra]] · [[Cantalpino]] · [[Cantaracillo]] · [[Carbajosa de la Sagrada]] · [[Carpio de Azaba]] · [[Carrascal de Barregas]] · [[Carrascal del Obispo]] · [[Casafranca]] · [[Las Casas del Conde]] · [[Casillas de Flores]] · [[Castellanos de Moriscos]] · [[Castellanos de Villiquera]] · [[Castillejo de Martín Viejo]] · [[Castraz]] · [[Cepeda (Salamanca)|Cepeda]] · [[Cereceda de la Sierra]] · [[Cerezal de Peñahorcada]] · [[Cerralbo]] · [[El Cerro (Salamanca)|El Cerro]] · [[Cespedosa de Tormes]] · [[Chagarcía Medianero]] · [[Cilleros de la Bastida]] · [[Cipérez]] · [[Ciudad Rodrigo]] · [[Coca de Alba]] · [[Colmenar de Montemayor]] · [[Cordovilla (Salamanca)|Cordovilla]] · [[Cristóbal de la Sierra]] · [[El Cubo de Don Sancho]] · [[Dios le Guarde]] · [[Doñinos de Ledesma]] · [[Doñinos de Salamanca]] · [[Éjeme]] · [[La Encina (Salamanca)|La Encina]] · [[Encina de San Silvestre]] · [[Encinas de Abajo]] · [[Encinas de Arriba]] · [[Encinasola de los Comendadores]] · [[Endrinal (Salamanca)|Endrinal]] · [[Escurial de la Sierra]] · [[Espadaña (Salamanca)|Espadaña]] · [[Espeja]] · [[Espino de la Orbada]] · [[Florida de Liébana]] · [[Forfoleda]] · [[Frades de la Sierra]] · [[La Fregeneda]] · [[Fresnedoso]] · [[Fresno Alhándiga]] · [[La Fuente de San Esteban]] · [[Fuenteguinaldo]] · [[Fuenteliante]] · [[Fuenterroble de Salvatierra]] · [[Fuentes de Béjar]] · [[Fuentes de Oñoro]] · [[Gajates]] · [[Galindo y Perahuy]] · [[Galinduste]] · [[Galisancho]] · [[Gallegos de Argañán]] · [[Gallegos de Solmirón]] · [[Garcibuey]] · [[Garcihernández]] · [[Garcirrey]] · [[Gejuelo del Barro]] · [[Golpejas]] · [[Gomecello]] · [[Guadramiro]] · [[Guijo de Ávila]] · [[Guijuelo]] · [[Herguijuela de Ciudad Rodrigo]] · [[Herguijuela de la Sierra]] · [[Herguijuela del Campo]] · [[Hinojosa de Duero]] · [[Horcajo de Montemayor]] · [[Horcajo Medianero]] · [[La Hoya (Salamanca)|La Hoya]] · [[Huerta (Salamanca)|Huerta]] · [[Iruelos]] · [[Ituero de Azaba]] · [[Juzbado]] · [[Lagunilla (Salamanca)|Lagunilla]] · [[Larrodrigo]] · [[Ledesma (Salamanca)|Ledesma]] · [[Ledrada]] · [[Linares de Riofrío]] · [[Lumbrales]] · [[Machacón]] · [[Macotera]] · [[Madroñal (Salamanca)|Madroñal]] · [[El Maíllo]] · [[Malpartida]] · [[Mancera de Abajo]] · [[El Manzano (Salamanca)|El Manzano]] · [[Martiago]] · [[Martín de Yeltes]] · [[Martinamor]] · [[Masueco]] · [[La Mata de Ledesma]] · [[Matilla de los Caños del Río]] · [[La Maya]] · [[Membribe de la Sierra]] · [[Mieza]] · [[El Milano]] · [[Miranda de Azán]] · [[Miranda del Castañar]] · [[Mogarraz]] · [[Molinillo]] · [[Monforte de la Sierra]] · [[Monleón]] · [[Monleras]] · [[Monsagro]] · [[Montejo (Salamanca)|Montejo]] · [[Montemayor del Río]] · [[Monterrubio de Armuña]] · [[Monterrubio de la Sierra]] · [[Morasverdes]] · [[Morille]] · [[Moríñigo]] · [[Moriscos (Salamanca)|Moriscos]] · [[Moronta]] · [[Mozárbez]] · [[Narros de Matalayegua]] · [[Nava de Béjar]] · [[Nava de Francia]] · [[Nava de Sotrobal]] · [[Navacarros]] · [[Navales]] · [[Navalmoral de Béjar]] · [[Navamorales]] · [[Navarredonda de la Rinconada]] · [[Navasfrías]] · [[Negrilla de Palencia]] · [[Olmedo de Camaces]] · [[La Orbada]] · [[Pajares de la Laguna]] · [[Palacios del Arzobispo]] · [[Palaciosrubios]] · [[Palencia de Negrilla]] · [[Parada de Arriba]] · [[Parada de Rubiales]] · [[Paradinas de San Juan]] · [[Pastores (Salamanca)|Pastores]] · [[El Payo]] · [[Pedraza de Alba]] · [[Pedrosillo de Alba]] · [[Pedrosillo de los Aires]] · [[Pedrosillo el Ralo]] · [[El Pedroso de la Armuña]] · [[Pelabravo]] · [[Pelarrodríguez]] · [[Pelayos]] · [[La Peña (Salamanca)|La Peña]] · [[Peñacaballera]] · [[Peñaparda]] · [[Peñaranda de Bracamonte]] · [[Peñarandilla]] · [[Peralejos de Abajo]] · [[Peralejos de Arriba]] · [[Pereña de la Ribera]] · [[Peromingo]] · [[Pinedas]] · [[El Pino de Tormes]] · [[Pitiegua]] · [[Pizarral]] · [[Poveda de las Cintas]] · [[Pozos de Hinojo]] · [[Puebla de Azaba]] · [[Puebla de San Medel]] · [[Puebla de Yeltes]] · [[Puente del Congosto]] · [[Puertas (Salamanca)|Puertas]] · [[Puerto de Béjar]] · [[Puerto Seguro]] · [[Rágama]] · [[La Redonda]] · [[Retortillo (Salamanca)|Retortillo]] · [[La Rinconada de la Sierra]] · [[Robleda (Salamanca)|Robleda]] · [[Robliza de Cojos]] · [[Rollán]] · [[Saelices el Chico]] · [[La Sagrada (Salamanca)|La Sagrada]] · [[El Sahugo]] · [[Salamanca]] · [[Saldeana]] · [[Salmoral]] · [[Salvatierra de Tormes]] · [[San Cristóbal de la Cuesta]] · [[San Esteban de la Sierra]] · [[San Felices de los Gallegos]] · [[San Martín del Castañar]] · [[San Miguel de Valero]] · [[San Miguel del Robledo]] · [[San Morales]] · [[San Muñoz]] · [[San Pedro de Rozados]] · [[San Pedro del Valle]] · [[San Pelayo de Guareña]] · [[Sanchón de la Ribera]] · [[Sanchón de la Sagrada]] · [[Sanchotello]] · [[Sancti-Spíritus (Salamanca)|Sancti-Spíritus]] · [[Sando (Salamanca)|Sando]] · [[Santa María de Sando]] · [[Santa Marta de Tormes]] · [[Santiago de la Puebla]] · [[Santibáñez de Béjar]] · [[Santibáñez de la Sierra]] · [[Santiz]] · [[Los Santos (Salamanca)|Los Santos]] · [[Sardón de los Frailes]] · [[Saucelle]] · [[Sepulcro-Hilario]] · [[Sequeros]] · [[Serradilla del Arroyo]] · [[Serradilla del Llano]] · [[La Sierpe (Salamanca)|La Sierpe]] · [[Sieteiglesias de Tormes]] · [[Sobradillo (Salamanca)|Sobradillo]] · [[Sorihuela]] · [[Sotoserrano]] · [[Tabera de Abajo]] · [[La Tala]] · [[Tamames]] · [[Tarazona de Guareña]] · [[Tardáguila]] · [[El Tejado]] · [[Tejeda y Segoyuela]] · [[Tenebrón]] · [[Terradillos]] · [[Topas]] · [[Tordillos]] · [[El Tornadizo]] · [[Torresmenudas]] · [[Trabanca]] · [[Tremedal de Tormes]] · [[Valdecarros|Valdecarros]] · [[Valdefuentes de Sangusín]] · [[Valdehijaderos]] · [[Valdelacasa]] · [[Valdelageve]] · [[Valdelosa]] · [[Valdemierque]] · [[Valderrodrigo]] · [[Valdunciel]] · [[Valero]] · [[Vallejera de Riofrío]] · [[Valsalabroso]] · [[Valverde de Valdelacasa]] · [[Valverdón]] · [[Vecinos (Salamanca)|Vecinos]] · [[Vega de Tirados]] · [[Las Veguillas]] · [[La Vellés]] · [[Ventosa del Río Almar]] · [[La Vídola]] · [[Villaflores (Salamanca)|Villaflores]] · [[Villagonzalo de Tormes]] · [[Villalba de los Llanos]] · [[Villamayor (Salamanca)|Villamayor]] · [[Villanueva del Conde]] · [[Villar de Argañán]] · [[Villar de Ciervo]] · [[Villar de Gallimazo]] · [[Villar de la Yegua]] · [[Villar de Peralonso]] · [[Villar de Samaniego]] · [[Villares de la Reina]] · [[Villares de Yeltes]] · [[Villarino de los Aires]] · [[Villarmayor (Salamanca)|Villarmayor]] · [[Villarmuerto]] · [[Villasbuenas]] · [[Villasdardo]] · [[Villaseco de los Gamitos]] · [[Villaseco de los Reyes]] · [[Villasrubias]] · [[Villaverde de Guareña]] · [[Villavieja de Yeltes]] · [[Villoria (Salamanca)|Villoria]] · [[Villoruela]] · [[Vilvestre]] · [[Vitigudino]] · [[Yecla de Yeltes]] · [[Zamarra]] · [[Zamayón]] · [[Zarapicos]] · [[La Zarza de Pumareda]] · [[Zorita de la Frontera]] }}<noinclude>[[Categoría:Wikipedia:Plantíes d'España]][[Categoría:Wikipedia:Plantíes de navegación]]</noinclude> 5cvbn10za3usogap8xre2tesyn79oqx 0 9766 3710507 3625258 2022-08-22T07:06:43Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki '''Samartín''' puede facer referencia a: *[[Samartín (tradición)]] *''[[Alcedo atthis|Samartín]]'', '''Alcedo atthis''', ave coraciiforme de la familia [[Alcedinidae]], qu'habita en llagos y ríos d'[[Europa]], [[África]] y [[Asia]]. *''[[Zeus faber|Samartín]]'', '''Zeus faber''', [[especie]] de [[Pexes|pexe]] de la [[Familia (bioloxía)|familia]] [[Zeidae]] nel [[Orde (bioloxía)|orde]] de los [[Zeiformes]]. Tamién llamáu ''sampedru''. Tamién puede referise a les siguientes poblaciones: *[[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]]{{toponimia|Ayande}}, una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Samartín (Ayande)|Samartín]]{{toponimia|Ayande}}, una aldea de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu d'Ayande. *[[Samartín (Amieva)|Samartín]], una parroquia del conceyu asturianu d'[[Amieva]]. *[[Samartín (Ozcos)|Samartín]]{{toponimia|Samartín d'Ozcos}}, una parroquia del conceyu asturianu de [[Samartín d'Ozcos]]. *[[Samartín (capital)|Samartín]]{{toponimia|Samartín d'Ozcos}}, un villa, capital del conceyu asturianu de [[Samartín d'Ozcos]]. *[[Samartín (Cangas del Narcea)|Samartín]], una aldea de la parroquia de [[Samartín de Sierra]] nel conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. *[[Samartín (La Plaza)|Samartín]], una villa de la parroquia de [[La Plaza]], nel conceyu asturianu de [[Teberga]]. *[[Samartín (parroquia de Grau)|Samartín]], una parroquia del conceyu asturianu de [[Grau]]. *[[Samartín (aldea de Grau)|Samartín]], una aldea de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu de Grau. *[[Samartín (Cangues d'Onís)|Samartín]], un llugar de la parroquia de [[Samartín de Grazanes]], nel conceyu asturianu de [[Cangues d'Onís]]. *[[Samartín (parroquia de Proaza)|Samartín]], una parroquia del conceyu asturianu de [[Proaza]]. *[[Samartín (Proaza)|Samartín]], una aldea de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu de [[Proaza]]. *[[Samartín (Samartín del Rei Aureliu)|Samartín]], una parroquia del conceyu asturianu de [[Samartín del Rei Aurelio]]. *[[Samartín (Santiagu)|Samartín]], un pueblu de la parroquia asturiana de [[Santiagu]], nel conceyu de [[Valdés]]. *[[Samartín (Tamón)|Samartín]], una aldea de la parroquia de [[Tamón]], nel conceyu asturianu de [[Carreño]]. *[[Samartín (L'Arteosa)|Samartín]], un llugar de la parroquia de [[L'Arteosa]], nel conceyu asturianu de [[Piloña]]. *[[Samartín (Boriñes)|Samartín]], una casería de la parroquia de [[Boriñes (parroquia)|Boriñes]], nel conceyu asturianu de Piloña. *[[Samartín (Zamora)|Samartín]], un conceyu de la [[provincia de Zamora]]. *[[Samartín (Samartín del Mar)|Samartín]], una aldea de la parroquia de [[Samartín del Mar]], nel conceyu de [[Villaviciosa]]. *[[Samartín (Samartín de Vallés)|Samartín]], un llugar de la parroquia de [[Samartín de Vallés]], nel conceyu de Villaviciosa. *[[Samartín (Samartín d'Ondes)|Samartín]], una aldea de la parroquia de [[Samartín d'Ondes]], nel conceyu de [[Balmonte]]. *[[Samartín (Samartín de Llodón)|Samartín]], una aldea de la parroquia de [[Samartín de Llodón]], nel conceyu de Balmonte. *[[Samartín (Samartín de L'Aspra)|Samartín]], un pueblu la parroquia de [[Samartín de L'Aspra]], nel conceyu asturianu de [[Castrillón]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] ibz4itxfps1w4w6zny7wu3ftxvntcyc 0 10195 3710439 3708209 2022-08-21T18:06:13Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} Una '''tira diaria''', tamién llamada '''tira de prensa''', '''tira cómica''' o simplemente '''tira''' (''daily strip'', nel so términu orixinal norteamericanu) ye una [[historieta]] na que se cuenta una situación nunes poques [[viñeta|viñetes]] (polo xeneral, nunca más de cuatro), normalmente alliniaes horizontalmente. Pueden ser obra d'un [[dibuxante]] o tener la collaboración d'un [[guionista]] y asoléyense periódicamente (xeneralmente diaria o selmanalmente) en periódicos, revistes y páxines d'[[Internet]]. Les tires de periodicidá más curtia (diaries) suelen tar dibuxaes en blanco y negro debido al ritmu de publicación, aunque en dellos casos les tires que corresponden a los domingos suelen ser mayores y tar en color. En ocasiones les tires lleguen a ocupar una páxina completa. Como algunu de los sos nomes indiquen les tires pueden ser humorístiques, pero non necesariamente. Tamién s'asoleyen histories series nel mesmu formatu que nun se pueden calificar de "cómiques". D'ahí que'l términu "[[arte secuencial]]", acuñáu pol dibuxante [[Will Eisner]], pa referirse a los "[[cómic|cómics]]" te ganando puxu y popularidá. La serie ''Piker Clerk'' ([[1904]]), de Clare Briggs, foi la primer tira diaria, aunque la so duración foi bien efímera, polo que se vien considerando históricamente a la serie ''Mutt and Jeff'', de [[Bud Fisher]], apaecida el [[15 de payares]] de [[1907]] nel ''San Francisco Chronicle'', como la primera tira diaria de la historia de la prensa. Dellos exemplos de tires cómiques son: *[[Little Nemo in Slumberland]] *[[Krazy Kat]] *[[Príncipe Valiente]] *[[Mafalda]] ==La tira cómica n'Asturies== La prensa, a falta d'una industria editorial afayadiza, foi'l principal soporte de la creación historietística n'Asturies. Asina, los primeros pasos d'esta expresión artística nel Principáu fueron daos por Truán na prensa d'a primeros de sieglu, pero'l verdaderu españíu vendría cola publicación de les Aventures de [[Pinón y Telva]] por parte d'[[Alfonso Iglesias|Alfonso]], nel periódicu uvieín [[La Nueva España]]. Otru de los personaxes más populares que cobró vida na prensa asturiana foi [[El Gaviotu]] nes páxines del diariu xixonés [[Voluntad]], creáu pol dibuxante pixuetu [[Juan Martínez García-Rovés]]. De la importancia del xéneru fala'l fechu de que pintores asturianos qu'algamaron muncha sonadía como [[Manuel Rodríguez Lana|Marola]] o [[Eduardo Úrculo]] ficieron trabayos pa esti mediu. Anguaño la prensa d'Asturies, siguiendo la tradición marcada notres dómines, cuenta con autores yá consagraos como [[Ernesto del Castillo|Neto]], [[Ígor Medio]], [[Romualdo A. Barbero|Ruma]], [[Alfonso Zapico]], [[Mabel Álvarez|Ñata]],... que bien con idees propies o de guionistes como Arturo Arias, acuden a la cita colos sos llectores. ===Personaxes más populares de les tires cómiques asturianes=== *Pinón y Telva, al que se-y xuntaría con posterioridá'l so sobrín [[Pinín]] (Autor: Alfonso Iglesias) *[[Pin el Suave y la vaca Venancia]] (Autor: [[Manuel Adolfo García Fernández|Adolfo García]]) * El Gaviotu (Autor: Juan Martínez García-Rovés) *[[La Familia Castañón]] (Autor: [[Ígor Medio]]) ==Enllaces esternos (asturianos)== *[http://www.elgaviotu.com/ La tira d'El Gaviotu] *[http://www.elwendigo.com/ El Wendigo. Revista sobre'l llinguaxe de la historieta] [[Categoría:Cómic]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] l5a9jn1t5e4xf3o482caopb85mqdi66 3710440 3710439 2022-08-21T18:06:42Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} Una '''tira diaria''', tamién llamada '''tira de prensa''', '''tira cómica''' o simplemente '''tira''' (''daily strip'', nel so términu orixinal norteamericanu) ye una [[historieta]] na que se cuenta una situación nunes poques [[viñeta|viñetes]] (polo xeneral, nunca más de cuatro), normalmente alliniaes horizontalmente. Pueden ser obra d'un [[dibuxante]] o tener la collaboración d'un [[guionista]] y asoléyense periódicamente (xeneralmente diaria o selmanalmente) en periódicos, revistes y páxines d'[[Internet]]. Les tires de periodicidá más curtia (diaries) suelen tar dibuxaes en blanco y negro debido al ritmu de publicación, aunque en dellos casos les tires que corresponden a los domingos suelen ser mayores y tar en color. En ocasiones les tires lleguen a ocupar una páxina completa. Como algunu de los sos nomes indiquen les tires pueden ser humorístiques, pero non necesariamente. Tamién s'asoleyen histories series nel mesmu formatu que nun se pueden calificar de "cómiques". D'ahí que'l términu "[[arte secuencial]]", acuñáu pol dibuxante [[Will Eisner]], pa referirse a los "[[cómic|cómics]]" te ganando puxu y popularidá. La serie ''Piker Clerk'' ([[1904]]), de Clare Briggs, foi la primer tira diaria, aunque la so duración foi bien efímera, polo que se vien considerando históricamente a la serie ''Mutt and Jeff'', de [[Bud Fisher]], apaecida el [[15 de payares]] de [[1907]] nel ''San Francisco Chronicle'', como la primera tira diaria de la historia de la prensa. Dellos exemplos de tires cómiques son: *[[Little Nemo in Slumberland]] *[[Krazy Kat]] *[[Príncipe Valiente]] *[[Mafalda]] ==La tira cómica n'Asturies== La prensa, a falta d'una industria editorial afayadiza, foi'l principal soporte de la creación historietística n'Asturies. Asina, los primeros pasos d'esta expresión artística nel Principáu fueron daos por Truán na prensa d'a primeros de sieglu, pero'l verdaderu españíu vendría cola publicación de les Aventures de [[Pinón y Telva]] por parte d'[[Alfonso Iglesias|Alfonso]], nel periódicu uvieín [[La Nueva España]]. Otru de los personaxes más populares que cobró vida na prensa asturiana foi [[El Gaviotu]] nes páxines del diariu xixonés [[Voluntad]], creáu pol dibuxante pixuetu [[Juan Martínez García-Rovés]]. De la importancia del xéneru fala'l fechu de que pintores asturianos qu'algamaron muncha sonadía como [[Manuel Rodríguez Lana|Marola]] o [[Eduardo Úrculo]] ficieron trabayos pa esti mediu. Anguaño la prensa d'Asturies, siguiendo la tradición marcada notres dómines, cuenta con autores yá consagraos como [[Ernesto del Castillo|Neto]], [[Ígor Medio]], [[Romualdo A. Barbero|Ruma]], [[Alfonso Zapico]], [[Mabel Álvarez|Ñata]],... que bien con idees propies o de guionistes como Arturo Arias, acuden a la cita colos sos llectores. ===Personaxes más populares de les tires cómiques asturianes=== *Pinón y Telva, al que se-y xuntaría con posterioridá'l so sobrín [[Pinín]] (Autor: Alfonso Iglesias) *[[Pin el Suave y la vaca Venancia]] (Autor: [[Manuel Adolfo García Fernández|Adolfo García]]) * El Gaviotu (Autor: Juan Martínez García-Rovés) *[[La Familia Castañón]] (Autor: [[Ígor Medio]]) ==Enllaces esternos (asturianos)== *[http://www.elgaviotu.com/ La tira d'El Gaviotu] *[http://www.elwendigo.com/ El Wendigo. Revista sobre'l llinguaxe de la historieta] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Cómic]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] cl66tur01lgmgtzo894p7vuhtz2xk88 0 13372 3710293 3710131 2022-08-21T14:23:48Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20201025183417}} {{organización}} '''Frente Polisario''' o '''Polisario''' ye'l nome pol que se conoz al "Frente '''Po'''pular para la '''Li'''beración de '''Sa'''guía el Hamra y '''Rí'''o de '''O'''ro". Creáu en [[1973]], entamó aiciones armaes escontra los puestos militares españoles na zona este de Saguia el Hamra. A partir de la ocupación [[Marruecos|marroquina]] (finales de 1975) y [[Mauritania|mauritana]] activóse'l so potencial militar, faciendo retirase a los mauritanos (1979) y provocándo-yos importantes perdes a los marroquinos. Nel plan políticu dirixe la RASD (República Árabe Saḥariana Democrática) reconocida por abondos países. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:El Sáḥara Occidental]] [[Categoría:Marruecos]] [[Categoría:Política]] [[Categoría:Nacionalismu]] pmo3ukfsk8vlv9jess8ley5ic4ut2my 0 13470 3710433 3612459 2022-08-21T18:00:35Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Correxir}} {{Ficha xenérica}} Denómase '''aire''' a la combinación de [[gas]]es que forma l'[[atmósfera terrestre]], suxetos alredor de la [[Tierra]] pola fuercia de la [[gravedá]]. L'aire ye esencial pa la vida nel planeta, ye particularmente delicáu y ta compuestu en proporciones lixeramente variables por sustancies tales como'l [[nitróxenu molecular|nitróxenu]] (78%), [[osíxenu molecular|osíxenu]] (21%), [[vapor d'agua]] (variable ente 0-7%), [[ozonu]], [[dióxidu de carbonu]], [[hidróxenu molecular|hidróxenu]] y dellos [[gas noble|gases nobles]] como'l [[criptón]] o l'[[argón]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Gases]] c6r26dgtptyoatghgew3m14p60oinjo 0 14379 3710438 3452381 2022-08-21T18:04:35Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Shōjo''' ([[kanji]]: 少女, [[hiragana]]: しょうじょ) ye un tipu de [[manga]]/[[anime]] empobináu a moces, pero que tamién pue interesar a los mozos. La pallabra significa "moza xoven". Tradicionalmente, el "shōjo puru" cientrase nes hestories d'amor y un fuerte protagonismu femenín, pero delles hestories shōjo cientrense más na aición p'atrayer a grupos más variaos (sobremanera'l subxénero de les [[magical girls]]). Por exemplu, ''[[Sailor Moon]]'' amesta elementos del "shōjo puru" con elementos d'aición, colo que ven la serie tanto les neñes de 10 años como los executivos de 40. Davezu, el shöho ta empobináu a moces preadolescentes. Munches vegaes, el manga y anime shōjo contién elementos de [[shônen-ai|shōnen-ai]] o incluso [[yaoi]], por non falar del [[yuri]]. Los [[bishōnen]] tienen una estética mui definida, de mozos que tienen rasgos bastante afemaos. Otres formes d'escribir "shōjo" son: ''shojo'', ''shôjo'' y ''shoujo'' Esti tipu de manga remanez, según dellos, de la dómina d'[[Osamu Tezuka]]. Contién nel so orixe y estilu tol conxuntu de los parámetros estéticos que tán xeneralizaos del manga y del anime. Les visiones de las flores, destellos, güeyos grandes y figures estilizaes tienen orixe cimeru nesta mena de narrativa, que na so forma más pura cientrase en confliutos, desavenencies, aventures y desventures referentes la vida de pareya, el namoramientu, l'amistá y l'amor. Los personaxes principales son muyeres de cualaquier edá, anque polo xeneral son mozos cruciando los sos caberos años de secundaria. Los personaxes principales esponen dafechu les sos emociones y sentimientos con una gueta de lo más fonderu del so interior, visión y pensamientu. Col tiempu los temes vanse actualizando, orientándose a la esposición de rellaciones ente persones del mesmu sexu. Entá cuando non ensin polémica, esti xéneru tien algamáu un relativu crecimientu en cuantes a la so popularidá y diversificación. == Ver tamién == * [[Manga]] * [[Shōnen manga|Shōnen]] * [[Grupo del 24]] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Manga]] [[Categoría:Cómic]] [[Categoría:Cultura de Xapón]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] jdy498trwa53kgusd1tlqgsqefaks55 0 15048 3710436 3469550 2022-08-21T18:02:32Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Fumetti''' ye'l nome dau n'[[Italia]] al [[cómic]]. La pallabra ''fumetti'' significa "pequeña fumareda", en referencia al aspectu de les pompes que sirven pa facer falar a los personaxes. Los personaxes de ''fumetti'' de mayor sonadía n'Italia son: ''Tex Willer'', ''Diabolik'', ''Il Grande Blek'', ''Alan Ford'', ''Zagor'', ''Il Commandante Mark'' o ''Pépito''. == Los Artistas == * [[Guido Crepax]] * [[Fernando Carcupino]] * [[Hugo Pratt]] * [[Dino Battaglia]] * [[Milo Manara]] * [[Guido Buzzelli]] * [[Luciano Bottaro]] * [[Benito Jacovitti]] * [[Magnus (dessinateur)|Magnus]] == Los editores == * Bonelli : l'editor [[Bonelli]] publica dende hai más de mediu sieglo los más famosos personaxes italianos: ''Tex Willer'', ''Zagor'', ''Mister No'', ''Dylan Dog'', ''Martin Mystère'', asina como una nueva xeneración d'héroes, como ''Nathan Never'', ''Legs Weaver'' ''Dampyr'' o ''Nick Raider''. * Astorina : l'editor de ''Diabolik'' * Max Bunker Press : l'editor d'Alan Ford y de los otros creadores de ''Max Bunker''. * Dardo : l'editor de ''Il Grande Blek''. * Star Comics : nuevu editor que retoma delles series de Bonelli como ''Nick Raider'', pero asoleyando tamién les sos propies creaciones. * If Edizioni : pequeñu editor que reedita los grandes clásicos asina como una enciclopedia de los ''fumetti''. etc. == Les organismos == N'Italia hai un Sindicatu Nacional d'autores de cómic: ye'l [http://www.cgil.it/silf SILF/SLC/CGIL], y tamién una axencia de prensa pa les informaciones sobre'l novenu arte: [http://www.afnews.info afNews]. * [http://www.trombraider.it TROMBRAIDER]: forum di appassionati di fumetti fondato e diretto da un dinosauro chiamato MORDICCHIO [[Categoría:Cómic]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] jez84gtk052qe51zld1mjo5tp0mq5cx 3710437 3710436 2022-08-21T18:02:59Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Fumetti''' ye'l nome dau n'[[Italia]] al [[cómic]]. La pallabra ''fumetti'' significa "pequeña fumareda", en referencia al aspectu de les pompes que sirven pa facer falar a los personaxes. Los personaxes de ''fumetti'' de mayor sonadía n'Italia son: ''Tex Willer'', ''Diabolik'', ''Il Grande Blek'', ''Alan Ford'', ''Zagor'', ''Il Commandante Mark'' o ''Pépito''. == Los Artistas == * [[Guido Crepax]] * [[Fernando Carcupino]] * [[Hugo Pratt]] * [[Dino Battaglia]] * [[Milo Manara]] * [[Guido Buzzelli]] * [[Luciano Bottaro]] * [[Benito Jacovitti]] * [[Magnus (dessinateur)|Magnus]] == Los editores == * Bonelli : l'editor [[Bonelli]] publica dende hai más de mediu sieglo los más famosos personaxes italianos: ''Tex Willer'', ''Zagor'', ''Mister No'', ''Dylan Dog'', ''Martin Mystère'', asina como una nueva xeneración d'héroes, como ''Nathan Never'', ''Legs Weaver'' ''Dampyr'' o ''Nick Raider''. * Astorina : l'editor de ''Diabolik'' * Max Bunker Press : l'editor d'Alan Ford y de los otros creadores de ''Max Bunker''. * Dardo : l'editor de ''Il Grande Blek''. * Star Comics : nuevu editor que retoma delles series de Bonelli como ''Nick Raider'', pero asoleyando tamién les sos propies creaciones. * If Edizioni : pequeñu editor que reedita los grandes clásicos asina como una enciclopedia de los ''fumetti''. etc. == Les organismos == N'Italia hai un Sindicatu Nacional d'autores de cómic: ye'l [http://www.cgil.it/silf SILF/SLC/CGIL], y tamién una axencia de prensa pa les informaciones sobre'l novenu arte: [http://www.afnews.info afNews]. * [http://www.trombraider.it TROMBRAIDER]: forum di appassionati di fumetti fondato e diretto da un dinosauro chiamato MORDICCHIO {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Cómic]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] t84bvonm9l2jo6b2amm0m9pb0pkul15 0 15866 3710425 3566073 2022-08-21T17:55:48Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} El términu '''carbayu''' utilizar pa referise a munches especies d'[[árbol|árboles]] del [[Xéneru (bioloxía)|xéneru]] ''[[Quercus]]'', nativu del hemisferiu norte, y dacuando tamién a especies d'otros xéneros de la mesma familia ([[Fagaceae]]) o inclusive d'otres families, como nel casu de delles especies suramericanes de ''[[Nothofagus]]'' (fam. Nothofagaceae). En sentíu estrictu del términu, na [[península ibérica]] los carbayos entienden les siguientes especies:<ref>{{cita web |títulu=Busca del términu "carbayu" |obra=Árboles Ibéricos |url=http://www.arbolesibericos.es/search?search=carbayu |fechaaccesu=24 de setiembre de 2015 |autor1= |apellíos1=Galán Cela |nome1=Pablo |autor2= |apellíos2=Gamarra Gamarra |nome2=Roberto |autor3= |apellíos3=García Viñes |nome3=Juan Ignacio |autor4= |apellíos4=Álvarez Díaz |nome4=Sergio |fecha=2013 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20150924080136/http://www.arbolesibericos.es/search?search=carbayu |fechaarchivu=24 de setiembre de 2015}}</ref> ''[[Quercus faginea]]'' <small>Lam.</small>, ''[[Quercus humilis]]'' <small>Miller</small>, ''[[Quercus petraea]]'' <small>(Mattuschka) Liebl.</small>, ''[[Quercus pyrenaica]]'' <small>Willd.</small>, ''[[Quercus robur]]'' <small>L.</small> y ''[[Quercus rubra]]'' <small>L.</small> Nel so usu orixinariu'l términu, deriváu del [[llatín]] ''robur'', designa a especies [[Europa|europees]] de ''Quercus'' de fueyes blandes, de cantu tropezosu, caduques o marcescentes, mesmes de climes templaos oceánicos; o bien de variantes fresques, por altitú, del clima mediterraneu. Nel hemisferiu norte, ye posible atopalo tantu en climes fríos como tropicales n'[[Asia]] y [[América]]. El so desenvolvimientu algamar a los 200 años y hai datos de llegar a los 1.600 años. Un monte de carbayos recibe'l nome de carbayeda o carbayera.<ref>{{Cita DALLA|carbayeda|fechaaccesu=13 d'agostu de 2010}}</ref> == Especies == El más notable de los carbayos europeos ye ''[[Quercus robur]]'', el carbayu común, la especie forestal dominante na aguada atlántica d'[[Europa]]. Asina, esta variedá recibe los nomes de ''carballo'' en [[Galicia]], na frontera [[Estremadura|estremeña]] con [[Portugal]], y en [[Provincia de Zamora|Zamora]] ([[La Carballeda]] y [[Sanabria]]), ''carbayu'' n'[[Principáu d'Asturies|Asturies]] y ''cajiga'' en [[Cantabria]]. El carbayu común crez en suelos con mugor polo que na [[península ibérica]] solo abonda bonal nos cordales húmedos o les rexones más septentrionales. Nun se suel emplegar en [[silvicultura]] dau la so lenta crecedera, pero la so madera, de tipu dura, ye una de les más apreciaes. Otra especie d'ecoloxía asemeyada ye ''[[Quercus petraea]]'', el carbayu albar. De les especies mediterránees la más estendida na península ibérica ye ''[[Quercus pyrenaica]]'', sobremanera poles elevaciones en redol a la [[Meseta Norte]]. <ref>[http://www.cestaysetas.com/wp-content/uploads/2017/06/map_Quercus_pyrenaica_tcm7-285943.jpg]</ref> == Ver tamién == * [[Árboles centenarios n'España]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commons|Quercus|Carbayu}} * [http://google.es/web/http://flora.huh.harvard.edu:8080/flora/browse.do?flora_id=1&taxon_id=127839 Flora of North America - Quercus] {{en}}. * [https://web.archive.org/web/20040602001535/http://flora.huh.harvard.edu:8080/flora/browse.do?flora_id=2&taxon_id=127839 Flora of China - Quercus] {{en}}. * [https://web.archive.org/web/20060922110239/http://flora.huh.harvard.edu:8080/flora/browse.do?flora_id=2&taxon_id=108828 Flora of China - Cyclobalanopsis] {{en}}. * [http://www.chilebosque.cl/tree/nobli.html Semeyes de ''Nothofagus obliqua'', el carbayu d'Arxentina y Chile.] {{Tradubot|Roble}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Árboles y parrotales]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos con referencies a la RAE]] 3z6pxanwzx0vda73ouvfj8km6vxmsu9 0 16753 3710504 3625686 2022-08-22T07:06:24Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki El términu '''pumar''' pue facer referencia a: *'''[[Malus domestica|Pumar]]''', un árbol frutal; *'''[[Pumar (Zalón)|Pumar]]''', un llugar de la parroquia [[Asturies|asturiana]] de [[Zalón]], nel conceyu d'[[Allande]]; *El '''[[El Pumar (Morcín)|Pumar]]''', un llugar de la parroquia [[Asturies|asturiana]] de [[San Sebastián (Morcín)|San Sebastián]], nel conceyu de [[Morcín]]. ([[España]]). {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] cg23306ioxqwtzniz1apdg0g60ud219 0 18678 3710490 3614009 2022-08-22T07:04:53Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{Persona}} '''Francisco Xavier Frías Conde''' (ñacíu en [[Béjar]], [[Salamanca]] [[1965]]) ye escritor n'[[asturianu]], español y [[gallegu]], ya investigador de filoloxía románica y árabe. Vive en [[Madrid]] dende [[1974]], magar que la so familia ye d'[[Allande]] y ye un estudiosu de la situación del [[gallegu d'Asturies]]. Dirixó'l suplementu cultural de la desapaecida [[Mesa pola defensa do galego de Asturias]], ''O Espello''. Compaxina la so actividá docente na UNED cola torna y el llabor lliterariu. Anguaño ye ún de los coeditores de ''Lastura''. == Obra == *''Les esperances d'Abu el-Hol'', 1993 (novela n'asturianu, tornáu en 1997 al gallegu como ''As esperanzas de Abu el-Hol'') *''Onte foi cabalo de sinza'' (poemariu en gallegu d'Asturies) *''El xabaril que quería engalar'', 1991 (rellatos gallegu d'Asturies) *''Lucía'', 1994 (narrativa infantil en galego) *''A luva máxica'', 1994 (narrativa infantil en gallegu) *''Chavanet, o gnome aprendiz de tenor'', 1994 (narrativa infantil en galegu) *''Entrugái-ylo al Chisgu'', 1994 (narrativa infantil n'asturianu) *''La fía del pescador'', 1994 (narrativa n'asturianu) *''Pelegrín d'esencies'', 1994 (poemario n'asturianu) *''El nome de la cosa'', 1996 (narrativa n'asturianu) *''A vaca Maruxa esquía en Valbabuxa'', 1997 (narrativa infantil) *''O galego exterior ás fronteiras administrativas'' (ensayu) *''Anivel, l'alcontrador'', 1998 (narrativa n'asturianu) *''Azul e terra'', 2000 (en gallegu) *''Contos e cantigas eonaviegos'', 2000 *''Xentecuentos'', 2000 (narrativa infantil n'asturinu) *''Notes de fráxil planeta'', 2001 (asturianu) *''Canto de Nedara'', 2001 (poemariu en gallegu y portugués) *''Axarquia'', 2001 (poemariu en portugués) *''Notes de Llingüística Asturlleonesa (Asturianu y Mirandés)'', 2001 (ensayu n'asturianu) *''Marés na beirarrúa'', 2002 (poemariu en gallegu) *''Terra á vista. El burato de Andrés, el cempés'', 2002 (teatru infantil en gallegu d'Asturies) *''A literatura eonaviega contemporánea (notes sobre lliteratura gallega d'Asturias)'', 2003 (ensayu en gallegu) *''Os ollos da terra'', 2004 (poemariu billingüe gallegu-sardu) *''O pai do artista'' 2005 (narrativa infantil en gallegu) *''Pomalé More'', 2005 (poemariu polillingüe) *''Os anxos de Amalia'', 2005 (narrativa infantil en gallegu). *''Historia de Carpatín, o monstro comexiz'', 2007 (narrativa infantil en gallegu). *''Inmolación Esférica'', 2007 (microrrelatos en gallegu p'adultos). *''La profa durmiente'', 2007 (narrativa infantil n'asturianu). * ''Inmolación esférica'', 2007 (microrrelatos en gallegu). * ''Tranquilo que non morde'', 2008 (microrrelatos en gallegu) * ''De tu sabor'', 2009 (poesía). Reeditado en 2014 * ''Something better than reality'', 2009 (narrativa infantil n'inglés) * ''Café de saudades'', 2010 (poesía) * ''Città - Cidades - Ciudades'', 2010 (P) * ''Y fueron felices, pero''..., 2011 (narrativa infantil)  * ''El caimán azul'', 2011 (narrativa infantil) * A aldea, 2011 (narrativa en gallegu) * ''Al pie de la brisa'', 2012 (poesía)   * ''Il divoratore di libri'', (narrativa infantil en italiano). Versión española: ''El devorador de libros'', 2013 * ''Urlone, l'orso sbraitone'', 2012 (narrativa infantil n'italianu) * ''O caso máis estraño do detective Marschen'', 2012 (narrativa infantil en gallegu) * ''Flutuando'' , 2013 (poesía en gallegu) * ''A historia de Bóla de Queixo'', 2013 (narrativa infantil en gallegu) * ''Una cerveza para Kafka'', 2013 (microrrelatos en castellano) * ''Mio ma ye un dragón coloráu; ''versión española: ''Mi madre es un dragón colorado,'' 2013 (narrativa infantil) * ''Al otro lado del patio'', 2013 (narrativa infantil) * ''Azul memória'', 2013 (poesía en portugués) * ''El llapiceru del fin del mundo'', 2013 (poesía en castellanu) * ''El misteriu de les histories que s'escribíen soles, ''versión castellana: ''El misterio de las historias que se escribían solas,'' 2014 (narrativa infantil).  * ''Enrico Müller, cazador de dragóns'', 2014 (narrativa infantil). Versión castellana: ''Enrico Müller, cazador de dragones'' * ''Manual de saudades'', 2014 (poesía en portugués) * ''Amaranta de Còrcira'', 2014 (microrrelatos en catalán) * ''Diario Impreciso'', 2014 (poesía en castellano) Obtuvo un accésit nel primer premiu ''Asturnews de Lliteratura Infantil n'Asturianu'', en 2007 col llibru ''Llectures de barriga''. Tamién como traductor tien una densa obra, teniendo fecho traduciones como: *''Nel País de la Borrina. Antoloxía de poesía galesa conemporania'', 2004 (antoloxía galés-asturianu). Tamién editada en versión gallega col tílulu ''No País da Brétema. Antoloxía de poesía galesa contemporánea'', 2004. *''Bentu de Terra Manna'', 2004. Antoloxía de poesía feminina trillingüe: sardu-español-inglés. *''Cuentos checos'', 2007 (Vitalis, Praga). Ocúpase de la bitácora de cuentos en gallegu y portugués [http://www.oreinodoscontos.blogspot.com O reino dos contos] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.xavierfriasconde.org Páxina personal de Xavier Frías Conde] * [http://www.acordando.com/litterae/aldea1.PDF ''Onde sempre estevo'', rellatu ambientáu nel Eo-Navia, por X. Frías Conde; en pdf] * [http://www.acordando.com/litterae/eonaviega.PDF La gramática eonvaviega, por X. Frías Conde, en pdf] [[Categoría:Escritores n'asturianu]] [[Categoría:Escritores en gallegu]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía NF]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 7bv4y14zpn9y7cxuywva0oydpapsaoi 0 21064 3710329 3697353 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''A Cova'''{{toponimia|Ayande}}{{SADEI}} ye un llugar de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Tien dos cases y según el [[INE]] en [[2008]] había 1 persona nel pueblu. Alcuéntrase al otru llau del [[ríu Oru]] frente a [[Samartín (Ayande)|Samartín del Valledor]] a dos quilómetros del mesmu aproximadamente. == Ver tamién == *{{otros sitios|A Cova}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Cova]] 8wzet0541b6vbpylpt8kdx2vale18x7 0 21514 3710525 3424537 2022-08-22T07:08:43Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20201126175247}} Col nome de '''Ḷḷinares''' podemos referinos a: * [[Ḷḷinares (parroquia d'Ayande)|Ḷḷinares]]{{toponimia|Ayande}}, una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. * [[Ḷḷinares (Ayande)|Ḷḷinares]]{{toponimia|Ayande}}, un llugar de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu d'Ayande. * [[Ḷḷinares (parroquia de Cangas)|Ḷḷinares]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, parroquia del conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. * [[Ḷḷinares (Cangas del Narcea)|Ḷḷinares]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, un llugar de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu de Cangas del Narcea * [[Ḷḷinares (Turón)|Ḷḷinares]]{{toponimia|Mieres}}, sitiu de la parroquia de [[Turón]], nel conceyu asturianu de [[Mieres]]. == Ver tamién == * [[Llinares]] [[Ficheru:Disambig.svg|18px]] * [[Linares]] [[Ficheru:Disambig.svg|18px]] == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra|Llinares}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] 4x181d4d0mb0m303ojbixml9imhohfh 0 22182 3710420 3710290 2022-08-21T15:05:03Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Nápoles''' ({{lang-it|Napoli}}, [[Idioma napolitanu|napolitanu]]: ''Napule'') ye una ciudá portuaria del sur d'[[Italia]], na costa del [[mar Tirrenu]]. Ye la capital de la provincia col mesmu nome y tamién de la rexón [[Campania]]. Ye la tercera ciudá italiana en tamañu, per detrás de [[Roma]] y [[Milán]]: tien una población de {{persones}} mientres que nel so área metropolitana llega a les 3.697.440 persones (datos de [[2006]]). El so centru históricu ye consideráu [[Patrimoniu de la Humanidá]] pola [[UNESCO]]. {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes de Campania]] [[Categoría:Capitales de provincia d'Italia]] l8y14smphjzw5oim1iioczkamz405yn 0 24175 3710482 3446047 2022-08-22T07:03:59Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Castello''' podemos referinos a: == Llocalidaes == *[[Castello (Berducedo)|Castello]], una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Castello (Miudes)|Castello]]{{toponimia|El Franco}}, una aldea de la parroquia de [[Miudes (parroquia)|Miudes]] nel conceyu asturianu d'[[El Franco]]. *[[Conceyos de San Marín|Castello]], denomación cola que se conoz al conceyu na República de [[San Marín]]. *[[Castello (Venecia)|Castello]], el más grande de los seis [[sestieri]] de [[Venecia]], [[Italia]]. == Otros == * [[Sablera de Castello]], n'[[El Franco]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] qqgjc0dbttw8cwgs6aebwq8lej5z97q 0 24183 3710330 3680320 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Corondeño''' ye un llugar de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. ==Asitiamientu== Allúgase na parte septentrional de la parroquia, ocupando un rellanu a media lladera, a 630 m d'altura, na marxe izquierda del valle del [[ríu Lloredo]] y a 26 km de [[La Puela]], la capital del conceyu. Comunícase enllazando cola carretera [[AS-14]]. ==Población== El so caseríu ta habitáu por 28 persones. ==Historia== Demientres el [[sieglu XVI]] el cotu de Corondeño taba baxo la xurisdicción señorial de [[Gutier González de Cienfuegos]] y llueu de los sos socesores, los condes de Marcel de Peñalba. A lo llargo del [[Trieniu lliberal]] ([[1820]]-[[1823]]) el cotu de Corondeño constitúyese como municipiu independiente. L. Castañón recueye'l cantar que diz: ::''Las mozas de Corondeño'' ::''lloran y tienen razón,'' ::''porque ningua se casa'' ::''de veintitantas que son.'' == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == *[http://www.corondeno.es.tl Corondeño] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] fk4m93p0pqrxpzz4zguss5tlzunn8u9 3710487 3710330 2022-08-22T07:04:35Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Corondeño''' ye un llugar de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. ==Asitiamientu== Allúgase na parte septentrional de la parroquia, ocupando un rellanu a media lladera, a 630 m d'altura, na marxe izquierda del valle del [[ríu Lloredo]] y a 26 km de [[La Puela]], la capital del conceyu. Comunícase enllazando cola carretera [[AS-14]]. ==Población== El so caseríu ta habitáu por 28 persones. ==Historia== Demientres el [[sieglu XVI]] el cotu de Corondeño taba baxo la xurisdicción señorial de [[Gutier González de Cienfuegos]] y llueu de los sos socesores, los condes de Marcel de Peñalba. A lo llargo del [[Trieniu lliberal]] ([[1820]]-[[1823]]) el cotu de Corondeño constitúyese como municipiu independiente. L. Castañón recueye'l cantar que diz: ::''Las mozas de Corondeño'' ::''lloran y tienen razón,'' ::''porque ningua se casa'' ::''de veintitantas que son.'' == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == *[http://www.corondeno.es.tl Corondeño] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 7ramknaikn8qyukq1nqpwel6u96fuwb 0 24184 3710352 3625688 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu=Tinéu}} '''A Figueiría''' ye una aldea de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[conceyu]] asturianu d'[[Ayande]]. == Asitiamientu == Allúgase na parte septentrional de la parroquia a 870 m, nun rellanu de la [[lladera del Penedo del Rayo]] (1096 m) y a 30 km de [[La Puela]], capital del conceyu. Comunícase per aciu d'un camín qu'enllacia cola carretera [[AS-14]]. == Población == Tien un total de 18 habitantes ([[INE]] [[2008]]). {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Figueiria]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 7rk7gfhugmfpmxpbw1fcuq2iu9tpa94 3710471 3710352 2022-08-22T07:02:46Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu=Tinéu}} '''A Figueiría''' ye una aldea de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[conceyu]] asturianu d'[[Allande]]. == Asitiamientu == Allúgase na parte septentrional de la parroquia a 870 m, nun rellanu de la [[lladera del Penedo del Rayo]] (1096 m) y a 30 km de [[La Puela]], capital del conceyu. Comunícase per aciu d'un camín qu'enllacia cola carretera [[AS-14]]. == Población == Tien un total de 18 habitantes ([[INE]] [[2008]]). {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Figueiria]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] qojahlgtuy0quzvzywbbddajjfh42cl 0 24185 3710368 3680310 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''A Grandeira''' ye una casería de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel [[conceyu]] asturianu d'[[Ayande]]. == Asitiamientu == Allúgase nel norte de la parroquia, na lladera izquierda del valle del [[ríu Lloredo]], a una altitú de 460 m y a 24 km de [[La Puela]], capital del conceyu. El so alloñamientu de les principales víes de comunicación espliquen el so despoblamientu. {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Grandeira]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] rwni8fkvs62qevf2e8yqwjvjtqg2luy 3710472 3710368 2022-08-22T07:02:54Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''A Grandeira''' ye una casería de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel [[conceyu]] asturianu d'[[Allande]]. == Asitiamientu == Allúgase nel norte de la parroquia, na lladera izquierda del valle del [[ríu Lloredo]], a una altitú de 460 m y a 24 km de [[La Puela]], capital del conceyu. El so alloñamientu de les principales víes de comunicación espliquen el so despoblamientu. {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Grandeira]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] ql43ym4df95lo24l18g1byaqkrin6c3 0 24187 3710516 3467209 2022-08-22T07:07:43Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Teixedo''' podemos referinos a: *[[Teixedo (Berducedo)|Teixedo]], aldea de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Teixedo (Villacondide)|Teixedo]], casería de la parroquia de [[Villacondide (parroquia)|Villacondide]], nel conceyu asturianu de [[Cuaña]]. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] k55axc4i1u5yb3s15an32pq28496xeb 0 24216 3710393 2799142 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu = Tinéu }} '''Trapa'''{{toponimia|Ayande}} ye una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. == Asitiamientu == Allúgase al noroeste de la parroquia, na lladera izquierda del valle del [[regatu Rozada]], a una altura de 500 m{{DGA}} y a 30 km de [[La Puela]], capital del conceyu. Comunícase al traviés d'un camín que lleva a l'[[AS-14]]. == Población == Tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 9s1s3uegs30z3cycekeg5gsu5kd7v2b 0 24219 3710375 3680342 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Tresdopico''' ye una casería de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. ==Asitiamientu== Allúgase na fastera nordeste de la parroquia, a una altura de 925 m nel cursu altu del [[regatu de Rozadas]] y a 27 km de [[La Puela]], capital del conceyu. Comunícase al traviés d'un camín qu'enllacia cola [[AS-14]]. ==Población== Según l'[[INE]] ta despoblada. {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 2fgc7u65gu0me3i89gxn1dy0xi7hxw9 3710518 3710375 2022-08-22T07:07:55Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Tresdopico''' ye una casería de la [[parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel conceyu [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. ==Asitiamientu== Allúgase na fastera nordeste de la parroquia, a una altura de 925 m nel cursu altu del [[regatu de Rozadas]] y a 27 km de [[La Puela]], capital del conceyu. Comunícase al traviés d'un camín qu'enllacia cola [[AS-14]]. ==Población== Según l'[[INE]] ta despoblada. {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] e5aqzdsjcqhaqyb2euf7f7dlrrsdrs1 0 24228 3710499 3454781 2022-08-22T07:05:52Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Noceda''' podemos referinos a: *[[Noceda (Bisuyu)|Noceda]], llugar de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Noceda (parroquia de Cangas)|Noceda]], parroquia del conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. *[[Noceda (Cangas)|Noceda]], llugar de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu de Cangas del Narcea. *[[Noceda (Las Villas)|Noceda]], llugar de la parroquia de [[Las Villas]] nel conceyu asturianu de [[Grau]]. *[[Noceda (Miranda)|Noceda]], barriu perteneciente al pueblu y parroquia de [[Cuevas (Miranda)|Cuevas]] nel conceyu asturianu de [[Miranda]]. *[[Noceda (O Incio)|Noceda]], parroquia del conceyu [[Galicia|gallegu]] d'[[O Incio]]. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] krf58dvizxbl0fgzdqmbwytw4kto30r 0 24433 3710484 3611553 2022-08-22T07:04:11Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Comba''' podemos referinos a: *[[Comba (Bisuyu)|Comba]], una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Comba (cuerda)|Comba]], una modalidá de [[xuegu]] con una cuerda que consiste en da-y vueltes nel aire a una cuerda agarrándola pelos cabos y blincar penriba d'ella cada vez que toca en suelu. == Ver tamién == *[[La Comba]] == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} 892ght2cxhw4flwzuxetmmazg90cjsp 0 24435 3710344 3625706 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá | partíu = Tinéu }} '''As Fontes'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[Aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. == Allugamientu == Allúgase na parte suroriental de la parroquia, na vertiente sur de la [[sierra La Pila]], na so lladera a una altura de 620 m. Tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Fontes, As]] do81j88h3u2d7ese7lummui9rz5p9yr 0 24518 3710456 3620479 2022-08-22T06:16:00Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Equipu |pattern_la1=|pattern_b1=_bluehorizontal|pattern_ra1=|pattern_sh1=_villarreal1011h|pattern_so1=_villarreal1011h| leftarm1=FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=FFFF00|socks1=FFFF00 |pattern_la2=_villarreal1011a|pattern_b2=_villarreal1011a|pattern_ra2=_villarreal1011a|pattern_sh2=_villarreal1011a|pattern_so2=_puma_2010_flugreen|leftarm2=000040|body2=000040|rightarm2=000040|shorts2=000040|socks2=000040| }} El '''Villarreal Club de Fútbol''', ye un club de [[fútbol]] d'[[España]], de la ciudá de [[Vila-real]] en [[Provincia de Castellón|Castellón]]. Fundose el [[10 de marzu]] de [[1923]] y xuega na [[Primer División d'España]]. == Estadiu == El estadiu del Villarreal C.F. ye, desde sos inicios, `El Madrigal´. Tá asitiáu na llocalidá de [[Vila-real]], y cuenta con aforu de aproximao 25.000 espectadores. El nombre débese a que el recintu encuéntrase asitiáu na partida de `El Madrigal´. [[Archivu:El madrigal 2.jpg|200px|thumb|Entrá del Estadiu [[El Madrigal]]]] == Plantía 2010/11 == Actualizado el [[13 de marzu]] de [[2011]]. {{Fs start}} {{Fs player|no=1|nat=España|name=[[Javier Oliva González|Javier Oliva]]|pos=POR}} {{Fs player|no=2|nat=Arxentina|name=[[Gonzalo Javier Rodríguez|Gonzalo Rodríguez]]|pos=DEF}}[[Archivu:Injury icon 2.svg|15px]] {{Fs player|no=3|nat=España|name=[[Joan Oriol Gracia|Joan Oriol]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=4|nat=Arxentina|name=[[Mateo Musacchio]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=5|nat=España|name=[[Carlos Marchena]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=6|nat=España|name=[[Ángel López Ruano|Ángel]]|pos=DEF}} [[Archivu:Injury icon 2.svg|15px]] {{Fs player|no=7|nat=Brasil|name=[[Nilmar Honorato da Silva|Nilmar]]|pos=DEL}} {{Fs player|no=8|nat=España|name=[[Santiago Cazorla|Santi Cazorla]]|pos=MED}} {{Fs player|no=9|nat=Arxentina|name=[[Marco Ruben]]|pos=DEL}} {{Fs player|no=10|nat=España|name=[[Ruben Gracia Calmache|Cani]]|pos=MED}} {{Fs player|no=11|nat=España|name=[[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=13|nat=España|name=[[Diego López Rodríguez|Diego López]]|pos=POR}} {{Fs player|no=15|nat=España|name=[[José Manuel Catalá Mazuecos|José Manuel Catalá]]|pos=DEF}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=17|nat=España|name=[[Javier Magro Matilla|Javier Matilla]]|pos=MED}} {{Fs player|no=19|nat=España|name=[[Marcos Senna]]|pos=MED}}[[Archivu:Captain sports.svg|12px|Capitán]] {{Fs player|no=20|nat=España|name=[[Borja Valero]]|pos=MED}} {{Fs player|no=21|nat=España|name=[[Bruno Soriano|Bruno]]|pos=MED}} {{Fs player|no=22|nat=Italia|name=[[Giuseppe Rossi]]|pos=DEL}} {{Fs player|no=24|nat=Brasil|name=[[Cicinho]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=25|nat=España|name=[[Juan Carlos Sánchez Martínez|Juan Carlos Sánchez]]|pos=POR}} {{Fs player|no=26|nat=España|name=[[Francisco José Olivas Alba|Kiko Olivas]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=27|nat=España|name=[[Mario Gaspar Pérez Martínez|Mario Gaspar]]|pos=DEF}} {{Fs player|no=32|nat=España|name=[[Marcos Gullón Ferrera|Marcos Gullón]]|pos=MED}} {{Fs player|no=35|nat=España|name=[[Diego Mariño Villar|Diego Mariño]]|pos=POR}} {{Fs player|no=42|nat=Dinamarca|name=[[Nicki Bille Nielsen|Nicki Bille]]|pos=DEL}} {{Fs player|no=43|nat=Ghana|name=[[Wakaso Mubarak]]|pos=MED}} {{Fs end}} * <small> Los xugadores con dorsales superiores al 25 son, a tolos efeutos, xugadores del [[Villarreal Club de Fútbol "B"]] y como tales, podrán compaxinar partidos col primer y segundu equipu. Como exixen les normes de la [[Lliga Nacional de Fútbol Profesional|LFP]], los xugadores de la primera plantía deberán llevar los dorsales del 1 al 25. Del 26 n'adelante serán xugadores del equipu filial.</small> <small>''Los equipos españoles tán limitaos a tener na plantía un máximu de tres xugadores sin pasaporte de la [[Xunión Europea]]. La llista incluye sólo la principal nacionalidá de cada xugador, algunos de los xugadores no europeos tienen doble nacionalidad de algún país de la XE:'' * [[Gonzalo Javier Rodríguez|Gonzalo Rodríguez]] posee la doble nacionalidad [[España|española]] y [[Arxentina|arxentina]]. * [[Mateo Musacchio]] posee la doble nacionalidad [[Italia|italiana]] y [[Arxentina|arxentina]]. * [[Cicinho]] posee la doble nacionalidad [[Italia|italiana]] y [[Brasil|brasilana]]. * [[Giuseppe Rossi]] posee la doble nacionalidad [[Italia|italiana]] y de los Estaos Xuníos. * [[Gonzalo Castellani]] posee la doble nacionalidad [[Italia|italiana]] y [[Arxentina|arxentina]]. </small> == Filiales == === Villarreal Club de Fútbol 'B' === El '''[[Villarreal Club de Fútbol B]]''' ye el primer equipu filial del '''Villarreal CF'''. Foi fundáu nel añu [[1999]] y surxió con la idea de suministrar xugadores pa la primera plantía del club. Debutó en [[Tercer División de España|Tercer División]] na temporada [[2003]]-[[2004]], ascendió a [[Segunda División B d'España|Segunda División B]] na [[2006]]-[[2007]] y na temporada [[2008]]-[[2009]] ascendió a [[Segunda División d'España|Segunda División]]. '''[[Clasificación histórica de los equipos filiales|Puesto históricu de filiales]]''': 10º === Villarreal Club de Fútbol 'C' === El '''[[Villarreal Club de Fútbol C]]''' ye el segundo equipu filial del '''Villarreal CF'''. Foi fundáu nel añu [[2002]]. Debutó en [[Rexonal Preferente de la Comunidad Valenciana|Rexonal Preferente]] na temporada [[2004]]-[[2005]] ascendió a [[Tercer División d'España|Tercer División]] en la [[2006]]-[[2007]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Villarreal CF}} * [http://www.villarrealcf.es/ Sitio web oficial] {{es}} * [http://www.submarinoamarillo.net/ Sitiu web no oficial con gran conteníu históricu] {{es}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Villarreal Club de Fútbol]] r6myhglnnw86xc1lrzpdl1vp72ltyrk 0 25284 3710597 3648595 2022-08-22T09:25:12Z YoaR 37624 Plantía: {{referencies|t={{subst:CURRENTTIMESTAMP}}}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822092512}} {{rexón}} '''Pool''' ye una de les 10 rexones nes que se divide [[El Congu]]. Ta rodiada poles rexones de [[Bouenza]], [[Lékoumou]] y [[Plateaux]] y llenda cola [[República Democrática d'El Congu]]. La capital rexonal ye Kinkala. Esta rexón nómase asina por allugase na mesma zona que l'afluente del [[ríu Congu]] Pool Malebo (antaño conocíu como ''Stanley Pool'') Pool divídese en 6 distritos: *[[Boko]] *[[Kindamba]] *[[Kinkala]] *[[Mayama]] *[[Mindouli]] *[[Ngabe]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{Rexones d'El Congu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Rexones d'El Congu]] k1trp1e6hqs35dxmks1fku9zbrm7k5j 0 26018 3710489 3668309 2022-08-22T07:04:47Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20191109210100}} Col nome d''''El Vaḷḷe''' podemos referinos a: *[[El Vaḷḷe (Ayande)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Ayande}}, una aldea del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[El Vaḷḷe (Morea)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Ayer}}, una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Morea (parroquia)|Morea]], nel conceyu asturianu d'[[Ayer]]. *[[El Vaḷḷe (Abanceña)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, una casería de la parroquia d'[[Abanceña (parroquia)|Abanceña]], nel conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. *[[El Vaḷḷe (Ḷḷena)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Ḷḷena}}, una aldea parroquia de la parroquia de [[La Pola (Ḷḷena)|La Pola]], nel conceyu asturianu de [[Ḷḷena]]. *[[El Vaḷḷe (Somiedo)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Somiedo}}, una parroquia y un llugar del conceyu asturianu de [[Somiedo]]. *[[El Vaḷḷe (Tinéu)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Tinéu}}, una casería de la parroquia de [[Santolaya (Tinéu)|Santolaya]], nel conceyu asturianu de [[Tinéu]]. *[[El Vaḷḷe (Valdés)|El Vaḷḷe]]{{toponimia|Valdés}}, una aldea del conceyu asturianu de [[Valdés]]. == Ver tamién == * {{enllaz a dixebra|El Valle}} * {{enllaz a dixebra|Valle (dixebra)}} == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies|Valle, El]] pygas7wdbzmkijzr2l2ahvzrwvr9ux4 0 26822 3710502 3452775 2022-08-22T07:06:12Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Penouta''' podemos referinos a: *[[Penouta (Bual)|Penouta]], una aldea de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Bual (parroquia)|Bual]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] del [[Bual|mesmu nome]]. *[[Penouta (Ayande)|Penouta]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]] (España). *[[Sierra de Penouta]], nel conceyu asturianu de Bual. *[[Picu de Penouta]], nel conceyu asturianu de Bual. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] i53rbsv3hhdltvsjg21x1qoijn6cn4y 0 26823 3710475 3609513 2022-08-22T07:03:13Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome d''''As Cabanas''' podemos referinos a: *[[As Cabanas (Berducedo)|As Cabanas]], una casería perteneciente a la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]] ([[España]]). *[[As Cabanas (Bual)|As Cabanas]], un llugar de la parroquia de [[Bual (parroquia)|Bual]] nel conceyu asturianu del [[Bual|mesmu nome]]. {{dixebra}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] bx0qzgvv364gfw63531fdf1ghkuk5kh 0 26825 3710510 3699710 2022-08-22T07:07:01Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''San Salvador''' podemos referinos a: *[[San Salvador (Alesga)|San Salvador]], un llugar de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador d'Alesga]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] de [[Teberga]]. *[[San Salvador d'Alesga]], una parroquia del conceyu asturianu de Teberga. *[[San Salvador (parroquia)|San Salvador]]{{toponimia|Ayande}}, una parroquia del conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[San Salvador (Ayande)|San Salvador]]{{toponimia|Ayande}}, un llugar la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu d'Ayande. *[[San Salvador (Valladolid)|San Salvador]], en [[Provincia de Valladolid|Valladolid]] ([[España]]). *[[San Salvador (Cantabria)|San Salvador]], del conceyu de [[Medio Cudeyo]], en [[Cantabria]]. *[[San Salvador (El Salvador)|San Salvador]], capital d'El Salvador. *[[San Salvador de Jujuy]], capital de la provincia de Jujuy, n'[[Arxentina]]. *[[San Salvador (Entre Ríos)|San Salvador]] una ciudá de la provincia d'[[Entre Ríos]], n'Arxentina. *[[San Salvador el Seco]], conceyu del estáu de Puebla, en [[Méxicu]]. *[[San Salvador el Verde]], conceyu del estáu de Puebla, en Méxicu. *[[San Salvador Huixcolotla]], conceyu del estáu de Puebla, en Méxicu. *La [[San Salvador (ilesia)|Ilesia de San Salvador]], n'[[Uviéu]], [[Asturies]]. == Ver tamién == {{enllaz a dixebra|Salvador}} == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos]] 1dh3mifo0rnx9wfsu2rbzpyrihwfcec 0 27150 3710527 3710285 2022-08-22T07:33:12Z YoaR 37624 /* Filmografía */ wikitext text/x-wiki {{Persona}} '''Francisco Pérez Braña''' {{nym}} foi un actor [[Asturies|asturianu]], conocíu col nome artísticu de '''Frank Braña'''. == Biografía == [[File:Frank Braña - Hai sbagliato... dovevi uccidermi subito!.jpg|thumb|Frank Braña, ''Hai sbagliato... dovevi uccidermi subito!'' (1972)]] Frank trabayó como mineru de rapaz p'ayudar na familia enfrermando de [[silicosis]]. Entamó la so carrera como extra en películes d'ación coles que llegó a facese 17 rotures y nos famosos [[western]]s d'[[Almería]], llegó a trabayar con [[Sergio Leone]] nuna buena riestra de Spaghetti-Western, asina consiguió ser el actor que más veces matara a los ''buenos''. De Braña puede dicise que ye l'actor que más veces interpretó'l de malu n'[[España]], ''Golpe de mano'' foi'l film de mayor éxitu na so carrera tando más de seis meses na Gran Vía [[Madrid|madrileña]], actuó igualmente nun buen númberu de series de televisión. Trabayó con grandes actores como [[Fernando Rey]], [[Francisco Rabal]] o [[Eduardo Fajardo]], arriendes de conocer a gran cantidá d'artistes de fama internacional como [[Clint Eastwood]], [[Henry Fonda]], [[Charles Bronson]], [[Claudia Cardinale]], [[Jason Robards Jr.]], [[Oliver Reed]], [[Terence Hill]] o [[Bud Spencer]]. Francisco Braña Pérez nació en 1934 en La Puela d'Allande, fíu d'un guardia civil, los constantes destinos del padre lleváronlu per residencies en Negueira, Fonsagrada, Ozcos, Doiras, Navia, Ḷḷuarca y Xixón. En Navia contautó col cine pues de nenu acudía al Cine Fantasio, que sigue conservándose, y pa entrar gratis trabayaba d'ayudante. Con trece años trabaya na construcción en Xixón, nel túnel de Noreña y en La Camocha. Cesa en 1954 pa ingresar na Guardia Civil pero por silicosis ñégase-y la entrada. Deprendió a manexar, inglés y boxéu. Empezó faciendo pequeños papeles d'extra como especialista nel cine pola fortaleza física. En Madrid y consigue un papel na película de Gonzalo Delgrás Café de Chinitas (1960) gracias a l'amistá con Margarita Delgrás que lu recomienda pa los Estudios Bronston onde supera una prueba pa Rei de reis como doblador d'escenes peligroses. Nun sabía montar en caballu pero yá s'apañaría. Ganaba 550 pesetes diaries, munchísimo, y nin siquiera salía nos créitos. Adopta'l nome de Frank Braña. Sabiendo inglés, un gayasperu físicu y unos impresionantes güeyos claros abrieron-y les puertes a producciones estranxeres rodaes n'Hespaña, de vaqueros o históriques. Xunta trabayos suyos onde sólo aparecía como especialista como El Colosu de Rodes, onde conoció a Sergio Leone, les primeres películes suyes acreditaes como actor fueron Los corsarios del Caribe (1961), Horizontes de Lluz (1962), Xuegu d'homes, Perséu l'invencible, Robaron una estrella, Los conquistadores del Pacíficu (1963), La carga de la policía montada, Los siete bravísimos, Brandy, L'home de la dilixencia, Los rurales de Texes, La tumba del pistoleru, Fuerte perdíu (1964), Joaquín Murrieta, Jandro, The Last of the Mohicans, La frontera de Dios, Tierra de fuéu, Adiós gringu, Una tumba pal xérif (1965), Xugando a morrer, Mestizu, Dos contra Al Capone, El ranchu malditu (1966), Silenciu, El preciu d'un home, L'home que mató a Billy el Neñu, Una bruxa ensin escoba, Un home vino pa matar, Dios perdona... ¡yo, non!, Cara a cara, Sugar Colt (1967), Quince hores pa un asesín, Dos homes van morrer, La hora del coraxe, Quiérolu muertu, Persecución hasta Valencia, El sabor del odiu, Comandos, El secretu del capitán O'Hara (1968), La residencia, El zorru xusticieru, Santu frente a la muerte, La moza del Nilo, Ensin aliendu, El proscritu del ríu Coloráu, Garringu, Johnny Ratón, La muerte d'un presidente, Los diaños de la guerra (1969). Participó na triloxía de Sergio Leone: Por un puñáu de dólares, La muerte tenía un preciu y El buenu, el feu y el malu. A partir de 1970 el so nome aparecerá ya siempre destacáu. Nos años 1970 participó en 59 películes con Guiliano Carnimeo, Mario Bianchi o Leon Klimovsky y en westerns de José Antonio de la Loma, Rafael Romero Marchent o Juan Bosch qu'almiraron a Hollywood. Participa en Nicolás y Alexandra (1971) en Delirios de gandura (1971) y nun capítulu de Curro Jiménez tituláu La trampa. Llueu vendríen más películes como Duelo a muerte;Yo, el Vaquilla o Misteriu na islla de los monstruos ésta con escenes rodaes en Outur. Rueda tamién comedies como Don Xuan el mio queríu pantasma y episodios de La casa de los enguedeyos o Los lladrones van pa la oficina. Los últimos trabayos fueron en L'hibiernu de les anxanes, Maestros, Tiovivu, Carla, y dos episodios de la serie Martes de Carnaval. Frank Braña rodó unes 167 películes en cinco continentes. Non toes fueron actuaciones destacaes. Munches veces el so papel consistía en cayer del caballu o morrer al principiu la película. Por ello ye l'actor que más veces morrió nes películes, unes 164 veces y unes quinientes actuaciones como especialista. En Golpe de mano (1970) representaba un dinamiteru asturianu que-y dio fama internacional. Otru éxitu foi Perros cayexeros. Trabayó con Clint Eastwood, William Holden, John Carradine, Lex Barker... Rechazó un papel con Pedro Almodóvar. Siempre quiso rodar un guión suyu sobre la posguerra nos montes de la so querida Asturies. Morrió en Collado Villalba en 2012 aquexáu de la so eterna mala salú de fierru. == Reconocimientos y premios == * Algamó'l Premiu al Meyor Actor Principal, de la Universidá de Navarra, pol cortumetraxe: ''El viejo y el mar'' del guionista y realizador Enrique Rodríguez. * Foi unu de los artistes españoles más reclamaos pol cine norteamericanu (unos cincuenta filmes), actuó en diverses produciones americanes dao que yera unu de los pocos actores que falaba inglés. Recientemente actuó en películes de terror y fantástiques. * Premiu d'Honor a títulu póstumu del 8u Festival de Cine Asturianu celebráu n'Uviéu en 2013. == Filmografía == {| {{tablaguapa}} !Títulu!!Añu!!Direutor |----------------- |''[[Café de chinitas]]'' || [[1960]] || [[Gonzalo Delgrás]] |----------------- |''[[Rey de reyes película de 1961|Rey de reyes]]'' || [[1961]] || [[Nicholas Ray]] |------------------ |''[[Los corsarios del caribe]]'' || [[1961]] || [[Jean Martín]] |----------------- |''[[Accidente 703]]'' || [[1962]] || [[José María Forqué]] |------------------- |''Horizontes de luz'' || [[1962]] || [[León Klimovsky]] |------------------- |''[[Los conquistadores del Pacífico]]'' || [[1963]] || [[José María Elorrieta]] |--------------------------------- |''[[Rififí en la ciudad]]'' || [[1963]] || [[Jesús Franco]] |-------------------- |''Juego de hombres'' || [[1963]] || [[José Luis Gamboa]] |-------------------------- |''[[Han robado una estrella]]'' || [[1963]] || [[Xavier Xetó]] |------------------------- |''El valle de los hombres de piedra'' || [[1963]] || [[Alberto De Martino]] |----------------- |''[[La tumba del pistolero]]'' || [[1964]] || [[Armando de Ossorio]] |------------------------ |''I due violenti'' || [[1964]] || [[Primo Zeglio]] |---------------- |''[[El hombre de la diligencia]]'' || [[1964]] || [[José María Elorrieta]] |-------------------------- |''Cavalca e uccidi'' || [[1964]] || |---------------- |''La carga de la policía montada'' || [[1964]] || |----------------------------- |''[[Los siete bravísimos]]'' || [[1964]] || [[León Klimovsky]] |-------------------- |''Los rurales de Texas'' || [[1964]] || [[Primio Zeglio]] |---------------------- |''El señor de La Salle'' || [[1964]] || [[Luis César Amadori]] |-------------------- |''[[Por un puñado de dólares]]'' || [[1964]] || [[Sergio Leone]] |----------------- |''Tierra de fuego'' || [[1965]] || [[Jaime Jesús Balcázar]] |--------------- |''Fuerte perdido'' || [[1965]] || [[José María Elorrieta]] |---------------------- |''La frontera de Dios'' || [[1965]] || [[César Fernández Ardavín]] |---------------------------- |''El proscrito del río Colorado'' || [[1965]] || |------------------ |''[[Joaquín Murrieta película|Joaquín Murrieta]]'' || [[1965]] || [[George Sherman]] |------------------- |''Der letzte Mohikaner'' || [[1965]] || |--------------------- |''Una bara per lo sceriffo'' || [[1965]] || [[Mario Caiazo]] |----------------------- |''[[Adiós gringo]]'' || [[1965]] || [[Giorgio Stegani]] |-------------- |''Dos contra Al Capone'' || [[1965]] || [[Giorgio Simonelli]] |---------------------- |''[[El secreto del capitán O'Hara]]'' || [[1965]] || [[Arturo Ruiz Castillo]] |------------------------------- |''[[Por un puñado de dólares]]'' || [[1965]] || [[Sergio Leone]] |-------------------------- |''[[Jandro película|Jandro]]'' || [[1965]] || [[Julio Coll]] |---------------- |''[[El bueno, el feo y el malo]]'' || [[1966]] || [[Sergio Leone]] |---------------------- |''El precio de un hombre'' || [[1966]] || [[Eugenio Martín]] |------------------------ |''Per il gusto di uccidere'' || [[1966]] || |-------------------------- |''[[Ringo del Nebraska]]'' || [[1966]] || [[Anthony Román]] |-------------------- |''Jugando a morir'' || [[1966]] || [[José Hernández Gan]] |----------------- |''[[Mestizo película|Mestizo]]'' || [[1966]] || [[Julio Buchs]] |----------- |''Sugar Colt'' || [[1966]] || [[Franco Giraldi]] |------------- |''[[El halcón y la presa]]'' || [[1966]] || [[Sergio Sollima]] |--------------------- |''Comando de asesinos'' || [[1966]] || |----------------------- |''[[El halcón de Castilla]]'' || [[1966]] || [[José María Elorrieta]] |--------------------- |''El hombre que mató a Billy el niño'' || [[1967]] || |----------------------- |''Se sei vivo spara'' || [[1967]] || [[Guilio Questi]] |---------------- |''[[Silencio película|Silencio]]'' || [[1967]] || |---------- |''Requiescant'' || [[1967]] || [[Carlo Lizzani]] |------------- |''Faccia a faccia'' || [[1967]] || |------------------- |''Una bruja sin escoba'' || [[1967]] || [[José María Elorrieta]] |------------------------- |''Un hombre vinó a matar'' || [[1967]] || [[León Klimovsky]] |--------------------- |''Quindici forche per un assassino'' || [[1968]] || [[Nunzio Malasomma]] |------------------------------- |''Commando suicida'' || [[1968]] || |--------------------- |''[[C'era una volta il West]]'' || [[1968]] || [[Sergio Leone]] |------------------------------ |''Tutto per tutto'' || [[1968]] || [[Umberto Lenzi]] |----------------- |''Ringo il cavalliere solitario'' || [[1968]] || [[Rafael Romero Marchent]] |------------------------------- |''na pistola per cento bare'' || [[1968]] || |--------------------------- |''Tre supermen a Tokiu'' || [[1968]] || |------------------------ |''Lo voglio morto'' || [[1968]] || [[Paolo Bianchi]] |----------------- |''[[Dos homes van a morir]]'' || [[1968]] || [[Rafael Romero Marchent]] |----------------- |''I quattro dell'Ave Maria'' || [[1968]] || |-------------------------- |''Tú perdonas... yo no'' || [[1968]] || [[Guiseppe Colizzi]] |----------------- |''[[La residencia]]''|| [[1969]] || [[Narciso Ibañez Serrador]] |--------------- |''La morte sull'alta collina'' || [[1969]] || [[Fernando Cerchio]] |---------------------------- |''Il prezzo del potere'' || [[1969]] || [[Tonino Valerii]] |---------------------- |''[[El zorro justiciero]]'' || [[1969]] || [[Rafael Romero Marchent]] |--------------------- |''La muchacha del Nilo''|| [[1969]] || [[José María Elorrieta]] |-------------------- |''Johnny ratón'' || [[1969]] || [[Vicente Escrivá]] |----------------- |''I diaboli di la guerra'' || [[1969]] || [[Adalberto Albert]] |----------------------------- |''[[Garringo]]'' || [[1969]] || [[Rafael Romero Marchent]] |------------ |''[[Sin aliento]]'' || [[1969]] || [[Fernando Cerchio]] |---------------- |''[[El vengador del Sur]]'' || [[1969]] || [[Mario Siciliano]] |------------------------ |''Il magnifico Robin Hood'' || [[1970]] || [[Roberto Bianchi]] |-------------------------- |''Persecución hasta Valencia'' || [[1970]] || [[Julio Coll]] |---------------------------- |''[[La Muerte de un presidente]]'' || [[1970]] || [[Tonino Valerii]] |------------------------------- |''Golpe de mano "Explosión"'' || [[1970]] || [[José Antonio de la Loma]] |--------------------------- |''Santo contra los asesinos de la mafia'' || [[1970]] || [[Manuel Bengoa]] |-------------------------------------- |''Che fanno i nostri supermen tra le vergini della giungla?''|| [[1970]] || [[Adalberto Albertini]] |---------------------------------------------------------- |''In il nombre del padre del figlio y del colt'' || [[1970]] || |---------------------------------------------- |''Manes torpes'' || [[1970]] || [[Rafael Romero Marchent]] |---------------- |''I Leopardi de Churchill'' || [[1971]] || [[Mauricio Pradeaux]] |-------------------------- |''[[El bosque del lobo]]'' || [[1971]] || [[Pedro Olea]] |-------------- |''Gli fumavano le Colt... lo chiamavano Camposanto'' || [[1971]] || [[Guiliano Carnimeo]] |-------------------------------------------------- |''[[La redada]]'' || [[1971]] || |---------------- |''Misión secreta nel Caribe'' || [[1971]] || [[Enrique L. Eguiluz]] |----------------------------- |''La folie des grandeurs'' || [[1971]] || |-------------------------- |''[[Una nuvola di polvere.. un grido di morte.. arriva sartana]]'' || [[1971]] || [[Giuliano Carnimeo]] |-------------------------- |''Necrophagus'' || [[1971]] || [[Miguel Madrid]] |----------------- |''Una nuvola di polvere... un grido di morte... arriva Sartana'' || [[1971]] || |-------------------------------------------------------------- |''Nicholas y Alexandra'' || [[1971]] || |----------------------- |''I corvi, ti scaveranno la fossa'' || [[1971]] || [[Juan Bosch]] |--------------------------------- |''Una chica cuasi decente''|| [[1971]] || |------------------------ |''Campeones del ring'' || [[1972]] || [[José Aguado]] |---------------- |''[[Timanfaya película|Timanfaya]]'' || [[1972]] || [[José Antonio de la Loma]] |--------------- |''Mano rápida'' || [[1972]] || [[Frank Bronston]] |-------------- |''La presa y la buitre'' || [[1972]] || [[Rafael Romero Marchent]] |----------------------------- |''Los buitres cavaran tú fosa'' || [[1972]] || [[John Wood]] |---------------------------- |''Hai sbagliato... dovevi uccidermi subito!'' || [[1972]] || [[Mario Bianchi]] |----------------------------------------- |''Crimen de amor''|| [[1972]] || |---------------- |''[[La guerrilla]]'' || [[1972]] || [[Rafael Gil]] |----------------- |''Una bala marcada'' || [[1972]] || [[Juan Bosch]] |------------------- |''Triangulo'' || [[1972]] || |----------- |''Lo chiamavano requiescat fasthand'' || [[1972]] || [[Mario Bianchi]] |----------------------------------- |''Dio in cielo.. Arizona in terra'' || [[1972]] || [[Juan Bosch]] |--------------------------------- |''El más fabuloso golpe del Far-West'' || [[1972]] || [[José Antonio de la Loma]] |----------------------------------- |''E cosi divennero i tre supermen del west'' || [[1973]] || [[Italo Matinengh]] |------------------------------------------ |''Crypt of the living dead'' || [[1973]] || [[Ray Danton]] |-------------------------- |''El misterio de la momia Egipcia'' || [[1973]] || [[Alejandro Marti Gelaber]] |----------------- |''Santo contra el Doctor muerte'' || [[1973]] || [[Rafael Romero Marchent]] |------------------------------ |''Hai sbagliato.. doveni uccidermi subito!'' || [[1973]] || [[Mario Bianchi]] |----------------------------------------- |''Verflucht, dies Amerika''|| [[1973]] || |-------------------------- |''Un dólar de recompensa'' || [[1973]] || [[Rafael Romero Marchent]] |------------------------- |''Oi teleftaioi tou Rupel'' || [[1973]] || |----------------------- |''Le amazzoni - donne d'amore e di guerra'' || [[1973]] || [[Alfonso Brescia]] |--------------------------------------- |''Demasiados muertos para Tex''|| [[1973]] || [[Jorge Martín]] |----------------------------- |''La tumba de la isla maldita''|| [[1973]] || [[Julio Salvador]] |------------------------------ |''Las violentas'' || [[1974]] || [[Fernando Miranda]] |--------------- |''Open Season'' || [[1974]] || |----------------- |''La testa del serpente'' || [[1974]] || [[Jose Gutierrez Maesso]] |----------------------- |''El ataque de los muertos sin ojos'' || [[1974]] || [[Armando Osorio]] |----------------------------------- |''[[El último viaje]]'' || [[1974]] || [[José Antonio de la Loma]] |------------------ |''Vacaciones sangrientas'' || [[1974]] || [[Juan Jaime Bernós]] |------------------------- |''Los hijos de Scaramouche'' || [[1974]] || Jorge |-------------------------- |''Los fríos senderos del crimen'' || [[1974]] || [[Carlos Aured]] |------------------------------ |''Tarzán y el tesoro de Kawana'' || [[1974]] || [[José Truchado]] |---------------------------- |''El último proceso en París'' || [[1974]] || [[Jose Antonio Canalejas]] |---------------------------- |''Muerte de un quinqui'' || [[1975]] || [[León Klimovsky]] |---------------------- |''La Banda de Jaider'' || [[1975]] || [[Volker Vogeler]] |-------------------- |''[[Metralleta 'Stein']]'' || [[1975]] || [[José Antonio de la Loma]] |------------------- |''La última jugada'' || [[1975]] || [[Aldo Sambrell]] |---------------------- |''In nome del padre, del figlio e della Colt'' || [[1975]] || |--------------------------------------------- |''Kilma,reina de las amazonas'' || [[1975]] || [[Miguel Iglesias]] |-------------------- |''Si quieres vivir... dispara'' || [[1975]] || [[José María Elorrieta]] |---------------------- |''[[El clan de los inmorales]]'' || [[1975]] || [[José Gutiérrez Maesso]] |------------------------ |''[[Perros callejeros]]'' || [[1976]] || [[José Antonio de la Loma]] |----------------- |''[[Gritos de la noche]]'' || [[1976]] || [[Juan Piquer Simón]] |------------------ |''El misterio de la perla negra'' || [[1976]] || [[Mario Orozco]] |------------------- |''El alijo'' || [[1976]] || [[Angel del Pozo]] |---------------------- |''Las alimañas'' || [[1976]] || [[Armando de Osorio]] |--------------------- |''Fantasma nel Oeste'' || [[1976]] || [[Antonio Margheritti]] |------------------- |''[[Viaje al centro de la Tierra película|Viaje al centro de la Tierra]]'' || [[1976]] || [[Juan Piquer Simón]] |------------------------------- |''Train special pour SS''|| [[1977]] || [[Alain Payet]] |----------------------- |''La llamada del sexo'' || [[1977]] || [[Tulio de Michelli]] |------------------ |''La promesa'' || [[1977]] || [[Angel del Pozo]] |----------- |''[[Perros callejeros]]'' || [[1977]] || [[José Antonio de la Loma]] |------------------ |''Missile X - Geheimauftrag Neutronenbombe'' || [[1978]] || |------------------------------------------ |''Savana violenza carnale'' || [[1979]] || [[Roberto Bianchi Montero]] |------------------------- |''Supersonicman''|| [[1979]] || [[Juan Piquer Simón]] |----------------- |''[[Los cántabros]]''|| [[1980]] || [[Paul Naschy]] |----------------- |''Buitres sobre la ciudad''|| [[1980]] || [[Gianni Siragusa]] |----------------- |''El lobo negro'' || [[1981]] || [[Rafael Romero Marchent]] |----------------- |''Misterio en la isla de los monstruos'' || [[1981]] || [[Juan Piquer Simón]] |----------------- |''Las muñecas del King Kong'' || [[1981]] || |----------------- |''Duelo a muerte''|| [[1981]] || [[Rafael Romero Marchent]] |------------------ |''[[Mil gritos tiene la noche]]'' || [[1982]] || [[Juan Piquer Simón]] |--------------------------- |''Los diablos del mar'' || [[1982]] || [[Juan Piquer Simón]] |-------------------------- |''Martes y trece,ni te cases ni te embarques'' || [[1982]] || [[Javier Aguirre]] |------------------------------------------- |''[[Hundra]]'' || [[1983]] || [[Matt Cimber]] |---------- |''Los nuevos extraterrestres''|| [[1983]] || [[Juan Piquer Simón]] |------------------------ |''Guerra sucia''|| [[1984]] || [[Juan Piquer Simón]] |--------------- |''Goma-2''|| [[1984]] || [[José Antonio de la Loma]] |------------------------ |''Historie d'o chapitre 2'' || [[1984]] || |------------------------- |''Yellow Hair and the Fortress of Gold'' || [[1984]] || |----------------------------------------- |''Tex e il signore degli abissi'' || [[1985]] || |-------------------------------- |''[[Yo,"El vaquilla"]]'' || [[1985]] || [[José Antonio de la Loma]] |------------------------ |''Slugs,muerte viscosa'' || [[1985]] || [[Juan Piquer Simón]] |---------------------- |''Luna de lobos'' || [[1987]] || [[Julio Sánchez Valdés]] |------------------------ |''Siesta'' || [[1987]] || [[Mary Lambert]] |--------------------- |''[[Oro fino]]''|| [[1988]] || [[José Antonio de la Loma]] |----------------------------- |''Superagentes en Mallorca'' || [[1990]] || [[José Luis Merino]] |--------------------- |''The rift'' || [[1990]] || [[Juan Piquer Simón]] |------------- |''[[Don Juan mi querido fantasma]]'' || [[1990]] || [[Antonio Mercero]] |--------------------- |''La mansión de los Cthulhu'' || [[1991]] || [[Juan Piquer Simón]] |----------------- |''Dynigar'' || [[1991]] || |----------------- |''[[Manoa,La ciudad de oro]]''|| [[1998]] || [[Juan Piquer Simón]] |---------------- |''[[El escarabajo de oro película|El escarabajo de oro]]''|| [[1999]] || [[Vicente J.Martín]] |------------------ |''El invierno de las anjanas''|| [[2000]] |----------------- |''Maestros'' || [[2000]] || |---------- |''[[Tiovivo c. 1950]]'' || [[2004]] || [[José Luis Garci]] |------------ |''El viejo y el mar'' || [[2005]] || [[Enrique Rodríguez]] |------------- |''Abuelo'' || [[2008]] || |----------- |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{NF|1934|2012|Branzza, Frank}} [[Categoría:Actores y actrices d'Asturies]] [[Categoría:Persones d'Allande]] 1l79l989w225g52gpsuqb15zrm6z6ak 0 28325 3710515 3469098 2022-08-22T07:07:36Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Cangas del Narcea}} '''Seroiro''' ye una [[parroquia]] del conceyu asturianu d'[[Ibias]]. S'asitia na parte nororiental del mesmu, y llenda: al norte col colos conceyos d'[[Allande]] y [[Cangas del Narcea]] y cola [[provincia de Lugo]]; al oeste con Cangas del Narcea; coles parroquies ibienses de [[Marentes]] y [[Santantolín]] al este; y coles de [[Cecos]] y [[San Cremente]] al sur. Tien una estensión de 67,19&nbsp;km² de terrenu emprunu percorríu, d'oeste a este, por El Río da Biouga. La so población, de 155 habitantes ([[INE]], [[2009]]), ta repartida ente los nucleos de población que vienen darréu: Andeo, Dou, Folgueiras da Biouga, Mourentán, Pradías, Seroiro, Uría, Valdebóis y Valvaler. Dientro'l so territoriu ta'l monte de Valdebóis (1.623 [[hectárea|ha]]), que pertenez, dende [[1988]], a la [[Reserva Natural Integral de Munieḷḷos]]. {{Parroquies d'Ibias}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Parroquies d'Ibias]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] ab31fopnlnmak38t80babgoycmotdqe 0 30222 3710327 3680319 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{otrosusos|Comba}} {{llocalidá}} '''Comba''' ye una casería de la parroquia de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]], allugada al sur de la mesma. Asítiase na vertiente sur de la [[Sierra d'Iboyu]], a un altor de 580 m, a la derecha del regatu del mesmu nome. Alcuéntrase a 17 km de [[La Puela]] y comunícase al traviés de la carretera [[AS-14]] (''Puente del Infierno-Grandas de Salime''). La so población en [[2006]] yera de 37 habitantes. ==Patrimoniu== En [[1944]] afayóse en Comba una inscripción romana dedicada a los [[Llares (mitoloxía)|Llares Viales]], dioses romanos proteutores de los caminos. {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 0n2vpmazq8la2335ckzdjjk41xsbwtv 0 30223 3710338 3680324 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}}Bisuyu |partíu = Tinéu |población = 35 |añu = 2006 |altitú = 640 |códigu = 33815 }} '''Fornieḷḷas''' ye una aldea de la parroquia de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]] allugada na parte meridional de la mesma. Asítiase a un altor de 640 m na vertiente sur de la [[sierra La Pila]], sobre'l valle del [[ríu Comba]] y a 17 km de [[La Puela]]. Comunícase al traviés d'un camín que desemboca na carretera [[AS-14]] (''Puente del Infierno-Grandas de Salime''). ==Población== En [[2006]] tenía una población de 35 habitantes. {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] dp7h88uzp964yewb5woigrxe5zq1ex3 0 30224 3710337 3680325 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}}Bisuyu |partíu = Tinéu |población = 39 |añu = 2006 |altitú = 780 |códigu = 33815 }} '''Iboyu''' ye una aldea de la parroquia de [[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]] allugada al nordeste de la mesma. Asítiase na vertiente sur de la sierra d'Iboyu, a 780 m d'altura y a 15 km de distancia de [[La Puela]], na lladera izquierda del valle abiertu pol [[regatu La Comba]], col [[picu La Rasa]] y [[Picu Peña Partido]] al fondu. Comunícase al traviés de la carretera [[ALL-1]] qu'al altor de [[Ruvena]], enllaza cola carretera [[AS-14]] (''Puente del Infierno-Grandas de Salime''). ==Población== En [[2006]] tenía 39 habitantes. ==Patrimoniu== Nel picu d'Iboyu ta'l [[castru del Penón]] dominando'l valle del [[ríu Comba]] y el valle del [[ríu Abaniella]]. {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] o9fa00hd1po87kxkhwgfkhudhcwf61n 0 30246 3710512 3625313 2022-08-22T07:07:15Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20191215092201}} Col nome de '''Santa Colomba''' podemos referinos a: *[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]]{{toponimia|Ayande}}, una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Santa Colomba (Ayande)|Santa Colomba]]{{toponimia|Ayande}}, casería de la parroquia homónima del conceyu asturianu d'Ayande. *[[Santa Colomba (Balmonte)|Santa Colomba]]{{toponimia|Castropol}}, un llugar de la parroquia de [[Balmonte (parroquia de Castropol)|Balmonte]], nel conceyu asturianu de [[Castropol]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] ry1kkzv3rrhk1wemplzahv4su04m35x 0 38465 3710426 3687752 2022-08-21T17:56:13Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em" |- ! colspan="2" bgcolor="#cccccc" | Nilón |- | [[Densidá]] | 1150 [[kilogramu per metru cúbicu|kg/m³]] |- | [[Conductividá llétrica]](σ) | 10^-12 (m·[[ohm]])^-1 |- | [[Conductividá térmica]] || 0.25 W/(m·K) |} [[Archivu:Nylon 6 and Nylon 6-6.svg|thumb|Nilón 6 (enriba) y nilón 6,6 (embaxo), amosando la direición de los enllaces peptídicos, única diferencia estructural ente ellos.]] El '''nilón'''<ref>{{cita DALLA|nilón}}</ref> o '''nailon'''<ref>{{cita DALLA|nailon}}</ref> (de la marca comercial rexistrada: ''nylon''®) ye un [[polímeru]] artificial que pertenez al grupu de les [[poliamida|poliamides]]. Xenérase formalmente por policondensación d'un diácidu con una [[diamina]]. La cantidá d'[[átomu|átomos]] de [[carbonu]] nes cadenes de la amina y del ácidu pue indicase darrera de les iniciales de poliamida. El más conocíu, el PA6.6 ye polo tanto'l productu formal del ácidu hexanodioicu ([[ácidu adípicu]]) y la [[hexametilenodiamina]]. Por razones práutiques nun s'utiliza l'ácidu y l'amina, sinón soluciones de l'[[amina]] y del [[cloruru]] del diácidu. Ente los dos fases, fórmase'l polímeru que pue ser espandíu pa dar el filu de nilón. Un polímeru paecíu ye'l perlón que se forma por apertura y [[polimerización]] d'una lactama, xeneralmente la ''caprolactama''. La diferencia ta en que nel nilón les cadenes tán formaes por polímeros de la fórmula de xeneral ( ..-NH-C(=O)-(CH₂)_n-C(=O)-NH-(CH₂)_m-...) ente que nel perlón les cadenes tienen la secuencia ( ..-NH-C(=O)-(CH₂)_n-NH-C(=O)-(CH₂)_n-...). El descubridor del nilón y quien lu patentó de primeres foi Wallace Hume Carothers. El descubrimientu foi'l día [[28 de febreru]] de [[1935]], pero nun foi patentáu hasta'l [[20 de setiembre]] de [[1938]] (U.S. Patents 2130523, 2130947 et 2130948). A la muerte d'ésti, la empresa [[DuPont]] caltuvo la patente. Los [[Llaboratorios DuPont]], en 1938, produxeron esta fibra sintética fuerte y elástica, que trocaría en parte a la [[seda]] y el [[rayón]]. El nilón ye una fibra testil elástica y resistente, nun lu ataca'l [[virugu]], nun precisa plancháu y utilízase na confección de medies, texíos y teles de puntu, tamién cerdes y sedales. El nilón moldiáu utilízase como material duro na fabricación de diversos instrumentos, como mangos de cepiyos, peñes, etc. Con esti inventu, revolucionóse en 1938 el mercáu de les medies, cola fabricación de les medies de nilón, pero llueu fixéronse bien difíciles de consiguir, porque al añu siguiente los [[Estaos Xuníos]] entraron na [[Segunda Guerra Mundial]] y el nilón foi necesariu pa faer material de guerra, como cuerdes y paracaíes. Pero enantes de les medies o de los paracaíes, el primer productu de nilón foi'l cepiyu de dientes con cerdes de nilón. Les primeres partíes llegaron a [[Europa]] en [[1945]]. == Etimoloxía == Créese que'l so nome ye un xuegu de pallabres, faciendo referencia a NY ([[Nueva York]]) y Lon ([[Londres]]), dos [[Ciudá|ciudaes]] que conxugaes n'idioma inglés dan como resultáu '''NyLon''', yá que lo afayaríen dos investigadores que vivíen ún en cada ciudá. Según John W. Eckelberry (DuPont){{ensin referencies}}, '''"nyl"''' ye una sílaba escoyida al azar y '''"on"''' ye n'inglés un sufixu de munches fibres. Otra versión diz que'l nome tendría de ser "non-run", indicando que les medies feches por esti material nun se rompíen con facilidá pero por razones xurídiques camudóse a Nylon. Otra lleenda atribúi'l nome a abreviaciones de exclamaciones como "Now You Lousy Old Nipponese" (o "Now You Look Old Nippon" o "Now You Loose Old Nippon") en contra de los xaponeses al tratase d'un sustitutu de la seda que s'importara de [[China]] ocupada polos [[Xapón|xaponeses]] na [[Segunda Guerra Mundial]]. == Propiedaes == Mientres la fabricación les fibres de nilón son sometíes a [[estrusión]], [[testurizáu]] y [[filáu]] en frío hasta algamar cerca de 4 vegaes el so llargor orixinal, lo cual aumenta la so [[cristalinidá]] y resistencia a la [[tracción]]. === Resistencia === {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em" |----- ! colspan="2" bgcolor="#cccccc" | Resistencia Química |----- | '''Compuestu''' | '''Valor''' |----- | Alcoholes | Bona |----- | Cetonas | Bona |----- | Grases y Aceites | Mala |----- | Halóxenos | Mala |----- | Hidrocarburos Arumosos | Bona |----- |} La so viscosidá de fundíu ye bien baxa, lo cual puede acarretar dificultaes nel tresformamientu industrial, y la so esposición albentestate puede causar una fraxilización y un cambéu de color sacante si hai estabilización o proteición previa. Al nilón puede amestáse-y [[fibra de vidriu]] p'apurrir una medría na rixidez.. Ye un polímeru cristalín yá que se-y da un tiempu por que se entame y esfrézase amodo, siendo por esto bien resistente. Les cadenes de nilón con un númberu par d'átomos de [[carbonu]] ente los grupos amida son más compactes y los sos puntos de fusión van ser más altos que los nilones con un númberu impar d'[[átomu|átomos]] de C. El puntu de fusión mengua y la resistencia a l'agua aumenta a midida que aumenta'l númberu de grupos metileno ente los grupos amida. === Puntu de fusión y solubilidá === El nilón ye soluble en [[fenol]], [[cresol]] y [[ácidu fórmico]]. El so [[puntu de fusión]] ye de 263&nbsp;°C. == Mecanismu de reacción == El nilón 6,6 tien un monómeru, que se repite ''n'' vegaes, cuanto seya necesario pa dar forma a una fibra. El primer 6 qu'acompaña al nilón diznos el númberu de carbonos de l'amida y la segunda cifra ye'l númberu de carbonos de la cadena ácida. El nilón 6,6 sintetízase por condensación nel llaboratoriu a partir de cloruru d'adipoílu y hexametilenodiamina. Pero nuna planta industrial de nilón, fabrícase xeneralmente faciendo reaccionar l'ácidu adípicu (deriváu del fenol) cola hexametilenodiamina (deriváu del amoniacu). == Cinética == Como'l nilón produzse por condensación, la [[cinética química|cinética]] ye por pasos. Por cuenta de qu'hai menos masa nel polímeru que nos monómeros orixinales, dicimos que'l polímeru ta entestáu con al respective de los monómeros. El subproductu ye agua y denómase entestáu. Les polimerizaciones por condensación xeneren subproductos. Les polimerizaciones por adición, non. == Estructura == El nilón 6,6 ye una estructura heteroxénea yá que ta conformáu por C, H, CO, NH. == Estáu == Acordies cola funcionalidá F=2, el nilón ye una fibra, xeneralmente d'alta densidá. La organización de les molécules y l'enfriamientu cuidadosu col que se fai pa esti fin, determina que'l polímeru seya cristalín == Fuercies moleculares == Les fuercies moleculares del nilón son secundaries. Presenta fuercies de London (non polar) y múltiples pontes d'hidróxenu, como puede vese na gráfica anterior. Los enllaces por ponte d'hidróxenu y otres interaiciones secundaries ente cadenes individuales, caltienen fuertemente xuníes a les cadenes polimériques. Tan fuerte, qu'éstes nun pruyen particularmente por esmucise una sobre otra. Esto significa que cuando s'espurre les fibres de nilón, nun s'estienden enforma, si ye que lo faen. Lo cual esplica por qué les fibres son ideales pa emplegales en filos y lluries. Les fibres tamién tienen los sos inconvenientes. Magar tienen bona fuercia tensil, ye dicir que son resistentes cuando s'espurre, polo xeneral tienen baxa fuercia compresional, esto ye, son febles cuando s'apreten o s'estrúin. Amás, les fibres tienden a ser resistentes nuna direición, la direición na que tán empobinaes. Si s'espurren n'ángulos reutos a la direición de la so orientación, tienden a debilitase. Por cuenta d'esta estraña combinación de resistencies y debilidaes, de cutiu resulta una bona idea emplegar les fibres xuntamente con otru material, como un termorríxidu. Les fibres úsense davezu pa reforzar los termorríxidos. Compensen les falencies de los termorrígidos y al empar, les resistencies de los termorríxidos faen lo propio coles falencias de les fibres. Cuando un termorríxidu o cualesquier otru polímeru ye reforzáu d'esta miente con una fibra, dizse que ye un material compuestu. == Policondensación y etapes == El nilón produzse per aciu de policondensación. Cuando'l [[osíxenu|oxíxenu]] del [[carbonilu]] ye protonáu, vuélvese muncho más vulnerable al ataque del [[nitróxenu]] de la nuesa diamina. Esto asocede porque l'osíxenu protonáu porta una carga positiva. Al oxíxenu nun-y presta tener una carga positiva. Entós atrai escontra sigo mesmu los electrones que comparte col carbonilu. Esto dexa al carbonu del carbonilu deficiente d'electrones y llistu por que'l nitróxenu de la amina dóne-y un par. El dímeru, tamién pue reaicionar con otros dímeros pa formar un tetrámeru. O puede reaicionar con un trímeru pa formar un pentámeru y de la mesma reaicionar con oligómeros más grandes. Finalmente, cuando esto asocede, los dímeros tresfórmense en trímeros, tetrámeros y oligómeros más grandes y estos oligómeros reaicionen ente sigo pa formar [[Oligómeru|oligómeros]] entá más grandes. Esto sigue asina hasta que se faen lo suficientemente grandes como pa ser consideraos polímeros Pa que les [[molécula|molécules]] crezan lo suficiente como pa ser consideraes polímeros, tenemos que faer esta reaición so vacíu. Nesti casu, tol subproductu agua va evaporase y va ser desaniciáu del mediu de reaición. Tenemos de desfacenos de l'agua por cuenta de una pequeña regla llamada [[Principiu de Le Châtelier]]. Como se dixo enantes, la reaición nun precisa un [[catalizador]] ácidu pa llevase a cabu; La razón pola que se sabe esto, ye qu'al averanos a la fin de la polimerización, onde nun hai munchos grupos ácidos remanentes pa portase como catalizadores, la reaición entá prosigue. Esto ye, l'amina pue reaicionar colos [[Ácidu carboxílicu|ácidos carboxílicos]] non protonaos. Si nun fora asina, non podría llograse nilón 6,6 d'altu pesu molecular ensin un catalizador esternu, una y bones la reaición detendríase a conversiones más altes, cuando nun haya abondos grupos ácidos p'actuar como catalizadores. La materia prima pa la producción de nilón 66 ye'l bencenu, que derívase del crackéu y de la reformación del petroleu == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commons|Nylon}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Poliamides]] [[Categoría:Fibres sintétiques]] [[Categoría:Dieléctricos]] taoj53ie1llk277xru7r9hvjkqrysy6 3710427 3710426 2022-08-21T17:56:42Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Archivu:Nylon 6 and Nylon 6-6.svg|thumb|Nilón 6 (enriba) y nilón 6,6 (embaxo), amosando la direición de los enllaces peptídicos, única diferencia estructural ente ellos.]] El '''nilón'''<ref>{{cita DALLA|nilón}}</ref> o '''nailon'''<ref>{{cita DALLA|nailon}}</ref> (de la marca comercial rexistrada: ''nylon''®) ye un [[polímeru]] artificial que pertenez al grupu de les [[poliamida|poliamides]]. Xenérase formalmente por policondensación d'un diácidu con una [[diamina]]. La cantidá d'[[átomu|átomos]] de [[carbonu]] nes cadenes de la amina y del ácidu pue indicase darrera de les iniciales de poliamida. El más conocíu, el PA6.6 ye polo tanto'l productu formal del ácidu hexanodioicu ([[ácidu adípicu]]) y la [[hexametilenodiamina]]. Por razones práutiques nun s'utiliza l'ácidu y l'amina, sinón soluciones de l'[[amina]] y del [[cloruru]] del diácidu. Ente los dos fases, fórmase'l polímeru que pue ser espandíu pa dar el filu de nilón. Un polímeru paecíu ye'l perlón que se forma por apertura y [[polimerización]] d'una lactama, xeneralmente la ''caprolactama''. La diferencia ta en que nel nilón les cadenes tán formaes por polímeros de la fórmula de xeneral ( ..-NH-C(=O)-(CH₂)_n-C(=O)-NH-(CH₂)_m-...) ente que nel perlón les cadenes tienen la secuencia ( ..-NH-C(=O)-(CH₂)_n-NH-C(=O)-(CH₂)_n-...). El descubridor del nilón y quien lu patentó de primeres foi Wallace Hume Carothers. El descubrimientu foi'l día [[28 de febreru]] de [[1935]], pero nun foi patentáu hasta'l [[20 de setiembre]] de [[1938]] (U.S. Patents 2130523, 2130947 et 2130948). A la muerte d'ésti, la empresa [[DuPont]] caltuvo la patente. Los [[Llaboratorios DuPont]], en 1938, produxeron esta fibra sintética fuerte y elástica, que trocaría en parte a la [[seda]] y el [[rayón]]. El nilón ye una fibra testil elástica y resistente, nun lu ataca'l [[virugu]], nun precisa plancháu y utilízase na confección de medies, texíos y teles de puntu, tamién cerdes y sedales. El nilón moldiáu utilízase como material duro na fabricación de diversos instrumentos, como mangos de cepiyos, peñes, etc. Con esti inventu, revolucionóse en 1938 el mercáu de les medies, cola fabricación de les medies de nilón, pero llueu fixéronse bien difíciles de consiguir, porque al añu siguiente los [[Estaos Xuníos]] entraron na [[Segunda Guerra Mundial]] y el nilón foi necesariu pa faer material de guerra, como cuerdes y paracaíes. Pero enantes de les medies o de los paracaíes, el primer productu de nilón foi'l cepiyu de dientes con cerdes de nilón. Les primeres partíes llegaron a [[Europa]] en [[1945]]. == Etimoloxía == Créese que'l so nome ye un xuegu de pallabres, faciendo referencia a NY ([[Nueva York]]) y Lon ([[Londres]]), dos [[Ciudá|ciudaes]] que conxugaes n'idioma inglés dan como resultáu '''NyLon''', yá que lo afayaríen dos investigadores que vivíen ún en cada ciudá. Según John W. Eckelberry (DuPont){{ensin referencies}}, '''"nyl"''' ye una sílaba escoyida al azar y '''"on"''' ye n'inglés un sufixu de munches fibres. Otra versión diz que'l nome tendría de ser "non-run", indicando que les medies feches por esti material nun se rompíen con facilidá pero por razones xurídiques camudóse a Nylon. Otra lleenda atribúi'l nome a abreviaciones de exclamaciones como "Now You Lousy Old Nipponese" (o "Now You Look Old Nippon" o "Now You Loose Old Nippon") en contra de los xaponeses al tratase d'un sustitutu de la seda que s'importara de [[China]] ocupada polos [[Xapón|xaponeses]] na [[Segunda Guerra Mundial]]. == Propiedaes == Mientres la fabricación les fibres de nilón son sometíes a [[estrusión]], [[testurizáu]] y [[filáu]] en frío hasta algamar cerca de 4 vegaes el so llargor orixinal, lo cual aumenta la so [[cristalinidá]] y resistencia a la [[tracción]]. === Resistencia === {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em" |----- ! colspan="2" bgcolor="#cccccc" | Resistencia Química |----- | '''Compuestu''' | '''Valor''' |----- | Alcoholes | Bona |----- | Cetonas | Bona |----- | Grases y Aceites | Mala |----- | Halóxenos | Mala |----- | Hidrocarburos Arumosos | Bona |----- |} La so viscosidá de fundíu ye bien baxa, lo cual puede acarretar dificultaes nel tresformamientu industrial, y la so esposición albentestate puede causar una fraxilización y un cambéu de color sacante si hai estabilización o proteición previa. Al nilón puede amestáse-y [[fibra de vidriu]] p'apurrir una medría na rixidez.. Ye un polímeru cristalín yá que se-y da un tiempu por que se entame y esfrézase amodo, siendo por esto bien resistente. Les cadenes de nilón con un númberu par d'átomos de [[carbonu]] ente los grupos amida son más compactes y los sos puntos de fusión van ser más altos que los nilones con un númberu impar d'[[átomu|átomos]] de C. El puntu de fusión mengua y la resistencia a l'agua aumenta a midida que aumenta'l númberu de grupos metileno ente los grupos amida. === Puntu de fusión y solubilidá === El nilón ye soluble en [[fenol]], [[cresol]] y [[ácidu fórmico]]. El so [[puntu de fusión]] ye de 263&nbsp;°C. == Mecanismu de reacción == El nilón 6,6 tien un monómeru, que se repite ''n'' vegaes, cuanto seya necesario pa dar forma a una fibra. El primer 6 qu'acompaña al nilón diznos el númberu de carbonos de l'amida y la segunda cifra ye'l númberu de carbonos de la cadena ácida. El nilón 6,6 sintetízase por condensación nel llaboratoriu a partir de cloruru d'adipoílu y hexametilenodiamina. Pero nuna planta industrial de nilón, fabrícase xeneralmente faciendo reaccionar l'ácidu adípicu (deriváu del fenol) cola hexametilenodiamina (deriváu del amoniacu). == Cinética == Como'l nilón produzse por condensación, la [[cinética química|cinética]] ye por pasos. Por cuenta de qu'hai menos masa nel polímeru que nos monómeros orixinales, dicimos que'l polímeru ta entestáu con al respective de los monómeros. El subproductu ye agua y denómase entestáu. Les polimerizaciones por condensación xeneren subproductos. Les polimerizaciones por adición, non. == Estructura == El nilón 6,6 ye una estructura heteroxénea yá que ta conformáu por C, H, CO, NH. == Estáu == Acordies cola funcionalidá F=2, el nilón ye una fibra, xeneralmente d'alta densidá. La organización de les molécules y l'enfriamientu cuidadosu col que se fai pa esti fin, determina que'l polímeru seya cristalín == Fuercies moleculares == Les fuercies moleculares del nilón son secundaries. Presenta fuercies de London (non polar) y múltiples pontes d'hidróxenu, como puede vese na gráfica anterior. Los enllaces por ponte d'hidróxenu y otres interaiciones secundaries ente cadenes individuales, caltienen fuertemente xuníes a les cadenes polimériques. Tan fuerte, qu'éstes nun pruyen particularmente por esmucise una sobre otra. Esto significa que cuando s'espurre les fibres de nilón, nun s'estienden enforma, si ye que lo faen. Lo cual esplica por qué les fibres son ideales pa emplegales en filos y lluries. Les fibres tamién tienen los sos inconvenientes. Magar tienen bona fuercia tensil, ye dicir que son resistentes cuando s'espurre, polo xeneral tienen baxa fuercia compresional, esto ye, son febles cuando s'apreten o s'estrúin. Amás, les fibres tienden a ser resistentes nuna direición, la direición na que tán empobinaes. Si s'espurren n'ángulos reutos a la direición de la so orientación, tienden a debilitase. Por cuenta d'esta estraña combinación de resistencies y debilidaes, de cutiu resulta una bona idea emplegar les fibres xuntamente con otru material, como un termorríxidu. Les fibres úsense davezu pa reforzar los termorríxidos. Compensen les falencies de los termorrígidos y al empar, les resistencies de los termorríxidos faen lo propio coles falencias de les fibres. Cuando un termorríxidu o cualesquier otru polímeru ye reforzáu d'esta miente con una fibra, dizse que ye un material compuestu. == Policondensación y etapes == El nilón produzse per aciu de policondensación. Cuando'l [[osíxenu|oxíxenu]] del [[carbonilu]] ye protonáu, vuélvese muncho más vulnerable al ataque del [[nitróxenu]] de la nuesa diamina. Esto asocede porque l'osíxenu protonáu porta una carga positiva. Al oxíxenu nun-y presta tener una carga positiva. Entós atrai escontra sigo mesmu los electrones que comparte col carbonilu. Esto dexa al carbonu del carbonilu deficiente d'electrones y llistu por que'l nitróxenu de la amina dóne-y un par. El dímeru, tamién pue reaicionar con otros dímeros pa formar un tetrámeru. O puede reaicionar con un trímeru pa formar un pentámeru y de la mesma reaicionar con oligómeros más grandes. Finalmente, cuando esto asocede, los dímeros tresfórmense en trímeros, tetrámeros y oligómeros más grandes y estos oligómeros reaicionen ente sigo pa formar [[Oligómeru|oligómeros]] entá más grandes. Esto sigue asina hasta que se faen lo suficientemente grandes como pa ser consideraos polímeros Pa que les [[molécula|molécules]] crezan lo suficiente como pa ser consideraes polímeros, tenemos que faer esta reaición so vacíu. Nesti casu, tol subproductu agua va evaporase y va ser desaniciáu del mediu de reaición. Tenemos de desfacenos de l'agua por cuenta de una pequeña regla llamada [[Principiu de Le Châtelier]]. Como se dixo enantes, la reaición nun precisa un [[catalizador]] ácidu pa llevase a cabu; La razón pola que se sabe esto, ye qu'al averanos a la fin de la polimerización, onde nun hai munchos grupos ácidos remanentes pa portase como catalizadores, la reaición entá prosigue. Esto ye, l'amina pue reaicionar colos [[Ácidu carboxílicu|ácidos carboxílicos]] non protonaos. Si nun fora asina, non podría llograse nilón 6,6 d'altu pesu molecular ensin un catalizador esternu, una y bones la reaición detendríase a conversiones más altes, cuando nun haya abondos grupos ácidos p'actuar como catalizadores. La materia prima pa la producción de nilón 66 ye'l bencenu, que derívase del crackéu y de la reformación del petroleu == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commons|Nylon}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Poliamides]] [[Categoría:Fibres sintétiques]] [[Categoría:Dieléctricos]] bfs4j7ggqfov4y7phrkv046qvwj7tye 0 39869 3710591 2862789 2022-08-22T09:19:08Z XabatuBot 43102 iguo testu: Padre Galu => Padre Galo wikitext text/x-wiki {{Persona}} '''María del Carmen Losada Rico''' {{nym}}, más conocida como "''Nené''", foi una escritora [[Valdés|valdesana]]<ref>[https://elpais.com/diario/2009/04/14/necrologicas/1239660002_850215.html Reseña n'''El País''. (consultáu 29-04-2013)]</ref> == Biografía == Con tres años, tres la muerte de so madre, llévenla pa cola güela a Sanfliz de [[Trevías]]. Ellí va vivir hasta los diecinueve años, que se casa y torna a Ḷḷuarca. De formación autodidacta, emprima escribir poemes n'español. Posteriormente, entama a facelo n'asturianu, usando formes poétiques mui averaes a les de la poesía oral popular. La so obra tien como modelu al [[Padre Galo]], que conoció cuando neña. Escribe na variante occidental, coincidiendo cola tamién poeta de [[Palacios del Sil]], [[Eva González]]; forma parte de la llamada "Xeneración de la Posguerra", anque la so obra la asoleyará nos años del Surdimientu.<ref>''Historia de la Lliteratura Asturiana'', Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu, 2002; páxines 377, 385; ISBN 84-8168-335-3</ref> La so obra caltúvose inédita hasta que un pariente, Fernando Landeira, melicu de Lluarca, fizo la primer publicación de los sos poemes, poro llego-y la sonadía dacuandu ya yera setuaxenaria. En 1992 recueye gran parte de la so obra en versu nel volume ''Cantares valdesanos'', iguáu por [[Consuelo Vega]], que son un conxuntu d'estrofes humorístiques y iróniques de calter realista, fechos a partir de refranes y fechos de la vida cultural de pueblu.<ref>[https://www.lne.es/cultura/2013/05/06/les-hores-nene-losada-rico/1407720.html Reseña en LNE. (consultáu 7-03-2017)]</ref> En 1997 espubliza'l poemariu tituláu ''Entre apigarzos'' y en 2001 ''El nome de las cousas'', dos obres que suponen una evolución na so obra al tratar agora temes más universales.<ref>''Historia de la Lliteratura Asturiana'', Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu, 2002; páxines 496-498; ISBN 84-8168-335-3.</ref> Dende l'añu 2004, l'asociación de muyeres Valdés Siglo XXI convoca un certame de poesía que toma'l nome d'esta poeta valdesana. Nel añu 2000 el Centru Asturianu de Madrid concéde-y una distinción nos [[Premios Urogallo de Bronce]] 2000 y en 2005 recibe la medaya de plata del Principáu d'Asturies;<ref>[https://sede.asturias.es/bopa/disposiciones/repositorio/LEGISLACION09/66/5/001U002D0T0002.pdf BOPA 07-09-2005]</ref> en 2008, el conceyu de Valdés nómala fía predilecta.<ref>[http://www.valdes.es/nene-losada Reseña na páxina del Conceyu de Valdés. (consultáu 29-04-2013)]</ref> En 2013, dedícase-y la trentenocuarta edición de la [[Selmana de les Lletres]]. == Obra == * ''Cantares valdesanos''; edición y introducción de Consuelo Vega. Xixón, Llibros del Pexe, 1992. ISBN 978-84-87259-32-6 * ''Entre apigarzos''. Trabe, Uviéu, 1997. ISBN 978-84-8053-075-0 * ''El nome de las cousas''. Trabe, Uviéu, 2001. ISBN 978-84-8053-172-6 * ''Fueyas que reverdecen''. Ateneo Obrero de Gijón, Xixón, 2004. * ''Obra poética en castellano''. Trabe, Uviéu, 2004. ISBN 978-84-8053-348-5 * ''Obra completa n'asturianu''. Trabe, Uviéu, 2011. ISBN 978-84-8053-631-8 == Amuesa de la so poesía == '''Muévome na poesía''' {{Llista de columnes|2|style=width: 200px| :Muévome na poesía :como cuyarina nuna charca d'augua. :La charca mía ya una fueya de papel :onde las palabras, :sin costa-ys trabayu, :esgolan lo mesmo que gusarapos :enantes de la metamorfosis. :Ḷḷueu, como la rana, :ando a saltos :ḷḷeendo lo qu'acabo d'escribir :ya alcuentro palabras que faltan :ya outras muitas que sobran. :¡Cuánto meyor me sentía :siendo gusarapu :sin más pretensiones :qu'esnidiar pola charca :de la fueya de papel :cola ḷḷibertá :del qu'inda nun ya nada, :pero que s'alcuentra a gustu :siendo lo que ya… :ya faciendo lo que fai. }} Fonte: "El riú y la memoria" páx.133 <ref>[www.politicallinguistica.org/ficheru.php?cod=1241 enllaz de descarga del llibru]</ref> == Collaboraciones == Realizó collaboraciones nes revistes *SIETESTRELLU, *LLITERATURA Y *PAYELLA, asina como na revista d'arte ENTAMA. Apaez davezu la so obra nel llibru *LLETRES *ASTURIANES, qu'edita l'Academia de la *Llingua Asturiana. Los sos poemes fueron recoyíos n'El Ecu de Ḷḷuarca y La Voz d'Occidente, tamién La Nueva España, La Voz de Asturias y La Voz de Galicia ficieron hueco pa los sos poemes. Collaboró tamién nel llibru dedicáu al pintor Álvaro Delgado con otros compañeros de l'Asociación Valdesana de Poetes “Alfonsu X, el sabiu”. Foi Presidenta del Xuráu del Concursu de Poesía “Padre Galo”, entamáu pola Comisión de Fiestes de la *Regalina de *Cadavedo, así como del Concursu de Gaites que lleva a cabu'l Centru de Día de Ḷḷuarca y del premiu “Horru d'oru” qu'entama l'Asociación del Horru de *Barcia. Son numberoses les sos collaboraciones nos llibros de fiestes del conceyu valdesanu, según les sos entrevistes y recitales en Televisión y Radio. == Premios y distinciones == Foi gallardoniada col “*UROGALLO 2000” pol Centru Asturianu de Madrid. Tamién recibió l'homenaxe de l'Asociación de Muyeres de Valdés Sieglu XXI” en 2001 que creó un premiu añal de poesía en castellán y asturianu que lleva'l so nome. Tamién llogró el III gallardón Milenariu de Trevías en marzu de 2002 y LA MEDAYA DE PLATA DEL PRINCIPÁU D'ASTURIES. AÑU 2005. Nel 2005, l'Institutu Asturianu de la Muyer editó un calendariu nel qu'incluyó a Nené Losada Rico, como representativa de la poesía, xuntu con otros trés muyeres asturianes de sonadía: l'actriz de teatro Aurora Sánchez, la política Pura Tomás y la científica Margarita Salas. Nel añu 2006, el 15 de xunetu recibió l'Horru d'Oru qu'apurre l'Asociación del mesmu nome de *Barcia y l'homenaxe, nel mes d'agostu, del so pueblu adoptivu de Sanfliz. Nel añu 2007 foi nomada Socia d'Honor de la Coral Villa Blanca de Ḷḷuarca. En setiembre recibió'l primer premiu “Timón” de l'Asociación Cultura “D´Arribada” de Xixón. N'ochobre foi nomada “Muyer del añu” pol Conceyu de Navia, con ocasión del Día Internacional de les muyeres rurales”. En mayu de 2008 remató la so reconocencia col nomamientu de FÍA PREDILECTA DEL CONCEYU DE VALDÉS”. En marzo de 2016 el conceyu de Valdes punxo-y el so nome a una cai, na zona servicios de Villar. <ref>[https://www.lne.es/occidente/2016/03/13/dar-calle-nene-losada-justicia/1896415.html Reseña en LNE. (consultáu 7-03-2017)]</ref> Nené morrio'l mes d'abril de 2009, a los 87 años d'edá. == Referencies == {{llistaref}} {{NF|1921|2009|Losada Rico, Nene}} [[Categoría:Persones de Valdés]] [[Categoría:Escritores d'Asturies]] [[Categoría:Escritores n'asturianu]] tqjbo5kth0evjtvbu6qu3ghsrzo9yvo 0 42272 3710359 3625691 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''A Porqueira'''{{toponimia|Ayande}} ye una casería de la parroquia d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], n'[[Ayande]]. L'[[INE]] establez qu''''A Pontenova''' ye una casería despoblada dende 2003.<ref>Nomenclator de la SADEI http://www.sadei.es/es/tratarAplicacionNomenclator.do?toponimia=1&anio=2002&codZona=01&codParroquia=0111#dpoblacion </ref> El so códigu de referencia ye 33 001 111200. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaAvanzada&entidad_amb=no&codProv=33&codMuni=1&codEC=11&codES=&codNUC=0&ordenAnios=DESC&L=0]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 20 km. Tien una altitú máxima de 805 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 2 viviendes, 1 principales y 1 non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Ver tamién == *{{otros sitios|A Porqueira}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Porqueira]] gi094sxai7ag87zaup133hxk5x1ctvr 3710473 3710359 2022-08-22T07:03:00Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''A Porqueira'''{{toponimia|Ayande}} ye una casería de la parroquia d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], n'[[Allande]]. L'[[INE]] establez qu''''A Pontenova''' ye una casería despoblada dende 2003.<ref>Nomenclator de la SADEI http://www.sadei.es/es/tratarAplicacionNomenclator.do?toponimia=1&anio=2002&codZona=01&codParroquia=0111#dpoblacion </ref> El so códigu de referencia ye 33 001 111200. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaAvanzada&entidad_amb=no&codProv=33&codMuni=1&codEC=11&codES=&codNUC=0&ordenAnios=DESC&L=0]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 20 km. Tien una altitú máxima de 805 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 2 viviendes, 1 principales y 1 non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Ver tamién == *{{otros sitios|A Porqueira}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Porqueira]] e6dghqx4idznqkmlqk5do004jxclmn0 0 42273 3710310 3625345 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Arbiales'''{{toponimia|Ayande}}{{DGA}} ye una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. L'[[INE]] establez qu''''Arbeyales''' ye una casería despoblada dende enantes de 2001.<ref>Nomenclator de la SADEI http://www.sadei.es/es/tratarAplicacionNomenclator.do?toponimia=1&anio=2002&codZona=01&codParroquia=0111#dpoblacion </ref> El so códigu de referencia ye 33 001 110100. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaAvanzada&entidad_amb=no&codProv=33&codMuni=1&codEC=11&codES=&codNUC=0&ordenAnios=DESC&L=0]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 21 km{{SADEI}}. Tien una altitú máxima de 520 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 6 viviendes, toes non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Referencies == {{llistaref}} == Enlalces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 89s0xz30g0z087bbf752jr7kuymq3p2 0 42278 3710357 3625361 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Rebollu'''{{toponimia|Ayande}}{{SADEI}} ye una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturianu]] d'[[Ayande]]. Tien una población de {{persones}}. El so códigu de referencia ye 33 001 111400. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaRapida&subaccion=&numPag=0&ordenAnios=ASC&nombrePoblacion=mon%F3n&botonBusquedaRapida=Consultar+selecci%F3n]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 17,50 km. Tien una altitú máxima de 880 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 5 viviendes, 3 principales y 2 non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Rebollu, El]] lhi2my2jz5v1cvhfmlqs6b77p8d8bwh 0 42283 3710339 3625377 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Murellos''' (Muriellos, n'[[español]]) ye una entidá de población de la parroquia d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], n'[[Ayande]] ([[Asturies]]). L'[[INE]] establez que '''Murellos''' ye una casería d'6 habitantes (3 homes y 3 muyeres). El so códigu de referencia ye 33 001 111000. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaAvanzada&entidad_amb=no&codProv=33&codMuni=1&codEC=11&codES=&codNUC=0&ordenAnios=DESC&L=0]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 24 km. Tien una altitú máxima de 750 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 4 viviendes, 2 principales y 2 non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Referencies == {{llistaref}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] h38f3ver8lgwy910dl9q5is1w9ilusg 3710498 3710339 2022-08-22T07:05:46Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Murellos''' (Muriellos, n'[[español]]) ye una entidá de población de la parroquia d'[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], n'[[Allande]] ([[Asturies]]). L'[[INE]] establez que '''Murellos''' ye una casería d'6 habitantes (3 homes y 3 muyeres). El so códigu de referencia ye 33 001 111000. <ref>Nomenclátor del INE, 2012[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaAvanzada&entidad_amb=no&codProv=33&codMuni=1&codEC=11&codES=&codNUC=0&ordenAnios=DESC&L=0]</ref> Alcuéntrase a una distancia de [[La Puela]], capital del conceyu, de 24 km. Tien una altitú máxima de 750 m sobre'l nivel del mar. Pal añu 2001 contaba con 4 viviendes, 2 principales y 2 non principales. <ref>Nomenclator de la SADEI [http://www.sadei.es/es/portal.do?IDM=21&NM=2#dfisicos] </ref> == Referencies == {{llistaref}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] fzbwdyenfa2js8cigsge99azw3isgru 0 58290 3710584 3475202 2022-08-22T09:17:35Z XabatuBot 43102 películes wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Jordan Nichols}} {{persona}} '''Jordan Nichols''' ([[Saint Louis (Missouri)|Saint Louis]], [[Missouri]], 13 d'abril de 1992) ye un actor y modelu estauxunidense. == Trayeutoria == Jordan nació na primavera de 1992 en [[Saint Louis (Missouri)]], EE.XX.. Empezó la so carrera en 2010 en dos episodios de [[Shake It Up (serie de televisión)]] como Joshua. Depués fixo'l papel de Brandon nel episodiu doble de [[¡Bona suerte, Charlie!]]. En 2011 actuó na serie de [[Nickelodeon]], [[Supah Ninjas]] onde interpretó'l personaxe Cameron Vanhauser y participo nun video musical de la serie [[Victorious]]. El mesmu añu actuó en [[Geek Charming]] xunto a [[Sarah Hyland]] y [[Matt Prokop]], interpretando'l personaxe de Asher. == Filmografía == === Películes === {| {{tablaguapa}} |- ! Añu || Títulu || Personaxe || Notes || |- | 2011 || [[Geek Charming]] || Asher ||[[Disney Channel]] || |- | 2011 || [[1313: Wicked Stepbrother]] || Jarrod || || |- |} === Series === {| {{tablaguapa}} |- ! Añu || Títulu || Personaxe || Notes || |- | 2010 || [[Shake It Up (serie de televisión)]] || Joshua ||(A tou ritmu, 2 episodios), [[Disney Channel]] || |- | 2011 || [[¡Bona suerte, Charlie!]] || Brandon || (2 episodios), [[Disney Channel]] || |- | 2011 || [[Supah Ninjas]] || Cameron Vanhauser. || (4 episodios), [[Nickelodeon]] || |- | 2011 || [[Modern Family]] || Ben Ford. || temporada 3 episodiu 54 , [[20th Century Fox]] || |} === Videos Musicales === {| {{tablaguapa}} |- ! Añu || Títulu || || Notes || |- | 2011 || [[Beggin' On Your Knees]] || || [[Victorious]] || {{NF|1992||Nichols, Jordan}} [[Categoría:Actores y actrices d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Persones de Saint Louis (Missouri)]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] ptegaaor5fucni8oc2cl0hfjmdc57b9 0 58533 3710599 3509094 2022-08-22T09:34:05Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Lori Petty}} {{persona}} '''Lori Petty''' {{nym}} ye una [[actriz]] d'[[Estaos Xuníos]] que ye meyor conocida pol so papel nel filme de cultu ''[[Point Break]]'' en 1991 xunto a [[Keanu Reeves]] y [[Patrick Swayze]]. Lori Petty nació nel senu d'una familia pentecostal y graduóse de diseñadora gráfica, carrera qu'exerció hasta 1981 hasta que se sintió atraida pola carrera actoral. Lori Petty empezó la so carrera actoral con series televisives en 1988, como en ''The Thorns'' y ''Booker'' en 1990. [[Katherine Bigelow]] escoyer p'apaecer como la novia del axente especial Utah ([[Keanu Reeves]]) nel filme de cultu ''[[Point Break]]'' en 1991 pola qu'algamó un ciertu grau de popularidá. Siguió na serie ''[[A League of Their Own]]'' que trata d'un equipu femenín de béisbol formáu mientres la segunda guerra mundial.<ref>[http://www.starpulse.com/Actresses/Petty,_Lori/gallery/ALO-058448/ Lori Petty en Starpulse]</ref> Actuó nel filme ''[[Free Willy]]'' en 1993, y destacó nel filme basáu nun cómic de 1995, [[Tank Girl]] como Rebecca Buck. Actuó en distintos xéneros como ye'l casu del filme de terror, ''[[Masters of Horror]]'', ''[[Fair-Haired Child]]'' nel 2006. Tuvo incursionando como guionista y direutora como ye'l casu ''[[The Poker House]]'' en 2008.<ref>[http://www.decine21.com/noticies/Lori-Petty-debuta-como-direutora-1790 Lori Petty como direutora]</ref> == Filmografía == === Películas === {| class="wikitable sortable" |- ! Añu ! Títulu ! Papel ! class="unsortable" | Notes |- |1988 |''...They Haven't Seen This...'' |The Girl |Curtiumetraxe |- |1990 |''[[Cadillac Man]]'' |Lila | |- |1991 |''[[Point Break]]'' |Tyler Endicott | |- |1992 |''[[A League of Their Own]]'' |Kit Keller | |- |1993 |''[[Free Willy]]'' |Rae Lindley | |- |1993 |''[[Poetic Justice]]'' |Penelope | |- |1994 |''[[The Glass Shield]]'' |Deputy Deborah Fields | |- |1994 |''[[In the Army Now (película)|In the Army Now]]'' |Christine Jones | |- |1995 |''[[Tank Girl (película)|Tank Girl]]'' |Rebecca Buck/[[Tank Girl]] | |- |1996 |''Countdown'' |Sara Daniels | |- |1998 |''[[Relax...It's Just Sex]]'' |Robin Moon | |- |1999 |''[[The Arrangement]]'' |Candy | |- |1999 |''[[Clubland (película de 1999)|Clubland]]'' |India | |- |2001 |''[[MacArthur Park]]'' |Kelly | |- |2001 |''[[Firetrap]]'' |Lucy | |- |2001 |''[[Route 666 (película)|Route 666]]'' |Steph | |- |2001 |''[[Horrible Accident]]'' |Six | |- |2003 |''[[Prey for Rock & Roll]]'' |Faith | |- |2006 |''[[Cryptid]]'' |Dr. Lean Carlin | |- |2007 |''[[Broken Arrows]]'' |Erin | |- |2008 |''[[The Poker House]]'' | |Director |- |2009 |''[[Prison Break: The Final Break]]'' |Daddy |Videu |- |2010 |''[[Chasing 3000]]'' |Deputy Fryman | |- |2014 |''[[Happy Fists Claudia]]'' |Brenda | |- |2016 |''[[Dead Awake]]'' |Dr. Sykes | |- |2017 |''[[Fear, Love, and Agoraphobia]]'' |Francis | |} ===Televisión=== {| class="wikitable sortable" |- ! Añu ! Títulu ! Papel ! class="unsortable" | Notes |- |1986 |''[[The Twilight Zone (1985)|The Twilight Zone]]'' |Lori Pendleton |Episodiu: "The Library" |- |1987 |''Stingray'' |Lisa Perlman |Episodiu: "Bring Me the Hand That Hit Me" |- |1987 |''[[Bates Motel]]'' |Willie |Película para televisión |- |1987 |''The Line'' |Jo Lanier |Película para televisión |- |1987 |''[[Head of the Class]]'' |Molly |Episodios: "Child of the 60's", "That'll Be the Day" |- |1988 |''The Thorns'' |Cricket |Papel regular (12 episodios) |- |1988 |''[[Miami Vice]]'' |Carol |Episodiu: "Love at First Sight" |- |1988 |''[[Freddy's Nightmares]]'' |Chris Ketchum |Episodiu: "Killer Instinct" |- |1989 |''Perry Mason: The Case of the Musical Murder'' |Cassie |Película para televisión |- |1989 |''[[Alien Nation (serie de televisión)|Alien Nation]]'' |Sal |Episodiu: "Fifteen with Wanda" |- |1989-1990 |''Booker'' |Suzanne Dunne |Papel recurrente (10 episodios) |- |1990 |''Grand'' |Medea |Episodiu: "A Boy and His Dad" |- |1996 |''Lush Life'' |Georgia 'George' Sanders |(7 episodios) |- |1997 |''Profiler'' |Robin Poole / Marjorie Brand |Episodios: "Venom: Parts 1 & 2" |- |1997 |''[[Superman: The Animated Series]]'' |Livewire / Leslie Willis (voz) |Episodios: "Livewire", "Double Dose" |- |1998 |''[[The New Batman Adventures]]'' |Livewire / Leslie Willis (voz) |Episodiu: "Girls' Nite Out" |- |1998-1999 |''[[Brimstone]]'' |Maxine |Papel recurrente (7 episodios) |- |1999 |''[[Star Trek: Voyager]]'' |Noss |Episodiu: "Gravity" |- |2000 |''[[The Hunger (serie de televisión)|The Hunger]]'' |Lisette |Episodiu: "Double" |- |2001 |''[[The Beast]]'' |Rita |Episodiu: "The Delivery" |- |2001 |''[[The Parkers]]'' |Show Host |Episodiu: "Family Ties and Lies" |- |2002 |''[[ER (serie de televisión)|ER]]'' |Shane |Episodiu: "Orion in the Sky" |- |2002 |''[[Superman: Shadow of Apokolips]]'' |Livewire (voz) |Videoxuegu |- |2003 |''[[NYPD Blue]]'' |Joyce Bradovich |Episodiu: "I Kid You Not" |- |2004 |''[[Line of Fire]]'' |Laurie McBride |Episodiu: "Mother & Child Reunion" |- |2004 |''[[The Karate Dog]]'' |COLAR (voz) |Película para televisión |- |2005 |''[[CSI: Nueva York]]'' |Maddy |Episodiu: "Corporate Warriors" |- |2006 |''[[Masters of Horror]]'' |Judith |Episodiu: "Fair-Haired Child" |- |2008-2009 |''[[House M. D.]]'' |Janice Burke |Episodios: "Let Them Eat Cake," "Joy to the World," "Painless" |- |2009 |''[[Prison Break]]'' |Daddy |Episodios: "Free", "The Old Ball and Chain" |- |2009 |''The Cleaner'' |Sunshine |Episodios: "Split Ends", "The Things We Didn't Plan" |- |2014–2019 |''[[Orange Is the New Black]]'' |Lolly Whitehill |Invitada (temporada 2)<br>Recurrente (temporada 3-4) |- |2016 |''[[Gotham (serie de televisión)|Gotham]]'' |Jeri |Episodiu: "[[Wrath of the Villains: This Ball of Mud and Meanness]]" |- |2017 |''[[Hawaii Five-0]]'' |Jenny Kitson |Episodiu: "Wehe'ana" |- |2017 |''[[Transformers: Robots in Disguise (serie de televisión de 2015)|Robots in Disguise]]'' |Nightra (voz) |Episodiu: "Guilty as Charged" |- |2018 |''[[Summer Camp Island]]'' |Miss Pinch (voz) |Episodiu: "Yo amo Heartford" |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces persona}} {{NF|1963||Petty, Lori}} [[Categoría:Actores y actrices d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Actores y actrices de doblaxe d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Actores y actrices de Tennessee]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] h8g3ff9xbl349fo8v7v5o2o8q53oxoo 0 58557 3710586 3692941 2022-08-22T09:17:44Z XabatuBot 43102 películes wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Sasha Pieterse}} {{persona}} '''Sasha Pieterse ''' ([[Johannesburgu]], [[Sudáfrica]], [[17 de febreru]] de [[1996]]) ye una actriz sudafricana. Ella ye más conocida polos sos roles como Amanda Strazzulla en [[Heroes (serie de televisión)|Heroes]] y [[Alison DiLaurentis]] en [[Pretty Little Liars]]. == Biografía == === Primeros años === Sasha Pieterse nació'l 17 de febreru de 1996 en Johanesburgu, Sudáfrica, pero creció en Las Vegas enantes d'instalase definitivamente en Los Angeles, Estaos Xuníos. Los sos padres yeren baillarinos profesionales que faíen xires per tol mundu y pol fechu de viaxar con ellos y apaecer en dellos de los sos shows una companía de modelaje y actuación contratar pa participar en dellos comerciales locales y nacionales. === Carrera === Empezó a actuar nel añu 2000, cuando consiguió'l papel de Buffy Davisen el remake de [[Warner Bros.|Warner Brothers]] de la popular serie Family Affair. En 2004, Sasha apaeció en [[Stargate SG-1]] y [[Dr. House]]. En 2005, apaeció na so primer película [[Les aventures de Sharkboy y Lavagirl en 3-D]] y tamién nuna curtia serie llamada [[Wanted]] xuntu al actor [[Gary Cole]]. Mientres una apaición como una paciente de cáncer en [[House M.D.]], el so pelo llargo y rizao taba ocultu so un falsu látex especial nel cueru cabelludo. Nel mesmu episodiu, dió el so primer besu a unu de los médicos de [[Gregory House]], al [[Robert Chase|Dr. Chase]]. Por cuenta de esti papel, presentar nos [[Emmy Awards]] como estrella convidada. Sasha foi escoyida pa interpretar a [[Alison DiLaurentis]] na serie [[Pretty Little Liars]], adautación televisiva de la saga de llibros de la escritora [[Sara Shepard]]. Con tan solo 14 años al entamu, Sasha ye l'actriz más nueva de la serie, yá que tolos sos compañeros de repartu tienen más de 20 años. Otros roles incluyir nel añu 2009 apaeciendo en [[Without a Trance]] y otru papel recurrente foi Amanda Strazzulla, una abandonada fía, en [[Heroes]]. En xineru de 2011, interpretó'l papel adolescente de Marie DuBois na serie [[Medium (serie de televisión)|Medium]]. Esi mesmu añu apaeció nel rol de Amy Loubalu na película de Disney Channel [[Geek Charming]] y tamién en tamién nun cameo nel esitosu llargumetraxe ''[[X-Men: primer xeneración]]''. Mas recién apaeció na película [[G.B.F]] y tamién nun episodiu de [[Hawaii Five-0]] interpretando a una alumna terrorista llamada Dawn Hatfiel. Pieterse el 2014 interpreto a Japonica Fenway, una moza con problemes de drogues en [[Inherent Vice]], película la cual foi nomada a dos premios Oscar. === Música === Pieterse publicó na so [[Instagram]] la portada oficial de la so single debú tituláu ''This country is badass'', que foi llanzáu al mercáu'l 12 d'abril de 2013 en [[iTunes]]. El 14 de xunu foi comercializáu'l so segundu single, "RPM". El tercer single, "I can't fix you", foi publicáu'l 12 de xunetu, algamando bones posiciones en [[iTunes]]. Na so cuenta d'[[Instagram]] publicó tamién, la portada del so nuevu senciellu "Non", que foi llanzáu'l 10 d'avientu. == Filmografía == {| class="wikitable sortable" |- ! Añu ! Títulu ! Papel ! class="unsortable" |Notes |- |2002 |''[[Family Affair]]'' |Buffy Davis |8 episodios |- |2004 |''[[Stargate SG-1]]'' |Grace |Episodiu: "Grace" |- |rowspan=4|2005 |''[[Les aventures de Sharkboy y Lavagirl en 3-D]]'' |Marissa / Princesa del Xelo |Personaxe secundariu |- | Wanted | Millie Rose | T.V. Película |- |''[[Wanted]]'' |Millie Rose |Episodiu: "Pilotu"<br />Episodiu: "La Escura Promesa" |- |''[[House M.D.]]'' |Andie |Episodiu: "Autopsia" |- |rowspan=4|2007 |''[[The Air I Breathe]]'' |Mozu Adolorida |- |''[[Good Luck Chuck]]'' |Moza Gótica "Anisha" | |- |''Claire'' |Maggie Bannion |TV Película |- |''[[CSI: Miami]]'' |Beth Buckley |Episodiu: "Stand Your Ground" |- |rowspan=2|2009 |''[[Without a Trace]]'' |Daphne Stevens |Episodiu: "Wanted" |- |''Heroes: Slow Burn'' |rowspan=2List_of_characters_in_Heroes#Amanda_Strazzulla|Amanda Strazzula |6 episodios |- |2009 - 2010 |''[[Heroes (serie de televisión)|Heroes]]'' |5 episodios |- |2010 - presente |''[[Pretty Little Liars]]'' |Alison DiLaurentis |Papel Principal, serie de TV [[ABC Family]] |- |rowspan=3|2011 |''[[Medium (serie de televisión)|Medium]]'' |Marie DuBois |Episodiu: Me Without You |- |''[[X-Men: primer xeneración]]'' |Moza Adolescente |Personaxe secundariu |- |''[[Geek Charming]]'' |Amy |Co-Protagonista |- |2013 |''[[G.B.F.]] '' |Fawcett |Co-Protagonista |- |2014 |''[[Inherent Vice (película)|Inherent Vice]]'' |Japonica Fenway |Personaxe secundariu |- |2015 |[[Burning Bodhi]] |Aria |- |2015 |''[[Hot in Cleveland]]'' |Maria |1 episodiu Estrella convidada. |} == Premios == {| border="2" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! colspan="5" style="background: LightSteelBlue;"|Premios |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! align="center"| Añu ! width="150"| Premiu ! width="425"| Categoría ! width="200"| Trabayu Nomáu |- |2003 || [[Young Artist Awards]] || Best Performance in a TV Series (Comedy or Drama) || "[[Family Affair]]" || Ganadora |- |2003 || [[Young Artist Awards]] || Best Ensemble in a TV Series (Comedy or Drama) || "[[Family Affair]]" || Nomada |- |2005 || [[Emmy Awards]] || Considered for Nomination for a day time Emmy || |- | 2014 || [[Teen Choice Awards]] || Choice TV Breakout Star:Female || ''[[Pretty Little Liars]]'' || Ganadora |- |2015 || [[Independent Spirit Awards]] || Robert Altman Award || "[[Inherent Vice]]" || Ganadores |- |2015 || [[MTV Fandom Awards]] || Ship Of The Year(Emison) || ''[[Pretty Little Liars]]'' || Nomaos |- |-2015 || Teen Choice Awards || Choice TV: Scene Stealer || "[[Pretty Little Liars]]" || Nomada |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{IMDb nome|1199888}} {{NF|1996||Pieterce, Sasha}} [[Categoría:Persones de Las Vegas]] [[Categoría:Persones de Sudáfrica]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 3y5g1ge3k4exh24ivmeflq7mh5wrrvn 0 59140 3710585 3641486 2022-08-22T09:17:38Z XabatuBot 43102 películes wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Lili Simmons}} {{persona |nome = Lili Simmons |semeya = |tamañu de semeya = 250px |pie de semeya = |nome de nacencia = |otros nomes = |data de nacencia = {{Fecha|23|07|1993|edá}} |llugar de nacencia = {{Bandera|Estaos Xuníos}} [[La Jolla]], [[San Diego (California)|San Diego]], [[California]], [[Estaos Xuníos]] |ocupación = [[Actuación|Actriz]], [[Modelu (moda)|modelu]] |añu debú = 2010 |añu retiro = presente |pareya = |sitiu web = |IMDb = 3827455 }} '''Lili Simmons''' (n. [[23 de xunetu]] de [[1993]])<ref>Simmons has stated both her birthday (July 23), and her age (18 in June 2011), making her birth date July 23, 1992.<br />{{cita web |url=https://twitter.com/Liliflower33/status/138351062368256001 |títulu=Tweet |apellíu=Simmons |nome=Lili |fecha=20 Nov. 2011 |website=@Liliflower33 (confirmed) |editorial=[[Twitter]] |fechaaccesu=3 de marzu de 2014 |cita=My birthday is July 23}}<br />{{cita web |url=https://twitter.com/Liliflower33/status/86170784741068800 |títulu=Tweet |apellíu=Simmons |nome=Lili |fecha=29 de xunu de 2011 |website=@Liliflower33 (confirmed) |editorial=[[Twitter]] |fechaaccesu=3 de marzu de 2014 |cita=were both 18}}</ref> ye una actriz y modelu estauxunidense meyor conocíu pol so papel como Rebecca Bowman na serie de [[Cinemax]] [[Banshee (serie)|Banshee]] ==Vida temprana== Simmons nació y crióse nel barriu de [[La Jolla]] de [[San Diego (California)|San Diego]], [[California]]. ==Carrera== Simmons empezó la so carrera como un [[Ford Models|Ford modelu]],<ref>{{cita web|títulu = retrato | títulu = New Cares a Ford por Jason Lee Parry|url = |work http://www.fashiongonerogue.com/portrait-cares-ford-jason-llee-parry/ = Rogue|date díu moda = 31 de mayu, 2010|fechaaccesu = 25 de xineru de 2014}}</ref> tamién modeláu para Bebi Stores y [[Roxy (marca) |Roxy]] y qu'apaecen nos anuncios y anuncios impresos pa empreses como [[J.C. Penney]] y Saturno.<ref>{{cita web|títulu = Lili Simmons |url = http://web.poptower.com/lili-simmons.htm |obra = Tower|accessdate Pop = 25 de xineru de 2014}}</ref> Camudar a actuar en 2010 nes web series ''Hollywood Is Like High School with Money'', basaes nel llibru del mesmu nome. Interpretó a Quinn Whitaker, el meyor amigu del protagonista Taylor Henning, interpretáu por Kelsey Sanders.<ref>{{cita web|títulu = Hollywood ye como High School secundaria con Money|url = |work http://alloyentertainment.com/shows/hollywood-is-like-high-school-with-money-series/ = aleación Entertainment|fechaaccesu = 25 de xineru de 2014}}</ref><ref>{{cita web|títulu = Hollywood ye como High School secundaria con Money|url = http://www.tv.com/web/hollywood-is-like-high-school-with-money/ |obra=tv.com|fechaaccesu=25 de xineru de 2014}}</ref> Ella tamién apaeció nun episodiu de la comedia de [[Disney XD]] '' [[Zeke & Luther]]'' y depués nel 2011 na [[Películes orixinales de Disney Channel|Película Orixinal de Disney Channel]] '' [[Geek Charming]]''. Tamién nesi añu tuvo un pequeñu papel nun episodiu de la comedia [[Matthew Perry]] '' [[Mr. Sunshine]]. En 2012, protagonizó la película ''Fat Kid Rules the World'' y un episodiu de '' [[Jane by Design]]''. En 2013, ella apaeció nun episodiu de '' [[Vegas (serie de televisión)|Vegas]]'' y empezó a xugar Rebecca Bowman, una moza rebalba la serie [[Cinemax]] [[Amish]] '' [[Banshee (serie)|Banshee]]''.<ref>{{cita web|títulu = esclusivu: Disney Channel Starlet lleva picante xire en Cinemax Drama Series Banshee|url = http://tvline.com/2012/04/10/lili-simmons-banshee-cinemax/ |obra=tvline.com|fecha=10 d'abril de 2012 |fechaaccesu = 25 de xineru de 2014}}</ref> Orixinalmente fizo una audición pal papel de Deva Hopewell, pero: "dixéronme, 'Ye demasiáu vieyu o demasiáu sexy' o lo que sía". Ente qu'en [[Filadelfia]] pal funeral de la so güela, los productores pidiéron-y tornar a Nueva York pa lleer por Rebecca y ella foi echáu.<ref>{{cita web|títulu = mayor POWER|url = http://aritzia.com/Profile%3A-Lili-Simmons/hala3-lili-simmons, default,pg.html|obra=tvline.com|fechaaccesu=25 de xineru de 2014}}</ref> En marzu d'esi añu, ella apaeció nuna revista ilustrada na revista [[Maxim]].<ref name="Maxim"> {{cita web|títulu = Lili Simmons conversaciones "Banshee" y tar esnuda delantre de America|url = |work http://www.maxim.com/tv/lili-simmons-talks-banshee-and-being-nude-of-america = Maxim|fecha = |accessdate de 22 de xunetu de 2013 = 25 de xineru de 2014}}</ref> Nel añu 2014, apaeció en ''[[Hawaii Five-0]]'', tuvo un papel recurrente na serie de [[HBO]] '' [[True Detective]]''<ref name="True Detectives 3"> {{cita web|apellíu = Levine|nome = Stuart|títulu = Simmons amestáu a la serie de HBO 'True Detective' cast|url = |work http://variety.com/2013/tv/news/simmons-added-to-hbo-s-true-detective-cast-1118065450/ = [[variedá (revista) |Date variedá]] = 30 de xineru de 2013 |fechaaccesu = 25 de xineru de 2014}}</ref> y sigue a la estrella na segunda temporada de '' Banshee''. Ella tien un papel na próxima película '' The Guilty Innocent '', xunto a [[Amanda Michalka|AJ Michalka]] y [[Scout Taylor-Compton]]. ==Filmografía== {| class="wikitable sortable" |+ Películes |- !Añu ! Titlo ! Papel ! class="unsortable" | Notes |- | 2011 | ''[[Geek Charming]]'' | Lola | Película de Televisión |- | 2012 | ''Fat Kid Rules the World'' | Isabel | |- | 2014 | ''The Guilty Innocent'' | Michelle | |} {| class="wikitable sortable" |+ Television |- ! Añu ! Titlo ! Papel ! class="unsortable" | Notes |- | rowspan=2 | 2010 | ''Hollywood Is Like High School with Money'' | Quinn Whitaker | Papel principal |- | ''[[Zeke & Luther]]'' | Mia | Episodiu: "Sludge |- | 2011 | ''[[Mr. Sunshine]]'' | Hot Teenage Girl | Episodiu: "Employee of the Year |- | 2012 | ''[[Jane by Design]]'' | Piper Grace | Episodiu: "The Teen Model |- | rowspan=2 | 2013 | ''[[Vegas (serie de televisión)|Vegas]]'' | Fay Binder | Episodiu: "Road Trip |- | ''Banshee Origins: The Women'' | Rebecca Bowman | Web series |- | rowspan=2 | 2014 | ''[[Hawaii Five-0]]'' | Amber Vitale | Episodiu: "'O kela me keia manawa (Now and Then) |- | ''[[True Detective]]'' | Beth | Papel recurrente |- | 2013–presente | ''[[Banshee (serie)|Banshee]]'' | Rebecca Bowman | Papel principal |} == Referencies == {{llistaref}} ==Enllaces esternos== * {{IMDb nome|3827455}} * {{twitter|Liliflower33}} {{NF|1993||Simmons, Lili}} [[Categoría:Persones de California]] [[Categoría:Persones de San Diego]] [[Categoría:Actores y actrices d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 6e02bfcu0c8noeyiv83jt4q4nwkbc0p 0 63023 3710556 3631747 2022-08-22T08:14:54Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} {{Tradubot|Ludolfo de Saxonia}} [[Ficheru:Ludolf von Sachsen, Vita Christi Vol. 1, folio 1r.jpg|thumb|'' Vita Christi'' [[1474]]. Ludolfo de Saxonia, el Cartuxanu, escribiendo. ''Vita Christi'' vol. 1º, foliu 1r]] '''Ludolf von Sachsen''', o '''Ludolfo de Saxonia''', '''el Cartuxanu''', latinizado '''Rudulfus, Landolfus, Leutolphus, Lutoldus, Litoldus'''; '''Cartusianus, Nationoteutonicus, Allemanus''', '''Ludolphus Saxonia''' (''c.'' [[1300]] - [[10 d'abril]] de 1377 o [[1378]]), escritor cartuxu alemán. == Biografía == Nun se conocen munchos datos sobre él. Pol so nomatu créese natural de la archidiócesis de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]] o de la de [[Maguncia]] qu'enllargaba la provincia de Saxonia. Entró na [[orde de Santu Domingu]] a la edá de quince o dieciocho años y llograría el títulu de ''Magister Teologiae''. Ensin dulda conoció a [[Juan Taulero]] y [[Enrique Susón]], los sos contemporáneos. Un ''explicit'' llamar «Doctor venerable y maestru en Teoloxía». Permaneció 26 años ente los dominicos y entró a la Cartuxa en 1340 en [[Estrasburgu]], onde pronunció los sos votos. Foi escoyíu dempués prior de la Cartuxa de [[Koblenz]], onde tuvo ente [[1343]] y [[1348]]. Dimitió en 1348 y volvió como simple relixosu a la [[Cartuxa de San Miguel de Maguncia]] y depués a [[Estrasburgu]], onde morrió'l 10 d'abril de [[1377]] en pasando los trenta últimos años de la so vida retraído del mundu. Compunxo una obra bien conocida ya impresa por tola Europa del sieglu XV, la primera ''Vita Christi'' o ''Vida de Jesús'' conocida estrayida de los cuatro evanxelios ya inspiradora de la ''[[Devotio moderna]]''. Según un traductor en [[1538]], sería autor tamién de la ''Imitatio Christi'' o ''Imitación de Xesucristu'', pero esto escarez de fundamentu<ref>. [https://books.google.fr/books?id=wSnWmwkNQYUC&pg=PA42&lpg=PA42&dq=ludolphe+de+saxe&source=bl&ots=kFCOYJNFzK&sig=a4AiLPhODj3LwcQCfI2ZC8TlTgo&hl=fr&ei=dvVmS-uYJsf94AaNr927Cw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CA4Q6AEwAjiWAQ#v=onepage&q=ludolphe%20de%20saxe&f=false] ''L' Imitation de Jèsus-Christ et son auteur. Réflexions critiques'' por Ampe Albert </ref> atribuyóse-y coles mesmes la paternidá del ''Speculum Humanae Salvationis''. Ludolfo de Saxonia fixo alusión al [[Sagráu Corazón]] nuna dómina en qu'esta devoción nun se topaba bien estendida. Los sos sermones caltener na Biblioteca de [[Bernkastel-Kues]]. La so obra influyó poderosamente na d'[[Inaciu de Loyola]]sobremanera sobre los sos ''[[Exercicios espirituales]]''.<ref>(n'alemán) [http://ghocksj.de/WURZELN.HTM] ver Y. Raitz von Frentz, ''Ludolphe -y Chartreux et les Exercices de Saint Ignace'', en ''Revue d'Ascétique et de Mystique'', 25, 1949 y'' La Contemplación de la Nacencia de Jesús nel mes d'Exercicios, según S. Ignacio'' (Y. Y. 110-117 y 264-265) ARZUBIALDE Manresa, Madrid, 1983</ref> [[Ficheru:Sigmund Grimm, Augsburg, Germany, 1520.jpg|thumb|Sagráu Corazón de Cristu, imaxe alemana del sieglu XVI.]] == Obres == * ''Expositio super Psalterium'' * ''Los siete pallabres de Cristu'' * ''Comentariu a los Evanxelios'' * ''Comentariu a la Cantarada del Antiguu y del Nuevu Testaento y sobre el Símbolu de San Atanasio'' * ''Glosa de los siete Salmos penitenciales'' * ''Sermones capitulares'' * ''Bon tratáu del hermanu Ludolfo, maestru en Teoloxía, sobre la manera de vivir en forma espiritual'' * ''Catorce razones p'avanzar na virtú'' * ''Tratado Flores y frutos del árbol de la vida de Xesucristu'' * ''La gran vida de Xesucristu'' * ''Espeyu de la Salvación del Xéneru Huamno'' (obra atribuyida: ''Speculum Humanae Salvationis'' ) * Curties oraciones pal fin de la Cuaresma compuestes nel sieglu XIV en latin == Notes == {{llistaref}} == Bibliografía == * (n'alemán) [http://www.bautz.de/bbkl/l/ludolf_v_sa.shtml Kirchenlexikon] HANS-JOSEF OLSZEWSKY, "Ludolf von Sachsen". En: Traugott Bautz, ''Biographisch-bibliographisches Kirchenlexikon''. V, Herzberg, 1993, páxs. 312–314 * W. Baier, "Ludolph de Saxe". En: ''Dict. Spir.'' IX (1976) 1130-1138. * O. Karrer, ''Die großy Glut''. München, 1926, 370. {{NF|1300|los años 1370|Saxonia, Ludolfo de }} [[Categoría:Relixosos y relixoses d'Alemaña]] [[Categoría:Escritores d'Alemaña]] [[Categoría:Escritores en llatín]] [[Categoría:Teólogos y teólogues d'Alemaña]] [[Categoría:Cartuxos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 8glf2z52rrib94tg8ypu5hsbaowimgl 0 68439 3710573 3512017 2022-08-22T08:34:18Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{Ficha de taxón | name = ''Ctenomys conoveri'' | image = falta imaxe mamíferu.jpg | image_width = 250px | image_caption = | status = LC | status_system = IUCN3.1 | status_ref =<ref name="IUCN">Dunnum, J. & Bernal, N. 2008. Ctenomys conoveri. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. (Consultáu'l 19 de xunetu de 2015).</ref> | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | infraclassis = [[Placentalia]] | classis = [[Mammalia]] | superordo = [[Euarchontoglires]] | ordo = [[Rodentia]] | subordo = [[Hystricomorpha]] | infraordo = [[Hystricognathi]] | parvordo = [[Caviomorpha]] | superfamilia = [[Octodontoidea]] | familia = [[Ctenomys|Ctenomyidae]] | genus = [[Ctenomys]] | species = '''Ctenomys conoveri''' | species_authority = [[Wilfred Hudson Osgood]], [[1946]] | synonyms = }} El '''tucu-tucu de Conover''', '''tuca-tuca''' o '''anguja tutu''' ('''''Ctenomys conoveri''''') ye una [[especie]] de [[Rodentia|royedor]] del [[Xéneru (bioloxía)|xéneru]] ''[[Ctenomys]]'' de la [[familia (bioloxía)|familia]] [[Ctenomyidae]], que los sos integrantes son [[Nome común|denominaos comúnmente]] '''tuco-tuco''', '''tucu-tucus''' o '''ocultos'''. Habita nel norte del [[Conu Sur]] de [[América del Sur|Suramérica]]. == Taxonomía == Esta especie describióse orixinalmente nel añu [[1946]] pol [[Zooloxía|zoólogu]] d'[[Estaos Xuníos]] [[Wilfred Hudson Osgood]].<ref>Osgood, [[1946]]. Fieldiana Zool., 31: 47.</ref> ; Llocalidá tipo La llocalidá tipu referida ye: “16 km al oeste de [[Filadelfia (Paraguái)|Filadelfia]] (22°15’S 60°10’W), [[departamentu de Boquerón]], [[Paraguái]]”.<ref>Woods, C. A. and Kilpatrick, C. W. (2005). "Infraorder Hystricognathi". In Wilson, D. E.; Reeder, D.M. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 1570. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.</ref> ; Etimoloxía El términu específicu ye un [[epónimu]] que refier al apellíu de la persona a quien foi dedicada, l'ornitólogu estauxunidense [[Henry Conover]]. ; Carauterización y rellaciones filogenétiques Nel añu [[1961]], [[Ángel Lulio Cabrera|Cabrera]] creó pa esta especie un subxéneru: ''Chacomys''.<ref>Cabrera, A. (1961). Catálogu de los mamíferos d'[[América del Sur]]. Revista del Muséu Arxentín de Ciencies Naturales Bernardino Rivadavia 4: 309-732.</ref> == Distribución xeográfica y hábitat == Esta especie de royedor ye [[Endemismu|endémica]] de la zona chaqueña del norte d'[[Arxentina]], sudeste de [[Bolivia]] y oeste del [[Paraguái]]. == Referencies == {{llistaref}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Animales descritos en 1946]] [[Categoría:Ctenomys|conoveri]] [[Categoría:Royedores d'América del Sur]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Taxones ensin enllaz a Wikispecies]] o6qcu38yw5jejipe2iyg6ucq9rjk0ko 0 71898 3710575 3187370 2022-08-22T08:48:56Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de taxón | status = LC | trend = down | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Gruiformes]] | familia = [[Rallidae]] | genus = ''[[Laterallus]]'' | species = '''''L. exilis''''' | binomial = ''Laterallus exilis'' | binomial_authority = ([[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], [[1831]]) }} '''''Laterallus exilis''''' ye una [[especie]] d'[[ave]] [[gruiforme]] de la [[familia (bioloxía)|familia]] [[Rallidae]] que se distribúi en [[Suramérica]]. Esta especie puede atopase n'[[Arxentina]], [[Belize]], [[Bolivia]], [[Brasil]], [[Colombia]], [[Costa Rica]], [[Ecuador]], [[Guyana Francesa|Guyana Francesa]], [[Guatemala]], [[Guyana]], [[Hondures]], [[Nicaragua]], [[Panamá]], [[Paraguái]], [[Perú]], [[Surinam]] y [[Trinidá y Tobagu]]. Ye conocíu por menos de 50 exemplares colectados. Nun se conocen [[subespecie|subespecies]].<ref>[https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=8ABC8268F1439C0B Polluela Pechigrís, Laterallus exilis (Temminck, 1831) - Avibase - La base de datos World Bird {{en}}]</ref><ref>[https://www.oiseaux.net/birds/grey-breasted.crake.html] oiseaux.net/ {{en}}</ref> == Carauterístiques == Los machos tienen un culmen espuestu de 16,2 mm, una llongura de cuerda de la nala de 72,6 mm, tarsu 22,7 mm, pesu 29 gramos. Les femes tienen un culmen espuestu de 14,8 mm, una llongura de la cuerda de la nala de 72,8 mm, tarsu 22,6 mm, pesu 34 gramos. Ente la coloración l'aspeutu más destacable ye que la parte distal del picu ye de coloración negra, ente que la parte basal ye de coloración verde lluminosu. Iris coloráu con semicírculu mariellu. La coloración de la cola ye un elementu pa determinar les especies: ye negra en ''[[Laterallus xenopterus]]'', negra barreada con blanca en ''Laterallus exilis'', colorada en ''[[Laterallus melanophaius]]'', y blanca lateralmente negra en ''[[Laterallus leucopyrrhus]]''. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == *[http://www.crbio.cr:8080/neoportal-web/species/Laterallus%20exilis ] Laterallus exilis - Biodiversidá de Costa Rica, {{es}} {{wikispecies}} {{commonscat}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Aves d'América del Sur]] [[Categoría:Laterallus|exilis]] [[Categoría:Animales descritos en 1831]] q8cwjnuau614ozisdciuogrcm3xvmuc 0 73894 3710549 3632727 2022-08-22T08:13:57Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} '''John Millington Synge''' {{nym}} foi un [[dramaturgu]], [[poeta]], [[Prosa|prosista]] y recopilador de [[folclor]] [[Irlanda|irlandés]]. Ye una figura clave na Renacencia Lliteraria Irlandés y unu de los fundadores del [[Abbey Theatre]]. Ye conocíu sobremanera pola so obra ''[[El playboy del mundu occidental]]'', que causó disturbios en [[Dublín]] mientres el so estrenu nel Abbey Theatre. Anque provenía d'un ambiente de clase media [[Protestantismu|protestante]], los escritos de Synge refiérense principalmente al mundu de los llabradores [[Catolicismu|católicos]] de la Irlanda rural y con lo qu'él consideraba'l [[paganismu]] esencial del so puntu de vista sobre'l mundu. Synge careció la [[enfermedá de Hodgkin]], una forma de [[cáncer]] que naquella dómina yera intratable. Morrió unes poques selmanes enantes del so 38º cumpleaños. == Ambiente familiar y primer años == Synge nació en Newtown Villes, Rathfarnham, [[Condáu de Dublín]]. Rathfarnham yera naquella dómina una parte rural del condáu, anque anguaño seya un activu suburbiu. Yera'l fíu menor d'una familia con ocho hermanos. La so familia, per parte de padre, yera aristocracia terrateniente de Glanmore Castle, [[Condáu de Wicklow]] y el so güelu maternu, Robert Traill, fuera [[rector]] de la [[Ilesia d'Irlanda]] en Schull, [[Condáu de Cork]] y miembru del Comité d'Ayuda de Schull mientres la dómina de la [[Gran fame irlandesa]]. El so güelu, John Hatch Synge, yera un almirador del docente [[Johann Heinrich Pestalozzi]] y fundó una escuela esperimental na finca familiar. El so padre, tamién llamáu John Hatch Synge, yera un abogáu que contraxo la [[viruela]] y morrió en 1872 a los 49 años. La madre de Synge, que tenía los sos propios ingresos per unes tierres en [[Condáu de Galway]], treslladó entós a la familia a una casa xunto a la de la so madre en Rathgar, [[Dublín]]. Synge pasó una infancia feliz, xugando y desenvolviendo el so interés pola [[ornitoloxía]] xunto a les veres del ríu Dodder y nos terrenes del castiellu Rathfarnham, llugares que taben los dos bien cercanos, y mientres les vacaciones familiares nel llugar de vacaciones costeru de Greystones, Wicklow y la finca de la familia en Glanmore. Synge recibió una educación privada n'escueles de Dublín y Bray y estudió [[pianu]], [[flauta]], [[violín]], [[teoría musical]] y [[contrapuntu]] na Real Academia Irlandesa de Música. Yera un estudiante con talentu y ganó una beca en contrapuntu en 1891. La familia treslladar al suburbiu de Kingstown (güei Dún Laoghaire) en 1888. Synge entró nel Trinity College de Dublín al añu siguiente, graduándose con [[llicenciatura]] en 1892. Na universidá, estudió [[Idioma irlandés|irlandés]] y [[Idioma hebréu|hebréu]]; siguió los sos estudios musicales y tocando cola orquesta de l'academia en conciertos nos Salones ''Antient Concert.'' Igualmente xunióse al Club de Campu de Naturalistes de Dublín y lleó a [[Charles Darwin]], desenvolviendo un interés n'antigüedaes irlandeses y nes [[Islles de Aren]]. En 1893, publicó la so primer obra conocida, un poema influyíu por [[William Wordsworth|Wordsworth]], en ''Kottabos, A College Miscellany''. La so llectura de Darwin coincidió con una crisis de fe y por esta dómina, Synge abandonó la [[relixón]] protestante na que fuera educáu. == L'escritor emerxente == Dempués de graduase, Synge decidió que quería ser un [[músicu]] profesional, y coló a [[Alemaña]] a estudiar música. Tuvo en [[Koblenz]] en 1893 y depués treslladóse a [[Wurzburgu]] en xineru del añu siguiente. En parte porque yera tremendamente cobarde p'actuar en públicu, y en parte porque tenía duldes sobre la so propia capacidá, Synge decidió abandonar la carrera musical y siguir los sos intereses lliterarios. Tornó a Irlanda en xunu de 1894 y treslladóse a [[París]] en xineru del añu siguiente pa estudiar lliteratura ya idiomes na [[Universidá de París|Sorbona]]. Mientres les sos vacaciones de branu familiares en [[Dublín]], conoció y namoróse de Cherrie Matheson, amiga del so primu y miembru de los [[Hermanos de Plymouth]]. Propúnxo-y matrimoniu en 1895 y de nuevu al añu siguiente, pero ella refugar en dambes ocasiones por cuenta de los sos distintos puntos de vista relixosos. Esti refugu afectó enforma a Synge y reforzó la so determinación de pasar el mayor tiempu posible fora d'Irlanda. En 1896 visitó [[Italia]] pa estudiar l'idioma mientres un tiempu enantes de tornar a París. Más tarde, esi mesmu añu, conoció a [[William Butler Yeats]], quien-y animó a vivir mientres un tiempu nes [[islles Aren]] y tornar dempués a Dublín y dedicase al trabayu creativu. Pasó tamién dalgún tiempu nel círculu de Maud Gonne en París, pero llueu s'estremó d'ellos. Tamién escribió abondo crítica lliteraria pa ''Irlande Llibre'' de Gonne, y otros periódicos, según poemes y prosa inéditos nun decadente estilu ''[[fin de siècle]]''. Estos escritos col tiempu fueron axuntaos nos [[años 1960]] pa los sos ''Obres completes''. Tamién allegó a conferencies na Sorbona pol destacáu eruditu celta Henri d'Arbois de Jubainville. == Les islles Aren == [[Ficheru:Teach Synge Inishmaan.JPG|thumb|Casina de Synge en Inishmaan, güei convertida en muséu.]] Synge careció'l primer ataque de la enfermedá de Hodgkin en 1897 y foi-y extirpado un gangliu del pescuezu. Al añu siguiente pasó'l branu nes [[islles Aren]], visitando Coole Park, casa de Lady Gregory, onde s'atopó con Yeats y Edward Martyn. Pasó los cinco branos siguientes nes islles, arrexuntando hestories y folclor y perfeccionando el so irlandés, mientres siguía viviendo en París mientres la mayor parte del restu del añu. Tamién visitó [[Bretaña]] con regularidá. Mientres esti periodu, Synge escribió la so primer obra dramática, ''When the Moon has Set''. Unviar a Lady Gregory pal Teatru Lliterariu Irlandés en 1900, pero ella refugar y l'obra nun se publicar hasta la so apaición nes ''Obres completes''. El so primer rellatu sobre la vida nes islles publicar nel ''New Ireland Review'' en 1898. ''Les Islles Aren'' ye un diariu qu'algama'l tamañu d'un llibru; acabar en 1901 y publicóse en 1907 con ilustraciones de Jack Yeats. Esti llibru ye una lenta reflexón sobre la vida nes islles y reflexa la creencia de Synge de que sol [[catolicismu]] de los isleños yera posible detectar un sustratu de les antigües creencies paganes de los sos ancestros. Les sos esperiencies en Aren formaríen la base de munches de les obres dramátiques que Synge escribiría sobre la vida en comunidaes llabradores o pescadores d'Irlanda. == Primeres obres == [[Ficheru:AbbeyPosterOpeningNight.jpg|thumb|Póster del estrenu nel Abbey Theatre de la obra de Synge ''In the Shadow of the Glen''.]] En 1903, Synge abandonó París y colóse a [[Londres]]. Escribiera dos obres dramátiques nun actu, ''Caballeros al mar'' y ''La solombra del valle'' l'añu anterior. Estes consiguieron l'aprobación de Lady Gregory y ''La solombra del valle'' interpretar en Molesworth Hall n'ochobre de 1903. ''Caballeros al mar'' interpretar nel mesmu llocal al añu siguiente. ''La solombra del valle'', formó parte del programa pa la inauguración del Abbey Theatre dende'l [[27 d'avientu]] de [[1904]] al [[3 de xineru]] de [[1905]]. Dambes obres taben basaes n'hestories que Synge recoyera nes Islles Aren. ''La solombra del valle'' basar na historia d'una esposa infiel y foi atacada por escritu pol líder [[Nacionalismu irlandés|nacionalista irlandés]] [[Arthur Griffith]] como "un bilordiu de les muyeres irlandeses". '' Caballeros al mar'' tamién foi atacáu polos nacionalistes, esta vegada por Patrick Pearse, que la despreció pola actitú del autor escontra Dios y la relixón. A pesar d'estos ataques, les obres formen parte anguaño del canon del teatru en [[Idioma inglés|llingua inglesa]]. Una tercer obra nun actu, ''La boda del hojalatero'' foi esbozada por esta dómina, pero Synge nun intentó que se representara nesta dómina, principalmente por una escena na qu'un sacerdote ye arreyáu nun sacu, lo que, tal como escribió al editor Elkin Mathews en 1905, podría probablemente disgustar "a una bona parte de los nuesos amigos de Dublín". Cuando s'estableció'l teatru Abbey, Synge foi nomáu asesor lliterariu y llueu se convirtió n'unu de los direutores de la compañía, xunto a Yeats y Lady Gregory. La so siguiente obra, ''El manantial de los santos'' interpretar nel teatru en 1905, llogrando de nuevu'l refugu de los nacionalistes, y de nuevu en 1906 nel Deutsches Theater en [[Berlín]]. == Los disturbios por ''Playboy'' y dómina posterior == La obra xeneralmente considerada como obra maestra de Synge, ''El playboy del mundu occidental'', interpretar por vegada primer nel teatru Abbey en xineru de 1907. Esta comedia centrada na historia d'un aparente [[parricidiu]] tamién atraxo una contraria reacción del públicu. Facer# risión los nacionalistes, ente ellos Griffith, pos creíen que'l teatru nun yera abondo políticu. Describió la obra como "una historia llaina ya inhumana narrada nel llinguaxe más obscenu qu'escuchemos nunca dende un escenariu públicu". Cola sida d'un aventatu percibíu sobre la virtú de les muyeres irlandeses na llinia "...un fluxu de muyeres escoyíes, de pies en ropa interior...", una significativa porción del públicu alborotóse, faciendo que'l restu de la obra representárase como un espectáculu de mudos. Yeats tornó dende [[Escocia]] pa dirixise al ensame na segunda nueche, con unes declaraciones famoses: "de nuevu fixeron el ridículu, ¿ye según van celebrar siempres la llegada d'un xeniu irlandés?" y decidió llamar a la policía. La opinión de la prensa llueu se volvió contra los alborotadores y les protestes fuéronse apagando. Otres fontes indiquen que la cita 'fixeron el ridículu de nuevu, ¿ye según van celebrar siempres la llegada d'un xeniu irlandés?' ye un discursu que Yeats llanzó a l'audiencia del Abbey en 1926, mientres la cuarta representación de la obra de Sean O'Casey, ''L'aráu y les estrelles''. La primer vegada qu'ellos 'fixeron el ridículu' sería colos disturbios por ''Playboy''. ''La boda del hojalatero'' acabar en 1907 ya interpretóse en Londres en 1909. Esi mesmu añu, Synge prometer cola actriz del Abbey Molly Allgood. Morrió na Casa de Reposu Elpis en Dublín. Los sos ''Poems and Translations'' publicar por Cuala Press el [[4 d'abril]] con un prefaciu per parte de Yeats. Yeats y Molly Allgood completaron la última obra de Synge, ''Deirdre de los pesares'', y representóse polos actores del Abbey en xineru de 1910 con Allgood nel papel principal. [[Ficheru:John Millington Synge - Project Gutenberg eText 19028.jpg|thumb|John Millington Synge.]] == Legáu == Les obres de Synge ayudaron a establecer l'estilu del Abbey mientres les siguientes cuatro décades. El estilizado realismu de la so escritura reflexar nel sistema d'interpretación enseñáu na escuela del teatru, y les obres sobre vida llabradora yeren el principal ingrediente del repertoriu hasta finales de los [[años 1950]]. [[Sean O'Casey]], el siguiente dramaturgu principal qu'escribiera pal Abbey, conocía bien la obra de Synge ya intentó faer coles clases trabayadores dublinesas lo que'l so predecesor fixera colos probes de pueblu. La crítica Vivian Mercier atopar ente los primeres que reconocieron la delda de [[Samuel Beckett]] con Synge. Beckett yera un miembru regular del públicu qu'allegaba al Abbey na so mocedá y almiró en particular les obres de Yeats, Synge y O'Casey. Mercier señala paralelismos ente les figures de Synge de vagamundos, méndigos y llabradores, y munchos de los personaxes de les noveles y obres dramátiques de Beckett. Va pocos años restauróse la pequeña casa de Synge nes islles Aren pa faer d'ella una atraición turística. Cada branu dende 1991 celébrase añalmente nel pueblu de Rathdrum (Wicklow), una "Escuela de Branu Synge". == Obres == * ''In the Shadow of the Glen'', 1903 * ''Riders to the Sea'', 1904 * ''The Well of the Saints'', 1905 * ''The Aran Islands'', 1907 * ''The Playboy of the Western World'', 1907 * ''The Tinker's Wedding'', 1908 * ''Poems and Translations'', 1909 * ''Deirdre of the Sorrows'' 1910 * ''In Wicklow and West Kerry'', 1912 * ''Collected Works of John Millington Synge'' 4 vols, 1962–1968 ** Volume 1 ''Poems'', 1962 ** Volume 2 ''Prose'', 1966 ** Volumes 3 and 4 ''Plays'', 1968 == Referencies == ''Esti artículu ye una traducción de la wikipedia inglesa, que señala como fontes: '' '''Impreses''' * Greene, David H. & Stephens, Edward M. "J.M. Synge 1871-1909" (The MacMillan Company, Nueva York 1959) * Igoe, Vivien. ''A Literary Guide to Dublin''. (Methuen, 1994) ISBN 0-413-69120-9 * Kiely, David M. ''John Millington Synge: A Biography'' (Nueva York, St. Martin's Press, 1994) ISBN 0-312-13526-2 * McCormack, W. J. ''Fool of the Family: A Life of J. M. Synge'' (New York University Press, 2001) ISBN 0-8147-5652-2 * Mercier, Vivian, ''Beckett/Beckett'' (OUP 1977) ISBN 0-19-281269-6 * Ryan, Philip B. ''The Lost Theatres of Dublin''. (The Badger Press, 1998) ISBN 0-9526076-1-1 * Synge, J.M.. The Complete Plays. 1st. Nueva York: Vintage Books, 1935. * Synge, J.M.; "The Aren Islands" editada con una introducción de Tim Robinson (Penguin 1992) ISBN 0-14-018432-5 '''Online''' * [http://www.pgil-eirdata.org/html/pgil_datasets/authors/s/Synge,JM/life.htm Synge na Biblioteca Irlandesa Princesa Gracia] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{wikiquote}} {{wikisource|idioma=en|The_Aran_Islands|The Aran Islands}} * {{gutenberg author| id=J.+M.+Synge | name=John Millington Synge}} ** [http://www.gutenberg.net/etext/1618 ''In the Shadow of the Glen''] ** [http://www.gutenberg.org/etext/994 ''Riders to the Sea''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/4381 ''The Aren Islands''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/1240 ''The Playboy of the Western World''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/1328 ''The Tinker's Wedding''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/994 ''Riders to the Sea''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/4395 ''In Wicklow and West Kerry''] ** [http://www.gutenberg.net/etext/1922 ''Deirdre of the Sorrows''] * [http://www.ibdb.com/person.asp?ID=6868 Internet Broadway Database entry for Synge] {{NF|1871|1909|Synge, John Millington}} {{Tradubot|John Millington Synge}} [[Categoría:Dramaturgos y dramaturgues d'Irlanda]] [[Categoría:Escritores n'inglés]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 932a1kawodagbpso1v4fngtlggi7a7p 0 74486 3710550 3685905 2022-08-22T08:14:04Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Clemente Wenceslao Lotario de Metternich''', I conde y depués príncipe de Metternich-Winneburg (n'[[idioma alemán|alemán]]: ''Klemens Wenzel Lothar von Metternich''; [[Koblenz]], [[15 de mayu]] de [[1773]] – [[Viena]], [[11 de xunu]] de [[1859]]<ref>{{harvnb|Palmer|1972|pp=5–6, 339}}</ref>) foi un [[políticu]], [[estadista]] y [[diplomáticu]] [[Austria|austriacu]], que sirvió mientres 27 años como [[Ministru d'Asuntos Esteriores]] del [[Imperiu Austriacu]], amás d'exercer en simultáneu como'l primera [[Canciller d'Austria|1º Primer Ministru del Imperiu Austriacu]] dende 1821, momentu en que se creó'l cargu, hasta la venida de les [[Revoluciones de 1848]]. Foi'l architete de [[Napoleón I]]. A lo llargo de la so dilatada carrera, Metternich amosóse como un firme [[Conservadorismu|conservador]], opuestu a los movimientos [[lliberales]] y [[Revolución|pro-revolucionarios]], dedicándose a la defensa de les monarquíes europees, siendo al traviés del [[Congresu de Viena]] l'arquiteutu de la ''«Europa de Fierro»'', que restauró'l [[Antiguu Réxime]] a lo llargo de los distintos países del continente, tres la cayida del [[Imperiu Napoleónicu]]. == Biografía == Klemens Metternich nació'l 15 de mayu de 1773 en Koblenz, na Renania. Foi'l fíu mayor del conde Franz Georg Karl von Metternich-Winneburg-Beilstein, diplomáticu (y, nel momentu de nacer Metternich, embaxador d'Austria ante les cortes de los eleutores de Tréveris, Colonia y Maguncia), y la condesa Maria Beatrice Aloisia von Kagenegg. La educación de Metternich tuvo dirixida sobremanera pola so madre y bien influyida pola proximidá de la so casa natal a Francia (ello ye que él mesmu mientres años faló meyor el francés que l'alemán). Dende bien neñu, acompañó al so padre nos sos viaxes oficiales. So la direición del tutor protestante John Frederick Simon, aprendió a nadar y a montar a caballu, amás de les materies puramente académiques. En 1788 empezó a asistir a la [[Universidá d'Estrasburgu]] pa estudiar [[Derechu]], pero en 1790 abandonar p'allegar a la ceremonia de coronación del emperador [[Leopoldu II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Leopoldu II]] con un cargu honoríficu. Ellí, so la guía del so padre, conocería al futuru emperador austriacu [[Franciscu I d'Austria ya II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Franciscu II]] y fadría munches amistaes ente los numberosos aristócrates asistentes. A finales de 1790 treslladóse a la [[Universidá de Maguncia]], onde estudiaría hasta 1792, en cuantes que mientres el branu collaboró col so padre (daquella plenipotenciario nos Países Baxos Austriacos). En 1792, Franciscu II asocedió a Leopoldu nel tronu imperial, y Metternich tamién asistiría a la so coronación nel branu de dichu añu. Mentanto, españara la [[Primer Coalición|Guerra de la Primer Coalición]], que forzó a Metternich una vegada más a abandonar los sos estudios. En [[1794]], tres diverses misiones nes que collaboró col so padre, foi unviáu a Inglaterra a axustar un préstamu na misión del vizconde Desadrouin, tesoreru de los Países Baxos austriacos. N'Inglaterra tuvo contautu col rei y colos principales estadistes del país ([[William Pitt]], [[Charles James Foz]], Edmund Burke]]). Esi mesmu añu foi nomáu ministru plenipotenciario de les Provincies Xuníes de los Países Baxos en Londres, pero la ocupación francesa fizo que nun pudiera exercer el so cargu. Peor entá, n'ochobre'l franceses ocuparon la vera izquierda del [[Rin]] y tomaron les propiedaes de la so familia, lo que lo obligó a abelugase colos sos padres en Viena. Ellí, en 1795, cásase cola condesa Eleonore von Kaunitz, nieta del canciller austriacu Wenzel Anton Kaunitz, coles condiciones de que la novia siguiría viviendo cola so familia y que Metternich nun sirviría na diplomacia mientres viviera'l so suegru. El matrimoniu foi un clásicu exemplu de matrimoniu alcordáu, nel cual Metternich nun sintió'l menor ciñu pola so esposa (ello ye que llueu empezaría a se-y infiel con diverses amantes). Sicasí, el matrimoniu abrió-y les puertes de los salones aristocráticos vieneses (que yera la meta escorrida pola so madre al alcordar el matrimoniu) y a la muerte del so suegru en 1797 consiguió participar nel [[Segundu Congresu de Rastatt]] como secretariu del so padre, primero, y como representante del bancu de los condes de Westfalia, dempués. Sicasí, el trabayu nun-y resultó nada interesante, y pa él foi un aliviu que'l congresu dar por termináu en 1799. En [[1801]], la derrota del Sacru Imperiu na [[Segunda Coalición]] solmenó los círculos diplomáticos, y al prometedor Metternich ufiertóse-y ser embaxador en [[Ratisbona]], [[Copenḥague]] o Saxonia. Escoyó Saxonia y en payares de 1801 instalar en [[Dresde]], onde, a pesar de la desidia política del eleutor, esfrutó de la mundanalidad de la ciudá y tomó por amante a Katharina Bagration, cola que tuvo una fía. En Dresde conoció tamién al escritor y publicista [[Friedrich von Gentz]], quien sería unu de los sos principales collaboradores por más de trenta años. En 1803, la ''[[Mediatización y Secularización|Reichsdeputationshauptschluss]]'', que pretendía la redistribución territorial de los Estaos alemanes tres la invasión francesa, consiguió pa la so familia propiedaes en Ochsenhausen, el títulu de príncipe y un escañu na [[Dieta Imperial]]. Esi mesmu añu foi designáu ministru plenipotenciario en Berlín, dende onde intentó convencer a [[Prusia]] de xunise al bandu austriacu na tercer coalición contra Napoleón, cosa que fizo,pero de mala gana, y, ello ye que tres el desastre d'[[batalla d'Austerlitz|Austerlitz]], aína abandonó la coalición y robló una paz separada. En 1806 foi unviáu a Francia como embaxador con un arrogante sueldu de 90.000 florinos d'oru al añu. En Francia, conoció a Napoleón y a Talleyrand (esta última rellación sería-y de gran utilidá nel [[Congresu de Viena]] y fíxose descomanadamente popular na alta sociedá parisiense. Sicasí, llueu españó la Guerra de la Cuarta Coalición, que al igual que l'anterior terminó mal p'Austria y, ello ye que'l tratáu de Tilsit (robláu en 1807) asitió a Austria nuna situación vulnerable dientro d'Europa. Sicasí, pensó que los trataos roblaos ente Rusia y Francia nun duraríen y que una guerra a gran escala ente los dos países yera inevitable (y los acontecimientos daríen-y la razón). A tal fin, procuró faer tou lo posible por que la nueva alianza ente franceses y rusos nun cuayara. Los sos esfuercios tuvieron ésitu, pos nel congresu de Erfurt (nel que Napoleón vetó la presencia de Talleyrand), l'alianza rusu francesa que se robló foi bien débil y nun tardaría en rompese a pocu d'españar la siguiente guerra ente Austria y Francia. Sicasí lo anterior, la guerra volvió dir mal p'Austria y, ello ye que Viena foi ocupada y darréu los austriacos sufrieron un tarrecible desastre en [[batalla de Wagram|Wagram]]. Metternich (que mentanto volviera a Viena, nun intercambiu ente diplomáticos austriacos y franceses) reemplazó al desprestigiadísimo Stadion como ministru d'Estáu y consiguió, tres difíciles negociaciones, salvar la monarquía austriaca de correr la mesma suerte que la española. Darréu convenció al emperador Franciscu I por que diera la mano de la so fía [[María Lluisa d'Austria]] a Napoleón. Esti matrimoniu d'estáu arruinó definitivamente la yá fráxil alianza ente Napoleón y el zar [[Alexandru I de Rusia]], y dio tiempu al Imperiu Austriacu pa rearmarse, cola esperanza de ganar a Bonaparte. Sicasí, hasta la campaña napoleónica en Rusia, Metternich procuró caltener deliberadamente un perfil baxu y, ello ye qu'Austria espachó un contingente de tropes por que formara parte de la Grande Armée (Metternich llogró qu'esi contingente fuera muncho más pequeñu que'l prusianu). Cuando l'exércitu francés foi vencíu na desastrosa campaña de Rusia, Metternich, evitando primeramente apaecer como un aliáu de Prusia y Rusia, esixó nes propuestes de Frankfurt a Napoleón la devolución de tolos territorios austriacos ocupaos per Francia dende la [[Revolución francesa]], en cuenta de mediar ente Francia y los aliaos. Napoleón negóse, polo qu'Austria y [[Suecia]] xunir a la [[Sesta Coalición]] (magar, Metternich aguantar hasta'l final a faelo, daqué que de cutiu agafó a los sos aliaos). Poco dempués Napoleón foi vencíu na [[batalla de Leipzig]] (1813), tamién conocida como la batalla de les Naciones. Un inmensu exércitu aliáu invadió Francia y ocupó París en marzu de 1814, ente que Napoleón abdicaba en [[Fontainebleau]] y se exiliaba na [[isla de Elba]]. Poco dempués [[Lluis XVIII]] volvía al tronu de Francia. Nel [[Congresu de Viena]], que s'axuntara tres la derrota de Napoleón, reorganizóse Europa en beneficiu d'Austria, que pudo recuperar tolos territorios perdíos dende la Revolución francesa (sacante Bélxica, que se xunió a Holanda) y caltuvo Venecia. Amás, tolos soberanos fueron restauraos nos sos antiguos tronos y amenorgóse a Francia a les sos fronteres pre-revolucionaries. Ante la vuelta de Napoleón formóse la Séptima Coalición, que ganó al emperador na [[batalla de Waterloo]] (1815). Tres esto, Bonaparte foi conducíu a la [[islla Santa Lena]]. Llibres del so mayor enemigu, Metternich y Franciscu I esplegaron una activa diplomacia destinada a caltener l'absolutismu n'Europa. Asina se formó la [[Santa Alianza]], una lliga formada por Federicu Guillermu III de Prusia, Alexandru I de Rusia y Franciscu I d'Austria, a la que depués se xuniríen otros reis (como Lluis XVIII) coles mires de frenar el procesu revolucionariu. Tamién se formó la Cuádruple Alianza pa caltener l'equilibriu européu. A lo más líder de la Contrarrevolución, Metternich unvió al exércitu austriacu contra los nacionalistes italianos. Nesta dómina Francia restablecía'l [[absolutismu]] n'[[España]] cola unviada de los [[Cien Mil Fíos de San Lluis]], ente que [[Prusia]] restauraba l'orde n'Alemaña y el nuevu zar [[Nicolás I de Rusia]] ganaba a los decembristas, que ciscaben una constitución. Sicasí, Metternich fracasó nos sos intentos de caltener a tolos Estaos d'Europa xuníos pa caltener l'absolutismu. Asina, l'Imperiu rusu sofitó la independencia de [[Grecia]] y [[Gran Bretaña]] la independencia de Bélxica, ente qu'en París el reaccionariu rei [[Carlos X de Francia]] yera espulsáu del tronu (para más información, vease [[Revolución de 1830]]). Incapaz de caltener l'absolutismu, Metternich tuvo que dimitir cuando la revolución llegó a la capital del Imperiu Austriacu, Viena, y en despidiéndose del emperador [[Fernandu I d'Austria]] (que nun tardaría n'abdicar), coló al exiliu (vease [[Revoluciones de 1848]]). Volvió a Viena en 1851, cuando'l nuevu emperador [[Franciscu Xosé I d'Austria]] restableciera l'orde, pero yá nun volvió participar na política, dedicándose en cuenta de ello a escribir y aconseyar al emperador. Sicasí, los sos conseyos fueron escuchaos cada vegada menos. Asina, a pesar de les repitíes súpliques de que nun lo fixera, Franciscu Xosé empezó la Segunda Guerra de la Independencia Italiana contra'l reinu del Piamonte-Cerdeña y Francia. Finó en Viena a pocu d'empezar dicha guerra, el 11 de xunu de 1859. La so muerte pasó absolutamente inalvertida pa la prensa estranxera. == Fíos == Metternich tuvo los siguientes fíos (nomes ensin traducir):<ref>{{harvnb|Palmer|1972|p=Family tree}}</ref> <div style="margin-left:2em;"> ;Con Evelyn Jandy: * Maria Leopoldina (1797–1820) * Franz Karl Johann Georg (1798–1799) * Klemens Eduard (1799–1799) * Franz Karl Viktor Ernst Lothar Clemens Joseph Anton Adam (1803–1829) * Klementine Marie Octavie (1804–1820) * Leontine Adelheid Maria Pauline (1811–1861) * Hermine Gabriele (Henrietta) Marie Eleonore Leopoldine (1815–1890) ;Con Antoinette: * [[Richard von Metternich|Richard Klemens Josef Lothar Hermann]] (1829–1895) ;Con Melanie: dos fíos, tres varones * [[Melanie Metternich-Zichy|Melanie Marie Pauline Alexandrine]] (1832–1919) * Klemens (1833–1833) * Paul Klemens Lothar (1834–1906) * Maria Emilia Stephania (1836–1836) * Lothar Stephan August Klemens Maria (1837–1904) ;Con Katharina Bagration (ilexítima, reconocida): * Marie-Klementine Bagration (1802–1884) </div> == Bibliografía == * Berglar, Peter. ''Metternich, conductor d'Europa'', Ediciones Rialp, Madrid 1979, ISBN 84-321-1984-9 == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commons|Klemens von Metternich}} {{NF|1773|1859|Metternich, Klemens von}} {{Tradubot|Klemens von Metternich}} [[Categoría:Diplomáticos y diplomátiques d'Austria]] [[Categoría:Gobernantes d'Austria]] [[Categoría:Nobles d'Austria]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] d2t1a3ma84mrlzsacnm4vd1war1fj17 0 74819 3710545 3600420 2022-08-22T08:13:29Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Edwin Moses}} {{persona}} '''Edwin Corley Moses''' {{nym}} ye un atleta [[Estaos Xuníos d'América|estauxunidense]] retiráu especialista en 400 metros valles. Foi dos veces campeón olímpicu (en [[1976]] y [[1984]]) y batió en cuatro causes el récor mundial hasta dexalo en 47,02 en [[1983]]. Amás de destacar nel deporte yera un gran estudiante. Llogró una beca pa dir al ''Morehouse College'' n'[[Atlanta]], onde estudió física ya inxeniería, compaxinándolo coles competiciones atlétiques. Antes de dedicase de llenu a los 400 m valles, Moses compitió n'otres pruebes, como los 110 m valles o los 400 m llisos. En realidá compitiera bien pocu en carreres sobre 400 m valles enantes de dase a conocer al mundu nos [[Xuegos Olímpicos de Montreal 1976]]. Na ciudá canadiense sosprendió a propios y a estraños, apoderando la final celebrada'l [[25 de xunetu]] de [[1976]] con una superioridá insultante y batiendo el récor mundial de la distancia, qu'ostentaba'l [[Uganda|ugandés]] John Akii-Bua dende los [[Xuegos Olímpicos de Múnich 1972|Xuegos de Múnich 1972]]. Con un tiempu de 47,64, sacólu más d'un segundu al medayista de plata, el so compatriota [[Mike Shine]] (48,69), y cuasi dos segundos al terceru, el soviéticu Gavrilenko (49,45) Foi l'únicu atleta d'Estaos Xuníos que ganó una prueba individual n'atletismu nestos xuegos. Mientres más de diez años foi'l dominador absolutu d'esta prueba. El 11 de xunu de [[1977]] batió de nuevu'l so propiu récor mundial en Westwood, [[California]], dexándolo en 47,45. Poco dempués, el 26 d'agostu, sufrió una derrota nuna competición celebrada en [[Berlín]] ante l'alemán [[Harald Schmidt]]. A la selmana siguiente tomóse la revancha sobre Schmidt ganándo-y na ciudá de [[Düsseldorf]] por una amplia ventaya. Esto foi l'entamu d'una de les raches victorioses más impresionantes na hestoria del atletismu y del deporte polo xeneral, pos mientres los siguientes 10 años permaneció imbatíu, sumando 122 victories consecutives hasta que foi ganáu'l [[4 de xunu]] de [[1987]] nel estadiu [[Vallehermoso]] de [[Madrid]] por [[Danny Harris]]. Moses perdió la oportunidá de ganar la medaya d'oru nos [[Xuegos Olímpicos de Moscú 1980]] pola mor del boicó políticu decidíu pel so país. La suya fuera quiciabes la medaya más segura de los Xuegos, pos por esa dómina la so superioridá sobre'l restu yera apolmonante. El so tercer récor del mundu establecer precisamente en 1980, en [[Milán]], con 47,13. Moses ganó con facilidá l'oru nos I Campeonatos del Mundu d'Atletismu, celebraos en [[Ḥélsinki]], [[Finlandia]], en [[1983]]. Poco dempués d'esta competición, el 31 d'agostu estableció na ciudá de [[Koblenz]], [[Alemaña]], el so cuartu y definitivu récor del mundu, con 47,02, precisamente nel día del so cumpleaños. Esti récor permanecería vixente hasta que foi batíu pol tamién estauxunidense [[Kevin Young]] nos [[Xuegos Olímpicos de Barcelona 1992]]. Al añu siguiente nos [[Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1984]] ganó'l so segundu títulu de campeón olímpicu, con una discreta marca pa él de 47,75, pero inalcanzable pa los sos adversarios. Danny Harris foi plata (48,13), y Harald Schmidt bronce (48,19). De los Xuegos de Los Angeles merez destacar tamién que foi'l deportista escoyíu pa emprestar el [[Xuramentu Olímpicu|xuramentu olímpicu]] na ceremonia inaugural. Fízose popular la so imaxe nuna comprometida situación cuando víctima del nerviosismu nun recordaba les pallabres que tenía de pronunciar, anque finalmente arregló la situación. Magar la so derrota en Madrid en 4 de xunu de 1987, esi branu siguió siendo'l meyor del mundu y revalidó en [[Roma]] el so títulu de campeón del mundu con 47,46 El so últimu añu nes pistes foi [[1988]]. Magar ser un veteranu de 33 años siguía siendo'l favoritu pa ganar l'oru nos [[Xuegos Olímpicos de Seúl 1988]]. Sicasí nun pudo aguantar l'emburrie del so compatriota Andre Phillips que fizo la carrera de la so vida y con 47,19 llevóse la medaya d'oru, y tampoco col [[Senegal|senegalés]] Amadou Día Ba, segundu con 47,23. Edwin Moses túvose que conformar cola medaya de bronce (47,56) lo que pa él suponía un fracasu en toa regla. Esto llevólu a poner fin a la so estraordinaria carrera deportiva, na que lo ganó absolutamente tou. Ganó los 400 m valles en tres ediciones de la Copa del Mundu ([[1977]], [[1979]] y [[1981]]) Nel so país foi reconocíu col prestixosu ''Jesse Owens Award'' en [[1981]] y col ''Sullivan Award'' en [[1983]]. Moses tamién s'estremó na llucha contra'l [[dopaxe]] nel deporte. En [[1985]] foi protagonista d'un desagradable incidente cuando foi deteníu en [[Los Angeles (California)|Los Angeles]] por solicitar los servicios d'una prostituta que resultó ser una policía tapada. Dempués de retirase del atletismu probó suerte nel deporte del [[bobsleigh]] y en [[1990]] llegó a ganar una medaya de bronce na Copa del Mundu celebrada en Winterburg, Alemaña, al pie del so compatriota Brian Shimer. Anguaño vive n'[[Atlanta]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.iaaf.org/athletes/athlete=1960 Edwin Moses - Web de la IAAF] * [http://www.majortaylorassociation.org/moses_bio.html www.majortaylorassociation.org/moses_bio.html] * [http://www.usatf.org/HallOfFame/TF/showBio.asp?HOFIDs=116 Edwin Moses - USA T&F Hall of Fame] {{NF|1955||Moses, Edwin}} [[Categoría:Atletes d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Medayistes olímpicos d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Medayistes olímpicos d'oru]] [[Categoría:Medayistes olímpicos de bronce]] [[Categoría:Medayistes olímpicos d'atletismu]] [[Categoría:Deportistes nos Xuegos Olímpicos de Montreal 1976]] [[Categoría:Deportistes nos Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1984]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] arlmjixpgou7cndm4kcu84xaqfqr176 14 78766 3710295 3710283 2022-08-21T14:51:40Z Omarete 35 removed [[Category:Ayande]]; added [[Category:Allande]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Categoría:Persones d'Asturies por conceyu|Ayande]] [[Categoría:Allande]] ipfd4q43adm56gvtxtvjn2mimdjjo1u 0 82867 3710423 3192390 2022-08-21T17:49:01Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} Los '''sepíidos''' ('''Sepiida''') son un [[orde (bioloxía)|orde]] de [[moluscos]] [[cefalópodos]] conocíos n'[[Asturies]] col nome de '''xibia''', '''chocu''' o '''chopu'''. Son un exemplu de la modificación de la [[concha]] carauterística de la mayor parte de los [[cefalópodu|cefalópodos]]: ye mui reducida y queda oculta debaxo la cara dorsal del cuerpu, cubierta polos pliegues llaterales del mantu. Nel casu de la xibia esa concha tien forma de cuyar. De los sos tabiques orixinales nun queden más qu'unes lámines calcárees, que parten de la capa córnea pa descender oblicuamente hacia la zona ventral del cuerpu. Algama los 30 a 40 [[centímetru|cm]] de lonxitú. Vive nel fondu de mares poco profundos, xeneralmente entre l'[[ocle]]. Ta bien adaptada pa nadar ente dos agües, actividá que practica intensamente. Desplázase mediante una ondulación progresiva de los pliegues llaterales del mantu. N'ocasiones tamién recurre a la enerxía reactiva, expulsando l'aire de la [[cavidá paleal]] pel tubu del embudu. En casu de peligru, esti modu de locomoción permite una rápida fuxida, efectuando verdaderos saltos nel agua. Ye una especie comestible. Come pequeños moluscos, [[cámbaru|cámbaros]], pexes y otros de la so mesma especie, que ''mastica'' gracies al so picu triturador, usado otres veces como defensa d'últimu remediu. Ente los sos predadores inclúyense les [[toliña|toliñes]], tiburones, [[pexes]], [[Pinnipedia|foques]] y otros de la so misma especie. Viven d'unu a dos años. ==Cambiu de color== Les xibies tienen tres [[célula|célules]] relacionaes colos colores y la reflexión de la lluz na so piel, los [[cromatóforos]]. Célules con forma d'estrella cuyos brazos son músculos y cuyu centro ye un saquín de pigmentu. Estos músculos tan direutamente coneutaos al cerebru, lo que permite a la xibia un gran control sobre ellos y un cambiu de color en 2 segundos. Cuando los músculos s'exciten, dilaten el cromatóforu, y el pigmentu faise visible na piel de la sibia. == La pesca de la xibia n'Asturies == La estadística oficial de la pesca de la xibia n'Asturies, sofitada na venta realizada nes [[Rula|rules]] ye la que vien darréu (fonte: Direición Xeneral de Pesca Marítima<ref>[http://tematico.asturias.es/dgpesca/din/estalonj.php Estadística Pesquera de la Direición Xeneral de Pesca Marítima del Principáu d'Asturies] consultao’l 18.10.2016</ref>): {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle; border-collapse:collapse;" !colspan="4"|'''Estadística de la pesca de xibies''' |-------- |'''Añu'''||'''Pesu'''|| '''Importe ''' ||'''Preciu Mediu ''' |----- |2004|| 20.672,05 Kg|| 52.132,23 €|| 2,52 €/Kg |----- |2005|| 29.624,98 Kg|| 67.306,33 €|| 2,27 €/Kg |----- |2006|| 21.178,00 Kg|| 59.019,55 €|| 2,79 €/Kg |----- |2007|| 81.165,87 Kg|| 387.170,68 €|| 4,77 €/Kg |----- |2008|| 80.573,73 Kg|| 323.084,74 €|| 4,01 €/Kg |----- |2009|| 38.303,44 Kg|| 193.664,12 €|| 5,06 €/Kg |----- |2010|| 95.330,60 Kg|| 473.838,96 €|| 4,97 €/Kg |----- |2011|| 106.854,01 Kg|| 501.696,22 €|| 4,70 €/Kg |----- |2012|| 63.562,71 Kg|| 252.409,10 €|| 3,97 €/Kg |----- |2013|| 37.096,75 Kg|| 117.668,00 €|| 3,17 €/Kg |----- |2014|| 19.658,25 Kg|| 79.668,00 €|| 4,05 €/Kg |----- |2015|| 19.662,60 Kg|| 77.673,18 €|| 3,95 €/Kg |----- |} == Notes == {{llistaref}} [[Categoría:Fauna d'Asturies]] aerx5a2c05sk2zwwwmhbr6mjkiaukb6 3710424 3710423 2022-08-21T17:50:02Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha de taxón}} Los '''sepíidos''' ('''Sepiida''') son un [[orde (bioloxía)|orde]] de [[moluscos]] [[cefalópodos]] conocíos n'[[asturianu]] col nome de '''xibia''', '''chocu''' o '''chopu'''. Son un exemplu de la modificación de la [[concha]] carauterística de la mayor parte de los [[cefalópodu|cefalópodos]]: ye mui reducida y queda oculta debaxo la cara dorsal del cuerpu, cubierta polos pliegues llaterales del mantu. Nel casu de la xibia esa concha tien forma de cuyar. De los sos tabiques orixinales nun queden más qu'unes lámines calcárees, que parten de la capa córnea pa descender oblicuamente hacia la zona ventral del cuerpu. Algama los 30 a 40 [[centímetru|cm]] de lonxitú. Vive nel fondu de mares poco profundos, xeneralmente entre l'[[ocle]]. Ta bien adaptada pa nadar ente dos agües, actividá que practica intensamente. Desplázase mediante una ondulación progresiva de los pliegues llaterales del mantu. N'ocasiones tamién recurre a la enerxía reactiva, expulsando l'aire de la [[cavidá paleal]] pel tubu del embudu. En casu de peligru, esti modu de locomoción permite una rápida fuxida, efectuando verdaderos saltos nel agua. Ye una especie comestible. Come pequeños moluscos, [[cámbaru|cámbaros]], pexes y otros de la so mesma especie, que ''mastica'' gracies al so picu triturador, usado otres veces como defensa d'últimu remediu. Ente los sos predadores inclúyense les [[toliña|toliñes]], tiburones, [[pexes]], [[Pinnipedia|foques]] y otros de la so misma especie. Viven d'unu a dos años. ==Cambiu de color== Les xibies tienen tres [[célula|célules]] relacionaes colos colores y la reflexión de la lluz na so piel, los [[cromatóforos]]. Célules con forma d'estrella cuyos brazos son músculos y cuyu centro ye un saquín de pigmentu. Estos músculos tan direutamente coneutaos al cerebru, lo que permite a la xibia un gran control sobre ellos y un cambiu de color en 2 segundos. Cuando los músculos s'exciten, dilaten el cromatóforu, y el pigmentu faise visible na piel de la sibia. == La pesca de la xibia n'Asturies == La estadística oficial de la pesca de la xibia n'Asturies, sofitada na venta realizada nes [[Rula|rules]] ye la que vien darréu (fonte: Direición Xeneral de Pesca Marítima<ref>[http://tematico.asturias.es/dgpesca/din/estalonj.php Estadística Pesquera de la Direición Xeneral de Pesca Marítima del Principáu d'Asturies] consultao’l 18.10.2016</ref>): {| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle; border-collapse:collapse;" !colspan="4"|'''Estadística de la pesca de xibies''' |-------- |'''Añu'''||'''Pesu'''|| '''Importe ''' ||'''Preciu Mediu ''' |----- |2004|| 20.672,05 Kg|| 52.132,23 €|| 2,52 €/Kg |----- |2005|| 29.624,98 Kg|| 67.306,33 €|| 2,27 €/Kg |----- |2006|| 21.178,00 Kg|| 59.019,55 €|| 2,79 €/Kg |----- |2007|| 81.165,87 Kg|| 387.170,68 €|| 4,77 €/Kg |----- |2008|| 80.573,73 Kg|| 323.084,74 €|| 4,01 €/Kg |----- |2009|| 38.303,44 Kg|| 193.664,12 €|| 5,06 €/Kg |----- |2010|| 95.330,60 Kg|| 473.838,96 €|| 4,97 €/Kg |----- |2011|| 106.854,01 Kg|| 501.696,22 €|| 4,70 €/Kg |----- |2012|| 63.562,71 Kg|| 252.409,10 €|| 3,97 €/Kg |----- |2013|| 37.096,75 Kg|| 117.668,00 €|| 3,17 €/Kg |----- |2014|| 19.658,25 Kg|| 79.668,00 €|| 4,05 €/Kg |----- |2015|| 19.662,60 Kg|| 77.673,18 €|| 3,95 €/Kg |----- |} == Notes == {{llistaref}} [[Categoría:Fauna d'Asturies]] gv1n62hw0x7u9fr4fw3nhxtaa5tt1we 0 84833 3710589 3685835 2022-08-22T09:18:17Z XabatuBot 43102 iguo testu: Fernán Corones => Fernán Coronas wikitext text/x-wiki La Xeneración de la posguerra ye una corriente lliteraria formada por diversos escritores n'asturianu, principalmente aquellos nacíos ente los años 1909 y 1923,<ref>{{cita llibru | capítulo=La literatura de posguerra (1940-1974) | autor=Díaz González, Begoña | editor=Ramos Corrada, M. | títulu=Historia de la lliteratura asturiana | idioma=asturiano | isbn=8481683353 | url=https://books.google.es/books?id=7f70fzmWESMC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false | páxines=377 | año=2002 | editorial=Academia de la Llingua Asturiana | fechaaccesu=4 de setiembre de 2012}}</ref> y que desenvolvieron el so llabor dende la década de [[1940]] hasta [[1973]], mientres la dictadura del xeneral Franco. Tamién conozse como "Decadencia". == Carauterístiques == Los intelectuales asturianistes, dempués de la muerte de la [[Real Academia Asturiana de les Artes y les Lletres]] por motivos económicos, acueyense a la acabante institución cultural creada en [[1945]], el [[Real Institutu d'Estudios Asturianos]]. Ésti, ocupariase na so seición [[Filoloxía|filolóxica]] y llingüística del estudiu del idioma y lliteratura asturianos. Sicasí, la calidá lliteraria, salvu contaes esceiciones, aparra, asina como l'estudiu del idioma, que se fai separando l'[[asturianu]] por conceyos. El patrón lliterariu que trunfa nun ye'l cultu, que vendría de [[Xuan María Acebal|Juan María Acebal y Gutiérrez]] dende'l sieglu XIX y que tien en [[Pepín de Pría]] y [[Fernán Coronas]] (Rexonalismu) los sos grandes continuadores, sinón el modelu lliterariu basáu nel versu alvertíu de [[Teodoro Cuesta]]. Ye, polo xeneral, una carauterística d'estos poetes l'usu diglósicu de la llingua, el humorismo, una sintaxis difícil de lleer, castellanización, l'usu de hiperasturianismos y vulgarismos, baxa atención crítica. L'usu ortográficu suel buscar la diferenciación col [[Castellanu|castellán]], cayendo munches vegaes nel usu de castellanismos, siendo bastante complicáu. Los xéneros más comunes van ser el de la [[poesía]] festiva y el del monólogu. La prosa, de desenvolvimientu más tardíu nesta dómina, tamién va en busca del personaxe prototípicu, del paisanaje. Ye nesti periodu cuando la lliteratura asturiana llega al so máximu grau de degradación. L'estudiu de la llingua ye lleváu alantre pola [[Universidá d'Uviéu]] y el [[Real Institutu d'Estudios Asturianos]], que miren pa la llingua como daqué arqueolóxicu, folclóricu o filolóxicu. En [[1968]] presentase en sociedá l'asociación [[Amigos del bable|Amigos del Bable]], en [[Xixón]], patrocinada polos escritores [[José León Delestal]] y [[Llorienzu Novo Mier|Lorenzo Novo Mier]], que va ser l'empiezu de la recuperación de la idea de normalización del [[Asturianu|idioma asturianu]]. == Autores == * [[Florina Alías]] * Luis Aurelio Álvarez * Xose Benito Álvarez-Buylla * [[Anxelu]] * [[Constantino Cabal]] * Matías Conde * José León Delestal * Aladino Fuente Vega * [[Antonio García Oliveros]] * Bernardo Guardado * Laudelino León * Jose María Malgor * Gabino Muñiz García-Robés * [[Llorienzu Novo Mier|Lorenzo Novo Mier]] * Emilio Palacios * Francisco Sarandeses * Eladio Verde * Bernardo Guardado Dende l'exiliu podemos destacar: En [[Méxicu]], a Matías Conde y Ánxeles López Cuesta. N'[[Arxentina]], a Enrique Pérez y Xosé Antón Naves. === Autores contemporáneos qu'escriben la so obra más tarde === * [[María Xosefa Canellada|María Josefa Canellada]] * [[Mánfer de la Llera]] * [[Nené Losada Rico|Nené Losada]] * Sabel de Fausta == Referencies == {{llistaref}} == Bibliografía == * ''Informe sobre la llingua asturiana'' (2002) Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu. == Enllaces esternos == * [https://www.lne.es/nueva-quintana/2010/03/16/lasturianu-na-posguerra-decadencia/887154.html El asturianu na posguerra: la decadencia, artículu d'Antón García (n'asturianu)] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Lliteratura d'Asturies]] [[Categoría:Escritores n'asturianu]] gtdpwgylae6ef1kwc96gubr4sgezbc1 0 86700 3710497 3625387 2022-08-22T07:05:40Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Meres''' podemos referinos a: *[[Meres (Santa Colomba)|Meres]]{{toponimia|Ayande}}, una casería na parroquia [[Asturies|asturiana]] de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], nel conceyu d'[[Allande]]. *[[Meres (Tiñana)|Meres]]{{toponimia|Siero}}, un llugar de la parroquia asturiana de [[Tiñana]], nel conceyu de [[Siero]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] lyv2eki7vx8yf0ncty887jx8l9gjemh 0 89072 3710509 3464075 2022-08-22T07:06:56Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''San Pedro''' podemos referinos a: *[[Apóstol San Pedru]], el primer dirixente de la [[Ilesia Católica]]. *[[San Pedro (Turón)|San Pedro]], un sitiu de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Turón]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] de [[Mieres]]. *[[San Pedro (Llago)|San Pedro]], na parroquia de [[Llago]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[San Pedro (Arroxo)|San Pedro]], un llugar de la parroquia d'[[Arroxo (parroquia)|Arroxo]], nel conceyu asturianu de [[Quirós]]. *[[San Pedro (Chile)|San Pedro]], una comuna de la [[Rexón del Biobío]], en [[Chile]]. *[[San Pedro (California)|San Pedro]], nel estáu de [[California]], nos [[Estaos Xuníos d'América]]. *[[Basílica de San Pedro]], un [[templu]] [[Ilesia Católica|católicu]] asitiáu na [[Ciudá del Vaticanu]]. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 2irdz8u03a286kofskiey1a4k7uxzlv 0 92413 3710429 3687463 2022-08-21T17:58:59Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Maxenta''', tamién llamáu '''[[fucsia]]''',<ref name=GuiaCol>{{cita llibru|apellíos=Gallego|nome=Rosa|títulu=Guía de coloraciones|añu=2005|editorial=H. Blume|isbn=84-89840-31-8|ubicación=Madrid|apellíos2=Sanz|nome2=Juan Carlos|fechaaccesu=24 d'abril de 2012}}</ref> ye un color que puede variar del [[colloráu púrpura]] al [[púrpura]] enchíu. El so usu ta rellacionáu cola actual [[teoría del color]], onde se define como un color importante que forma parte de los [[círculu cromáticu|círculos cromáticos]], cumpliendo'l rol tantu de color primariu sustractivu ([[CMYK]]), como de secundariu aditivu ([[RGB]]), y reemplaza al púrpura del [[Modelu tradicional de coloración|modelo tradicional]] del so llugar como entemediu ente'l colloráu y l'azul. Como color primariu sustractivu hai un maxenta estándar normalizáu qu'apaez en catálogos cromáticos, que coincide con el color de la tinta maxenta utilizada pa impresiones en [[cuatricromía]]. El términu «maxenta», sicasí, abarca a un conxuntu de coloraciones asemeyaes al estándar, denominaes '''maxentoses'''.<ref name=GuiaCol /> <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=50% |- |width=5%| !width=40% style="background-color: #F50087; color:white;"|Maxenta sustractivu<br /><small>(estándar)</small> !width=40% style="background-color: #FF00FF; color:white;"|Maxenta aditivu |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#F50087 |align=center|#FF00FF |- |[[Modelu de color CMYK|CMYK]] |align=center|(0, 100, 0, 0) |align=center|— |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(245, 0, 135) |align=center|(255, 0, 255) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(327°, 100%, 96%) |align=center|(300°, 100%, 100%) |- |Referencia |align=center|<ref name=GuiaCol /> |align=center|[[Fueyes d'estilu en cascada|CSS]] / [[HTML]] /<br /> [[VGA]] / [[X11]] |} </center> == Hestoria y propiedaes == === El colorante fucsina === [[Ficheru:Basic Fuchsine Crystals.JPG|thumb|right|250px|Fucsina básica ((H₂NC₆H₄)₃CCl) pa tinciones de llaboratoriu. Vien en cristales de color verde escuru, de los cualos esprender el colorante maxenta al amugalos con alcoholes o con agua.]] «Maxenta», como nome de color, usar por primer vegada pa referise al [[colorante]] [[fucsina]] (hidrocloruro de rosanilina, C₂0H₁₉N₃·HCl), que daba un tinte descritu como colloráu violeta, que podía faese virar al violeta.<ref name=Chevreul>{{cita publicación|apellíu=Chevreul|nome=Y.|títulu=Note sur les étoffes de soie teintes avec la fuchsine, et réflexions sur le commerce des étoffes de couleur|publicación=Répertoire de Pharmacie|añu=1860–1861|volume=XVII|páxines=62–63|url=https://books.google.es/books?id=lfIKAAAAYAAJ&pg=PA62&dq=fuchsine+renard+fuchsia&as_brr=3&redir_esc=y#v=onepage&q=fuchsine&f=false|fechaaccesu=24 d'abril de 2012|apellíu-editor=Bouchardat|títulotrad=Nota sobre les teles de seda tiñíes con fucsina, y reflexones sobre'l comerciu de teles de color editorial=Germer Baillière|allugamientu=París|idioma=francés}}</ref> La fucsina foi afayada en forma independiente y casi simultánea por [[August Wilhelm von Hofmann]] y [[François-Emmanuel Verguin]] en 1858,<ref>{{cita publicación|títulu=Nécrologie. Verguin.|publicación=Le Moniteur Scientifique|añu=1865|volume=II|serie=2|páxines=42–43|url=https://books.google.es/books?id=z-MEAAAAQAAJ&pg=PA42#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=24 d'abril de 2012|apellíu-editor=Quesneville|allugamientu=París|idioma=francés}}</ref> siendo comercializada pola firma ''Renard frères et Franc'', de [[Lyon]], [[Francia]]. Foi Renard quien bautizó a esti colorante col nome de «fucsina» por cuenta de qu'en la tinción de llana y de seda daba un color similar al de les flores del fucsia (''[[Fuchsia]] sp.''),<ref name=DicColor>{{cita llibru|apellíos=Gallego|nome=Rosa|títulu=Diccionariu Akal del color|añu=2001|editorial=Akal|isbn=978-84-460-1083-8|apellíos2=Sanz|nome2=Juan Carlos|fechaaccesu=24 d'abril de 2012}}</ref> y a que ''renard'' («foín» en francés) ye ''fuchs'' n'alemán.<ref name=Chevreul /> La fucsina utilizóse primeramente como colorante [[Texíu (testil)|testil]] y —polémicamente, yá que ye tóxica— pa colorear vinos. Como tinte pa teles tuvo darréu un gran ésitu por cuenta del so color intensu, a pesar de que s'escolorar rápido por efeutu de la lluz.<ref name="Chevreul" /> Taba bien en boga pa 1860, cuando los franceses rebautizaron el color de la fucsina como «maxenta» n'alusión a la sangre esparnao na [[batalla de Magenta]], asocedida na llocalidá [[Reinu lombardu-vénetu|lombardu–véneta]] de [[Magenta (Italia)|Magenta]], n'[[Italia]].<ref>{{cita web|títulu=Diccionario de la lengua española|url=http://lema.rae.es/drae/?val=maxenta|fechaaccesu=23 d'abril de 2012|cita='''magenta.''' (Del it. ''magenta'', por alus. a la sangre esparnao na batalla de ''Magenta'', 4 xunu de 1859, porque esti color poner de moda dempués d'esta).|editorial=RAI|añu=2009–2010}}</ref> Anguaño, el tinte orixinal de fucsina sigue usándose,<ref>{{cita publicación|apellíu=Goyal|nome=S.K.|títulu=Use of rosaniline hydrochloride dye for atmospheric SO₂ determination and method sensitivity analysis|publicación=Journal of Environmental Monitoring|añu=2001|númberu=6|pmid=11785643|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11785643|fechaaccesu=24 d'abril de 2012|títulotrad=Usu del tinte de hidrocloruro de rosanilina pa la determinación de SO₂ atmosféricu y analís de sensibilidá metodolóxica|editorial=PublMed.gov|idioma=inglés}}</ref> y desenvolviéronse variantes químiques que s'apliquen a distintos propósitos. Inda se llamen «fucsina» y «maxenta», anque tamién los conoz por otros nomes. La so principal área d'empléu ye en [[bioquímica]] y [[medicina]], onde los usa pa faer [[Tinción|tinciones]] en preparaos [[Histoloxía|histolóxicos]]. === Complementariedá === En tolos sistemes de cromosíntesis mentaos, el [[Colores complementarios|color complementariu]] del maxenta ye'l [[verde]]. == Magenta sustractivu (color primariu) == {{Ficha de color| nome=Maxenta (sustractivu)| hex=Y5097F| colortexto= white| r=229|g=9|b=127| c=0|m=100|y=0|k=0| h=328|s=96|v=90| source=Magenta CMYK<ref>Parámetros de CorelDraw X7</ref> }} [[Ficheru:Synthese-.svg|thumb|left|150px|Producción de colores a partir de los primarios del sistema sustractivu. Entemeciendo cian, maxenta y mariellu llógrense los secundarios colloráu, verde y azul, y por amiestos socesivos tolos demás colores.]] '''Maxenta''' ye, xuntu col [[mariellu]] y el [[Cian (color)|cian]], un [[color primariu]] del [[modelu de color CMYK]] y como tal son sinónimos los nomes '''colloráu maxenta''' o '''colloráu primariu''', y pola semeyanza cola so tonalidá ye equivalente al '''[[fucsia]]''', '''[[colloráu púrpura]]''' y '''[[rosa mexicanu]]'''.<ref>{{cita publicación|títulu=Guía curtiu d'usu de la marca Méxicu/País|url=http://www.cptm.com.mx/work/sites/CPTM/resources/LocalContent/6589/4/Guia_basica_MEXICO.pdf|fechaaccesu=15 de mayu de 2012|editorial=Conseyu de Promoción Turística de Méxicu|ubicación=Méxicu}}</ref> Cuando se trabaya con [[pigmentu|pigmentos]] de cualquier clase (pintures, colorantes, tintes) basta con entemecer los trés colories primarios en distintes proporciones pa llograr tolos demás, col agregáu de negru y dacuando de blancu pa llograr una tonalidá más clara o más escura. Nel procedimientu d'impresión por [[cuatricromía]] (que s'usa pa imprimir, por casu, llibros y revistes en color) tamién xuega un papel fundamental el maxenta, una y bones esta téunica tamién emplega'l colores primarios sustractivos col agregáu de negru. D'ellí qu'un color pa cuatricromía describir por aciu el porcentaxe de cada unu d'estos cuatro colories qu'entra na so composición. Asina, una área impresa en color maxenta puru va tar compuesta por C=0 (0% de cian), M=100 (100% de maxenta), Y=0 (0% de mariellu) y K=0 (0% de negru). ''Vease [[CMYK]].'' Nel cuadru de la derecha apúrrese una amuesa d'esti maxenta sustractivu o pigmentariu «d'imprenta». Tratóse d'asemeyar la coloración de la tinta maxenta pura lo meyor posible por aciu el sistema d'amiestu de colores qu'utiliza'l monitor. === Maxenta pictóricu === Los colores pa [[pintura artística]] que s'atopen nel comerciu so la denominación cromática de «maxenta» suelen tar ellaboraos con [[quinacridona|quinacridones]], colorantes maxenta desenvueltos nos años [[1930]]. Usualmente son más escuros que'l maxenta de cuatricromía, por cuenta de que los artistes pueden esleir o esclariar los colores al faer los sos amiestos. El maxenta pa cuatricromía, sicasí, ye relativamente claro por que'l so [[Valor (arte)|valor]] nun difiera enforma del de la tinta mariella con que tien de combinase. Dellos exemplos de maxenta pictóricu: {{Colort cabecera}} {{Colort|name=Magenta (Crayola)<ref>Llamáu por Crayola ''brilliant rose'' en 1949, depués ''magenta'' en 1958</ref>|hex=F653A6|r=246|g=83|b=166|h=329|s=66|v=97}} {{Colort|name=Magenta primariu<ref>[http://encycolorpedia.com/ff0090 Magenta (process)] encycolorpedia 2015</ref>|hex=ff0090|r=255|g=0|b=144|h=326|s=100|v=100}} {{Colort|name=Magenta (estándar)<ref name=GuiaCol />|hex=F50087|r=245|g=0|b=135|h=327|s=100|v=96}} {{Colort|name=Magenta (Pantone)|hex=D0417Y|r=208|g=65|b=126|h=334|s=69|v=82}} {{Colort|name=Magenta (inespecíficu)<ref name=GuiaCol />|hex=D40D7D|r=212|g=13|b=125|h=326|s=94|v=83}} {{Colort|name=Magenta (acuarela)<ref>[http://www.art-paints.com/Paints/Watercolor/Grumbacher/Finest-Artists/Quinacridone-Magenta/Quinacridone-Magenta.html Quinacridone Magenta Finest Artists Watercolor] 2015 Art-Paints.com</ref>|hex=9Y0255|r=158|g=2|b=85|h=328|s=99|v=62}} {{Colort|name=Magenta (oliu)<ref>[http://www.art-paints.com/Paints/Oil/Artists/Quinacridone-Magenta/Quinacridone-Magenta.html Quinacridone Magenta Colors Oil Paints] 2015 Art-Paints</ref>|hex=900036|r=144|g=0|b=54|h=338|s=100|v=56}} |} === Otros exemplos === {{Colort cabecera}} {{Colort|name=Magenta, [[fucsia]] o rubín<ref>ISCC-NBS Dictionary of Colo(u)r Names (1955) N°254 magenta(H), fuchsia(TC), fuchsia purple(H), fuchsia rose(P), ruber(B), rubelite(M)</ref>|hex=CE4676|r=206|g=70|b=118|h=339|s=66|v=81}} {{Colort|name=Magenta<ref>[http://web.archive.org/web/20081004183319/http://colors.bravo9.com/nbs-iscc-r-color-standards-and-color-nomenclature/list/4/ Color Standards and Color Nomenclature] Ridgway, NBS/ISCC R</ref>|hex=9y4f88|r=158|g=79|b=136|h=317|s=50|v=62}} |} == Maxenta aditivu (color secundariu) == {{Ficha de color| nome=Maxenta (aditivu)| hex=FF00FF| colortexto= white| r=255|g=0|b=255| h=300|s=100|v=100| }} [[Ficheru:Synthese+.svg|thumb|left|150px|Producción de colores a partir de los primarios del sistema aditivu. Entemeciendo coloráu, verde y azul llógrense los secundarios cian, maxenta y mariellu, y por amiestos socesivos tolos demás colores.]] Nel [[Síntesis aditiva de color|sistema aditivu de síntesis de color]], nel cual los colores llógrense entemeciendo lluz de color en llugar de pigmentos, el maxenta ye un [[Colores secundarios|color secundariu]]. Los colores primarios d'esti sistema son el [[colloráu]], el [[verde]] y l'[[azul]]; pa llograr maxenta hai que superponer lluz azul y lluz colorao. Opcionalmente, podemos partir de la lluz blanco, que contién a tolos otros colores, y penerar el verde, dempués de lo que va quedar solo la combinación de colloráu y azul: maxenta. Esti sistema aditivu de colores lluz ye'l qu'utilicen el monitores y televisiones pa producir colores. Nesti sistema, un color describir con valores numbéricos pa cada unu de los sos componentes (colloráu, verde y azul), indicando en candia con «R», al verde con «G» y al azul con «B». Nuna escala de valores de 0 a 255, el maxenta aditivu puru que se ve nel cuadru de la derecha esprésase como R=255 (colloráu al valor máximu), G=0 (nada de verde) y B=255 (azul al valor máximu). ''Vease [[Modelu de color RGB|RGB]].'' Nótese que na amuesa de color maxenta de la derecha nun se dan los valores pal sistema sustractivu de cuatricromía (C, M, Y y K); esto ye porque'l [[espaciu de color]] CMYK ye menor que l'espaciu de color RGB. Ye dicir qu'entemeciendo colores lluz pueden llograse más colores qu'entemeciendo pigmentos. Por esi motivu dalgunos de los colores que se ven nun monitor d'ordenador nun pueden reproducise fielmente en papel. [[Ficheru:Zx-colors.png|thumb|right|250px|Pantalla d'un ordenador [[Sinclair ZX Spectrum]] ([[1982]]) amosando la so paleta de 16 colores con dos tonos de maxenta]] Esti maxenta foi unu de los primeros colores que pudieron reproducir los [[Ordenador personal|ordenadores personales]] al abandonar la monocromía, a principios de los años [[1980]]. === Colories web === Los [[Color HTML#Tabla de colores|colories HTML]] establecíos por [[Protocolu (informática)|protocolos informáticos]] pal so usu en [[Páxina web|páxina web]] inclúin el maxenta que s'amuesa debaxo. Como se ve, coincide col maxenta aditivu puru, y en programación puede invocá-ylo indistintamente colos nomes ''{{lang|en|magenta}}'' (maxenta) o ''{{lang|en|fuchsia}}'' (fucsia). <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=30% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #FF00FF; color:white;"|''Magenta HTLM<br />o fuchsia X11'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#FF00FF |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(255, 0, 225) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(300°, 100%, 100%) |- |Protocolu |align=center|[[Fueyes d'estilu en cascada|CSS]]/[[HTML]]/[[VGA]]/[[X11]] |} </center> Delles coloraciones web rellacionaes: {|border="0" !style="background:lightgrey;" | Nome [[HTML]] !colspan=1 style="background:lightgrey;"| [[Códigu binariu|Códigu]] [[sistema hexadecimal|hex]]<br />[[RGB|R &nbsp;G &nbsp;B]] !colspan=1 style="background:lightgrey;"| Valores<br />[[RGB|R &nbsp;G &nbsp;B]] !colspan=1 style="background:lightgrey;"| Valores<br />[[Modelu de color HSL|H &nbsp;S &nbsp;L]] |- |- style="background:violet; color:black;" |Violet ||EE82EE||238 130 238 || 300° 76% 72% |- style="background:hotpink; color:white;" |HotPink ||FF69B4||255 105 180||330° 100% 71% |- style="background:deeppink; color:white;" |DeepPink ||FF1493||255 20 147||328° 100% 54% |- style="background:darkmagenta; color:white;" |DarkMagenta ||8B008B||139 0 139 || 300° 100% 27% |} == Color extra-espectral == [[Ficheru:Spectrum4websiteEval.png|thumb|right|300px|Nel espectru de lluz visible nun hai maxenta]] El color lluz maxenta nun puede ser xeneráu por una sola [[llonxitú d'onda]] llumínica, polo cual nun esiste nel [[Espectru visible|espectru de lluz visible]]: ye un color extra–espectral. Por que se produza ye necesaria un amiestu de llonxitúes d'onda del color coloráu y del color azul, o del violeta. {{clear}} == En vexiloloxía y heráldica == [[Ficheru:Blason ville fr Magenta (Marne).svg|thumb|right|140px|Escudu de la comuña de Magenta, Francia]] [[Ficheru:Flag of Cartago (Valle del Cauca).svg|thumb|right|170px|Bandera del conceyu de Cartago, Colombia]] [[Ficheru:Cantabrian_Lábaru_Flag.svg|thumb|right|170px|[[Lábaro cántabru]]]] El maxenta ye un color desaxeradamente raru de topar en [[bandera|banderes]] y [[Escudu (heráldica)|escudos heráldicos]], yá que la so adopción data de dómines relativamente recién. Sicasí, esisten dellos exemplos del so usu: === Escudu de Magenta (Francia) === La [[Magenta (Marne)|comuña de Magenta]], nel departamentu [[Francia|francés]] de [[Marne]], lleva esi nome en conmemoración de la [[batalla de Magenta]],<ref>{{cita web|títulu=L'histoire de Magenta|url=http://www.ville-magenta.fr/Magenta/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=107|fechaaccesu=25 d'abril de 2012|idioma=francés|editorial=Ville de Magenta (sitio web oficial)}}</ref> llibrada en xunu de [[1859]] ente l'[[Segundu Imperiu francés|Imperiu francés]] y el [[Reinu de Piamonte-Cerdeña]], per un sitiu, y [[Imperiu austrohúngaru]] pol otru. La descripción [[heráldica]] del blasón de la comuña indica que'l campu del escudu tien de tar cruciáu por «una [[Barra (heráldica)|barra]] maxenta al natural», refugando asina'l fechu de que los esmaltes heráldicos nun inclúin al color maxenta. Anguaño la comuña francesa de Magenta ta [[Hermanamientu de ciudaes|hermanada]] cola comuña italiana homónima, de la cual tomó nome la batalla. Idénticu orixe tien el nome del [[Bulevar de Magenta]], en [[París]]. === Bandera de Cartago (Colombia) === La bandera de [[Cartago (Valle del Cauca)|Cartago]], conceyu del departamentu [[Colombia|colombianu]] del [[Valle del Cauca]], incorpora específicamente al color maxenta, descritu oficialmente como «moráu maxenta», que nesti pabellón simboliza «la fe nes creencies relixoses, heredaes de los nuesos antepasaos, l'alcordanza de los nuesos prelaos, l'encendíu color de les nueses xentes poles cuestiones que tienen rellación direuta colo espiritual y l'esperanza nun futuru meyor pa tolos habitantes».<ref>{{cita web|títulu=Bandera|url=http://www.cartago.gov.co|fechaaccesu=20 de mayu de 2012|editorial=Conceyu de Cartago|añu=2008}}</ref> === Lábaro Cántabru (España) === El [[lábaro cántabru]] contemporaneu, oficialmente «símbolu identitario» del [[Cantabria|pueblo cántabru]], al norte d'[[España]], caltién el color maxenta, específicamente «coloráu púrpura», y oru<ref name=color>{{Cita publicación | autor = [[Luis Ángel Montes de Neira]] | títulu = L'únicu escudu (de guerra) cántabru qu'esiste | añu = 2004 | revista = Los Cántabros | volume = Setiembre - Ochobre 2004 | númberu = 3 | id = páxs. 16-23 | url = }} </ref> del [[lábaro]] romanu. Esti postreru ye descritu nes fontes clásiques como «...bordáu n'oru y ornado con piedres precioses, marcaba'l Labarum purpúreo».<ref name=color /><ref>Cristu, bordáu n'oru y ornado con piedres precioses, marcaba'l Labarum purpúreo, Cristu escribir nos escudos, na cresta de los cascos centelleaba la cruz." [Aurelius Prudentius, Contra Symmachum, Lib. I, 486-488]</ref> {{clear}} == Galería == <center><gallery> Ficheru:Refill Ink Kit Color crop.jpg | Tintes para rellenáu de cartuchos d'[[imprentadora]]; nótese'l color maxenta, a la izquierda Magenta--w.jpg | Tinta maxenta d'[[imprenta]] Ficheru:Green-Magenta-Glasses.jpg | Gafes [[Estereoscopía|estereoscópiques]] con cristales maxenta y verde Ficheru:Magenta.jpg | [[Filtru fotográficu|Filtros]] maxenta de distintes intensidaes, usaos pa la correición del color de la lluz ambiental en [[fotografía]] Ficheru:Calibrachoanoamagenta.jpg | Floriamientu de la variedá de ''[[Calibrachoa]]'' «Noa Magenta» Ficheru:Dianthus - 4.JPG | [[Dianthus caryophyllus|Clavel]] maxenta Ficheru:Jotiba Temple.jpg | Cera coloriada de maxenta, color col que s'homenaxa al dios [[Jotiba]], nun complexu de templos de [[Kolhapur]], [[India]] Marilyn Monroe in Gentlemen Prefer Blondes trailer.jpg | Moda: [[Marilyn Monroe]] en "[[Gentlemen Prefer Blondes]]" </gallery></center> == Ver tamién == * [[Rosa (color)]] * [[Fucsia]] * [[Rosa mexicanu]] * [[Colorante]] * [[Batalla de Magenta]] * Una llista de colores nel [[Colores]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == {{Tradubot|Magenta}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Rosado]] [[Categoría:Púrpura]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] cwk2my4bd1l3lqwusndah1ytxuy9vqe 0 93852 3710613 3683781 2022-08-22T10:58:07Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Liga Europa]] => [[Lliga Europa]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Esmirna'''{{Toponimia Bíblica}} (en [[idioma turcu|turcu]] ''İzmir'', contraición del so antiguu nome [[idioma griegu|griegu]] ''Σμύρνη'', ''Smýrni'' «Smyrna») ye'l segundu mayor puertu de [[Turquía]] tres [[Istambul]], y la tercer ciudá del país en población (4.168.415 habitantes en [[2015]]) tres [[Istambul]] y [[Ankara]]. Tópase alcontrada xunto a la mariña [[Mar Exéu|exea]], cerca del [[golfu d'Esmirna]], ente les [[península|penínsules]] de [[Foça]] y [[Clazómenas]], y a unos 450 km al suroeste d'[[Istambul]]. Ye coles mesmes la capital de la [[provincia d'Esmirna]]. == Historia == Esmirna podría ser fundada escontra'l [[3000 e.C.|3000 e.C. ]] polos [[léleges]], nel llugar de [[Tepekule]] cerca de l'actual [[Bayraklı]]. Ente'l [[2000 e.C.|2000]] y el [[1200 e.C.|1200 e.C. ]], formó parte del [[Hitites|imperiu hitita]], y al derrumbar l'Estáu hitita polos ataques de los [[Frigia|frigios]], foi ocupada polos [[Eolia|eolios]], emigraos de Grecia a Anatolia alredor del añu [[1000 e.C.]], tres la cayida de la [[civilización micénica]]. Dempués foi ocupada polos [[Xonia|xonios]], colos que vivió'l so apoxéu. [[Ficheru:A dictionary of the Bible.. (1887) (14778704311).jpg|miniatura|left|Esmirna, en ''A dictionary of the Bible'' (1887).]] [[Ficheru:Acropolis from middle city Pergamum 466.jpg|miniaturadeimagen|Acrópolis de Pérgamo.]] [[Ficheru:Agora Smyrna.jpg|miniaturadeimagen|Ágora d'Esmirna.]] [[Ficheru:İzmir 18 May 1862.jpg|miniaturadeimagen|Instantánea d'Esmirna del 18 de mayu de 1862.]] Foi conquistada en [[688 e.C.|688 e.C. ]] polos [[colonización griega|colonos]] de [[Colofón (ciudá)|Colofón]], convirtiéndola nuna [[ciudá-estáu]] y pasando a formar parte de la [[Lliga Xónica]]. Caltuvo constantes guerres coles ciudaes cercanes de [[Pérgamo]] y [[Éfesu]]. [[Ficheru:Efeso.jpg|miniaturadeimagen|Éfesu.]] Foi ocupada en [[600 e.C.|600 e.C. ]] pol rei de [[Lidia]] [[Aliates]] y dempués polos [[Imperiu Aqueménida|perses]] en [[546 e.C.|546 e.C. ]] Esfarrapada, la ciudá perdió'l prestíu d'antaño mientres los sieglos siguientes, hasta que [[Alexandru Magnu]] construyó, mui cerca d'ella, una nueva ciudá. En 302 e.C. , pasó al dominiu de [[Lisímaco de Tracia|Lisímaco]], antiguu xeneral d'Alexandru Magnu, dempués de la so victoria sobre [[Antígono I Monoftalmos]]. Darréu tuvo apoderada polos [[Imperiu seléucida|seléucidas]] y dempués pela cercanu ciudá de Pérgamo (fines del [[sieglu III e.C.|sieglu III e.C. ]]-principios del [[sieglu II e.C.|sieglu II e.C. ]]). Los seléucidas intentaron retomar el control de Xonia. Esmirna foi cutida polos [[Atálidas]] de Pérgamo. En [[189 e.C.|189]]–[[188 e.C.|188 e.C. ]], los seléucidas fueron espulsaos de Xonia y del Asia Menor. Esmirna recibió territorios por combatir al llau de [[antigua república romana|Roma]] y beneficióse d'una independencia protexida polos romanos. La ciudá recibió a dellos políticos romanos exiliaos. Del añu [[89 e.C.|89]] al [[85 e.C.|85 e.C. ]], Esmirna, como'l conxuntu de les ciudaes d'Asia Menor, sostuvo al rei del [[reinu del Ponto|Ponto]], [[Mitrídates VI]] Eupator na so guerra contra Roma. [[Sila]], xeneral romanu, entamó la conquista del Asia Menor. Tomó Esmirna y obligó a tolos habitantes de la ciudá a desfilar desnudos en plenu iviernu. Tres la paz de [[Tratáu de Dárdanos|Dárdanos]] ([[85 e.C.|85 e.C. ]]), que concluyó la guerra ente [[Antigua Roma|Roma]] y Mitrídates VI, Esmirna, al igual que la mayoría de les ciudaes llibres d'Asia y del [[Mar Exéu|Exéu]], entró na [[Asia (provincia romana)|provincia romana d'Asia]]. Sufrió más tarde la consecuencia de les guerres civiles qu'acosaben al [[Imperiu romanu]], que la punxo sol so poder n'ocupando Pérgamo. Cabo tamién destacar qu'unu de los personaxes mundialmente más conocíos de la ciudá d'Esmirna ye ensin dulda, [[Homero]] , autor de les principales poesíes épiques grieges la ''[[Ilíada]]'' y la ''[[Odisea]]''. El poeta nació en Esmirna nel [[sieglu VIII e.C.]]. [[Ficheru:İzmir Saat Kulesi - 01.jpg|thumb|left|200px|[[Torre del Reló (Esmirna)|Torre del Reló d'Esmirna]], construyida en 1901.]] == Esmirna y el cristianismu == [[Ficheru:St. John's Cathedral (RC), Izmir.JPG|miniaturadeimagen|Catedral de San Juan en Esmirna.]] [[Ficheru:KiMOiG.jpg|miniaturadeimagen|Cuadro amosando la entrada en Esmirna del exércitu turcu lideráu por [[Mustafa Kemal Atatürk]] el 9 de setiembre de 1922, poniendo asina fin a más de 3 años d'ocupación griega na ciudá.]] Mientres la meyora del [[cristianismu]] dientro del [[Imperiu romanu]], foi martirizado dientro de los sos murios [[Policarpo d'Esmirna]]. La ciudá tomó relevancia ente los cristianos al ser una de los siete ciudaes nomaes nel [[Apocalipsis]] y por causa de la profecía de que seríen escorríos y muertos munchos de los creyentes en [[Xesucristu]]. Los cristianos d'esa ciudá carecieron persecuciones y discriminaciones al empar que s'enfrentaben a doctrines como'l [[gnosticismu]], [[montanismo]], [[Nicolaítas|nicolaísmo]] y [[marcionismo]]. Dempués de la [[cayida del Imperiu romanu d'Occidente]], siguió en manes de [[Imperiu bizantín|bizantinos]] mientres unos cinco sieglos más, hasta qu'en [[1084]] foi ocupada polos turcos [[selyúcida|selyúcides]], anque dicha ocupación tan solo duró 13 años, una y bones los bizantinos pudieron recuperar de nuevu. Los [[Imperiu otomanu|otomanos]], en [[1322]], arrampuñar definitivamente a los emperadores griegos, pasando de mano en mano más tarde y siendo gobernada pol reinu de [[Xipre]], la [[República de Venecia]] ya inclusive los [[Estaos Pontificios]]. Escalada en [[1402]], sufrió un severu castigu: asesinaron a la mayoría de los sos habitantes. Los otomanos volvieron apoderase d'ella en [[1424]], calteniéndola hasta [[1919]], tres la desintegración del [[Imperiu otomanu]] y la ocupación griega según el [[Tratáu de Sèvres]]. L'exércitu griegu desembarcó en Esmirna el 15 de mayu de 1919 anque'l tratáu roblóse un añu más tarde. En [[1922]] tornó a manes turques tres la [[Guerra d'Independencia Turca|Guerra grecoturca]]. La ancestral comunidá griega d'Esmirna foi movida a [[Grecia]] en virtú de los alcuerdos d'intercambiu de población ente Grecia y Turquía. Más d'un millón de griegos abandonó entós la rexón del Exéu, una de les de mayor población declarada griega d'[[Anatolia]]. La música trayida polos refuxaos d'Esmirna sería l'orixe del [[rebétiko]], unu de los xéneros musicales griegos más importantes. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], Esmirna creció gracies al so estratéxicu enclave y recuperóse de la tarrecible quema que 20 años antes, en [[1922]], destruyera totalmente la ciudá mientres la retirada del exércitu griegu. A partir del [[sieglu XV]], Esmirna foi una de les ciudaes otomanes qu'a mayor númberu de [[pueblu xudíu|xudíos]] acoyó. La mayoría yeren xudíos espulsaos d'[[España]], a quien los otomanos diéron-yos abellugu en territoriu turcu. Gran parte de la comunidá xudía d'Esmirna permaneció na ciudá hasta la fundación del estáu d'[[Israel]] en [[1948]]. A día de güei inda moren alredor de 4000 xudíos en Esmirna, toos ciudadanos turcos. Hai delles [[sinagoga|sinagogues]] na ciudá, como la [[Sinagoga Bet Israel]], onde la comunidá xudía axúntase y practica la so relixón.{{ensin referencies|}} A mediaos del [[sieglu XVII]], los comerciantes europeos (especialmente [[italia]]nos, [[Francia|franceses]], [[Inglaterra|ingleses]] y [[Holanda|holandeses]]) empezaron a amosar interés por Esmirna, por cuenta del so llocalización estratéxica; llueu se convirtió nun importante puertu comercial d'onde s'embarcaben escontra [[Europa]] tou tipu de mercancíes provenientes de distintos puntos del territoriu otomanu. Col permisu del sultán, dalgunos d'estos comerciantes europeos decidieron instalase na ciudá de forma definitiva. Los sos descendientes echaron raigaños fundando importantes empreses en diversos sectores.Anguaño delles grandes empreses con sede en Esmirna (como Arkas Holding, Dutilh Shipping y Karavan Turizm) pertenecen a estes families cristianes d'orixe européu.La mayoría de los cristianos d'Esmirna caltienen doble nacionalidá, la turca y la del país européu d'orixe. La [[Catedral de San Juan (Esmirna)]] ye unu de los centros cristianos más importantes de la ciudá na actualidá.{{ensin referencies|}} === Esmirna na actualidá === [[Ficheru:Asansör foto Miguel A. Otero Soliño (2).JPG|miniaturadeimagen|Asansör.]] [[Ficheru:Izmir panorama from Kadifekale.jpg|miniaturadeimagen|Panorámica d'Esmirna dende Kadifekale.]] [[Ficheru:Basmane tren garı-İzmir - panoramio.jpg|miniaturadeimagen|Imaxe nocherniega de la estación de tren de Basmane en Esmirna.]] [[Ficheru:Cesme Ilica Plaji (beach) - panoramio.jpg|miniaturadeimagen|Sablera de Ilıca nel conceyu de Çeşm'en la provincia d'Esmirna.]] Anguaño, Esmirna ye la tercer ciudá más grande de Turquía y ye conocida colos nomatos de «İzmir occidental» o «La perlla del Exéu». Ye considerada como la ciudá más occidentalizada y moderna de Turquía en términos de valores, ideoloxía, estilu de vida, y l'igualdá de los sexos.{{ensin referencies|}} El día 9 de setiembre ye festivu y celébrase el fin de la ocupación griega de la ciudá. İzmir ye tamién la ciudá natal de dellos cantantes famosos como [[Sezen Aksu]], [[Darío Moreno (cantante)|Darío Moreno]], [[Bengü Erden]], [[Tanju Okan]], [[Emel Müftüoğlu]], [[Gönül Yazar]] y [[El toğba Özerk]]. La ciudá acueye un importante festival de poesía y jazz, que se desenvuelve na tercer selmana de marzu, otru festival d'artes en xunu/xunetu, y una feria n'agostu/setiembre de cada añu, toos de calter internacional. Tien una llinia de metro moderna que percuerre la ciudá en direición sudoeste-nordeste, un aeropuertu internacional ([[Aeropuertu d'Esmirna-Adnan Menderes]]) qu'acueye la ingente llegada de turistes cada añu y anguaño nella atopa l'allugamientu del Cuartel Xeneral del mando sur de la [[OTAN]]. Esmirna foi una de los cuatro ciudaes candidates p'acoyer la [[Expo 2020]] xuntu con [[Dubái]], [[Ekaterinburg]] y [[São Paulo]]. Finalmente [[Dubái]] foi la ciudá escoyida pol comité de la organización.{{ensin referencies|}} En 1971, Esmirna entamó los [[Xuegos Mediterráneos]] y en 2005 les [[Universiadas]]. == Clima == Los branos son llargos y calorosos según iviernos nidios y lluviosos. Les precipitaciones en Esmirna son d'un promediu de 706 mm per añu; sicasí, el 77 % d'estes tien llugar ente payares y marzu. Les temperatures máximes medies mientres los meses d'iviernu varien ente los 12&nbsp;°C. y los 14&nbsp;°C. Anque ye daqué abondo raru, rexistráronse precipitaciones de nieve en İzmir n'avientu, xineru y febreru. Nos meses de branu (de xunu a setiembre) les temperatures algamen y superen con facilidá los 30&nbsp;°C diarios. {{clima |location= İzmir |metric first= Yes |single line= Yes |Xin record high C = 22.4 |Feb record high C = 23.8 |Mar record high C = 30.5 |Abr record high C = 32.2 |May record high C = 37.5 |Xun record high C = 41.3 |Xnt record high C = 42.6 |Ago record high C = 43.0 |Set record high C = 40.1 |Och record high C = 36.0 |Pay record high C = 29.0 |Avi record high C = 25.2 |añal_max_reg =42.63.0 |Xin high C= 12.4 |Feb high C= 13.4 |Mar high C= 16.4 |Abr high C= 20.9 |May high C= 26.1 |Xun high C= 30.9 |Xnt high C= 33.2 |Ago high C= 32.8 |Set high C= 29.1 |Och high C= 24.1 |Pay high C= 18.5 |Avi high C= 14.1 |Xin mean C= 8.8 |Feb mean C= 9.4 |Mar mean C= 11.7 |Abr mean C= 15.9 |May mean C= 20.9 |Xun mean C= 25.7 |Xnt mean C= 28.0 |Ago mean C= 27.6 |Set mean C= 23.6 |Och mean C= 18.9 |Pay mean C= 14.1 |Avi mean C= 10.6 |Xin low C= 5.8 |Feb low C= 6.1 |Mar low C= 7.9 |Abr low C= 11.4 |May low C= 15.6 |Xun low C= 20.1 |Xnt low C= 22.7 |Ago low C= 22.5 |Set low C= 18.8 |Och low C= 14.9 |Pay low C= 10.7 |Avi low C= 7.7 |Xin record low C = −6.4 |Feb record low C = −5.0 |Mar record low C = −3.1 |Abr record low C = 0.6 |May record low C = 7.0 |Xun record low C = 10.0 |Xnt record low C = 16.1 |Ago record low C = 15.2 |Set record low C = 10.0 |Och record low C = 5.3 |Pay record low C = -0.1 |Avi record low C = −4.0 |añal_min_reg = -6.4 |Xin rain mm = 118.6 |Feb rain mm = 103.8 |Mar rain mm = 75.3 |Abr rain mm = 48.3 |May rain mm = 26.9 |Xun rain mm = 8.5 |Xnt rain mm = 1.9 |Ago rain mm = 2.0 |Set rain mm = 17.3 |Och rain mm = 44.5 |Pay rain mm = 95.5 |Avi rain mm = 147.5 |Xin rain days = 11.2 |Feb rain days = 10.8 |Mar rain days = 8.9 |Abr rain days = 8.4 |May rain days = 5.1 |Xun rain days = 1.9 |Xnt rain days = 0.5 |Ago rain days = 0.5 |Set rain days = 2.1 |Och rain days = 5.4 |Pay rain days = 8.5 |Avi rain days = 12.9 |Xin humidity = 68 |Feb humidity = 63 |Mar humidity = 62 |Abr humidity = 58 |May humidity = 55 |Xun humidity = 48 |Xnt humidity = 42 |Ago humidity = 47 |Set humidity = 53 |Och humidity = 60 |Pay humidity = 68 |Avi humidity = 70 |Xin sun= 133.3 |Feb sun= 141.3 |Mar sun= 195.3 |Abr sun= 219.0 |May sun= 294.5 |Xun sun= 342.0 |Xnt sun= 375.1 |Ago sun= 353.4 |Set sun= 300.0 |Och sun= 226.3 |Pay sun= 159.0 |Avi sun= 124.0 |source 1 = Turkish Meteorological Service,<ref name="TMS">{{cita web|url=http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=IZMIR|títulu=Official Statistics (Statistical Data of Provinces and districts)-İzmir|fechaaccesu=14 de setiembre de 2012|editorial=Turkish Meteorological Service|idioma=turcu|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20120920073649/http://dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=IZMIR|fechaarchivu=20 de setiembre de 2012}}</ref> World Meteorological Organization (precipitation data)<ref name="WMO">{{cita web|url=http://worldweather.wmo.int/014/c00049.htm|títulu=Climate Information for İzmir|fechaaccesu=14 de setiembre de 2012|editorial=World Meteorological Organization}}</ref> |source 2= BBC Weather (humidity values)<ref>{{cita web|url=https://www.bbc.co.uk/weather/311046|títulu=BBC Weather: İzmir|fechaaccesu=14 de setiembre de 2012|editorial=BBC}}</ref> |date=June 2011}} == Tresporte == {{AP|Metro d'Esmirna}} [[Ficheru:Izmir Rapid Transit Map.png|miniaturadeimagen|right|Esquema del metro d'Esmirna.]] [[Ficheru:Ferry in Izmir 01.jpg|miniaturadeimagen|Tresbordador nel Golfu d'Esmirna.]] [[Ficheru:Bus in Izmir 02.JPG|miniaturadeimagen|Autobús urbanu en Esmirna.]] Un sistema de tresporte integráu foi introducíu en Esmirna en 1999 per primer vegada en Turquía. Un organismu conocíu como UKOME dirixe'l metro, la ESHOT dirixe la división de buses, operaciones de ferry, facilidaes y desarrollos viales. Esmirna tien un tiquete integráu prepagado, la Kentkart (Citycard). La tarxeta ye válida nel metro, buses, ferry, barcos de pasaxeros y ciertos medios municipales de tresporte. La Kentkart dexa l'usu de cualquier mediu de tresporte dientro d'un periodu de 90 minutos nun trayeutu. Esiste tamién un puntu d'arriendu d'autos con alredor de 1000 vehículos. Ye posible anguaño entamar el viaxe dende la páxina d'internet.<ref>http://buradanoraya.com/izmir/en/</ref> La mayoría de los distritos tán coneutaos al sistema de tresporte públicu integráu (ESHOT). El acrónimu provién de "Y elektrik (lletricidá), S la so (agua), H havagazı (gas), O otobüs (bus) y T troleybüs (trolebús)". Magar que los servicios públicos son suplíos de manera independiente y que la tranvía cesó en 1992, la compañía caltién el so antiguu nome. ESHOT opera con 1500 autobuses. Tien 5 garaxes en Karataş, Gümrük, Basmane, Yeşilyurt y Konak. Una nueva compañía privada, İzulaş, opera cerca de 400 buses y empresta los sos servicios por contratu pa ESHOT. El sistema complementar col serviciu de minibuses y [[dolmuş]] privaos. Na ciudá de '''Esmirna''' operen tamién alredor de 2500 taxis. En Esmirna ye posible viaxar en barcos de pasaxeros que traviesen el Golfu d'Esmirna dende una mariña a la otra de la ciudá. Estos barcos operen ente los barrios costeros de Alsancak, Konak, Göztepe, Karşıyaka y Bostanlı dende les 06:30 hasta les 23:00 h, diariamente. El metro llixeru d'Esmirna (İZBAN), ye'l sistema de tren de cercaníes que sirve a la so área metropolitana. Ye'l sistema de tresporte integráu con mayor fluxu, al tresportar alredor de {{nts|150000}} pasaxeros diariamente. Ye'l acrónimu de les pallabres "İzmir" y "Banliyö". Establecíu en 2006 ya inauguráu en 2010, el İZBAN foi implementáu p'alicar el tren na ciudá. Opera nun trayeutu de 80 km con 31 estaciones y dos llinies (la llinia norte y la llinia sur). İZBAN A.Ş. opera'l metro nun 50% por Ferrocarriles Estatales de Turquía y el 50% restante pola Alcaldía Metropolitana d'Esmirna. Xuntu colos restantes medios de tresporte forma parte del gran proyeutu [[Egeray]] (sistema ferrial del Exéu) qu'inclúi a tolos medios de tresporte de la ciudá. == Economía == [[Ficheru:Folkart Towers 2.JPG|miniaturadeimagen|Torres Folkart.]] * Principal puertu de la península turca (detrás d'Istambul), onde se realicen les principales esportaciones de [[Turquía]] a otros puertos del [[Mar Mediterraneu|Mediterraneu]] y [[Europa]]. * La economía d'Esmirna basar na [[industria]], [[turismu]], [[sector servicios]], [[industria testil]], [[manufactura de tabacu]] y [[agricultura]]. * Esmirna tien dellos polígonos industriales asitiaos al norte y al este de la ciudá y una gran [[zona franca]] nel distritu de [[Gaziemir]]. * La [[provincia d'Esmirna]] destaca pola presencia de cerca d'una ventena de fábriques productores d'aceru. Alredor del 40% de la producción d'aceru de Turquía realizar na provincia d'Esmirna. * Debíu a la medría constante de la población d'Esmirna, nos últimos años el sector de la [[construcción]] tamién tuvo un impautu positivu na economía de la ciudá, creando miles de puestos de trabayu. Construyéronse dellos [[rascacielos]] nos barrios de Bayrakli y Alsancak. Les [[Folkart Towers]], con un altor de 200 metros caúna, son les torres ximielgues más altes de Turquía anguaño.{{ensin referencies|}} * Según un informe publicáu por [[Brookings Institution]] y [[JP Morgan]], Esmirna foi en 2014 la segunda ciudá que más creció en términos económicos a nivel global, superada solo pela ciudá China de [[Macáu]].{{ensin referencies|}} * Según datos del Institutu d'estadística de Turquía, la tasa de paru d'Esmirna en 2014 foi del 6,6%.{{ensin referencies|}} == Educación == Les siguientes universidaes atópase en Esmirna: * [[Universidá del Exéu (Turquía)|Universidá del Exéu]] (Ege Üniversitesi) * Universidad Nueve de Setiembre (Dokuz Eylül Üniversitesi) * Universidá d'Economía d'Esmirna (Izmir Ekonomi Üniversitesi) * Institutu Teunolóxicu Superior d'Esmirna (İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü) * Universidá de Yáşar (Yáşar Üniversitesi) * Universidá d'Esmirna (Izmir Üniversitesi) * Universidá de Gediz (Gediz Üniversitesi) * Universidá de Katip Çelebi d'Esmirna (Izmir Katip Çelebi Üniversitesi) == Deportes == [[Ficheru:İzmir Atatürk Stadyumu.jpg|miniaturadeimagen|Estadiu İzmir Atatürk]] [[Ficheru:Karsiyaka-arena.jpg|miniaturadeimagen|Imaxe del Karşıyaka Arena, onde xuega los sos partíos el Pınar Karşıyaka.]] [[Ficheru:İzmir Halkapınar Sport Hall Bornova-Efes.JPG|miniaturadeimagen|Interior del pabellón de Halkapınar en Esmirna]] Esmirna tien dellos equipos de fútbol profesional. Ente los que más destaquen tán el [[Göztepe A.Ş.]], [[Karşıyaka S.K.]], [[Bucaspor]], [[Altınordu]], [[Izmirspor]] y [[Altay Izmir]]. El [[Göztepe A.Ş.]] xuega anguaño na [[Superliga de Turquía]] (la máxima categoría del fútbol turco). El [[Altınordu]] compite na [[TFF Primer División]] (la segunda lliga más importante del fútbol turco) , ente que el [[Karşıyaka S.K.]], [[Bucaspor]] y [[Altay Izmir]] compiten na [[TFF Segunda División]] y [[Izmirspor]] xuega na lliga rexonal. Cada unu d'estos equipos compitió delles temporaes na [[Superliga de Turquía]]. Históricamente esiste una gran rivalidá ente'l Göztepe A.Ş. y el Karşıyaka S.K., que los sos partíos apostaos ente si siempres riquen d'una gran presencia policial. L'equipu de fútbol más gallardoniáu y con mayor númberu d'hinches d'Esmirna ye'l [[Göztepe A.Ş.]], que tuvo los sos mayores llogros nes décades de los 50,60 y 70, al ganar una Lliga (en 1950) y dos Copes de Turquía (en 1969 y 1970).Algamaron les semifinales de la [[Copa de Feries]] en 1969, siendo'l primer equipu turcu de fútbol en consiguir apostar unes semifinales nuna competición europea; un ésitu que solo repitieron el [[Galatasaray]] (en 1989 na [[Copa d'Europa]] y en 2000 cuando ganó la [[Copa de la UEFA]]) y el [[Fenerbahçe]] (en 2013 na [[Lliga Europa]]). En Esmirna atópase'l [[Estadiu İzmir Atatürk]] con capacidá pa 51.000 espectadores.es el cuartu estadiu más grande de Turquía y l'estadiu onde xuega los sos partíos el [[Göztepe A.Ş.]].El [[Altay Izmir]], [[Karşıyaka S.K.]] y [[Izmirspor]] xueguen los sos partíos como locales nel [[Estadiu Izmir Alsancak]] que tien capacidá pa 15.000 espectadores.Ente que el [[Altınordu]] y [[Bucaspor]] comparten el [[Estadiu Buca Arena]] con 13.500 espectadores de capacidá. Pela so parte , el Karşıyaka S.K. destacó nes últimes temporaes polos sos trunfos col so equipu de baloncestu ([[Pınar Karşıyaka]]), que ganó la [[Lliga de Baloncestu de Turquía]] na temporada 2014/2015 superando a equipos de gran calibre como'l [[Fenerbahçe]] , [[Efes Pilsen]] , [[Galatasaray]] y [[Darüşşafaka]]. Depués d'esti llogru , el Pınar Karşıyaka participó na [[Eurolliga]] na temporada 2015/2016 xugando na primer fase de grupos contra'l [[FC Barcelona]]. Los clubes de fútbol griegu [[Panionios]] y [[Apollon Smyrni F.C.]] fueron fundaos en Esmirna pero les sos sedes treslladáronse a [[Atenes]] en 1922. En Esmirna tamién s'atopa'l pabellón cubiertu multiusos de Halkapınar con capacidá pa 10.000 espectadores. == Conceyos y barrios d'Esmirna == [[Alíağa]], [[Alsancak]], [[Balçova]], [[Bayındır]], [[Bergama]], [[Beydağ, İzmir|Beydağ]], [[Borno (Esmirna)|Bornova]], [[Bostanlı]], [[Buca]], [[Çeşme, İzmir|Çeşme]], [[Çiğli]], [[Dikili, İzmir|Dikili]], [[Foça]], [[Gaziemir]], [[Göztepe]], [[Karaburun]], [[Karşıyaka]], [[Kemalpaşa, İzmir|Kemalpaşa]], [[Kınık, İzmir|Kınık]], [[Kiraz]], [[Konak (Esmirna)|Konak]], [[Menderes, İzmir|Menderes]], [[Menemen, İzmir|Menemen]], [[Narlıdere, İzmir|Narlıdere]], [[Ödemiş]], [[Seferihisar, İzmir|Seferihisar]], [[Selçuk]], [[Tire, İzmir|Tire]], [[Torbalı]], [[Urla, İzmir|Urla]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commonscat|Izmir}} * [http://www.izmir.gov.tr/ İzmir Valiliği] {{Tradubot|Esmirna}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Turquía]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos con referencies a la RAE]] antf40jeyowho02lsxb3f5ih183ug60 0 94700 3710302 3708425 2022-08-21T14:53:43Z 176.80.88.97 wikitext text/x-wiki {{Ficha d'estáu desapaecíu |nome_oficial = |nome_completu = Reinu d'Aragón<br />Regnum Aragonum<br />''Reinu d'Aragón''<br />''Regne d'Aragó'' |nome_común = Reinu d'Aragón |p1 = Condáu d'Aragón |bandera_p1 = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|59px|right|<small> |p2 = Condáu de Sobrarbe |bandera_p2 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |p3 = Condáu de Ribagorza |bandera_p3 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |fecha_entamu = [[13 de payares]] |añu_entamu = 1035 |fecha_fin = [[25 de xineru]] |añu_fin = 1707 |s1 = Reformismu borbónicu |bandera_s1 =Bandera_de_España_1701-1760.svg |imaxe_bandera = Siñal d'Aragón.svg |imaxe_escudo = Heraldic Emblems of the Kingdom of Aragon with supporters.svg |mapa = Reino de Aragón.svg |capital = [[Zaragoza]] |idioma_principal = [[Llatín]], [[navarroaragonés]], [[idioma aragonés|aragonés]], [[Idioma español|castellán]] |idioma_non_oficial = [[Idioma catalán|Catalán]], [[Idioma euskera|vascu]], [[árabe andalusí]], [[mozárabe]], [[Idioma xudeoespañol|Ladín]]. |relixón = [[Catolicismu|Católica]] |forma_de_gobiernu = [[Monarquía]] |status = [[Corona d'Aragón|Reino de la Corona d'Aragón]] y [[Monarquía Hispánica|parte de la Monarquía Hispánica]] |títulu_líder = [[Tabla cronolóxica de monarques d'Aragón|Rei]] |líder1 = [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]] |añu_líder1 = 1035 - 1063 |líder2 = [[Felipe V d'España|Felipe IV (V de Castiella)]] |añu_líder2 = 1700 - 1746 |dato_superficie1 = 39000 |dato_población1 = 50000 |dato_año1 = 1239 }} El '''reinu d'Aragón''' (n'[[aragonés medieval|aragonés]]: ''Reinu d'Aragón'') naz en [[1035]], pola unión de los condaos d'[[Condáu d'Aragón|Aragón]], [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]] na figura de [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]]. va enllargar hasta [[1707]], cuando [[Felipe V d'España|Felipe V]] promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que'l reinu integrar nel Reinu d'España. == Historia == {{AP|Historia d'Aragón}} === Orixe: El condáu d'Aragón === {{AP|Condáu d'Aragón}} El matrimoniu d'[[Andregoto Galíndez|Andregoto]], fía del conde [[Galindo II Aznárez|Galindo II d'Aragón]], col rei [[García Sánchez I de Navarra]], condució a la unión de dambes entidaes polítiques. El [[Condáu d'Aragón]] siguió calteniendo una cierta personalidá que fuera reforzada pol renacer de la vida monástica y l'organización d'una diócesis coincidente coles llendes del condáu. En 1035 [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro]], fíu natural de [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III de Navarra]] y ''baiulus'' del condáu d'Aragón, incorporó a ésti los condaos de [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]], que tuvieren sol gobiernu del so hermanu [[Gonzalo I de Ribagorza|Gonzalo]].{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Fináu Sancho, el condáu biforcar del reinu navarru y constituyóse en reinu separáu.{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Llindáu a los valles pirenaicos y vecín del más poderosu reinu navarru y de la importante [[Taifa de Zaragoza]], l'aumentu de la población y la sede de tierres pa los sos habitantes empuxáben-y a espandise, magar la so debilidá militar inicial.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} La llexitimidá de la nueva dinastía llograr los reis [[Sancho Ramírez d'Aragón|Sancho Ramírez]] y [[Pedru I d'Aragón|Pedru I]] al poner el reinu sol amparu de la [[Santa Sede]]. Asina'l Reinu d'Aragón pasó a formar parte de los estaos occidentales. La donación del reinu al papa realizar Sancho Ramírez nel 1068, pa tratar de reforzar la so posición ante los sos contrarios vecinos, n'ocasiones coligados contra él.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} === Sieglos XI-XII: Espansión del reinu === La proyeición de Ramiro I para reconquistar de la tierra llana viose devasada en demasía polos sos inmediatos socesores. El [[rei de Navarra]] [[Sancho Garcés IV de Navarra|Sancho Garcés IV]] foi asesináu pol so propiu hermanu en 1076.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Los navarros, nun queriendo ser gobernaos pol fratricida, escoyeron pol so rei a [[Sancho Ramírez d'Aragón]] —primu del fináu—, quien incorporó la corona de Pamplona a la d'Aragón. El reinu navarru quedó estremáu ente Llión-Castiella y Aragón; este recibió los principales territorios, incluyida la capital navarra, y triplicó el so territoriu, anque en cuenta de almitir la supremacía teórica castellanu-lleonesa.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Pa celebrar la espansión, Sancho fundó a la ciudá de de [[Faca]], onde pasó a morar y a onde treslladó l'obispáu mozárabe oscense nel 1077.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Como controlaba les tierres altes qu'atestaben col Ebro pel norte, pudo entamar diverses incursiones, principalmente contra la taifa zaragozana, y tratar d'espandise escontra'l llanu, fundamentalmente a lo llargo de los valles d'[[Río Aragón|Aragón]], Sobrarbe y Ribagorza.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} Pa compensar la falta de soldaos necesaria pa la espansión territorial, trató de traelos del sur de Francia.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} La espansión, sicasí, foi lenta y realizóse n'especial por aciu la conquista de puntos estratéxicos, como [[Graus]] nel 1083 y [[Ayerbe]], pola mesma dómina.{{harvnp|Reilly|1992|pp=107, 109}} Les meyores escontra'l sur acelerar a finales de sieglu, tantu pola falta de sofitu d'Alfonso a los zaragozanos como pola marcha del [[Rodrigo Díaz de Vivar|Cid]] al Llevante, qu'hasta entós combatiera con estos.{{harvnp|Reilly|1992|pp=109, 112}} Nel 1089, los aragoneses apoderar del [[Monzón]], qu'estorbaba les comunicaciones ente Lleida y Huesca y el en 1091 construyeron el castiellu d'[[El Castellar (Torres de Berrellén)|El Castellar]], ente Zaragoza y Tudela.{{harvnp|Reilly|1992|p=112}} Sancho entamó l'asediu de la importante ciudá y Huesca —enforma mayor que Faca y Pamplona y probablemente que nenguna ciudá peninsular en manes cristianes, salvu Barcelona y Toledo— nel 1094, pero morrió d'una flechada.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} Asocedió-y de momentu'l so fíu Pedro, yá acomuñáu al poder y que retomó llueu'l cercu.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} El rei [[Pedru I d'Aragón]] (1070-1104) conquistó [[Huesca]] el 27 de payares de 1096, dempués de ganar al rei [[Al-Musta'in II]] de [[Taifa de Zaragoza]] na [[batalla del Alcoraz]], que se llibró'l 18 de payares d'esi añu.{{harvnp|Reilly|1992|p=115}} En [[1101]] tomó [[Barbastro]] y [[Sariñena]], y tomó [[Tamarite de Llitera]] en [[1104]]. Nesti reináu se reglamentó el [[Fueru de infanzones]]. Mientres el reináu d'[[Alfonsu I d'Aragón|Alfonsu I el Batallador]] (1104-1134), nel cursu de pocos años, cola pervalible collaboración de la nobleza feudal del sur de [[Francia na Edá Media|Francia]], conquistáronse los nucleos urbanos y contornes de [[Tudela]], [[Tarazona]], [[Calatayud]], [[Daroca]] y [[Zaragoza]]. Tomar de Zaragoza en 1118 supunxo la cayida de tol reinu moru, camudando d'esta miente radicalmente les estructures sociales y los horizontes espirituales del pequeñu reinu de montañeses qu'hasta entós fuera Aragón. El rei Batallador, quien fracasara nel so matrimoniu cola reina [[Reinu de Castiella|castellana]] [[Urraca de Llión y Castiella|Urraca]], nun tuvo descendencia. Nel so singular testamentu, fixo herederes de los sos reinos a les [[Orde militar|órdenes militares]], pero naide pensó en cumplir dichu testamentu y los nobles aragoneses, axuntaos en [[Faca]] reconocieron al so hermanu [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro]] como rei. Pela so parte, los navarros escoyeron a [[García Ramírez de Navarra|García Ramírez]], lo que determinó la separación del [[Reinu de Navarra]]. Nesi momentu Ramiro yera [[obispu de Roda-Barbastro]], pero tuvo qu'ocupar el tronu. === Corona d'Aragón === [[Ficheru:Guion del Reino de Aragón.jpg|thumb|left|Guión y caballu engualdrapado col emblema heráldicu del Reinu d'Aragón privativu nes exequias pola muerte de [[Carlos I d'España]]. En ''La Magnifique, et sumptueuse pompe funèbre faite aus obsèques, et funerailles du très grand, et très victorieus empereur Charles Cinquième, celebrées na Ville de Bruxelles -y XXIX. jour du mois de décembre M.D.LVIII par Philippes Roy Catholique d'Espaigne son fils'', Jérôme Cock (dibuxu), Jean y Luc de Dovar, (grabadores), Amberes, Cristóbal Plantino, 1559, LÁM. 19.{{sfn|Montaner Frutos|1995|loc=p. 185, LÁM. XVII}}]] [[Ficheru:Mapa Reino de Aragón por Ubieto.gif|thumb|300px|Máxima estensión del Reinu d'Aragón (en color moráu, territorios perdíos en favor del [[Principáu de Cataluña]] y del [[Reinu de Valencia]]). Mapa publicáu pola [[Institución Fernando'l Católicu]]]] [[Ficheru:Aragonés o medio real de plata de Fernando el Católico.jpg|thumb|300px|«Aragonés» o mediu real de plata de [[Fernandu II d'Aragón|Fernando'l Católicu]]. Acuñáu en [[1484]] en Zaragoza (aviesu coles iniciales I C flanqueando les [[Señal Real d'Aragón|armes d'Aragón]], onde la C, marca de ceca, remite a Çaragoça). Tuvo'l valor d'un [[sueldu jaqués]], lo que la convirtió na figuración de la unidá de la [[moneda de cuenta]] aragonesa tradicional, que nun foi amonedada nunca.]] {{AP|Corona d'Aragón}} En [[1137]] [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro II el Monxu]] apautó los [[Matrimoniu na Alta Edá Media|esponsales]] de [[Petronila d'Aragón]], con [[Ramón Berenguer IV de Barcelona]]. El fíu de dambos, [[Alfonsu II d'Aragón|Alfonsu II]], foi'l primer rei n'heredar los títulos de ''[[rei d'Aragón]]'' y ''[[conde de Barcelona]]''. Nel so momentu de mayor estensión territorial, el Reinu d'Aragón taba integráu polos territorios que güei formen la [[Comunidá Autónoma d'Aragón]], más una gran parte de l'actual [[provincia de Lleida]], la mayor parte del valle del Ebro hasta'l mar, con [[Tortosa]] como principal ciudá costera, y el norte de l'actual [[provincia de Castellón]]. Esta espansión articular por aciu la creación de los Marquesaos de Lleida y Tortosa, anque darréu fueron vencíos por [[Xaime I d'Aragón]] al [[Principáu de Cataluña]]. [[Fernandu II d'Aragón|Fernandu II]] ([[1479]] - [[1516]]) casó con [[Sabela I de Castiella]]. El nietu de dambos, [[Carlos I d'España|Carlos I]], heredó dambes corones, pero calteniendo caúna les sos propies lleis y costumes. En [[1700]], cola muerte de [[Carlos II d'España|Carlos II]], foi proclamáu rei de Castiella y d'Aragón [[Felipe V d'España|Felipe d'Anjou]], lo que provocó la [[Guerra de Socesión española]]. La Corona d'Aragón poner de parte del archiduque [[Carlos VI del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Carlos]], l'otru pretendiente. Cuando la guerra terminó, Felipe V promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que quedaben abolíes toles instituciones de la Corona d'Aragón, que sumía ya integrábase nun Estáu moderno y centralizao. == Instituciones == [[Ficheru:Incipit Vidal Mayor.jpg|thumb|250px|''Vidal Mayor''. Manuscritu del sieglu {{versalita|xiii}}. El rei Xaime I recibiendo de manes del obispu d'Huesca [[Vidal de Canellas]] el manuscritu cola compilación de los Fueros d'Aragón]] Les instituciones polítiques del reinu tuvieron en constante evolución mientres la so esistencia. Paez ser que los primeros reis de Pamplona yeren escoyíos por y de ente los principales barones, tamién llamaos ricoshombres del reinu.{{sfn|Zurita|1984|loc=Llibro I, cap. V}} Col tiempu'l cargu volvióse hereditariu, pero tantu en Navarra como n'Aragón y en delles ocasiones, cuando nun hubo un herederu direutu, los ricoshombres, y más tarde les Cortes, decidieron quien tenía de ser el nuevu '''[[Llista de monarques d'Aragón|rei]]'''. El rei [[Sancho'l Mayor]] dio fueros bonos a [[Faca]] pa incentivar l'asentamientu na ciudá de cristianos del otru llau del [[Pirinéu]]. Esos fueros, o fueros derivaos d'ellos, fueron dempués concedíos a otres ciudaes y villes d'Aragón y fueron tamién la base de fueros daos a poblaciones d'otros reinos. El [[Fueru de Faca]] foi la base de la llei aragonesa y convirtiéronse nuna señal d'identidá del reinu. Nel 1247 se compilarán los primeres '''[[Fueros d'Aragón]]'''.{{sfn|González Antón|1989|pp=174-175}} El '''[[Xusticia d'Aragón]]''' empieza siendo un xuez de la Corte, y nel 1265 establezse como xuez de pleitos ente los nobles y el rei y como presidente de les Cortes del reinu. De primeres yera nomáu pol rei d'ente los nobles, pero acabó siendo una dignidá dacuando vitalicia y hereditaria, siendo retayaes les sos prerrogativas en 1592 de resultes de les [[Alteraciones d'Aragón]].{{sfn|González Antón|1989|pp=176-177}} En 1283, dempués de que'l rei [[Pedru III d'Aragón|Pedru III]] fuera escomulgáu pol papa [[Martín IV]] por ocupar [[Sicilia]], reinu feudatario de la [[Santa Sede]], la oligarquía aragonesa confederar pa llindar el poder real y estrayer nuevos privilexos. El rei vese forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1283)|Privilexu Xeneral]] no que seria conocida como la revuelta de la Unión en 1283. El so fíu [[Xaime II d'Aragón|Xaime II]] ye forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1287)|Privilexu de la Unión]].{{sfn|González Antón|1989|pp=175-176}} Mientres el reináu de [[Xaime I d'Aragón|Xaime I]] habíense aconceyáu distintes asamblees, más o menos allegaes, pa resolver pleitos. El Privilexu de la Unión rique la convocatoria añal d'una corte de nobles y ciudadanos, que va acabar incluyendo cuatro brazos: los ricoshombres, los infanzones y caballeros, les autoridaes eclesiástiques y les universidaes. Naquel tiempu llamábense universidaes a les ciudaes, villes y comunidaes del reinu. Les '''[[Cortes d'Aragón (particulares)|Cortes d'Aragón]]''' nun son convocaes cola regularidá riquida, pero col tiempu tomen el control de la fiscalidá del reinu, otorgando fondos al rei a cambéu del caltenimientu y estensión de los privilexos de los estamentos representaos nelles. {{sfn|González Antón|1989|pp=177-178}} La '''[[Diputación del Xeneral del Reinu d'Aragón|Diputación Xeneral del Reinu]]''' naz en 1363 como l'organismu delegáu poles Cortes pa recaldar y alministrar los impuestos y aranceles, y p'apurrir al rei los fondos alcordaos. Tán representaos nella los cuatro brazos de les Cortes, con dos diputaos per cada brazu. Col tiempu les sos atribuciones van crecer al encargase de l'alministración de los fondos necesarios pa caltener la paz y el bienestar del reinu. {{sfn|González Antón|1989|p=178}} [[Fernando'l Católicu]] instituye la figura del '''[[Virréi d'Aragón|Virréi]]''', que va exercer les atribuciones reales cuando'l rei tea ausente del reinu, cosa que va asoceder frecuentemente colos monarques de la [[Casa d'Austria]]. Del virréi dependía'l '''Gobernador''', encargáu de caltener l'orde y la paz social, y la '''[[Audiencia d'Aragón|Real Audiencia]]''', tribunal qu'impartía xusticia pa casos graves o de gran importancia, o qu'afectaren a individuos aforados.{{sfn|Serrano Martín|1989|pp=218-219}} Tamién estableció l'autoridá de la [[Inquisición española|Inquisición]] nel reinu, un órganu que posteriores reis usaron pa socavar los privilexos aragoneses, estendiendo la so actuación más allá del ámbitu puramente relixosu.{{sfn|Colás Latorre|1989|pp=224-228}} == Organización Territorial == El sistema alministrativu más antiguu del reinu basar na distribución de poblaciones y tierres a los nobles que participaben na conquista. Los nobles podíen recibir estos honores en propiedá o en tenencia, cuando'l rei acutábase la propiedad pero dexaba al noble'l so alministración. Los nobles podíen recibir castiellos en tenencia, encargándose de caltenelos guarníos en cuenta de poblar y llograr rentes de les tierres qu'estos controlaben.{{sfn|Rodrigo Estevan|1999|loc=cap. 43}} El rei tamién concedió l'alministración de tierres y poblaciones a la xerarquía eclesiástica. Obispaos, arciprestalgos, abadíes y órdenes militares alministraben y cobraben rentes de los honores a ellos daos.{{sfn|Sarasa Sánchez|1999|loc=cap. 55}} Col tiempu'l rei va empezar a crear una rede de funcionarios por que controlen les tierres y poblaciones direutamente dependientes d'él, llamaes de realengu. El [[merín]] yera un axente executivu, xudicial y militar del monarca que yá apaez documentáu nel [[Fueru de Faca]]. Los [[Baille (cargu)|bailles]] empezaron teniendo competencies similares, pero acabaren especializándose na xestión del patrimoniu real. El rei otorgaba a ciudaes y villes de realengu fueros qu'especificaben los privilexos de los sos vecinos. Les contornes de Daroca, Teruel, Calatayud, Albarracín y otres fueron entamaes en [[comunidá d'aldegues|comunidaes]] qu'unviaben los sos propios representantes a les Cortes.{{sfn|González Antón|1999|loc=capt. 48}} Nel sieglu XV el territoriu del reinu foi estremáu n'once sobrecollidas con fines fiscales, que fueron convertíes en siendes, con dellos cambeos, nel sieglu XVII.{{sfn|Jarque Martinez|1999|loc=cap. 65}} == Demografía == Antes de la conquista islámica de la península ibérica la población no que depués sería Aragón yera un amiestu del sustratu íberu y celtíberu colos colonizadores romanos y el invasores visigodos, con vasconos ocupando los valles pirenaicos.{{sfn|Marco Simón|1989|pp=72-74}} Había tamién una minoría xudía, resultáu de la diáspora del sieglu I. Esta minoría, tolerada polos romanos, taba siendo escorrida polos visigodos na dómina previa a la invasión musulmana.{{sfn|Motis Dolader|1999|loc=cap. 60}} El invasores musulmanes nun fueron bien numberosos, siendo principalmente bereberes, pero tamién, en folaes posteriores, árabes y sirios. Aquellos establecíos nel valle del Ebro yeren mayoritariamente árabes, estremaos ente qaysíes y kalbíes, árabes del norte y del sur. La mayoría de la población musulmana na zona na dómina de reconquistar yeren '''[[muladíes]]''', cristianos convertíos al Islam.{{sfn|Cervera Fras|1999|loc=cap. 22}} Aquellos cristianos que nun se convirtieron, llamaos '''[[mozárabes]]''', fueron toleraos polos gobernantes musulmanes a cambéu del pagu d'impuestos especiales.{{sfn|Cervera Fras|1989|pp=119-122}} Los primeros condes de la Marca Hispánica fueron '''[[Pueblu francu|francos]]''', pero col tiempu fueron reemplazaos poles élites locales, '''[[Vasconos|vascones]]''' y '''[[Hispania Visigoda|hispanovisigodas]]'''. Los reis de Pamplona y depués d'Aragón promovieron la inmigración de francos y '''[[Occitania|occitanos]]''' a los sos reinos, según la de mozárabes. Cola invasión de los fundamentalistes [[almohades]], comunidaes xudíes d'Al-Ándalus tamién emigraron a los reinos cristianos. Tres la conquista del valle del Ebro, un númberu considerable de musulmanes pasó a ser súbditos del rei d'Aragón. Esti musulmanes, llamaos '''[[mudéxares]]''', formaron una parte importante de la clase artesanal y agrícola del reinu, como se reflexa na bien espublizada [[arquiteutura mudéxar aragonesa]].{{sfn|Ledesma Rubio|1999|loc=cap. 32}} El sieglu XIII foi la dómina dorada de los '''[[xudíos d'Aragón]]'''. La minoría xudía yera eminentemente urbana, dedicándose a tou tipu d'ocupaciones, pero destacando na medicina, l'alministración, la recaldación d'impuestos y el préstamu. Los xudíos yeren consideraos propiedá de la corona, apurriéndo-yos el rei proteición en cuenta de contribuciones especiales.{{sfn|Blasco Martínez|2009|loc=cap. 6}} Nel mesmu sieglu producióse la llegada de refuxaos [[cátaros]] d'[[Occitania]], que fuxíen de la persecución relixosa. La situación de los xudíos empioró a la fin del sieglu por cuenta de la presión de la xerarquía católica, siéndo-yos prohibíos l'exerciciu de cargos públicos. Munchos xudíos aragoneses convertir al cristianismu, con mayor o menor convencimientu, pa evitar los altos impuestos y la persecución. Estos conversos integrar na población cristiana, entemeciéndose inclusive con families nobles. Esto podría esplicar la significante frecuencia de haplotipos xudíos na población aragonesa contemporánea.{{sfn|Adams|2008|pp=732-733}} Los conflictos internos, la [[Guerra de los Dos Pedros|guerra con Castiella]] y sobremanera la [[peste negro]] y otres epidemies nel sieglu XIV producieron un descensu importante de la población nel reinu. Nel añu 1492 los [[Reis Católicos]] decretaron la conversión o espulsión de los xudíos. Nel 1495 realizóse un censu, el [[fogaje de 1495]], que reveló un total de 51.540 fueos nel reinu, o unos 200.000 habitantes. Los musulmanes yeren entós un 11% de la población total. La ciudá más poblada, Zaragoza, cuntaba con menos de 20.000 pobladores. En 1525 [[Carlos I d'España|Carlos V]] decretó tamién la conversión o espulsión de los mudéxares, siendo bautizaos la mayoría de los musulmanes d'Aragón nel 1526. Mientres el sieglu XVI el total de la población creció un 50%, sobremanera na ribera del Ebro y los sos afluentes de la marxe derecha. Parte de la crecedera foi por cuenta d'inmigración procedente del norte de los Pirineos. Nel sieglu XVII la crecedera demográfica ralentizóse. En 1610 fueron espulsaos unos 65.000 '''[[moriscu|moriscos]]''', alredor d'un 20% de la población. Otros factores significativos na menor crecedera poblacional fueron la perda de producción agrícola por cuenta de la espulsión de los moriscos y periodos de seques, una peste qu'afaró'l reinu de 1647 a 1654, l'aumentu de la imposición fiscal y la [[Sublevación de Cataluña (1640)|Guerra de Secesión catalana]].{{sfn|Salas Auséns|1989|pp=191-197}} Yá nel sieglu XVIII, la [[Guerra de Socesión española|Guerra de Socesión]] traxo un amenorgamientu d'alredor del 10% en población, incluyendo la emigración de munchos de los residentes d'orixe francés dempués de que l'Archiduque Carlos decretara la so espulsión. == Ver tamién == * [[Los templarios na Corona d'Aragón]] * [[Llista de monarques d'Aragón]] * [[Tabla cronolóxica de reinos d'España]] * [[Llingua aragonesa medieval]] == Referencies == {{llistaref|3}} == Bibliografía == *{{cita publicación |apellíu=Adam |nome=Susan M. |apellíu2=Bosch |nome2=Elena |apellíu3=et al. |títulu=The Genetic Legacy of Religious Diversity and Intolerance: Paternal Lineages of Christians, Jews, and Muslims in the Iberian Peninsula |añu=2008 |publicación=The American Journal of Human Genetics |volume=83 |páxines=725-736 |idioma=inglés |url=http://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297%2808%2900592-2 }} *{{cita publicación |apellíu=Blasco Martínez |nome=Asunción |títulu=Xaime I y los xudíos d'Aragón |publicación=La sociedá n'Aragón y Cataluña nel reináu de Xaime I (1213-1276) |añu=2009 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=978-84-9911-027-1 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/2946 }} *{{cita publicación |apellíu=Cervera Fras |nome=M. J. |títulu=La conquista musulmana (sieglu VIII) |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Colás Latorre |nome=Gregorio | títulu=Inquisición y Estáu Absolutu |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=223-228 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=González Antón |nome=Luis | títulu=El Reinu d'Aragón mientres los Sieglos XIII y XIV |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=173-179 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu= González Antón |nome=L. |títulu=Organización políticu-alministrativa d'Aragón nel sieglu XIII |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Jarque Martinez |nome=Y. |títulu= Divisiones alministratives: sobrecollidas, siendes y corregimiento |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Marco Simón |nome=Francisco | títulu=La dómina ibérica |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=69-77 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíu=Montaner Frutos |nome=Alberto |títulu=La señal del rei d'Aragón: Historia y significáu |añu=1995 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-283-8 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/1973}} *{{cita publicación |apellíu=Motis Dolader |nome=M. A. |títulu=Les comunidaes xudíes n'Aragón na Baxa Edá Media |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita llibru |apellíu= Reilly |nome= Bernard F. |títulu= The contest of Christian and Muslim Spain : 1031-1157 |idioma= inglés |añu= 1992 |editorial=Blackwell |isbn= 9780631169130 |páxines=|url= }} *{{cita publicación |apellíu=Rodrigo Estevan |nome=M. L. |títulu=Honores, tenencies y fortaleces na segunda metá del sieglu XI |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Sales Ausén |nome=José Antonio | títulu=La población aragonesa na Edá Moderna (sieglos XVI-XVII) |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=191-198 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sarasa Sánchez |nome=Y. |títulu=Señoríu y realengu: mapa de xurisdicciones sobre'l territoriu aragonés a empiezos del sieglu XV |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Serrano Martín |nome=Eliseo | títulu=Aragón na Monarquía de los Austrias. Les Instituciones Polítiques |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=213-220 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sesma Muñoz |nome=J. Ángel | títulu=Aragón nel Tránsitu a la Modernidá |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=183-188 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíos=Zurita |nome=Jerónimo |enllace-autor= Jerónimo Zurita |títulu=Anal de la Corona d'Aragón |apellíu-editor=Canellas López |nome-editor=Ángel |añu=1984 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-85303-23-7 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/2448 }} == Enllaces esternos == * Agustín Ubieto Arteta, [http://web.archive.org/web/http://www.dpz.es/ifc2/llibros/Ubietoweb/fichasubieto.html Cómo se formó Aragón] [Mapes y fiches d'Historia d'Aragón]. * Esteban Sarasa Sánchez ''et al.'', [http://www.derechoaragones.es/es/catalogo_imagenes/grupu.cmd?posicion=24&path=996&forma=&config_zoom=S&presentacion=pagina ''Aragón: Historia y Cortes d'un Reinu''], Cortes d'Aragón y Conceyu de Zaragoza, 1991. ISBN 978-84-86807-64-1 * Juan F. Utrilla Utrilla, [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/09utrilla.pdf «Aragón, de reinu a corona: escontra la construcción d'un estáu y sociedá feudales. una síntesis interpretativa»], publicáu en Luis Prensa y Pedro Calahorra (coords.), [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/_ebook.pdf ''Xornaes de Cantar Gregoriano: XV. El llibru llitúrxicu: del scriptorium a la imprenta. XVI. La implantación n'Aragón, nel sieglu XII, del ritu romanu y del cantar gregoriano'']. Conferencies impartíes nes Xornaes de Cantar Gregoriano correspondientes a les ediciones XV (Zaragoza, 13 al 22 d'avientu de 2010) y XVI (Zaragoza, 2 al 16 de payares de 2011), Zaragoza, Institución «Fernando'l Católicu» (CSIC), 2012, páxs. 149-169. ISBN 978-84-9911-204-6 * [http://numisarchives.blogspot.com.es/2014/04/first-aragonese-and-pamplonese-emissions.html «First Aragonese and Pamplonese emissions»] ''apud'' ''Gaceta Numismática'', 185, xunu de 2013, páxs. 25-56. Contién imáxenes sobre dineros d'Aragón y Navarra de los primeros acuñamientos. {{Tradubot|Reino de Aragón}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Reinu d'Aragón|Reinu d'Aragón]] [[Categoría:Delimitaciones históriques na Corona d'Aragón]] [[Categoría:Estaos desapaecíos de la península ibérica]] [[Categoría:Reinos antiguos d'Europa]] [[Categoría:Antigües monarquíes d'Europa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] sdwqyc56zn13l3cmev67b0iz5xfrj22 3710415 3710302 2022-08-21T14:56:00Z 176.80.88.97 wikitext text/x-wiki {{Ficha d'estáu desapaecíu |nome_oficial = |nome_completu = Reinu d'Aragón<br />Regnum Aragonum<br />''Reinu d'Aragón''<br />''Regne d'Aragó'' |nome_común = Reinu d'Aragón |p1 = Condáu d'Aragón |bandera_p1 = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|59px|right|<small> |p2 = Condáu de Sobrarbe |bandera_p2 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |p3 = Condáu de Ribagorza |bandera_p3 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |fecha_entamu = [[13 de payares]] |añu_entamu = 1035 |fecha_fin = [[25 de xineru]] |añu_fin = 1707 |s1 = Reformismu borbónicu |bandera_s1 =Bandera_de_España_1701-1760.svg |imaxe_bandera = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|50px |imaxe_escudo = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|50px |mapa = Reino de Aragón.svg |capital = [[Zaragoza]] |idioma_principal = [[Llatín]], [[navarroaragonés]], [[idioma aragonés|aragonés]], [[Idioma español|castellán]] |idioma_non_oficial = [[Idioma catalán|Catalán]], [[Idioma euskera|vascu]], [[árabe andalusí]], [[mozárabe]], [[Idioma xudeoespañol|Ladín]]. |relixón = [[Catolicismu|Católica]] |forma_de_gobiernu = [[Monarquía]] |status = [[Corona d'Aragón|Reino de la Corona d'Aragón]] y [[Monarquía Hispánica|parte de la Monarquía Hispánica]] |títulu_líder = [[Tabla cronolóxica de monarques d'Aragón|Rei]] |líder1 = [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]] |añu_líder1 = 1035 - 1063 |líder2 = [[Felipe V d'España|Felipe IV (V de Castiella)]] |añu_líder2 = 1700 - 1746 |dato_superficie1 = 39000 |dato_población1 = 50000 |dato_año1 = 1239 }} El '''reinu d'Aragón''' (n'[[aragonés medieval|aragonés]]: ''Reinu d'Aragón'') naz en [[1035]], pola unión de los condaos d'[[Condáu d'Aragón|Aragón]], [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]] na figura de [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]]. va enllargar hasta [[1707]], cuando [[Felipe V d'España|Felipe V]] promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que'l reinu integrar nel Reinu d'España. == Historia == {{AP|Historia d'Aragón}} === Orixe: El condáu d'Aragón === {{AP|Condáu d'Aragón}} El matrimoniu d'[[Andregoto Galíndez|Andregoto]], fía del conde [[Galindo II Aznárez|Galindo II d'Aragón]], col rei [[García Sánchez I de Navarra]], condució a la unión de dambes entidaes polítiques. El [[Condáu d'Aragón]] siguió calteniendo una cierta personalidá que fuera reforzada pol renacer de la vida monástica y l'organización d'una diócesis coincidente coles llendes del condáu. En 1035 [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro]], fíu natural de [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III de Navarra]] y ''baiulus'' del condáu d'Aragón, incorporó a ésti los condaos de [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]], que tuvieren sol gobiernu del so hermanu [[Gonzalo I de Ribagorza|Gonzalo]].{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Fináu Sancho, el condáu biforcar del reinu navarru y constituyóse en reinu separáu.{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Llindáu a los valles pirenaicos y vecín del más poderosu reinu navarru y de la importante [[Taifa de Zaragoza]], l'aumentu de la población y la sede de tierres pa los sos habitantes empuxáben-y a espandise, magar la so debilidá militar inicial.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} La llexitimidá de la nueva dinastía llograr los reis [[Sancho Ramírez d'Aragón|Sancho Ramírez]] y [[Pedru I d'Aragón|Pedru I]] al poner el reinu sol amparu de la [[Santa Sede]]. Asina'l Reinu d'Aragón pasó a formar parte de los estaos occidentales. La donación del reinu al papa realizar Sancho Ramírez nel 1068, pa tratar de reforzar la so posición ante los sos contrarios vecinos, n'ocasiones coligados contra él.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} === Sieglos XI-XII: Espansión del reinu === La proyeición de Ramiro I para reconquistar de la tierra llana viose devasada en demasía polos sos inmediatos socesores. El [[rei de Navarra]] [[Sancho Garcés IV de Navarra|Sancho Garcés IV]] foi asesináu pol so propiu hermanu en 1076.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Los navarros, nun queriendo ser gobernaos pol fratricida, escoyeron pol so rei a [[Sancho Ramírez d'Aragón]] —primu del fináu—, quien incorporó la corona de Pamplona a la d'Aragón. El reinu navarru quedó estremáu ente Llión-Castiella y Aragón; este recibió los principales territorios, incluyida la capital navarra, y triplicó el so territoriu, anque en cuenta de almitir la supremacía teórica castellanu-lleonesa.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Pa celebrar la espansión, Sancho fundó a la ciudá de de [[Faca]], onde pasó a morar y a onde treslladó l'obispáu mozárabe oscense nel 1077.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Como controlaba les tierres altes qu'atestaben col Ebro pel norte, pudo entamar diverses incursiones, principalmente contra la taifa zaragozana, y tratar d'espandise escontra'l llanu, fundamentalmente a lo llargo de los valles d'[[Río Aragón|Aragón]], Sobrarbe y Ribagorza.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} Pa compensar la falta de soldaos necesaria pa la espansión territorial, trató de traelos del sur de Francia.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} La espansión, sicasí, foi lenta y realizóse n'especial por aciu la conquista de puntos estratéxicos, como [[Graus]] nel 1083 y [[Ayerbe]], pola mesma dómina.{{harvnp|Reilly|1992|pp=107, 109}} Les meyores escontra'l sur acelerar a finales de sieglu, tantu pola falta de sofitu d'Alfonso a los zaragozanos como pola marcha del [[Rodrigo Díaz de Vivar|Cid]] al Llevante, qu'hasta entós combatiera con estos.{{harvnp|Reilly|1992|pp=109, 112}} Nel 1089, los aragoneses apoderar del [[Monzón]], qu'estorbaba les comunicaciones ente Lleida y Huesca y el en 1091 construyeron el castiellu d'[[El Castellar (Torres de Berrellén)|El Castellar]], ente Zaragoza y Tudela.{{harvnp|Reilly|1992|p=112}} Sancho entamó l'asediu de la importante ciudá y Huesca —enforma mayor que Faca y Pamplona y probablemente que nenguna ciudá peninsular en manes cristianes, salvu Barcelona y Toledo— nel 1094, pero morrió d'una flechada.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} Asocedió-y de momentu'l so fíu Pedro, yá acomuñáu al poder y que retomó llueu'l cercu.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} El rei [[Pedru I d'Aragón]] (1070-1104) conquistó [[Huesca]] el 27 de payares de 1096, dempués de ganar al rei [[Al-Musta'in II]] de [[Taifa de Zaragoza]] na [[batalla del Alcoraz]], que se llibró'l 18 de payares d'esi añu.{{harvnp|Reilly|1992|p=115}} En [[1101]] tomó [[Barbastro]] y [[Sariñena]], y tomó [[Tamarite de Llitera]] en [[1104]]. Nesti reináu se reglamentó el [[Fueru de infanzones]]. Mientres el reináu d'[[Alfonsu I d'Aragón|Alfonsu I el Batallador]] (1104-1134), nel cursu de pocos años, cola pervalible collaboración de la nobleza feudal del sur de [[Francia na Edá Media|Francia]], conquistáronse los nucleos urbanos y contornes de [[Tudela]], [[Tarazona]], [[Calatayud]], [[Daroca]] y [[Zaragoza]]. Tomar de Zaragoza en 1118 supunxo la cayida de tol reinu moru, camudando d'esta miente radicalmente les estructures sociales y los horizontes espirituales del pequeñu reinu de montañeses qu'hasta entós fuera Aragón. El rei Batallador, quien fracasara nel so matrimoniu cola reina [[Reinu de Castiella|castellana]] [[Urraca de Llión y Castiella|Urraca]], nun tuvo descendencia. Nel so singular testamentu, fixo herederes de los sos reinos a les [[Orde militar|órdenes militares]], pero naide pensó en cumplir dichu testamentu y los nobles aragoneses, axuntaos en [[Faca]] reconocieron al so hermanu [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro]] como rei. Pela so parte, los navarros escoyeron a [[García Ramírez de Navarra|García Ramírez]], lo que determinó la separación del [[Reinu de Navarra]]. Nesi momentu Ramiro yera [[obispu de Roda-Barbastro]], pero tuvo qu'ocupar el tronu. === Corona d'Aragón === [[Ficheru:Guion del Reino de Aragón.jpg|thumb|left|Guión y caballu engualdrapado col emblema heráldicu del Reinu d'Aragón privativu nes exequias pola muerte de [[Carlos I d'España]]. En ''La Magnifique, et sumptueuse pompe funèbre faite aus obsèques, et funerailles du très grand, et très victorieus empereur Charles Cinquième, celebrées na Ville de Bruxelles -y XXIX. jour du mois de décembre M.D.LVIII par Philippes Roy Catholique d'Espaigne son fils'', Jérôme Cock (dibuxu), Jean y Luc de Dovar, (grabadores), Amberes, Cristóbal Plantino, 1559, LÁM. 19.{{sfn|Montaner Frutos|1995|loc=p. 185, LÁM. XVII}}]] [[Ficheru:Mapa Reino de Aragón por Ubieto.gif|thumb|300px|Máxima estensión del Reinu d'Aragón (en color moráu, territorios perdíos en favor del [[Principáu de Cataluña]] y del [[Reinu de Valencia]]). Mapa publicáu pola [[Institución Fernando'l Católicu]]]] [[Ficheru:Aragonés o medio real de plata de Fernando el Católico.jpg|thumb|300px|«Aragonés» o mediu real de plata de [[Fernandu II d'Aragón|Fernando'l Católicu]]. Acuñáu en [[1484]] en Zaragoza (aviesu coles iniciales I C flanqueando les [[Señal Real d'Aragón|armes d'Aragón]], onde la C, marca de ceca, remite a Çaragoça). Tuvo'l valor d'un [[sueldu jaqués]], lo que la convirtió na figuración de la unidá de la [[moneda de cuenta]] aragonesa tradicional, que nun foi amonedada nunca.]] {{AP|Corona d'Aragón}} En [[1137]] [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro II el Monxu]] apautó los [[Matrimoniu na Alta Edá Media|esponsales]] de [[Petronila d'Aragón]], con [[Ramón Berenguer IV de Barcelona]]. El fíu de dambos, [[Alfonsu II d'Aragón|Alfonsu II]], foi'l primer rei n'heredar los títulos de ''[[rei d'Aragón]]'' y ''[[conde de Barcelona]]''. Nel so momentu de mayor estensión territorial, el Reinu d'Aragón taba integráu polos territorios que güei formen la [[Comunidá Autónoma d'Aragón]], más una gran parte de l'actual [[provincia de Lleida]], la mayor parte del valle del Ebro hasta'l mar, con [[Tortosa]] como principal ciudá costera, y el norte de l'actual [[provincia de Castellón]]. Esta espansión articular por aciu la creación de los Marquesaos de Lleida y Tortosa, anque darréu fueron vencíos por [[Xaime I d'Aragón]] al [[Principáu de Cataluña]]. [[Fernandu II d'Aragón|Fernandu II]] ([[1479]] - [[1516]]) casó con [[Sabela I de Castiella]]. El nietu de dambos, [[Carlos I d'España|Carlos I]], heredó dambes corones, pero calteniendo caúna les sos propies lleis y costumes. En [[1700]], cola muerte de [[Carlos II d'España|Carlos II]], foi proclamáu rei de Castiella y d'Aragón [[Felipe V d'España|Felipe d'Anjou]], lo que provocó la [[Guerra de Socesión española]]. La Corona d'Aragón poner de parte del archiduque [[Carlos VI del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Carlos]], l'otru pretendiente. Cuando la guerra terminó, Felipe V promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que quedaben abolíes toles instituciones de la Corona d'Aragón, que sumía ya integrábase nun Estáu moderno y centralizao. == Instituciones == [[Ficheru:Incipit Vidal Mayor.jpg|thumb|250px|''Vidal Mayor''. Manuscritu del sieglu {{versalita|xiii}}. El rei Xaime I recibiendo de manes del obispu d'Huesca [[Vidal de Canellas]] el manuscritu cola compilación de los Fueros d'Aragón]] Les instituciones polítiques del reinu tuvieron en constante evolución mientres la so esistencia. Paez ser que los primeros reis de Pamplona yeren escoyíos por y de ente los principales barones, tamién llamaos ricoshombres del reinu.{{sfn|Zurita|1984|loc=Llibro I, cap. V}} Col tiempu'l cargu volvióse hereditariu, pero tantu en Navarra como n'Aragón y en delles ocasiones, cuando nun hubo un herederu direutu, los ricoshombres, y más tarde les Cortes, decidieron quien tenía de ser el nuevu '''[[Llista de monarques d'Aragón|rei]]'''. El rei [[Sancho'l Mayor]] dio fueros bonos a [[Faca]] pa incentivar l'asentamientu na ciudá de cristianos del otru llau del [[Pirinéu]]. Esos fueros, o fueros derivaos d'ellos, fueron dempués concedíos a otres ciudaes y villes d'Aragón y fueron tamién la base de fueros daos a poblaciones d'otros reinos. El [[Fueru de Faca]] foi la base de la llei aragonesa y convirtiéronse nuna señal d'identidá del reinu. Nel 1247 se compilarán los primeres '''[[Fueros d'Aragón]]'''.{{sfn|González Antón|1989|pp=174-175}} El '''[[Xusticia d'Aragón]]''' empieza siendo un xuez de la Corte, y nel 1265 establezse como xuez de pleitos ente los nobles y el rei y como presidente de les Cortes del reinu. De primeres yera nomáu pol rei d'ente los nobles, pero acabó siendo una dignidá dacuando vitalicia y hereditaria, siendo retayaes les sos prerrogativas en 1592 de resultes de les [[Alteraciones d'Aragón]].{{sfn|González Antón|1989|pp=176-177}} En 1283, dempués de que'l rei [[Pedru III d'Aragón|Pedru III]] fuera escomulgáu pol papa [[Martín IV]] por ocupar [[Sicilia]], reinu feudatario de la [[Santa Sede]], la oligarquía aragonesa confederar pa llindar el poder real y estrayer nuevos privilexos. El rei vese forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1283)|Privilexu Xeneral]] no que seria conocida como la revuelta de la Unión en 1283. El so fíu [[Xaime II d'Aragón|Xaime II]] ye forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1287)|Privilexu de la Unión]].{{sfn|González Antón|1989|pp=175-176}} Mientres el reináu de [[Xaime I d'Aragón|Xaime I]] habíense aconceyáu distintes asamblees, más o menos allegaes, pa resolver pleitos. El Privilexu de la Unión rique la convocatoria añal d'una corte de nobles y ciudadanos, que va acabar incluyendo cuatro brazos: los ricoshombres, los infanzones y caballeros, les autoridaes eclesiástiques y les universidaes. Naquel tiempu llamábense universidaes a les ciudaes, villes y comunidaes del reinu. Les '''[[Cortes d'Aragón (particulares)|Cortes d'Aragón]]''' nun son convocaes cola regularidá riquida, pero col tiempu tomen el control de la fiscalidá del reinu, otorgando fondos al rei a cambéu del caltenimientu y estensión de los privilexos de los estamentos representaos nelles. {{sfn|González Antón|1989|pp=177-178}} La '''[[Diputación del Xeneral del Reinu d'Aragón|Diputación Xeneral del Reinu]]''' naz en 1363 como l'organismu delegáu poles Cortes pa recaldar y alministrar los impuestos y aranceles, y p'apurrir al rei los fondos alcordaos. Tán representaos nella los cuatro brazos de les Cortes, con dos diputaos per cada brazu. Col tiempu les sos atribuciones van crecer al encargase de l'alministración de los fondos necesarios pa caltener la paz y el bienestar del reinu. {{sfn|González Antón|1989|p=178}} [[Fernando'l Católicu]] instituye la figura del '''[[Virréi d'Aragón|Virréi]]''', que va exercer les atribuciones reales cuando'l rei tea ausente del reinu, cosa que va asoceder frecuentemente colos monarques de la [[Casa d'Austria]]. Del virréi dependía'l '''Gobernador''', encargáu de caltener l'orde y la paz social, y la '''[[Audiencia d'Aragón|Real Audiencia]]''', tribunal qu'impartía xusticia pa casos graves o de gran importancia, o qu'afectaren a individuos aforados.{{sfn|Serrano Martín|1989|pp=218-219}} Tamién estableció l'autoridá de la [[Inquisición española|Inquisición]] nel reinu, un órganu que posteriores reis usaron pa socavar los privilexos aragoneses, estendiendo la so actuación más allá del ámbitu puramente relixosu.{{sfn|Colás Latorre|1989|pp=224-228}} == Organización Territorial == El sistema alministrativu más antiguu del reinu basar na distribución de poblaciones y tierres a los nobles que participaben na conquista. Los nobles podíen recibir estos honores en propiedá o en tenencia, cuando'l rei acutábase la propiedad pero dexaba al noble'l so alministración. Los nobles podíen recibir castiellos en tenencia, encargándose de caltenelos guarníos en cuenta de poblar y llograr rentes de les tierres qu'estos controlaben.{{sfn|Rodrigo Estevan|1999|loc=cap. 43}} El rei tamién concedió l'alministración de tierres y poblaciones a la xerarquía eclesiástica. Obispaos, arciprestalgos, abadíes y órdenes militares alministraben y cobraben rentes de los honores a ellos daos.{{sfn|Sarasa Sánchez|1999|loc=cap. 55}} Col tiempu'l rei va empezar a crear una rede de funcionarios por que controlen les tierres y poblaciones direutamente dependientes d'él, llamaes de realengu. El [[merín]] yera un axente executivu, xudicial y militar del monarca que yá apaez documentáu nel [[Fueru de Faca]]. Los [[Baille (cargu)|bailles]] empezaron teniendo competencies similares, pero acabaren especializándose na xestión del patrimoniu real. El rei otorgaba a ciudaes y villes de realengu fueros qu'especificaben los privilexos de los sos vecinos. Les contornes de Daroca, Teruel, Calatayud, Albarracín y otres fueron entamaes en [[comunidá d'aldegues|comunidaes]] qu'unviaben los sos propios representantes a les Cortes.{{sfn|González Antón|1999|loc=capt. 48}} Nel sieglu XV el territoriu del reinu foi estremáu n'once sobrecollidas con fines fiscales, que fueron convertíes en siendes, con dellos cambeos, nel sieglu XVII.{{sfn|Jarque Martinez|1999|loc=cap. 65}} == Demografía == Antes de la conquista islámica de la península ibérica la población no que depués sería Aragón yera un amiestu del sustratu íberu y celtíberu colos colonizadores romanos y el invasores visigodos, con vasconos ocupando los valles pirenaicos.{{sfn|Marco Simón|1989|pp=72-74}} Había tamién una minoría xudía, resultáu de la diáspora del sieglu I. Esta minoría, tolerada polos romanos, taba siendo escorrida polos visigodos na dómina previa a la invasión musulmana.{{sfn|Motis Dolader|1999|loc=cap. 60}} El invasores musulmanes nun fueron bien numberosos, siendo principalmente bereberes, pero tamién, en folaes posteriores, árabes y sirios. Aquellos establecíos nel valle del Ebro yeren mayoritariamente árabes, estremaos ente qaysíes y kalbíes, árabes del norte y del sur. La mayoría de la población musulmana na zona na dómina de reconquistar yeren '''[[muladíes]]''', cristianos convertíos al Islam.{{sfn|Cervera Fras|1999|loc=cap. 22}} Aquellos cristianos que nun se convirtieron, llamaos '''[[mozárabes]]''', fueron toleraos polos gobernantes musulmanes a cambéu del pagu d'impuestos especiales.{{sfn|Cervera Fras|1989|pp=119-122}} Los primeros condes de la Marca Hispánica fueron '''[[Pueblu francu|francos]]''', pero col tiempu fueron reemplazaos poles élites locales, '''[[Vasconos|vascones]]''' y '''[[Hispania Visigoda|hispanovisigodas]]'''. Los reis de Pamplona y depués d'Aragón promovieron la inmigración de francos y '''[[Occitania|occitanos]]''' a los sos reinos, según la de mozárabes. Cola invasión de los fundamentalistes [[almohades]], comunidaes xudíes d'Al-Ándalus tamién emigraron a los reinos cristianos. Tres la conquista del valle del Ebro, un númberu considerable de musulmanes pasó a ser súbditos del rei d'Aragón. Esti musulmanes, llamaos '''[[mudéxares]]''', formaron una parte importante de la clase artesanal y agrícola del reinu, como se reflexa na bien espublizada [[arquiteutura mudéxar aragonesa]].{{sfn|Ledesma Rubio|1999|loc=cap. 32}} El sieglu XIII foi la dómina dorada de los '''[[xudíos d'Aragón]]'''. La minoría xudía yera eminentemente urbana, dedicándose a tou tipu d'ocupaciones, pero destacando na medicina, l'alministración, la recaldación d'impuestos y el préstamu. Los xudíos yeren consideraos propiedá de la corona, apurriéndo-yos el rei proteición en cuenta de contribuciones especiales.{{sfn|Blasco Martínez|2009|loc=cap. 6}} Nel mesmu sieglu producióse la llegada de refuxaos [[cátaros]] d'[[Occitania]], que fuxíen de la persecución relixosa. La situación de los xudíos empioró a la fin del sieglu por cuenta de la presión de la xerarquía católica, siéndo-yos prohibíos l'exerciciu de cargos públicos. Munchos xudíos aragoneses convertir al cristianismu, con mayor o menor convencimientu, pa evitar los altos impuestos y la persecución. Estos conversos integrar na población cristiana, entemeciéndose inclusive con families nobles. Esto podría esplicar la significante frecuencia de haplotipos xudíos na población aragonesa contemporánea.{{sfn|Adams|2008|pp=732-733}} Los conflictos internos, la [[Guerra de los Dos Pedros|guerra con Castiella]] y sobremanera la [[peste negro]] y otres epidemies nel sieglu XIV producieron un descensu importante de la población nel reinu. Nel añu 1492 los [[Reis Católicos]] decretaron la conversión o espulsión de los xudíos. Nel 1495 realizóse un censu, el [[fogaje de 1495]], que reveló un total de 51.540 fueos nel reinu, o unos 200.000 habitantes. Los musulmanes yeren entós un 11% de la población total. La ciudá más poblada, Zaragoza, cuntaba con menos de 20.000 pobladores. En 1525 [[Carlos I d'España|Carlos V]] decretó tamién la conversión o espulsión de los mudéxares, siendo bautizaos la mayoría de los musulmanes d'Aragón nel 1526. Mientres el sieglu XVI el total de la población creció un 50%, sobremanera na ribera del Ebro y los sos afluentes de la marxe derecha. Parte de la crecedera foi por cuenta d'inmigración procedente del norte de los Pirineos. Nel sieglu XVII la crecedera demográfica ralentizóse. En 1610 fueron espulsaos unos 65.000 '''[[moriscu|moriscos]]''', alredor d'un 20% de la población. Otros factores significativos na menor crecedera poblacional fueron la perda de producción agrícola por cuenta de la espulsión de los moriscos y periodos de seques, una peste qu'afaró'l reinu de 1647 a 1654, l'aumentu de la imposición fiscal y la [[Sublevación de Cataluña (1640)|Guerra de Secesión catalana]].{{sfn|Salas Auséns|1989|pp=191-197}} Yá nel sieglu XVIII, la [[Guerra de Socesión española|Guerra de Socesión]] traxo un amenorgamientu d'alredor del 10% en población, incluyendo la emigración de munchos de los residentes d'orixe francés dempués de que l'Archiduque Carlos decretara la so espulsión. == Ver tamién == * [[Los templarios na Corona d'Aragón]] * [[Llista de monarques d'Aragón]] * [[Tabla cronolóxica de reinos d'España]] * [[Llingua aragonesa medieval]] == Referencies == {{llistaref|3}} == Bibliografía == *{{cita publicación |apellíu=Adam |nome=Susan M. |apellíu2=Bosch |nome2=Elena |apellíu3=et al. |títulu=The Genetic Legacy of Religious Diversity and Intolerance: Paternal Lineages of Christians, Jews, and Muslims in the Iberian Peninsula |añu=2008 |publicación=The American Journal of Human Genetics |volume=83 |páxines=725-736 |idioma=inglés |url=http://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297%2808%2900592-2 }} *{{cita publicación |apellíu=Blasco Martínez |nome=Asunción |títulu=Xaime I y los xudíos d'Aragón |publicación=La sociedá n'Aragón y Cataluña nel reináu de Xaime I (1213-1276) |añu=2009 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=978-84-9911-027-1 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/2946 }} *{{cita publicación |apellíu=Cervera Fras |nome=M. J. |títulu=La conquista musulmana (sieglu VIII) |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Colás Latorre |nome=Gregorio | títulu=Inquisición y Estáu Absolutu |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=223-228 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=González Antón |nome=Luis | títulu=El Reinu d'Aragón mientres los Sieglos XIII y XIV |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=173-179 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu= González Antón |nome=L. |títulu=Organización políticu-alministrativa d'Aragón nel sieglu XIII |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Jarque Martinez |nome=Y. |títulu= Divisiones alministratives: sobrecollidas, siendes y corregimiento |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Marco Simón |nome=Francisco | títulu=La dómina ibérica |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=69-77 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíu=Montaner Frutos |nome=Alberto |títulu=La señal del rei d'Aragón: Historia y significáu |añu=1995 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-283-8 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/1973}} *{{cita publicación |apellíu=Motis Dolader |nome=M. A. |títulu=Les comunidaes xudíes n'Aragón na Baxa Edá Media |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita llibru |apellíu= Reilly |nome= Bernard F. |títulu= The contest of Christian and Muslim Spain : 1031-1157 |idioma= inglés |añu= 1992 |editorial=Blackwell |isbn= 9780631169130 |páxines=|url= }} *{{cita publicación |apellíu=Rodrigo Estevan |nome=M. L. |títulu=Honores, tenencies y fortaleces na segunda metá del sieglu XI |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Sales Ausén |nome=José Antonio | títulu=La población aragonesa na Edá Moderna (sieglos XVI-XVII) |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=191-198 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sarasa Sánchez |nome=Y. |títulu=Señoríu y realengu: mapa de xurisdicciones sobre'l territoriu aragonés a empiezos del sieglu XV |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Serrano Martín |nome=Eliseo | títulu=Aragón na Monarquía de los Austrias. Les Instituciones Polítiques |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=213-220 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sesma Muñoz |nome=J. Ángel | títulu=Aragón nel Tránsitu a la Modernidá |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=183-188 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíos=Zurita |nome=Jerónimo |enllace-autor= Jerónimo Zurita |títulu=Anal de la Corona d'Aragón |apellíu-editor=Canellas López |nome-editor=Ángel |añu=1984 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-85303-23-7 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/2448 }} == Enllaces esternos == * Agustín Ubieto Arteta, [http://web.archive.org/web/http://www.dpz.es/ifc2/llibros/Ubietoweb/fichasubieto.html Cómo se formó Aragón] [Mapes y fiches d'Historia d'Aragón]. * Esteban Sarasa Sánchez ''et al.'', [http://www.derechoaragones.es/es/catalogo_imagenes/grupu.cmd?posicion=24&path=996&forma=&config_zoom=S&presentacion=pagina ''Aragón: Historia y Cortes d'un Reinu''], Cortes d'Aragón y Conceyu de Zaragoza, 1991. ISBN 978-84-86807-64-1 * Juan F. Utrilla Utrilla, [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/09utrilla.pdf «Aragón, de reinu a corona: escontra la construcción d'un estáu y sociedá feudales. una síntesis interpretativa»], publicáu en Luis Prensa y Pedro Calahorra (coords.), [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/_ebook.pdf ''Xornaes de Cantar Gregoriano: XV. El llibru llitúrxicu: del scriptorium a la imprenta. XVI. La implantación n'Aragón, nel sieglu XII, del ritu romanu y del cantar gregoriano'']. Conferencies impartíes nes Xornaes de Cantar Gregoriano correspondientes a les ediciones XV (Zaragoza, 13 al 22 d'avientu de 2010) y XVI (Zaragoza, 2 al 16 de payares de 2011), Zaragoza, Institución «Fernando'l Católicu» (CSIC), 2012, páxs. 149-169. ISBN 978-84-9911-204-6 * [http://numisarchives.blogspot.com.es/2014/04/first-aragonese-and-pamplonese-emissions.html «First Aragonese and Pamplonese emissions»] ''apud'' ''Gaceta Numismática'', 185, xunu de 2013, páxs. 25-56. Contién imáxenes sobre dineros d'Aragón y Navarra de los primeros acuñamientos. {{Tradubot|Reino de Aragón}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Reinu d'Aragón|Reinu d'Aragón]] [[Categoría:Delimitaciones históriques na Corona d'Aragón]] [[Categoría:Estaos desapaecíos de la península ibérica]] [[Categoría:Reinos antiguos d'Europa]] [[Categoría:Antigües monarquíes d'Europa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] haf9n2rw4qymgjqc699ixz3nwoqrkxi 3710421 3710415 2022-08-21T15:05:09Z Omarete 35 removed [[Category:Delimitaciones históriques na Corona d'Aragón]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Ficha d'estáu desapaecíu |nome_oficial = |nome_completu = Reinu d'Aragón<br />Regnum Aragonum<br />''Reinu d'Aragón''<br />''Regne d'Aragó'' |nome_común = Reinu d'Aragón |p1 = Condáu d'Aragón |bandera_p1 = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|59px|right|<small> |p2 = Condáu de Sobrarbe |bandera_p2 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |p3 = Condáu de Ribagorza |bandera_p3 = Evolución condados pirenaicos orientales.svg |fecha_entamu = [[13 de payares]] |añu_entamu = 1035 |fecha_fin = [[25 de xineru]] |añu_fin = 1707 |s1 = Reformismu borbónicu |bandera_s1 =Bandera_de_España_1701-1760.svg |imaxe_bandera = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|50px |imaxe_escudo = Cruz d'Eneco Arista.svg|thumb|50px |mapa = Reino de Aragón.svg |capital = [[Zaragoza]] |idioma_principal = [[Llatín]], [[navarroaragonés]], [[idioma aragonés|aragonés]], [[Idioma español|castellán]] |idioma_non_oficial = [[Idioma catalán|Catalán]], [[Idioma euskera|vascu]], [[árabe andalusí]], [[mozárabe]], [[Idioma xudeoespañol|Ladín]]. |relixón = [[Catolicismu|Católica]] |forma_de_gobiernu = [[Monarquía]] |status = [[Corona d'Aragón|Reino de la Corona d'Aragón]] y [[Monarquía Hispánica|parte de la Monarquía Hispánica]] |títulu_líder = [[Tabla cronolóxica de monarques d'Aragón|Rei]] |líder1 = [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]] |añu_líder1 = 1035 - 1063 |líder2 = [[Felipe V d'España|Felipe IV (V de Castiella)]] |añu_líder2 = 1700 - 1746 |dato_superficie1 = 39000 |dato_población1 = 50000 |dato_año1 = 1239 }} El '''reinu d'Aragón''' (n'[[aragonés medieval|aragonés]]: ''Reinu d'Aragón'') naz en [[1035]], pola unión de los condaos d'[[Condáu d'Aragón|Aragón]], [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]] na figura de [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro I]]. va enllargar hasta [[1707]], cuando [[Felipe V d'España|Felipe V]] promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que'l reinu integrar nel Reinu d'España. == Historia == {{AP|Historia d'Aragón}} === Orixe: El condáu d'Aragón === {{AP|Condáu d'Aragón}} El matrimoniu d'[[Andregoto Galíndez|Andregoto]], fía del conde [[Galindo II Aznárez|Galindo II d'Aragón]], col rei [[García Sánchez I de Navarra]], condució a la unión de dambes entidaes polítiques. El [[Condáu d'Aragón]] siguió calteniendo una cierta personalidá que fuera reforzada pol renacer de la vida monástica y l'organización d'una diócesis coincidente coles llendes del condáu. En 1035 [[Ramiro I d'Aragón|Ramiro]], fíu natural de [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III de Navarra]] y ''baiulus'' del condáu d'Aragón, incorporó a ésti los condaos de [[Condáu de Sobrarbe|Sobrarbe]] y [[Condáu de Ribagorza|Ribagorza]], que tuvieren sol gobiernu del so hermanu [[Gonzalo I de Ribagorza|Gonzalo]].{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Fináu Sancho, el condáu biforcar del reinu navarru y constituyóse en reinu separáu.{{harvnp|Reilly|1992|p=105}} Llindáu a los valles pirenaicos y vecín del más poderosu reinu navarru y de la importante [[Taifa de Zaragoza]], l'aumentu de la población y la sede de tierres pa los sos habitantes empuxáben-y a espandise, magar la so debilidá militar inicial.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} La llexitimidá de la nueva dinastía llograr los reis [[Sancho Ramírez d'Aragón|Sancho Ramírez]] y [[Pedru I d'Aragón|Pedru I]] al poner el reinu sol amparu de la [[Santa Sede]]. Asina'l Reinu d'Aragón pasó a formar parte de los estaos occidentales. La donación del reinu al papa realizar Sancho Ramírez nel 1068, pa tratar de reforzar la so posición ante los sos contrarios vecinos, n'ocasiones coligados contra él.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} === Sieglos XI-XII: Espansión del reinu === La proyeición de Ramiro I para reconquistar de la tierra llana viose devasada en demasía polos sos inmediatos socesores. El [[rei de Navarra]] [[Sancho Garcés IV de Navarra|Sancho Garcés IV]] foi asesináu pol so propiu hermanu en 1076.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Los navarros, nun queriendo ser gobernaos pol fratricida, escoyeron pol so rei a [[Sancho Ramírez d'Aragón]] —primu del fináu—, quien incorporó la corona de Pamplona a la d'Aragón. El reinu navarru quedó estremáu ente Llión-Castiella y Aragón; este recibió los principales territorios, incluyida la capital navarra, y triplicó el so territoriu, anque en cuenta de almitir la supremacía teórica castellanu-lleonesa.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Pa celebrar la espansión, Sancho fundó a la ciudá de de [[Faca]], onde pasó a morar y a onde treslladó l'obispáu mozárabe oscense nel 1077.{{harvnp|Reilly|1992|p=106}} Como controlaba les tierres altes qu'atestaben col Ebro pel norte, pudo entamar diverses incursiones, principalmente contra la taifa zaragozana, y tratar d'espandise escontra'l llanu, fundamentalmente a lo llargo de los valles d'[[Río Aragón|Aragón]], Sobrarbe y Ribagorza.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} Pa compensar la falta de soldaos necesaria pa la espansión territorial, trató de traelos del sur de Francia.{{harvnp|Reilly|1992|p=107}} La espansión, sicasí, foi lenta y realizóse n'especial por aciu la conquista de puntos estratéxicos, como [[Graus]] nel 1083 y [[Ayerbe]], pola mesma dómina.{{harvnp|Reilly|1992|pp=107, 109}} Les meyores escontra'l sur acelerar a finales de sieglu, tantu pola falta de sofitu d'Alfonso a los zaragozanos como pola marcha del [[Rodrigo Díaz de Vivar|Cid]] al Llevante, qu'hasta entós combatiera con estos.{{harvnp|Reilly|1992|pp=109, 112}} Nel 1089, los aragoneses apoderar del [[Monzón]], qu'estorbaba les comunicaciones ente Lleida y Huesca y el en 1091 construyeron el castiellu d'[[El Castellar (Torres de Berrellén)|El Castellar]], ente Zaragoza y Tudela.{{harvnp|Reilly|1992|p=112}} Sancho entamó l'asediu de la importante ciudá y Huesca —enforma mayor que Faca y Pamplona y probablemente que nenguna ciudá peninsular en manes cristianes, salvu Barcelona y Toledo— nel 1094, pero morrió d'una flechada.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} Asocedió-y de momentu'l so fíu Pedro, yá acomuñáu al poder y que retomó llueu'l cercu.{{harvnp|Reilly|1992|pp=112-113}} El rei [[Pedru I d'Aragón]] (1070-1104) conquistó [[Huesca]] el 27 de payares de 1096, dempués de ganar al rei [[Al-Musta'in II]] de [[Taifa de Zaragoza]] na [[batalla del Alcoraz]], que se llibró'l 18 de payares d'esi añu.{{harvnp|Reilly|1992|p=115}} En [[1101]] tomó [[Barbastro]] y [[Sariñena]], y tomó [[Tamarite de Llitera]] en [[1104]]. Nesti reináu se reglamentó el [[Fueru de infanzones]]. Mientres el reináu d'[[Alfonsu I d'Aragón|Alfonsu I el Batallador]] (1104-1134), nel cursu de pocos años, cola pervalible collaboración de la nobleza feudal del sur de [[Francia na Edá Media|Francia]], conquistáronse los nucleos urbanos y contornes de [[Tudela]], [[Tarazona]], [[Calatayud]], [[Daroca]] y [[Zaragoza]]. Tomar de Zaragoza en 1118 supunxo la cayida de tol reinu moru, camudando d'esta miente radicalmente les estructures sociales y los horizontes espirituales del pequeñu reinu de montañeses qu'hasta entós fuera Aragón. El rei Batallador, quien fracasara nel so matrimoniu cola reina [[Reinu de Castiella|castellana]] [[Urraca de Llión y Castiella|Urraca]], nun tuvo descendencia. Nel so singular testamentu, fixo herederes de los sos reinos a les [[Orde militar|órdenes militares]], pero naide pensó en cumplir dichu testamentu y los nobles aragoneses, axuntaos en [[Faca]] reconocieron al so hermanu [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro]] como rei. Pela so parte, los navarros escoyeron a [[García Ramírez de Navarra|García Ramírez]], lo que determinó la separación del [[Reinu de Navarra]]. Nesi momentu Ramiro yera [[obispu de Roda-Barbastro]], pero tuvo qu'ocupar el tronu. === Corona d'Aragón === [[Ficheru:Guion del Reino de Aragón.jpg|thumb|left|Guión y caballu engualdrapado col emblema heráldicu del Reinu d'Aragón privativu nes exequias pola muerte de [[Carlos I d'España]]. En ''La Magnifique, et sumptueuse pompe funèbre faite aus obsèques, et funerailles du très grand, et très victorieus empereur Charles Cinquième, celebrées na Ville de Bruxelles -y XXIX. jour du mois de décembre M.D.LVIII par Philippes Roy Catholique d'Espaigne son fils'', Jérôme Cock (dibuxu), Jean y Luc de Dovar, (grabadores), Amberes, Cristóbal Plantino, 1559, LÁM. 19.{{sfn|Montaner Frutos|1995|loc=p. 185, LÁM. XVII}}]] [[Ficheru:Mapa Reino de Aragón por Ubieto.gif|thumb|300px|Máxima estensión del Reinu d'Aragón (en color moráu, territorios perdíos en favor del [[Principáu de Cataluña]] y del [[Reinu de Valencia]]). Mapa publicáu pola [[Institución Fernando'l Católicu]]]] [[Ficheru:Aragonés o medio real de plata de Fernando el Católico.jpg|thumb|300px|«Aragonés» o mediu real de plata de [[Fernandu II d'Aragón|Fernando'l Católicu]]. Acuñáu en [[1484]] en Zaragoza (aviesu coles iniciales I C flanqueando les [[Señal Real d'Aragón|armes d'Aragón]], onde la C, marca de ceca, remite a Çaragoça). Tuvo'l valor d'un [[sueldu jaqués]], lo que la convirtió na figuración de la unidá de la [[moneda de cuenta]] aragonesa tradicional, que nun foi amonedada nunca.]] {{AP|Corona d'Aragón}} En [[1137]] [[Ramiro II d'Aragón|Ramiro II el Monxu]] apautó los [[Matrimoniu na Alta Edá Media|esponsales]] de [[Petronila d'Aragón]], con [[Ramón Berenguer IV de Barcelona]]. El fíu de dambos, [[Alfonsu II d'Aragón|Alfonsu II]], foi'l primer rei n'heredar los títulos de ''[[rei d'Aragón]]'' y ''[[conde de Barcelona]]''. Nel so momentu de mayor estensión territorial, el Reinu d'Aragón taba integráu polos territorios que güei formen la [[Comunidá Autónoma d'Aragón]], más una gran parte de l'actual [[provincia de Lleida]], la mayor parte del valle del Ebro hasta'l mar, con [[Tortosa]] como principal ciudá costera, y el norte de l'actual [[provincia de Castellón]]. Esta espansión articular por aciu la creación de los Marquesaos de Lleida y Tortosa, anque darréu fueron vencíos por [[Xaime I d'Aragón]] al [[Principáu de Cataluña]]. [[Fernandu II d'Aragón|Fernandu II]] ([[1479]] - [[1516]]) casó con [[Sabela I de Castiella]]. El nietu de dambos, [[Carlos I d'España|Carlos I]], heredó dambes corones, pero calteniendo caúna les sos propies lleis y costumes. En [[1700]], cola muerte de [[Carlos II d'España|Carlos II]], foi proclamáu rei de Castiella y d'Aragón [[Felipe V d'España|Felipe d'Anjou]], lo que provocó la [[Guerra de Socesión española]]. La Corona d'Aragón poner de parte del archiduque [[Carlos VI del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Carlos]], l'otru pretendiente. Cuando la guerra terminó, Felipe V promulgó los [[Decretos de Nueva Planta]], polos que quedaben abolíes toles instituciones de la Corona d'Aragón, que sumía ya integrábase nun Estáu moderno y centralizao. == Instituciones == [[Ficheru:Incipit Vidal Mayor.jpg|thumb|250px|''Vidal Mayor''. Manuscritu del sieglu {{versalita|xiii}}. El rei Xaime I recibiendo de manes del obispu d'Huesca [[Vidal de Canellas]] el manuscritu cola compilación de los Fueros d'Aragón]] Les instituciones polítiques del reinu tuvieron en constante evolución mientres la so esistencia. Paez ser que los primeros reis de Pamplona yeren escoyíos por y de ente los principales barones, tamién llamaos ricoshombres del reinu.{{sfn|Zurita|1984|loc=Llibro I, cap. V}} Col tiempu'l cargu volvióse hereditariu, pero tantu en Navarra como n'Aragón y en delles ocasiones, cuando nun hubo un herederu direutu, los ricoshombres, y más tarde les Cortes, decidieron quien tenía de ser el nuevu '''[[Llista de monarques d'Aragón|rei]]'''. El rei [[Sancho'l Mayor]] dio fueros bonos a [[Faca]] pa incentivar l'asentamientu na ciudá de cristianos del otru llau del [[Pirinéu]]. Esos fueros, o fueros derivaos d'ellos, fueron dempués concedíos a otres ciudaes y villes d'Aragón y fueron tamién la base de fueros daos a poblaciones d'otros reinos. El [[Fueru de Faca]] foi la base de la llei aragonesa y convirtiéronse nuna señal d'identidá del reinu. Nel 1247 se compilarán los primeres '''[[Fueros d'Aragón]]'''.{{sfn|González Antón|1989|pp=174-175}} El '''[[Xusticia d'Aragón]]''' empieza siendo un xuez de la Corte, y nel 1265 establezse como xuez de pleitos ente los nobles y el rei y como presidente de les Cortes del reinu. De primeres yera nomáu pol rei d'ente los nobles, pero acabó siendo una dignidá dacuando vitalicia y hereditaria, siendo retayaes les sos prerrogativas en 1592 de resultes de les [[Alteraciones d'Aragón]].{{sfn|González Antón|1989|pp=176-177}} En 1283, dempués de que'l rei [[Pedru III d'Aragón|Pedru III]] fuera escomulgáu pol papa [[Martín IV]] por ocupar [[Sicilia]], reinu feudatario de la [[Santa Sede]], la oligarquía aragonesa confederar pa llindar el poder real y estrayer nuevos privilexos. El rei vese forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1283)|Privilexu Xeneral]] no que seria conocida como la revuelta de la Unión en 1283. El so fíu [[Xaime II d'Aragón|Xaime II]] ye forzáu a conceder el [[Privilexu de la Unión (1287)|Privilexu de la Unión]].{{sfn|González Antón|1989|pp=175-176}} Mientres el reináu de [[Xaime I d'Aragón|Xaime I]] habíense aconceyáu distintes asamblees, más o menos allegaes, pa resolver pleitos. El Privilexu de la Unión rique la convocatoria añal d'una corte de nobles y ciudadanos, que va acabar incluyendo cuatro brazos: los ricoshombres, los infanzones y caballeros, les autoridaes eclesiástiques y les universidaes. Naquel tiempu llamábense universidaes a les ciudaes, villes y comunidaes del reinu. Les '''[[Cortes d'Aragón (particulares)|Cortes d'Aragón]]''' nun son convocaes cola regularidá riquida, pero col tiempu tomen el control de la fiscalidá del reinu, otorgando fondos al rei a cambéu del caltenimientu y estensión de los privilexos de los estamentos representaos nelles. {{sfn|González Antón|1989|pp=177-178}} La '''[[Diputación del Xeneral del Reinu d'Aragón|Diputación Xeneral del Reinu]]''' naz en 1363 como l'organismu delegáu poles Cortes pa recaldar y alministrar los impuestos y aranceles, y p'apurrir al rei los fondos alcordaos. Tán representaos nella los cuatro brazos de les Cortes, con dos diputaos per cada brazu. Col tiempu les sos atribuciones van crecer al encargase de l'alministración de los fondos necesarios pa caltener la paz y el bienestar del reinu. {{sfn|González Antón|1989|p=178}} [[Fernando'l Católicu]] instituye la figura del '''[[Virréi d'Aragón|Virréi]]''', que va exercer les atribuciones reales cuando'l rei tea ausente del reinu, cosa que va asoceder frecuentemente colos monarques de la [[Casa d'Austria]]. Del virréi dependía'l '''Gobernador''', encargáu de caltener l'orde y la paz social, y la '''[[Audiencia d'Aragón|Real Audiencia]]''', tribunal qu'impartía xusticia pa casos graves o de gran importancia, o qu'afectaren a individuos aforados.{{sfn|Serrano Martín|1989|pp=218-219}} Tamién estableció l'autoridá de la [[Inquisición española|Inquisición]] nel reinu, un órganu que posteriores reis usaron pa socavar los privilexos aragoneses, estendiendo la so actuación más allá del ámbitu puramente relixosu.{{sfn|Colás Latorre|1989|pp=224-228}} == Organización Territorial == El sistema alministrativu más antiguu del reinu basar na distribución de poblaciones y tierres a los nobles que participaben na conquista. Los nobles podíen recibir estos honores en propiedá o en tenencia, cuando'l rei acutábase la propiedad pero dexaba al noble'l so alministración. Los nobles podíen recibir castiellos en tenencia, encargándose de caltenelos guarníos en cuenta de poblar y llograr rentes de les tierres qu'estos controlaben.{{sfn|Rodrigo Estevan|1999|loc=cap. 43}} El rei tamién concedió l'alministración de tierres y poblaciones a la xerarquía eclesiástica. Obispaos, arciprestalgos, abadíes y órdenes militares alministraben y cobraben rentes de los honores a ellos daos.{{sfn|Sarasa Sánchez|1999|loc=cap. 55}} Col tiempu'l rei va empezar a crear una rede de funcionarios por que controlen les tierres y poblaciones direutamente dependientes d'él, llamaes de realengu. El [[merín]] yera un axente executivu, xudicial y militar del monarca que yá apaez documentáu nel [[Fueru de Faca]]. Los [[Baille (cargu)|bailles]] empezaron teniendo competencies similares, pero acabaren especializándose na xestión del patrimoniu real. El rei otorgaba a ciudaes y villes de realengu fueros qu'especificaben los privilexos de los sos vecinos. Les contornes de Daroca, Teruel, Calatayud, Albarracín y otres fueron entamaes en [[comunidá d'aldegues|comunidaes]] qu'unviaben los sos propios representantes a les Cortes.{{sfn|González Antón|1999|loc=capt. 48}} Nel sieglu XV el territoriu del reinu foi estremáu n'once sobrecollidas con fines fiscales, que fueron convertíes en siendes, con dellos cambeos, nel sieglu XVII.{{sfn|Jarque Martinez|1999|loc=cap. 65}} == Demografía == Antes de la conquista islámica de la península ibérica la población no que depués sería Aragón yera un amiestu del sustratu íberu y celtíberu colos colonizadores romanos y el invasores visigodos, con vasconos ocupando los valles pirenaicos.{{sfn|Marco Simón|1989|pp=72-74}} Había tamién una minoría xudía, resultáu de la diáspora del sieglu I. Esta minoría, tolerada polos romanos, taba siendo escorrida polos visigodos na dómina previa a la invasión musulmana.{{sfn|Motis Dolader|1999|loc=cap. 60}} El invasores musulmanes nun fueron bien numberosos, siendo principalmente bereberes, pero tamién, en folaes posteriores, árabes y sirios. Aquellos establecíos nel valle del Ebro yeren mayoritariamente árabes, estremaos ente qaysíes y kalbíes, árabes del norte y del sur. La mayoría de la población musulmana na zona na dómina de reconquistar yeren '''[[muladíes]]''', cristianos convertíos al Islam.{{sfn|Cervera Fras|1999|loc=cap. 22}} Aquellos cristianos que nun se convirtieron, llamaos '''[[mozárabes]]''', fueron toleraos polos gobernantes musulmanes a cambéu del pagu d'impuestos especiales.{{sfn|Cervera Fras|1989|pp=119-122}} Los primeros condes de la Marca Hispánica fueron '''[[Pueblu francu|francos]]''', pero col tiempu fueron reemplazaos poles élites locales, '''[[Vasconos|vascones]]''' y '''[[Hispania Visigoda|hispanovisigodas]]'''. Los reis de Pamplona y depués d'Aragón promovieron la inmigración de francos y '''[[Occitania|occitanos]]''' a los sos reinos, según la de mozárabes. Cola invasión de los fundamentalistes [[almohades]], comunidaes xudíes d'Al-Ándalus tamién emigraron a los reinos cristianos. Tres la conquista del valle del Ebro, un númberu considerable de musulmanes pasó a ser súbditos del rei d'Aragón. Esti musulmanes, llamaos '''[[mudéxares]]''', formaron una parte importante de la clase artesanal y agrícola del reinu, como se reflexa na bien espublizada [[arquiteutura mudéxar aragonesa]].{{sfn|Ledesma Rubio|1999|loc=cap. 32}} El sieglu XIII foi la dómina dorada de los '''[[xudíos d'Aragón]]'''. La minoría xudía yera eminentemente urbana, dedicándose a tou tipu d'ocupaciones, pero destacando na medicina, l'alministración, la recaldación d'impuestos y el préstamu. Los xudíos yeren consideraos propiedá de la corona, apurriéndo-yos el rei proteición en cuenta de contribuciones especiales.{{sfn|Blasco Martínez|2009|loc=cap. 6}} Nel mesmu sieglu producióse la llegada de refuxaos [[cátaros]] d'[[Occitania]], que fuxíen de la persecución relixosa. La situación de los xudíos empioró a la fin del sieglu por cuenta de la presión de la xerarquía católica, siéndo-yos prohibíos l'exerciciu de cargos públicos. Munchos xudíos aragoneses convertir al cristianismu, con mayor o menor convencimientu, pa evitar los altos impuestos y la persecución. Estos conversos integrar na población cristiana, entemeciéndose inclusive con families nobles. Esto podría esplicar la significante frecuencia de haplotipos xudíos na población aragonesa contemporánea.{{sfn|Adams|2008|pp=732-733}} Los conflictos internos, la [[Guerra de los Dos Pedros|guerra con Castiella]] y sobremanera la [[peste negro]] y otres epidemies nel sieglu XIV producieron un descensu importante de la población nel reinu. Nel añu 1492 los [[Reis Católicos]] decretaron la conversión o espulsión de los xudíos. Nel 1495 realizóse un censu, el [[fogaje de 1495]], que reveló un total de 51.540 fueos nel reinu, o unos 200.000 habitantes. Los musulmanes yeren entós un 11% de la población total. La ciudá más poblada, Zaragoza, cuntaba con menos de 20.000 pobladores. En 1525 [[Carlos I d'España|Carlos V]] decretó tamién la conversión o espulsión de los mudéxares, siendo bautizaos la mayoría de los musulmanes d'Aragón nel 1526. Mientres el sieglu XVI el total de la población creció un 50%, sobremanera na ribera del Ebro y los sos afluentes de la marxe derecha. Parte de la crecedera foi por cuenta d'inmigración procedente del norte de los Pirineos. Nel sieglu XVII la crecedera demográfica ralentizóse. En 1610 fueron espulsaos unos 65.000 '''[[moriscu|moriscos]]''', alredor d'un 20% de la población. Otros factores significativos na menor crecedera poblacional fueron la perda de producción agrícola por cuenta de la espulsión de los moriscos y periodos de seques, una peste qu'afaró'l reinu de 1647 a 1654, l'aumentu de la imposición fiscal y la [[Sublevación de Cataluña (1640)|Guerra de Secesión catalana]].{{sfn|Salas Auséns|1989|pp=191-197}} Yá nel sieglu XVIII, la [[Guerra de Socesión española|Guerra de Socesión]] traxo un amenorgamientu d'alredor del 10% en población, incluyendo la emigración de munchos de los residentes d'orixe francés dempués de que l'Archiduque Carlos decretara la so espulsión. == Ver tamién == * [[Los templarios na Corona d'Aragón]] * [[Llista de monarques d'Aragón]] * [[Tabla cronolóxica de reinos d'España]] * [[Llingua aragonesa medieval]] == Referencies == {{llistaref|3}} == Bibliografía == *{{cita publicación |apellíu=Adam |nome=Susan M. |apellíu2=Bosch |nome2=Elena |apellíu3=et al. |títulu=The Genetic Legacy of Religious Diversity and Intolerance: Paternal Lineages of Christians, Jews, and Muslims in the Iberian Peninsula |añu=2008 |publicación=The American Journal of Human Genetics |volume=83 |páxines=725-736 |idioma=inglés |url=http://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297%2808%2900592-2 }} *{{cita publicación |apellíu=Blasco Martínez |nome=Asunción |títulu=Xaime I y los xudíos d'Aragón |publicación=La sociedá n'Aragón y Cataluña nel reináu de Xaime I (1213-1276) |añu=2009 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=978-84-9911-027-1 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/2946 }} *{{cita publicación |apellíu=Cervera Fras |nome=M. J. |títulu=La conquista musulmana (sieglu VIII) |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Colás Latorre |nome=Gregorio | títulu=Inquisición y Estáu Absolutu |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=223-228 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=González Antón |nome=Luis | títulu=El Reinu d'Aragón mientres los Sieglos XIII y XIV |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=173-179 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu= González Antón |nome=L. |títulu=Organización políticu-alministrativa d'Aragón nel sieglu XIII |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Jarque Martinez |nome=Y. |títulu= Divisiones alministratives: sobrecollidas, siendes y corregimiento |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Marco Simón |nome=Francisco | títulu=La dómina ibérica |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=69-77 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíu=Montaner Frutos |nome=Alberto |títulu=La señal del rei d'Aragón: Historia y significáu |añu=1995 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-283-8 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/1973}} *{{cita publicación |apellíu=Motis Dolader |nome=M. A. |títulu=Les comunidaes xudíes n'Aragón na Baxa Edá Media |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita llibru |apellíu= Reilly |nome= Bernard F. |títulu= The contest of Christian and Muslim Spain : 1031-1157 |idioma= inglés |añu= 1992 |editorial=Blackwell |isbn= 9780631169130 |páxines=|url= }} *{{cita publicación |apellíu=Rodrigo Estevan |nome=M. L. |títulu=Honores, tenencies y fortaleces na segunda metá del sieglu XI |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Sales Ausén |nome=José Antonio | títulu=La población aragonesa na Edá Moderna (sieglos XVI-XVII) |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=191-198 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sarasa Sánchez |nome=Y. |títulu=Señoríu y realengu: mapa de xurisdicciones sobre'l territoriu aragonés a empiezos del sieglu XV |publicación=Atles Históricu d'Aragón |añu=1999 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |url=http://ifc.dpz.es/webs/atlash/indice_epocas.htm}} *{{cita publicación |apellíu=Serrano Martín |nome=Eliseo | títulu=Aragón na Monarquía de los Austrias. Les Instituciones Polítiques |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=213-220 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita publicación |apellíu=Sesma Muñoz |nome=J. Ángel | títulu=Aragón nel Tránsitu a la Modernidá |añu=1989 |publicación=Historia d'Aragón. I. Xeneralidaes |páxines=183-188 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn= 84-7820-433-4 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/1573}} *{{cita llibru |apellíos=Zurita |nome=Jerónimo |enllace-autor= Jerónimo Zurita |títulu=Anal de la Corona d'Aragón |apellíu-editor=Canellas López |nome-editor=Ángel |añu=1984 |editorial=Institución Fernando'l Católicu |isbn=84-85303-23-7 |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/2448 }} == Enllaces esternos == * Agustín Ubieto Arteta, [http://web.archive.org/web/http://www.dpz.es/ifc2/llibros/Ubietoweb/fichasubieto.html Cómo se formó Aragón] [Mapes y fiches d'Historia d'Aragón]. * Esteban Sarasa Sánchez ''et al.'', [http://www.derechoaragones.es/es/catalogo_imagenes/grupu.cmd?posicion=24&path=996&forma=&config_zoom=S&presentacion=pagina ''Aragón: Historia y Cortes d'un Reinu''], Cortes d'Aragón y Conceyu de Zaragoza, 1991. ISBN 978-84-86807-64-1 * Juan F. Utrilla Utrilla, [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/09utrilla.pdf «Aragón, de reinu a corona: escontra la construcción d'un estáu y sociedá feudales. una síntesis interpretativa»], publicáu en Luis Prensa y Pedro Calahorra (coords.), [http://ifc.dpz.es/recurso/publicaciones/32/44/_ebook.pdf ''Xornaes de Cantar Gregoriano: XV. El llibru llitúrxicu: del scriptorium a la imprenta. XVI. La implantación n'Aragón, nel sieglu XII, del ritu romanu y del cantar gregoriano'']. Conferencies impartíes nes Xornaes de Cantar Gregoriano correspondientes a les ediciones XV (Zaragoza, 13 al 22 d'avientu de 2010) y XVI (Zaragoza, 2 al 16 de payares de 2011), Zaragoza, Institución «Fernando'l Católicu» (CSIC), 2012, páxs. 149-169. ISBN 978-84-9911-204-6 * [http://numisarchives.blogspot.com.es/2014/04/first-aragonese-and-pamplonese-emissions.html «First Aragonese and Pamplonese emissions»] ''apud'' ''Gaceta Numismática'', 185, xunu de 2013, páxs. 25-56. Contién imáxenes sobre dineros d'Aragón y Navarra de los primeros acuñamientos. {{Tradubot|Reino de Aragón}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Reinu d'Aragón|Reinu d'Aragón]] [[Categoría:Estaos desapaecíos de la península ibérica]] [[Categoría:Reinos antiguos d'Europa]] [[Categoría:Antigües monarquíes d'Europa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] b2lsisi48k9xnxnbtfx05ryram41cm6 0 94952 3710540 3708687 2022-08-22T08:12:51Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Austin''' ye la capital del [[estaos d'Estaos Xuníos|estáu]] de [[Texas]] y del [[Condáu de Travis (Texas)|condáu de Travis]]. Alcontrada nel [[suroeste d'Estaos Xuníos]], concretamente en [[Texas Central]],<ref>{{cita web |url=http://issuu.com/taartdir/docs/ta08_11.12_web?mode=embed&layout=http%3A%2F%2Fskin.issuu.com%2Fv%2Fcolor%2Flayout.xml&backgroundColor=FFFFFF&showFlipBtn=true&logo=http%3A%2F%2Fwww.texasarchitects.org%2Fmedia%2Fissuu-images/%2Fhdr_t.gif&pageNumber=30|títulu = Central Texas by the Book |publicación=Texas Society of Architects |fechaaccesu=[[21 de marzu]] de [[2013]] ✋🏻|idioma=inglés}}</ref> ye la [[Ciudaes d'Estaos Xuníos por población|14º ciudá más poblada nos Estaos Xuníos]] y la 4º más grande nel estáu de Texas. Foi la tercer ciudá en crecedera poblacional nos EE&nbsp;UU ente 2000 y 2006.<ref>{{cita publicación |nome=Les |apellíu=Christie |títulu=The fastest growing U.S. cities |url=http://money.cnn.com/2007/06/27/real_ta/fastest_growing_cities/ |work=CNNMoney.com |publicación=Cable News Network |fecha=28 de xunu de 2007 |fechaaccesu=24 de xunetu de 2008|idioma=inglés}}</ref> Austin ye tamién la segunda capital estatal más grande d'Estaos Xuníos.<ref>{{cita web |url=http://www.infoplease.com/ipa/A0763098.html|títulu=Top 50 Cities in the U.S. by Population and Rank |fechaaccesu=27 de xineru de 2014|editorial=infoplease.com|idioma=inglés}}</ref> A la fecha del 1 de xunetu de 2012, tien una población de 842&nbsp;592 habs.<ref>{{cita web |url=http://austin.culturemap.com/news/life/05-23-13-austin-11th-largest-us-city/|títulu=Austin is the 11th largest U.S. city, according to latest Census Bureau estimate |fechaaccesu=23 de mayu de 2013|idioma=inglés}}</ref> La ciudá ye'l centru cultural y económico del [[área metropolitana d'Austin]], que tenía una población envalorada de 1 834 303 en 2012. Atopar a veres del [[Ríu Colorado (Texas)|ríu Colorado]] (nun confundir col [[ríu Colorado]] que forma frontera ente EE. XX. y [[Méxicu]]). Amás de les sos funciones como sede del gobiernu del estáu, Austin ye un centru comercial, fabril, educativu y de convenciones. Ente la so producción, destaquen los artículos d'alta teunoloxía, como equipos llétricos, [[Semiconductor|semiconductores]] y equipos informáticos. Ye la sede de la [[Universidá de Texas n'Austin]] ([[1883]]). Ta previstu que dende [[2012]] y hasta, siquier, [[2021]], el Gran Premiu de [[Fórmula 1]] d'[[Estaos Xuníos]] celebrar n'Austin.<ref> [https://www.abc.es/20100526/deportes-motor-automovilismu/austin-texas-201005261553.html [[ABC (diariu)|ABC]], 26 de mayu de 2010.]</ref> == Historia == [[Ficheru:Stephen f austin.jpg|thumb|left|150px|[[Stephen F. Austin]].]] En [[1730]] misioneros [[franciscanos]] establecieron tres misiones temporales na zona, aquel día ocupada por población autóctona de los [[Comanche (etnia)|grupos comanche]], [[tonkawa]] y [[lipán]]. En [[1838]], asitiar nesti llugar una comunidá permanente a la que se dio'l nome de [[Waterloo]]. Al añu siguiente esta comunidá incorporar a la [[República de Texas]], siendo designada la so capital y rebautizada n'honor a [[Stephen F. Austin]], consideráu como 'el padre de [[Texas]]'. La mayor parte de los texanos allampaben dixebrase del territoriu mexicanu y aspiraben a la unión colos Estaos Xuníos por razones comerciales. En [[1842]], en tiempos d'[[Antonio López de Santa Anna]], producióse un incidente qu'obligó a treslladar la capital a [[Houston]], pero los ciudadanos de '''Austin''' forzaron el regresu de la capitalidad en [[1844]] cuando l'anexón de [[Texas]] yera yá tou un fechu. Texas entró na Unión (ye dicir los [[Estaos Xuníos]]) en [[1845]] y '''Austin''' convertir na capital del estáu en [[1850]]. Tres la [[Guerra de Secesión]], el desarrollu económicu d'Austin viose impulsáu cola llegada del ferrocarril en [[1871]]. Mientres el [[sieglu XX]], '''Austin''' beneficiar del usu de la [[enerxía hidroeléctrica]] y pa regadío del [[Ríu Colorado (Texas)|ríu Colorado]]. A partir de los [[años 1920]] y [[1930]], Austin llanzó una serie de proyeutos de desarrollu cívicu y embellecimiento que creó gran parte de la infraestructura de la ciudá y los parques. Amás, la llexislatura estatal creó'l [[Lower Coloriáu River Authority]] que, xuntu cola ciudá d'Austin, creó'l sistema de preses a lo llargo del ''ríu Colorado'' del que se formaron los llagos de les [[Tierres Altes]]. Estos proyeutos fueron habilitaos en gran parte pol fechu de que Austin recibió más fondos d'ayuda mientres la era de la depresión que cualesquier otra ciudá de [[Texas]]. Munches empreses dedicaes a la producción d'artículos d'alta teunoloxía establecer nel so área metropolitana na década de [[1970]]. Población ([[1990]]), 465.622 habitantes. == Xeografía == Austin atópase allugada nes coordenaes {{coord|30|18|26|N|97|45|22|W|type:city_region:US|display=inline|format=dms}}. Según la [[Oficina del Censu de los Estaos Xuníos]], Austin tien una superficie total de 790.11 [[Quilómetru cuadráu|km²]], de la cual 771.54 [[Quilómetru cuadráu|km²]] correspuenden a tierra firme y (2.35%) 18.56 [[Quilómetru cuadráu|km²]] ye agua.{{datos censu|6}} === Clima === {{Clima |llugar = Austin <!--Les temperatures máximes rexistraes son opcionales--> <!--Temperatures máximes (ºC)--> <!--Temperatures máximes rexistraes (ºC)--> |xin_max = 16.4 |xin_max_reg = 32 |feb_max = 18.4 |feb_max_reg = 37 |mar_max = 22.3 |mar_max_reg = 37 |abr_max = 26.6 |abr_max_reg = 37 |may_max = 30.3 |may_max_reg = 40 |xun_max = 33.4 |xun_max_reg = 43 |xnt_max = 35.3 |xnt_max_reg = 43 |ago_max = 36.1 |ago_max_reg = 44 |set_max = 32.5 |set_max_reg = 44 |och_max = 27.7 |och_max_reg = 38 |pay_max = 21.9 |pay_max_reg = 33 |avi_max = 17.1 |avi_max_reg = 32 |añal_max = 26.5 |añal_max_reg = 44 <!--Les temperatures mínimes rexistraes son opcionales--> <!--Temperatures mínimes (ºC)--> <!--Temperatures mínimes rexistraes (ºC)--> |xin_min = 5.3 |xin_min_reg = -19 |feb_min = 7.1 |feb_min_reg = -18 |mar_min = 10.7 |mar_min_reg = -8 |abr_min = 14.8 |abr_min_reg = -1 |may_min = 19.3 |may_min_reg = 4 |xun_min = 22.4 |xun_min_reg = 11 |xnt_min = 23.6 |xnt_min_reg = 14 |ago_min = 23.7 |ago_min_reg = 14 |set_min = 20.8 |set_min_reg = 5 |och_min = 15.9 |och_min_reg = -1 |pay_min = 10.3 |pay_min_reg = -7 |avi_min = 5.7 |avi_min_reg = -16 |añal_min = 14.9 |añal_min_reg = -19 <!--Temperatura diario promediu (ºC)--> |xin_prom = |feb_prom = |mar_prom = |abr_prom = |may_prom = |xun_prom = |xnt_prom = |ago_prom = |set_prom = |och_prom = |pay_prom = |avi_prom = |añal_prom = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Precipitación total (mm/cm)--> <!-- IMPORTANTE: usa mm o cm pero NON dambos! --> |xin_precip = 56.4 |xin_precip_cm = |feb_precip = 51.3 |feb_precip_cm = |mar_precip = 70.1 |mar_precip_cm = |abr_precip = 53.1 |abr_precip_cm = |may_precip = 112 |may_precip_cm = |xun_precip = 110 |xun_precip_cm = |xnt_precip = 47.8 |xnt_precip_cm = |ago_precip = 59.7 |ago_precip_cm = |set_precip = 75.9 |set_precip_cm = |och_precip = 98.6 |och_precip_cm = |pay_precip = 75.2 |pay_precip_cm = |avi_precip = 61 |avi_precip_cm = |añal_precip = |añal_precip_cm = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Díes de Precipitación sólida, líquida y/o mista --> |o_precip_díes = |xin_precip_díes = 7 |feb_precip_díes = 7 |mar_precip_díes = 9 |abr_precip_díes = 7 |may_precip_díes = 9 |xun_precip_díes = 8 |xnt_precip_díes = 5 |ago_precip_díes = 5 |set_precip_díes = 7 |och_precip_díes = 8 |pay_precip_díes = 8 |avi_precip_díes = 8 |añal_precip_díes = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Agua total (mm)--> |xin_lluvia = |feb_lluvies = |mar_lluvies = |abr_lluvies = |may_lluvies = |xun_lluvies = |xnt_lluvies = |ago_lluvies = |set_lluvies = |och_lluvies = |pay_lluvies = |avi_lluvies = |añal_lluvies = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Díes d'Agües --> |o_lluvia_díes = |xin_lluvia_díes = |feb_lluvia_díes = |mar_lluvies_díes = |abr_lluvia_díes = |may_lluvia_díes = |xun_lluvia_díes = |xnt_lluvia_díes = |ago_lluvia_díes = |set_lluvia_díes = |och_lluvia_díes = |pay_lluvia_díes = |avi_lluvia_díes = |añal_lluvies_díes = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Cayida total de nieve (cm)--> |xin_nevaes = 1.02 |feb_nevaes = 0.51 |mar_nevaes = 0 |abr_nevaes = 0 |may_nevaes = 0 |xun_nevaes = 0 |xnt_nevaes = 0 |ago_nevaes = 0 |set_nevaes = 0 |och_nevaes = 0 |pay_nevaes = 0 |avi_nevaes = 0 |añal_nevaes = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Díes de Nevaes --> |o_nevaes_díes = |xin_nevaes_díes = 1 |feb_nevaes_díes = 1 |mar_nevaes_díes = 0 |abr_nevaes_díes = 0 |may_nevaes_díes = 0 |xun_nevaes_díes = 0 |xnt_nevaes_díes = 0 |ago_nevaes_díes = 0 |set_nevaes_díes = 0 |och_nevaes_díes = 0 |pay_nevaes_díes = 0 |avi_nevaes_díes = 0 |añal_nevaes_díes = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Media d'hores de sol (h)--> |xin_sol = 164.3 |feb_sol = 169.5 |mar_sol = 204.6 |abr_sol = 207.0 |may_sol = 226.3 |xun_sol = 285.0 |xnt_sol = 316.2 |ago_sol = 297.6 |set_sol = 234.0 |och_sol = 217.0 |pay_sol = 168.0 |avi_sol = 155.0 |añal_sol = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Temperatura promedio del mar (ºC)--> |xin_mar = |feb_mar = |mar_mar = |abr_mar = |may_mar = |xun_mar = |xnt_mar = |ago_mar = |set_mar = |och_mar = |pay_mar = |avi_mar = |añal_mar = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> <!--Media de % de mugor--> |xin_hum = |feb_hum = |mar_hum = |abr_hum = |may_hum = |xun_hum = |xnt_hum = |ago_hum = |set_hum = |och_hum = |pay_hum = |avi_hum = |añal_hum = <!--Opcional, si nun s'especifica, fai'l cálculu automáticamente colos datos de los 12 meses --> |fonte = NOAA (estremos rexistraos: 1897–presente),<ref name = NOAA > {{cita web |url=http://www.nws.noaa.gov/climate/xmacis.php?wfo=ewx|títulu=NowData - NOAA Online Weather Data |fechaaccesu=19 d'avientu de 2011|editorial=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|idioma=inglés}}</ref> weather.com,<ref name=TWC > {{cita web |url=http://www.weather.com/weather/wxclimatology/monthly/graph/USTX0057|títulu=Normals for Austin, Texas |fechaaccesu=13 de xunetu de 2006|editorial=The Weather Channel|idioma=inglés}}</ref> Hong Kong Observatory (hores de sol; 1961–1990)<ref name=HKO > {{cita web |url=http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/n_america/us/austin_y.htm|títulu=Climatological Normals of Austin |fechaaccesu=28 de mayu de 2010|editorial=[[Hong Kong Observatory]]|idioma=inglés}}</ref> |fechaaccesu=}} == Demografía == {{Población histórica |tipu = USA |footnote = |1850|629 |1860|3494 |1870|4428 |1880|11013 |1890|14575 |1900|22258 |1910|29860 |1920|34876 |1930|53120 |1940|87930 |1950|132459 |1960|186545 |1970|251808 |1980|345496 |1990|472020 |2000|656562 |2010|790390 |2013|885400 }} Según el [[Censu de los Estaos Xuníos de 2010|censu de 2010]],{{datos censu|2}} había 790.390 persones morando n'Austin. La [[densidá de población]] yera de 1.000,36 hab./km². De los 790.390 habitantes, Austin taba compuestu pol 68.29% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|blancos]], el 8.15% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|afroamericanos]], el 0.87% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|amerindios]], el 6.31% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|asiáticos]], el 0.07% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|isleños del Pacíficu]], el 12.93% [[Raza (censu de los Estaos Xuníos)|d'otres races]] y el 3.38% pertenecíen a dos o más races. Del total de la población el 35.14% yeren [[Grupos étnicos (Censu de los Estaos Xuníos)|hispanos]] o [[Grupos étnicos (Censu de los Estaos Xuníos)|llatinos]] de cualquier raza.{{datos censu|3}} == Educación == El [[Distritu Escolar Independiente d'Austin]] xestiona escueles públiques. En partes de la ciudá, los distritos escolares [[Distritu Escolar Independiente de Del Valle|Del Valle]], [[Distritu Escolar Independiente de Pflugerville|Pflugerville]], [[Distritu Escolar Independiente de Round Rock|Round Rock]], [[Distritu Escolar Independiente de Leander|Leander]], [[Distritu Escolar Independiente de Manor|Manor]], [[Distritu Escolar Independiente de Lake Travis|Lake Travis]], [[Distritu Escolar Independiente de Eanes|Eanes]], y [[Distritu Escolar Independiente de Hays|Hays]] xestionen escueles públiques. El ''[[Austin Community College]]'' xestiona [[colexu comuñal|colexos comuñales]]. La [[Biblioteca Pública d'Austin]] xestiona biblioteques públiques. == Aeropuertu == El primer aeropuertu d'Austin, Texas ye'l [[Aeropuertu Internacional d'Austin-Bergstrom]]. == Personaxes conocíos == * [[Amber Heard]], actriz * [[Dusty Rhodes]], lluchador profesional semiretirado de la [[WWE]]. * [[Dustin Rhodes]], lluchador`profesional de la [[WWE]]. * [[Cody Rhodes]], lluchador profesional de la [[WWE]]. * [[Paul London]], lluchador profesional de la [[WWE]]. * [[Ethan Hawke]], actor (1970) * [[Richard Linklater]], direutor * [[Lance Armstrong]], ciclista (1971) * [[Ryan Lee]], actor (1996) * [[Stevie Ray Vaughan]], guitarrista (1954-1990) * [[Tom Ford]], estilista y diseñador de moda. * [[Quiet Company]], banda de Rock. * [[The Undertaker]], lluchador de la [[WWE]]. * [[Grace Phipps]], actriz * [[Hal Fulton]], informáticu, programador y autor d'Estaos Xuníos. * [[Dakota Johnson]], actriz == Cultura == Los [[Texas Longhorns]] son l'equipu deportivu universitariu de la Universidá de Texas n'Austin que participa na [[Big 12 Conference]]. Destacóse a nivel nacional en fútbol americano, baloncestu y béisbol. En 2012 inauguróse'l [[Circuitu de les Amériques]], qu'alluga'l [[Gran Premiu de los Estaos Xuníos]] de [[Fórmula 1]], el [[Gran Premiu de les Amériques de Motociclismu]] y les 6 Hores de les Amériques del [[Campeonatu Mundial de Resistencia]].<ref name="test">[http://grandprixactual.com/WordPress/2010/05/25/el-gp-d'estaos xuníos-volvera-en-2012/], Gran Premiu de los EEXX n'Austin Texas.</ref> La ciudá tien dos equipos de lligues menores. Los [[Austin Spurs]] xueguen na [[NBA D-League]] dende 2005, los [[Texas Stars]] xueguen na [[American Hockey League]] dende 2009 y los [[Austin Aztex]] xueguen na [[United Soccer League]] dende 2014. == Ciudaes hermanaes == {{llista de columnes|3| * {{bandera|Francia}} [[Angers]], [[Francia]] (2011) * {{bandera|Turquía}} [[Antalya]], [[Turquía]] (2009) * {{bandera|Australia}} [[Adelaide (Australia)|Adelaide]], [[Australia]] (1983) * {{bandera|Alemaña}} [[Koblenz]], [[Alemaña]] (1991) * {{bandera|Corea del Sur}} [[Gwangmyeong]], [[Corea del Sur]] (2001) * {{bandera|Perú}} [[Lima]], [[Perú]] (1981) * {{bandera|Lesothu}} [[Maseru]], [[Lesothu]] (1978) * {{bandera|Xapón}} [[Ōita]], [[Xapón]] (1990) * {{bandera|Nixeria}} [[Orlu (Nixeria)|Orlu]], [[Nixeria]] (2000) * {{bandera|Brasil}} [[Porto Alegre]], [[Brasil]] (2002) * {{bandera|Méxicu}} [[Saltillo]], [[Méxicu]] (1968) * {{bandera|Brasil}} [[Santu Ângelo]], [[Brasil]] (2002) * {{bandera|Taiwán}} [[Taichung]], [[Taiwán]] (1986) * {{bandera|China}} [[Xishuangbanna]], [[China]] (1997) }} === Antigües ciudaes hermanaes === Hasta 1991, les siguientes ciudaes fueron ciudaes hermanaes d'Austin, pero tres una votación del so conseyu municipal en 1991, fueron quitaes d'esti estatus.<ref>{{cita web |url=http://www.ci.austin.tx.us/edims/document.cfm?id=24471|títulu=Austin City Council Minutes |fechaaccesu=21 de marzu de 2010|obra=Austin City Connection|editorial=Ciudá d'Austin|idioma=inglés}}</ref> * {{bandera|Brasil}} [[Belo Horizonte]], [[Brasil]] * {{bandera|España}} [[Elx]], [[España]] == Ver tamién == *{{cat persones}} * [[Capital Metropolitan Transportation Authority|Autoridá Metropolitana de Tresporte de la Capital]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commons|Austin, Texas}} * [http://www.ci.austin.tx.us/spanish.htm Conexón de la ciudá d'Austin] - Páxina oficial d'Austin n'español * [http://www.ci.austin.tx.us Conexón a la ciudá d'Austin] - Páxina oficial d'Austin (n'inglés) * [https://web.archive.org/web/20080820094952/http://www.austinchamber.com/DoBusiness/GreaterAustinProfile/Spanish/populations.html El capital humanu] * [http://austinmusicmap.com/ Austin Music Map] {{Tradubot|Austin}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Llocalidaes de Texas]] sh0735mc1am52bk9hz4ac8gi41hsg3d 0 95145 3710428 3702651 2022-08-21T17:58:04Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Púrpura''' ye'l [[color]] o coloraciones que s'atopen ente'l [[colloráu]] y l'[[azul]], o más específicamente ye un color [[magenta]] escuru que s'atopa ente'l [[violeta (color)|violeta]] y el [[carmesí]]. El términu provién de los [[cascoxu]]es marinos tamién llamaos púrpures (''[[Stramonita haemastoma]]'', ''[[Nucella lapillus]]''), y asina se denominaba tamién al color producíu pola [[oxidación]] de la [[tinta]] d'estos cascoxos,<ref name=DicColor>{{cita llibru|apellíos=Gallego|nome=Rosa|títulu=Diccionariu Akal del color|añu=2001|editorial=Akal|isbn=978-84-460-1083-8|apellíos2=Sanz|nome2=Juan Carlos|fechaaccesu=8 de xunetu de 2012}}</ref> (tinta bien apreciada dende antiguu) y a les teles tiñíes con ella. En [[colorimetría]] foi definíu como'l [[Colores complementarios|color complementariu]] de los que se perciben de resultes de la [[Fotorreceptor|fotorrecepción]] d'una [[lluz]] que la so [[llonxitú d'onda]] dominante mide ente 555 y 565 nm. Trátase d'un color estándar, ye dicir que s'atopa normalizáu en catálogos de colores ya inventarios cromáticos. La denominación de color púrpura» inclúi al conxuntu de les coloraciones similares al color estándar, '''purpúreas'''.<ref name=GuiaCol /> A la derecha apúrrese una amuesa del púrpura estándar. Popularmente, úsense como sinónimos nomes como '''[[moráu]]''', [[violeta (color)|'''violeta''']], [[lila (color)|'''lila''', '''malva''']], '''[[magenta]]''' o '''cárdenu'''. Sicasí, estes denominaciones tienen distinta etimoloxía, y anque tamién son coloraciones asitiaes ente'l colloráu y l'azul, desenvolvieron polo xeneral el so propiu significáu específicu. == Definición y algames == === Etimoloxía === La pallabra '''púrpura''' deriva del [[llatín]] ''purpŭra'', 'moluscu que produz un tinte violáceo, tinte llográu del moluscu, tela o vistíu tiñíu con esi tinte', que procede del [[xónicu (dialectu)|griegu xónicu]] πορφύρη (πορφύρα, ''porphýrā'', en [[koiné]]), colos mesmos significaos.<ref>«[http://dicciomed.eusal.es/pallabra/purpura ''púrpura'']», ''Dicciomed.eusal.es. Diccionariu médicu–biolóxicu, históricu y etimolóxicu'', [[Universidá de Salamanca]], 2011, consultáu'l 8 de xunetu de 2012.</ref> El términu griegu, de la mesma, aniciar nuna pallabra [[semita]] que designaba al cascoxu marín col que s'ellaboraba'l tinte púrpura.<ref>«[http://www.etymonline.com/index.php?term=purple ''purple'']», ''Online Etymology Dictionary'', Douglas Harper, 2001–2012, consultáu'l 8 de xunetu de 2012.</ref> Créese que los nomes de les antigües rexones de [[Canaán]] y [[Fenicia]] pueden ser términos [[cognados]] pa designar al color púrpura. Canaán podría derivar del vocablu [[Idioma acadiu|acadiu]] ''kinahhu'' ('púrpura coloráu'), ente que Fenicia procedería del [[idioma griegu|griegu]] φοινός (''foinós'', 'colloráu escuru')<ref name=Israel>{{cita llibru|apellíos=King|nome=Philip J.|títulu=Life in Biblical Israel|añu=2001|editorial=Westminster John Knox|editor=Douglas A. Knight|isbn=0-664-22148-3|allugamientu=Kentucky|apellíos2=Stager|nome2=Lawrence Y.|url=https://books.google.es/books?id=OtOhypZz_pEC&lpg=PR1&hl=es&pg=PA161#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|páxina=161 y ss|idioma=inglés}}</ref> o φοῖνιξ (''foinix'', 'púrpura, [[Escarlata (color)|escarlata]]'). === Diferencies ente púrpura y colores similares === Debaxo danse amueses de coloriar estándar púrpures y purpúreos qu'apaecen nun [[círculu cromáticu]] de venticuatro colories, col fin de facilitar la so comparanza ente sigo. La terminoloxía emplegada nel presente artículu correspuende a estos colores. Nótese que l'azul púrpura equival al [[Violeta (color)|violeta]], y el [[colloráu púrpura]] al [[magenta]]. <center> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #382983; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#382983"> </div>'''Azul purpúreo'''<br />405 a 460 nm<ref name=GuiaCol /><br />#382983</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #4C2882; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#4C2882"> </div>'''[[Azul púrpura]]'''<br />395 a 405 nm<ref name=GuiaCol /><br />#4C2882</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #612682; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#612682"> </div>'''Púrpura azuláu'''<br />380 a 395 nm<ref name=GuiaCol /><br />#612682</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #000; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #7D2181; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#7D2181"> </div>'''Púrpura'''<br />(non espectral)<ref name=GuiaCol /><br />#7D2181</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #A11480; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#A11480"> </div>'''Púrpura acoloratáu'''<br />(non espectral)<ref name=GuiaCol /><br />#A11480</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #E40078; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#E40078"> </div>'''[[Colloráu púrpura]]'''<br />(non espectral)<ref name=GuiaCol /><br />#E40078</div> <div class="color_swatch" style="background: #f9f9f9; border: solid 1px #aaa; float: left; margin: 1em 1em 1em 0; font-size: 90%; text-align: center; width: 10em;"> <div style="background: #E30049; border-bottom: solid 1px #aaa; color: #000000; height: 7em;" title="#E30049"> </div>'''Colloráu purpúreo'''<br />(non espectral)<ref name=GuiaCol /><br />#E30049</div> </center> {{clear}} ==== Ente púrpura y violeta ==== {{AP|Violeta (color)}} * Como se dixo, nuna diagrama de colores de siquier venticuatro tonalidad, el púrpura, nun sentíu ampliu, va dende'l coloráu purpúreo hasta'l púrpura azuláu; el violeta atópase de siguío, nel rangu del azul púrpura.<ref name=DicColor /> * A diferencia del púrpura, el violeta sí ye un color espectral: una lluz con un llonxitú d'onda dominante d'ente 420 y 380 nm ye violeta.<ref name=DicColor /> * Una interesante cualidá [[psicofísica]] que sirve pa estremar al púrpura del violeta ye que l'apariencia d'esti postreru varia cola intensidá de la lluz o luminancia. El violeta, según aumenta la intensidá de la lluz, paeciera adquirir un matiz más azuláu, como resultancia del denomináu fenómenu Bezold–Brücke, onde los llonxitúes d'onda inferiores a 500 nm tiñir d'azul, ente que les cimeres viren al mariellu. El púrpura, al ser un amiestu de llonxitúes d'onda, nun sufre esti fenómenu.{{ensin referencies}} ==== Ente púrpura y moráu ==== {{AP|Moráu}} Al ser un púrpura azuláu, el moráu ye téunicamente púrpura. La diferencia ente púrpura y moráu ye semántica, una y bones l'axetivación de color moráu» aniciar na descripción de la [[pigmentación]] de les mores, frutos del árbol llamáu moral (''[[Morus nigra]]'').<ref name=GuiaCol /> === Variantes históriques, culturales y llingüístiques === [[Ficheru:Vetements cardinal Gamarelli.jpg|thumb|left|190px|Vistimientes d'un [[cardenal]], eclesiásticu d'altu rangu de la [[Ilesia católica]]. La «púrpura cardenalicia» ye en realidá colorada.]] ==== Los tintes y testiles «púrpures» ==== Originariamente, la pallabra púrpura» aludía a la coloración de ciertos tintes pa tiñir teles, al color qu'aquellos producíen y a les teles tiñíes colos mesmos. Estos tintes ellaborar coles secreciones de delles especies de cascoxos marinos, y en tiempos antiguos producir en distintes rexones del globu, anque'l llinguaxe y los usos occidentales fueron influyíos en particular pola antigua industria del tiñíu con púrpura de la [[rexón del Mediterraneu]]. Como los tintes yeren difíciles de llograr, les teles tiñíes de púrpura yeren desaxeradamente costoses y el so usu taba acutáu a quien podíen pagales. Eventualmente les prendes púrpures adquirieron un valor simbólicu, denotando nobleza: en tiempos de la [[Imperiu romanu|Roma imperial]], por casu, solo l'emperador tenía dexáu llevales.<ref name=BallPurpura>{{cita llibru|url=https://books.google.com.uy/books?id=ffV4D89KCDsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA257#v=onepage&q&f=false|apellíos=Ball|nome=Philip|títulu=La invención del color|añu=2004|editorial=Turner&thinsp;/&thinsp;Fondu de Cultura Económica|isbn=84-7506-623-2|ubicación=Madrid; Méxicu, D.F.|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|páxina=257–262}}</ref> [[Ficheru:Strahov, Ms DF III 3, fol. 68r.jpg|thumb|170px|«Páxina púrpura» del [[Evanxeliu de Strahov]] ([[Sieglu X|sieglu&nbsp;X]]): [[pergamín]] tiñíu con tinte de cascoxu buccino (''Buccinum undatum''), que da un color coloráu púrpura.]] [[Marcu Vitruvio|Vitruvio]], nel [[Sieglu I e.C.|sieglu&nbsp;I&nbsp;a.&#x202f;C.]], rellata que la coloración del tinte púrpura variaba ente azulada y acoloratada, y atribúi esa variación al llugar de coleuta de los [[moluscu|moluscos]] con que lo ellaboraba; sicasí, güei considérase que la variación podía debese al usu de distintes especies de cascoxos (caúna de les cualos produz un color daqué distintu), al amiestu de los tintes col propósitu de llograr variantes de color<ref name=Compendium>{{cita llibru|url=https://books.google.com.ar/books?id=2OH28vpzzMsC&lpg=PA1&pg=PT1076#v=onepage&q&f=false|apellíos=Eastaugh|nome=N.|títulu=Pigment Compendium: A Dictionary of Historical Pigments|añu=2004|editorial=Elsevier&thinsp;/&thinsp;Butterworth Heinemann|isbn=0-7506-57499|allugamientu=Oxford; Burlington|apellíos2=Walsh|nome2=V.|apellíos3=Chaplin|nome3=T.|apellíos4=Siddall|nome4=R.|fechaaccesu=8 de xunetu de 2012|idioma=inglés}}</ref> o a otres particularidaes del procedimientu de tiñíu.<ref name=BallPurpura /> Mientres la [[Edá Media]] la téunica pa ellaborar el tinte púrpura clásicu perdióse, y este foi reemplazáu pol colloráu [[Carmín#Como color|carmín]] que se llograba del [[Kermes (pigmentu)|quermes]],<ref name=BallPurpura /><ref name=FUriel>{{cita llibru|apellíu=Fernández Uriel|nome=Pilar|títulu=Púrpura. Del mercáu al poder|añu=2010|editorial=Universidá Nacional d'Educación a Distancia (UNED)|isbn=978-84-362-6064-9|ubicación=Madrid|url=https://books.google.com.ar/books?id=DGfS0C28lUkC&lpg=PP1&pg=PP1#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=18 de xunetu de 2012}}</ref> una especie de [[Coccoidea|cochinilla]]. Les onerosas prindes de gala usaes por emperadores, nobles y altos funcionarios camudaron asina de color, pero non de nome. Entá güei, una de les acepciones de «púrpura» ye «prenda de vistir, d'esti color o colorada, que forma parte del traxe carauterísticu d'emperadores, reis, cardenales, etc.»<ref>{{Cita DALLA|púrpura|''púrpura, 5ª acep.''|fechaaccesu=8 de xunetu de 2012}}</ref> Acordies con [[Philip Ball]], mientres tola Antigüedá y l'Edá Media'l términu llatín ''purpure'' podía denotar tantu'l color púrpura como un colloráu escuru.<ref name=BallPurpura/> ===== La púrpura como color «ricu» o tela suntuoso ===== [[Michel Pastoureau]], nel so llibru ''Una hestoria simbólica de la Edá Media occidental'', alvierte a los [[historiador]]es alrodiu de les traducciones de los términos de color en testos antiguos: {{cita|Ellí onde'l [[Idioma hebréu|hebréu]] diz «ricu», el llatín con frecuencia traduz por ''purpureus'' y les llingües vulgares por púrpura».<ref name=Pastoureau>{{cita llibru|apellíos=Pastoureau|nome=Michel|títulu=Una hestoria simbólica de la Edá Media occidental|añu=2006|editorial=Katz|isbn=987-1283-25-3|allugamientu=Buenos Aires|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012}}</ref>}} Per otra parte, según l'historiador d'arte [[anglosaxón]] antiguu [[Charles Reginald Dodwell]], el términu llatín ''púrpura'' faía referencia a una variedá de tela de [[seda]] gruesa, llamativa y cara, de más d'un color. Dodwell consideraba qu'esti texíu pudo ser similar al [[tafetán]], colos filos de la urdimbre d'un color y los filos de la trama d'otru, de manera que col movimientu, al incidir la lluz sobre les sos plegues, camudaba de color. Esti tipu de tela, a pesar del so nome, podía ser de cualesquier color: les fontes históriques testuales estudiaes por Dodwell mentaben teles de ''púrpura'' que yeren de color predominante colloráu, blancu, negru y verde.<ref name=Biggam>{{cita publicación|apellíu=Biggam|nome=Carole P.|títulu=Knowledge of whelk dyes and pigments in Anglo-Saxon England|publicación=Anglo-Saxon England|añu=2006|númberu=35|páxines=29|url=https://books.google.es/books?id=ZojyGIfG9m4C&lpg=PP1&hl=es&pg=PA23#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|editorial=Universidá de Cambridge|allugamientu=Cambridge; Nueva York; Port Melbourne; Madrid; Ciudá del Cabu|idioma=inglés|issn=0263-6751}}</ref> ==== Púrpura nel modelu de coloración tradicional ==== [[Ficheru:RYB color wheel-es.png|thumb|250px|Nos modelos tradicionales n'español, el color secundariu entemediu ente azul y colloráu denominar púrpura, violeta o moráu.]] Desque foi afayáu'l [[modelu tradicional de coloración|modelo tricromático de coloración]] nel sieglu XVII, el púrpura foi consideráu'l [[color secundariu]] que puede producise entemeciendo los primarios colloráu y azul. Tal ye'l casu del sistema de coloración de [[François d'Aguilon|D'Aguilon]], qu'en 1613 escribió en llatín el términu ''"purpureus"''.<ref>[https://web.archive.org/web/20140213041900/http://www.colorsystem.com/?page_id=629&lang=en Franciscus Aguilonius] Colorsystem. Farbsysteme in Kunst und Wissenschaft</ref> Un tratáu de pintura en francés de 1708 ye más específicu, asitiando al púrpura (''pourpre'') ente'l violeta y el colloráu carmesí.<ref>[[:File:Traité de la peinture, 1708.png]]</ref> Nel sistema de color n'inglés de Moses Harris (1776), figura'l círculu cromáticu col púrpura (''purple'') ente l'azul púrpura y el colloráu púrpura;<ref>David Briggs 2013, The Dimensions of Colour [http://www.huevaluechroma.com/072.php 7.2 The RYB hue circle or "artists' colour wheel".]</ref> y na teoría del color n'alemán de Wilhelm von Bezold (1874), figura'l púrpura (''purpur'') ente'l colloráu y el violeta.<ref>:File:Bezold Farbentafel 1874.jpg</ref> N'otros modelos tradicionales, el violeta figura como color secundariu en llugar del púrpura. Por esta razón considérase por casu que'l colloráu violeta ye equivalente del colloráu púrpura, y el términu purpúreo resulta sinónimu de violáceo o violáu. ==== Particularidaes llingüístiques ==== La definición del color púrpura puede variar según l'idioma. Non solo'l traductores de testos antiguos tienen d'exercer prudencia, sinón tamién aquellos qu'interpreten y traducen [[Llingua viva|llingües vives]]. =====Púrpura n'alemán===== :En [[idioma alemán]], el color púrpura (''[[:de:purpur|purpur]]'') definir a nivel popular como un colloráu intensu, daqué purpúreo, comparable col [[carmín]] d'usu pictóricu.<ref name=Heller>{{cita llibru|apellíos=Heller|nome=Eva|títulu=Psicoloxía del color|añu=2012|editorial=Gustavo Gili|isbn=978-842-521-977-1|ubicación=Barcelona|fechaaccesu=10 de xunetu de 2012|páxina=195}}</ref> Pero puede estendese dende'l carmín hasta'l violeta.<ref>[http://www.dict.cc/?s=Purpur Dict.cc Deutsch-Englisch-Wörterbuch] Übersetzung für: Purpur</ref> =====Púrpura en francés===== :En [[idioma francés]], púrpura (''[[:fr:pourpre|pourpre]]'') ye un color [[colloráu]] escuru intensu<ref>«[http://www.cnrtl.fr/lexicographie/pourpre# ''pourpre'']», ''Portail lexical'', ''Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales'', 2012, consultáu'l 9 de xunetu de 2012.</ref> o coloráu violáceo.<ref>[http://dictionnaire.reverso.net/francais-definition/pourpr%C3%A9 pourpre. dictionnaire aviesu]</ref> <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=30% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #9e0e40; color:white;"|''Pourpre'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#9e0e40 |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(158, 14, 64) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(339°, 91&thinsp;%, 62&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref>[http://pourpre.com/chroma/dico.php?typ=teinte&ent=340 Pourpre. pourpre.com]</ref> |} </center> =====Púrpura n'italianu===== :En [[idioma italianu]], púrpura (''[[:it:porpora|porpora]]'') ye nuevamente un colloráu semioscuro ya intensu. Puede dir del [[carmín]] en candia violáceo.<ref>[http://dizionari.corriere.it/dizionario_italianu/P/porpora.shtml?refresh_ce-cp Porpora. Dizionario di Italianu]</ref> <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=30% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #B21B1C; color:white;"|''Porpora'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#B21B1C |- |[[Modelu de color CMYK|CMYK]] |align=center|(30, 100, 100, 0) |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(178, 27, 28) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(0°, 85&thinsp;%, 70&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref>{{cita llibru|apellíos=Fantetti|nome=S.|títulu=Il dizionario dei colori: nomi y valori in quadricromia|editorial=Zanichelli|isbn=8808079953|apellíos2=Petracchi|nome2=C.|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|idioma=italianu|fecha=xineru de 2001}}</ref> |} </center> =====Púrpura n'inglés===== :En [[idioma inglés]], la denominación de color púrpura (''[[:en:purple|purple]]'') toma un conxuntu ampliu de coloraciones que van dende'l púrpura acoloratáu al [[Violeta (color)|violeta]], ya inclúi a esti postreru.<ref name=DicColor /> <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=65% |- |width=5%| !width=20% style="background-color: #870074; color:white;"|''Purple'' !width=20% style="background-color: #602F6B; color:white;"|''Purple'' !width=20% style="background-color: #604e97; color:white;"|''Purple'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#870074 |align=center|#602F6B |align=center|#604e97 |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(135, 0, 116) |align=center|(96, 47, 107) |align=center|(96, 78, 151) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(308°, 100&thinsp;%, 53&thinsp;%) |align=center|(289°, 56&thinsp;%, 42&thinsp;%) |align=center|(255°, 48&thinsp;%, 59&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref name=ISCC-NBS>{{cita llibru|apellíos=Judd|nome=Deane B.|títulu=The ISCC–NBS method of designating colors and a dictionary of color names|añu=1955|editorial=US Government Printing Office|ubicación=Washington, D.C.|apellíos2=Kelly|nome2=Kenneth L.|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|idioma=inglés}}</ref> |align=center|<ref name=ISCC-NBS /> |align=center|<ref name=ISCC-NBS /> |} </center> =====Púrpura en portugués===== :En [[idioma portugués]], ''roxo'', términu [[cognáu]] col español coloráu», significa, sicasí, «púrpura».<ref>{{cita publicación|apellíu=Montés|nome=João Paulo|coautores=Alina Villalva y Paulo Pacheco|títulu=The Spectrum of Red. Colour Names in Portuguese|url=http://doc.gold.ac.uk/aisb50/AISB50-S20/aisb50-S20-montés-paper.pdf|fechaaccesu=26 de xunetu de 2014}}</ref> Cabo mentar qu'en portugués tamién esiste'l términu ''púrpura'' pa designar a esti color, funcionando como sinónimu de ''roxo''. =====Púrpura en xaponés===== :En [[idioma xaponés]], el púrpura denominar ''[[Murasaki (color)|murasaki]]'' ([[:ja:紫|紫]]) y na so forma estándar ye un púrpura acoloratáu. Escontra fines del [[Sieglu XIX|sieglu&nbsp;XIX]] introducir en Xapón la denominación ''paapuru'' pal púrpura, derivada del inglés ''purple''.<ref name=Stanlaw>{{cita publicación|apellíu=Stanlaw|nome=James M.|títulu=Japanese color terms, from 400 CE to the present|publicación=Anthropology of Color|añu=2007|url=https://books.google.com.ar/books?id=edRu0Dq69NcC&lpg=PA296&ots=eLJqiROHxD&dq=Chinese%20traditional%20colors&pg=PA295#v=onepage&q=purple&f=false|fechaaccesu=13 de xunetu de 2012|nome-editor=Robert Y.; Paramei, Galina V.; Dedrick, Don|apellíu-editor=MacLaury|páxina=295–318|editorial=John Benjamins|allugamientu=Amsterdam; Filadelfia|idioma=inglés|isbn=978-90-272-3243-4}}</ref> Debaxo amuésase'l púrpura xaponés estándar. <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=30% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #AC5CB5; color:white;"|''Murasaki'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#AC5CB5 |- |[[Sistema de color de Munsell|Munsell]] |align=center|7.5P 5/12 |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(172, 92, 181) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(294°, 49&thinsp;%, 71&thinsp;%) |- |Referencies |align=center|<ref name=Stanlaw /><ref>[http://homepage3.nifty.com/mezala/pc/jiscolor/jiscolor.html Valor Munsell del color JIS (''Japanese Industrial Standards'') 紫 (''murasaki'')] convertíu con [http://www.vcsconsulting.co.uk/VirtualAtlas.htm Virtual Atles] a valores sRGB</ref> |} </center> == Color espectral y extra-espectral == Consideróse al púrpura como un color non espectral. Sicasí, si ve'l so composición cromática [[RGB]], va notase que'l valor del azul suel ser equivalente al del colloráu, o puede ser tamién un pocu superior o inferior d'alcuerdu a la coloración analizada. Cuando'l colloráu ye mayor, como nel púrpura acoloratáu, va ser un color non espectral; pero sí l'azul ye mayor, como nel púrpura azuláu, entós sí ye espectral, porque s'atopa na gama más alloñada de la lluz violeta. Finalmente si azul y colloráu tienen valores bien próximos, como nel púrpura estándar o'l [[magenta]], algama un llonxitú d'onda nel mesmu estremu del espectru visible con 380 nm,<ref>[http://www.physics.sfasu.edu/astru/color/spectra.html Approximate RGB values for Visible Wavelengths] from [http://www.midnightkite.com/color.html Color Science], Code Examples, Dan Bruton</ref> práuticamente imperceptible a la vista y en consecuencia considérase-y non espectral. === Púrpura espectral === Forma la parte esterna de la gama del [[Violeta (color)#Violeta espectral|violeta espectral]]. Equí dellos exemplos: {{Colort cabecera}} {{Colort|name=Púrpura llétricu<ref>[http://colors.findthedata.com/l/287/Electric-Purple Electric Purple] 2015 Graphiq, Inc.</ref>|hex=bf00ff|r=191|g=0|b=255|h=285|s=100|v=100}} {{Colort|name=Púrpura llétricu<ref>[http://www.htmlcsscolor.com/hex/CC00FF Electric Purple] Html Css Color HEX #CC00FF, Koshevoy Dmitry © 2014-2017 Ukraine, Nikolaev.</ref><br />o orquídea vivu<ref>[http://www.spycolor.com/cc00ff Vivíi Orchid] SpyColor.com © 2011-2016</ref>|hex=cc00ff|r=204|g=0|b=255|h=288|s=100|v=100}} {{Colort|name=Púrpura sicodélicu<ref>[http://www.colorhexa.com/df00ff Psychedelic purple, Phlox] ColorHexa 2015</ref> o flox<ref>Maerz and Paul A Dictionary of Color New York:1930 McGraw-Hill; the color phlox is displayed on page 131, Plate 54, Color Sample H12.</ref>|hex=df00ff|r=223|g=0|b=255|h=292.5|s=100|v=100}} |} Estos exemplos tomen aprosimao un llonxitú d'onda ente 388 y 397nm,<ref name="efg2_1">[http://www.efg2.com/Lab/ScienceAndEngineering/Spectra.htm Visible Light Spectrum] Science and Engineering Spectra Lab Report</ref> polo que formen parte de la rexón estrema del [[espectru visible]]. === Púrpura non espectral === [[Ficheru:CIExy1931.svg|thumb|200px|Diagrama averáu del modelu de color CIE 1931: puede reparase la recta de los púrpures nel estremu inferior.]] Los colores lluz púrpura y coloráu púrpura nun pueden ser xeneraos por una sola [[llonxitú d'onda]] llumínica, polo cual nun esiste nel [[Espectru visible|espectru de lluz visible]]: son colores extra–espectrales. Pa producise ye necesariu un amiestu de llonxitúes d'onda de los colores coloráu y azul, o del colloráu y del violeta.<ref>{{cita llibru|apellíos=Gilbert|nome=P.O.P.A.|títulu=Physics in the Arts|añu=2008|editorial=Elsevier Academic Press|isbn=978-0-12-374150-9|allugamientu=Burlington; San Diego; Londres|apellíos2=Haeberli|nome2=Willy|url=https://books.google.com/books?id=qSRqXvZ67lQC&pg=PA112|fechaaccesu=8 de xunetu de 2012|páxina=112|idioma=inglés}}</ref> Anque'l púrpura nun s'atopa nel espectru de lluz visible nin nel [[arcu iris]], sí apaez na mayoría de los [[Círculu cromáticu|círculos cromáticos]] y nos [[Espaciu de color|espacio de color]] especialmente escurríos pa representar tolos colores posibles. Na diagrama cromáticu del [[espaciu de color CIE 1931]], por casu, los púrpures alcuéntrense sobre una llinia recta que coneuta a los colores coloráu y azul, y que cubre les cromaticidades que van dende'l coloráu purpúreo al púrpura azuláu. Esta llinia ye conocida como «recta de los púrpures».<ref name=DicColor /><ref>{{cita llibru|apellíos=Poynton|nome=Charles|títulu=Digital Video and HDTV: Algorithms and Interfaces|añu=2003|editorial=Morgan Kaufmann|isbn=1-55860-792-7|ubicación=San Francisco|url=https://books.google.com/books?id=ra1lcAwgvq4C&pg=RA1-PA221|fechaaccesu=8 de xunetu de 2012|páxina=221|idioma=inglés}}</ref> [[Ficheru:Spectrum4websiteEval.png|thumb|center|300px|Nel espectru de lluz visible nun ta'l color púrpura puramente dichu.]] == Historia == [[Ficheru:Wolle-purpur-03-10.jpg|thumb|250px|Llanes y retazos de seda tiñíos con tinte de ''[[Hexaplex trunculus]]''.]] La hestoria del color púrpura —siquier n'Occidente— ta marcada pol descubrimientu del tinte homónimu, que les sos sustances precursores atópase na [[glándula]] hipobranquial de delles especies de cascoxos marinos. Esti tinte yá se conocía en dómines prerromanes; na rexón del Mediterraneu hai rastros de la so producción siquier dende alredor del [[Sieglu XVIII e.C.|sieglu&nbsp;XVIII&nbsp;a.&#x202f;C.]] na islla de [[Creta]],<ref name=FUriel /> ente qu'en [[Asia Menor]] conocer dende'l [[Sieglu XV e.C.|sieglu&nbsp;XV&nbsp;a.&#x202f;C.]]<ref name=BallPurpura /> Ye necesariu destacar qu'esta industria foi global, yá que históricamente delles cultures en distintos llugares del mundu producieron tinte púrpura a partir de cascoxos de mar.<ref name=Compendium /> === Púrpura antiguu del Mediterraneu === En tola cuenca mediterránea atopáronse antiguos sitios d'esplotación de cascoxos de la púrpura, polo xeneral so la forma de montículos de conches refugaes, como en [[Tiro]], [[Sidón]], [[Ugarit]], [[Asdod]] y Shiqmona; en Tel Qison, llocalidá que formaba parte de l'antigua [[Palestina (rexón)|Palestina]], y nel puertu d'[[Acre (Israel)|Acre]] topáronse tamién restos d'una industria de la púrpura.<ref name=Israel /> Los [[Antigua Grecia|antiguos griegos]] probablemente aprendieron de los fenicios l'arte del tiñíu con púrpura, ente que nel Imperiu Romanu la púrpura producir nes tintoreríes imperiales. Na [[Ilíada|''Ilíada'' de Homero]] y la [[Eneida|''Eneida'' de Virgilio]] méntense ropes teñídas con púrpura de Tiro.<ref name=BallPurpura /> Nel [[llibru de Ezequiel]] (27:7) mentar a «Elisa» (seique [[Xipre]], islles del [[Mar Exéu]] o les [[Canaries]]) como fonte de ''těkēlet'' y '''argāmān'', términos bíblicos pal púrpura azuláu y el púrpura acoloratáu, respeutivamente.<ref name=Israel /> ==== Púrpura de Tiro ==== {{AP|Púrpura de Tiro}} [[Ficheru:Hexaplex trunculus.jpg|thumb|left|240px|Exemplares de conchil nun mercáu de pexe de [[La Ametlla de Mar]], en [[Cataluña]]. Esta especie suel prindase con fines gastronómicos.]] Na Antigüedá el tinte púrpura tuvo acomuñáu especialmente a los fenicios, que se dedicaben al comerciu de teles tiñíes con aquel.<ref name=Israel /> El meyor púrpura, y el más puru, yera'l que s'estrayía de los cascoxos colectados nes mariñes del Mediterraneu, incluyendo al puertu feniciu de [[Tiro]], d'onde'l tinte llogró'l so nome.<ref name=Compendium /> El púrpura de Tiro» o «púrpura tirio» producir cola [[tinta]] de los cascoxos [[Muricidae|murícidos]] denominaos [[Hexaplex trunculus|conchil (''Hexaplex trunculus'')]] y [[Murex brandaris|cañadilla (''Murex brandaris'')]], del [[Buccinum undatum|buccino (''Buccinum undatum'')]], [[Buccinidae]]) y, dacuando, de ''[[Stramonita haemastoma]]'' ([[Rapaninae]]).<ref name=DicColor /> El buccino da un color coloráu púrpura,<ref name=DicColor /> ente que los murícidos producen un color similar al púrpura estándar.<ref name=GuiaCol /> Nestos moluscos, el fluyíu precursor del tinte atopar nuna glándula cercana a la so cabeza, y ye primeramente blancuciu. Esta sustancia estrayíase rompiendo o prensando los cascoxos, y por efeutu del aire y de la lluz camudaba de color, pasando a ser mariellu pálida, depués verde, depués azul y finalmente púrpura;<ref name=BallPurpura /> el color final del tinte yera inalterable ante la lluz.<ref name=Heller /> Cada moluscu nun daba más qu'una gota de tinte, polo que'l llogru de trenta gramos d'esta sustancia demandaba la muerte d'unos 250&#x202f;000 cascoxos, xustificando'l elevadísimo preciu de los paños tiñíos de púrpura.<ref name=BallPurpura /> En [[1908]], el químicu austriacu [[Paul Friedländer]], col fin de llograr daqué de tinte púrpura, mercó a los vendedores de mariscos de [[Trieste]] 12&#x202f;000 exemplares de cascoxos de la púrpura y llogró d'ellos solamente 1,4 gramos de tinte, cantidá abonda pa tiñir un pañuelu.<ref name=Heller /> [[Pliniu'l Vieyu]], na so obra ''[[Naturalis historia]]'' ([[Sieglu I|sieglu&nbsp;I]]), rellata que pa la ellaboración de púrpura de Tiro teníen d'emplegase dos especies de cascoxos, ya indica cuál yera'l matiz más apreciáu: {{cita|L'usu de tinte de buccino [''buccĭnum''] por sigo solo nun se considera fayadizu, pos nun rinde un color duraderu, pero'l pelagiano [''purpura''] afitar a la perfeición, y col so matiz negru apúrre-y esa severidá y rellumu carmesí que ta de moda. El color tirio llógrase papando la llana nuna tinta d'estractu de pelagiano crudu y ensin calecer, y depués pasándola a unu de buccino. [...] ...El color tirio ye más apreciáu cuando tien el color del sangre coagulada, escuru so la lluz reflexada y brillante so la lluz tresmitida.<ref name=BallPurpura />}} So estes llinies danse, a la izquierda, una amuesa del color específicu del púrpura de Tiro y, a la derecha, una amuesa inespecífica más clara, que dexa ver el so matiz. <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=45% |- |width=5%| !width=20% style="background-color: #360029; color:white;"|Púrpura de Tiro !width=20% style="background-color: #4e0041; color:white;"|Púrpura de Tiro claru |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#360029 |align=center|#4e0041 |- |[[Modelu de color CMYK|CMYK]] |align=center|(50, 100, 0, 80) |align=center|(50, 100, 0, 60) |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(54, 0, 41) |align=center|(78, 0, 65) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(314°, 100&thinsp;%, 21&thinsp;%) |align=center|(310°, 100&thinsp;%, 31&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref name=GuiaCol /> |align=center|<ref name=GuiaCol /> |} </center> [[Ficheru:Justinian.jpg|thumb|200px|L'emperador bizantín [[Justiniano I]] vistiendo una capa tiñida de púrpura de Tiro, nun mosaicu de la ilesia de San Vital, en Rávena.]] La púrpura non solo yera prohibitiva por cuenta del so preciu, sinón que dacuando'l so usu taba acutáu por llei. Na [[República romana|Roma republicana]] los xenerales podíen llevar túniques dafechu tiñíes de púrpura, pero a los senadores, cónsules, pretores y otros personaxes de menor rangu solo dexábase-yos llucir franxes de púrpura nel cantu de los sos [[Toga (vistimienta)|toga]]s, tantu más angostes cuanto menor el rangu. Na Roma imperial les restricciones sobre l'usu de la púrpura amontáronse, y escontra el [[Sieglu IV|sieglu&nbsp;IV]] solamente l'emperador podía usar púrpura, tando penáu l'usu d'esti color por cualesquier otru romanu, anque se debiera a un tinte d'imitación y non al púrpura auténticu.<ref name=BallPurpura /> Nos mosaicos de la ilesia [[Imperiu bizantín|bizantina]] de [[Ilesia de San Vital de Rávena|San Vital de Rávena]], que daten del [[Sieglu VI|sieglu&nbsp;VI]], puede apreciase una rellación xerárquica similar ente l'usu de vestidures de púrpura y el rangu de les figures retrataes: [[Xesús de Nazaret|Xesús]], l'emperador [[Justiniano I|Justiniano]] y la emperatriz [[Teodora]] apaecen vistíos dafechu de púrpura,<ref name=BallPurpura /> ente que los personaxes menores llucen superficies bastante más pequeñes d'esti color nos sos ropajes.<ref name=Heller /> La téunica d'ellaboración del tinte púrpura perder pa Occidente tres la [[Cayida de Constantinopla|toma de Constantinopla polos turcos]] en [[1453]], y permaneció desconocida hasta mediaos del [[Sieglu XIX|sieglu&nbsp;XIX]].<ref name=BallPurpura /> ===== Usu pictóricu ===== Anque'l púrpura de Tiro usóse principalmente pal tiñíu de teles, [[Vitruvio]] encamentaba qu'en casu d'usar el púrpura de Tiro —al que llamaba ''ostrum''— pa pintar, entemeciérase-y con miel, con cuenta d'evitar que s'ensugara demasiáu puestu. Per otra parte, [[Pliniu'l Vieyu|Plinio]] describió un procedimientu pa preparar una [[laca]] púrpura d'usu [[Pintura artística|pictóricu]], que consistía en papar paños tiñíos de púrpura nuna solución d'agua con [[tiza]].<ref name=Compendium /> Anguaño'l púrpura de Tiro comercialízase como [[pigmentu]] pa usu artísticu, anque'l so preciu sigue siendo eleváu. A mediaos de 2012, la firma Kremer Pigmente ufiertaba 25 mg de púrpura de Tiro auténticu a alredor de 130 [[Dólar de los Estaos Xuníos|dólares d'Estaos Xuníos]] o 70 [[euru|euros]].<ref>{{cita web|títulu=Púrpura de Tiro|url=http://www.kremer-pigmente.com/es/pigmentos/purpura-de-tiru-36010.html|fechaaccesu=12 de xunetu de 2012|editorial=Kremer Pigmente|añu=1999–2012}}</ref> === Otros púrpures naturales europeos === ==== Tintes ==== Antes de la proliferación de los [[colorante]]s [[sintéticu|sintéticos]] a mediaos del [[Sieglu XIX|sieglu&nbsp;XIX]], n'Europa conocieron delles fórmules pa llograr tintes purpúreos. Los colores moraos o violáceos podíen llograse combinando un tinte azul con unu colloráu (por casu, [[Isatis tinctoria|glasto]] pal azul y [[Rubia tinctorum|rubia]] pal colloráu), o con [[colorante]]s naturales derivaos de plantes, fungos y [[liquenes|liquen]].<ref name=Biggam /> El llamáu [[papiru d'Estocolmu]], testu griegu que se remonta al [[Sieglu III|sieglu&nbsp;III]], contién la receta más antigua que se conoz pa ellaborar tinte púrpura d'imitación.<ref name=BallPurpura /> Amás, ye posible que'l tinte de cascoxos marinos utilizárase fora de la rexón mediterránea, tantu pa tiñir teles como pa pintar manuscritos allumaos; la especie emplegada sería ''Nucella lapillus''.<ref name=Biggam /><ref name=Compendium /> [[Ficheru:Rocella tinctoria - orseille - orchil - archil - Färberflechte - Fuerteventura - 01.jpg|thumb|left|200px|Matu del liquenes tintóreo ''[[Roccella tinctoria|Roccella phycopsis]]'' creciendo sobre una roca na islla de [[Fuerteventura]], Canaries.]] ===== Orchilla y otros tintes de liquen ===== Los fenicios non solu comerciaron con tintes purpúreos derivaos de moluscos, sinón que los llograron tamién de [[Liquenes|liquen]], como los llamaos orcela o orchilla, denominación que toma a delles especies del [[Xéneru (bioloxía)|xéneru]] ''[[Roccella]]''. Nes [[islles Púrpures]], frente a [[Esauira]] ([[Marruecos]]), topáronse restos d'una factoría que perteneció al rei [[Juba II]] y qu'alredor del [[Sieglu I e.C.|sieglu&nbsp;I&nbsp;a.&#x202f;C.]] producía púrpura de moluscos, orchilla y orceína. Foi Plinio quien llamó «Purpurarias» a estes islles en razón de la so producción; tamién se conocieron pola so denominación portuguesa, Mogador.<ref name=DicColor /> Tradicionalmente, el primer pasu pa producir tinte d'estos liquen consiste en collechar los sos [[Balto (bioloxía)|baltos]] direutamente de les roques onde crecen y preparar una pasta tintórea, la orchilla o «orchilla de Mogador».<ref name=DicColor /> L'historiador, botánicu y poeta canariu [[José de Viera y Clavijo]] (1731–1813) da una descripción pormenorizada del procedimientu utilizáu en [[Canaries]], empezando colos liquen yá collechaos: {{cita|Amenórgase esta preciosa yerba a pasta, moliéndola, cirniéndola y asitiándola nun vasijo de vidriu onde s'amuga con orina yá conrota, a la que s'añedir un pocu de cal apagáu. Revolver cada dos hores y tiense curiáu de cubrir siempres la vasía con dalguna tapa. Esta operación d'amugala, pone-y cal y revolver prauticar mientres tres díes consecutivos, al cabu de los cualos yá empieza a tomar la pasta dalgún colorcito purpúreo, hasta qu'a los ocho poner d'un colloráu violáu, que se va avivando por graos y sirve pa tintes... El color natural que comunica la orchilla ye de flor de llinu, tirando a violada; pero si tiñe antes la mesma estofa d'un azul más o menos claro va sacar un color como de flor de romeru, de pensamientu o de amaranto. Preparada la estofa con zusmiu de llimón, recibe de la orchilla un formosu color azul.<ref>{{cita publicación|apellíu=Tejera Gaspar|nome=Antonio|títulu=Los dragos de Cádiz y la ''Falsa púrpura'' de los fenicios|publicación=II Congresu Nacional del Mundu Púnicu|añu=2000|url=http://interclassica.um.es/var/plain/storage/original/application/9c1c395ccb2fe9d3a193befd56cb9746.pdf|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|páxina=369–375|ubicación=Cartaxena}}</ref>}} La esplotación de los liquen de les islles Canaries y el comerciu de los tintes que producíen constituyó una provechosa actividá, que tuvo al cargu d'España y duró unos 450 años, dende mediaos del [[Sieglu XV|sieglu&nbsp;XV]] hasta principios del [[Sieglu XX|sieglu&nbsp;XX]], anque yá tornara mientres el sieglu XIX por cuenta de la recueya abusiva de la orchilla y a la competencia de los colorantes sintéticos industriales.<ref>{{cita llibru|apellíos=Pallarés Padilla|nome=Agustín|añu=2004|editorial=Centru Científicu–cultural Blas Cabrero|allugamientu=Lanzarote|títulu=Trés productos históricos na economía de Lanzarote: la orchilla, la barrilla y la cochinilla|url=http://www.academiadelanzarote.es/Discurso/Discurso%2009.pdf|fechaaccesu=17 de xunetu de 2012|páxina=10–13}}</ref> Ferviendo la orchilla de Mogador n'agua podía aisllase d'ella un colorante, la [[orceína]], que'l so principiu químicu ye la [[orcina]] o orcinol, un [[difenol]] que s'atopa nos liquen y que por sigo solo usóse tradicionalmente pa colorear papeles pintaos. La presentación tradicional de la orceína yera en forma de polvu, y colla llograben colores coloráu púrpures, coloráu purpúreos y púrpura acolorataos.<ref name=DicColor /> La orceína usar dende l'antigüedá cretense, fenicia, griega y romana, y los tintoreros tradicional emplegar pa tiñir llana y seda. Mientres el [[Sieglu XIII|sieglu&nbsp;XIII]], la familia de tintoreros Oricelli preparaba y vendía en [[Florencia]] un tinte coloráu purpúreo deriváu de la orceína, el ''oricello''. Amás, cola orceína del liquenes de Canaries» (''[[Roccella tinctoria|Roccella phycopsis [= Roccella tinctoria]]]'') ellaboróse un tinte azul purpúreo bien escuru denomináu orcela o orcella.<ref name=DicColor /> Debaxo amuésense les coloraciones específiques de la orceína y de la orcela. <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=45% |- |width=5%| !width=20% style="background-color: #C20073; color:white;"|Orceína !width=20% style="background-color: #25206F; color:white;"|Orcela |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#C20073 |align=center|#25206F |- |[[Modelu de color CMYK|CMYK]] |align=center|(10, 100, 0, 10) |align=center|(100, 100, 0, 20) |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(194, 0, 115) |align=center|(37, 32, 111) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(324°, 100&thinsp;%, 76&thinsp;%) |align=center|(244°, 71&thinsp;%, 44&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref name=GuiaCol /> |align=center|<ref name=GuiaCol /> |} </center> En [[1766]], el Dr. [[Cuthbert Gordon]] patentó n'[[Escocia]] un procedimientu similar al usáu tradicionalmente nel llogru de la orchilla, pa estrayer tinte del liquenes septentrional ''[[Ochrolechia tartarea]]''. El material resultante, llamáu n'inglés ''cudbear'', almacenar en forma de pequeños bollos y podía usase pa tiñir testiles o como pigmentu. Los colores proporcionaos por esta sustancia diben del colloráu al rosa, pasando pol magenta, hasta'l púrpura.<ref>{{cita llibru|url=https://books.google.com.ar/books?id=2OH28vpzzMsC&lpg=PA1&pg=PT405#v=onepage&q&f=false|apellíos=Eastaugh|nome=N.|títulu=Pigment Compendium: A Dictionary of Historical Pigments|añu=2004|editorial=Elsevier&thinsp;/&thinsp;Butterworth Heinemann|isbn=0-7506-57499|allugamientu=Oxford; Burlington|apellíos2=Walsh|nome2=V.|apellíos3=Chaplin|nome3=T.|apellíos4=Siddall|nome4=R.|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|idioma=inglés}}</ref> De delles especies de liquen estrayer tamién la sustancia denomada [[tornasol]], que vira a acoloratada o a violácea en contautu con compuestos [[ácidos]] o [[alcalinos]], y que consecuentemente usóse como [[indicador de pH]]. [[Ficheru:Chrozophora tinctoria Habitus 2010-6-25 DehesaBoyaldePuertollano.jpg|thumb|left|250px|La planta [[Euphorbiaceae|euforbiácea]] ''[[Chrozophora tinctoria]]'', d'onde s'estrayía un colorante púrpura.]] ==== Colores pa pintura artística ==== Con al respective de los colores y pigmentos pa [[pintura artística]] y otros usos decorativos, [[Philip Ball]], nel so llibru ''La invención del color'', menta l'usu del tinte coloráu purpúreo de buccino de les mariñes de Francia o d'Inglaterra pa tiñir pergaminos, y amiesta que la mayoría de los pigmentos púrpures o violáceos usaos na [[Edá Media]] pa pintura sobre panel faíense entemeciendo un azul —como'l de l'[[azurita]], por casu— con una [[laca]] colorada.<ref name=BallFolium>{{cita llibru|url=https://books.google.com.ar/books?id=ffV4D89KCDsC&lpg=PP1&pg=PA132#v=onepage&q&f=false|apellíos=Ball|nome=Philip|títulu=La invención del color|añu=2004|editorial=Turner&thinsp;/&thinsp;Fondu de Cultura Económica|isbn=84-7506-623-2|ubicación=Madrid; Méxicu, D.F.|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|páxina=132–133}}</ref> Na Italia del [[Sieglu XIV|sieglu&nbsp;XIV]] yera bien apreciáu un colorante llamáu ''folium'', ellaboráu con estractos de la planta llamada d'antiguo ''morella'', ''maurelle'' o ''torna ad solem'', güei identificada cola especie ''[[Chrozophora tinctoria]]''. Esti colorante, al igual qu'otros d'orixe vexetal, vira de color según l'acidez del mediu, polo que podía preparar por que fuera coloráu, púrpura o azul; al ser tresparente, yera particularmente fayadizu pa colorear manuscritos.<ref name=BallFolium /> Tamién se recurrió con fines pictóricos al tinte purpúreo estrayíu del liquenes ''[[Roccella tinctoria|Roccella phycopsis]]''.<ref name=BallFolium /> === Púrpura d'América === Nel continente americanu utilizóse tinte púrpura de moluscos dende dómines precolombines. En [[1990]] detectáronse rastros de tinte del [[Plicopurpura pansa|«cascoxu púrpura» (''Plicopurpura pansa'')]] en testiles de la [[cultura Paracas]] ([[900 e.C.|900&nbsp;a.&#x202f;C.]] al [[200 e.C.|200&nbsp;a.&#x202f;C.]]), y de la [[cultura Naza]] ([[200 e.C.|200&nbsp;a.&#x202f;C.]] al [[600|600&nbsp;d.&#x202f;C.]]),<ref name=Cooksey>{{cita publicación|apellíu=Cooksey|nome=Christopher J.|títulu=Tyrian Purple: 6,6'-Dibromoindigo and Related Compounds|publicación=Molecules|añu=2001|númberu=6|páxines=736–769|url=http://www.mdpi.org/molecules/papers/60900736.pdf|fechaaccesu=18 de xunetu de 2012|allugamientu=Watford|idioma=inglés|issn=1420-3049}}</ref> que se desenvolvieron no que güei ye [[Perú]]. Tocantes a los testimonios históricos, diversos cronistes ([[Antoine de Jussieu]], Thomas Gage, [[Antonio de Ulloa]]) menten qu'alredor de [[1700]], tantu na mariña de [[Guayaquil]] (Ecuador) como de [[Guatemala]], y nes cercaníes de [[Panamá]], ellaborar de manera regular un tinte púrpura llográu d'una especie de cascoxu marín con mires al tiñíu de teles d'algodón;<ref name=Compendium /> escontra [[1850]] se documentó esta práutica tamién na mariña occidental de [[Nicaragua]].<ref name=Cooksey /> [[Gonzalo Fernández de Oviedo]] yá asitiara, escontra [[1515]], un costume similar per parte de los [[Reinu de Nicoya|nativos]] de la [[península de Nicoya]], en [[Costa Rica]].<ref name=Mixtecos>{{cita publicación|url=http://redalyc.uaemex.mx/pdf/316/31611562002.pdf|apellíu=Hernández Rodríguez|nome=Griselda Ma. Eugenia| autor2 = Mariaca Méndez, Ramón | autor3 = Vásquez Sánchez, Miguel Ángel | autor4 = Eroza Solana, Enrique |títulu=Inflúi de la cosmovisión del pueblu mixteco de Pinotepa de Don Luis, Oaxaca, Méxicu, nel usu y manexu del cascoxu púrpura, ''Plicopurpura pansa'' (Gould, 1853)|publicación=Estudio sobre les Cultures Contemporánees|fecha=xunu de 2009|volume=XV|númberu=29|fechaaccesu=13 de xunetu de 2012|páxina=11-36|editorial=Universidá de Colima|ubicación=Méxicu|issn=1405-2210}}</ref> Ulloa refería que la secreción del cascoxu, al ser estrayida, pasaba d'un color llechientu al verde, y d'este a un púrpura inalterable.<ref>{{cita llibru|apellíos=Bancroft|nome=Edward|títulu=Esperimental researches concerning the philosophy of permanent colours; and the best means of producing them, by dyeing, calico printing, &c. (Vol. I)|añu=1814|editorial=William Fry|allugamientu=Filadelfia|url=https://books.google.com.ar/books?id=o70EAAAAYAAJ&pg=PA118#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=13 de xunetu de 2012|páxina=118|idioma=inglés}}</ref> Anguaño esta tradición caltener en contaos llugares, como por casu nel estáu [[Méxicu|mexicanu]] d'[[Oaxaca]], onde los [[tintoreru|tintoreros]] [[Pueblu mixteco|mixtecos]] sirvir de la secreción de ''Plicopurpura pansa'' pa tiñir filaos d'algodón. Ente que n'otres partes del mundu'l tinte estrayíase a cuenta de la vida de los cascoxos, nesti casu los artesanos estrayer la sustancia precursor del tinte ensin estropialos; amás escueyen los cascoxos a «catar» por talla, eviten fadialos mientres la so dómina de reproducción y rotan los bancos d'esplotación, téunica que paez coincidir cola referida por Fernández de Oviedo pa Costa Rica.<ref name=Mixtecos /> A pesar del aprovechamientu sustentable de los cascoxos, tantu esta tradición mixteca como los cascoxos púrpura de la rexón atópense amenaciaos de desapaición por diversu factores socioambientales.<ref name=Mixtecos /> === Púrpures d'Estremu Oriente === Alredor del [[Sieglu VII|sieglu&nbsp;VII]], los valores morales tradicionales d'[[Estremu Oriente]] taben entamaos nun sistema xerárquicu, siendo'l más importante d'ellos la moralidá» o «virtú», que s'acomuñar con el color púrpura.<ref name=Stanlaw /> [[Ficheru:Ebijūrō Ichikawa I as Tanzaemon Motoyasu.jpg|thumb|200px|L'actor Ebijūrō Ichikawa I representando al unviáu imperial Tanzaemon Motoyasu nuna adautación teatral del [[Heike Monogatari|Cantar de Heike]], en [[1824]]. ([[Ukiyo-e]] de Shibakuni Saikōtei).]] ==== Xapón ==== En Xapón, la denominación del color púrpura —紫, ''murasaki''— ye tamién la de la planta [[Boraginaceae|boraginácea]] ''[[Lithospermum erythrorhizon]]'', la fonte del tinte púrpura tradicional más apreciáu d'esa nación: el ''shikon'' (紫根), que s'ellaboraba colos sos raigaños y que tamién recibía la denominación ''murasaki''. La disponibilidad d'esti tinte yera escasa por cuenta de que cada planta rindía una cantidá pequeña y a que'l so cultivu nun yera senciellu.<ref name=JAANUSmurasaki>«[http://www.aisf.or.jp/~jaanus/deta/m/murasaki.htm ''murasaki　紫'']», ''Japanese Architecture and Art Net Users System (JAANUS)'', Mary Neighbour Parent, 2001, consultáu'l 14 de xunetu de 2012.</ref> Nel Xapón antiguu estrayíase coles mesmes un tinte púrpura del [[Caesalpinia sappan|brasilere (''Caesalpinia sappan'')]], al que se llamaba «púrpura falsu» (偽紫, ''nise–murasaki'') pa estremalo del tinte de ''Lithospermum'', que gociaba de mayor prestíu.<ref>«[http://www.aisf.or.jp/~jaanus/deta/s/suou.htm ''suou　蘇芳'']», ''Japanese Architecture and Art Net Users System (JAANUS)'', Mary Neighbour Parent, 2001, consultáu'l 14 de xunetu de 2012.</ref> Yá nel [[Nihonshoki]], el llibru más antiguu de Xapón, que data del añu [[720]], mentar al color púrpura acomuñáu a la nobleza y l'elegancia. Les prendes púrpures yeren teníes en gran estima y denotaban riqueza y altu nivel social en quien les portaba.<ref name=JAANUSmurasaki /> El desenvolvimientu de distintos tintes a lo llargo del tiempu llevaron a que'l púrpura tradicional xaponés clasificar en dos variedaes: ''rusti–murasaki'' (púrpura claru) y ''fuka–murasaki'' (púrpura escuru). Esti postreru —tamién llamáu ''hon–murasaki'' (púrpura primariu o orixinal)— taba acutáu pa la corte imperial y los monxos; pa la xente común esti color y los sos matices asociaos yeren ''kin–jiki'', «colores prohibíos».<ref name=Stanlaw /> [[Seiki Nagasaki]], autor de llibros sobre'l colores tradicionales xaponeses, describe al ''fuka–murasaki'' «exemplar», o más apreciáu. Embaxo compárase col murasaki y con colores similares como'l purpúreo (púrpura agrisáu) y el moráu (púrpura escuru): {{Colort cabecera}} {{Colort|name=''Murasaki'' <ref name=Stanlaw />|hex=AC5CB5|r=172|g=92|b=181|h=294|s=49|v=71}} {{Colort|name=''Fuka-murasaki'' <ref name=Stanlaw />|hex=563970|r=86|g=57|b=112|h=272|s=49|v=44}} {{Colort|name=Purpúreo<ref>[http://tx4.us/nbs/nbs-p.htm ISCC-NBS Dictionary of Colo(o)r Names (1955)] N° 216</ref>|hex=9A4EAE|r=154|g=78|b=174|h=288|s=55|v=68}} {{Colort|name=[[Moráu]]<ref name=GuiaCol />|hex=4A2364|r=74|g=35|b=100|h=276|s=65|v=39}} |} Tocantes a los pigmentos púrpures tradicionales (顔料, ''ganryou''), solíen preparar entemeciendo coloráu con azul. Por casu, nel [[periodu Heian]] (sieglos [[Sieglu VIII|VIII]] a [[Sieglu XII|XII]]) combinábase pigmentu [[bermeyón]] con [[Añil|índigo]] pa llograr púrpura.<ref name=JAANUSmurasaki /> ==== China ==== En China, el color púrpura (紫; [[pinyin]]: ''zi'') foi primeramente pocu envaloráu. En tiempos de les dinastíes más antigües, los colores que s'acomuñar a los [[Wu Xing|cinco elementos tradicionales]] ([[azul]], [[colloráu]], [[mariellu]], [[Blancu (color)|blancu]] y [[Negru (color)|negru]]) yeren consideraos sagraos y formaben parte del paxellu ceremonial de les clases dominantes, sirviendo como indicadores de rangu. Nesti contestu'l púrpura yera un color secundario y profano, productu del amiestu d'azul con colloráu.<ref name=Xiaomeng>{{cita publicación|apellíu=Qu|nome=Xiaomeng|títulu=Study on the Prohibition of the Purple Costumes in Ancient China|publicación=Asian Social Science|fecha=xunetu de 2012|volume=8|númberu=8|url=http://journal.ccsenet.org/index.php/ass/article/view/18516/12279|fechaaccesu=7 d'agostu de 2012|editorial=Canadian Center of Science and Education|idioma=inglés|issn=1911-2025}}</ref> Sicasí, a partir del periodu de les [[Primaveres y Serondes]] ([[722 e.C.|722&nbsp;a.&#x202f;C.]] a [[481 e.C.|481&nbsp;a.&#x202f;C.]]) el púrpura empezó a ganar espaciu ente la nobleza china, siendo usáu primero polos oficiales de la corte, depués acutáu a los oficiales d'altu rangu y finalmente, a partir de [[1391]], prohibíu pa tolos súbditos y nobles, sacante la realeza. Mentanto, mientres la [[dinastía Tang]] ([[618]]–[[907]]) adoptárase'l [[taoísmu]], sistema filosóficu y relixosu nel que'l púrpura simbolizaba nobleza. Nos escritos taoístes, los inmortales vistíen de púrpura.<ref name=Xiaomeng /> El púrpura quedó, entós, fuertemente acomuñáu col emperador. Este, en cuanto Fíu del Cielu, yera'l representante terrenal del Emperador Celestial, que la so residencia creyer que taba nel puntu más altu del cielu, onde s'atopa [[Polaris (estrella)|Polaris, la estrella polar]]. Esta yera la Estrella Púrpura»,<ref name=Javary>{{cita llibru|apellíos=Javary|nome=Cyrille|títulu=Na Ciudá Púrpura Prohibida|añu=2007|editorial=Sieglu XXI|isbn=968-23-2688-5|ubicación=Méxicu, D.F.|url=https://books.google.com.ar/books?id=xiEIqt_vFmEC&lpg=PP1&pg=PA24#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=14 de xunetu de 2012|páxina=24}}</ref> tamién llamada «Gran Rexente Imperial de los Cielos» y «Tronu del Emperador».<ref name=Allen>{{cita llibru|apellíos=Allen|nome=Richard H.|títulu=Star Names. Their Lore and Meaning|editorial=Dover|isbn=0-486-21079-0|allugamientu=Nueva York|fechaaccesu=14 de xunetu de 2012|páxina=458|idioma=inglés|capítulu=Ursa Minor}}</ref> La rexón del firmamentu qu'arrodia a la estrella polar yera'l «Recintu Púrpura Sutil»<ref name=Allen /> o «Palaciu Púrpura», onde vivíen l'Emperador Celestial y la so corte, esta postrera representada poles estrelles circumpolares, que xiren alredor de l'aparentemente fixa Polaris.<ref>{{cita publicación|apellíu=Dalmases Marquina|nome=Francesc|títulu=Astronomía na antigua China|publicación=Buran|añu=1999|númberu=13|páxines=57–60|url=http://hdl.handle.net/2099/9795|fechaaccesu=14 de xunetu de 2012|páxina=59|editorial=Institute of Electrical and Electronic Engineers (IEEE)|ubicación=Barcelona|formatu=PDF|issn=2013-9713}}</ref> La morada del emperador terrestre, la [[Ciudá Prohibida]], considerábase análoga al palaciu celestial que rexía l'orde de los cielos, lo qu'esplica qu'en chinu se -y llame «Ciudá Púrpura Prohibida» (紫禁城; [[pinyin]]: ''zǐ jìn chéng'').<ref name=Javary /> ===== El púrpura Han» ===== N'idioma inglés, recibe'l nome de «púrpura Han» (''Han purple'') o «púrpura chinu» (''Chinese purple'') un pigmentu sintéticu compuestu de [[silicatu]] de [[cobre]]–[[bariu]], que la so fórmula química ye BaCuSi<sub>2</sub>O<sub>6</sub>.<ref name=Berke>{{cita publicación|apellíu=Berke|nome=Heinz| autor2 = Portmann, Armin | autor3 = Bouherour, Soraya | autor4 = Wild, Ferdinand | autor5 = Qinglin, Ma | autor6 = Wiedemann, Hans–Georg |títulu=The Development of Ancient Synthetic Copper–Based Blue and Purple Pigments|publicación=Conservation of Ancient Sites on the Silk Road|añu=2010|url=https://books.google.com.ar/books?id=n8YAyXzJE2IC&lpg=PP1&pg=PA227#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|nome-editor=Neville|apellíu-editor=Agnew|editorial=Getty Conservation Institute&thinsp;/&thinsp;Getty Publications|allugamientu=Los Angeles|idioma=inglés|isbn=978-1-60606-013-1}}</ref> Nes amueses antigües nun ye púrpura sinón violeta, pero les recreaciones modernes d'esti compuestu indiquen que según la cantidá de [[óxidu de cobre (I)]] que s'introduza na so preparación, el so color final puede variar ente l'azul y el púrpura acoloratáu.<ref>{{cita publicación|apellíu=Berke|nome=Heinz|títulu=The invention of blue and purple pigments in ancient times|publicación=Chemical Society Reviews (www.rsc.org/csr)|fecha=12 d'ochobre de 2006|añu=2007|númberu=36|páxines=15–30|doi=10.1039/b606268g|url=http://193.146.160.29/gtb/sod/usu/$UBUG/repositorio/10271274_Berke.pdf|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|páxina=19|editorial=Royal Society of Chemistry|idioma=inglés}}</ref> Esti pigmentu topar n'antiguos oxetos pintaos y [[Cerámica vidrada|cerámiques vidraes]] de les dinastíes chines [[Dinastía Zhou|Zhou Oriental]] ([[800 e.C.|800]]–[[221 e.C.|221]]&nbsp;a.&#x202f;C.), [[Dinastía Qin|Qin]] ([[221 e.C.|221]]–[[207 e.C.|207]]&nbsp;a.&#x202f;C.) y [[Dinastía Han Han]] ([[206 e.C.|206]]&nbsp;a.&#x202f;C.–[[220]]&nbsp;d.&#x202f;C.), anque se cree que'l so usu podría remontase al añu [[900 e.C.|900]] o [[1000 e.C.|1000]]&nbsp;a.&#x202f;C. aprosimao. Ensin ser particularmente estable, el púrpura Han riquir sicasí de sofisticaos conocencies de química y mineraloxía pa la so preparación. L'[[exércitu de terracota]] atopáu na [[Mausoléu de Qin Shi Huang|balta del emperador]] [[Qin Shi Huang]] ta parcialmente pintáu con esti pigmentu.<ref name=Berke /> Anguaño, el compuestu BaCuSi<sub>2</sub>O<sub>6</sub> emplegar na manufactura de [[Superconductividá|materiales superconductores]], siendo oxetu d'intensa investigación.<ref>{{cita llibru|url=https://books.google.com.ar/books?id=2OH28vpzzMsC&lpg=PA1&pg=PT118#v=onepage&q&f=false|apellíos=Eastaugh|nome=N.|títulu=Pigment Compendium: A Dictionary of Historical Pigments|añu=2004|editorial=Elsevier&thinsp;/&thinsp;Butterworth Heinemann|isbn=0-7506-57499|allugamientu=Oxford; Burlington|apellíos2=Walsh|nome2=V.|apellíos3=Chaplin|nome3=T.|apellíos4=Siddall|nome4=R.|fechaaccesu=14 de xunetu de 2012|idioma=inglés}}</ref> === La década malva» y el cayente de los tintes púrpures naturales === [[Ficheru:Arthur Hughes - April Love - Google Art Project.jpg|thumb|170px|''Amor d'abril'', [[Pintura al oliu|oliu]] d'[[Arthur Hughes (artista)|Arthur Hughes]] que data d'alredor de 1855, mientres la década malva».]] Llamóse «década malva» al periodu que, na cultura occidental, va dende fines de la [[Años 1850|década de 1850]] hasta principios de los [[años 1860]], por cuenta de la gran popularidá y demanda qu'esperimentaron nesi tiempu los testiles de colores purpúreos.<ref name=BallMauve>{{cita llibru|url=https://books.google.com.ar/books?id=R4CVskfZ2OcC&lpg=PP1&vq=perkin&pg=PA271#v=onepage&q=perkin&f=false|apellíos=Ball|nome=Philip|títulu=La invención del color|añu=2004|editorial=Turner&thinsp;/&thinsp;Fondu de Cultura Económica|isbn=84-7506-623-2|ubicación=Madrid; Méxicu, D.F.|fechaaccesu=9 de xunetu de 2012|páxina=271–276}}</ref> ==== Murexida y púrpura francés ==== Los últimos tintes púrpures non derivaos del [[alquitrán]] que tuvieron un usu masivu n'Occidente fueron la murexida y el púrpura francés. La [[murexida]], que se fabricó dende [[1835]], yera un tinte sintéticu que dependía de la recueya d'un recursu d'orixe animal: ellaborar con [[ácidu úrico]] deriváu del [[guanu]] que s'escavaba nes mariñes de [[Perú]]. Foi promocionáu n'Europa comparándose-y col púrpura tirio, llegándose a afirmar falsamente que tenía la mesma composición qu'aquel.<ref name=BallMauve /> El púrpura francés —llamáu ''mauve'' ('malva') polos franceses— yera un tinte natural deriváu de liquen que daba un color intensu, nun precisando mordentado sobre llana y seda; escontra fines de los [[años 1850]] d'afayó la manera de mordentarlo por que pudiera tiñir algodón.<ref name=BallMauve /> ==== Púrpura de Perkin ==== [[Ficheru:Charles Rees (in mauveine-dyed bowtie).jpg|thumb|180px|right|Químicu Charles Rees lluciendo un corbatín de púrpura de Perkin.]] Escontra [[1845]], les investigaciones realizaes sobre'l [[alquitrán de hulla]] empezaron a suxurir el so gran potencial pa producir derivaos con propiedad colorantes. El primeru d'estos n'usase en gran escala foi'l [[acedu pícrico]], que tiñía de [[mariellu]], anque yera pocu resistente a la lluz.<ref name=BallMauve /> En [[1856]], el mozu [[William Henry Perkin]], estudiante del químicu [[August Wilhelm Hofmann]], afayó en forma accidental un colorante púrpura-[[Malva (color)|malva]] mientres intentaba sintetizar [[quinina]] a partir de derivaos del alquitrán de hulla. Al ensayar la [[oxidación]] de l'[[anilina]], llogró un precipitáu coritu que s'eslleió parcialmente en [[alcohol]], dando un color púrpura que resultó ser un tinte estable y resistente a la lluz; Perkin decidió atopar la manera d'industrializalo. Una vegada salvaes les dificultaes iniciales, el tinte pudo producise a gran escala, siendo yá bien solicitáu para [[1857]] y moviendo en poco tiempu al muréxido y al púrpura francés.<ref name=BallMauve /> Anguaño conocemos a esti colorante como [[púrpura de Perkin]], malveína, mauveína, malva o anilina morada, y nel so tiempu foi patentáu como púrpura de anilina (nomenclatura: 3-amino-2,9-dimetil-5-fenil-7-(p-tolilamino) acetato de fenazina). <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=50% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #9F68A6; color:white;"|Púrpura de Perkin !width=25% style="background-color: #F279F2; color:white;"|Malveína |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#9F68A6 |align=center|#F279F2 |- |[[Modelu de color CMYK|CMYK]] |align=center|42, 65, 0, 0 |align=center|0, 50, 0, 5 |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(159, 104, 166) |align=center|(242, 121, 242) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(293°, 37&thinsp;%, 65&thinsp;%) |align=center|(300°, 50&thinsp;%, 95&thinsp;%) |- |Referencia |align=center|<ref name=GuiaCol /> |align=center|<ref>Corte de tela orixinal, tiñida con el color fechu por Perkin. Othmer Library of Chemical History. [http://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/07/150623_color_purpura_cambéu_historia_finde_dv Cómo'l color púrpura camudó la hestoria] 2015 BBC</ref> |} </center> El descubrimientu del púrpura de Perkin constituyó'l puntapié inicial d'una serie d'investigaciones rellacionaes colos colorantes derivaos del alquitrán, a los que llueu s'amestaríen otru colores. Una vegada establecida la producción d'estos tintes a nivel industrial, fueron universalmente adoptaos, y los antiguos tintes naturales cayeron gradualmente en desusu. == Referencies culturales == === Historia === En adición a lo yá mentao: * Na [[Imperiu romanu|Roma imperial]] creíase que la nacencia del futuru emperador podía tar precedíu por maravíes que se presentaben en forma de fenómenos inusuales, como plantes o animales con colores o señales que nun-yos yeren propios. Si estes maravíes taben rellacionaos con el color púrpura interpretábense como presaxos d'un reináu prósperu. Flores o güevos de color púrpura, animales con llurdios o cuernos d'esi color, etc., yeren consideraos bonos badagüeyos.<ref>{{cita llibru|apellíos=Requena Jiménez|nome=Miguel|títulu=Lo maraviyoso y el poder. Los presaxos d'imperiu de los emperadores Aureliano y Tácito na ''Hestoria Augusta''.|añu=2003|editorial=Universidá de Valencia|isbn=84-370-5505-9|allugamientu=Valencia|url=https://books.google.es/books?id=NGq18nKMDG0C&lpg=PP1&hl=es&pg=PA42#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=18 de xunetu de 2012|páxina=43–45}}</ref> * El [[pórfido]] (del [[idioma italianu|italianu]] ''porfido'', y esti del [[idioma griegu|griegu]] πόρφυρος, 'de color púrpura')<ref>{{Cita DALLA|pórfido|''pórfido''|fechaaccesu=19 de xunetu de 2012}}</ref> ye una variedá de roca desaxeradamente dura que nel imperiu romanu tuvo acomuñada al emperador. Los sarcófagos onde folgaben los restos de los emperadores de Roma y los sos familiares yeren dacuando tallaos en pórfido de color [[colloráu púrpura]] escuru, que tába-yos reserváu. Esti costume treslladar al [[imperiu bizantín]]. * Les emperatrices bizantines daben a lluz nuna cámara especial del palaciu imperial o Palaciu Sagráu de [[Constantinopla]]. Nesta sala les colchas del llechu de la emperatriz yeren de púrpura, ente que l'asientu destináu a los partos, les columnes, les parés y el suelu yeren de pórfido, polo que tola cámara yera purpúrea. Los herederos nacíos ellí yeren denominaos ''porphyrogenitos'' ([[Nacíu na púrpura|'nacíos na púrpura']]), títulu que sirvía pa indicar qu'un emperador aportara al tronu por socesión dinástica,<ref>{{cita llibru|apellíu=Fuentes Hinojo|nome=Pablo|títulu=Gala Placidia. Una soberana del imperiu cristianu|añu=2004|editorial=Nerea|isbn=84-89569-98-3|ubicación=San Sebastián|url=https://books.google.com.ar/books?id=OZSWy-qXq4cC&lpg=PP1&pg=PA65#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=19 de xunetu de 2012}}</ref> n'oposición a aquel que, nun naciendo na familia imperial, xubiera hasta esi puestu polos sos méritos militares o maniobres polítiques. * Como los emperadores romanu y bizantín llevaben mantos de púrpura, la socesión denominábase «tomar la púrpura». L'[[emperador bizantín]] yera llamáu por esto ''purpuratum'', 'purpurado';<ref name=FUriel /> güei día caltienen esti apellativu los cardenales de la [[ilesia católica]]. * Sol reináu de [[Sabela I d'Inglaterra]] solamente la familia real podía vistir sedes de púrpura, paños texíos con oru y pieles de [[Martes zibellina|foína cibelina]]. Los duques, marqueses y condes podíen usalos en faldetas, [[Jubón|jubón]], forros de capes, [[túnica|túniques]] y [[calza|calces]]; los caballeros de la [[Orde de la Jarretera]] solamente teníen dexáu usar púrpura nos sos mantos.<ref>{{cita web|autor=MaggiRos|títulu=Elizabethan Sumptuary Statutes: Who Wears What I|url=http://www.elizabethan.org/sumptuary/who-wears-what.html|fechaaccesu=19 de xunetu de 2012|fecha=14 de xunetu de 2001|idioma=inglés|editorial=Renaissance: The Elizabethan World}}</ref> * El «[[Corazón Púrpura]]» (''Purple Heart'' n'[[idioma inglés|inglés]]) ye una [[condecoración]] de les [[Fuercies Armaes de los Estaos Xuníos d'América|Fuercies Armaes de los Estaos Xuníos]] dada en nome del [[Presidente de los Estaos Xuníos|presidente]] a aquellos que resultaron mancaos o muertos en serviciu dende'l [[5 d'abril]] de [[1917]]. <center><gallery> Ficheru:Sarcofago di Costantina - lato corto.jpg | Sarcófagu de [[Constantina (fía de Constantín I)|Constantina]], fía de [[Constantín I (emperador)|Constantín I]], talláu en pórfido coloráu púrpura. Ficheru:St. John Vatatze the Merciful.jpg | [[Xuan III Ducas Vatatzés]], emperador de [[Nicea]] ente 1221 y 1254, lluciendo un atabéu de púrpura. Ficheru:Purple Heart case.jpg | La condecoración del Corazón Púrpura. </gallery></center> === Mitoloxía y relixón === * [[Pliniu'l Vieyu|Plinio]], nuevamente nel so ''[[Historia naturalis]]'' (IX, 125) rellataba que'l tinte púrpura fuera afayáu pol dios [[Fenicia|feniciu]] [[Melkart]] (dacuando identificáu con [[Heracles]] por [[sincretismu]]) cuando, caminando pola mariña [[Llevante mediterraneu|levantina]], el so perru mordiera un cascoxu de la púrpura, enllordiándose col tinte.<ref name=FUriel /> * Nos [[Biblia|texto bíblicos]] prescribir por mandatu divín tres tintes —amás del [[oru]]— pa les teles usaes nel [[Tabernáculo]] y nes ceremonies, repitiéndose-yos unes trenta veces ([[Númberos]] XV; [[Éxodu]] XXXVI, XXXVII y XXXIX): ''těkēlet'' (תכלת), '''argāmān'' (אַרְגָּמָן) y ''karmiyl'' (כַּרְמִיל). ''Těkēlet'' sería un púrpura azuláu, traducíu usualmente como «cárdenu», «azul» o «xacintu»; '''argāmān'', un púrpura acoloratáu,<ref name=Israel /> que se traduz como «púrpura»; y ''karmiyl'', colloráu grana de quermes, traducíu como «carmesí» o «escarlata».<ref>«[http://scripturetext.com/exodus/39-8.htm ''Éxodu 39:8'']», ''Biblos.com: Search, Read, Study the Bible in Many Languages'', Biblos.com, 2004–2010, consultáu'l 18 de xunetu de 2012.</ref><ref name=FUriel /> * Otru mandatu de la [[Torá]], reparáu nel [[xudaísmu]], ye que les hebras de los [[tzitzit]] (flecos o colgantes de los mantos [[talit]]) tienen de tiñise con ''těkēlet'' a manera de remembranza de Dios, pero por cuenta de les dificultaes pa consiguir —y entá identificar— al ''těkēlet'' bíblicu, dacuando facer azules o les dexa blanques. La conocencia necesaria pa ellaborar esti tinte perder nel [[Sieglu VIII|sieglu&nbsp;VIII]]. Anguaño créese que'l ''těkēlet'' ellaborar col tinte estrayíu del cascoxu conchil (''Hexaplex trunculus'').<ref name=BallPurpura /> * Na [[ilesia católica]], el púrpura ta venceyáu a la dignidá de [[cardenal]], denomada «purpurado».<ref name=DicColor /> La [[Curia Romana]] originariamente optó por usar la púrpura tiria, a imitación de los emperadores romanos, tantu pa les vistimientes del [[Papa]] como pa les de los cardenales. Sicasí, tres la [[cayida de Constantinopla]] nun se fabricó más púrpura de Tiro, y el [[Carmín#Como color|coloráu carmín de grana]] (deriváu del [[Kermes (pigmentu)|quermes]]) pasó a ser el tinte más costosu y apreciáu. En [[1464]], el papa [[Pablo III]] dispunxo que los cardenales vistieren priendas tiñíes de grana, y en [[1566]] la vistimienta papal camudó a color [[Blancu (color)|blancu]] por cuenta de que [[Pío V]] decidió caltener el so paxellu blancu de la orde de los [[dominicos]]. Los [[obispu|obispos]] y [[arzobispu|arzobispos]], de rangu inferior que los cardenales, vistieron un púrpura d'imitación ellaboráu con un amiestu de grana y [[Añil|índigo]], non tan costosu como'l colloráu grana de los sos superiores. Estos colores siguen usándose güei,<ref name=Heller /> anque non yá los tintes orixinales. * El púrpura y el violeta tán acomuñaos a les dómines d'[[Advientu]] y [[Cuaresma]]. Esto debe a que na Edá Media'l colores nun s'entamaben como nos [[Círculu cromáticu|círculos cromáticos]] actuales, sinón nuna escala derivada de les enseñances d'[[Aristóteles]], onde s'ordenar del más claru al más escuru. Los dos últimos colores d'esta escala yeren l'azul y el negru; cuando s'amestaba un color violáceo asitiábase-y ente estos dos, xustu antes del negru. Por esti motivu los moraos, púrpures y violetes yeren llamaos ''subniger'', «seminegro».<ref name=Pastoureau /> Al ser el púrpura un seminegro, adquirió connotaciones d'aflicción y penitencia. * Nel [[hinduismu]], el púrpura ye, xuntu col negru, el color del ''[[Navagraha|graha]]'' (dios planetariu) [[Shani]] ([[devanágari]]: शनि, Śani), equiparable a [[Saturno (mitoloxía)|Saturno]] y rexente astrolóxicu del [[Saturno (planeta)|planeta del mesmu nome]]; preside'l día [[sábadu]]. * Nel calendariu solar [[Tailandia|tailandés]], el púrpura tamién ta acomuñáu al día sábadu. Cualesquier puede llevar púrpura los sábados y los nacíos nesi día pueden adoptar al púrpura como'l so color. <center><gallery> Ficheru:Peter Paul Rubens - La découverte de la pourpre.JPG | ''Hércules y el descubrimientu del secretu de la púrpura'', oliu de [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (c. 1636). Ficheru:Tzitzith.jpg | Dos tzitzit, unu blancu y otru con hebras azules. Ficheru:Cardinals and bishops in Bruges escorted by police.jpg | Dos cardenales y un obispu católicos. </gallery></center> === Heráldica y vexiloloxía === {{AP|púrpura (heráldica)}} En [[heráldica]], el '''[[Púrpura (heráldica)|púrpura]]''' o '''violáu''' tien la peculiaridá de portase como color y como metal, lo que-y salva de la prohibición heráldica d'asitiar color sobre color y metal sobre metal. Ye un [[Esmalte (heráldica)|esmalte]] pocu utilizáu. El [[heraldista]] británicu Arthur Fox–Davies menta que les armes más antigües onde tuvo noticia de que s'usara'l púrpura databen del añu [[1311]].<ref>{{cita llibru|apellíos=Fox–Davies|nome=Arthur C.|títulu=A Complete Guide to Heraldry|añu=1909|editorial=T.C. & Y.C. Jack|ubicación=Londres, Edimburgo|url=http://openlibrary.org/books/OL7101030M/A_complete_guide_to_heraldry|fechaaccesu=30 de mayu de 2012|páxina=72}}</ref> Dellos heraldistas suxurieron que nun principiu el púrpura yera un color abuxao y amarronao, quiciabes entemez de los otros colores heráldicos: [[azur]], [[gules]], [[Sable (heráldica)|sable]] y [[sinople]]. Nel sieglu XIV pasó a tener un matiz violáceo, consolidando'l septetu de colores de la [[heráldica]].<ref>{{cita llibru|apellíu=Sánchez Badiola|nome=Juan José|títulu=Desmontando España: el gran fraude de los separatismos|añu=2005|editorial=Visión Net|isbn=84-9770-843-1|ubicación=Madrid|url=https://books.google.es/books?id=Je4NSB6qyN0C&lpg=PP1&hl=es&pg=PA291#v=onepage&q&f=false|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|páxina=291}}</ref> En [[vexiloloxía]], el púrpura ye tamién un color infrecuente. La mayoría de les banderes que la empleguen son rexonales o municipales. Nos exemplos so estes llinies: les armes del antiguu [[Reinu de Llión]], con un lleón de púrpura, qu'entá pueden trate nel [[escudu d'España]] y otros;<ref>{{cita web|títulu=Corazón de Llión: La bandera medieval del Reinu de Llión|url=http://corazonleon.blogspot.com.ar/2005/07/la bandera medieval-del reinu-de-len.html|fechaaccesu=30 de mayu de 2012|fecha=29 de xunetu de 2005|apellíu=Chao Prieto|nome=Ricardo}}</ref> la bandera d'[[Axuntes]], [[conceyu]] de [[Puertu Ricu]], na que'l púrpura provién del mantu del [[santu patronu]] local, [[Joaquín (padre de María)|San Joaquín]];<ref>{{cita web|títulu=Historia d'Adxuntes: Himnu, bandera y escudu|url=http://axuntes1.tripod.com/simbolos.html|fechaaccesu=30 de mayu de 2012|apellíu=Oquendo|nome=José}}</ref> la bandera de la [[Prefeutura de Tokiu]], con fondu de «púrpura de Edo» (''Edo–murasaki''), color representativu de la rexón. <center><gallery> Ficheru:Coat of arms of the Kingdom of León.svg | Escudu del antiguu Reinu de Llión. Ficheru:Flag of Adjuntas, Puerto Rico.svg | Bandera d'Adxuntes (Puertu Ricu). Ficheru:Flag of Tokyo Prefecture.svg | Bandera de la Prefeutura de Tokiu (Xapón). </gallery></center> === Indumentaria === ==== Académica ==== * Nel sistema d'[[indumentaria académica]] francés, cada unu de los cinco campos tradicionales d'estudiu (Artes, Ciencies, Medicina, Derechu y Teoloxía) tien asignáu un color distintivu, que apaez na [[Toga (vistimienta)|toga]] académica de los graduaos. El púrpura ye usáu poles altes instancies académiques, como'l rector de la universidá y el decanu de la facultá, independientemente del campu nel que se graduaren; tamién ye'l color distintivu de los graduaos en [[Teoloxía]], anque'l so usu na toga académica caltiénse solamente en [[Estrasburgu]]. ==== Deportiva ==== {{AUS}} * El [[Fremantle Football Club]] de [[Fútbol australiano|fútbol Australiano]], los Melbourne Storm de la Lliga Nacional de [[Rugby League|Rugby]] y el [[Perth Glory Football Club|Perth Glory]] de l'[[A-League]] visten indumentaria púrpura. {{EEXX}} * Los equipos de la [[National Basketball Association|NBA]] [[Los Angeles Lakers]] y [[Phoenix Suns]] lleven nel so indumentaria principal el color púrpura. {{ITA}} * L'equipu de la [[Serie A (Italia)|serie A]] italiana [[Associazione Calcio Firenze Fiorentina|Fiorentina]] tien como color principal de indumentaria el púrpura. === Medicina === {{AP|Síndrome purpúrico}} Nel ámbitu médicu, la púrpura ye una afección que se define como la salida d'[[eritrocitu|eritrocitos]] de la riega sanguínea y la so acumuladura na piel o nel texíu celular subcutáneu. Puede presentase en forma de [[petequias]] (pequeñes mancadures coloraes) o d'[[equimosis]] (árees de sangráu mayores d'un centímetru de diámetru), que nun sumen al aplica-yos presión.<ref>{{cita web|títulu=Definición y clasificación de púrpures|url=https://www.scribd.com/doc/7894949/Definicion-Y-Clasificacion-de-Purpuras|fechaaccesu=15 de xunetu de 2012|editorial=Centru de Bachilleratu Teunolóxicu Industrial y de Servicios Nº6&thinsp;/&thinsp;Secretaría de Salú de Méxicu}}</ref> Clasificar en numberoses variedaes.<ref>«[http://www.iqb.es/diccio/p/pu.htm ''púrpura'']», ''Diccionariu ilustráu de términos médicos'', Institutu Químicu Biolóxicu, 2012, consultáu'l 15 de xunetu de 2012.</ref> == Púrpura na naturaleza == Como se vio, la secreción de ciertos moluscos precisa aferruñase en contautu col aire pa volvese púrpura. El componente principal d'esta sustancia ye típicamente'l [[6,6'–dibromoíndigo]], responsable del color.<ref name=Cooksey /> Sicasí, na naturaleza son frecuentes ciertos colorantes que suelen ser de color púrpura n'estáu natural: les [[antocianinas]], que s'atopen a esgaya nos frutos del [[Vaccinium myrtillus|arándanu]] y de la [[Rubus fruticosus|zarzamora]], na piel de les [[Solanum melongena|berenxenes]], nes fueyes de les [[Brassica oleracea var. capitata f. rubra|coles lombardes]], nos pétalos de les [[Viola odorata|violetes]] y en ciertes variedaes d'[[uva|uves]], por citar unos pocos exemplos. Estos son los colorantes purpúreos que s'aprovecharon nel pasáu estrayyéndolos de liquen y de plantes. Como les antocianinas viren en candia o al azul dependiendo de l'acidez o de la alcalinidad del mediu, non toles plantes o fungos que les contienen exhiben coloraciones púrpures o violáceas; delles vegaes son coloraes o azules. <center><gallery> Ficheru:Tyrian purple on grayscale.jpg | 6,6'–dibromoíndigo frente a una escala de colores. Purpur-mit-Ausfaerbung.png | Tinción con púrpura de cascoxu (dibromoíndigo) Ficheru:Indicateur chou rouge.jpg | Zusmiu de col utilizáu como [[indicador de pH]]: el púrpura indica pH neutru. Ficheru:Chou cabus rouge 01.jpg | La coloración púrpura carauterística de la col lombarda. Cabernet Sauvignon Gaillac.jpg | [[Uva|Uves]] [[Cabernet Sauvignon]] Purplec.png|El color d'esta [[coliflor]] y otros vexetales producir por pigmentos [[antocianina|antocianines]]. Alpine anemone.jpg | Flor de la [[pulsatilla]] Flox At Last.jpg | Flores [[Phlox|flox]] de color púrpura sicodélicu A red fish in tide pools 2.JPG | [[Cottidae|Charrasco espinosu]] Béryl Rouge.jpg | Una bixbita, raru [[berilu]] púrpura </gallery></center>. == Amueses == Dellos exemplos adicionales de púrpura: {{Colort cabecera}} {{Colort|name=Bizantín<ref>Maerz and Paul A Dictionary of Color New York:1930 McGraw-Hill; the color Byzantine is displayed on page 125, Plate 51, Color Sample K8.</ref>|hex=BD33A4|r=189|g=51|b=164|h=311|s=73|v=74}} {{Colort|name=Ciruela<ref>Ciruela en [http://web.archive.org/web/20081004182701/http://colors.bravo9.com/nbs-iscc-s-postage-stamp-color-names/list/3/ Postage-Stamp Color Names], William H. Beck, plum, NBS/ISCC S N°256 o pensamientu púrpura: [http://encycolorpedia.es/78184a Pansy purple]</ref>|hex=78184a|r=120|g=24|b=74|h=329|s=80|v=47}} {{Colort|name=Púrpura<ref>[http://web.archive.org/web/20081004183324/http://colors.bravo9.com/nbs-iscc-r-color-standards-and-color-nomenclature/list/5 Color Standards and Color Nomenclature], Ridgway, purple NBS/ISCC R, purple(True)(R) N°236</ref>|hex=870074|r=135|g=0|b=116|h=308|s=100|v=53}} {{Colort|name=Púrpura<ref>purple [http://tx4.us/mh/mh300.htm HTLM Colo(o)r Charts] John C. Foster and Texas Precancel Club 2000-2006</ref>|hex=703070|r=112|g=48|b=112|h=300|s=57|v=44}} {{Colort|name=Púrpura brillosu<ref>brilliant purple [http://tx4.us/mh/mh291.htm HTLM Colo(o)r Charts] John C. Foster and Texas Precancel Club 2000-2006</ref>|hex=A030B2|r=160|g=48|b=178|h=292|s=73|v=70}} {{Colort|name=Púrpura Munsell<ref>[[:File:MunsellColorWheel.svg]]</ref>|hex=9F00C5|r=159|g=0|b=197|h=288|s=100|v=77}} {{Colort|name=Uva<ref>[http://web.archive.org/web/20081004183254/http://colors.bravo9.com/nbs-iscc-p-plochere-color-system/list/3 Plochere Color System] grape 50404d, NBS/ISCC P</ref>|hex=50404d|r=80|g=64|b=77|h=311|s=20|v=31}} {{Colort|name=[[Violín (color)|Violín]]<ref>[http://pourpre.com/chroma/dico.php?typ=fiche&ent=violine violine] Pourpre.com 2012</ref>|hex=A10684|r=161|g=6|b=132|h=311|s=96|v=63}} |} === Purpúreo o púrpura en bioloxía === El '''purpúreo''' o na so forma llatina ''purpureus'' ye polo xeneral un color púrpura buxu y usóse na descripción d'especies biolóxiques,<ref>Dade, H. A. (Harry Arthur), 1895-, Colour terminology in biology</ref> como por casu na planta ''[[Lablab purpureus]]'' (poroto d'Exiptu). Delles amueses del so usu:<ref>[http://web.archive.org/web/20081004182503/http://colors.bravo9.com/nbs-iscc-b-colour-terminology-in-biology/list/2 Colour Terminology in Biology], H.A. Dade, NBS/ISCC B Kelly & Judd 1976</ref> <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=60% |- |width=5%| !width=15% style="background-color: #9a4eae; color:white;"|''purpureus'' !width=15% style="background-color: #86608e; color:white;"|''purpureus'' !width=15% style="background-color: #9e4f88; color:white;"|''purpureus'' !width=15% style="background-color: #796878; color:white;"|<small>''purpureo-griseus''</small> |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#9A4EAE |align=center|#86608e |align=center|#9e4F88 |align=center|#796878 |- |} </center> === Colories web === Los [[Color HTML|colories HTML]] establecíos por [[Protocolu (informática)|protocolos informáticos]] pal so usu en [[Páxina web|páxina web]] inclúin al púrpura que s'amuesa debaxo. Como se ve, asemeyar al púrpura estándar, y en programación invocar col nome ''purple'' (púrpura). <center> {| {{tablaguapa}} border="0" width=30% |- |width=5%| !width=25% style="background-color: #800080; color:white;"|''Purple'' |- |[[Colories HTML|HTML]] |align=center|#800080 |- |[[Modelu de color RGB|RGB]] |align=center|(128, 0, 128) |- |[[Modelu de color HSV|HSV]] |align=center|(300°, 100&thinsp;%, 50&thinsp;%) |- |Protocolu |align=center|[[Fueyes d'estilu en cascada|CSS]]&thinsp;/&thinsp;[[HTML]]&thinsp;/&thinsp;[[VGA]]&thinsp; |} </center> Otres coloraciones web similares: {{Colort cabecera}} {{Colort|name=''MediumPurple''|hex=9370DB|r=147|g=112|b=219|h=260|s=49|v=86}} {{Colort|name=''Purple'' X11|hex=A020F0|r=160|g=32|b=240|h=277|s=87|v=94}} {{Colort|name=''MediumOrchid''|hex=BA55D3|r=186|g=85|b=211|h=288|s=60|v=83}} {{Colort|name=''DarkMagenta''|hex=8B008B|r=139|g=0|b=139|h=300|s=100|v=55}} |} == Ver tamién == * [[Púrpura (heráldica)]] * [[Violeta (color)|Violeta]] * [[Moráu]] * Una llista de [[Colores#Púrpures y violetes|púrpures]] nel [[Colores]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * [http://ciudadania-express.com/2009/07/24/el cascoxu-purpura-banduyu-en-peligru-de-extincion/ El Cascoxu Púrpura Banduyu <nowiki>[sic]</nowiki>, en peligru d'estinción]. Artículu periodísticu que contién fotografíes de los tintoreros d'Oaxaca, de los cascoxos púrpures, del so tinte, y de los texíos tiñíos con este. {{ORDENAR:Purpura}} {{Tradubot|Púrpura}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Púrpura]] [[Categoría:Pigmentos]] [[Categoría:Colorantes]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos con referencies a la RAE]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] 2wo9oet7j5cwbeuh1h9chtkaefsxfd9 0 95282 3710566 3697977 2022-08-22T08:16:12Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{rexón}} La rexón de '''Renania''' (n'[[idioma alemán|alemán]]: ''Rheinland'') ye'l nome col que se designa a les tierres de dambos llaos del [[ríu Rin]], al oeste d'[[Alemaña]]. Dende los [[años 1950]], la rexón de Renania constituyir los estaos de [[Sarre]], [[Renania-Palatináu]] y [[Renania del Norte-Westfalia]]. Esti postreru constitúi una de les rexones industriales de mayor pujanza n'[[Alemaña]], cuntando amás con depósitos minerales d'importancia ([[uraniu]], [[magnesiu]], [[petroleu]], ente otros) y tresporte fluvial accesible. Nel estáu de [[Renania-Palatináu]] l'agricultura ye más importante, cuantimás los sos preciaos [[Viña|viñedo]]. [[Ficheru:EKK - Loreley.jpg|thumb|[[Lorelei]], serena de la [[mitoloxía xermánica]], que s'asitiaba nuna roca sobre'l Rin y col so cantar seducía a los navegantes.]] == Historia == Tres la cayida del [[Primer Imperiu francés]], a principios del [[sieglu XIX]], les rexones [[Idioma alemán|xermanu-parlantes]] del [[ríu Rin|Rin]] mediu y baxu fueron anexonaes al [[Reinu de Prusia]].<ref>[http://web.archive.org/web/http://www.preussen-chronik.de/karte.jsp?jahr=1866 Ampliación territorial de Prusia]</ref> L'alministración [[prusia]]na reorganizó los territorios anexaos como la Provincia del Rin, y esti términu sigue presente nos nomes de los estaos alemanes de [[Renania-Palatináu]] y [[Renania del Norte-Westfalia]]. La Provincia del Rin foi creada en [[1824]], cuando se xunieron les provincies del baxu Rin y Jülich-Kleve-[[Berg]]. === Implicaciones de les Guerres mundiales en Renania === La situación de la rexón caltúvose igual, hasta la capitulación alemana de la [[Primer Guerra Mundial]], de primeres del sieglu XX, cuando la parte occidental de Renania foi ocupada por fuercies de la [[Triple Entente]]; sol [[Tratáu de Versalles (1919)|Tratáu de Versalles]], la rexón foi desmilitarizada. Según l'[[Rethondes|Armisticiu de 1918]] les fuercies aliaes ocuparon Renania escontra l'este hasta'l ríu Rin y delles pequeñes cabeces de ponte nel bancu Oeste en llugares como [[Colonia (Alemaña)|Colonia]]. Acordies con los términos del Tratáu de Versalles de [[1919]] la ocupación foi siguida. El mesmu tratáu especificaba tres zones d'ocupación, que seríen sacupaes poles tropes aliaes nun plazu de 5, 10 y 15 años dempués de la ratificación formal del tratáu, qu'asocedió en [[1920]]. Esi mesmu añu la rexón del [[Sarre]] foi dixebrada del restu de la provincia y alministrada pola [[Sociedá de Naciones]] y los distritos de Eupen y Malmedy fueron tresferíos a [[Bélxica]]. La ocupación duró a la fin namái 10 años, pos les tropes aliaes retirar en [[1930]], como una amuesa de bona voluntá escontra la [[República de Weimar]] y la so política de reconciliación, na era de [[Gustav Stresemann]] y el [[Pactu de Locarno]]. [[Ficheru:Burg Eltz 2005.jpg|thumb|left|[[Castillo de Eltz|Burg Eltz]].]] En clara violación al Tratáu de Versalles, los franceses trataron de dixebrar les árees ocupaes d'Alemaña, estableciendo la República de Renania, como un [[estáu títere]] de [[Francia]]. Los intentos [[Secesión|secesionistes]] tuvieron como unu de los sos mayores sustentos el sentimientu antiprusiano de la población, según la [[relixón católica]] que los identificaba a la mayoría. El movimientu nun tuvo enforma ésitu, y nun foi acoyíu pola mayoría de la población. [[Ficheru:Trier Porta Nigra BW 1.JPG|thumb|Tréveris.]] El tratáu de Versalles tamién establecía la total desmilitarización de la zona, pa protexer a Francia, [[Luxemburgu]], Bélxica y los [[Países Baxos]]. Asina, dempués de la retirada de les tropes aliaes, nun se dexaría que tropes alemanes establecer na zona. El tratáu tamién incluyía una clausa oprobiosa pal pueblu alemán, qu'establecía'l derechu de los aliaos a invadir la rexón, si sentíen qu'Alemaña había infringido el tratáu. El Tratáu de Versalles violóse de facto el [[7 de marzu]] de [[1936]], cuando les tropes alemanes entraron en Renania. A pesar de que pudieron ser fácilmente deteníes polos aliaos (la mayoría de los soldaos entró en bicicleta), el sentimientu contrariu a una guerra n'Europa foi más fuerte, y toleróse esta violación. Amás Francia nun pudo responder por inestabilidaes polítiques internes, y Gran Bretaña viose imposibilitada de pronunciase sobre l'actu darréu, una y bones la unviada de tropes xermanes facer en fin de selmana y túvose qu'esperar hasta'l llunes siguiente. Dellos factores alliniáronse por que los sucesos asocedieren ensin mayor respigu, pos el mesmu [[Adolf Hitler]] indicó a los sos soldaos que si l'exércitu francés detenía-yos, nun s'opunxeren y tornaren a otres zones d'Alemaña. El gobiernu francés nun actuó por cuenta de que, nesi momentu, taben llevándose a cabo eleiciones presidenciales, y nengún presidente desea empezar el so mandatu con una guerra. La ocupación de Renania per otra parte, tuvo abondo ésitu ente la población llocal, debíu al resurdimientu del [[nacionalismu alemán]] y a la rensía contra les tropes aliaes. Un efeutu colateral de la ocupación francesa del periodu ente guerres son los llamaos ''[[Bastardos de Renania]]'', fíos de xente local y soldaos estranxeros d'ocupación (principalmente franceses). Esti grupu poblacional sufrió programes d'esterilización y vexames per parte del [[Réxime nazi]] na [[Años 1930|década de los 30]]. [[Ficheru:Kriegsgefangene in Aachen (1944).jpg|thumb|Miembros de la [[Wehrmacht]], fechos prisioneros, desfilen por una cai d'[[Aquisgrán]] en 1944.]] [[Charles Bukowski]], poeta nacíu en Renania en [[1920]], retrata la situación que vivía la población llocal na dómina de la ocupación aliada, al dicir que'l so padre aprovechar de la so provisión de comida pa llevase a la cama a muyeres alemanes”, refiriéndose a la so madre. Esta situación ye un reflexu de la desnutrición que los aliaos provocaben na población llocal pa tener mayor control. Mientres [[1944]] y [[1945]], dos campañes distintes fueron llevaes a cabu na área de Renania nel marcu de la [[Segunda Guerra Mundial]]. Dende setiembre de [[1944]] hasta febreru de [[1945]], el ''US First Army'' caltuvo una batalla constante pa prindar el Monte Hurtgen. El terrén favorecía a los defensores, y enzancaba los movimientos de los aliaos, polo que la campaña provocó 24.000 baxes nel exércitu estauxunidense. A principios de [[1945]], dempués d'un llargu periodu d'inactividá (debíu al iviernu), la mayoría de les operaciones Aliaes nel Noroeste d'Europa plantegaron algamar el ríu Rin. Dende les sos posiciones n'Holanda, el ''First Canadian Army'', so les órdenes del Xeneral Henry Crerar, xuntu al ''British Second Army'', comandadas pel Xeneral Miles Dempsey, invadieron la zona, empezando operaciones la primer selmana del mes de febreru de [[1945]]. La [[Operación Veritable]] duró delles selmanes, y la so resultancia final foi la derrota de toles tropes alemanes del llau Oeste del ríu Rin. La operación norteamericana de soporte ''Grenade'' foi entamada pa coincidir coles tropes británicu y canadiense nel Sur. L'alcuentru foi retrasáu dos selmanes, por operaciones de defensa alemanes. El [[7 de marzu]] de [[1945]], una compañía armada de la ''9ª División Armada d'EU'' prindó la última ponte intacta sobre'l Rin cerca de Remagen. El ''Third US Army'' del Xeneral [[George Patton]] tamién cruciaría'l ríu un día antes del bien antemanáu encruz del exércitu británicu-canadiense. N'abril, tolos Aliaos con operaciones nel oeste cruciaren el Rin, y les batalles por Renania terminaren. En [[1946]], la Provincia del Rin foi estremada ente dos estaos de recién fundación: [[Renania-Palatináu]] y [[Renania del Norte-Westfalia]]. El pueblu de [[Wetzlar]] convertir en parte de [[Hesse]]. == Xeografía == Renania atopar nel occidente d'Alemaña, y tien fronteres internacionales con [[Francia]], [[Luxemburgu]], [[Bélxica]] y [[Países Baxos]]. Les rexones Sur y Este tienen principalmente una xeografía accidentada, conformada por valles formaos per ríos (principalmente'l Rin y el Mosela). Escontra la rexón norte, atópase'l valle del [[ríu Ruhr]]. Dalgunes de les ciudaes más importantes de Renania son [[Aquisgrán]], [[Bonn]], [[Colonia (Alemaña)|Colonia]], [[Dortmund]], [[Duisburgu]], [[Düsseldorf]], [[Essen]], [[Koblenz]], [[Krefeld]], [[Ludwigshafen]], [[Maguncia]], [[Mönchengladbach]], [[Wiesbaden]] y [[Wuppertal]]. == Cultura == [[Ficheru:Beethoven.jpg|thumb|[[Beethoven]], célebre renano.]] Renania ye una rexón mayoritariamente católica. Dientro de la cultura alemana, los habitantes de la rexón tienen fama de llevar un estilu de vida gayoleru, carauterizáu pola tradición de los antroxos, el cultivu (y consumu) de vinu, según la tradición del cantar y los cantares locales (cantares renanas). Esta ye una imaxe qu'a la xente local tamién-y gusta cultivar. El valle del [[Rin]] carauterizar por tener paisaxes de gran guapura, y estos xunto a los sos pueblos y castiellos fueron oxetu del romanticismu xermanu dende'l [[sieglu XIX]], con numberosos cuentos, lleendes, poemes y cantares faciendo referencia a la llocalidá. Ente los múltiples escritos que lo menten, [[Lorelei]] de [[Heinrich Heine]] y el [[Cantar de los nibelungos]] son los más conocíos. Renania ye tamién conocida poles sos catedrales, monesterios y una tradición estraordinaria de lliteratura (por casu, la biblioteca histórica de la catedral de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]], que data de los principios de la edá media). == Ver tamién == * [[Confederación del Rin]] * [[Departamentu del Rucar]] * [[Rellaciones francu-alemanes]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Rhineland}} {{Tradubot|Renania}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Rexones d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] slh3c3czvtcmjuy4agzzfuiedrydh42 0 95513 3710598 3690440 2022-08-22T09:26:51Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20130417}} {{redirixe|Llibertá d'opinión|llibertái intelectual|el derechu a pensar llibremente}} La '''llibertá d'espresión''' ye un [[derechu fundamental]] o un [[derechos humanos|derechu humanu]], consagráu nel artículu 19 de la [[Declaración Universal de los Derechos Humanos]] de 1948. Les [[constitución|constituciones]] de los sistemes [[democracia|democráticos]] tamién lo señalen. De la llibertá d'espresión deriva la [[llibertá de prensa]]. El derechu a la llibertá d'espresión ye definíu como un mediu pa esponer les idees, y asina foi concebíu mientres la [[Ilustración]]. Pa filósofos como [[Montesquieu]], [[Voltaire]] y [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau]] la posibilidá del disenso fomenta la meyora de les artes y les ciencies y l'auténtica participación política. Foi unu de les pilastres de la [[Guerra d'Independencia de los Estaos Xuníos]] ([[Primer Enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos|Primer Enmienda]]) y la [[Revolución francesa]], fechos que revolvieron les cortes de los demás estaos occidentales. Otru argumentu clásicu, acomuñáu a [[John Stuart Mill]], ye que ye esencial pal descubrimientu de la verdá. [[Oliver Wendell Holmes Jr.]] y [[Louis Brandeis]], famosos [[xurista|xuristes]] [[Estaos Xuníos|estauxunidenses]], acuñaron l'argumentu del [[mercáu d'idees]]. Según esta analoxía cola [[llibertá de comerciu]], la verdá d'una idea revelar na so capacidá pa competir nel mercáu. Esto ye, tando n'igualdá de condiciones coles demás idees (llibertá d'espresión), los individuos van apreciar qué idees son verdaderes, falses, o relatives. Los sistemes xurídicos, y les sociedaes polo xeneral, reconocen llendes a la llibertá d'espresiónsobremanera cuando entra en conflictu con otros valores o derechos. El "principiu de dañu" de Mill y el "principiu d'ofiensa" de Feinberg son dos exemplos clásicos de dichos llendes. == Derechos humanos == Nel Artículu 19 de la "[[Declaración Universal de los Derechos Humanos]]", lléese: "Tou individuu tien derechu a la llibertá d'opinión y espresión; esti derechu inclúi'l de nun ser fadiáu por causa de les sos opiniones, el d'investigar y de recibir informaciones y opiniones, y el d'espublizales, ensin llimitación de fronteres, per cualesquier mediu d'espresión." La "[[Convención Americana sobre Derechos Humanos]]"Pactu de San José de Costa Rica" de 1969, nel Artículu 13. señala: {{cita|"Llibertá de pensamientu y d'espresión. 1. Toa persona tien derechu a la llibertá de pensamientu y d'espresión. Esti derechu entiende la llibertá de buscar, recibir y espublizar informaciones ya idees de toa índole, ensin considerancies de fronteres, yá sía oralmente, por escritu o en forma impresa o artística, o por cualesquier otru procedimientu de la so eleición y gustu 2. L'exerciciu del derechu previstu nel incisu precedente nun puede tar suxetu a previa censura, sinón a responsabilidaes ulteriores, les que tienen de tar espresamente afitaes pola llei y ser necesaries p'asegurar: a) El respetu a los derechos o la reputación de los demás. b) La proteición de la seguridá nacional, l'orde públicu o la salú o la moral públiques. 3. Nun puede acutase el derechu d'espresión por víes o medios indireutos, tales como l'abusu de controles oficiales o particulares de papel pa periódicos, de frecuencies radioeléctriques o de enseres y aparatos usaos nel espardimientu d'información o per otros medios empuestos a torgar la comunicación y la circulación d'idees y opiniones. 4. Los espectáculos públicos pueden ser sometíos pola llei a censura previa col esclusivu oxetu de regular l'accesu a ellos pa la proteición moral de la infancia y l'adolescencia, ensin perxuiciu de establecer nel incisu 2. 5. Va Tar prohibida pola llei toa propaganda en favor de la guerra y toa apoloxía del odiu nacional, racial o relixosu que constituyan enguizamientos a la violencia o cualesquier otra aición illegal similar contra cualquier persona o grupu de persones, por nengún motivu, inclusive los de raza, color, orientación sexual, relixón o orixe nacional."}} La prohibición de toa propaganda en favor de la guerra, tamién ta consagrada nel "[[Pactu Internacional de Derechos Civiles y Políticos]]". La [[Convención Europea de Derechos Humanos]], aprobada nel marcu del [[Conseyu d'Europa]], proclama la llibertá d'espresión nel so artículu 10. Afirma qu'inclúi tantu la llibertá d'opinión como la de recibir y tresmitir informaciones o idees ensin inxerencia de los poderes públicos. Sicasí, almite que los Estaos puedan someter a les empreses de radiu, televisión y cine a un réxime d'autorización previa. El preceptu dexa restricciones llegales basaes nuna pluralidá de motivos de índole pública y privada. Per otra parte, esisten otros derechos y llibertaes ( o "derechos a la llibertá de...", exemplu: derechu a la llibertá de xunta, manifestación, exerciciu de cultos, etc) conxuntamente col derechu a la llibertá d'espresión. Asina'l derechu a la llibertá d'espresión nun ye un derechu absoluto nin ilimitao, como tampoco lo ye nengún otru derechu o llibertá. Cada derechu o llibertá ( derechu a la llibertá de...) tien un ámbitu de desendolque y de compresión, y cada persona qu'exerz un derechu, tien d'actuar dientro d'esi ámbitu de desendolque y de comprensión de dichu derechu. Actuar más allá de dichu ámbitu, ye nun actuar dientro de dichu derechu, sinón fora d'él, cola posibilidá de quien actúa de violar, vejar o pillar derechos d'otres persones, y ye más grave inda cuando trátase de [[derechos humanos]]. La llende a dereches humana de la llibertá d'espresión, ta dau pol respetu a otros derechos humanos. Concordante con esto, la "Convención Americana sobre Derechos Humanos", espresa nel so Artículu 11: {{cita|" Proteición de la honra y de la dignidá. 1. Toa persona tien derechu al respetu de la so honra y a la reconocencia de la so dignidá. 2. Naide puede ser oxetu d'inxerencies arbitraries o abusives na so vida privada, na de la so familia, na so casa o na so correspondencia, nin d'ataques illegales a la so honra o reputación. 3. Toa persona tien derechu a la proteición de la llei contra eses inxerencies o esos ataques."}} Y el Art.14 de dicha Convención consagra'l "Derechu de rectificación o respuesta", diz: {{cita|" Derechu de rectificación o respuesta. 1. Toa persona afeutada por informaciones inesactes o agraviantes emitíes nel so perxuiciu al traviés de medios d'espardimientu llegalmente reglamentados y que se dirixan al públicu polo xeneral tien derechu a efeutuar pol mesmu órganu d'espardimientu'l so rectificación o respuesta nes condiciones qu'estableza la llei. 2. En nengún casu la rectificación o la respuesta eximirán d'otres responsabilidaes llegales en que s'haber incurríu. 3. Pa la efeutiva proteición de la honra y la reputación, toa publicación o empresa periodística, cinematográfica, de radiu o televisión va tener una persona responsable que nun tea protexía por inmunidaes nin disponga de fueru especial."}} == Conceutos y pensamientos precedentes a los derechos universales y la llibertá d'espresión == Anque'l términu 'llibertaes humanes' y, incluyida nel mesmu, 'la llibertá d'espresión', aniciar a partir de los pensamientos lliberales de la Ilustración y el surdimientu de los estaos nacionales, la idea o conceutu de derechu humanu' entendíu como l'exerciciu críticu a cualesquier poder inxustu tien raigaños muncho más antiguos. Esi derechu nun foi concebíu en términos de 'llibertá d'espresión', una y bones el términu 'espresión' ta estrechamente venceyáu cola [[llibertá de prensa]], que surdió de resultes de la invención de la imprenta y el consiguiente espardimientu más rápida y económica de los escritos; y tampoco como 'llibertá', una y bones esti términu atopar antes de la Edá Moderna dientro un discursu teolóxicu-filosóficu y non políticu. Por eso, dientro un contestu hispánicu, por casu, la primer vegada qu'atopamos el términu 'llibertái d'espresión' ye nel [[Estatutu de Bayona|Estatutu de Bayona de 1808]] y en [[Constitución española de 1812|La Constitución de 1812]].<ref>{{cita llibru |títulu=La llibertá d'espresión nos testos constitucionales españoles, Documentación de les Ciencies de la Información, N.Ú 13-1990-23-52. |editorial=Ed. Univ. Complut., Madrid|apellíos1=Bel Mallén, J. I.}}</ref> Sicasí, el significáu de 'llibertá' y de 'llibertá d'espresión concebíu respeutivamente como un derechu fundamental y un derechu a sublevase, criticar y, polo xeneral, manifestar una oposición contra cualesquier poder inxustu podemos rastrexar a lo llargo de la historia premoderna d'España y d'Europa. '''Llibertá d'espresión na Antigua Grecia''' La idea precedente de la llibertá d'espresión puede atopase na Antigua Grecia onde l'estadista [[Clístenes d'Atenes|Clístenes]] introdució la forma de gobiernu democráticu n'Atenes nel añu 507 a. d. C. Pa los ciudadanos atenienses (homes con propiedá) los ideales de llibertá ya igualdá ente ciudadanos yeren los más importantes. La llibertá tenía dos aspeutos: la llibertá política y la llibertá individual, y la llibertá d'espresión yera un aspeutu bien importante de la llibertá individual.<ref>{{Cita web |url=http://denstoredanske.dk/Geografi_og_historie/Antikken/Antikken,_gr%C3%A6ske_stednavne/Athens_demokrati |títulu=Athens demokrati|apellíos1=Dean store danske}}</ref> La pallabra griega pa designar la llibertá d'espresión ye parrhesia,<ref>{{Cita web |url=https://da.wikipedia.org/wiki/Det_athenske_demokrati |títulu=Det athenske demokrati|apellíos1=Wikipedia}}</ref> y la tresllación direuta ye “falar con llibertá.” La parrhesia yera bien importante pa los antiguos atenienses; nos tribunales y nes agoras los atenienses teníen la llibertá de dicir casi cualquier cosa, y nel teatru'l autores teatrales esplotaben el so derechu de rise de tol mundu. Por casu, [[Aristófanes]] criticó'l sistema na obra “[[Les nubes|Les Nubes]]”. N'otres circunstancies, la llibertá d'espresión yera más llindada y dependía del contestu. El filósofu Sócrates aprender cuando se-y condergó a muerte por non adorar a los dioses atenienses.<ref>{{Cita web |url=https://es.wikipedia.org/wiki/Parres%C3%ADa |títulu=Parresía|apellíos1=Wikipedia}}</ref> '''L'helenismu y la república romana''' Dientro de la república romana atopamos una constitución mista ente l'asamblea (comitia), los cónsules y el senáu. Cada ciudadanu, en principiu, podía faer carrera política o asistir a la mayoría de les asamblees. Sicasí, una y bones la república romana basar na familia en vegada del individuu como entidá política, los derechos solo valíen pal padre de la familia (pater families).<ref>{{cita llibru |títulu=Klassisk og Moderne Politisk Teori |fecha=2009 |editorial=Hans Reitzels Forlag |páxines=31-32|apellíos1=Kaspersen, L.B, Loftager, J.}}</ref> Sicasí, derechos universales como criticar y oponer resistencia contra les lleis polítiques apaecen, por casu, nes teoríes de Cicerón.<ref>{{cita llibru |títulu=Ibid. |páxines=p. 67}}</ref> [[Cicerón]] taba bien inspiráu por [[Estoicismu|l'estoicismu]] y el conceutu de [[Derechu natural|les lleis naturales]] (jus naturale), y quiciabes equí tenemos la circunstancia esencial pal desenvolvimientu del conceutu del derechu d'espresión modernu. Apurriendo a cada individuu accesu a la razón universal –que para Cicerón actuaba como'l xuez cimeru a les lleis polítiques– implicaba que cada persona, a priori, yera capaz de faer una crítica lexítima. Esti conceutu d'igualdá ente tolos homes en rellación a la razón atópase bien descritu por [[Marco Aurelio]] nel siguiente pasaxe: ''“Si la intelixencia yenos común, tamién la razón, según la cual somos racionales, yenos común. Almitíu eso, la razón qu'ordena lo que tien de faese o evitase, tamién ye común. Concedíu eso, tamién la llei ye común. Conveníu eso, somos ciudadanos. Aceptáu eso, participamos d'una ciudadanía. Si eso ye asina, el mundu ye como una ciudá. Pos, ¿de qué otra común ciudadanía podrá afirmase que participa tol xéneru humanu? D'ellí, d'esta común ciudá, proceden tantu la intelixencia mesma como la razón y la llei. O ¿d'ónde?”'' - Marco Aurelio: Meditaciones, lib. IV, cap. 4 Ye importante destacar que tales pensamientos nunca llevaben de por sí a una conclusión democrática, sicasí, establecíen una autoridá universal y supranacional a la cual cada persona, en principiu, podía referise pa criticar lleis inxustes, esto ye, lleis discordantes al jus naturale. '''La ilustración escolástica d'España''' Dientro d'un contestu hispánicu'l conceutu romanu de derechos naturales foi rehabilitáu pola [[Escuela de Salamanca]] nel sieglu XV y XVI. El catedráticu de dicha escuela [[Francisco de Vitoria]] formuló los primeros conceutos modernos sobre derechos internacionales que yeren cimeru a los nacionales, cuidao que el [[bien común]] del orbe ye de categoría cimera al bien de cada estáu.<ref>{{Cita web |url=https://es.wikipedia.org/wiki/Escuela_de_Salamanca |títulu=La Escuela de Salamanca|apellíos1=Wikipedia}}</ref> Y al traviés de la filosofía tomista de les lleis eternes, lleis naturales, los derechos de la xente y lleis positives, el filósofu xesuita [[Francisco Suárez]] declaró, na mesma dómina, que la forma de gobiernu natural ye la democracia y que la xente tien el derechu de defendese, sublevase y, inclusive, a matar al soberanu si él gobierna tiránicamente. Amás, cola conquista y colonización de les Indies y la siguiente esplotación de los indíxenes, el flaire dominicu [[Bartolomé de Las Casas]] afirmó que los indíxenes “son vivos d'entendimientu, bien capaces”;<ref>{{cita llibru |títulu=Perbreve Rellación de la Destrucción de Les Indies |páxines=p. 42|apellíos1=Bartolomé de Las Casas}}</ref> y con esa afirmación argumentó -basándose nel humanismu yá mentáu na cita de Marco Aurelio- que, yá que tienen razón, los indíxenes son humanos llibres. Entós son llibres pa recibir la fe cristiana y, por eso, nun se puede esclavizarlos en [[Encamienta|les encomiendes]]. Con tales idees la Escuela de Salamanca tuvo una gran influencia na futura formulación de los derechos humanos y, incluyíu nellos, el derechu de la xente a criticar cualesquier poder tiránicu que les sos aiciones non poder xustificar y que nun concordar colos conceutos de la xusticia y los derechos fundamentales. '''Les 95 tesis de Lutero'''<ref>{{Cita web |url=https://es.wikipedia.org/wiki/Les_95_tesis_de_Mart%C3%ADn_Lutero |títulu=Les 95 tesis de Martín Lutero|apellíos1=Wikipedia}}</ref> Dende casi los sos entamos la ilesia católica y la ilesia cristiana esixeron censura sobre'l públicu de delles maneres. La ilesia católica aplicó censura col [[Index librorum prohibitorum|Index Librorum prohibitorum]], que foi usáu pola Inquisición pa suprimir a la herexía y que tuvo a valir hasta 1948. La ilesia cristiana protestante tamién censuraba otres obres consideraes “enemigues” a la fe cristiana protestante. Sicasí les 95 tesis en llatín de Martín Lutero fueron afitaes en 1516. Trataben de la indulxencia de la ilesia y el poder de la mesma y del Rei, porque defendíen que tou tendría de sometese a Dios. Anque l'aición mesma de clavar les tesis nes puertes de la Ilesia del Palaciu de Wittenberg pretendía empecipiar un alderique teolóxicu, inda se percibe güei como una de los raigaños de l'actual llibertá d'espresión. Lutero foi calificáu d'herexe y dempués escomulgáu, pero'l so actu d'usar la so voz pa defender la causa en que creía inda ye exemplu d'espresión llibre. == Llendes de la llibertá d'espresión == Según la Organización Foru de la Llibertá, los sistemes xurídicos, y la sociedá polo xeneral, reconocen llendes a la llibertá d'espresiónsobremanera cuando esta entra en conflictu con otros valores o derechos. En "On Liberty" (1859) [[John Stuart Mill]] argumentó que "... tien d'esistir la máxima llibertá de profesar y aldericar, como una cuestión de convencimientu éticu, cualquier doctrina, por inmoral que pueda considerase". Mill sostién que la llibertá d'espresión ye necesaria pa emburriar a los argumentos de les sos llendes lóxiques, en llugar de les llendes de la vergüenza social. Sicasí, Mill tamién introdució lo que se conoz como'l principiu de dañu, nel allugamientu de la siguiente llimitación a la llibre espresión: evitar daños a otros. {{cita|Nun hai otru fin que la raza humana tenga garantizada, individual o colectivamente, al interferir na llibertá d'aición sía'l que quier el so númberu, que nun sía la proteición personal. L'únicu propósitu pol cual el mesmu poder puede exercese afechiscamente sobre cualquier miembru d'una comunidá civilizada contra la so voluntá ye la prevención del dañu ayenu. El mesmu bien, sía físicu sía moral, nun ye garantía abonda. Unu nun puede obligar a la execución o astención a otru porque esto traiga un beneficiu pa unu mesmu, porque-y va faer a unu feliz, porque d'acordies con otros faelo sería sabiu o correutu...|John Stuart Mill, ''The Contest on America''<ref>John Stuart Mill (1806-1873), «The Contest in America». ''Harper's New Monthly Magacín'', Volume 24, Apurre 143, páxina 683-684. Harper & Bros., Nueva York, Abril de 1862. [http://cdl.library.cornell.edu/cgi-bin/reroute_moa_pageviewer?root=/moa/harp/harp0024/&tif=00693.TIF&cite=http://cdl.library.cornell.edu/cgi-bin/moa/moa-cgi?notisid=ABK4014-0024-103&coll=moa&frames=1&view=50]. Traducción por Wikipedia.</ref>}} En 1985, [[Joel Feinberg]] introdució lo que se conoz como'l "principiu d'ofiensa",<ref>{{cita llibru |autor= Feinberg, Joel |títulu= Harm to Others |editorial= [[Oxford University Press]] |añu= 1987 |isbn= 9780195046649 |url= https://books.google.com/books?id=ZssPybdxhL0C&pg=PP1 }} </ref> argumentando que'l principiu del dañu de Mill nun ufierta una proteición abonda contra los comportamientos ilícitos de los demás. Feinberg, escribió: "Siempres ye una bona razón en sofitu d'una prohibición penal propuestu que probablemente sería una forma eficaz de prevención d'ofienses graves (en contraposición a la mancadura o dañu) a otres persones que l'actor, y que ye probable que sía necesaria medios pa tal fin ". Polo tanto Feinbergs sostién que'l principiu de dañu pon el llistón demasiáu altu y que delles formes d'espresión pueden ser lexítimamente prohibíes pola llei porque son bien ofensives. Pero, como ofender a daquién ye menos grave qu'estropiar a daquién, les penes impuestes tienen de ser más altes por causar dañu. Mill, al contrariu, nun sofita sanciones llegales si nun se basen nel principiu de dañu. Cuidao que el grau en que les persones pueden ofendese varia, o puede ser la resultancia de prexuicios inxustificaos, Feinberg suxure que tienen de tenese en cuenta ciertos factores al aplicar el principiu de la ofiensa, incluyendo: l'algame, la duración y el valor social del discursu, la facilidá con que puede evitase, los motivos del orador, el númberu de persones ofendíes, la intensidá de la ofiensa y l'interés xeneral de la comunidá. ==Llibertá d'espresión n'Internet== La llibertá d'espresión n'internet referir a les condiciones que tienen de cumplise nesti mediu de comunicación. En xunu de 2011, la [[Organización de los Estaos Americanos]] adoptó la Declaración Conxunta sobre Llibertá d'Espresión n'Internet, que diz: {{Cita|1. Principios xenerales a. La llibertá d'espresión aplicar a Internet de la mesma qu'a tolos medios de comunicación. Les restricciones a la llibertá d'espresión n'Internet solo resulten aceptables cuando cumplen colos estándares internacionales que disponen, ente otres coses, que tendrán de tar previstes pola llei y escorrer una finalidá lexítima reconocida pol derechu internacional y ser necesaries p'algamar dicha finalidá (la prueba "tripartita"). b. Al evaluar la proporcionalidad d'una restricción a la llibertá d'espresión n'Internet, tien de sopesase l'impautu que dicha restricción podría tener na capacidá d'Internet pa garantizar y promover la llibertá d'espresión respeuto de los beneficios que la restricción reportaría pa la proteición d'otros intereses. c. Los enfoques de reglamentación desenvueltos pa otros medios de comunicación —como telefonía o radio y televisión— nun pueden tresferise ensin más a Internet, sinón que tienen de ser diseñaos específicamente pa esti mediu, atendiendo a les sos particularidaes. d. Pa responder a conteníos ilícitos, tien d'asignase una mayor relevancia al desenvolvimientu d'enfoques alternativos y específicos que s'afaigan a les carauterístiques singulares d'Internet, y qu'al empar reconozan que nun tienen d'establecer se restricciones especiales al conteníu de los materiales que s'espublicen al traviés d'Internet. y. La autorregulación puede ser una ferramienta efeutivo pa encetar les espresiones inxurioses y, poro, tien de ser promovida. f. Tienen De fomentase midíes educatives y de concienciación destinaes a promover la capacidá de toles persones d'efeutuar un usu autónomu, independiente y responsable d'Internet ("alfabetización dixital"). <ref>{{Cita web |url=http://www.oas.org/es/cidh/expresion/showarticle.asp?artID=849 |títulu=http://www.oas.org/es/cidh/expresion/showarticle.asp?artID=849 |fechaaccesu=2 d'abril de 2017 }}</ref>}} ==Llibertá d'espresión nel arte== Según l'artículu “La '''llibertá d'espresión''' artística. Un primer aproximamientu” <ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> de Víctor J. Vázquez Alonso, “una de les cuestiones tradicionalmente marxinaes nos estudios de [[derechu constitucional]] ye la llibertá artística”,<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> o llibertá d'espresión artística (nesta segunda formulación, l'enfoque ye avera del tratamientu xurídicu d'esti derechu), y ye difícil atopar referencies bibliográfiques específiques. “El derechu de llibertá d'espresión artística carez falta d'autonomía conceptual con al respeutive de otres llibertaes de comunicación como son la llibertá d'espresión o la [[llibertá d'información]]”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y, arriendes d'ello, “cadez d'una proteición xurídica de perfil baxu”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> La llibertá artística ye, per un sitiu, “una modalidá específica de la llibertá d'espresión que, entá siendo estremada d'ésta”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> pol fechu de non solo tresmitir idees o opiniones sinón tamién de “provocar una concreta emoción artística”,<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> tamién “ye susceptible de ser oxetu d'un aproximamientu xurídicu similar nel so tratamientu, cuidao qu'en dambos casos subyace un valor xurídicu común que sería la llibertá de comunicación”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> N'otres pallabres, les manifestaciones artístiques y cada obra d'arte son “un vehículu pa provocar una determinada emoción nel llector”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y deberíase de reconocer el so valor artísticu ensin censura dende un puntu de vista xudicial, porque nesti sentíu, l'arte ye, na so esencia, una encarnación de la llibertá d'espresión. Hai, sicasí, un alderique sobre'l fechu de que l'arte ye una actividá eminentemente comunicativa o discursiva, sobremanera si consideramos les [[Forma artística|formes artístiques]] pertenecientes a la [[modernidá]] o [[Posmodernidad|post-modernidá]], y por eso hai opiniones distintes y contrastantes sobre la necesidá de protexer, sía que non, la obra d'arte por aciu la doctrina xudicial. Ello ye que delles voces crítiques “refuguen la estensión de la doctrina xudicial de la llibertá d'espresión a la llibertá artística”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Sicasí, pa otros “lo artístico hai de considerase como un territoriu autónomu de lo político”,<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> pos xustifiquen l'autonomía conceptual d'esta llibertá. Efeutivamente, la “[[obra d'arte]] hai de ser considerada pol derechu como un fenómenu intrínsecamente comunicativu que nun puede, poro, quedar al marxe de la proteición de la llibertá d'espresión”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Anque esisten distintes manifestaciones artístiques, “l'arte non referencial nin objetual nun ye, sicasí, un arte introvertío, sinón que, podríamos dicir, un arte radicalmente destináu a ser oxetu de comunicación. Dichu d'otra forma, anque nun sía siempres discursu (''speech'') l'[[arte]] nun va dexar de ser espresión”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Alrodiu de esti alderique enserta la opinión del profesor Munkittrich, quien señala que nun estáu constitucional y una [[sociedá abierta]] “non cabo otra comprensión del arte que la d'un fenómenu comunicativu, al traviés del cual particípase de la mesma cultura y que refier polo tanto d'una proteición xurídica que garantice esta llibertá”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> . Efeutivamente, nun puede falase de llibertá d'espresión nel arte ensin nomar tamién términos como [[llegalidá]], [[censura]] y [[sociedá]]. “Una [[sociedá llibre]] basar nel principiu de que cada individuu tien el derechu de decidir qué tipu d'arte o entretenimientu él o ella desea o nun desea recibir o crear”.<ref name="Llibertá de_1">{{Cita noticia |títulu=Llibertái de Expresion n'Artes y Entretenimientu |url=https://www.aclu.org/llibertá-de-expresion-en-artes-y-entretenimientu |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=American Civil Liberties Union |idioma=en}}</ref> Otra voz relevante, nun contestu estauxunidense, ye la de Meikle, quien esplica que la proteición constitucional “hai d'estendese a toa forma de comunicación que pueda nutrir de conocencia y sensibilidá crítica a los ciudadanos en rellación al gobiernu de la sociedá na que viven”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> N'efeutu, “la llibertá artística paez asitiase nuna suerte de llugar entemediu nel grau de proteición que-y concede la [[Primer Enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos|Primer Enmienda]] de la [[Constitución de los Estaos Xuníos]], averándose a nivel máximu de proteición namái naquellos supuestos nos que la obra d'arte sirve de vehículu a un discursu políticu”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> El fechu ye que güei día hai una ausencia na xurisdicción d'[[Estrasburgu]] d'un conceutu de llibertá artística autónomu, qu'atienda a les peculiaridaes qu'estremen d'esta forma d'espresión d'otru tipu de manifestaciones del espíritu”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y nun se-y reconoz esta dimensión oxetiva ya institucional”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> porque s'acomuñar a les llibertaes d'espresión ya información”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Arriendes d'ello, Alonso define la llibertá d'espresión artística como una llibertá débil”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y cavilga sobre'l conceutu d'arte político”,<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> esto ye cuando una obra artística “dexa de ser propiedá del [[autor]] desque la sociedá apoderar d'ella, pudiéndola convertir en símbolu de daqué dafechu ayenu a la voluntá orixinaria del so creador”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y, nesti sentíu, tresmite idea política. Lo que se percibe ye una dificultá d'ellaborar una definición xurídica d'arte y “d'entender la dinámica xurídica de la llibertá artística”<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> y, ensin posibilidá d'esclariar estes premises, paez difícil llegar a un tratamientu xurídicu autónomu a esta llibertá”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Nel contestu español, ente los [[Derechos fundamentales na constitución española|derechos fundamentales na Constitución Española]] que se rellacionen cola llibertá artística, amás que la llibertá d'espresión artística consagrada nel artículu 20 de la [[Constitución española de 1978|Constitución Española]], merez la pena mentar el derechu de '''accesu a la cultura''' (art. 44)<ref name="ARTÍCULU 20_1">{{Cita web |url=http://www.derechoshumanos.net/constitucion/articulo20CE.htm |títulu=ARTÍCULU 20 de la Constitución Española - LLIBERTÁ D'ESPRESIÓN, DE CÁTEDRA Y DE INFORMACIÓN - Fundación Aición Pro DERECHOS HUMANOS (www.derechoshumanos.net) |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |sitiuweb=www.derechoshumanos.net}}</ref> y de la '''caltenimientu d'el''' [[patrimoniu artísticu]]''', históricu y cultural''' (art. 46).<ref name="ARTÍCULU 20_1">{{Cita web |url=http://www.derechoshumanos.net/constitucion/articulo20CE.htm |títulu=ARTÍCULU 20 de la Constitución Española - LLIBERTÁ D'ESPRESIÓN, DE CÁTEDRA Y DE INFORMACIÓN - Fundación Aición Pro DERECHOS HUMANOS (www.derechoshumanos.net) |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |sitiuweb=www.derechoshumanos.net}}</ref> La censura tuvo presente dende'l pasáu n'España y tuvo un papel determinante en cuanto al control y espardimientu d'información. “La censura ye primero de too eficaz cuando llogra invisibilizarse a los güeyos de la mayoría”.<ref name="Peinador_1">{{Cita publicación |url=https://www.academia.edu/22127047/Invisibilizaci%C3%B3n_legitimada._Censura_en_la_Espa%C3%B1a_del sieglu_XXI |títulu=Invisibilización legitimada. Censura na España del sieglu XXI|apellíos=Peinador |nome=Minerva |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |idioma=en}}</ref> Mientres el Réxime de [[Francisco Franco]], vivióse un críticu periodu de represión y violación a los [[derechos humanos]]. La [[represión franquista]] non solo tomó'l campu político, sinón tamién munchos otros. Ente ellos, la dimensión cultural - na [[Represión franquista|represión]] cultural, sufrióse censura civil, militar y eclesiástica,<ref>{{cita llibru|apellíos=Monleón |nome=José |títulu=Del franquismu a la posmodernidad. Cultura española 1975-1990 |añu=1995 |editor=Ediciones Akal. Madrid |ubicación=España}}</ref> afectando a distintes actividaes culturales y [[Mediu de comunicación medios de comunicación]]. Nel [[franquismu]] censurábense “testos allegaos a la [[Segunda República Española|república]] o sospechosos de selo a les alusiones polítiques, a la [[Guerra Civil Española|guerra civil]] o que la so ambigüedá pudiera suponer cualquier tipu de peligru políticu, ideolóxicu o moral pal réxime”.<ref name="Peinador_1">{{Cita publicación |url=https://www.academia.edu/22127047/Invisibilizaci%C3%B3n_legitimada._Censura_en_la_Espa%C3%B1a_del sieglu_XXI |títulu=Invisibilización legitimada. Censura na España del sieglu XXI|apellíos=Peinador |nome=Minerva |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |idioma=en}}</ref> Como afirma Minerva Peinador “la censura ye una forma de represión intelectual dende que la so práutica se coarta la llibertá de pensamientu”. Nesta mesma temática, l'escritor, humanista y economista español [[José Luis Sampedro]] cita:  «Ensin llibertá de [[Pensar|pensamientu]], la '''llibertá d'espresión''' nun sirve de nada» (José Luis Sampedro, en ''[[Wikiquote]]'').<ref>{{Cita web |url=https://ye.wikiquote.org/wiki/Jos%C3%A9_Lluis_Sampedro |títulu=José Luis Sampedro - Wikiquote |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=ye.wikiquote.org}}</ref>  Tamién merez la pena mentar les '''midíes constitucionales de proteición'''. “Los derechos y llibertaes recoyíos nel artículu 20 gocien de delles midíes de proteición, establecíes pola mesma Constitución”.<ref name="ARTÍCULU 20_1">{{Cita web |url=http://www.derechoshumanos.net/constitucion/articulo20CE.htm |títulu=ARTÍCULU 20 de la Constitución Española - LLIBERTÁ D'ESPRESIÓN, DE CÁTEDRA Y DE INFORMACIÓN - Fundación Aición Pro DERECHOS HUMANOS (www.derechoshumanos.net) |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |sitiuweb=www.derechoshumanos.net}}</ref> Ente otres, merez la pena sorrayar el puntu 6: “El desenvolvimientu normativu de los derechos recoyíos nel artículu 20 de la Constitución Española, tien de realizase por aciu [[Llei orgánica|Llei Orgánica]] [2015] (art. 81.1 de la Constitución Española), que rique un especial consensu parllamentariu al esixise, pa la so aprobación, cambéu o derogación, mayoría absoluta del [[Congresu de los Diputaos|Congresu]] (art. 81.2 de la Constitución Española). Los productos artísticos o actividaes artístiques munches vegaes son señalaos como aguiyadores d'actitúes gafíes. El dilema ye que ye malo d'establecer una frontera ente autorizar y lo que nun lo ye, poro, en repitíes ocasiones l'arte resulta ofensivu pa una parte de la sociedá. Munches vegaes apelar al sentíu común pa tomar una posición a favor o en contra, otres, sicasí, tal allugamientu sofitar en lleis ambigues y pocu clares. Los xueces prefieren nun dar definiciones constitucionales definitives, yá que ye abondo difícil afondar. Según Víctor J. Vázquez Alonso, asocede esto, principalmente, porque l'arte en sí, tien un calter difícil de definir. Alonso afirma amás, que tanto la llibertá d'espresión, como la llibertá artística ta alcontrada d'una forma oculta na llibertá de comunicación, que tien un valor xurídicu. Polo consiguiente, l'arte, anque escareza de discursu, siempres va ser espresión y ta destináu a ser “oxetu de [[comunicación]]”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref>  === La llibertá d'espresión na música === Nel contestu español, l'artículu 20 de la Constitución española reconoz y protexe los derechos a la llibertá d'espresión en diverses manifestaciones:  a) espresar y espublizar llibremente los pensamientos, idees y opiniones por aciu la pallabra, l'escritu o cualesquier otru mediu de reproducción b) a la producción y creación lliteraria, artística, científica y téunica c) a la llibertá de cátedra, etc. (Art. 20, ''Constitución d'España'').<ref name="ARTÍCULU 20_1">{{Cita web |url=http://www.derechoshumanos.net/constitucion/articulo20CE.htm |títulu=ARTÍCULU 20 de la Constitución Española - LLIBERTÁ D'ESPRESIÓN, DE CÁTEDRA Y DE INFORMACIÓN - Fundación Aición Pro DERECHOS HUMANOS (www.derechoshumanos.net) |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |sitiuweb=www.derechoshumanos.net}}</ref>  La [[Declaración Universal de los Derechos Humanos|Declaración Universal de Derechos Humanos]] afirma que: Tou individuu tien derechu a la [[llibertá d'opinión]] y d'espresión; esti derechu inclúi'l de nun ser fadiáu por causa de les sos opiniones, el d'investigar y recibir informaciones y opiniones, y el d'espublizales, ensin llimitación de fronteres, per cualesquier mediu d'espresión.<ref>{{Cita web |url=http://www.un.org/es/universal-declaration-human-rights/ |títulu=La Declaración Universal de Derechos Humanos {{!}} Naciones Xuníes |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=www.un.org}}</ref> “A última hora, la espresión artística enfusa y afecta a la comunidá política. Puede fortalecer o cohesionar una determinada comunidá, de la mesma que puede xenerar subculturas que pongan en cuestión o exterioricen les debilidaes de la [[cultura política]] hexemónica”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Nesti sentíu l'arte, en consecuencia tamién la [[música]] como manifestación artística, crea una esfera de reflexón en parte de la sociedá. Pa entender meyor lo qu'implica la llibertá artística y por qué la música precisa ser incluyida nesti discursu, merez la pena mentar la manera bien estensa na que la [[Corte Suprema de los Estaos Xuníos]] interpretó la proteición de la Primer Enmienda tocante a la espresión artística. “Esta entiéndese non solamente a [[Llibro|llibros]], [[Obra de teatru|obres teatrales]] y [[Pintura|pintures]], sinón tamién afiches, televisión, videos de música y llibros de [[Caricatura|caricatures]]” esto ye “tou lo que l'impulsu de la [[creatividá]] humana pueda producir".<ref name="Llibertá de_1">{{Cita noticia |títulu=Llibertái de Expresion n'Artes y Entretenimientu |url=https://www.aclu.org/llibertá-de-expresion-en-artes-y-entretenimientu |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=American Civil Liberties Union |idioma=en}}</ref> La importancia de la música tantu na sociedá como na comunicación foi señalada, dientro d'un contestu americanu, pol profesor Munkittrich “nel so defensa de la música como una manifestación de la Primer Enmienda, amás d'encontiar la mesma individualidá, la espresión musical tamién puede promover la comunidá, introduz solidaridaes y hai exemplos más qu'evidentes de que puede alzase nel elementu conductor y de la mesma comunicativu d'una cultura”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Asina paecen claros los motivos polos que “la censura nin esiste nin se practica puramente al amparu de la llegalidá, sinón tamién n'otros ámbitos del espaciu públicu, cuantimás nos medios de comunicación, la [[cultura]], la [[educación]] o la [[relixón]]”.<ref name="Peinador_1">{{Cita publicación |url=https://www.academia.edu/22127047/Invisibilizaci%C3%B3n_legitimada._Censura_en_la_Espa%C3%B1a_del sieglu_XXI |títulu=Invisibilización legitimada. Censura na España del sieglu XXI|apellíos=Peinador |nome=Minerva |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |idioma=en}}</ref> Nel casu de la llibertá d'espresión de la música, l'ámbitu que se tien que considerar ye'l de la cultura. Esti ámbitu toma tantu “la censura exercida dende les instituciones de les [[Real Academia|Reales Academies]] de la Llingua española y de la Hestoria, según el gravame impositivu de les actividaes culturales ([[artes escéniques]], [[cine]] y edición) d'un 21%<ref>{{Cita noticia|apellíu=País |nome=Ediciones El títulu=Guindales diz que'l IVA cultural va caltener nel 21% |url=http://economia.elpais.com/economia/2015/08/23/actualidad/1440356437_073739.html |fecha=23 d'agostu de 2015 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=EL PAÍS}}</ref> o la disyuntiva (por incompatibilidá llegal) qu'obliga a los artistes xubilaos a optar ente'l cobru de los sos dambos merecíos pensión y les sos [[Derechu d'autor derechos d'autor]], o de nun faelo, a perder la primera y enfrentase a elevaes [[Multa|multes]]”.<ref name="Peinador_1">{{Cita publicación |url=https://www.academia.edu/22127047/Invisibilizaci%C3%B3n_legitimada._Censura_en_la_Espa%C3%B1a_del sieglu_XXI |títulu=Invisibilización legitimada. Censura na España del sieglu XXI|apellíos=Peinador |nome=Minerva |fechaaccesu=9 de marzu de 2017 |idioma=en}}</ref> La música, en cuanto actividá cultural y por eso manifestación artística y espresión comunicativa, ta suxeta a la censura. Un exemplu bien significativu ye'l casu de la censura musical na [[Hestoria de la Rusia Soviética y la URSS (1917-1927)|hestoria de la Rusia soviética y la URSS (1917-1927)]] qu'utilizó “como parámetru de control el mesmu conceutu de realismu socialista, frente a aquel compositores clasificaos de formalistes como Malher, [[Ígor Stravinski|Stravinsky]] o [[Arnold Schönberg|Schönberg]]… que la so música foi proscrita mientres décades na URSS”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> Otru casu relevante ye'l de l'[[Alemaña]] en qu'en 1937 “entamóse una esposición qu'amosaba'l paradigma de la <<[[música dexenerada]]>> al traviés de les grabaciones, ente otros, de [[Felix Mendelssohn|Mendelssohn]], [[Gustav Mahler|Mahler]] o Schönberg”. Los casos de la [[Xunión Soviética]] y de l'[[Alemaña nazi]] son esclaradores de “hasta qué puntu l'arte nun precisa un discursu o una esplícita vocación política pa convertise nuna cuestión política”.<ref name="Alonso_1">{{Cita publicación |url=http://revista-estudios.revistas.deusto.es/article/view/251 |títulu=La llibertá d'espresión artística. Un primer aproximamientu|apellíu=Alonso |nome=Victor Vázquez |fecha=23 d'avientu de 2014 |publicación=Estudio de Deusto |volume=62 |númberu=2 |páxines=73-92 |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|issn=2386-9062}}</ref> === Falta de llibertá d'espresión na música de Sociedá Alcohólica === El [[Conceyu de Madrid]] prohibió un [[conciertu]] del grupu [[vascu]] [[Sociedá Alcohólica]], que diba tener llugar el 14 de marzu de 2015 nel [[palaciu de Vista Allegre]], con solo una selmana d'alvertencia. El grupu mesmu rellacionó l'actu de prohibilo colos sectores de la [[estrema derecha]] que tán medrosos de la [[diversidá cultural]] y la llibertá ideolóxica, y que'l gobiernu de [[Madrid]] inda-y da creitu a estos mieos”, a pesar de que'l grupu pronunciárase “claramente contra cualquier tipu de [[violencia]]”, polo que sentíen que'l gobiernu torgó-yos exercer los sos derechos.<ref name="sociedadalcoholica_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Sociedá Alcoholica |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> Al prohibir el conciertu, el gobiernu referir a un delitu de “humildación a les víctimes del [[terrorismu]]” del cual fueron acusaos en 2007 pola [[Asociación Víctimes del Terrorismu|Asociación de Víctimes del Terrorismu]] (ATV), según al criteriu de grupos d'ideoloxía contraria, que esixeron que s'atayara'l conciertu.<ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> <ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> Amás, el gobiernu razonó qu'hubiera “fregaos” enantes mientres los sos conciertos, los que, según el grupu, asocedieron por cuenta de los demás conciertos que se realizaron coles mesmes, respeutivamente.<ref name="20Minutos_1">{{Cita noticia|apellíos=20Minuto |títulu=Soziedad Alkoholika, censurada en Madrid: "N'otres ciudaes nun tenemos problemes" - 20minutos.es |url=http://www.20minutos.es/noticia/2400931/0/soziedad-alkoholika/vetaos-censuraos-madrid/conciertu-canceláu/ |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=20minutos.es - Últimes Noticies}}</ref> Poro, el gobiernu decidió, conforme a ''Llei d'Espectáculos Públicos y Actividaes Recreatives 17/1997'',<ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> que les potenciales alteraciones del [[orde públicu]] suponíen “un peligru pa les persones y bienes".<ref name="elEconomista_1">{{Cita noticia|apellíos=elEconomista.es |títulu=El Conceyu de Madrid prohibe'l conciertu de Soziedad Alkoholika - EcoDiario.es |url=http://ecodiario.eleconomista.es/noticias/noticias/6539952/03/15/El Conceyu-de-Madrid-prohibe-el conciertu-de-Soziedad-Alkoholika.html |fechaaccesu=9 de marzu de 2017}}</ref> Sicasí, tantu en dellos artículos de relevancia en cualos espresóse'l grupu<ref name="elEconomista_1">{{Cita noticia|apellíos=elEconomista.es |títulu=El Conceyu de Madrid prohibe'l conciertu de Soziedad Alkoholika - EcoDiario.es |url=http://ecodiario.eleconomista.es/noticias/noticias/6539952/03/15/El Conceyu-de-Madrid-prohibe-el conciertu-de-Soziedad-Alkoholika.html |fechaaccesu=9 de marzu de 2017}}</ref><ref name="20Minutos_1">{{Cita noticia|apellíos=20Minuto |títulu=Soziedad Alkoholika, censurada en Madrid: "N'otres ciudaes nun tenemos problemes" - 20minutos.es |url=http://www.20minutos.es/noticia/2400931/0/soziedad-alkoholika/vetaos-censuraos-madrid/conciertu-canceláu/ |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=20minutos.es - Últimes Noticies}}</ref><ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref>), como na carta oficial del gobiernu que xustifica la prohibición del conciertu,<ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> destacóse  que la razón más importante p'atayar el conciertu fueron les lletres de los cantaressobremanera “[http://lyrics.wikia.com/wiki/Soziedad_Alkoholika:Esplota_Zerdo! Esplota Zerdo]”, “Síndrome del Norte” y “Stop Criminalización”, alegando que los cantares fomenten “la violencia, el racismu, la xenofobia o discriminación, y atenten contra la dignidá humana”, según l'analís del [[Tribunal Supremu (España)|Tribunal Supremu]].<ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> Pal grupu, inda güei tal considerancia significa que s'aplica censura a los sos cantares, lo que consideren una violación del derechu a la llibertá d'espresión. “Al gobiernu de Madrid nun-y gusta lo que dicimos nin como lo dicimos, lo cual ye una razón de pesu pa prohibir un conciertu y coartar el derechu a la llibertá d'espresión, y de camín, protexer les mentes de los madrilanos que quieren asistir al nuesu conciertu en llibertá".<ref name="soziedadalkoholika_1">{{Cita web |url=http://soziedadalkoholika.com/el gobiernu-de-madrid-prohibe-nuesa-actuacion/ |títulu=EL GOBIERNU DE MADRID PROHIBE LA NUESA ACTUACIÓN Soziedad Alkoholika |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|sitiuweb=soziedadalkoholika.com}}</ref> Sía comoquier, la censura na música debida a les lletres ye un fenómenu global y non solo acutáu al panorama hispánicu. Nel contestu estauxunidense, la primer vegada que se presentaron acusaciones d'inmoralidá contra lletres de cantares asocedió a finales de los años 1980 contra'l grupu de música [[rap]] [[:en:2_Live_Crew|2 Live Crew]]. El grupu español [[Boikot]] inclúin nel discu ''[[Los tos problemes crecen]]'' (2004), el cantar ''[[Stop censura]]'' que trata sobre'l procesu de censura del grupu Soziedad Alkoholika acusáu por distintos sectores d'enaltecimientu del terrorismu d'ETA.<ref name="Stop censura_1">{{Cita publicación |url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Stop_censura&oldid=76165455 |títulu=Stop censura |fecha=7 d'agostu de 2014 |publicación=Wikipedia, la enciclopedia llibre |fechaaccesu=9 de marzu de 2017}}</ref> En ''Stop censura'' apaecen dellos actores y más d'una docena de cantantes que ponen la so voz. El grupu Soziedad Alkoholika foi absueltu al sostenese que les lletres de los sos cantares nun constituyíen delitu, yá que nun faíen apoloxía del grupu armáu [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]],<ref>{{Cita noticia|apellíos=20Minuto |títulu=Absuelven a Soziedad Alkoholika del delitu d'enaltecimientu del terrorismu - 20minutos.es |url=http://www.20minutos.es/noticia/175297/0/soziedad/alkholika/absueltos/ |fechaaccesu=9 de marzu de 2017|periódicu=20minutos.es - Últimes Noticies}}</ref> lo que ciscaben al traviés de les sos lletres yera que'l [[País Vascu]] fora una nación independiente.<ref name="Stop censura_1">{{Cita publicación |url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Stop_censura&oldid=76165455 |títulu=Stop censura |fecha=7 d'agostu de 2014 |publicación=Wikipedia, la enciclopedia llibre |fechaaccesu=9 de marzu de 2017}}</ref>  == Ver tamién == * [[Comisión Investigadora d'Atentaos a Periodistes]] * [[Discursu d'odiu]] * [[Doctrina de la real malicia]] * [[Llibertá d'espresión y blasfemia]] * [[Llibertá de prensa]] * [[New York Times contra Sullivan]] * [[Primer Enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos]] * [[Reporteros Ensin Fronteres]] * [[Artículu 19]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{wikcionariu|llibertá d'espresión}} {{wikiquote|Llibertá d'espresión}} {{commons|Category:Freedom of speech}} * [http://www.rsf.org Reporteros ensin fronteres.] * [http://www.ifex.org/ye Intercambiu Internacional pola Llibertá d'Espresión (IFEX).] * [http://www.medienhilfe.org Internationale Medienhilfe (IMH).] * [http://www.felap.org/ Federación Llatinoamericana de Periodistes (FELAP).] * [http://www.amnesty.org Amnistía Internacional.] * [http://www.indexoncensorship.org Index on Censorship.] * [http://www.un.org/spanish/aboutun/hrights.htm Testu de la "Declaración Universal de los Derechos Humanos" nel sitiu web de la ONX.] * [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Shotinformativolibertadexpresion-conceptoradialshotinformativo-ivoox3564350.ogg Shot Informativu (Tec de Monterrey) La Llibertá d'Espresión] {{Tradubot|Libertad de expresión}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Periodismu]] [[Categoría:Radiodifusión]] [[Categoría:Medios de comunicación]] [[Categoría:Llibertá d'espresión|*]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] 0y05th2i01bla4vmjvlcwa2mvo5tpbq 0 95529 3710443 3566084 2022-08-21T18:08:03Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:Cicerón denuncia a Catilina, por Cesare Maccari.jpg|thumb|300px|]] Llámase '''oratoria''' al [[arte]] de falar en [[públicu]],<ref>{{Cita DALLA|Oratoria}}</ref> xeneralmente con [[elocuencia]]. De segundes, ye tamién un [[xéneru lliterariu]] formáu pol [[discursu]], l'[[Oratoria militar|arenga]], la [[disertación]], el [[sermón]], el [[panexíricu]], ente otres varies. Esti segundu sentíu más ampliu aplicar a tolos procesos lliterarios que tán plantegaos o espresaos cola mesma finalidá y con propósitu persuasivo. Esta finalidá de persuadir al destinatario ye la qu'estrema la oratoria d'otros procesos comunicativos orales. De la mesma que la finalidá de la [[didáctica]] ye enseñar y la de la [[poética]] allantar, lo que pretende la oratoria ye convencer de daqué. La persuasión consiste en que coles razones qu'unu espresa oralmente induzse, mueve o obliga a otru a creer o faer una cosa. Agora bien, nun ye la so única finalidá. El propósitu de la oratoria pública puede dir dende tresmitir información a motivar a la xente por qu'actúe, o a cencielles rellatar una [[cuentu|historia]]. Los bonos '''oradores''' tendríen de ser capaces de camudar les emociones de los sos oyentes y non yá informalos. La oratoria puede ser una poderosa ferramienta que s'usa pa propósitos tales como la motivación, influencia, persuasión, información, traducción o simple entretenimientu. == Carauterístiques == * Frecuentes [[vocativu|vocativos]] (llamaes d'atención a quien tán escuchando'l discursu: los xueces, el pueblu al que se llama «''[[Quiritas]]''» o ciudadanos, o bien a la mesma persona a quien s'acusa). * Abondosu usu d'[[Interrogación retórica|entrugues retóriques]]. * Abondosu usu de la segunda persona del singular. * Frecuentes cambeos de tonu, inflexones na voz del que ta falando, que nel testu representar coles exclamaciones, les entrugues, los vocativos. * Subordinación abondosa. == Conseyos == * Antes de plantegar una intervención ye precisu conocer el llugar onde se va a dar la conferencia, pa nun dexase llevar poles influencia del mesmu. Tanto comportamientu, como presentación, degomanes, tratu, llinguaxe, postura, tienen de variar en función de la cortil onde atopemos. * La puntualidá y l'asistencia depriesa son los aspeutos más importantes tanto como'l fechu d'apagar el móvil ante los disertores, llevar clasificaos y ordenaos tolos documentos necesarios, nun mirar nunca al reló, curiar l'aliendu y l'arume, mirar siempres a los güeyos d'una persona, y caltener les formes y el tonu de la voz. * Comprobar la superficie de trabayu ([[atril]], [[mesa]]). Evite escesivos desplazamientos y realice un guión si tien qu'utilizar dellos soportes al empar. * Nuna Conferencia ye importante que'l públicu lleve cuatro cuesas, a lo menos: daqué na cabeza (una idea), daqué nel corazón (una emoción), daqué na mano (un resume) y daqué nel estómagu == Tipos == Según la cantidá d'oradores, clasificar en: === Oratoria individual === Porque fai usu de la pallabra, ensin la participación d'otra o otres persones, dizse que ta utilizando la oratoria individual. Esta ye quiciabes una de les formes elocutivas de más enraigono nel ámbitu social pos ye d'usu obligatoriu en toles midíes y esferes onde l'home desendolca la so vida física, afeutiva y llaboral. === Oratoria grupal === Carauterízase pola presencia de dos o más persones nel estráu falando. == Tipos de conferencies == === Una simple conferencia === Puede denominase a cencielles conferencia cuando'l organizadores solicítennos que falemos d'una tema determinada, faciendo una amplia esposición d'ésti y una vegada espuestu dar por rematáu l'actu. Nesti casu nun va haber posibilidá que'l públicu formule dalgún tipu d'entrugues. Polo xeneral tratar d'intervenciones a tiempu fitu, polo que se debe alcordar con los organizadores cuánto tiempu disponer pa falar. === Conferencia con ruegos y entrugues === Polo xeneral los organizadores yá alverten que se debe ser más curtiu pa dexar pasu a la intervención del públicu que va preguntar sobre la tema. Ye importante nesti tipu de conferencies la presencia d'un moderador, daquién qu'ayude y ponga puntu final a les entrugues o evite que les entrugues convertir nun diálogu ente l'espectador y el conferenciante. === Conferencia-entrevista === Trátase d'una modalidá qu'últimamente se realiza enforma en dellos ámbitos, al marxe de la [[Radio (mediu de comunicación)|radio]] y la [[televisión]]. Nesti casu'l conferenciante espón la tema d'una forma curtia y darréu dexa pasu al presentador por que esti formule entrugues a les que'l conferenciante va respondiendo llargamente y ensin llende de tiempu. == Historia == La oratoria nació en [[Sicilia]] y desenvolvióse fundamentalmente en [[Grecia]], onde foi considerada un preséu p'algamar prestíu y poder políticu. Había unos profesionales llamaos [[logógrafos]] que s'encargaben de redactar discursos pa los tribunales. El más famosu d'estos logógrafos foi [[Lisias]]. Sicasí, [[Sócrates]] creó una famosa escuela d'oratoria n'[[Atenes]] que tenía un conceutu más ampliu y patrióticu de la misión del orador, que tenía de ser un home instruyío y movío por altos ideales éticos con cuenta de garantizar el progresu del estáu. Nesti tipu d'oratoria llegó a considerase'l meyor nel so arte a [[Demóstenes]]. De Grecia la oratoria pasó a la [[República romana]], onde [[Marco Tuliu Cicerón]] perfeccionar. Los sos discursos y trataos d'oratoria llegar casi completos. Mientres l'imperiu Romanu, sicasí, la oratoria entró en crisis per cuenta de la so poca utilidá política nuna redolada apoderada pol emperador, anque inda s'atoparon grandes espertos nesi arte como [[Marcu Fabio Quintilianu]]; los dolce llibros del so ''[[De institutione oratoria]]'' considérense'l cume tocantes a la teoría del xéneru. Sicasí, como demostró [[Ernest Robert Curtius]] na so Lliteratura europea y [[Edá Media]] llatina, la Oratoria influyó poderosamente nel campu de la poesía y la lliteratura polo xeneral pasándo-y parte de los sos recursos espresivos y retorizándola por demás. == Xéneros == Orixinalmente, la oratoria estremar en delles partes. [[Anaxímenes de Lámpsaco]] propunxo una clasificación tripartita qu'asumió dempués [[Aristóteles]]. === Oratoria forense o xudicial === {{AP|Xéneru xudicial}} La oratoria xudicial o forense<ref>[https://archive.org/details/discursosforens00valdgoog ''Discursos forenses''] de [[Juan Meléndez Valdés]]</ref> ocupar d'aiciones pasaes. Al xéneru xudicial calificar un xuez o tribunal que va establecer conclusiones aceptando lo que l'orador presenta como xusto y refugando lo que presenta como inxustu. La definición brindada nel diccionariu xurídicu elemental de Guillermo Cabanellas, definir como: La esixida o practicada ante los tribunales de xusticia, nes vistes o audiencies en que, llista pa sentencia la causa, les partes o, con mayor frecuencia, los sos lletraos, resumen ante'l xuez o los maxistraos los fechos, les pruebes y los fundamentos de Derechu que sofiten la so tesis y el so pidimientu de condena o absolutoria. === Oratoria política o deliberativa === {{AP|Xéneru políticu}} La oratoria política ocupar d'aiciones futures. Al xéneru deliberativo o políticu calificar el xuiciu d'una asamblea política qu'acepta lo que l'orador propón como útil o provechosu y refuga lo que propón como dañible o perxudicial. === Oratoria epidíctica o demostrativa === {{AP|Xéneru epidíctico}} El [[xéneru demostrativu]] o epidíctico ocupar de fechos pasaos, pero, al contrariu que'l xéneru xudicial, dirixir a un públicu que nun tien capacidá pa sancionar los fechos mesmos, o influyir sobre l'asuntu tratáu; sinón tan solo d'asentir o disentir sobre la manera de presentalos que tien l'orador, allabándolos o vituperándolos. Ta centráu no bello y nel so contrariu, lo feo. Los sos polos son, pos, l'[[encomio]] y el denuesto o [[vituperio]]. == Alderique == Ye una forma de defensa de los puntos de vista de los participantes d'una charra, por ello, ye conveniente tar preparáu antes d'aceptar el retu, nun se debe escaecer que'l públicu espera un alderique qu'encarne en si mesmu una llucha. En toa guerra esisten aliances, por ello, nun momentu determináu, si sabe llevase la conversación de forma correuta, van defendese les postures del otru contertuliu. == Mieu a falar en públicu == El mieu a falar en públicu pertenez al subtipo d'[[ansiedá social]] d'actuación dientro de la [[fobia social]] y ye unu de los trestornos psicolóxicos más frecuentes.<ref>{{cita web |url=http://www.edicionespiramide.es/llibro.php?id=3277297|títulu=Tratando...trestornu d'ansiedá social/Treating...social anxiety disorder|apellíu=García-López|nome=L. J.|añu=2013|editorial=Madrid: Piramide}}</ref> En mozos adultos, falar frente a una audiencia ye una situación d'actuación social especialmente común que puede representar un retu pa munchos mozos adultos. Ello ye que d'ente toles situaciones sociales tarrecíes, falar en públicu ye la más prevalente na población xeneral,<ref>Pollard, C. A. y Henderson, J. G. (1988). «Four types of social phobia in a community sample.» ''The Journal of Nervous and Mental Disease'', 176, 440-445.</ref> con escasa diferencia en función del sexu y l'edá.<ref> García-López, L. J., Inglés, C. J. y García-Fernández, J. M. (2008). «Exploring the relevance of gender and age differences in the assessment of social fears in adolescence.» ''Social Behavior and Personality'', 36, 385-390. doi: 10.2224/sbp.2008.36.3.385</ref> Un estudiu recién lleváu a cabu por García-López, Diez-Bedmar y Almansa-Moreno demostró qu'un entrenamientu a estudiantes universitarios en Psicoloxía dexó qu'éstos pudieren actuar como terapeutas ante otru estudiantes, por aciu una metodoloxía colaborativa.<ref> García-López, L. J., Diez-Bedmar, M.B., & Almansa-, Moreno, J.M. [https://www.academia.edu/5431492/Tratamientu_falar_en_publico._entrenáu_entrenador «From being a trainee to being a trainer:helping peers improve their public speaking skills.»] ''Journal of Psychodidactics'', 18, 331-342. </ref> == Ver tamién == * [[Ensayu]]o Grama == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{wikiquote|Oratoria}} * J.F. Dobson: ''The Greek Orators'' (''El oradores griegos'', 1919). ** [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=F4F4212402626493882HALA67954502DB1?doc=Perseus%3atext%3a1999.04.0075 Testu inglés], con índiz electrónicu, nel [[Proyeutu Perseus]]. * [[Marco Tuliu Cicerón|Cicerón]]: ''De Partitione Oratoria''. ** [[:m:s:la:De_Partitione_Oratoria|Testu llatín]] en [[Wikisource]]. ** [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lsante01/Cicero/cic_part.html Testu llatín] nel [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/augustana.html sitiu] de la ''Bibliotheca Augustana'' ([[Augsburgu]]). * Cicerón: ''L'orador'' (''Orator''): escritu pa llectura de [[Marco Xunu Brutu|Marcu Brutu]]. ** [http://web.archive.org/web/https://es.scribd.com/doc/21729264/Ciceron-Marco-Tuliu-L'Orador-A Marcu Brutu-Bilingue Testu billingüe llatín - español], con introducción, en [[Scribd]]. La obra empieza na páx. 22 de la reproducción, y nesa páxina hai un índiz electrónicu. *** [[:m:s:la:Orator|Testu llatín]] en Wikisource. * Cicerón: ''Sobre l'orador'' (''De oratore''). ** [[:m:s:la:De_oratore|Testu llatín]] en Wikisource. * Cicerón: ''Brutu'' o ''De los pernomaos oradores'' (''Brutus''). ** [http://web.archive.org/web/https://es.scribd.com/doc/6617998/Ciceron-Brutu-o-de-Los-Pernomaos-Oradores Testu español] en [[Scribd]]. *** [[:m:s:la:Brutus|Testu llatín]] en Wikisource. * Cicerón: ''De la meyor clase d'oradores'' (''De optimo xenere oratorum''). ** [[:m:s:la:De_optimo_xenere_oratorum|Testu llatín]] en Wikisource. === Enllaces esternos sobre oratoria contemporánea === * [http://www.eumed.net/llibros-de baldre/2007b/302/indice.htm Manual d'Oratoria] * [https://www.udemy.com/secretos-de-oratoria-de-un ex-ceo-falar-en-publico/?couponCode=WIKIPEDIA001 Cursu d'Oratoria por un CEO] {{Tradubot|Oratoria}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Oratoria|Oratoria]] [[Categoría:Subxéneros didáuticos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] gks1smwroxql6hrstsamlgomihfgwvl 0 95673 3710431 3654093 2022-08-21T17:59:59Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:Refracción.svg|250px|thumb|[[Refraición]] de la lluz na interfaz ente dos medios con distintos índices de refraición (n<sub>2</sub> > n<sub>1</sub>). Como la velocidá de fase ye menor nel segundu mediu (v<sub>2</sub> < v<sub>1</sub>), l'ángulu de refraición θ<sub>2</sub> ye menor que l'ángulu d'incidencia θ<sub>1</sub>; esto ye, el rayu nel mediu d'índiz mayor ye cercanu al vector normal.]] [[Ficheru:Snells_law_wavefronts.gif|thumb|Frentes d'onda d'una fonte puntual nel contestu de la llei de Snell. La rexón debaxo de la llinia gris tien un índiz de refraición mayor y velocidá d'onda proporcionalmente menor que la rexón percima de la llinia.]]Denómase '''índiz de refraición''' al cociente de la [[Lluz|velocidá de la lluz]] nel [[vacíu]] y la velocidá de la lluz nel mediu que'l so índiz calcular.<ref>[https://books.google.es/books?id=BWgSWTYofiIC&pg=PA578&dq=El+%C3%ADndice+de+refracci%C3%B3n+ye&hl=es&sa=X&ved=0CCsQ6AEwAmoVChMIqc6NtbGSxwIVglYUCh0MmQ2y#v=onepage&q=El%20%C3%ADndice%20de%20refracci%C3%B3n%20ye&f=false '''''Física xeneral''''' Escritu por Santiago Burbano de Ercilla,Carlos Gracia Muñoz en Google llibros]</ref> Simbolizar cola lletra <math>n</math> y trátase d'un [[Magnitú (matemática)|valor]] [[Magnitú adimensional|adimensional]]. {{ecuación| <math>n=\frac{c}{v}</math> ||left}} onde: :<math>c\,</math>: la velocidá de la lluz nel vacíu :<math>v\,</math>: velocidá de la lluz nel mediu que'l so índiz calcular (agua, vidriu, etc.). :<math>n\,</math>: índiz de refraición del mediu. L'índiz de refraición d'un mediu ye una midida pa saber cuántu amenorga la velocidá de la lluz (o d'otres ondes tales como ondes acústiques) dientro del mediu. == Definición física == L'índiz de refraición ('''n''') ta definíu como'l cociente de la velocidá ('''c''') d'un [[onda|fenómeno ondulatoriu]] como [[lluz]] o [[soníu]] nel d'un mediu de referencia al respective de la [[velocidá de fase]] ('''v<sub>p</sub>''') en dichu mediu: :<math>n = \frac{c}{v_{\mathrm {p}}}.</math> Xeneralmente utilízase la [[velocidá de la lluz]] nel [[vacíu]] (c) como mediu de referencia pa cualquier materia, anque mientres la hestoria utilizáronse otres referencies, como la velocidá de la lluz nel [[aire]]. Nel casu de la lluz, ye igual a: :<math> n=\sqrt{\epsilon_r\mu_r},</math> Onde ''ε<sub>r</sub>'' ye la permitividad relativa del material, y ''μ<sub>r</sub>'' ye la so permeabilidá electromagnética relativa. Pa la mayoría de los materiales, ''μ<sub>r</sub>'' ye bien cercanu a 1 en frecuencies óptiques, esto ye, lluz visible, poro, '''n''' ye aprosimao <math>\sqrt{\epsilon_r}</math>. == Valores pa distintos materiales == {{AP|Índices de refraición|l1=Llista d'Índices de refraición}} L'índiz de refraición nel [[aire]] ye de 1,00029 pero pa efeutos práuticos considérase como 1, una y bones la velocidá de la lluz nesti mediu ye bien cercana a la del vacíu. Otros exemplos d'índices de refraición pa lluz mariello del sodiu (λ=589,6 nm): {| {{tablaguapa}} ! Material ! Índiz de refraición |- |[[Vacíu (física)|Vacíu]] || 1 |- |[[Aire]] (*) || 1,0002926 |- | [[Molécula d'agua|Enagua]] || 1,3330 |- |[[Acetaldehído]] || 1,35 |- |Solución d'[[azucre]] (30%) || 1,38 |- |[[1-butanol]] (a 20&nbsp;°C) || 1,399 |- |[[Glicerina]] || 1,473 |- |[[Heptanol]] (a 25&nbsp;°C) || 1,423 |- |Solución d'[[azucre]] (80%) || 1,52 |- |[[Bencenu]] (a 20&nbsp;°C) || 1,501 |- |[[Metanol]] (a 20&nbsp;°C) ||1,329 |- |[[Cuarzu]] || 1,544 |- |[[Vidriu]] (corriente) || 1,52 |- |[[Disulfuro de carbonu]] || 1,6295 |- |[[Cloruru de sodiu]] || 1,544 |- |[[Diamante]] || 2,42 |- |colspan="2"| <small>(*) en condiciones normales de presión y temperatura (1 chigre y 0&nbsp;°C)</small> |} === Refraición inusual === [[Ficheru:refracción negativa.svg|thumb|200px|Exemplu d'un rayu electromagnéticu pasando por un metamaterial con refraición negativa.]] La investigación recién tamién demostró la esistencia d'índiz de refraición negativu, lo que puede asoceder si les partes reales tantu de permitividad <math>\epsilon</math><sub>eff</sub> como <math>\mu</math><sub>eff</sub> pueden tener permeabilidá con valores negativos. Nun s'espera qu'esto asoceda naturalmente con lluz visible con dalgún material, anque puede llograse con metamateriales; materiales creaos en llaboratoriu pa dichu propósitu. L'índiz de refraición negativa ufierta la posibilidá de superlentes, dispositivu d'invisibilidá y otros fenómenos exóticos. Per otra parte, l'índiz de refraición, en dellos materiales, depende de la frecuencia del rayu incidente. Por esta mesma razón, y en ciertos materiales, podemos llograr un índiz de refraición negativu non ''estándar''. Per otru llau, como yá se dixo, esisten [[metamaterial]]es que dexen esta propiedá en condiciones estándar o cola lluz visible. == Índiz de refraición efeutivu == Nuna guía d'ondes (ej: [[fibra óptica]]) l'índiz de refraición efeutivu determina l'índiz de refraición qu'esperimenta un [[Manera tresversal electromagnética|manera d'espardimientu]] en razón a la so velocidá de grupu. La constante d'espardimientu d'una manera que s'arrobina por una guía d'ondes ye l'índiz efeutivu pol númberu d'onda del vacíu: :<math>\beta = n_{\rm eff}k_0 = n_{\rm eff}\frac{2\pi}{\lambda_0}</math> Nótese que l'índiz efeutivu nun depende namái del llonxitú d'onda sinón tamién de la manera d'espardimientu de la lluz (<math>\beta</math>). Ye por esta razón que tamién ye llamáu ''índiz modal''. L'índiz de refraición efeutivu pue ser una cantidá complexa, y nesi casu la parte imaxinaria describiría la ganancia o les perdes de la lluz confinao na guía d'ondes. Nun tien de confundir se cola idea que l'índiz efeutivu ye una midida o promediu de la cantidá de lluz confinao nel nucleu de la guía d'onda. Esta falsa impresión resulta de reparar que les maneres fundamentales nuna fibra óptica tienen un índiz modal más cercanu al índiz de refraición del nucleu. == Aplicaciones == La propiedá refractiva d'un material ye la propiedá más importante de cualquier sistema ópticu qu'usa [[refraición]]. Ye un índiz inversu qu'indica la grosez de los [[lente]]s según un poder dao, y el poder dispersivo de los [[prisma (óptica)|prismes]]. Tamién ye usáu na química pa determinar la pureza de los reactivos químicos y pa la [[renderización]] de materiales refractantes nos [[gráficos 3D por ordenador]]. == Ver tamién == * [[Velocidá de la lluz nun mediu material]] * [[Permitividad]] * [[Permeabilidá magnética]] == Referencies == {{llistaref|2}} === Bibliografía === * Raymond Serway & Jewett J (2003). ''Physics for scientists and engineers'' (6th ed.). Belmont CA: Thomson-Brooks/Cole. ISBN 0-534-40842-7. === Enllaces esternos === * [http://www.vaxasoftware.com/doc_edu/fis/inrefraccion.pdf Tabla d'índices de refraición]. {{ORDENAR:Indice De Refraccion}} {{Tradubot|Índice de refracción}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Magnitúes fotométriques y radiométricas]] [[Categoría:Espardimientu de la lluz]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] rtbnhfud1itx8zelctwxc5t87wvmtat 3710432 3710431 2022-08-21T18:00:21Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:Refracción.svg|250px|thumb|[[Refraición]] de la lluz na interfaz ente dos medios con distintos índices de refraición (n<sub>2</sub> > n<sub>1</sub>). Como la velocidá de fase ye menor nel segundu mediu (v<sub>2</sub> < v<sub>1</sub>), l'ángulu de refraición θ<sub>2</sub> ye menor que l'ángulu d'incidencia θ<sub>1</sub>; esto ye, el rayu nel mediu d'índiz mayor ye cercanu al vector normal.]] Denómase '''índiz de refraición''' al cociente de la [[Lluz|velocidá de la lluz]] nel [[vacíu]] y la velocidá de la lluz nel mediu que'l so índiz calcular.<ref>[https://books.google.es/books?id=BWgSWTYofiIC&pg=PA578&dq=El+%C3%ADndice+de+refracci%C3%B3n+ye&hl=es&sa=X&ved=0CCsQ6AEwAmoVChMIqc6NtbGSxwIVglYUCh0MmQ2y#v=onepage&q=El%20%C3%ADndice%20de%20refracci%C3%B3n%20ye&f=false '''''Física xeneral''''' Escritu por Santiago Burbano de Ercilla,Carlos Gracia Muñoz en Google llibros]</ref> Simbolizar cola lletra <math>n</math> y trátase d'un [[Magnitú (matemática)|valor]] [[Magnitú adimensional|adimensional]]. {{ecuación| <math>n=\frac{c}{v}</math> ||left}} onde: :<math>c\,</math>: la velocidá de la lluz nel vacíu :<math>v\,</math>: velocidá de la lluz nel mediu que'l so índiz calcular (agua, vidriu, etc.). :<math>n\,</math>: índiz de refraición del mediu. L'índiz de refraición d'un mediu ye una midida pa saber cuántu amenorga la velocidá de la lluz (o d'otres ondes tales como ondes acústiques) dientro del mediu. == Definición física == L'índiz de refraición ('''n''') ta definíu como'l cociente de la velocidá ('''c''') d'un [[onda|fenómeno ondulatoriu]] como [[lluz]] o [[soníu]] nel d'un mediu de referencia al respective de la [[velocidá de fase]] ('''v<sub>p</sub>''') en dichu mediu: :<math>n = \frac{c}{v_{\mathrm {p}}}.</math> Xeneralmente utilízase la [[velocidá de la lluz]] nel [[vacíu]] (c) como mediu de referencia pa cualquier materia, anque mientres la hestoria utilizáronse otres referencies, como la velocidá de la lluz nel [[aire]]. Nel casu de la lluz, ye igual a: :<math> n=\sqrt{\epsilon_r\mu_r},</math> Onde ''ε<sub>r</sub>'' ye la permitividad relativa del material, y ''μ<sub>r</sub>'' ye la so permeabilidá electromagnética relativa. Pa la mayoría de los materiales, ''μ<sub>r</sub>'' ye bien cercanu a 1 en frecuencies óptiques, esto ye, lluz visible, poro, '''n''' ye aprosimao <math>\sqrt{\epsilon_r}</math>. == Valores pa distintos materiales == {{AP|Índices de refraición|l1=Llista d'Índices de refraición}} L'índiz de refraición nel [[aire]] ye de 1,00029 pero pa efeutos práuticos considérase como 1, una y bones la velocidá de la lluz nesti mediu ye bien cercana a la del vacíu. Otros exemplos d'índices de refraición pa lluz mariello del sodiu (λ=589,6 nm): {| {{tablaguapa}} ! Material ! Índiz de refraición |- |[[Vacíu (física)|Vacíu]] || 1 |- |[[Aire]] (*) || 1,0002926 |- | [[Molécula d'agua|Enagua]] || 1,3330 |- |[[Acetaldehído]] || 1,35 |- |Solución d'[[azucre]] (30%) || 1,38 |- |[[1-butanol]] (a 20&nbsp;°C) || 1,399 |- |[[Glicerina]] || 1,473 |- |[[Heptanol]] (a 25&nbsp;°C) || 1,423 |- |Solución d'[[azucre]] (80%) || 1,52 |- |[[Bencenu]] (a 20&nbsp;°C) || 1,501 |- |[[Metanol]] (a 20&nbsp;°C) ||1,329 |- |[[Cuarzu]] || 1,544 |- |[[Vidriu]] (corriente) || 1,52 |- |[[Disulfuro de carbonu]] || 1,6295 |- |[[Cloruru de sodiu]] || 1,544 |- |[[Diamante]] || 2,42 |- |colspan="2"| <small>(*) en condiciones normales de presión y temperatura (1 chigre y 0&nbsp;°C)</small> |} === Refraición inusual === [[Ficheru:refracción negativa.svg|thumb|200px|Exemplu d'un rayu electromagnéticu pasando por un metamaterial con refraición negativa.]] La investigación recién tamién demostró la esistencia d'índiz de refraición negativu, lo que puede asoceder si les partes reales tantu de permitividad <math>\epsilon</math><sub>eff</sub> como <math>\mu</math><sub>eff</sub> pueden tener permeabilidá con valores negativos. Nun s'espera qu'esto asoceda naturalmente con lluz visible con dalgún material, anque puede llograse con metamateriales; materiales creaos en llaboratoriu pa dichu propósitu. L'índiz de refraición negativa ufierta la posibilidá de superlentes, dispositivu d'invisibilidá y otros fenómenos exóticos. Per otra parte, l'índiz de refraición, en dellos materiales, depende de la frecuencia del rayu incidente. Por esta mesma razón, y en ciertos materiales, podemos llograr un índiz de refraición negativu non ''estándar''. Per otru llau, como yá se dixo, esisten [[metamaterial]]es que dexen esta propiedá en condiciones estándar o cola lluz visible. == Índiz de refraición efeutivu == Nuna guía d'ondes (ej: [[fibra óptica]]) l'índiz de refraición efeutivu determina l'índiz de refraición qu'esperimenta un [[Manera tresversal electromagnética|manera d'espardimientu]] en razón a la so velocidá de grupu. La constante d'espardimientu d'una manera que s'arrobina por una guía d'ondes ye l'índiz efeutivu pol númberu d'onda del vacíu: :<math>\beta = n_{\rm eff}k_0 = n_{\rm eff}\frac{2\pi}{\lambda_0}</math> Nótese que l'índiz efeutivu nun depende namái del llonxitú d'onda sinón tamién de la manera d'espardimientu de la lluz (<math>\beta</math>). Ye por esta razón que tamién ye llamáu ''índiz modal''. L'índiz de refraición efeutivu pue ser una cantidá complexa, y nesi casu la parte imaxinaria describiría la ganancia o les perdes de la lluz confinao na guía d'ondes. Nun tien de confundir se cola idea que l'índiz efeutivu ye una midida o promediu de la cantidá de lluz confinao nel nucleu de la guía d'onda. Esta falsa impresión resulta de reparar que les maneres fundamentales nuna fibra óptica tienen un índiz modal más cercanu al índiz de refraición del nucleu. == Aplicaciones == La propiedá refractiva d'un material ye la propiedá más importante de cualquier sistema ópticu qu'usa [[refraición]]. Ye un índiz inversu qu'indica la grosez de los [[lente]]s según un poder dao, y el poder dispersivo de los [[prisma (óptica)|prismes]]. Tamién ye usáu na química pa determinar la pureza de los reactivos químicos y pa la [[renderización]] de materiales refractantes nos [[gráficos 3D por ordenador]]. == Ver tamién == * [[Velocidá de la lluz nun mediu material]] * [[Permitividad]] * [[Permeabilidá magnética]] == Referencies == {{llistaref|2}} === Bibliografía === * Raymond Serway & Jewett J (2003). ''Physics for scientists and engineers'' (6th ed.). Belmont CA: Thomson-Brooks/Cole. ISBN 0-534-40842-7. === Enllaces esternos === * [http://www.vaxasoftware.com/doc_edu/fis/inrefraccion.pdf Tabla d'índices de refraición]. {{ORDENAR:Indice De Refraccion}} {{Tradubot|Índice de refracción}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Magnitúes fotométriques y radiométricas]] [[Categoría:Espardimientu de la lluz]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] akuhbbf7eg79ofis3ejvwduelprzlpb 0 95967 3710581 3687899 2022-08-22T09:15:11Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de taxón | name = ''Fouquieria'' | image = Ocotillo-400px.jpg | image_caption = [[Fouquieria splendens]] | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Ericales]] | familia = [[Fouquieriaceae]] | genus = '''Fouquieria''' | genus_authority = [[Kunth]] *Ver testu. }} '''''Fouquieria''''' ye un [[xéneru (bioloxía)|xéneru]] d'once especies de [[planta|plantes]] del [[desiertu]], l'únicu xéneru na familia '''Fouquieriaceae'''. El xéneru inclúi'l [[Fouquieria splendens|ocotillo]] (''F. splendens'') y el [[ciriu]] (''F. columnaris''). Destacar por tener tarmos ensundiosos con puntes más delgaes con [[fueya|fueyes]] que sobresalen d'estos. Nun tán rellacionaos a los [[cactus]] y nun se-yos asemeyen; los sos tarmos son proporcionalmente más delgaos d'aquellos de los cactus y les sos fueyes más grandes. == Hábitat == Atópase-yos al norte de [[Méxicu]] y nos estaos fronterizos d'[[Arizona]], [[Nuevu Méxicu]], el sur de [[California]], y partes del suroeste de [[Texas]], presentándose favorablemente en llombes baxes y grebes. == Taxonomía == El xéneru foi descritu por [[Carl Sigismund Kunth]] y publicáu en ''[[Nova Genera et Species Plantarum]]'' (foliu ed.) 6: 65. 1823.<ref name = Trop>{{cita web |url=http://www.tropicos.org/Name/40010600 |títulu= ''Fouquieria''|fechaaccesu=26 de marzu de 2014 |formatu= |obra= Tropicos.org. [[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> La [[especie tipo]] ye: ''[[Fouquieria formosa]]'' <small>[[Carl Sigismund Kunth|Kunth]] 1823</small> ;[[Etimoloxía]]: '''''Fouquieria''''': nome xenéricu qu'honra al [[médicu]] [[Francia|francés]] [[Pierre Fouquier]] (1776-1850). === Especies === *''[[Fouquieria burragei]]'' <small>[[Joseph Nelson Rose|Rose]] 1911</small> *''[[Fouquieria columnaris]]'' <small>([[Kellogg]]) [[Kellogg]] ex [[Curran]] 1885</small> *''[[Fouquieria diguetii]]'' <small>([[Tiegh.]]) [[Ivan Murray Johnston|I.M.Johnst.]] 1925</small> *''[[Fouquieria fasciculata]]'' <small>[[George Valentine Nash|Nash]] 1903</small> *''[[Fouquieria formosa]]'' <small>[[Carl Sigismund Kunth|Kunth]] 1823</small> *''[[Fouquieria leonilae]]'' <small>[[Faustino Miranda|Miranda]] 1961</small> *''[[Fouquieria macdougalii]]'' <small>[[George Valentine Nash|Nash]] 1903</small> *''[[Fouquieria ochoterenae]]'' <small>[[Faustino Miranda|Miranda]] 1942</small> *''[[Fouquieria purpusii]]'' <small>[[Brandegee]] 1909</small> *''[[Fouquieria shrevei]]'' <small>[[I.M.Johnst.]] 1939</small> *''[[Fouquieria splendens]]'' <small>[[Engelm.]] 1848</small> **''[[Fouquieria splendens ssp. breviflora]]'' <small>[[Henrickson]] 1972</small> **''[[Fouquieria splendens ssp. campanulata]]'' <small>([[George Valentine Nash|Nash]]) [[Henrickson]] 1972</small> **''[[Fouquieria splendens ssp. splendens]] '' == Referencies == {{llistaref}} *{{cita llibru |apellíos=Felger |nome=Richard |coautores=Mary B. Moser. |títulu=People of the desert and sea: ethnobotany of the Seri Indians |allugamientu=Tucson |añu=1985 |editorial=University of Arizona Press}} *{{cita llibru |apellíos=Moser |nome=Mary B. |coautores=Stephen A. Marlett |títulu=Comcáac quih yaza quih hant ihíip hac: Diccionariu seri-español-inglés | url = http://lengamer.org/admin/language_folders/seri/user_uploaded_files/links/File/DiccionarioSeri2005.pdf |añu=2005 |editorial=Universidá de Sonora and Plaza y Valdés Editor |ubicación=Hermosillo, Sonora |idioma=español and English}} == Enllaces esternos == *[http://www.explorelifeonearth.org/fouquieria.html La páxina sobre Fouquieria de la Universidá Nacional Autónoma de Méxicu: semeyes de les especies nel estáu montés] *[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?4742 Germplasm Resources Information Network: ''Fouquieria''] *[http://delta-intkey.com/angio/www/fouquier.htm Fouquieriaceae] in [http://delta-intkey.com/angio/ L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants.] {{commonscat}} {{wikispecies|Fouquieriaceae}} {{Tradubot|Fouquieria}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Fouquieria]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 9vnafhhpu0txe30ropknicfu4tym54y 0 97524 3710563 3705536 2022-08-22T08:15:46Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki :''Según la clasificación rexonal dada pola [http://whc.unesco.org/en/list/?searchSites=&search=&search_by_country=&type=&media=&region=1&order=&criteria_restrication= Unesco], esta esclúi a Méxicu d'América del Norte. Pa los llugares que fueron declaráu Patrimoniu de la Humanidá en dichu país, vease [[Patrimoniu de la Humanidá n'América Llatina y el Caribe]].'' La [[Organización de les Naciones Xuníes pa la Educación, la Ciencia y la Cultura]] (Unesco) propunxo un plan de proteición de los bienes culturales del mundu, al traviés de la "[[Convención sobre la Proteición del Patrimoniu Mundial Cultural y Natural]]", aprobáu en [[1972]]. Presenta una llista de bienes que pertenecen al Patrimoniu Mundial (''World Heritage''), más conocíu como '''Patrimoniu de la Humanidá'''. == Llista del Patrimoniu Mundial n'[[Europa]] == === Europa === ==== {{ALB}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Albania|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Albania}} * [[1992]], [[1999]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Butrinto]]. * [[2005]], [[2008]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Centros históricos de [[Gjirokastër]] y [[Berat]]. * [[2007]], [[2017]] – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})''. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Butrint baptistery.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = House in gjirokastra.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Berat.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Butrinto|testu2 = Centru Históricu de Gjirokastra|testu3 = Centru Históricu de Berat}} ==== {{DEU}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Alemaña|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Alemaña}} * [[1978]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Aquisgrán]]. * [[1981]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Espira]]. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Residencia de Wurzburgu|La Residencia colos xardinos de la Corte y la Plaza de la Residencia en Wurzburgu]] * [[1983]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia de Wies|Ilesia de pelegrinación de Wies]]. * [[1984]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castiellos de Augustusburg y Falkenlust|Los Castiellos de Augustusburg y Falkenlust en Brühl]]. * [[1985]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Santa María de Hildesheim|Catedral de Santa María]] y [[Ilesia de San Miguel de Hildesheim]]. * [[1986]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tréveris|Monumentos romanos de Tréveris]] ([[Porta Nigra]], [[Anfiteatru de Tréveris|Anfiteatru]], [[Basílica de Constantino de Tréveris|Basílica de Constantino]], [[Barbarathermen]], [[Ponte Romana de Tréveris]], [[Termes Imperiales de Tréveris|Termes Imperiales]] y [[Columna de Igel]]), [[Catedral de Tréveris]] y [[Ilesia de La nuesa Señora de Tréveris]]. * [[1987]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Lübeck|Ciudá hanseática de Lübeck]] cola [[Holstentor]]. * 1987, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fronteres del Imperiu Romanu]] ([[Muriu d'Adriano]] y [[Llimes de l'Alta Germania-Retia]]). ''(Compartíu con {{Reinu Xuníu}})'' * [[1990]], 1992, 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palacios y parques de Potsdam y Berlín]]. * [[1991]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Abadía y vieyu monesteriu de Lorsch]]. * 1992, [[2010]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mines de Rammelsberg]], [[Goslar|ciudá histórica de Goslar]] y [[Alto Harz|Sistema de xestión hidráulica del Altu Harz]]. * [[1993]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Maulbronn]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bamberg|Ciudá de Bamberg]]. * [[1994]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Quedlinburg|Ilesia Colexata, Castillo y Ciudá vieya de Quedlinburg]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fábrica siderúrxica de Völklingen]]. * [[1995]] – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Sitiu fosilíferu de Messel]]. * [[1996]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Colonia]]. * 1996, 2017- '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Les obres de la [[Escuela de la Bauhaus|Bauhaus]] en [[Weimar]], [[Dessau]] y [[Bernau]] * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monumentos conmemorativos a Lutero]] en [[Eisleben]] y [[Wittenberg]]. * [[1998]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Weimar]] clásicu. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castillo de Wartburg]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Museumsinsel]] o la [[Islla de los Museos]], [[Berlín]]. * [[2000]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Reichenau|Islla monástica de Reichenau]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[El reinu de los xardinos de Dessau-Wörlitz]]. [[Ficheru:Wörlitzer See mit St. Petri.jpg|thumb|200px|right|Reinu de los xardinos.]] * [[2001]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Complexu industrial de la mina de carbón de Zollverein]] en [[Essen]]. * [[2002]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Centros Históricos de les ciudaes [[Lliga Hanseática|hanseátiques]] de [[Stralsund]] y [[Wismar]]. * 2002 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe cultural del Valle Cimeru del Mediu Rin]], ente [[Koblenz]] y [[Bingen]]. * [[2004]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque de Muskau]] / [[Muzakowski]]. ''(Compartíu con {{Polonia}})'' * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Conceyu de Bremen]] y [[Estatua de Rolando (Bremen)|Estatua de Rolando]] na plaza del mercáu de [[Bremen]]. * [[2006]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ratisbona|Ciudá vieya de Ratisbona]] col [[Stadtamhof]]. * 2007–2011 – 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}}, y {{UKR}})''. * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cases d'estilu modernu en Berlín]]. * [[2009]], [[2014]] – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Mar de Frisia]]. ''(compartíu colos {{Países Baxos}} y {{Dinamarca}})'' * [[2011]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(compartíu con {{Austria}}, {{Eslovenia}}, {{Francia}}, {{Italia}} y {{Suiza}}).''. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fábrica Fagus]] en [[Alfeld]]. * [[2012]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Opera del Margrave (Bayreuth)|Ópera del Margrave de Bayreuth]]. * [[2013]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bergpark Wilhelmshöhe]]. [[Kassel]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Corvey|Westwerk carolinxu y civitas de Corvey]]. * [[2015]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Speicherstadt|Área de Speicherstadt]] y [[Kontorhaus|barriu de Kontorhaus]] col [[Chilehaus|edificiu Chilehaus]], [[Hamburgu]]<ref name=whc2015>{{cita web |url=http://es.unesco.org/news/24-nuevos-sitios-inscritos-llista-del patrimoniu mundial-unesco-2015/ |títulu=24 nuevos sitios inscritos na Llista del Patrimoniu Mundial de la UNESCO en 2015 |fechaaccesu=9 de xunetu de 2015 |fecha=8 de xunetu de 2015 |editorial=UNESCO |allugamientu=París}}</ref> * [[2016]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Le Corbusier#Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu|Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu]] ''(compartíu con {{Francia}}, {{Arxentina}}, {{Bélxica}}, {{India}}, {{Xapón}} y {{Suiza}}). * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Xura de Suabia|Covarones y arte del periodu glacial nel Xura suabu]]. * '''<span style="color:#FF0000;">Escluyíu en 2009</span>''': 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Valle del Elba]] en [[Dresde]].<ref name="unesco">{{cita web |url=http://www.unesco.de/ua36-2009.html?&L=0|títulu=Dresden verliert Welterbe-Status|fecha=25 de xunu de 2009 |fechaaccesu=25 de xunu de 2009|idioma=alemán|editorial=[[Unesco]]}}</ref> {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Aachen Cathedral North View at Evening.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Speyer---Cathedral---South-View---(Gentry).jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Residenz Wuerzburg Hofgarten.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Wieskirche 002.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Catedral de Aquisgrán|testu2 = Catedral de Espira|testu3 = Residencia de Wurzburgu, xardinos de la corte y Plaza de la Residencia|testu4 = Ilesia de pelegrinación de Wies}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Brühl Augustusburg Westflügel.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = St Michaels Church Hildesheim.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = |Trier Porta Nigra BW 1.JPGancho3 = 200 |semeya4 = Ostkastell Welzheim.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Palacios de Augustusburg y Falkenlust en Brühl|testu2 = Catedral de Santa María ya Ilesia de San Miguel en Hildesheim|testu3 = Monumentos romanos, Catedral de San Pedro ya Ilesia de La nuesa Señora en Tréveris|testu4 = Fronteres del Imperiu Romanu}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Holstentor04.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Potsdam - Schloss Sanssouci.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Torhalle Kloster Lorsch.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Rammelsberg.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ciudá hanseática de Lübeck|testu2 = Palacios y parques de Potsdam y Berlín|testu3 = Abadía y vieyu monesteriu de Lorsch|testu4 =Mines de Rammelsberg, ciudá histórica de Goslar y sistema de xestión hidráulica del Altu Harz}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Maulbronn 3530.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Bamberger Dom BW 6.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Quedlinburg Markt 2.JPG|anchu3 = 200 |semeya4 = VoelklingerHuette1.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Complexu monásticu de Maulbronn|testu2 = Ciudá de Bamberg|testu3 = Colexata, castiellu y ciudá vieya de Quedlinburg|testu4 = Fábrica siderúrxica de Völklingen}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Grube Messel fg04.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Bauhaus-Dessau Meisterhaeuser3.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Cologne Cathedral.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Stadtkirche Wittenberg.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Sitiu fosilíferu de Messel|testu2 = La Bauhaus y los sos sitios en Weimar y Dessau|testu3 = Catedral de Colonia|texto4 = Monumentos conmemorativos a Lutero en Eisleben y Wittenberg}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Goethe Schiller Weimar.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Bode-Museum-001.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Wartburg eisenach1.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Wörlitzer Sede mit St. Petri.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Weimar clásicu|testu2 = Museumsinsel (Islla de los Museos), Berlín|testu3 = Castiellu de Wartburg|testu4 = El reinu de los xardinos de Dessau-Wörlitz}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Niederzell.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Zollverein Schacht 12.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Nikolaikirche Rathaus HST.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Mittelrhein Burg Katz.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Islla monástica de Reichenau|testu2 = Complexu industrial de la mina de carbón de Zollverein en Essen|testu3 = Centros históricos de Stralsund y Wismar|testu4 = Valle Cimeru del Mediu Rin}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Bad-Muskau-Schloss-05.IV.07-022.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = RolandBremen02.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Dom Regensburg retouched.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Edersee Buchenwald 08.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Parque de Muskau / Parque Mużakowski|testu2 = Conceyu y Rolando na Plaza del Mercáu de Bremen|testu3 = Centru históricu de Ratisbona y Stadtamhof|testu4 = Fayedales primarios de los Cárpatos y Alemaña}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Hufeisensiedlung.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Zononderwadden.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Pfahlbaumuseum Unteruhldingen Bronzezeitdorf Bad Buchau NON 2010 04 10.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Fagus-Werke-01.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Bloques de viviendes modernistes de Berlín|testu2 = Mar de Frisia / Mar de Wadden|testu3 = Palafitos de la redolada de los Alpes|testu4 = Fábrica Fagus en Alfeld}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Opéra des margraves intérieur Bayreuth.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Wilhelmshoehe Bergpark.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Corvey 2.png|anchu3 = 200 |testu1 = Ópera de los margraves de Bayreuth|testu2 = Bergpark Wilhelmshöhe|testu3 = Westwerk carolinxu y civitas de Corvey}} ==== {{AND}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Andorra|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Andorra}} * 2004, 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Valle de Madriu-Perafita-Claror]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Fontverd.jpg|anchu1 = 200 |testu1 = Valle de Madriu-Perafita-Claror}} ==== {{ARM}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Armenia|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Armenia}} * 1996, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Haghpat|Monesterios de Haghpat]] y [[Sanahin]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Ejmiatsin|Catedral ya ilesies de Ejmiatsin]] y [[Zvartnots|conxuntu arqueolóxicu de Zvartnots]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Geghard]] y el [[Azat|Valle Altu de Azat]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Haghpat-Nshan.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Sanahin-Amenaprkich.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Etchmiadzin cathedral.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Zvartnots img 6965.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Monesterios de Haghpat |testu2 = Monesteriu de Sanahin|testu3 = Catedral ya ilesies de Echmiadzín |testu4 = Sitiu Arqueolóxicu de Zvartnóts}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Geghard lion cross reliefs-IMG 2562.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Azat at Garni.jpg|anchu2 = 200 |testu1 = Monesteriu de Geghard|testu2 = Valle altu del Azat}} ==== {{AUT}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Austria|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Austria}} * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Salzburgu|Centru históricu de la ciudá de Salzburgu]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de Schönbrunn|Palaciu y xardinos de Schönbrunn]]. * [[1997]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Paisaxe cultural de [[Hallstatt]]-[[Dachstein]]/[[Salzkammergut]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ferrocarril de Semmering]]. * 1999, 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Graz|Ciudá de Graz]] – [[Cascu históricu de Graz|Centru históricu]] y [[Castillo Eggenberg|palaciu de Eggenberg]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Wachau|Paisaxe cultural de la Wachau]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Viena|Centro históricu de Viena]] ''(en '''<span style="color:#FF0000;">peligru</span>''' dende 2017)''. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Llagu de Neusiedl|Paisaxe cultural de Fertö/Neusiedlersee]]. ''(Compartíu con {{Hungría}}).'' * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(Compartíu con {{Alemaña}}, {{Eslovenia}}, {{Francia}}, {{Italia}} y {{Suiza}}).''. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})'' (los fayedales d'Austria incluyir en 2017). {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = SalzburgerAltstadt02.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Schloss Schoenbrunn August 2006 406.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Wolfgangsee vom Plombergstein St Gilgen.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Austria 1044 semmering.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Centru históricu de la ciudá de Salzburgu|testu2 = Palaciu y xardinos de Schönbrunn|testu3 = Paisaxe cultural de Hallstatt-Dachstein / Salzkammergut|testu4 = Ferrocarril de Semmering}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Graz clock tower.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Schlosseggenbergluftaufnahme.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Stift melk 001.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Schloss Schoenbrunn Gloriette DSC02028.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Cascu históricu de Graz|testu2 = Castiellu Eggenberg|testu3 = Paisaxe cultural de Wachau|testu4 = Centru Históricu de Viena}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Neusiedler Sede im Winter.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Mondsee-lake.jpg|anchu2 = 200 |testu1 = Paisaxe cultural de Fertö / Neusiedlersee|testu2 = Palafitos de la redolada de los Alpes}} ==== {{AZE}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Azerbaixán|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Azerbaixán}} * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá Vieya (Bakú)|Ciudá fortificada de Bakú]] col [[Palaciu de los Shirvanshah]] y la [[Torre de la Doncella]]. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Reserva estatal de Gobustán|Paisaxe cultural d'arte rupestre de Gobustán]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Baku city walls.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Palace of Shirvanshahs common.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Qız qalası 2013.JPG|anchu3 = 200 |semeya4 = Qobustan.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ciudá Vieya (Bakú)|testu2 = Palaciu de los Shirvanshah|testu3 = Torre de la Doncella|testu4 = Paisaxe cultural d'arte rupestre de Gobustán}} ==== {{BEL}} ==== [[Ficheru:Cattedrale Bruxelles.jpg|thumb|200px|right|Conceyu de Bruxeles (Bélxica).]] {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Bélxica|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Bélxica}} * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Beguinajes flamencos]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – La [[Grand-Place]] de [[Bruxeles]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Los [[Ascensores hidráulicos de la Canal du Centre|cuatro elevadores de la Canal del Centru]] y la so redolada, [[La Louvière]] y [[-y Rœulx]] (Henao). * 1999, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Campanarios de Bélxica y Francia]]. ''(Compartíu con {{Francia}})'' * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de La nuesa Señora de Tournai]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Obra de Victor Horta en Bruxeles|Principales viviendes del arquiteutu Víctor Horta en Bruxeles]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Bruxes]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mines neolítiques de xiles de Spiennes]] (Mons). * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Muséu Plantin-Moretus|Casa-Taller-Muséu Plantin-Moretus Amberes]]. * 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu Stoclet]]. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Sitios mineros mayores de [[Valonia]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Le Corbusier#Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu|Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Arxentina}}, {{Francia}}, {{India}}, {{Xapón}} y {{Suiza}})'' (los fayedales belgues incluyir en 2017). * 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})''. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Alexiusbegijnhof.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Brussels floral carpet B.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = 01 Houdeng-Goegnies 050323 (2).JPG|anchu3 = 200 |semeya4 = Tournai JPG02.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Beguinajes flamencos|testu2 = La Grand-Place de Bruxeles|testu3 = Los cuatro elevadores de la Canal du Centre y la so redolada, La Louvière y -y Roeulx (Henao)|testu4 = Campanarios municipales de Bélxica y Francia}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Tournai JPG000c.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Bruges -Quai Rozenhoed.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Spiennes - Minières néolithiques de silex (2).jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Library of Plantin-Moretus Museum in Antwerp.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Catedral de La nuesa Señora de Tournai|testu2 = Centru históricu de Brujo|texto3 = Mines neolítiques de xiles de Spiennes (Mons)|testu4 = Casa, talleres y muséu Plantin-Moretus d'Amberes}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Brussels - Hotel Hôtel Tassel.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Avenue Louise 81 Louizalaan Brussels 2012-08.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Art-nouveau Brussel.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Maison Horta, détail de la façade.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Principales cases del arquiteutu Victor Horta (Bruxeles): Casa Tassel|testu2 = Principales cases del arquiteutu Victor Horta (Bruxeles): Casa Solvay|testu3 = Principales cases del arquiteutu Victor Horta (Bruxeles): Casa van Eetvelde|testu4 = Principales cases del arquiteutu Victor Horta (Bruxeles): Muséu Horta}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Palais Stoclet, vue ensemble.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = 0 Hornu 050322 (7).JPG|anchu2 = 200 |testu1 = Palaciu Stoclet|testu2 = Sitios mineros importantes de Valonia}} ==== {{BLR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Bielorrusia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Bielorrusia}} * [[1979]], 2014 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Monte de Białowieża|Monte de Bialowieza]]. ''(Compartíu con {{Polonia}})'' * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castillo de Mir|Conxuntu del castiellu de Mir]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Rusia}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castillo de Nesvizh|Complexu cultural, arquiteutónicu y residencial de la familia Radziwill en Nesvizh]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = 2005-09 Białowieski Park Narodowy 3.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Belarus-Mir-Castle-2.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Замак-палац у Нясьвіжы знутры.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Struve Geodetic Arc point Tchekutsk in Belarus.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = [[Monte de Białowieża]] en Bielorrusia y [[Polonia]].|testu2 = Conxuntu del castiellu de Mir|testu3 = Conxuntu cultural, arquiteutónicu y residencial de la familia Radziwill en Nesvizh|testu4 = Arcu Xeodésicu de Struve}} ==== {{BIH}} ==== * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ponte de Mostar|Barriu de la Ponte Vieya]] na [[Mostar|ciudá vieya de Mostar]]. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – La [[Ponte Mehmed Paša Sokolović]] en [[Višegrad]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stećci|Campusantos de tumbes medievales “Stećci”]] ''(Compartíu con {{Croacia}}, {{Montenegru}} y {{Serbia}})''. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Mostar bridge.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Visegrad bridge by Klackalica.jpg|testu1 = Barriu de la ponte vieya nel centru históricu de Mostar|testu2 = Ponte Mehmed Paša Sokolović en Višegrad}} ==== {{BUL}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Bulgaria|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Bulgaria}} * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Caballero de Madara|El Caballero de Madara]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia de Boyana]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies rupestres de Ivanovo]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tumba tracia de Kazanlak]]. * 1983 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Reserva Natural de Srébarna]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Nesebar|Antigua ciudá de Nesebar]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Rila]]. * 1983, 2010 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional del Pirin]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tumba tracia de Svechtari]]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})'' (los fayedales búlgaros incorporar en 2017). {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = JEŹDZIEC Z MADARY.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Boyana Church.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Ivanovo kirche2.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Thracian Tomb of Kazanlak.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = El Caballero de Madara|testu2 = Ilesia de Boyana|testu3 = Ilesies rupestres de Ivanovo|testu4 = Tumba tracia de Kazanlak}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Srebarna-Lake.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Nesebar - Church of Christ Pantocrator.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Rila Monastery AUG 2004.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Pirin national park.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Reserva Natural de Srébarna|testu2 = Antigua ciudá de Nesebar|testu3 = Monesteriu de Rila|testu4 = Parque Nacional del Pirin}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Sveshtari Thracian tomb Bulgaria IFB.JPG|anchu1 = 200 |testu1 = Tumba tracia de Svechtari}} ==== {{CYP}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Chipre|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Xipre}} * [[1980]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Pafos|Paphos]]. * 1985, 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies pintaes de la rexón de Troodos|Ilesies pintaes]] de la rexón de [[Troodos]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Choirokoitia]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Paphos Königsgräber - Gelände 3a.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Khirokitia1.jpg|anchu2 = 200 |testu1 = Pafos|testu2 = Choirokoitia}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Agios Nikolaos tis Stegis.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Timios Stavros Pelendri.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Panagia church Moutoullas cyprus 2010.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Ilesies pintaes de la rexón de Troodos: Ilesia Agios Nikolaos Stegis|testu2 = Ilesies pintaes de la rexón de Troodos: Ilesia de la Santa Cruz de Pelendria|testu3 = Ilesies pintaes de la rexón de Troodos: Ilesia de Panayia tou Moutoulla}} ==== {{CRO}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Croacia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Croacia}} * 1979, 2000 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de los Llagos de Plitvice]]. * 1979, 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Dubrovnik|Ciudá antigua de Dubrovnik]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Split|Nucleu históricu de Split]] col [[Palaciu de Diocleciano]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Conxuntu Episcopal de la [[Basílica Eufrásica]] nel Centru Históricu de [[Poreč]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Trogir|Ciudá histórica de Trogir]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Santiago (Šibenik)|Catedral de Santiago]] en [[Šibenik]]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. (Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}}) (los fayedales croates declarar en 2017). * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Llanura de [[Stari Grad]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stećak|Campusantos de tumbes medievales “Stećci”]] ''(Compartíu con {{Bosnia y Herzegovina}}, {{Montenegru}} y {{Serbia}})'' * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Fortificaciones venecianes de defensa de los sieglos XVI al XVII: Stato da Terra – Stato da Mar Occidental. ''(Compartíu con {{ITA}} y {{MNE}})''. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Dubrovnik-L04-1.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Diocletians mausoleum-Split.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Plitvice10.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Trogir.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ciudá de Dubrovnik (Croacia)|testu2 = Nucleu históricu de Split col Palaciu de Diocleciano|testu3 = Parque Nacional de los Llagos de Plitvice|testu4 = Ciudá histórica de Trogir}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Poreč019.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = St Jacobs Cathedral 1.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Hvar Stari grad.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Conxuntu episcopal de la basílica eufrasiana nel centru históricu de Poreč|testu2 = Catedral de Santiago de Šibenik|testu3 = La llanura de Stari Grad}} ==== {{DAN}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Dinamarca|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Dinamarca}} * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Piedres de Jelling|Túmulos, piedres rúniques]] y [[Jelling|ilesia de Jelling]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Roskilde]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castillo de Kronborg]]. * 2004 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Ilulissat|Fiordu xeláu de Ilulissat]] ''(Asitiáu en {{bandera2|Groenlandia}})'' * 2009, 2014 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Mar de Frisia]]. ''(Compartíu colos {{Países Baxos}} y {{Alemaña}})'' * 2014 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Stevns Klint]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Christianfeld]], una colonia de la ilesia morava * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe cinexético de montería de Selandia Septentrional]] * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kujataa]] en Groenlandia: agricultura nórdica y inuit en cantu del casquete glaciar ''(Asitiáu en {{bandera2|Groenlandia}})'' {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Jelling-Kirche suedlicher Huegel.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Roskilde domkirke west fassade.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Kronborg Elsinore.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Ilulisat Isfjord.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Túmulos, piedres rúniques ya ilesia de Jelling|testu2 = Catedral de Roskilde|testu3 = Castiellu de Kronborg|testu4 = Fiordu xeláu de Ilulissat}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Stevns klint.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Zononderwadden.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Christiansfeld brødremenighedskirken 31 maj 2015 crop.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Stevns Klint|testu2 = Mar de Frisia / Mar de Wadden|testu3 = Ilesia Morava en Christiansfeld}} ==== {{SVK}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Eslovaquia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Eslovaquia}} * 1993, 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Levoča]], [[castiellu de Spiš]] y los monumentos culturales acomuñaos. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Banská Štiavnica|Ciudá histórica de Banská Štiavnica]] y [[Tajchy|los monumentos téunicos de la contorna]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Vlkolínec]]. * 1995, 2000 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Covarones cárstiques de Aggtelek y del karst eslovacu]] ''(Compartíu con {{Hungría}})'' * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bardejov|Acuta de caltenimientu de la ciudá de Bardejov]]. * 2007, 2011, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})''. * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies de madera de los Cárpatos]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Spisska nova ves...castle.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Lőcse - Town guild hall.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = SK BS Trinity Square.PNG|anchu3 = 200 |semeya4 = Lake of Počuvadlo.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Castiellu de Spiš|testu2 = Levoča|testu3 = Ciudá histórica de Banská Štiavnica|testu4 = monumentos téunicos de la contorna}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Vlkolinecslovakia001.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Domica Cave 22.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Bardejov namesti 3773.JPG|anchu3 = 200 |semeya4 = Stužica primeval forest, Slovakia.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Vlkolínec|testu2 = Covarones del karst de Aggtelek y del karst de Eslovaquia|testu3 = Reserva de caltenimientu de la ciudá de Bardejov|testu4 = Fayedales primarios de los Cárpatos y Alemaña}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Hervartov dreveny kostelik Slovakia 3834.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Ladomirova cerkov.JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Drevený kostol Hronsek.JPG|anchu3 = 200 |semeya4 = Tvrdošín - kostol.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ilesia católica en Hervartov|testu2 = Ilesia ortodoxa griega del Arcánxel San Miguel en Ladomirová|testu3 = Ilesia protestante en Hronsek|testu4 = Ilesia católica de Tolos Santos en Tvrdošín}} ==== {{SLO}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Eslovenia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Eslovenia}} * 1986 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Covarones de Škocjan]]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{ESP}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})'' (los fayedales eslovenos fueron incluyíos na estensión de 2017). * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' . [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Austria}}, {{Francia}}, {{Italia}} y {{Suiza}})''. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Patrimoniu del mercuriu]]: [[Almadén]] y [[Idria]] ''(compartíu con {{España}})'' {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Burger SJ Ponvice 01.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Ig Pile-Dwellings.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = AntonijevRov-Idrija.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Covarones de Škocjan|testu2 = Palafitos de la redolada de los Alpes |testu3 = Patrimoniu del mercuriu (Almadén y Idrija)}} ==== {{ESP}} ==== [[Ficheru:Ventana2.jpg|thumb|200px|Fachada sur del [[Monesteriu d'El Escorial]] (España). ]] [[Ficheru:Arcoiris en el Palmeral de Elche.jpg|thumb|200px|Panorámica del [[palmeral d'Elx]] (España).]] [[Ficheru:Burgos - Catedral 021.JPG|thumb|200px|[[Catedral de Burgos]] (España).]] [[Ficheru:Echium Wildpretii at The Teide.jpg|thumb|200px|[[Parque nacional del Teide]] (España).]] [[Ficheru:SanSalvadordeValdedios 13.JPG|thumb|200px|[[Arte asturiano|Monumentos d'Uviéu y el Reinu d'Asturies]] ([[San Salvador de Valdediós]], España).]] {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'España|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'España}} * 1984, 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Alhambra]], [[Generalife]] y [[Albaicín]] de [[Granada]]. * 1984 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Burgos]]. * 1984, 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Córdoba]]. * 1984 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu y Sitiu d'El Escorial]]. * 1984, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Obres d'Antoni Gaudí]]. * 1985, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ávila|Casco antiguu d'Ávila ya ilesies extramuros]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Santiago de Compostela|Ciudá vieya de Santiago de Compostela]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Segovia|Ciudá vieya]] y [[acueductu de Segovia]]. * 1985, 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cueva d'Altamira y arte rupestre paleolíticu del norte d'España]]. * 1985, 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monumentos d'Uviéu y del Reinu d'Asturies]]. * 1986, 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arquiteutura mudéxar d'Aragón]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cáceres|Ciudá vieya de Cáceres]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Toledo|Ciudá histórica de Toledo]]. * 1986 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Nacional de Garajonay]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Sevilla|Catedral]], [[Real Alcázar de Sevilla|Alcázar]] y [[Archivu d'Indies]] en [[Sevilla]]. * [[1988]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Salamanca|Ciudá vieya de Salamanca]]. * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Poblet]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Conxuntu arqueolóxicu de Mérida]]. * 1993, 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Caminos de Santiago n'España|Caminos de Santiago de Compostela: Camín francés y Caminos del Norte d'España]].<ref name=whc2015 /> * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Real Monesteriu de Santa María de Guadalupe]]. * 1994, 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Nacional de Doñana]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cuenca (España)|Ciudá histórica fortificada de Cuenca]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Rula de la Seda|La Rula de la Seda de Valencia]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Los Migollos]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Monesterios de [[San Millán de Yuso]] y de [[San Millán de Suso|Suso]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de la Música Catalana|Palau de la Música Catalana]] y [[Hospital de la Santa Cruz y San Pablo|Hospital de Sant Pau]] en [[Barcelona]]. * 1997, 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Pirineos]] – [[Parque nacional de Ordesa y Monte Perdíu|Monte Perdíu]] ''(Compartíu con {{Francia}})'' * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arte rupestre del arcu mediterraneu de la Península Ibérica]]. * 1998, 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios d'arte rupestre prehistóricu del valle del Côa]] y de [[Siega Verde]] ''(Compartíu con {{Portugal}})'' (Siega Verde foi incluyida en 2010). * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Universidá d'Alcalá de Henares|Universidá]] y [[Alcalá de Henares|barriu históricu d'Alcalá de Henares]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Eivissa (islla)|Eivissa, biodiversidá y cultura]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[San Cristóbal de La Laguna]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tarraco|Conxuntu arqueolóxicu de Tarraco]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies romániques del La Vall de Boí|Ilesies romániques catalanes de la Vall de Boí]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Muralla romana de Lugo]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palmeral d'Elx]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Xacimientu arqueolóxicu de Atapuerca]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Aranjuez|Paisaxe cultural d'Aranjuez]]. * [[2003]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Conxuntos monumentales renacentistes d'[[Úbeda]] y [[Baeza (España)|Baeza]]. * 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ponte de Vizcaya]]. * 2007 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Nacional del Teide]]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ITA}}, {{ROU}} y {{UKR}})'' (los fayedales españoles fueron incluyíos en 2017). * 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Torre de Hércules]]. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sierra de Tramontana|Paisaxe cultural de Serrar de Tramuntana]] * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Patrimoniu del mercuriu]] ([[Almadén]] y [[Idrija]]) ''(Compartíu con {{Eslovenia}})'' * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitiu de los Dólmenes d'Antequera]]. {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Granada's sunset.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = La Mezquita from Calahorra Tower - Córdoba (2).JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Catedral de Burgos - Vista dende la cai Fernán González.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Vista aerea del Monesteriu d'El Escorial.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Alhambra, Generalife y Albaicín de Granada|testu2 = Centru históricu de Córdoba|texto3 = Catedral y Centru históricu de Burgos|testu4 = Monesteriu y Sitiu d'El Escorial en Madrid}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Spain.Catalonia.Barcelona.Park.Güell.Vista.2.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Palau Güell (2).jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Milà 28-2-12.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Gaudí - Casa Vicens.JPG|anchu4 = 200 |testu1 = Obres d'Antoni Gaudí: Parque Güell|testu2 = Obres d'Antoni Gaudí: Palaciu Güell|testu3 = Obres d'Antoni Gaudí: Casa Milà|testu4 = Obres d'Antoni Gaudí: Casa Vicens}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Sagradafamilia-overview.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Gaudí - Casa Batlló.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Cripta Güell02.jpg|anchu3 = 200 |testu1 = Obres d'Antoni Gaudí: Templu Espiatoriu de la Sagrada Familia|testu2 = Obres d'Antoni Gaudí: Casa Batlló|testu3 = Obres d'Antoni Gaudí: Cripta de la Colonia Güell}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Ávila 24-8-2002.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Santiago 1.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Acueductu de Segovia - 12.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Santa maria del naranco-001.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ciudá vieya d'Ávila ya ilesies extramuros|testu2 = Cascu antiguu de Santiago de Compostela|testu3 = Ciudá vieya y acueductu de Segovia|testu4 = Monumentos d'Uviéu y del Reinu d'Asturies}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Techu d'Altamira (retruca)-Muséu Arqueolóxicu Nacional.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Caceres Spain Plaza Mayor Arcu.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Toledo And Tajo River.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Roque Agando, Parque nacional de Garajonay, La Gomera, España, 2012-12-14, DD 01.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Cueva d'Altamira y arte rupestre paleolíticu del norte d'España|testu2 = Ciudá vieya de Cáceres|testu3 = Ciudá histórica de Toledo|testu4 = Parque Nacional de Garajonay}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Zaragoza-La-Seo-1.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = 5.4 Fachada Esti de la Catedral de Sevilla. Sevilla..JPG|anchu2 = 200 |semeya3 = Salamanca Cathedral - after sunrise.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Spain PobletMonastry FrontView.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Arquiteutura mudéxar d'Aragón|testu2 = Catedral, Alcázar y Archivu d'Indies en Sevilla|testu3 = Ciudá vieya de Salamanca|testu4 = Monesteriu de Poblet}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = SanJuandelaPeña.JPG|anchu1 = 200 |semeya2 = Teatru Romanu de Mérida (Badayoz, España) 02.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Royal Monastery of Santa Maria de Guadalupe.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Doñana National Park from the river.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = El Camín de Santiago|testu2 = Conxuntu arqueolóxicu de Mérida|testu3 = Real Monesteriu de Santa María de Guadalupe|testu4 = Parque Nacional de Doñana}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Cases Colgaes - Cuenca (Explorer) (3080665244).jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Rula de Valencia1.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Hospital de la Santa Cruz y San Pablo, Barcelona.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Monesteriu de Suso (2).jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Ciudá histórica fortificada de Cuenca|texto2 = La Rula de la Seda de Valencia|texto3 = Palaciu de la Música Catalana y Hospital de Sant Pau en Barcelona|testu4 = Monesterios de San Millán de Yuso y de Suso}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Panorámica de Los Migollos.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Valle ordesa.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Universidá de Alcala.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Cogul HBreuil.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Los Migollos|testu2 = Pirineos-Monte Perdíu|testu3 = Universidá y barriu históricu d'Alcalá de Henares|testu4 = Arte rupestre del arcu mediterraneu de la Península Ibérica}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Catedral de La Laguna, Tenerife.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = ForbysIbizaTown 02.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Tarragona.Pont del diable aqüeducte.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Taull001.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = San Cristóbal de La Laguna|testu2 = Eivissa, biodiversidá y cultura|texto3 = Conxuntu arqueolóxicu de Tarraco|testu4 = Ilesies romániques catalanes del La Vall de Boí}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Muralla.Lugo.Galicia.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Arcoiris nel Palmeral d'Elx.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Zarpaes2.jpg|anchu3 = 200 |semeya4 = Palaciu Real d'Aranjuez.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Muralla romana de Lugo|testu2 = Palmeral d'Elx|testu3 = Xacimientu arqueolóxicu de Atapuerca|testu4 = Paisaxe cultural d'Aranjuez}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Ilesia del salvador ubeda 001.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = Getxo 01 by-dpc.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Teide Tenerife4.jpeg|anchu3 = 200 |semeya4 = Faro Torre Hércules La Coruña Galicia España.jpg|anchu4 = 200 |testu1 = Conxuntos monumentales renacentistes de Úbeda y Baeza|testu2 = Ponte de Vizcaya|testu3 = Parque Nacional del Teide|testu4 = Torre de Hércules}} {{Imaxe múltiple |posición_tabla=center |semeya1 = Siega Verde 2.jpg|anchu1 = 200 |semeya2 = PuigMayorAvión2-edit.jpg|anchu2 = 200 |semeya3 = Mines de Almadén (RPS 21-07-2012) Fornu de Bustamante.png|anchu3 = 200 |semeya4 = Dolmen de Viera.JPG|anchu4 = 200|testu1 = Sitios d'arte rupestre prehistóricu del valle del Côa y de Siega Verde|testu2 = Paisaxe cultural de Serrar de Tramuntana|testu3 = Patrimoniu del mercuriu (Almadén y Idrija)|testu4 = Dólmenes d'Antequera}} ==== {{EST}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Estonia|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Estonia}} * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tallin|Centru históricu (Ciudá vieya) de Tallin]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{BLR}}, {{FIN}}, {{LAT}}, {{LTU}}, {{MDA}}, {{NOR}}, {{RUS}}, {{SWE}} y {{UKR}})'' <gallery class=center> Ficheru:View from Toompea to All-Linn.jpg|Centru históricu (Ciudá vieya) de Tallin Ficheru:Tartu Observatory 2008.JPG|Arcu Xeodésicu de Struve </gallery> ==== {{FIN}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Finlandia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Finlandia}} * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Antigua Rauma]]. * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Suomenlinna|Fortaleza de Suomenlinna]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia vieya de Petäjävesi]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Vela|Fábrica de tratamientu de madera y de cartón de Vela]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sammallahdenmäki|Sitiu funerariu de la Edá del Bronce de Sammallahdenmäki]]. * 2000, 2006 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Archipiélagu de Kvarken]] / [[Höga kusten|Mariña Alta]]. ''(Compartíu con {{SWE}})'' * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{BLR}}, {{EST}}, {{LAT}}, {{LTU}}, {{MDA}}, {{NOR}},{{RUS}}, {{SWE}} y {{UKR}})'' <gallery class=center> Ficheru:Rauma Finland Helsingintori 20051225.jpg|Antigua Rauma Ficheru:Suomenlinna.jpg|Fortaleza de Suomenlinna Ficheru:Petäjävesi Old Church from south.JPG|Ilesia vieya de Petäjävesi Ficheru:Verla groundwood and board mill museum.jpg|Fábrica de tratamientu de madera y de cartón de Vela Ficheru:Cairn in sammallahti.jpg|Sitiu funerariu de la Edá del Bronce de Sammallahdenmäki Ficheru:Höga Kusten, Gulf Rödviken near Ullånger, Sweden.jpg|<Mariña Alta / Archipiélagu de Kvarken/small> Ficheru:Alatornio Church 20100930.JPG|Arcu Xeodésicu de Struve </gallery> ==== {{FRA}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Francia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Francia}} * 1979, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Basílica de Vézelay|Basílica]] y [[llomba de Vézelay]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Chartres]]. * 1979, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monte Saint-Michel]] y el so [[Badea del Monte Saint-Michel|badea]]. * 1979, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de Versalles|Palaciu]] y [[Parque de Versalles]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Xacimientos prehistóricos y cueves decoraes del valle del Vézère]]. * 1981, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Abadía cisterciense de Fontenay]]. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arles]], [[Arles#Monumentos declaraos Patrimoniu de la Humanidá|monumentos romanos y románicos]]. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Amiens]]. * 1981, 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castiellos del Loira|El Valle del Loira ente Sully-sur-Loire y Chalonnes]]. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de Fontainebleau|Palaciu]] y [[Fontainebleau#Monte de Fontainebleau|Parque de Fontainebleau]]. * 1981, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Teatru romanu d'Orange|Teatru romanu]] y la so redolada y [[Arcu de trunfu d'Orange|Arcu de trunfu]] d'[[Orange (Francia)|Orange]]. * [[1982]], 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – De la gran [[salina de Salins-les-Bains]] a la [[Salinas Reales de Arc-et-Senans|salina real de Arc-et-Senans]], la producción de sal ignígena. * 1983, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia abacial de Saint-Savin-sur-Gartempe]]. * 1983 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Golfu de Porto]]: [[Calanques de Piana]], [[Golfu de Girolata]], [[Reserva de Scandola]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Plaza Stanislas|Places Stanislas]], [[Plaza de la Carrière|de la Carrière]] y [[Plaza d'Alliance|d'Alliance]] en [[Nancy]]. * 1985, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ponte del Gard]]. * 1988, 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Estrasburgu]]: [[Gran Islla d'Estrasburgu|La Gran Islla]] a la Neustadt. * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Reims|Catedral de Notre-Dame]], [[Basílica de Saint-Remi|antigua Abadía de Saint-Remi]] y [[Palaciu de Tau]], [[Reims]]. * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Riberes del Sena en París]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Bourges]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Avignon|Centru históricu d'Avignon]]: [[Palaciu Papal d'Avignon|Palaciu Papal]], [[Avignon#Patrimoniu|recintu episcopal]] y [[Ponte d'Avignon]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Canal del Mediudía]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Carcassonne|Ciudá histórica fortificada de Carcassonne]]. * 1997, 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Parque nacional de Ordesa y Monte Perdíu]] ''(compartíu con {{España}})'' * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Lyon|Cascu históricu de Lyon]]. * 1998, 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Los [[Caminos de Santiago en Francia]]. * 1999, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Campanarios de Bélxica y Francia]]. ''(compartíu con {{Bélxica}})'' * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Saint-Émilion|Xurisdicción de Saint-Émilion]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Provins]], la ciudá de les feries medievales. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Le Havre]], la ciudá reconstruyida por [[Auguste Perret]]. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Burdeos]], [[Puertu de la Lluna]]. * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fortificaciones de Vauban]]. * 2008 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Llagunes de Nueva Caledonia|Llagunes y petones de coral de Nueva Caledonia]] ''(en {{NCL}})''. * 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Albi (Tarn)|Ciudá episcopal de Albi]]. * 2010 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Pitones, circos y escarpaduras de la islla de Xunta]] ''(en {{REU}})''. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Austria}}, {{Eslovenia}}, {{Italia}} y {{Suiza}}). * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Paisaxe agrícola de los [[Causses]] y les [[Cevenas]]. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Cuenca minera de [[Pasu de Calais]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Covarón afatáu de Pont d'Arc, denomada [[Cueva de Chauvet|Covarón Chauvet-Pont d'Arc]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Viñéu de Borgoña|Pagos del viñéu de Borgoña]] * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Viñéu de Champaña|Viñeos, cases y bodegues de Champaña]] * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Le Corbusier#Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu|Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Arxentina}}, {{Bélxica}}, {{India}}, {{Xapón}} y {{Suiza}}). * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Taputapuātea ''(en {{TAH}})''. <gallery class=center> Ficheru:Basilique à Vézelay.jpg|Basílica y llomba de Vézelay Ficheru:Chartres cathedral (West façade).jpg|Catedral de Chartres Ficheru:Mont Saint Michel.jpg|Monte Saint-Michel Ficheru:Vue aérienne du domaine de Versailles par ToucanWings - Creative Commons By Sa 3.0 - 073.jpg|Palaciu de Versalles Ficheru:Parc de Versailles, parterre de Latone, vue générale.jpg|Xardinos de Versalles Ficheru:Lascaux2.jpg|Xacimientos prehistóricos y cueves decoraes del valle del Vézère Ficheru:Abbaye de Fontenay.JPG|Abadía cisterciense de Fontenay Ficheru:Arles Roman theater pillar ruins.jpg|Monumentos romanos y románicos de Arles Ficheru:0 Amiens - Cathédrale Notre-Dame (1).JPG|Catedral de Amiens Ficheru:Chateau de Chenonceau 2008E.jpg|Valle del Loira ente Sully-sur-Loire y Chalonnes-sur-Loire Ficheru:Chateau Fontainebleau.jpg|Palaciu y parque de Fontainebleau Ficheru:Le Théâtre Antique d'Orange, 2007.jpg|Teatru romanu d'Orange Ficheru:TrBogen Orange.jpg|Arcu de Trunfu d'Orange Ficheru:Saltwork of Sailns-les-Bains.jpg|Salina de Salins-les-Bains Ficheru:Arc-et-Senans - Pavillon du directeur et atelier.jpg|Salinas Reales de Arc-et-Senans Ficheru:Abbaye Saint-Savin-sur-Gartempe 2006-07-10 3.jpg|Ilesia abacial de Saint-Savin sur Gartempe Ficheru:Piana Golfe vu des Calanche.jpg|Golfu de Porto Ficheru:02 Calanche Piana.jpg|Calanques de Piana Ficheru:Corse-04842-Golfe de Girolata.jpg|Golfu de Girolata Ficheru:Palazzu.JPG|Reserva de Scandola Ficheru:Panorama place stanislas nancy 2005-06-15.jpg|Places Stanislas Ficheru:PlanPlaceStanCarriere.jpg|Plaza de la Carrière Ficheru:Place d'Alliance.jpg|Plaza d'Alliance Ficheru:Pont du Gard BLS.jpg|Pont du Gard (acueductu romanu) Ficheru:Absolute ponts couverts 02.jpg|Estrasburgu – Gran Islla Ficheru:Reims Kathedrale.jpg|Catedral de Reims Ficheru:West Façade of Basilique Saint-Rémi, Reims 140306 1.jpg|Antigua abadía de Saint-Remi Ficheru:Palais du Tau, Reims.jpg|Palaciu de Tau Ficheru:The Seine as seen from the Eiffel Tower, June 2002.jpg|Riberes del Sena en París Ficheru:Cathedrale Saint-Etienne (Bourges) 16-09-2006.jpg|Catedral de Bourges Ficheru:Vue d'ensemble du Palais des Papes et de la cathédrale Notre -Dame-des- Doms.jpg|Centru históricu d'Avignon: Palaciu de los Papes, conxuntu episcopal y ponte d'Avignon Ficheru:Canal du Midi aug 2011.jpg|Canal del Mediudía (Canal du Midi) Ficheru:Carcassonne-vignes.jpg|Ciudá histórica fortificada de Carcassonne Ficheru:Valle ordesa.jpg|Pirineos – Monte Perdíu Ficheru:Trolleybus Lyon.jpg|Cascu históricu de Lyon Ficheru:Ways of St. James in Europe.png|Caminos de Santiago de Compostela en Francia Ficheru:Mons beffroi JPG01B.jpg|Campanarios de Bélxica y Francia Ficheru:Provins ville-haute place du Chatel.jpg|Provins, ciudá de feries medievales Ficheru:LeHavre.jpg|Centru reconstruyíu d'El Havre por Auguste Perret Ficheru:Bordeaux quais 04.jpg|Burdeos, Puertu de la Lluna Ficheru:Citadelle Besançon.jpg|Fortificaciones de Vauban: Ciudadela de Besançon Ficheru:Lagoons and Reefs of New Caledonia May 10, 2001.jpg|Llagunes de Nueva Caledonia: diversidá de los petones y ecosistemes conexos Ficheru:Albi cathedral - outdoor view.jpg|Ciudá episcopal de Albi Ficheru:Volcán en Reunión.JPG|Pitones, circos y escarpaduras de la islla de Xunta Ficheru:D-BW-Uhldingen-Mühlhofen - Pfahlbaumuseum - Haus Schussenried.jpg|Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes Ficheru:Cevennes Florac Mimente depuis Causse Mejean.jpg|Paisaxe agrícola de los Causses y les Cevenas Ficheru:Bassin minier du Nord-Pas-de-Calais - Les chevalements subsistants.jpg|Cuenca minera de la rexón Nord-Pas de Calais Ficheru:Pontdarc.jpg|Covarón afatáu de Pont d'Arc, denomada Covarón Chauvet-Pont d'Arc (Ardèche) </gallery> ==== {{GEO}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Xeorxa|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Xeorxa}} * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Bagrati]] y [[monesteriu de Gelati]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Monumentos históricos de [[Miskheta]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Svanetia|Alta Svanetia]]. <gallery class=center> Ficheru:Bagrati Cathedral in Kutaisi.jpg|Catedral de Bagrati Ficheru:Kutaisi gelati.jpg|Monesteriu de Gelati Ficheru:Cathedrale Svetitskhoveli.jpg|Monumentos históricos de Mtsjeta Ficheru:VittfarneGeorgien 155.jpg|Alta Svanetia </gallery> ==== {{GRE}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Grecia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Grecia}} * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Templu de Apolo (Figalia)|Templu de Apolo Epicuro en Bassae]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – L'[[Acrópolis d'Atenes]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Delfos|Sitiu arqueolóxicu de Delfos]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Meteora]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Monte Athos]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monumentos paleocristianos y bizantinos de Tesalónica]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Epidauro|Santuariu de Asclepio en Epidauro]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Rodas (ciudá)|Ciudá medieval de Rodas]]. * [[1989]] – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Olimpia|Sitiu arqueolóxicu de Olimpia]]. * 1989 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mistra|Sitiu arqueolóxicu de Mistra (Mystras)]]. * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Delos]]. * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Dafni|Monesterios de Dafni]], Osios Loukás y Néa Moní de [[Quíos]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Pitagoreo|Pitagoreion]] y [[Hereo de Samos|Hereo]] de [[Samos]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Vergina|Sitiu arqueolóxicu de Aigai (nome modernu Vergina)]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Centru históricu (Chorá) col [[monesteriu de San Xuan el Teólogu]] y el covarón del Apocalipsis na islla de [[Patmos]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Sitios arqueolóxicos de [[Micenas]] y [[Tirinto]]. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Corfú|Ciudá vieya de Corfú]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Filipos|Sitiu arqueolóxicu de Filipos]]. <gallery class=center> Ficheru:Bassai Temple Of Apollo Detail.jpg|Templu de Apolo Epicuro en Bassae Ficheru:Attica 06-13 Athens 50 View from Philopappos - Acropolis Hill.jpg|L'[[Acrópolis]] d'[[Atenes]] Ficheru:Delphi amphitheater from above dsc06297.jpg|Sitiu arqueolóxicu de Delfos Ficheru:RhodesIntérieurDuPalais.JPG|Ciudá medieval de Rodas </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Meteore.jpg|Meteora Ficheru:Iviron Aug2006.jpg|Monte Atos Ficheru:Thessaloniki-Arch of Galerius (eastern face).jpg|Monumentos paleocristianos y bizantinos de Tesalónica Ficheru:Epidaurus Theater.jpg|Santuariu de Asclepio en Epidauro </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Mystras.jpg|Sitiu arqueolóxicu de Mistrá Ficheru:Tholos Olympie.JPG|Sitiu arqueolóxicu de Olimpia Ficheru:Delos -Theatre.jpg|Delos Ficheru:Vergina2.jpg|Sitiu arqueolóxicu de Egas o Aigai (actual Vergina) </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Daphni.jpg|Monesterios de Dafni, Osios Loukás y Néa Moní de Quíos Ficheru:HosiosLukas.jpg|Monesterios de Dafni, Osios Loukás y Néa Moní de Quíos Ficheru:Studite.jpg|Monesterios de Dafni, Osios Loukás y Néa Moní de Quíos </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Antique Marble Relief of Pythagorion.jpg|Pitagoreo y Hereo de Samos Ficheru:Heraion of Samos (Greece), the only standing column.jpg|Pitagoreión y Hereo de Samos Ficheru:Mykene.JPG|Sitios arqueolóxicos de Micenas y Tirinto Ficheru:Tiryns general view.jpg|Sitios arqueolóxicos de Micenas y Tirinto </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Chora di Patmos con il Monastero di San Giovanni "il teologo".JPG|Centru históricu (Chorá) col monesteriu de San Xuan "el Teólogu" y el covarón del Apocalipsis na islla de Patmos Ficheru:Σπηλιά και Καμπιέλο από το Νέο Φρούριο.JPG|Ciudá vieya de Corfú </gallery> ==== {{HUN}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Hungría|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Hungría}} * 1987, 2002 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Budapest]], coles riberes del Danubiu, el barriu del castiellu de Buda y l'avenida Andrássy. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Hollókő]], el cascu vieyu y la so redolada. * 1995, 2000 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Covarones cárstiques de Aggtelek y del karst eslovacu]] ''(Compartíu con {{Eslovaquia}})'' * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Abadía de Pannonhalma|Abadía benedictina milenaria de Pannonhalma y la so redolada natural]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque nacional del Hortobágy]] – la Puszta. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Necrópolis paleocristiana de Pécs]] (Sopianae). * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Llagu de Neusiedl|Paisaxe cultural de Fertö/Neusiedlersee]]. ''(Compartíu con {{Austria}}).'' * 2002 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tokaj-Hegyalja|Paisaxe cultural históricu de la rexón vitícola de Tokaj]]. <gallery class=center> Ficheru:BudapestDSCN3838.JPG|Budapest, coles riberes del Danubiu, el barriu del castiellu de Buda y l'avenida Andrássy: Budapest Ficheru:BudapestCastle 028.jpg|Budapest, coles riberes del Danubiu, el barriu del castiellu de Buda y l'avenida Andrássy: Castillo de Buda Ficheru:Hősök tere éjszaka - Budapest.jpg|Budapest, coles riberes del Danubiu, el barriu del castiellu de Buda y l'avenida Andrássy: Avenida Andrássy Ficheru:Maison typique palocze.jpg|L'Aldea antigua de Hollókö y la so contorna </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Domica Cave 22.jpg|Covarones del karst de Aggtelek y del karst de Eslovaquia Ficheru:Pannonhalma - Bencés apátság.jpg|Abadía milenaria benedictina de Pannonhalma y la so redolada natural Ficheru:Hortobagy 2.JPG|Parque Nacional del Hortobágy – La puszta Ficheru:Hungary Pecs 2005 June 085.jpg|Necrópolis paleocristiana de Pécs (Sopianae) </gallery> <gallery class=center> Ficheru:Neusiedler Sede im Winter.jpg|Paisaxe cultural de Fertö / Neusiedlersee Ficheru:Tokaj Hetszolo vineyard.jpg|Paisaxe cultural históricu de la rexón vitivinícola de Tokaj </gallery> ==== {{IRL}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Irlanda|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Irlanda}} * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Brú na Bóinne|Conxuntu arqueolóxicu del valle del Boyne]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Skellig Michael]]. <gallery class=center> Ficheru:Bru na Boinne - Newgrange.jpg|Brú na Bóinne – Conxuntu arqueolóxicu del valle del Boyne Ficheru:Klosteranlage Skellig Michael.jpg|Skellig Michael </gallery> ==== {{ISL}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Islandia|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Islandia}} * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Þingvellir|Parque nacional de Þingvellir]]. * 2008 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Surtsey]]. <gallery class=center> Ficheru:Islande thingvellir batiments.jpg|Parque Nacional de Þingvellir Ficheru:Surtsey Island1.jpg|Surtsey </gallery> ==== {{ITA}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Italia|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Italia}} [[Ficheru:San Marco-00.jpg|200px|thumb|Plaza de San Marcos de [[Venecia]] (Italia).]] [[Ficheru:Roman Colosseum With Moon.jpg|thumb|200px|Fachada esterior del [[Coliséu de Roma]] (Italia)]] [[Ficheru:Val d'orcia -pienza.JPG|200px|thumb|Paisaxe típico del [[Valle de Orcia]] (Italia)]] * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arte rupestre de Val Camonica]]. * 1980 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Santa Maria delle Grazie|La ilesia y el Conventu dominicanu de Santa Maria delle Grazie]] con «[[La Última Cena (Leonardo)|La última cena]]» de [[Leonardo da Vinci]]. * 1980, 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Roma]], los bienes de la [[Santa Sede]] asitiaos na ciudá y [[Basílica de San Pablo Extramuros|San Pablo Extramuros]]. ''(Compartíu cola Ciudá del Vaticanu}}).'' * 1982 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Florencia]]. * 1987, 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Campu dei Miracoli|Piazza del Duomo de Pisa]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Venecia]] y el so [[Laguna de Venecia|llaguna]]. * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[San Gimignano|Centru históricu de San Gimignano]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sassi de Matera|Los ''Sassi'' y el parque d'ilesies rupestres de Matera]]. * 1994, 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Vicenza|Ciudá de Vicenza]] y les [[Villes palladianas|villes de Palladio]] nel Vénetu. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Nápoles]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Siena|Centru históricu de Siena]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Crespi d'Adda]]. * 1995, 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ferrara]], ciudá renacentista y la so [[delta del Po]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castel del Monte]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Pienza]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Trullo|Los ''trullis'' de Alberobello]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Rávena|Monumentos paleocristianos de Rávena]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Módena|Catedral]], [[Torre Cívica]] y [[Piazza Grande (Módena)|Piazza Grande]], [[Módena]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mariña Amalfitana]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Xardín Botánicu de Padua|Xardín botánicu (Orto botanico)]], [[Padua]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu Real de Caserta|Palaciu Real del sieglu XVIII de Caserta]] col parque, el [[acueductu de Vanvitelli]] y el complexu de [[San Leucio]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Portovenere]], [[Cinque Terre]] y les islles ([[Palmaria]], [[Tinu]] y [[Tinetto]]). * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Residencies de la casa real de Saboya]] n'[[El Piamonte]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[El so Nuraxi]] de [[Barumini]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Villa romana del Casale]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Valle de los Templos|Zona arqueolóxica de Agrigento]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Zones arqueolóxiques de [[Pompeya]], [[Herculano]] y [[Torre Annunziata]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Urbino|Centru históricu de Urbino]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque nacional del Cilento y Valle de Diano]], colos sitios arqueolóxicos de [[Paestum]] y [[Novi Velia|Velia]] y la [[cartuxa de Padula]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Aquilea (Italia)|Zona arqueolóxica y basílica patriarcal de Aquilea]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Villa Adriana]] ([[Tívoli]]). * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Asís]], la [[Basílica de San Francisco d'Asís|basílica de San Francisco]] y otros sitios franciscanos. * 2000 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Islles Eolies]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Verona|Ciudá de Verona]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Villa d'Este]], [[Tívoli]]. * 2002 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Val di Noto|Ciudaes del barrocu tardíu del Valle de Noto]] (sureste de Sicilia). * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sacri Monti d'El Piamonte y de Lombardía]]. * 2003, 2010 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Monte San Giorgio|Monte San Jorge]]. ''(compartíu con {{Suiza}}).'' * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cerveteri|Necrópolis etrusques de Cerveteri]] y [[Tarquinia]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Valle de Orcia]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Siracusa (Sicilia)|Siracusa]] y la [[Necrópolis de Pantalica|necrópolis predresa de Pantalica]]. * 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Xénova]]: les ''[[Strade Nuove]]'' y el [[Rolli de Xénova|sistema de palacios ''dei Rolli'']]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ROU}} y {{UKR}})'' (los fayedales italianos fueron incluyíos en 2017). * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ferrocarril réticu]] nel paisaxe de los ríos Albula y Bernina. ''(compartíu con {{Suiza}}).'' * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mantua]] y [[Sabbioneta]]. * 2009 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – Los [[Dolomites]]. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Austria}}, {{Eslovenia}}, {{Francia}} y {{Suiza}}). * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centros de poder de los longobardos n'Italia (568-774 d.C.)]]. * 2013 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Monte Etna]]. * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Villa medicea|Villes y xardinos de los Medici en Toscana]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe vitícola d'El Piamonte: Langhe-Roero y Monferrato]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palermo árabe-normandu y les catedrales de Cefalú y Monreale|Edificios de Palermo y catedrales de Cefalú y Monreale d'estilu árabe-normandu]] * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Fortificaciones venecianes de defensa de los sieglos XVI al XVII: Stato da Terra – Stato da Mar Occidental. ''(Compartíu con {{CRO}} y {{MNE}})''. ==== {{LET}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Letonia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Letonia}} * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Riga|Centru históricu de Riga]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Rusia}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' ==== {{LIT}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Lituania|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Lituania}} * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Vilnius]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ismu de Curlandia]]. ''(Compartíu con {{Rusia}}).'' * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kernavé|Sitiu arqueolóxicu de Kernavé]] (Reserva cultural de Kernave). * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Rusia}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' ==== {{LUX}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Luxemburgu|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Luxemburgu}} * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Luxemburgu (ciudá)|Ciudá de Luxemburgu]]: barrios antiguos y fortificaciones. ==== {{MKD}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá na República de Macedonia}} * 1979, 1980 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Patrimoniu natural y cultural de la rexón d'[[Ohrid]]. ==== {{MLT}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Malta|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Malta}} * 1980 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Hipogeo de Hal Saflieni]]. * 1980, 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Templos megalíticos de Malta]]. * 1980 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[La Valeta|Ciudá de La Valeta]]. ==== {{MDA}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Moldavia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Moldavia}} * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{Noruega}}, {{Rusia}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' ==== {{MGO}} ==== * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kotor|Rexón natural, cultural y histórica de Kotor]]. * 1980, 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional Durmitor]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stećak|Campusantos de tumbes medievales “Stećci”]]. ''(Compartíu con {{Bosnia y Herzegovina}}, {{Croacia}} y {{Serbia}})'' * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Fortificaciones venecianes de defensa de los sieglos XVI al XVII: Stato da Terra – Stato da Mar Occidental. ''(Compartíu con {{CRO}} y {{ITA}})'' ==== {{NOR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Noruega|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Noruega}} [[Ficheru:Urnesstavkirke.jpg|thumb|200px|right|Ilesia de madera de Urnes (Noruega).]] * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bryggen|Barriu de Bryggen na ciudá de Bergen]]. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia de madera de Urnes]]. * 1980, 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Røros|Ciudad minera de Røros y la Circunferencia]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arte rupestre d'Alta]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Archipiélagu de Vaga|Vegaøyan – Archipiélagu de Vega]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Rusia}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' * 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – Fiordos del oeste de Noruega – [[Fiordu de Geiranger|Geirangerfjord]] y [[Fiordu de Nærøy|Nærøyfjord]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Sitiu de patrimoniu industrial de Rjukan-[[Notodden]] ==== {{NLD}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá nos Países Baxos|l1=Patrimoniu de la Humanidá nos Países Baxos}} * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Schokland]] y la so contorna. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Llinia de defensa d'Ámsterdam]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Rede de molinos de [[Kinderdijk]]-Elshout. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Zona histórica de [[Willemstad]], centru de la ciudá y puertu. (en {{bandera2|Antilles Neerlandeses}}) * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Dir.D.F. Woudagemaal]] (Estación de bombéu a vapor de D.F. Wouda). * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Beemster|Droogmakerij de[Beemster (Pólder de Beemster)]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Casa Rietveld Schröder|Rietveld Schröderhuis (Casa Rietveld Schröder)]]. * 2009, 2014 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Mar de Frisia]]. ''(compartíu con {{Alemaña}} y {{Dinamarca}})'' * 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Zona de les canales concéntriques del sieglu XVII del Singelgracht d'Ámsterdam]] * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Factoría Van Nelle]]. ==== {{POL}} ==== [[Ficheru:Kraków - Wawel from Kopiec Krakusa.jpg|thumb|200px|Centru históricu de Cracovia ([[Wawel]]).]] [[Ficheru:Wieliczka-saltmine-kinga.jpg|thumb|200px|[[Mines de sal de Wieliczka]].]] {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Polonia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Polonia}} * 1978, 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mines de sal de Wieliczka|Reales mines de sal de Wieliczka]] y [[Mina de sal de Bochnia|Bochnia]]. * 1978 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Cracovia]]. * 1979 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Monte de Białowieża|Monte de Belovezhskaya Pushcha / Bialowieza]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}})'' * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Auschwitz]]-Birkenau – Campu nazi alemán de concentración y esterminiu (1940–1945). * 1980 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Varsovia]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Zamosc|Ciudá vieya de Zamosc]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Torun|Ciudá medieval de Torun]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castillo de Malbork|Castillo de la Orde teutónica de Malbork]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kalwaria Zebrzydowska]]: conxuntu arquiteutónicu manierista y paisaxísticu y parque de pelegrinación. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies de la Paz de Jawor y Świdnica]]. * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies de la pequeña Polonia|Ilesies de madera del sur de la pequeña Polonia]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque de Muskau]] / [[Muzakowski]]. ''(Compartíu con {{Alemaña}})'' * 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru del Centenariu de Wrocław]]. * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tserkvas de madera de la rexón de los Cárpatos en Polonia y Ucrania|Tserkvas de madera de la rexón de los Cárpatos]]. ''(Compartíu con {{UKR}})'' * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mina de Tarnowskie Góry|Mina de plomu, plata y cinc de Tarnowskie Góry y el so sistema soterrañu de xestión hidráulica]]. ==== {{POR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Portugal|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Portugal}} [[Ficheru:Torre de Belem 20050728.jpg|200px|thumb|Torre de Belem (Portugal).]] * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Conventu de Cristu]] en Tomar. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru de Angra do Heroísmu|Centro de Angra do Heroísmu nos Azores]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Batalha]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de los Jerónimos de Belém|Monesteriu de los Jerónimos]] y [[Torre de Belém]] en [[Lisboa]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Évora]]. * 1989 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Alcobaça]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe cultural de Sintra]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Porto]]. * 1998, 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios d'arte rupestre prehistóricu del valle del Côa]] y de [[Siega Verde]] ''(Compartíu con {{España}})'' * 1999 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Laurisilva de Madeira|Monte de laurisilva de Madeira]] * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Guimarães]] * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Rexón vitícola del Altu Douru]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe vitícola de la islla del Picu]], nes [[Azores]]. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Recintu abaluartado de Elvas|Guarnición fronteriza y fortificaciones de la ciudá de Elvas]]. * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Universidá de Coimbra]]: Alta y Sofia. ==== {{GBR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá nel Reinu Xuníu|l1=Patrimoniu de la Humanidá nel Reinu Xuníu}} [[Ficheru:Stonehenge Total.jpg|200px|thumb|Stonehenge (Reinu Xuníu).]] * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque de Studley Royal]] y ruines de l'[[abadía de Fountains]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stonehenge]], [[Avebury]] y sitios asociaos. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castiellos y muralles del Rei Eduardo en Gwynedd]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Saint Kilda|Islles de Saint Kilda]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Gargüelu de Ironbridge]]. * 1986 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Calzada de los Xigantes]] y la so mariña. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Durham|Catedral]] y [[Castillo de Durham|castiellu]] de [[Durham]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bath|Ciudá de Bath]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de Blenheim]]. * 1987, 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fronteres del Imperiu Romanu]] ([[Muriu d'Adriano]] y [[Llimes de l'Alta Germania-Retia]]). ''(Compartíu con {{Alemaña}})'' * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu de Westminster|Palaciu]] y [[abadía de Westminster]] y [[ilesia de Santa Margarita (Westminster)|ilesia de Santa Margarita]]. * 1988 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Henderson (islles Pitcairn)|Islla de Henderson]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Catedral de Canterbury|Catedral]] y [[abadía de San Agustín]] y [[ilesia de San Martín (Canterbury)|Ilesia de San Martín]] de [[Canterbury]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Torre de Londres]]. * 1995 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – Reserva de fauna selvaxe de la [[islla Gough]] y [[Islla Inaccesible (Tristán da Cunha)|Islla Inaccesible]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Edimburgu|Ciudá vieya y ciudá nueva d'Edimburgu]]. * 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Greenwich (Londres)|Greenwich marítimu]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Corazón neolíticu de les Orcadas|El corazón neolíticu de les Órcadas]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá histórica de St. George y fortificaciones acomuñaes]], [[Bermudes]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Blaenavon|Paisaxe industrial de Blaenavon]]. * 2001 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Mariña de Dorset y del este de Devon]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fábriques del valle del Derwent]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Saltaire]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[New Lanark]]. * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Reales Xardinos Botánicos de Kew]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Liverpool]] – Puertu mercante. * 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe minero de Cornualles y l'oeste de Devon]]. * 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Acueductu de Pontcysyllte|Acueductu y canal de Pontcysyllte]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Forth Bridge|Ponte sobre'l ríu Forth]].<ref name=whc2015 /> * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cueva de Gorham|Conxuntu de cueves de Gorham]]. * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Distritu de los Llagos]]. ==== {{CZE}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá na República Checa|l1=Patrimoniu de la Humanidá na República Checa}} * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Český Krumlov|Centru históricu de Český Krumlov]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Telč|Centru históricu de Telč]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá Vieya (Praga)|Centru históricu de Praga]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia de pelegrinación de San Xuan Nepomuceno]] en Zelená Hora. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kutná Hora]]: Centru históricu cola [[Ilesia de Santa Bárbara (Kutná Hora)|Ilesia de Santa Bárbara]] y la [[Ilesia de l'Asunción de La nuesa Señora y San Xuan el Bautista|Catedral de La nuesa Señora en Sedlec]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe cultural de Lednice-Valtice]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Palaciu arzobispal de Kroměříž|Xardinos y castiellu de Kroměříž]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Holašovice|Reserva del pueblu históricu d'Holašovice]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Litomyšl|Castillo de Litomyšl]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Columna de la Santísima Trinidá de Olomouc]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Villa Tugendhat]] en [[Brno]]. * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Barriu xudíu de Třebíč|Barriu xudíu]] y [[Basílica de San Procopio]] de [[Třebíč]]. ==== {{ROM}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Rumanía|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Rumanía}} * 1991 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Delta del Danubiu]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Horezu]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies de Moldavia]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies fortificaes de Transilvania|Aldegues con ilesies fortificaes de Transilvania]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Fortaleces dacies de los Montes de Orastia]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesies de madera de Maramureş]]. * 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Sighişoara]]. * 2007, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}} y {{UKR}})'' (los fayedales rumanos fueron incluyíos na estensión de 2017). ==== {{RUS}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Rusia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Rusia}} [[Ficheru:Moscow Kremlin from Kamenny bridge.jpg|200px|thumb|El [[Kremlin de Moscú]] (Rusia).]] * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kizhi Pogost]]. * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de San Petersburgu y conxuntos monumentales anexos]]. * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – El [[Kremlin de Moscú|Kremlin]] y la [[Plaza Roja]], [[Moscú]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Nóvgorod|Monumentos históricos de Nóvgorod y la so redolada]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Conxuntu históricu y cultural de les Islles Solovetsky]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monumentos Blancos de Vladímir y Súzdal]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Conxuntu arquiteutónicu del monesteriu de la Trinidá y de San Sergio]] en [[Sérgiev Posái]] (antiguu Zagorsk). * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ilesia de l'Ascensión de Kolomenskoe]]. * 1995 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Montes vírxenes de Komi]]. * 1996, 2001 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Volcanes de Kamchatka]]. * 1996 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Llagu Baikal]]. * 1998 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Montes Doraos de Altái]]. * 1999 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Cáucasu occidental]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Ferapóntov|Conxuntu del monesteriu de Ferapóntov]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kremlin de Kazán|Conxuntu históricu y arquiteutónicu del Kremlin de Kazán]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ismu de Curlandia]]. ''(Compartíu con {{LIT}}).'' * 2001 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Sijote-Alin]] central. * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Derbent|Ciudadela, antigua ciudá y fortaleza de Derbent]]. * 2003 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Cuenca de Uvs Nuur]]. ''(Compartíu con {{MNG}})'' * 2004 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Islla de Wrangel|Sistema natural de la reserva de la islla de Wrangel]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu Novodévichi|Conxuntu del conventu de Novodévichi]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Yaroslav|Centru históricu de la ciudá de Yaroslavl]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Suecia}} y {{UKR}})'' * 2010 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Pandu de Putorana]]. * 2012 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Pilastres del Lena|Parque Natural de les Pilastres del Lena]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bolgar|Conxuntu históricu y arqueolóxicu de Bolgar]]. * 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Dauria|Paisaxes de Dauria]]. ''(Sitiu compartíu con {{MNG}}).'' * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Catedral y monesteriu de l'Asunción de la llocalidá insular de Sviajsk ==== {{SMR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en San Marín|l1=Patrimoniu de la Humanidá en San Marín}} * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá de San Marín|Centro históricu de San Marín]] y [[Monte Titano]]. ==== {{SER}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Serbia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Serbia}} * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stari Ras y Sopoćani]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de Studenica]]. * 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monumentos medievales de Kosovo]], '''''<span style="color:#FF0000;">en peligru</span>''' dende 2006''. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Felix Romuliana|Palaciu de Galerio]] en [[Gamzigrad-Romuliana]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Stećak|Campusantos de tumbes medievales “Stećci”]] ''(Compartíu con {{Bosnia y Herzegovina}}, {{Croacia}} y {{Montenegru}})''. ==== {{SWE}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Suecia|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Suecia}} * 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Real dominiu de Drottningholm]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Birka y Hovgården]]. * 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Forxes de Engelsberg]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Grabaos rupestres de Tanum]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Skogskyrkogården]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Visby|Ciudá hanseática de Visby]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Laponia|Rexón de Laponia]]. * 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Pobláu-ilesia de Gammelstad]], [[Luleå]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Karlskrona|Puertu naval de Karlskrona]]. * 2000, 2006 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Archipiélagu de Kvarken]] / [[Höga kusten|Mariña Alta]]. ''(Compartíu con {{Finlandia}})'' * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Paisaxe agrícola del sur de Öland]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Gran Monte de Cobre de Falun|Zona d'esplotación minera del gran monte de cobre de Falun]]. * 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Estación de radiotelegrafía de Varberg|Emisora de Radio Varberg]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Rusia}} y {{UKR}})'' * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Granxes de Hälsingland|Granxes decoraes de Halsingland]] ==== {{SUI}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Suiza|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Suiza}} * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monesteriu de San Xuan (Müstair)|Conventu benedictín de San Xuan]] en [[Müstair]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá vieya de Berna]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Abadía de San Galu|Conventu de San Galu]]. * 2000 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Castiellos y muralla de Bellinzona|Tres castiellos, muralla y defenses del burgu de Bellinzona]]. * 2001, 2007 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Jungfrau-Aletsch-Bietschhorn|Alpes Suizos Jungfrau-Aletsch]]. * 2003, 2010 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Monte San Giorgio|Monte San Jorge]]. ''(compartíu con {{Italia}}).'' * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Lavaux]], viñeos en terraza. * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ferrocarril réticu]] nel paisaxe de los ríos Albula y Bernina. ''(compartíu con {{Italia}}).'' * 2008 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Falla teutónica suiza de Sardona|Sitiu teutónicu suizu del Sardona]]. * 2009 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[La Chaux-de-Fonds]] / [[-y Locle]], urbanismu reloxeru. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitios palafíticos prehistóricos de los Alpes|Palafitos de la redolada de los Alpes]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Austria}}, {{Eslovenia}}, {{Francia}}, y {{Italia}}). * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Le Corbusier#Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu|Obra arquitectónica de Le Corbusier – Contribución escepcional al Movimientu Modernu]] ''(compartíu con {{Alemaña}}, {{Arxentina}}, {{Bélxica}}, {{India}}, {{Xapón}} y {{Francia}}). ==== {{TUR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Turquía|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Turquía}} * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Gran Mezquita de Divriği|Gran Mezquita]] y [[Hospital de Divrigi]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Göreme|Parque nacional de Göreme]] y [[Capadocia|enclaves rupestres de Capadocia]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Istambul|Zones históriques d'Istambul]]. * 1986 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Hattusa]]: la capital de los Hitites. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monte Nemrut|Nemrut Dag]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Hierápolis]]-[[Pamukkale]]. * 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Janto (ciudá)|Xanthos]]-[[Letoon]]. * 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Safranbolu|Ciudá de Safranbolu]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Troya|Sitiu arqueolóxicu de Troya]]. * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Mezquita de Selim]]iye y la so redolada cultural. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Çatalhöyük|Sitiu neolíticu de Çatalhöyük]] * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Bursa]] y Cumalıkızık: nacencia del imperiu otomanu. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Pérgamo]] y el so paisaxe cultural d'estratos múltiples. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Éfesu]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Diyarbakır|Paisaxe cultural de la fortaleza de Diyarbakır y xardinos del Hevsel]]. * 2016 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ani|Sitiu Arqueolóxicu de Ani]] * 2017 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Afrodisias]] ==== {{UKR}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Ucraína|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Ucraína}} * 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Kiev]]: [[Catedral de Santa Sofía de Kiev|Catedral de Santa Sofía]], conxuntu d'edificios monásticos y [[Monasterio de las Cuevas de Kiev|laura de Kievo-Petchersk]]. * 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Lviv]] – Conxuntu del centru históricu. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Arcu Xeodésicu de Struve]]. ''(Compartíu con {{Bielorrusia}}, {{Estonia}}, {{Finlandia}}, {{Letonia}}, {{LIT}}, {{MDA}}, {{Noruega}}, {{Rusia}} y {{Suecia}})'' * 2007, 2011, 2017 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Fayedales primarios de los Cárpatos y otres rexones d'Europa]]. ''(Compartíu con {{ALB}}, {{AUT}}, {{GER}}, {{BEL}}, {{BUL}}, {{CRO}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{ESP}}, {{ITA}} y {{ROU}})'' (los fayedales ucraínos fueron incluyíos en 2007 y 2017). * 2011 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Residencia de los metropolitanos de Bucovina y Dalmacia]] * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Tserkvas de madera de la rexón de los Cárpatos en Polonia y Ucrania]]. ''(Compartíu con {{Polonia}})'' * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Quersoneso (ciudá)|Ciudá antigua y Chora de Quersoneso en Táurica]]. ==== {{VAT}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá na Ciudá del Vaticanu}} * 1980, 1990 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Roma]], los bienes de la [[Santa Sede]] asitiaos na ciudá y [[Basílica de San Pablo Extramuros|San Pablo Extramuros]]. ''(Compartíu con {{Italia}}).'' * 1984 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá del Vaticanu]]. == Llista del Patrimoniu de la Humanidá n'América del Norte == === [[América del Norte]] === :''Pa {{GRL}} ver [[Patrimoniu de la Humanidá en Europa y América del Norte# Groenlandia (Dinamarca)|Patrimoniu de la Humanidá n'Europa y América del Norte: Groenlandia]] :''Pa {{MEX}} ver [[Patrimoniu de la Humanidá en América Llatina y el Caribe# México|Patrimoniu de la Humanidá n'América Llatina y el Caribe: Méxicu]]'' ==== {{CAN}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá en Canadá|l1=Patrimoniu de la Humanidá en Canadá}} * 1978 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[L'Anse aux Meadows|Sitio Históricu Nacional de L'Anse aux Meadows]]. * 1978 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional Nahanni]]. * 1979 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Provincial de los Dinosaurios]]. * 1979, 1992, 1994 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Kluane / Wrangell-St Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek]]. ''(Compartíu con {{USA}})''. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[SGang Gwaay Llanagaay]]. * 1981 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Derribadoriu de los Bisontes de Head-Smashed-In]]. * 1983 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional del Búfalu de los Montes]]. * 1984 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque de los Montes Predresos Canadienses]]. * 1985 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru históricu de Quebec]]. * 1987 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional Gros Morne]]. * 1995 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá vieya de Lunenburg]]. * 1995 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Internacional de la Paz Glacier-Waterton]]. ''(Compartíu con {{USA}})''. * 1999 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de Miguasha]]. * 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Canal Rideau]]. * 2008 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Cantiles fosilíferos de Joggins]]. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Grand Pré|Paisaxe cultural del Grand Pré]]. * 2013 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Rede Bay|Estación ballenera vasca de Badea Colorada]]. * 2016 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Mistaken Point]] ==== {{USA}} ==== {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Estaos Xuníos|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Estaos Xuníos}} [[Ficheru:Statue of Liberty frontal 2.jpg|125px|thumb|[[Estatua de la Llibertá]] (Estaos Xuníos).]] * 1978 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque nacional Mesa Verde]]. * 1978 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de Yellowstone]]. * 1979 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional del Gran Cañón]]. * 1979 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de los Everglades]], '''''<span style="color:#FF0000;">en peligru</span>''' dende 2010''. * 1979, 1992, 1994 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Kluane / Wrangell-St Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek]]. ''(Compartíu con {{CAN}})''. * 1979 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Independence Hall]]. * 1980 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional Redwood]]. * 1981 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional Olympic]]. * 1981 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de Mammoth Cave]]. * 1982 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Sitiu Históricu Estatal de los Túmulos de Cahokia]]. * 1983 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de los Grandes Montes Fumientos]]. * 1983 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[La Fortaleza (Puertu Ricu)|La Fortaleza]] y el [[Sitiu Históricu Nacional de San Xuan|Sitio Históricu Nacional]] de [[San Xuan de Puertu Ricu|San Xuan]] en Puertu Ricu}}. * 1984 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de Yosemite]]. * 1984 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Estatua de la Llibertá]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monticello (Estaos Xuníos)|Monticello]] y la [[Universidá de Virginia]] en [[Charlottesville]]. * 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cultura Chaco]]. * 1987 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de los Volcanes de Ḥawai]]. * 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Pueblu de Taos]]. * 1995 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque nacional de los Covarones de Carlsbad]]. * 1995 – '''<span style="color:#32CD32;">Natural</span>''' – [[Parque Internacional de la Paz Glacier-Waterton]]. ''(Compartíu con {{CAN}})''. * 2010 – '''<span style="color:#F4A460;">Mix</span><span style="color:#32CD32;">to</span>''' – [[Monumentu Nacional marín de Papahānaumokuākea|Papahānaumokuākea]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Cultura de Poverty Point|Cuetos monumentales de Poverty Point]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Misiones españoles en Texas|Misiones de San Antonio]] == Llista del Patrimoniu de la Humanidá n'Asia == ==== {{ISR}} ==== :''Incluyíu pola Unesco en [http://whc.unesco.org/en/list/?searchSites=&search=&search_by_country=&type=&media=&region=1&order=&criteria_restrication= esta rexón]'' {{AP|Patrimoniu de la Humanidá n'Israel|l1=Patrimoniu de la Humanidá n'Israel}} * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Acre (Israel)|Ciudá vieya d'Acre]]. * 2001 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Masada|Parque nacional Masada]]. * 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ciudá Blanca de Tel Aviv]] – El Movimientu Modernu. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – Llugares bíblicos de [[Meggido]], [[Hazor]] y [[Beer Sheba]]. * 2005 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Ruta del inciensu]]: [[Negev|ciudaes del desiertu de Negev]]. * 2008 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Centru Mundial Bahá'í|Llugares santos de la fe bahá'í]] en [[Haifa]] y [[Galilea]] occidental. * 2012 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Monte Carmelo|Sitios de la evolución humana nel Monte Carmelo: les Cueves de Nahal Me'arot / Wadi el-Mughara]]. * 2014 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Parque nacional Beit Guvrin|Cueves de Maresha–Bet Guvrin na Baxa Xudea – Microcosmos de la Tierra de las Cuevas]]. * 2015 – '''<span style="color:#F4A460;">Cultural</span>''' – [[Beit She'an|Necrópolis de Bet She'arim – Sitio históricu de la renovación xudía]] <ref name=whc2015 /> == Países ensin bienes declaraos pero con llistes indicatives == * [[Patrimoniu de la Humanidá en Mónacu|Mónacu]] == Referencies == {{llistaref}} == Ver tamién == * [[Naciones Xuníes]] * [[Patrimoniu de la Humanidá]] * [[Unesco]] * [[Patrimoniu cultural inmaterial de la humanidá n'Europa y América del Norte]] * [[Patrimoniu de la Humanidá n'África]] * [[Patrimoniu de la Humanidá n'Estaos Árabes]] * [[Patrimoniu de la Humanidá n'Asia y Oceanía]] * [[Patrimoniu de la Humanidá n'América Llatina y el Caribe]] == Enllaces esternos == {{IprNoticias|Siete lugar son declaraos Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco}} * [http://whc.unesco.org/ Páxina oficial de la Unesco] {{en}}{{fr}} * [http://worldheritage-forum.net/ Noticies de temes de Patrimoniu de la Humanidá] {{en}} * [http://whc.unesco.org/world_ye.htm Testu de la Convención] {{es}} {{Tradubot|Anexo:Patrimonio de la Humanidad en Europa y América del Norte}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Patrimoniu de la Humanidá|*Europa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] nzwlx2x0lunweptkedtm5euh3b83y5p 0 97841 3710444 3635679 2022-08-21T18:08:16Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} Un '''ferrete''' ye una pieza que remata los buyetes o gordones pa que nun esfilachen.<ref>{{Cita DALLA|ferrete|fechaaccesu=28 d'agostu de 2011}}</ref> La pallabra "ferrete" provién del llatín "ferrum" (fierro) y del sufixu llatín "ete", qu'espresa valor diminutivu. Na Antigüedá inclusive se realizaben con metales preciosos como ornamientos, pos s'asitiaben a la fin de los llistones utilizaos p'arreyar la ropa, antes de la invención de los [[botón (vistimienta)|botones]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Tradubot|Herrete}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Partes d'una prenda]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] fco2tlfwl0za3mm0uk5vjz8h3aqa1im 0 99830 3710528 3217461 2022-08-22T07:55:09Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Craiova''' (en llingua [[Idioma rumanu|rumana]] /kra'jo.va/) ye una ciudá de [[Rumanía]], capital del distritu de [[Dolj]], emplazada cerca de la vera izquierda del ríu [[Jiu]] na [[Oltenia]] central, equidistante aproximao ente los [[Cárpatos]] meridionales y el ríu [[Danubiu]]. Craiova ye la principal ciudá comercial, cultural y centru universitariu al oeste de [[Bucuresti]]. == Historia == Craiova, que s'asitia sobre l'antigua ciudá [[dacica]] y [[Dacia (provincia romana)|romana]] de ''Pelendava'', ye la capital de la [[Oltenia]]. Oltenia foi nel so orixe un ''[[Ban]]'' de [[Principáu de Valaquia|Valaquia]], correspondiendo'l vocablu ''Ban'' al títulu eslavu más altu d'una familia [[boyardo|boyarda]], siendo nesti casu la familia de los Craioveşti, de los que'l más conocíu ye [[Miguel el Valiente]] (en [[Idioma rumanu|rumanu]] Mihai Viteazul). Los ''[[Ban]]'' teníen el derechu d'acuñar moneda utilizando la so propia imaxe (l'orixe de la pallabra rumana ban, como subdivisión del [[Leu rumanu]] ta nestes monedes). En [[1395]] Craiova foi probablemente'l llugar en que'l [[Principáu de Valaquia|Príncipe de Valaquia]] [[Mircea I de Valaquia]], en rumanu conocíu tamién como [[Mircea cel Bătrân]] (Mircea el Viejo) ganó a [[Beyazid I]] (o Bayaceto I), [[Osmanlíes|sultán]] [[Imperiu otomanu|otomanu]]. [[Ficheru:Plaza Craiova.JPG|thumb|Plaza Craiova]] Frecuentemente denomada a cencielles como la "Ciudá" dende mediaos del [[sieglu XVI]], Craiova y la so rexón foi siempres considerada como una de les zones económicamente importantes de Valaquia y del conxuntu de Rumanía. Nel periodu en que Craiova y la so rexón pertenecíen al [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]], ente [[1718]] y [[1739]], producióse un cayente económicu, motiváu poles presiones centralizadores de la monarquía austriaca, lo que portó protestes de los ''ban'' de Craiova. En [[1761]], mientres el reináu del príncipe [[Constantino Mavrocordatos]], los ''ban'' treslladaron la so residencia a Bucuresti, dexando unos ''kaymakam'' o representantes nel so llugar, a efeutos d'alministración. En dómina del príncipe [[Emanuel Giani Ruset]], la capital de Valaquia treslladar a la ciudá de Craiova ([[1770]] a [[1771]]), yá que yera vista como un llugar d'abelugu mientres la [[Guerra Rusu-Turca de 1768-1774]]. Gran parte de la ciudá quedó afeutada por una quema provocáu pol pachá rebalbu [[Osman Pazvantoğlu]] en [[1800]]. Mientres la revuelta válaca de [[1821]], los habitantes del actual ''judeţ'' de [[Dolj]] xunir en gran númberu a los ''[[Pandur]]'' de [[Tudor Vladimirescu]], contribuyendo asina a una marcha revolucionaria escontra Bucuresti. [[Costache Romanescu]], ciudadanu de Craiova, atopar ente los líderes del Gobiernu provisional mientres la revolución válaca de [[1848]]. Los dos últimos soberanos de Valaquia, Gheorghe Bibescu y Barbu Dimitrie Ştirbei, pertenecíen a una importante familia boyarda de Craiova, la familia Bibescu. El periodu que siguió a les lluches pola independencia de Rumanía foi un momentu de puxanza y progresu económicu y cultural y, d'esta miente, a finales del [[sieglu XIX]] la ciudá, que yá algamara los 40.000 habitantes, desenvolviera igualmente delles pequeñes industries (relatives a productos químicos, material agrícola y materiales de construcción), según manufactures testiles. Esistió na ciudá de Craiova una Academia de Fíos de Militares, na qu'estudió'l futuru [[mariscal]] y dictador de Rumanía [[Ion Antonescu]].<ref>{{Cita web |url=http://www.editorialbitacora.com/armagedon/antonescu/antonescu.htm |títulu=Ion Antonescu |editor=Grupu Editorial Bitácora |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> Mientres la [[Primer Guerra Mundial]] la ciudá foi ocupada poles [[Potencies Centrales]] tres la entrada en guerra de Rumanía. Igualmente, mientres la [[Segunda Guerra Mundial]] foi ocupada pol [[Exércitu Coloráu]] en [[1944]], tres el fundimientu del sector sur del [[Frente Oriental (Segunda Guerra Mundial)|Frente Oriental]]. == Economía == En Craiova esiste una planta automovilística, que perteneció a [[Citroën]] pa pasar darréu a [[Daewoo]],<ref name="TerraDaewoo">{{Cita web |añu=2007 |url=http://actualidad.terra.es/internacional/articulo/ford_daewoo_craiova_rumania_1715914.htm |títulu=Ford comprometer a invertir 675 millones en modernizar la planta de Daewoo en Craiova (Rumanía) |editor=www.terra.es |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> y na que nel periodu en que formó parte de Citroën producía'l [[Citroën Visa]], que nel mercáu rumanu adoptó'l nome d'[[Oltcit]].<ref>{{Cita web |url=http://www.patiotuerca.com/chalajacobo/patiotuerca/ct.nsf/paginaprinc/AAD37690Y0334943052570190068325A |títulu=CITROËN AXEL O OLTCIT |fechaaccesu=26 de xunetu de 2010 }}</ref> Tres la quiebra de la empresa [[Corea del Sur|coreana]] Daewoo pasó a manes de la empresa d'[[Estaos Xuníos]] [[Ford Motor Company]] y del Gobiernu de Rumanía.<ref name="TerraDaewoo" /> == Patrimoniu cultural == Ye de destacar el [[Parque Nicolae Romanescu]], con una superficie de 90 hectárees, polo que ye aparente a los llargos paseos, y nel que s'atopa un llagu con restorán y terraza con funciones de cai. La maqueta d'esti parque, presentada pol arquiteutu francés Edgar Redont, llogró'l Gran Premiu de la [[Esposición Universal de París (1900)]]. Trátase del segundu parque paisaxísticu urbanu n'Europa per superficie. [[Ficheru:Parque Nicolae Romanescu.JPG|thumb|Parque Nicolae Romanescu]] La Prefeutura atópase na plaza central de la ciudá, pudiéndose almirar nesta mesma plaza la estatua de Miguel el Bravo. El Muséu d'Arte de Craiova tien delles [[escultura|escultures]] de [[Constantin Brâncuşi]], ente elles ''[[El Besu (Constantin Brancusi)|El Besu]]'', según numberosos cuadros de [[Theodor Pallady]], pintor amigu de [[Henri Matisse]]. Brâncuşi tuvo venceyáu a Craiova dende los entamos de la so carrera artística nos últimos años del [[sieglu XIX]], efeutuando na mesma los sos primeros estudios escultóricos.<ref>{{Cita web |url=http://www.masdearte.com/item_artistes.cfm?noticiaID=1414 |títulu=Constantin Brancusi |editor=www.masdearte.com |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> Esisten igualmente un Muséu Etnográficu y un Muséu Históricu. Tamién se caltienen dos ilesies de los sieglos [[sieglu XVI|XVI]] y [[sieglu XVII|XVII]]. La ciudá de Craiova ye la sede de la [[Orquesta Filarmónica de Craiova]], fundada nel añu [[1904]].<ref>{{Cita web |añu=2007 |url=http://actualidad.terra.es/articulo/html/av2671676.htm |títulu=La Orquesta Filarmónica de Craiova (Rumanía) interpreta nel Baluarte'l Gran Conciertu d'Añu |editor=www.terra.es |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> == Educación == La [[Universidá de Craiova]], fundada en [[1950]], ye unu de los más importantes centros universitarios rumanos, cuntando con unos 25.000 estudiantes nel añu 2005.<ref>{{Cita web |apellíu=Universidá de Craiova |enllaceautor=Universidá de Craiova |añu=2005 |url=http://www.central.ucv.ro/ |títulu=Universitatea din Craiova |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 |idioma=francés-Inglés-rumanu }}</ref>. Hai igualmente numberosos institutos, siendo los más importantes los de Balcescu, Hermanos Buzeşti, Carol, Elena Cuza o Stefan Odobleja. == Deportes == Esiste un club de fútbol, el [[Universitatea Craiova]] (que toma'l so nome del nome en [[Idioma rumanu|rumanu]] de la [[Universidá de Craiova]]) fundáu en [[1948]], que ganó delles vegaes la Lliga y la Copa de Rumanía, pero foi eslleíu nel añu 2010<ref>{{Cita web |url=http://www.angelfire.com/sd2/superestrellasfutbol/paises/clubesrumaniauniversitatea_craiova.htm |títulu=Universitatea Craiova |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> El so estadiu ye'l [[Ion Oblemenco]], asina denomináu n'honor del futbolista rumanu, orixinariu de la ciudá. Cuenta con un pabellón polivalente (''Sala Polivalentă din Craiova'') con un aforu averáu pa recibir a 4215 espectadores. Foi termináu en payares de [[2012]] con un costo de 35 millones d'euros. Ye una propiedá del conceyu de Craiova y xestionar la RAADPFL Craiova.<ref>{{Cita web |url=http://www.iconcert.ro/mozart-rocks-sala-polivalenta-craiova.html |títulu=Dato sobre la estructura |fechaaccesu=15 de xunu de 2014 |idioma=rumanu}}</ref> == Política == El Conceyu de Craiova, tres les eleiciones municipales de 2004, ta formáu por un total de 27 conceyales, según la distribución siguiente: * [[Partíu Socialdemócrata (Rumanía)|Partíu Socialdemócrata]] 12 * [[Xusticia y Verdá (Rumanía)|Xusticia y Verdá]] 8 * [[Partíu de la Gran Rumanía]] 4 * [[Partíu Conservador (Rumanía)|Partíu Conservador]] 2 * Independiente 1 == Relixón == La ciudá de Craiova ye la sede de la Metropolía de Oltenia (Arzobispáu de Craiova),<ref>{{Cita web |añu=2007 |url=http://www.m-ol.ro/ |títulu=Mitropolia Oltienei |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 |idioma=rumanu}}</ref> dientro de la xerarquía de la Ilesia Ortodoxa Rumana.<ref>{{Cita web |url=http://www.mitropolia-paris.ro/?lang=es&subject=links/index&print=ok |títulu=Metropolía Ortodoxa Rumana |fechaaccesu=9 d'agostu de 2007 }}</ref> == Bibliografía == * ''Istoria Craiovei'', [[Editura Scrisul Românesc]], 1977 * Florea Firan, [[Alexandru Firescu]], ''Craiova, Ghidul oraşului'', [[Editura Sport-Turism]], 1982 * ''Documentare statistică privind evoluţia economică şi socială a municipiului Craiova'', Dolj County Statistical Office, 1992 == Referencies == {{llistaref}} {{Tradubot|Craiova}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes de Rumanía]] [[Categoría:Craiova| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 2c6jk9b49drlvu7o6cdafrthil92zob 0 99921 3710561 3595160 2022-08-22T08:15:28Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Novara}} {{llocalidá}} '''Novara''' ye una [[ciudá]] [[Italia|italiana]] de la [[Rexones d'Italia|rexón]] d'[[El Piamonte]], na [[provincia de Novara]], con {{persones}}. Estender por una área de 103 Km², teniendo una [[densidá poblacional]] de 990 hab/km². Llenda con [[Caltignaga]], [[Cameri]], [[Casalino]], [[Galliate (Italia)|Galliate]], [[Garbagna Novarese]], [[Granozzo con Monticello]], [[Nibbiola]], [[Romentino]], [[San Pietro Mosezzo]], [[Trecate]]. En 1513 tien llugar la [[Batalla de Novara (1513)|Batalla de Novara]] na cual la [[Lliga Santa (1511)|Lliga Santa]] derrota a los franceses y oblíga-yos a sacupar Italia. == Evolución demográfica == {{Gráfica d'evolución |tipo=demográficu |anchor=500 |posición_1=10 |1861|25144|1871|29674|1881|32782|1901|44249|1911|53657|1921|55447|1931|60855|1936|62570|1951|69395|1961|87704|1971|100687|1981|102086|1991|101112|2001|28=100910 |notes=Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia }} == Deporte == El [[Novara Calcio]], club de [[fútbol]] de la ciudá, atópase anguaño na [[Serie B (Italia)|Serie B]]. == Ciudaes hermanaes == * [[Ficheru:Flag of Germany.svg|20px|Bandera d'Alemaña]] [[Koblenz]] * [[Ficheru:Flag of France.svg|20px|Bandera de Francia]] [[Chalon-sur-Saône]] * [[Ficheru:Flag of Bulgaria.svg|20px|Bandera de Bulgaria]] [[Haskovo]] * [[Ficheru:Flag of Italy.svg|20px|Bandera d'Italia]] [[Novara di Sicilia]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{traducíu ref|it|Novara}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'El Piamonte]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 7xarkt3yagor3vz0h1fl97c226gl3np 0 99960 3710529 3611451 2022-08-22T07:59:11Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Coblenza''' o '''Confluentes''' (n'[[idioma alemán|alemán]]: ''Koblenz'') ye una ciudá asitiada a entrambos llaos del [[Rin]] nel so confluencia col [[ríu Mosela]]. Dempués de [[Maguncia]] y [[Ludwigshafen]], ye la tercer ciudá más grande nel [[Estáu federáu (Alemaña)|estáu federáu]] de [[Renania-Palatináu]] (''Rheinland-Pfalz'' n'alemán), [[Alemaña]]. Tien 106&nbsp;417 habitantes (2010). == Historia == El so nome deriva del [[llatín]] ''(ad) Confluentes'', "confluencia", y yera unu de los puestos militares establecíos por [[Drusu'l Mayor]] nel [[8 e.C.|8 e.C. ]] La ciudá celebró la so 2000 aniversariu en 1992. == Xeografía == [[Ficheru:Mayen Koblenz.jpg|left|thumb|310px|Mapa de la rexón de Coblenza]] Coblenza ta a veres del Rin, a 92 km al sureste de [[Colonia (Renania del Norte-Westfalia)]], con una población que creció de 31.669 (1885) y 53.902 (1905) a 106&nbsp;417 (2010). Tien unes estenses fortificaciones defensives, compuestes de fuertes a lo cimero de les llombes qu'arredolen la ciudá al oeste, y de la [[fortaleza de Ehrenbreitstein]] al llau opuestu del Rin. La ciudá vieya tien forma triangular, con dos llaos flanqueados pelos ríos Rin y Mosela y el terceru per una llinia de fortificaciones. La postrera foi destruyida en 1890, lo que dexó a la ciudá espandise nesta direición. Xusto al esterior de les antigües muralles ta la nueva estación de ferrocarril, onde se xune la llinia de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]]-[[Maguncia]] cola llinia [[Metz]]-[[Berlín]]. == El monumentu del Deutsches Eck == A la [[Orde Teutónica]] concedióse-y un espaciu p'afitar la so casa de los caballeros alemanes (''Deutschherrenhaus'') xusto na vera de dambos ríos, polo que se-y conoció más tarde como ''Esquina Alemana'' (''Deutsches Eck''). A finales del sieglu XIX construyó un monumentu a la gloria del [[Imperiu alemán]] (apocayá constituyíu gracies a [[Otto von Bismarck]]), que la so pieza central yera una escultura ecuestre del Emperador [[Guillermu I d'Alemaña]]. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], la estatua del Emperador foi destruyida pol exércitu d'Estaos Xuníos. L'[[Zones d'ocupación aliada n'Alemaña|alministración francesa d'ocupación]] intentó derruir dafechu'l monumentu y quixo reemplazalo con unu nuevu. En 1953, el presidente de la República Federal d'Alemaña [[Theodor Heuss]] dedicó'l monumentu a la unidá d'Alemaña, añediendo signos de los otros estaos federales del oeste, según los perdíos nel este. La bandera d'Alemaña foi asitiada sobre'l pedestal qu'antes portaba'l monumentu al Emperador. El [[Sarre]] foi añedíu cuatro años más tarde en definiéndose el [[Estatutu del Sarre]]. El 3 d'ochobre de [[1990]], el mesmu día que se xunieron los estaos de la difunta República Democrática Alemana, los sos signos fueron añedíos al monumentu. Como la [[reunificación alemana]] consideróse completa, y les árees so l'alministración polaca fueron vencíes a Polonia, el monumentu perdió'l so propósitu oficial activu, siendo, pos, una alcordanza de la hestoria pasada. En 1993, la bandera d'Alemaña foi reemplazada por una copia de la estatua del Emperador, donada por una pareya local. Darréu amestáronse banderes de distintos estaos de la [[Xunión Europea]]. {| | [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|center|400px|Monumentu nel ''Deutsches Eck'']] || [[Ficheru:Deutscher kaiser2.jpg|235px|]] |} {{ VT|Historia d'Alemaña dende 1945}} == Hermanamientos == {| | valign="top" | * {{bandera|Francia}} [[Nevers]], [[Francia]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Haringey]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Norwich]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Países Baxos}} [[Maastricht]], [[Países Baxos|Holanda]] | valign="top" | * {{bandera|Italia}} [[Novara]], [[Italia]] * {{bandera|EEXX}} [[Austin (Texas)|Austin]], [[Estaos Xuníos]] * {{bandera|Israel}} [[Petah Tikva]], [[Israel]] |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commons|Koblenz}} * [http://www.panorama-cities.net/koblenz/koblenz_germany.html Koblenz City Panorames] - Fotografíes panorámiques de Coblenza {{Tradubot|Coblenza}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] m4z1jkvs6311gz3d4l7bypbmy3v3u6j 3710530 3710529 2022-08-22T08:00:17Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Coblenza''' ({{lang-de|Koblenz}}) ye una ciudá asitiada a entrambos llaos del [[Rin]] nel so confluencia col [[ríu Mosela]]. Dempués de [[Maguncia]] y [[Ludwigshafen]], ye la tercer ciudá más grande nel [[Estáu federáu (Alemaña)|estáu federáu]] de [[Renania-Palatináu]] (''Rheinland-Pfalz'' n'alemán), [[Alemaña]]. Tien 106&nbsp;417 habitantes (2010). == Historia == El so nome deriva del [[llatín]] ''(ad) Confluentes'', "confluencia", y yera unu de los puestos militares establecíos por [[Drusu'l Mayor]] nel [[8 e.C.|8 e.C. ]] La ciudá celebró la so 2000 aniversariu en 1992. == Xeografía == [[Ficheru:Mayen Koblenz.jpg|left|thumb|310px|Mapa de la rexón de Coblenza]] Coblenza ta a veres del Rin, a 92 km al sureste de [[Colonia (Renania del Norte-Westfalia)]], con una población que creció de 31.669 (1885) y 53.902 (1905) a 106&nbsp;417 (2010). Tien unes estenses fortificaciones defensives, compuestes de fuertes a lo cimero de les llombes qu'arredolen la ciudá al oeste, y de la [[fortaleza de Ehrenbreitstein]] al llau opuestu del Rin. La ciudá vieya tien forma triangular, con dos llaos flanqueados pelos ríos Rin y Mosela y el terceru per una llinia de fortificaciones. La postrera foi destruyida en 1890, lo que dexó a la ciudá espandise nesta direición. Xusto al esterior de les antigües muralles ta la nueva estación de ferrocarril, onde se xune la llinia de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]]-[[Maguncia]] cola llinia [[Metz]]-[[Berlín]]. == El monumentu del Deutsches Eck == A la [[Orde Teutónica]] concedióse-y un espaciu p'afitar la so casa de los caballeros alemanes (''Deutschherrenhaus'') xusto na vera de dambos ríos, polo que se-y conoció más tarde como ''Esquina Alemana'' (''Deutsches Eck''). A finales del sieglu XIX construyó un monumentu a la gloria del [[Imperiu alemán]] (apocayá constituyíu gracies a [[Otto von Bismarck]]), que la so pieza central yera una escultura ecuestre del Emperador [[Guillermu I d'Alemaña]]. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], la estatua del Emperador foi destruyida pol exércitu d'Estaos Xuníos. L'[[Zones d'ocupación aliada n'Alemaña|alministración francesa d'ocupación]] intentó derruir dafechu'l monumentu y quixo reemplazalo con unu nuevu. En 1953, el presidente de la República Federal d'Alemaña [[Theodor Heuss]] dedicó'l monumentu a la unidá d'Alemaña, añediendo signos de los otros estaos federales del oeste, según los perdíos nel este. La bandera d'Alemaña foi asitiada sobre'l pedestal qu'antes portaba'l monumentu al Emperador. El [[Sarre]] foi añedíu cuatro años más tarde en definiéndose el [[Estatutu del Sarre]]. El 3 d'ochobre de [[1990]], el mesmu día que se xunieron los estaos de la difunta República Democrática Alemana, los sos signos fueron añedíos al monumentu. Como la [[reunificación alemana]] consideróse completa, y les árees so l'alministración polaca fueron vencíes a Polonia, el monumentu perdió'l so propósitu oficial activu, siendo, pos, una alcordanza de la hestoria pasada. En 1993, la bandera d'Alemaña foi reemplazada por una copia de la estatua del Emperador, donada por una pareya local. Darréu amestáronse banderes de distintos estaos de la [[Xunión Europea]]. {| | [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|center|400px|Monumentu nel ''Deutsches Eck'']] || [[Ficheru:Deutscher kaiser2.jpg|235px|]] |} {{ VT|Historia d'Alemaña dende 1945}} == Hermanamientos == {| | valign="top" | * {{bandera|Francia}} [[Nevers]], [[Francia]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Haringey]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Norwich]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Países Baxos}} [[Maastricht]], [[Países Baxos|Holanda]] | valign="top" | * {{bandera|Italia}} [[Novara]], [[Italia]] * {{bandera|EEXX}} [[Austin (Texas)|Austin]], [[Estaos Xuníos]] * {{bandera|Israel}} [[Petah Tikva]], [[Israel]] |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} * [http://www.panorama-cities.net/koblenz/koblenz_germany.html Koblenz City Panorames] - Fotografíes panorámiques de Coblenza {{Tradubot|Coblenza}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] tazywpimlxafvh28aa3idw6tj395rxj 3710531 3710530 2022-08-22T08:02:13Z YoaR 37624 YoaR treslladó la páxina "[[Coblenza]]" a "[[Koblenz]]": nun hai referencies a esti topónimu n'asturianu wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Coblenza''' ({{lang-de|Koblenz}}) ye una ciudá asitiada a entrambos llaos del [[Rin]] nel so confluencia col [[ríu Mosela]]. Dempués de [[Maguncia]] y [[Ludwigshafen]], ye la tercer ciudá más grande nel [[Estáu federáu (Alemaña)|estáu federáu]] de [[Renania-Palatináu]] (''Rheinland-Pfalz'' n'alemán), [[Alemaña]]. Tien 106&nbsp;417 habitantes (2010). == Historia == El so nome deriva del [[llatín]] ''(ad) Confluentes'', "confluencia", y yera unu de los puestos militares establecíos por [[Drusu'l Mayor]] nel [[8 e.C.|8 e.C. ]] La ciudá celebró la so 2000 aniversariu en 1992. == Xeografía == [[Ficheru:Mayen Koblenz.jpg|left|thumb|310px|Mapa de la rexón de Coblenza]] Coblenza ta a veres del Rin, a 92 km al sureste de [[Colonia (Renania del Norte-Westfalia)]], con una población que creció de 31.669 (1885) y 53.902 (1905) a 106&nbsp;417 (2010). Tien unes estenses fortificaciones defensives, compuestes de fuertes a lo cimero de les llombes qu'arredolen la ciudá al oeste, y de la [[fortaleza de Ehrenbreitstein]] al llau opuestu del Rin. La ciudá vieya tien forma triangular, con dos llaos flanqueados pelos ríos Rin y Mosela y el terceru per una llinia de fortificaciones. La postrera foi destruyida en 1890, lo que dexó a la ciudá espandise nesta direición. Xusto al esterior de les antigües muralles ta la nueva estación de ferrocarril, onde se xune la llinia de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]]-[[Maguncia]] cola llinia [[Metz]]-[[Berlín]]. == El monumentu del Deutsches Eck == A la [[Orde Teutónica]] concedióse-y un espaciu p'afitar la so casa de los caballeros alemanes (''Deutschherrenhaus'') xusto na vera de dambos ríos, polo que se-y conoció más tarde como ''Esquina Alemana'' (''Deutsches Eck''). A finales del sieglu XIX construyó un monumentu a la gloria del [[Imperiu alemán]] (apocayá constituyíu gracies a [[Otto von Bismarck]]), que la so pieza central yera una escultura ecuestre del Emperador [[Guillermu I d'Alemaña]]. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], la estatua del Emperador foi destruyida pol exércitu d'Estaos Xuníos. L'[[Zones d'ocupación aliada n'Alemaña|alministración francesa d'ocupación]] intentó derruir dafechu'l monumentu y quixo reemplazalo con unu nuevu. En 1953, el presidente de la República Federal d'Alemaña [[Theodor Heuss]] dedicó'l monumentu a la unidá d'Alemaña, añediendo signos de los otros estaos federales del oeste, según los perdíos nel este. La bandera d'Alemaña foi asitiada sobre'l pedestal qu'antes portaba'l monumentu al Emperador. El [[Sarre]] foi añedíu cuatro años más tarde en definiéndose el [[Estatutu del Sarre]]. El 3 d'ochobre de [[1990]], el mesmu día que se xunieron los estaos de la difunta República Democrática Alemana, los sos signos fueron añedíos al monumentu. Como la [[reunificación alemana]] consideróse completa, y les árees so l'alministración polaca fueron vencíes a Polonia, el monumentu perdió'l so propósitu oficial activu, siendo, pos, una alcordanza de la hestoria pasada. En 1993, la bandera d'Alemaña foi reemplazada por una copia de la estatua del Emperador, donada por una pareya local. Darréu amestáronse banderes de distintos estaos de la [[Xunión Europea]]. {| | [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|center|400px|Monumentu nel ''Deutsches Eck'']] || [[Ficheru:Deutscher kaiser2.jpg|235px|]] |} {{ VT|Historia d'Alemaña dende 1945}} == Hermanamientos == {| | valign="top" | * {{bandera|Francia}} [[Nevers]], [[Francia]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Haringey]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Norwich]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Países Baxos}} [[Maastricht]], [[Países Baxos|Holanda]] | valign="top" | * {{bandera|Italia}} [[Novara]], [[Italia]] * {{bandera|EEXX}} [[Austin (Texas)|Austin]], [[Estaos Xuníos]] * {{bandera|Israel}} [[Petah Tikva]], [[Israel]] |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} * [http://www.panorama-cities.net/koblenz/koblenz_germany.html Koblenz City Panorames] - Fotografíes panorámiques de Coblenza {{Tradubot|Coblenza}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] tazywpimlxafvh28aa3idw6tj395rxj 3710533 3710531 2022-08-22T08:09:09Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Llocalidá}} '''Koblenz''' ye una ciudá asitiada a entrambos llaos del [[Rin]] nel so confluencia col [[ríu Mosela]]. Dempués de [[Maguncia]] y [[Ludwigshafen]], ye la tercer ciudá más grande nel [[Estáu federáu (Alemaña)|estáu federáu]] de [[Renania-Palatináu]] (''Rheinland-Pfalz'' n'alemán), [[Alemaña]]. Tien 106&nbsp;417 habitantes (2010). == Historia == El so nome deriva del [[llatín]] ''(ad) Confluentes'', "confluencia", y yera unu de los puestos militares establecíos por [[Drusu'l Mayor]] nel [[8 e.C.|8 e.C. ]] La ciudá celebró la so 2000 aniversariu en 1992. == Xeografía == [[Ficheru:Mayen Koblenz.jpg|left|thumb|310px|Mapa de la rexón de Koblenz]] Koblenz ta a veres del Rin, a 92 km al sureste de [[Colonia (Renania del Norte-Westfalia)]], con una población que creció de 31.669 (1885) y 53.902 (1905) a 106&nbsp;417 (2010). Tien unes estenses fortificaciones defensives, compuestes de fuertes a lo cimero de les llombes qu'arredolen la ciudá al oeste, y de la [[fortaleza de Ehrenbreitstein]] al llau opuestu del Rin. La ciudá vieya tien forma triangular, con dos llaos flanqueados pelos ríos Rin y Mosela y el terceru per una llinia de fortificaciones. La postrera foi destruyida en 1890, lo que dexó a la ciudá espandise nesta direición. Xusto al esterior de les antigües muralles ta la nueva estación de ferrocarril, onde se xune la llinia de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]]-[[Maguncia]] cola llinia [[Metz]]-[[Berlín]]. == El monumentu del Deutsches Eck == A la [[Orde Teutónica]] concedióse-y un espaciu p'afitar la so casa de los caballeros alemanes (''Deutschherrenhaus'') xusto na vera de dambos ríos, polo que se-y conoció más tarde como ''Esquina Alemana'' (''Deutsches Eck''). A finales del sieglu XIX construyó un monumentu a la gloria del [[Imperiu alemán]] (apocayá constituyíu gracies a [[Otto von Bismarck]]), que la so pieza central yera una escultura ecuestre del Emperador [[Guillermu I d'Alemaña]]. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], la estatua del Emperador foi destruyida pol exércitu d'Estaos Xuníos. L'[[Zones d'ocupación aliada n'Alemaña|alministración francesa d'ocupación]] intentó derruir dafechu'l monumentu y quixo reemplazalo con unu nuevu. En 1953, el presidente de la República Federal d'Alemaña [[Theodor Heuss]] dedicó'l monumentu a la unidá d'Alemaña, añediendo signos de los otros estaos federales del oeste, según los perdíos nel este. La bandera d'Alemaña foi asitiada sobre'l pedestal qu'antes portaba'l monumentu al Emperador. El [[Sarre]] foi añedíu cuatro años más tarde en definiéndose el [[Estatutu del Sarre]]. El 3 d'ochobre de [[1990]], el mesmu día que se xunieron los estaos de la difunta República Democrática Alemana, los sos signos fueron añedíos al monumentu. Como la [[reunificación alemana]] consideróse completa, y les árees so l'alministración polaca fueron vencíes a Polonia, el monumentu perdió'l so propósitu oficial activu, siendo, pos, una alcordanza de la hestoria pasada. En 1993, la bandera d'Alemaña foi reemplazada por una copia de la estatua del Emperador, donada por una pareya local. Darréu amestáronse banderes de distintos estaos de la [[Xunión Europea]]. {| | [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|center|400px|Monumentu nel ''Deutsches Eck'']] || [[Ficheru:Deutscher kaiser2.jpg|235px|]] |} {{ VT|Historia d'Alemaña dende 1945}} == Hermanamientos == {| | valign="top" | * {{bandera|Francia}} [[Nevers]], [[Francia]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Haringey]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Reinu Xuníu}} [[Norwich]], [[Reinu Xuníu]] * {{bandera|Países Baxos}} [[Maastricht]], [[Países Baxos|Holanda]] | valign="top" | * {{bandera|Italia}} [[Novara]], [[Italia]] * {{bandera|EEXX}} [[Austin (Texas)|Austin]], [[Estaos Xuníos]] * {{bandera|Israel}} [[Petah Tikva]], [[Israel]] |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} * [http://www.panorama-cities.net/koblenz/koblenz_germany.html Koblenz City Panorames] - Fotografíes panorámiques de Koblenz {{Tradubot|Coblenza}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] fan3hzt6tc3tzw71wxgfx93djwli85h 0 100511 3710445 3566089 2022-08-21T18:08:38Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Diacronía''' (del [[idioma francés|francés]] ''diachronie'', del gr.&nbsp;δια- ''dia-'' 'al traviés de' y Χρόνος ''khrónos'' 'tiempu') ye l'estudiu d'un fenómenu social a lo llargo de diverses fases históriques atendiendo al so desenvolvimientu históricu y la socesión cronolóxica de los fechos relevantes a lo llargo del tiempu. El términu "diacronía" oponer a [[sincronía]], dimensión que dexa reparar cualesquier fenómenu - por casu cultural como ye lo llingüístico- tal como ye nun momentu dau de la so evolución. Asina s'entendería dicha oposición ente sincronía, qu'estudia - ''múltiples fechos asocediendo a un mesmu tiempu''; ente que diacronía referir a ''un mesmu fechu al traviés de distintos espacios temporales''. Anque válida en toles escueles teóriques y en toles disciplines científiques la distinción ''diacronía'' y ''[[sincronía]]'' facer a partir del [[Cursu de llingüística xeneral]] de [[Ferdinand de Saussure]], tal ''[[dialéutica]]'' binomial foi tomada especialmente pola [[Estructuralismu (llingüística)|escuela estructuralista]]. == En llingüística == {{AP|Sincronía y diacronía}} En [[llingüística]], el términu '''diacronía''' referir al estudiu de la llingua a lo llargo de la so evolución, esto ye, históricamente, investigando los diversos cambeos llingüísticos del idioma dende'l so orixe hasta'l momentu actual.<ref>{{Cita DALLA|diacronía}}</ref> == N'antropoloxía y hestoria == En [[antropoloxía]], el términu ''diacronía'' foi adoptáu pola corriente [[Estructuralismu (llingüística)|estructuralista francesa]]. [[Claude Lévi-Strauss]] conociera la obra del llingüista suizu [[Ferdinand de Saussure]], creador de la díada teórica diacronía-sincronía. D'ende retomar aproximao col mesmu sentíu que s'usa en llingüística. En [[historiografía]], la '''perspeutiva diacrónica''' ye la más habitual, la que presenta la evolución de los fechos o procesos históricos a lo llargo del [[tiempu históricu]] (vease [[Historiografía#Sesgo temporales|historiografía]]). == Referencies == {{llistaref}} {{Tradubot|Diacronía}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llingüística histórica]] [[Categoría:Antropoloxía]] [[Categoría:Historiografía]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 8mf4d25jdqmxuvoxbj1z8l0uervvhc0 0 100567 3710449 3632889 2022-08-21T18:13:24Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha de familia de llingua |países = {{LAO}}<br />{{VIE}}<br />{{THA}}<br />{{CAM}} |familia = [[llingües austroasiátiques|Austroasiático]]<br /> &nbsp;&nbsp;[[llingües mon-khmer|Mon-Khmer]]<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Viético-Khmer<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Katuico''' |familia madre = Llingües austroasiátiques |sub1 = Katu |sub2 = Kui-Bru |sub3 = Pacoh |sub4 = Ta'oi-Kriang |mapa = Lenguas mon-jemer.svg |tamañu = |mapa_descripción = {{Lleenda|#9932CC|'''Katuico'''}} }} Les '''llingües katuiques''' formen un grupu d'unos quince [[llingües austroasiátiques]] que constitúin una caña de dicha familia, falaes per cerca de 1,3 millones de persones en total. Les etnies que falen estes llingües denominar [[pueblos katuicos]]. [[Paul Sidwell]] ye unu de los principales especialistes contemporáneos en llingües katuiques. Esti llingüista señaló que les llingües austroasiátiques son tantu más similares a les llingües katuiques y [[llingües bahnáricas|bahnáricas]] cuando son xeográficamente más cercanes a estos dos grupos, independientemente de la caña de la familia a la que pertenecen, lo cual suxure que les llingües katuiques y bahnáricas nun comparten nenguna innovación particular, polo que podríen representar xuntes una área de irradiación escontra'l restu de pueblos austroasiáticos (sacante los pueblos munda, que constitúin una caña diverxente). == Clasificación == Un puntu importante na clasificación ye la propuesta del [[Summer Institute of Linguistics|SIL]] de 1966 realizada sobre la base d'un [[lexicoestadística|analís lexicoestadístico]] polos llingüistes David Thomas y Richard Phillips. Nesa clasificación reconocíen dos cañes adicionales dientro del mon-khmer tradicional, el katuico y el bahnárico (Sidwell 2009). Sicasí, namái se cuntó con datos fayadizos pa la clasificación de les llingües katuiques tres l'apertura de [[Laos]] a los investigadores estranxeros mientres los [[años 1990]]. La clasificación resumida de siguío ye la debida a Sidwell (2003). Sidwell (2005) cuestiona la propuesta de Diffloth d'una posible caña vieto-katuica, argumentando que la evidencia preentada ye ambigua. Otru trabayu de Sidwell (2009) suxure que'l grupu katu podría ser el subgrupu más conservador de la caña katuica, ente qu'otres cañes carauterizar por presentar innovaciones adicionales que les alloñar del tipu orixinal. *Subrama katu (Thap): **[[idioma katu|Katu]] (So katu, Laos) **[[idioma phuong|Phuong]] (Alto katu, Vietnam) *Subrama kui-bru (katuico occidental): **[[idioma bru|Bru]] (Laos y Tailandia) **[[idioma kui|Kui]] (Tailandia) *Subrama [[idioma pacoh|Pacoh]] (Tareng) (Vietnam y Laos) *Subrama Ta'oi-Kriang (Laos): **[[idioma ngeq|Ngeq/Kriang]] (Khlor/Lor) **[[idioma ta’oi|Ta’oi]], [[idioma dir|Dir]] ''Ethnologue'' tamién inclúi al [[idioma kassang|kassang]], pero Sidwell (2003) clasificar como una llingua bahnárica. El kuy y el bru, tienen cada unu cerca de mediu millón de falantes, ente que'l subgrupu ta'oi tien cerca de 200 mil falantes. == Descripción llingüística == === Fonoloxía === Sidwell (2005) reconstrúi'l siguiente inventariu consonánticu pal proto-katuico: :{| class="IPA wikitable" |*p||*t||*c||*k||*ʔ |- |*b||*d||*ɟ||*ɡ|| |- |*ɓ||*ɗ||*ʄ|| || |- |*m||*n||*ɲ||*ŋ|| |- |*w||*l, *r||*j|| || |- | ||*s|| || ||*h |} Esti inventariu ye viertualmente idénticu al reconstruyíu pal proto-mon-khmer (tol austroasiático sacante la caña munda), incluyida la presencia de {{IPA|*ʄ}}, que se caltién meyor en katuico que nel restu de cañes del austroasiático, y que por tanto Sidwell considera tien de formar parte del proto-mon-khmer. === Comparanza léxica === Los [[Numberal (llingüística)|numberales]] comparaos de distintes llingües katuiques son:<ref>http://lingweb.eva.mpg.de/numberal/AustroAsiatic.htm Austroasiatic Numerals (E. Chan)]</ref> :{|{{tablaguapa}} style="text-align: center;" |- ! rowspan=2| <small>GLOSA</small> ! colspan=2| Central ! colspan=2| Oriental ! colspan=3| Occidental ! rowspan=2| <small>PROTO-<br />KATUICO</small> |- ! Kataang !! So<br />ta'oi !! Pacoh !! Ngeq ! Bru<br />oriental !! Sô !! Kui |- | 1 || muːj || muːj || muːj || məjʔ || muoi || mṳəj || muːj || *muəi |- | 2 || baːr || baːr || baːr || baːr || bar || baːr || ʔabiə || *baːr |- | 3 || paːj || pɛː || pɛː || pe || pa̤j || paj || ʔpaj || *pai |- | 4 || poːn || pṵan || pṵan || puɔn || põːn || puːn || ʔapɔːn || *puan |- | 5 || sɤːŋ || sɤːŋ || soːŋ || səːŋ || sa̤ːŋ || sɯːŋ || ʔasʌːŋ || *soːŋ |- | 6 || tapat || tapat || tupat || tapăt || tapoaːt || tapa̤t || tapa̤t || *ta-pa̤t |- | 7 || tapuːl || tapoːl || tupuːl || tapoʷl || tapul || tapṳːl || tapo̤ːl || *ta-poːl |- | 8 || takoal || takɔːl || tikɔːl || takɔl || takual || takṳal || takṳəl || *ta-koal |- | 9 || takiəih || takḭajh || takḭajh || takieh || take̤h || take̤h || takɛ̤h || *ta-kiaih |- | 10 || ma ʔɲcit || ma ʔɲcit || muː cit || macĭt || muoi ci̤t || mṳəj ci̤t || ɲcit || *(muəi) cit |} == Referencies == {{llistaref|2}} === Bibliografía principal === *Sidwell, P. (2005). ''The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon''. LINCOM studies in Asian linguistics, 58. Muenchen: Lincom Europa. ISBN 3-89586-802-7 *Peiros, I. (1996). ''Katuic comparative dictionary''. Canberra, Australia: Dept. of Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University. ISBN 0-85883-435-9 *Costello, N. A. (1991). ''Nôôq paraaq Katu: Katu dictionary : Katu–Vietnamese–English''. Manila: Summer Institute of Linguistics, Thailand Group. *Thomas, D. M. (1976). ''A phonological reconstruction of Proto–East Katuic''. Grand Forks, === Bibliografía complementaria === * Sidwell, Paul. (2005). ''The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon''. LINCOM studies in Asian linguistics, 58. Muenchen: Lincom Europa. ISBN 3-89586-802-7 * Sidwell, Paul. (2009). ''Classifying the Austroasiatic languages: history and state of the art''. LINCOM studies in Asian linguistics, 76. Munich: Lincom Europa. === Bibliografía sobre'l proto-katuico === Esisten diverses reconstrucciones del proto-katuico y dalgunes de les sos cañes, ente elles: *Thomas (1967): ''A Phonology Reconstruction of Proto-East-Katuic'' *Diffloth (1982): ''Rexistres, devoisement, timbres vocaliques: leur histoire en katouique'' *Efinov (1983): ''Problemy fonologicheskoj rekonstrukcii proto-katuicheskogo jazyka'' *Peiros (1996): ''Katuic Comparative Dictionary'' *Therapahan L-Thongkum (2001): ''Languages of the Tribes in Xekong Province, Southern Laos'' *Paul Sidwell (2005): ''The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon'' === Enllaces esternos === *[https://web.archive.org/web/20071018114146/http://anu.edu.au/~o9907217/languages/Katuic.html Paul Sidwell (2003)] *[http://www.ethnologue.com/show_family.asp?xubíi=90162 Ethnologue Tree: Katuic languages] {{Tradubot|Lenguas katuiques}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llingües de Laos]] [[Categoría:Llingües de Tailandia]] [[Categoría:Llingües de Vietnam]] [[Categoría:Llingües katuiques| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] pr845pk3jxwv9dicke1dm80wh82m7e7 0 101217 3710571 3695366 2022-08-22T08:16:47Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha de xeografía |Imaxe = Lu-map.png |Continente = [[Europa]] |Rexón = [[Europa occidental]] |Territoriu = 2 586 |Tierra = 2 586 |Agua = 0 |Fronteres_territoriales = 359 km |país 1 = {{BEL}} |frontera país 1 = 148 km |país 2 = {{FRA}} |frontera país 2 = 73 km |país 3 = {{GER}} |frontera país 3 = 138 km |Llinia_de_mariña = 0 km |Mar_territorial = |Zona_allegante = |Zona_económica = |Plataforma_continental = |Puntu_más_baxu = ([[Ríu Mosela]]) 133 m |Puntu_más_altu = 560 m ([[Kneiff]]) }} [[Ficheru:L-Luxembourg08.JPG|thumb|200px|Fortificaciones de la ciudá de Luxemburgu.]] '''[[Luxemburgu]]''' (nome llocal, ''Grand Duche de Luxembourg'') ye un estáu d'[[Europa occidental]], asitiáu ente [[Francia]] que queda al sur y [[Alemaña]] que queda al este; al norte y al oeste parte con [[Bélxica]]. == Xeografía física == Coles sos 2.586 quilómetros cuadraos, Luxemburgu ye'l septimo país más pequeñu d'Europa, (atopándose nel puestu 167) a nivel mundial.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html ''The World Factbook''].</ref> === Relieve === El paisaxe de [[Luxemburgu]] ta apoderáu por [[llomba|llombes]] selemente arrondaes y anchaslol y [[valle]]s pocu fondos. Ye llixeramente [[Monte|montascosu]] nel norte y va baxando escontra les llanures drenadas pel ríu [[Ríu Mosela|Mosela]] al sureste. Entiende dos rexones de distinta [[orografía]]: el [[Oesling]] al norte y [[Gutland]] al sur. Al norte de la [[ciudá de Luxemburgu]] estiéndese'l [[Oesling]] (tamién ''[[Éislek]], Œsling, Oesling, Ösling'' o ''Eisling'', esto ye "Zona Fría"); abarca aprosimao'l terciu norte del territoriu, tien una área de 828 km² con un altor mediu de 450-500 [[msnm]]. Esti conxuntu de tierres altes corresponder coles estribaciones meridionales de la [[pandu]] de les [[Ardenas (rexón)|Ardenas]]. El so relieve ye accidentáu, más altu que'l restu del país y ta cubiertu por [[monte|montes]] de [[conífera|coníferes]] (n'especial [[picea|picees]]). Por ella escurren los afluentes del [[Ríu Mosela|Mosela]]. Gutland, nel sur y centru del país, estender por 1.758 km². Sigue les ondulaes planicies de la [[Lorena (Francia)|Lorena]] que tán fondamente escavaes pelos ríos que formen estrechos y serpenteantes valles que baxen de suroeste a nordés. Ye la de terrenes más fértiles, clima más benignu y sosuelos ricos en minerales como'l fierro y el carbón. Por ello conocer como ''[[Gutland|Bon Pays]]'' o ''[[Gutland]]'' ("Bon País"). Tien una altitú media de 215 [[msnm]], y atáyase al Este nos valles [[vieno|vitivinícolas]] del ríu Mosela. El puntu más baxu del país atopar nel [[ríu Mosela]] en [[Wasserbillig]] (puntu de confluencia col [[Sauer]]) 133 msnm, na comuña de [[Mertert]]. El puntu más altu ye [[Op Kneiff]] en [[Wilwerdange]] 595 msnm (comuña d'[[Ëlwen]]/[[Troisvierges]]). Frecuentemente considérase como sitio más alzáu la [[Buurgplaatz|Buergplatz]] (plaza de la ciudá) de [[Huldang]]/[[Huldange]] anque en tal puntu l'altitú ye de 558,35 [[msnm]]. === Ríos === Luxemburgu tien una serie de ríos menores como'l [[Eisch]], el [[Alzette]] y el [[Pétrusse]], pero'l principal ríu ye'l [[ríu Mosela|Mosela]], qu'escurre pol sector oriental, trazando la frontera con [[Alemaña]], coles sos [[afluente]]s el [[Sûre]] y l'[[ríu Our|Our]]. Cola esceición del [[Chiers]] afluente del [[ríu Mosa|Mosa]], el conxuntu de los cursos d'agua del país pertenecen a la cuencia del Mosela y pol conxuntu del [[Rin]]. Los ríos más importantes son el Sûre nel centru, el Alzette nel sur y el [[Ríu Wiltz|Wiltz]] nel norte. A lo llargo de les veres del Mosela pueden atopase munchos de los castiellos medievales del país. El ríu Mosela realmente surde nel nordeste de [[Francia]] y flúi escontra'l norte al traviés de Luxemburgu mientres 31 km pa xunise al poderosu [[Rin]] en [[Koblenz]], [[Alemaña]]. El Mosela tien 515 km de llargu, y ye navegable, por cuenta de la canalización, mientres 64 km. Les fasteres verdes, cubiertes de [[vide|vides]], flanquean el ríu, llenu de [[meandros]]. Nacíu en [[Bélxica]], el ríu Sûre percuerre 172 km en direición esti al traviés de Luxemburgu y depués desagua nel Mosela. El so tropezosu cursu esencialmente corta Luxemburgu d'este a oeste. El ríu Our, que percuerre la frontera nororiental, ye un afluente del Sûre. El so valle atópase arrodiáu por un paisaxe non tocáu pol home. De Y a O'l país ta travesáu pol Sauer/Sûre, afluente del Mosela, que recibe pela so vera derecha al Alzette y pola esquierda al Our y al [[Clerve]]. === Clima === [[Ficheru:Luxembourg City climate.PNG|right|thumb|250px|Precipitaciones y temperatures de la ciudá de Luxemburgu.]] [[Clima continental]] modificáu con iviernos nidios y branos frescos. Esfruta d'un clima templáu ensin estremos. La temperatura medio añal ye de 9°[[Grau Celsius|C]].<ref>Alministración de servicios téunicos de l'agricultura (ESTIL) - [http://www.asta.etat.lu estil.etat.lu]</ref> El [[clima]] ye más rigorosu nes rexones altes del norte, y más moderáu nel sur. El tiempu estacional ye daqué distintu ente la rexón septentrional y la meridional. Nel norte hai considerable influencia de los sistemes atlánticos, nos que'l pasu de frecuentes [[umbada|baxes presiones]] dan llugar a condiciones de tiempu inestable. Esto da como resultáu cielos borrinosos y considerable orbayu nel iviernu. Les precipitaciones añales son bayuroses. L'[[agua]] algama 1.200 mm al añu en delles partes. Nel branu, el branu escesivu ye ratu y les temperatures baxen significativamente pela nueche. Les temperatures baxes y el mugor faen que se-y llame "clima vigorizante", de manera un pocu irónica, polos que viven nesta parte del país. Nel sur, anque l'agua nun ye significativamente baxa, a alredor de 800 mm la diferencia ta nes temperatures ente l'iviernu y el branu, especialmente altes nel [[valle del Mosela]]. Les colleches, especialmente les vides, crecen equí. Con una temperatira media añal de 10&nbsp;°C, los meses más soleyeros son mayu a agostu. === Mediu ambiente === Según [[World Wide Fund for Nature|WWF]], el territoriu de Luxemburgu correspuende a la [[ecorrexón]] denomada [[monte de frondosas d'Europa occidental]]. Conforme a la normativa de la [[Xunión Europea]], el territoriu d'esti país pertenez a la [[rexón bioxeográfica continental]].<ref>Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.</ref> 313 [[hectárea|hectárees]] tán protexíes como [[güelga|güelgues]] d'importancia internacional al amparu del [[Conveniu de Ramsar]], en total, dos sitios Ramsar: [[Haff Réimech]] y [[Vallée de la Haute-Sûre]]. Esmoliciones ecolóxiques: Contaminación atmosférica y acuífera nes zones urbanes, particularmente [[agua acedo]] y contaminación del suelu de tierres de llabranza. == Xeografía humana == Luxemburgu tien una población de 491.775 habitantes (est. xunetu de 2009), lo cual significa que tien una [[densidá de población]] alta, de 190,17 h/km². La población na so mayoría urbana (82% en 2008), tien un índiz de crecedera añal que nun supera'l 1,172 % (est. 2009). Principales grupos étnicos: luxemburgueses 63,1%, [[portugueses]] 13,3%, [[franceses]] 4,5%, [[italianos]] 4,3%, [[alemanes]]2,3%, otros nacionales de la Unión Europea 7,3%, otros 5,2% (enso de 2000). Fálase [[Idioma luxemburgués|luxemburgués]], idioma nacional dialeutu del alemán con elementos del francés y del [[Idioma neerlandés|neerlandés]]; [[Idioma alemán|alemán]] (idioma alministrativu) y [[Idioma francés|francés]] (idioma alministrativu). Tocantes a la relixón, la [[Catolicismu|católica]] ye la más practicada 87%, anque esisten minoríes [[Protestantismu|protestantes]], [[xudaísmu|xudíes]] y [[Islam|musulmanes]] qu'integren el 13% restante (añu 2000). La capital, [[Luxemburgu (ciudá)|Luxemburgu]] ye la población más grande del país, con 86.009 habitantes en [[2007]]. Otres ciudaes importantes son Esch o [[Esch-sur-Alzette]], centru industrial que s'atopa escontra'l sudoeste de la capital, na frontera con [[Francia]] y [[Echternach]], al este, contra la frontera con Alemaña. Alministrativamente, estremar en trés [[distritu|distritos]]: [[Distritu de Diekisch|Diekirch]], [[Distritu de Grevenmacher|Grevenmacher]] y [[Distritu de Luxemburgu|Luxemburgu]]. Tradicionalmente, en Luxemburgu estremaben dolce [[cantón (entidá subnacional)|cantones]]: [[Cantón de Luxemburgu|Luxemburgu]], [[Capellen]], [[Esch]], [[Mersch]], [[Clervaux]], [[Diekirch]], [[Redange]], [[Vianden]], [[Wiltz]], [[Echternach]], [[Grevenmacher]] y [[Remich]]. == Xeografía económica == Los principales [[recursos naturales]] de [[Luxemburgu]] son: [[Fierro|minerales ferrosos]], que dieron llugar a una gran industria [[siderurxa|siderúrxica]]; yá nun s'esplota) y [[carbón|carbón mineral]] y les [[tierra arable|tierres cultivables]]] que representen el 27,42% del usu de la tierra ya inclúi [[viñéu|viñeos]]. A cultivos permanentes dedícase'l 0,69% (2005); camperes permanentes 20%, forestal y montiega, 21% y otra 34% (est. 1993). En 1993 envaloróse que'l [[regadíu]] representaba 10 km², anguaño (2009) ye un datu non disponible. [[Ficheru:MaertMus12.JPG|thumb|250px|left|[[Mertert]], a veres del [[ríu Mosela]].]] La composición del [[PIB]] por sector ye: [[agricultura]] 0,4%, [[industria]] 13,6% y [[Sector servicios|servicios]] 86% (est. 2007). L'agricultura emplega al 2,2% de la [[población activa]], la industria'l 17,1% y los servicios el 80,6% ([[2007]]). La población activa calcular en 208.000 trabayadores. La economía depende de los trabayadores estranxeros y tresfronterizos nel 60% de la so población activa: 125.400 son trabayadores estranxeros que viven al otru llau de la frontera que provienen principalmente de [[Francia]], [[Bélxica]] y [[Alemaña]]. Tien una economía pequeña, estable, con altos ingresos. Beneficiar de la so proximidá con Francia, Bélxica y Alemaña. Históricamente tantu la [[inflación]] como'l [[desemplegu]] caltuviéronse baxos. El sector [[industria]]l, primeramente apoderáu pol [[cero]], foise diversificando pa incluyir [[productos químicos]], [[goma]] y otros productos. La crecedera nel [[Servicios financieros|sector financieru]], al qu'agora se debe'l 28% del PIB, fixo más que compensar el cayente del aceru. Los [[bancu|bancos]] tán nel so mayor parte en manes estranxeres, y la mayor parte del negociu tener nes operaciones esteriores. Como'l restu de la [[Xunión Europea]], n'esperimentando una fuerte espansión ente [[2004]] y [[2007]], careció la crisis de [[2008]]-[[2009]], pero a pesar d'ello sigui gociando d'un altu [[nivel de vida]], pos la so [[PIB]] per cápita ye'l terceru del mundu, tres [[Liechtenstein]] y [[Qatar]], y ye el más altu de la Unión Europea. Los principales productos agrícoles son: [[vinu]], [[uva|uves]], [[cebada]], [[avena]], [[pataques]], [[trigu]] y [[fruta|frutes]]. De la [[ganadería]] llógrense [[productos lácteos]]. Tocantes a los productos industriales, cabo citar: servicios banqueros y financieros, [[fierro]] y [[aceru]], [[teunoloxía de la información]], [[telecomunicaciones]], [[tresporte]] de [[mercancíes]], [[industria alimenticio]], [[sustances químiques]], [[productos metálicos]], [[inxeniería]], [[neumáticu|neumáticos]], [[cristal]], [[aluminiu]] y [[turismu]]. Hai 275 km de [[ferrocarril]], y 5.227 km de [[carretera|carreteres]], toes elles pavimentadas ya incluyendo 147 km d'[[autopista]] (2004). Tocantes a les [[víes fluviales]], hai 37 km nel cursu del [[ríu Mosela]] (2008). El [[puertu fluvial]] más importante ye [[Mertert]], nel [[distritu de Grevenmacher]]. == Referencies == * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html "Europe :: Luxembourg "], [[CIA]] - ''[[The World Factbook]]'' (n'[[Idioma inglés|inglés]]) ;Notes {{llistaref}} {{Tradubot|Geografía de Luxemburgo}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Xeografía de Luxemburgu| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] e7vxvor4p2334ntqm7fdvj8bxanha30 0 101469 3710569 3629885 2022-08-22T08:16:33Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{otros usos|seleición masculina de fútbol d'Alemaña|la seleición masculina}} {{Ficha de seleición de fútbol 2|fem=sí| país = Alemaña | cod = GER | seudónimu = ''Die Nationalelf''| asociación = [[Asociación Alemana de Fútbol|Deutscher Fußball-Bund]] | confederación = UEFA | direutor técnicu = [[Steffi Jones]] (2016- ) | país-dt = Alemaña | más participaciones= [[Birgit Prinz]] | mayor partíos = 214 | mayor goliador = [[Birgit Prinz]] | mayor goliador goles= 128 |trama_izq1=_ger15hw|entama_cuerpu1=_ger15hw|trama_der1=_ger15hw|entama_pantalón1=_adidaswhite|trama_medies1=_ger15hw| color_esquierdu1=FFFFFF|color_cuerpu1=FFFFFF|color_derechu1=FFFFFF|color_pantalón1=000000|color_medies1=FFFFFF |trama_izq2=_frauen2011away|entama_cuerpu2=_frauen2011away|trama_der2=_frauen2011away|entama_pantalón2=_frauen2011away|trama_medies2=_DFB_1012 |color_esquierdu2=FF0000|color_cuerpu2=FF0000|color_derechu2=FF0000|color_pantalón2=FFFFFF|color_medies2=000000| PPI país2 = Escocia | PPI marcador = 5 - 1 | PPI llugar = [[Koblenz]], [[Alemaña]] | PPI fecha = [[10 de payares]] de [[1982]] | MRI país2 = Kazakstán | MRI marcador = 17 - 0 | MRI llugar = [[Wiesbaden]], [[Alemaña]] | MRI fecha = [[19 de payares]] de [[2011]] | PRI país1 = Estaos Xuníos | PRI marcador = 6 - 0 | PRI llugar = [[Decatur (Xeorxa)|Decatur]], [[Estaos Xuníos]] | PRI fecha = [[14 de marzu]] de [[1996]] | participación mundial = 7 | primer mundial = [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 1991|1991]]| meyor mundial = [[Ficheru:Gold medal icon.svg|15px]] ([[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|2003]] y [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2007|2007]]) | copa rexonal = [[Eurocopa Femenina]] | participación rexonal= 9 | primer rexonal = 1989 | meyor rexonal = [[Ficheru:Gold medal icon.svg|15px]] (1989, 1991, 1995, 1997, 2001, [[Eurocopa Femenina 2005|2005]], [[Eurocopa Femenina 2009|2009]], [[Eurocopa Femenina 2013|2013]]) | olímpicu = [[Fútbol nos Xuegos Olímpicos]] | participación olímpicu= 5 | primer olímpicu = [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Atlanta 1996|1996]] | meyor olímpicu = [[Ficheru:Gold medal.svg|15px]] ([[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|2016]])| }} La '''Seleición femenina de [[fútbol]] d'[[Alemaña]]''' ye unu de los equipos más prestixosos y esitosos a nivel mundial. La so organización ta al cargu de la [[Federación Alemana de Fútbol]] (Deutscher Fußball-Bund), que pertenez a la [[UEFA]]. Foi dos veces consecutives [[Copa Mundial Femenina de Fútbol|campeona del mundu]], ganando'l títulu nel [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|2003]] y [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2007|2007]]. Participó nos 7 mundiales realizaos hasta la fecha. Ye amás ocho veces campeona de la [[Eurocopa Femenina]] siendo la máxima ganadora de dicha competencia. Apocayá llogró la [[medaya d'oru]] nos [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016]]. La gran final del [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|Mundial de 2003]] foi una celebración de too lo bono y bonitu qu'ufierta'l [[fútbol]]. Foi un partíu rápidu, vibrante, rebosante calidable y emoción. Foi un auténticu festival de fútbol d'ataque y de poderíu físicu. A la fin, un [[gol d'oru]] de [[Nia Künzer]] proclamó a [[Alemaña]] campeona, superando a [[Selección femenina de fútbol de Suecia|Suecia]]. Alemaña revalidó'l so títulu de campeona del Mundu nel [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|Mundial de 2007]], y consolidó el so prestíu como gran potencia de la disciplina con una impecable victoria por 2-0 contra la [[selección femenina de fútbol de Brasil]], que ganara en camín a la gran final a la poderosa seleición d'[[Selección femenina de fútbol de los Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]]. Con esta victoria Alemaña convertir nel primer equipu que defende con ésitu'l títulu de campeona del mundu. [[Alemaña]] conquistó'l so segundu títulu del mundu ensin recibir nin un solu gol en contra nos sos seis partíos. Esti llogru foi frutu de la eficacia de la retaguardia comandada pola portera [[Nadine Angerer]], qu'estableció un nuevu récor nel certame. L'arquera alemana, con 540 minutos ensin gol en contra, superó'l récor del arqueru italianu [[Walter Zenga]], que caltuvo la so puerta invicta mientres 517 minutos consecutivos na [[Copa Mundial de Fútbol de 1990]]. == Historia == El [[30 de xunetu]] de [[1955]] la [[Federación Alemana de Fútbol]] (DFB) votó de forma unánime prohibir el [[fútbol femenín]] por considerar la combatividad del deporte como contraria a la naturaleza de les muyeres. Amás prohibiólu a los clubes miembros formar equipos femeninos, o dexar que muyeres xugaren nos sos campos.<ref name="Geschichte des_1">{{cita publicación|url = http://www.bpb.de/themen/CE11Q4,0,0,Geschichte_des_Frauenfu%DFballs.html|títulu= Geschichte des Frauenfußballs|idioma= alemán|editorial= Bundeszentrale für politische Bildung |fecha= 1 de xunu de 2006}}</ref> A pesar de la prohibición, realizar de manera inoficial más de setenta xuegos internacionales. El primer partíu realizóse'l [[23 de setiembre]] de [[1956]] nun estadiu priváu en [[Essen]] contra la seleición de [[Países Baxos]]. L'alcuentru foi ganáu pola seleición alemana 2:1.<ref name="Geschichte des_1">{{cita publicación|url = http://www.bpb.de/themen/CE11Q4,0,0,Geschichte_des_Frauenfu%DFballs.html|títulu= Geschichte des Frauenfußballs|idioma= alemán|editorial= Bundeszentrale für politische Bildung |fecha= 1 de xunu de 2006}}</ref> La prohibición foi finalmente revocada'l [[30 d'ochobre]] de [[1970]] nel congresu de la [[Federación Alemana de Fútbol|DFB]] en [[Travemünde]]. Pa esta dómina envalórase qu'había ente 40.000 y 60.000 muyeres xugando de manera más o menos subversiva n'equipos sancionaos pola federación, y tarrecíase que los xugadores fundaren la so propia federación de [[fútbol]].<ref name="Geschichte des_1">{{cita publicación|url = http://www.bpb.de/themen/CE11Q4,0,0,Geschichte_des_Frauenfu%DFballs.html|títulu= Geschichte des Frauenfußballs|idioma= alemán|editorial= Bundeszentrale für politische Bildung |fecha= 1 de xunu de 2006}}</ref> Na década de los ochenta la federación empezó a entamar y consolidar les lligues femenines rexonales y en [[1982]] creó oficialmente una seleición femenina de fútbol, nomando a [[Gero Bisanz]] como'l so primer entrenador. Bisanz duldó nun principiu tomar el trabayu tarreciendo dañu a la so reputación como entrenador yá que los sos colegues rir d'él, pero finalmente aceptó'l puestu.<ref>{{cita publicación|url = http://www.handelsblatt.com/sport/frauenfussball-wm-2011/wm-magazin/als-damentrainer-belaechelt/4287560.html|títulu= Als Damentrainer belächelt|idioma= alemán|editorial= Handelsblatt |fecha= 17 de xunu de 2011}}</ref> Nel congresu de 1986 de la [[Federación Alemana de Fútbol|DFB]] en [[Bremen]], la federación alcordó casi unánimemente empezar los preparativos pa la creación d'una lliga femenina de fútbol, pero foi la victoria de la seleición nacional na [[Eurocopa Femenina]] de [[1989]] que dio l'impulsu necesariu por qu'en el congresu de [[Tréveris]] esi mesmu añu, alcordárase la creación de la [[Bundesliga femenina]]. Como compensa pola victoria na [[Eurocopa Femenina 1989]], el primer títulu internacional de la seleición, los xugadores alemanes recibieron de manera infame una [[cacía]] de serviciu de [[café]] de [[Villeroy & Boch]], pintada con florines de colores. Sicasí pa la [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2011]] el bonu por xugadora, en casu de ganar el títulu, afitar en €60.000 [[Euru|Euros]] n'efectivu, más otres considerancies económiques non revelaes.<ref>{{cita publicación|url = http://www.focus.de/sport/fussball/em-2012/nationalmannschaft-dfb-frauen-erhalten-rekordpraemie-fuer-wm-titel_aid_596869.html|títulu= DFB-Frauen erhalten Rekordprämie für WM-Titel|idioma= alemán|editorial= Focus Magazin |fecha= 4 de febreru de 2011}}</ref> La firma de Villeroy & Boch, apenada pola manera en que'l regalu del so productu foi presentáu na prensa alemana como un insultu, ufiertó regalar la so cacía más moderna, esta vegada ensin florines, a los xugadores de la seleición alemana ensin importar en que llugar quedesen nel [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2011|Mundial 2011]].<ref>{{cita publicación|url = http://www.spiegel.de/panorama/0,1518,772715,00.html|títulu= Und ewig lockt das Kaffeeservice|idioma= alemán|editorial= Spiegel Magazin |fecha= 7 de xunetu de 2011}}</ref> == Uniforme == L'uniforme históricu de la seleición alemana foi la camiseta blanca y pantalones negros, que representen los colores de la bandera de [[Reinu de Prusia|Prusia]]. Sicasí, nel casu del uniforme alternativu, hubo diversos cambeos. Na actualidá utilicen los colores coloráu y negru. Los uniformes son suplíos pola firma alemana [[Adidas]], que pal [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2011|Mundial 2011]] diseñó una coleición esclusiva d'uniformes deportivos pal equipu. La camiseta tien grabada na parte interna del pescuezu la frase ''"Blüh' im Glanze dieres Glückes"'' que ye estrayida del [[himnu nacional]] d'[[Deutschlandlied|Alemaña]] y que significa; ''"Floria col rellumu d'esta felicidá"''.<ref>{{cita publicación|url = http://www.spiegel.de/karriere/berufsleben/0,1518,771660,00.html|títulu= WM Trikotdesignerin: Neue Kleider für die Kaiserinnen|idioma= alemán|editorial= Spiegel Magazin|fecha= 1 de xunetu de 2011}}</ref> [[Ficheru:BluehImGlanzeDiesesGlueckes.jpg|thumb|left|200px|Frase grabada na camiseta.]] == Estadístiques == [[Ficheru:Deutsche Nationalmannschaft.JPG|thumb|300px|La selección alemana nel añu 2012]] [[Ficheru:Deutschland-Tschechien 2.JPG|thumb|300px|Alemaña - República Checa 2 d'agostu de 2007]] === [[Copa Mundial Femenina de Fútbol]] === {| class="sortable" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #C0C0C0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" text-align:right; "; |- align=gold ! '''Añu''' ! '''Ronda''' ! '''Posición''' ! '''PX''' ! '''PG''' ! '''PE''' ! '''PP''' ! '''GF''' ! '''GC''' |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|China}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 1991|1991]] | Cuartu llugar | {{Ordenarnum|4}}° | 6 | 4 | 0 | 2 | 13 | 10 |- align=right bgcolor=silver ! {{bandera|Suecia}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 1995|1995]] | Subcampeón | {{Ordenarnum|2}}° | 6 | 4 | 0 | 2 | 13 | 6 |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Estaos Xuníos}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 1999|1999]] | Cuartos de final | {{Ordenarnum|8}}° | 4 | 1 | 2 | 1 | 12 | 7 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Estaos Xuníos}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|2003]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 6 | 6 | 0 | 0 | 25 | 4 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|China}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2007|2007]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 6 | 5 | 1 | 0 | 21 | 0 |- align=right bgcolor=f9f9f9 !style="border: 3px solid red"|{{bandera|Alemaña}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2011|2011]] | Cuartos de final | {{Ordenarnum|6}}° | 4 | 3 | 0 | 1 | 7 | 4 |- align=right bgcolor=f9f9f9 !style=|{{bandera|Canadá}} [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2015|2015]] | Cuartu llugar | {{Ordenarnum|4}}° | 7 | 3 | 2 | 2 | 20 | 6 |- class="sortbottom" align=right bgcolor=#f9f9f9 !'''[[Copa Mundial Femenina de Fútbol#Tabla estadística|Total]]''' ! '''7/7''' ! '''2°''' ! '''39''' ! '''26''' ! '''5''' ! '''8''' ! '''111''' ! '''37''' |} === [[Fútbol nos Xuegos Olímpicos|Xuegos Olímpicos]] === {| class="sortable" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #C0C0C0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" text-align:right; "; |- align=gold ! '''Añu''' ! '''Ronda''' ! '''Posición''' ! '''PX''' ! '''PG''' ! '''PE''' ! '''PP''' ! '''GF''' ! '''GC''' |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Estaos Xuníos}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Atlanta 1996|1996]] | Primer ronda | {{Ordenarnum|5}}° | 3 | 1 | 1 | 1 | 6 | 6 |- align=right bgcolor=cfaa88 ! {{bandera|Australia}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Sydney 2000|2000]] | Terceru | {{Ordenarnum|3}}° | 5 | 4 | 0 | 1 | 8 | 2 |- align=right bgcolor=cfaa88 ! {{bandera|Grecia}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004|2004]] | Terceru | {{Ordenarnum|3}}° | 5 | 4 | 0 | 1 | 14 | 3 |- align=right bgcolor=cfaa88 ! {{bandera|China}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Pequín 2008|2008]] | Terceru | {{Ordenarnum|3}}° | 6 | 4 | 1 | 1 | 7 | 4 |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Inglaterra}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|2012]] | Nun se Clasificó | {{Ordenarnum|0}}° | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- align=right bgcolor=gold |{{bandera|Brasil}} [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|2016]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 6 | 4 | 1 | 1 | 14 | 6 |- class="sortbottom" align=right bgcolor=#f9f9f9 !'''[[Copa Mundial Femenina de Fútbol#Tabla estadística|Total]]''' ! '''5/6''' ! '''3°''' ! '''25''' ! '''17''' ! '''3''' ! '''5''' ! '''49''' ! '''21''' |} === [[Eurocopa Femenina|Eurocopa]] === {| class="sortable" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #C0C0C0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" text-align:right; "; |- align=gold ! '''Añu''' ! '''Ronda''' ! '''Posición''' ! '''PX''' ! '''PG''' ! '''PE''' ! '''PP''' ! '''GF''' ! '''GC''' |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Europa}} [[Eurocopa Femenina 1984|1984]] | ''Nun se clasificó'' | {{Ordenarnum|0}}° | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Noruega}} [[Eurocopa 1987|1987]] | ''Nun se clasificó'' | {{Ordenarnum|0}}° | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- align=right bgcolor=gold !style="border: 3px solid red"|{{bandera|Alemaña}} [[Eurocopa Femenina 1989|1989]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 2 | 1 | 1 | 0 | 5 | 2 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Dinamarca}} [[Eurocopa Femenina 1991|1991]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 2 | 2 | 0 | 0 | 6 | 1 |- align=right bgcolor=f9f9f9 ! {{bandera|Italia}} [[Eurocopa Femenina 1993|1993]] | Cuartu llugar | {{Ordenarnum|4}}° | 2 | 0 | 1 | 1 | 2 | 4 |- align=right bgcolor=gold !style="border: 3px solid red"|{{bandera|Alemaña}} [[Eurocopa Femenina 1995|1995]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 3 | 3 | 0 | 0 | 9 | 5 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Noruega}}{{bandera|Suecia}} [[Eurocopa Femenina 1997|1997]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 5 | 3 | 2 | 0 | 6 | 1 |- align=right bgcolor=gold !style="border: 3px solid red"|{{bandera|Alemaña}} [[Eurocopa Femenina 2001|2001]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 5 | 5 | 0 | 0 | 13 | 1 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Inglaterra}} [[Eurocopa Femenina 2005|2005]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 5 | 5 | 0 | 0 | 15 | 2 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Finlandia}} [[Eurocopa Femenina 2009|2009]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 6 | 6 | 0 | 0 | 21 | 5 |- align=right bgcolor=gold ! {{bandera|Suecia}} [[Eurocopa Femenina 2013|2013]] | '''Campeón''' | {{Ordenarnum|1}}° | 6 | 4 | 1 | 1 | 6 | 1 |- align=right bgcolor=white ! {{bandera|Países Baxos}} [[Eurocopa Femenina 2017|2017]] | Cuartos de final | {{Ordenarnum|5}}° | 4 | 2 | 1 | 1 | 5 | 3 |- class="sortbottom" align=right bgcolor=#f9f9f9 !'''<big>[[Copa Mundial Femenina de Fútbol#Tabla estadística|Total]]</big>''' ! '''10/12''' ! '''1°''' ! '''40''' ! '''31''' ! '''6''' ! '''3''' ! '''93''' ! '''24''' |} ===Resultaos 2016=== {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- bgcolor=#000000 style="color:white;" !width=10%|Fecha !width=16%|Ciudá !width=22%|Competición !width=5%|Racha !width=15%|Local !width=5%| !width=7%|Resultancia !width=5%| !width=15%|Visitante |-align=center bgcolor=#F5FAFF |03/03/2016 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Tampa]] |[[Copa SheBelieves 2016]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''1:0''' |align=center|{{bandera|Francia}} |Francia |-align=center bgcolor=#D0e7FF |06/03/2016 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Nashville]] |[[Copa SheBelieves 2016]] |align=center|{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:1''' |align=center|{{bandera|Inglaterra}} |Inglaterra |-align=center bgcolor=#F5FAFF |09/03/2016 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Boca Raton]] |[[Copa SheBelieves 2016]] |{{Non|}} |Estaos Xuníos |align=center|{{bandera|USA}} |align=center|'''2:1''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |08/04/2016 |align=left|{{bandera|Turquía}} [[Istambul]] |[[Clasificación pa la Eurocopa Femenina 2017|Clasif. Eurocopa 2017]] |{{Si|}} |Turquía |align=center|{{bandera|TUR}} |align=center|'''0:6''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center |12/04/2016 |align=left|{{bandera|GER}} [[Osnabrück]] |[[Clasificación pa la Eurocopa Femenina 2017|Clasif. Eurocopa 2017]] |align=center|{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:0''' |align=center|{{bandera|CRO}} |Croacia |-align=center bgcolor=#D0e7FF |22/07/2016 |align=left|{{bandera|GER}} [[Paderborn]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |align=center|{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''11:0''' |align=center|{{bandera|GHA}} |Ghana |-align=center |03/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[São Paulo]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |{{Si|}} |Zimbabue |align=center|{{bandera|ZIM}} |align=center|'''1:6''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |06/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[São Paulo]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |[[Ficheru:Straight_Line_Steady.svg|12px]] |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:2''' |align=center|{{bandera|AUS}} |Australia |-align=center |09/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[Brasilia]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |{{Non|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''1:2''' |align=center|{{bandera|Canadá}} |Canadá |-align=center bgcolor=#D0e7FF |12/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[Salvador de Bahia|Salvador]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |{{Si|}} |China |align=center|{{bandera|CHN}} |align=center|'''0:1''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center |16/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[Belo Horizonte]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |{{Si|}} |Canadá |align=center|{{bandera|Canadá}} |align=center|'''0:2''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |19/08/2016 |align=left|{{bandera|Brasil}} [[Rio de Janeiro]] |[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio 2016]] |{{Si|}} |Suecia |align=center|{{bandera|SWE}} |align=center|'''1:2''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center |16/09/2016 |align=left|{{bandera|RUS}} [[Jimki]] |[[Clasificación pa la Eurocopa Femenina 2017|Clasif. Eurocopa 2017]] |{{Si|}} |Rusia |align=center|{{bandera|RUS}} |align=center|'''0:4''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |20/09/2016 |align=left|{{bandera|HUN}} [[Győr]] |[[Clasificación pa la Eurocopa Femenina 2017|Clasif. Eurocopa 2017]] |{{Si|}} |Hungría |align=center|{{bandera|HUN}} |align=center|'''0:1''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center |22/10/2016 |align=left|{{bandera|Alemaña}} [[Ratisbona]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''4:2''' |align=center|{{bandera|AUT}} |Austria |-align=center bgcolor=#D0e7FF |25/10/2016 |align=left|{{bandera|GER}} [[Aalen]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''4:2''' |align=center|{{bandera|NED}} |Países Baxos |-align=center |29/11/2016 |align=left|{{bandera|Alemaña}} [[Chemnitz]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |[[Ficheru:Straight_Line_Steady.svg|12px]] |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''1:1''' |align=center|{{bandera|NOR}} |Noruega |}. ===Resultaos 2017=== {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- bgcolor=#000000 style="color:white;" !width=10%|Fecha !width=16%|Ciudá !width=22%|Competición !width=5%|Racha !width=15%|Local !width=5%| !width=7%|Resultancia !width=5%| !width=15%|Visitante |-align=center bgcolor=#F5FAFF |01/03/2017 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Chester (Pennsylvania)|Chester]] |[[Copa SheBelieves 2017]] |{{Non|}} |Estaos Xuníos |align=center|{{bandera|Estaos Xuníos}} |align=center|'''1:0''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |04/03/2017 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Harrison (Nueva Jersey)|Harrison]] |[[Copa SheBelieves 2017]] ||[[Ficheru:Straight_Line_Steady.svg|12px]] |Francia |align=center|{{bandera|Francia}} |align=center|'''0:0''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#F5FAFF |07/03/2017 |align=left|{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Washington D. C.]] |[[Copa SheBelieves 2017]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''1:0''' |align=center|{{bandera|Inglaterra}} |Inglaterra |-align=center bgcolor=#D0e7FF |09/04/2017 |align=left|{{bandera|Alemaña}} [[Érfurt]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:1''' |align=center|{{bandera|Canadá}} |Canadá |-align=center bgcolor=#F5FAFF |04/07/2017 |align=left|{{bandera|Alemaña}} [[Sandhausen]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''3:1''' |align=center|{{bandera|Brasil}} |Brasil |-align=center bgcolor=#D0e7FF |17/07/2017 |align=left|{{bandera|Países Baxos}} [[Breda]] |[[Eurocopa Femenina 2017]] ||[[Ficheru:Straight_Line_Steady.svg|12px]] |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''0:0''' |align=center|{{bandera|Suecia}} |Suecia |-align=center bgcolor=#F5FAFF |21/07/2017 |align=left|{{bandera|NED}} [[Tilburgu]] |[[Eurocopa Femenina 2017]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:1''' |align=center|{{bandera|Italia}} |Italia |-align=center bgcolor=#D0e7FF |25/07/2017 |align=left|{{bandera|NED}} [[Utrecht]] |[[Eurocopa Femenina 2017]] |{{Si|}} |Rusia |align=center|{{bandera|Rusia}} |align=center|'''0:2''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#F5FAFF |29/07/2017 |align=left|{{bandera|NED}} [[Rotterdam]] |[[Eurocopa Femenina 2017]] |{{Non|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|Alemaña}} |align=center|'''1:2''' |align=center|{{bandera|Dinamarca}} |Dinamarca |-align=center bgcolor=#D0e7FF |16/09/2017 |align=left|{{bandera|GER}} [[Ingolstadt]] |[[Clasificación d'UEFA pa la Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2019|Clasif. Mundial 2019]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''6:0''' |align=center|{{bandera|SVN}} |Eslovenia |-align=center bgcolor=#F5FAFF |19/09/2017 |align=left|{{bandera|CZE}} [[Ústí nad Labem]] |[[Clasificación d'UEFA pa la Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2019|Clasif. Mundial 2019]] |{{Si|}} |República Checa |align=center|{{bandera|CZE}} |align=center|'''0:1''' |align=center|{{bandera|GER}} |Alemaña |-align=center bgcolor=#D0e7FF |20/10/2017 |align=left|{{bandera|GER}} [[Wiesbaden]] |[[Clasificación d'UEFA pa la Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2019|Clasif. Mundial 2019]] |{{Non|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''2:3''' |align=center|{{bandera|ISL}} |Islandia |-align=center bgcolor=#F5FAFF |24/10/2017 |align=left|{{bandera|GER}} Großaspach |[[Clasificación d'UEFA pa la Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2019|Clasif. Mundial 2019]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''11:0''' |align=center|{{bandera|FRO}} |Islles Feroe |-align=center bgcolor=#D0e7FF |24/11/2017 |align=left|{{bandera|GER}} [[Bielefeld]] |[[Partíu amistosu|Amistosu]] |{{Si|}} |Alemaña |align=center|{{bandera|GER}} |align=center|'''4:0''' |align=center|{{bandera|FRA}} |Francia |} Actualizáu: 24.11.2017<ref>[http://www.dfb.de/frauen-nationalmannschaft/spiele-termine/spiele/?no_cache=1&spieledb_path=%2Fteams%2F27385%2Fseasonplan%2F119 Xuegos]</ref> ==Xugadores con más goles== {| style="text-align:center; width:60%; font-size:100%; margin: 0.5em 1em 0.5em 0; border-collapse: collapse; background:; border: 1px #aaa solid; font-size: 95%;" |- bgcolor=#000000 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" ! width=10%| # ! width=40%| Nome ! width=40%| Periodu ! width=10%| Goles |- | 1 || align="left" | [[Birgit Prinz]] || align="left" | 27.07.1994 - 30.06-2011 || 128 |- | 2 || align="left" | [[Heidi Mohr]] || align="left" | 19.05.1986 - 29.09.1996 || 83 |- | 3 || align="left" | [[Inka Grings]] || align="left" | 05.05.1996 - 26.10.2011 || 64 |- | 4 || align="left" | [[Célia Šašić]] || align="left" | 28.01.2005 - 04.07.2015 || 63 |- | 5 || align="left" | Bettina Wiegmann || align="left" | 01.10.1989 - 12.10.2003 || 51 |- | 6 || align="left" | [[Anja Mittag]] || align="left" | 31.03.2004 - 30.07.2017 || 50 |- | 7 || align="left" | Silvia Neid || align="left" | 10.11.1982 - 25.07.1996 || 48 |- | 8 || align="left" | [[Kerstin Garefrekes]] || align="left" | 17.11.2001 - 09.07.2011 || 43 |- | 9 || align="left" | [[Alexandra Popp]] || align="left" | 17.02.2010 - presente || 40 |- | 10 || align="left" | Martina Müller || align="left" | 22.07.2000 - 29.11.2012 || 37 |- | 11 || align="left" | Renate Lingor || align="left" | 25.10.1995 - 21.08.2008 || 35 |} Actualizáu: 24.11.2017<ref>[http://www.dfb.de/frauen-nationalmannschaft/statistik/rekordtorschuetzinnen/ Más goles]</ref> ==Xugadores con más participaciones== {| style="text-align:center; width:60%; font-size:100%; margin: 0.5em 1em 0.5em 0; border-collapse: collapse; background:; border: 1px #aaa solid; font-size: 95%;" |- bgcolor=#000000 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" ! width=10%| # ! width=40%| Nome ! width=40%| Periodu ! width=10%| Participaciones |- | 1 || align="left" | [[Birgit Prinz]] || align="left" | 27.07.1994 - 30.06-2011 || 214 |- | 2 || align="left" | Kerstin Stegemann || align="left" | 13.04.1995 - 10.08.2009 || 191 |- | 3 || align="left" | [[Ariane Hingst]] || align="left" | 27.08.1996 - 05.07.2011 || 174 |- | 4 || align="left" | [[Anja Mittag]] || align="left" | 31.03.2004 - 30.07.2017 || 158 |- | 5 || align="left" | Bettina Wiegmann || align="left" | 01.10.1989 - 12.10.2003 || 154 |- | 6 || align="left" | Renate Lingor || align="left" | 25.10.1995 - 21.08.2008 || 149 |- | 7 || align="left" | [[Sandra Minnert]] || align="left" | 28.05.1992 - 01.11.2007 || 147 |- | 8 || align="left" | [[Nadine Angerer]] || align="left" | 27.08.1996 - 04.07.2015 || 146 |- | 9 || align="left" | Doris Fitschen || align="left" | 04.10.1986 - 07.07.2001 || 144 |- | 10 || align="left" | [[Annike Krahn]] || align="left" | 28.01.2005 - 19.08.2016 || 137 |} Actualizáu: 24.11.2017<ref>[http://www.dfb.de/frauen-nationalmannschaft/statistik/rekordspielerinnen/ Más participaciones]</ref> ==Escuadra convocada p'amistosu contra [[Selección femenina de fútbol de Francia|Francia]] 2017== {| {{tablaguapa}} style="text-align:center; background:#ffffff;" |- ! Númberu ! Nome ! Equipu ! Participaciones ! Goles |- ! colspan="8" bgcolor="#EFEFEF"|Porteros |- bgcolor="#ffffff" | 1 || align="left" | [[Almuth Schult]] | align="left" | [[VfL Wolfsburgo (femenín)|VfL Wolfsburg]] || 49 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 12 || align="left" | [[Laura Benkarth]] | align="left" | [[SC Friburgo (femenín)|SC Friburgu]] || 8 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 21 || align="left" | Carina Schlüter | align="left" | [[SC Sand (femenín)|SC Sand]] || 0 || 0 |- colspan="8" bgcolor="#EFEFEF" ! colspan="8" bgcolor="#EFEFEF"|Defensa |- bgcolor="#ffffff" | 2 || align="left" | [[Johanna Elsig]] | align="left" | [[1. FFC Turbine Potsdam]] || 3 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 3 || align="left" | [[Kathrin Hendrich]] | align="left" | [[1. FFC Frankfurt]] || 21 || 3 |- bgcolor="#ffffff" | 4 || align="left" | [[Leonie Maier]] | align="left" | [[Bayern de Múnich (femenín)|FC Bayern Múnich]] || 60 || 8 |- bgcolor="#ffffff" | 5 || align="left" | [[Babett Peter]] | align="left" | [[VfL Wolfsburgo (femenín)|VfL Wolfsburgu]] || 116 || 8 |- bgcolor="#ffffff" | 7 || align="left" | Jacqueline Klasen | align="left" | [[SGS Essen (femenín)|SGS Essen]] || 2 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 8 || align="left" | [[Lena Goeßling]] | align="left" | [[VfL Wolfsburgo (femenín)|VfL Wolfsburgu]] || 97 || 10 |- bgcolor="#ffffff" | 14 || align="left" | [[Anna Blässe]] | align="left" | [[VfL Wolfsburgo (femenín)|VfL Wolfsburgu]] || 24 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 17 || align="left" | [[Verena Faißt]] | align="left" | [[Bayern de Múnich (femenín)|FC Bayern Múnich]] || 34 || 3 |- bgcolor="#ffffff" | 24 || align="left" | [[Bianca Schmidt]] | align="left" | [[1. FFC Turbine Potsdam]] || 51 || 3 |- colspan="8" bgcolor="#ffffff" ! colspan="8" bgcolor="#ffffff"|Mediocampo |- bgcolor="#ffffff" | 10 || align="left" | [[Dzsenifer Marozsán]] | align="left" | [[Olympique de Lyon (femenín)|Olympique de Lyon]] || 81 || 32 |- bgcolor="#ffffff" | 15 || align="left" | [[Giulia Gwinn]] | align="left" | [[SC Friburgo (femenín)|SC Friburgu]] || 1 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 25 || align="left" | Jana Feldkamp | align="left" | [[SGS Essen (femenín)|SGS Essen]] || 0 || 0 |- bgcolor="#ffffff" | 16 || align="left" | [[Linda Dallmann]] | align="left" | [[SGS Essen (femenín)|SGS Essen]] || 11 || 2 |- bgcolor="#ffffff" | 22 || align="left" | [[Tabea Kemme]] | align="left" | [[1. FFC Turbine Potsdam]] || 45 || 6 |-bgcolor="#FFFFFF" ! colspan="8" bgcolor="#EFEFEF"|Delantrera |- bgcolor="#ffffff" | 9 || align="left" | [[Mandy Islacker]] | align ="left" | [[Bayern de Múnich (femenín)|FC Bayern Múnich]] || 22 || 5 |- bgcolor="#ffffff" | 11 || align="left" | [[Alexandra Popp]] | align ="left" | [[VfL Wolfsburgo (femenín)|VfL Wolfsburgu]] || 83 || 40 |- bgcolor="#ffffff" | 19 || align="left" | [[Svenja Huth]] | align ="left" | [[1. FFC Turbine Potsdam]] || 32 || 3 |- bgcolor="#ffffff" | 18 || align="left" | Lea Schüller | align ="left" | [[SGS Essen (femenín)|SGS Essen]] || 3 || 1 |- ! colspan="8" bgcolor="#EFEFEF"|Entrenadores |- bgcolor="#ffffff" | Entrenadora || align="left" | [[Steffi Jones]] || Dende 2016 | [[Federación Alemana de Fútbol]] || |} Actualizáu: 24.11.2017<ref>[http://www.dfb.de/frauen-nationalmannschaft/team/ Equipu]</ref> == Palmarés internacional == '''Seleición Mayor''' * '''[[Copa Mundial Femenina de Fútbol]]: Campeón (2) ''' [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|2003]] y [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2007|2007]] * '''[[Eurocopa Femenina]]: Campeón (8) (récor) ''' [[1989]], [[1991]], [[1995]], [[1997]], [[2001]], [[2005]], [[2009]] y [[2013]] * '''[[Copa d'Algarve]]: Campeón (3)''' [[2006]], [[2012]] y [[2014]] * '''[[Fútbol nos Xuegos Olímpicos]]: Oru (1) '''[[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|2016]], '''Bronce (3)''' [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Sydney 2000|2000]], [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004|2004]] y [[Tornéu femenín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Pequín 2008|2008]] '''Seleición Sub-20''' * '''[[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-20]]: Campeón (3) (récor compartíu) ''' [[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-19 de 2004|2004]], [[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-20 de 2010|2010]] y [[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-20 de 2014|2014]] * '''[[Campeonatu Européu Femenín Sub-19 de la UEFA]]: Campeón (6) (récor) ''' [[2000]], [[2001]], [[2002]], [[2006]], [[2007]] y [[2011]] '''Seleición Sub-17''' * '''[[Campeonatu Européu Femenín Sub-17 de la UEFA]]: Campeón (6) (récor) ''' [[2008]], [[2009]], [[2012]], [[2014]], [[2016]] y [[2017]] ==Ver tamién== * [[Copa Mundial Femenina de Fútbol]] * [[Eurocopa Femenina]] * [[Selección femenina de fútbol sub-20 d'Alemaña]] * [[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-20]] * [[Campeonatu Européu Femenín Sub-19 de la UEFA]] * [[Selección femenina de fútbol sub-17 d'Alemaña]] * [[Copa Mundial Femenina de Fútbol Sub-17]] * [[Campeonatu Européu Femenín Sub-17 de la UEFA]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * [http://www.dfb.de/frauen-nationalmannschaft/start/ Asociación Alemana de Fútbol] * [https://twitter.com/DFB_Frauen Sitiu oficial de la Seleición Femenina] en [[Twitter]] * [https://ye-la.facebook.com/DFB.Frauen/ Sitiu oficial de la Seleición Femenina] en [[Facebook]] * [https://www.instagram.com/dfb_frauenteam/ Sitiu oficial de la Seleición Femenina] en [[Instagram]] * [https://www.youtube.com/watch?v=jDWYz7ohPeA Sitiu oficial de la Seleición Femenina] en [[Youtube]] {{Commons|German women's national football team}} {{Socesión | títulu = [[Copa Mundial Femenina de Fútbol|Campeona de la Copa Mundial Femenina de Fútbol]] | periodu = [[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2003|China 2003]]<br />[[Copa Mundial Femenina de Fútbol de 2007|Estaos Xuníos 2007]] | predecesor = {{selb|f=f|USA}}<br />{{selb|f=f|GER}} | socesor = {{selb|f=f|GER}}<br />{{selb|f=f|JPN}} }} {{Tradubot|Seleición femenina de fútbol de Alemania}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Seleiciones de fútbol d'Alemaña|Alemaña]] [[Categoría:Seleiciones femenines de fútbol de la UEFA]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] ipkdqdo84fhgn0l6ljtmg3o9c7489oq 0 102600 3710539 3674073 2022-08-22T08:12:43Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona | imaxe = Athanasius Kircher.jpg | tamañu d'imaxe = 200px | pie d'imaxe = Pintura del autor (1602-1680) × [[Cornelius Bloemaert]] (1603-1680) ya incluyida na so obra de 1664 ''Mundus Subterraneus'' | fecha de nacencia= [[2 de mayu]] de [[1601]] o [[1602]] | llugar de nacencia= Geisa, Abadía de [[Fulda]], [[Alemaña]] | fecha de fallecimientu= [[27 de payares|27]] o [[28 de payares]] de [[1680]] | llugar de fallecimientu= [[Roma]] | nacionalidá = alemana }} '''Athanasius Kircher [[Compañía de Xesús|S.J.]]''' (acastellanáu como '''Atanasio Kircher''') (Geisa, abadía de [[Fulda]] en [[Hesse]], [[2 de mayu]] de [[1601]] o [[1602]] - [[Roma]], [[27 de payares|27]] o [[28 de payares]] de [[1680]]) foi sacerdote [[xesuita]], [[políglota]], [[eruditu]], estudiosu orientalista, d'espíritu enciclopédicu y unu de los científicos más importantes de la dómina [[barroca]]. == Formación == Yera fíu del filósofu [[Johannes Kircher]], un doctor en teoloxía pola [[Universidá de Maguncia]] que nun llegó a ordenar. Johannes fizo que los sos seis fíos (tres varones y tres muyeres) ingresaren en diverses órdenes relixoses porque la familia yera demasiáu probe como para costearles los estudios. Intelixente y capaz, Athanasius desenvolvió una impresionante carrera intelectual mientres-y arrodiaba'l convulso ambiente de la [[Guerra de los Trenta Años]]. Empezó estudiando humanidaes nel colexu xesuita de [[Fulda]] ya ingresó a los dieciséis años, el 2 d'ochobre de 1618, nel seminariu xesuita de [[Paderborn]], destacando en ciencies naturales y llingües clásiques; en 1628 foi ordenáu sacerdote de la [[Compañía de Xesús]]; ellí foi onde aprendió griegu y hebréu a la perfeición y afondó los sos estudios d'humanidaes, ciencies naturales y matemátiques, complementándolos con filosofía en [[Colonia (Renania del Norte-Westfalia)|Colonia]]. En 1623, enseñó en [[Koblenz]] [[Idioma griegu|griegu]], ente qu'algamó lo que güei llamaríamos un posgráu en llingües n'[[Heilbad Heiligenstadt|Heiligenstadt]]: a la de ordenar sacerdote doctorárase yá en [[teoloxía]]. Viaxó per Europa hasta instalase en [[Roma]] (1635), de la que yá non se movería hasta la so muerte, cola esceición d'un importante viaxe a [[Nápoles]], [[Sicilia]] y [[Malta]] con cuenta d'estudiar el [[vulcanismu]]. En 1638 estudió'l [[Estrechu de Mesina]], onde atraxo la so atención el ruiu soterraño. En [[Trapani]] y [[Palermo]] estudió los fósiles de "elefantes antediluvianos" o [[mamut]]s. Estudió les erupciones del [[Etna]] y del [[Stromboli]] y la tarrecible erupción del [[Vesubiu]] en 1630. Cuando preparaba la so vuelta a Nápoles, sosprendió-y el tarrecible terremotu que destruyó la ciudá d'[[Euphemia]]. Como'l mesmu [[Pliniu'l Vieyu]] l'añu 79&nbsp;d.&nbsp;C., baxó con una cuerda al cráter del Vesubiu pa determinar les dimensiones exactes del mesmu y la so estructura interna. Toos estos trabayos dieron llugar a la so obra ''El mundu soterrañu'' (1664-1665). Amás del vulcanismu, investigó'l [[magnetismu]], la [[lluz]] y los fenómenos a ellos acomuñaos (la piedra [[Imán (física)|imán]], el [[güeyu]], la [[óptica]], les [[lente]]s, los [[espeyu|espeyos]], la [[refraición]], la [[llinterna máxica]]...<ref>''Je m'appelle Byblos'', [[Jean-Pierre Thiollet]], H & D, 2005, p. 254</ref>) Inventó'l modelu que se considera más perfectu d'esta última máquina, según el [[arpa eolia]], un instrumentu musical de cuerda que sonaba solo col pasu de les corrientes d'aire. Consiste nuna caxa de resonancia rectangular, llarga y angosta sobre la cual estiéndense dolce cuerdes pa guitarra (cuatro de la [[figura musical|nota]] sol, cuatro de notar si y cuatro de la nota la mio). Afitar a clavos ensin cabeza nun estremu y a pasadores d'afinamientu nel otru y asítiase nuna ventana por que a los fluyir una corriente d'aire fuerte sobre les cuerdes produza un soníu etéreo que varia los sos tonos musicales cola intensidá del vientu, a la manera del rei [[David]], quien asitiaba l'arpa a la cabecera de la so cama pa llograr esta resultancia. == Les sos investigaciones científiques == [[Ficheru:Kircherears.jpg|thumb|Los [[oyíu|oyíos]] d'humanu, vaca , caballu, perru, lleopardu, gatu, aguarón, gochu, oveya y gansu ilustraos en ''Musurgia Universalis''.]] Aficionáu a la ciencia, inventor y coleicionista considérase-y un eruditu en diversos campos del saber nos que publicó diversos trataos: l'estudiu del [[idioma chinu|chinu]], la [[escritura universal]] (''Novum hoc inventum quo omnia mundi idiomata ad unum reducuntur'', 1660) o l'arte de cómo pensar. Una de les sos invenciones, que nunca funcionó, foi una máquina de [[movimientu perpetuu]], que per mediu d'imanes consiguía los presuntu movimientu aparentemente eternu d'una flecha de fierro asitiada nel centru del artefautu. Destacó pol so estudiu sobre la [[idioma coptu|llingua copta]] y la so aplicación al desciframientu de los [[xeroglíficu|xeroglíficos]] exipcios, campu nel que magar que considerábase-y un espertu nun llogró nenguna resultancia válida llegando a publicar un llibru llenu de presuntes traducciones ensin valor. La so fama como "espertu" en [[xeroglíficu|xeroglíficos]] movería a unu de los primeros propietarios del [[Manuscritu Voynich]], [[Georgius Barschius]], a pensar nél como l'únicu capaz d'interpretar los sos estraños calteres: escribió-y una carta, en 1637, na que-y pidía estudiara'l testu y tratara de topar una solución al problema; esta primer carta perdióse pero nun paez que Kircher diéra-y nenguna importancia o llográu dalguna resultancia digna de mención. Entá esperanzáu en que podría interesa-y la tema, [[Georgius Barschius|Barschius]] volvió escribir al eruditu dos años más tarde; esta segunda carta (1639) repite'l pidíu de que s'ocupara del manuscritu, qu'él-y unviaría aprovechando'l viaxe de dellos relixosos amigos de Barschius dende [[Praga]] hasta [[Roma]] (onde taba Kircher); tampoco hubo respuesta a esti segundu llamamientu. Años más tarde [[Johannes Marcus Marci]] (1665 o 1666) unvió-y el [[Manuscritu Voynich]], por qu'intentara descifralo, xuntu con una carta na que-y esplicaba'l so escuru orixe y dicía, de camín, que paecía ser escritu por [[Roger Bacon]]: nun consta que llograra resultancia dalguna nesta xera polo que depositó'l manuscritu na biblioteca xesuita d'onde pasó (años más tarde) a la [[Biblioteca Vaticana]] y dende la cual, na década de 1870, treslladar a la de [[Villa Mondragone]], cerca de [[Frascati]], onde lo atopó y mercó [[Wilfrid M. Voynich]] en 1912. Na so obra del añu [[1671]] ''Ars magna lucis et umbrae'' describe dellos artiluxos rellacionaos cola lluz y les solombres, ente ellos dellos diseños fantásticos de [[Reló de sol|reloj solares]]; foi una de les munches contribuciones del sieglu XVII a la [[gnomónica]]. == Obra == [[Ficheru:Musurgia.jpg|thumb|''Musurgia universalis'' (1650).]] La obra escrita d'A. Kircher ye bien prolífica y consta de 44 volumes. Dalgunos d'ellos puédense ver nesta llista ordenada cronológicamente: * [[1631]] Ars Magna * [[1635]] Primitiae gnomoniciae catroptricae * [[1636]] Prodromus Coptus sive Ægyptiacus * [[1637]] Specula Melitensis encyclica, hoc est syntagma novum instrumentorum physico- mathematicorum * [[1641]] Magnes sive d'arte magnético * [[1643]] Lingua Ægyptiaca restituta * [[1645]]–[[1646]] Ars Magna Lucis et umbrae in mundu * [[1650]] Obeliscus Pamphilius * [[1650]] Musurgia universalis, sive ars magna consoni et dissoni * [[1652]]–[[1655]] Œdipus Ægyptiacus * [[1656]] Itinerarium extaticum s. opificium coeleste * [[1657]] Iter extaticum secundum, mundi subterranei prodromus * [[1658]] Scrutinium Physico-Medicum Contagiosae Luis, quae dicitur Pestis * [[1660]] Pantometrum Kircherianum... explicatum a G. Schotto * [[1661]] Diatribe de prodigiosis crucibus * [[1663]] Polygraphia, seu artificium linguarium quo cum omnibus mundi populis poterit quis respondere * [[1664]]–[[1678]] Mundus subterraneus, quo universae denique naturae divitiae * [[1665]] Historia Eustachio-Mariana * [[1665]] Arithmologia sive de abditis Numerorum mysteriis [[Ficheru:Kircher - Arithmologia sive De abditis numerorum mysterijs qua origo, antiquitas et fabrica numerorum exponitur, 1665 - 870894 A.jpg|thumb|''Arithmologia'']] * [[1666]] Obelisci Ægyptiaci... interpretatio hieroglyphica * [[1667]] China Monumentis, qua sacris qua profanis * [[1667]] Magneticum naturae regnum sive disceptatio physiologica * [[1668]] Organum mathematicum * [[1669]] Principis Cristiani archetypon politicum * [[1669]] Latium * [[1669]] Ars magna sciendi sive combinatorica * [[1670]] La Chine [...] illustrée de plusieurs monuments tant sacrés que profanes [...] * [[1671]] Ars magna lucis et umbrae * [[1673]] Phonurgia nova, sive conjugium mechanico-physicum artis & natvrae paranympha phonosophia concinnatum * [[1675]] Arca Noë * [[1676]] Sphinx mystagoga * [[1676]] Obelisci Ægyptiaci * [[1679]] Musaeum Collegii Romani Societatis Jesu * [[1679]] Turris Babel sive Archontologia * [[1679]] Tariffa Kircheriana sive mensa Pathagorica expansa * [[1680]] Physiologia Kicheriana experimentalis == Eponimia == * El [[Kircher (cráter)|cráter llunar Kircher]] lleva esti nome na so memoria. == Referencies == {{llistaref}} == Bibliografía == * ''Curtiu ensayo sobre'l Manuscritu Voynich''. Francisco Violat Bordonau, Ed. Asesores Astronómicos Cacereños, Cáceres, 2005 ([http://casanchi.com/mat/voynich.pdf disponible n'Internet]). * ''Sobre'l posible autor del Manuscritu Voynich''. Francisco Violat Bordonau, Ed. Asesores Astronómicos Cacereños, Cáceres, 2005 ([http://casanchi.com/mat/autorvoynich.pdf disponible n'Internet]). * ''L'autobiographie d'Athanasius Kircher. L'écriture d'un jésuite ente vérité et invention au seuil de l'œuvre. Introduction et traduction française et italienne'', Giunia Totaro, Bern: Peter Lang 2009, p. 430 ISBN 978-3-03911-793-2. == Ver tamién == * [[Exiptoloxía]] == Enllaces esternos == {{commonscat|Athanasius Kircher}} * [http://www.anfrix.com/?p=268 Comentarios y enllaces a trabayos de Kircher n'Español] * [http://www.archiviopug.org La correspondencia de Athanasius Kircher nel Archivu Históricu de la Pontificia Universidá Gregoriana] * [http://www.lafragua.buap.mx:8180/digital/browse/book.jsp?id=book&key=40942-42010302.xml&num=4 Turrris Babel de Athanasius Kircher] Biblioteca Histórica José María Lafragua, BUAP/ Digitalizado a testu completu {{NF|1602|1680|Kircher, Athanasius}} {{Tradubot|Atanasio Kircher}} [[Categoría:Exiptólogos d'Alemaña]] [[Categoría:Xesuites d'Alemaña]] [[Categoría:Hebraístes cristianos]] [[Categoría:Teólogos católicos]] [[Categoría:Teólogos y teólogues d'Alemaña]] [[Categoría:Relixosos y relixoses d'Alemaña]] [[Categoría:Sacerdotes católicos d'Alemaña]] [[Categoría:Museólogos d'Alemaña]] [[Categoría:Teóricos de la música del Barrocu]] [[Categoría:Musicólogos d'Alemaña]] [[Categoría:Historiadores d'Alemaña]] [[Categoría:Filólogos y filólogues d'Alemaña]] [[Categoría:Polímates]] [[Categoría:Inventores d'Alemaña]] [[Categoría:Escritores en llatín]] [[Categoría:Hebraístes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] f8l0tsz6a0mtpaw27kxm25f1idznh4e 0 104144 3710567 3419704 2022-08-22T08:16:18Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{rexón}} '''Renania-Palatináu''' (n'[[Idioma alemán|alemán]]: ''Rheinland-Pfalz'') ye unu de los 16 [[Estáu Federáu (Alemaña)|estaos federaos]] d'[[Alemaña]]. Tien una superficie de 19&nbsp;846 km² y ta travesáu pelos ríos [[Rin]] y [[ríu Mosela|Mosela]]. La capital del estáu ye [[Maguncia]] (''Mainz'' n'[[Idioma alemán|alemán]]). Otres ciudaes importantes del estáu son [[Kaiserslautern]], [[Tréveris]], [[Koblenz]] y [[Ludwigshafen am Rhein|Ludwigshafen]]. == Xeografía == === Lugar xeográficos === L'estáu de Renania-Palatináu compónse xeográficamente del norte de les sierres del Rin (''Rheinisches Schiefergebirge'') y de partir sur del [[Eifel]], el [[Hunsrück]], partir oeste del [[Westerwald]] y partir noroeste del [[Taunus (Cordal)|Taunus]], según el sur del [[Mainzer Becken]]. Tien montes, como'l [[Monte del Palatináu]]. L'estáu parte con los estaos federaos de [[Renania del Norte-Westfalia]], [[Hesse]], [[Sarre]], [[Baden-Wurtemberg]], según con [[Bélxica]], [[Francia]] y [[Luxemburgu]]. === Ríos y llagos === Al traviés del territoriu de Renania-Palatináu flúin ríos bien conocíos, como'l [[Rin]], el [[ríu Mosela|Mosela]], el [[ríu Sarre|Sarre]] y el [[ríu Lahn|Lahn]], según el [[Nahe]], el [[Sauer]], l'[[ríu Our|Our]], el Glan y el [[ríu Sieg|Sieg]]. El mayor llagu ye'l [[Laacher See]] que forma parte del [[cráter (volcánicu)|cráter]] d'un [[volcán]]. === Montes === <timeline> TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy ImageSize = width:600 height:auto barincrement:25 PlotArea = left:10 right:10 top:10 bottom:40 AlignBars = justify Colors = id:canvas value:rgb(0.97,0.97,0.97) BackgroundColors = canvas:canvas Period = from:700 till:820 ScaleMajor = unit:year increment:20 start:700 gridcolor:drabgreen BarData= barset:Berge PlotData= width:20 fontsize:M textcolor:black align:left color:skyblue shift:(0,-6) barset:Berge from:start till:end width:20 color:drabgreen Text:Los_montes_más_altos_en_Renania-Palatináu fontsize:12 align:center from:start till:818 text:[[Erbeskopf]]_818_m from:start till:766 text:[[An dean zwei Steinen]]_766_m from:start till:766 text:[[Kahlheid]]_766_m from:start till:757 text:[[Steingerüttelkopf]]_757_m from:start till:756 text:[[Sandkopf (Damflos)|Sandkopf]]_756_m from:start till:755 text:[[Ruppelstein]]_755_m from:start till:747 text:[[Hohe Acht]]_747_m from:start till:746 text:[[Idarkopf]]_746_m from:start till:724 text:[[Usarkopf]]_724_m from:start till:723 text:[[Buttehecker Steinköpfe]]_723_m from:start till:712 text:[[Ringelkopf]]_712_m from:start till:708 text:[[Rösterkopf]]_708_m from:start till:707 text:[[Friedrichskopf (Dollberge)|Friedrichskopf]]_707_m </timeline><noinclude> === Rexones === Renania-Palatináu componer de les siguientes rexones: al norte'l [[Westerwald]], al oeste'l [[Eifel]], en mediu del territoriu'l [[Hunsrück]], al este'l [[Taunus (Cordal)|Taunus]] y el [[Hesse Renano]] y al sur el [[Palatináu Renano]] o So Palatináu. == Historia == A empiezos del [[sieglu XIX]] y de resultes de les [[guerres Napoleóniques]], el territoriu qu'entiende esti estáu pasó a formar parte de la [[Confederación del Rin]], y tres el [[congresu de Viena]] xuntar a la [[Confederación Xermánica]]. Renania-Palatináu foi formáu a la fin de la [[Segunda Guerra Mundial]] con partes de [[Baviera]] y del sureste de [[Prusia]]. El nuevu estáu foi conformáu llegalmente vía referendo'l [[18 de mayu]] de [[1947]]. D'esta rexón provinieron históricamente importantes contingentes migratorios asitiaos especialmente n'[[Arxentina]], [[Brasil]], [[Nueva York]], [[Provincia de Valencia|Valencia]], [[Ruanda]], [[Fujian]] y [[Prefeutura d'Iwate|Iwate]]. {{VT|Imperiu Galu|Migración na Unión Europea}} == Cultura == Mientres l'añu [[2007]] la rexón de [[Renania]] foi acoyida como parte de les actividaes de sofitu de la [[Capital Europea de la Cultura]]. === Museos === * [[Muséu del viticultura Alemaña]] en Oppenheim ==== Museos de Maguncia ==== [[Ficheru:Golden-Ross-Kaserne Mainz.jpg|miniatura|Museo Rexonal de Maguncia]] * Muséu d'Historia Natural * Muséu Rexonal de Maguncia * Muséu de Gutenberg * Muséu Central Romanu-Xermánicu * Muséu de Navegación na Edá Antigua * Muséu Catedraliciu Diocesanu * Muséu Kupferberg * Muséu del Antroxu de Maguncia * Muséu d'Historia de la Ciudá * [[Santuariu (edificiu)|Santuariu]] d'[[Isis]] y de [[Magna Mater]] ==== Museos de Koblenz ==== [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Altes Kaufhaus 01.jpg|thumb|El Mittelrhein-Museum na Florinsmarkt]] * [[Landesmuseum Koblenz]] (na [[Fortaleza d'Ehrenbreitstein]]) * Mittelrhein-Museum der Stadt Koblenz * Wehrtechnische Studiensammlung Koblenz (WTS) * Ludwig Museum nel palaciu de los [[Orde Teutónica|Caballeros Teutones]] * [[Casa Metternich (Koblenz)|Casa Metternich]] * Memorial de madre de [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]] * Rheinisches Fastnachtsmuseum * Muséu del cava vieno esplumosu [[Deinhard]] === Deporte === Los dos equipos de fútbol más destacáu del estáu son el [[1. FC Kaiserslautern]] y el [[1. FSV Mainz 05]]. El [[Nürburgring]] ye unu de los circuitos de carreres más prestixosos del mundu, con un trazáu completu de más de 25 km de llargu. Allugó'l [[Gran Premiu d'Alemaña]] de [[Fórmula 1]], los [[1000 km de Nürburgring]] del [[Campeonatu Mundial de Resistencia]] y les [[24 Hores de Nürburgring]]. El [[Rally d'Alemaña]] correr dende 2000 pela redolada de Tréveris, y pertenez al [[Campeonatu Mundial de Rally]] dende 2002. == Llugares históricos == Na rexón alza'l [[Burg Pfalzgrafenstein]] ("el Pfalz"); castiellu aduaneru sobre'l castru predresu Falkenau en mediu del Rin, frente a la villa de Kaub. Esti antiguu fuerte tien una torre del homenaxe pentagonal construyida pol [[Emperador Romanu Xermánicu|emperador]] [[Lluis IV de Baviera]]. Alredor de la torre, ente 1339 y 1342, construyóse la muralla defensiva hexagonal, de dos metros d'altor y hasta 2,60 de grosez rematada por un adarve techado. Cambeos posteriores, realizaes ente 1607 y 1755, fueron les torretas de les esquines, el bastión del cañón, apuntando agües enriba y la carauterística cubierta barroca de la torre, cola qu'algama un altor de 36 metros. El castiellu yera un puestu pa la recaldación d'impuestos aduaneros. El castiellu foi adquiríu por Prusia en 1866 y usáu como torre de señales pal navegación fluvial. En 1946 pasó a ser propiedá del land de Renania-Palatináu y tresformáu nun muséu. === Relixón === [[Ilesia católica]] 55,7 %,<ref>chiesa cattolica http://www.dbk.de/imperia/md/content/kirchlichestatistik/bev-kath-l__nd-2008.pdf</ref> [[Ilesia Evanxélica n'Alemaña]] 31,4 %.<ref>EKD http://www.ekd.de/download/kirchenmitglieder_2007.pdf</ref> === Teatros === [[Ficheru:Theater mainz.jpg|thumb|200px|[[Teatru Estatal de Maguncia]].]] Nel estáu federáu de Renania-Palatináu esisten cinco grandes teatros. Únicu nel so estilu ye'l Teatru Estatal de Maguncia, y los otros son el Teatru de Pfalzbau Ludwigshafen, el Teatru de la Ciudá de Koblenz, el Teatru Municipal de Tréveris y el Teatru Palatín de Kaiserslautern. Esisten numberoses pequeñes agrupaciones teatrales d'aficionaos a lo llargo de too l'estáu. == Economía == ''Renania-Palatináu'' ostenta l'índiz más eleváu d'esportación ente tolos estaos federaos y una crecedera económica superior a la media alemana. Renania-Palatináu ye la rexón vinícola más estensa d'Alemaña con: * [[Ahr (rexón vinícola)]] * [[Mittelrhein (rexón vinícola)]] * [[Mosel-Saar-Ruwer (rexón vinícola)]] * [[Nahe (rexón vinícola)]] * [[Palatináu (rexón vinícola)]] * [[Rheinhessen (rexón vinícola)]] == Hermanamientos == La rexón ta hermanada coles siguientes rexones: * [[Borgoña]] en [[Francia]], * [[Comunidá Valenciana]] n'[[España]], * la zona de fala alemana de [[Bélxica]], * el voivodato polacu d'[[Opole (voivodato)|Opole]], * la rexón de [[Bohemia]], [[República Checa]], * la provincia china de [[Fujian]], * l'estáu de [[Carolina del Sur]] nos [[Estaos Xuníos]], * la prefeutura xaponesa d'[[Prefeutura d'Iwate|Iwate]] y, * la república de [[Ruanda]] nel África Central. == Composición territorial == L'estáu federáu de Renania-Palatináu tien una composición territorial de 24 [[Distritos rurales alemanes|distritos rurales]] (''Landkreise''), 12 [[Distritos urbanos alemanes|distritos urbanos]] (''Kreisfreie Städte''), 163 comunidaes (''Verbandsgemeinde''), 37 comunidaes independientes (''verbandsfreie Städte und Gemeinden'') según 2257 conceyos. Nel estáu parten unos 3&nbsp;051&nbsp;313 habitantes nos distritos y nes 12 ciudaes independientes viven de la mesma forma 1&nbsp;009&nbsp;792 habitantes (2004). === Distritos rurales === (con [[Matrícula (automóviles)|Matrícules]]) [[Ficheru:rhineland p map.png|right|300px|thumb|Mapa colos distritos de '''Renania-Palatináu'''.]] <table> <tr><td width="50%" valign="top"> # [[Distritu d'Ahrweiler|Ahrweiler]] (AW)<br /> # [[Distritu d'Altenkirchen|Altenkirchen]] (AK)<br /> # [[Distritu d'Alzey-Worms|Alzey-Worms]] (AZ)<br /> # [[Distritu de Bad Dürkheim|Bad Dürkheim]] (DÜW)<br /> # [[Distritu de Bad Kreuznach|Bad Kreuznach]] (KH)<br /> # [[Distritu de Bernkastel-Wittlich|Bernkastel-Wittlich]] (WIL)<br /> # [[Distritu de Birkenfeld|Birkenfeld]] (BIR)<br /> # [[Distritu de Cochem-Zell|Cochem-Zell]] (COC)<br /> # [[Donnersbergkreis]] (KIB)<br /> # [[Bitburg-Prüm]] (BIT)<br /> # [[Distritu de Germersheim|Germersheim]] (GER)<br /> # [[Distritu de Kaiserslautern|Kaiserslautern]] (KL)<br /> </td><td width="33%" valign="top"> <ol start=13> <li> [[Distritu de Kusel|Kusel]] (KUS)<br /></li> <li> [[Distritu de Maguncia-Bingen|Maguncia-Bingen]] (MZ)<br /></li> <li> [[Distritu de Mayen-Koblenz|Mayen-Koblenz]] (MYK)<br /></li> <li> [[Distritu de Neuwied|Neuwied]] (NR)<br /></li> <li> [[Rhein-Hunsrück-Kreis]] (SIM)<br /></li> <li> [[Rhein-Lahn-Kreis]] (EMS)<br /></li> <li> [[Distritu de Rhein-Pfalz-Kreis]] (RP; antes LU)<br /></li> <li> [[Distritu de Südliche Weinstraßy|Südliche Weinstraßy]] (SÜW)<br /></li> <li> [[Distritu de Südwestpfalz|Südwestpfalz]] (PS)<br /></li> <li> [[Distritu de Tréveris-Saarburg|Trier-Saarburg]] (TR)<br /></li> <li> [[Distritu de Vulkaneifel|Vulkaneifel]] (DAU)<br /></li> <li> [[Westerwaldkreis]] (WW)</li> </ol></td></tr> </table> === Distritos urbanos === (denominaes colos sos [[matrícula (automóviles)|matrícules]]) {| width="100%" | width="50%" valign="top" | # [[Frankenthal (Palatináu)|Frankenthal]] (FT) # [[Kaiserslautern]] (KL) # [[Koblenz]] ''(Koblenz)'' (KO) # [[Landau in der Pfalz]] (LD) # [[Ludwigshafen am Rhein]] (LU) # [[Maguncia]] ''(Mainz)'' (MZ) | width="50%" valign="top" | <ol start=7> <li> [[Neustadt an der Weinstraßy]] (NW)</li> <li> [[Pirmasens]] (PS)</li> <li> [[Espira]] ''(Speyer)'' (SP)</li> <li> [[Tréveris]] ''(Trier)'' (TR)</li> <li> [[Worms (ciudá)|Worms]] (WO)</li> <li> [[Dos Pontes]] (ZW)</li> </ol> |} === Grandes ciudaes === (denominaes coles sos [[matrícula (automóviles)|matrícules]]) {| width="100%" | width="50%" valign="top" | # [[Andernach]],<br />Distritu de Mayen-Koblenz (MYK) # [[Bad Kreuznach]],<br />Distritu de Bad Kreuznach (KH) # [[Bingen am Rhein]],<br />Distritu de Maguncia-Bingen (MZ) # [[Idar-Oberstein]],<br />Distritu de Birkenfeld (BIR) | width="50%" valign="top" | <ol start=5> <li> [[Ingelheim am Rhein]],<br />Distritu de Maguncia-Bingen (MZ)</li> <li> [[Lahnstein]],<br />Rhein-Lahn-Kreis (EMS)</li> <li> [[Mayen]],<br />Distritu de Mayen-Koblenz (MYK)</li> <li> [[Neuwied]],<br />Distritu de Neuwied (NR)</li> </ol> |} == Ver tamién == * [[Rexón Rin-Meno]] * [[Gastronomía del Palatináu]] * Personalidaes célebres: [[Helmut Kohl]][[Günter Verheugen|Gyünter Verheugen]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Rhineland-Palatinate|Renania-Palatináu}} * [https://web.archive.org/web/20070628022453/http://www.magazine-deutschland.de/bland/RheinlPfalz_2-05_SPA_S.php Magacine colos detalles ya información del estáu] - Español * [http://www.alemania-romantica.info/ oficina de turismu Renania-Palatináu] {{Estaos d'Alemaña}} {{Tradubot|Renania-Palatinado}} {{Control d'autoridaes}} [[Categoría:Renania-Palatináu|*]] [[Categoría:Zona d'ocupación francesa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] ifs1xkid56hezizicxo6ep98qgyst5j 0 104314 3710565 3686117 2022-08-22T08:16:04Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha d'estáu desapaecíu}} El '''Reinu de les Dos Sicilies''' (n'[[Idioma italianu|italianu]]; ''Regno delle Due Sicilie''; en [[Idioma napolitanu|napolitanu]]: ''Regno d"y Ddoje Sicilie''; en [[Idioma sicilianu|sicilianu]]: ''Regnu dî Dui Sicili'') foi un [[estáu]] de la [[Italia meridional]], creáu en [[1816]], qu'entendió los territorios de los reinos de [[Reinu de Nápoles|Nápoles]] y [[Reinu de Sicilia|Sicilia]].<ref>{{Cita web |url=http://www.fmboschetto.it/Utopiaucronia/Sissi_napoletana.htm |títulu=Ottocento Italianu |fechaaccesu=31 d'ochobre de 2010 |apellíu=Riker |nome=William |idioma=italianu}}</ref> Los sos gobernantes fueron miembros d'una caña menor de los [[Casa de Borbón n'España|Borbones españoles]], fundada por [[Carlos III d'España|Carlos VII de Nápoles y V de Sicilia]]. Los antiguos reinos de [[Reinu de Sicilia|Sicilia]] y [[Reinu de Nápoles|Nápoles]] llevaben amestaos a la [[Corona d'Aragón]] dende los [[sieglu XIII|sieglos XIII]] y [[sieglu XV|XV]], respeutivamente. Col esmembramientu de la [[Monarquía Española|Monarquía hispánica]] nel [[tratáu d'Utrecht]] ([[1713]]), esos territorios pasaron a dominiu [[austriacu]], pero casi darréu'l españoles trataron de recuperalos, dando llugar a la [[Guerra de la Cuádruple Alianza]]. Aprovechando la [[Guerra de Socesión polaca]], en [[1734]], Carlos, l'entós duque de Parma y futuru soberanu, ganó a los austriacos coles tropes del so padre'l rei [[Felipe V d'España]], recuperó estos reinos pa la so dinastía, y foi reconocíu de momentu por [[Francia]] en virtú del [[Primer Pactu de Familia]] y en [[1737]] polos [[Estaos Pontificios]] y, de siguío, pol restu de los estaos italianos. A la muerte del so hermanu [[Fernandu VI d'España]], Carlos dexó'l tronu de Nápoles-Sicilia al so fíu [[Fernandu I de Borbón]] (IV de Nápoles ya III de Sicilia) en [[1759]] pa poder cinxise la corona española. Fernandu IV de Nápoles, tres el periplu causáu pola [[Revolución francesa]] y les [[Guerres Napoleóniques]], tornó al tronu napolitanu y camudó la denominación Nápoles-Sicilia pola de Reinu de les Dos Sicilies en [[1816]]. El so nietu, [[Francisco II de les Dos Sicilies]], perdió'l tronu en [[1860]], conquistáu por [[Giuseppe Garibaldi]] tres la denomada ''[[Espedición de los Mil]]''. Con esta conquista, el Reinu de les Dos Sicilies dexó d'esistir como estáu independiente. == Orixe del nome == L'orixe del nome ''Dos Sicilies'' remontar a la llegada a Italia de [[Carlos I d'Anjou]] en 1259, quien recibió Sicilia de la [[Curia Romana]] pa lluchar contra la hexemonía de la dinastía de los [[Dinastía Hohenstaufen|Hohenstaufen]], del [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]] n'Italia. Dempués de la revuelta de les [[Víspores sicilianos]], asocedida nel añu 1282, el reinu foi estremáu en dos partes: la islla siciliana quedó apoderada polos [[Corona d'Aragón|aragoneses]] y la parte continental polos [[Casa d'Anjou|Anjou]]. Dambos reis se arrogaron el títulu de ''Rei de Sicilia''. D'equí nacieron les denominaciones ''Regno di Sicilia al di qua del faru'' (Reinu de Sicilia d'esti llau del faru) y ''Regno di Sicilia al di là del faru'' (Reinu de Sicilia del otru llau del faru), en referencia al [[Faru de Messina]].<ref>{{cita llibru |apellíu=VV.AA. |títulu=Diccionariu Xeográficu Universal, Tomu III |url=https://books.google.com.ar/books?id=X4Ou-BOA27MC&pg=PA173&lpg=PA173&dq=a el+di+qua+del faru&source=bl&ots=5ddBSs9lAd&sig=BW4iiJGiACZ6w-fGyK1rufsfXaY&hl=es&ei=2COpTN6kM4GB8gaYuZz4DA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDAQ6AEwAw#v=onepage&q=a el%20di%20qua%20d'el%20faru&f=false |fechaaccesu=11 d'ochobre de 2010|añu=1831 |ubicación=Barcelona |páxina=173}}</ref> Nel [[Congresu de Viena]] de 1816, oficializóse la unión del [[Reinu de Sicilia]] y del [[Reinu de Nápoles]] y [[Fernandu I de les Dos Sicilies|Fernandu I]], fíu de [[Carlos III d'España]], utilizó'l nome de ''Dos Sicilies'' pa denominar el nuevu reinu.<ref>{{Cita web |url=http://www.ilportaledelsud.org/duesicilie.htm |títulu=L'anicie del nome Regno delle Due Sicilie |fechaaccesu=11 d'ochobre de 2010 |apellíu=Misuraca |nome=Fara |idioma=italianu}}</ref><ref> {{cita llibru |apellíu=Del Cantillo |nome=Alejandro |títulu=Trataos, convenios y declaraciones de paz y de comerciu que fixeron coles potencies estranxeres los monarques españoles de la casa de Borbón dende l'añu de 1700 hasta'l día. |url=https://books.google.es/books?id=hala597fVyHkgC&printsec=titlepage&source=gbs_summary_r&cad=0#v=onepage&q=dos%20sicilias&f=false |fechaaccesu=11 d'ochobre de 2010|añu=1843 |editorial=Imprenta d'Allegría y Charlain |ubicación= Madrid |páxina=771}}</ref> == División alministrativa == La parte continental del Reinu taba estremada en trece provincies: [[Terra di Lavoro]], Principáu de Citra, Principáu Ultra (actual [[Campania]]), Calabria Citerior, Calabria Ulterior (actual [[Calabria]]), Capitanata, Terra di Bari, Terra d'Otranto (actual [[Apulia]]), Abruzzo Citerior, Abruzzo Ulterior (actual [[Abruzzo]]), el condáu de [[Molise]] (actual rexón del [[Molise]]) y la Provincia de Basilicata. La [[Sicilia]] yera considerada una sola provincia, pero taba estremada de la mesma en trés subrexones: el [[Val Demone]], el [[Val di Noto]] y el [[Abargano di Mazara|Val di Mazara]]. [[Ficheru:Suddivisione amministrativa del Regno delle Due Sicilie.png|thumb|División alministrativa del Reinu de les Dos Sicilies]] <div style="font-size:100%"> {| |width="10"|&nbsp; |valign="top"| {| class="wikitable sortable" style="text-align:left; font-size:100%" |- style="font-size:110%;" !width="10px"| !!width="180px"| Peninsular !!width="70px"| [[Capital (política)|Capital]] |- | 1 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Abruzzo Ultra (wings inverted).svg|20px]] [[Abruzzo Ultra]] || [[L'Aquila]] |- | 2 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Abruzzo Citra.svg|20px]] [[Abruzzo Citra]] || [[Chieti]] |- | 3 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Terra di Lavoro.svg|20px]] [[Terra di Lavoro]] || [[Nápoles]] |- | 4 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Contado di Molise.svg|20px]] [[Condáu di Molise]] || [[Campobasso]] |- | 5 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Principato Ultra.svg|20px]] [[Principato Ultra]] || [[Benevento]] |- | 6 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Principato Citra.svg|20px]] [[Principato Citra]] || [[Salerno]] |- | 7 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Capitanata.svg|20px]] [[Capitanata]] || [[Foggia]] |- | 8 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Basilicata.svg|20px]] [[Basilicata]] || [[Potenza]] |- | 9 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Terra di Bari.svg|20px]] [[Terra di Bari]] || [[Bari (ciudá)|Bari]] |- | 10 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Terra d'Otranto.svg|20px]] [[Terra di Otranto]] || [[Lecce]] |- | 11 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Calabria Citra.svg|20px]] [[Calabria Citra]] || [[Cosenza]] |- | 12 ||[[Ficheru:Coat of Arms of Calabria Ultra.svg|20px]] [[Calabria Ultra|Calabria Ultra I y Calabria Ultra II]] || [[Regio de Calabria|Reggio]] y [[Catanzaro]] respeutivamente |- | 13 || [[Sicilia]] || [[Palermo]] |} |} </div> == Historia == === Los Borbones en Nápoles === {{AP|Carlos III d'España}} [[Ficheru:Palazzo Reale di Napoli - Carlo III di Borbone.jpg||thumb|Estatua de Carlos III na fachada del [[Palaciu Real de Nápoles]].]] El [[10 de mayu]] de [[1734]], mientres la [[Guerra de Socesión Polaca]], el futuru [[Carlos III d'España]], perteneciente a la [[Casa de Borbón]], entró en [[Nápoles]] y coronóse rei de Sicilia al añu siguiente. D'esta forma, conquistó tol [[sur d'Italia]], que taba en manes de [[Carlos VI del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]]. Nel añu [[1737]], la paz de [[Viena]] punxo fin a la guerra y el reinu de Nápoles consiguió l'autonomía d'España. A pesar del tratáu, siguieron les hostilidaes. N'agostu de [[1744]], l'exércitu de Carlos III venció na [[Batalla de Velletri]] a los austriacos que queríen reconquistar el reinu. En [[1759]], Carlos III abdicó en favor del so fíu, el futuru [[Fernandu IV de Nápoles]], y tornó a [[España]] pa coronase rei, pos el so hermanu de padre, [[Fernandu VI]], morriera ensin descendencia y él yera'l siguiente na llinia de socesión. Nel ámbitu civil, la situación económico y social de Nápoles a empiezos del [[sieglu XVIII]] yera desastrosa, polo que Carlos III realizó un procesu de reformes de calter [[Ilustración|ilustráu]]. Les primeres reformes del so reináu basar na llucha contra los [[privilexu|privilexos]] eclesiásticos: en [[1741]] amenorgar el [[derechu d'asilu]] y otres inmunidaes per mediu d'un [[concordatu]], y los bienes de la ilesia fueron subordinaos a la fiscalidá.<ref>{{Cita web |url=http://www.artehistoria.jcyl.es/historia/contestos/2090.htm |títulu=Contestu: Reinu de les Dos Sicilies |fechaaccesu=31 d'ochobre de 2010 |apellíu=arteHistoria |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20100919104644/http://www.artehistoria.jcyl.es/historia/contestos/2090.htm |fechaarchivu=19 de setiembre de 2010 }}</ref> Carlos III gobernó Nápoles mientres un cuartu de sieglu, notándose nel reinu una gran alza na producción agropecuaria y nel comerciu. En [[1755]], foi instituyida na [[Universidá de Nápoles]] la primer cátedra d'Economía y d'Astronomía del mundu.<ref>{{Cita web |url=http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/primati.htm |títulu=Les primacías del Reinu de les Dos Sicilies |fechaaccesu=31 d'ochobre de 2010 |apellíu=Real Casa de Borbón de les Dos Sicilies |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20081116045338/http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/primati.htm |fechaarchivu=16 de payares de 2008 }}</ref> Amás, el rei treslladó la residencia real a [[Caserta]] onde construyó'l [[Palaciu Real de Caserta]], anguaño [[Patrimoniu de la Humanidá]]. Tamién construyó'l palaciu de [[Portici]], el [[muséu de Capodimonte]], la Capiya [[San Severu]] y el [[Teatro San Carlo]], el más antiguu teatru d'ópera activu del mundu (tamién Patrimoniu de la Humanidá).<ref>{{Cita web |url=http://www.teatrosancarlo.it/en/theatre/history/20-ilsettecento.html |títulu= History - The Origin |fechaaccesu=31 d'ochobre de 2010 |apellíu=Teatru di San Carlo |idioma=inglés}}</ref> Fixo construyir un albergue pa indixentes y ordenó qu'empezaren les escavaciones en [[Pompeya]] y [[Herculano]]. === Fernandu IV y el periodu napoleónicu === [[Ficheru:CasertaReale.jpg|thumb|Fachada norte del [[Palaciu Real de Caserta]] y ''passeggio'' monumental del parque, dambos frutu del xenial diseñu de Vanvitelli. La figura dominante del palaciu queda engrandecida gracies a la perspeutiva escénica que-y otorguen los gradiaos xardinos.]] [[Ficheru:Painting of the family of Ferdinando IV (Angelica Kauffmann, 1782).jpg|thumb|María Carolina y Fernandu I, Rei de les Dos Sicilies, colos sos fíos cuando yeren neños, pintura d'[[Anxélica Kauffmann]].]] [[Ficheru:Fabrizio Ruffo1.gif|180px|thumb|El cardenal Fabrizio Dionigi Ruffo ([[San Llucíu]], [[16 de setiembre]] de [[1744]] - [[Nápoles]], [[13 d'avientu]] de [[1827]]).]] En [[1759]], dempués de la partida del rei Carlos, convertíu en Rei d'España, xubió al tronu [[Fernandu IV de Nápoles]] con namái ocho años d'edá. Los principales [[Rexencia (política)|rexentes]] del reinu mientres la minoría d'edá del futuru rei fueron [[Domenico Cattaneo]], príncipe de San Nicandro, y el marqués [[Bernardo Tanucci]]. <ref>{{Cita web |url=http://forum.theroyaluniverse.com/index.php?/topic/536-the-kings-of-the-two-sicilies-house-of-bourbon/ |títulu=The Kings of the Two Sicilies (House of Bourbon) |fechaaccesu=20 de payares de 2010 |apellíu=The Royal Universe |idioma=inglés}}</ref> En [[1768]], Fernandu IV casóse con [[María Carolina d'Austria (1752-1814)|María Carolina d'Austria]], fía de la emperatriz [[María Teresa I d'Austria]] y hermana de [[María Antonieta]], reina de [[Francia]]. Ente que Fernandu IV namái s'esmoleció de les rellaciones cola Ilesia y de la construcción d'obres públiques, como l'Academia d'Arquiteutura de Nápoles o la Casa Vanvitelliana, la nueva reina llogró controlar al so home y a participar viviegamente nel gobiernu del reinu, llegando a tener una posición de gran poder. <ref>{{cita llibru |apellíu=Gies McGuigan |nome=Dorothy |títulu=Los Habsburgu |fechaaccesu=20 de payares de 2010 |añu=1984 |editorial=Grijalbo |ubicación=Barcelona |isbn=3548331734}}</ref> Nos primeros años de gobiernu, María Carolina amosóse tolerante colos movimientos [[República|republicanos]]. Sicasí, tres la cayida de [[Lluis XVI]] mientres la [[Revolución francesa]], xunir a la [[Primer Coalición]] que formaron dellos Estaos europeos en contra de Francia, instituyendo severes persecuciones contra tolos sospechosos de simpatizar cola causa revolucionaria francesa. En [[1796]], [[Napoleón Bonaparte]] invadió [[Italia]] y venció con facilidá a les tropes austriaques y a los débiles gobiernos llocales. En [[1798]], los franceses ocuparon [[Roma]] y los [[xacobinos]] crearon la [[República Romana (1798-1799)|República Romana]]. Fernandu IV de Nápoles unvió un exércitu pa frenar a los franceses. Nun primer momentu, el xeneral napoleónicu [[Jean Étienne Championnet]] retirar de Roma, dexando que'l rei Fernandu IV entrara triunfalmente. Pero depués, Championnet contraatacó y l'exércitu napolitanu nun foi capaz d'aguantar, retirándose escontra Nápoles y apurriendo a los franceses tou les fortaleces de los territorios septentrionales del reinu, incluyendo [[Gaeta]].<ref>{{cita llibru |apellíu=De Saint Albin |nome=Alexandre Rousselin de Corbeau |títulu=Championnet, général des armées de la République française: ou les Campagnes de Hollande, de Rome et de Naples |url=https://books.google.com.ar/books?id=AeWYuevF0HAC&printsec=frontcover&dq=Championnet,+ou+les+Campagnes+de+Hollande,+de+Rome+et+de+Naples&source=bl&ots=wfuCX-iRfc&sig=Je94x8ujKw4DT-l5J4VZpDa-m8k&hl=es&ei=jyLpTOXIN4P6lwejmIi4CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCEQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false |fechaaccesu=21 de payares de 2010 |idioma=francés |añu=1860 |editorial=Poulet Malaisse et de broise |allugamientu=París}}</ref> El [[8 d'avientu]] de [[1798]], Fernandu IV realizó dende [[L'Aquila]] una proclama pola que llamaba a los ciudadanos a defender el reinu. Na so marcha escontra [[Nápoles]], el xeneral Championnet atopar con una fuerte resistencia de llabradores en [[Abruzzo]] y [[Lazio]], destacando la qu'entamó [[Michele Pezza]], moteyáu ''Fra Diavolo''. Finalmente, los franceses llegaron hasta les puertes de Nápoles. El [[22 d'avientu]] de [[1798]], el rei abandonó la capital meridional pa treslladase a [[Sicilia]]. Sicasí, la resistencia foi eficaz, según reconoció'l mesmu xeneral Championnet, pero inútil. El defensores fueron bombardeados polos mesmos napolitanos [[xacobín]]s que sofitaben la invasión fransesa y finalmente llograron tomar el [[Castel Sant'Elmo]]. Esta guerra, próxima a una guerra civil, costó la vida d'ocho mil napolitanos y un millar de franceses.<ref>{{cita llibru |apellíu=Albanese |nome=Camillo |títulu=Cronache di una rivoluzione: Napoli 1799 |fechaaccesu=20 de payares de 2010 |idioma=italianu |añu=1998 |editorial= FrancoAngelo |allugamientu=Milan |isbn=88-464-1070-X}}</ref> El [[22 de xineru]] de [[1799]], un grupu de napolitanos [[xacobín]]s, ente los cualos taben [[Mario Paganu]], [[Domenico Cirillo]], [[Nicola Fasulo]], [[Carlo Lauberg]] y [[Giuseppe Logoteta]], proclamaron nel Castel Sant'Elmo la [[República Partenopea]]. Esti nuevu estáu carauterizar por tar controláu per Francia y por non tener sofitu popular, sobremanera nes provincies, porque la población yera lleal al so antiguu rei y deseyaba la torna de la monarquía.<ref>{{Cita web |url=http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/cs_05a.htm |títulu=El Cardenal Ruffo y les manifestaciones filoborbónicas |fechaaccesu=20 de payares de 2010 |apellíu=Real Casa de Borbón de les Dos Sicilies |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20100317150356/http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/cs_05a.htm |fechaarchivu=17 de marzu de 2010 }}</ref> A fines de xineru, el cardenal [[Fabrizio Ruffo]] viaxó a [[Palermo]] pa presentar al rei Fernando un proyeutu de reconquista del Reinu de Nápoles. Aceptáu'l plan, el cardenal volvió a Nápoles onde cuntó col sofitu de los napolitanos. Miles d'homes preparar pa lluchar contra los xacobinos en defensa de los Borbones. Ruffo creó l'Exércitu Católicu Real, y el [[13 de xunu]] de 1799, Fernandu IV restauró la monarquía borbónica. Dempués de la victoria na [[Batalla d'Austerlitz]] el [[2 d'avientu]] de [[1805]], Napoleón entró n'Italia y apoderó definitivamente Nápoles, declarando'l fin de la dinastía de Borbón y nomando rei al so hermanu [[José Bonaparte]]. Fernando volvió escapar a [[Sicilia]] onde, acordies con [[Gran Bretaña]], tresformó la islla nun [[protectoráu]]. En [[1808]], Napoleón consiguió l'abdicación de los últimos borbones reinantes n'Europa: [[Carlos IV d'España]] y el so fíu, [[Fernandu VII d'España|Fernandu VII]]. José Bonaparte colar a España pa reinar y asocedió-y en Nápoles [[Joaquín Murat]], que gobernó hasta mayu de [[1815]]. === El congresu de Viena y el Reinu de les Dos Sicilies === [[Ficheru:CongressVienna.jpg|thumb|280px|''El Congresu de Viena'', por [[Jean-Baptiste Isabey]], [[1819]].]] Dempués de 20 años de [[Guerres Napoleóniques|guerra ente la Francia napoleónica y el restu de les naciones europees]], el [[Congresu de Viena]], empecipiáu en [[1814]] y concluyíu en [[1815]], basó la reorganización del vieyu continente nel principiu de llexitimidá» pol que se devolvíen les tierres a los sos antiguos monarques. N'Italia, esta política aplicar con muncha elasticidá: la [[República de Xénova]] foi amestada, en contra de la so voluntá, al [[Reinu d'El Piamonte-Cerdeña]] pa formar un estáu más fuerte que frenara a los franceses. La [[República de Venecia]] nun foi restaurada. A pesar de contribuyir a la derrota de Napoleón, el reinu meridional non yá nun llogró los pretendíos señoríos papales de [[Benevento]] y [[Pontecorvo]], sinón que perdió l'estratéxicu enclave [[Mar Mediterraneu|mediterraneu]] de la [[Isla de Malta]], en favor d'[[Inglaterra]].<ref>{{Cita web |url=http://www.selectividad.net/cem/apuntesexamenes/apuntes/historiac/congresu_viena.pdf |títulu=El congresu de Viena |fechaaccesu=21 de payares de 2010 |apellíu=Centro d'estudios Mirasierra |formatu=pdf |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20110906074944/http://www.selectividad.net/cem/apuntesexamenes/apuntes/historiac/congresu_viena.pdf |fechaarchivu=6 de setiembre de 2011 }}</ref> El rei Fernando pagó un altu preciu por recuperar el so reinu: tuvo d'arrenunciar a Malta, lo cual suponía coles mesmes un amenorgamientu del 10% sobre los derechos aduaneros d'importación de los sos productos. {{cita|El puntu de los mios derechos de soberanía sobre Malta tien de vencer al interés mayor, que güei ye recuperar el mio Reinu de Nápoles |[[Fernandu I de les Dos Sicilies]]}} Tamién el rei napolitanu tuvo de roblar, el [[12 de xunu]] de [[1815]], un tratáu secretu con [[Austria]] pol cual comprometíase a nun camudar les instituciones polítiques del reinu y da-y venticinco mil homes, amenorgaos a trelce mil el [[4 de febreru]] de [[1819]], en casu de guerra.<ref>{{cita llibru |apellíu=Lleal y Madrigal |títulu=La guerra d'Italia: 1959 |url=https://books.google.com.ar/books?id=DH9o_IVDq08C&printsec=frontcover&dq=La Guerra+de+Italia:+%281859%29&hl=es&ei=K3_xTKDXJIWClAez0vGlDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false |fechaaccesu=27 de payares de 2010|ubicación=Barcelona}}</ref> N'alcuerdu colo que decidió'l congresu de Viena, Fernando emitió un decretu pol cual unificaba los reinos de Nápoles y Sicilia nel '''Reinu de les Dos Sicilies'''. Ente'l [[8 d'avientu|8]] y [[11 d'avientu]] de [[1816]], la constitución siciliana de [[1812]] foi reemplazada polos nuevu institutos parllamentarios independientes. El [[Reinu de Sicilia]] dexó d'esistir y foi incorporáu al naciellu Reino de les Dos Sicilies: el rei asumió asina'l títulu de Rei del Reinu de les Dos Sicilies, col nome de Fernandu I. === Fernandu I de les Dos Sicilies === [[Ficheru:Ferdinand i twosicilies.jpg|250px|thumb|left|Fernandu I de les Dos Sicilies.]] Los efeutos políticos de la restauración postnapoleónica tuvieron graves consecuencies nos reconstruyíos estaos preunitarios italianos, especialmente n'[[El Piamonte]]. Sicasí, nos Dos Sicilies nun foi asina: Fernandu I y los sos ministros tuvieron el méritu de dexar intactes gran parte de les innovaciones de los franceses, polo que se punxo a la cabeza d'una modernizada monarquía alministrativa. Lo que sí camudaron fueron les rellaciones cola Ilesia, que volvieron ser bones. [[Persino Tito Manzi]], quien foi un esponente del gobiernu de Murat, declaró que «a pesar de la presencia de tropes austriaques nel reinu hasta [[1817]], Nápoles estremar nel cuadru de la [[Europa de la Restauración|Restauración]], como la única capital italiana onde se llogró con ésitu amontar la fuercia del Gobiernu. Amás pudo concentrase firmemente'l poder nes manes del soberanu y entamar al empar alministraciones eficientes y funcionales, dar fuercia al estáu y amenorgar los privilexos del cleru y la nobleza.»<ref>Marco Meriggi, "Gli stati italiani prima dell'unità", Il Mulino, 2002</ref> El [[1 de xunetu]] de [[1820]], cola noticia de que n'España se restauró la [[Constitución de 1812]], en [[Nola]] remontáronse pidiendo la constitución un grupu de militares, ente los cualos taben [[Michele Morelli]] y [[Giuseppe Silvati]]. La revuelta foi sofitada por otros xenerales, como [[Guglielmo Pepe]]. Ante esti llevantamientu, Fernandu I viose obligáu a conceder la constitución tomando l'exemplu d'España y nomó vicariu so al so fíu [[Francisco I de les Dos Sicilies|Francisco]]. El [[1 d'ochobre]] empezaron los trabayos del parllamentu escoyíu a finales d'agostu, nel cual prevalecieron los ideales burgueses introducíos polos franceses. Ente los actos del parllamentu atopen la reorganización de l'alministración de les provincies y comuñes, según midíes sobre la llibertá de prensa y de cultu. Les novedaes introducíes nos Dos Sicilies nun fueron de presto pa les potencies europees, cuidao que nun cumplíen colo alcordao nel Congresu de Viena. Ye por eso que Francisco foi convocáu a [[Liubliana]] poles potencies de la [[Santa Alianza]]. Depués del [[Congresu de Liubliana]], el reinu foi invadíu poles tropes austriaques, qu'en marzu de [[1821]] ganaron al exércitu constitucional napolitanu comandado por [[Guglielmo Pepe]]. Fernando decidió nun lluchar más pa restablecer l'orde nel reinu y evitar entrar en guerra con Austria. Asina, el [[23 de marzu]], Nápoles foi ocupada, la constitución foi revocada y empezaron les represiones. ==== Obres públiques y reformes ==== [[Ficheru:Napoli piazza plebiscito.JPG|thumb|250px|Fernandu I entamó la construcción de la [[Basílica de San Francisco de Paula]] na [[Plaza del Plebiscitu]], que nesi entós yera llamada ''Llargu di Palazzo''.]] Fernandu I, como rei de les Dos Sicilies, encargar de construyir edificios tantu pa la familia real como pal pueblu. Construyéronse dos campusantos populares en [[Palermo]] y en [[Nápoles]] y ampliáronse delles cais napolitanes. Restauró'l [[Palaciu Real de Nápoles]] y terminó los palacios de [[Palaciu Real de Caserta|Caserta]] y de [[Portici]] empezaos pol so padre Carlos. Tamién construyó observatorios en Nápoles y Palermo, fundó l'Academia de les Belles Artes y de les Ciencies en Nápoles en [[1778]] y creó una biblioteca en Palermo. En [[1779]] construyó la fábrica de Granili y l'añu siguiente la Villa Real. Mientres el so reináu tamién se fixeron los teatros de Fiorentini, del Fondu y de San Fernando. Mientres el so reináu, les Dos Sicilies convertir n'unu de los centros culturales más importantes d'Italia y d'Europa. Creáronse escueles gratuites en cada comuña y nel 1779 tresformóse la Casa de los Xesuites de Nápoles nun orfanatu. Creáronse les universidaes de [[Catania]] en [[1778]] y la de [[Palermo]] en 1779. Fernando tamién entamó la construcción del güertu botánicu de Palermo, el puertu de Nápoles, el Palaciu Real de Cardito y la famosa [[Basílica de San Francisco de Paula]] en Nápoles. Amás construyó pontes, enrió ríos y en [[1790]] sanió'l [[Golfu de Nápoles]]. Nesti reináu'l reinu vivió un periodu de prosperidá económica: amenorgar los impuestos, creóse la Bolsa de cambéu y entamáronse munchos nuevos comercios, ente los cualos taba la pesca de corales.<ref>[https://web.archive.org/web/20100317150428/http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/cs_054.htm Real casa de Borbón de les Dos Sicilies]</ref> === El problema sicilianu === [[Ficheru:Hw-metternich.jpg|thumb|250px|right|[[Klemens Wenzel Lothar von Metternich]] ([[Koblenz]], [[15 de mayu]] de [[1773]] - [[Viena]], [[11 de xunu]] de [[1859]]) Conde y príncipe de Metternich-Winneburg. Políticu y diplomáticu [[austria]]co.]] La creación del Reinu de les Dos Sicilies, esto ye, la perda d'independencia de [[Reinu de Sicilia|Sicilia]], sentó bien mal a los sicilianos. Esto puédese reparar teniendo en cuenta la gran cantidá de revoluciones que socedieron na islla a partir de la formación del estáu duosiciliano. <ref>{{Cita web |url=http://digilander.libero.it/scuolaxantimafia/6schederivoluzioni.htm |títulu=Storia della rivoluzione in schede |fechaaccesu=20 d'avientu de 2010 |idioma=italianu}}</ref> Dende los tiempos de la [[Reinu d'Aragón|dominación aragonesa]] negárense al sometimientu frente a gobiernos napolitanos; amás, [[Sicilia]] perdió la so Constitución de [[1812]], inspirada nel modelu inglés. Esti fechu exacerbó los ánimos contra los napolitanos, porque en realidá, l'organismu parllamentariu remontábase a la de los [[normandu|normandos]], del cual los sicilianos taben arguyosos y al que xuraben fidelidá toes los reis que gobernaben la isla. Anque esti parllamentu nun tenía nada de democráticu, representaba la voluntá de los nobles y, xeneralmente, yera manipoliáu polos soberanos. Les rellaciones ente los reis borbónicos y los barones sicilianos fueron cordiales hasta [[1780]], cuando debíu al emburrie del [[absolutismu]] reformador, el rei de Nápoles, Fernandu IV, unvió a la islla al marqués [[Domenico Caracciolo]] p'amenorgar el poder de Sicilia.<ref>[http://www.siciliaonline.it/index.php?option=com_content&task=view&id=3074&Itemid=104 Sicilia Online]</ref> A partir d'entós aumentaron les rocees recíproques ente napolitanos y sicilianos: en [[1778]] fueron llindaos los derechos de trasmisión hereditaria de los [[feudu|feudos]], el [[4 de mayu]] de [[1789]] abolióse'l vasallaxe personal y en [[1790]] foi aprobáu un proyeutu d'un nuevu [[catastru]], que tenía de ser la base d'un [[sistema fiscal]] qu'amenorgaba los privilexos de los barones. Mientres la ocupación francesa del Reinu de Nápoles, el soberanu abelugar en [[Sicilia]] cola proteición del [[Reinu Xuníu]]. En [[1812]] abolióse'l feudalismu y foi promulgada una nueva constitución, que siguía modelu inglés. [[Gran Bretaña]], promotora del tresformamientu de [[monarquía absoluta]] a [[monarquía constitucional]], deseyaba apoderase de la isla: l'unviáu inglés [[Lord Bentinck]] axustó con un unviáu de [[Murat (Ponza)|Murat]] na islla de [[Ponza]], que'l soberanu francés caltener nel poder anque cayera Napoleón, en cuenta de que Sicilia fuera vencida a Gran Bretaña.<ref>Silverio Corvisieri, "All'isola di Ponza", Il Mare, 1985</ref> Dempués del congresu de Viena, l'austriacu [[Klemens von Metternich]] defendió la restitución de Fernandu I pa favorecer los intereses d'[[Austria]] nel territoriu meridional. En cuenta de el so enfotu personal por que Sicilia quedara en poder de Fernando, Metternich pidió a la casa de Borbón dos millones de francos. El rei napolitanu quixo pagar namái un millón doscientos mil francos, pero'l diplomáticu austriacu nun aceptó, en cuantes que'l so patrimoniu familiar fuera dilapidado pol so padre.<ref>Walter Maturi, "La politica estera napoletana dal 1815 al 1820", en ''Rivista storica italiana'', serie V, [[30 de xunu]] de [[1939]], volume IV, páxina 247, informáu por Silverio Corvisieri, op. cit.</ref> [[Gran Bretaña]] conformar con tener solamente [[Malta]], pa compensar el fechu de que la península itálica taba so la influencia d'Austria. Lo importante pa Gran Bretaña yera evitar la influencia francesa sobre la rexón.<ref>Raleigh Trevelyan, "Principi sotto il vulcano", BUR, 2001</ref> Los sicilianos nun tuvieron acordies cola nueva llei de Fernandu I, qu'acutaba pa él mesmu casi toles responsabilidaes alministratives de la isla. Tamién el cleru taba en contra de la monarquía napolitana y tenía una representación política de sesenta y cinco miembros nel parllamentu establecíu pola Constitución de [[1812]]. En [[1819]], la llexislación alministrativa, centralizada y antifeudal foi incorporada tamién en Sicilia, pero atopó bien de resistencia per parte de la nobleza. Namái en [[1838]] pudo abolise el calter patrimonial de les tierres de los barones, dando fin al feudalismu. === Fernandu II rei de les Dos Sicilies === [[Ficheru:Ferdinand Zweite von Neapel Sizilien.jpg|thumb|Fernandu II, Rei de les Dos Sicilies.]] Nos años siguientes al periodu napoleónicu'l Reinu de les Dos Sicilies, empuestu por [[Fernandu I de les Dos Sicilies|Fernandu I]] y depués pol so fíu [[Francisco I de les Dos Sicilies|Francisco I]], siguió afeutáu pola influencia d'[[Austria]] y [[Gran Bretaña]]. Sol reináu de [[Fernandu II de les Dos Sicilies|Fernandu II]] el reinu convertir en [[Estáu]] realmente independiente, anque [[Francia]], Austria y Gran Bretaña buscaron caltenelo nes sos esferes d'influencia, dada la posición estratéxica de la península nel centru del [[Mar Mediterraneu]]. Asocediendo en [[1830]] al so padre Francisco I, que gobernara dende [[1825]] (En 1830 muerre Fernandu I y asocéde-y el so hijo Fernandu II). A los pocos meses decidió siguir el programa de resaneamiento financieru empezáu pol anterior Primer Ministru Medici: abolió los montos de más contribuciones, menguó drásticamente los sos privilexos y baxó los impuestos. Fechu esto, dio un fuerte impulsu a la economía: construyó cais, pontes y víes ferriales, realizó un gran númberu d'alcuerdos comerciales, los más importantes con [[Gran Bretaña]], [[Francia]], [[Rusia]], el [[Reinu de Cerdeña]], [[Estaos Xuníos]], [[Dinamarca]] y [[Prusia]]. Unvió párrocos a les comuñes onde nun había escueles capacitaes pa espublizar una educación básica al pueblu; prohibió la mendicidad mandando a la mayor parte de los méndigos a institutos onde se-yos enseñaba un oficiu.<ref>[https://web.archive.org/web/20080129101103/http://www.ilportaledelsud.org/monu_ressa_1_13.htm Monografía de Giuseppe Ressa]</ref> Coles mesmes, potenció al exércitu y a la marina col intentu d'afirmar definitivamente la independencia del sur frente a les potencies estranxeres. Empezó a afirmar la so presencia militar con dos demostraciones de la flota nes mariñes africanes, que convencieron, en [[1833]] a [[Tunicia]] y en [[1834]] a [[Marruecos]], a nun atrabancar más el comerciu de la flota mercantil meridional, como lo fixeren mientres sieglos. A Fernandu II de Borbón foi-y ufiertada en delles ocasiones la presidencia d'una hipotética Lliga d'Estaos italianos. Yá en [[1831]], lliberales italianos aconceyaos nel congresu de [[Boloña]] decidieron presentar al rei de Nápoles la corona d'Italia, al consideralo'l más abiertu a los sos ideales.<ref>Michele Atopa, Così finirono i Borbone di Napoli, Fratelli Fiorentino, 1990</ref> En [[1832]] Fernandu II intentó en dos causes llegar a un alcuerdu col Reinu de Cerdeña p'abolir la influencia estranxera na península. El gobiernu piamontés negóse porque roblara un alcuerdu con Austria, un tratáu defensivu que-y bastaba pa sentise a resguardu d'eventuales ataques. Esta propuesta del rei meridional sentó bien mal en Viena, onde foi interpretada como una ofiensa antiaustríaca. Munchos de los que deseyaben la unificación d'Italia sofitaben al rei napolitanu, por casu el [[mazzini]]anu [[Attilio Bandiera]] comunicólu a Fernandu II que, magar les sos idees republicanes, taba dispuestu a siguilo si convertir nel soberanu constitucional de toa Italia.<ref>Federico Curato, Il Regno delle Due Sicilie nella politica estera europea, Società siciliana per la storia patria, 1995, páx.17</ref> ==== L'intentu constitucional ==== [[Ficheru:Due Sicilie 1848.jpg|thumb|left|200px|Bandera del Reinu constitucional de les Dos Sicilies (1848).]] Por cuenta de les diverses revoluciones del 1848 en toa Europa, los Estaos fueron dexando ante les presiones de la rebalba burguesía otorgando la Constitución. De los Estaos italianos, el duosiciliano foi'l primeru en siguir esta vía cuando'l [[29 de xineru]] de [[1848]] Fernandu II concede la Constitución (promulgada'l [[10 de febreru]]) dada la grave revuelta siciliana pola independencia empecipiada a finales de [[1847]] y pola insistencia de los [[lliberalismu|lliberales]] napolitanos. <ref>{{Cita web |url=http://www.archivi.beniculturali.it/ASCE/eventi_08_Costituzioni_presenta.ppt |títulu=Le Costituzioni preunitarie nel �Regno di Napoli y delle Due Sicilie |fechaaccesu=20 d'avientu de 2010 |apellíu=Orsolina Foniciello y Stefania Vespucci |idioma=italianu |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20101025213146/http://www.archivi.beniculturali.it/ASCE/eventi_08_Costituzioni_presenta.ppt |fechaarchivu=25 d'ochobre de 2010 }}</ref> Nun foi estrañu que les Dos Sicilies, dempués de les revoluciones del 1848 fuera'l primer Estáu italianu constitucional, el sur taba a la vanguardia de los pensamientos lliberales italianos, quedando demostráu nes Constituciones del 1812 y de 1820, les primeres d'Italia. Tola prensa lliberal italiana aplaudió a Fernandu II y en [[Turín]] dos mil persones con banderes colaron delantre de la residencia del cónsul de les Dos Sicilies pa felicitalo. El que pensaba distintu yera'l so rei, [[Carlos Alberto de Cerdeña|Carlos Alberto]] que declaró: {{cita|Nun soi como aquel Borbón, qu'aceptó les demandes de los insurxentes, faciendo la cosa más destructiva que puede imaxinase|Carlos Alberto<ref>citáu por Lorenzo De la Boca, “Indietro Savoia”, Piemme, 2003</ref>}} Con esta Constitución, formóse un Parllamentu con dos cámares: una de 164 miembros escoyíos pol pueblu y otra de 50 pares escoyíos pol rei. Asina'l soberanu vencía parcialmente los sos atributos llexislativos.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/costituzione2s1848.htm Constitución de les Dos Sicilies del 1848]</ref> El [[18 de marzu]] amestóse l'axetivu constitucional al nome del Reinu nel Diariu Oficial. El [[3 d'abril]] la bandera de les Dos Sicilies (blanca col escudu Borbón nel centru) incorporó un cantu verde y colloráu. La pesada y casi ''infantil'' festividá de los napolitanos provocó grandes estroces. Les cais de Nápoles viéronse llaraes de desfiles casi cotidianos cada vez más engafaos. Publicáronse una gran cantidá de diarios, la mayoría escritos por inespertos, qu'aldericaben como ameyorar la nueva Constitución.<ref>Mario Mariña Cardol, “Venga a Napoli, signor conte”, Mursia, 1996, páx. 124</ref> Les eleición celebraron el [[18 d'abril]] pero l'arribación a les urnes foi escasa. El llunes [[15 de mayu]], en coincidencia cola apertura del primer Parllamentu, nel Palaciu Comunal de Monteoliveto di Napoli, un grupu de diputaos revolucionarios lideraos por [[Giovanni La Cecilia]] y [[Pietro Mileti]] declararon insatisfactoria la Constitución apenes proclamada. Propunxeron cambeos como l'abolición de la Cámara de los Pares y negáronse a emprestar xuramentu al rei. En realidá queríen derrocar la monarquía y proclamar la república. Les tentatives acordies con los revolucionarios fueron frenaes polos rumor llegaos al Parllamentu de que les tropes del rei colaben escontra l'asamblea, lo cual yera dafechu falsu. El rei mandó emisarios pa demostrar la falsedá de les acusaciones, pero nun sirvió de nada: Fueron asitiaes alredor de 90 barricaes nes cais de Nápoles y munchos militares que taben en serviciu fuera del Palaciu fueron atacaos, hubo muertos y mancaos. Namái dempués d'estos actos, la mañana del [[16 de mayu]], el rei ordenó reprimir la revuelta. Un comandante prometía esaniciar a los ''canalles'' del país, el rei respondiólu: {{cita|Tea sele señor, y nun llame canalla al pueblu. Son napolitanos, son los mios llabradores, los mios súbditos. Un elementu nocivu haber exasperado, ¡pero trátase siempres del mio pueblu! Si déxase llevar pola pasión va ser una masacre, y eso ye lo que quiero evitar de toes toes. Tome prisioneros pero nun fusile, nes cais hai muncha xente que mañana va tar penada del so error.|[[Fernandu II de les Dos Sicilies|Fernandu II]]<ref>Harold Acton, Gli ultimi Borboni di Napoli, Giunti, 1997, pagg. 274-275</ref>}} Sicasí, hubo munches víctimes y devastación, anque los diputaos antimonárquicos nun sufrieron dañu dalgunu. El [[25 de mayu]] llindóse la llibertá de prensa alegando que infundía rumores falsos ente la población y que munchos periódicos yeren antimonárquicos.<ref>Alfredo Zazo, Il giornalismo a Napoli, Procaccino, 1985, páx.176</ref> El [[15 de xunu]] celebráronse nueves eleiciones que tamién tuvieron escasa participación ciudadana. El gobiernu surdíu d'eses eleiciones entró en conflictu col rei, situación que s'enllargó hasta'l [[12 de marzu]] de [[1849]], cuando'l rei prometió unes nueves eleiciones que nunca se concretaron.<ref>Giuseppe Coniglio, “ I Borboni di Napoli”, Corbaccio, 1999</ref> A finales de marzu, Fernandu II ufiertó a Sicilia un Parllamentu, un virréi propiu y amnistía a los revolucionarios. Esto nun foi abondu pa los opositores de la isla, pos el berru de guerra escuchábase yá ente los miembros de la Cámara siciliana. El rei mandó un exércitu, y en setiembre de 1848 unvió parte de la so flota, considerada la tercera más grande del mundu. L'exércitu ocupó la islla y hubo 1.500 soldaos napolitanos muertos, nun se sabe cuántos sicilianos. Dende los acontecimientos del 15 de mayu de 1848, el rei, primeramente allabáu polos lliberales empezó a recibir llamatos como ''Bisarma coronada'', ''Tigre Borbón'', ''[[Calígula]] de Nápoles'' y sobremanera ''Rey bomba''. Cabo esclariar que les insurrecciones yeren bien comunes nos Estaos europeos de la dómina. El [[19 de mayu]] de 1849 volvió usase la tradicional bandera blanca col escudu Borbón y la constitución foi suspendida pero ensin derogar. Asina falló'l primer intentu constitucional d'Italia. === Los Dos Sicilies nel contestu italianu === [[Ficheru:Italy unification 1815 1870.jpg|thumb|250px||Estaos separaos de la península italiana.]] Hai que recular a los tiempos del [[Imperiu romanu d'Oriente|emperador romanu d'Oriente]] [[Justiniano I]] p'atopar una Italia xunida. Dende la invasión de los [[lombardos]] nel [[568]] rompióse la unidá y mientres 1.300 años xeneráronse diverses entidaes polítiques. A pesar d'esa divisón Italia foi quiciabes la nación más precoz d'Europa,<ref>Ye la opinión del noto xurista y docente universitariu Umberto Cerroni. Esta precocidá fundar nel tempranu desenvolvimientu d'una llingua refinada, d'una gran lliteratura (La [[escuela poética siciliana]], el [[dolce stil nuovo]], una obra maestra como la [[La Divina Comedia de Dante]]), d'una pimpana arquiteutura civil, d'un monumentu xurídicu impresionante como les ''Constituciones de Melfi'', etc. Umberto Cerroni, ''La identità civile degli italiani'', Piero Manni, Lecce, 1996, páx. 24</ref> una nación pero que nun tuvo un estáu unitariu hasta l'añu 1861. Nos Dos Sicilies yera corriente denominar foresteros (''forestieri'') a los otros italianos de la península.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/unit%Y0-mille_1.pdf Giuseppe Ressa, L'unità d'Italia y l'empressa dei mille: dal mitu alla realtà, páx.3]</ref> Mientres la edá media, mientres el norte estremar en pequeños y cambiantes Estaos o yera conquistáu por diversu potencies, el sur dende'l [[sieglu XI]], cola invasión normanda, permaneció xuníu. El so centru más importante hasta la segunda metá del [[sieglu XIII]], foi [[Palermo]], onde nacieron les primeres espresiones lliteraries en [[llingua italiana]] y que foi capital del Reinu de [[Federico II de Hohenstaufen|Federico II]] mientres llargu tiempu. A partir del [[sieglu XIV]] Nápoles impúnxose como'l máximu centru políticu, económicu y cultural del sur d'Italia (y ente los más importantes d'[[Europa]]). ==== Los Dos Sicilies na primer guerra d'independencia ==== Austria exercía nel sieglu XIX una fuerte hexemonía sobre gran parte d'Italia: el [[24 d'abril]] de [[1847]] alvirtió, por aciu una nota diplomática, al Gran Ducáu de [[Toscana]] de que nun consentir reformes polítiques. El [[17 de xunetu]] ocupó [[Ferrara]], aición formalmente llegal pol Tratáu de Viena. A esti xuegu de supremacía política sumóse'l [[Reinu Xuníu]] al unviar a [[Lord Minto]] p'amedranar a Austria. La respuesta de los [[Habsburgu]] foi la ocupación militar de los ducaos de [[Parma]] y [[Módena]], tando asina más cerca de Toscana y de los Estaos de la Ilesia. Yá n'agostu, el papa [[Pío IX]] tomó la iniciativa de formar una Lliga Aduanera ente los Estaos d'Italia, tomando como exemplu aquélla de los Estaos alemanes de [[1833]] (el [[Zollverein]]). En payares roblóse un proyeutu d'entendimientu ente [[Roma]], [[Florencia]] y [[Turín]] y hubo contactos con [[Nápoles]] y [[Módena]] pa consolidar tal proyeutu. [[Ficheru:Cinque_Giornate_di_Milano_01.jpg|250px|thumb|Ilustración d'un enfrentamientu mientres los cinco xornaes de Milán.]] El momentu crucial pa poner a prueba los planes d'una unión federal italiana foi l'añu [[1848]]: el [[13 de marzu]] producir en [[Viena]] una insurrección esixendo una constitución, y lo mesmo asocedió ente los díes 18 y 22 en [[Milán]], entós daquella so dominiu austriacu; esti últimu episodiu ye conocíu como ''los cinco xornaes de Milán''. El comandante austriacu en Milán, [[Joseph Radetzky|Radetzky]], tuvo qu'abandonar la ciudá y los revolucionarios pidieron ayuda al rei piamontés [[Carlos Alberto de Saboya]] pa lliberar definitivamente de los austriacos. El [[24 de marzu]] de [[1848]] el Piamonte declaró la guerra a Austria dando empiezu a la [[Risorgimento#La primer guerra de la independencia primer guerra d'independencia italiana]]. El [[26 de marz u]]'l ministru d'esterior de les Dos Sicilies solicitó la convocatoria d'un congresu en Roma, sofitando'l proyeutu d'una Lliga Política italiana. En dichu congresu, el representante piamontés solicitó ayuda militar. El [[7 d'abril]] Fernandu II declaró la guerra a Austria y unvió al norte un exércitu de 16.000 homes, comandados pol xeneral [[Guglielmo Pepe]]. El [[20 d'abril]] la rotura ente les Dos Sicilies y Austria yera completa. Sicasí, cuando les naves duosicilianas partieron de Sicilia, los isleños abrieron fueu sobre elles dende los fuertes, demostrando asina que consideraben a [[Nápoles]] y non a [[Viena]] como'l so verdaderu enemigu hereditariu .<ref>Mario Mariña Cardol, Venga a Napoli, signor conte, Mursia, 1996, páx. 133</ref> El gran duque de [[Toscana]], [[Leopoldu II de Toscana|Leopoldu II]] unvió 3.000 soldaos y de los [[Estaos Pontificios]] partieron 7.000 soldaos y 10.000 voluntarios. Los duques de [[Módena]], [[Parma]] y [[Piacenza]] decidieron xunise a [[El Piamonte]], y [[Venecia]] proclamó la república, dixebrándose d'Austria. [[Ficheru:Pio-ix.jpg|thumb|[[Pío IX]], postreru soberanu envernada de los [[Estaos de la Ilesia]].]] Nesti momentu víase facederu la posibilidá de xunir a Italia por aciu una Lliga d'Estaos Xuníos, asuntu sobre'l que Pío IX declaró: {{Cita|Yo non yá apruebo la lliga, reconocer necesaria; por eso convidé a los soberanos de Nápoles, Toscana, y de Cerdeña pa concluyila; desgraciadamente'l gobiernu de Turín amuésase obstaculizador|Pío IX<ref>Cesara Bertoletti, Il Risorgimento vistu dall'altra sponda, Berisio, 1967, páx. 139</ref>}} Los delegaos piamonteses nunca fueron a Roma. En Turín considerábase que'l proyeutu de la lliga tenía de ser frenáu yá que el rei tenía otros planes: quería convertise él, o unu de los sos socesores, nel únicu rei d'Italia.<ref>Raffaele De Cesara, Finar di un regno, Newton Compton, 1975, vol. I, páx. 422</ref> Dempués de díes d'inútil espera, el [[4 de mayu]] tres la suspensión de les tentatives d'una lliga política, la delegación meridional retiróse. Sicasí, el mesmu día'l xeneral Pepe embarcar escontra'l norte: yera unu de los pocos entusiastes de la unificación, ente que nin los otros xenerales, nin los soldaos ser: nel sur nun yeren populares nin la guerra, nin el nacionalismu, nin la mesma independencia italiana.<ref>Acton, Gli ultimi borboni di Napoli, Giunti, páx.263</ref> Tres la insurrección antimonárquica del [[15 de mayu]] de [[1848]], Fernandu II ordenó, el día 22, al exércitu meridional terrestre y marítimu tornar al país, bien esmolecíu poles revoluciones independentistes en Sicilia. Por eso foi bien criticáu polos lliberales de la dómina, pero había que considerar dos factores: nun había nengún pactu ente'l [[Reinu de Cerdeña]] y les Dos Sicilies, polo qu'en casu de derrota piamontesa, Austria podría invadir el sur; ente qu'en casu de victoria, el reinu meridional nun llograría nengún beneficiu, pero perdería homes y gastaría dineru. Sumáu a esto, metanes una revolución, si caltenía les tropes ellí arriesgábase a perder la Sicilia. Sicasí, les operaciones nel norte taben nuna situación favorable y los soldaos meridionales contribuyeron en forma decisiva a les victories de [[Cuartone]] y [[Montara]] del [[29 de mayu]], y la de [[Gioto]] del 30, a pesar de la inferioridá numbérica, polo que'l belicosu Guigliermo Pepe desobedeció la orde del rei y permaneció na zona de conflictu con una bien pequeña porción del exércitu que lu siguió. Mentanto, el [[29 de mayu]] realizóse una votación pa la unión de [[Lombardía]] al Piamonte (561.000 votos a favor y 681 en contra<ref>[http://www.prov-varese.leganord.org/doc/lombard1.htm Manda Nord]</ref>) que tenía de ser confirmada por una asamblea constituyente nun futuru próximu. Tamién, el [[11 de xunu]] les tropes pontificies, comandadas por [[Giacomo Durando]] fueron ganaes en [[Vicenza]]. El contingente naval meridional taba al mandu del almirante [[Raffaele de Cosa]], quien se negó a cumplir nuna primer instancia la orde de retirara. Ante una nueva orde de tornar a la patria, recibida'l [[11 de xunu]] mientres se producía'l bloquéu de [[Trieste]] (el puertu austriacu más importante) y cuidao que la mayoría de los marineros yeren fieles al rei, decidió finalmente aceptar la orde y partió la nueche del 12. [[Ficheru:CarloAlberto.jpg|thumb|200px|[[Carlos Alberto de Cerdeña]] ([[Turín]], [[2 d'ochobre]] de [[1792]] – [[Porto]], [[28 d'agostu]] de [[1849]]).]] Pero la guerra siguía: los austriacos tomaron la ofensiva nes operaciones y producióse la derrota piamontesa de [[Custoza]] el [[23 de xunetu]]. [[Carlos Alberto de Saboya]] retirar a Milán onde foi asediado polos mesmos milaneses nel palaciu onde s'agospiaba y metanes la nueche tornó a Turín. Finalmente algamóse un [[armisticiu]] pol qu'Austria recuperó munches de les sos tierres, pero que sicasí nun otorgaba nengún beneficiu al Gran Ducáu de Toscana, que combatiera hasta'l final, lo que ponía de manifiestu que Carlos Alberto consideraba esti primer enfrentamientu contra Austria como una guerra dinástica, utilizando a los italianos pal so propiu beneficiu. Piamonte perdió gran parte de la [[Lombardía]] y Radetzky volvió a Milán. Al añu siguiente volver# a entamar les hostilidaes, pero los piamonteses fueron vencíos definitivamente en [[Novara]] el [[3 de marzu]] de [[1849]]. Dempués d'esti últimu fracasu, Carlos Alberto viose obligáu a abdicar en favor del so fíu [[Víctor Manuel II]]. Les causes principales de la derrota pueden atopase nel retiru de les tropes romanu y meridional per un sitiu, y por otru, a que Carlos Alberto promovía el expansionismo piamontés en cuenta de una confederación italiana. La primer guerra d'independencia foi la única que llogró la participación de tolos Estaos italianos. Tres la derrota, perder pa siempres la posibilidá de llograr una unificación italiana que garantizara coles mesmes l'autonomía de los Estaos. Esta foi la principal causa de la ''mala unificación'' de los piamonteses, realizada cola fuercia. ==== El llevantu como arma política ==== [[Ficheru:Gladstone.jpg|thumb|250px|[[William Gladstone]] ([[Liverpool]], [[29 d'avientu]] de [[1809]] - [[Hawarden]], [[19 de mayu]] de [[1898]]) [[Primer Ministru del Reinu Xuníu]] en cuatro causes: de 1868 a 1874, de 1880 a 1885, en 1886, y de 1892 a 1894.]] A partir de la crisis diplomática con Reinu Xuníu denomada la ''[[cuestión del azufre]]'', esti reinu prauticó una política desestabilizante en contra les Dos Sicilies. [[William Gladstone]] foi unviáu pol so gobiernu pa siguir el procesu que tendría d'asoceder nos Dos Sicilies colos miembros xuntaos a la sociedá secreta ''Unidá d'Italia''. Les sos actividaes yeren l'espardimientu d'idees antimonárquiques, que convidaben a la desobediencia civil.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unità, 2003, páx.42</ref> Por casu, en setiembre de [[1849]] esplotó una bomba delantre del [[Palaciu Real de Nápoles]] cuando se celebraba una fiesta pola llegada del Papa [[Pío IX]], que tuvo que fuxir de Roma por causa de la instauración de la [[República Romana (1849)|República Romana]]. D'estos fechos hubo 42 imputaos, de los cualos los primeres 3 fueron condergaos a cadena perpetua, otros 2 mandaos a prisión por 30 años y el restu de menor importancia nel fechu, fueron condergaos al exiliu. Gladstone tornó a [[Londres]] en [[1851]] y axuntóse col primer ministru [[Lord Palmerston]] y amosó-y cartes sos unviaes al ministru d'esteriores [[George Hamilton-Gordon|Lord Aberdeen]] nes que s'etiquetaba al reinu del sur como ''la negación de Dios'' y falaba sobre les males condiciones nes cárceles napolitanes. Estes cartes esaxeraben l'absolutismu borbónico, y cuando fueron publicaes provocaron entá más revoluciones. Dempués de la [[Unificación d'Italia|unificación italiana]], Gladstone confesó que les escribiera por encargu de Lord Palmerston, qu'él nun viera nenguna cárcel y que fixera casu a lo que comentaben los revolucionarios.<ref>Carlo Alianello, La conquista del sud, Rusconi editore</ref> En realidá, munchos británicos maraviábense viendo les bones condiciones de los exiliaos meridionales que llegaben al [[Reinu Xuníu]]. El sistema xudicial meridional foi reconocíu polos estudiosos como'l más avanzáu d'Italia preunitaria. Exemplos son la Escuela meridional de [[derechu]], el [[Códigu Penal]] de [[1819]], y que los maxistraos yeren escoyíos por concursu y non por voluntá del rei. Nel [[Reinu d'El Piamonte-Cerdeña]] la realidá yera bien distinta: si asume la pena de muerte como índiz de violencia d'un réxime, el reinu sardu ye'l más brutal, y cuando los lliberales llegaron al poder, les execuciones aumentaron en gran midida. Yera un reinu violentu, empeñáu y con una peralta tasa de criminalidad.<ref>Angela Pellicciari “ L'altro Risorgimento “, Piemme, 2000, páx.188</ref> === El camín escontra la unidá === ==== El expansionismo piamontés ==== {{AP|Unificación d'Italia}} [[Ficheru:Francesco Hayez 041.jpg|thumb|Retrato de [[Camillo Benso]], conde de Cavour ([[Turín]], [[10 d'agostu]] de [[1810]] - [[6 de xunu]] de [[1861]]), obra de Francesco Hayez.]] Dempués de la derrota de la primer guerra d'El Piamonte contra Austria en 1848 y en 1849, esta postrera siguió exerciendo la so poder sobre la península. Pero [[Napoleón III]], emperador de Francia, realizó una política d'intentar espulsar a los [[Habsburgu]] d'[[Italia]], favoreciendo los deseos expansionistas d'El Piamonte. Gran Bretaña, que xunto con Francia apoderaben el norte d'[[África]], nun quería que Napoleón III estendiera la so influencia na península pa tener mayor control del [[Mar Mediterraneu|Mediterraneu]].<ref>{{cita llibru |apellíu=Greenville |nome=John Ashley Soames |títulu=La Europa remocicada, 1848-1878 |fechaaccesu=5 d'ochobre de 2010|añu=1982 |editorial=Sieglu XXI |allugamientu=Madrid |isbn=84-323-0108-6}}</ref> [[Camillo Benso]], conde de Cavour llogró'l cargu de [[Primer Ministru]] en [[1852]] y empezó el so oxetivu expansionista buscando sofitu nes potencies (Francia y Gran Bretaña). Estos dos, xuntu col [[Imperiu otomanu]], entraron en guerra con [[Rusia]] en [[1854]] na [[Guerra de Crimea]]. Los ingleses pidieron al Piamonte la unviada de tropes y Cavour aceptó mandar 18.000 soldaos. Nel Sur, Fernandu II declaró la so neutralidá nel conflictu y negó a Inglaterra y Francia l'usu de los puertos meridionales como base d'operaciones de guerra; esto provocó la roxura de les dos potencies. El expansionismo piamontés, bien amazcaráu col ideal unitariu, desenvolvióse dempués del [[Tratáu de París (1856)|Congresu de París]] en [[1856]] celebráu al rematar la Guerra de Crimea. Ente'l Reinu Xuníu y Piamonte decidióse que se debía ocupar Nápoles y diose la posibilidá qu'Inglaterra pudiera mercar Sicilia dempués de la conquista.<ref>Cartes de Cavor a Rattazzi del 9 d'abril de 1856, París, 1862, p.247; citada por Ò Clery “ La Rivoluzione italiana “, Ares, 2000</ref> Ente Napoleón III y el rei piamontés [[Víctor Manuel II d'Italia|Víctor Manuel II]] empezáronse los preparativos pa la guerra contra Austria, y alcordóse que Piamonte se anexonaría Lombardía, Vénetu, Módena y Parma, y como compensación Francia recibiría Saboya y Niza. El [[23 d'abril]], Austria dio un ultimátum de 3 díes a Piamonte pidiendo'l desarme. Francia y Piamonte nun quixeron atacar primero a Austria, por que los Habsburgu quedaren ante Europa como'l agresores. El 29 d'abril de 1859, l'exércitu austriacu, al mandu del xeneral [[Ferenc Gyulai]], travesó'l [[Ríu Tesino|ríu Ticino]] ya invadió el territoriu piamontés dando empiezu a la denomada [[Unificación d'Italia#La segunda guerra de la independencia (1859-61)|Segunda guerra d'Independencia]]. Tres esta guerra espulsar a los duques de Toscana, Parma y Módena, que los sos territorios fueron amestaos al Piamonte. ==== Francisco II rei de les Dos Sicilies ==== [[Ficheru:Francesco II di napoli.gif|thumb|250px|[[Francisco II de les Dos Sicilies]] ([[Nápoles]], [[16 de xineru]] de [[1836]] – [[27 d'avientu]] de [[1894]]).]] [[Ficheru:Melville - Queen Victoria.jpg|thumb||thumb|200px| [[Victoria I del Reinu Xuníu|Reina Victoria]] ([[Londres]], [[24 de mayu]] de [[1819]] - [[Isla de Wight]], [[22 de xineru]] de [[1901]]) Reina del [[Reinu Xuníu]] nesi entós.]] El [[22 de mayu]] del [[1859]], dempués de 30 años de reináu, morrió Fernandu II. Heredó'l tronu'l so fíu de 23 años, [[Francisco II de les Dos Sicilies|Francisco II]], que nun tenía abonda esperiencia, con calter bien débil y bien cobarde.<ref>carta del embaxador piamontés nos Dos Sicilies a Cavour el 30 de xineru de 1860 (orixinal en francés) en “Carteggi di C.Cavour”, vol.1, páx.12; citáu por Umberto Pontone en “Due Sicilie”, xunetu de 2003</ref> Francia ya Inglaterra volvieron a entamar la diplomacia y mandaron a Nápoles representantes p'atraer al nuevu rei a la so esfera d'influencia política: ciscáben-y la reactivación de la monarquía constitucional ya intervenir nes sos guerres. Pero Francisco tenía bien en claro la frase del padre ''Constitución igual a revolución'' y tampoco quería aliase col Piamonte. El [[7 de xunu]], alteriáu de les manifestaciones de los lliberales napolitanos que queríen entrar en guerra al llau d'El Piamonte, Francisco II nomó como presidente del Conseyu y ministru de guerra a [[Carlo Filangieri]] una figura militar y política de primer nivel conocíu y respetáu mundialmente. La negativa del rei a conceder la Constitución y aliase col Piamonte foi determinante pa la cercana cayida del reinu, foi la última esperanza por que'l pueblu meridional salvar d'una unificación a encomalo. Pela so parte, Gran Bretaña aconseyaba la neutralidá al rei napolitanu, porque tres una victoria de Napoleón III, Francia estendería la so influencia tamién al sur. Esto dio llugar a una política d'aislamientu del Reinu de les Dos Sicilies nun contestu européu llaráu d'aliances estratéxiques. Pero dempués de la victoria francu-piamontesa na segunda guerra d'independencia, el Reinu Xuníu viose obligáu a camudar la so política: la Confederación Italiana tenía'l riesgu de ser apoderada per Francia, que saliera vencedora. Sicasí, debíase llograr un Estáu italianu xuníu pa frenar la influencia francesa na península.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/unit%Y0-mille_1.pdf Giuseppe Ressa, L'unità d'Italia y l'empressa dei mille: dal mitu alla realtà, páx.15]</ref> Ye por eso qu'Inglaterra unvió representantes pa llograr la unificación de toes toes. {{cita|Ensin l'ayuda de Palmerston, Nápoles sería agora borbónica y ensin l'almirante Mundy nun pudiera enxamás cruciar l'estrechu de Mesina| [[Giuseppe Garibaldi]] nel so viaxe a Inglaterra en [[1864]].<ref>Citáu por Angela Pellicciari, “L'altro Risorgimento “, Piemme 2000</ref>}} === La invasión y cayida del reinu === ==== Les rebeliones en Sicilia ==== Yá en [[1820]], y dempués en [[1848]], dar en Sicilia les primeres revoluciones, pos na islla casi nun esistíen los ideales unitarios (namái los intelectuales yeren mazzinianos) y queríase percima de too la lliberación del dominiu napolitanu.<ref>Rosario Romeo, Il Risorgimento in Sicilia, Laterza, 2001</ref> Llegar a proclamar, el [[13 d'abril]] de [[1848]] la deposición de [[Fernandu II de les Dos Sicilies|Fernandu II]] y ufiertóse la corona a la [[Casa de Saboya]], que se negó porque Fernando unvio una carta al Piamonte amenaciando con un conflictu armáu. Sicasí, sol gobiernu [[Casa de Borbón|Borbón]], Sicilia gociaba d'escepcionales privilexos: los impuestos yeren baxos, nun esistía'l [[serviciu militar obligatoriu]] y la vida y la propiedá yeren segures. Les cais de Sicilia yeren tan segures como les del norte d'Europa.<ref>Guía turística de Murray, pseudónimu del cónsul inglés George Dennis</ref> Na década del [[1850]] construyéronse más aveníes, ampliáronse los puertos y creáronse escueles y hospitales; con too y con eso esto, los sicilianos taben descontentos y queríen l'autonomía de la parte continental del reinu. La fuerte presencia comercial y financiera inglesa xenerara una difusa anglofilia y embaraxóse la posibilidá d'independizase so un [[protectoráu]] inglés. Esta propuesta foi bien recibida en [[Londres]] pero [[Napoleón III]] de Francia declaró que si Gran Bretaña entraba en Sicilia, empezaría una guerra.<ref> Alfredo Zazo, La Politica del Regno delle Due Sicilie nel 1859=60”, Miccoli, Napoli, 1940, páx.265</ref> Pela so parte, [[Giuseppe Mazzini|Mazzini]] afalaba les rebeliones de los sicilianos y axuntábase nel norte con unviaos de los rebeldes que veníen pidir ayuda. Pal Reinu de Cerdeña, esti clima yera perfectu pa empezar la conquista del sur. ==== La espedición de los Mil ==== {{AP|Espedición de los Mil}} [[Ficheru:Giuseppe Garibaldi (1866).jpg|200px|thumb|[[Giuseppe Garibaldi]] ([[Niza]], [[4 de xunetu]] de [[1807]] - [[Caprera]], [[2 de xunu]] de [[1882]]), militar y políticu [[Italia|italianu]].]] [[Ficheru:Partenza da Quarto.jpg|thumb|200px|'''''Partida de Quarto''''', pintura espuesta nel Muséu Nacional del Resorgimento, [[Turín]].]] [[Giuseppe Garibaldi]], cola llamada "Espedición de los Mil", foi quien conquistó'l Reinu de les Dos Sicilies. El [[6 de mayu]] de [[1860]] zarpó de la sablera de [[Quarto al mare|Quarto]] ([[Provincia de Xénova]]) con 1.033 homes, na so mayoría veteranos de les guerres d'independencia<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/unit%Y0-mille_1.pdf presentación de Giuseppe Ressa, parte 1, páx.19]</ref> en dos barcos de vapor escontra la isla. El [[11 de mayu]] desembarcó en [[Marsala]] ensin grandes problemes. Nel puertu de la ciudá había dos buques de guerra ingleses llegaos a Sicilia pa protexer los intereses británicos na zona. Los ingleses nun fixeron nada p'ayudar a Garibaldi,<ref>Editori Vari, ''Cronaca degli avvenimenti di Sicilia da aprile 1860 a marzu 1861'', Harvard College Library, 1863, páxs.78-80</ref> pero condicionaron la reaición de la marina militar borbónica<ref>Raleigh Trevelyan, ''Principi sotto il vulcano'', Rizzoli, Milano, 2001, páx. 164 ISBN 17-86671-7</ref>que foi tardida ya ineficaz.<ref>Harold Acton, ''Gli ultimi Borbone a Napoli (1825-1861)'', Giunti Editore, Firenze, 1997, páx. 496, ISBN 88-09-21256-8</ref> Na isla, los ''camises coloraes'' (asina yeren llamaes les tropes de Garibaldi) aumentaron de númberu gracies a los socesivos desembarcos y a los voluntarios sicilianos que s'apuntaron nes sos files. Garibaldi venció al exércitu borbónicu na [[Batalla de Calatafimi]] a pesar de la superioridá numbérica de los adversarios y del desenvolvimientu inicial que favorecía a estos. Según Giacinto de' Sivo, un funcionariu del Reinu de les Dos Sicilies, el xeneral borbónicu Landi fuera convencíu de retirar les sos tropes polos piamonteses, dándo-y dineru y prometiéndo-y un cargu importante nel futuru exércitu italianu.<ref>Giacinto de' Sivo, op. cit. páx.525</ref> Dempués, tomó la ciudá de [[Palermo]], crució'l [[estrechu de Messina]] y entró nel continente. Siguió avanzando con poca resistencia hasta [[Salerno]], ciudá bien cercana a [[Nápoles]]. Namái nesti momentu'l rei Francisco II decatar del peligru que corría. Decidió recular la llinia de defensa al ríu Volturno, allugáu al Norte de Nápoles, pa evitar l'asediu de la capital del reinu. Garibaldi entra na ciudá aclamáu pol ensame, que según les fontes históriques, foi obligada a vitorearlo por infiltrados piamonteses que-yos daben dineru a cambéu, los que se negaben yeren obligaos a permanecer nes sos cases por medrana a represalies.<ref> George Mundy, Finar delle Due Sicilie y la Marina britannica, Berisio, Napoli, 1966, páx.199</ref> Garibaldi proclamóse dictador de les Dos Sicilies, el [[Palaciu Real de Nápoles]] foi totalmente escaláu, los oxetos más preciosos fueron unviaos a Turín, otros vendíos al meyor postor. El [[11 de setiembre]] l'oru de la Tesorería del Estáu, patrimoniu de la Nación, (equivalente a 1.670 millones d'euros), y los bienes personales del rei (equivalentes a 150 millones d'euros) toos depositaos nel Bancu de Nápoles, fueron sacaos y proclamaos ''bienes nacionales''.<ref>Francesco Saverio Nitti, Scienze delle Finanze, Pierro, 1903, p.292.</ref> Yá cola capital meridional tomada, el [[8 d'ochobre]], el gobiernu piamontés emitió un decretu que convocaba un plebiscitu, por aciu sufraxu universal masculín en toa Italia, pa ratificar l'anexón al Piamonte. El votu nun foi secretu, en [[Nápoles]] y en tol sur, declarábase ''enemigu de la patria'' a quien votara pol Non, nos cuartos había xente armada qu'obligaba a votar pol Sí. Nel sur había muncha xente que-yos faíen creer que'l SI significaba'l regresu del so rei Francisco II y amás los soldaos garibaldinos votaben delles vegaes.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/plebisciti.htm El portal del sur, los plebiscitos]</ref> Les resultancies dieron una contundente victoria a favor del Sigo a l'anexón al piamonte y fueron usaos como propaganda pol reinu piamontés, queriendo probar que'l pueblu quería xunise al Piamonte, ser gobernaos pol rei de la casa de Saboya y abandonar la dómina d'independencia y a los cuatro xeneraciones de la dinastía borbónica napolitana. El Rei Francisco II, reorganizó'l so exércitu de 40.000 homes detrás del ríu Volturno, pero foi ganáu polos garibaldinos na llamada [[Batalla del Volturno]]. Por cuenta de les baxes sufiertes en dicha batalla Garibaldi solicitó ayuda militar al gobiernu piamontés y Francisco II quixo aprovechar l'estancamientu de los garibaldinos pa volver atacar; pero los xenerales aconseyáron-y reorganizar les fuercies y entós retiróse de Capua a Gaeta. Ellí, el rei Francisco II, colos sos postreros 20.000 soldaos, foi asediado hasta'l [[13 de febreru]] de [[1861]] pol xeneral piamontés [[Enrico Cialdini]] con 18.000 soldaos. La hestoria d'esti [[asediu]] impresionó vivamente a la opinión pública europea, sobremanera pol comportamientu heroicu de la reina [[María Sofía de Baviera|María Sofía]] de namái 19 años, que a pesar de les bombes, arriesgó la so vida pa socorrer día y nueche a los soldaos mancaos o morrebundos.<ref>[https://web.archive.org/web/20080129101301/http://www.ilportaledelsud.org/mr0_46.htm#_ftnref6 El portal del sur, l'asediu de Gaeta]</ref> Dempués de meses d'asediu, Francisco II dio cuenta de la imposibilidá de la victoria y empezó a embaraxar la opción de la retirada. A les 7 de la mañana del [[14 de febreru]] del [[1861]], el rei y la reina abandonaron Gaeta y embarcáronse nuna nave francesa que los tresportó a [[Terracina]], nos territorios papales. Dempués de la retirada, el rei nunca abdicó, dexando pa él y los sos herederos el títulu de Rei del Reinu de les Dos Sicilies. Al cayer Gaeta, namái quedaben dos fortaleces de les Dos Sicilies: [[Messina]] y [[Civitella del Tronto]]. La primera cayó'l [[13 de marzu]] de [[1861]] pola aición de les tropes de Cialdini. Civitella del Tronto, na [[provincia de Teramo]], foi la última fortaleza de les Dos Sicilies y cayó el [[20 de marzu]], 3 díes dempués de la proclamación del [[Reinu d'Italia (1861-1946)|Reinu d'Italia]]. === Les consecuencies de la unificación === El [[17 de marzu]] de [[1861]], [[Víctor Manuel II]] asume'l títulu de ''[[Rei d'Italia]] pola gracia de Dios y voluntá de la Nación''. Foi reconocíu poles potencies europees a pesar de que violaba'l [[tratáu de Zurich]] y el de [[Tratáu de Villafranca|Villafranca]] que-y prohibíen ser rei de toa Italia. De magar, daes les nueves polítiques piamonteses, el sur empezó a sufrir grandes cambeos: ==== El empobrecimiento del sur ==== Nel momentu de la unidá d'Italia, los bancos más importantes yeren el Bancu de les Dos Sicilies con 200 millones de llires de la dómina y el Bancu de Milán con 120 millones.<ref>Nicola Zitara “La gran cuccagna dei fratelli d'Italia”, periódicu Due Sicilie 2\2004</ref> Mientres los primeros cinco años, producióse una llucha ente'l Bancu napolitanu y la Banca Nacional (piamontesa). Pero ente que esti postreru abría sucursales en tou Italia, al Bancu de Nápoles yéra-y bien difícil abrir filiales nel norte porque precisaba llograr l'autorización estatal. Antes de la unificación, el Reinu de Cerdeña tenía una enorme delda pública, pero tres l'anexón del sur el nuevu Estáu italianu declaró bienes nacionales al oru estatal depositáu nos Dos Sicilies, 2/3 de la total reserva áurea d'Italia. A esto sumir la nueva [[política fiscal]] unitaria, que favorecía los intereses del norte ante los del sur: tres la unificación surdieron nuevos impuestos, sobre l'agricultura, la industria, la edificación, el consumu que yeren mayores nel sur que nel norte.<ref>G. Savarese, " -y finanze napoletane e le finanze piemontesi dal 1848 al 1860", Cardamone, 1862, p.28.</ref> L'Estáu distribuyía desigualmente los subsidios a les provincies, por casu nes obres hidráuliques pa l'agricultura, l'actividá más importante de la Italia de la dómina, atópense los siguientes datos: '''Subsidios pa les obres hidráuliques na agricultura, cifres en llires (1862-1868)<ref>Carano - Convito, “ L'economía italiana prima y dopo il Risorgimento”,Vallecchi, Firenze, 1928, páx. 180,</ref> {| {{tablaguapa}} style="width=50%|text-align=center" |- bgcolor="#EFEFEF" ! Rexón !! Subsidiu |- |[[Lombardía]] || align="right" | 92.165.574 |- |[[Vénetu]] || align="right" | 174.066.407 |- |[[Emilia-Romaña]] || align="right" | 103.980.520 |- |[[Sicilia]] || align="right" | 1.333.296 |- |[[Campania]] || align="right" | 465.553 |} Tamién la industria sufrió un grave revés: munches fábriques meridionales fueron cerraes, nel 1861, nel sur taba'l 51% de les industries italianes, ente que 1951, el porcentaxe amenorgar a 12,8%.<ref> A.Ghirelli, Storia di Napoli, Einaudi, Torino, 1996, páx.273</ref> Esto provocó desemplegu nel sur lo qu'emprobeció entá más esta población. Dempués de la unificación surdieron les causes de l'actual probeza del [[sur d'Italia]]. ==== Los movimientos separatistes ==== [[Ficheru:Carmine Crocco (rounded).jpg|thumb|200px|[[Carmine Crocco]], (Rionero in Vulture, [[1 de xunu]] de [[1830]] - Portoferraio, [[18 de xunu]] de [[1905]]) unu de los artífices de la revolución de los briganti.]] Dende l'edictu de Garibaldi del [[2 de xunetu]] de [[1860]], que declaraba bienes nacionales munches tierres de los llabradores y mientres dellos años siguientes, produciéronse grandes revueltes pola independencia del sur que punxeron en dificultaes al naciellu reino d'Italia mientres los primeros años unitarios. Los revolucionarios, munchu llabradores y pastores, otros ex soldaos del reinu fieles al so rei; fueron llamaos «''briganti''» (bandíos) porque practicaben guerres de guerrilles y realizaben saqueos. Estos yeren sofitaos con armes y provisiones pol cleru, que vía les sos ilesies profanaes pol gobiernu. Por esta política d'espropiación piamontesa foi escomulgáu Víctor Manuel por Pío IX. Esta violenta y bonal contrarrevolución popular deber a la fidelidá de la población del sur a la dinastía Borbón y sobremanera al aumentu de los impuestos y a la confiscación de tierres per parte del nuevu gobiernu piamontés. La revuelta españó en tol sur a finales del [[1861]] y el Piamonte unvió a [[Nápoles]] a [[Enrico Cialdini]] dándo-y poderes estraordinarios con un total de 120.000 homes. El xeneral piamontés enfrentar a unos 80.000 revolucionarios estremaos en casi 500 bandes, lo que facilitó'l so esterminiu.<ref>Lorenzo De la Boca, Indietro Savoia., Piemme, 2003</ref> Asina empezó una de les más cruentes represiones de la historia italiana. El sur foi campera de matances, devastaciones, fusilamientos, detenciones domiciliaries forzoses, saqueos de granxes, espropiación de tierres y zarru d'industries, lo que provocó la ruina de gran parte de la población meridional. En [[1870]] instauróse la llei marcial nel ex Reino de les Dos Sicilies y les rebeliones solo pudieron encalorase escontra l'añu [[1878]]. En toos estos años morrieron un total de 70.000 meridionales, en batalla o fusilaos, cifra que ye bien cimera a la de tolos cayíos pa llograr la unificación.<ref>[http://web.archive.org/web/http://www.realcasadeborbondossicilias.org/ita/archiviostorico/cs_08d3.htm Real Casa di Borbone delle Due Sicilie - Storia<!-- Títulu xeneráu por un bot -->]</ref> Los movimientos separatistes caltiénense anguaño reflexaos nel [[Movimientu neoborbónico]] el cual pretende l'autonomía del Sur d'Italia restaurando l'históricu Reinu de les Dos Sicilies. ==== La emigración meridional ==== La emigración meridional dempués de la unificación, foi una de les más grandes foles migratories de tolos tiempos. La población del sur, derrotada y colonizada, nun tenía otra opción que partir de la so patria escontra [[América]]. Los puertos de Nápoles y Palermo fueron los centros de la emigración meridional. Los destinos principales yeren [[Estaos Xuníos]] y [[Arxentina]]. Anque la mayoría de los inmigrantes yeren llabradores tuvieron que quedase nes ciudaes trabayando nos puertos o na minería. Nun empiezu, el 85% de la emigración provenía del norte d'Italia, pero dempués de la unificación, el porcentaxe de meridionales empezó a aumentar progresivamente llegando al 56%. En [[1900]], llegar a la enorme cifra de 8 millones d'emigrantes italianos, de los cualos 5 millones proveníen del ex reino de les Dos Sicilies, Italia yera'l país d'Europa con más emigración. La emigración siguió tamién nel intre del [[sieglu XX]]; na década de 1950 emigraron unos 6 millones de meridionales y na actualidá la diáspora sigue: cada añu unos 90.000 suriegos tienen d'abandonar les sos tierres. == Economía == Dende los tiempos del rei Carlos, el Reinu meridional vivió una fuerte reactivación económica por cuenta de la total restauración de la estructura del reinu, tantu política como económicamente. Sicasí, a partir de les revoluciones del añu [[1848]] empezaron a notase diferencies ente los valores previstos pol Estáu y los reales, esto ye, los ingresos yeren menores a los esperaos, y los gastos mayores. Dellos años ente [[1848]] y [[1860]] producióse [[déficit fiscal]] na economía. A pesar d'esti últimu retrocesu, el Reinu de les Dos Sicilies tenía nel so momentu la meyor finanza pública de tola península italiana, y concentraba, ello ye que más de les dos terceres partes del total del oru de la península. '''Finanza pública de los Estaos italianos en 1860 (en millones de llires-oro)<ref name=ref_duplicada_1>[https://web.archive.org/web/20090427144332/http://www.realcasadiborbone.it/ita/archiviostorico/primati.htm Real Casa de Borbón de les Dos Sicilies]</ref> {| {{tablaguapa}} style="width=50%|text-align=center" |- bgcolor="#EFEFEF" ! País !! cantidá de llires-oro |- |Reinu de les Dos Sicilies || 443, 2 |- |[[Estaos Pontificios]] || 90,6 |- |[[Gran Ducáu de Toscana]] || 84,2 |- |[[Reinu de Cerdeña]] || 27 |- |[[Lombardía]] y [[Vénetu]]* || 20,8 |- |[[Ducáu de Parma]] || 1,2 |- |[[Ducáu de Módena]] || 0,4 |} (*)<small>So dominiu austriacu</small> [[Ficheru:FerdinandoI vapore1.jpg|thumb|250px|El ''Fernandu I'', primer buque a vapor italianu en cruciar el Mediterraneu, zarpó de Nápoles el [[27 de setiembre]] de [[1818]] y nel so primer viaxe llegó a [[Livorno]], [[Xénova]] y [[Marsella]].]] La moneda oficial del Reinu de les Dos Sicilies yera'l ''ducato'', que yera moneda más fuerte de la Italia preunitaria. Un ''ducato'' valía 10 ''carlini'', un ''carlino'' yera equivalente a 10 ''grana'', el ''grana'' yera equivalente a 2 ''tornesi'', y esti postreru a 6 ''cavalli''.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unitá d'Italia, 2003, páx.153</ref> Con respectu al comerciu, Los Dos Sicilies caltenía un activu comerciu con países de toes partes del mundu. Foi l'únicu Estáu italianu preunitario n'unviar buques mercantes a América y a [[Australia]].<ref>[http://www.duesicilie.org/OLDSITE/debitostorico.html Un debito storico - Fora]</ref> Esto debió a la importancia de la flota mercantil meridional, la más numberosa d'Italia y la cuarta del mundu, que constaba d'unos 9.800 buques, el 80% del total de la península.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unitá d'Italia, 2003, páx.142</ref> A esto súmase-y que'l primer barcu a vapor italianu en navegar nel [[Mar mediterraneu]] (1818), y el primeru en llegar a América (1854), yeren meridionales.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/FerdinandoI.htm El portal del sur]</ref> === Industria === La industria yera un sector bien importante nel Reinu de les Dos Sicilies. Na [[Esposición Universal de París (1855)]], el reinu recibió'l premiu al tercer país con mayor desenvolvimientu industrial del mundu, dempués de [[Gran Bretaña]] y [[Francia]]. <ref name=ref_duplicada_1 /> Esto yera posible gracies a la gran cantidá de reserves que l'Estáu tenía lo que-y dexaba llevar a cabu polítiques proteccionistas que favorecíen a la industria meridional en contraposición de los productos importaos. <ref>[http://blog.libero.it/BRIGANTESEMORE/8397657.html Nicola Zittara, Il protezionismo borbónicu], publicáu'l 8 de febreru de 2010.</ref> La industria más importante yera la metalúrxica. Nel reinu esistíen 100 industries d'esti tipu, de les cualos destácase'l centru industrial de Pietrarsa, el más importante d'Italia, onde trabayaben más de 1.000 obreros.<ref>[http://www.vocedimegaride.it/html/Articoli/IndustriePesanti.htm Voce di Megaride - Industrie pesanti]</ref> Ente los llogros más importantes de la industria metalúrxico meridional destáquense la fabricación de la primer llocomotora italiana, inaugurada en [[1836]], y la primer ponte de fierro d'Europa continental, sobre'l [[ríu Garigliano]] nel [[1833]]. Otra industria bien importante del reinu yera la producción testil, que apurría la segunda fonte d'ingresos por esportación dempués de los productos agropecuarios. Los productos yeren d'algodón, llana, seda y cueru. La producción testil taba tremada por tol reinu, pero yera [[Salerno]] la ciudá más importante. Ellí trabayaben más de 10.000 obreros, por esa razón yera denomada ''La [[Mánchester]] d'Italia''.<ref>O. Schioppa, -y industrie nel Regno delle Due Sicilie, Napoli, 2000</ref> Los productos de cueru más fabricaos yeren carteres y guantes; estos postreros yeren, dempués de los ingleses, los más abondosos nel mercáu européu. En 1860 la producción aportó a de 850.000 unidaes añales. === Agricultura === L'agricultura yera'l sector más fuerte de la economía meridional. Con namái'l 36% de la población d'Italia y ensin tener grandes llanures como la del [[Llanura del Po|Po]], nel sur producía'l 50.4% de [[trigu]], el 80.2% de [[cebada]] y [[avena]], el 53% de [[pataca|pataques]] y el 41.5% de [[llegume]]s de tola península.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unità, 2003, páx.151</ref> Cifres que debíen enforma a les polítiques de los reis meridionales: yá'l rei Carlos menguó considerablemente los impuestos y retenciones del sector agropecuariu pa incentivar la producción. De la mesma, yeren por demás importantes les agroindustrias, de les cualos les principales yeren la producción de [[pasta]], de productos rellacionaos col tomate y l'[[aceite d'oliva]]. Esti postreru yera esportáu a tol mundu y constituyía la metá de les esportaciones meridionales.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unità, 2003, páx.152</ref> === Minería === [[Ficheru:Mina di Zolfo.jpg|thumb|250px|Mina d'azufre en Sicilia]] El productu más esplotáu nel Reinu yera l'[[azufre]], que los sos xacimientos alcontrar en Sicilia. La esplotación d'esti mineral cubría'l 90% del consumu mundial d'esti productu, indispensable pa la industria de la dómina, cuantimás la de los esplosivos. La minería d'azufre tenía un valor estratéxicu nel comerciu mundial, y a esta razón atribúyese'l constante interés del [[Reinu Xuníu]] na esplotación del azufre siciliano. El rei Fernandu II empezó a cafiar a Gran Bretaña cola denomada ''[[cuestión del azufre]]'': Dende [[1816]] esistía ente [[Londres]] y [[Nápoles]] un tratáu de comerciu y rápido los mercaderes ingleses aprovechar pa llograr casi tola producción d'azufre de la isla. Mercaben baratu y vender a precios peraltos. Entós Fernandu II, tratando d'aprovechar al máximu los beneficios debíos a les sos materies primes, concedió-y el comerciu del azufre a una sociedá francesa que pagaba'l doble que los ingleses.<ref>Carlo Alianello, La conquista del sud, Rusconi, 1982</ref> De resultes de dicha concesión les rellaciones de los británicos colos Dos Sicilies empioraron, llegando al usu de la fuercia. Palmerston mandó la flota inglesa al [[Golfu de Nápoles]] amenaciando con bombardeos y desembarcos. Fernandu II ordenó l'estáu d'alarma en fuertes costeros y movió les tropes a los posibles llugares de desembarcu. Paecía que la guerra yera inminente, pero como [[Austria]] negara'l so sofitu al reinu meridional, roblóse un tratáu: atayóse'l contratu cola sociedá francesa y el Reinu de les Dos Sicilies tuvo de pagar poles perda de los ingleses, cuando'l contratu yera con los franceses. El que perdió foi'l reinu napolitanu, anque la reaición d'Inglaterra ante estos fechos fora d'una suprema indignación<ref>Carlo Alianello, op. cit., p.15-16.</ref> Otra actividá importante yera la esplotación de les [[salina|salines]] pa la producción de [[sal]], tantu d'usu alimenticiu como industrial. Les salines más grandes atópase en Sicilia, nes cualos producíense unes 110.000 tonelaes de sal per añu.<ref>Revista “Il gommone”, Koster publisher, xineru-febreru de 2003, páx.107</ref> Tamién yeren notables les salines pugliesas, les preferíes del rei Fernandu II, que fundó delles villes agrícoles na zona, distribuyendo gratuitamente terrenales y capitales a los trabayadores.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unità, 2003, páx.150</ref> == Llingua, Arte y Cultura == [[Ficheru:Giambattista Vico.jpg|thumb|200px|Giambattista Vico (1668-1744), [[abogáu]], [[filosofía de la hestoria filósofu de la hestoria]] y protosociólogo [[Nápoles|napolitanu]]. Notable pol so conceutu de verdá como ''resultancia del faer'' (''verum ipsum factum''). La so principal obra ye ''la Scienza nuova''.]] El [[Sieglu XVIII]], sol impulsu de los reis borbónicos, producióse una renacencia cultural en Nápoles dempués de dellos sieglos de dominación estranxera. Nápoles yera unu de los centros culturales más importantes d'Europa y difusora de les idees de la [[Ilustración]], tan solo superada por París. Nápoles foi'l trubiecu de grandes personalidaes de la cultura como [[Giambattista Vico]], unu de los pensadores más importantes de la dómina; y [[Gaetano Filangieri]], importante xurista que la so obra ''La Ciencia de la Llexislación'' foi inspiradora del [[Códigu Napoleónicu]] y la [[Constitución estauxunidense]].<ref>Cesara Bertoletti, Il Risorgimento vistu dall' altra sponda, Berisio, 1967, páx. 16</ref> === Llingua === A mediaos del [[sieglu XIX]] había na península siete Estaos, trés de los cualos yeren dafechu llibres: El reinu de les Dos Sicilies, que yera'l más estensu y pobláu, el [[Reinu de Cerdeña]] y los [[Estaos Pontificios]]. Los otros cuatro atopábense apoderaos direuta o indireutamente por [[Austria]]: El [[Reinu Lombardu Veneto]], los ducaos de [[Parma]] y [[Módena]] y el [[Gran Ducáu de Toscana]]. La llingua ''oficial'' en toos esos estaos preunitarios yera l'[[Idioma italianu|italianu]]. Solo dos rexones alpines de cultura y tradiciones [[francu-provenzal]]es, la [[Saboya]] y el [[Valle d'Aosta]], teníen como idioma alministrativu'l [[idioma francés|francés]]. Dambes pertenecíen al Reinu de Cerdeña, onde l'italianu yera la llingua oficial del 85% de la población: n'El Piamonte (dende los años 1560-1561),<ref>Polo que se refier al Piamonte y el Valle d'Aosta, consultar: Francesco Bruni (direición), ''Storia della lingua italiana. L'italianu nelle regioni'', Milano, Garzanti, 1996, vol. 1, páxs. 19-29, ISBN 88-11-20471-2 </ref><ref>Según el poeta Giacomo Leopardi, n'El Piamonte falábase, escribíase y pensábase en francés y los franceses considerar como verdaderos compatriotaa (Giacomo Leopardi, ''La vita e le lettere'', Garzanti, 1983). Otra testigu de la dómina, la marquesa Costanza Arconati, que vivió mientres llargu tiempu en Turín, desmiente esta presunta hermandá ente piamonteses y franceses: contestando a una entruga del economista británicu N. W. Senior sobre'l porqué a dellos politicos del estáu que teníen más familiaridá col francés que col italianu obligábase-y, nes Cortes, a falar n'este peracabo idioma, respondió: ''Ensin batura a duldes, falaríen meyor en francés, pero a nós nun nos gustaría oyer falar francés nun siendo que nun lo falara un saboyardo. Sería doblemente impopular, primero de too por non ser italianu, y depués por ser francés, porque dempués de los alemanes nós tarrecemos y repunamos a los franceses'' (Tullio De Mauro, ''Storia linguistica dell'Italia unita'' (II edición), Ed. Laterza, Bari, 1979, v.2, páxs.287-288)</ref> nel Condáu de Niza, en Liguria y en Cerdeña (dende l'añu 1759). Como nos demás estaos peninsulares, l'italianu yera, nel Reinu de les Dos Sicilies, la llingua de l'alministración, de la escuela y de la comunicación escrita, pero'l pueblu llanu casi nun la falaba y prefería espresase en napolitanu, y, fora del so área d'espardimientu, nos varios dialeutos llocales, casi toos romances, y que polo xeneral utilizábense solo pa la comunicación oral. El mesmu napolitanu que yera'l dialeutu (o llingua autóctona), de más prestíu nel Reinu, tenía un usu muncho más llindáu, como llingua escrita, sía del italianu que del llatín, dende, a lo menos, la dómina de la dominación española. De los 2800 testos del [[sieglu XVII]] calteníos na Biblioteca Nacional de Nápoles y catalogaos nel añu 1986, solo 26 taben escritos en napolitanu (el 1% escasu del total), 1500 n'italianu (el 53,6%) y 1086 en llatín (el 38,8%)<ref>Marco Santoro (direición), ''-y secentine napoletane della Biblioteca Nazionale di Napoli'', Istituto Poligrafico y Zecca dello Stato, Roma, 1986, páx. 43</ref> En 1861 podíen envalorase los italohablantes ente un 2,5% de la población<ref>“Storia linguistica dell'Italia unita”, Laterza, 1976</ref> como suxure Tullio De Mauro y un 9,5% según A. Castellani,.<ref>“Quanti erano gl'italofoni nel 1861?”, in “Studi Linguistici Italiani”, 1982</ref> D'estos, los toscanos yeren la mayor parte, cuidao que l'italianu modernu nació ellí. === Educación === El reinu de les Dos Sicilies tenía cuatro universidaes: [[Universidá de Nápoles Federico II|la de Nápoles]], fundada pol emperador [[Federico II de Sicilia|Federico II]] en 1224, les [[Universidá de Mesina|de Messina]] y [[Universidá de Catania|Catania]], y [[Universidá d'estudios de Palermo|la de Palermo]], la más recién y fundada pol rei [[Fernandu I de les Dos Sicilies]]. Comparando con otros Estaos italianos preunitarios, les Dos Sicilies taben a la vanguardia de la educación cimera. Por casu, la primera [[Universidá de Milán|universidá en Milán]] crear nel [[1863]], yá nel [[Reinu d'Italia (1861-1946)|Reinu d'Italia]]. Nel 1860, el númberu de egresados meridionales yera mayor que'l de tol restu d'Italia (16.000 meridionales por 9.000 del restu d'Italia). En casar editores napolitanes imprimíense'l 55% de los llibros d'Italia.<ref>Giuseppe Ressa, Il sud y l'unità, 2003, páx.161</ref> En Nápoles instauróse la primer cátedra universitaria d'economía política del mundu en 1754. La facultá de xurisprudencia foi la que desenvolvió'l primer códigu marítimu y códigu militar d'Italia. Con al respective de la [[xeoloxía]], en Nápoles fundóse l'observatoriu sismolóxicu Vesuviano, el primeru del mundu. Con al respective de l'[[astronomía]], en Palermo, en 1801, [[Giuseppe Piazzi]] afayó'l primera [[planeta nanu]], el más pequeñu de toos, que s'atopa ente [[Marte (planeta)|Marte]] y [[Xúpiter (planeta)|Xúpiter]]. Denominar [[Ceres (planeta nanu)|Ceres Ferdinandea]], y hasta [[2006]] consideróse un [[asteroide]]. Pero la educación universitaria yera namái pa les clases privilexaes. Con al respective de la educación pública, la educación primaria yera probe. Magar el Rei Fernandu I creó numberoses escueles gratuites, el pueblu del interior del reinu priorizaba'l trabayu agropecuariu de los llabradores sobre la instrucción nes escueles. Cabo esclariar que nos Dos Sicilies namái'l 10% de los llabradores taba alfabetizado. === Arte === [[Ficheru:Sommer, Giorgio (1834-1914) - n. 0278 - Napoli - Teatro San Carlo 2.jpg|thumb|200px|Interior del Teatru San Carlo. Inauguráu'l [[4 de payares]] de [[1737]], ye'l más antiguu teatru d'ópera activu del mundu, foi'l modelu de los siguientes teatros d'Europa.]] La Nápoles borbónica yera una de les capitales del arte mundial, principalmente de la música. En Nápoles, na segunda metá del [[sieglu XVIII]] diérase orixe a un nuevu estilu d'ópera, la [[Opera buffa]], que tuvo impautu n'Italia y en toa Europa. Nápoles cuntaba col teatru llíricu más antiguu del mundu, el [[Teatro San Carlo]], inauguráu en 1737.<ref>[http://www.teatrosancarlo.it/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=21&Itemid=34&lang=it teatrosancarlo.it]</ref> Esti teatru yera unu de los más importantes d'Italia y foi trubiecu de grandes compositores meridionales como [[Alessandro Scarlatti]], [[Giovanni Battista Pergolesi]], [[Saverio Mercadante]], [[Domenico Cimarosa]], y [[Giovanni Paisiello]] ente otros. Ente los grandes compositores italianos que compunxeron pal teatru atópense [[Rossini]], [[Vincenzo Bellini|Bellini]], [[Donizetti]] y [[Verdi]]. Tamién en Nápoles floriaron otres disciplines como la pintura, afigurada na escuela pictórica de Posillippo, y l'arquiteutura, con terribles testimonios arquiteutónicos como los Palacios reales de [[Palaciu Real de Nápoles|Nápoles]], [[Palaciu Real de Caserta|Caserta]] y [[Palaciu Real de Portici|Portici]]. Importante yera tamién l'arqueoloxía: nel reináu de Carlos III realizaron escavaciones en [[Pompeya]] y [[Herculano]] que les sos pieces fueron espuestes nel [[Muséu Arqueolóxicu Nacional de Nápoles|Muséu Arqueolóxicu]]. == Salú == El Reinu de les Dos Sicilies gociaba d'un serviciu sanitariu meyor que'l de los otros Estaos d'Italia. Los Dos Sicilies tenía'l porcentaxe más altu de médicu por habitantes n'Italia. Pa 9 millones d'habitantes del reinu había 9.390 médicos, ente qu'en tol norte, pa 13 millones d'habitantes había namái 7.087 médicos.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/unit%Y0-mille_1.pdf Giuseppe Ressa, L'unità d'Italia y l'empressa dei mille: dal mitu alla realtà, páx.9]</ref> [[Ficheru:Great Royal Coat of Arms of the Two Sicilies -Blazon.svg|280px|thumb|<small>Lleenda:<li>1. [[Farnesio]]<br /><li>2 y 10. [[Casa d'Austria|Austria]]<br /><li>3 y 12. [[Casa de Borgoña|Borgoña (Antiguu)]]<br /><li>4. [[Casa de Avís|Portugal]]<br /><li>*5. [[Castiella]]<br /> <li>6. [[Reinu de Llión|Llión]]<br /> <li>7. [[Reinu de Granada (Corona de Castiella)|Granada]]<br /> <li>8. [[Reinu d'Aragón|Aragón]]<br /> <li>9. [[Reinu de Sicilia|Sicilia]]<br /> <li>11. [[Casa de Valois-Borgoña|Borgoña (Modernu)]]<br /> <li>13. [[Ducáu de Brabante|Brabante]]<br /> <li>14. [[Condáu de Flandes|Flandes]]<br /> <li>15. [[Condáu de Tirol|Tirol]]<br /> <li>16. [[Casa d'Anjou-Sicilia|Anjou-Nápoles]]<br /> <li>17. [[Reinu de Xerusalén|Xerusalén]]<br /> <li>18. [[Casa de Borbón (España)|Borbón (España)]]<br /> <li>19. [[Médici]]<br /> <li>A. [[Corona real]]<br /> <li>B. [[Orde de San Jenaro]]]<br /> <li>C. [[Orde del Toisón d'Oru]]<br /> <li>D. [[Orde del Espíritu Santu]]<br /> <li>Y. [[Orde de San Fernando del Méritu]]<br /> <li>F. [[Orde Constantiniana de San Jorge]]<br /> <li>G. [[Orde de Carlos III]]<br /> </small>]] Esti reinu tenía la mortalidá infantil más baxa, ente que les cifres más altes rexistrar en [[Lombardía]], [[El Piamonte]] y en [[Emilia Romagna]]. Nel añu [[1821]], una llei obligó a los proxenitores a vacunar a los sos fíos contra la [[viruela]]. Hasta l'añu [[1859]] nun s'incorporó esta llei nel Reinu d'El Piamonte-Cerdeña. Nel [[1782]] realizóse la primer intervención n'Italia de profilaxis contra la [[tuberculosis]]. Nel añu [[1847]], había 22 hospitales nos Dos Sicilies. El de San Leucio foi'l primeru gratuitu en [[1789]]. Tamién tuvo la primer clínica [[ortopedia|ortopédica]] d'Italia y l'hospital Real Morotrofio de Aversa foi'l primeru de [[psiquiatría]], y el primeru n'Europa n'esaniciar l'usu de [[Garduña (preséu de tortura)|garduñes]] pa los enfermos.<ref>Domenico Capecelatro Gaudioso, Retroscena y responsabilità nell'attentato a Ferdinando II di Borbone, Del Delfino,1975</ref> == Estudiu Heráldicu del Escudu == {{VT|Escudu del Reinu de les Dos Sicilies}} L'escudu d'Armes del Reinu de les Dos Sicilies componer por un escudu central oval formáu por 19 partes que representen otres zones d'Europa. Percima atópase la corona real borbónica y ta arrodiáu por seis collares que representen les [[Orde Militar|órdenes caballeresques]] a les que pertenecía'l Rei y [[Infante d'España]]. == Himnu == [[Ficheru:Spartito inno ds.jpg|thumb|250px|Partitura del Himnu de les Dos Sicilies.]] L'himnu nacional de les Dos Sicilies llamábase ''Inno al Re'' (Himnu al Rei) y foi compuestu pol célebre músicu tarentino [[Giovanni Paisiello]]. El nome Fernando variaba según el rei del momentu y la frase ''Dios salvar al so doble trueno de los sos padres'' fai referencia a los dos antiguos reinos de Nápoles y Sicilia Les pallabres del himnu son les siguientes: {| border=0 |- | valign=top | :'''Lletra''' ::Iddio preservi il Re ::per lunga y lunga età ::come nel cor ci sta ::vivo Fernando il Re! ::Iddio lo serbi al duplice ::tronu dei Padri suoi ::Iddio lo serbi a noi! ::vivo Fernando il Re! :'''Traducción''' ::Dios caltenga al rei ::por enforma enforma tiempu ::como ta nos nuesos corazones ::¡Vivo Fernando'l Rei! ::Dios salvar al so doble ::tronu de los sos padres ::Dios salvar pa nós ::¡Vivo Fernando'l Rei! |} == Ver tamién == * [[Reinu de Sicilia]] * [[Reinu de Nápoles]] * [[Unificación d'Italia]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Bibliografía == * ACTON HAROLD (1999). ''Gli ultimi borboni di Napoli''. Editorial Giunti. ISBN 88-09-21256-8 * Alianello Carlo, ''La conquista del sud'', Rusconi, 1982, ISBN 88-18-01157-X * Bertoletti Cesara, ''Il Risorgimento vistu dall'altra sponda'', Berisio, 1967 * Coniglio Giuseppe, ''I Borboni di Napoli'', Corbaccio, 1999, ISBN 88-7972-371-5 * Mariña Cardol, Mario, ''Venga a Napoli, signor conte'', Mursia, 1996, ISBN 88-425-2093-4 * Curato Federico, ''Il Regno delle Due Sicilie nella politica estera europea'', Società siciliana per la storia patria, 1995, ISBN 88-7401-047-8 * De Cesara Raffaele , ''Finar di un regno'', Newton Compton, 1975, ISBN 88-88338-69-1 * De la Boca Lorenzo, ''Indietro Savoia'', Piemme, 2003, ISBN 88-384-8269-1 * Meriggi Marco, ''Gli stati italiani prima dell'unità'', Il Mulino, 2002, ISBN 88-15-08466-5 * Pellicciari Angela, ''L'altro Risorgimento'', Piemme, 2000 ISBN 88-384-4970-8 * Ressa Giuseppe, ''Il sud y l'unitá'', 2003 * Atopa Michele, ''Così finirono i Borbone di Napoli'', Fratelli Fiorentino, 1990 == Enllaces esternos == * [https://web.archive.org/web/20080201145721/http://www.realcasadiborbone.it/es/archiviostorico/index.htm Real Casa de Borbón de les Dos Sicilies] * [http://www.ilportaledelsud.org/ Brigantino - Il portale del Sud] * [http://www.neoborbonici.it/ Associazione culturale neoborbonica] * [http://www.editorialeilgiglio.it/ Casa Editoriale Il Giglio] * [http://www.librerianeapolis.it/ Bookshop Neapolis] * [http://www.vocedimegaride.it/ La Voce di Megaride] * [http://www.angelomanna.it/ Associazione culturale "Amici di Angelo Manna"] * [http://www.eleaml.altervista.org/index.html Fora! El diariu online de Nicola Zitara] * [http://www.regalis.com/ Regalis] * [https://web.archive.org/web/20060715075556/http://www.ekeko.it/spagnuolo/ Edoardo Spagnuolo website] {{Tradubot|Reino de las Dos Sicilias}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Reinu de les Dos Sicilies| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] hxtq8ff1b103aeru5gucvew44r4rzs8 0 106922 3710495 3410570 2022-08-22T07:05:27Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''La Veiga''' podemos referinos a: * [[La Veiga (Ayande)|La Veiga]], una [[aldea]] del [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. * [[La Veiga (Quintana)|La Veiga]], una aldea de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Quintana (Balmonte)|Quintana]], nel conceyu asturianu de [[Balmonte]]. * [[La Veiga (Restiellu)|La Veiga]], un llugar de la parroquia de [[Restiellu (parroquia)|Restiellu]], nel conceyu asturianu de Grau. * [[La Veiga (Sama)|La Veiga]], un llugar de la parroquia de [[Sama (Grau)|Sama]], nel conceyu asturianu de [[Grau]]. * [[La Veiga (Santianes)|La Veiga]], un llugar de la parroquia de [[Santianes de Molenes]], nel conceyu asturianu de Grau. * [[La Veiga (Llinares)|La Veiga]]{{toponimia|Salas}}, una aldea de la parroquia de [[Llinares (Salas)|Llinares]], nel conceyu asturianu de [[Salas]]. * [[La Veiga (Soutu los Infantes)|La Veiga]]{{toponimia|Salas}}, un llugar de la parroquia de [[Soutu los Infantes]], nel conceyu asturianu de Salas. * [[La Veiga (Trubia)|La Veiga]], un [[llugar]] de la parroquia de [[Trubia]], nel conceyu asturianu d'[[Uviéu]]. * [[La Veiga'l Rei]], una [[casería]] de la parroquia de [[Tuñón (parroquia)|Tuñón]], nel conceyu asturianu de [[Santo Adriano]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies|Veiga, La]] deu38y0smio3fhgb34sl9gmlpicbnx4 0 110757 3710555 3690555 2022-08-22T08:14:45Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Lluis XVIII de Francia''' ([[Palaciu de Versalles]], [[17 de payares]] de [[1755]]-[[París]], [[16 de setiembre]] de [[1824]]), tamién conocíu como "el deseyáu" (''Le désiré''),<ref name="Herodoto">{{cita web | url=http://www.herodote.net/Louis_XVIII_1755_1824_-synthese-191.php| títulu=Louis XVIII (1755 - 1824) Le "Roi-fauteuil"| obra=| editorial= |fechaaccesu=13 de setiembre de 2015|idioma=Francés}}</ref> foi [[Monarques de Francia|rei de Francia y de Navarra]] ente [[1814]] y [[1824]],{{#tag:ref|El títulu navarru yera simbólicu, una y bones el [[Reinu de Navarra]] (Baxa Navarra) foi abolíu en 1789 y los sos territorios quedaron integraos en Francia.|group=lower-alpha}} a esceición del curtiu periodu conocíu como los [[Cien Díes]] en que [[Napoleón Bonaparte|Napoleón]] recuperó de volao el poder, siendo'l primer monarca de la [[Restauración borbónica en Francia|restauración borbónica]] en [[Francia]]. Lluis XVIII pasó ventitrés años nel exiliu (1791-1814), mientres la [[Revolución francesa]] y el [[Primer Imperiu francés]], y nuevamente en 1815, mientres el periodu de los ''Cien Díes'' al regresu de Napoleón d'[[Isla de Elba|Elba]]. Hasta la so llegada al tronu de Francia, Luis tuvo'l títulu de [[conde de Provenza]] como hermanu del rei [[Lluis XVI]]. El 21 de setiembre de 1792, la [[Convención Nacional (Revolución francesa)|Convención Nacional]] abolió la [[monarquía]] polo que Lluis XVI foi depuestu del tronu, y más tarde sería xulgáu, condergáu y executáu na [[guillotina]].{{Harvnp|Hibbert|1982|pp=331-332}} Cuando'l mozu [[Lluis XVII]], el fíu de Lluis XVI, morrió na cárcel en xunu de 1795, Lluis XVIII asocedió al so sobrín —de forma nominal— como rei ''titular'' de Francia.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=152-153}} Mientres el so exiliu, Lluis XVIII llegó a vivir en [[Prusia]], el [[Reinu Xuníu]] y en [[Rusia]].{{Harvnp|Fraser|2002|p=532}} Cuando la [[Sesta Coalición]] ganó finalmente a Napoleón en 1814, Luis foi restauráu na posición de rei, de la qu'él y los [[Realistes absolutos|realistes franceses]] consideraben [[Derechu divín de los reis|la so lexítima posición]]. Sicasí, Napoleón escapó del so exiliu n'[[Elba (isla)|Elba]] col enfotu de restaurar el so imperiu, polo que Lluis XVIII se vio obligáu a fuxir. Formóse una [[Séptima Coalición|séptima coalición]] la cual declaró la guerra al reinstaurado Imperiu francés, [[Batalla de Waterloo|ganándolo dafechu]] en [[Waterloo (Bélxica)|Waterloo]], y per segunda vegada restauró a Lluis XVIII nel tronu de Francia, esta vegada de forma definitva. Lluis XVIII gobernó como rei por un pocu menos d'una década. El réxime de la Restauración borbónica yera una [[monarquía constitucional]] (a diferencia del [[Antiguu Réxime en Francia|''antiguu réxime'']], que yera [[Monarquía absoluta|absolutista]]). Como monarca constitucional, la prerrogativa real de Lluis XVIII amenorgóse sustancialmente pola [[Carta de 1814]], la nueva Constitución de Francia. Luis nun tenía fíos, poro, a la so muerte, la corona pasó al so hermanu, [[Carlos X de Francia|Carlos]], [[Conde de Artois]].{{Harvnp|Fraser|2002|p=532}} Lluis XVIII sería l'últimu monarca francés n'exercer el gobiernu hasta la so muerte. Al empiezu del so reináu y mientres la mayoría del mesmu, esplegó una actitú de concilación nacional ente los [[Monarquismo|monárquicos]] (llamaos ''«royalistes»'', ''realistes'', y, na so aguada más radical, los [[Ultra-realista (Restauración francesa)|ultrarrealistas]]), los [[Bonapartismo|bonapartistas]] y los [[Republicanismu|republicanos]] y de respetar ciertos aspeutos surdíos na [[Revolución francesa|Revolución]], qu'a pesar de ser [[boicó]]eada en numberoses ocasiones pol so hermanu Carlos, tuvo ciertu ésitu hasta poco primero de morrer. == Infancia == Luis Estanislao Javier (''Louis Stanislas Xavier'') nació'l [[17 de payares]] de [[1755]] nel [[palaciu de Versalles]], sestu fíu de [[Luis de Francia (1729-1765)|Luis, Delfín de Francia]] y [[María Josefa de Saxonia (1731–1767)|María Josefa de Saxonia]], y nietu del rei [[Lluis XV de Francia|Lluis XV]]. Al nacer, recibió'l títulu de conde de Provenza, pero tres l'ascensu del so hermanu al tronu foi xeneralmente conocíu como ''«Monsieur»'', el títulu de normal aplicáu al hermanu de mayor edá (el ''mayor'' de los ''menores'') del rei de Francia. Foi bautizáu ''Louis Stanislas Xavier'' seis meses dempués de la so nacencia, acordies cola tradición de la familia Borbón, siendo ensin nome, antes del so bautismu. Por esti actu, tamién se convirtió en [[caballeru de la Orde del Espíritu Santu]]. El nome de [[Luis]] foi dau por cuenta de que yera el nome típicu d'un príncipe de Francia; Estanislao foi escoyíu n'honor al so bisagüelu maternu'l rei [[Estanislao I Leszczynski|Estanislao Leszczynski de Polonia]], y Javier foi escoyíu por [[San Francisco Javier]], a quien la familia de la so madre tenía como unu de los sos Santos Patrones.{{Harvnp|Mansel|1999|p=10}} Nel momentu de la so nacencia Luis Estanislao yera'l cuartu na llinia al tronu de Francia, detrás del so padre y los sos dos hermanos mayores: [[Luis de Francia (1751-1761)|Luis Javier de Francia]], [[duque de Borgoña]], y [[Lluis XVI de Francia|Luis Augusto]], [[duque de Berry]]. El primeru morrió en 1761, dexando a Luis Augusto como herederu aparente hasta la mesma muerte prematura del Delfín en 1765. Los dos muertes alcen a Estanislao al segundu llugar na llinia de socesión, ente que Luis Augusto adquirió'l títulu de [[Delfín (títulu)|Delfín]].{{Harvnp|Fraser|2002|p=41}} [[Ficheru:François hubert drouais - duque berry conde provença.jpg|left|240 px|thumb| El pequeñu Lluis XVIII al pie del so hermanu Luis Augusto (futuru [[Lluis XVI]]) vistíos de neñes como yera costume colos nobles nesa dómina, retrataos en 1757 por [[François-Hubert Drouais]].]] Luis Estanislao atopó consuelu nel so institutriz, la [[Marie Louise de Rohan|señora de Marsan]], quien exercía'l papel de «institutriz de los fíos de Francia», una y bones él yera'l so favoritu ente los sos hermanos.{{Harvnp|Mansel|1999|p=11}} Luis Estanislao foi dixebráu del so institutriz cuando cumplió los siete años, la edá en que la educación de los neños de sangre real y de la nobleza yera apurrida a los homes. [[:fr:Antoine de Quélen de Stuer de Caussade|Antoine de Quélen de Stuer de Caussade]] Duque de ''La Vauguyon'', amigu del so padre, foi nomáu'l so instructor. Luis Estanislao de mozu demostró ser un mozu intelixente, sobresaliendo en temes clásiques. La so educación foi de la mesma calidá y consistencia que la del so hermanu mayor, Luis Augusto, a pesar de qu'esti yera l'herederu y Luis Estanislao non.{{Harvnp|Mansel|1999|p=11}} La educación de Luis Estanislao foi bastante relixosa na so naturaleza, munchos de los sos profesores fueron eclesiásticos. ''La Vauguyon'' inculcó nel mozu y a los sos hermanos, la forma en que tendríen d'actuar los príncipes, tienen de saber retirase por sigo mesmos, y gustar el trabayar» y «saber cómo razonar correutamente». N'abril de 1771, la educación de Estanislao concluyó formalmente y estableció el so llar de manera independiente,{{Harvnp|Mansel|1999|p=12}} lo cual ablucó a los sos contemporáneos pola so estravagancia. En 1773, el númberu d'emplegaos llegó a 390.{{Harvnp|Mansel|1999|p=20}} Nel mesmu mes en qu'estableció'l so llar, fuéron-y concedíu dellos títulos pol so güelu, [[Lluis XV]] los cualos fueron: [[Condes y Duques d'Anjou|Duque d'Anjou]], [[Conde de Maine]], conde de Perche, y conde de Senoches.{{Harvnp|Mansel|1999|p=24}} Mientres esi periodu de la so vida, sería conocíu como'l '''Conde de Provenza'''. El 17 d'avientu 1773, Luis Estanislao foi nomáu [[Gran maestre de la Orde de San Llázaro de Xerusalén]]. == Matrimoniu == [[Ficheru:Joseph Boze en collaboration avec Robert Lefèvre, Portrait de Marie-Joséphine-Louise de Savoie, comtesse de Provence (1786).jpg|thumb|235px|[[María Josefina de Saboya]] (1753-1810), esposa de Lluis XVIII, retratada por [[Alexander Kucharsky]] alredor de 1790.]][[Ficheru:Louis Stanislas Young.jpg|left|thumb|220px|Semeya del mozu Luis Estanislao Javier, fechu ente 1765 a 1771, por [[Louis Michel Van Loo]].]] El 14 de mayu de 1771, Luis Estanislao casóse cola princesa [[María Josefina de Saboya]] (1753-1810). ''Marie Joséphine'' (como yera conocida en Francia), fía de Víctor Amadeo, [[duque de Saboya]] (más tarde el rei [[Victor Amadeo III de Cerdeña]] ), y la so esposa [[María Antonia Fernanda de Borbón|María Antonia de Borbón]]. El so hermanu, el futuru Carlos de Francia, casóse cola princesa [[María Teresa de Saboya|María Teresa]], hermana de María Josefina. La boda realizar con bastante luxu'l 20 de mayu de 1771.{{Harvnp|Mansel|1999|p=3}} Sicasí, Luis Estanislao foi refugáu pola so muyer, una y bones ella considerar feu, aburríu, ya ignorante de los costumes de la corte de Versalles. El matrimoniu caltener mientres años ensin peracabase. Los biógrafos nun tán d'alcuerdu sobre la razón. Les teoríes más comunes proponen que Luis Estanislao carecía d'una supuesta [[Impotencia sexual|impotencia]] (según la biógrafa ''[[Antonia Fraser]]''), o tamién que la poca voluntá de dormir cola so esposa yera debida a la falta d'hixene personal d'esta. Ella nunca se cepillaba los dientes, iguaba les ceyes, o siquier llegó a utilizar dalgún arume.{{Harvnp|Mansel|1999|pp=13-14}} Nel momentu del so matrimoniu, Luis Estanislao yá yera gruesu, contoneándose en cuenta de caminar. Nunca realizó exerciciu pa remedialo y siguió comiendo enormes cantidaes de comida.{{Harvnp|Fraser|2002|p=114}} A pesar de que Luis Estanislao nun taba namoráu de la so esposa, se jactaba de que los dos esfrutaben de rellaciones conxugales brengoses, anque eses declaraciones yeren pocu creíes polos cortesanos de Versalles. Tamién proclamó que la so esposa taba embarazada, cosa que dicía a cencielles pa fadiar al so hermanu Luis Augusto (el Delfín) y a la so esposa [[María Antonieta]], quien inda nun peracabaren el so matrimoniu.{{Harvnp|Fraser|2002|p=115}} El Delfín y Luis Estanislao nun gociaben d'una rellación harmoniosa y aldericaben de cutiu,{{Harvnp|Fraser|2002|p=120}} al igual que les sos muyeres.{{Harvnp|Mansel|1999|p=111}} En 1774 Estanislao consigue finalmente embarazar a la so esposa, dempués de superar les sos diferencies con ella. Sicasí, l'embaranzu terminó nun [[albuertu involuntariu]].{{Harvnp|Mansel|1999|pp=14-15}} Un segundu embaranzu en 1781 tamién tuvo un [[albuertu bonal]] y el matrimoniu nunca tuvo fíos.{{Harvnp|Mansel|1999|p=10}}<ref>{{cita llibru |apellíos1=Murray|nome1=John|títulu=Louis XVIII|isbn=0-7195-6709-2|páxines=13-14|idioma=Inglés}}</ref> == Na corte del so hermanu == [[Ficheru:Grandsons of Louis XV and their wives circa 1775.jpg|left|thumb|200px|Nietos de [[Lluis XV]] y les sos esposes.]] El 27 d'abril de 1774, Lluis XV cayó enfermu dempués de contraer [[viruela]] y morrió el siguiente 10 de mayu.{{Harvnp|Fraser|2002|pp=136-138}} El delfín, Luis Augusto, asocedió al so güelu como'l rei [[Lluis XVI]].{{Harvnp|Fraser|2002|p=143}} Luis Estanislao naguaba por tener influencia política. Trató de ser almitíu nel conseyu del rei en 1777, pero fracasó. Luis Estanislao foi dexáu nun llimbu políticu qu'él llamó «una fienda de 12 años de la mio vida política».{{Harvnp|Mansel|1999|p=16}} Lluis XVI concedió-y ingresos al so hermanu col [[Ducáu de Alençon]] n'avientu de 1774. El ducáu foi-y dau p'ameyorar el so patrimoniu personal, sicasí solo consiguiéronse ingresos de 300&nbsp;000 [[Llibra francesa|llibres]] al añu, enforma menores de los que'l ducáu diera mientres el so apoxéu nel [[sieglu XIV]].{{Harvnp|Mansel|1999|p=24}} [[Ficheru: Duplessis - The Count of Provence (future Louis XVIII), Musée Condé.jpg|right|thumb|220px|Luis Estanislao Javier, [[Conde de Provenza]], mientres el reináu del so hermanu, [[Lluis XVI]].]] Luis Estanislao viaxó más al traviés de Francia qu'otros miembros de la familia real, qu'escasamente dexaben la capital. En 1774, acompañó a la so hermana [[Clotilde de Francia|Clotilde]] a [[Chambéry]] nel viaxe p'atopase col so maríu [[Carlos Manuel IV de Cerdeña|Carlos Manuel, Príncipe de Piamonte]], herederu del tronu de Cerdeña. En 1775, visitó [[Lyon]] y tamién a les sos solterones tíes [[María Adelaida de Francia]] y [[Victoria de Francia]] cuando taben tomando les agües en [[Vichy]].{{Harvnp|Mansel|1999|p=20}} Los cuatro xires provinciales que Luis Estanislao tomó antes del añu 1791 supunxeron un tiempu total de tres meses.{{Harvnp|Mansel|1999|p=21}} El 5 de mayu de 1778, el Dr. Lassonne, médicu priváu de María Antonieta, confirmó'l so embaranzu. El 19 d'avientu de 1778, la Reina dio a lluz a una fía, que se llamaba [[María Teresa de Francia|Maria Teresa Carlota de Francia]] y recibió el títulu honoríficu ''Madame Royale''.<ref>{{cita llibru |apellíos1=Castelot|nome1=André|títulu=Madame Royale|fecha=1962|editorial=Librairie Académique Perrin|isbn=2-262-00035-2|idioma= Francés|páxines=15}}</ref> La nacencia d'una neña llegó como un aliviu pal Conde de Provenza, que caltuvo la so posición como herederu de Lluis XVI, una y bones la [[Llei Sálica]] escluyía a les muyeres d'aportar al tronu de Francia.{{Harvnp|Fraser|2002|p=199}}{{Harvnp|Fraser|2002|p=201}} Sicasí, Luis Estanislao nun permaneció como herederu al tronu muncho más tiempu. El 22 d'ochobre de 1781, María Antonieta dio a lluz al delfín [[Luis José de Francia|Luis José]]. Luis Estanislao y el so hermanu, el conde de Artois, sirvieron como padrinos xunto a [[José II d'Habsburgu|José II, emperador del Sacru Imperiu]], l'hermanu de la reina.{{Harvnp|Fraser|2002|pp=221-223}} Cuando María Antonieta dio a lluz al so segundu fíu, [[Lluis XVII de Francia|Luis Carlos]] nació en marzu de 1785, Luis Estanislao quedó un puestu más embaxo na llinia de socesión.{{Harvnp|Fraser|2002|pp=224-225}} [[Ficheru:Antoine-François Callet - Louis XVI, roi de France et de Navarre (1754-1793), revêtu du grand costume royal en 1779 - Google Art Project.jpg|left|thumb|230px|[[Lluis XVI]], rei de Francia y Navarra, hermanu mayor de Luis Estanislao.]] En 1780, [[Anne Nompar de Caumont]], condesa de Balbi, entró al serviciu de María Josefina. Luis Estanislao llueu se namoró de la nueva dama d'honor d'el so esposa y convertir nel so amante,{{Harvnp|Mansel|1999|p=28}} lo que dio como resultáu un enfriamientu na so rellación como pareya.{{Harvnp|Mansel|1999|p=30}} Luis Estanislao encargó un pabellón pal so amante nuna parcela que se conoció como'l ''Parc Balbi'' en [[Versalles]].{{Harvnp|Mansel|1999|p=29}} El conde de Provenza vivía un estilu de vida sele y sedentariu nesti puntu, al nun tener enforma que faer por cuenta de la so esclusión política autoproclamada en 1774. Calteníase ocupáu cola so amplia biblioteca de más de 11&nbsp;000 llibros nel pabellón de Balbi, dedicándose a la llectura mientres delles hores cada mañana.{{Harvnp|Mansel|1999|p=34}} A principios de la década de 1780, tamién incurrió n'enormes deldes por un total de 10 millones de libra pero estes fueron pagaes pol so hermanu Lluis XVI.{{Harvnp|Fraser|2002|p=178}} Una asamblea de notables (los miembros consistieron en maxistraos, alcaldes, los nobles y el cleru) celebrar en febreru de 1787 pa ratificar les reformes financieres solicitaes pol Controlalor Xeneral de Finances [[Charles Alexandre de Calonne]]. Esto apurrió al conde de Provenza, quien tarrecía les reformes radicales propuestes por Calonne, la oportunidá que siempres tuviera esperando pa establecese na política.{{Harvnp|Hibbert|1982|p=38}} Les reformes proponíen la implementación d'un nuevu impuestu a la propiedá,{{Harvnp|Mansel|1999|p=40}} y nueves asamblees provinciales electes que tendríen que declarar en rellación a los impuestos llocales.{{Harvnp|Mansel|1999|p=41}} Les reformes de Calonne fueron refugaes de planu polos notables, y como resultancia, Lluis XVI despidir. [[Ficheru:Comte de Provence IMG 2262.JPG|right|thumb|240px|Luis Estanislao Javier como [[Conde de Provenza]], en 1788 ([[muséu de la Revolución Francesa]]).]] L'arzobispu de Toulouse, [[Étienne Charles de Loménie de Brienne]], tomó'l llugar de Calonne. Brienne intentó salvar les reformes de Calonne, pero a la fin nun llogró convencer a los notables p'aprobales. Un atayáu Lluis XVI eslleió l'asamblea.{{Harvnp|Hibbert|1982|p=39}} Les reformes de Brienne sometiéronse depués al Parllamentu de París cola esperanza de que fueren aprobaes. (El parllamentu yera l'encargáu de ratificar los edictos del rei. Cada provincia tenía'l so propiu parllamentu, pero'l Parllamentu de París yera'l más importante de toos). El Parllamentu de París negar a aceptar les propuestes de Brienne y esclarió que cualesquier nueva imposición tendría que ser aprobada polos [[Estaos Xenerales de Francia|Estaos Xenerales]] (Parllamentu nominal de Francia). Lluis XVI y Brienne tomaron una postura contraria contra esti refugu, y Lluis XVI tuvo que poner en práutica un ''[[lit de justice]]'', que rexistraba automáticamente un edictu nel Parllamentu de París, pa ratificar les reformes deseyaes. El 8 de mayu, dos de los principales miembros del Parllamentu de París fueron deteníos. Hubo disturbios en [[Bretaña]], [[Provenza]], [[Borgoña]] y [[Béarn]] en reacción a la detenciones. Esti descontentu foi diseñáu polos maxistraos y nobles llocales, qu'atraxeron a la xente a remontase contra'l llechu de xusticia establecíu pol rei, que foi abondo desfavorable pa los nobles y maxistraos. El cleru tamién se xunió a la causa provincial, y condergaron les reformes fiscales de Brienne. Brienne reconoció la so derrota en xunetu y tuvo d'alcuerdu en llamar a los [[Estaos Xenerales de 1789|Estaos Xenerales a axuntase en 1789]]. Arrenunció al so cargu n'agostu y foi sustituyíu pol magnate suizu [[Jacques Necker]].{{Harvnp|Hibbert|1982|p=40}} En payares de 1788 una segunda Asamblea de Notables, convocada por Necker, foi llamada a considerar la composición del próximu Estáu Xeneral.{{Harvnp|Mansel|1999|p=44}} El Parllamentu de París encamentó que los Estaos tendríen de ser los mesmos que taben na última asamblea, celebrada en 1614 (esto significaría que'l cleru y la nobleza tendríen más representación que'l Tercer Estáu). Los notables refugaron la propuesta de "doble representación".{{Harvnp|Hibbert|1982|p=329}} Luis Estanislao foi l'únicu notable que votó a favor d'amontar el tercer Estáu.{{Harvnp|Mansel|1999|p=45}} Necker taba en desalcuerdu coles crítiques de los notables y convenció a Lluis XVI d'otorgar la representación adicional. Luis debidamente obligáu facer el 27 d'avientu.{{Harvnp|Hibbert|1982|p=44}} === Españíu de la Revolución === {{AP|Revolución francesa}} [[Ficheru:Prise de la Bastille.jpg|right|thumb|280px|[[Toma de la Bastilla]] de Jean-Pierre Houël. Dichu actu marcó l'entamu de la [[Revolución francesa]] y la cayida del [[Antiguu Réxime]].]] Los [[Estaos Xenerales de Francia|Estaos Xenerales]] fueron convocaos en mayu de 1789 pa ratificar les reformes financieres.{{Harvnp|Fraser|2002|p=316}} El Conde de Provenza favoreció una posición incondicional contra'l [[Tercer Estáu]] y les sos demandes de reforma tributaria. El 17 de xunu, el Tercer Estáu declaró una Asamblea Nacional, una Asamblea non de los Estaos, sinón del pueblu. El conde de Provenza encamentó al rei a actuar duramente en contra de la declaración, ente que'l popular ministru del rei [[Jacques Necker]] encamentó-y a comprometese cola nueva asamblea. Lluis XVI amosóse carauterísticamente indecisu. El 9 de xunetu, l'asamblea declaróse como Asamblea Nacional Constituyente que daría a Francia una Constitución. El 11 de xunetu, Lluis XVI despidió a Necker, actu que dio llugar a disturbios xeneralizaos en tou París. El 12 de xunetu, la carga d'un reximientu de caballería de [[Carlos Eugenio de Lorena]], príncipe de Lambesc, contra un ensame aconceyáu nos xardinos de les Tullerías, provocaron la [[toma de la Bastilla]] dos díes depués.<ref>{{cita llibru |títulu=Le Petit Robert 2 Dictionnaire universel des noms propres, Dictionnaires|fecha=1988|editorial=SNL-Le Robert|allugamientu=París|páxina=1017|idioma=francés}}</ref><ref>{{cita llibru |apellíos1=Lever|nome1= Evelyne|títulu=Louis XVI|fecha=1985|editorial=Fayard|allugamientu=París|páxina=508|idioma=inglés}}</ref> El 16 de xunetu, el conde de Artois dexó Francia cola so esposa y fíos, xuntu con munchos otros cortesanos.{{Harvnp|Fraser|2002|p=338}} Este instalar cola so familia en [[Turín]], la capital del so suegru del [[Reinu de Cerdeña]], cola familia de los príncipes de Condé.{{Harvnp|Nagel|2008|p=65}} El conde de Provenza decidió quedase en [[Versalles]].{{Harvnp|Fraser|2002|p=340}} La familia real tenía entamáu fugase de Versalles a [[Metz]], pero Luis Estanislao aconseyó al rei que nun dexara'l palaciu, una suxerencia que'l rei aceptó.{{Harvnp|Fraser|2002|p=342}} La familia real viose obligada a abandonar el palaciu de Versalles un día dempués de la [[Marcha de les muyeres escontra Versalles|cola de les muyeres a Versalles]], el 5 d'ochobre de 1789.{{Harvnp|Fraser|2002|p=357}} Fueron reasitiaos en París. Ellí, el Conde de Provenza y la so esposa agospiar nel [[Palaciu de Luxemburgu]], ente que'l restu de la familia real quedar nel [[Palaciu de les Tullerías]].{{Harvnp|Fraser|2002|pp=361-362}} En marzu de 1791, l'[[Asamblea Nacional (Revolución francesa)|Asamblea Nacional]] creó una llei designando la rexencia de [[Lluis XVII de Francia|Luis Carlos]] en casu de que'l so padre morriera siendo inda demasiáu nuevu pa reinar. Esta llei otorgaba la rexencia de Luis Carlos al so pariente masculín más cercanu en Francia (nesi momentu'l conde de Provenza), y dempués d'él, el [[duque d'Orleans]] (ensin pasar pol Conde de Artois). Si Orleans nun taba disponible, la rexencia presentar a les eleiciones.{{Harvnp|Fraser|2002|p=382}} El Conde de Provenza y la so esposa fuxeron a los [[Países Baxos Austriacos]] coles mesmes en que se realizó la fallida [[Fuga de Varennes]] per parte de la familia real en xunu de 1791.{{Harvnp|Fraser|2002|p=412}} == Exiliu == === Los primeros años === {{AP|Guerres revolucionaries franceses}} [[Ficheru:Madame Royale5.jpg|thumb|240px|left|[[María Teresa de Francia]], fía de [[Lluis XVI]], foi la única miembru de la familia real llogró escapar de la Francia Revolucionaria cola ayuda del so Tíu. Pintura de [[Heinrich Füger]].]] Cuando'l conde de Provenza llegó a los [[Países Baxos]] (nesi entós conocida como [[Holanda]]), proclamóse ''[[de facto]]'' rexente de Francia. Espunxo un documentu qu'él y Lluis XVI escribieren antes del fallíu d'escape d'esti postreru a Varennes.{{Harvnp|Nagel|2008|p=113}} El documentu otorgába-y la rexencia nel casu de muerte o incapacidá del so hermanu pa llevar a cabu'l so papel de rei. Xunir a los otros príncipes nel exiliu en [[Koblenz]] pocu dempués de la fuga. Foi ellí onde él, el Conde de Artois, y el príncipe de Condés proclamaron el so oxetivu d'invadir Francia. Lluis XVI amosóse descomanadamente cafiante pol comportamientu de los sos hermanos. Provenza unvió emisarios a delles cortes europees pidiendo ayuda financiera, soldaos y municiones. Artois aseguró un castiellu pola corte nel exiliu nel [[eleutoráu de Tréveris]], onde'l so tíu maternu, Clemente Wenceslao de Saxonia, yera l'Arzobispu Eleutor. Les actividaes de los emigraos dieron los sos frutos cuando los gobernantes de [[Prusia]] y el [[Sacru Imperiu Romanu]] axuntar en [[Dresde]]. Estos llanzaron la [[Declaración de Pillnitz]] n'agostu de 1791, qu'encamentó a Europa a intervenir en Francia si yeren amenaciaos Lluis XVI o la so familia. El sofitu de Provenza a la declaración nun foi bien recibida en Francia, nin polos ciudadanos ordinarios nin por el mesmu Lluis XVI.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=113-114}}[[Ficheru:Louis XVII coll Ulysse Moussali.jpg|right|thumb|210px|Semeya de [[Lluis XVII]], d'un pintor anónimu. El neñu convertir en rei a la muerte del so padre pero que nunca llegó a gobernar na práutica cuidao que permaneció zarráu na [[Prisión del Temple|prisión del temple]] hasta la so muerte en 1795.]]En xineru de 1792, l'Asamblea Llexislativa declaró que tolos emigraos yeren "traidores" a Francia. La so propiedaes y títulos fueron confiscados.{{Harvnp|Nagel|2008|p=118}} La monarquía de Francia foi abolida pola [[Convención Nacional (Revolución francesa)|Convención Nacional]] el 21 de setiembre de 1792 estableciéndose nel so llugar, la [[Primer República Francesa]].{{Harvnp|Hibbert|1982|p=180}} Lluis XVI foi executáu en xineru 1793. Esto dexó al so nuevu fíu, Luis Carlos, como Rei titular. Los príncipes nel exiliu proclamar como "[[Lluis XVII]] de Francia". El conde de Provenza declarar a sigo mesmu como rexente del so sobrín, yá que este yera demasiáu nuevu pa ser xefe de la Casa de Borbón.{{Harvnp|Nagel|2008|p=136}} Lluis XVII morrió en xunu de 1795. El so únicu pariente yera la so hermana [[María Teresa de Francia|María Teresa]], quien nun foi considerada al tronu por cuenta de la adhesión tradicional de Francia a la [[Llei Sálica]]. Asina'l 16 de xunu, los príncipes nel exiliu declararon al Conde de Provenza como ''"Rey Lluis XVIII"''. El nuevu rei aceptó la so declaración pocu dempués.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=152-153}} Lluis XVIII ocupó la redaición d'un manifiestu en respuesta a la muerte del so sobrín. El manifiestu, conocíu como ''"La Declaración de Verona"'', foi l'intentu de Lluis XVIII pa introducir al pueblu francés a la so política. La Declaración de Verona encamentaba a Francia a volver de nuevu a los brazos de la monarquía, «la cual dende va catorce sieglos foi la gloria de Francia».{{Harvnp|Mansel|1999|p=111}} Lluis XVIII axustó la lliberación de María Teresa de la so prisión de París en 1795. Él buscaba desesperadamente qu'ella se casara col so primu hermanu, [[Luis Antonio de Francia|Luis Antonio, duque de Angulema]], fíu del conde de Artois. Lluis XVIII engañó a la so sobrina diciéndo-y que l'últimu deséu de los sos padres yera que se casara con Luis Antonio, y ella debidamente aportó a los deseos del so tíu.{{Harvnp|Nagel|2008|p=165}} Lluis XVIII viose obligáu a abandonar Verona, cuando [[Napoleón Bonaparte]] [[Guerres revolucionaries franceses|invadió]] la [[República de Venecia]] en 1796.{{Harvnp|Nagel|2008|p=190}} === 1796-1807 === [[Ficheru:Pils Jelgava.jpg|right|thumb|470px| [[Palaciu de Jelgava]], residencia de Lluis XVIII 1798-1801, y 1804-1807.]] Lluis XVIII tuviera compitiendo pola custodia de la so sobrina María Teresa dende la so lliberación de la Torre del Temple n'avientu de 1795. Cosa que llogró cuando [[Francisco II d'Alemaña|Francisco II]], emperador del Sacru Imperiu, aportó a arrenunciar a la so custodia en 1796. Ella tuviera viviendo en Viena colos sos familiares de la casa de los Habsburgu dende xineru de 1796.{{Harvnp|Nagel|2008|p=190}} Lluis XVIII treslladar a Blankenburg nel [[Ducáu de Brunswick]] dempués de la so salida de Verona.{{Harvnp|Nagel|2008|p=203}} Vivía nun modestu apartamentu de dos cuartos nun taller. Lluis XVIII viose obligáu a abandonar Blankenburg cuando'l rei [[Federico Guillermu II de Prusia]] morrió. A la lluz d'esto, María Teresa decidió esperar un pocu más antes d'axuntase col so tíu.{{Harvnp|Nagel|2008|p=201}} En 1798, el [[zar]] [[Pablo I de Rusia]] ufiertó a Luis l'usu del [[Palaciu de Jelgava]] en [[Curlandia]] (agora [[Letonia]]). Pablo tamién garantizó la seguridá de Luis y dio-y una arrogante pensión.{{Harvnp|Nagel|2008|p=203}} Sicasí, el zar más tarde desantendió esta prestación.{{Harvnp|Nagel|2008|p=216}} María Teresa, finalmente axuntóse con Lluis XVIII en Jelgava en 1799.{{Harvnp|Nagel|2008|p=206}} Nel iviernu de 1798-1799, Lluis XVIII escribió una biografía de [[María Antonieta]] tituláu ''Réflexions Historiques sur Marie Antonieta''. Trató de recrear la vida de la corte de Versalles en Jelgava, onde munchos cortesanos vieyos vivíen el reestablecimientu de toles ceremonies de la corte, dende la ''Le lever du Roi'' hasta ''Le coucher du Roy'' (ceremonies qu'acompañaben a la vixilia y la ropa de cama, respeutivamente).{{Harvnp|Nagel|2008|p=213}} [[Ficheru:Louis_antoine_artois.jpg|left|thumb|220px|[[Luis Antonio de Francia|Luis Antonio de Artois]] fíu de Carlos, conde Artois, quien se caso cola so prima María Tresea por decisión del so tíu, Lluis XVIII.]] María Teresa casóse col so primu Luis Antonio'l 9 de xunu 1799 nel Palaciu de Jelgava. Lluis XVIII ordenó-y a'l so esposa asistir a la ceremonia de matrimoniu en Curlandia ensin la so amiga d'enforma tiempu (y supuesta amante) Marguerite de Gourbillon. La Reina María Josefina vivía dixebrada del so home, en [[Schleswig-Holstein]]. Lluis XVIII trataba desesperadamente d'amosar al mundu que formaben una familia xunida. La reina negar a abandonar la so amiga detrás con consecuencies desagradables que andaben a la tema coles bodes de notoriedá.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=210-211}} Lluis XVIII sabía que'l so sobrín Luis Antonio nun yera compatible con María Teresa. A pesar d'ello, siguió primíu pola realización del matrimoniu, que resultó ser bien infeliz y nun tuvieron fíos.{{Harvnp|Nagel|2008|p=208}} [[Ficheru:Jean Auguste Dominique Ingres 016.jpg|thumb|240px|[[Napoleón Bonaparte]] como [[Consuláu (Francia)|Primer Cónsul de Francia]]. Lluis XVIII encamentó-y a restaurar la monarquía borbónica, pero esti negóse.{{Harvnp|Mansel|1999|p=128}}]] Lluis XVIII intentó entablar correspondencia con Napoleón Bonaparte (agora [[Consuláu (Francia)|primer cónsul de Francia]]) en 1800. Encamentó a Bonaparte a restaurar a los Borbones nel so tronu, pero'l futuru emperador amosóse inmune a les solicitúes de Luis y siguió consolidando la so posición como gobernante de Francia.{{Harvnp|Mansel|1999|p=128}} Tamién animó a la so sobrina a escribir les sos memories, col deséu d'utilizales como propaganda borbónica. En 1796 y 1803, Luis tamién utilizó los diarios de los postreros asistentes de Lluis XVI de la mesma manera. En xineru de 1801, el zar Pablo díxo-y a Lluis XVIII que yá nun podía vivir en Rusia. La corte en Jelgava taba tan baxa de fondos que tuvieron que puyar delles de les sos posesiones pa pagar el viaxe fora de Rusia. María Teresa, inclusive vendió un collar de diamantes que Pablo I -y dio como regalu de bodes.{{Harvnp|Nagel|2008|p=216}} María Teresa persuadió a la [[Luisa de Mecklemburgu-Strelitz|Reina Luisa de Prusia]] pa da-y abellugu familiar en territoriu prusianu. Luis aceptó, pero los Borbones viéronse obligaos a asumir seudónimos. Con Lluis XVIII utilizando'l títulu ''Comte d'Isle'' (el nome de la so finca en [[Languedoc]]) y, dacuando ''Comte de Lille''.<ref name="FW">{{cita llibru |apellíos1=Fiszerowa|nome1=Wirydianna|títulu=Dzieje mueye własne.|fecha=1998|allugamientu=Varsovia|idioma=Polacu}}</ref> Él y la so familia establecieron la so residencia en [[Varsovia]], entós parte de la provincia de Prusia del Sur, nel [[Palaciu Łazienki]] dende 1801 hasta 1804, dempués d'un trabayosu viaxe dende Jelgava.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=218-219}} Acordies coles memories de Wirydianna Fiszerowa, una noble contemporánea que moraba nesi momentu, les autoridaes llocales de Prusia, que deseyaben honralos a la so llegada, facer por mediu de la música, y col deséu de da-y una calter nacional y patrióticu, escoyeron ''[[La Marsellesa]]'', l'himnu de la [[Primer República Francesa]] con alusiones pocu favorables a los Borbones. Más tarde esculpáronse pol so error.<ref name="FW"/> [[Ficheru:Allan Ramsay - King George III in coronation robes - Google Art Project.jpg|left|thumb|243px|[[Jorge III del Reinu Xuníu]] quien con [[Jorge IV del Reinu Xuníu|el so fíu]], fueron los principales benefactores de Lluis XVIII n'[[Inglaterra]].{{Harvnp|Nagel|2008|p=243}}]] Bien pocu dempués de la so llegada, enterar de la muerte de Pablo I. Luis esperaba que'l socesor de Pablo, [[Alexandru I de Rusia|Alexandru I]], refugara'l destierru que fixo'l so padre a los Borbones, cosa que más tarde fixo. Lluis XVIII intentó partir al [[Reinu de Nápoles]]. El Conde de Artois pidió-y a Luis unviar al so fíu, Luis Antonio, y a la so nuera, María Teresa, con él n'[[Edimburgu]], pero estos nun lo fixeron nesi momentu. Artois fuera almitíu pol rei [[Jorge III del Reinu Xuníu|Jorge III de Gran Bretaña]] y este unvió daqué de dineru pa Luis. La corte de Lluis XVIII nel exiliu taba siendo espiada pola policía francesa.{{Harvnp|Nagel|2008|p=220}} Dicha corte taba siendo financiada principalmente polos intereses debíos de Francisco II sobre los oxetos de valor de la so tía, María Antonieta, estos fueron removíos de Francia y Lluis XVIII tuvo que retayar los sos gastos de manera significativa.{{Harvnp|Nagel|2008|p=222}} En 1803, Napoleón trató d'obligar a Lluis XVIII a arrenunciar al so derechu al tronu de Francia, pero Luis negóse.{{Harvnp|Nagel|2008|p=223}} En mayu de 1804, Napoleón Bonaparte declaróse emperador de los franceses. Lluis XVIII y el so sobrín salieron pa Suecia en xunetu pa una conferencia de la familia Borbón, onde Lluis XVIII, el Conde de Artois, y el duque de Angulema emitieron una declaración condergando la decisión de Napoleón de autoproclamarse emperador.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=227-228}} El [[Federico Guillermu III de Prusia|rei de Prusia]] emitió una proclama diciendo que Lluis XVIII tendría qu'abandonar el territoriu de Prusia, lo que significaba dexar Varsovia. Alexandru I de Rusia convidólu a reinstalarse de nuevu na so residencia en Jelgava onde Lluis XVIII tuvo que vivir en condiciones menos ventaxoses que les qu'esfrutaba en virtú de Pablo I, y tenía la intención d'embarcase para [[Inglaterra]] asina fuera posible. Conforme pasó'l tiempu, Lluis XVIII dio cuenta de que Francia nunca aceptaría un intentu de volver al [[Antiguu Réxime en Francia|Antiguu Réxime]]. Acordies con ello, creó otra política en 1805 con mires a recuperar el so tronu: una declaración que yera muncho más lliberal que los sos antiguos escritos. Refugando la so declaración de Verona, prometió abolir el serviciu militar obligatoriu, retener el sistema alministrativo y xudicial de Napoleón I, amenorgar los impuestos, esaniciar les prisiones polítiques, y garantizar l'amnistía a tolos que nun s'opunxeren a una [[Restauración borbónica en Francia|Restauración borbónica]]. Les opiniones espresaes na declaración fueron en gran parte les Antoine Louis François de Bésiade, ''Conde de Avaray'', asociáu cercanu de Luis nel exiliu.{{Harvnp|Mansel|1999|p=119}} Lluis XVIII viose obligáu una vegada más a abandonar Jelgava cuando Alexandru I de Rusia informólu de que la so seguridá nun taba garantizada na Europa continental. En xunetu de 1807, xubió nuna fragata sueca hasta [[Estocolmu]], llevando consigo solo al duque de Angulema. Luis nun se quedó en [[Suecia]] por enforma tiempu; llegó a [[Great Yarmouth]], [[Norfolk]], Inglaterra, en payares de 1807 ya instaló la so residencia en ''Gosfield Hall'', arrendáu a él por ''Richard Temple-Nugent-Grenville'', marqués de Buckingham.{{Harvnp|Nagel|2008|pp=233-234}} === Inglaterra === [[Ficheru:Hartwell House, Bucks.jpg|thumb|300px|''Hartwell House'', llugar onde s'estableció Lluis XVIII y la so corte nel exiliu dende 1808 hasta [[Restauración borbónica en Francia|la so torna a Francia]] en 1814.]] Luis traxo a la so esposa y reina, María Josefina del continente européu en 1808. La so estancia de Luis en ''Gosfield Hall'' nun duró enforma; llueu se treslladó a ''Hartwell House'' en [[Buckinghamshire]], onde más de cien cortesanos fueron agospiaos.{{Harvnp|Nagel|2008|p=235}} El rei pagó £500 nel arriendu cada añu pal propietariu, Sir George Lee. El [[Príncipe de Gales]] (el futuru [[Jorge IV]] del Reinu Xuníu) foi bien caritativu colos borbones exiliaos. Como Príncipe Rexente, concediólos permanente derechu d'asilu y prestaciones bien arrogantes.{{Harvnp|Nagel|2008|p=243}} El conde de Artois nun se xunió a la corte nel exiliu en Hartwell, prefiriendo siguir la so vida frívola en [[Londres]]. L'amigu de Luis, el conde de Avaray abandonó Hartwell pa dir a [[Madeira]] en 1809, y morrió ellí en 1811. Luis reemplazó Avaray por ''Pierre Louis Jean Casimir de Blacas'' como'l so principal asesor políticu. La reina María Josefina morrió'l 13 de payares de 1810.{{Harvnp|Nagel|2008|p=241}} Nesi mesmu iviernu, Luis sufrió un casu particularmente grave de la [[Gota (enfermedá)|gota]], lo cual foi un problema recurrente pa él en Hartwell, y tuvo que ser asitiáu en siella de ruedes.{{Harvnp|Mansel|1999|p=147}} Mientres esa dómina, Napoleón I embarcar na [[Invasión napoleónica de Rusia|invasión de Rusia]] de 1812. Esta guerra aportó a un puntu d'inflexón na so fortuna, la espedición fracasó estrepitosamente y Napoleón viose obligáu a retirase col so exércitu en harapos. En 1813, Lluis XVIII emitió otra declaración, mientres taba en Hartwell. La ''"Declaración de Hartwell"'' foi entá más lliberal que'l so "Declaración de 1805", afirmando que tolos que sirvieron a Napoleón o a la República nun sufriríen consecuencies polos sos actos, y que los propietarios orixinales de la ''Biens nationaux'' (tierres confiscadas a la nobles y el cleru mientres la Revolución) teníen de ser compensaos poles sos perda.{{Harvnp|Mansel|1999|p=162}} Les tropes aliaes entraron en París el 31 de marzu de 1814. Luis, sicasí, nun podía caminar, y asina unvió al Conde de Artois a Francia en xineru de 1814.{{Harvnp|Price|2008|p=143}} Lluis XVIII emitió patentes nes que nomaba al Conde de Artois ''Llugarteniente Xeneral del Reinu'' nel eventu nel que los borbones fueron restauraos. Napoleón I abdicó'l 11 d'abril. Cinco díes dempués, el Senáu Francés convidó a los borbones a reasumir el so llugar nel tronu de Francia.<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4861135.image.f36.langFR], [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4861135.image.f57.langFR]</ref> == Restauración borbónica == {{AP|Restauración borbónica en Francia}} === Primer reináu === [[Ficheru:Royal Monogram of King Louis XVIII of France.svg|thumb|left|150px|Monograma real del rei Lluis XVIII.]] [[Ficheru:Louis XVIII relevant la France.jpg|thumb|right|280px|''Allégorie du retour des Bourbons le 24 avril 1814 : Louis XVIII relevant la France de ses ruines (Alegoría de La vuelta de los borbones a Francia'l 21 d'abril de 1814: Lluis XVIII llevanta a Francia de les sos ruines)'']] El conde de Artois gobernó como llugarteniente hasta la llegada del so hermanu a París el 3 de mayu. Al so regresu, el rei amosar a los sos súbditos por aciu una procesión pela ciudá. Este afitó la so residencia nel [[Palaciu de les Tullerías]] el mesmu día. La so sobrina, la duquesa de Angulema, esmorecer al ver les Tullerías, onde viviera mientres la dómina de la Revolución francesa.{{Harvnp|Price|2008|p=113}} El Senáu de Napoleón llamó a Lluis XVIII al tronu cola condición de qu'aceptara una constitución qu'implicaba la reconocencia de la [[Primer República Francesa|República]] y l'[[Primer Imperiu francés|Imperiu]], un parllamentu bicameral escoyíu tolos años, y [[Bandera de Francia|la bandera tricolor]] de los réximes mentaos.{{Harvnp|Mansel|1999|p=176}} Lluis XVIII amosó la so oposición a la Constitución del Senáu y empezó lo que pa él foi «la disolución del Senáu actual en tolos delitos de Bonaparte, y apelando al pueblu francés». La constitución senatorial foi quemada nun teatru realista en [[Burdeos]], y el Conseyu Municipal de [[Lyon]] votó a favor d'un discursu nel que bilordió al Senáu.{{Harvnp|Mansel|1999|p=176}} [[Sesta Coalición|Les grandes potencies]] d'ocupación de París esixeron a Lluis XVIII qu'implementara una Constitución.{{Harvnp|Price|2008|p=52}} Lluis respondió cola [[Carta de 1814]], qu'incluyía munches disposiciones progresistes: la [[llibertá de relixón]], una llexislatura compuesta por una Cámara de Diputaos y de una Cámara de los Pares,{{#tag:ref|La Cámara de Diputaos yera comparable a la [[Cámara de los Comunes del Reinu Xuníu|Cámara de los Comunes]] británica, pa tener derechu a votar por ella, unu tenía que ser un home adultu y pagar 300 francos al añu n'impuestos. La Cámara de los Pares foi la cámara alta de la llexislatura, y yera similar a la [[Cámara de los Lores]] británica.|group=lower-alpha}} una prensa que podría esfrutar d'un ciertu grau de llibertá, y una disposición que los ''Biens nationaux'' permanecería en manes de los sos actuales propietarios.{{#tag:ref|El ''nationaux biens'' (bien nacional) yeren les finques y bienes, incluyendo obres d'arte, que la República confiscó al cleru, a la nobleza y los emigraos mientres la Revolución. Los que perdieron les sos propiedaes o otros oxetos de valor más tarde sería compensáu nel reináu del hermanu de Lluis XVIII, Carlos X|group=lower-alpha}}{{Harvnp|Price|2008|p=53}} La Constitución tenía 76 artículos. La fiscalidá diba ser votada poles cámares. El catolicismu diba ser la relixón oficial de Francia. Pa ser elegible como miembru de la Cámara de Diputaos, unu tenía que pagar más de 1000 francos per añu n'impuestos, y ser mayores de cuarenta. El rei nomaría a los sos compañeros a la Cámara de los Pares nuna base hereditaria, o pa tola vida a la so discreción. Los diputaos seríen escoyíos cada cinco años, con una quinta parte d'ellos a la eleición cada añu.{{Harvnp|Price|2008|p=54}} Habíen 90&nbsp;000 ciudadanos con [[Votu censitario|derechu a votu]].{{Harvnp|Price|2008|p=55}} [[Ficheru:20 francs or Louis XVIII.jpg|thumb|left|240px|Moneda de [[Francu francés|20 francos]] cola figura de Lluis XVIII a la izquierda y l'escudu d'armes de los Borbones a la derecha.]] [[Ficheru:1815-royalist-fashion.gif|thumb|180px|Una muyer [[Monarques de Francia|royaliste]] ([[Monarquismo#Francia|monárquica]]) visti un vistíu carauterísticu de dieciocho pliegues, n'honor a Lluis XVIII.]] Lluis XVIII robló'l [[Tratáu de París (1814)|Tratáu de París]] el 30 de mayu de 1814. El tratáu dio-y a Francia les sos fronteres de 1792, que s'estendíen al este del Rin. Nun tuvo que pagar nenguna indemnización de guerra, y los exércitos d'ocupación de La Sexta Coalición retirar al intre del suelu francés. Estos términos arrogantes invertir nel próximu Tratáu de París dempués de los [[Cien Díes]] (el regresu de Napoleón a Francia en 1815).{{Harvnp|Price|2008|p=69}} Nun pasó enforma tiempu por que Lluis XVIII empezara a retratase de les sos munches promeses. Él y el so Controlador Xeneral de Finances, el barón Louis, taben determinaos a nun dexar cayer l'erariu públicu en déficit (había una delda de 75 millones de francos heredada de Napoleón I), y tomó midíes fiscales pa garantizar esto. Lluis XVIII aseguró a los franceses que los impuestos impopulares sobre'l tabacu, el vinu y el sal seríen abolíos cuando fuera restauráu al tronu, pero nun lu fixo, lo que dio llugar a disturbios en Burdeos. Los gastos nel exércitu amenorgar nel presupuestu de 1815 -en 1814, los militares representaren el 55% de los gastos del gobiernu. Lluis XVIII almitió al conde de Artois y a los sos sobrinos los duques de Angulema y de Berry nel conseyu del rei en mayu de 1814, dende la so creación. El conseyu foi informalmente encabezáu por [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord|Charles Maurice de Talleyrand]].{{Harvnp|Mansel|1999|p=192}} Lluis XVIII tuvo un gran interés nes ides y veníes del [[Congresu de Viena]] (creáu pa volver dibuxar el mapa d'Europa dempués de l'abdicación de Napoleón). Talleyrand representó a Francia nel procedimientu. Luis amosóse espantáu pola intención de [[Prusia]] d'amestar el [[Reinu de Saxonia]], que refugó yá que la so madre naciera como una princesa saxona y tamién taba esmolecíu de que Prusia va llegar a apoderar Alemaña. Tamién deseyaba que nel [[Ducáu de Parma]] restaurar nel gobiernu a los parmesanos Borbones, y non a la emperatriz [[María Luisa de Francia]], como lo suxuríen los aliaos.{{Harvnp|Mansel|1999|p=196}} Lluis tamién protestó pola inacción de los aliaos en [[Nápoles]], onde quería esaniciar al usurpador napoleónicu [[Joaquín Murat]] en favor de los Borbones napolitanos. En nome de los aliaos, Austria aportó a unviar una fuercia al [[Reinu de Nápoles]] pa deponer a Murat en febreru de 1815, cuando s'abarruntó que Murat tenía correspondencia con Napoleón, cosa que explícitamente taba prohibida por un tratáu recién. Murat en realidá nunca lu escribió a Napoleón, pero Luis, col enfotu de restaurar a los Borbones napolitanos a cualquier preciu, forxó la correspondencia, y subvencionó la espedición austriaca con 25 millones de francos.{{Harvnp|Mansel|1999|p=197}} Lluis XVIII llogró que los Borbones napolitanos fueren restauraos nel reinu de Nápoles. Pero'l ducáu de Parma foi-y dau a la exemperatriz María Luisa pa tola vida, y a los parmesanos Borbones dióse-yos el [[Ducáu de Lucca]] hasta la muerte de María Luisa. === ''Cien Díes'' === {{AP|Cien Díes}} [[Ficheru:Battle of Waterloo 1815.PNG|thumb|right|420px|[[Batalla de Waterloo]] na que [[Séptima Coalición|foi derrotáu]] definitavamente [[Napoleón]].]] El 26 de febreru de 1815, Napoleón Bonaparte escapó de la so prisión de la [[isla de Elba]] y embarcóse pa Francia. Llegó con una fuercia 1000 soldaos cerca de Cannes el 1 de marzu. Lluis XVIII nun s'amosó particularmente esmolecíu pola escursión de Bonaparte, como tal, creyó qu'un pequeñu númberu de tropes podríen superalo fácilmente. Sicasí, esistía un problema subxacente importante pa los Borbones, Lluis XVIII nun había purgado l'exércitu de tropes bonapartistas. Esto llevó a deserciones en masa nel exércitu pasando de los Borbones a Bonaparte. Per otra parte, Lluis XVIII nun podía xunise a la campaña contra Napoleón nel sur de Francia, yá que sufría d'un casu más de gota.{{Harvnp|Price|2008|p=75}} El Ministru de Guerra, el mariscal Soult, unvió a Lluis Felipe, [[Lluis Felipe I de Francia|duque d'Orleans]] (más tarde el rei Lluis Felipe I), al conde de Artois, y al mariscal MacDonald pa detener a Napoleón.{{Harvnp|Mansel|1999|p=222}} La subestimación del rei escontra Bonaparte resultó desastrosa. El 19 de marzu, l'exércitu aparcáu fora de París desertó a Bonaparte, dexando a la ciudá vulnerable al ataque.{{Harvnp|Price|2008|p=79}} Esi mesmu día, Lluis XVIII abandonó la capital con una pequeña escolta a la medianueche. Luis decidió dir primero a [[Lille]], y depués crució la frontera escontra'l Reinu Xuníu d'[[Reinu d'Holanda|Holanda]], con estancia en [[Gante]].{{Harvnp|Price|2008|p=80}} Los otros líderes, ente los más prominentes Alexandru I de Rusia, aldericaron si nel casu d'una segunda victoria sobre l'Imperiu Napoleónicu, debíen de proclamar rei al duque d'Orleans en llugar de Lluis XVIII.{{Harvnp|Price|2008|p=81}} Sicasí, Napoleón nun gobernó Francia por enforma tiempu, sufriendo una derrota decisiva a manes de los exércitos del [[Arthur Colley Wellesley, duque de Wellington|Duque de Wellington]] y [[Mariscal de campu|el mariscal de campu]] [[Gebhard Leberecht von Blücher|Blücher]] na [[batalla de Waterloo]], el 18 de xunu. Los aliaos llegaron al consensu de que Lluis XVIII tenía de ser restauráu nel tronu de Francia.{{Harvnp|Price|2008|pp=82-83}} === Segundu reináu === [[Ficheru:La famille royale by Gautier.jpg|thumb|left|300px|La familia real. D'esquierda a derecha: [[Carlos X de Francia|Carlos, el conde de Artois]], Lluis XVIII, [[María Carolina de Borbón-Dos Sicilies (1798-1870)|Maria Carolina, duquesa de Berry]], [[María Teresa de Francia|María Teresa, duquesa de Angulema]], [[Luis Antonio, Duque de Angulema]] y [[Carlos Fernando de Francia|Carlos Fernando, Duque de Berry]].]] Lluis XVIII volvió a Francia con prontitud dempués de la derrota de Napoleón p'asegurar la so segunda restauración en «el tren de bagaxe del enemigu», esto ye, coles tropes de Wellington.{{Harvnp|Price|2008|p=83}} El duque de Wellington utilizó la persona del rei Luis p'abrir camín a París, una y bones delles fortaleces negar a rindise a los aliaos, pero aportaron a faelo pol so rei. Lluis XVIII llegó a [[Cambrai]] el 26 de xunu, onde se llanzó una proclamación declarando que tolos que sirvieron al emperador nos Cien Díes nun seríen escorríos, sacante los "instigadores". Tamién se reconoció que'l gobiernu de Lluis XVIII pudo cometer errores mientres la Primer Restauración.{{Harvnp|Mansel|1999|p=253}} El 29 de xunu, una delegación de cinco de la Cámara de Diputaos y la Cámara de los Pares averar a Wellington suxuriéndo-y poner un príncipe estranxeru nel tronu de Francia. Wellington refugó los sos pidimientos direutamente, declarando que «[''Lluis XVIII ye''] la meyor manera de caltener la integridá de Francia».{{Harvnp|Mansel|1999|p=254}} Wellington ordenó a los diputaos sofitar la causa del rei.{{Harvnp|Mansel|1999|p=255}} Lluis XVIII entró en París el 8 de xunetu recibíu por una receición zaragatera: los xardinos del [[palaciu de les Tullerías]] taben atestaes de transeúntes, y, acordies con el duque de Wellington, l'aclamación del ensame yera tan fuerte qu'esa nueche non podía parolase col rei.{{Harvnp|Mansel|1999|p=256}} [[Ficheru:Louis18.jpg|thumb|230px|Lluis XVIII de Francia nel so estudiu nes [[Tullerías]], por [[François Pascal Simon Gérard]].]] Dempués de los Cien díes, el papel de Lluis XVIII na política amenorgar de manera voluntaria; arrenunció a la mayoría de los sos deberes para col so conseyu. Él y el so ministeriu embarcar nuna serie de reformes mientres el branu de 1815. El conseyu del rei, un grupu informal de ministros qu'aconseyaben a Lluis XVIII, foi disueltu y reemplazáu por un pequeñu conseyu priváu, el llamáu ''Ministère de Roi''. Los duques de Artois, Berry y Angoulême fueron refugaos de la nueva ''Ministère'' y Talleyrand foi nomáu como'l primera ''Président du Conseil'', esto ye, [[Primer ministru de Francia|primer ministru]] de Francia.{{Harvnp|Mansel|1999|p=260}} El 14 de xunetu, el ministeriu eslleió les unidaes del exércitu consideraes "rebeldes". La nobleza hereditaria foi restablecida a instancies de Luis pol ministru.{{Harvnp|Mansel|1999|p=261}} [[Ficheru:Franque - Charles X, roi des Français.jpg|thumb|left|230px|[[Carlos X de Francia|Carlos, Conde de Artois]] (futuru Carlos X) convertir nel líder los [[Ultramonárquicos|''ultres'']], quien yera la fracción más radical de los [[Monarquismo|monárquicos]], amosándose munches vegaes en desalcuerdu coles polítiques del so hermanu, el rei.]] N'agostu, les eleiciones pa la Cámara de Diputaos acabaron dando resultancies desfavorables a Talleyrand. El ministru deseyaba diputaos moderaos, pero l'eleutoráu votó casi puramente polos ultra-realistes, dando llugar a la llamada ''introuvable Chambre''. La Duquesa de Angulema y el Conde de Artois primieron al rei Luis pa despidir al so ministru obsoleto. Talleyrand presentó'l so arrenunciu'l 20 de setiembre. Lluis XVIII escoyó al [[Armand-Emmanuel du Plessis, Duc de Richelieu|duque de Richelieu]] como'l so nuevu Primer Ministru. Richelieu foi escoyíu porque foi aceptáu pola familia de Luis y de la Cámara de Diputaos reaccionaria.{{Harvnp|Mansel|1999|p=266}} El sentimientu antinapoleónico yera altu nel sur de Francia, y esto dio-y un llugar prominente nel [[Terror Blanco en Francia|terror blanco]], que vio la purga de tolos funcionarios importantes del gobiernu napoleónicu y de la execución de los demás. Los franceses cometieron actos de barbarie contra dalgunos d'estos funcionarios. Guillaume Marie Anne Brune (un mariscal napoleónicu) foi xabazmente asesináu, y los sos restos refundiaos al ríu [[Ródano]].{{Harvnp|Lever|p=508}} Lluis XVIII deploró estos actos illegales, pero arelladamente amosó'l so sofitu a la persecución d'esi mariscales qu'ayudaron a Napoleón nos Cien Díes.{{Harvnp|Price|2008|p=84}}{{Harvnp|Mansel|1999|p=424}} El gobiernu de Lluis XVIII executó al mariscal más importante de Napoleón, el [[Mariscal Ney]], n'avientu 1815 por traición. Los sos confidentes Charles François, marqués de Bonnay, y el duque de La Chatre aconseyáronlu pa infligir castigos firmes sobre los "traidores". El rei amosóse renuente a arramar sangre, y esto agafaba descomanadamente a la facción [[Ultramonárquicos|ultra-monárquica]] de la cámara de diputaos, que sentía que Lluis XVIII nun taba actuando lo suficiente.{{Harvnp|Mansel|1999|p=425}} El gobiernu emitió una proclamación d'amnistía a los "traidores" en xineru de 1816, pero los xuicios que yá empezaren terminar nel so debíu momentu. Esa mesma declaración tamién prohibió a cualquier miembru de la [[Casa de Bonaparte]] tener propiedaes, o entrar en Francia.{{Harvnp|Mansel|1999|p=426}} Envalórase qu'ente 50&nbsp;000-80&nbsp;000 funcionarios fueron purgados del gobiernu mientres lo que se conoz como'l Segundu [[Terror Blanco en Francia|Terror Blanco]].{{Harvnp|Mansel|1999|p=427}} [[Ficheru:Zoe Talon.jpg|thumb|right|230px|Semeya de [[Zoé Talon]], condesa du Cayla, quien se convirtió n'amiga íntima de Lluis XVIII nos sos últimos años hasta'l puntu de ser considerada por dalgunos como una amante del rei.]] En payares de 1815, el gobiernu de Lluis XVIII tuvo que roblar [[Tratáu de París (1815)|otru tratáu de París]] que punxo fin formalmente a los Cien Díes de Napoleón. El tratáu anterior fuera abondo favorable a Francia, pero ésti tomó una llinia más dura. Les fronteres de Francia amenorgar hasta la so estensión en 1790. Francia tuvo que pagar por un exércitu a ocupar d'ella, a lo menos mientres cinco años, a un costo de 150 millones de francos per añu. Francia tamién tuvo que pagar una indemnización de guerra de 700 millones de francos a los aliaos.{{Harvnp|Price|2008|p=89}} En 1818, les Cámares aprobaron una llei militar qu'aumentó'l tamañu del exércitu en más de 100&nbsp;000 homes. N'ochobre del mesmu añu, el primer ministru, el duque de Richelieu, llogró convencer a les potencies a retirar los sos exércitos prontamente en cuenta de una suma de más de 200 millones de francos.{{Harvnp|Price|2008|pp=95-96}} Lluis XVIII escoyó munchos gabinetes centristes, por cuenta de que quería apangar a la población pa disgustu del so hermanu, l'ultra-realista Conde de Artois.{{Harvnp|Price|2008|p=93}} Lluis siempres amosó medrana que dempués de la so muerte, el so hermanu y herederu, abandonaría'l gobiernu centrista por una autocracia ultra-realista, cosa que nun traería resultancies favorables a los Borbones (como pasó en realidá).{{Harvnp|Price|2008|p=94}} [[Ficheru:Cruikshank - Old Bumblehead.png|thumb|left|298px|''Old Bumblehead the 18th trying on the Napoleon Boots – or, Preparing for the Spanish Campaign'' (El Vieyu Cabeza Caediza XVIII probándose les botes de Napoleón ''–'' o preparar pa la campaña n'España), caricatura satírica británica del rei Lluis XVIII, con [[Napoleón II]] detrás d'él queriendo tomar la so corona, por [[George Cruikshank]].]] Al rei nun lu prestaba'l [[príncipe de sangre]], [[Lluis Felipe I de Francia|Lluis Felipe d'Orleans]], y aprovechaba cada oportunidá pa desairarlo,{{Harvnp|Price|2008|p=98}} como'l nega-y el títulu de ''Alteza Real'', en parte pol papel que tuvo'l padre del duque na Revolución francesa al votar a favor de la execución de Lluis XVI, cosa que causó rensía personal en Lluis XVIII. El [[Carlos Fernando de Francia|duque de Berry]], sobrín de Lluis XVIII, foi asesináu na [[Ópera de París]] el 14 de febreru de 1820. La familia real tuvo bien afeutada pola traxedia y Lluis XVIII rompió una antigua tradición al asistir al funeral del so sobrín,{{Harvnp|Price|2008|pp=105-106}} por cuenta de que los reis de Francia nun podíen tener cualquier forma d'asociación cola muerte.{{Harvnp|Mansel|1999|p=194}} La muerte del duque de Berry significaba que la [[Casa d'Orleans]] tendría más probabilidaes en poder aportar al tronu. Berry foi l'únicu miembru de la familia que llogró niciar fíos. La so esposa dio a lluz a un fíu póstumu en setiembre, [[Enrique V de Francia|Enrique, duque de Burdeos]],{{Harvnp|Price|2008|pp=105-106}} moteyáu ''Dieudonné'' (dau por Dios) polos Borbones porque creíen que con él aseguraren el futuru de la dinastía. Sicasí la socesión borbónica inda taba en dulda. La Cámara de Diputaos propunxo modificar la llei sálica pa dexar que la duquesa de Angulema pudiera aportar al tronu.{{Harvnp|Nagel|2008|p=287}} El 12 de xunu de 1820, les Cámares ratificaron una llei qu'aumentó'l númberu de diputaos de 258 a 430. Los diputaos adicionales teníen de ser escoyíos pola cuarta parte más rica de la población en cada departamentu. Estos individuos teníen agora efeutivamente dos votos.{{Harvnp|Price|2008|p=108}} [[Ficheru:Tombe louis XVIII roi de france saint-denis.JPG|thumb|232px|Balta de Lluis XVIII, na [[Basílica de Saint-Denis]], París.]] Pola mesma dómina en que s'estableció la ''"llei de los dos votos"'', Lluis XVIII empezó a recibir visites toes los miércoles d'una dama llamada [[Zoé Talon]], y ordenó que naide-y fadiara mientres s'atopaba con ella. Se rumoreó que'l rei esneldaba [[tabacu]] de los sos pechos,{{Harvnp|Price|2008|p=109}} cosa que-y valió'l llamatu de ''tabatière'' (caxa de tosquilé).{{Harvnp|Lever|1998|p=537}} En 1823, Francia embarcar nuna [[Cien Mil Fíos de San Luis|intervención militar n'España]], onde se produxera una revuelta contra'l rei [[Fernandu VII]]. Francia llogró entartallar la rebelión,{{Harvnp|Price|2008|p=110}} per mediu de refuerzos encabezaos pol duque de Angulema.{{Harvnp|Nagel|2008|p=288}} === Muerte y socesión === La salú de Lluis XVIII empezó a fallar na primavera de 1824. Sufría por obesidá, de gota y cangrena, tantu en secu como n'húmedu, nes piernes y la columna vertebral. Morrió'l [[16 de setiembre]] de [[1824]], y foi soterráu na [[Basílica de Saint-Denis]] el día 20 d'esi mesmu mes. El so hermanu, el Conde de Artois, asocedió-y como [[Carlos X de Francia|Carlos X]].{{Harvnp|Nagel|2008|pp=297-298}} Esta foi la única socesión de poder normal na [[xefatura del estáu]] de [[Francia]] en tol [[sieglu XIX]]. [[Carlos X de Francia|Carlos X]] y [[Lluis Felipe I de Francia|Lluis Felipe]] fueron derrocaos por dos [[Revolución de 1830|insurrecciones]] [[Revoluciones de 1848|revolucionaries]] respeutivamente. Cola cayida d'esti postreru formó la [[Segunda República Francesa|Segunda República]] la cual terminó con un [[Golpe d'Estáu|autogolpe d'Estáu]] orquestado por [[Napoleón III de Francia|Napoleón III]] quien s'autu proclamó [[Emperador de los franceses|emperador]] estableciendo'l [[Segundu Imperiu francés]]. Napoleón III cayó vencíu na [[guerra francu-prusiana]] lo que condució a la proclamación de la [[Tercer República Francesa|Tercer República]] pola asamblea. Nengún presidente de la Tercer República pudo llevar a términu'l so mandatu hasta que [[Émile Loubet]] fuera asocedíu por [[Armand Fallières]] en [[1906]]. == Lluis XVIII na cultura popular == Lluis XVIII tien un cameo na novela ''Le Bal de Sceaux'' por [[Honoré de Balzac]], según na novela ''[[El conde de Montecristo]]'' d'[[Alexandre Dumas]]. Na obra ''[[Los miserables]]'' de [[Victor Hugo]], nel llibru III, Hugo escribe qu'a Lluis XVIII gústa-y correr rápido nel so coche porque él ye incapaz de caminar. Tamién foi interpretáu por dalgunos [[actor|actores]], tantu na televisión como nel cine, casi siempres como personaxe secundariu en películes y series rellacionaes con [[Napoleón Bonaparte|Napoleón]], [[María Antonieta]] o la [[Revolución francesa]],<ref name="IMDB">{{cita web |url=https://www.imdb.com/character/ch0373783/?ref_=ttfc_fc_cl_t16|títulu=Le roi Louis XVIII (Character) |fechaaccesu=27 d'ochobre de 2015 |publicación=Internet Movie Data Base|editorial=IMDB.com|idioma=inglés}}</ref> anque destaquen ente elles la interpretación d'[[Orson Welles]] en ''[[Waterloo (película)|Waterloo]]''.<ref name="IMDBWATERLOO">{{cita web |url=https://www.imdb.com/title/tt0066549/|títulu=Waterloo |fechaaccesu=27 d'ochobre de 2015 |publicación=Internet Movie Data Base|editorial=IMDB.com|idioma=inglés}}</ref> Tamién fixo apaición (siempres como secundariu) na película de [[Sofia Coppola]], ''[[Marie Antoinette (película de 2006)|Marie Antoinette]]'' la cual comete l'error históricu de mentar al Duque de Angulema como fíu de Lluis XVIII cuando en realidá yera'l so sobrín.<ref name="IMDBGoof">{{cita web |url=https://www.imdb.com/title/tt0422720/trivia?tab=gf&ref_=tt_trv_gf|títulu=María Antonieta (2006) Goofs |fechaaccesu=27 d'ochobre de 2015 |publicación=Internet Movie Data Base|editorial=IMDB.com|idioma=inglés}}</ref> {| class="collapsible collapsed" style="width:100%; border:1px solid #cedff2; background:#F5FAFF" |- ! style="text-align:left;"| Filmografía<ref name="IMDB"/> |- | <!-- Poner los filmes dende'l más antiguu (enriba) hasta'l más recién (embaxo)--> {| {{tablaguapa}} style="font-size:100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" !'''Añu'''||'''Película'''||'''Direutor'''||'''Actor''' |- |1934||''[[The Count of Monte Cristo (película de 1934)|El conde se Montecristo]]''|| Rowland V. Lee || Ferdinand Munier |- |1938|| ''[[María Antonieta (película de 1938)|Marie-Antoinette]]'' || W.S. Van Dyke<br /> Julien Duvivier || Albert Dekker |- |1938|| ''Remontons les Champs-Élysées''|| Sacha Guitry || Philippe Richard |- |1942|| ''La Duchesse de Langeais'' || Jacques de Baroncelli || Gaston Mauger |- |1942|| ''Le Destin fabuleux de Désirée Clary'' || Sacha Guitry || Gaston Mauger |- |1948|| ''Le Diable boiteux'' || Sacha Guitry || Henry Laverne |- |1955|| ''Napoléon'' || Sacha Guitry || Lucien Baroux |- |1956|| ''[[María Antonieta, reina de Francia]]'' || [[Jean Delannoy]] || [[Jacques Bergerac]] |- |1961||''La Fayette'' || Jean Dréville || Henri Tisot |- |1970||''[[Waterloo (película)|Waterloo]]'' || [[Sergei Bondarchuk]] || [[Orson Welles]] |- |1996||''Beaumarchais, l'insolent'' ||Édouard Molinaro || Pierre Gérard |- |1998||''Le Radeau de la Méduse'' || Iradj Azimi || André Penvern |- |2006||''[[Marie Antoinette (película de 2006)|Marie Antoinette]]'' || [[Sofia Coppola]] || Sebastian Armesto |- |2012||''Les Adieux à la reine'' || Benoît Jacquot || Grégory Gadebois |} <!-- Filmes más recién ponelos embaxo --> |} == Órdenes de caballería == * [[Gran maestre de la Orde de San Llázaro de Xerusalén]] === Órdenes franceses === * [[Ficheru:Ordre du Saint-Esprit Chevalier ribbon.svg|50px]] [[Gran maestre de la Orde del Espíritu Santu]] * [[Ficheru:Ordre de Saint-Michel Chevalier ribbon.svg|50px]] [[Gran maestre de la Orde de San Miguel]] * [[Ficheru:Ordre Royal et Militaire de Saint-Louis Chevalier ribbon.svg|50px]] [[Gran maestre de la Orde de San Luis]] * [[Ficheru:Legion Honneur GC ribbon.svg|50px]] [[Gran maestre de la Lexón d'Honor]] === Órdenes estranxeres === * [[Ficheru:Order of the Golden Fleece Rib.gif|Order of the Golden Fleece Rib|50px]] [[Caballero de la Orde del Toisón d'Oru]] ([[1767]]) * [[Ficheru:Order of the Garter UK ribbon.svg|50px]] [[Caballero de la Orde de la Jarretera]] * [[Ficheru:Ord.Aquilanera.png|50px]] [[Caballero de la Orde de la Águila Negra]] == Ancestros == <div style="clear: both; width: 100%; padding: 0; text-align: left; border: none;" class="NavFrame"> <div style="background: #ccddcc; text-align: center; border: 1px solid #667766" class="NavHead">'''Ancestros de Lluis XVIII de Francia''' </div> <div class="NavContent" style="display:none;"> <center>{{ahnentafel-compact5 |style=font-size: 95%; line-height: 110%; |border=1 |boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0; |boxstyle_1=background-color: #fcc; |boxstyle_2=background-color: #fb9; |boxstyle_3=background-color: #ffc; |boxstyle_4=background-color: #bfc; |boxstyle_5=background-color: #9fe; |1= 1. '''Lluis XVIII de Francia''' |2= 2. [[Luis de Francia (1729-1765)|Luis, Delfín de Francia]] |3= 3. [[María Josefa de Saxonia (1731–1767)|María Josefa de Saxonia]] |4= 4. [[Lluis XV de Francia]] |5= 5. [[María Leszczynska]] |6= 6. [[Augusto III de Polonia]] |7= 7. [[María Josefa d'Austria]] |8= 8. [[Luis de Francia (1682-1712)|Luis, Duque de Borgoña]] |9= 9. [[María Adelaida de Saboya]] |10= 10. [[Estanislao I Leszczynski]] |11= 11. [[Catalina Opalinska]] |12= 12. [[Augusto II de Polonia]] |13= 13. [[Cristiana Eberardina de Brandeburgu-Bayreuth]] |14= 14. [[José I d'Habsburgu|José I del Sacru Imperiu]] |15= 15. [[Guillermina Amalia de Brunswick-Luneburgu|Guillermina Amalia de Brunswick]] |16= 16. [[Luis de Francia, el Gran Delfín|Luis, el Gran Delfín]] |17= 17. [[María Ana Cristina de Baviera]] |18= 18. [[Víctor Amadeo II de Cerdeña]] |19= 19. [[Ana María d'Orleans]] |20= 20. [[Rafael Leszczynski]] |21= 21. [[Ana Jablonowska]] |22= 22. [[Juan Carlos Opalinski]] |23= 23. [[Sofía Czarnkowska]] |24= 24. [[Juan Jorge III de Saxonia]] |25= 25. [[Ana Sofía de Dinamarca]] |26= 26. [[Cristián Ernesto de Brandeburgu-Bayreuth]] |27= 27. [[Sofía Luisa de Wurtenberg]] |28= 28. [[Leopoldu I d'Habsburgu|Leopoldu I del Sacru Imperiu]] |29= 29. [[Leonor Madalena de Palatináu-Neoburgu]] |30= 30. [[Juan Federico de Brunswick-Luneburgu|Juan Federico de Brunswick]] |31= 31. [[Benedicta Enriqueta del Palatináu]] }}</center></div></div> == Socesiones == {{Socesión | títulu = [[Ficheru:Arms of the Kingdom of France.svg|35px]]<br/>[[Monarques de Francia|Rei ''titular'' de Francia y de Navarra]] | periodu = [[1795]]-[[1814]] | predecesor = [[Lluis XVII]] | socesor = Él mesmu<br/><small>(como rei reinante)</small> | títulu2 = [[Ficheru:Coat of Arms of the Bourbon Restoration (1815-30).svg|75px]]<br />[[Monarques de Francia|Rei de Francia y de Navarra]]<br/>[[Copríncipes d'Andorra|Copríncipe d'Andorra]] | periodu2 = [[1814]]-[[1815]] | predecesor2 = [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]]<br /><small>(Emperador de los Franceses)</small> | socesor2 = Napoleón I<br /><small>(Emperador de los Franceses)</small> | títulu3 = [[Ficheru:Coat of Arms of the Bourbon Restoration (1815-30).svg|75px]]<br />[[Monarques de Francia|Rei de Francia y de Navarra]]<br/>[[Copríncipes d'Andorra|Copríncipe d'Andorra]] | periodu3 = [[1815]]-[[1824]] | predecesor3 = [[Napoleón II]]<ref>{{cita llibru |apellíos1=de Norvins (baron de Montbreton)|nome1=Jacques Marquet|títulu=Histoire de Napoléon|fecha=1839|editorial=Furne, 1839|allugamientu=Furne|páxines=599|idioma=francés}}</ref> | socesor3 = [[Carlos X de Francia|Carlos X]] }} == Ver tamién == * [[Revolución francesa]] * [[Guerres Napoleóniques]] * [[Restauración francesa|Restauración borbónica en Francia]] == Notes == {{llistaref|group=lower-alpha}} == Referencies == {{llistaref|3}} == Bibliografía == * {{cita llibru | apellíos1 = Fraser | nome1 = Antonia | títulu = Marie Antoinette: The Journey | fecha = 2002 | editorial = ORION | ubicación = Londres | isbn = 978-0-7538-1305-8 }} * {{cita llibru | apellíos1 = Hibbert | nome1 = Christopher | títulu = The French Revolution | fecha = 1982 | editorial = Penguin Books | ubicación = Londres | isbn = 978-0-14-004945-9 | fechaaccesu=13 de setiembre de 2015 }} * {{cita llibru | apellíos = Lever | nome = Évelyne | enllaceautor = | otros títulu = Louis XVIII. | mes = | añu = 1998 | allugamientu = Fayard, [[París]] | editorial = Le grand livre du mois edition | idioma= francés | isbn = 2-213-78010-1 }} * {{cita llibru | apellíos = Mansel | nome = Philip | enllaceautor = | otros títulu = Louis XVIII. | mes = | añu = 1999 | allugamientu = Thrupp, Stroud, Gloucestershire, [[Reinu Xuníu]] | editorial = Sutton Publishing | idioma= inglés | id = ISBN 0-7509-2217-6 }} * {{cita llibru | apellíos1 = Nagel | nome1 = Susan | títulu = Marie-Thérèse: Child of Terror Bloomsbury | fecha = 2008 | editorial = Reprint Edition | allugamientu = USA | isbn= 1-59691-057-7 }} * {{cita llibru | apellíos1 = Price | nome1 = Munro | títulu = The Perilous Crown | fecha = 2008 | editorial = Pan Books | isbn = 978-0-330-42638-1 | idioma=inglés }} == Enllaces esternos == {{commonscat|Louis XVIII of France}} * [[s:es:Xuicios de Napoleón|Xuiciu de Napoleón Bonaparte]] sobre [[s:es:Lluis XVIII (Xuicios)|Lluis XVIII de Francia]]. {{NF|1755|1824|Lluis de Francia 18}} {{Tradubot|Lluis XVIII de Francia}} [[Categoría:Reis y reines de Francia]] [[Categoría:Reis y reines de Navarra]] [[Categoría:Copríncipes d'Andorra]] [[Categoría:Políticos y polítiques de Francia]] [[Categoría:Rexentes de Francia]] [[Categoría:Duques d'Anjou]] [[Categoría:Duques de Vendôme]] [[Categoría:Condes de Provenza]] [[Categoría:Masones de Francia]] [[Categoría:Fíos de Francia]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] k2qfwvmzpgdkixwna6xmj7fggkd0c5q 0 111795 3710457 3447703 2022-08-22T06:16:38Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de tornéu de fútbol |num = 98 |tornéu = Copa del Rei 2001/02 |país = España |variosaños = si |imaxe = |tamañu = 250px |descripción = |sede = {{ESP}} |estadiu = [[Estadiu Santiago Bernabéu|Santiago Bernabéu]] |fechainicia = 5 de setiembre |añuinicio = 2001 |fechatermina = 6 de marzu |añufin = 2002 |participantes = 80 |partíos = 108 (110 previstos) |goles = 261 |glspp = 2,42 |campeón = {{bandera|Galicia}} '''[[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivo de La Coruña]]''' |subcampeón = {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Real Madrid]] |titulugoleador = [[Troféu Pichichi|Pichichi]] |paisgol = |goliador = {{bandera|España}} [[Raúl González Blanco|Raúl]]&nbsp; <small>(6 goles)</small><br /> {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Real Madrid]]<br />{{bandera|España}} [[José María Gutiérrez "Guti"|Guti]]&nbsp; <small>(6 goles)</small><br /> {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Real Madrid]] |anterior = [[Copa del Rei de fútbol 2000-01|Copa del Rei 2000/01]] |siguiente = [[Copa del Rei de fútbol 2002-03|Copa del Rei 2002/03]] }} La '''Copa del Rei de Fútbol 2001/02''' ye la edición númberu 98 de dicha [[Copa del Rei de Fútbol|competición]] [[España|española]]. Xugóse cola participación de 80 equipos pertenecientes a les divisiones [[Primer División d'España|Primera]], [[Segunda División d'España|Segunda]], [[Segunda División B d'España|Segunda B]] y [[Tercer División d'España|Tercera]], sacante los equipos filiales que xugaren en diches categoríes. La final xugóse nel [[Estadiu Santiago Bernabéu|Santiago Bernabéu]] el 6 de marzu del 2002, fecha que coincidía cola celebración del centenariu del club madridista,<ref>{{cita web |url= http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/03/06/EMD20020306014MDP.pdf | títulu = Centenariu del Real Madrid CF |editorial = El Mundo Deportivo |idioma = Castellanu}}</ref> ye por ello que la victoria (1-2) del [[Deportivo de La Coruña]] ye recordada como «El Centenariazo»,<ref>{{cita web |url= http://empleo.elpais.com/noticia-mercado-trabajo/deportes/Centenariazo/elpepidep/20020307elpepidep_14/Tes | títulu = El Centenariazo |editorial = El País |idioma = Castellanu}}</ref> y qu'a lo postrero significó'l segundu títulu de copa pa los gallegos tres el consiguíu na temporada [[Copa del Rei de fútbol 1994-95|94-95]] frente al [[Valencia CF|Valencia]] y que se xugó tamién nel coliséu blancu. == Equipos clasificaos == Clasificaron pa esta edición de la Copa del Rei los 20 equipos de [[Primer División d'España|Primera]] y los 22 de [[Segunda División d'España|Segunda División]]. A ellos sumáronse los 3 equipos que perdieron la categoría de segunda división, más los 18 meyores clubes de [[Segunda División B]], según la so puntuación de la temporada 2000/01, que nun llograron l'ascensu. L'[[Universidá de Las Palmas de Gran Canaria Club de Fútbol|Universidad de Las Palmas CF]], club que militaba en segunda B en baxando esa mesma temporada, nun pudo participar por tar inscritu como equipu filial del [[Unión Deportiva Las Palmas]]. D'últimes clasificáronse los 17 campeones de grupu de la [[Tercer División d'España|Tercer División]] de la temporada anterior. El [[CD As Pontes]] (subcampeón nel so grupu) y el [[Lucena CF]] (terceru nel so grupu) participaron nel tornéu al ser el meyor equipu non filial clasificáu nes sos divisiones. En total fueron 80 equipos los que compitieron pol tornéu. <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="80%" style="border-top:2px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp;&nbsp;[[Ficheru:sdm.svg|Primer División|25px]]&nbsp;'''Primer División'''</td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="center"></td> <td valign="top" align="left"></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[Real Madrid CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Valencia CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[RCD Español]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[Real Sociedad de Fútbol|Real Sociedad]]<br />&nbsp; {{bandera|Aragón|tamañu=22px}} [[Real Zaragoza]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[RC Deportivo de La Coruña]]<br />&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[Celta de Vigo]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[Deportivo Alavés]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[Rayo Vallecano de Madrid S.A.D.|Rayo Vallecano]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Sevilla FC]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Islles Baleares|tamañu=22px}} [[RCD Mallorca]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Villarreal CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Canaries|tamañu=22px}} [[UD Las Palmas]]<br />&nbsp; {{bandera|Navarra|tamañu=22px}} [[CA Osasuna]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Real Betis Balompié|Real Betis]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[FC Barcelona]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Málaga CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[Athletic Club]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[Real Valladolid CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Canaries|tamañu=22px}} [[CD Tenerife]]<br />&nbsp;</td></tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="80%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp;&nbsp;[[Ficheru:sdm.svg|Segunda División|25px]]&nbsp; '''Segunda División'''</td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="center"></td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Asturies|tamañu=22px}} [[Real Uviéu]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella-La Mancha|tamañu=22px}} [[Albacete Balompié]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[UD Salamanca]]<br />&nbsp; {{bandera|Rexón de Murcia|tamañu=22px}} [[Real Murcia CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[Club Deportivo Leganés|CD Leganés]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[Nàstic de Tarragona]]<br />&nbsp;</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Cantabria|tamañu=22px}} [[Real Racing Club de Santander|Racing de Santander]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Recreativo de Huelva]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Real Jaén Club de Fútbol|Real Jaén CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Estremadura|tamañu=22px}} [[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Elche CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Xerez CD]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[CD Numancia]]<br />&nbsp; {{bandera|Asturies|tamañu=22px}} [[Real Sporting de Xixón]]<br />&nbsp; {{bandera|Estremadura|tamañu=22px}} [[CF Estremadura]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[Sociedad Deportiva Eibar|SD Eibar]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[Burgos Club de Fútbol|Burgos CF]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[Atlético de Madrid]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Levante UD]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Córdoba CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[Racing de Ferrol]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Club Polideportivo Ejido|Poli Ejido]]</td></tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="80%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp;&nbsp;[[Ficheru:sdm.svg|Segunda División B|25px]]&nbsp; '''Segunda División B'''</td> <td width="25%" valign="top" align="right"></td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="center"></td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="center">'''Grupu I'''</td> <td valign="top" align="center">'''Grupu II'''</td> <td valign="top" align="center">'''Grupu III'''</td> <td valign="top" align="center">'''Grupu IV'''</td> <td valign="top"><br /> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[SD Compostela]]<br />&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[CD Ourense]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[Zamora CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[Cultural Leonesa]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[Amurrio Club]]<br />&nbsp; {{bandera|Asturies|tamañu=22px}} [[Marino de Luanco]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[UE Lleida]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[UDA Gramenet]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[CE Sabadell]]<br />&nbsp; {{bandera|La Rioxa (España)|tamañu=22px}} [[CD Calahorra]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[Centre d'Esports L'Hospitalet|CE L´Hospitalet]]<br />&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[SD Beasain]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]]<br />&nbsp; {{bandera|La Rioxa (España)|tamañu=22px}} [[CD Logroñés]]<br />&nbsp;</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[Getafe CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella-La Mancha|tamañu=22px}} [[CD Toledo]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Novelda CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Canaries|tamañu=22px}} [[UD Pájara Playas de Jandia|UD Pájara Playas Jandía]]<br />&nbsp; {{bandera|Canaries|tamañu=22px}} [[UD Vecindario]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[CD Castellón]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=22px}} [[Alicante CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Canaries|tamañu=22px}} [[UD Lanzarote]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Cádiz CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Ceuta|tamañu=22px}} [[AD Ceuta]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Granada CF]]<br />&nbsp; {{bandera|Rexón de Murcia|tamañu=22px}} [[CF Ciudad de Murcia]]<br />&nbsp; {{bandera|Estremadura|tamañu=22px}} [[CD Diter Zafra]]</td></tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="80%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:2px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp;&nbsp;[[Ficheru:sdm.svg|Tercer División|25px]]&nbsp; '''Tercer División'''</td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="left"></td> <td width="25%" valign="top" align="center"></td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Euskadi|tamañu=22px}} [[SD Lemona]]<br />&nbsp; {{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=22px}} [[CF Rayo Majadahonda]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella y Lleón|tamañu=22px}} [[CF Palencia]]<br />&nbsp;</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Islles Baleares|tamañu=22px}} [[CD Atlético Baleares]]<br />&nbsp; {{bandera|Castiella-La Mancha|tamañu=22px}} [[CD Quintanar del Rey]]<br />&nbsp; {{bandera|Galicia|tamañu=22px}} [[CD As Pontes]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Cantabria|tamañu=22px}} [[SD Noja]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[UD Marbella]]<br />&nbsp; {{bandera|Andalucía|tamañu=22px}} [[Lucena CF]]</td> <td width="25%" valign="top" align="left">&nbsp; {{bandera|Aragón|tamañu=22px}} [[CD Teruel]]<br />&nbsp; {{bandera|Cataluña|tamañu=22px}} [[CF Gavà]]</td></tr> </table> == Ronda previa == Nesta ronda preliminar participaron namái los equipos de [[Segunda División B|Segunda B]] y [[Tercer División d'España|Tercera]] división clasificaos, (22 y 12 equipos respeutivamente), salvo los exentos por sortéu: [[Cultural Leonesa]], [[Getafe CF]], [[SD Compostela]] y [[UE Lleida]], toos ellos de [[Segunda División B|Segunda B]]). La eliminatoria tuvo compuesta por 17 alcuentros y xugóse a doble partíu los díes 5/6 de setiembre de 2001 (ida) y 19/20 de setiembre de 2001 (vuelta). {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''5 d'agostu de 2001''' |align=right|'''19 de setiembre de 2001''' [[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=10%|Ida !width=27%|Llocal ida !width=20%|Resultáu global !width=27%|Llocal vuelta !width=10%|Vuelta |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 2-0 ||align=right| {{bandera|Castiella-La Mancha}} '''[[CD Toledo]]''' || align=center| '''4-0''' || [[CD Calahorra]] {{bandera|La Rioxa (España)}} ||align=center| 0-2 |- |align=center| 2-1 ||align=right| {{bandera|Islles Baleares}} [[CD Atlético Baleares]] || align=center| '''2-6''' || '''[[AD Ceuta]]''' {{bandera|Ceuta}} ||align=center| 5-0 |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''5 d'agostu de 2001''' |align=right|'''20 de setiembre de 2001''' [[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=10%|Ida !width=27%|Llocal ida !width=20%|Resultáu global !width=27%|Llocal vuelta !width=10%|Vuelta |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 3-0 ||align=right| {{bandera|Euskadi}} '''[[SD Lemona]]''' || align=center| '''4-1''' || [[Zamora CF]] {{bandera|Castiella y Lleón}} ||align=center| 1-1 |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''6 d'agostu de 2001''' |align=right|'''20 de setiembre de 2001''' [[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=10%|Ida !width=27%|Llocal ida !width=20%|Resultáu global !width=27%|Llocal vuelta !width=10%|Vuelta |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 0-2 ||align=right| {{bandera|Castiella y Lleón}} [[CF Palencia]] || align=center| '''1-4''' || '''[[Marino de Luanco]]''' {{bandera|Asturies}} ||align=center| 2-1 |- |align=center| 1-0 ||align=right| {{bandera|Cantabria}} [[SD Noja]] || align=center| '''2-4''' || '''[[CD Ourense]]''' {{bandera|Galicia}} ||align=center| 4-1 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 0-0 ||align=right| {{bandera|Galicia}} [[CD As Pontes]] || align=center| '''0-2''' || '''[[Amurrio Club]]''' {{bandera|Euskadi}} ||align=center| 2-0 |- |align=center| 1-1 ||align=right| {{bandera|Cataluña}} [[CF Gavà]] || align=center| '''1-2''' || '''[[CE L´Hospitalet]]''' {{bandera|Cataluña}} ||align=center| 1-0 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 1-2 ||align=right| {{bandera|Aragón}} [[CD Teruel]] || align=center| '''1-10''' || '''[[UE Figueres]]''' {{bandera|Cataluña}} ||align=center| 8-0 |- |align=center| 0-0 ||align=right| {{bandera|Cataluña}} [[CE Sabadell]] || align=center| '''1-2''' || '''[[CD Logroñés]]''' {{bandera|La Rioxa (España)}} ||align=center| 2-1 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 1-0 ||align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[UDA Gramenet]]''' || align=center| '''2-1''' || [[SD Beasain]] {{bandera|Euskadi}} ||align=center| 1-1 |- |align=center| 0-0 ||align=right| {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[CF Rayo Majadahonda]] || align=center| '''0-2''' || '''[[UD Vecindario]]''' {{bandera|Canaries}} ||align=center| 2-0 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 1-1 ||align=right| {{bandera|Castiella-La Mancha}} [[CD Quintanar del Rey]] || align=center| '''1-3''' || '''[[UD Pájara Playas de Jandia|UD Pájara Playas Jandía]]''' {{bandera|Canaries}} ||align=center| 2-0 |- |align=center| 0-2 ||align=right| {{bandera|Comunidá Valenciana}} [[CD Castellón]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Novelda CF]]''' {{bandera|Comunidá Valenciana}} ||align=center| 0-1 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 2-0 ||align=right| {{bandera|Canaries}} '''[[UD Lanzarote]]''' || align=center| '''2-1''' || [[Alicante CF]] {{bandera|Comunidá Valenciana}} ||align=center| 1-0 |- |align=center| 2-1 ||align=right| {{bandera|Andalucía}} [[Lucena CF]] || align=center| '''2-2''' || '''[[CF Ciudad de Murcia]]''' {{bandera|Rexón de Murcia}} ||align=center| 1-0 |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=center| 0-1 ||align=right| {{bandera|Andalucía}} [[UD Marbella]] || align=center| '''0-1''' || '''[[CD Diter Zafra]]''' {{bandera|Estremadura}} ||align=center| 0-0 |- |align=center| 0-2 ||align=right| {{bandera|Andalucía}} [[Granada CF]] || align=center| '''1-6''' || '''[[Cádiz CF]]''' {{bandera|Andalucía}} ||align=center| 4-1 |- |} '''Clubes exentos:''' [[Cultural Leonesa]], [[Getafe CF]], [[SD Compostela]] y [[UE Lleida]]. == Treintaidosavos de final == Nesta primer ronda participaron tolos clubes de primera y [[Segunda División d'España|Segunda]] división (42 equipos), más los clubes de [[Segunda División B|Segunda B]] y [[Tercer División d'España|Tercera]] (19 y 1 equipos respeutivamente) clasificaos de la ronda preliminar salvo'l [[CD Toledo]] (exentu por sortéu). La eliminatoria compuesta por 31 alcuentros decidóse a partíu únicu, xugáu nel campu del equipu más débil (según categoría) los díes [[9 d'ochobre|9]], [[10 d'ochobre|10]] y [[11 d'ochobre]] y [[7 de payares]] de 2001. Los partíos xugaos en payares aplazáronse nel so día por coincidir con partíos de la [[UEFA Champions League]] que de la mesma fueren aplazaos polos [[Atentaos del 11 de setiembre de 2001|atentaos del 11 de Setiembre]].<ref>{{cita web |url= http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/11/07/EMD20011107002MDP.pdf|títulu= Partíos Aplazaos Copa del Rei |editorial = El Mundo Deportivo |idioma = Castellanu}}</ref> {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''9 d'ochobre de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Euskadi}} [[SD Lemona]] || align=center| '''2-3''' || '''[[Celta de Vigo]]''' {{bandera|Galicia}} |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''10 d'ochobre de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Euskadi}} [[Amurrio Club]] || align=center| '''1-3''' || '''[[Athletic Club]]''' {{bandera|Euskadi}} |- |align=right| {{bandera|Castiella y Lleón}} '''[[Cultural Leonesa]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Real Racing Club de Santander|Racing de Santander]] {{bandera|Cantabria}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Galicia}} '''[[Racing Club de Ferrol|Racing de Ferrol]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Burgos Club de Fútbol|Burgos CF]] {{bandera|Castiella y Lleón}} |- |align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[Nàstic de Tarragona]]''' || align=center| '''1-0''' || [[SD Eibar]] {{bandera|Euskadi}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Castiella y Lleón}} '''[[Unión Deportiva Salamanca|UD Salamanca]]''' || align=center| '''2-0''' || [[CD Numancia]] {{bandera|Castiella y Lleón}} |- |align=right| {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Atlético de Madrid]] || align=center| '''1-3''' || '''[[Rayo Vallecano]]''' {{bandera|Comunidá de Madrid}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[UE Lleida]]''' || align=center| '''1-0''' || [[RCD Español]] {{bandera|Cataluña}} |- |align=right| {{bandera|Estremadura}} [[CD Diter Zafra]] || align=center| '''0-1''' || '''[[Real Club Deportivo Mallorca|RCD Mallorca]]''' {{bandera|Islles Baleares}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|La Rioxa (España)}} '''[[Club Deportivo Logroñés|CD Logroñés]]''' || align=center| '''0-0''' (5-4) || [[Real Zaragoza]] {{bandera|Aragón}} |- |align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[Centre d'Esports L'Hospitalet|CE L´Hospitalet]]''' || align=center| '''2-1''' || [[Real Sociedad de Fútbol|Real Sociedad]] {{bandera|Euskadi}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Getafe CF]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Villarreal Club de Fútbol|Villarreal CF]]''' {{bandera|Comunidá Valenciana}} |- |align=right| {{bandera|Asturies}} '''[[Real Sporting de Xixón]]''' || align=center| '''4-2''' || [[Real Uviéu]] {{bandera|Asturies}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Castiella-La Mancha}} '''[[Albacete Balompie]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Elche CF]] {{bandera|Comunidá Valenciana}} |- |align=right| {{bandera|Comunidá Valenciana}} '''[[Levante Unión Deportiva|Levante UD]]''' || align=center| '''2-1''' || [[CD Leganés]] {{bandera|Comunidá de Madrid}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Andalucía}} [[Cádiz CF]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Málaga CF]]''' {{bandera|Andalucía}} |- |align=right| {{bandera|Andalucía}} '''[[Real Jaén Club de Fútbol|Real Jaén CF]]''' || align=center| '''2-0''' || [[Xerez CD]] {{bandera|Andalucía}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Andalucía}} [[Club Polideportivo Ejido|Poli Ejido]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Recreativo de Huelva]]''' {{bandera|Andalucía}} |- |align=right| {{bandera|Estremadura}} [[CF Extremadura]] || align=center| '''1-1''' (2-4) || '''[[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]''' {{bandera|Estremadura}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Andalucía}} '''[[Córdoba Club de Fútbol|Córdoba CF]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Real Murcia CF]] {{bandera|Rexón de Murcia}} |- |align=right| {{bandera|Comunidá Valenciana}} '''[[Novelda CF]]''' || align=center| &nbsp; &nbsp;'''0-1'''<small>''(Anuláu)(3:0)''</small><ref>{{cita web |url= https://www.elpais.com/articulo/deportes/anulado/copa/rey/elpepidep/20011019elpepidep_6/Tes|títulu= Valencia CF Eliminado Copa del Rey|editorial = El País |idioma = Castellanu}}</ref> || [[Valencia CF]] {{bandera|Comunidá Valenciana}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Rexón de Murcia}} '''[[CF Ciudad de Murcia]]''' || align=center| '''2-1''' || [[Sevilla FC]] {{bandera|Andalucía}} |- |align=right| {{bandera|Ceuta}} '''[[Asociación Deportiva Ceuta|AD Ceuta]]''' || align=center| '''4-1''' || [[Real Betis Balompié|Real Betis]] {{bandera|Andalucía}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Canaries}} [[UD Pájara Playas de Jandia|UD Pájara Playas Jandía]] || align=center| '''0-4''' || '''[[Real Madrid CF]]''' {{bandera|Comunidá de Madrid}} |- |align=right| {{bandera|Canaries}} [[UD Vecindario]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Unión Deportiva Las Palmas|UD Las Palmas]]''' {{bandera|Canaries}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Canaries}} '''[[Unión Deportiva Lanzarote|UD Lanzarote]]''' || align=center| '''5-1''' || [[CD Tenerife]] {{bandera|Canaries}} |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''11 d'ochobre de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Galicia}} [[CD Ourense]] || align=center| '''1-1''' (3-5) || '''[[Real Valladolid Club de Fútbol|Real Valladolid CF]]''' {{bandera|Castiella y Lleón}} |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''7 de payares de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]]''' || align=center| '''1-0''' || [[FC Barcelona]] {{bandera|Cataluña}} |- |align=right| {{bandera|Asturies}} [[Marino de Luanco]] || align=center| '''1-4''' || '''[[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivo de La Coruña]]''' {{bandera|Galicia}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Galicia}} [[SD Compostela]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Deportivo Alavés]] {{bandera|Euskadi}} |- |align=right| {{bandera|Cataluña}} [[UDA Gramenet]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Club Atlético Osasuna|CA Osasuna]]''' {{bandera|Navarra}} |- |} '''Club exentu:''' [[CD Toledo]].<br /> [[Ficheru:Asterisk.PNG|14px]] Ente paréntesis resultáu na riola de penaltis. == Dieciseisavos de final == Esta ronda xugó los díes [[27 de payares|27]], [[28 de payares|28]] y [[29 de payares]] del [[2001]]. Nella a los 32 equipos que superaron la fase anterior enfrentar ente sigo. El sortéu fíxose de tala forma que los equipos de [[Segunda División d'España|Segunda División]], [[Segunda División B d'España|Segunda B]] y [[Tercer División d'España|Tercera]] enfrentar a los equipos de [[Primer División d'España|Primera]]. Al igual que na ronda anterior, la eliminatoria apostar a partíu únicu en campu del rival de menor categoría. {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''27 de payares de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Cataluña}} '''[[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]]''' || align=center| '''0-0''' (4-2) || [[Club Atlético Osasuna|CA Osasuna]] {{bandera|Navarra}} |- |align=right| {{bandera|Comunidá Valenciana}} '''[[Novelda Club de Fútbol|Novelda CF]]''' || align=center| '''1-0''' || [[UD Las Palmas]] {{bandera|Canaries}} |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''28 de payares de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Castiella y Lleón}} [[Cultural Leonesa]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivo de La Coruña]]''' {{bandera|Galicia}} |- |align=right| {{bandera|Castiella y Lleón}} '''[[Unión Deportiva Salamanca|UD Salamanca]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Celta de Vigo]] {{bandera|Galicia}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Galicia}} [[Racing de Ferrol]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Real Valladolid Club de Fútbol|Real Valladolid CF]]''' {{bandera|Castiella y Lleón}} |- |align=right| {{bandera|Asturies}} '''[[Real Sporting de Xixón]]''' || align=center| '''2-0''' || [[Deportivo Alavés]] {{bandera|País Vascu}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Canaries}} [[Unión Deportiva Lanzarote|UD Lanzarote]] || align=center| '''1-3''' || '''[[Real Madrid CF]]''' {{bandera|Comunidá de Madrid}} |- |align=right| {{bandera|La Rioxa (España)}} [[CD Logroñés]] || align=center| '''0-3''' || '''[[Centre d'Esports L'Hospitalet|CE L´Hospitalet]]''' {{bandera|Cataluña}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Castiella-La Mancha}} [[Club Deportivo Toledo|CD Toledo]] || align=center| '''2-3''' || '''[[Athletic Club]]''' {{bandera|País Vascu}} |- |align=right| {{bandera|Castiella-La Mancha}} [[Albacete Balompié]] || align=center| '''1-3''' || '''[[Rayo Vallecano]]''' {{bandera|Comunidá de Madrid}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Andalucía}} '''[[Córdoba Club de Fútbol|Córdoba CF]]''' || align=center| '''1-0''' || [[Real Jaén Club de Fútbol|Real Jaén CF]] {{bandera|Andalucía}} |- |align=right| {{bandera|Estremadura}} '''[[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]''' || align=center| '''0-0''' (5-3) || [[Recreativo de Huelva]] {{bandera|Andalucía}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Ceuta}} [[AD Ceuta]] || align=center| '''0-0''' (4-5) || '''[[Real Club Deportivo Mallorca|RCD Mallorca]]''' {{bandera|Islles Baleares}} |- |} {| cellspacing="0" style="background: #fff; border-bottom:0px solid #fff; solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |align=left|[[Ficheru:X-office-calendar.svg|30px]] '''29 de payares de 2001:''' |} {| cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-bottom:2px solid #006699; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=65% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=27%|Llocal !width=15%|Resultáu !width=27%|Visitante |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Cataluña}} [[UE Lleida]] || align=center| '''1-2''' || '''[[Nàstic de Tarragona]]''' {{bandera|Cataluña}} |- |align=right| {{bandera|Comunidá Valenciana}} [[Levante Unión Deportiva|Levante UD]] || align=center| '''1-1''' (3-4) || '''[[Villarreal CF]]''' {{bandera|Comunidá Valenciana}} |- |- bgcolor=#CEDCF0 |align=right| {{bandera|Rexón de Murcia}} '''[[CF Ciudad de Murcia]]''' || align=center| '''1-1''' (3-1) || [[Málaga CF]] {{bandera|Andalucía}} |- |} [[Ficheru:Asterisk.PNG|14px]] Ente paréntesis resultáu na riola de penaltis. == Fase final (cuadru) == La fase final consistió en 3 rondes eliminatories a doble partíu con sortéu puru ente los sobrevivientes de la ronda anterior. Los dos últimos contendentes xugaron la final nel [[estadiu Santiago Bernabéu]] ([[Madrid]]) el [[6 de marzu]] de [[2002]]. {| border=0 cellpadding=0 cellspacing=0 style="font-size: 90%; margin:1em 2em 1em 1em;" | &nbsp; | align="center" colspan="4" style="border:1px solid #006699;" bgcolor=#006699 style="color:white;"|'''{{{RD1|Octavos (1/8)}}}'''<br />12 d'avientu - 18/19 avientu de 2001 | colspan="2" | | align="center" colspan="4" style="border:1px solid #006699;" bgcolor=#006699 style="color:white;"|'''{{{RD1|Cuartos (1/4)}}}'''<br />8/9 de xineru - 15/16 de xineru de 2002 | colspan="2" | | align="center" colspan="4" style="border:1px solid #006699;" bgcolor=#006699 style="color:white;"|'''{{{RD3|Semifinales (1/2)}}}'''<br />23/24 de xineru - 30/31 de xineru de 2002 | colspan="2" | | align="center" colspan="4" style="border:1px solid #006699;" bgcolor=#006699 style="color:white"|'''{{{RD4|Final}}}'''<br />6 de marzu de 2002 | colspan="2" | |- | width=1|&nbsp; | width=190|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=190|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=190|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=5|&nbsp; | width=190|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=20|&nbsp; | width=30|&nbsp; |- | height="7"| | style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team01|&nbsp;}}}{{bandera|Castiella y Lleón}} [[Unión Deportiva Salamanca|UD Salamanca]] | align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score01-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score01-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score01-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team02|&nbsp;}}}{{bandera|País Vascu}} '''[[Athletic Club]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score02-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score02-2&nbsp;|}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score02-agg|&nbsp;}}}'''4'''&nbsp; | rowspan="6" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team01|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá Valenciana}} [[Villarreal Club de Fútbol|Villarreal CF]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score01-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score01-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score01-agg|&nbsp;}}}'''0'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="4"| |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team02|&nbsp;}}}{{bandera|País Vascu}} '''[[Athletic Club]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score02-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score02-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score02-agg|&nbsp;}}}'''3'''&nbsp; | rowspan="12" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team03|&nbsp;}}}{{bandera|Asturies}} [[Real Sporting de Xixón]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score03-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score03-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score03-agg|&nbsp;}}}'''3'''&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team04|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá Valenciana}} '''[[Villarreal Club de Fútbol|Villarreal CF]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score04-1|&nbsp;}}}4&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score04-2|&nbsp;}}}3&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score04-agg|&nbsp;}}}'''7'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | colspan="6"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD3-team01|&nbsp;}}}{{bandera|País Vascu}} [[Athletic Club]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score01-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score01-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score01-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="10" align="center"|{{{group1|}}} |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD3-team02|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} '''[[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid CF]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score02-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score02-2|&nbsp;}}}3&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score02-agg|&nbsp;}}}'''4'''&nbsp; | rowspan="24" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team05|&nbsp;}}}{{bandera|Rexón de Murcia}} [[CF Ciudad de Murcia]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score05-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score05-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score05-agg|&nbsp;}}}'''0''' | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team06|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} '''[[Rayo Vallecano]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score06-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score06-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score06-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; | rowspan="6" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team03|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} '''[[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid CF]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score03-1|&nbsp;}}}4&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score03-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score03-agg|&nbsp;}}}'''4'''&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="4"| |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team04|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Rayo Vallecano]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score04-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score04-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score04-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; | rowspan="12" align=center style="border-width:2px 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team07|&nbsp;}}}{{bandera|Cataluña}} [[Nàstic de Tarragona]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score07-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score07-2|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score07-agg|&nbsp;}}}'''3'''&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team08|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} '''[[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid CF]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score08-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score08-2|&nbsp;}}}4&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score08-agg|&nbsp;}}}'''4'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | colspan="11"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="3" rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD4-team01|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá de Madrid}} [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid CF]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD4-score01-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; |- | rowspan="2"| | height="7"| | rowspan="2" colspan="16" align="center"|{{{group3|}}} |- |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="3" rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD4-team02|&nbsp;}}}{{bandera|Galicia}} '''[[Deportivo de La Coruña]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD4-score02-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team09|&nbsp;}}}{{bandera|Cataluña}} '''[[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score09-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score09-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score09-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team10|&nbsp;}}}{{bandera|Comunidá Valenciana}} [[Novelda Club de Fútbol|Novelda CF]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score10-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score10-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score10-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; | rowspan="6" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team05|&nbsp;}}}{{bandera|Andalucía}} [[Córdoba Club de Fútbol|Córdoba CF]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score05-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score05-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score05-agg|&nbsp;}}}'''0'''&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="4"| |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team06|&nbsp;}}}{{bandera|Cataluña}} '''[[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score06-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score06-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score06-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | rowspan="12" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team11|&nbsp;}}}{{bandera|Andalucía}} '''[[Córdoba Club de Fútbol|Córdoba CF]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score11-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score11-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score11-agg|&nbsp;}}}'''3'''&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team12|&nbsp;}}}{{bandera|Islles Baleares}} [[Real Club Deportivo Mallorca|RCD Mallorca]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score12-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score12-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score12-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | colspan="6"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD3-team03|&nbsp;}}}{{bandera|Cataluña}} [[Unió Esportiva Figueres|UE Figueres]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score03-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score03-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score03-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="10" align="center"|{{{group2|}}} |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD3-team04|&nbsp;}}}{{bandera|Galicia}} '''[[Deportivo de La Coruña]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score04-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score04-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD3-score04-agg|&nbsp;}}}'''2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team13|&nbsp;}}}{{bandera|Cataluña}} [[Centre d'Esports L'Hospitalet|CE L´Hospitalet]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score13-1|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score13-2|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score13-agg|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team14|&nbsp;}}}{{bandera|Galicia}} '''[[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivo de La Coruña]]'''<ref>{{cita web |url= https://www.elpais.com/articulo/deportes/Hospitalet/niega/xugar/elpepidep/20011211elpepidep_1/Tes | títulu = CE L'Hospitalet vs Deportivo de La Coruña |editorial = El País |idioma = Castellanu}}</ref> | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score14-1|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score14-2|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score14-agg|&nbsp;}}}-&nbsp; | rowspan="6" align=center style="border-width:2px 2px 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:0 0 2px 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team07|&nbsp;}}}{{bandera|Galicia}} '''[[Deportivo de La Coruña]]''' | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score07-1|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score07-2|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score07-agg|&nbsp;}}}'''3'''&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" colspan="4"| |- | height="7"| | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD2-team08|&nbsp;}}}{{bandera|Castiella y Lleón}} [[Real Valladolid Club de Fútbol|Real Valladolid CF]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score08-1|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score08-2|&nbsp;}}}2&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD2-score08-agg|&nbsp;}}}'''2'''&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height="7"| | rowspan="2" style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team15|&nbsp;}}}{{bandera|Estremadura}} [[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]] | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score15-1|&nbsp;}}}1&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score15-2|&nbsp;}}}0&nbsp; | rowspan="2" align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score15-agg|&nbsp;}}}'''1'''&nbsp; |- | height="7"| |- | height="7"| | style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor="#E0E8F2"| &nbsp;{{{RD1-team16|&nbsp;}}}{{bandera|Castiella y Lleón}} '''[[Real Valladolid Club de Fútbol|Real Valladolid CF]]''' | align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score16-1|&nbsp;}}}3&nbsp; | align=center style="border-width:1px 1px 1px 0; border-style: solid; border-color: #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score16-2|&nbsp;}}}3&nbsp; | align=center style="border:1px solid #EBF5FF;" bgcolor=#E0E8F2| {{{RD1-score16-agg|&nbsp;}}}'''6'''&nbsp; | align=center style="border-width:2px 0 0 0; border-style:solid;border-color:black;"|&nbsp; |}<noinclude> == Octavos de final == <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:2px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Castiella y Lleón|tamañu=23px}} '''[[UD Salamanca]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 4'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Athletic Club]]''' {{Bandera|Euskadi|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[UD Salamanca]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:45 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Rogerio Paulo Brito|Rogerio]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 55]] 55'<br /> [[Roberto Rodríguez|Robert]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 73]] 73'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Santi Ezquerro|Ezquerro]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 22]] 22' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 44]] 44'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Salamanca]]<span style="color:#000;"> / [[Salamanca]] / [[Castiella y Lleón]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Helmántico]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">— Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Pontes Leira {{Bandera|Galicia|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[UD Salamanca]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:15 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Julen Guerrero|Guerrero]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 46]] 46'<br />[[Fran Yeste|Yeste]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 71]] 71'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Bilbao]]<span style="color:#000;"> / [[Vizcaya]] / [[País Vascu]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu San Mamés]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">32.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Alberto Undiano Mallenco|Undiano Mallenco]] {{Bandera|Navarra|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Asturies|tamañu=23px}} '''[[Real Sporting de Xixón]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 7'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Villarreal Club de Fútbol]]''' {{Bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Sporting de Xixón]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 4'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Villarreal Club de Fútbol]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:45 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Pablo Álvarez Núñez|Pablo Álvarez]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 28]] 28' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 90]] 90'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Gica Craioveanu|Craioveanu]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 45]] 45'<br />[[Jorge López Montaña|Jorge López]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 61]] 61' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 76]] 76'<br />[[Enrique Martín Sánchez|Quique Martín]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 72]] 72'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Xixón]]<span style="color:#000;"> / [[Asturies]] / [[Principáu d'Asturies]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu El Molinón]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">4.500 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Alfonso Pérez Burrull|Pérez Burrull]] {{Bandera|Cantabria|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Villarreal Club de Fútbol]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Sporting de Xixón]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Diego Cagna|Cagna]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 25]] 25'<br />[[Enrique Martín Sánchez|Quique Martín]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 79]] 79' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 85]] 85'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">Sotu [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 15]] 15'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Villarreal]]<span style="color:#000;"> / [[Castellón]] / [[Comunidá Valenciana]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu El Madrigal]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">4.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Téllez Sánchez {{Bandera|Cataluña|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Rexón de Murcia|tamañu=23px}} '''[[CF Ciudad de Murcia]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Rayo Vallecano]]''' {{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[CF Ciudad de Murcia]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Rayo Vallecano]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Murcia]]<span style="color:#000;"> / [[Murcia]] / [[Rexón de Murcia]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu de La Condomina|La Condomina]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">8.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Bernardino González Vázquez|González Vázquez]] {{Bandera|Galicia|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Rayo Vallecano]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[CF Ciudad de Murcia]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Jon Pérez Bolo|Bolo]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 88]] 88'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Madrid]]<span style="color:#000;"> / [[Madrid]] / [[Comunidá de Madrid]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Teresa Rivero]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">6.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Ansuátegui Roca {{Bandera|Comunidá Valenciana|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Cataluña|tamañu=23px}} '''[[Nàstic de Tarragona]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 4'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Madrid CF]]''' {{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Nàstic de Tarragona]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:30 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Aitor Karanka|Karanka]] [[Autogol|(pp)]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 83]] 83'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213016MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Tarragona]]<span style="color:#000;"> / [[Tarragona]] / [[Cataluña]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Nou Estadi de Tarragona|Nou Estadi]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">13.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Arturo Daudén Ibáñez|Daudén Ibáñez]] {{bandera|Aragón|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''4 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Nàstic de Tarragona]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 18 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Raúl González Blanco|Raúl]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 4]] 4' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 45]] 45' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 48]] 48'<br />[[José María Gutiérrez "Guti"|Guti]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 30]] 30'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/19/EMD20011219002MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Ángel Cuéllar|Cuéllar]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 1]] 1'<br />[[Manuel Herrero Galaso|Herrero]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 15]] 15'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Madrid]]<span style="color:#000;"> / [[Madrid]] / [[Comunidá de Madrid]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Santiago Bernabéu]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">35.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Carmona Méndez {{Bandera|Estremadura|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Cataluña|tamañu=23px}} '''[[UE Figueres]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Novelda CF]]''' {{Bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Novelda CF]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right">Arnau [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 48]] 48'<br />Eloi [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 84]] 84'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">Madrigal [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 74]] 74'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Figueres]]<span style="color:#000;"> / [[Girona]] / [[Cataluña]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadi Municipal de Vilatenim|Estadiu Municipal de Vilatenim]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">2.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Jaso Delgado {{bandera|Navarra|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Novelda CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Novelda]]<span style="color:#000;"> / [[Alicante]] / [[Comunidá Valenciana]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu La Madalena]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">4.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Pereñíguez Pérez {{Bandera|Rexón de Murcia|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Andalucía|tamañu=23px}} '''[[Córdoba CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[RCD Mallorca]]''' {{Bandera|Islles Baleares|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Córdoba CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[RCD Mallorca]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right">Plateru [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 22]] 22'<br />Lawal [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 70]] 70'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Albert Riera|Riera]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 68]] 68'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Córdoba (España)|Córdoba]]<span style="color:#000;"> / [[Provincia de Córdoba (España)|Córdoba]] / [[Andalucía]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Nuevu Arcánxel]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">6.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Javier Turienzo Álvarez|Turienzo Álvarez]] {{bandera|Euskadi|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[RCD Mallorca]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Córdoba CF]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:45 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Samuel Eto'o|Eto'o]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 8]] 8'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Álvaro Cámara|Cámara]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 56]] 56'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Palma de Mallorca]]<span style="color:#000;"> / [[Mallorca]] / [[Islles Baleares]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Son Moix|Estadiu Son Moix]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">6.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Miguel Ángel Pérez Lasa|Pérez Lasa]] {{Bandera|Euskadi|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Cataluña|tamañu=23px}} '''[[CE L´Hospitalet]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''—'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Deportivo de La Coruña]]''' {{Bandera|Galicia|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[CE L´Hospitalet]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''—'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 11 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/12/EMD20011212016MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Barcelona]]<span style="color:#000;"> / [[Barcelona]] / [[Cataluña]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Mini Estadi]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">— Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Eduardo Iturralde González|Iturralde González]] {{bandera|Euskadi|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''—'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[CE L´Hospitalet]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">— CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center"></td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[La Coruña]]<span style="color:#000;"> / [[La Coruña]] / [[Galicia]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu de Riazor|Estadiu Riazor]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">— Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; —<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:2px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Estremadura|tamañu=23px}} '''[[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 6'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Valladolid CF]]''' {{Bandera|Castiella y Lleón|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 3'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Valladolid CF]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 12 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:30 CET</td> <td valign="top" align="right">Rodri [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 31]] 31'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/13/EMD20011213018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Turu Flores]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 21]] 21'<br />[[Luis García Sanz|Luis García]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 47]] 47'<br />[[Tote]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 71]] 71'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Badajoz]]<span style="color:#000;"> / [[Badajoz]] / [[Estremadura]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Nuevu Viveru]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">5.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Luis Medina Cantalejo|Medina Cantalejo]] {{bandera|Andalucía|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Valladolid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Club Deportivo Badajoz (1905-2012)|CD Badajoz]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 19 d'avientu de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:45 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Óscar Javier González Marcos|Óscar]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 46]] 46'<br />[[Luis García Sanz|Luis García]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 57]] 57'<br />[[Fernando Sales]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 81]] 81'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2001/12/20/EMD20011220022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Valladolid]]<span style="color:#000;"> / [[Valladolid]] / [[Castiella y Lleón]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu José Zorrilla|Estadiu Nuevu José Zorrilla]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">4.500 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Esquina Torres {{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> == Cuartos de final == <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:2px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Comunidá Valenciana|tamañu=23px}} '''[[Villarreal Club de Fútbol]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 3'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Athletic Club]]''' {{Bandera|Euskadi|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Villarreal Club de Fútbol]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 9 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/10/EMD20020110023MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Roberto Martínez Rípodas|Tiko]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 16]] 16' [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 20]] 20'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Villarreal]]<span style="color:#000;"> / [[Castellón]] / [[Comunidá Valenciana]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu El Madrigal]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">8.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Alfonso Pino Zamorano|Pino Zamorano]] {{Bandera|Castiella-La Mancha|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Villarreal Club de Fútbol]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 15 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Julen Guerrero|Guerrero]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 13]] 13'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/16/EMD20020116024MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Bilbao]]<span style="color:#000;"> / [[Vizcaya]] / [[País Vascu]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu San Mamés]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">22.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Pérez Pérez {{Bandera|Canaries|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=23px}} '''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''4 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Rayo Vallecano]]''' {{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''4 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Rayo Vallecano]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 8 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Roberto Carlos da Silva|Roberto Carlos]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 33]] 33'<br />[[Raúl González Blanco|Raúl]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 78]] 78'<br />[[Zidane]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 81]] 81'<br />[[Luis Figo|Figo]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 84]] 84'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/09/EMD20020109016MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Madrid]]<span style="color:#000;"> / [[Madrid]] / [[Comunidá de Madrid]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Santiago Bernabéu]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">42.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Eduardo Iturralde González|Iturralde González]] {{Bandera|Euskadi|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Rayo Vallecano]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 16 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:00 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Roberto Peragón|Peragón]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 92]] 92'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/17/EMD20020117020MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Madrid]]<span style="color:#000;"> / [[Madrid]] / [[Comunidá de Madrid]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Teresa Rivero]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">5.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Luis Medina Cantalejo|Medina Cantalejo]] {{Bandera|Andalucía|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Andalucía|tamañu=23px}} '''[[Córdoba CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[UE Figueres]]''' {{Bandera|Cataluña|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Córdoba CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 9 de xineru de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/10/EMD20020110023MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">Peña [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 52]] 52'<br />Eloi [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 84]] 84'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Córdoba (España)|Córdoba]]<span style="color:#000;"> / [[Provincia de Córdoba (España)|Córdoba]] / [[Andalucía]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Nuevu Arcánxel]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">5.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Fernando Teixeira Vitienes|Teixeira Vitienes]] {{Bandera|Cantabria|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Córdoba CF]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 16 de xineru de 2001<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/17/EMD20020117016MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Figueres]]<span style="color:#000;"> / [[Girona]] / [[Cataluña]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadi Municipal de Vilatenim|Estadiu Municipal de Vilatenim]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">7.500 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Miguel Ángel Ayza Gámez|Ayza Gámez]] {{Bandera|Comunidá Valenciana|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:2px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Galicia|tamañu=23px}} '''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''4 - 3'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Valladolid CF]]''' {{Bandera|Castiella y Lleón|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Valladolid CF]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 9 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:45 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Joan Capdevila Méndez|Capdevila]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 46]] 46'<br />[[roy Makaay|Makaay]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 61]] 61'</td></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/10/EMD20020110022MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[La Coruña]]<span style="color:#000;"> / [[La Coruña]] / [[Galicia]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu de Riazor|Estadiu Riazor]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">14.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Manuel Mejuto González|Mejuto González]] {{bandera|Asturies|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Valladolid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 16 de xineru de 2002</span><br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:45 CET</span></td> <td valign="top" align="right">[[Fernando Fernández Escribano|Fernando]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 3]] 3'<br />[[Pedro Mario Álvarez Abrante|Mario]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 34]] 34'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/17/EMD20020117020MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Diego Tristán|Tristán]] [[Penalti|(p)]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 110]] 110'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Valladolid]]<span style="color:#000;"> / [[Valladolid]] / [[Castiella y Lleón]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu José Zorrilla|Estadiu Nuevu José Zorrilla]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">18.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Fernández Marín {{Bandera|Comunidá Valenciana|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> == Semifinales == <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:2px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#CEDCF0"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Euskadi|tamañu=23px}} '''[[Athletic Club]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 4'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Madrid CF]]''' {{Bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''2 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 23 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">20:15 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Joseba Etxeberria|Etxeberria]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 64]] 64'<br />[[Ismael Urzaiz|Urzaiz]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 85]] 85'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/24/EMD20020124016MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Zinedine Zidane|Zidane]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 4]] 4'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Bilbao]]<span style="color:#000;"> / [[Vizcaya]] / [[País Vascu]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu San Mamés]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">42.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; Fernández Marín {{Bandera|Comunidá Valenciana|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </td> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Real Madrid CF]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''3 - 0'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Athletic Club]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 31 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right">[[Iñigo Larrainzar|Larrainzar]] [[Autogol|(pp)]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 51]] 51'<br />[[Raúl González Blanco|Raúl]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 58]] 58'<br />[[José María Gutiérrez "Guti"|Guti]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 75]] 75'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/02/01/EMD20020201018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left"></td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Madrid]]<span style="color:#000;"> / [[Madrid]] / [[Madrid]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu Santiago Bernabéu]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">75.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Julián Rodríguez Santiago|Rodríguez Santiago]] {{Bandera|Castiella y Lleón|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" align=center style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:2px solid #006699; background:#E0E8F2"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="center"></td> <td width="21%" valign="top" align="right">{{Bandera|Cataluña|tamañu=23px}} '''[[UE Figueres]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 2'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Deportivo de La Coruña]]''' {{Bandera|Galicia|tamañu=23px}}</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td></td> </td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:2px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Ida'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''0 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td></td> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 24 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:30 CET</td> <td valign="top" align="right"></td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/25/EMD20020125018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">[[Diego Tristán|Tristán]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 5]] 5'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[Figueres]]<span style="color:#000;"> / [[Girona]] / [[Cataluña]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadi Municipal de Vilatenim|Estadiu Municipal de Vilatenim]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">7.500 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Eduardo Iturralde González|Iturralde González]] {{Bandera|Euskadi|tamañu=18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> <table cellspacing="0" class="collapsible collapsed vevent" width="100%" style="border-top:1px solid #006699; border-bottom:1px solid #006699; background:#"> <tr> <td width="17%" valign="top" align="right">'''Partíu Vuelta'''</td> <td width="21%" valign="top" align="right">'''[[Deportivo de La Coruña]]'''</td> <td width="13%" valign="top" align="center"><span style="white-space:nowrap; display:inline;">'''1 - 1'''</span></td> <td width="21%" valign="top" align="left">'''[[UE Figueres]]'''</td> <td></td> <th width="4%" valign="top" rowspan="2">&#160;</th> </tr> <tr style="font-size:85%"> <td valign="top" align="right">[[Ficheru:X-office-calendar.svg|Fecha Del Partíu|25px]]<span style="color:#000;"> 30 de xineru de 2002<br />[[Ficheru:Simple icon time.svg|Hora Del Partíu|21px]] <span style="color:#000;">21:15 CET</td> <td valign="top" align="right">José Manuel [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 6]] 6'</td> <td valign="top" align="center">[http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com./EMD03/PUB/2002/01/31/EMD20020131018MDP.pdf Reporte]</td> <td valign="top" align="left">Piti [[Penalti|(p)]] [[Ficheru:Soccerball.svg|12px|Minutu 92]] 92'</td> <td valign="top" colspan="0">[[Ficheru:Ciudad.svg|Ciudá|25px]]&nbsp; [[La Coruña]]<span style="color:#000;"> / [[La Coruña]] / [[Galicia]] <br />[[Ficheru:Gfi-set01-stadium.svg|Estadiu|25px]]&nbsp; [[Estadiu de Riazor|Estadiu Riazor]] &nbsp; [[Ficheru:Icon of three people in different shades of grey.svg|Asistencia|25px]]&nbsp; <span style="color:#000;">20.000 Espectadores</span><br /> [[Ficheru:Whistle icon.svg|Árbitru|25px]]&nbsp; [[Alfonso Pérez Burrull|Pérez Burrull]] {{Bandera|Cantabria|18px}}<br />&nbsp;&nbsp;</td> </tr> </table> == Final == {| width=100% |width=17%|{{Camisetes | pattern_la=|pattern_b=_rmcf2002 |pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so= | leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|títulu= }} |width=66% rowspan=2| {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border: 0px #006699 solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=100% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50% |{{bandera|Comunidá de Madrid|tamañu=50px}} !width=50% |{{bandera|Galicia|tamañu=50px}} |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50% style="font-size:135%;"|{{tc|Real Madrid CF}} !width=50% style="font-size:135%;"|{{tc|Real Club Deportivo de La Coruña|RC Deportivo de La Coruña}} |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50% style="font-size:175%;"|1 !width=50% style="font-size:175%;"|2 |- bgcolor=#006699 style="color:white;" |colspan=2|&nbsp;{{tc|6 de marzu}} de {{tc|2002}}, 21:00 CET<br />&nbsp;{{tc|Estadiu Santiago Bernabéu}}, {{tc|Madrid}}</span> — 75.000 espectadores |- style="border-bottom:1px solid #006699;" |width=50%| {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |width=10%|&nbsp;&nbsp;13||width=10%|POR||width=65%|{{bandera|España|tamañu=20px}} [[César Sánchez]]||width=15%| |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;2||DEF||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Michel Salgado]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;4||DEF||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Fernando Hierro]] [[Ficheru:Captain sports.svg|10px|Capitán]] |- |&nbsp;&nbsp;22||DEF||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Francisco Pavón]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 46' |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;3||DEF||{{bandera|Brasil|tamañu=20px}} [[Roberto Carlos da Silva|Roberto Carlos]] |- |&nbsp;&nbsp;24||MED||{{bandera|Francia|tamañu=20px}} [[Claude Makélélé]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;6||MED||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Ivan Helguera]] |- |&nbsp;&nbsp;10||MED||{{bandera|Portugal|tamañu=20px}} [[Luis Figo]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 83' |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;5||MED||{{bandera|Francia|tamañu=20px}} [[Zinedine Zidane]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;7||DEL||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Raúl González Blanco|Raúl]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;9||DEL||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Fernando Morientes]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 67' |- !colspan=2|DT |{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Vicente Del Bosque]] |} |width=50%| {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |width=10%|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;1||width=10%|POR||width=65%|{{bandera|España|tamañu=20px}} [[José Francisco Molina]] |- |&nbsp;&nbsp;12||DEF||{{bandera|Arxentina|tamañu=20px}} [[Lionel Scaloni]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;4||DEF||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[César Martín]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;5||DEF||{{bandera|Marruecos|tamañu=20px}} [[Noureddine Naybet]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;3||DEF||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Enrique Romero]] |- |&nbsp;&nbsp;16||MED||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Sergio González Soriano|Sergio González]] |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;6||MED||{{bandera|Brasil|tamañu=20px}} [[Mauro Silva]] |- |&nbsp;&nbsp;18||MED||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Víctor Sánchez del Amu|Víctor Sánchez]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 88' |- |&nbsp;&nbsp;21||MED||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Juan Carlos Valerón]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 62' |- |&nbsp;&nbsp;10||MED||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Francisco Javier González Pérez|Fran]] [[Ficheru:Captain sports.svg|10px|Capitán]]||[[Ficheru:Red Arrow Down.svg|10px]] 83' |- |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;9||DEL||{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Diego Tristán]] |- !colspan=2|DT |{{bandera|España|tamañu=20px}} [[Javier Irureta]] |} |- !colspan=2|Sustituciones |- style="border-bottom:1px solid #006699;" valign=top |width=50%| {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;21||width=10%|MED||width=65%|{{Bandera|Arxentina|tamañu=20px}} [[Santiago Hernán Solari|Santiago Solari]]||width=20%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 46' |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;14||width=10%|MED||width=65%|{{Bandera|España|tamañu=20px}} [[José María Gutiérrez "Guti"|Guti]]||width=20%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 67' |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;8||width=10%|MED||width=65%|{{Bandera|Inglaterra|tamañu=20px}} [[Steve McManaman]]||width=20%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 83' |} |width=50% colspan=2| {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;23||width=10%|MED||width=65%|{{Bandera|Arxentina|tamañu=20px}} [[Aldo Duscher]]||width=15%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 62' |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;15||width=10%|DEF||width=65%|{{Bandera|España|tamañu=20px}} [[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]]||width=15%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 83' |- |width=10%|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;8||width=10%|MED||width=65%|{{Bandera|Brasil|tamañu=20px}} [[Djalminha]]||width=15%|[[Ficheru:Green Arrow Up.svg|10px]] 88' |} |- !colspan=2|Goles |- style="border-bottom:1px solid #006699;" valign=top | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Soccerball.svg|12px]]||width=10%|&nbsp;&nbsp;58'||Raúl||width=10%|1-2 |} | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Soccerball.svg|12px]]||width=10%|&nbsp;&nbsp;6'||Sergio González||width=10%|0-1 |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Soccerball.svg|12px]]||width=10%|38'||Diego Tristán||width=10%|0-2 |} |- !colspan=2|Amonestaciones |- style="border-bottom:1px solid #006699;" valign=top | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|25'||Fernando Hierro |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|65'||Santiago Solari |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|81'||Ivan Helguera |- |} | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: #E0E8F2; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|10'||Mauro Silva |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|31'||Víctor Sánchez |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|70'||Fran |- |width=10% align=center|[[Ficheru:Yellow card.svg|10px]]||width=10%|90'||José Franciso Molina |} |- |colspan=2 align=center| {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: #D0e7FF; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=50% |- !Árbitru |{{Bandera|Asturies|tamañu20px}} [[Manuel Mejuto González]] |- |colspan=2 align=center| [http://footballdatabase.eu/football.coupe.real-madrid.deportivo-la-corogne.75952.es.html Reporte] |} |} |width=17%|{{Camisetes|patrón_izq=_blue_stripes|pattern_b=_bluestripes|patrón_der=_blue_stripes|patrón_pan=| leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=0000FF|socks=0000FF|títulu= }} |- | || |} {{clear}} {| cellspacing=0 width=100% |- |align=center|[[Ficheru:RFEF - Copa del Rey.svg|100px]] |- |- |align=center|'''[[Real Club Deportivo de La Coruña|RC DEPORTIVO DE LA CORUÑA]]''' |- |align=center|'''2ᵘ Títulu ''' |- style="border-bottom:1px solid #006699;" valign=top |} == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * [http://www.footballdatabase.eu/football.competition.copa-del-rey.espagne.2001-2002.2e-tour..es.html Copa del Rei en Football Database] * [http://www.aupaathletic.com/bancodatos/CopaDelRey.asp?anyo=2002 Copa del Rei en Aupa Athletic] * [http://www.linguasport.com/futbol/nacional/copa/Copa_02.htm Copa del Rei en Linguasport] * [http://www.soccer-spain.com/ssdocs/archive2001/lacopa/lacopa.html Copa del Rei en Soccer Spain] * [https://www.marca.com/deporte/futbol/copa-rey/palmares.html Copa del Rei en Marca.com] {{Tradubot|Copa del Rey de fútbol 2001-02}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Ediciones de la Copa del Rei de fútbol|2002]] [[Categoría:Temporada 2001-02 de fútbol n'España]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 6bh4scum1czkrn6uxflc2n9mxdl9eou 0 111807 3710458 3666962 2022-08-22T06:16:56Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{desactualizáu|t=20220211194419}} {{competición deportiva}} La '''Copa FIFA Confederación''' (tamién llamada '''Copa de les Confederaciones''' o a cencielles '''Copa Confederaciones''') ye un tornéu internacional de [[fútbol]] de calter oficial entamáu pola [[FIFA]]. Nél participen los seis equipos campeones de les confederaciones continentales que componen el máximu organismu del fútbol mundial, amás del vixente campeón del mundu y una seleición del país anfitrión pa un total d'ocho contendientes. Ye'l segundu tornéu más importante a nivel de seleiciones entamáu pola FIFA dempués de la [[Copa Mundial de Fútbol|Copa Mundial]].<ref>{{cita web |url=http://www.excelsior.com.mx/topico/copa-confederaciones|títulu=Copa Confederaciones|fechaaccesu=21 de mayu de 2016|editorial=Portal dixital Excélsior}}</ref> Dende l'añu 2005 apuéstase cada cuatro años; primeramente les primeres ediciones de 1992 y 1995 apostar con un intervalu de trés años, y de 1995 hasta 2005 celebrábase cada dos años. Y dende 2001, (con esceición de 2003) apuéstase un añu antes de la Copa Mundial nel país anfitrión. Copa Confederaciones foi realizada en diez causes, nes que seis países alzaron la copa: {{Sel|Brasil}} ye l'equipu más esitosu, con cuatro títulos; {{Sel|Francia}} sígue-y con dos trofeos; en tantu {{Sel|Arxentina}}, {{Sel|Méxicu}}, {{Sel|Dinamarca}} y [[Seleición de Fútbol d'Alemaña|Alemaña]] tituláronse campeones una ocasión. El tornéu presenta un fuerte dominiu de los equipos [[Conmebol|suramericanos]] y [[UEFA|europeos]]: los primeres ganaron el títulu en cinco causes, ente que los europeos haber ganáu en cuatro causes y un equipu fora d'estos dos confederaciones xeográfiques llogró llograr el campeonatu: Méxicu, en [[Copa FIFA Confederación 1999|1999]], equipu perteneciente a [[Concacaf]]. Los máximos goliadores históricos del tornéu son [[Ronaldinho]] y [[Cuauhtémoc Blanco]], dambos con 9 goles. == Historia == El tornéu nació en 1992 col nome de '''[[Copa Rei Fahd 1992|Copa Rei Fahd]]''' y foi entamáu n'[[Arabia Saudita]] dende 1992 hasta 1995. En 1997 la FIFA alzar de categoría y aumentó el númberu de participantes a ocho (añediendo a los equipos participantes al campeón del mundu y al ganador d'Oceanía) y camudó el so nome a '''Copa FIFA Confederación'''. Esta competición daba continuidá a otres cites intercontinentales oficiales similares de la dómina. Per un sitiu taba la [[Copa Artemio Franchi]], de la qu'apenes s'apostaron dos ediciones en [[Copa Artemio Franchi 1985|1985]] y [[Copa Artemio Franchi 1993|1993]], y na que s'enfrentaben el [[Eurocopa|campeón d'Europa]] contra'l d'[[Copa América|América del Sur]]. Esti certame yera l'equivalente en seleiciones a la estinguida [[Copa Intercontinental]] a nivel clubes y debió el so nome al ex Presidente de l'Asociación Italiana, y posterior Presidente de la [[UEFA]], [[Artemio Franchi]] (1922-1983). Per otru llau taba la [[Copa de Naciones Afro-Asiátiques]], que se celebró de manera irregular ente los años 1978 y 2007, y na que los campeones d'África y d'Asia midíen les sos fuercies.<ref>{{cita web |url=http://es.fifa.com/confederationscup/news/y=2013/m=6/news=biografia-del festival-el campeones-2106555.html|títulu=La biografía del Festival de los Campeones - FIFA.com|fechaaccesu=2 de payares de 2016|fecha={{fecha2|14|6|2013}}|sitiuweb=[[FIFA.com]]}}</ref> Nun principiu celebrábase cada dos años y hasta [[1997]] tuvo como sede [[Arabia Saudita]]. De [[1999]] a [[2003]] llevar a cabu en distintos países; sicasí, la [[FIFA]] decidió qu'a partir de [[2005]] realizárase cada cuatro años, nel añu que preciede la [[Copa Mundial de Fútbol]] teniendo la mesma see, esto pa probar la capacidá organizativa del país anfitrión d'esi certame. En [[2001]], como anticipu de la [[Copa Mundial de Fútbol de 2002]], foi entamáu por [[Corea del Sur]] y [[Xapón]]. So esti precedente, [[Alemaña]] tamién entamó'l del añu [[2005]]. La [[Copa FIFA Confederación 2009|siguiente edición]] celebrar en [[Sudáfrica]] del 14 al 28 de xunu de [[2009]]. L'anterior [[Copa FIFA Confederación 2013]] celebrar en [[Brasil]] y en [[Copa FIFA Confederación 2017|2017]] llevar a cabu en [[Rusia]]. Nel tornéu de [[Copa FIFA Confederación 2003|2003]], el mundu viose conmocionáu por cuenta de la muerte del xugador camerunés [[Marc-Vivien Foé]], que morrió por extendimiento del so ventrículu esquierdu nel minutu 71 del partíu de semifinales ente [[Seleición de fútbol de Camerún|Camerún]] y [[Seleición de fútbol de Colombia|Colombia]] apostáu en [[Lyon]]. == Participantes Copa Confederaciones axunta a los campeones de los distintos torneos continentales de cada confederación y empecipia el so ciclu a partir de la culminación de la [[Copa Mundial de Fútbol|Copa Mundial de la FIFA]], el ganador ye'l primeru en tener accesu automáticamente a la competición. Darréu sumir el campeones de la [[Copa Asiática]], la [[Copa Africana de Naciones]], la [[Copa d'Oru de la Concacaf|Copa d'Oru]], la [[Copa América]], la [[Copa de les Naciones de la OFC|Copa de les Naciones]], la [[Eurocopa]], y el anfitrión del tornéu. Si dalgún país repitir nestos criterios o en dellos casos rehúsa participar, el subcampeón o'l país meyor asitiáu del área del so tornéu ocupa'l llugar de la confederación o del campeón del mundu.<ref>{{cita web|url=https://www.abc.es/deportes/copa-confederaciones/|títulu=Copa Confederaciones 2013|autor=ABC.es|fecha=16-10-05|fechaaccesu=21 de xunu de 2013}}</ref> * '''[[Confederación Asiática de Fútbol|AFC]]''': [[Copa Asiática]] (países d'Asia, sacante Israel y Kazakstán; más Australia, Islles Marianes del Norte, Guam y Paláu). * '''[[Confederación Africana de Fútbol|CAF]]''': [[Copa Africana de Naciones]] (países d'África). * '''[[Concacaf]]''': [[Copa CONCACAF (Clasificación a Copa FIFA Confederación)|Copa Concacaf]] (América del Norte, América Central, les islles del Caribe, Guyana, Surinam y Guayana Francesa). * '''[[Confederación Suramericana de Fútbol|Conmebol]]''': [[Copa América]] (países d'América del Sur, sacante Guyana, Surinam y Guayana Francesa, más dos invitaos). * '''[[Confederación de Fútbol d'Oceanía|OFC]]''': [[Copa de les Naciones de la OFC|Copa de les Naciones]] (países d'Oceanía sacante Australia, Islles Marianes del Norte, Guam y Paláu). * '''[[UEFA]]''': [[Eurocopa]] (países d'Europa, Israel y Kazakstán). == Troféu == [[Ficheru:Парк Кубка Конфедераций в Сочи 14.jpg|200px|thumb|Troféu de Copa Confederaciones.]] El primer troféu foi presentáu na edición de 1992 de la Copa del Rei Fahd. Esta copa foi iguada y realizada pola casa Bertoni (la mesma que diseñó la [[Copa Artemio Franchi]] y la Copa Mundial). El troféu taba fechu de plata llei y bañáu n'oru. Tenía forma de palmera hexagonal y sobre la mesma atopábase suxeta una esfera en forma de balón de fútbol onde se topaba representáu'l mundu y los sos continentes. Sobre la base de la palmera atopábense grabaos, en caúna de los sos seis esquines, los nomes de los seis confederaciones pertenecientes a la FIFA. Finalmente, la copa atopábase xunida a una base formada por dos aros concéntricos de malaquita. Ente dambos aros taba escrita la lleenda "Copa Intercontinental de Seleiciones pal Rei Fahd" (primero n'árabe y depués n'inglés). El segundu troféu de Copa Confederaciones foi presentáu na edición de 1997 en reemplazu del antiguu troféu Rei Fahd. Esta nueva copa foi creada por Fritz Jucker y producida pol orfebre Walter Schumacher. La midida de la estauína ye de 44,5 centímetros, con un valumbu máximu de 17 centímetros y un pesu averáu de 7,5 kilogramos. El diámetru del pedestal ye de 17 centímetros. La copa ta fecha de bronce y bañada n'oru. De la mesma, el troféu ta representáu por una esfera terrestre que simboliza'l mundu y los sos seis continentes. El nome de la competición atopábase grabáu sobre dos bandes en forma de cinta que nacen dende la base de la columna y engaten en forma espiral hasta'l globu. La columna del troféu atopábase montada sobre un pedestal de [[lapizlázuli]] suxeta a dos aros concéntricos doraos. Nel centru allugábense seis escudos de les confederaciones, bañaos n'oru, que yeren acompañaos por otru aru concéntricu que los xunía. Finalmente, el pedestal atopábase xuníu a una base de madera hexagonal onde s'allugaben plaques doraes nos sos llaos, pa inscribir el nome de los campeones y les sos respeutives ediciones. Dende la edición de 2013, el troféu sufrió cambeos significativos. Na cintes en forma d'espiral qu'envolubren el troféu suprimióse'l nome del tornéu. El pedestal foi reemplazáu por unu de mármol azul, perdiendo los sos trés aros concéntricos doraos, pero calteniendo los escudos de les confederaciones. La base hexagonal foi remplazada por otra en forma d'allongamientu del pedestal, que tien nel so frente una placa cola lleenda ''FIFA Confederations Cup''. Nel contrafente de la base atopa una pequeña placa rectangular cola mesma descripción que la placa frontera, xuntando tamién la sede y edición del tornéu en disputa. == Resultaos y estadístiques == === Campeonatos === {{VT|Finales de Copa FIFA Confederación|l1=Finales de Copa FIFA Confederación}} Esta tabla amuesa les principales resultaos de Copa FIFA Confederación. {| cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- bgcolor=#006699 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" align=center !width=5%|Añu !width=10%|Sede !width=12%|Campeón !width=5%|Final<br />Resultáu !width=12%|Subcampeón !width=12%|Tercer llugar !width=5%|Resultáu !width=12%|Cuartu llugar |- | align=center bgcolor=silver colspan=8 | '''Copa Rei Fahd''' |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[1992]]''<br />[[Copa Rei Fahd 1992|Detalle]]'' |{{bandera|Arabia Saudita|tamañu=30px}}<br />[[Arabia Saudita]] |{{bandera|Arxentina|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Arxentina}}''' |'''[[Final de Copa Rei Fahd 1992|3:1]]''' |{{bandera|Arabia Saudita|tamañu=30px}}<br />{{sel|Arabia Saudita}} |{{bandera|USA|tamañu=30px}}<br />{{sel|Estaos Xuníos}} |'''[[Semifinales de Copa Rei Fahd 1992#Definición del tercer llugar|5:2]]''' ||{{bandera|Costa de Marfil tamañu=30px}}<br />{{sel|Costa de Marfil}} |- align=center |[[1995]]''<br />[[Copa Rei Fahd 1995|Detalle]]'' |{{bandera|Arabia Saudita|tamañu=30px}}<br />[[Arabia Saudita]] |{{bandera|Dinamarca|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Dinamarca}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 1995|2:0]]''' |{{bandera|Arxentina|tamañu=30px}}<br />{{sel|Arxentina}} |{{bandera|Méxicu|tamañu=30px}}<br />{{sel|Méxicu}} |'''[[Definición del tercer puestu de Copa Rei Fahd 1995|1:1]]''' <br /> <small>'''5:4''' ([[Tiros dende'l puntu penal|pen.]]) <small> ||{{bandera|Nixeria|tamañu=30px}}<br />{{sel|Nixeria}} |- | align=center bgcolor=silver colspan=8 | '''Copa FIFA Confederación / Copa de les Confederaciones / Copa Confederaciones''' |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[1997]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 1997|Detalle]]'' |{{bandera|Arabia Saudita|tamañu=30px}}<br />[[Arabia Saudita]] |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Brasil}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 1997|6:0]]''' |{{bandera|Australia|tamañu=30px}}<br />{{sel|Australia}} |{{bandera|República Checa|tamañu=30px}}<br />{{sel|República Checa}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 1997#Definición del tercer llugar|1:0]]''' ||{{bandera|Uruguái|tamañu=30px}}<br />{{sel|Uruguái}} |- align=center |[[1999]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 1999|Detalle]]'' |{{bandera|Méxicu|tamañu=30px}}<br />[[Méxicu]] |{{bandera|Méxicu|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Méxicu}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 1999|4:3]]''' |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />{{sel|Brasil}} |{{bandera|Estaos Xuníos|tamañu=30px}}<br />{{sel|Estaos Xuníos}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 1999#Definición del tercer llugar|2:0]]''' ||{{bandera|Arabia Saudita|tamañu=30px}}<br />{{sel|Arabia Saudita}} |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[2001]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 2001|Detalle]]'' |{{bandera|Corea del Sur|tamañu=30px}} {{bandera|Xapón|tamañu=30px}}<br />[[Corea del Sur]] y [[Xapón]] |{{bandera|Francia|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Francia}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2001|1:0]]''' |{{bandera|Xapón|tamañu=30px}}<br />{{sel|Xapón}} |{{bandera|Australia|tamañu=30px}}<br />{{sel|Australia}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2001#Definición del tercer llugar|1:0]]''' ||{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />{{sel|Brasil}} |- align=center |[[2003]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 2003|Detalle]]'' |{{bandera|Francia|tamañu=30px}}<br />[[Francia]] |{{bandera|Francia|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Francia}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2003|1:0]]''' <br /><small>([[Tiempu extra|t.y]])</small> |{{bandera|Camerún|tamañu=30px}}<br />{{sel|Camerún}} |{{bandera|Turquía|tamañu=30px}}<br />{{sel|Turquía}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2003#Definición del tercer llugar|2:1]]''' ||{{bandera|Colombia|tamañu=30px}}<br />{{sel|Colombia}} |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[2005]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 2005|Detalle]]'' |{{bandera|Alemaña|tamañu=30px}}<br />[[Alemaña]] |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Brasil}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2005|4:1]]''' |{{bandera|Arxentina|tamañu=30px}}<br />{{sel|Arxentina}} |{{bandera|Alemaña|tamañu=30px}}<br />{{sel|Alemaña}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2005#Definición del tercer llugar|4:3]]''' <br /><small>([[Tiempu extra|t.y]])</small> ||{{bandera|Méxicu|tamañu=30px}}<br />{{sel|Méxicu}} |- align=center |[[2009]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 2009|Detalle]]'' |{{bandera|Sudáfrica|tamañu=30px}}<br />[[Sudáfrica]] |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Brasil}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2009|3:2]]''' |{{bandera|Estaos Xuníos|tamañu=30px}}<br />{{sel|Estaos Xuníos}} ||{{bandera|España|tamañu=30px}}<br />{{sel|España}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2009#Definición del tercer llugar|3:2]]''' <br /><small>([[Tiempu extra|t.y]])</small> ||{{bandera|Sudáfrica|tamañu=30px}}<br />{{sel|Sudáfrica}} |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[2013]]''<br />[[Copa FIFA Confederación 2013|Detalle]]'' |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />[[Brasil]] |{{bandera|Brasil|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Brasil}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2013|3:0]]''' ||{{bandera|España|tamañu=30px}}<br />{{sel|España}} ||{{bandera|Italia|tamañu=30px}}<br />{{sel|Italia}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2013#Definición del tercer llugar|2:2]]''' <br /> <small>'''3:2''' ([[Tiros dende'l puntu penal|pen.]]) <small> ||{{bandera|Uruguái|tamañu=30px}}<br />{{sel|Uruguái}} |- align=center |[[2017]]<br />''[[Copa FIFA Confederación 2017|Detalle]]'' |{{bandera|Rusia|tamañu=30px}}<br />[[Rusia]] ||{{bandera|Alemaña|tamañu=30px}}<br />'''{{sel|Alemaña}}''' |'''[[Final de Copa FIFA Confederación 2017|1:0]]''' ||{{bandera|Chile|tamañu=30px}}<br />{{sel|Chile}} ||{{bandera|Portugal|tamañu=30px}}<br />{{sel|Portugal}} |'''[[Semifinales de Copa FIFA Confederación 2017#Definición del tercer puestu|2:1]]''' <br /><small>([[Tiempu extra|t.y]])</small> ||{{bandera|Méxicu|tamañu=30px}}<br />{{sel|Méxicu}} |- align=center bgcolor=#D0E7FF |[[2021]]<br />''[[Copa FIFA Confederación 2021|Detalle]]'' |{{bandera||tamañu=30px}}<br />Por definir |colspan="6"|'''''Por apostase''''' |} === Equipos === {{AP|Tabla estadística de Copa FIFA Confederación|Equipos participantes n'Copa FIFA Confederación|l2=Equipos participantes}} [[Ficheru:Confederations cup countries best results and hosts.png|thumb|right|400px|Mapa según resultaos en Copa Confederaciones y países sedes.]] 33 equipos distintos participaron a lo llargo de Copa FIFA Confederación. De toos estos equipos, solo 13 llegaron a la final del tornéu y 6 algamaron la victoria. [[Seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] ye l'equipu más esitosu, al algamar cuatro campeonatos, siguíu por [[Seleición de fútbol de Francia|Francia]] con dos. En términos estadísticos, Brasil ye l'equipu con más victories, siguíu per Francia; tamién, foi la seleición con más participaciones en finales, nun total de 5. Brasil y Francia son, amás, los únicos equipos que ganaron torneos consecutivamente: Francia llogró dos en [[Copa FIFA Confederación 2001|2001]] y [[Copa FIFA Confederación 2003|2003]], ente que los suramericanos llograr tres veces consecutives en [[Copa FIFA Confederación 2005|2005]], [[Copa FIFA Confederación 2009|2009]] y [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]]. La final de 2009, amás, foi la primera en que se coronó a un tricampeón, Brasil en venciendo 3-2 a los {{sel|Estaos Xuníos}}. De los seis equipos campeones; Brasil, Méxicu y Francia fueron campeones siquier una vegada cuando'l tornéu foi entamáu na so casa. Per otru llau, Brasil, Arxentina, Dinamarca y Francia son los equipos que ganaron un tornéu fora del so continente: n'[[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]], [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] y [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] pal primeru, n'[[Copa FIFA Confederación 1992|Arabia Saudita 1992]] pal segundu, n'[[Copa FIFA Confederación 1995|Arabia Saudita 1995]] pal terceru y en [[Copa FIFA Confederación 2001|Corea del Sur y Xapón 2001]] pal cuartu. Tocantes a les participaciones, Brasil y Méxicu son los equipos con más eventos apostaos con 7 cada unu, sígenlos Xapón con 5 y Estaos Xuníos y Arabia Saudita con 4. === Palmarés === {{VT|Títulos oficiales de seleiciones de fútbol|l1=Títulos oficiales de seleiciones de fútbol}} La llista de siguío amuesa a los 22 equipos que tuvieron ente los cuatro meyores de dalguna edición del tornéu. En ''cursiva'', indícase'l tornéu en que l'equipu foi llocal. {| cellspacing="0" style="background: #EBF5FF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=100% |- bgcolor=#006699 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !width=18%|Equipu !width=22%|Campeón !width=20%|Subcampeón !width=20%|Tercer puestu !width=20%|Cuartu puestu |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|BRA}}''' |width=20%|'''4''' ([[Copa FIFA Confederación 1997|1997]], [[Copa FIFA Confederación 2005|2005]], [[Copa FIFA Confederación 2009|2009]], ''[[Copa FIFA Confederación 2013|2013]])'' |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1999|1999]]) |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2001|2001]]) |- |'''{{selb|FRA}}''' |width=20%|'''2''' ([[Copa FIFA Confederación 2001|2001]], ''[[Copa FIFA Confederación 2003|2003]]'') |width=20%| |width=20%| |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|ARG}}''' |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1992|1992]]) |width=20%|'''2''' ([[Copa FIFA Confederación 1995|1995]], [[Copa FIFA Confederación 2005|2005]]) |width=20%| |width=20%| |- |'''{{selb|MEX}}''' |width=20%|'''1''' (''[[Copa FIFA Confederación 1999|1999]]'') |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1995|1995]]) |width=20%|'''2''' ([[Copa FIFA Confederación 2005|2005]], [[Copa FIFA Confederación 2017|2017]]) |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|GER}}''' |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2017|2017]]) |width=20%| |width=20%|'''1''' (''[[Copa FIFA Confederación 2005|2005]]'') |width=20%| |- |'''{{selb|DAN}}''' |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1995|1995]]) |width=20%| |width=20%| |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|USA}} |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2009|2009]]) |width=20%|'''2''' ([[Copa FIFA Confederación 1992|1992]], [[Copa FIFA Confederación 1999|1999]]) |width=20%| |- |{{selb|AUS}} |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1997|1997]]) |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2001|2001]]) |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|ESP}} |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2013|2013]]) |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2009|2009]]) |width=20%| |- |{{selb|KSA}} |width=20%| |width=20%|'''1''' (''[[Copa FIFA Confederación 1992|1992]]'') |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1999|1999]]) |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|JPN}} |width=20%| |width=20%|'''1''' (''[[Copa FIFA Confederación 2001|2001]]'') |width=20%| |width=20%| |- |{{selb|CMR}} |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2003|2003]]) |width=20%| |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|CHI}} |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2017|2017]]) |width=20%| |width=20%| |- |{{selb|CZE}} |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1997|1997]]) |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|TUR}} |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2003|2003]]) |width=20%| |- |{{selb|ITA}} |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2013|2013]]) |width=20%| |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|POR}} |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2017|2017]]) |width=20%| |- |{{selb|URU}} |width=20%| |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''2''' ([[Copa FIFA Confederación 1997|1997]], [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]]) |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|CIV}} |width=20%| |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1992|1992]]) |- |{{selb|NGA}} |width=20%| |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 1995|1995]]) |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|COL}} |width=20%| |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' ([[Copa FIFA Confederación 2003|2003]]) |- |{{selb|RSA}} |width=20%| |width=20%| |width=20%| |width=20%|'''1''' (''[[Copa FIFA Confederación 2009|2009]]'') |} ==== Títulos per confederación ==== {| cellpadding="2" cellspacing="2" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=60% |- bgcolor=#006699 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !width=20%|Confederación !width=10%|Títulos !width=40%|Años |- |[[Confederación Suramericana de Fútbol|Conmebol]] <small>([[Copa América|América del Sur]])</small> !align=center|5 |[[Copa Rei Fahd 1992|1992]], [[Copa FIFA Confederación 1997|1997]], [[Copa FIFA Confederación 2005|2005]], [[Copa FIFA Confederación 2009|2009]] y [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]] |-bgcolor=#D0E7FF |[[UEFA]] <small>([[Eurocopa|Europa]])</small> !align=center|4 |[[Copa Rei Fahd 1995|1995]], [[Copa FIFA Confederación 2001|2001]], [[Copa FIFA Confederación 2003|2003]] y [[Copa FIFA Confederación 2017|2017]] |-bgcolor=#f5faff |[[Concacaf]] <small>([[Copa d'Oru de la Concacaf|N.-C. América y Caribe]])</small> !align=center|1 |[[Copa FIFA Confederación 1999|1999]] |} === Xugadores === Tocantes a partíos apostaos, el brasilanu [[Dida]] xugó 22 partíos, récor que se caltién hasta l'actualidá. Tocantes a goles, los nueve del mexicanu [[Cuauhtémoc Blanco]] y el brasilanu [[Ronaldinho]] convertir n'los xugadores que más goles marcó en tolos eventos de la Copa. Na [[Copa FIFA Confederación 1997]], el [[Seleición de fútbol de Brasil|brasilanu]] [[Romário]] marcó 7 anotaciones, cifra que se caltuvo como la mayor cantidá de goles algamada nun solu eventu, siendo les sos úniques anotaciones en copa confederaciones. De siguío se listan los xugadores con más anotaciones y partíos n'Copa Confederaciones. En ''cursiva'' indíquense los xugadores que se caltienen activos a la fecha. {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=50% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=35%|Xugador !width=30%|Seleición !width=10%|Goles !width=10%|Partíos !width=10%|Media |- bgcolor=#D0E7FF |'''[[Cuauhtémoc Blanco]]''' |'''{{selb|MEX}}''' !9 !8 !1.12 |- bgcolor=#D0E7FF |'''[[Ronaldinho]]''' |'''{{selb|BRA}}''' !9 !13 !0.69 |- |[[Fernando Torres]] |{{selb|ESP}} !8 !9 !0.88 |- |[[Romário]] |{{selb|BRA}} !7 !4 !1.75 |- |[[Adriano Leite Ribeiro|Adriano]] |{{selb|BRA}} !7 !8 !0.87 |- |[[Marzouk Al-Otaibi]] |{{selb|KSA}} !6 !4 !1.50 |- |[[David Villa]] |{{selb|ESP}} !6 !8 !0.75 |- |[[Vladimír Šmicer]] |{{selb|CZE}} !5 !5 !1.00 |- |[[Luis Fabiano]] |{{selb|BRA}} !5 !5 !1.00 |- |[[Fred (futbolista)|Fred]] |{{selb|BRA}} !5 !5 !1.00 |- |[[Alexsandro de Souza|Alex]] |{{selb|BRA}} !5 !7 !0.71 |- |[[John Aloisi]] |{{selb|AUS}} !5 !7 !0.71 |- |[[Robert Pirès]] |{{selb|FRA}} !5 !10 !0.50 |} {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=50% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=35%|Xugador !width=30%|Seleición !width=10%|Partíos !width=10%|Goles !width=10%|Media |- bgcolor=#D0E7FF |'''[[Dida]]''' |{{BRA}} !22 !0 !0.00 |- |[[Lúcio]] |{{BRA}} !17 !1 !0.05 |- |[[Pável Pardo]] |{{MEX}} !16 !1 !0.06 |- |[[Claudio Suárez]] |{{MEX}} !14 !0 !0.00 |- |[[Ronaldinho]] |{{BRA}} !13 !9 !0.69 |} === Entrenadores === {{AP|Entrenadores campeones de Copa FIFA Confederación|l1=Entrenadores campeones de Copa FIFA Confederación}} Diez entrenadores distintos conquistaron el troféu, nengún seleccionador repitió'l títulu. Cabo señalar que tolos entrenadores que ganaron dalgún campeonatu fueron de la mesma nacionalidá de les seleiciones que dirixeron. === Goles === Mientres les 9 ediciones de Copa Confederaciones apostaes hasta 2013, 380 goles. D'estos, 5 fueron autogoles. A nivel de torneos, la [[Copa FIFA Confederación 2013]] ye la que tuvieron mayor númberu de goles, con 68 anotaciones nes sos 16 partíos apostaos caúna, mientres el menor númberu foi en [[Copa Rei Fahd 1992|1992]] con 18 goles en solu 4 partíos). Considerando'l númberu de partíos, el mayor númberu de goles per partíu foi na [[Copa Rei Fahd 1992|Confederaciones de 1992]], con 4,5 tantos por alcuentru; la cifra menor, en tantu, foi de 1,93 goles per partíu na [[Copa FIFA Confederación 2001|Confederaciones de 2001]]. El mexicanu [[Cuauhtémoc Blanco]] y el brasilanu [[Ronaldinho]] dambos son los máximos anotadores na hestoria del tornéu con 9. Los sorteos de los equipos participantes producieron, n'ocasiones, alcuentros ente seleiciones de nivel bien distintu, lo que se reflexó en goliaes. Sicasí, non tolos alcuentros con un altu númberu de goles anotaos débense namái a goliaes: el partíu con más goles anotaos foi l'apostáu ente {{sel|España}} y {{sel|Tahití}} na [[Copa FIFA Confederación 2013]], que remató con una goliada española por 10:0, siendo este'l mayor resultáu na hestoria del tornéu, aquel tornéu debíu al amateurismo de la seleición de Tahití amenáronse trés de les máximes goliaes de la hestoria del tornéu. La final con más anotaciones, en tantu, foi l'apostada en [[Copa FIFA Confederación 1999]] por {{sel|Méxicu}} y {{sel|Brasil}}, que terminó cola victoria de los primeres por 4:3. Tamién destaca la victoria de 6:0 de Brasil sobre Australia na final de [[Copa FIFA Confederación 1997|1997]], siendo la resultancia más amplia nuna final. De siguío se listan les mayores goliaes n'Copa FIFA Confederación: {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=60% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=30%|Seleición !width=5%|Resultáu !width=30%|Seleición !width=35%|Edición |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|España}}''' ||align=center| '''10:0''' || {{selb|Tahití}} || {{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] |- |'''{{selb|Uruguái}}''' ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''8:0''' || {{selb|Tahití}} || {{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|Brasil}}''' ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''8:2''' || {{selb|Arabia Saudita}} || {{bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] |- |'''{{selb|Brasil}}''' ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''[[Final de Copa FIFA Confederación 1997|6:0]]''' || {{selb|Australia}} || {{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|Emiratos Árabes Xuníos}} ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''1:6''' || '''{{selb|República Checa}}''' || {{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] |- |'''{{selb|Nixeria}}''' ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''6:1''' || {{selb|Tahití}} || {{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] |- bgcolor=#D0E7FF |{{selb|Arabia Saudita}} ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''0:5''' || '''{{selb|Méxicu}}''' || {{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] |- |{{selb|Nueva Zelanda}} ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''0:5''' || '''{{selb|España}}''' || {{bandera|Sudáfrica}} [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|Francia}}'''||align=center| &nbsp;&nbsp;'''5:0''' || {{selb|Corea del Sur}} || {{bandera|Corea del Sur}} {{bandera|Xapón}} [[Copa FIFA Confederación 2001|Corea del Sur y Xapón 2001]] |- |'''{{selb|Francia}}'''||align=center| &nbsp;&nbsp;'''5:0''' || {{selb|Nueva Zelanda}} || {{bandera|Francia}} [[Copa FIFA Confederación 2003|Francia 2003]] |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{selb|Arxentina}}'''||align=center| &nbsp;&nbsp;'''5:1''' || {{selb|Xapón}} || {{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa Rei Fahd 1995|Arabia Saudita 1995]] |- |'''{{selb|Méxicu}}'''||align=center| &nbsp;&nbsp;'''5:1''' || {{selb|Arabia Saudita}} || {{bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] |- bgcolor=#D0E7FF | {{selb|Exiptu}} ||align=center| &nbsp;&nbsp;'''1:5''' ||'''{{selb|Arabia Saudita}}'''|| {{bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] |} === Clasificación histórica === * <small>Actualizáu al postreru partíu xugáu'l [[2 de xunetu]] de [[2017]].</small><ref>{{cita web |url=http://resources.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompcc/51/98/16/fcc2017_statskit_event_version_neutral.pdf|títulu= Dossier estadísticu de Copa FIFA Confederación|fechaaccesu=3 de xunetu de 2017}}</ref><ref>{{cita web |url=http://es.fifa.com/fifa-tournaments/statistics-and-records/confederationscup/index.html|títulu= Torneo FIFA - Estadístiques - Copa FIFA Confederación|fechaaccesu=3 de xunetu de 2017}}</ref> {| cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; margin: auto; text-align: center;" width=50% |- bgcolor="#006699" style="color: white;" !width=5% style="cursor:help;" title="Posición"|Pos. !width=40%|Seleición !width=5% style="cursor:help;" title="Participaciones"|Part. !width=5% style="cursor:help;" title="Partíos xugaos"|PX !width=5% style="cursor:help;" title="Partíos ganaos"|PG !width=5% style="cursor:help;" title="Partíos empataos"|PE !width=5% style="cursor:help;" title="Partíos perdíos"|PP !width=5% style="cursor:help;" title="Goles a favor"|GF !width=5% style="cursor:help;" title="Goles en contra"|GC !width=5% style="cursor:help;" title="Diferencia de goles"|Dif. !width=5%|Puntos !width=5%|Títulos |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''1°||align=left|{{selb|BRA}} |7||33||23||5||5||78||28||+50||'''74'''|| '''4 |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''2°||align=left|{{selb|MEX}} |7||27||11||6||10||44||43||+1||'''39'''|| '''1 |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''3°||align=left|{{selb|FRA}} |2||10||9||0||1||24||5||+19||'''27'''|| '''2 |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''4°||align=left|{{selb|GER}} |3||13||8||2||3||29||22||+7||'''26'''|| '''1 |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''5°||align=left|{{selb|ESP}} |2||10||7||1||2||26||8||+18||'''22'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''6°||align=left|{{selb|USA}} |4||15||6||1||8||20||20||0||'''19'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''7°||align=left|{{selb|ARG}} |3||10||5||3||2||22||14||+8||'''18'''|| '''1 |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''8°||align=left|{{selb|AUS}} |4||16||5||3||8||17||25||-8||'''18'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''9°||align=left|{{selb|JPN}} |5||17||5||2||10||19||25||-6||'''17'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''10°||align=left|{{selb|URU}} |2||10||5||1||4||22||13||+9||'''16'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''11°||align=left|{{selb|CMR}} |3||11||4||2||5||7||11||-4||'''14'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''12°||align=left|{{selb|POR}} |1||5||3||2||0||9||3||+6||'''11'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''13°||align=left|{{selb|ITA}} |2||8||3||2||3||13||15||-2||'''11'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''14°||align=left|{{selb|KSA}} |4||12||3||1||8||13||31||-18||'''10'''|| – |- bgcolor="#F5FAFF" align="center" |'''15°|| align="left" |{{selb|NGA}} |2||6||2||2||2||11||7||+4||'''8'''|| – |- bgcolor="#D0E7FF" align="center" |'''16°|| align="left" |{{selb|DAN}} |1||3||2||1||0||5||1||+4||'''7'''|| '''1''' |- bgcolor="#F5FAFF" align="center" |'''17°|| align="left" |{{selb|CZE}} |1||5||2||1||2||10||7||+3||'''7'''|| – |- bgcolor="#D0E7FF" align="center" |'''18°|| align="left" |{{selb|TUR}} |1||5||2||1||2||8||8||0||'''7'''|| – |- bgcolor="#F5FAFF" align="center" |'''19°|| align="left" |{{selb|CHI}} |1||5||1||3||1||4||3||+1||'''6'''|| – |- bgcolor="#D0E7FF" align="center" |'''20°|| align="left" |{{selb|COL}} |1||5||2||0||3||5||5||0||'''6'''|| – |- bgcolor="#F5FAFF" align="center" |'''21°'''|| align="left" |{{selb|KOR}} |1||3||2||0||1||3||6||-3||'''6'''|| – |- bgcolor="#D0E7FF" align="center" |'''22°|| align="left" |{{selb|RSA}} |2||8||1||2||5||9||13||-4||'''5'''|| – |- bgcolor="#F5FAFF" align="center" |'''23°|| align="left" |{{selb|EGY}} |2||6||1||2||3||8||17||-9||'''5'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''24°||align=left|{{selb|RUS}} |1||3||1||0||2||3||3||0||'''3'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''25°||align=left|{{selb|TUN}} |1||3||1||0||2||3||5||-2||'''3'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''26°||align=left|{{selb|Emiratos Árabes Xuníos}} |1||3||1||0||2||2||8||-6||'''3'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''27°||align=left|{{selb|BOL}} |1||3||0||2||1||2||3||-1||'''2'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''28°||align=left|{{selb|IRQ}} |1||3||0||2||1||0||1||-1||'''2'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''29°||align=left|{{selb|GRE}} |1||3||0||1||2||0||4||-4||'''1'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''30°||align=left|{{selb|CAN}} |1||3||0||1||2||0||5||-5||'''1'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''31°||align=left|{{selb|NZL}} |4||12||0||1||11||3||32||-29||'''1'''|| – |- align=center bgcolor=#D0E7FF |'''32°||align=left|{{selb|CIV}} |1||2||0||0||2||2||9||-7||'''0'''|| – |- align=center bgcolor=#F5FAFF |'''33°||align=left|{{selb|TAH}} |1||3||0||0||3||1||24||-23||'''0'''|| – |} == Premios == Mientres la realización de Copa FIFA Confederación la organización dispón la entrega de diversos premios d'alcuerdu a la participación de los equipos y xugadores a lo llargo del tornéu. Ensin batura a duldes el principal premiu ye'l títulu de campeón del eventu; l'equipu que llogra coronase como campeón recibe'l Troféu de Copa FIFA Confederación por cuatro años (dende 2005). == Goliadores == Dende l'entamu del tornéu, unu de los premios más importantes ye al goliador del eventu, esto ye, el xugador qu'anota más goles mientres la realización de la fase final de cada Copa Mundial. Dende los sos entamos el premiu foi instituyíu oficialmente como'l Botín d'Oru». Tamién fueron amás apurríos el botín de plata» y el botín de bronce», pa los xugadores nel segundu y tercer llugar de la estadística de goliadores. Si hai dos o más xugadores cola mesma cantidá de goles, cada unu recibe'l premiu correspondiente, ensin tomar en cuenta la cantidá de minutos xugaos per caúnu o si los goles fueron anotaos en penaltis. Estadísticamente, destácase acopar Confederaciones 2001, nel qu'hubo 7 goliadores, siendo la menor cantidá de goles marcaos por un goliador con solu dos anotaciones cada unu. {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=50% !bgcolor=#006699 style="color:white;"|Copa !bgcolor=#006699 style="color:white;"|Goliador !bgcolor=#006699 style="color:white;"|Goles |-valign=top |rowspan=2|'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa Rei Fahd 1992|Arabia Saudita 1992]] |{{bandera|Arxentina}} [[Gabriel Batistuta]] |align=center|2 |- |{{bandera|Estaos Xuníos}} [[Bruce Murray]] |align=center|2 |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa Rei Fahd 1995|Arabia Saudita 1995]] |{{bandera|Méxicu}} [[Luis García Postigo|Luis García]] |align=center|3 |- |'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] |{{bandera|Brasil}} [[Romário]] |align=center|7 |- bgcolor=#D0E7FF |rowspan=3|'''{{bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] |{{bandera|Brasil}} [[Ronaldinho]] |align=center|6 |- bgcolor=#D0E7FF |{{bandera|Méxicu}} [[Cuauhtémoc Blanco]] |align=center|6 |- bgcolor=#D0E7FF |{{bandera|Arabia Saudita}} [[Marzouk Al-Otaibi]] |align=center|6 |- |'''{{bandera|Corea del Sur}} {{bandera|Xapón}} [[Copa FIFA Confederación 2001|Corea del Sur / Xapón 2001]] |{{bandera|Australia}} [[Shaun Murphy]]<br />{{bandera|Francia}} [[Éric Carrière]]<br />{{bandera|Francia}} [[Robert Pirès]]<br />{{bandera|Francia}} [[Patrick Vieira]]<br />{{bandera|Francia}} [[Sylvain Wiltord]]<br />{{bandera|Xapón}} [[Takayuki Suzuki]]<br />{{bandera|Corea del Sur}} [[Hwang Sun-Hong]] |align=center|2 |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Francia}} [[Copa FIFA Confederación 2003|Francia 2003]] |{{bandera|Francia}} [[Thierry Henry]] |align=center|4 |- |'''{{bandera|Alemaña}} [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] |{{bandera|Brasil}} [[Adriano Leite Ribeiro|Adriano]] |align=center|5 |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Sudáfrica}} [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] |{{bandera|Brasil}} [[Luís Fabiano]] |align=center|5 |- |rowspan=2|'''{{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] |{{bandera|España}} [[Fernando Torres]] |align=center|5 |- |{{bandera|Brasil}} [[Fred (futbolista)|Fred]] |align=center| 5 |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Rusia}} [[Copa FIFA Confederación 2017|Rusia 2017]] |{{bandera|Alemaña}} [[Timo Werner]]<br />{{bandera|Alemaña}} [[Leon Goretzka]]<br />{{bandera|Alemaña}} [[Lars Stindl]] |align=center|3 |} === Balón d'Oru === El premiu «Balón d'Oru» ye apurríu al meyor xugador de cada edición de Copa FIFA Confederación. Esta reconocencia apurrir dende la creación del tornéu. Nes primeres dos ediciones en 1992 y 1995 nun s'apurrieron el balón de plata y bronce, si non hasta la edición de 1997. {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- bgcolor=#006699 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !width=18%|Copa !width=14% style="border-left: 1px #aaa solid;"|Balón d'Oru !width=12%|Equipu !width=15% style="border-left: 1px #aaa solid;"|Balón de Plata !width=12%|Equipu !width=15% style="border-left: 1px #aaa solid;"|Balón de Bronce !width=12%|Equipu. |- bgcolor=#F5FAFF |'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa Rei Fahd 1992|Arabia Saudita 1992]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Fernando Redondo]] |{{selb|ARG}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|- | |style="border-left: 1px #aaa solid;"|- | |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa Rei Fahd 1995|Arabia Saudita 1995]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Brian Laudrup]] |{{selb|DAN}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|- | |style="border-left: 1px #aaa solid;"|- | |- bgcolor=#F5FAFF |'''{{bandera|Arabia Saudita}} [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Denílson de Oliveira|Denílson]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Romário]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Vladimír Šmicer]] |{{selb|CZE}} |- bgcolor=#D0E7FF valign=top |'''{{bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Ronaldinho]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Cuauhtémoc Blanco]] |{{selb|MEX}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Marzouq Al-Otaibi]] |{{selb|KSA}} |- bgcolor=#F5FAFF |'''{{bandera|Corea del Sur}} {{bandera|Xapón}} [[Copa FIFA Confederación 2001|Corea del Sur / Xapón 2001]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Robert Pirès]] |{{selb|FRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Patrick Vieira]] |{{selb|FRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Hidetoshi Nakata]] |{{selb|Xapón}} |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Francia}} [[Copa FIFA Confederación 2003|Francia 2003]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Thierry Henry]] |{{selb|FRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Tuncay Şanlı]] |{{selb|TUR}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Marc-Vivien Foé]] |{{selb|CMR}} |- bgcolor=#F5FAFF |'''{{bandera|Alemaña}} [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Adriano Leite Ribeiro|Adriano]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Juan Román Riquelme]] |{{selb|ARG}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Ronaldinho]] |{{selb|BRA}} |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Sudáfrica}} [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Kaká]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Luís Fabiano]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Clint Dempsey]] |{{selb|USA}} |- bgcolor=#F5FAFF |'''{{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Neymar]] |{{selb|BRA}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Andrés Iniesta]] |{{selb|ESP}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Paulinho]] |{{selb|BRA}} |- bgcolor=#D0E7FF |'''{{bandera|Rusia}} [[Copa FIFA Confederación 2017|Rusia 2017]] |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Julian Draxler]] |{{selb|GER}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Alexis Sánchez]] |{{selb|CHI}} |style="border-left: 1px #aaa solid;"|[[Leon Goretzka]] |{{selb|GER}} |} === Guante d'Oru === El premiu «Guante d'Oru» ye apurríu dende la [[Copa FIFA Confederación 2005|Confederaciones de 2005]] al meyor [[Porteru (fútbol)|porteru]] de cada tornéu. {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width="55%" |- bgcolor="#006699" style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !Copa !Seleición !Porteru |- bgcolor="#D0E7FF" !{{Bandera|Alemaña}} [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] !{{Bandera|Méxicu}} [[Seleición de fútbol de Méxicu|Méxicu]] ![[Oswaldo Sánchez]] |- !{{Bandera|Sudáfrica}} [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] !{{Bandera|Estaos Xuníos}} [[Seleición de fútbol de los Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] ![[Tim Howard]] |- bgcolor="#D0E7FF" !{{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] !|{{bandera|Brasil}} [[Seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] !|[[Júlio César Soares Espíndola|Júlio César]] |- !{{bandera|RUS}} [[Copa FIFA Confederación 2017|Rusia 2017]] !|{{Bandera|Chile}} [[Seleición de fútbol de Chile|Chile]] !|[[Claudio Bravo (futbolista)|Claudio Bravo]] |} === Premiu al xuegu llimpiu === El Premiu al xuegu llimpiu» ye apurríu dende la [[Copa FIFA Confederación 1997|Confederaciones de 1997]] al equipu cola meyor disciplina de cada tornéu. {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width="55%" |- bgcolor="#006699" style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !Copa !Seleición |- bgcolor="#D0E7FF" !'''{{bandera|Arabia Saudita}}''' [[Copa FIFA Confederación 1997|Arabia Saudita 1997]] !{{Bandera|Sudáfrica}} [[Seleición de fútbol de Sudáfrica|Sudáfrica]] |- !{{Bandera|Méxicu}} [[Copa FIFA Confederación 1999|Méxicu 1999]] !{{Bandera|Nueva Zelanda}} [[Seleición de fútbol de Nueva Zelanda|Nueva Zelanda]] y {{bandera|Brasil}} [[Seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] |- bgcolor="#D0E7FF" !{{Bandera|Corea del Sur}} {{Bandera|Xapón}} [[Copa FIFA Confederación 2001|Corea del Sur y Xapón 2001]] !{{Bandera|Xapón}} [[Seleición de fútbol de Xapón|Xapón]] |- !{{Bandera|Francia}} [[Copa FIFA Confederación 2003|Francia 2003]] !{{Bandera|Xapón}} [[Seleición de fútbol de Xapón|Xapón]] |- bgcolor="#D0E7FF" !{{Bandera|Alemaña}} [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] !{{Bandera|Grecia}} [[Seleición de fútbol de Grecia|Grecia]] |- !{{Bandera|Sudáfrica}} [[Copa FIFA Confederación 2009|Sudáfrica 2009]] !{{bandera|Brasil}} [[Seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] |- bgcolor="#D0E7FF" !{{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] !{{selb|ESP}} |- !{{bandera|RUS}} [[Copa FIFA Confederación 2017|Rusia 2017]] !{{self-i|Alemaña}} |} === Equipu estelar === En cada tornéu, dende 2009 escuéyese un "equipu estelar" en que se listan los meyores xugadores de cada eventu en caúna de les posiciones. {| align="center" cellpadding="2" cellspacing="2" width="80%" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- bgcolor="#006699" style="color:white" ! colspan="4" |Copa FIFA Confederación Sudáfrica 2009 |- bgcolor="#006699" style="color:white" !Porteru !Defensores !Mediocampistes !Delanteros |- bgcolor="#EBF5FF" | align="left" |{{bandera|USA|px=17px}} [[Tim Howard]] | align="left" |{{bandera|España|px=17px}} [[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]] {{bandera|España|px=17px}} [[Carles Puyol]] {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Lúcio]] {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Douglas Sisenando Maicon|Maicon]] | align="left" |{{bandera|Brasil|px=17px}} [[Kaká]] {{bandera|Exiptu|px=17px}} [[Mohamed Aboutrika]] {{bandera|USA|px=17px}} [[Clint Dempsey]] | align="left" |{{bandera|España|px=17px}} [[Fernando Torres]] {{bandera|España|px=17px}} [[David Villa]] {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Luís Fabiano]] |} {| align="center" cellpadding="2" cellspacing="2" width="80%" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- bgcolor="#006699" style="color:white" ! colspan="4" |'''Copa FIFA Confederación Brasil 2013''' |- align=left bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=20%|Porteru !width=20%|Defenses !width=20%|Mediocampistes !width=20%|Delanteros |- |{{bandera|BRA}} [[Júlio César Soares Espíndola|Júlio César]] |{{bandera|BRA}} [[David Luiz]] <br />{{bandera|BRA}} [[Thiago Silva]]<br />{{bandera|ESP}} [[Sergio Ramos]] <br />{{bandera|BRA}} [[Dani Alves]] |{{bandera|ESP}} [[Andrés Iniesta]] <br />{{bandera|ITA}} [[Andrea Pirlo]] <br />{{bandera|BRA}} [[Paulinho]] |{{bandera|BRA}} [[Neymar]] <br />{{bandera|ESP}} [[Fernando Torres]] <br />{{bandera|BRA}} [[Fred (futbolista)|Fred]] |} === Gol del tornéu === {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=55% |- bgcolor=#006699 style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !Copa !Seleición !Autor del gol !Seleición contraria |- bgcolor=#D0E7FF !{{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] ||{{selb|URU}} ||[[Luis Suárez (futbolista)|Luis Suárez]] ||{{selb|ESP}} |- !{{bandera|RUS}} [[Copa FIFA Confederación 2017|Rusia 2017]] ||{{selb|Méxicu}} ||[[Marco Fabián]] ||{{selb|Alemaña}} |} === Tripletes o más === De siguío detállense los tripletes consiguíos a lo llargo de la competición. {| cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=85% |- bgcolor="#CCDDCC" style="color:black;" ! width="10%" |Fecha !width="20%" |Xugador ! width="15%" |Goles ! width="22%" |Local ! width="5%" |Resultáu !width="22%" |Visitante !width="30%" |Edición |- bgcolor="#f9f9f9" !17/12/1997 !{{bandera|CZE}} '''[[Vladimír Šmicer]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|42']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|68']] [[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|71']] !{{Selb|Emiratos Árabes Xuníos}} !1:6 !{{Selb|República Checa}} !{{bandera|SAU}} [[Copa FIFA Confederación 1997|1997]] |- !21/12/1997 !{{bandera|BRA}} '''[[Ronaldo]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|15']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|27']] [[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|59']] !{{Selb|Brasil}} !6:0 !{{Selb|Australia}} !{{bandera|SAU}} [[Copa FIFA Confederación 1997|1997]] |- !25/7/1999 !{{bandera|MEX}} '''[[Cuauhtémoc Blanco]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|12']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|19']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|68']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|77']] !{{Selb|Méxicu}} !5:1 !{{Selb|Arabia Saudita}} !{{bandera|MEX}} [[Copa FIFA Confederación 1999|1999]] |- bgcolor="#f9f9f9" !29/7/1999 !{{bandera|SAU}} '''[[Marzouq Al-Otaibi]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|8']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|34']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|78']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|85']] !{{Selb|Exiptu}} !1:5 !{{Selb|Arabia Saudita}} !{{bandera|MEX}} [[Copa FIFA Confederación 1999|1999]] |- !1/8/1999 !{{bandera|BRA}} '''[[Ronaldinho]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|11']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|65']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|90+2']] !{{Selb|Brasil}} !8:2 !{{Selb|Arabia Saudita}} !{{bandera|MEX}} [[Copa FIFA Confederación 1999|1999]] |- bgcolor="#f9f9f9" !18/6/2005 !{{bandera|ARG}} '''[[Luciano Figueroa]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|12']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|53']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|89']] !{{Selb|Australia}} !2:4 !{{Selb|Arxentina}} !{{bandera|GER}} [[Copa FIFA Confederación 2005|2005]] |- !14/6/2009 !{{bandera|ESP}} '''[[Fernando Torres]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|6']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|14']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|17']] !{{Selb|Nueva Zelanda}} !0:5 !{{Selb|España}} !{{bandera|RSA}} [[Copa FIFA Confederación 2009|2009]] |- bgcolor="#f9f9f9" !17/6/2013 !{{bandera|NGA}} '''[[Nnamdi Oduamadi]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|10']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|26']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|76']] !{{Selb|Tahití}} !1:6 !{{Selb|Nixeria}} !{{bandera|BRA}} [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]] |- !20/6/2013 !{{bandera|ESP}} '''[[Fernando Torres]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|5']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|33']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|57']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|78']] !{{Selb|España}} !10:0 !{{Selb|Tahití}} !{{bandera|BRA}} [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]] |- bgcolor="#f9f9f9" !20/6/2013 !{{bandera|ESP}} '''[[David Villa]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|39']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|49']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|64']] !{{Selb|España}} !10:0 !{{Selb|Tahití}} !{{bandera|BRA}} [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]] |- !23/6/2013 !{{bandera|URU}} '''[[Abel Hernández (futbolista)|Abel Hernández]]''' ![[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|2']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|24']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|45+1']][[Ficheru:Soccer_ball.svg|15x15px|67']] !{{Selb|Uruguái}} !8:0 !{{Selb|Tahití}} !{{bandera|BRA}} [[Copa FIFA Confederación 2013|2013]] |} == Ver tamién == * [[Títulos oficiales de seleiciones absolutes de fútbol|Título oficiales de seleiciones absolutes]] * [[Títulos oficiales de seleiciones de fútbol|Título oficiales de seleiciones de fútbol]] * [[Títulos oficiales de la FIFA en competiciones masculines, femenines y interactivas]] * [[Entrenadores campeones de Copa FIFA Confederación]] * [[Copa Mundial de Fútbol]] * [[Copa Africana de Naciones]] * [[Copa América]] * [[Copa Asiática]] * [[Copa de les Naciones de la OFC]] * [[Copa d'Oru de la Concacaf]] * [[Eurocopa]] * [[Copa d'Oru de Campeones Mundiales]] * [[Copa Artemio Franchi]] * [[Tornéu de Francia]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Confederations Cup}} * [http://es.fifa.com/confederationcup/index.html Copa FIFA Confederación en FIFA.com] * [http://www.rsssf.com/tablesi/intconcup.html Archivu RSSSF] {{Tradubot|Copa Confederaciones}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Copa FIFA Confederación| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] afrca21zg1r4csy088667qo992y1uvj 0 111816 3710459 3710088 2022-08-22T06:17:11Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de tornéu de fútbol | num = VIII | tornéu = Copa FIFA Confederación | pais = Sudáfrica | añu = 2009 | nome = FIFA Confederations Cup South Africa 2009 | imaxe = | tamañu = | descripción = | participantes = 8 | plantiapais = {{RSA}} | fechainicia = 14 de xunu | fechatermina = 28 de xunu | campeón = {{selb|BRA}} | subcampeón = {{selb|USA}} | tercerllugar = {{selb|ESP}} | cuartullugar = {{selb|RSA}} | partíos = 16 | goles = 44 | glspp = 2.75 | espectadores = 584.894 | esppp = 36.555 | titulogoleador= Bota d'Oru | paisgol = Brazil | goliador = [[Luís Fabiano]] ([[Copa FIFA Confederación 2009#Goliadores|5]]) | paisbal = Brazil | balon = [[Kaká]] | llimpiu = {{selb|BRA}} }} La '''Copa FIFA Confederación 2009''' foi la octava edición de la [[Copa FIFA Confederación]], realizar ente'l [[14 de xunu|14]] y el [[28 de xunu]] de [[2009]], en [[Sudáfrica]]. Esti tornéu foi consideráu como l'ensayu xeneral de la [[Copa Mundial de Fútbol de 2010]], que se celebró nel mesmu país. El sortéu de los grupos realizó'l [[22 de payares]] de [[2008]] en [[Johannesburgu]].<ref>{{cita web |url=http://mediotiempo.com/noticia.php?id_noticia=53893|títulu=va llevar a cabu acopar Confederaciones 2009 ente'l 14 y 28 de xunu |fechaaccesu=28 de setiembre de 2008|autor=Mediutiempu.com|fecha=13 de marzu de 2008 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20080516102354/http://www.mediotiempo.com/noticia.php?id_noticia=53893 |fechaarchivu=16 de mayu de 2008}}</ref><ref>{{cita web |url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=749702&s=xen&type=story|títulu=El bolillero yá los arrexuntó |fechaaccesu=22 de payares de 2008|autor=ESPNdeportes.com|fecha=22 de payares de 2008}}</ref> El campeón foi la [[Seleición de fútbol de Brasil|Seleición de Brasil]] que ganó na final, apostada nel [[Estadiu Ellis Park]] de [[Johannesburgu]], al so similar d'[[Seleición de fútbol d'Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] por 3-2, axudicándose'l tornéu per tercer vegada na so historia. == Sedes == Cuatro fueron les sedes pa la primera Copa Confederaciones en Sudáfrica. El [[estadiu Nelson Mandela Bay]] de [[Port Elizabeth]], con capacidá pa 46.082 espectadores, yera una de les sedes del eventu, hasta que'l [[8 de xunetu]] de 2008 el comité organizador informó que l'escenariu nun taría llistu a tiempu pal certame.<ref>{{cita web |url=http://lta.reuters.com/article/sportsNews/idLTAN0831622720080708|títulu= FUTBOL-Estadiu Mundial Sudáfrica, ausente Copa Confederaciones |fechaaccesu=8 de xunetu de 2008 |autor= [[Reuters]] |fecha= 8 de xunetu de 2008}}</ref> <center> {|{{tablaguapa}} |- align=center ![[Bloemfontein]] ![[Johannesburgu]] ![[Pretoria]] ![[Rustenburg]] |- align=center |[[Estadiu Free State]] |[[Estadiu Ellis Park]] |[[Estadiu Loftus Versfeld]] |[[Estadiu Royal Bafokeng]] |- align=center |Capacidá: '''48&nbsp;000''' |Capacidá: '''70&nbsp;000''' |Capacidá: '''51&nbsp;762''' |Capacidá: '''42&nbsp;000''' |- align=center |[[Ficheru:Free State Stadium1.jpg|200px]] |[[Ficheru:FIFA World Cup 2010 Slovakia Italy.jpg|200px]] |[[Ficheru:Loftus_Versfeld_Stadium.jpg|200px]] |[[Ficheru:Royal Bafokeng Stadium, Phokeng.jpg|200px]] |} </center> == Símbolos == === Balón oficial === El balón oficial del tornéu foi'l ''Adidas Kopanya''. L'esféricu foi presentáu como balón oficial de los partíos de la cita de 2009 ante'l públicu qu'asistió al choque ente Sudáfrica y Camerún, nel troféu añal Nelson Mandela. El so nome y el so diseñu rinden homenaxe a la nación anfitriona del certame, inspiróse nel arte de los ndebele, pueblu del sur del continente. Les formes complexes y les curves negres son elementos tradicionales ndebele, y fundiéronse cola fervencia de colores que caracteriza a los artistes modernos d'esta etnia. Un rellumu plateado apurre un toque futurista. "Kopanya" procede del sesotho meridional, una llingua oficial con cerca de cinco millones de falantes en tol país del arcu iris. Lliteralmente, "kopanya" significa "xunise", una pallabra apropiada pa una prueba que pretende rexuntar a los campeones continentales y del mundu. El balón cunta con 14 paneles cola téunica termoadhesiva y l'estructura PSC-Texture que garantiza un agarre óptimo ente'l balón y la bota de fútbol. L'usu del Adidas Kopanya representó la primer ocasión que s'usa un balón esclusivu pa la [[Copa FIFA Confederación]].<ref>{{cita web |url= http://es.fifa.com/confederationscup/news/y=2008/m=11/news=balon-radiante-pa-pais-del arcu-iris-951588.html|títulu= Un balón radiante pal país del arcu iris |fechaaccesu=7 d'abril de 2017 |autor=FIFA.com}}</ref> == Equipos participantes == [[Ficheru:2009 FIFA Confederations Cup teams.png|thumb|Equipos participantes d'Acopar FIFA Confederación 2009.]] Los ocho participantes d'esti tornéu son oficialmente convidaos pola [[FIFA]]. Estos correspuenden a los anfitriones, los actuales campeones de la Copa del Mundu y los seis titulares de los [[Campeonatu continental de fútbol|campeonato de les confederaciones de la FIFA]]. {{AP|Equipos participantes n'Acopar FIFA Confederación 2009|l1=Equipos participantes n'Acopar FIFA Confederación 2009}} Los ocho participantes d'esti tornéu fueron convidaos oficialmente pola [[FIFA]]. Estos correspuenden, polo xeneral, a los campeones de los diversos torneos continentales. En ''cursiva'', los equipos debutantes na copa. <center> {| cellspacing="0" style="background: #EBF5FF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=90% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=35%|Confederación !width=25%|Equipu !width=60%|Vía de clasificación. |- bgcolor=#DDEEFF |'''Anfitrión''' |{{selb|RSA}} |Organizador de la [[Copa Mundial de Fútbol de 2010]] |- bgcolor=#EDF3FE |'''[[FIFA]]''' |''{{selb|ITA}}'' |Campeón de la [[Copa Mundial de Fútbol de 2006]] |- bgcolor=#DDEEFF |[[Confederación Suramericana de Fútbol|'''Conmebol''' (Suramérica)]] |{{selb|BRA}} |Campeón de la [[Copa América 2007]] |- bgcolor=#EDF3FE |[[UEFA|'''UEFA''' (Europa)]] |''{{selb|ESP}}'' |Campeón de la [[Eurocopa 2008]] |- bgcolor=#DDEEFF |[[Concacaf|'''Concacaf''' (Norte, Centroamérica y Caribe)]] |{{selb|USA}} |Campeón de la [[Copa d'Oru de la Concacaf 2007]] |- bgcolor=#EDF3FE |[[Confederación Asiática de Fútbol|'''AFC''' (Asia)]] |''{{selb|IRQ}}'' |Campeón de la [[Copa Asiática 2007]] |- bgcolor=#DDEEFF |[[Confederación Africana de Fútbol|'''CAF''' (África)]] |{{selb|EGY}} |Campeón de la [[Copa Africana de Naciones 2008]] |- bgcolor=#EDF3FE |[[Confederación de Fútbol d'Oceanía|'''OFC''' (Oceanía)]] |{{selb|NZL}} |Campeón de la [[Copa de les Naciones de la OFC 2007-2008|Copa de les Naciones de la OFC 2008]] |} </center> === Sortéu === {| {{tablaguapa}} style="width:98%;" |- !width=20%|'''Bombu 1''' !width=20%|'''Bombu 2''' !width=20%|'''Bombu 3''' |- | {{selb|RSA}} {{small|(anfitrión, asignáu al Gr. A)}}<br /> {{selb|ITA}} {{small|(campeón del mundu vixente, asignáu al Gr. B)}}<br /> | {{selb|ESP}} {{small|(asignáu al Gr. A)}}<ref name=SORTEO>España nun podía xugar con Italia, porque yeren de la mesma confederación, por eso foi asignáu al Grupu A, mesmu casu para con Exiptu y Sudáfrica.</ref><br /> {{selb|BRA}} {{small|(asignáu al Gr. B)}}<ref name=SORTEO/><br /> | {{selb|EGY}}<br /> {{selb|USA}}<br /> {{selb|IRQ}}<br /> {{selb|NZL}}<br /> |} == Árbitros == {|{{tablaguapa}} |- !Confederación !Árbitru !Asistentes |- |rowspan="1"|[[Confederación Africana de Fútbol|CAF]] |{{Bandera|BEN}} [[Coffi Codjia]] |{{Bandera|TOG}} Komi Konyoh<br />{{Bandera|BEN}} Alexis Fassinou |- |rowspan="1"|[[Confederación Asiática de Fútbol|AFC]] |{{Bandera|AUS}} [[Matthew Breeze]] |{{Bandera|AUS}} Matthew Cream<br />{{Bandera|AUS}} Benjamin Wilson |- |rowspan="1"|[[CONCACAF]] |{{Bandera|MEX}} [[Armando Archundia]] |{{Bandera|CAN}} Héctor Vergara<br />{{Bandera|MEX}} Marvin Agüeria |- |rowspan="2"|[[CONMEBOL]] |{{Bandera|CHI}} [[Pablo Pozu]] |{{Bandera|CHI}} Patricio Basualto<br />{{Bandera|CHI}} Francisco Mondria |- |{{Bandera|URU}} [[Jorge Larrionda]] |{{Bandera|URU}} Pablo Fandiño<br />{{Bandera|URU}} Mauricio Espinosa |- |rowspan="1"|[[Confederación de Fútbol d'Oceanía|OFC]] |{{Bandera|NZL}} [[Michael Hester]] |{{Bandera|NZL}} Jan Hendrik Hintz<br />{{Bandera|NZL}} Mark Rule |- |rowspan="3"|[[UEFA]] |{{Bandera|ENG}} [[Howard Webb]] |{{Bandera|ENG}} Michael Mullarkey<br />{{Bandera|ENG}} Peter Kirkup |- |{{Bandera|SWE}} [[Martin Hansson]] |{{Bandera|SWE}} Henrik Andrén<br />{{Bandera|SWE}} Fredrik Nilsson |- |{{Bandera|SUI}} [[Massimo Busacca]] |{{Bandera|SUI}} Matthias Arnet<br />{{Bandera|SUI}} Francesco Buragina |} == Resultaos == * ''Los horarios correspuenden a la de [[Sudáfrica]] ([[CEST]]; [[UTC+2]]).'' '''Lleenda:''' <small>Pts: Puntos; PX: Partíos xugaos; PG: Partíos ganaos; PE: Partíos empataos; PP: Partíos perdíos; GF: Goles a favor; GC: Goles en contra; Dif: Diferencia de goles.</small> === Primer fase === ==== Grupu A ==== {{AP|Grupu A d'Acopar FIFA Confederación 2009|l1=Grupu A d'Acopar FIFA Confederación 2009}} {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=40% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=40% | Equipu !width=5% | Pts !width=5% | PX !width=5% | PG !width=5% | PE !width=5% | PP !width=5% | GF !width=5% | GC !width=5% | Dif |- align=right bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''{{selb|ESP}}''' |'''9'''||3||3||0||0||8||0||8 |- align=right bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''{{selb|RSA}}''' |'''4'''||3||1||1||1||2||2||0 |- align=right bgcolor=#F5FAFF |align=left|{{selb|IRQ}} |'''2'''||3||0||2||1||0||1||-1 |- align=right bgcolor=#F5FAFF |align=left|{{selb|NZL}} |'''1'''||3||0||1||2||0||7||-7 |} <br /> {{Partíos |deporte = fútbol |local = Sudáfrica |paíslocal = Sudáfrica |resultáu = 0:0 |visita = Iraq |paísvisita = Iraq |fecha = [[14 de xunu]] de [[2009]] 16:00 |estadiu = [[Estadiu Ellis Park]] |ciudá = [[Johannesburgu]] |refe = {{bandera|Uruguái}} [[Jorge Larrionda]] |asistencia = 48.837 |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66204/report.html | }} {{Partíos |deporte = fútbol |local = Nueva Zelanda |paíslocal = Nueva Zelanda |resultáu = 0:5''' (0:4) |visita = España |paísvisita = España |fecha = [[14 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Royal Bafokeng]] |ciudá = [[Rustenburg]] |refe = {{bandera|Benín}} [[Coffi Codjia]] |asistencia = 21.649 |golesvisita = [[Fernando Torres|Torres]] {{gol|6}}, {{gol|14}}, {{gol|17}}<br />[[Cesc Fàbregas|Fàbregas]] {{gol|24}}<br />[[David Villa|Villa]] {{gol|48}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66203/report.html | }} <br /> {{Partíos |deporte = fútbol |local = España |paíslocal = España |resultáu = 1:0''' (0:0) |visita = Iraq |paísvisita = Iraq |fecha = [[17 de xunu]] de [[2009]] 16:00 |estadiu = [[Estadiu Free State]] |ciudá = [[Bloemfontein]] |refe = {{bandera|Australia}} [[Matthew Breeze]] |asistencia = 30.512 |goleslocal = [[David Villa|Villa]] {{gol|55}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66201/report.html | }} {{Partíos |deporte = fútbol |local = Sudáfrica |paíslocal = Sudáfrica |resultáu = 2:0''' (1:0) |visita = Nueva Zelanda |paísvisita = Nueva Zelanda |fecha = [[17 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Royal Bafokeng]] |ciudá = [[Rustenburg]] |refe = {{bandera|Méxicu}} [[Armando Archundia]] |asistencia = 36.598 |goleslocal = [[Bernard Parker|Parker]] {{gol|21}} {{gol|52}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66202/report.html | }} <br /> {{Partíos |deporte = fútbol |local = Iraq |paíslocal = Iraq |resultáu = 0:0 |visita = Nueva Zelanda |paísvisita = Nueva Zelanda |fecha = [[20 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Ellis Park]] |ciudá = [[Johannesburgu]] |refe = {{bandera|Inglaterra}} [[Howard Webb]] |asistencia = 23.295 |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66200/report.html | }} {{Partíos |deporte = fútbol |local = España |paíslocal = España |resultáu = 2:0''' (0:0) |visita = Sudáfrica |paísvisita = Sudáfrica |fecha = [[20 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Free State]] |ciudá = [[Bloemfontein]] |refe = {{bandera|Chile}} [[Pablo Pozu]] |asistencia = 38.212 |goleslocal = [[David Villa|Villa]] {{gol|52}}<br />[[Fernando Llorente|Llorente]] {{gol|72}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66199/report.html | }} ==== Grupu B ==== {{AP|Grupu B d'Acopar FIFA Confederación 2009|l1=Grupu B d'Acopar FIFA Confederación 2009}} {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=40% |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=40% | Equipu !width=5% | Pts !width=5% | PX !width=5% | PG !width=5% | PE !width=5% | PP !width=5% | GF !width=5% | GC !width=5% | Dif |- align=right bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''{{selb|BRA}}''' |'''9'''||3||3||0||0||10||3||7 |- align=right bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''{{selb|USA}}''' |'''3'''||3||1||0||2||4||6||-2 |- align=right bgcolor=#F5FAFF |align=left|{{selb|ITA}} |'''3'''||3||1||0||2||3||5||-2 |- align=right bgcolor=#F5FAFF |align=left|{{selb|EGY}} |'''3'''||3||1||0||2||4||7||-3 |} <br /> {{Partíu |deporte = fútbol |local = Brasil |paíslocal = Brasil |resultáu = 4:3''' (3:1) |visita = Exiptu |paísvisita = Exiptu |fecha = [[15 de xunu]] de [[2009]] 16:00 |estadiu = [[Estadiu Free State]] |ciudá = [[Bloemfontein]] |refe = {{bandera|Inglaterra}} [[Howard Webb]] |asistencia = 27 851 |goleslocal = [[Kaká]] {{gol|5}} {{gol|90|pen.}}<br />[[Luís Fabiano]] {{gol|12}}<br />[[Juan Silveira do Santos|Juan]] {{gol|37}} |golesvisita = [[Mohammed Zidan|Zidan]] {{gol|9}} {{gol|55}}<br />[[Mohamed Shawky|Shawky]] {{gol|54}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66209/report.html }} {{Partíu |deporte = fútbol |local = Estaos Xuníos |paíslocal = Estaos Xuníos |resultáu = 1:3''' (1:0) |visita = Italia |paísvisita = Italia |fecha = [[15 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Loftus Versfeld]] |ciudá = [[Pretoria]] |refe = {{bandera|Chile}} [[Pablo Pozu]] |asistencia = 34 341 |goleslocal = [[Landon Donovan|Donovan]] {{gol|40|pen.}} |golesvisita = [[Giuseppe Rossi|G. Rossi]] {{gol|58}} {{gol|90+3}}<br />[[Daniele De Rossi|De Rossi]] {{gol|71}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66210/report.html }} <br /> {{Partíu |deporte = fútbol |local = Estaos Xuníos |paíslocal = Estaos Xuníos |resultáu = 0:3''' (0:2) |visita = Brasil |paísvisita = Brasil |fecha = [[18 de xunu]] de [[2009]] 16:00 |estadiu = [[Estadiu Loftus Versfeld]] |ciudá = [[Pretoria]] |refe = {{bandera|Suiza}} [[Massimo Busacca]] |asistencia = 39 617 |golesvisita = [[Felipe Melo]] {{gol|7}}<br />[[Robinho]] {{gol|20}}<br />[[Douglas Sisenando Maicon|Maicon]] {{gol|62}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66207/report.html }} {{Partíu |deporte = fútbol |local = Exiptu |paíslocal = Exiptu |resultáu = 1:0''' (1:0) |visita = Italia |paísvisita = Italia |fecha = [[18 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Ellis Park]] |ciudá = [[Johannesburgu]] |refe = {{bandera|Suecia}} [[Martin Hansson]] |asistencia = 52 150 |goleslocal = [[Mohamed Homos|Homos]] {{gol|40}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66208/report.html }} <br /> {{Partíu |deporte = fútbol |local = Italia |paíslocal = Italia |resultáu = 0:3''' (0:3) |visita = Brasil |paísvisita = Brasil |fecha = [[21 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Loftus Versfeld]] |ciudá = [[Pretoria]] |refe = {{bandera|Méxicu}} [[Armando Archundia]] |asistencia = 41 195 |golesvisita = [[Luís Fabiano]] {{gol|37}} {{gol|43}}<br />[[Andrea Dossena|Dossena]] {{gol|45|a.g.}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66205/report.html }} {{Partíu |deporte = fútbol |local = Exiptu |paíslocal = Exiptu |resultáu = 0:3''' (0:1) |visita = Estaos Xuníos |paísvisita = Estaos Xuníos |fecha = [[21 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Royal Bafokeng]] |ciudá = [[Rustenburg]] |refe = {{bandera|Nueva Zelanda}} [[Michael Hester]] |asistencia = 23 140 |golesvisita = [[Charlie Davies|Davies]] {{gol|21}}<br />[[Michael Bradley (futbolista)|Bradley]] {{gol|63}}<br />[[Clint Dempsey|Dempsey]] {{gol|71}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250116/match=66206/report.html }} === Segunda fase === {{Copa de 4|titre=#D0e7FF|fond=#F5FAFF| [[Bloemfontein]], [[24 de xunu]]|{{selb|ESP}}|0|'''{{selb|USA}}'''| '''2'''| [[Johannesburgu]], [[25 de xunu]]|'''{{selb|BRA}}'''|'''1'''|{{selb|RSA}}|0| [[Johannesburgu]], [[28 de xunu]]|{{selb|USA}}|2|'''{{selb|BRA}}'''|'''3'''| [[Rustenburg]], [[28 de xunu]]|'''{{selb|ESP}}'''|'''3'''|{{selb|RSA}}|2| }} ==== Semifinales ==== {{AP|Semifinales de Acopar FIFA Confederación 2009|l1=Semifinales de Acopar FIFA Confederación 2009}} {{Partíu |deporte = fútbol |local = España |paíslocal = España |resultáu = 0:2''' (0:1) |visita = Estaos Xuníos |paísvisita = Estaos Xuníos |fecha = [[24 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Free State]] |ciudá = [[Bloemfontein]] |refe = {{bandera|Uruguái}} [[Jorge Larrionda]] |asistencia = 35 369 |golesvisita = [[Jozy Altidore|Altidore]] {{gol|27}}<br />[[Clint Dempsey|Dempsey]] {{gol|74}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250120/match=66213/report.html }} <br /> {{Partíu |deporte = fútbol |local = Brasil |paíslocal = Brasil |resultáu = 1:0''' (0:0) |visita = Sudáfrica |paísvisita = Sudáfrica |fecha = [[25 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Ellis Park]] |ciudá = [[Johannesburgu]] |refe = {{bandera|Suiza}} [[Massimo Busacca]] |asistencia = 48 049 |goleslocal = [[Dani Alves]] {{gol|88}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250120/match=66214/report.html }} ==== Tercer llugar ==== {{AP|Semifinales de Acopar FIFA Confederación 2009#Definición del tercer llugar|l1=Tercer llugar d'Acopar FIFA Confederación 2009}} {{Partíu |deporte = fútbol |local = España |paíslocal = España |resultáu = 3:2''' (2:2; 0:0) |visita = Sudáfrica |paísvisita = Sudáfrica |fecha = [[28 de xunu]] de [[2009]] 15:00 |estadiu = [[Royal Bafokeng Stadium]] |ciudá = [[Rustenburgu]] |refe = {{bandera|Australia}} [[Matthew Breeze]] |asistencia = 31 788 |goleslocal = [[Dani Güiza|Güiza]] {{gol|88}} {{gol|89}}<br />[[Xabi Alonso]] {{gol|107}} |golesvisita = [[Katlego Mphela|Mphela]] {{gol|73}} {{gol|90+3}} |prórroga = sí |resultáu prórroga = 1:0 |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250121/match=66212/report.html }} ==== Final ==== {{AP|Final d'Acopar FIFA Confederación 2009}} {{Partíu |deporte = fútbol |local = Estaos Xuníos |paíslocal = Estaos Xuníos |resultáu = 2:3''' (2:0) |visita = Brasil |paísvisita = Brasil |fecha = [[28 de xunu]] de [[2009]] 20:30 |estadiu = [[Estadiu Ellis Park]] |ciudá = [[Johannesburgu]] |refe = {{bandera|Suecia}} [[Martin Hansson]] |asistencia = 52 291 |goleslocal = [[Clint Dempsey|Dempsey]] {{gol|10}}<br />[[Landon Donovan|Donovan]] {{gol|27}} |golesvisita = [[Luís Fabiano]] {{gol|46}} {{gol|74}}<br />[[Lúcio]] {{gol|84}} |reporte = http://es.fifa.com/confederationscup/matches/round=250122/match=66211/report.html }} <br /> {| cellspacing=0 width=100% |- |align=center| |- |align=center|{{bandera|Brasil|tamañu=60px}} |- |align=center|'''Campeón<br />{{sel|Brasil}}''' |- |align=center|3ᵉʳ títulu |- |} == Estadístiques == === Tabla de rendimientu === <small>''Nota: les tables de rendimientu nun reflexen la clasificación final de los equipos, sinón qu'amuesen el rendimientu de los mesmos atendiendo a la ronda final alcanzada.''</small> {| align=center cellpadding="4" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=50% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50% colspan=2|Equipu !width=5%|Pts !width=5%|PX !width=5%|PG !width=5%|PE !width=5%|PP !width=5%|GF !width=5%|GC !width=5%|Dif !width=10%|Rend |- align=center |'''1 |align=left|'''{{selb|BRA}}''' |'''15'''||5||5||0||0||14||5||9||{{#expr:1500/15 round 2}}% |- align=center bgcolor=#D0e7FF style="border-bottom:2px solid black" |'''2 |align=left|{{selb|USA}} |'''6'''||5||2||0||3||8||9||-1||{{#expr:600/15 round 2}}% |- align=center |'''3 |align=left|{{selb|ESP}} |'''12'''||5||4||0||1||11||4||7||{{#expr:1200/15 round 2}}% |- align=center bgcolor=#D0e7FF style="border-bottom:2px solid black" |'''4 |align=left|{{selb|RSA}} |'''4'''||5||1||1||3||4||6||-2||{{#expr:400/15 round 2}}% |- align=center |'''5 |align=left|{{selb|ITA}} |'''3'''||3||1||0||2||3||5||-2||{{#expr:300/9 round 2}}% |- align=center bgcolor=#D0e7FF |'''6 |align=left|{{selb|EGY}} |'''3'''||3||1||0||2||4||7||-3||{{#expr:300/9 round 2}}% |- align=center |'''7 |align=left|{{selb|IRQ}} |'''2'''||3||0||2||1||0||1||-1||{{#expr:200/9 round 2}}% |- align=center bgcolor=#D0e7FF |'''8 |align=left|{{selb|NZL}} |'''1'''||3||0||1||2||0||7||-7||{{#expr:100/9 round 2}}% |} === Asistentes === {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=60% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:#EBF5FF;" !width=45%|Xugador !width=35%|Seleición !width=10%|[[Ficheru:Free kick.svg|15px|Asistencies]] !width=10%|[[Ficheru:Clock.png|15px|Minutos]] |- align=center bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''[[Elano]] |align=left|{{selb|BRA}} |'''3'''||85' |- align=center bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''[[Mohamed Aboutrika]] |align=left|{{selb|EGY}} |'''3'''||270' |- align=center bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''[[Maicon]] |align=left|{{selb|BRA}} |'''3'''||360' |- align=center bgcolor=#D0e7FF |align=left|'''[[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]] |align=left|{{selb|ESP}} |'''3'''||390' |- align=center bgcolor=#EBF5FF |align=left|[[Cesc Fàbregas]] |align=left|{{selb|ESP}} |'''2'''||248' |- align=center bgcolor=#EBF5FF |align=left|[[Kaká]] |align=left|{{selb|BRA}} |'''2'''||429' |- align=center bgcolor=#EBF5FF |align=left|[[Jonathan Spector]] |align=left|{{selb|USA}} |'''2'''||450' |- align=center bgcolor=#EBF5FF |align=left|[[Tsepo Masilela]] |align=left|{{selb|RSA}} |'''2'''||480' |} == Premios == El balón d'Oru [[Adidas]] foi apurríu al meyor xugador del tornéu.<ref name="Premios">{{cita web |url=http://es.fifa.com/tournaments/archive/confederationscup/southafrica2009/news/newsid=1077818/index.html|títulu=Kaká y Luis Fabiano, d'oru|autor=Páxina oficial de la FIFA|fecha=28 de xunu de 2009 |fechaaccesu=22 de xunu de 2013}}</ref> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=40% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=40%|Xugador !width=40%|Seleición |- bgcolor=#D0e7FF |[[Ficheru:Star Ouro.svg|15px]] '''[[Kaká]]''' |'''{{selb|BRA}}''' |- bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheru:Star Prata.svg|15px]] [[Luis Fabiano]] |{{selb|BRA}} |- bgcolor= |[[Ficheru:Star Bronze.svg|15px]] [[Clint Dempsey]] |{{selb|USA}} |} === Bota d'Oru === La Bota d'Oru [[Adidas]] apurrir al máximu goliador del tornéu.<ref name="Premios"/> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=40% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50%|Xugador !width=45%|Seleición !width=5%|Goles |- bgcolor=#D0e7FF |[[Ficheru:Star Ouro.svg|15px]] '''[[Luís Fabiano]]''' |'''{{selb|BRA}}''' !5 |- bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheru:Star Prata.svg|15px]] [[Fernando Torres]] |{{selb|ESP}} !3 |- bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheru:Star Bronze.svg|15px]] [[David Villa]] |{{selb|ESP}} !3 |} === Otros premios === El ganador del Guante d'Oru [[Adidas]] al meyor [[porteru]] del tornéu foi [[Tim Howard]]. Pela so parte, el ganador del premiu al [[xuegu llimpiu]] foi l'equipu campeón, la [[Seleición de fútbol de Brasil|Seleición de Brasil]].<ref name="Premios"/> === Equipu estelar === La FIFA sopelexó l'equipu ideal del tornéu, que foi escoyíu por aciu votación en FIFA.com.<ref>http://es.fifa.com/tournaments/archive/confederationscup/southafrica2009/news/newsid=1077990/index.html</ref><ref>{{cita web |url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=861574&s=futbol/copa-confederaciones&type=story|títulu=L'equipu ideal|autor=EFE|editor=ESPN Deportes|fecha=30 de xunu de 2009 |fechaaccesu=1 de xunetu de 2009}}</ref> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="2" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=80% |- bgcolor=#006699 style="color:white" !Porteru !Defensores !Mediocampistes !Delanteros |- bgcolor=#EBF5FF |align=left| {{bandera|USA|px=17px}} [[Tim Howard]]<br /> |align=left| {{bandera|España|px=17px}} [[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]]<br /> {{bandera|España|px=17px}} [[Carles Puyol]]<br /> {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Lúcio]]<br /> {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Douglas Sisenando Maicon|Maicon]]<br /> |align=left| {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Kaká]]<br /> {{bandera|Exiptu|px=17px}} [[Mohamed Aboutrika]]<br /> {{bandera|USA|px=17px}} [[Clint Dempsey]]<br /> |align=left| {{bandera|España|px=17px}} [[Fernando Torres]]<br /> {{bandera|España|px=17px}} [[David Villa]]<br /> {{bandera|Brasil|px=17px}} [[Luís Fabiano]]<br /> |} == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * [http://es.fifa.com/confederationscup/archive/southafrica2009/index.html Sudáfrica 2009 en FIFA.com] {{ socesión | predecesora = {{bandera|Alemaña}} [[Copa FIFA Confederación 2005|Alemaña 2005]] | títulu = [[Copa FIFA Confederación]] | periodu = VIII edición | socesora = {{bandera|Brasil}} [[Copa FIFA Confederación 2013|Brasil 2013]] }} {{Tradubot|Copa FIFA Confederaciones 2009}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Copa FIFA Confederación 2009]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] czeix6so22ridba481iei0hihlggql1 0 112243 3710614 3660792 2022-08-22T10:58:11Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Liga Europa]] => [[Lliga Europa]] wikitext text/x-wiki {{Referencies adicionales|t=20160826222412}} {{equipu}} El '''Futebol Clube do Porto''' ye un [[club de fútbol]] de la ciudá de [[Porto]], [[Portugal]]. Foi fundáu'l 28 de setiembre de 1893 y xuega na [[Primer División de Portugal]]. Apuesta los sos alcuentros como equipu llocal nel [[Estádio do Dragão]] dende 2008, y utiliza camiseta azul y blanca a franxes verticales con pantalón azul. El Porto nunca baxó de la [[Primer División de Portugal]] dende la so creación en 1933, al igual que los otros clubes grandes del país, [[Sport Lisboa e Benfica|Benfica]] y [[Sporting de Portugal]]. Allúgase segundu en cantidá de títulos de lliga con 27 y en títulos de la [[Copa de Portugal]] con 16, en dambos casos por detrás de Benfica. Sicasí, el Porto ye'l club portugués col mayor númberu de trofeos internacionales. Ente ellos destáquense dos conquistes de la [[Lliga de Campeones de la UEFA]] y dos en dos tales ediciones de la [[Copa Intercontinental]], amás de dos obtención de la [[Copa de la UEFA]] y una de la [[Supercopa d'Europa]]. == Historia == === Primeros años (1893-1923) === [[Ficheru:António Nicolau d'Almeida.jpg|thumb|António Nicolau de Almeida, fundador del club.]] En 1893 ye fundáu un club na ciudá de Porto, Portugal col nome Football Club de Porto, el club tien una vida curtia, seique pol deporte nun tar entá bien espublizáu na sociedá portuguesa. En [[1906]] ye fundáu un nuevu club col mesmu nome y ye entós creáu'l primer emblema del club, siendo asistíu por una crecedera progresivu qu'obligó a camudar d'instalaciones deportives na zona de Praça do Marquês. El Porto foi una fuercia dominante nel fútbol de la zona norte del país, ganando los campeonatos rexonales antes de la creación de los campeonatos nacionales portugueses. Pal final de la temporada de 1920 a 21, Porto fueren campeones rexonales seis veces en siete años, y los ganadores absolutos de la Taça José Monteiro da Costa, dempués de reclamar una tercer victoria consecutiva en 1916.<ref>{{Cita web |url=http://www.rsssf.com/tablesp/portregchamp.html#oporto |títulu=Portugal - Rexonal Championships |fechaaccesu=5 de setiembre de 2015 |autor=[[Paulo Martins]] |fecha=24 de xunu de 2004 |idioma=portugués}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.rsssf.com/tablesp/portregchamp.html#jmcosta |títulu=Portugal - Rexonal Championships |fechaaccesu=5 de setiembre de 2015 |autor=[[Paulo Martins]] |fecha=26 de xunu de 2004 |idioma=portugués}}</ref> === Primeros títulos nacionales y los años de seca (1924-1954) === En [[1928]], el Porto tuvo'l so primer atleta olímpicu, Valdemar Mota, que representó a la seleición nacional de fútbol nos Xuegos Olímpicos. El Porto ganó'l "Campeonatu de Portugal" (antecesora de la Copa de Portugal) 4 vegaes (22/23, 24/25, 31/32 y 36/37). Y tamién gana un "Campeonatu de 1ª Lliga", en [[1935]]. En [[1933]] la sede del club pasa a l'actual Plaza Xeneral [[Humberto Delgado]]. A finales de la [[década de 1930]], el Porto algama'l so primera bicampeonatu, nos dos primeres ediciones del Campeonatu Nacional. La mayor estrella del club yera ''Pinga''. En [[1945]], el club empieza a utilizar l'Estadiu de Lima, propiedá del Académicu de Porto. Los años 40 fueron d'un dominiu avasallador de los clubes de [[Lisboa]], polo que'l club solo llogró dos títulos. Sicasí, hubo momentos gloriosos como la victoria sobre'l [[Arsenal Football Club|Arsenal FC]] de [[Londres]], en [[1948]] por 3-2. Los ingleses yeren consideraos daquella'l meyor equipu del mundu. A pesar de ser solo un partíu amistosos, socios y personalidaes de la ciudá, ufiertaron un troféu de dimensiones considerables al club, anguaño, esti troféu puede vese nel muséu del club. En [[1949]] ye puesta la primer piedra del nuevu Estadiu das Alces, inauguráu'l [[28 de mayu]] de [[1952]], dempués de trés años de construcción. En [[1950]] ganen la copa portuguesa con 3 goles de José María Ramalho, que dempués volvió a Venezuela. === Dominiu portugués (1955-1985) === [[Ficheru:Madjer, rabah 1982a.jpg|thumb|[[Rabah Madjer]] (semeya de 1982) foi figura clave na [[final de la Copa Europea de 1987]] na victoria del Porto.]] Los títulos nacionales volvieron en [[1956]], cola conquista del primer doblete. Y tamién en [[1956]], nel cual el Fútbol Club Porto participó per primer vegada nes competiciones europees, frente al [[Athletic Club]], d'[[España]]. Ente que los clubes de Lisboa, consiguíen victories y finales europees na década de los 60, el Porto apenes conquista una Copa de Portugal en [[1968]]. Depués, en [[1975]] entá cuando tenía nel so equipu a [[Teófilo Cubillas]], unu de los meyores futbolistes d'esa dómina, túvose que conformar col subcampeonatu de Lliga. Esta mala racha acabar cola victoria na Copa de [[1977]], siguida d'otros dos copes consecutives, (77/78 y 78/79), con un gran equipu onde rellumaben António Oliveira, [[Fernando Gomes]], Seninho, Dulda, [[Frascu]], [[Costa]], [[Rui Filipe]] y otros xugadores. Xugadores estraordinarios, superiormente empobinaos por José María Pedroto, afectuosamente tratáu como'l Zé do Boné. Una de les principales estrelles del club nesta etapa yera [[Fernando Gomes]], que conquistó la [[Bota d'oru]] en dos causes. Foi nesti periodu que Pinto da Costa, foi escoyíu como presidente del club, calteniéndose nel cargu por más de 20 años. Sería l'entamu de la meyor dómina del Porto.<ref>{{Cita web |url=http://futbol.as.com/futbol/2013/10/01/champions/1380592370_105815.html |títulu=El Porto lleva 20 años apoderando'l fútbol luso |apellíu=García |nome=Jorge |obra=[[As (periódicu)|AS]] |fecha=1 d'ochobre de 2013}}</ref> === Afirmación Internacional (1986-2009) === [[Ficheru:Bobby Robson Cropped.jpg|thumb|[[Bobby Robson]] tien el récor de cinco títulos de lliga consecutivos col Porto.]] [[Ficheru:JoseMourinho.jpg|180px|left|thumb|[[José Mourinho]] foi'l responsable d'un nuevu ésitu internacional del FC Porto.]] [[Ficheru:Tetra 010 (3520268516).jpg|thumb|Xugadores del Porto celebren segunda ''Tetra'' en 2008-09.]] [[Ficheru:Radamel Falcao 6334.jpg|150px|thumb|[[Radamel Falcao]] actuando pal FC Porto.]] El Porto empezó igualmente a atropar títulos n'otres disciplines deportives, principalmente nel [[ḥoquei sobre patinos]], cuando ganaron la Copa d'Europa d'esi deporte en [[1986]]. En [[1984]] apuesta la so primer final europea, na Recopa Europea perdida en [[Basilea]] frente a [[Juventus]] d'[[Italia]]. Tres años más tarde ganó la [[Lliga de Campeones de la UEFA|Champions League]] venciendo al [[F. C. Bayern Múnich|Bayern Múnich]], nuna final marcada por un gol del delanteru arxelín [[Rabah Madjer]]. Esti trunfu foi l'entamu d'una dómina importante con dellos títulos, ente ellos la [[Copa Intercontinental]] llograda en [[Xapón]] dempués de vencer al [[Club Atlético Peñarol|Peñarol]] de [[Montevidéu]], na llamada final blanca” con temperatures baxo cero y una capa de nieve que llegaba a los 20 cm en dellos sectores del estadiu, l'equipu cuntó cola fortuna de convertir el gol de la victoria tres una inocente xugada d'un xugador del [[Club Atlético Peñarol|Peñarol]], (equipu qu'enxamás apostara un partíu na nieve) na cual, ésti, xugó'l balón escontra'l so porteru y la pelota quedó enllancada na nieve, dexándo-y asina, convertir el gol de la victoria pal Porto. Tamién llogró'l títulu de la Supercopa d'Europa al vencer en partíos d'ida y vuelta al [[Ajax Ámsterdam|Ajax d'Ámsterdam]]. En [[1997]], el Porto consigue per primer vegada na so historia tres títulos de lliga consecutivos, depués de los dos títulos consecutivos al mandu de [[Bobby Robson]], l'encargáu de la xesta ye António Oliveira quien-y dio al club un gran ritmu ganador. Dempués de los trés títulos consecutivos vinieron los cuatro títulos siguíos y cola conducción de [[Fernando Santos]], el Porto conquista un quintu títulu consecutivu. Nun equipu lideráu por xugadores como [[Zlatko Zahovic]] y [[Ljubinko Drulovic]], [[Mário Jardel]] destacóse siendo'l máximu goliador d'Europa en [[1999]], xuniéndose a Fernando Gomes na llista de los ganadores. Los años posteriores fueron marcaos por derrotes nes lligues del [[2000]] y [[2001]] les cualos fueron ganaes pol [[Sporting de Lisboa|Sporting]] y el [[Boavista Futebol Clube|Boavista]], pa la temporada 2001–2002 foi contratáu l'ex–téunicu del [[União de Leiria]], [[José Mourinho]], quien llevó al Porto del quintu llugar al tercer llugar que-y dio la posibilidá de xugar la [[Copa UEFA]]. Nel añu 2001 empezaron les obres pal nuevu estadiu nel cual xugaríase'l partíu inaugural de la [[Eurocopa 2004]]. Y en el club inauguró'l so centru d'entrenamientos en [[Vila Nova de Gaia]], consideráu por munchos como unu de los más modernos d'Europa. Con Mourinho, l'equipu contrató xugadores procedentes de clubes como'l [[Vitória Setúbal]] y el União de Leiria, y so la so direición el Porto reconquistó dos títulos de lliga (2003 y 2004), una copa (2003), una Copa UEFA (2003) y la segunda Lliga de Campeones pal Porto (2004).<ref>{{Cita web |url=https://elpais.com/diario/2004/05/27/deportes/1085608803_850215.html |títulu=Portugal vuelve a gloriar |apellíu=Hermida |nome=Xosé |obra=[[El País (España)|El País]] |fecha=27 de mayu de 2004}}</ref> Tres la salida de Mourinho, l'español [[Víctor Fernández]] tomo'l mandu y llogró la Copa Intercontinental. [[Víctor Fernández]] nun consiguía títulos y el conseyu de direición, desesperáu, dio-y de baxa'l contratu, siendo releváu nel banquín por [[Co Adriaanse]]. Con esti entrenador consiguieron la Lliga de Portugal y la Copa de Portugal na temporada 2005/2006. N'agostu de 2006 foi designáu entrenador [[Jesualdo Ferreira]], que conquistó 3 títulos de la Lliga portuguesa nes temporaes 2006-07, 2007-08 y 2008-09.<ref>{{Cita web |url=http://www.as.com/futbol/articulo/jesualdo-ferreira-dexa-ser-entrenador/dasftb/20100526dasdasftb_72/Tes |títulu=Jesualdo Ferreira dexa de ser entrenador del Porto tres cuatros temporaes |obra=[[As (periódicu)|AS]] |autor=[[Axencia EFE]] |fecha=26 de mayu de 2010}}</ref> Na temporada 2009-2010 el club llogra'l tercer llugar, polo cual apuerta a la [[Lliga Europa]] 2010-2011, onde se corona campeón de la mano de xugadores como [[Givanildo Vieira de Souza]] ''"Hulk"'', los colombianos [[Freddy Guarín]], [[James Rodríguez]] y [[Radamel Falcao García]], los uruguayos [[Álvaro Pereira]], [[Jorge Fucile]] y [[Cristian Rodríguez]], l'arxentín [[Fernando Belluschi]] y el portugués [[Montés Varela]] ente munchos otros de los sos baluartes. === La temporada de los colombianos (2010-2013) === [[Ficheru:FCPorto.JPG|thumb|250px|Compañeros del Porto na semeya oficial del partíu de día frente al [[PFC CSKA Moscú|CSKA Moscú]] nos octavos de final de la [[Lliga Europea de la UEFA 2010-11|UEFA Europa League 2010-11]].]] [[Ficheru:2011 UEFA Europa League Final - Opening ceremony.jpg|thumb|Porto superó a Braga por 1-0 na [[Final de la UEFA Europa League 2010-11]] celebráu nel [[Estadiu Aviva]] (ceremonia d'apertura na semeya) en Dublín.]] Con un plantel apináu de suramericanos, especialmente de colombianos pa la temporada 2010-2011, ye designáu téunicu [[André Villes Boes]], el téunicu más nuevu anguaño de la lliga, con quien yá algamaron récores notables. Con Villes-Boes, el FC Porto proclamaríase campeón de la lliga a 5 xornaes del final del tornéu, en venciendo 2-1 de visita al Benfica, terminando'l tornéu de manera histórica al nun ser ganáu na competición, con 27 victories y 3 empates. El [[18 de mayu]] de [[2011]] ganó la [[UEFA Europa League|Europa League]] frente al [[Sporting de Braga]] por 1-0 gracies al [[gol]] de [[Radamel Falcao García|Falcao]] tres el pase de [[Freddy Guarín]]. Trátase de la primer final na que s'enfrentaben dos equipos portugueses. Con esti troféu'l Porto completaba amás un [[triplete (fútbol)|triplete]] ya igualaba el llográu en 2003 pol equipu de [[José Mourinho]]. [[Radamel Falcao García]] terminó goliador del tornéu con 17 goles. El [[22 de mayu]] de [[2011]] ganen al Vitoria Guimaraes 6-2 con 3 goles del colombianu [[James Rodríguez]] na final de la Copa de Portugal, llogrando asina ganar el [[triplete (fútbol)|triplete]].<ref>{{Cita publicación |url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/PUB/2011/05/23/EMD20110523024MDP.pdf |títulu=Villes-Boes supera a Mou ganando'l so cuartu títulu |publicación=[[Mundo Deportivo]] |fecha=23 de mayu de 2011 |páxina=24|formatu=PDF}}</ref> Particularmente, llamó l'atención los ésitos llograos polos colombianos presentes nel equipu: Primero, con [[Freddy Guarín]], que marcó, según el periódicu inglés ''[[The Guardian]]'', "El meyor gol d'Europa", al disparar dende más de 30 metros de distancia un tiru de más de 90 km/h que fizo que la pelota terminara dientro de la portería rival, nun partíu oficial de Lliga.<ref>{{Cita web |url=http://www.radiosantafe.com/2011/06/09/fredy-guarin-anoto-el-meyor-gol-de-europa/ |títulu=Fredy Guarín anotó'l meyor gol d'Europa |editor=Radio Santafé |fecha=9 de xunu de 2011}}</ref> Depués el colombianu [[Radamel Falcao García|Radamel Falcao]] llograría non solo coronase campeón de la [[UEFA Europa League|Europa League]] col Porto sinón que marcaría 17 goles, convirtiéndose nel máximu goliador por temporada na historia de la competición.<ref>{{Cita web |url=http://www.as.com/futbol/articulo/falcao-supera-record-goles-europa/20110518dasdasftb_67/Tes/ |títulu=Falcao supera'l récor de goles nuna Europa Lliga |autor=[[Axencia EFE]] |obra=[[As (periódicu)|AS]] |fecha=18 de mayu de 2011}}</ref> A lo último, el xuvenil colombianu [[James Rodríguez]], non yá celebraría los trunfos consiguíos xuntu colos sos compatriotes, sinón que llograría'l [[Trofeo Bravo]] nel añu 2011,<ref>{{Cita web |url=http://www.eldiariofenix.com/content/james-rodr%C3%ADguez-una estrella colombiana-aldu-al firmamentu |títulu=James Rodríguez: una estrella colombiana aldu al firmamentu |editor=Diariu Fénix |fecha=8 de mayu de 2012}}</ref> y amás d'ello, ganaría'l troféu a "Xugador Revelación del Añu" por cuenta de que marcó 17 goles en 28 partíos, con namái 20 años d'edá.<ref>{{Cita web |url=http://www.futbolred.com/colombianos-exterior/noticias/xunetu2012/james-rodriguez-recibio-premio-como-jugador-revelacion-en-la lliga lusa/12003884 |títulu=James Rodríguez recibió premiu como xugador revelación na Lliga lusa |editor=Futbolred |fecha=5 de xunetu de 2012}}</ref> Dando continuidá a dicha temporada, y buscando asina un referente na área, llugar onde'l so compatriota [[Radamel Falcao García|Falcao]] llogró la mayor cantidá de goles pal equipu, el club decide optar polos servicios del delanteru colombianu [[Jackson Martínez]], por una suma de 8.8 millones d'euros pa la temporada 2012-2013,<ref>{{Cita web |url=http://www.cfandeportes.com/futbol/internacional/item/25123-porto-fixo-oficial-el fichaxe-de-jackson-mart%C3%ADnez |títulu=Porto fixo oficial el fichaxe de Jackson Martínez |editor=CFAnd eportes |fecha=7 de xunetu de 2012 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20150713131846/http://www.cfandeportes.com/futbol/internacional/item/25123-porto-fixo-oficial-el fichaxe-de-jackson-mart%C3%ADnez |fechaarchivu=13 de xunetu de 2015 }}</ref> na que saldría campeón nuna agónica penúltima fecha frente al [[Sport Lisboa e Benfica|Benfica]]. === Cambéu d'aldu (2014-) === [[Ficheru:F.C. Porto2014.jpg|thumb|250px|Alliniación del club 2014.]] Na temporada 2014/15 el Porto facer colos servicios de [[Julen Lopetegui]] quien trai a numberosos xugadores españoles: [[Andrés Fernández Moreno]], [[Cristian Tello]], [[Óliver Torres]] ente otros. Fichó a otros xugadores de la lliga española como [[Carlos Henrique Casemiro]] y a [[Yacine Brahimi]], que fizo un hat-trick na primer xornada de la [[Lliga de Campeones de la UEFA 2014-15|Champions]]. El club consiguió llegar a los cuartos de final de la [[Lliga de Campeones de la UEFA 2014-15|Champions]] onde xugó col [[FC Bayern de Múnich]]. El Porto venció al Bayern (3-1) en casa, lo que llevó al equipu portugués a confiar nel pase de la eliminatoria. Sicasí, un (6-1) na vuelta nel [[Allianz Arena]] de [[Múnich]] acabó col equipu portugués esaniciáu, y con un [[FC Bayern de Múnich|Bayern]] que sería esaniciáu darréu pol [[FC Barcelona]]. Na [[Taça de Portugal]] el Porto quedó esaniciáu en semifinales pol [[Club Sport Marítimu]]. En [[Primeira Liga 2014/15|lliga]] el Porto quedó segundu n'empatando na penúltima xornada frente al [[Vos Belenenses]]. Antes d'acabar la temporada confirmóse la venta de [[Danilo Luiz da Silva|Danilo]] al [[Real Madrid]] por 31 millones. Pel branu de [[2015]], el Porto perdió a grandes xugadores namás empezar como foi'l casu de [[Jackson Martinez]] que se coló al [[Atlético de Madrid]] y [[Carlos Henrique Casemiro|Casemiro]] que foi repescáu pol [[Real Madrid]]. De la mesma, el Porto fichó a [[Alberto Bueno]] procedente del [[Rayo Vallecano]] y a [[Giannelli Imbula]] que llegó al Porto por 20 millones dende'l [[Olympique de Marseille]]. De la mesma, el 12 de [[Julio]] faise oficial tres vários díes d'incertidume la llegada d'[[Iker Casillas]] al club portugués, aumentando asina la so fama y la calidá del conxuntu <ref>{{Cita web |url=http://www.fcporto.pt/pt/noticies/Pages/Caxellos-contratacao.aspx |títulu=CASILLA ASSINA POR DOIS ANOS COM MAIS UM DE OPÇÃO |editor=FC Porto - Site Oficial |fecha=12 de xunetu de 2015}}</ref> El 14 de febreru de 2018, cai goliáu 0-5 en mesmu estadiu ante'l Liverpool con Hat trick de Sadio Mané. == Muséu == Anguaño'l club FC Porto tien un muséu, termináu a finales de 2013. == Estadiu == [[Ficheru:Estadio do Dragao lors du match contre Maritimo.jpg|thumb|250px|[[Estádio do Dragão]].]] L'Estadiu del FC Porto conózse-y como [[Estádio do Dragão]] y allúgase en [[Porto]], [[Portugal]]. L'Estadiu del Dragón, foi construyíu pa sustituyir al vieyu [[Estadiu das Alces]]; foi inauguráu'l [[16 de payares]] de [[2003]] nun partíu amistosu col [[FC Barcelona]]. = Xugadores == ==== Xugadores internacionales ==== Tolos futbolistes de l'actual plantía fueron [[Internacional (deporte)|internacionales]] siquier una vegada a lo llargo de la so carrera futbolística. Ente ellos, los más representaos correspuenden a la [[Seleición de fútbol de Portugal|seleición portuguesa]] absoluta con 4 representantes, sumando ente toles categoríes portugueses un total de 8 futbolistes. <small>''Nota: en '''negrina''' xugadores parte de la última convocatoria na correspondiente categoría.''</small> {| cellspacing="0" class="sortable wikitable" style="background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%; width:875px;" |- ! style="width:9%; background:#069; color:white;"| '''Seleición''' ! style="width:10%; background:#069; color:white;"| '''Categoría''' ! style="width:5%; background:#069; color:white;"| '''#''' ! style="width:30%; background:#069; color:white;"| '''Xugador(ye)''' |- align=center | style="text-align:left;" rowspan=2|{{Selb|Portugal}} |Absoluta |4 |'''[[José Sá]]''', [[André André]], [[Ricardo Domingos Barbosa Pereira|Ricardo Pereira]], '''[[Danilo Pereira]]''' |- align=center |Sub 20 |1 |'''[[Diogo Dalot]]''' |- align=center | style="text-align:left;"|{{Selb|Méxicu}} |Absoluta |3 |'''[[Héctor Herrera]]''', '''[[Jesús Manuel Corona|Jesús Corona]]''', '''[[Diego Antonio Reyes|Diego Reyes]]''' |- align=center | style="text-align:left;" rowspan=2|{{Selb|España}} | Absoluta |1 |'''[[Iker Casillas]]''' |- align=center |Sub 21 |1 |[[Óliver Torres]] |- align=center |align=left|{{Selb|Uruguái}} |Absoluta |1 |'''[[Maximiliano Pereira|Maxi Pereira]]''' |- align=center |align=left|{{Selb|Camerún}} |Absoluta |1 |'''[[Vincent Aboubakar]]''' |- align=center |align=left|{{Selb|Arxelia}} |Absoluta |1 |'''[[Yacine Brahimi]]''' |- align=center |align=left|{{Selb|Venezuela}} |Absoluta |1 |'''[[Yordan Osorio]]''' |- align=center |align=left|{{Selb|Mali}} |Absoluta |1 |[[Moussa Marega]] |- align=center |- style="background:#efefef;" | colspan="4" style="text-align:center;"|<small>''Datos actualizaos a [[21 de febreru]] del [[2018]].'' |} == Entrenadores == - ''Téunicos del club dende la temporada 1971-72.'' {{Columnes}} * {{bandera|Brasil}} [[Paulo Amaral]] (1971-1972) * {{bandera|Portugal}} [[António Feliciano]] (1972) * {{bandera|Chile}} [[Fernando Riera]] (1972-1973) * {{bandera|Hungría}} [[Béla Guttmann]] (1973-1974) * {{bandera|Brasil}} [[Aymoré Moreira]] (1974-1975) * {{bandera|Yugoslavia}} [[Branko Stankovic]] (1975-1976) * {{bandera|Portugal}} [[José Maria Pedroto]] (1976-1980) * {{bandera|Austria}} [[Hermann Stessl]] (1980-1982) * {{bandera|Portugal}} [[José Maria Pedroto]] (1982-1983) * {{bandera|Portugal}} [[Artur Jorge]] (1984-1987) {{Nueva columna}} * {{bandera|Yugoslavia}} [[Tomislav Ivic]] (1987-1988) * {{bandera|Portugal}} [[Quinito]] (1988) * {{bandera|Portugal}} [[Artur Jorge]] (1988-1991) * {{bandera|Brasil}} [[Carlos Alberto Silva]] (1991-1993) * {{bandera|Croacia}} [[Tomislav Ivic]] (1993-1994) * {{bandera|Inglaterra}} [[Bobby Robson]] (1994-1996) * {{bandera|Portugal}} [[António Oliveira]] (1996-1998) * {{bandera|Portugal}} [[Fernando Santos]] (1998-2001) * {{bandera|Portugal}} [[Octávio Machado]] (2001-2002) * {{bandera|Portugal}} [[José Mourinho]] (2002-2004) {{Nueva columna}} * {{bandera|Italia}} [[Luigi Delneri]] (2004) * {{bandera|España}} [[Víctor Fernández]] (2004-2005) * {{bandera|Portugal}} [[José Couceiro]] (2005) * {{bandera|Países Baxos}} [[Co Adriaanse]] (2005-2006) * {{bandera|Portugal}} [[Jesualdo Ferreira]] (2006-2010) * {{bandera|Portugal}} [[André Villes-Boes]] (2010-2011) * {{bandera|Portugal}} [[Vítor Pereira]] (2011-2013) * {{bandera|Portugal}} [[Paulo Fonseca]] (2013-2014) * {{bandera|España}} [[Julen Lopetegui]] (2014-2016) * {{bandera|Portugal}} [[José Peseiro]] (2016) {{Nueva columna}} * {{bandera|Portugal}} [[Nuno Espírito Santo]] (2016-2017) * {{bandera|Portugal}} [[Sérgio Conceição]] (2017-)<ref name="SC" /> {{Final columnes}} == Palmarés == === Profesional === ==== Torneos nacionales ==== * '''[[Primeira Liga|Primeira Liga/Primeira Divisão]] (30):''' [[Primeira Liga 1934/35|1934-35]], [[Primeira Divisão 1938/39|1938-39]], [[Primeira Divisão 1939/40|1939-40]], [[Primeira Divisão 1955/56|1955-56]], [[Primeira Divisão 1958/59|1958-59]], [[Primeira Divisão 1977/78|1977-78]], [[Primeira Divisão 1978/79|1978-79]], [[Primeira Divisão 1984/85|1984-85]], [[Primeira Divisão 1985/86|1985-86]], [[Primeira Divisão 1987/88|1987-88]], [[Primeira Divisão 1989/90|1989-90]], [[Primeira Divisão 1991/92|1991-92]], [[Primeira Divisão 1992/93|1992-93]], [[Primeira Divisão 1994/95|1994-95]], [[Primeira Divisão 1995/96|1995-96]], [[Primeira Divisão 1996/97|1996-97]], [[Primeira Divisão 1997/98|1997-98]], [[Primeira Divisão 1998/99|1998-99]], [[Primeira Liga 2002/03|2002-03]], [[Primeira Liga 2003/04|2003-04]], [[Primeira Liga 2005/06|2005-06]], [[Primeira Liga 2006/07|2006-07]], [[Primeira Liga 2007/08|2007-08]], [[Primeira Liga 2008/09|2008-09]], [[Primeira Liga 2010/11|2010-11]], [[Primeira Liga 2011/12|2011-12]], [[Primeira Liga 2012/13|2012-13]], 2017–18, 2019–20, 2021–22 * '''[[Copa de Portugal|Campeonatu de Portugal (1922-1938)]] (4):''' [[1921]]-[[1922|22]], [[1924]]-[[1925|25]], [[1931]]-[[1932|32]], [[1936]]-[[1937|37]]. ::<small>Ye'l club que más títulos tien d'esta competición.</small> * '''[[Copa de Portugal]] (17):''' [[1955]]-[[1956|56]], [[1957]]-[[1958|58]], [[1967]]-[[1968|68]], [[1976]]-[[1977|77]], [[1983]]-[[1984|84]], [[1987]]-[[1988|88]], [[1990]]-[[1991|91]], [[1993]]-[[1994|94]], [[1997]]-[[1998|98]], [[1999]]-[[2000|00]], [[2000]]-[[2001|01]], [[2002]]-[[2003|03]], [[2005]]-[[2006|06]], [[2008]]-[[2009|09]], [[2009]]-[[2010|10]], [[2010]]-[[2011|11]], 2019-20. * '''[[Supercopa de Portugal]] (22)''': [[1980]]-[[1981|81]], [[1982]]-[[1983|83]], [[1983]]-[[1984|84]], [[1985]]-[[1986|86]], [[1989]]-[[1990|90]], [[1990]]-[[1991|91]], [[1992]]-[[1993|93]], [[1993]]-[[1994|94]], [[1995]]-[[1996|96]], [[1997]]-[[1998|98]], [[1998]]-[[1999|99]], [[2000]]-[[2001|01]], [[2002]]-[[2003|03]], [[2003]]-[[2004|04]], [[2005]]-[[2006|06]], [[2006]]-[[2007|07]], [[2008]]-[[2009|09]], [[2009]]-[[2010|10]], [[2010]]-[[2011|11]], [[2011]]-[[2012|12]], [[2012]]-[[2013|13]], 2018, 2020. ::<small>Ye'l club que más títulos tien d'esta competición.</small> === Torneos Internacionales Oficiales === * '''[[Copa Intercontinental]] (2):''' [[Copa Intercontinental 1987|1987]], [[Copa Intercontinental 2004|2004]]. * '''[[Lliga de Campeones de la UEFA|Copa d'Europa/Lliga de Campeones de la UEFA]] (2)''': [[Lliga de Campeones de la UEFA 1986-87|1986/87]], [[Lliga de Campeones de la UEFA 2003-04|2003/04]]. * '''[[Supercopa d'Europa]] (1):''' [[Supercopa d'Europa 1987|1987]]. * '''[[UEFA Europa League|Copa de la UEFA/UEFA Europa League]] (2):''' [[Copa de la UEFA 2002/03|2002/03]], [[Liga Europa de la UEFA 2010-11|2010/11]]. * Subcampeón de la [[Supercopa d'Europa]] (3): [[Supercopa d'Europa 2003|2003]], [[Supercopa d'Europa 2004|2004]], [[Supercopa d'Europa 2011|2011]] ==== Torneos rexonales ==== * '''Copa José Monteiro da Costa / Campeonatu do Norte de Portugal (5):''' [[1910]]-[[1911|11]], [[1912]]-[[1913|13]], [[1913]]-[[1914|14]], [[1914]]-[[1915|15]], [[1915]]-[[1916|16]]. * '''Copa de Norte de Portugal (3)''': [[1967]]-[[1968|68]], [[1970]]-[[1971|71]], [[1971]]-[[1972|72]]. * '''Campeonatu de Porto (30):''' [[1914]]-[[1915|15]], [[1915]]-[[1916|16]], [[1916]]-[[1917|17]], [[1918]]-[[1919|19]], [[1919]]-[[1920|20]], [[1920]]-[[1921|21]], [[1921]]-[[1922|22]], [[1922]]-[[1923|23]], [[1923]]-[[1924|24]], [[1924]]-[[1925|25]], [[1925]]-[[1926|26]], [[1926]]-[[1927|27]], [[1927]]-[[1928|28]], [[1928]]-[[1929|29]], [[1929]]-[[1930|30]], [[1930]]-[[1931|31]], [[1931]]-[[1932|32]], [[1932]]-[[1933|33]], [[1933]]-[[1934|34]], [[1934]]-[[1935|35]], [[1935]]-[[1936|36]], [[1936]]-[[1937|37]], [[1937]]-[[1938|38]], [[1938]]-[[1939|39]], [[1940]]-[[1941|41]], [[1942]]-[[1943|43]], [[1943]]-[[1944|44]], [[1944]]-[[1945|45]], [[1945]]-[[1946|46]], [[1946]]-[[1947|47]]. * '''Lliga Entrepolar (Norte):''' 2009. * '''Copa d'Honra de AF Porto (14):''' 1915-16, 1916-17, 1947-48, 1956-57, 1957-58, 1959-60, 1960-61, 1961-62, 1962-63, 1963-64, 1964-65, 1965-66, 1980-81, 1983-84. * '''Tornéu entamu (8):''' 1960-61, 1965-66, 1966-67, 1967-68, 1968-69, 1973-74, 1974-75, 1975-76. * '''Copa Asociación de Bronce (2):''' 1921-22, 1922-23. * '''Copa Inter-Asociaciones:''' 1922-23. * '''Copa Antonio Quelhas:''' 1938-39. * '''Copa José María Pedroto (2):''' 1989-90, 1990-91. ==== Torneos amistosos ==== * '''Copa BES (5):''' 2004, 2005, 2007, 2008, 2009. * '''Copa Soares Dias (1):''' 1921. * '''[[Trofeo Juan Acuña]] (2):''' 1996, 2003. * '''Copa Clube União do Norte:''' 1913. * '''Tornéu 3 Cidades:''' 1913. * '''Troféu Vitória:''' 1931. * '''Troféu Ibéricu:''' 1935. * '''Troféu El Século:''' 1939. * '''Troféu Arsenal:''' 1948. * '''Troféu Estadiu Sporting Clube de Braga:''' 1953. * '''Troféu Estádio da Luz:''' 1954. * '''Troféu Martini:''' 1956. * '''Tornéu de Luanda:''' 1969. * '''Troféu Peruanu:''' 1975. * '''La Coppa:''' 1981. * '''Tornéu Internacional de Toronto:''' 1985. * '''Troféu Estadiu da Luz (pela segunda vegada):''' 1986. * '''Trofeo Ciudad de Santu Tirso:''' 1986. * '''Troféu de Homenage a Paulo Futre:''' 1986. * '''[[Trofeo Joan Gamper]]:''' 1987. * '''Tornéu de Viareggio:''' 1989. * '''[[Trofeo Teresa Herrera]]:''' 1991. * '''Troféu Conceyu de la Ciudá de Lisboa:''' 1991. * '''Tornéu Ciudá de sevilla:''' 1992. * '''Tornéu del Centenário:''' 1993. * '''Thailand Premier Cup:''' 1997. * '''Tornéu internacional ciudá de Porto:''' 2001. * '''Troféu Fidelidade de Paris''' 2002. * '''Agribank Cup:''' 2004. * '''Troféu Matines Brugeoises:''' 2005. * '''Troféu Thomas Cook:''' 2006. * '''Tornéu de Bergamo:''' 2006. * '''Troféu Daihatsu (Tornéu Centenário de Atalanta BC):''' 2007. * '''[[Tornéu de Rotterdam]]:''' 2007. * '''Tornéu internacional ciudá de Braga:''' 2008. * '''Troféu Albufeira Anima:''' 2009. * '''[[Trofeo Luis Otero]] (Pontevedra):''' 1962, 1964. * '''[[Trofeo Concepción Arenal]] ([[Ferrol]]):''' 1997. == Referencies == {{llistaref|2}} == Ver tamién == == Enllaces esternos == {{commonscat|F.C. Porto}} * [http://www.fcporto.pt/ Sitiu web oficial] {{pt}} {{ORDENAR:Porto, Futbol Club}} {{Tradubot|Fútbol Club Oporto}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Equipos de fútbol de Portugal]] [[Categoría:Equipos de fútbol fundaos en 1893]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] g2ax9l7wsyovyvmey6tczvrkzg8myw7 0 114334 3710547 3684171 2022-08-22T08:13:44Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Referencies|t=20100914}}{{Ficha de conflictu militar|Fecha=20 d'Abril de 1792-25 de Marzu de 1802 ({{Edá n'años, meses y díes|20|04|1792|25|03|1802}})}}{{Campaña militar |name = Campaña Guerres revolucionaries franceses |nome = [[Teatru d'operaciones]] de les Guerres revolucionaries franceses |entamu = De [[1793]] |fin = [[28 de xunu]] de [[1815]] |batalles = [[Primer Coalición]] – [[Guerra de Vandea]] – [[Campaña napoleónica n'Exiptu y Siria]] – [[Segunda Coalición]] – [[Tercer Coalición]] – [[Cuarta Coalición]] – [[Guerra naval ente Inglaterra y Dinamarca-Noruega|Guerra ente Inglaterra y Dinamarca]] – [[Guerra de la Independencia Española]] – [[Quinta Coalición]] – [[Invasión napoleónica de Rusia|Campaña de Rusia]] – [[Guerra de la Sesta Coalición]] – [[Cien Díes]]}} Les '''Guerres revolucionaries franceses''' o '''Guerres de Coalición''' asoceder tres l'entamu d'hostilidaes ente'l gobiernu [[Revolución francesa|revolucionariu]] francés y [[Austria]] en [[1792]] y hasta la firma del [[Tratáu de Amiens (1802)|Tratáu de Amiens]] de [[1802]]. De normal estrémense ente la [[Primer Coalición]] ([[1792]]-[[1797]]) y la [[Segunda Coalición]] ([[1798]]-[[1801]]), anque Francia tuvo costantemente en guerra con [[Gran Bretaña]] dende [[1793]] hasta [[1802]]. Tuvieron marcaes pol fervor revolucionariu francés y poles innovaciones nel ámbitu militar. Estos eventos representaron una serie de campañes caracterizaes pol enfrentamientu ente Francia y les diverses coaliciones que se-y opunxeron, espandiendo en cada casu la primera'l so territoriu. Les hostilidaes cesaron col Tratáu de Amiens (1802). Pa los eventos militares posteriores veanse les [[Guerres Napoleóniques]]. Dambos conflictos constitúin la [[Gran Guerra Francesa]]. [[Ficheru:Aboukir.jpg|thumb|250px|El navío ''Oriente'' esplota mientres la [[Batalla de Aboukir]], [[1 d'agostu]] de [[1798]].]] == Contestu históricu == Dende'l [[Tratáu d'Utrecht]], Austria, Inglaterra y Francia quedaren como los trés grandes potencies hexemóniques d'Europa, anque los intereses de los dos primeres xunir pa enfrentase cola tercera. Austria quería terminar cola influencia francesa nos Países Baxos ya Inglaterra tarrecía'l poderíu naval francés. España foi aliada de Francia contra Inglaterra mientres gobernaba la monarquía borbónica. A pesar d'ello, yera una potencia en decadencia: confinada nun estremu del continente, retenía namái parte de la so superioridá nel mar. Francia cuntaba a pesar d'ello con otros aliaos nes fronteres d'Austria: Suecia nel norte, Polonia nel este, Baviera nel sur d'Alemaña, Prusia nel este y el Reinu de Nápoles n'Italia. Estes naciones, que teníen razones de sobra pa tar resentíes con Austria, fueron los aliaos naturales de Francia contra'l so enemigu. [[El Piamonte]], enclaváu ente los dos aliances, aliar según los sos intereses puntuales con unos o otros. Los Países Baxos xunir a Inglaterra o a Francia según fora'l partíu gobernante na república. [[Suiza]] yera neutral. A la fin de la segunda metá del [[sieglu XVIII]], dos potencies surdieren nel norte: Rusia y Prusia. Estos postreros pasaren a ser d'un simple electoráu a convertise nun importante reinu con Federico-Guillermo, qu'apurriera l'ayalga y l'exércitu, y col so fíu, [[Federico'l Grande]], que fixera usu d'ellos pa espandir el territoriu. Rusia, largamente desconectada del restu de los países, introduxérase na política europea de la mano de [[Pedru I de Rusia|Pedru I]] y Catalina II. L'ascensión d'estos dos potencies desequilibró l'anterior balanza de poderes. Acordies con el [[Congresu de Viena]], Rusia y Prusia executaren la primer partición de Polonia en [[1772]], y tres la muerte de Federico'l Grande, la emperatriz Catalina y l'emperador José xunir en [[1785]] pa faer lo propio cola Turquía Europea. El [Reinu de Francia], debilitáu tres la imprudente y desafortunada [[Guerra de los Siete Años]], asistiera a la partición de Polonia ensin oponese, y nun punxera torgues a la cayida del [[Imperiu otomanu]] y dexó que los sos aliaos republicanos de los Países Baxos fueren barríos por Prusia ya Inglaterra ensin empresta-yos ayuda. Estos postreros restablecieren en [[1787]] el gobiernu hereditariu de les [[Provincies Xuníes de los Países Baxos]]. L'únicu actu qu'honró a la política francesa foi'l sofitu dau a la [[Guerra de la Independencia de los Estaos Xuníos|independencia de los Estaos Xuníos]]. La [[Revolución francesa|revolución]] de [[1789]], anque estendió la influencia moral de Francia, menguó entá más la so influencia diplomática. Inglaterra sollertar en [[1788]] polos ambiciosos proyeutu de Rusia, y n'unión coles Provincies Xuníes de los Países Baxos y Prusia, trató de pone-yos frenu. A puntu d'empecipiar les hostilidaes, l'emperador José morrió en febreru de [[1790]], y asocedió-y Leopoldu, quien aceptó en xunetu la [[Convención de Reichenbach]]. Esta convención, cola participación d'Inglaterra, Rusia y los Países Baxos, sentó les bases de la paz ente Austria y Turquía, quien la robló'l [[4 d'agostu]] de [[1791]] en [[Tratáu de Sistova|Sistova]], lo que coles mesmes dexó la pacificación de los Países Baxos. Primida per Inglaterra y Prusia, Catalina II robló tamién la paz col [[Sultán]] otomanu en [[Jassy]] el [[29 d'avientu]] de [[1791]]. Estes negociaciones y los trataos a los que dio llugar acabaron coles intrigues polítiques del [[sieglu XVIII]], y dexaron llibres a les potencies pa volver la so atención escontra la Revolución francesa. Los príncipes d'Europa, quien hasta agora nun tuvieren otru enemigu sinón ellos mesmos, atopar con un enemigu común. Les antigües rellaciones de guerres y aliances, que pasaren por altu mientres la guerra de los Siete Años, habíen agora cesáu por completu. Yera l'entamu de la Primer Coalición. == Guerres de la Primer Coalición == {{AP|Primer Coalición}} === 1791-1792 === [[Ficheru:MA-Lebrun.jpg|thumb|200px|María Antonieta (1783).]] [[Ficheru:Charles Guillaume Ferdinand-duc de Brunswick ag1.jpg|thumb|200px|Charles Guilleaume Ferdinand, Duque de Brunswick.]] [[Ficheru:François Christophe Kellermann ag1.jpg|thumb|200px|François Christophe Kellermann.]] Yá en 1791, el restu de les monarquíes europees repararon con esmolición el desenvolvimientu de los acontecimientos en Francia, y consideraron la conveniencia d'intervenir, yá fora en sofitu de [[Lluis XVI de Francia|Lluis XVI]] o bien pa sacar provechu del caos nel país. El principal protagonista foi [[Leopoldu II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Leopoldu II]], hermanu de [[María Antonieta]], que primeramente vio la Revolución con ecuanimidad, pero que se vio cada vez más alteriáu pola progresiva radicalización d'ésta, anque a pesar d'ello esperaba evitar la guerra. El [[27 d'agostu]], el rei Leopoldu y [[Federico Guillermu II de Prusia]], asesoraos por nobles franceses exiliaos, publicaron la [[Declaración de Pillnitz]], qu'espresaba l'interés de les monarquíes europees pol bienestar de Luis y la so familia, y amenaciaben vagamente con severes consecuencies si daqué asocediéra-yos. Anque Leopoldu vio la Declaración de Pillnitz como una vía d'aición que-y evitaría tomar aiciones contra Francia, siquier enagora, ésta foi tomada en Francia como una seria amenaza polos líderes revolucionarios. Amás de les diferencies ideolóxiques ente Francia y les potencies monárquiques d'Europa, había continues disputes sobre los estaos Imperiales n'Alsacia, y los franceses fuéronse esmoleciendo pol baturiciu producida polos nobles exiliaos, especialmente nos Países Baxos austriacos y los pequeños estaos d'Alemaña. A la fin, foi Francia quien declaró la guerra a Austria, col votu na Asamblea a favor de la guerra'l [[20 d'abril]] de [[1792]], tres una llarga llista d'agravios pasaos presentada pol ministru d'esteriores [[Charles François Dumouriez]]. Dumouriez preparó una invasión inmediata de los Países Baxos austriacos, onde esperaba llograr el sofitu popular contra'l dominiu austriacu. Sicasí, la Revolución había desorganizado l'exércitu, y les fuercies movilizaes yeren insuficientes pa una invasión. Los soldaos flaqueaban al primer signu de batalla, desertando en masa y en dellos casos, asesinando a los sos xenerales. Mientres el gobiernu revolucionariu movilizaba tropes de refrescu y reorganizaba los sos exércitos, un exércitu aliáu prusianu sol mandu del [[Duque de Brunswick]] axuntar en [[Koblenz]], nel Rin. En xunetu empezaba la invasión, colos exércitos de Brunswick tomando con facilidá les fortaleces de [[Longwy]] y [[Verdun-sur-Meuse|Verdún]]. Brunswick decretó la proclamación escrita pol exiliáu Louis Joseph, príncipe de Condé, declarando'l so intentu de restaurar al rei tolos sos poderes y amenaciando a toa persona qu'osara oponese a ser declarada como rebelde y condergada a muerte pola llei marcial. Esto tuvo l'efectu inmediatu de motivar a los exércitos revolucionarios y el gobiernu a oponese con tolos medios al so algame, y provocó el derrocamientu del rei nun asaltu al [[Palaciu de les Tullerías]]. La invasión siguió, pero na [[Batalla de Valmy]], el [[20 de setiembre]] llegar a una situación d'estancamientu ente [[Dumouriez]] y [[François Christophe Kellermann|Kellermann]], na cual estremóse l'actuación profesional de l'artillería francés. Anque la batalla supunxo un empate tácticu, alzó la moral francesa. Entá más, los prusianos, que vieron cómo la campaña enllargábase más de lo entamao, y debíu al altu costu de la mesma, decidieron retirase de Francia pa caltener el so exércitu. Mentanto, los franceses tuvieren ésitu en munchos otros frentes, ocupando [[Saboya]] y [[Niza]], n'Italia, mientres el xeneral [[Adam Philippe de Custine|Adam Philippe, Conde de Custine]], invadía Alemaña, munches ciudaes a lo llargo del Rin, y llegaba hasta [[Frankfurt]]. Dumouriez llanzar a una ofensiva sobre Bélxica de nuevu, llogrando una gran victoria sobre los austriacos na [[Batalla de Jemappes]], el [[6 de payares]], y ocupando per completu'l país de primeres del iviernu. === 1793 === El [[21 de xineru]], el gobiernu revolucionariu executó a [[Lluis XVI de Francia|Lluis XVI]]. Esto xunió a toa Europa, incluyendo a [[España]], [[Nápoles]] y [[Países Baxos|Holanda]] contra la Revolución. Anque [[Gran Bretaña]] simpatizaba primeramente cola [[Asamblea Nacional Francesa|Asamblea]], xuniérase agora a la [[Primer Coalición]] contra Francia, y preparábense exércitos pa lluchar contra Francia en toles sos fronteres. Francia respondió declarando una nueva [[lleva]] de cientos de miles d'homes, empezando la política francesa de reclutamientos en masa pa disponer de más fuercies que los estaos aristocráticos, y de tomar la iniciativa na ofensiva por que estos exércitos masivos pudieren requisar el material de guerra prindáu a los enemigos. Francia sufrió severos reveses de primeres, siendo espulsada de [[Bélxica]], sufriendo derrotes nel [[Rosellón (Francia)|Rosellón]] ante les tropes españoles ([[Guerra del Rosellón]]), y con revueltes nel oeste y sur. A la fin del añu, los nuevos grandes exércitos y la feroz política de represión interna, incluyendo les execuciones en masa, habíen repelido les invasiones y entartalláu les revueltes. L'añu terminó coles fuercies franceses en claru ascensu, pero inda mui cerca de les fronteres previes a la guerra. === 1794 === Anque la invasión d'[[El Piamonte]] foi un fracasu, la invasión d'España al traviés de los Pirineos tomó [[San Sebastián]] y otros territorios catalanes, guipuzcoanos y navarros, y los franceses consiguieron la victories na [[Batalla de Tourcoing]] y sobremanera na [[batalla de Fleurus (1794)|batalla de Fleurus]], ocupando toa Bélxica y la ribera del Rin. === 1795 === Dempués de tomar los Países Baxos nun ataque sorpresa mientres l'iviernu, Francia estableció la [[República Bátava]] como estáu satélite. Prusia y España decidir a roblar la paz xebradamente, dexando la primer la ribera izquierda del [[Ríu Rin|Rin]] a Francia, y llibrándose la segunda de los exércitos franceses qu'enfusaren n'España ([[Tratáu de Basilea (22 de xunetu de 1795)|Paz de Basilea]]). Esto terminó cola mayor crisis de la Revolución, y Francia viose llibre d'invasiones mientres munchos años. Inglaterra intentó reforzar a los rebeldes na [[Vandea]], pero fracasó, y el so intentu de derrocar al gobiernu de París pola fuercia foi atayáu poles [[Guarnición|guarniciones]] franceses lideraes por [[Napoleón Bonaparte]], llevando al establecimientu del [[Direutoriu (Francia)|Direutoriu]]. Na frontera del Rin, el xeneral [[Pichegru]], axustando colos exiliaos monárquicos, traicionó al so exércitu y forzó la evacuación de [[Manheim]] y el fracasu del asediu de [[Maguncia]] por [[Jean-Baptiste Jourdan|Jourdan]]. === 1796 === Francia preparó una gran ofensiva en trés frentes, con Jourdan y Moreau sobre'l [[ríu Rin|Rin]] y Bonaparte n'Italia. Los trés exércitos diríen xunise nel [[Tirol]] y colar sobre [[Viena]]. Jourdan y Moreau avanzaron rápido n'[[Alemaña]], y Moreau había alcanzáu [[Baviera]] y el cantu del Tirol en setiembre, pero Jourdan foi ganáu pol [[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]], y dambos exércitos viéronse forzaos a retirase a lo llargo del Rin. Napoleón, per otra parte, tuvo un ésitu completu na so atrevida invasión d'Italia. Dixebró los exércitos de [[Cerdeña]] y Austria, ganándo-yos por separáu y forzando la paz a Cerdeña mientres conquistaba [[Milán]] y ponía sitiu a [[Mantua]]. Ganó socesivamente a los exércitos austriacos, unviaos contra él, al mandu de [[Dagobert Sigmund von Wurmser|Wurmser]] y [[József Alvinczi|Alvintzy]], mientres siguía l'asediu. La rebelión na Vandea tamién foi entartallada en [[1796]] por [[Hoche]], pero l'intentu d'ésti de desembarcar una fuercia invasor n'[[Irlanda]] foi infructuosa. === 1797 === Finalmente, Napoleón prindó Mantua, rindiendo a 18.000 austriacos. L'[[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]] nun pudo detener la invasión del Tirol, y el gobiernu austriacu pidió la paz n'abril, de forma simultánea a la invasión francesa d'Alemaña por Moreau y Hoche. Austria robló'l [[Tratáu de Campu Formio]] n'ochobre, venciendo [[Bélxica]] a Francia y reconociendo el control francés sobre'l valle del Rin y gran parte d'Italia. L'antigua [[República de Venecia]] foi estremada ente Austria y Francia. Esto terminó cola guerra de la [[Primer Coalición]], anque Gran Bretaña siguió en guerra con Francia. == Napoleón n'Exiptu == {{AP|Campaña napoleónica n'Exiptu y Siria}} === 1798 === [[Ficheru:Aboukir2.jpg|thumb|left|325px|[[Batalla de Aboukir]], [[1 d'agostu|1]] al [[2 d'agostu]] de [[1798]].]] Con namái'l ingleses entá en guerra con Francia, y nun disponiendo éstos d'una flota abonda pa una guerra direuta, Napoleón concibió la invasión d'[[Exiptu]] en [[1798]], que satisfadría'l so deséu personal de gloria y el deséu del [[Direutoriu (Francia)|Direutoriu]] de tene-y llueñe de París. L'oxetivu militar de la espedición nun taba claru, pero ésti podría amenaciar la dominación inglesa de la [[India]]. Napoleón saleó dende [[Toulon]] a [[Alexandría]], desembarcando en xunu. Coló escontra [[El Cairu]], y llogró una gran victoria na [[Batalla de les Pirámides]]. Sicasí, la so flota foi destruyida por [[Horatio Nelson|Nelson]] na [[Batalla del Nilo]], dexándo-y atrapáu n'Exiptu. Napoleón precisó'l restu del añu pa consolidar la so posición n'Exiptu. El gobiernu francés tamién llogró ventaya de la relaxación interna en [[Suiza]] pa invadila, estableciendo la República Helvética y anexonándose [[Xénova]]. Les tropes franceses tamién depunxeron al [[Pío VI|Papa]], estableciendo una república en [[República romana|Roma]]. Una espedición n'[[Irlanda]], liderada pol xeneral [[Lazare Hoche|Hoche]], facer a la mar en [[1796]]. Acompañada polos [[Society of the United Irishmen|Irlandeses Xuníos]] de [[Wolfe Tone]], intentó desembarcar na [[Badea de Bantry]], [[Condáu de Cork]], pero la fuerte resistencia galesa torgó un desembarcu esitosu. Unvióse otra fuercia espedicionario al [[Condáu de Mayu]] p'ayudar la [[rebelión irlandesa de 1798|rebelión contra Inglaterra]] nel branu de [[1798]]. Tuvo ciertu ésitu contra les tropes britániques, de forma más notable en [[batalla de Castlebar|Castlebar]], pero fueron finalmente refugaos mientres trataben d'algamar [[Dublín]]. Los buques franceses unviaos p'ayudar fueron prindaos pola [[Armada Real Inglesa]] cerca del [[Condáu de Donegal]]. == Guerres de la Segunda Coalición == {{AP|Segunda Coalición}} Inglaterra y Austria entamaron una nueva coalición contra Francia en [[1798]], qu'incluyía per primer vegada a [[Rusia]], anque nun entraron n'aición hasta [[1799]] sacante en Nápoles. === 1799 === Los aliaos punxeron en marcha numberoses invasiones n'Europa, incluyendo campañes n'Italia y Suiza, y una invasión anglu-rusa de los Países Baxos. El xeneral rusu [[Aleksandr Suvórov]] infligió una serie de desastres a los franceses n'Italia, llevándolos en retrocesu hasta los [[Alpes]]. Sicasí, los aliaos tuvieron menos suerte nos Países Baxos, onde'l ingleses retirar tres enllancase (a pesar de que llograron prindar a la flota Alemana), y en Suiza, onde tres una serie de victories iniciales, l'exércitu rusu foi dafechu ganáu na [[Segunda Batalla de Zurich]]. El mesmu Napoleón invadió [[Siria]] dende Exiptu, pero tres el fracasáu asediu d'[[Acre (Israel)|Acre]] volvió retirase a Exiptu, repeliendo una invasión anglu-turca. En teniendo noticies de la crisis político y militar en Francia, volvió dexando tres él al so exércitu, y usó la so popularidá y el sofitu del exércitu pa dar un golpe d'estáu ([[18 de Brumario]]) que-y convirtió en [[Consuláu (Francia)|Primer Cónsul]], y cabeza del gobiernu francés. === 1800 === [[Ficheru:Battle of Marengo (1800).png|thumb|300px|Esquema tácticu de la [[Batalla de Marengo]].]] Napoleón unvió a Moreau a la campaña d'Alemaña, y foi él mesmu a crear un nuevu exércitu en [[Dijon]], colando al traviés de Suiza p'atacar a los exércitos austriacos n'Italia dende tras. Evitando la so derrota per escasu marxe, ganó a los austriacos en [[Batalla de Marengo|Marengo]] y volvió ocupar el norte d'Italia. Moreau mentanto invadía Baviera y ganaba una gran batalla contra Austria n'[[Batalla de Hohenlinden|Hohenlinden]]. Depués siguió escontra Viena y fixo qu'Austria pidiera la paz. === 1801 === Austria axusta'l [[Tratáu de Lunéville]], aceptando básicamente los términos del anterior [[Tratáu de Campu Formio]]. N'Exiptu, otomanos ya ingleses invadieron y finalmente obligaron a rindise a los franceses tres tomar d'El Cairu y Alexandría. Inglaterra siguió la so guerra nel mar. Una coalición de países non combatientes, qu'incluyía a Prusia, Rusia, Dinamarca y Suecia, xunir pa protexer a la marina mercante neutral del bloquéu inglés, lo que dio pie a [[Horatio Nelson|Nelson]] p'atacar por sorpresa a la flota danesa na [[Primer Batalla de Copenhague|Batalla de Copenhague]]. === 1802 === En [[1802]] Inglaterra robla'l [[Tratáu de Amiens (1802)|Tratáu de Amiens]], rematando la guerra y reconociendo les conquistes franceses. Esto empecipió'l mayor paréntesis de paz nel periodu [[1792]]–[[1814]], y la entronización de Napoleón como Emperador ye un puntu apropiáu que señala la transición ente les Guerres Revolucionaries Franceses y les [[Guerres Napoleóniques]]. La [[República Francesa|Primer República Francesa]], qu'empezara nuna posición bien precaria y cercana al colapsu, ganara a tolos sos enemigos nel continente y producíu un exércitu revolucionariu que llevaría al restu de potencies dellos años emular. Cola conquista de la marxe izquierda del Rin y la dominación de los Países Baxos, Suiza ya Italia, consiguieren práuticamente tolos oxetivos territoriales que los monarques de les cases de [[Valois]] y [[Borbón]] intentaren conquistar mientres sieglos. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commonscat|Wars of the French Revolution|preposición=sobre les}} {{Tradubot|Guerras revolucionarias francesas}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Guerres Revolucionaries Franceses]] [[Categoría:Guerres Napoleóniques]] [[Categoría:Primer República Francesa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] quy65kvp2v23pkyi81afe9d2osj98ey 0 114447 3710466 3685775 2022-08-22T06:53:57Z 01x07x2022000 107213 /* Invasión */ 1968-Prague Spring ogv B.png wikitext text/x-wiki {{otros usos|Primavera de Praga (banda)|la banda de rock chilena}} [[Ficheru:Alekseev alexander 4.jpg|thumb|350px|Tanques soviéticos na ciudá vieya de Praga.]] La '''Primavera de Praga''' ({{lang-cz|Pražské jaro}}; {{lang-sk|Pražská jar}}) foi un periodu de lliberalización política en [[Checoslovaquia]], mientres la [[Guerra Fría]], que s'enllargó dende'l 5 de xineru hasta'l 20 d'agostu de [[1968]], cuando [[Invasión del Pactu de Varsovia a Checoslovaquia|el país foi invadíu]] pola [[XRSS]] y los sos aliaos del [[Pactu de Varsovia]] (salvu [[República Socialista de Rumanía|Rumanía]]). Esti movimientu buscaba modificar progresivamente aspeutos totalitarios y burocráticos que'l réxime soviéticu tenía nesti país y avanzar escontra una forma non totalitaria de [[socialismu]], llegalizando la esistencia de múltiples partíos políticos y sindicatos, promoviendo la llibertá de prensa, d'espresión, el derechu a fuelga, etc. Acabó n'agostu de 1968, cuando les tropes del Pactu de Varsovia invadieron Checoslovaquia y punxeron fin al procesu d'apertura política. == Antecedentes == [[Ficheru:Dubcek.jpg|thumb|190px|[[Alexander Dubček]] en 1989.]] El procesu de [[desestalinización]] en Checoslovaquia empezó sol mandatu d'[[Antonín Novotný]] a finales de los años 50 y los primeros años 60, pero tuvo un progresu más lentu qu'otros estaos socialistes europeos. Siguiendo'l lideralgu de [[Nikita Khrushchov]], Novotný proclamó la concreción del [[socialismu]], y una nueva constitución, poro, adoptó'l nome de [[República Socialista de Checoslovaquia|República Socialista Checoslovaca]]. El pasu del cambéu, tamién, foi lentu; la rehabilitación de les víctimes de la era [[Estalinismu|estalinista]], tal como los condergaos na [[Purga de Praga]], pudo ser consideráu yá en [[1963]], pero nun se produció hasta [[1967]]. Col estrictu réxime anidiando les sos regles, la [[Unión d'Escritores de Checoslovaquia]] con precuru empezó'l so descontentu, y nel boletín del sindicatu, ''Literární Noviny'', dellos miembros suxurieron que la lliteratura tenía de ser independiente de la doctrina del partíu. En xunu de 1967, una pequeña faición de la Unión d'Escritores de Checoslovaquia empezó a simpatizar con socialistes radicales, especialmente [[Ludvík Vaculík]], [[Milan Kundera]], [[Jan Procházka]], [[Antonín Jaroslav Liehm]], [[Pavel Kohout]] y [[Iván Klíma]]. Dellos meses dempués, nun alcuentru del partíu, decidióse que les aiciones alministratives tener contra'l escritores qu'abiertamente espresaron el so sofitu a la reforma. Cuidao que solo una pequeña parte de la Unión sofitó estos enclinos, los miembros restantes fueron sometíos a la disciplina de los sos colegues. El control sobre ''Literární Noviny'' y delles otres editoriales foi tresferíu al Ministeriu de Cultura, ya inclusive miembros del partíu que más tarde se convirtieron nos principales reformadores —incluyendo a [[Alexander Dubček|Dubček]]— sofitaron estes midíes. A principios de los 60, Checoslovaquia yera conocida oficialmente como [[República Socialista de Checoslovaquia|República Socialista Checoslovaca]] (RSCS), esperimentando una recesión económica, debíu al modelu soviéticu de industrialización ruinamente aplicáu a Checoslovaquia. Checoslovaquia taba yá bastante industrializada antes de la [[Segunda Guerra Mundial]] y el modelu soviéticu principalmente centróse en cuentes d'economíes menos desenvueltes. Novotný intentó reestructurar la economía. El Nuevu Modelu Económicu de 1965 aguiyó l'aumentu de la demanda de reformes polítiques. En 1967, el presidente Antonín Novotný foi perdiendo sofitu. El Secretariu Xeneral del rexonal [[Partíu Comunista d'Eslovaquia]], Alexander Dubček, y l'economista [[Ota Šik]] desafiar nel alcuentru del Comité Central, y Dubček convidó al ''premier'' soviéticu [[Leonid Brézhnev]] a Praga n'avientu del mesmu añu. Brézhnev sosprender de la estensión de la oposición a Novotný y sofitó la so dimisión como presidente de Checoslovaquia. Dubček reemplazó a Novotný como Secretariu Xeneral el [[5 de xineru]] de [[1968]]. El [[22 de marzu]] de [[1968]], Novotný perdió la presidencia y foi reemplazáu por [[Ludvík Svoboda]], quien más tarde dio'l so consentimientu a les reformes. == Socialismu con cara humana == Los checos y los eslovacos amosaben crecientes signos d'independencia sol lideralgu d'[[Alexander Dubček]]. Les reformes de Dubček en materia de los procesos políticos dientro de Checoslovaquia, a les qu'él se refería como «[[socialismu con cara humana]]», nun representaba una completa destrucción del vieyu réxime, como nel casu de [[Hungría]] en [[1956]]. De toes formes, esto foi vistu polos líderes soviéticos como una amenaza a la so hexemonía sobre los otros estaos d'[[Europa Oriental|Europa del Este]] sol gobiernu de partíos comunistes. La política de la URSS de reforzar a los gobiernos lleales dientro de los sos estaos satélite, usando la fuercia militar de ser necesariu, foi conocida como la [[Doctrina Brézhnev]], llamada asina n'honor al líder soviéticu [[Leonid Brézhnev]], quien foi'l primeru en declarala públicamente. Esta doctrina siguió aplicándose hasta que foi reemplazada pola [[Doctrina Sinatra]], sol réxime de [[Mikhaíl Gorbachov]] nos [[Años 1980|años 80]]. == Lliberalización y reforma == El pueblu checoslovacu nun sabía nada de la llucha política, y los primeros signos de cambéu fueron bien llindaos. Cuando'l miembru del Presídium del [[Partíu Comunista de Checoslovaquia]] (KSČ) [[Josef Smrkovský]] foi entrevistáu nun artículu en ''[[Rudé Právo]]'', tituláu ''¿Qué los espera?'', él aportunó en que cuando Dubček asumiera en xineru la presidencia afondaría entá más los oxetivos del socialismu y caltendría la naturaleza de clase del Partíu Comunista. Nel 20º Aniversariu del “[[Febreru Victoriosu]]” de Checoslovaquia, Dubček pronunció un discursu esplicando la necesidá d'un cambéu tres el trunfu del [[socialismu]]. Fixo fincapié na necesidá de "faer valir el papel rector del Partíu con más eficacia" y reconoció que, a pesar de que [[Klement Gottwald]] encamentara tener meyores rellaciones cola sociedá, el Partíu había tomáu cabileñes decisiones sobre cuestiones triviales con demasiada frecuencia. Dubček declaró que la misión del Partíu yera "construyir una sociedá socialista avanzada en sólidos fundamentos económicos [...] un socialismu que se correspuende cola histórica tradición democrática de Checoslovaquia, de conformidá cola esperiencia d'otros partíos comunistes". N'abril, Dubček punxo en marcha un "Programa d'Aición" de lliberalizaciones, qu'incluyía l'aumentu de la llibertá de prensa, la llibertá d'espresión y la llibertá de circulación, con énfasis económicu en bienes de consumu y la posibilidá d'un gobiernu multipartidista. El programa basar na opinión de que "el socialismu nun puede significar solamente la lliberación de los trabayadores de la dominación de la clase esplotadora, sinón que tien de faer más poles disposiciones pa una vida más plena cola personalidá que cualquier democracia burguesa." El programa llindaría'l poder de la policía secreta y avanzaría escontra la federación de la RSSC en dos naciones ([[República Checa|Chequia]] y [[Eslovaquia]]). El programa tamién tomaría la política esterior, incluyendo tantu'l caltenimientu de bones rellaciones colos países occidentales como la cooperación cola URSS y otres naciones comunistes. Falar d'una transición de diez años al traviés d'eleiciones democrátiques que se fadríen asina fuera posible y una nueva forma de socialismu democrático pa sustituyir el [[statu quo]]. Los que redactaron el programa, sicasí, tuvieron curiáu de nun criticar les aiciones de posguerra del réxime comunista. Namái se señalaron les polítiques que al so xuiciu sobrevivieren pola so utilidá. Por casu, la situación darréu posterior a la guerra esixera “métodos centralistes y de directiva alministrativa" pa lluchar contra los "restos de la burguesía". Dende les "clases antagóniques" onde se diz que fueron ganaos polos llogros del socialismu, estos métodos yá nun son necesarios. La reforma ye necesaria, estableció'l Programa, por que la economía checoslovaca pueda xunise a la "revolución científicu-téunica nel mundu" en llugar de confiar na era estalinista de la industria pesao, trabayos n'enerxía y materies primes. Amás, desque'l conflictu interior de clases superárase, los trabayadores podíen ser debidamente compensaos poles sos cualificaciones y competencies téuniques ensin contravenir el [[marxismo-leninismu]]. El programa suxure que yera necesariu p'asegurar que les posiciones importantes fueren "ocupaos por xente capaz, con cuadros d'espertos d'educación socialista", con cuenta de poder competir col [[capitalismu]]. Anque'l Programa d'Aición establez que la reforma tien de venir# de conformidá cola direición del KSČ, la presión popular obligar a aplicar les reformes de momentu. Los elementos radicales fixéronse más presentes: el discutiniu antisoviética apaeció na prensa (dempués de l'abolición formal de la censura'l [[26 de xunu]] de [[1968]]), los socialdemócrates empezaron a formar un partíu independiente, y creáronse nuevos clubes ensin afiliación política. Los inmovilistes del Partíu encamentaron les midíes represives, pero Dubček aconseyó moderación y reemplazó el lideralgu del KSC. Nel Presídium del Partíu Comunista de Checoslovaquia n'abril, Dubček anunció un programa políticu de "[[socialismu con cara humana]]". En mayu, anunció que'l XIV Congresu del Partíu va celebrar nuna próxima xunta'l [[9 de setiembre]]. Nel congresu incorporóse'l Programa d'Aición nos estatutos del Partíu, el proyeutu de la Llei de Federalización, y escoyer un nuevu Comité Central. Les reformes de Dubček garantizaben llibertá de prensa, y los comentarios políticos dexar por primer vegada nos principales [[Medios de comunicación del Bloque del Este|medios de comunicación]] del país. Nel momentu de la Primavera de Praga, Checoslovaquia menguó la so competitividá nes esportaciones, y Dubček tenía una reforma prevista pa resolver estos problemes por aciu l'amiestu de les economíes planiaes y les de mercáu. Nel Partíu, hubo distintes opiniones sobre cómo se debe proceder y dellos economistes espresaron el deséu d'una mayor economía mista, ente qu'otros deseyaben que la economía siga siendo de dafechu socialista. Dubček siguió aportunando na importancia de la reforma económica procediendo so les regles del Partíu Comunista. El 27 de xunu, [[Ludvík Vaculík]], unu de los principales autores y periodista, publicó un manifiestu tituláu "[[Los dos mil pallabres]]". Manifestó la so esmolición polos elementos inmovilistes nel KSC y les llamaes fuercies "estranxeres". Vaculík llamó a la xente a tomar la iniciativa na aplicación del programa de reformes. Dubček, el Presídium del partíu, el Frente Nacional, y el gabinete denunciaron esti manifiestu. == Reaición soviética == La reaición inicial del bloque comunista foi conxunta. D'Hungría, [[János Kádár]] foi bien favorable al nomamientu de Dubček en xineru, pero pa Brézhnev y pa dalgunos otros creció la esmolición poles reformes de Dubček, tarrecíen que pudiera debilitar la posición del bloque comunista mientres la [[Guerra Fría]]. El 23 de marzu de 1968, nuna xunta celebrada en [[Dresde]], los líderes de los "[[Cinco de Varsovia]]" ([[XRSS]], [[Hungría]], [[Polonia]], [[Bulgaria]] y la [[RDA]]) cuestionaron a una delegación de Checoslovaquia poles reformes previstes, lo que suxure que falar de "democratización" vuélvese una velada crítica pa los demás políticos. [[Wladyslaw Gomułka]] y [[János Kádár]] fueron los menos afeutaos poles reformes y coles crecientes crítiques de los medios de comunicación checoslovacos, y esmolecía-yos que la situación aportara a "similar al prólogu de la contrarrevolución húngara". Dalgunos de los testos del Programa d'Aición del KSC n'abril podríen ser escoyíos p'afirmar que la contrarrevolución nun s'había previstu, pero Kieran Williams suxure que seique Dubček foi sosprendíu, pero nun s'ofendió, poles suxerencies soviétiques. El lideralgu soviéticu trató de torgar o llindar los cambeos na RSSC al traviés d'una serie de negociaciones. La Xunión Soviética tuvo conversaciones billaterales con Checoslovaquia en xunetu en [[Čierna nad Tisou]], cerca de la frontera eslovacu-soviética. Na xunta, Dubček defendió'l programa de la nala reformista del KSC, comprometer con promeses de contribuciones escontra'l [[Pactu de Varsovia]] y al [[COMECON]]. El lideralgu del KSC, sicasí, taba estremáu ente brengosos reformistes ([[Josef Smrkovský]], [[Oldřich Černík]], y [[Frantisek Kriegel]]) que sofitaron a Dubček, y el conservadores ([[Vasil Biľak]], [[Drahomír Kolder]], y [[Oldřich Švestka]]), qu'adoptaron una postura anti-reformista. Brézhnev aceptó'l compromisu. Los delegaos del KSC reafitaron la so llealtá al Pactu de Varsovia y comprometiéronse a frenar los enclinos "antisocialistas", prevenir el resurdimientu del Partíu Social Demócrata de Checoslovaquia, y controlar la prensa de manera más eficaz. Los soviéticos alcordaron retirar les sos tropes (entá en Checoslovaquia dempués de les maniobres de xunu) y dexar el desenvolvimientu del congresu del partíu'l 9 de setiembre. El 3 d'agostu, representantes de la URSS, la República Democrática Alemana, Polonia, Hungría, Bulgaria, y Checoslovaquia xuntar en [[Bratislava]] y roblen la [[Declaración de Bratislava]]. La declaración afirmaba una fidelidá infrayable al marxismo-leninismu y al proletariáu internacionalista y declaraba una implacable llucha contra la ideoloxía "burguesa" y contra toles fuercies "antisocialistas". La Xunión Soviética espreso la so intención d'intervenir nun país del Pactu de Varsovia si un sistema "burgués" (un sistema pluralista de dellos partíos políticos representando distintes faiciones de la clase capitalista) fuera establecíu. Dempués de la conferencia de Bratislava, les tropes soviétiques dexaron el territoriu checoslovacu pero caltener a lo llargo de les sos fronteres. == Invasión == {{AP|Invasión del Pactu de Varsovia a Checoslovaquia}} [[Ficheru:(Zari68)Dlouha_tankova_kolona.jpg|thumb|280px|Columna de tanques del [[Pactu de varsovia]] mientres la invasión]] [[Ficheru:1968-Prague Spring ogv B.png|thumb|280px|Barricaes y tanques soviéticos amburando.]] El periodu de lliberalización política en Checoslovaquia llegó a la so final el [[20 d'agostu]] de [[1968]], cuando 200.000 soldaos (600.000 según los cálculos más elevaos) y 2.300 tanques del [[Pactu de Varsovia]] invadieron el país. Les crítiques dende Occidente fueron casi inesistentes; escritores d'esquierda, como [[Tariq Ali]], argumentaron qu'esto se debía a que los estaos d'Occidente víen nel "socialismu humano y democrático" de Checoslovaquia una [[tercer vía]], esto ye, "una amenaza más grande a los intereses [[capitalismu|capitalistes]] n'Occidente" de lo que lo yera'l [[comunismu]] soviéticu, p'aquel entós yá mundialmente desacreditado. Como les conversaciones billaterales demostraron ser insatisfactories, los soviéticos empezaron a considerar l'alternativa militar pa solucionar les discrepancies ente Praga y Moscú. Tres una serie d'analís nel [[Politburó]] soviéticu, el réxime de [[Leonid Brézhnev]] tomó la decisión de convocar al Pactu de Varsovia pa una operación militar conxunta contra Checoslovaquia, col fin de derrocar al réxime de Dubček y poner fin a la "Primavera de Praga". Dempués de coordinar los detalles de la operación, na nueche del 20 al [[21 d'agostu]] de 1968 los exércitos de cinco países del [[Pactu de Varsovia]] —la Xunión Soviética, Alemaña Oriental, Bulgaria, Polonia y Hungría— invadieron simultáneamente Checoslovaquia. Esa nueche, 200.000 tropes y 2.000 tanques del Pactu de Varsovia entraron al país. Les tropes primero ocuparon el [[Aeropuertu Internacional de Ruzyně]], en [[Praga]] onde s'iguar l'esplegue aereu de más tropes. Les fuercies checoslovaques fueron confinaes nos sos propios cuarteles y taben arrodiaos hasta que l'amenaza d'un contraataque estenóse. Pela mañana del 21 d'agostu, Checoslovaquia foi ocupada. Nin [[Rumanía]] nin [[Albania]] tomaron parte na invasión, esta postrera porque se retiró del Pactu de Varsovia en [[1962]]. Rumanía nun intervieno porque'l so gobernante, [[Nicolae Ceaușescu]], caltenía diba años una serie de crítiques escontra la [[política esterior]] de Moscú. L'ataque de los exércitos del Pactu de Varsovia tuvo como resultáu 72 checos y eslovacos muertos (19 en Eslovaquia), 266 mancaos graves y otros 436 resultaron mancaos llevemente. [[Alexander Dubček]] llamó al so pueblu a nun aguantar coles armes. Sicasí, hubo una resistencia esvalixada de manifestaciones civiles nes cais. Les señales de tráficu nes ciudaes fueron esaniciaes o sobrepintadas, sacante les qu'indicaben el camín escontra [[Moscú]]. Munchos pueblos pequeños denominar a sí mesmos «Dubček» o «Svoboda», colo cual, ensin equipos electrónicos de navegación, el invasores confundiéronse de cutiu. Anque na nueche de la invasión a [[Checoslovaquia]] la Presidencia declaró que les tropes del Pactu de Varsovia travesaren la frontera ensin la conocencia del gobiernu de la RSSC, la prensa soviética amosó una solicitú ensin roblar, presuntamente per parte de Checoslovaquia y los sos dirixentes estatales, pa la "''asistencia inmediata, incluyida l'asistencia coles fuercies armaes''”. Nel XIV Congresu del KSC (realizáu de callao, darréu dempués de la intervención), fíxose fincapié en que nengún miembru de l'alta direición del Partíu motivara la intervención. Pruebes recién, surdíes tres [[1990]], suxuren que dellos miembros inmovilistes del KSC (incluyendo Bilak, Švestka, Kolder, Indra y Kapek) unviaron una "solicitú d'intervención" al gobiernu soviéticu. La invasión foi siguida por una fola d'emigración, nunca vista antes, que se detuvo poco tiempu dempués. Envalórase que 70.000 persones fuxeron de momentu, y en total llegar a 300.000 emigrantes. Los soviéticos atribuyeron la invasión a una aplicación estricta de la [[Doctrina Brézhnev]], según la cual la URSS tenía derechu a intervenir nun país del [[Bloque del Este]] cuando dichu país paeciera tar faciendo un xiru escontra'l capitalismu. Inda hai cierta incertidume, sobre cuál foi la provocación a la que, nel so casu, producióse por que los exércitos del Pactu de Varsovia invadieren el país. Los díes previos a la invasión fueron más bien un periodu d'aselu ensin grandes acontecimientos que tuvieren llugar en Checoslovaquia. == Reaiciones a la invasión == [[Ficheru:Adunare Piaţa Palatului August 1968.jpg|right|250px|thumb|Nicolae Ceaușescu en [[agostu]] de [[1968]], refugando la invasión soviética de Checoslovaquia.]] [[Ficheru:Helsinki demonstration against the invasion of Czechoslovakia in 1968.jpg|right|250px|thumb|Manifestación en [[Ḥélsinki]] contra la invasión de Checoslovaquia.]] En Checoslovaquia, la oposición popular a la invasión espresar en numberosos actos de resistencia non violenta. El [[19 de xineru]] de [[1969]], l'estudiante [[Jan Palach]] quemar a lo bonzo na Plaza Wenceslao de [[Praga]] pa protestar contra la continuación de la supresión de la llibertá d'espresión. La resistencia xeneralizada causó que la Xunión Soviética abandonara'l so plan orixinal de derrocar al Secretariu Xeneral. Dubček, que fuera deteníu na nueche del [[20 d'agostu]], y treslladáu a Moscú pa les negociaciones. Ellí, él y dellos otros dirixentes roblaron, so una fuerte presión psicolóxica de los políticos soviéticos, el [[Protocolu de Moscú]] y alcordóse que Dubček permanecería nel cargu y un programa moderáu de reforma siguiría. El [[25 d'agostu]], los ciudadanos de la Xunión Soviética que nun aprobaron la invasión fixeron una protesta na Plaza Roja, ocho manifestantes abrieron pancartes con lemas contra la invasión. Los manifestantes fueron deteníos y darréu castigaos; la protesta foi denomada "antisoviética". Un efeutu más pronunciáu producir en Rumanía, cuando'l so presidente [[Nicolae Ceaușescu]], que yá yera un acérrimo adversariu de la influencia soviética y un autodeclarado defensor de Dubček, dio un discursu públicu en [[Bucuresti]] el día de la invasión, que faló sobre les dures condiciones de les polítiques soviétiques. En [[Finlandia]], un país apoderáu pola influencia política soviética, la ocupación causó un gran escándalu. Al igual que los partíos comunistes italianu y francés, el [[Partíu Comunista de Finlandia]] denunció la ocupación. Sicasí, el presidente finlandés [[Urho Kekkonen]] foi'l primer políticu occidental que visitó oficialmente Checoslovaquia dempués d'agostu de 1968, recibió los honores más altos de Checoslovaquia de les manes del presidente [[Ludvík Svoboda]] el [[4 d'ochobre]] de [[1969]]. El Secretariu Xeneral del [[Partíu Comunista Portugués]] [[Álvaro Cunhal]], foi unu de los pocos dirixentes políticos d'Europa occidental que sofitaron la invasión, xuntu col [[Partíu Comunista de Luxemburgu]] y les faiciones más dures del [[Partíu Comunista de Grecia]]. Los países occidentales namái ufiertaron la so voz crítica arriendes de la invasión. La nueche de la invasión, [[Canadá]], [[Dinamarca]], [[Francia]], [[Paraguái]], [[Reinu Xuníu]] y los [[Estaos Xuníos]] pidieron una xunta del Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes. Na xunta, l'embaxador checoslovacu Jan Muzik denunció la invasión. L'embaxador soviéticu Jacob Malik aportunó en que les aiciones del Pactu de Varsovia son de "ayuda fraterna" en contra de les fuercies antisociales". A otru día, dellos países propunxeron un resolución que condergaba a la intervención y pidía una retirada inmediata, finalmente, dar# en la votación. Diez miembro sofitaron la propuesta, [[Arxelia]], [[India]] y [[Paquistán]] abstuviéronse, la [[XRSS]] (con poder de vetu) y [[Hungría]] opunxéronse. Darréu, delegaos de Canadá presentaron otra moción solicitando a un representante de Naciones Xuníes por que viaxara a Praga y trabayara pa la lliberación de los dirixentes checoslovacos. El 26 d'agostu diba faese otra votación, pero un nuevu representante de Checoslovaquia pidió que tol asuntu esaniciar del programa del Conseyu de Seguridá. El gobiernu de los Estaos Xuníos unviara a [[Shirley Temple]] a Praga n'agostu de 1968 pa preparar y convertise na primer embaxadora d'Estaos Xuníos nuna Checoslovaquia llibre. Dos décades más tarde, cuando Chequia convertir nun estáu independiente, Temple foi la primer embaxadora d'Estaos Xuníos del país. == Protestes == [[Ficheru:Za vashu i nashu svobodu.jpg|230px|thumb|left|Cartelu de los manifestantes de la Plaza Roja: [[Pola vuesa llibertá y la nuesa]].]] Protestes contra la ocupación había en toos países, incluyendo la Xunión Soviética, anque la [[KGB]] trataba d'asemeyar que tol mundu aceptaba la "ayuda" de la URSS al so pequeñu vecín.<ref name="an">Letter by [[Yuri Andrópov]] to [[Central Committee]] about the demonstration, 5 sept. 1968, in the [[Vladimir Bukovsky]]'s archive. [http://psi.ece.jhu.edu/~kaplan/IRUSS/BUK/GBARC/pdfs/dis60/kgb68-5.pdf PDF, faximile, in Russian].</ref><ref>[http://www.yale.edu/annals/sakharov/documents_frames/Sakharov_008.htm Andropov to the Central Committee] {{Wayback|url=http://www.yale.edu/annals/sakharov/documents_frames/Sakharov_008.htm |date=20071012132901 }}. The Demonstration in Red Square Against the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia. September 20, 1968, at [[Andrei Sakharov]]'s archive, in Russian and translation into English.</ref> El 25 d'agostu de 1968 siete disidentes soviéticos realizaron una [[:en:1968 Red Square demonstration|protesta na Plaza Roja]] de Moscú en contra de la invasión. Tolos participantes fueron deteníos y sufrieron represalies. {{clear}} == Repercusiones == [[Ficheru:Gustáv Husák - oříznuto.JPG|thumb|190px|Gustáv Husák.]] N'abril de 1969, Dubček foi sustituyíu como Secretariu Xeneral por [[Gustáv Husák]], y empezó un periodu de "normalización". Dubček foi espulsáu del KSC y dióse-y un trabayu como oficial forestal. Husák revirtió les reformes de Dubček, purgó a los miembros aperturistes del partíu, y destituyó de la so función pública a les élites profesionales ya intelectuales qu'abiertamente espresaron el so desalcuerdu col tresformamientu políticu. Husák trabayó pa restablecer el poder de les autoridaes policiales y fortalecer los venceyos con otros países socialistes. Tamién trató de volver centralizar la economía, una y bones una cantidá considerable de llibertá concediérase a les industries mientres la Primavera de Praga. Los comentarios políticos de nuevu fueron censuraos nos principales medios de comunicación y les declaraciones polítiques de cualquier persona que nun se consideraba de "plenu enfotu políticu" tamién fueron prohibíes. L'únicu cambéu significativu que sobrevivió foi la federalización del país, que creó la [[República Socialista Checa]] y la [[República Socialista Eslovaca]] en 1969. En [[1987]], el líder soviéticu [[Mikhaíl Gorbachov]] reconoció que les sos polítiques de lliberalización, glásnost y perestroika, teníen una gran delda col "socialismu con cara humana" de Dubček. Cola cayida del socialismu en [[1989]], Dubček convertir en presidente de l'Asamblea Federal mientres el gobiernu de Václav Havel. Cuando se-y preguntar cuál yera la diferencia ente la Primavera de Praga y les reformes de Gorbachov, un voceru del Ministeriu de Rellaciones Esteriores respondió: "Diecinueve años". Dempués de que cayera'l comunismu en Checoslovaquia, na [[Revolución de Terciopelu]] en 1989, Dubček foi escoyíu Presidente de l'Asamblea Federal, cargu qu'ocupó hasta xunu de 1992. Eventualmente llegaría al Partíu Social Demócrata d'Eslovaquia, anque morrió en payares de 1992. == Impautu cultural == [[Ficheru:August 68.jpg|thumb|upright|La placa conmemorativa en [[Košice]], [[Eslovaquia]].]] Una década dempués, la Primavera de Praga "emprestó" el so nome a un periodu d'apertura política en [[China]], conocíu como la [[Primavera de Beixín]]. Nel sieglu siguiente, la opresión de La Primavera de Praga aldericar na conexón de los eventos modernos. La Primavera de Praga afondó la desilusión de munchos izquierdistes occidentales con visiones marxistes-leninistes. Contribuyó a la crecedera de les idees [[eurocomunista|eurocomunistes]] n'Occidente, onde los partíos comunistes pretendíen una mayor distancia cola [[Xunión Soviética]], y llevó finalmente a la disolución de munchos d'estos grupos. Una década más tarde, un periodu de lliberalización política en China conocióse como la [[Primavera de Beixín]]. Tamién influyó na [[Primavera Croata]] en [[Yugoslavia]]. En [[1993]] nuna encuesta checa, el 60% de los encuestaos declaró tener una alcordanza personal venceyáu a la Primavera de Praga, ente qu'otru 30% declaro tar familiarizáu colos acontecimientos de dalguna o otra forma. L'eventu foi referenciáu na música popular, incluyendo la música de Karel Kryl, Requiem de Luboš Fišer, y en "Music for Prague 1968" de Karel Husa. "''They Can't Stop The Spring''", un cantar del cantautor y periodista irlandés John Waters, que represento a Irlanda nel Festival d'[[Festival del Cantar d'Eurovisión|Eurovisión]] en [[2007]]. Waters describir como "una especie de fiesta celta d'[[Europa oriental]] y les sos revoluciones y posibles resultancies", citando un supuestu comentariu de Dubček: "''Van Poder cortar toles flores, pero nun van detener la primavera''" (Pablo Neruda). La Primavera de Praga tamién apaeció na lliteratura. La novela de [[Milan Kundera]] llamada "[[The Unbearable Lightness of Being]]" asitiar na Primavera de Praga. Nella amuésense les repercusiones del aumentu de la presencia soviética y el dictatorial control policial de la población. Una versión cinematográfica checa foi realizada en [[1988]]. "The Liberators", de Víktor Suvórov, ye la descripción d'un testigu ocular de la invasión a Checoslovaquia en 1968, dende'l puntu de vista del comandante d'un tanque soviéticu. En "Rock 'n' Roll", una obra de teatru del gallardoniáu dramaturgu [[Tom Stoppard]], fai referencies a la Primavera de Praga, según la [[Revolución de Terciopelu]] de [[1989]]. Heda Margolius Kovály tamién termina les sos memories "Under a Cruel Star", con una vista a la Primavera de Praga la posterior invasión, y les sos reflexones sobre estos acontecimientos. En 1971 publicar en llingua catalana la novela [[Testament a Praga]], escrita a cuatro manes por [[Tomàs Pàmies i Pla]] y [[Teresa Pàmies]], padre y fía, exiliaos de la Guerra Civil española qu'acabaron viviendo en Praga mientres munchos años y na cual, a manera de diariu y de rellación epistolar, narren el procesu de concienciación política cola clase obrera dende principios del sieglu XX hasta l'exiliu y cómo la Primavera de Praga foi defendida o desfamada según les visiones particulares de cada faición, pero siempres enmarcaes nel desencantu escontra la esperiencia soviética. Una adautación cinematográfica distinta de "The Unbearable Lightness of Being", ye tamién la película Pelíšky del direutor Jan Hřebejk y el guionista Petr Jarchovský, que representa a los eventos de la Primavera de Praga, anque ye más sobre'l periodu de normalización. La película musical checa, "Rebelové" de Filip Renč, tamién representa los acontecimientos, la invasión y la posterior folada d'emigración. El númberu [[Sesenta y ocho|68]] convertir nun iconu na antigua Checoslovaquia. El xugador de [[ḥoquei]] Jaromír Jagr lleva'l númberu por cuenta de la importancia del añu na hestoria de Checoslovaquia. Una antigua casa editorial con sede en [[Toronto]], llamada “''68 Editores''”, publica llibros d'autores exiliaos checos y eslovacos, tomó'l so nome del eventu. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == *{{commonscat|Prague Spring}} {{Tradubot|Primavera de Praga}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Primavera de Praga| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] h9s2t1tngwaoho1l0vs8wj15bg0jbin 0 114659 3710548 3396836 2022-08-22T08:13:51Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha d'organización |nome = Hospitality Club |lema = ''... xuniendo a les persones!'' |logo = |tamañu_logo = |pie_logo = |imaxe = |tamañu_imagen = |pie_imaxe = |acrónimu = |tipu = [[Serviciu d'hospitalidá]] |xéneru = |estatus = |oxetivu = |fundación = 2000 |fundador = Veit Kühne |desapaición = |nomes_anteriores = |see = [[Alemaña]] |coordenaes = |área_d'influencia Mundial |administración = |título_líder1 = |nome_líder1 = |títulu_líder2 = |nome_líder2 = |marques = |servicio = |tipo_miembros = |miembros = |tipu_asociaos = |asociaos = |sitio_web = [http://esp.hospitalityclub.org/indexesp.htm esp.hospitalityclub.org] |facebook = |twitter = |youtube = |reestructuración = |predecesor = |notasalpie = }} '''Hospitality Club''' ye un [[serviciu d'hospitalidá]] internacional d'[[internet]] d'aprosimao 707.000 miembros en 231 países.<ref>Basáu n'estadístiques de [http://secure.hospitalityclub.org/hc/menu.php Hospitality Club 'Main Menu'].</ref> Los sos miembros utilicen la páxina web HospitalityClub.org pa coordinar l'agospiamientu y otros servicios, como guía pa los viaxeros. Hospitality Club ye anguaño la segunda mayor [[rede social]] d'esti tipu. == Historia == La idea del intercambiu d'hospitalidá tuvo equí dende va tiempu. Dempués de la [[Segunda Guerra Mundial]], Bob Luitweiler fundo [[Servas (organización)|Servas]] como una organización dedicada a la paz. L'esperaba fomentar l'entendimientu [[intercultural]] y construyir la paz per mediu d'una canal mundial de puertes abiertes. Nes siguientes décades, otres persones fundaron organizaciones similares, y munchos otros grupos especializaos desenvolvieron canales d'intercambios d'hospitalidá pa motociclistes, pa muyeres, pa hitchhikers, pa falantes d'[[Idioma Esperantu|Esperantu]]. Veit Kühne fundo una canal pa miembros de la más llarga organización d'intercambiu estudiantil AFS en 1997, basáu nel modelu de coordinadores de países voluntarios que fuera utilizáu pola canal d'hospitalidá de la [[Mensa International|Mensa]] SIGHT. Toos aquelles canales batallaron colos mesmos problemes: La impresión de les llistes de güéspedes, la recueya de cuotes de miembros y espublizar la idea.<ref name=sobre>{{cita web|títulu=Sobre Nós - La Historia del Club D'Hospitalidá|url=http://www.hospitalityclub.org/hospitalityclub/aboutesp.htm}}</ref> === Internet === Depués llegó l'Internet. El pioneru d'usar esta nueva teunoloxía foi Hospex, una canal basada en [[Polonia]] (el cual yá nun ta en circulación güei). Otres canales esperimentaron cola rede, pal branu del 2000 la meyor base de datos desenvuelta foi la de la hitchhiking community - la casa de les Autostopistas (tampoco en circulación güei). Pero nun hubo nenguna solución profesional o global. Veit (22 años entós) suponía tar trabayando nuna investigación pa los sos estudios en [[Koblenz]], [[Alemaña]]. Dempués d'una llarga nueche saleando na rede nos llaboratorios de computación de la universidá, foi a casa'l 11 de xunetu de 2000. Fumando un cigarru Indonesiu de clavu na so cama a les 6 de la mañana asocedióse-y - el mundu taba llistu pa una canal d'intercambiu d'hospitalidá que tomara completa ventaya del Internet. Los siguientes díes tuvieron llenos de pensamientos, planes, emails y charres. Los sos cuatro parientes más nuevos Kjell, Kay, Constanze y Till (quien toos fueren estudiantes d'intercambiu de AFS al igual qu'arreyaos nesta organización dedicada a la paz) y los sos amigos emocionar cola idea y prometieron sofitalo.<ref name=sobre /> El sitiu foi operacional, pero con muncha llabor intensivu. Tomu más de cinco minutos p'aceptar a un solu nuevu miembru, mandar mensaxes ente miembros resultaba tanto trabayu que dolía. El Club d'Hospitalidá precisaba una base de datos. Aun así, nel primer añu 750 persones rexistráronse, nel segundu otros 600. Nel branu del 2002 Claudio Pacchiega d'Italia empezó'l verdaderu trabayu nuna solución pa la base de datos, basándose nel procesu diseñáu por Veit y ameyorándolo con delles coses nuevu y risonderu pa faer al sistema más seguru y más fácil. Finalmente, en xunetu del 2002 el sitiu con tou y base de datos nueva tuvo en vivu. Coles mesmes, Veit completo los sos estudios na universidá y empezó un proyeutu qu'inda dura: autostopeando per tol mundu, tratando d'estelar a un millón de persones cola idea del Intercambiu d'Hospitalidá. De magar, el club creció potencialmente, con muncha cobertoria de media per tol mundu dándolo a conocer y per tanto miles de persones xuniéndose. == Funcionamientu == [[Ficheru:HC monnai 2005 banner.jpg|miniaturadeimagen|Entrada al campu de Hospitality Club en [[Monnai]], [[Francia]].]] La membresía na organización ye llibre y llógrase a cencielles por rexistrase nel sitiu web. L'actividá principal de la organización ye l'intercambiu d'agospiamientu. Actuando como un anfitrión, un miembru ufierta la posibilidá d'agospiamientu al so gustu. Como güéspede, un viaxeru puede atopar posibles anfitriones y ponese en contautu con ellos al traviés de la páxina web. Nun se trata de dineru - los güéspedes y anfitriones nun se paguen ente sigo. La duración de la estancia, si apúrrese comida de baldre, por una cuota o non, y toles demás condiciones apautar de mano a la conveniencia de dambes partes. Dempués de conocese, el anfitrión y güéspede pueden comentar sobre ellos. Esto apurre un mediu pa establecer la reputación, que ye la midida de seguridá principal. Los usuarios tienen qu'apurrir la so verdadera identidá, que se monitorea por voluntarios, y tán protexíos contra cambeos. Amás de la comodidá, los miembros intercambien otres formes d'hospitalidá, como emponer a los visitantes o la prestación d'asesoramientu rellacionáu colos viaxes. Tamién hai ''Guía de Viaxes'' estilu [[wiki]] con seiciones y foros onde los miembros pueden buscar socios pa viaxes, etc. Los voluntarios dientro del club de cutiu entamen xuntes o campamentos que son eventos que duren dellos díes y que xunen a la xente. == Organización y polítiques == El club basar nel trabayu de cientos de voluntarios de tol mundu. La motivación detrás d'esto ye la idea d'axuntar a la xente y fomentar l'amistá internacional aumentar ente l'entendimientu cultural y fortalecer la paz. Ye una de les mayores redes d'hospitalidá, y hai una misión p'atopar a 1.000.000 persones amistoses. La política del club prohibe explícitamente los usos alternativos, como les cites, la busca d'empléu, usu comercial, y promociones del sitio web.<ref>[http://secure.hospitalityclub.org/hc/stopspam.php Stop Spam in the Hospitality Club]<br /></ref> Col fin de protexer a los buzones de corréu de los miembros de spam y pa caltener l'enfotu na rede nos altos niveles d'un equipu de voluntarios escania los mensaxes que s'unvien al traviés del sitiu. Los miembros tamién pueden optar por esti serviciu y recibir direutamente tolos mensaxes. == Otres plataformes d'intercambiu d'hospitalidá == * [[BeWelcome]] * [[CouchSurfing]] * [[Pasporta Servo]] * [[Servas (organización)|Servas]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Commons category|Hospitality Club}} * [http://www.hospitalityclub.org/ Sitio Web Oficial] * [http://esp.hospitalityclub.org/indexesp.htm Sitio Web Oficial n'Español] {{Tradubot|Hospitality Club}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Servicios d'hospitalidá]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] n1muuqk7x1enxenkid2djg7l10jhe42 0 114908 3710546 3708558 2022-08-22T08:13:37Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{problemes artículu|copyedit|aldericáu|t=20160714191050 }} {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:Waterloo campaign map.png|thumb|300px|Mapa onde s'amuesa'l planteamientu estratéxicu de la campaña de [[Batalla de Waterloo|Waterloo]].]] La '''estratexa militar''' (estratexa, del [[idioma griegu|griegu]] ''stratigos'' o ''strategos'', στρατηγός, pl. στρατηγοί; en [[dóricu (dialectu)|griegu dóricu]]: στραταγός, ''stratagos''; lliteralmente significa: «xefe del [[exércitu]]») ye'l planteamientu xeneral utilizáu poles organizaciones militares pa intentar algamar los oxetivos fitos.<ref>páxs.163, Gartner</ref> La estratexa militar ocupar del planiamientu y direición de les campañes béliques, según del movimientu y disposición estratéxica de les fuercies armaes. El padre de la estratexa militar moderna, [[Carl von Clausewitz]], definir como "l'emplegu de les batalles pa consiguir el fin de la guerra".<ref>[http://www.clausewitz.com/readings/Bassford/Cworks/Works.htm Bassford, Christopher (2002). «Clausewitz and his Works». Consultáu'l 25 de mayu de 2010.]</ref> D'esta manera, daba prioridá a los oxetivos políticos sobre los oxetivos militares, sofitando'l control civil sobre los asuntos militares. "El xeneral (''strategos'') ten de tar seguru de poder esplotar la situación nel so provechu, según esixir les circunstancies. Nun ta venceyáu a procedimientos determinaos." Capítulu VIII versículu 9 de [[L'arte de la guerra]] de [[Sun Tzu]]. Nes guerres convencionales tien por oxetu dirixir les tropes nel teatru d'operaciones hasta llevales al [[campu de batalla]]. Ye una de los trés facetes del arte de la guerra, les otres dos seríen la [[táctica militar]], que consiste na correuta execución de los planes militares y les maniobres de les fuercies de combate na batalla. El tercer componente sería la [[loxística militar]], destinada a caltener l'exércitu y asegurar el so disponibilidad y capacidá combativa. == Estratexa na Europa Antigua == === Antigüedá === Na Antigüedá los pueblos fueron guerreros y entá los de [[costume]]s pacífiques víense obligaos a empuñar les [[arma|armes]] pa defendese d'otros más [[belicosu|belicosos]], qu'empuestos poles enganíes de [[botín militar|botín]] o de dominación invadir y apoderaben; l'agresor que naturalmente yera'l más fuerte, procuraba sosprender con [[marcha|marches]] y movimientos rápidos al que lo yera menos, o que yera más confiáu, estos postreros taben desapercibíos pal [[combate]]. L'arte militar pasó d'[[Asia]] a [[Europa]] pasando por [[Grecia]], siguió nesti país los sos progresos naturales, tresfiriéndose a [[Italia]], perfeccionándose en Roma xuntu coles artes y les ciencies, pa cayer dempués con elles sol dominiu de los pueblos [[bárbaru|bárbaros]] del norte y volver renacer nos sieglos posteriores a la restauración de les artes. Nos [[gobierno|gobiernos]] [[Republicanismu|republicanos]] d'Europa, [[Atenes]], [[Esparta]] y [[Roma]] ye onde l'arte militar desenvolvióse, y anque tuvieren llueñe de ser repúbliques perfectes, adquirieron con too y con eso una superioridá y debiendo al arte y al inxeniu'l méritu d'aguantar a fuercies enormes con menos [[tropa|tropes]] o la de suxetar munchos reinos por lentos progresos d'una guerra siguida. Na remota antigüedá foi yá la [[infantería]] el cuerpu principal, el nerviu y la esencia de los [[exércitos]], y per mediu d'ella vencieron les naciones conquistadores: la [[falanxe]] macedonia arruinó al [[imperiu persa]], la [[lexón romana]] destruyó la falanxe griega y conquistó una gran parte del mundu, y darréu, sicasí, cola decadencia de la milicia romana esbarrumbóse l'Imperiu. La primer guerra de los Tiempos Heroicos en qu'apaecen operaciones militares daqué regulares y dalgún orde ye la [[Tebas (Grecia)|Espedición contra Tebas]], un pensamientu establecíu al cual debíense uniformar les operaciones, una constancia cimera al ímpetu y un valor que sabe esperar y sufrir los reveses de la fortuna. Asina se manifestaren tamién en [[Guerra de Troya|Troya]] onde nun se puede ver más que la infancia del arte, la ciudá cercada, Troya, y el campu atrincherao ofensivu de los Griegos, afayándose elementos d'orde. La fuercia y la división de la [[falanxe]], organización y orde tácticu de los Griegos, foi en cada [[estáu]] de [[Grecia]] afecha al númberu de tropes y la índole de la organización política, y lo que yera común a toles falanxes griegues yera l'aplicación de la [[xeometría]] al arte de combatir y la turniada y engarradiella en mases indivisibles, la táctica, apaeciendo les evoluciones calcular y simultáneu, y l'arte de la guerra modificóse y empezó la '''estratexa y táctica particular'''. La segunda y más grandiosa esperiencia que los Griegos tuvieron que faer de les sos fuercies y que contribuyó más al sentimientu de [[nación]] común foi les [[Guerres Médiques]], que-yos dexó conocer les téuniques de combate de los [[Asiáticu|Asiáticos]]. [[Ciro II el Grande|Ciro de Persia]] reputaba el bon orde d'un exércitu como'l d'una familia y ordenaba bien les tribus de guerra. A los sos órdenes de formación cuando colaba escontra l'enemigu debió gran parte la fortuna que lu acompañó nes sos espediciones, y considérase un pervalible monumentu del arte militar más remotu la [[batalla]] que tuvo contra'l poderosu [[Creso]], Timbria, la [[Frixa]], que decidió l'Imperiu d'Asia. Nes [[Guerra del Peloponeso|Guerres del Peloponeso]] participó [[Tucídides]] qu'escribió la hestoria de les citaes guerres, acomuñando les regles y les aplicaciones de la táctica y de la [[política]]. [[Xenofonte]] dirixó y describió la [[Anabasis|La retirada de los Diez Mil]] y débense-y dellos trataos especiales de táctica y munches noticies qu'espardió na so novela histórica [[Ciropedia]]. Nel enfrentamientu ente [[Tebas (Grecia)|Tebas]] y [[Esparta]] nel [[sieglu IV e.C.]] diose exemplu instructivu na [[batalla de Leuctra]] poles intelixentes disposiciones puestes en práutica por [[Epaminondas]], creador del orde oblicuu, que-y valiera [[Victoria (trunfu)|victoria]] memorable, emplegáu'l citáu orde per segunda vegada na [[Batalla de Mantinea (362 e.C.)|batalla de Mantinea]]. Estes guerres ameyoraron l'arte militar de los Griegos, pero la so perfeición ye necesariu buscala nos tiempos de [[Filipo II de Macedonia|Filipo]] y [[Alexandru Magnu]], principalmente nel exércitu macedoniu. L'arte militar fixo yá grandes progresos nesta dómina yá que de topetar y engarrar en tou lo llargo de la llinia de batalla y el valor individual, llegar hasta a escoyer el terrén más conveniente a la clase de combate y especie de [[tropa|tropes]] y tómense disposiciones, y la victoria faise yá dependiente más de les oportunes y sabies '''disposiciones estratéxiques''' que del valor individual y coleutivu. Los países por onde Alexandru Magnu condució'l so [[exércitu]] nun fueron un meru tránsitu de les sos tropes ganando a los enemigos que se-y presentaben, sinón que nes sos espediciones tomó y construyó fortaleces, dexó [[guarnición|guarniciones]] y nomó [[sátrapa|sátrapes]] que gobernaben cada rexón, quedando afirmada la so dominación, y les sos conquistes y les sos rellaciones mercantiles que dalgunos de los sos socesores, especialmente los Ptolomeos d'[[Exiptu]], sostuvieron cola India, dieron a conocer el [[Ganges]], la remota ciudá de Tina y la islla de Thapobana ([[Ceilán]]) Muertu Alexandru Magnu el so vastu [[Imperiu]] estremóse y subdividió ente munchos de los sos xenerales y la Macedonia quedó como estáu independiente hasta qu'en tiempu del rei [[Perseo de Macedonia|Perseo]] la famosa [[falanxe]] griega foi rota poles lexón romanes de [[Lucius Amelius Paullus Macedoniu|Paulo Emilio]], a quien por esti fechu diéron-y el nomatu de ''El Macedoniu''. Ente los [[Antigua Grecia|griegu]]s foi la [[falanxe]] la que constituyó la [[ordenanza]] de la [[infantería]] y esta grande unidá táctica formaba una masa compacto, fonda y zarrada na que'l "syntagma" yera l'elementu más afechiscu y consistente, [[batallón]] formáu d'a 16 homes de fondu por 16 de frente, y esta unidá lleno y zarrao podía doblar como amenorgase a cuatro homes de fondu, maniobra que s'emplegaba pa estender la llinia. Cuando'l citáu Alexandru llegara al apoxéu de la so gloria yá esistía la terrible República romana, que se fixera poderosa dende la [[batalla de Zama]] dada por dos grandes '''estrategues''' [[Aníbal|Aníbal de Cartago]] y [[Publio Cornelio Escipión l'Africanu|Escipión de Roma]], al cual dieron por esta victoria'l nomatu de ''L'Africanu''. Na [[batalla de Cannas]], descrita por [[Polibio]], evidencian los grandes talentos d'[[Anibal]], y la representación de la batalla ye esplicada por Quintus Icillius na so obra ''Memories militares sobre los griegos y los romanos'', y anque los cartaxineses adoptaren l'[[orde (exércitu)|orde fondu]] de los [[Grecia|griegu]]s, los sos [[batalla|batalles]] nun se paecen en nada a les de Epaminondas y d'Alexandru Magnu, debiendo Anibal cuasi toles sos victories al emplegu de dos maniobres: la una sirvise del so superior [[caballería]] p'arrodiar o cortar les [[Nala (batalla)|nala]]s de la so [[enemigu]], y l'otra n'aprovechase de los accidentes pa despintar una parte de les sos fuercies , que mientres l'aición veníen cayer sobre la [[retaguardia]] del [[enemigu]] qu'él batía de frente. Na citada [[batalla de Zama]], el [[xeneral]] romanu [[Publio Cornelio Escipión l'Africanu|Escipión de Roma]], en llugar d'ordenar les sos lexones como de costume asitió les [[Compañía (milicia)|compañíes]] de preferencia en cuadru a [[retaguardia]] de los [[asteros]] y esplegó les files de los [[triarios]] pa da-yos un frente igual y dixebraes les llinies a trés o cuatro pasos de distancia les unes de les otres, y l'orde de [[batalla]] topóse formáu por una serie de columnes por [[Manípulo (formación)|manípulos]] equidistantes; variación realizada pola necesidá de dexar pasos rectos y capaces a los [[elefante|elefantes]] de los cartaxineses qu'habíen de ser llanzaos contra la llinia. L'orde citáu qu'adoptó en columna Escipión, non solamente yera oportunu pa faer frente a los elefantes sinón tamién la meyor disposición p'atacar dempués de desallugar a aquellos animales, una manera nueva de presentase a los sos enemigos, lo que nun podía dexar de sosprende-yos. La [[lexón romana]] yera un cuerpu espaciado, móvil y maniobrable, ufiertando los sos intervalos la ventaya de la continuación de los esfuercios polos pasos de llinia y formaba en tres linia de asteros, [[príncipe]]s y triarios, a trenta [[toesa|toeses]] de distancia ente sigo, y per mediu de los intervalu apurríense'l continuu ataque y el recíprocu socorru. La lexón estremábase o descomponía sol aspeutu táctico y orgánico en pequeñes tropes o cachos colos nomes de [[centuria|centuries]], [[Manípulo (formación)|manípulos]], etc. y el méritu principal de la maniobra lexonaria yera la so capacidá de restablecer tres veces el [[combate]], viniendo los hastarios a restablecese a los intervalos de los príncipes y nestos, de la mesma, nos de los triarios, ó a la inversa, avanzando y encajonándose unos n'otros ente los manípulos formando llinia llena, orde flexible, estensu y gradiáu, qu'ufiertaba de so trés tentatives de fortuna. L'arte de los sitios ameyoráu primero polos [[rodios]] y polos cartaxineses, foi lleváu a la so rellumanza por Dionisio, Filipo y Alexandru y más tarde por [[Demetrio I de Macedonia|Demetrio Poliocertes]] y los Ptolomeos, y Poliorcetes introdució grandes novedaes nel arte militar aplicando la [[ciencia]] del so tiempu a les máquines de guerra y estableció almacenes y [[Arsenal (armamentu)|arsenal]]es. Enantes a les [[guerres púniques]], l'exame de los trés batalles que sostuvo Roma nes [[Guerres Pírriques]] prueba la razón que tuvo [[Polibio]] al dicir que cuando la irrupción de [[Pirro d'Epiru]], los romanos poles sos guerres contra los [[Pueblos galos|galos]] y [[samnita|samnites]] llegaren a perfeccionar enforma l'arte militar, y el vencedores aprendieron de los campos de Pirro a alienar los sos [[tienda|tiendes]] y a dixebrales por pequeñu cais y a reparar un orde militar que solo los griegos conocíen hasta entós<ref> El teniente coronel ya inxenieru Vicente Ferraz publicó en Madrid, Imprenta Real, 1800 la obra ''Tratáu de Castramentación o arte de riolar'' ocupándose preferentemente de los hebreos, griegos y romanos según bayuroses descripciones de Polibio, Vegecio y [[Xusto Lipsio]] </ref> y vese por esti tiempu órdenes de batalles bien razonaes, diversiones bien combinaes y l'usu de reserves. La [[Iliria]], país dilatáu de les mariñes del [[Mar Adriáticu]], tenía diversos soberanos, pero la más poderosa yera la [[reina Teuta]], vilba de Argón, que como rexente gobernadora fíxose dueña del [[Peloponeso]], tamién de la [[Fenicia]] y dio orde a les sos [[pirata|pirates]] que prindaren toles embarcaciones romanes. La [[república romana]] resolvió un '''plan estratéxicu''' consistente en que los sos cónsules [[Lucio Postumio Albín (cónsul 234 e.C.)|Lucio Postumio Albín]] y [[Cneo Fulvio Centumalo]] embarcar pa la Iliria y atacaren en combinación, per mar cola so [[flota]] Fulvio, compuesta de 200 [[galera|galeres]] y per tierra l'exércitu de Postumio. En siendo ganada, la reina Teuta retirar a Rhizon, villa fuerte asitiada nun pequeñu golfu del [[mar Adriáticu]]. A pesar de que la guerra romana ye carauterística d'[[invasión]], iniciativa, actividá, sorpresa y tinu, hai exemplos de [[cálculu]] tardiegu y victoriosa lentitú como [[Táctiques fabianas|Fabio]] cola so '''estratexa''' arteru y prudente, defensa ardidosa y sistemática de tornar [[batalla|batalles]] y acorviar con maniobres y estrataxemes al exércitu de Aníbal pa ganar tiempu.<ref>''Asemeyáu táctica forfugaba la paciencia del encesu africanu, quien perdiendo la esperanza d'atraer a una formal batalla a Fabio, a quien les sos mesmes lexones llamaben ''El Pedagogu'', se vió obligáu a llevantar el campu pa dir en busca de cebera'' (cita sacada de la obra de [[Jean Bernard Mary-Lafon]] ''Roma antigua y moderna'', Madrid: Llibrería Española, 1857)</ref> L'ordenamientu de los romanos yera afechu a los sos mires particulares y a la so constitución política, y n'ocasiones adoptaben les armes y los usos de les mesmes naciones que vencíen si ameyoraben la so organización [[políticu]]-[[militar]], llegando a adquirir una preponderancia por enforma tiempu sobre los demás pueblos en toa clase de [[ciencia|ciencies]] y [[arte]]s y por consiguiente nel de la guerra.<ref>Según [[Napoleón III]] ''El Senáu ponía en práutica los principios que fundan los Imperios y les virtúes que la guerra nicia. Arrodiada de vecinos belicosos Roma tenía que trunfar o perecer, d'equí esa superioridá nel arte de la guerra''; obra: ''Histoire de Jules César'', París: H. Plon, 1865-66, 2 vols.</ref> L'arte militar romanu tien una vocación d'universalidá y permanencia que falta al griegu, más circunscrito, siempres especial, local, y favorecía la audacia y la naguada rapidez de les [[empresa|empreses]] de los romanos lo pequeño del so exércitu consular, la so severa [[disciplina]] y el so fácil manexu. Los romanos fixeron al [[patriotismu]] base de la so severa [[disciplina]] y sostener col [[castigu]] y el [[rigor]] per un sitiu, y col [[honor]] y la [[pagu]] [[arriquecimientu|codalosa]] por otru. Xuníes na so mente los dos idees de [[patria]] y [[Dios]], el [[xuramentu]] militar romanu nun yera baldida fórmula de disciplina, sinón la consagración absoluta a los [[dioses]] que velaben pola patria, y con tal elevación de pensamientos inútiles yeren los códigos y reglamentos una y bones la distancia [[xerarquía|xerárquica]] establecer por si mesma, la [[insubordinación]] podía mirase como bien pocu probable, el cumplimientu del deber convertir en costume y el [[xefe]], desentemangáu y tarrecíu, podía con toa floxura imprimir al so caprichu'l movimientu a la maquinaria lexonaria, seguro del xuegu perfectu de tolos sos engranajes. [[Salustio]] describe militarmente la [[guerra de Yugurta]] y espón con claridá l'orde oblicuu emplegáu na batalla dada a veres del [[Batalla de Mutul|Mutul]] ente aquel númida y [[Quintu Cecilio Metelo Numídico|Metelo]]. La guerra de Yugurta ye la última dómina en que se topen les lexones formaes por clases, yá que depués ver formaes por [[Cohorte romana|cohorte]]s, y nun se formaron de primeres más qu'en dos linia como se ve nel orde de batalla de [[Catilina]] contra [[Marcu Petreyo|Petreyo]], y darréu César, [[Cneo Pompeyu Magno|Pompeyu el Grande]] y tolos bonos [[xeneral]]es volvieron llueu al usu de formase sobre tres linia. Coles [[reforma|reformes]] de [[Cayo Mario|Mario]] axuntar n'unu los trés manípulos de hastarios, príncipes y triarios, escastóse la distinción de toles clases y formóse la verdadera [[Cohorte romana|cohorte]] que vieno ser por fin la subdivisión única, la verdadera unidá táctica y orgánica de la lexón, [[batallón]] de 500 a 600 individuos estremaos en seis [[centuria|centuries]], con fuercia bastante pa nun precisar axuntase a otros elementos asemeyaos a ella. En [[Hispania]] sobresalen como líderes militares el proscritu [[Sertorio]] qu'aballaba con puestes ya improvisaes marches a los soldaos romanos, cortándo-yos los suministros, acampando con habilidá y ventaya, nun aventurándose con presentar batalla dalguna ensin tar bien seguro de ganala, o'l célebre xefe de los [[lusitanu|lusitanos]] [[Viriato]], entamando un exércitu, que, colos sos [[correría|correríes]], aiciones parciales y retiraes arteres asoraba a los romanos, pa finalmente abelugase nos montes y cola guerra de partíes supo faese tan tarrecible que [[Quintu Servilio Cepión (cónsul 140 e.C.)|Quintu Servilio Cepión]] allegó al artificiu y a la traición pa terminar cola so vida. Los romanos instruyir d'estratexa nes guerres púnicu y gran maestría estratéxica manifiesta Mario contra los [[Cimbros]] y [[Teutones]], [[Sila]] nel [[Asia]] y sobremanera [[Xuliu César|Cayu Xuliu César]] nes [[Galia|Galies]], onde acampáu siempres ente enemigos, exercitar pa trunfar na [[guerres civiles romanes|guerra civil romana]] y someter a l'[[aristocracia]], y les sos ''Comentarios'' son la más importante de les obres militares antigües, riquir sicasí pal so entendimientu conocer les instituciones militares y polítiques de los romanos. Según un [[Oficial (fuercies armaes)|oficial]] y tratadista militar de [[Prusia]] del [[sieglu XIX]], Ciriacy, la constante iniciativa de César, la so imprevista apaición, la so vista d'águila pa utilizar na defensiva les faltes del [[enemigu]], contribuyíen pa faer brotar del desastre la victoria. Col auxiliu de les naves orixinaries de Liburnia, [[Dalmacia]], [[liburna|liburnes]], venció [[Octavio]] a [[Marcu Antoniu]] na [[batalla de Actium]] y dende entós dióse-yos preferencia nes [[Armada|Armaes]] de [[Roma]], construyíes coles maderes del [[ciprés]] y del [[larix|pinu larice]] y el [[abetu]] y con clavazón de [[cobre]] con preferencia a la de [[fierro]], y les mayores llevaben d'avanzada una [[falúa]] de cuarenta remos pa faer la descubierta, sosprender les naves enemigues, avisar de la so derrota y de les sos intenciones. [[Titu Liviu]] ye'l más [[poeta]] ente los historiadores y [[Flavio Josefo]] escribió sobre la guerra en [[Xudea]], refiriéndose alrodiu de la táctica y la [[poliorcética]] de los romanos en tiempu de los emperadores. El platónicu [[Onosandro]] trata l'arte militar dende un puntu de vista [[Filosofía|filosóficu]], aprendiéndose de la so obra la parte [[moral]] y l'observación del proceder humanu aplicáu a la guerra. [[Sestu Julio Frontino|Frontino]] dexó escritos una coleición de [[plan]]es de [[batalla]] y ardides de guerra, y lo mesmo [[Polieno]]. [[Amage (reina)|Amage]], [[reina]] de los antiguos [[sarmata|sarmates]] qu'habitaben les mariñes del [[Ponto Euxino]], estableció nes [[frontera|fronteres]] del so reinu guarniciones de [[tropa|tropes]], venció y refugó a los [[enemigu|enemigos]] que-y invadieron y nun negó socorros a los [[príncipe]]s vecinos cuando solicitaron el so auxiliu. [[Tácito]] estudió más bien la conducta humana que les vicisitúes esteriores, anque son fecundísimos n'instrucción los rellatos de les [[campaña militar|campañes]] de [[Xuliu César Xermánicu|Xermánicu]], de [[Gneo Domicio Corbulón|Corbulón]], de [[Tito Flavio Vespasiano|Vespasiano]], de [[Tito]], etc. [[Boudica|Boadicea]], muyer de [[Prasutagus]], rei de los icenos, dempués de ganar socesives vegaes a los romanos, allegó al so alcuentru'l [[exércitu]] de [[Cayo Suetonio Paulino|Suetonio]], que s'arriesgó a dar una [[batalla]] a pesar de la desigualdá del númberu de combatientes y col enfotu de la [[táctica]] y [[disciplina]] de les [[lexón romana|lexones]].<ref>El poeta del sieglu XVIII Ricardo Glover compunxo la [[traxedia]] ''Boadicea''</ref> [[Flavio Arrianu|Arrianu]] escribió trataos de los más importantes ente los antiguos sobre la ciencia de la guerra y revélanos na espedición d'[[Alexandru Magnu]] les particularidaes de les '''operaciones estratéxiques'''. [[Eliano]], como en tiempos d'[[Alexandru Severu]] quien armó a los sos [[soldáu|soldaos]] con [[coraza|coraces]] y [[yelmu|yelmos]] a la griega y llargues [[llanza|llances]] formando una gran [[falanxe]] de seis legión, volvió dase preferencia al arte griego, escribió un tratáu sobre la Táctica de los Griegos. Mientres el [[Baxu Imperiu romanu]], cuando [[Vegecio]] escribía d'arte militar, este xacía cuasi escaecíu, y en devanéu [[Traxanu]] vencedor de los [[Dacia|daciu]]s y [[partu|partos]], en devanéu [[Adriano]] restaurador de la [[disciplina]], en devanéu [[Septimio Severu]] dominador de los bretones, trataron de caltener les antigües tradiciones, estes perdiéronse baxu [[Caracalla]] y los sos socesores, despreciando los [[soldáu|soldaos]] l'exerciciu del cuerpu y hasta abandonaron les armes defensives, que'l so pesu yéra-yos yá insoportable. [[Vegecio]] compunxo un [[tratáu]] d'[[arte militar]] por mandatu de [[Valentiniano II]], y ye la obra más completa que del asuntu y de los antiguos llegó hasta nós; ensin ser guerreru amosóse arteru escritor, tomando lo que d'esperiencia -y faltaba, d'obres de Catón, [[Cornelio]] y dalgunos otros, que nun llegaron a los nuesos díes. [[Zenobia]], reina de [[Palmira]], dempués de ser vencida por dos vegaes por [[Aureliano]], retirar a Palmira, que foi sitiada polos romanos. Esta reina qu'encabezara ella mesma les sos [[exércitu|exércitos]], infundió aliendu a los sitiaos y defendióse como grande capitana. Sedució a los [[emperador|emperadores]] la comodidá de topar siempres ente los xermanos individuos dispuestos a sirvir con un [[salariu]], y compuestos yá los exércitos romanos de tropes mercenaries, encarpaos colos vicios, desmoralización y amenorgamientos, ''dignos preseos'' de los caprichos del ''Xefe del Imperiu'', que frecuentemente yera víctima del raxón de los sos soldaos ([[Anarquía del sieglu III]]), les naciones bárbares que los romanos vencieren enantes, venciéronlos de la mesma dempués de delles tentatives d'[[invasiones bárbares|invasión]], y baltando un Imperiu del que yá nun tenía de grande más que'l nome. La idea d'un poder centralizáu foi dexáu n'heriedu por Roma y los pueblos bárbaros nun pudieron nunca igualala, debiéndose al citáu heriedu la renacencia d'un imperiu cristianu en tiempos de [[Carlomagno]]. ===Atenes: estrategos=== Los griegos sobresalieron na [[táctica]] y los romanos na '''estratexa''', y [[Atenes]] nomaba tolos años por eleición los sos diez [[estrategos]] o xenerales en xefe, unu por cada [[tribus griegues|tribu]], y caracterizábense polo siguiente: * Ser iguales en categoría. * Se turnaban diariamente nel mandu. * Dacuando una batalla adelantrábase o atrasaba por intrigues del estratego que quería llevase la gloria. Pa evitar esto decidió dexar na capital 9 estrategos, cuando se ponía de pies solamente un exércitu. ===Esparta=== En [[Esparta]] el [[polemarca]], polo xeneral en Grecia, xefe d'un cuerpu d'exércitu, yera xefe d'una mora, y teníen los [[Lacedemonia|lacedemonios]] poca marina, nun teníen ciudaes muraes, dormíen en campaña armaos y los soldaos al compás del [[himnu]] de [[Castor]], acometíen al enemigu con denuedo, y nun escorríen al enemigu hasta ver asegurada la victoria. ===Roma=== Na antigua [[Roma]] ''stratiotes'' o ''stratioticus'' significaba soldáu y ''stratiotica pecunia'', caxa o erariu militar, y en Roma la milicia nun yera una institución independiente sinón que con tou lo demás era l'[[Alministración]], yera l'[[Estáu]], yera Roma y la resultancia d'esa milicia yera'l so exércitu activu y el preséu de Roma yera la lexón, cuerpu de tropes con fuercia bien variable nos tiempos, y foise guarando dende los primeros tiempos en Roma una predisposición a la guerra metódica. La [[lexón romana]] que yera más movible que la [[falanxe]] griega, facilitaba la conclusión de grandes empreses militares qu'esixíen [[maniobra|maniobres]] a llarga distancia y en terrén desigual, y los campamentos de los romanos nes [[frontera|fronteres]] o nel senu nes [[provincia|provincies]] conquistaes atestigüen que sabíen escoyer los '''puntos estratéxicos''': ''Pa salir victoriosu de les batalles haber de meditar de mano los preceptos del arte, pa engarrar según ellos y nun fiase del acasu'' ([[Vegecio]]).<ref>Cita sacada de ''Discursos varios del arte de la guerra:...'' que'l so autor ye José Serrano Valdenebro, Madrid: J. Ibarra, 1796</ref> La milicia romana tien tres periodos históricos, el qu'entiende dende la fundación de la [[Monarquía]] hasta les reformes de Mario, el de los emperadores y el bizantín, y dientro de cada unu d'ellos con ensame de reformes alministratives, orgániques y táctiques que torguen carauterizar de forma satisfactoria los graos y les sos funciones, y dalgunu d'esos graos na lexón yeren los siguientes: *[[Pretor]] *[[Cónsul romanu|Cónsul]] *[[Tribunu]] *[[Centurión]] *[[Decurión]] *[[Quincurión]] Si ente los griegos al xefe supremu de les tropes llamóse-y [[estratego]], ente los romanos lo siguiente: [[Cónsul romanu|cónsul]], [[magister|maestru de la milicia]], dictador, [[imperator]], y más tarde [[conde]] y [[duque]]. ===Godos=== A les lexones de los Romanos asocedió-yos una [[milicia]] compuesta de propietarios, de [[Godu|Godos]] que llegaren a selo, que formó'l llazu ente lo romano y lo [[feudalismu|feudal]], soldaos que vivíen del productu de les sos tierres, pero pagaben [[tributu|tributos]] como los romanos y los feudales al contrariu nun teníen nenguna carga pero teníen que dir ensin paga, fundando los Godos el so [[organización militar]] na xerarquía nobiliaria y el [[sistema decimal]] y la [[nobleza]] estremar en delles xerarquíes ([[duque]]s, [[conde]]s, [[gardingos]],..). Los Godos armar a la so mariña y el que nun podía yera forníu pol Estáu y el [[prefeutu del pretorio]] taba encargáu d'aprovir al [[exércitu]], y sabíen fortificar places y conocíen les máquines de bateles. [[Teodorico]] defendió les fronteres construyendo [[Fortificación|fortaleza]]s y [[presidiu|presidios]] y creó una [[Armada|marina]] de naves de guerra llamaes [[dromon]]es, [[galera|galeres]] pequeñes, y darréu [[Totila]] creó otra. ===Bizancio=== Nel [[Imperiu bizantín]] ''strategium'' faía referencia al cuartel de tropes imperiales en Constantinopla, y dalgún xeneral destacáu que rellumó con lluz propio [[Belisario]], anque entorpecido nes sos empreses pola escasez de los medios que-y suministraben y polos caprichos d'una [[Corte]] intrigante. La [[infantería]] bizantina solo tenía un orde mestu, tomáu de la falanxe y de la lexón que nun producía nengún de los grandes efeutos de los dos métodos, unu fundáu nel so pesu y otru na so flexibilidá, y la so caballería yera inferior al de los [[Persia|perses]] y [[bárbaru|bárbaros]], y el [[fueu griego]] emplegar contra'l valor de los sarracenos y francos: *El mayor poder de los [[sarracenu|sarracenos]] taba nel valor físicu, na so axilidá individual pa remanar armes refundiándoles y na facilidá como emponíen los caballos, inferiores en máquines de guerra *Los francos formaron una sociedá entera guerrera y de equí resulta que los combatientes teníen una gran intrepidez *Los [[godu|godos]], ente los Bárbaros, yeren los más adelantraos na disposición de les tropes, los [[Pueblu vándalu|vándalos]] descollaban nel manexu de la espada, los [[hunos]] yeren arqueros tarrecibles, los [[suevos]] yeren bonos infantes, nos [[alanos]] espuntaben los soldaos pesaos y nos [[hérulu|hérulos]] los soldaos llixeros La guerra ente los Godos y los xenerales bizantinos Belisario y [[Narsés (xeneral bizantín)|Narsés]] presenta per dambes partes gran '''habilidá estratéxica''' y táctica, y según [[Procopiu]],<ref>Obra: ''De bellu Gotorum''</ref> llogró Belisario gran parte de les sos victories porque la caballería de los Godos combatíen siempres de cerca al lluchar con [[espada]] curtia y [[llanza]]. ===Paralelu ente la falanxe y la lexón=== *La falanxe macedonia, gruesu [[batallón]] cuadráu nun podía movese sinón d'una vegada, y l'[[exércitu romanu]] taba más dispuestu y más alerta a tou xenero de movimientos *Los romanos aprendieron bien l'arte d'estremar los exércitos en munchos batallones y escuadrones y el de formar el cuerpu de reserva p'ayudar na meyora o pa sostener na defensa cuando bazcuyaba una parte del exércitu *La falanxe macedonia yera tarrecible cuando se diba al choque, anque precisaba llugares propios pa la so solidez y consistencia, y nun teniéndolos romper pol so propiu movimientu y tando una vegada estremada nun tenía forma d'axuntase *La lexón estremábase como yá se dixo en diversos cuerpos y sirvíase de tolos llugares y dixebrábase como quería, mesmu para [[destacamentu|destacamentos]], pa tou tipu de conversiones y evoluciones, y por tantu tenía mas diversidá de movimientos y por consiguiente mas aición que la falanxe *Los romanos consideraben la [[disciplina]] fundamentu del so Imperiu y nun buscaben batalles ventureres ensin necesidá, nin victories na que perdieren munchos soldaos ==Estratexa na Edá Media europea== [[Carlomagno]] legitimó el dominiu de los [[Bárbaru|Bárbaros]] adheriéndolos al territoriu y cuando hubo un emperador d'Occidente, Carlomagno, la [[cristiandá]] convertida nuna vasta [[monarquía]], venerando los príncipes como cimeru a aquel y tratáu polos d'otros credos como xefe de los creyentes, cesaron de ser consideraos como usurpadores de los derechos del [[emperador]] d'[[Oriente]], y con solo sentase un rei de los Bárbaros nel tronu de los [[César (títulu)|Césares]], quedaben aquellos asociaos a la nación romana, pos el vencedores y vencíos nun tuvieron más qu'un solu xefe, y dende entós puede dicise que la [[feudalismo|organización feudal]] recibió la so organización, aquella escala de poderes cimeros los unos a los otros, cola única fonte d'autoridá Dios y del [[Pontífiz]] el so representante, fallando como árbitru nos discutinios de los Príncipes ente si y colos sos [[pueblu|pueblos]], y que podía aducir a los desastres de la guerra'l remediu darréu utilizáu n'Europa de los [[protocolu (Derechu internacional)|protocolos]] de la [[diplomacia]].<ref>El feudalismu como l'aplicación instintiva d'una nueva base del derechu, treslladó a la esfera del derechu y sobre l'elementu común, l'elementu individual que faltaba nel mundu antiguu, al fechu común de la conquista, y tenía en caso analogía cola vecería y [[Patronatu regio|patronatu]] antiguu, estremándose esencialmente d'esta en que'l patronatu yera llindáu, supletorio del derechu estrictu y el feudal foi rellación xeneral, tenía calter puramente civil, yera base direuta de derechu y correxía el derechu estrictu antiguu, xuntando poles rellación personales los estaos qu'aquel dixebraba, y los conquistadores daben parte de ganar so la obligación de fidelidá y a serviciu de guerra y la duración d'esta rellación dependía del cumplimientu de la obligación recíproca; ''Compendiu d'historia universal'', de G. Weber, Madrid: Imprenta Díaz y compañía, 1853</ref> Na [[Edá Media]] [[feudalismu|feudal]] como nun había exércitos entamaos nun había ''castros'' y el [[castiellu]] tuvo por enforma tiempu gran importancia militar , yá que pa refugar a [[normandos]], [[sarracenu|sarracenos]], [[Hungría|húngaros]], etc., los pueblos atacaos llevantaben [[muralla|muro]] y [[torre|torres]] y bien llueu'l señores feudales aprendieron qu'aquelles [[Fortificación|fortaleza]]s podíen sirvir a los sos planes y multiplicar y [[Ilesia (edificiu)|ilesia]]s y [[conventu|conventos]] fortificáronse tamién y podíen dase choques casuales o calculaos de vecín con vecín, guerra d'asediu y de gastadura, y nos peligros comunes los señores vecinos rexuntar pa ponese d'alcuerdu alrodiu de lo que cada cual executaría nos sos dominios y el rei yera unu de los [[contratu|contratante]]s, pero ensin [[autoridá|autoridá coercitiva]], namái propietariu de los feudos por él conferíos, non un [[maxistráu]] supremu executor de la voluntá d'una [[asamblea]] soberana. Solo quedaben los [[sínodu diocesanu|sínodu]]s, de los cualos, como mestos que yeren, solíen emanar [[derechu civil|lleis civiles]]. Xeneralmente'l feudatario escoyía pa la so residencia un altor metanes los sos dominios y ellí construyía un castiellu, símbolu del poder solitariu ya independiente, [[edificiu|edificios]] de [[piedra]] maciza, con [[torre|torres]] redondes o polígonas coronaes d'[[almena|almenes]], y xuníase a la [[naturaleza]] l'arte de la guerra pa faer impracticable el [[accesu]] a los castiellos, y los [[fosos]], ante[[mural]]es, [[empalizada|empalizaes]], [[contrafuerte]]s tremaos pela redolada, [[Garabatu (arquiteutura)|garabatos]], [[ponte levadizo|pontes levadizos]] estrechos y ensin petriles, compuertes suspendíes de [[cadena (oxetu)|cadenes]], [[puerta|puertes]] soterrañes, [[trampa|trampes]], a lo último tou aquel sistema de defensa y [[emboscada|emboscaes]], buscaba apavoriar a los que trataren d'ataca-yos o sosprendelos, y cuando s'oyía los soníu de la campana de la [[talaya (construcción)|talaya]] suplía darréu la voz d'alerta y corríen a les [[tronera|troneres]], a les almenes, a les [[barbacana|barbacanes]], alzábense les pontes, baxábense los garabatos y empezaba la llucha.<ref>Nel [[sieglu XIII]] el Señor de Beaumanoir ( ca. 1210 - ca. 1265 ) na so compilación de les ''Costumes de Beauvaisis'' determina les formalidaes que se riquir pa la guerra privada</ref> El [[feudalismu]] fraccionando los exércitos en pequeños grupos, estremaos según la importancia del [[feudu]] y vistíos, armaos ya instruyíos de distinta manera, quitaba la posibilidá de los esfuercios combinaos con un [[oxetu]] común, y la [[caballería]] constituyía la principal fuercia de les batalles y alla dedicaben los [[noble]]s, protexíos pola so [[Armadura (combate)|armadura]], "concha impenetrable", desafiando los tiros de los [[Arqueru (exércitu)|arqueros]] y les [[pica|piques]] de la [[infantería]]. Na Edá Media apaez la [[señorío|guerra señorial]], yá que nun hubo señor ensin [[tierra]] y tierra ensin señor y almitida esta forma de [[propiedá]] estendióse y xeneralizó y tou fíxose feudal y el señoríu personal, real y xurisdiccional denominóse [[feudu]] y el que lo otorgaba llamábase ''senior'' o señor, el que lo recibía ''junior'' o ''miles'', como obligáu al [[serviciu militar]], al que lo recibía direutamente [[vasallaxe|vasallu]] y los sub-beneficiaos ''valbasores'', y cada individuu yera coles mesmes señor y ''ligio'' o vasallu, y podía ser vasallu nuna tierra y soberanu nes demás, y cuando toa propiedá llegó a convertise en feudu o subfeudo, cada [[duque]], [[conde]], etc., foi consideráu como señor de la so tierra y podía tomar vengación poles ofienses recibíes, yá fuera'l rei, yá fuera un noble, [[derechu]] llamáu ''del puñu'' qu'anició numberoses guerres parciales ente unu o dellos nobles y el rei o de señor a señor, y como'l ''vulgo'' dependía del caprichu de los señores, les guerres afaraben los campos y los tugurios del [[villanu]].<ref>La mayor parte de los xurisconsultos cunta que la esencia del feudu consiste na reserva que fai'l señor o'l que lu concede, de la propiedá orixinaria; y per parte del vasallu, nuna prestación cualesquier, en señal de fe y homenaxe. Por eso nel feudu estrema la propiedá útil y la direuta, como nos contratos enfiteúticos. Francisco Foramiti ''Manual de xurisprudencia feudal'', Venecia, 1841.- Sobre la pallabra ''valbasores'' delles obres: ''Diccionariu históricu y forense del derechu real n'España'', d'Andrés Cornejo, Madrid: J. Ibarra, 1779-1784, 2 vols; ''Discursos de la nobleza d'España'', de Bernabé Moreno de Vargas, Madrid: Antonio Espinosa, 1795; reeditada por Lex Nova, 199</ref> Les guerres privaes tuvieron gran importancia y xeneral usu ocupando los sos reglamentos distinguíu llugar na [[Llei|llexislación]] d'aquella dómina, y solo competía a los nobles y caballeros, pos l'agarrada ente los [[siervu|siervos]], villanos y homes llibres d'un orde inferior a los nobles taben sometíos a los [[tribunal]]es de [[xusticia]] riquiendo la guerra privada igualdá de nobleza o condición, y el [[cleru]] reclamaba pela so parte y exercía el derechu de guerra personal y yeren suplíos los clérigos polos vidames o ''advocati'' escoyíos polos varios [[monesteriu|monesterios]] o [[obispáu|obispaos]], homes distinguíos pola so nacencia y reputación, que los defendíen y combatíen nel so llugar, anque n'ocasiones [[Clérigu|eclesiásticu]]s de noble familia llenos de les belicoses idees del so tiempu escaecíen la so misión de paz y cuerpu a cuerpu combatíen nel campu de batalla a la cabeza de los sos vasallos. Al llau de la vida del castiellu, onde taben los señores metanes los sos [[guerreru|guerreros]], apaecieron les milicies [[comunal]]es, reaición de los peones contra los caballeros, del home llibre contra'l tiranu, y nel momentu del peligru tocaba la [[campana (preséu)|campana]] del [[Común]], anunciábase la xunta pa tal día, llevando cada unu los sos [[arma|armes]] y asina colaben contra'l [[enemigu]], concluyendo la [[Campaña militar|campaña]] del añu nuna o dos [[batalla|batalles]].<ref>Según [[Augustin Thierry]] nel Norte de Francia realizó la revolución comunal sol principiu de l'antigua ''ghilde'' xermánica o llacuada de gastos comunes, pallabra que significa tamién asociación o [[confrería]] porque tolos sos individuos prometíen per mediu del [[xuramentu]] defendese unos a otros y ayudar como hermanos, modificáu sol imperiu de les idees [[cristianismu|cristianes]] na Edá Media; obra: ''Lettres sur l'histoire de France'', París: Furne, 1853 (reeditada en 2012, Classiques Garnier; otra obra de Thierry: ''Histoire de la conquete de l' Angleterre par les Normands'', París: Jouvet, 1882.</ref> Los [[plebe]]yos y villanos que víen precisu defender la so llibertá contra la caballería o milicia que sirvía a caballu, despreciativa de la [[infantería]], tuvieron d'entender la necesidá d'obrar al aviesu que'l [[feudalismu]], de dar preferencia al ensame qu'a encomalo individual ya impulsaos los [[Suiza|suizos]] por esta necesidá, unu de los pueblos menos caballerescos onde se consideraba honrosa la infantería, adoptaron l'usu de les [[llanza|llances]] per mediu de les cualos formaos en gruesos cuerpos nun dexaben que los desordenar la caballería enemiga, al pasu qu'ellos diben destruyendo l'exércitu de los sos adversarios, venciendo nes batalles de que dependía la so independencia y depués a [[Carlos el Temerariu]], devolviendo esos trunfos la so importancia al combatiente a cuerpu y a la llanza, arma tarrecida pola milicia feudal y los caballos, colando en [[columna (militar)|columnes]] atarraquitaes como una muralla impenetrable, perfeccionando darréu la disciplina suiza polos españoles, formando una infantería que foi'l terror d'[[Europa]], los [[terciu|tercios]]. Col pasu del tiempu, en tantu volvieron axuntase los feudos y aquella separación política a xuntase y formar cuerpos mayores, condes, duques, [[príncipe]]s, [[república|repúbliques]] y [[Monarquía|reinos]] cesaron les guerres privaes y empezaron les d'[[Estáu]] a Estáu, y como se volvió a cultivar les ocupaciones en tiempos de [[paz]] introducióse'l costume de tomar a [[salariu|sueldu]] persones que dende mozu s'apurríen al exerciciu de les armes y principiaron los [[mercenariu|mercenarios]], y nel xerme de los exércitos permanentes y del progresu del arte esta l'establecimientu de les citaes tropes mercenaries, como la [[Gran Compañía Catalana]] de [[Roger de Flor]], rellataos los sos fechos na [[Crónica de Ramón Muntaner]] o les compañíes de Sforza, Gattamelata, Braccio, Piccino, Del Verne y otros, que amuesen estratexa nos sos movimientos, siendo bien notable la guerra de Gattamelata y Piccino a veres del llagu Garda ente los [[Visconti]] y [[Venecia]]. Sobre la terrible irrupción d'[[Europa]] sobre [[Asia]] coles [[Cruzaes]], dicir que l'entusiasmu prevaleció sobre los cálculos [[políticu|políticos]] nuna Europa, que cuntaba tantu señores como poderes, y esti llevantamientu en masa d'un pueblu de propietarios, esti abandonu de les comodidaes y de los bienes pa dir en busca d'aventures, ensin una necesidá absoluta, yeren coses menos estrañes en tiempos en que les [[costume]]s disponíen a ello, y les primeres fueron empreses tumultuosas de devotos empuestos por homes que llevaben por única provisión el so enfotu nos [[milagru|milagros]] o esfuercios parciales d'un ensame de señores que mandaben a los sos dependientes de la meyor manera posible, ensin un designio grandiosu, sinón que d'una empresa pasar a otra, hasta que nes socesives encabezaes les espediciones polos reis dispunxéronse '''planes estratéxicos''' como la ocupación d'[[Exiptu]]. Nes Cruzaes, [[Saladino]] relluma polos grandes y decisivos acontecimientos a que va xuníu y por tener frente a si a unu de los reis más caballerescos d'aquella dómina [[Ricardu I d'Inglaterra|Ricardo Corazón de Lleón]] y Saladino humanu y magnánimo siempres que se trataba d'enemigos vencíos, inesorable y aspru cuando contemplaba a los Cristianos como una [[nación]], l'héroe más perfectu del [[Islamismu]], el príncipe más caballerescu de la so dómina. Na [[batalla de Bouvines]], en 27 de xunetu de [[1214]], foi estremáu l'exércitu cruciáu en centru, nala derecha y nala esquierda, distribuyíos en delles llinies, con una caballería que sostuvo'l rigor del choque y el conde de Boulogne, [[Renaud de Dammartín]], formó un [[batallón]] vacíu de [[soldáu|soldaos]] asitiaos en ''redondel'' y armaos de [[pica|piques]] (créese que per primer vegada fíxose usu del cuadru), que los sos frentes presentaben una tarrecible torga a la caballería enemiga, y una abertura por onde salía pa dar les cargues Renaud y entraba pa tomar l'aliendu. [[Marín Sanuto el Viejo]] pasó gran parte de la so vida na Romania pa poder llevar a cabu científicamente el llibru sobre la recuperación y caltenimientu de [[Tierra Santa]], presentando en 29 de setiembre de [[1321]] en [[Aviñon]] a [[Xuan XXII]] la obra con cuatro mapes y [[Guido da Vigevano]], médicu de [[Xuana la Coxa|Xuana de Borgoña]], contribuyó a la espedición de Tierra Santa de 1335 colos conseyos aconceyaos en ''Thesauris regis Franciae acquisitionis Terrae Sanctae''. La [[Ilesia católica|Ilesia]], que naquellos años tan [[catolicismu|católicos]], respondía a cada necesidá de la humanidá col milagru d'una [[institución]], concibió nel so fecundu senu un cuerpu, les órdenes relixoses militares, exércitos permanentes, verdaderu [[cuartel (milicia)|cuartel]] nos [[Templu|Templos]]. La espedición militar, xeneralmente na Edá Media ye llamada acaballada y presuponía siempres [[botín militar|botín]] como prienda de victoria, y nun curiosu [[códiz]] ''Fueru sobre'l fecho de les cavalgadas'' escritu en [[pergamín]] en dos columnes y que foi ensertáu nel ''Memorial Históricu Español'', Tom. II, alviértese l'espíritu d'[[orde]] y llegalidá que tien de presidir a toa espedición militar, nel que se regula les atribuciones de xefes, asignación de botín, regularización del [[Saquéu|pillaje]], únicu fin y oxetu de l'acaballada, ect. L'equivalente de [[magister militum]] romanu na Edá Media yera'l adalid mayor y el [[adalid]] yera'l caudiellu de xente de guerra, el que dirixía o emponía les [[hueste]]s, esto ye, a la xunta y agrupación transitoria de [[mesnada|mesnaes]] o contingentes, tantu de los ricos-homes, barones o señores feudales como de [[Conceyu (hestoria)|conceyos]] o [[Villa (población)|villes]], teniendo la hueste pelo normal por oxetu tomar o cercu d'una [[Fortificación|fortaleza]] más bien que la batalla campal o decisiva. N'[[España]], la [[Reconquista]] carauterizar por ser un conxuntu d'espediciones, [[algara|algares]] y rebatos sometíes más o menos a un plan preconcebíu y con combinaciones diplomátiques, y un estudiu militar sollerte fainos afayar tou lo que tuvo de '''estratéxicu''', de sistemáticu, d'acompasáu aquelles llargues y dramátiques guerres, colos sos teatros socesivos nes cuenques tresversales, colos sos pasos de cordales, coles sos conquistes d'oxetivos, como [[Toledo]] y [[Sevilla]]. Nel [[sieglu X]] les dobles espediciones militares del tarrecible [[Almanzor]] constituyeron, mientres 25 años, la guerra d'espansión, que'l so nucleu taba na [[Córdoba (España)|Córdoba]] musulmana, y dende [[1492]] l'exércitu español empezó amoldarse a la [[revolución militar|revolución radical militar]] que nos de toa [[Europa]] asocedía. Los [[señor|señores feudales]] y los [[adelantráu|adelantraos]] de les [[frontera|fronteres]], los [[gobernador|walíes]] y [[caballeru|caballeros]] [[Pueblu árabe|árabe]]s faíen mutuamente [[correría|correríes]] nes sos respeutives mariñes, y a eso dicíen "faer [[gallaríu]]", "dise d'[[escaramuza]]", porque según les [[lleis]] de [[guerra]] entablaes podíen acometer cualesquier [[castiellu]] y faer los unos o los otros correríes o acaballaes d'improviso y con [[estrataxema]] que nun durara más de tres díes. [[Xuan I de Castiella]] creó los siguientes dignidaes o cargos según [[Pedro de Salazar y Mendoza]] : el [[condestable]] de Castiella, siendo'l primeru [[Alfonso d'Aragón el Viejo]], que les sos funciones según [[Serafín María de Sotto|Clonard]]<ref>Autor de ''Historia orgánica de les armes d'infantería y caballería españoles'', Madrid: D. B. González, 1851-59, 16 vols.</ref> equivalíen a un [[Ministru de la Guerra]], y dos oficios nuevos de [[mariscal]] a [[Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel|Fernando Álvarez de Toledo]] y Pedro Ruiz Sarmiento. Según Bardin yera'l cargu de mariscal en principiu palatín como Ayudante del condestable hasta qu'esti caballerizo (condestable vien de ''comes stabuli'', conde del establu o caballerizo mayor) tresfórmase polo xeneral o comandante de tropes en guerra, el mariscales que-y taben subordinaos na xerarquía o [[servidume]] palaciega, siguieron tomándolu l'apellativu de [[Mariscal de campu (rangu militar)|mariscal de campu]], y en Francia en tiempu del primer Mariscal de Byron yera un verdaderu Xefe d'[[Estáu Mayor]], con gran autoridá y múltiples atribuciones. La conquista normanda d'Inglaterra por [[Guillermu I d'Inglaterra|Guillermo'l Conquistador]], establez el feudalismu, pos los conquistadores pártense los sos terrenes, caltienen la [[xerarquía]] militar y exercieron dominiu de señores sobre los [[indíxena|indíxenes]] quitaos, y les [[lleis]] nun yeren más que [[pactu|pactos]] ente los vencedores estranxeros. Les [[tropa|tropes]] de Guillermo yeren vehementes nel ataque, pero cuando la fuercia nun-yos bastaba emplegaben l'astucia, y en venciendo na [[batalla de Hastings]], nun cesó por eso la resistencia y hubo de tomar una dempués d'otra toles [[tierra|tierres]] y [[ciudá|ciudaes]], yá a viva fuercia, yá valiéndose de [[negociu|negocios]] o sometiendo al enemigu, amedranando, convenciéndo-y de la inutilidá del so esfuerciu. L'orixe primariu, la causa eficiente de l'[[artillería]] polo xeneral, de les armes de fueu, ye la invención y espardimientu de la [[pólvora]], causa al empar de determinantes radicales tresformamientos nel arte de la guerra y na manera de ser de los [[exércitu|exércitos]] y la primera [[boca de fueu]] llamóse bombarda ("bombus-ardia"), y el verdaderu puntu d'arranque pa dellos estudiosos de l'artillería n'España esta na descripción que la de los moros sitiaos n'[[Sitiu d'Alxecires (1342-1344)|Alxecires]] por [[Alfonsu XI de Castiella]] en 1342 fai la [[crónica]] d'esti rei''. N'España, nel [[sieglu XV]], yá nun se presenta l'artillería defendiendo [[muriu|murios]], como n'Alxecires en 1342, sinón combatiéndolos, atacándolos, emplegu nuevu, modernu y trascendental, y la perfeición capital de l'artillería tuvo llugar n'[[Alemaña]], y por tantu'l desenvolvimientu de l'artillería hai que buscalo na [[Europa central]], nel sieglu XV, como [[sitiar|arma de sitiu]] y [[combatir|arma de combate]]. [[Jan Žižka]] y los [[husita|husites]] n'[[Alemaña]], maestros según [[Eneas Silvio Piccolomini]] nel arte de [[fortificar]] y nel de tomar [[plaza|places]]<ref> "A pesar de qu'esta ciudá taba defendida por roques serrapatoses, non por eso dexo Jan Žižka de circunvalarla con muralles y antemurallas. En parte topábase bañada pel ríu de Lusinitz y en parte por una riega considerable. L'espaciu pa entrar nella per tierra ye apenes de trenta pies. Ellí hai un foso bien fondu y un triple muriu de tal espesura qu'esta a prueba de toa máquina de guerra. Maestros los taboristas en tomar places habíen consturído munches torres y munchos antemurales a lo llargo de les muralles y nos sitios mas necesarios. Aquel yera l'abelugu de tolos herexes. Jan foi'l primeru que lo edificó y los que lu siguieron aumentaron les fortificaciones según el so xeniu. Describir Tabor talo como la vimos", pallabres de Aeneas Silvius Picolomini, [[cardenal]], que foi [[vicecanciller]] de [[Federico III d'Habsburgu]], que lu unvió en misiones [[Diplomacia|diplomátiques]] a [[Roma]], [[Milán]], [[Nápoles]], [[Bohemia]] y otros llugares. Aeneas darréu foi papa llamáu [[Pío II]]. Dexó delles obres escrites, ente elles: ''Historia de los Bohemianos....'' y ''Historia de la Europa, dende'l reináu del emperador Federico III...'', 1685, en fólio</ref> (na [[campaña]] de [[1430]] quemaron cien [[castiellu|castiellos]] y [[ciudá|ciudaes]] y cerca de 1400 [[aldega|aldegues]]), anuncien yá la eminente preponderacia de la [[infantería]] nos exércitos europeos (na campaña de [[1431]], l'exércitu husita taba formáu por 50.000 soldaos d'infantería, 7.000 de [[caballería]] y 3.700 [[vagón de guerra|carro]]), y sicasí, por una rutina o por una tenacidá malo d'entender, non solo'l sieglu [[XIV]] sinón tamién nel sieglu [[XV]] ye cuando lleguen el so apoxéu la [[caballería]] y l'[[Armadura (combate)|armadura]] na [[Edá Media]] europea. Los [[husita|husites]], muertu'l so xefe Jan, diéron-y por socesor a [[Procopiu el Grande|Procopiu por nomatu Rasu]] porque yera [[clérigu]] y tenía cortáu'l pelo, única señal del so primitivu oficiu, pos yera dignu discípulu de Jan y tenía como capitán valentía y habilidá como aquel. Procopiu yá s'estremara en [[1421]] defendiendo la plaza de Justemberg contra toles fuercies d'[[Alberto II d'Habsburgu|Alberto, duque d'Austria]] y obligándo-y a llevantar el sitiu, ganando darréu a los imperiales ya invadiendo y escalando el [[Austria]], la [[Silesia]], la [[Lusacia]], el [[Brandeburgu]] y la [[Franconia]] oriental y fixo terrible'l so nome en toa [[Alemaña]]. Ye malo de determinar la [[dómina]] en que fueron inventaos los [[baluarte]]s o bastiones; pero ye ciertu que'l so usu establecióse cerca del añu [[1500]], y dellos autores faen autor d'esta invención al citáu Žižka, xefe de los husitas en [[Bohemia]], pretendiendo que se sirvió d'ellos na fortificación de [[Tabor]]. [[Maximiliano I d'Habsburgu]], nacíu en [[1459]], perfeccionó l'arte de [[fundir]] l'[[artillería]], la fabricación de les [[arma de fueu|armes de fueu]] y el [[Templáu del aceru|temple]] de les [[arma|armes defensives]], y el primeru qu'estableció un [[exércitu permanente]] n'[[Austria]]. Na población de [[Jargeau]], llugar '''estratéxicu''' na [[Guerra de los Cien Años]], preveníu'l [[Guillermo de la Pole|duque de Sufflok]], de la sorpresa del exércitu de [[Francia]] nos [[arrabalde]]es de la [[población]] citada, salió d'ella y formó una [[guarnición]] en [[batalla]], pero nun pudiendo aguantar el choque'l ingleses a pesar de ser [[guerreru|guerreros]] esperimentaos qu'aprendieron l'arte de la [[guerra]] na escuela d'[[Enrique V d'Inglaterra]], abelugar otra vegada nel interior de Jorgeau. A otru día los cañones y [[lombarda|lombardes]] franceses empezaron a disparar sobre [[Batalla de Jargeau|Jargeau]] ([[1429]]), teniendo los sitiaos una [[artillería]] tan numberosa como los sitiadores, y sicasí, el fueu empobinao por [[Xuana d'Arcu]], en quien tolos [[xeneral]]es reconocíen un talentu estraordinario pa disponer l'artillería, produció en poques hores gran destrucción na plaza sitiada. Xuana de [[Flandes]], muyer de [[Xuan IV de Bretaña]], [[conde]] de Montfort, dempués de la cautividá del so home, fechu prisioneru en [[Nantes]], que nun pudo aprovechase de los socorros que lu condució d'[[Inglaterra]] [[Roberto de Artois]], qu'apostaba'l [[condáu]] de [[Bretaña]] a [[Carlos de Blois|Carlos, conde de Blois]], siguió valerosamente la [[guerra]] col sofitu de los ingleses, sosteniendo dos sitios en Hennebon ([[1342]] y [[1345]]), teniendo por enemiga a Xuana de Penthiere, condesa de Blois, muyer de Carlos, que sostenía al [[Monarca|rei]] de [[Francia]], y esta guerra foi conocida como la [[Guerra de Socesión de Bretaña|Guerra de los dos Xuanas]], recayendo tol pesu de la guerra nos dos Xuanas ([[1345]]-[[1365]]). Sobre la guerra marítima, un [[tratáu]], "De les Instituciones Militares" de Lleón el Filósofu, da idea del orde de la marina y el capítulu CXIX que trata de los combates navales, pon de manifiestu l'estáu de la marina del [[Imperiu bizantín]], les construcciones, los usos y la '''estratexa''', noticies que completó'l tratáu del so fíu respeuto del [[dromon]] o la galera imperial que teníen un [[cañón (artillería)|cañón]] de [[cueru]] asitiáu na [[proa]] dende'l cual yera llanzáu a gran distancia contra les naves enemigues el [[fueu griego]], fecha con cera, pez, [[azufre]] y otas materies combustibles, modificando la manera de combatir, porque yera precisu tratar de quemar les naves enemigues, con movimientos meyor combinaos d'averase y retirase, venciendo per espaciu d'enforma tiempu a los [[sarracenu|sarracenos]] y darréu a los [[normandos]] hasta les Cruzaes ( llanzábase'l fueu griego tamién en vasos a manera de [[granada]] o con [[baluta|balutes]] y [[catapulta|catapultes]] nel campu y ciudaes sitiaes). [[Christine de Tríen|Cristina de Piezano]], na so obra ''Llibru de los fechos d'armes y la caballería'', trata la guerra activa y de la [[xurisprudencia]] [[militar]] y tomó los más escoyíos preceptos de [[Vegecio]] y [[Sestu Julio Frontino|Frontino]] ensin copialos, antes al contrariu, fala de los cambeos indispensables a los usos nuevos d'engardir y a l'[[artillería]] y propón les meyores máximes d'ofiensa y defensa que s'usaben nes guerres de Francia d'aquel tiempu. [[Leon Battista Alberti]] na so obra ''De re aedificatoria'' fala de les fortificaciones de les [[ciudá|ciudaes]] según [[Vitrubio]], [[Vegecio]] y otru autores griegos y romanos. [[Egidio Romanu|Egidio Colonna]], escritor [[Escolástica|escolásticu]] y [[arzobispu]] de [[Bourges]], escribió un [[tratáu]] hácia finales del [[sieglu XIII]] tituláu ''De regimine principum'' que puede considerase como l'eslabón militar que xune a [[Vegecio]] con [[Nicolás Maquiavelo|Maquiavelo]], al tiempu [[Antigua Roma|romanu]] col [[Renacimientu]].<ref>Carlos Promis comentando la obra de [[Francesco di Giorgio|Martini]], investigó los cambeos na ciencia de la fortificación hasta la so completa restauración, empieza por una [[biografía]] de los tratadistas y ente que Guarnieri y otru autores principian solo dende [[Tartaglia]] en [[1546]], Promis facer dende Egidio Colonna que dedicó la obra citada a [[Felipe l'Atrevíu]] qu'escoyó a Colonna preceptor del so fíu; obra de Carlos Promis: ''Memories históriques sobre l'arte del inxenieru y artilleru n'Italia'', Madrid: Memorial de Imgenieros, 1882</ref> == Términos rellacionaos == * Estratexa tamién deriva del griegu Stratos Agein, ''L'exércitu que se mueve escontra alantre''. De les pallabres Stratos ''Exércitu qu'acampa'' y Agein ''Emburriar alantre, avanzar''. Lo anterior suxure que la estratexa nun ye estática, sinón que ta intrínsecamente amestada al movimientu. * ''Estratagémico''.- Axetivu qu'emplegó [[Jean Maximilien Lamarque]] pa espresar los movimientos que se verificaben nun círculu más estensu que los que podía algamar la vista. Tamién '''estratagemático''' según Carrion-Nisas y atribúi esta pallabra a [[Sestu Julio Frontino]] que tituló los trés llibros que se referíen a grandes movimientos antes, mientres y dempués de la batalla ''Stratragematicon'' y ''Estrategicon'' al 4º llibru dedicáu a lo que pasa cerca del xeneral y ye resultáu del so calter ya influencia personal.<ref>''L' Espectateur militaire. Recueil de science, d'art et d'histoires militaires'', Tomu I, II, IV sobre ''Filologiam'', París, 1865</ref> * ''Stratitates''.- Na ínfima llatinidá, esti términu tenía un significáu similar al ''estratego'' de Grecia. * ''Estratarithmétria''.- Nel [[sieglu XVII]], l'arte d'[[escuadrón|escuadronar]], de formar les tropes nuna figura dada, de topar el númberu de soldaos que nella cabíen. * ''Estratología''.- Nome griegu que dellos autores como Myler y Walter dieron a la ciencia que trataba del derechu a la guerra (otros ''estratonomía''). == La estratexa militar na antigua China == En [[República Popular China|China]], hubo dos grandes fases na hestoria de la estratexa militar. === Estratexa militar en dómina de los reinos combatientes === Mientres los [[reinos combatientes]], la guerra quedaba llibrada por [[nobleza|nobles]] en [[carru de combate|carro de combate]]. Estos comandaban a pequeños exércitos de [[llabrador|llabradores]] armaos cola espada. El combate ente nobles yera d'una manera más cortés. Ello ye que nel reinu [[Dinastía Zhou|Zhou]] esistía los li, un códigu de conducta qu'esixía los máximu respetu al enemigu, siempres qu'esti fora noble y dambos contrincantes, del mesmu llinaxe, pos les tribus bárbares, otros reinos chinos o nobles que nun fueren del mesmu rangu yeren sometíos a una guerra ensin cuartel. Nesta dómina destaca'l brillante xeneral [[Sun Tzu]], que revoluciono la táctica militar col so llibru "[[L'arte de la guerra]]", llibru imprescindible pa cualquier xeneral. === La estratexa en dómines posteriores a Qin Shi Huang === [[Ficheru:Xian guerreros terracota general.JPG|thumb|250px|Guerreros de Xian.]] Con [[Qin Shi Huang]] les dimensiones de la guerra algamaron unes enormes dimensiones. Armáronse exércitos xigantescos de miles de soldaos. Les llances fueron l'arma principal favorita de la [[infantería]] china a curtiu algame. La infantería yera sofitada pola [[caballería]] y más tarde, poles primeres pieces d'[[artillería]] La [[ballesta]] y la [[ballesta de repetición]] yeren la meyor arma de llargu algame de la dómina, pos yera bien fácil y rápida d'usar y fabricar. Destaquen los cho-ko-nus soldaos chinos que remanaben con maestría ballestes de repetición. La enorme demanda d'armes per parte de los emperadores fixo floriar la industria del [[metal]], que convirtióse nuna industria masivo, la más sofisticada n'años. == Estratexa na Edá Moderna europea == El [[sieglu XVI]], tres la [[Edá Media]], ye'l de la renacencia militar d'[[Europa]], que tuvo lenta preparación nos sieglu XIV y XV, polos siguientes fechos: * De primeres dicir que'l mesmu [[Nicolás Maquiavelo|Maquiavelo]], viendo'l desorde que s'introduxera na [[milicia]] por culpa de los xefes de los bandos asalariar y disgustao de los soldaos aventureros, quixo demostrar la necesidá de tener exércitos nacionales y disciplinaos, tratando de que s'aprienda de los griegos y romanos la importancia de la [[infantería]], base de los exércitos y de la [[nación]], y valórase-y más como filósofu políticu que tratadista militar porque aspiraba a ordenar los exércitos nacionales y en cuenta de formular métodos puramente militares, quería oponer la fuercia moral de los exércitos al murniu espectáculu de los capitanes aventureros<ref>Obres: ''[[Del arte de la guerra]]'' y ''[[El Príncipe]]''</ref> *Invención de la [[pólvora]] y el so usu.- Cola invención y usu de la pólvora nació un arte militar dafechu diversu: les [[pica|piques]], [[alabarda|alabardes]] y [[partesana|partesanes]] fueron sustituyéndose colos [[arcabuz|arcabuces]], [[mosquete]]s y [[fusil]]es, y en [[1503]], el célebre [[inxeniería|inxenieru]] español [[Pedro Navarro]] aplicó con ésitu la pólvora na mina que fizo contra [[Castel dell'Ovo]] en [[Nápoles]], aplicada dende entós como inxeniu principal de la guerra de mines, contraminas y la guerra soterraña. *Presencia d'[[arqueru (exércitu)|arqueros]] ingleses en [[Batalla de Crécy|Crecy]], [[Batalla de Poitiers (1356)|Poitiers]] y [[Batalla de Aljubarrota|Aljubarrota]] *L'apaición victoriosa de la citada infantería suiza nel [[sieglu XV]] *La composición del lúcido exércitu<ref>Paulo Jovio describió l'exércitu de Carlos cuando entró en [[Roma]]: suizos y alemanes con [[espada]] curtia y [[llanza|llances]] de 10 pies y otros [[alabarda|alabardes]] y de cada mil infantes 100 teníen fusil; 5.000 gascones ballesteros, caballería escoyida ente la nobleza francesa; [[Escuderu (hestoria)|escuderos]] que dacuando sirvíen como caballería llixera; los arqueros llevaben un gran arcu a la inglesa y diben armaos de yelmos y gruesos venablos; guardia del rei 400 d'a caballu, 140 cañones gruesos y otros munchos pequeños que rodaben rápido tiraos por caballos</ref> que llevó [[Carlos VIII de Francia]] a la conquista de [[Nápoles]]: ''La invasión de Carlos VIII n'Italia, la lliga que se formó en contra so pa zarralo dientro d'ella, la so retirada que cortó '''estratéxicamente''' Albiano, xeneral de [[Venecia]], la defensa de [[Calabria]] de Aubigny, l'ésitu de la [[batalla de Fornovo]] paécense enforma a les operaciones que precedieron a la [[batalla del Trebia]] en 1799, al pasu de Beresina en 1812, a la [[batalla de Hanau]] en 1813, prueba que los capitanes d'aquel tiempu teníen l'instintu de les grandes operaciones militares'' (Luis Blanch)<ref>Autor de ''Nueve discurso de la ciencia militar'', Madrid: Biblioteca militar, 1851</ref> Darréu, el méritu militar de [[Prósperu Colonna]] qu'engrandó les '''combinaciones estratéxiques''', la campaña del Gran Capitán [[Gonzalo Fernández de Córdoba]] nel [[Garellano]], les de tola escuela de grandes capitanes nel reináu de [[Carlos María Isidro de Borbón|Carlos V d'España]], les sos espediciones a [[África]] cola indispensable cooperación de la marina militar d'[[Andrea Doria]], les guerres de [[Solimán]] y les de los capitanes franceses de la dómina, toa prueba'l progresu de les combinaciones militares, y tolos Estaos batallosos teníen el brengosu instintu de la guerra, porque los combates habíen tomáu mayores proporciones, les guerres civiles del feudalismu concluyérense, les naciones engarraben per mediu d'exércitos permanentes con vastos espacios que percorrer, que defender, que [[conquistar]] y obligó al inxeniu humanu a desenvolvese na direición de la so [[necesidá]], polo cual la '''estratexa''' foi presentida y practicada. Nel [[sieglu XVI]], apaecen les [[tropa|tropes]] imperiales españoles, colos sos tarrecibles Tercios, yá que dempués de la espulsión de los moros, surdió pa España una serie de guerres esteriores, que la alzaren a un altu grau de pujanza, y como yá nun podíen actuar les compañíes con independencia unes d'otres, nin yera posible la organización feudal de grupos disgregados ya irregulares, hubieron de crease subdivisiones del exércitu cola agrupación de delles compañíes, que constituyendo una especie de [[brigada]] recibieron el nome de [[Terciu]]: *En [[1536]], cada Terciu en 3 [[coronelía|coronelíes]], con 10 compañíes de [[piqueru|piqueros]], 2 d'[[arcabuz|arcabuceros]] de la fuercia de 250 homes caúna *En 1560, [[Felipe II d'España]] suprimió les coronelías y formó los Tercios de 8 compañíes de [[coselete]]s armaes con [[pica|piques]] y 2 d'arcabuceros de 300 individuos toos España fixo dar al arte de la guerra pasos xigantescos, basta indicar la operaciones del [[Alexandru Farnesio (duque de Parma)|duque de Parma]] pa socorrer a [[París]] y a [[Rouen]] sitiaes por [[Enrique IV de Francia]], o la campaña del [[Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel|duque d'Alba]] p'apoderase de [[Portugal]] que terminó cola [[Batalla de Alcantara]] o la [[guerra de Flandes]] col citáu duque d'Alba, [[Luis de Requesens]], [[Don Juan d'Austria]], el citáu [[Alexandru Farnesio (duque de Parma)|Farnesio]], ect: ''onde s'axuntaren cuantos soldaos valiente y esperimentar capitanes tenía [[Europa]]; les numberoses fortaleces deteníen al exércitu con llongures y trabayosos sitios, les vastes llanures riquíen nes batalles que s'esplegara tol valor y tola ciencia, y les mesmes llanures trevesaes por anchos y fondos ríos presentaben con frecuencia entá dempués de les victories, inconvenientes graves y tarrecibles a los progresos de los vencedores'' (Cita d'[[Agostino Paradisi]]<ref>''Aponderamientu del principe Raimondo Montecuccoli'', Bolonia, 1776</ref>). Na [[batalla de Pavía]], en [[1526]], los españoles, esplegaron nella toles ventayes del talentu militar y toes maniobrar fíes del estudiu más reflexivu del arte de la guerra, dando a la [[Historia Militar]] la primer páxina en que s'estudia la táctica y l'orde de les batalles modernes ya igual remangu amosaron y victoria llograron los tercios españoles mandaos por [[Manuel Filiberto de Saboya]] na [[batalla de San Quintín]]. [[Mauricio de Nassau]] axuntando la esperiencia de los precedentes, refixo l'arte militar ya introdució munches novedaes nel ataque y na defensa, esploró tolos medios d'acelerar y asegurar más el bon ésitu de la guerra, atribuyéndo-y dellos autores la creación de la fortificación de campaña y [[Gaspar de Coligny]] foi'l primeru qu'amosó la importancia de la rapidez, percorrió hasta 18 [[llegua|llegues]] en 24 hores, yá que enantes creíase una gran marcha 7 llegües per día. Si ente los antiguos el cuadradado tácticu denominóse sintagma, tortúa, na [[Edá Media]] muriu, cerca, corrolada, vieno constituyir nos sieglos [[XVI]] y [[XVII]] l'[[escuadrón]] al que los tácticos [[geometra|geometres]] sometieron a múltiples sotileces. [[Mauricio de Saxonia]] tenía grandes cualidaes: tan circunspectu y reserváu nel plan, como ardigosu y llueu na execución, tan previsor na preparación, como acabáu na obra. Nel [[sieglu XVII]] abonden capitanes d'alta intelixencia y qu'emplegaron de cutiu los métodos de la '''estratexa''' como [[Ambrosio Espinola|Espinola]], Albrecht von Wallestein, [[Enrique de la Tour de Auvergne-Bouillon|Turena]], [[Bernardo de Saxonia-Weimar]], [[Ottavio Piccolomini|Piccolomini]], [[Raimondo Montecuccoli|Montecuccoli]], [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo de Suecia]], [[Lluis II de Borbón-Condé|El Gran Condé]], [[Johann Tserclaes|Conde de Tilly]] y dalgún otru. La verdadera guerra en grande esclaria principios en tiempos de [[Lluis XIV de Francia]], con gran protagonismu de les armes de fueu y la '''estratexa''' xunir a la [[política]], el [[gabinete]] col [[pabellón]], y les guerres non se principiaban ensin determinar el plan y procurábase prever los sos efeutos dempués d'una serie d'operaciones hipotétiques fundaes en datos desconocíos, y viéronse notables '''operaciones estratéxiques''': invasión de [[Holanda]],; [[John Churchill, I duque de Marlborough|Marlborough]] algamó a veres del [[Danubiu]] al príncipe Eugenio; [[Claude Louis Hector de Villars|Villars]] xunir col eleutor de [[Baviera]]; Luis José de Vendome y [[James Fitz-James, I duque de Berwick|Berwick]] dirixeron les famoses marches d'España que concluyeron cola [[batalla de Almansa]]. El tipu de la guerra de sitios ye relevante nel sieglu XVII, tomar d'una plaza fuerte yera n'ocasiones l'oxetu d'una campaña, y dalguna tentativa d'un exércitu de socorru pa descercar la plaza o llibrala del ataque enemigu, solía producir un choque o batalla campal, y l'asuntu quedaba resueltu con tomar de la plaza o la retirada del sitiador. L'exércitu de [[socorru]] yera adversariu natural d'un exércitu d'[[observación]] y el lentu progresu de la táctica nel sieglu XVII tien d'atribuyise en gran parte al índole acompasáu d'aquelles guerres de sitios y posiciones, por oposición a la campal, de marches, maniobres y batalles. Llegando bien llueñe l'arte de fortificar con [[Errard de Bardeluc]], inxenieru d'[[Enrique IV de Francia]], el caballeru Ville con [[Lluis XIII de Francia]] y el conde de Pagan, débese'l méritu de les aplicaciones sistemátiques en sitiar y tomar places a [[Vauban]] y nel so defensa ameyores afeches a les nueves armes, aplicando los sistemes yá conocíos, sobresaliendo na sagacidad con que supo acomuñar la fortificación coles '''estratexa''': ''Foi'l primeru que vio les coses en gran escala; buscó les rellaciones de les places de guerra ente sigo y de la fortificación coles otres partes del arte militar y hasta cola alministración política, y punxo les fortificaciones na meyor rellación cola '''estratexa del so tiempu''' y merez l'aponderamientu de que'l caltenimientu de los homes y de los establecimientos foi unu de los sos principales fines'' (Cita [[Nicolas Léonard Sadi Carnot|Carnot]]). Pelos años de la [[Guerra de los Trenta Años]], l'elementu feudal cuasi sumió, porque la so composición nun se fundaba yá nel serviciu [[feudalismu|feudal]] sinón que yera una tropa permanente tomada de la [[plebe]] y mandada por señores o [[nobleza|nobles]] suxetos sicasí a la [[xerarquía]] de los graos en razón de les sos capacidaes y los sos servicios y non del grau [[sociedá|social]], lo que destruyía los contingentes feudales, y na citada guerra, Waldstein y Gustavo de Suecia vivíen por cuenta de los [[país]]es qu'ocupaben colos sos [[soldáu|soldaos]], guerra devastadora, pero'l primeru yera consideráu como una [[adversidá]] y Gustavo como un proteutor, porque l'unu dilapidaba y el segundu regularizaba les exaiciones, y dambos demostraron que nos exércitos más móviles y nos terrenes menos montuosos sabíen faer sirvir les [[fortificación|fortificaciones]] de [[Campaña militar|campaña]], y empezó tamién la [[división del trabayu]] nos [[exércitu|exércitos]].<ref>[[Maximilien de Béthune|Duque de Sully]] tuvo'l cargu de [[gran maestre]] d'[[artillería]] y creó [[arsenal (armamentu)|arsenales]], [[parque]]s, reserves, [[llaboratoriu|llaboratorios]], un sistema completu de [[material]]</ref> Wallestein]] ganó fama militar na guerra contra los [[bohemos]] y los [[Pueblu turcu|turcos]], y la so fama y les promeses tentadores de gloria y de botín traxeron a la so bandera munchos soldaos y xefes aventureros, guerra na que se dexaba'l pillaje y la contribución militar, topando onde quixera'l soldáu paga y ganancies. Gustavo Adolfo y [[Mauricio d'Orange]] restauraron l'arte militar, ameyoraron les ordenances y combinaron nes mases d'[[infantería]] les ventayes de la legíon coles de la falanxe, y foi Gustavo tan artera nos sos planes como rápido na so execución, la llamada por Napoleón ''guerra de pies'' y escurrió fabricar cañones de cueru contra l'artillería de los alemanes pa faela más maniobrable. Considerar a Enrique, [[duque de Rohan]] (sieglu XVII), como'l primera [[escritor]] y [[xeneral]] modernu que dio y aplicó dellos preceptos útiles na guerra de monte, esixendo un [[principiu xeneral]]: "la posición nos cumes". Conde y Turena apaecieron pocu dempués, y el primeru naciera xeneral y conducióse poles sos inspiraciones propies, y el segundu aprendió a selo nel llibru de la [[esperiencia]], que, por un nuevu orde de formación de tropes, pol usu más razonáu de la [[infantería]], polos sos almirables [[marcha|marches]] y planes de campaña, encauzó l'arte militar a un altu grau de perfeición: ''Conde nació xeneral, Turena fíxose; el primeru dirixir poles sos propies inspiraciones, el segundu pola reflexón y l'esperiencia y les sos batalles presenten disposiciones variaes y siempres hábilmente aplicaes al terrén'' (Cita de [[Jean Maximilien Lamarque|Lamarque]]).<ref>Sobre la última empresa de Turena, el conde de Guibert diz lo siguiente: ''Estudiando la campaña que punxo fin a la vida de Turena vilu por espaciu de seis selmanes en frente de Montecuccoli faer una guerra de posiciones y de movimientos dafechu igual a la que fadría otru xeneral cola táctica moderna''; dalguna obra de Guibert: ''Écrits militaires, 1722-1790'', París: Copernic, 1977; ''Oeuvres militaires de Guibert'', París: Magimel, 1803, 5 vols.</ref> Turena instituyó la [[brigada]] en 1667, subdivisión táctica d'un cuerpu d'exércitu, formando parte d'una división, col nomamientu del primer [[brigadier]] de caballería y la de 1668 pal d'infantería, buscando unidá y cohesión, y arrexuntar les sos tropes con más llibertá, anque para otros foi Gustavo Adolfo, y magar la so columna o unidá táctica estremar en cachos y fraiciones que-y daben flexibilidá y movilidá (dos [[reximientu|reximientos]] con 1000 [[mosqueteru|mosqueteros]] y 900 [[piqueros]]), la [[caballería]] sueca inda se interpolaba la so [[turma]] como nos tiempos del duque d'Alba y Alexandru Farnesio. [[Cromwell]] formó tropes regulares y devotes, entamando a los indisciplinaos y qu'exercitó infundando un poderosu enfotu en si mesmos, y mira faer la revolución, secundar, sigue y amenorga a la unidá de la so poder. [[Raimondo Montecuccoli]] dexó tres libros nos sos [[memories]], trata'l primeru del arte militar, el segundu de la guerra contra los turcos y el terceru de la campaña de 1664, conteniendo preceptos tantu para [[defensiva y ofensiva|la guerra ofensiva como la defensiva]] [[Holanda]], al combinase con [[Francia]], pudo aposta-y l'imperiu de la mar a [[Inglaterra]], con una [[marina]] diestra y exercitada, encabezada por arteres [[almirante]]s como Engel de Ruyter, Martin y Cornelio Tromp. A empiezos del [[sieglu XVIII]], na [[Gran Guerra del Norte]] destaca como pernomáu militar [[Carlos XII de Suecia]], siendo dignes d'atención y estudiu el pasu de Dwina, el de Bug en 1703, a nadu cola so caballería, les actives campañes de 1704 y 1705, y en 1708 enfusa en Rusia hasta [[Berezina]], onde lu espera [[Pedro'l Grande]], fundador del grandor moscovita, suañando con mancar al rusu nel corazón llegando hasta Moscú y pallo pon sitiu en [[batalla de Poltava|Poltava]], plaza d'importantes recursos y gran '''importancia estratéxica'''. Nel [[sieglu XVIII]], tantu [[Federico II el Grande]] na [[Guerra de los Siete Años]] como la guerra con España del inglés Pitt, fundaben el so resolución en '''motivos estratéxicos''', nes ventayes que resultaríen de descargar un golpe inmediatu y bien empobináu contra l'enemigu, ensin da-y a llugar a preparar. [[Navío]] ye'l nome propiu o peculiar que permaneció a les embarcaciones grandes o que lleguen a pasar de ciertu porte, y más particularmente a les de [[guerra]] que teníen a los menos dos [[ponte]]s o dos [[Batería (instrumentu musical)|batería]]s corríes per cada banda, navíos de dos [[andanada|andanaes]], lo mesmo que de tres puente nel de constar d'otros tantos o de tres bateríes. Tamién se dicía navío de llinia a cualesquier de los primeres o que por aquelles circunstancies considerábase propiu pa entrar na formación de la llinia de combate, con un númberu eleváu de [[Cañón (artillería)|cañones gruesos]], esto ye, el que pol so [[porte]] y [[armamentu]] taba destináu a combatir en batalla ordenada o en formaciones navales n'unión d'otros [[buque]]s de la [[marina de guerra]]. [[Federico II el Grande|Federico]] suxetó la [[guerra]] a les especulaciones del [[Talentu (aptitú)|talentu]], amenorgó a [[cálculu]] tolos sos elementos y formando un [[conxuntu]] de la '''estratexa''' cola [[táctica militar|táctica]], amenorgar a una ciencia mesta qu'entendía dambes coses y fixo de cuenta que el [[soldáu]] adquiriera una especie d'instintu pola '''estratexa acelerada''', y conociendo la importancia de la prontitud creó la táctica moderna, y en cuenta de romper el centru dio vueltes a les ales y a llevar el mayor esforcio al puntu débil del enemigu, multiplicando les pieces d'artillería, consiguiendo que se cruciaren col fueu de los [[mosquete]]s, de manera que si l'enemigu avanzaba atopábase débil antes de llegar a les [[bayoneta|bayonetes]].<ref>''Per mediu de maniobres empobinaes conforme al oxetu llograron les tropes prusianes una axilidá, una habilidá d'evolucionar hasta entós desconocíu y los reglamentos del rei establecieron y aseguraron la unidá d'execución''; cita de Carl von Decker ''Táctica de los trés armes''; otres obres de Decker: ''Elements de stratégie pratique'', Brusselas: Méline, 1849; ''La Petite guerre...'', París, 1827, 3 vols.; ''Batailles et principaux combats de la guerre de Sept ans..'', París, 1839-40, 3 vols; ''Algerien und die dortige Kriegführung,..'', Berlín, 1844, 2 vols.</ref> Estes perfecciones o creaciones aniciaron otra manera de combatir yá qu'en llugar de les batalles de choque del Gran Capitán y del gran Conde, de les batalles de posición del duque d'Alba y [[Louis d'Aubusson de la Feuillade|Feuillade]], de les batalles de puestos de Mauricio de Saxonia, Federico usó les batalles de maniobres: ''Ye precisu unviar al ésitu de les batalles el términu de les querelles. Ye precisu meditales, porque les que s'encamienten a la casualidá nunca tienen grandes resultaos. Son les meyores batalles aquelles en que s'obliga a recibiles al enemigu'' ( Cita del mesmu Federico)<ref>Obra de Federico: ''Instrucción militar del rei de Prusia pa los sos xenerales''</ref> Otros xenerales dignos de citar del sieglu XVIII son [[Mauricio de Saxonia (1696-1750)|Mauricio de Saxonia]], Tollendal, [[Eugenio de Saboya]]; realizaron con sumu aciertu grandes operaciones militares [[Kurt Christoph Graf von Schwerin]], Keit, [[Hans Joachim von Zieten|Ziethen]] y [[Federico Guillermo von Seydlitz|Seidlitz]]; nes campañes de 1758 y siguientes [[Fernando de Brunswick]] foi cimera o siquier igual a los franceses teniendo un exércitu heteroxéneu ya inferior; el príncipe [[Enrique de Prusia (1726–1802)|Enrique de Prusia]] en [[Saxonia]] amosóse fondu na defensa modelu al respeutive de la eleición de posiciones y movimientos. Na [[Guerra d'independencia de los Estaos Xuníos]], l'exércitu [[Gran Bretaña|británicu]] nun aplicó correutamente les [[máxima|máximes]] '''estratéxiques''' pa la conducción d'una [[guerra]] ofensiva, y en cuenta de concentrar les sos fuercies en dalgún puntu decisivu y la destrucción del principal [[cuerpu]] del exércitu revolucionariu por repitíos y bien empobinaos golpes, esvalixaron les sos fuercies nuna inmensa estensión de [[territoriu]] y aportaron a demasiáu débiles de poder actuar con decisión y efeutividá en nengún puntu. El [[Almirantazgo]] de [[Gran Bretaña]] mandó poner "[[carronada|ente-pontes de carronadas]]" en ciertes [[fragata|fragates]] pa esperimentar l'efeutu que teníen, y dempués de reconocer los grandes estragos que causaba esta arma na xarcia, [[arboladura]] y [[apareyu]] de los [[navíu de guerra|navíos de guerra]] [[Francia|francés]]es, contra los cualos dirixeron el so fueu les fragates ingleses nos combates particulares, mandó por orde xeneral ponelo ente los "ente-pontes" de tolos [[navíu|navíos]] de llinia ingleses<ref> Gran Bretaña foi tamién la primera n'esperimentar les ventayes de [[forrar]] en [[cobre]] los navíos, mediu bien propiu pa consiguir la ventaya en [[combate naval]]</ref> Como nun yeren bastantes los [[mediu|medios]] ordinarios pa rindir una plaza como [[Xibraltar]] tan defendida pola [[naturaleza]] como pol [[arte militar]], la Corte de [[Madrid]] adoptó'l '''plan estratéxicu''' d'acometer per mar y per tierra a un mesmu tiempu, valiéndose de [[máquina|máquines]] de nueva invención llamaes bateríes flotantes con oxetu de bater los dos [[muelle]]s y les fortificaciones que defendíen la [[ciudá]] en llugar de los [[navío de llinia|navíos de llinia]], pos como'l [[apareyu]] y [[velame]] d'éstos taba espuestu a ser quemáu coles bales coloraes de la plaza, evitábase esti inconveniente pola naturaleza de la so construcción. De la mesma que camudó la sociedá, camudar en Francia l'exércitu na [[Revolución francesa|Revolución]], con grandes cambeos na llexislación y na [[alministración]] y nes rellaciones de la [[sociedá civil]] col exércitu y de ésti cola sociedá, y la ciencia de les grandes operaciones camudó de cara y aprendióse a faer útiles y movibles a les mases, creciendo extraordinariamente l'exércitu cuando s'incorporaron a él los guardias nacionales y fixéronse les [[leva|leva parciales]] y en masa, formando parte de los 18 exércitos de la República, y d'esta miente un millón doscientos mil ciudadanos armáronse, suprimiéronse los nomes de los antiguos cuerpos, l'exércitu tomó la divisa azul de la milicia ciudadana, camudando d'aspeutu l'arte de la guerra non solo cola sustitución de los ataques de los cazadores y a la [[bayoneta]], sinón cola guerra en grande que se fixera necesaria desque conocióse'l poder de les mases. Mal armaos los soldaos franceses, bisoños nes [[maniobra|maniobres]], bastiábense sobre l'artillería y llinies enemigues, protexíos poles [[batería (artillería)|bateríes]] y unos cuantos escuadrones adomaos, dempués de too teníen d'introducir una '''estratexa''' nueva, yá que nun teniendo tiendes o bagaxes curiábense pocu de cubrir les llinies y con estraordinaria movilidá cayíen d'improviso sobre enemigos avezaos a marches metódiques, aprendiendo a refaese, a replegase contra la caballería y a aprovechase de les torgues del terrén p'averase al enemigu. Los numberosos [[exércitu|exércitos]] que cubríen los sos [[frontera|fronteres]] obligó a les sos [[xeneral]]es a crear cuerpos francos y a emplegalos toos nes guerrilles pa suplir la falta d'esperiencia militar d'aquella dómina, compensando a los diestros [[tirol]]eses y a los cazadores de llobu austriacos, y na famosa [[batalla de Jemappes|xornada de Jemappes]] el [[Carlos Francisco Dumouriez|xeneral Dumouriez]] fixo un escelente emplegu d'estes [[tropa|tropes]], que los sos [[batallón|batallones]] envolubraron los [[apartaz]]s austriacos y obligaron a los [[artillería|artilleru]] a abandonar les sos pieces. [[Nicolas Léonard Sadi Carnot|Carnot]], ministru de guerra, dedicar a regularizar aquel ímpetu y ordenó que se dieren golpes decisivos nos '''puntos estratéxicos''' más importantes, que se rompieren les comunicaciones, que se punxera fuera de combate al exércitu enemigu antes de tomar una sola fortaleza o d'apoderase d'un palmo terrenal, y a les teoríes de [[Vauban]] pal ataque y arreglu de [[plaza|places]], sustituyó un nuevu sistema de [[fortificación]] y defensa, que consistía n'usar de los fueos verticales en [[casamata|casamates]], pa destruyir al enemigu cuando venía en grandes mases y de los golpes de mano atrevíos cuando l'enemigu nun tenía bastante fuercia. === Derechu internacional === La primer dómina del [[derechu internacional]] puede afitase dempués del [[Paz de Westfalia|Tratáu de Westfalia]], representando nos sos escritos les bases d'un sistema que pretendía afitar equilibriu ente les grandes [[potencia mundial|potencies]], y la segunda dómina de mesmu [[derechu]] tien el so orixe nel [[Tratáu d'Utrecht]], cuando [[Hugo Grocio]] basó'l [[derechu de xentes]] nel derechu antiguu, que vieno ser racional, filosóficu y se compenetra col [[derechu natural]]. === La pallabra estratexa na Europa de los sieglos XVIII-XIX === Introducióse la pallabra griega '''estratexa''' na segunda metá del sieglu XVIII y la voz griega permaneció llargos años como otres en misteriosa incubación al calor esclusivo de los eruditos ya inclusive a finales del sieglu XVIII yera desconocida por xenerales de la dómina de la [[Revolución francesa]] y del Imperiu como [[Michel Ney|Ney]], [[André Masséna|Masséna]], [[Joaquín Murat|Murat]] y hasta el postreru terciu del sieglu XVIII el ''arte de la guerra'' considerábase como un tou indivisible. Les victories de [[Federico II el Grande|Federico II de Prusia]] espertaron a la Europa militar de cierta apatía y entumecimiento y hubo llongures y ruidosos alderiques sobremanera lo tocante al arte, especialmente sobre ameyores de la táctica a les que s'atribuyíen los trunfos de Federico II, filósofu y guerreru. Esti discutiniu produció un regresu a los estudios y documentos escaecíos diba sieglos sobre les [[falanxe]]s griegues y les [[Lexón romana|lexones romanes]]. Surdieron nueves idees sobre l'arte de la guerra, siendo les más destacaes les de Conde de Guibert. Darréu, toes estes opiniones xeneraron meyores na táctica militar. El primeru n'usar la pallabra '''estratexa''' nesta dómina foi'l [[Carlos d'Austria-Teschen|archiduque Carlos]], rival del tarrecible estratega de los tiempos modernos, [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]]. En competencia col archiduque, dos de los primeros escritores sobre '''estratexa''' fueron [[Adam Heinrich Dietrich von Bülow|von Bülow]] y el [[Antoine-Henri Jomini|Barón de Jomini]]. Nun tenemos d'escaecer nos de [[Joly de Maizeroy]]<ref>Obres: ''Essais militaires,..'', Amsterdam, 1762; ''Théorie de la guerre'', Lausana, 1777 (reeditada en 1978, París); ''Traite des armes defensives'', Nancy, 1767</ref> a quien [[Étienne Alexandre Bardin|Bardin]]<ref>Obres: ''Dictionnaire de l'armée de terre,..'', París: J. Corréard, 1841-51, 17 vols; ''Manuel d'infanterie'', París: Magimel, 1813; ''Manuel des sergents et caporaux,..'', París: S. A. Hugelet, 1807</ref> atribúi la invención de la pallabra en 1771, nin de [[Georg Heinrich von Berenhorst]], [[Jean-Martin Jabro]]<ref>Collaborador de ''Encyclopédie methodique. Art militaire'', París, 1797</ref> Silva, [[Henry Lloyd]]<ref>Obres: ''Mémoires militaires et politiques du général Lloyd'', París: Magimel, 1801; ''Histoire des guerres d'Alemagne'', París: institutu d'Estratexa Comparada, 2001; ''War, society and enlightenment:..'', Leiden: Brill, 2005</ref> y otru autores que nun dixeron "stratégie" sinón "estratégique" y que nun llegaron a formar un cuerpu de doctrina puramente dichu. Poro, los primeros espositores y definidores de la pallabra '''estratexa militar''' fueron l'archiduque Carlos en forma xeométrica, von Bülow en forma escolástica y el Barón de Jomini en forma esperimental. Sicasí a esto, la '''estratexa militar''' esistió en toles edaes de la hestoria ya inda cuando los sos principios nun fueron establecíos hasta'l sieglu XIX, nun puede negase que la '''estratexa militar''' aplicóse: * Ellí onde hubo operaciones de guerra de dalguna estensión. * Caudiellos de selectu entendimientu que supieron mover con habilidá les tropes que dirixíen p'adquirir primacía sobre l'enemigu. * Atopar perdayures dende la primer guerra ente los homes, unes vegaes amazcarada so distintos nomes como ''disposiciones xenerales'' o ''Teórica y práutica de la guerra''. Por tanto, desque esistió nel mundu'l primer xeneral que tuvo remangu y habilidá pa conducir les tropes y por que los sos principios fueren reparaos y cumplíos. * Delles claves de la estratexa militar atópase en refranes populares como: ** ''Quien da primero da dos veces'' ** ''Cinco contra unu'' ** ''Al enemigu que fuxe, ponte de plata'' ** ''Nun poner tola carne nel asador'' ** ''La unión fai la fuercia'' ** ''Estrema y vas vencer'' * Pa certificar lo dicho ye interesada una observación de M. De Roure na so obra ''Historia de Teodorico El Grande'', París, [[1846]] Tomu II, páxines 28 a 30, nel qu'esti eruditu fai notar l'habilidá estratéxica de los bárbaros, que les sos operaciones militares siempres fueron conducíes según les regles de la ciencia más exacta. Y tamién puede añedir lo siguiente d'[[Édouard de Barrer Duparcq]]: ''Los bárbaros teníen la principal cualidá, puxanza, y el "instintu de la '''estratexa'''" faía-yos siguir les sos regles invariables ensin dase cuenta d'ello. Nesto consiste la ''nativa simplicidá de la estratexa'', na perpetuidad de les sos regles al traviés de les edaes''<ref>Obres de Barrer Duparcq: ''Éléments d'art et d'histoire militaires,...'', París: C. Tanera, 1858; ''Hannibal en Italie'', París: C. Tanera, 1863; ''Histoire de l'art de la guerre'', París, 1860-64; ''Verdun en 1792:..'', París: Surcy, 1890; ''Los Perros de guerra: estudiu históricu'', Madrid: Corréu Militar, 1874</ref> * Inclusive na [[Reconquista]] d'España sobre los [[pueblu árabe|árabes]] puede vese tou lo que tuvieron de '''estratéxicu''' y sistemáticu aquelles llargues y dramátiques guerres y, sobremanera, na [[Conquista de Granada]], naquel epílogu dignu d'aquella magnífica [[epopeya]], qu'hasta na so duración asemeyar a les conquistes de [[Veyes]] poles [[Lexón romana|lexones romanes]], y de [[Tebas (Asia Menor)|Tebas]] y [[Troya]] polos griegos. ¿Puede dase plan más '''estratéxicu''', execución más [[táctica]], conxuntu y pormenores más científicos? === Definidores y espositores primitivos de la pallabra estratexa militar === * Enrique, barón de Bulow, oficial prusianu que sirvió n'infantería y depués en caballería, foi en pallabres de [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]] un "ideólogu" (como llamaba Napoleón a tol que pensaba) y aventureru, daqué estrafalariu, escritor cáusticu y atrevíu. Principiu por enredar na insurrección de los [[Países Baxos]] en 1789 y percorrió en llarga pelegrinación los Estaos Xuníos, Inglaterra y Francia y son célebres les sos obres ''Geist des nieven Kriega-Sistems'' traducida al francés col nome ''Esprit du systeme de guerre moderne'' por T.Llave. que se publicar en [[Hamburgu]] en 1799 y l'otra ''Lehsätze des newen Krieges...'' en [[Berlín]] en 1805. L'aceptación foi inmensa y cautivu l'atención sobremanera l'aplicación feliz de la xeometría a la guerra, la referencia al triángulu, les retiraes excéntricas, les grandes llinies, nuna pallabra, les grandes idees y [[Prusia]] se envaneció llamándolo'l Folard prusianu. * [[Barón de Jomini]] ye'l socesor estratéxicu de Bulow, comandante de batallón suizu a principios del sieglu XIX, oficial depués al serviciu de Francia y dempués de Rusia na que llegó a la última xerarquía d'ayudante de campu del [[emperador]]. Esti autor dende [[1803]] en que'l mesmu confiesa que refundió al fueu'l primera [[manuscritu]] por lleer a Lloyd. Esti perenal escritor, fixo sudar les prenses de les imprentes con obres avolumaes d'hestoria crítica sobre les guerres de Federico II, de la República de Francia, de Napoleón I y alternaron folletos con artículos de periódicos con obres estenses como ''Tratáu de les grandes operaciones militares'' en 3 volumes de 1819, la so traducción al francés de la obra del archiduque Carlos ''Principios d'Estratexa'', el so ''Introducción al estudiu de les grandes combinaciones'', etc. y por fin en [[1829]] escribió un ''Cuadru analíticu'' por que sirviera de clave y complementu a aquella última obra y na so 2ª edición de 1837 tomó'l títulu de ''Compendiu del arte de la guerra'' que se tradució en 1840 al español. * [[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]], fíu del emperador [[Leopoldu II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Leopoldu II]], yera un tácticu de primer orde y unu de los meyores xenerales del so tiempu pero cansáu de ver comprometíes les sos meyores combinaciones por xenerales incapaces, resignó'l mandu y vivió estremáu del exércitu y de la política. Los sos dos obres célebres son les siguientes: ''Principios de la estratexa esplicaos poles operaciones de la campaña d'Alemaña en 1796'', Viena, 1814 y ''Historia de la campaña d'Alemaña y de Suiza en 1799'', Viena, 1819.<ref>[[Giacomo Durando]] a la estratexa y a la táctica del Archiduque Carlos añede na so obra ''Della Nazionalità italiana'', Parigi: A. Franck, 1846 la Táctica-Estratexa o Gran Táctica: escoyer ente tolos puntos señalaos pola '''estratexa''' los que tienen de ser más favorables al bon ésitu d'una empresa</ref> == Estratexa na Edá Contemporánea == === Sieglu XIX === [[Napoleón Bonaparte]] inventó aquel [[orde militar]] con que aterró a toa [[Europa]], col [[difícil]] [[arte]] de [[dirixir]] les [[masa|mases]] a puntos decisivos y [[suplir]] el [[númberu]] cola [[rapidez]] de movimientos, cola incomparable habilidá d'[[axuntar]], [[crear]] y [[disponer]] los medios proporcionaos a la [[empresa]], a l'[[actividá]] que-y daba siempres la [[iniciativa]], a la rapidez de vista y d'[[aición militar|aición]] que nun dexaba al [[enemigu]] cavilgar nin tampoco d'oponese a los sos [[proyeutu|proyeutos]], ascendencia sobre les sos [[soldáu|soldaos]] y sobre los enemigos, a l'habilidá de saber [[aprovechar]]se y, naide tuvo meyor entá mesmu tiempu tolos elementos de la '''estratexa''' y de la táctica polo cual pudo [[aplicar]]los felizmente dende les [[idea|idees]] más [[xeneral]]es hasta les particularidares más pequeñes y sabía sacar partíu de pequeños exércitos y mover con facilidá los grandes, coses que difícilmente van xuníes. Lo mesmo que de les guerres del citáu Federico II de Prusia resultara una nueva táctica, de les de Napoleón salió la '''gran estratexa''', na que los [[escritor]]es meditando sobre la execución de los sos vastos planes, echaron los cimientos d'esta ciencia militar, y llueñe Napoleón d'introducir cambeos esenciales na táctica establecíos por Federico, estendió la so aplicación a les nueves circunstancies: col so [[infantería]] esbarató a la infantería austriaca, alemana y prusiana, cola so [[caballería]] fixo fuxir a la caballería de la guardia imperial rusa y la célebre de los [[mamelucu|mamelucos]], cola so artillería cargó escapao y estrozó cuadros, abrió fienda nes [[muralla|muralles]] más famoses, coles sos [[inxeniería|inxenieros]] minó, fortificó y destruyó de forma notable, y les guerres en que s'aldericaben el destín d'una gran nación yeren resueltes por él en dos soles [[batalla|batalles]] lo más y acometiendo a un territoriu, vencía al primer exércitu que se-y presentaba estrozándolo, aniquilándolo y primero que esti repunxérase colaba a dar [[lleis]] a la capital y si esta aguantábase entraba a viva fuercia. Nel estudiu de los [[mapa|mapes]] ye onde Napoleón probaba toles combinaciones, con sistemes de [[marcha|marches]] hábilmente pensaes, ganar terrenal sobre l'enemigu y de esta manera preparaba golpes infalibles, conducía los exércitos como pola mano, axuntándolos, estremándolos y maniobrando dende un estremu a otru d'[[Europa]] cola mesma precisión y seguridá que nel campu de batalla, y d'esta miente decidió '''estratéxicamente''' campañes previstes y entá escrites de mano nel so pensamientu. Según Jomini, Napoleón sobresalía nel aciertu d'emplegar reserves táctiques y de ver a la primer güeyada el puntu clave y decisivu d'una batalla. Napoleón foi tan afortunáu nos sos [[Campaña militar|campañes]] como aciar nos sos combates navales, una y bones los almirantes franceses reparaben rigorosamente la táctica antigua, ente que [[Horatio Nelson|Nelson]] concentraba tolos sos esfuercios según les regles de la táctica moderna, y la marina inglesa puesta frente por frente cola francesa, escontra'l mesmu papel que Napoleón y los sos exércitos con al respeutive de los austriacos. Les idees imperiales de Napoleón lleváronlu a [[empresa|empreses]] esgrazaes pa dar rienda suelta a la so ambición de [[guerra]], acometiendo tres el [[Tratáu de Tilsit]] como agresor a pueblos animaos d'un gran espíritu de [[patriotismu]]: ''La so misión nun yera namái la de gobernar Francia sinón la de someter el mundu enteru por que nun lu aniquilara. Partiendo de tan gratuita hipótesis, entamó l'Imperiu pa una guerra eterna. Nun foi con oxetu d'adquirir el derechu de ser monarca absolutu, polo qu'engarró so toles llatitúes. Al contrariu, fundó'l [[despotismu]] pa crear, vivificar y anovar de cutio los elementos de les batalles.''<ref>Cita del xeneral M. S. Foy autor de ''History of the war in the Peninsula, under Napoleon'', Londres, 1829</ref> Na [[Guerra de la Independencia Española]] les inmenses perdes que sufrieron los franceses n'España son más bien debíes a les guerrilles qu'a les batalles, y nun ye posible mirar más que como tropes irregulares les mases informes armaes tumultuosamente que rindió al [[xeneral Dupont]] na [[batalla de Bailén]], les que ganó a [[Bon Adrien Jeannot de Moncey|Moncey]] en [[Valencia]], les que batieron a Charles Lefebvre n'[[Aragón]], como igualmente los sitios que perpetuaron na Memoria a [[Zaragoza]], [[Burgos]], [[Girona]] y [[Tarragona]]. Nel [[sitios de Zaragoza|sitiu de Zaragoza]], xunetu de [[1808]], [[Agustina d'Aragón]], viendo avanzar a los franceses a la [[Batería (instrumentu musical)|batería]] asitiada na puerta del Portillo, coyó la [[mecha]] d'un soldáu mancáu y dio fueu a un [[Cañón (artillería)|cañón]] d'a 24, cargáu a [[metralla]], qu'encarrerando a les columnes enemigues causó una gran estroza, y esti golpe inesperáu produció trestornu nes [[tropa|tropes]] sitiadoras franceses y tiempu pa los sitiaos, que volvieron defender la plaza del Portillo y refugaron a los franceses. El [[Duque de Wellington]] estremóse mas pol so aselu, enerxía y tenacidá que pol so arroxu, estratexa atrevida y les grandes creaciones repentines, y la so marcha de concentración sobre'l [[ríu Duero]] y el so movimientu decisivu sobre los marxes del [[ríu Ebro]] son modelu pa la correuta aplicación de los principios de '''estratexa.''' Nes [[Guerres d'independencia hispanoamericanes]], los realistes d'España, dempués de reponer el mandu, unviaron como '''recursu estratéxicu''' una fuercia espedicionario de 10.000 soldaos veteranos nos combates en suelu español al mandu de [[Pablo Morillo]], con un plan que tomaba tol continente. Dende 1856 a 1878 el continente européu foi teatru de cinco grandes guerres: la franca-austriaca de 1859, [[Guerra de los Ducaos|la danesa de 1864]], l'austru prusiana de 1866, la [[guerra francu-prusiana]] de 1870 y la rusu-turca (1877- 1878), toles cualos traxeron el so orixe de la [[guerra de Crimea]]. Na [[Guerra de Crimea]], los aliaos creyeron acertáu dirixir a [[Crimea]] una espedición pimpana pa aruinar [[Sebastopol]], la [[base]] mesma de la pujanza rusa nel [[Mar Negru]], obligando a Rusia nel amenorgamientu de les sos fuercies [[naval]]es, y les razones que-yos inducía a esperar de la so '''estratexa''' un resultáu esitosa, consistía la una na superioridá incontestable de les sos [[escuadra|escuadres]], que los ponía n'estáu d'atacar con ventaya Sebastopol pela parte de mar y la segunda nes simpatíes de los [[tártaros]] [[musulmán|musulmanes]], que-yos aseguraba la probabilidá d'aisllar al [[exércitu]] rusu que quixera socorrer a aquella plaza, significando la posesión de Sebastopol la creación pa los aliaos d'una base sólida a les sos [[operación militar|operaciones militares]] futures pa enfusar na [[Rusia]] meridional y destruyi-y tolos [[establecimientu|establecimientos]] que tenía nes veres del Mar Negru, siendo pa los rusos Crimea el centru de les transaiciones internacionales d'[[Europa]] y [[Asia]]. Célebre [[inxenieru]] de les defenses [[Rusia|ruses]] nel [[sitiu de Sebastopol]] foi'l [[conde]] de Todleben y de la rindición del éjercito de Osman-Bajá en [[sitiu de Pleven|Plevna]], axuntando les sos conocencies d'inxenieru a los del artilleru y los del [[tácticu]], y nel so '''plan estratéxicu''' reconócense les idees de [[Vauban]] sobre la importancia de la fuercia moral y de la calidá de les [[tropes]] na defensa de la plaza y los de [[Marc-René de Montalembert|Montalembert]] alrodiu de la necesidá d'asignar a l'[[artillería]] un papel preponderante. Na [[Unificación d'Italia|segunda guerra de la independencia italiana (1859-1861)]], [[Turín]] yera'l '''oxetivu primariu estratéxicu''', pasando'l xeneral austru-[[Hungría|húngaru]] [[Ferencz Giulay]] con tardida ofensiva'l [[Cantón del Tesinu|Tesinu]] y entamando [[Napoleón III]] atropar fuercies pimpanes pola esquierda, venciendo los sardos franceses na [[batalla de Magenta]], siendo espulsáu finalmente al otru llau del [[Ríu Adda|Adda]] un cuerpu austriacu al mandu de [[Ludwig von Benedek]], que se quedó daqué arrezagáu al cubrir la [[retirada]] [[austria]]ca. Darréu, cruciando'l Adda los sardos francos tres los [[tudescu|tudescos]], concentraos de la mesma en [[Brescia]], ocupada primeramente por [[Garibaldi]] colos sos [[cazadores de los Alpes]] como vanguardia, remató la guerra col trunfu sardu-francés na [[batalla de Solferino]]. El sitiu y amenorgamientu del [[fuerte]] Pulaski que se topaba asitiáu na islla Cokspur ([[Georgia (Estaos Xuníos)]]), en posición bien '''estratéxica''', foi unu de los primeros fechos, ente les operaciones [[militar]]es llevaes a cabu na [[Guerra de Secesión|guerra civil estauxunidense (1861-1865)]], y demostró dafechu'l [[poder]] y l'eficacia de los [[Cañón (artillería)|cañones]] rayaos pa prauticar fiendes a grandes distancies, distancies ensin conocer hasta entós y consideraes dafechu impracticables. Nel sitiu de [[Charleston]], [[1863]], les autoridares [[naval]]es, en [[Washington D. C.|Washington]], consideraben el [[Fort Sumter|fuerte Sumter]], [[obra]] [[casamata]]da de [[lladriyu]] de cinco [[casa|cases]], con dos [[pisu|pisos]] de [[fueu|fueos]] cubiertos y otru superior a Garbela, un llugar '''estratéxicu''', y una vegada baltada esta [[fortaleza]] destruyíu la so poder ofensivu, afirmábase que los [[monitor]]es y otros [[buque]]s [[blindáu|blindaos]] podríen remover les obstrucciones del [[canal]], apoderase de tola [[badea]] y llegar hasta la [[ciudá]]. Na [[guerra austro-prusiana]], [[Austria]] tuvo que constituyir una guerra doble y [[Prusia]] viose forzada a estremar la so atención en dos diversos teatros de guerra, unu al este y otru al oeste, y nesti diéronse arteres operaciones, que revelen dotes de combinación y aciertu '''estratéxicu-políticu''' del [[Estáu Mayor]] de Prusia. En [[1866]], na [[batalla de Sadowa]], grandes [[Batería (artillería)|batería]]s, hábilmente dispuestes pol [[inxenieru]] Pidonell, [[trinchera|trincheres]]-abrigos y otres torgues fortalecíen les posiciones de Lipa y Chlum, y a les 9 de la mañana del 3 de xunetu, catorce batallones de la [[división]] de Franseky, sufríen tol esfuerciu austriacu, batiéndose nel [[monte]] de Benatek o Maslowed, que yera la '''posición estratéxica''' como punto llave de la guerra, yá que pol citáu monte habíen d'amestar los dos [[exércitu|exércitos]] prusianos. La [[guerra civil de los Estaos Xuníos]] y la [[guerra austro-prusiana|guerra de Bohemia]] señalen yá en [[1867]] la influencia decisiva que la [[industria]] toma, la [[riqueza]] pública y el [[dineru]] p'anovar frecuentemente un costosu material que queda obsoleto rápido, y xunto l'habilidá '''estratéxica''' y l'oportunidá táctica ye necesariu yá utilizar y perfeccionar los últimos adelantos. Mientres el [[Segundu Imperiu Mexicanu]] decidió [[Maximiliano I de Méxicu]] oponer una resistencia enérxica en defensa de la so [[tronu]], pero reconociendo la imposibilidá d'ocupar y apoderar conducentemente los vastos [[territoriu|territorios]] de [[Méxicu]], adoptó un '''plan estratéxicu''' d'ocupación acutáu que tenía de llindase a protexer conducentemente Méxicu y les [[contorna|contornes]] que s'estendíen ente esta [[Capital (política)|capital]] y [[Veracruz]], y concentrar tamién l'aición nos once [[estáu|estaos]] del centru y abandonar les provincies marítimes, que fueron en curtia sacupaes. === Sieglu XX === == Concepciones estratéxiques o movimientos estratéxicos na Historia == * [[Xenofonte]], coronó con brillosu ésitu la conducción a la so patria de los 10000 guerreros griegos dempués de la rota de Cunaxa, realizando naquella memorable retirada actos d'escelente remangu tácticu y estratéxica qu'al traviés de los sieglos esciten güei l'almiración de quien los estudien. Dexó escrita na so obra maestra ''Anábasis'' na qu'amás de la ''retirada de los diez mil'', ta'l rellatu de la espedición de [[Ciro el Mozu]] al Asia Cimeru. Xenofonte taba con ellos cuasi por casualidá como'l mesmu diz pero dempués de la muerte de los caudiellos del exércitu griegu foi unu de los cinco nuevos xefes que s'escoyeron y que dirixeron la inmortal retirada. Describió minuciosamente los países qu'había trevesáu y trazó cuadros completos de los costumes y del calter de los sos moradores. Lo que más encanta ye la modestia del narrador y l'home foi grande en tarrecibles coxuntures y l'historiador nun s'amosó indignu del home y traxo amás colos sos escritos y fechos militares el camín de la Gran [[Asia]], siguida depués pol escelsu caudiellu macedoniu, Alexandru Magnu. Apurrió tamién la idea del ésitu posible de grandes marches y espediciones concéntriques. * [[Alexandru Magnu]], al que naide puede negar la calidá de movimientos estratéxicos concebíos por él y executaos poles tropes que dirixó'l famosu capitán de l'Antigüedá dende les riberes d'Asia Menor hasta los marxes del Indo. Realizó l'aspiración suprema de los griegos na so política esterior que consistió n'apoderar a la Persia y preparó al mundu pa la dominación romana. Xunió dos civilizaciones, la d'Oriente y Occidente y estableció un cambéu fecundu d'idees ente elles. * [[Aníbal]], con esi exemplu cuasi insuperable y brillante, dignu de la mayor allabancia, concibiendo y executando la idea estratéxica de mancar a Roma mortalmente, una Roma qu'afitaba tola so atención sobre un posible ataque cartaxinés pela parte meridional d'Italia. Aníbal pasando del [[Ebro]] a los [[Pirineos]], dirixiéndose dempués al Rodano, remontando la cuenca d'esti caudalosu ríu, cruciando les elevadísimas cumes de los Alpès y baxando depués a les fértiles llanures del ríu Po pa internase n'Italia y dar en suelu italianu tarrecibles y afortunaos golpes a la poderosísima y cuasi invencible República de Roma. Ver con esti exemplu que los movimientos estratéxicos tienen de tener siempres l'oxetu de llevar un exércitu al puntu o puntos onde menos barruntu l'exércitu enemigu que puede ser atacáu. La '''estratexa''' de Aníbal destaca pola so rapidez y llevar a cabu o executó a pesar de les torgues de too xéneru que tuvo que vencer y los romanos nun abarruntaron enxamás que Aníbal proponíase dir conquistar Italia tomando asemeyáu rodiu, nun adoptando los abondos precuros nin s'esmolecieron n'axuntar delles tropes sobre Trebia y solo axuntaron estes tropes dempués de saber que Aníbal travesara los [[Alpes]]. *Otru enemigu tarrecible de Roma foi [[Mitrídates]], qu'aguantó per espaciu de 40 años a los más pernomaos xenerales de la República y que meditaba un plan de guerra estensivu, que consistía n'adelantrase dende les vera del [[Bósforu]] abasnando na so marcha a les naciones bárbares y semibárbaras contra aquel enemigu. * [[Xuliu César]], Son almirables les sos concepciones estratéxiques y la forma d'executales d'esti famosu caudiellu romanu, pa vencer y apoderar a les [[Galias]] (nes qu'afitó ente otres coses el so caltriante mirada porque podía ser la entrada otra vegada de más Tribus Bárbares como yá asocedió enantes na dómina de [[Cayo Mario]] na que Roma sufrió lo indicible p'acabar con elles ([[teutones]], [[cimbrios]], [[ambrones]]..)), liderando a les sos tropes como diestrísimo xeneral nos valles del [[Ródano]], Rhin y del Sena. * Tribus Bárbares o [[Bárbaru|Bárbaros]] qu'enseñoriaron a Roma, nes que según Du Roure na so obra ''Histoire de Théoderic Le Grand'' hai que destacar, inda cuando munchos poner en dulda, l'habilidá estratéxica d'eses Tribus, que les sos operaciones de guerra y atrevíes invasiones yeren empuestes y realizaes siguiendo regles de la [[ciencia militar]]. * [[Atila]], rei de los [[hunos]] que concibió'l proyeutu d'apoderar al [[Imperiu romanu]] y fíxose el representante fiel de los instintos de la so nación que secundó d'una manera irresistible les sos mires ambicioses. Según dellos historiadores como Jornandes y Prisco, l'Imperiu de Atila entendía tola [[Escitia]], dende'l [[Mar Negru]] a les veres del [[Mar Bálticu|Bálticu]], los [[sármatas]], [[escita|escites]], [[gépidos]], [[hérulos]], [[Pueblu ostrogodu|ostrogodos]] y otros pueblos sometíos. Un ensame de reis rindíen ante él y 700.000 guerreros aguardaben ansiosos el momentu de llanzase a la engarradiella. Cuando morrió nel añu [[453]] el so cadabre foi espuestu nel campu ente dos llargues files de tiendes de seda y los hunos cantaron alredor con aveseda fiereza lo siguiente: ''Este ye Atila, rei de los Hunos, fíu de Mundzuck, señor de bravísima xente, que con inauditu poder tuvo la Escitia y la Germania y aterró a dambos imperios romanos de cuenta que por non apurrir tola presa aforfugar con súpliques y ufiertáron-y un tributu añal. Dio feliz términu de les sos empreses, y morrió, non de ferida enemiga, nin por traición de los suyos, sinón en mediu del prestar y ensin sentir dolor.'' * L'habilidá estratéxica de [[Táriq ibn Ziyad|Tariq]], de [[Musa ibn Nusair|Muza]] y los sos tenientes dempués de la [[Batalla de Guadalete]] pa sojuzgar en dos años tola península ibérica siguiendo les mesmes llinies señalaes polos romanos como más conducentes al dominiu del país. * [[Gengis Kan]] qu'en venciendo a Ung-Jan tomó posesión de los Estaos [[Tártaros|Tártaru]]s (Entá se llamaba Temugín y fíxose coronar col nome de Gengis Khan o Rei de Reyes). Destacó los primeros momentos del so reináu por grandes trunfos militares y declaró la guerra al príncipe juarezmita Mohammed n'apoderando a los príncipes de Carakathai y de faese dueñu de toles provincies qu'habitaben mogoles y tártaros y los pueblos de Khatai. Darréu llevó a otru llau les sos armes vencedores y en 1214 apoderárase de [[Beixín]], capital de [[República Popular China|China]]. Los sos Estaos yeren inmensos y cuatro años dempués de ganar a Gelaleddín morrió, dexando una posteridá digna del so nome yá que los sos Estaos compóníen unu de los Imperios más vastos qu'esistieron, teniendo súbditos dende'l [[mar Negru]] hasta China y en concretu n'[[Europa]] sometió la parte meridional de la Moscovia, riberes del Dnieper, mariñes del [[Mar de Azof]], [[Crimea]] y país búlgaru. * Nos sieglos XVI y XVII el grandiosu periodu de la milicia española nes sos inmortales campañes d'Italia, de [[Rexón Flamenca|Flandes]], de Francia, del [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Sacru Imperiu Romanu]] y de Portugal afayen concepciones estratéxiques dignes d'almiración del [[Gonzalo Fernández de Córdoba Gran Capitán]], de [[Pedro Navarro]], del [[Gran Duque d'Alba]], d'[[Alexandru Farnesio (duque de Parma)|Alexandru Farnesio]], de Fuentes, d'[[Ambrosio Espínola]], del [[Fernando d'Austria (cardenal-infante)|Cardenal Infante]] etc. * [[Pachacútec]] llogró con intelixencia, comprendoria bélica, sagacidad y un pocu de diplomacia salvar un reinu cuasi perdíu, el [[Cusco]], de los sos enemigos naturales, los [[chanca|chanques]], na decisiva [[batalla de Yawarpampa]], p'asina configurar el más grande imperiu austral, el [[Imperiu incaicu|Tawantinsuyo]]. * [[Toyotomi Hideyoshi]] de gran astucia y prudencia y atélite militarmente que completo la reunificación nacional del [[Xapón]] y entamo conquistar a [[Corea]] y sojuzgar a [[República Popular China|China]] pero ensin llogralo. * Nel sieglu XVII con arreglu a los fundamentales principios de la '''estratexa''' moviéronse les tropes empobinaes por [[Gustavo Adolfo II]], por [[Turena (conde)]], por [[Marlborough]] y el príncipe [[Eugenio de Saboya]]. ** De [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo Adolfo II]] destaca'l so gran xeniu estratéxicu na [[Guerra de los Trenta Años]] de [[1630]] a [[1632]] d'ocupar cuasi tola Pomenaria y vencer a Tilly na [[Batalla de Breitenfeld (1631)|Batalla de Breitenfeld]]. Tres esta batalla realiza un movimientu estratéxicu qu'en llugar de dir escontra [[Viena]] pa salvar l'[[Alemaña]] [[protestantismu|protestante]] dirixir a les veres del [[Rin]] pola Franconia y el [[Palatináu]] y ganó nuevamente a Tilly en Wurzburgu y a los españoles en Openheim y [[Maguncia]]. ** De Turena ye dignu de destacar ente otres coses el movimientu estratéxicu de treslladar el so exércitu asitiáu en [[Lorena (Francia)|Lorena]] detrás de los Vosges, ente [[Luneville]] y Befort a [[Alsacia]], onde'l so enemigu Montecucolli col so exércitu cometió la torpeza d'asitiar les sos tropes y los sos cuarteles d'iviernu. Turena cayó d'improviso metanes los sos cantones y Montecucolli nun pudo axuntar el so exércitu polo que foi dafechu ganáu en Turwheim cerca d'Apinar y obligáu a repasar el Rin pela redoma de [[Kehl]]. Montecucolli suponía a Turena sele nel so acantonamientu detrás de los Vosges, pero cuandoquier esperar Montecucolli, axunta Turena el so exércitu y diríxese rápido al centru d'Alsacia y la situación convirtióse yá pa Montecucolli n'imposible que les sos tropes topar esvalixaes dende [[Basilea]] a Landau, axuntales a tiempu pa parar a Turena, por cuenta de los movimientos estratéxicos carauterizaos pola so rapidez y secretismu del xeneral francés. * Son yá nel sieglu XVIII dechados de movimientos estratéxicos los empuestos pol caudiellu prusianu [[Federico II el Grande|Federico II de Prusia]] nos valles del ríu Elba y Oder y bien principalmente los qu'empunxeron a les tropes de Federico a los campos de batalla de Rosbach y de Leuthen, onde'l famosu rei consiguió los sos dos mayores victories. * Na causa de los primeros trunfos de [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]] n'Italia que consistió na maniobra estratéxica de conducir el gruesu de les sos fuercies sobre una de les ales del enemigu (Napoleón I al arte de dirixir la guerra llamólu 039;'táctica en grande'' o ''la grande tactique'' y los preceptos por él establecíos lo mesmo aplicábense a los combates qu'a les marches maniobres y por tantu nun estremó nunca en dos partes l'arte de la guerra). En 1800 ye cuando se caracteriza'l ''sistema napoleónicu'' nel ramu de la '''estratexa''', esto ye, na manera de disponer, dirixir y faer la guerra y revelóse no siguiente: ** Aniquilar y destruyir exércitu enemigu ** O de coyer materialmente prisioneru ** Refugó aneyes rutines, contraíes a tomar d'una o dos places o bien na ocupación d'una pequeña provincia estremera. ** El mediu principal de faer les coses en grande, consistía n'aplicase a asorar con preferencia al exércitu enemigu arruinándolo, persuadíu de que los Estaos o Provincies destruyir por sigo mesmos, cuando nun teníen fuercies entamaes que les protexeren (Cola esceición de les Guerres Nacionales como la d'España na 1º década del sieglu XIX, anque ensin el socorru d'un exércitu entamáu nacional o estranxeru, en toa llucha parcial, les poblaciones acababen per vencer). ** Calcular d'una güeyada les probabilidaes qu'ufiertaben les distintes zones del teatru de la guerra. ** Dirixir les sos mases de tropes concéntricamente sobre la zona que fora más ventaxosa. ** Nun desdexar nada pa enterase de la posición averada de les files enemigues. ** Llanzase contra l'exércitu enemigu cola rapidez d'un rayu: *** Sobre'l so centru si taba estremáu. *** Sobre una de les estremidaes que conducíen direutamente a les sos comunicaciones. ** Por tantu envolubrar, cortar, esparder, atacar, escorrer ensin reposu al exércitu enemigu, obligándolo a siguir direiciones diverxentes. * Xenerales franceses [[Hoche]] y [[Pichegrú]]. Na seronda de [[1793]] recibieron los xenerales Hoche y Pichegrú l'encargu de llanzar a los alemanes de l'Alsacia y llevantar el bloquéu de Landau, pero l'exércitu prusianu topar nes marxes del [[Sarre]] y del Mosella y l'exércitu del [[Rin]] ente Estraburgu y Saverne.<br /> El '''movimientu estratéxicu''' realizóse cuando'l xeneral Hoche, partió de Sarrelouis, Sarrebruck, Sarguemines y Hornbach. Nesta provincia namái esistía los campu de batalla de Kayserslautern. *La retirada a Zamosc del xeneral polacu [[Wojciech Chrzanowski]].- El fechu más honrosu de la vida militar de Adalberto Chrzanowski ye'l so pasu al traviés del enemigu con 25 pieces d'artillería que conducía a Zamosc pa la defensa de la capital y llograr llevala hasta les muralles de Varsovia. La so retirada a Zamosc ta considerada una obra maestra de la estratexa y valió-y el grau de xeneral de división (destacó tamién en tomar de [[Varna (Bulgaria)|Varna]] en [[1828]] contra los turcos, y en Krassuvi, Leipzig y Waterloo)) * La Feldmariscal, [[Helmuth von Moltke]], célebre oficial prusianu d'orixe danés lluchando contra la derecha del exércitu francés que colaba por delantre mandada pol xeneral Moreaux, según la izquierda lo yera pol xeneral Ambert y la cual colaba per San Vendel. L'exércitu prusianu roceanu na so izquierda pol movimientu del xeneral Moreaux, axuntóse tou en Kayserslautern, onde tarrecía que'l xeneral Moreaux, que colaba por Pirmasesns y Tripstand, cortára-y la llinia d'operación sobre [[Maguncia]]. Entós el xeneral Hoche llapada a sigo a la so izquierda y a la so derecha y asonsaña atacar al exércitu prusianu en Kayserslautern y dempués aparenta ser batíu y retírase por Dos Pontes escontra Bitche, dende onde s'emponer polos gargüelu del Lautern sobre Weissemburgu, Anweiter y Landau. Darréu ataca al exércitu austriacu y el de los círculos d'[[Alemaña]] pol lladral derechu, al pasu que l'exércitu del Rin, mandáu por Pichegrú, ataca de frente al exércitu enemigu. Con esti bellu '''movimientu estratéxicu''' viéronse obligaos a retirase en tropiella los restos del exércitu alemán, unos sobre [[Manheim]] y otros sobre la vera derecha del Rin pol fuerte Luis, de que yeren dueños y con tanta precipitación, que los franceses entraron nesi fuerte coles mesmes que la retaguardia austriaca y apoderáronse d'él ensin disparar un solu tiru. Dinamarca, dedicar con ahínco a la reforma del exércitu alemán y la so gran intelixencia previo los acontecimientos que fixeron d'[[Alemaña]] l'[[imperiu]] más poderosu d'[[Europa]] y quixo que l'exércitu tuviera preparáu pa llevar a cabu esta obra de engrandecimiento. Declarada la guerra contra [[Austria]] en 1866, siguióse'l plan que Moltke trazara y dempués d'una sola y rápida campaña, terminar cola [[batalla de Sadowa]] ya igualmente dirixó'l movimientu sobre Viena, que decidió a Austria pidir la paz. Darréu encargóse-y de los estudios y planes de la futura campaña contra Francia y mientres cuatro años falar del cercu de París y les posiciones a tomar en fondos discutinios. Foi'l verdaderu artífiz de los trunfos de los alemanes nesta [[guerra francu-prusiana]] pos a él debió'l plan y él dirixó la campaña. == Estratexa y táctica nun puntu decisivu nel campu de batalla == Tamién dicir que dacuando asocede que pa una mesma operación de guerra les considerancies estratéxiques tán en desalcuerdu coles que se deriven del analís del exame tácticu de la situación del momentu y en tal casu ye conveniente dar preferencia a les considerancies estratéxiques que son absolutes y dependen de la configuración xeneral del teatru de guerra, coles mesmes que les considerancies táctiques puedan camudase. Nun ye estrañu'l qu'asoceda qu'un puntu decisivu d'un [[campu de batalla]], aconseyáu poles inconveniencies táctiques, seya distintu que'l determináu poles conveniencia estratéxiques y nesa hipótesis, si la variación del puntu d'ataque nun trai problemes insuperables que puedan faer mallograr l'ésitu de la batalla, ye más decisivu dar preferencia al orde de combate que dexe llograr mayores y más rápides resultaos de la victoria, d'acordies col oxetivu final de les operaciones. Asina s'entiende que, tando na [[batalla de Bautzen]] nel añu 1813 el puntu decisivu tácticu na nala izquierda del exércitu aliáu, l'emperador [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]] prefirió, a cuenta de mayores esfuercios, arollar la nala derecha del enemigu, porque ellí venía allegar la única llinia de retirada que tenía l'exércitu enemigu.(Esto tamién punxo n'evidencia que la llinia de retirada y los lladrales tácticos tienen de guardase con tanto percuru como les llinies d'operaciones y los '''lladrales estratéxicos'''). == Movimientu estratéxicu de Napoleón I que provoca perda de la Llinia d'Operación del Archiduque Carlos == Esti '''movimientu estratéxicu''' ye'l que fizo Napoleón I pa conducir al so exércitu na campaña del añu V dende les marxes de Miacio hasta los murios de Viena carauterizáu polo siguiente: * La so base d'operación yera Mantua, cola so izquierda en Trento, la so derecha en Legnano sobre'l Tagliamento * L'archiduque Carlos llegaba sobre la Carintia, sobre'l Friul venecianu con refuerzos considerables sacaos d'Austria y del exércitu austriacu d'Alemaña. * L'oxetu d'esta campaña yera destruyir l'exércitu austriacu d'Italia antes de la llegada d'aquel socorru. * Dende'l 10 de marzu a fin del añu V punxo'l xeneral Bonaparte el so exércitu en movimientu y asocedió lo siguiente: ** Dirixó la so izquierda que mandaba Joubert por Rovedero y Trento, sobre Bautzen, y dende ellí sobre Tarvis, siguiendo'l cume de los montes y coles mesmes cola col so centru y el so derecha sobre'l Tagliamento, ataca en Vavassone al exércitu austriacu, que tomara ellí posición pola so derecha y refuga aquel exércitu austriacu sobre Palmonova y [[Gradiska]]. ** Pero darréu dempués de la batalla de Vavassono, dirixe'l xeneral Massena que mandaba'l centru, sobre Tarvis y cola so izquierda escuerre a los restos del exércitu austriacu na mesma direición de retirada que pudo tomar, esto ye, escontra Trieste. ** Entós que llegó a Gradiska cola izquierda del so exércitu, remonta'l mesmu valle del Isonzo y diríxese sobre Tarvis, onde axunta nun solu día l'exércitu. * L'archiduque Carlos, refugáu pola batalla de Vavassone o del Tagliamento sobre Trieste, perdiera dende aquel momentu la so llinia d'operación, que la so base estableciera en Klagenfurt y por cuenta de estos sucesos asocedió lo siguiente: ** Perdió cuasi tol so material qu'introduxera nel valle de Isonzo. ** Nun-y foi posible tomar otra llinia d'operación, que la so base estableciera en Klagenfurt. ** Perdió'l so exércitu la so fuercia moral ** Foi refundiáu de posición en posición esti exércitu del archiduque Carlos hasta Leoben. ** Viose obligáu Austria a pidir gracia al exércitu francés. == Concentración == '''Movimientu estratéxicu''' p'axuntar les columnes d'un exércitu d'operaciones, que tienen de colar separaes y abrazando el mayor frente estratéxicu posible, pa lo siguiente: * Tener cebera y floxura * Desorientar al enemigu sobre'l verdaderu oxetivu, esto ye, sobre'l puntu d'ataque escoyíu * Rique una intelixencia, un tinu especial, no que se llama [[loxística]] y la ciencia de les marches * Según [[Jomini]], esta alternativa de los movimientos espaciosos y de los concéntricos ye'l verdaderu distintivu d'un gran [[Capitán]] === Movimientos estratéxicos concéntricos === Son los '''movimientos estratéxicos''' que se verifiquen sobre arcos imaxinarios de círculos, que van menguando progresivamente en radio, supuestu centru'l llugar qu'ocupa l'enemigu y ta bien denomada la célebre invasión concéntrica de [[Francia]] polos aliaos en 1814. Picaes sobre'l mapa les posiciones y etapes socesives vense materialmente arcos de círculu, con radio cada vez menor y por consiguiente con amenorgamientu d'intervalu ente los cuerpos invasores. L'axetivu concéntricu ta tomáu de la xeometría, una y bones los [[círculu|círculos]] o figures [[polígonu (xeometría)|poligonales]], que tienen un mesmu centru, cuando un compás calteniendo afita una punta, va abriéndose o cerrando, describe círculos concéntricos. va dicir con [[xeométrica]] exactitú qu'un movimientu concéntricu llevar a cabu per mediu de [[llinia|llinies]] d'operaciones converxentes. === Gran movimientu concéntricu estratéxicu de Napoleón I en 1805 === En 1805 l'exércitu francés topábase entós nes sableres del Océanu, la so derecha nel [[Ríu Elba|Elba]] y la so izquierda en [[Bayona (Francia)|Bayona]].La so base d'operación yera Boloña del Mar. Esti exércitu taba destináu á destruyir el poder inglés ya Inglaterra creó contra Francia una nueva [[coalición]] formada poles siguiente naciones: * Prusia * Rusia * Austria Dempués d'enterase Napoleón I de movimientos contrarios del exércitu austriacu sobre [[Baviera]], dirixó tol exércitu francés por un '''movimientu concéntricu''' sobre [[Ulm]] y por cuenta de esti gran '''movimientu concéntricu estratéxicu''' consiguió destruyir al exércitu austriacu nun solu día. Dempués d'esta campaña de 1805 y la paz que foi la so consecuencia, formóse otra coalición coles siguientes naciones: * Rusia * Austria * Prusia * Inglaterra Prusia foi la primera en demostrar les sos intenciones contraries contra Francia, apoderándose de [[Saxonia]] y vinu a tomar posiciones sobre la izquierda del Saale y la so derecha taba nel Elba y la so izquierda en Saafeld y Hof y el so centru en Jena y Mersburgu. Napoleón tomó por base de la so llinia d'operación á [[Maguncia]] y volvió xubir el Mein hasta cerca de la so fonte y atacó a la izquierda del exércitu prusianu en Hof y Paluen y asitióse na vera derecha del Saale y á retaguardia del exércitu prusianu ente'l Saaler y el Elster. D'esta miente apoderóse de la llinia d'operación del exércitu prusianu, que taba sobre Leipsick y [[Dresde]], pasó'l Saale por Jena y Mersburgu atacando al exércitu prusianu pola so retaguardia y destruyir en menos d'una hora, siendo almirables ensin dulda estos '''grandes movimientos estratéxicos''' de Napoleón I. == Waterloo: Napoleón I concibe movimientos estratéxicos d'enorme brillantez y fondura == Nos Cien Díes, la política d'esti gran xeneral, Napoleón I, que per esta vegada cayera en falta, avagara los exércitos prusianu ya inglés p'axuntase en Bélxica y l'exércitu prusianu taba en Ligny y l'inglés en Waterloo. Napoleón podía faer lo siguiente: * Dar llargues a los sos enemigos y depués axustar, opción que refugo. * Caltenese en defensiva, recibiendo'l choque en París y Lyon que se taben poniendo apresuradamente n'estáu de defensa. * Antemanase a l'agresión, batiendo a los anglu-prusianos primero que llegaren los otros contingentes. Pal home de 1796 y 1800, pal xeneral de Montenotte, Rivoli, Champaubert o Montmirail la eleición nun podía ser dudosa y el '''movimientu estratéxicu''' de Napoleón I tenía por oxetu dixebrar pa siempres l'exércitu prusianu del inglés y cuntando coles siguientes llinies d'operaciones que yeren les siguientes: ** [[El Mosa]] pa cortar a los prusianos de la so base: ** El Mons ** La de Sambra pa interponese, torgando la unión del exércitu de Wellington y el de Blücher, escoyendo esta pa echar a Blücher al Mosa y Wellington al mar y por tantu ordenó: *** Que la so esquierda, mandada por Grouchy, que llevaba a los sos órdenes á los xenerales [[Dominique-Joseph René Vandamme|Vandamme]], [[Étienne Maurice, Conde Gérard|Gerard]] y [[Rémi Joseph Isidore Exelmans|Excelmans]] atacara en Ligny al exércitu prusianu, mandáu por Blucher *** Pero coles mesmes ordenó que la so derecha, sol mandu del mariscal Ney, dirixir a los Cuatro Brazos y obligó d'esta miente al exércitu prusianu a retirase sobre la derecha del Byle. Por tantu l'ataque previstu y fulminante afaíase más al índole de les sos tropes y llevábase la guerra fora del suelu francés ya intentando provocar el llevantamientu de Bélxica y les provincies del Rin y escoyó la tercer llinia d'operaciones, la de Sambra. Por una consecuencia necesaria d'esta gran combinación estratéxica, los restos del exércitu prusianu nun tenía otra retirada posible que por Namur, Liexa y el Rhin o Düsseldorf, pero'l xeneral francés Grouchy dexó al exerció prusianu, tan dafechu ganáu en Ligny, que se retirada sobre Vavre y aína axuntárase al exércitu inglés en Waterloo. Yá l'exércitu inglés taba dafechu vencíu, cuando l'exércitu prusianu llegó hasta la retaguardia del exércitu francés y Napoleón I creyó polo pronto que yera Grouchy el que llegaba y non los prusianos (Un puntu negru empezó a señalase pola derecha del exércitu imperial y pensóse primero que yera un grupu d'árboles, depués una columna en descansu, depués Grouchy, p'a la fin comprobar la terrible verdá que se trataba d'aquellos prusianos refugaos en Ligny, supuestamente en precipitada fuga y acosaos pol cuerpu de Grouchy, que desaguaron feroces pol lladral derechu nel revueltu y ensangrecíu [[campu de batalla]]). El fríu esfotu de Wellington diba ser coronada pol encesu valor del prusianu Blücher. La falta cometida nesta ocasión por Grouchy ye indisculpable, pola so falta de tactu, tinu, oportunidá y nesta hecatombe de Waterloo pa intereses franceses, Grouchy, destináu a escorrer les reliquies prusianes, se obstina en nun veles y tener bien fresques al so llau. Tien de dicise que tamién los xenerales Vandamme, Gerard y Excelman, incurrieron tamién en grave responsabilidá, porque suponiendo como se diz, que Grouchy nun quixo colar al combate, el deber militar obligába-yos á desobedecerle, pasar de la derecha a la izquierda del Byle y dir interponese ente l'exércitu prusianu y l'inglés é torgar la xunta de los mesmos. Tuvieron De faer estos xenerales franceses, lo que'l xeneral Thareau, muertu na batalla de la Moskowa y el xeneral Allix fixeron nel combate de Valontina en Rusia, una y bones estos xenerales colaron al combate contra la voluntá de Junot y sácase la lleición de qu'hai circunstancies na guerra en qu'un oficial xeneral nun tien de tomar conseyu sinón de sigo mesmu y nesti casu dir el día de la [[Batalla de Waterloo]]. Ensin la falta del xeneral Grouchy, l'exércitu inglés de Wellington asocediéra-y lo siguiente: * Fuera refugáu sobre [[Amberes]], que yera la so base d'operación * L'exércitu prusianu fuera refugáu sobre la derecha del [[Rin]], escontra Düsseldorf y [[Koblenz]] * L'exércitu francés con otru movimientu estratéxicu que taba nel plan de campaña, vendría colando pola so derecha a atacar sobre'l Rhin, nel [[Palatináu]] y l'[[Alsacia]], á los exércitos rusu y austriaco que s'averaben. Difícilmente sería concebible '''movimientos d'estratexa''' , más brillosos y vastos de Napoleón I, y '''combinación estratéxica''' tan atrevida, exacta y perfecta como les 1º na so carrera militar, pero foi na so execución onde qu'hai de topar el porqué de la derrota en Waterloo. == Gran combinación estratéxica de Carnot == Deber a Carnot una sabia combinación de movimientos estratéxicos que salvo na última década del sieglu XVIII a Francia de la invasión d'exércitos asociaos europeos, na campaña de 1794. Na campaña de 1793 les bones resultaos dependieron del '''movimientu estratéxicu''' del exércitu del Mosela, de la so izquierda escontra derecha, pero na de 1794 executar en sentíu contrariu'l '''movimientu estratéxicu''' y l'exércitu del Mosela, colando de derecha a esquierda, so les órdenes del xeneral en xefe Jourdan vinu a incorporase col exércitu de los Ardennes sobre los marxes del Mosa y del Sambre, formando estos dos exércitos aconceyaos el de Sambre y Mosa. Esti exércitu atacó y venció al austriacu na batalla de Fleurus. Coles mesmes que'l xeneral Jourdan executaba'l so movimientu de derecha a izquierda por Sarrelonis, [[Bouzonville]], [[Thionville]] y Longni, etc. formaba otru exércitu del Mosela como por encantu detrás del Sarre, en Sarrebruck, Sarguemines, dirixir por Pirmasens y Tripsfadt sobre Kayserslautern, de que s'apoderó contra l'exércitu prusianu, qu'ocupaba coles mesmes aquel formosu campu de batalla. El xeneral Moreaux que mandaba esti nuevu exércitu del Mosela, dexó en Kayserslautern cerca de 10.000 homes a les órdenes del xeneral Ambert y colos 50.000 que-y quedaben coló pola so esquierda, pasando por Bitche, Sarguemines y Bouzonville y vien á acampar sobre la vera izquierda del Mosela ente Thionville y Hayange y forma ellí la reserva del exércitu del Sambre y Mosa. Asina la marcha del exércitu de Sambre y Mosa decidióse sobre Liexa, el Baxu Mosa, el Rucar y Aquisgran, el xeneral moreaux dexó'l so campu por Sielk y Cousarrebruck. El nuevu exércitu del Mosela quedó en Trevéris tol tiempu necesariu pa dar al de Sambre y Mosa, que yera la izquierda d'aquella vasta '''combinación estratéxica''', de que yera autor [[Carnot]], l'espaciu abondu por que'l xeneral Jourdan va llegar sobre'l Rucar. L'exércitu del Rhin mandáu pol xeneral Michaut, formaba la exa del movimientu. Por esti nuevu movimientu, tan hábilmente combináu, llegaron á ocupar los exércitos les posiciones siguientes: * El de Sambre y Mosa ente [[Düsseldorf]] y [[Koblenz]]. * El nuevu exércitu del Mosela, ente Koblenz y el Nahe, sofitando la so derecha en Over-Ingelheim. * Los enemigos de Francia solo caltuvieron la ciudá de [[Maguncia]] sobre la vera izquierda del [[Rin]]. Estos '''movimientos estratéxicos''' fueron tan sabiamente concebíos y tan hábilmente executaos, que los exércitos enemigos qu'entós yeren dueños de tola vera izquierda del Rhin, ver na necesidá de retirase cuasi ensin combatir sobre la vera derecha. == Perda de batalles por faltes estratéxiques == Al grandor de los '''movimientos estratéxicos''' débese siempres el trunfu nes batalles, pero tamién se pierden les batalles por '''faltes estratéxiques''' como s'amuesa nos siguientes exemplos: * Por un '''falsu movimientu estratéxicu''' perdieron los exércitos franceses la campaña del añu IV n'Alemaña. * Por otru '''falsu movimientu estratéxicu''' perdió tamién Wurmser na mesma campaña les batalles de Lonato y de Castiglione. * Por una forzosu consecuencia de '''falsos movimientos estratéxicos''' perdieron los exércitos franceses, mandaos por Macdonald y Joubert, les batalles de Trebia y de Novi, según dizse de siguío: ** Si al retirase Macdonald de Nápoles a Xénova siguiera la mariña del mar pol Speznia, pudiera axuntar el so exércitu al de Joubert en Xénova, pero coló de Florencia por Bolonia y Plasencia. Los exércitos enemigos topar nel Piamonte escontra Tortona y Alexandría y nel centru de los dos exércitos franceses. Atacaron al xeneral Macdonald al pasar el Trebia, ganándo-y, volvieron pola so derecha sobre l'exércitu de Joubert, que desaguaba nos montes de Xénova sobre Novi pola Borghetta y los dos exércitos franceses coyíos in fraganti de '''falsos movimientos estratéxicos''', fueron socesivamente derrotaos. El xeneral Mcdonald pa evitar la perda d'estos dos batalles hubo de siguir el camín natural de Florencia sobre Xénova pol Spezia, pos entós los dos exércitos franceses axuntaríense nos montes de Xénova, llugar del que nun pudieren ser refundiaos. La falta del xeneral Mcdonal foi inda menos imperdonable que la de Grouchy en Waterloo. ** La perda mayor que Francia sufrió na [[batalla de Novi]] foi la del xeneral Joubert, como la mayor de la campaña del añu IV foi la del xeneral Morceau. == Condiciones fundamentales pal completu ésitu d'un movimientu estratéxicu == Les condiciones fundamentales o esenciales (más otres que van ser accesories) por que un '''movimientu estratéxicu''' tenga un ésitu completu son les siguientes: * Celeridad o prontitud de la so execución * El secretu o sigilo del mesma Habilidá nos movimientos estratéxicos Quiciabes seya Napoleón I (que cuntaba que la meyor noticia d'un plan estratéxicu yera la so execución) el xeneral qu'axuntó'l grau más altu d'estos trés condiciones y por tantu los '''movimientos estratéxicos''' carauterizar polo siguiente: * Fáense fora de la vista del enemigu * L'oxetu ye conducir un exércitu a un [[campu de batalla]] determináu * Executáu de tala forma que l'enemigu nun pueda presumir enxamás cual ye la intención del adversariu. El xeneral qu'efectúa un '''movimientu estratéxicu''' tien de combinar el conxuntu d'él y los sos detalles de cuenta qu'inspire el mesmu tengo rocea sobre tolos puntos del frente del enemigu y obligue a esti exércitu a tomar iguales precuros sobremanera'l so frente, quedando, por consecuencia perdayuri débil y va consiguise tantu meyor esti oxetu cuando mayor seya l'atrevencia, la audacia y la celeridad con que s'executa esti '''movimientu estratéxicu'''. === Celeridad === Ye una de les principales cualidaes d'un xeneral na guerra yá que ello asegura los sucesos, porque los acontecimientos inesperaos ablayen la constancia de tolos homes y ensin la celeridad nun hai un gran xeneral y amás lo siguiente: * Prevenir al enemigu perdayuri éntrase con anticipación en campaña * Apoderar d'un puestu importante * Tómase antes una posición ventaxosa * Fórmase 1º en batalla un día n'aición y entámase l'ataque corta la retirada a los fuxitivos * Sacar d'una victoria toles ventayes que se puedan Exemplos na hestoria de celeridad na execución de movimientos estratéxicos dar nos siguientes personaxes históricos, d'ente otros: * [[Ciro II el Grande]], na conquista de Lydia, que sabiendo que [[Creso]] retirárase escontra Sardes, tenía d'esvalixar el so exércitu, resolvió colar con él con toa celeridad p'ataca-y antes de xuntar los sos Lidios y apenes forma'l plan estratéxicu o proyeutu cuando lu punxo n'execución y pasa a Lydia a grandes xornaes y llegó primero que Creso tuviera noticia de la so marcha.Y Creso anque sosprendíu de tan inesperáu sucesu llevó a la so tropa al combati pero fueron derrotaos y viose obligáu a abelugase en Sardes. * [[Jasón "El Thesaliense"]], del sieglu IV antes de Xesucristu, fíxose proclamar xefe de tola rexón de [[Tesalia]], axuntó un exércitu considerable y una escuadra y con gran celeridad y habilidá y aliáu a [[Tebas (Grecia)|Tebas]] contra [[Esparta]] afaró la [[Fócida]], apoderar de los pasos de [[Grecia]] central y entá pensó en faese reconocer como xefe de tolos griegos y conducilos contra'l rei de [[Persia]] pero morrió asesináu antes de poder executar estos planes. * [[Alexandru Magnu]], que por casu dempués de la [[batalla de Gaugamela]] escorrió a [[Darío III]] tola nueche y la nueche y la mañana siguiente hasta mediudía. Tres curtiu reposu coló tola nueche siguiente y llegó a l'amanecida al campu que Bagistanes acababa de dexar y atopó delles tropes enemigues que-y dieron noticies de Darío. Anque los homes y caballos topábense aballaos d'esta marcha forzada la continuu tola nueche hasta a otru día hasta mediudía. Llegó a un llugar onde Darío se detuvo na viéspora y queriendo faer una dilixencia ordenó a 500 caballeros echaren pie a tierra, yá que nin la infantería nin la caballería cargada d'armes podíen aguantar y que los más brengosos oficiles d'infantería montaren a caballu, armaos como taben y que Nicator y Arreyar siguieren el camín que Darío con Besu habíen coyíu, mientres el prosiguió per una camín más curtiu pero ensin agua y partió al ponese'l sol dempués d'andar 400 estadios o 16 llegües, algamando a l'amanecida a Darío y el so escolta y atacar (anque Besu abandonó a Darío dempués d'asesinalu). * [[Xuliu César]], que cuando la celeridad yera necesaria, como cola sulevación de Avernia pol caudiellu galu [[Vercingetórix]] o nes guerres civiles escorriendo a Afranio y Petreyo y más tarde a [[Pompeyu]] (al que dempués de la [[batalla de Farsalia]] creyó Xuliu César que l'únicu oxetivu de los sos cuidos tenía de ser escorrer a Pompeyu en cualquier país que fora a despintase, por medrana que Pompeyu xuntara nueves tropes y anovara la guerra ) nada-y detenía, nada-y asustaba y despreciaba toes los abertales de les estaciones y nenguna torga o fatiga podía contene-y. Y la celeridad con que sometiera a la Galia sirvió pa contenela pos pasando Xuliu César d'una ciudá a otra, reprimía los deséu que toos teníen d'anovar la guerra y obligar a ocupase del so propiu caltenimientu y a echar n'olvidu la d'otros y esta conducta contenía na fidelidá a los sos aliaos y a los pueblos sometíos. * [[Carlomagno]], que pasaba d'un estremu d'Europa a otru y les dificultaes de los caminos, envernaes, montes, ríos, nun paecíen detener les sos escursiones y les dilaciones d'un enemigu insidioso, débil o sosprendíu nun teníen sobre la influencia dalguna y diba siempres derechu al so fin ensin perder un intre. Y el so llargu reináu tuvo dos oxetivos, como fueron formar de tolos pueblos xermánicos un solu cuerpu de nación y dotala d'una organización completa (Empresa xigantesca porque los pueblos que zarraben la Europa Occidental topar en perpetua guerra. Les fronteres del Reináu de Carlomagno taben amenaciaes; pela parte oriental por [[Pueblu saxón|saxones]], [[bávaros]], [[ávaros]], daneses y [[pueblos eslavos|eslavos]]; por partir Sur y Sudeste por [[lombardos]] y [[sarracenu|sarracenos]] y pela parte interior, los [[aquitanios]], [[bretón (pueblu)|bretonos]] y [[turinxos]] nun fueron siempres bien lleales y d'últimes l'apaición de los [[normandos]]) y l'ataque, la iniciativa siempres partió de Carlomagno y vivió en perpetua llucha colos sos vecinos. * [[Bertrand Du Guesclin]], xeneral francés qu'a pesar de recibir avisu que-y afayaba la facilidá d'una empresa, partía pa executala, ensin omitir les más capaces precuros d'asegurar el sucesu. Caracterizóse tamién porque enxamás dexó escapar una ocasión, previeno perdayuri al enemigu y siguió siempres los sos oxetivos, ensin detenese poles proposiciones capciosas que-y faíen, * [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]] colos siguientes exemplos: ** Cuando'l xeneral Bonaparte tomó'l mandu del exércitu de los Alpes, na campaña del añu IV, empezó a fadiar al exércitu austru-sardu sobre la so derecha é izquierda y nun fixo demostración dalguna sobre'l centru. Engañáu por estes demostración, el xeneral enemigu lleva toles sos fuercies sobre la so derecha é izquierda y dexa el so centru desguarnecido. Cuando'l xeneral Bonaparte vio que'l xeneral enemigu creyera naquelles falses demostraciones, cai sobre los desguarnecidos centros con toa les fuercies que llamara de la so derecha é esquierda. D'esti movimientu resultaron los combates de Millesimo y de Diago, que fixeron enfusar al exércitu francés nel corazón d'Italia. Esti movimientu estratéxicu dixebró pa siempres al exércitu austriacu del exércitu piamontés y por una consecuencia necesaria d'esti movimientu y a resultes del combate de Ceva, el rei de Cerdeña viose obligáu a roblar una paz vergonzosa y abandonar a los franceses los sos estaos y por otra consecuencia d'este mesmu movimientu topó l'exércitu austriacu na necesidá d'abelugase detrás de la vera izquierda del ríu [[Po]]. Bonaparte concluyo un armisticiu col rei de Cerdeña y nun siguió al exércitu austriacu na so retirada de Valencia a Milán yá que podíen pone-y torgues de too tipu nos ríos Po, Doria, etc. Les fortaleces d'Alexandría y Tortona fueron apurríes a Bonaparte pol rei de Cerdeña y estableció nelles una nueva base d'operación contra'l so adversariu y coló rápido sobre Plasencia y dende ellí sobre Lodi p'antemanase al enemigu atopándose solo con una débil torga que foi destruyíu de momentu. Con tanta celeridad fueron los trunfos del movimientu estratéxicu de les fontes del Bormida hasta Lodi, que'l xeneral austriacu nun pudo siquier disponer la destrucción de la ponte de Lodi. Tando bien asegurada esta última llinia d'operación, Lodi y Adda, l'enemigu, asitiáu ente los montes de los Alpes suizos, corría acibosu por Milán y Brescia y por Bassano y Chiari pa volver coyer la llinia d'operación sobre Mántua. Pero l'exércitu francés de Bonaparte con gran celeridad evito que l'exércitu austriacu ganara les veres del Mincio y dempués de perdes inmenses llogró solamente salvar los sos restos pel norte del llagu de Guarda. Ye difícil atópase na historia militar un tan brillosu '''movimientu estratéxicu''' como l'analizáu y sicasí, el xeneral Bonaparte nun tenía más que 26 años y lluchaba con unu de los xenerales más arteros del exércitu austriacu. ** Tres la batalla de Leipzig, Napoleón I tornó a París y entamó con gran celeridad otru exércitu pa oponese a la invasión de los exércitos asociaos y al saber el pasu del Rhin polos aliaos, salió rápido de París el 25 de xineru de 1814 y empezó una de les campañes en que'l so xeniu militar foi más almirable coles siguientes victories: *** El 27 de xineru de 1814 en Diezier *** El 29 de xineru en Brienne *** El 1 de febreru en Miere, fixeron abrir en Chatillon del Sena un Congresu ya inclusive posteriores nueves victories en Chapaubert, Montmirail y Chateau-Thieny aforfugaron tantu al exércitu austriacu y dixebráron-y del gran exércitu de Bohemia. Pero'l postreru '''plan estratéxicu''' de Napoleón I pa cortar les comunicaciones cola frontera y estrozalos al mandu de París fracasó pola inesplicable rindición d'esta plaza y pola pasividá de les sos mesmos oficiales el 31 de marzu y Napoleón I viose obligáu a abdicar de la Corona en Fontaineblau en 11 d'abril. * [[Erwin Rommel]] * Otros === Secretu === Los movimientos estratéxicos que se faen siempres fora de la vista del enemigu y que tienen por oxetu conducir un exércitu a un campu de batalla determináu, tienen de ser executaos talmente que l'enemigu nun pueda presumir enxamás cual ye la intención del so adversariu. Ente los brillosos movimientos de [[Turena]], xeneral francés haber de citar el que fizo pa treslladar el so exércitu, asitiáu en Lorena, detrás de los Vosges, ente Luneville y Béfort á Alsacia, onde'l so adversariu Montecuculli, anque xeneral bien espertu, cometió la torpeza d'asitiar les sos tropes y los sos cuarteles d'iviernu. Turena cayó d'improviso metanes los sos cantones y Montecuculli nun pudo axuntar el so exércitu, polo cual foi dafechu ganáu nel combate de Turkhejm, cerca d'Apinar y obligáu a repasar el Rhin pela redoma de Kehl. Ver por esti exemplu que los movimientos estratéxicos tienen de tener siempres l'oxetu de llevar un exércitu al puntu o puntos, onde menos barruntu l'enemigu que pueda ser atacáu. Montecuculli suponía a Turena sele nos sos acantonamientos detrás de los Vosges, pero cuandoquier esperar, axunta Turena el so exércitu y diríxese rápido al centru d'Alsacia ya imposible foi-y a Montecuculli, que les sos tropes topar esvalixaes dende Basilea a Landau axuntales a tiempu pol tan rápidu movimientu de Turena y tan bien guardáu tuviera'l secretu. === Habilidá nos movimientos estratéxicos === L'añu 1796 ye clásicu na historia del arte de la guerra con entrada n'escena de dos grandes capitanes Napoleón Bonaparte y l'[[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]], con dos grandes, antiguos y conocíos teatros: Italia y el Rhin. ==== Campaña V: 1797 ==== A principios de la campaña V, opunxo Austria al xeneral Bonaparte el so xeneral predilectu, l'[[Carlos d'Austria-Teschen|archiduque Carlos]], que na campaña del añu IV executara hábilmente un formosu '''movimientu estratéxicu''' ente'l [[Danubiu]] y el Mein, contra los exércitos franceses del Rin y de Sambre y Mosa, mandaos polos xenerales [[François Séverin Marceau-Desgraviers|Marceau]] y Jourdan, y abrillanta el lloréu d'esta notable campaña IV, tantu pola direición como pola execución al citáu archiduque y tamién al so brengosu teniente Latour, lo siguiente: la movilidá, la iniciativa y l'arte difícil de movese coles sos fuercies recoyíes contra l'enemigu envalentonado y cimeru (hai autores que tamién encomian la retirada de les tropes republicanes franceses de Marceau pola [[Selva Negra]] poles dificultaes materiales y topográfiques, pero non tácticamente pola ausencia polos lladrales o'l llombu d'una poderosa fuercia capaz de cerrar el pasu a la so retirada: ''Moreau prosigue la so trabayosa retirada pola Selva Negra y ye batíu una vegada en Enmendingen por toles fuercies del archiduque y otra vegada en Schliengen hasta qu'a la fin, el 25 y 26 d'ochobre, repasa'l Rhin por Huninga, y tantu esta plaza, como Khel frente a Estrasburgu son al puntu abarganaes con sobrada osadía pol archiduque Carlos, que les tomó nos primeros meses de 1797'',<ref>Cita "Diccionariu Militar", Madrid, 1869, del xeneral español [[José Almirante y Torroella]]</ref>). Nesta ocasión amosóse por demás artera l'archiduque Carlos, pos despintando diestramente un movimientu de la so izquierda escontra la derecha, diríxese sobre los marxes del Danubiu sobre'l Mein y corta dafechu la llinia d'operación del exércitu de Jourdan, que la so base yera Neuwied y Koblenz sobre'l Rin. Seique nun hubo xeneral hasta esta dómina de finales del sieglu XVIII que s'atopara en posición más difícil que la que s'atopó'l xeneral Bonaparte. Pero foi muncho más arteru '''estratéxicamente''', pos traxo sanu y salvu el so exércitu á la vera izquierda del Rin y nesta retirada francesa nun hubo más qu'una perda considerable, la del [[xeneral Marceau]], que la so retaguardia mandaba y el cuerpu d'esti xeneral foi soterráu nel fuerte de Erhensbreistein y col mesmu respetu de los dos exércitos batallosos, que se dieron esquitar acasu per primer vegada, n'honra del gran xeneral que Francia acababa de perder. == Diferencies ente estrataxema y estratexa == La estrataxema militar ye un ardid de guerra, engañu fechu con [[astucia]] y [[maña]] y caracterízase polo siguiente: * Emplegu de l'astucia * Finximientu * Engaño artificiosu * Maña * Emplego del inxeniu * [[Cálculu]] puestos en práutica y n'aición pa engañar al enemigu y asitialo en posición difícil o crítica que produza la so rindición o derrota. Per otra parte, la '''estratexa''' ye la parte de la ciencia de la guerra que mueve a les tropes sobre'l teatru d'operaciones p'asitiales frente al enemigu nel campu de batalla. Pero falando de la estrataxema: ¿en qué escala toma esi ardid y esi engañu? ¿Na del [[sarxentu]] qu'empón una [[patrulla]] o na de Napoleón I nes sos ardides de la [[Batalla de Marengo|Marengo]] o de la [[Batalla d'Ulm|Ulm]]? Les opiniones al respeutu de diversos autores sobre la voz militar estrataxema como los siguientes: * [[Federico Moretti]] autor d'un dicionario militar español-francés, cunta que la estrataxema oculta lo cierto y fai creer al enemigu lo falso por creíble.<ref>''Federico Moretti et son "Diccionariu militar español-francés" / Gabriel Laplane'', Bordeaux, 1963</ref> * Según el [[diccionariu]] militar del capitán retiráu J.D'W.M., editáu en Madrid en 1863, na estrataxema realicen movimientos falsos pa entretener al enemigu y faer pasar por incierta la verdá sobre l'oxetu real de les operaciones. * El [[marqués]] de Carrion-Nisas cunta que ye una especulación establecida o fundada sobre l'error que pretende faese cayer al [[enemigu]] y ye un cálculu sobre lo que probablemente va faer l'enemigu por cuenta de esti error y sobre lo qu'unu mesmu tien de faer p'aprovechar los movimientos qu'esta decepción inspiráralu dientro d'una guerra, d'una campaña, d'una sola operación. Afirma que la estrataxema solo puede esistir nos tiempos modernos solu na '''estratexa''' non na táctica.<ref>Obra de Carrion-Nisas: ''Essai sur l'histoire générale de l'art militaire'', París, 1824, 2 vols.</ref> * José Almirante cunta que la estrataxema puede emplegar nes operaciones que se faen al algame del enemigu que fora de l'[[Aición militar|aición]] inmediata d'este y estrataxema ye lo pequeño y '''estratexa''' lo grande, pero son dambes del mesmu xéneru y cita lo siguiente:''El ardid, la estrataxema del probe guerrilleru, del [[comandante (militar)|comandante]] del batallón, toma los vuelos nel que manda 30, 60, 100000 homes de movimientos, operaciones estratéxiques y según el traidor puñal, cuadruplicando'l so llargor, convertir en noble espada, tamién que nel valor de les pallabres, dientro de l'altiva estratexa, esta la humilde estrataxema''. La conclusión ye que nun ye posible analizando la voz militar estrataxema rigorosamente amenorgar a regles la manera de conducir y realizar les estrataxemes nin amenorgase a máximes la sagacidad, lo artificial y el terror y a lo llargo d'historiar operaciones militares de so difíciles, peligroses y d'ésitu dudosu, si intentar polos procedimientos regular y ordinariu, topáronse siempres ensame d'estrataxemes que al inocente xefe o [[oficial (fuercies armaes)|oficial]] que les escurrió y executó suxuríes poles circunstancies del casu. Y anque hubo publicistes, [[erudición|eruditos]] y estudiosos que compilando estrataxemes efeutuaes en variedaes d'ocasiones, formularon ciertos preceptos pa llevar a cabu determinaes empreses de guerra, sirviéndose más de la sagacidad y del inxeniu que de la fuercia y del valor. Pero José Almirante y otros opinen pretensión risible l'amenorgar a regla escrita l'arte d'engañar, como l'arte de trescalar, como l'arte de vencer ya inútil paez detenese n'instrucciones sobre la manera de combinar y executar estrataxemes y siguir con ello l'exemplu de [[Sestu Julio Frontino|Frontino]] (o de Polieno o'l marqués de la Roziere), que les sos aneyes hestories, al dicir de Jomini, más bien paecen d'otru mundu. Por tantu amenorgar a máximes la estrataxema paez xera fartu difícil y nun almiten principios fixos y comúnmente escurrir y lleven a la práutica en cada casu concretu, según l'inxeniu, l'astucia y arte del que manda , sicasí la '''estratexa''' puede amenorgase a máximes y regles xenerales que tienen de reparar siempres nel [[gobiernu]] y direición de los exércitos en campaña. Pa terminar dicir que se debe fuxir del abusu y entueyos en ardides y estrataxemes porque dalgunes son cándides y absurdes y como pola so índole propia nun pueden ser [[sistemática|sistemátiques]] o [[metódica|metódiques]], munches fallen y faen perder un tiempu preciosu a quien les utilicen. ===Exemplos d'estrataxemes=== *[[Marcu Antoniu]], enoxáu de que los [[Partos]] picáren-y la retaguardia n'el so marches toles mañanes cuando llevantaben el campu, nun lo desallugó hasta cerca de mediu día, y tuvo tiempu d'acabar la so marcha ensin incomodidad valiéndose del ardid de que cuando los partos lo hostigaran, los sos homes pa cubrir del ensame de fleches partas, punxeren una rodía en tierra y que la segunda fila de batalla metiera los escudos sobre les cabeces de la primera, la tercer sobre les de la segunda, la cuarta sobre la tercera, etc., de tal manera que toles fileres topábense cubiertes ( pa los mesmu valíense los antiguos españoles de les [[rodela|rodeles]] y yeren abondes p'aguantar los [[arcabuz]]azos, según el que fuera [[Maestre de Campu]] [[Francisco Ventura de la Sala y Abarca]], na so obra ''Dempués de Dios la primer obligación y glosa d'órdenes militares'', Nápoles: Gerónimo Fasulo, 1681) *[[Abenuth]], [[Reinu de Murcia|rei de Murcia]], pa dilatar los términos del so reináu, confiáu más na industria que nel so esfuerciu, meter a celosu predicante de la observancia del [[Corán|Alcorán]], colo que llogrando ponelos a toos del so parte pudo aguantar y defendese del [[Fernando III de Castiella|Santu Rei D. Fernando]] *Al [[príncipe]] [[Luis Guillermo de Baden Baden|Luis de Baden]] salió-y mal el proyeutu de sosprender al [[Conde]] de Marsin, que cruciaba'l [[Rhin]] con una considerable fortuna pal [[Maximiliano II Manuel de Baviera|Duque de Baviera]], pos anque unvió al xeneral Palfi con mil quiñientos caballos pa cafialo na so marcha, topólu tan preveníu que tuvo que retirase; pero Marsin, roceanu de dalgún alcuentru, afixo en distintos sacos o [[talega|talegues]] l'[[oru]] y la [[plata]], por que puestu a la [[grupa|grupes]] de los caballos de los meyores oficiales tuvieren la mesma seguridá o riesgu de la so vida, y llogró llegar a la fin al campu del Duque ensin acabamientu de xente nin riqueces. *Cuando [[Alexandru Farnesio (duque de Parma)]], pasó a Francia mientres la Lliga, travesó les llanures de la [[Picardía]], colando en [[columna (militar)|columna]] metanes dos files de carros que cubríen les sos tropes ([[Ciro II el Grande]] contra [[Creso]] yá utilizara la trinchera movible de carros pa formar la so retaguardia), y [[Enrique IV de Francia]] a pesar de los sos grandes deseos de entablar combate, enxamás s'atrevió a obligalo porque nun podía consiguilo ensin atacar la citada [[trinchera]], lo que-y espondría a una perda irreparable. *En 1702, dempués de la batalla de Crostolo, faltó pocu por que'l príncipe [[Eugenio de Saboya]], desfixera dafechu al exércitu de Vendome, [[Luis José de Borbón]], que creyendo que se topaba entá d'esti llau del [[Po]], taba acampáu detrás del [[dique]] del Zero y solo una casualidá fíxo-y afayar a los franceses, una y bones Eugenio calculara perfectamente les desigualdaes del país que teníen de despintar el so [[emboscada]]. *El marqués del Bai, unu de los xenerales de [[Felipe V d'España]] se pusó en marcha pa sosprender [[Alcántara]], cuando los aliaos acabar d'apoderase d'ella. Bai que s'enteró que'l so proyeutu fuera descubiertu, aparentó qu'abandonaba la empresa y fixo retirar les sos tropes per distintos caminos, la guarnición relaxóse y Bai que lo había previstu fixo axuntar a les sos tropes y foi sosprendida la plaza. *Mientres les revoluciones de [[Hungría]], el xeneral Sauches sosprendió la plaza de Sigest cola estrataxema de faer entender al [[Gobernador]] que-y unviaben dellos barcos de provisiones pa la [[guarnición]], y habiéndolos cargaos de [[tropa|tropes]] escoyíes entraron hasta la ciudá y llegando al [[ponte levadizo]] saltaron en tierra los soldaos, quien atopando despreveníos los del [[presidiu]], apoderáronse fácil d'él. *[[Carlos V de Lorena]] atopando cerca de [[Mohács]] a los [[Turquía|Turcu]]s cimeros en númberu nun campu bien ventaxoso poles [[llaguna|llagunes]] y trincheres que fixeren y vistu qu'arriesgaba demasiao si atáca-yos n'el so [[fuerte]], fíxo-yos salir d'él por una salida asonsañada y llogró célebre victoria. *Na [[batalla de Guastalla]], en [[1734]], dada pol [[exércitu]] francu-sardu a les órdenes del rei de [[Cerdeña]] y los [[mariscal]]es Boglio y Coigny contra los imperiales de Koenigseck, venció l'exércitu francu-sardu en gran parte incorporando a cada compañía d'[[infantería]] cuatro de los meyores [[francotirador|tirador]]es del exércitu encargaos puramente de tirar a los [[xeneral]]es y [[oficial (fuercies armaes)|oficiales]] del enemigu, llogrando lo propuesto, yá que a les poques hores de combatir recayó'l [[mandu (unidá militar)|mandu]] de los imperiales de munches divisiones nos [[teniente coronel|tenientes coroneles]] y punxéronse les tropes imperiales en desorde. == Estrema movimientu d'estratexa y movimientu de táctica == Dellos exemplos de la diferencia ente movimientu estratéxicu y movimientu tácticu podríen ser los siguientes: * Movimientu estratéxicu.-Na Guerra de 7 años, sostenida por Federico II contra Austria, Rusia, Alemaña, Inglaterra y Francia, per mediu d'un movimientu estratéxicu sabiamente combináu foi como vieno dende Silesia a dar al xeneral contrariu Soubise, la batalla de Rosbach, colando d'esquierda a derecha, sofitando'l so izquierda sobre'l Oder y el so derecha sobre'l Elba y el Saale. * Movimientu de táctica (maniobres).-Al llegar l'exércitu de Federico a la vista de Soubise fai ciertes demostraciones sobre la izquierda y oblíga-y a camudar de posición y colar pola so derecha que yera lo que deseyaba Federico que pasara, que desque empezó'l movimientu de Sousibe y cuando vio qu'esti nun podría contener yá dichu movimientu, coló darréu a la izquierda, atacó'l lladral derechu de Soubise y destruyó el so exércitu. Los movimientos de dambos exércitos son de táctica. Si hai qu'estremar la 'táctica' de la 'estratexa', ye que la [[maniobra]] ye peculiar y puramente de la 'táctica' y el movimientu de la 'estratexa'. === Movimientos tácticos de Napoleón Bonaparte precedíos d'un movimientu estratéxicu === Los movimientos tácticos siempres se faen en presencia del enemigu y na [[batalla de Eckmul]], per mediu de los sos movimientos estratéxicos lleva Napoleón I l'exércitu francés hasta dar de frente al exércitu austriacu del archiduque Carlos, que tomara posición ente'l [[Danubiu]] y el [[Isar]], sofitando la so derecha en [[Ratisbona]] y la so izquierda en [[Lanshut]].Con asonsañaes demostraciones cafiante [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]] á el so adversariu pola so derecha en Abensberg y tan depués como llogra la resultancia d'esti movimientu estratéxicu, marcha pola derecha en frente del enemigu, ataca al exércitu austriacu nel so centru, arolla á tola izquierda del exércitu austriacu sobre Landshut y nel intre por un movimientu á la derecha cola sobre Eckmuhl y nun dexa al archiduque Carlos más retirada que [[Bohemia]], demostrando estos movimientos tácticos la sublimidá mesma del xeniu militar de Napoleón I. ==Otros términos== === Teatru de guerra === Según Jomini, el territoriu en xunto onde la guerra faise o tien llugar y abraza toles contornes en que pueden atacase seya mesmu territoriu, seya nel de los sos aliaos o de potencies secundaries qu'abasnen na so riega por medrana o por interés y cuando hai operaciones marítimes (güei sería aereomarítimas) nun se llinda al teatru de les fronteres d'un Estáu y caracterízase por ser lo siguiente: * Cosa vaga * Suxeta a incidentes * Nun se debe confundir el teatru de guerra col teatru d'operaciones que cada exércitu puede abrazar con independencia de tou entueyu. === Teatru d'Operaciones d'un exércitu === Entiende tol territoriu que trata d'invadir un exércitu o tol territoriu que puede tener que defender un exércitu. === Base dende un puntu estratéxico y táctico === Base a finales del sieglu XIX tenía los siguientes significaos: *Tácticamente, base de alienación de la compañía, batallón, una fraición cualesquier na nueva llinia o alienación determinada por un esplegue, cambéu de frente o maniobra análoga y la direutriz, la llinia de direición de la marcha ye xeneralmente perpendicular a la base. *'''Estratéxicamente''', la base d'operaciones yera'l puntu, la llinia, la frontera, la contorna onde se concentraba un exércitu d'operaciones al abrir una campaña, onde s'establecía los nucleu de tolos servicios y d'onde habíen de sacar los sos recursos y fuercies: Tocantes a la meyor direición de la base d'operaciones con respectu al enemigu, lo siguiente: *El Archi-duque Carlos esta poles paraleles como menos bono de romper *Jomini poles perpendiculares como más arremente pa estremar al enemigu: === Frente === Terrenal que s'estiende delantre d'una tropa por oposición a lladrales. ==== Frente Estratéxicu ==== La estensión del frente qu'abracen y mira a la parte del enemigu xunto a los enemigos ==== Frente d'Operaciones ==== La posición del terrén dende onde l'enemigu va poder probablemente llegar sobre esti frente en 1 o 2 marches. Ye per tantu la parte del territoriu que s'estiende delantre del Frente Estratéxicu a la zona hasta onde nun momentu puede llegar l'aición del exércitu ==== Posiciones Estratéxiques ==== Entós que un exércitu asítiase na zona del teatru qu'hai d'abrazar p'atacar o defendese, ocupa nél, polo común posiciones estratéxiques. ==== Llinies de defensa ==== Asina les operaciones d'una campaña tean a puntu d'empezar, unu de los dos exércitos va tomar ensin dulda el resolución d'esperar al enemigu y nesti casu va curiar de sofitase nuna llinia de defensa más o menos preparada de mano, que va poder tar: * Sobre la mesma llinia del frente estratéxicu * Un pocu más a retaguardia * D'esto va resultar naturalmente que dacuando va apaecer qu'esti frente forma tamién la llinia de defensa como asocedió en 1795 y 1796 sobre la llinia del [[Rin]] que sirvió coles mesmes de llinia de defensa a los austriacos y a los franceses, al pasu que'l frente estratéxicu y el d'operaciones de dambos exércitos topar a sí mesmu sobre la mesma llinia. *Dientro de la táctica peculiar de la infantería, el reglamentu del exércitu español de finales del sieglu XIX llama llinia esplegada a la formación de les tropes nuna llinia, asitiaes les compañíes y los batallones esplegaos, sobre un mesmu frente. ==== Estremes Frente Estratéxicu y Frente d'Operaciones ==== El Frente Estratéxicu convien meyor pa designar el de les posiciones realmente ocupaes pol exércitu. El Frente d'Operaciones designa l'espaciu xeográficu que dixebra los 2 exércitos, estendiéndose a una o a munches marches más allá de cada estremidá del so Frente Estratéxicu y onde ye probable que lleguen a topetar. Sicasí, según lo que dexó escritu Jomini, otru autor como Vial nun almitió la distinción de Jomini y que da al mandu d'operaciones el conceutu que según este tien el frente estratéxicu: * El frente d'operaciones ye dafechu distintu de la base * Ye móvil y avanza col exércitu * La base ye un accidente estratéxicu material ya inmóvil * La estensión del frente d'operaciones varia non solo cola fuercia del exércitu sinón tamién coles circunstancies y la naturaleza del terrén y amenórgase no siguiente: ** Países montascosos ** Cerca del enemigu ** Na viéspora de la batalla * Enanchar no siguiente: ** Países llanos ** Cuando l'enemigu ta llueñe Puede comparase un frente d'operaciones estratéxiques con un frente d'operaciones táctiques, cuando delles columnes colen xuntes sobre un terrén de maniobres o sobre un campu de batalla y tienen necesidá de detenese en ciertos puntos pa ponese en contautu, asitiase a una mesmu altor y rectificar les sos posiciones respeutives y lo mesmo asocede n'estratexa. ==== Frente d'operaciones paralelu y frente d'operaciones oblicuu ==== * Un frente d'operaciones paralelu presenta ventayes pa les concentraciones rápides y pa los ataques centrales. * Un frente d'operaciones oblicuu sirve xeneralmente pa preparar los movimientos envolventes siempres que cubra bien les comunicaciones del exércitu al empar qu'amenacia les del enemigu. ==== Frente Estratéxicu del Teatru ==== Ye'l llau del teatru en que se llibren los 1º combates o nel que l'exércitu que permanez a la defensiva establez llinia de posiciones militares p'aguantar al invasor. ==== Frente Estratéxicu del exércitu ==== La llinia más o menos regular que formen les cabeces de los cuerpos d'exércitu qu'avancen combinaos o los estremos de les columnes que reculen pa tomar posiciones defensives. ==== Cambéu de Frente Estratéxicu ==== Ye una de les maniobres más importantes porque formando asina l'exércitu una perpendicular cola so propia base, faise dueñu de dos de los llaos del teatru y asítiase en concencia nuna situación cuasi tan favorable como si tuviera una base con dos Frentes. ==== Dobles Frentes Estratéxicos ==== Asocede con frecuencia qu'un exércitu vese obligáu a tener '''dobles Frentes Estratéxicos''' polo siguiente: * La configuración del Teatru de Guerra, y como exemplos según [[Jomini]] la frontera de [[Turquía]] y [[España]] y los exércitos que trataren de pasar el Balcán o'l [[Ebro]] veríense obligaos a tener un doble frente, el turcu pa dar el so frente al valle del [[Danubiu]] y el segundu p'atender a les fuercies que pudieren destacar de [[Zaragoza]] y de [[Lleón (España)|Lleón]] * Porque tola llinia d'operaciones ofensiva enllargada esixe que tean bien aseguraos los sos lladrales y la defensa d'un '''Frente Estratéxicu''' ye unu de los más grandes inconvenientes pa un exércitu qu'opere a la ofensiva obligáu a destacar grandes mases. === Puntos estratéxicos === Según Jomini, son puntos estratéxicos los que pueden exercer grande influencia, yá seya en tola campaña, yá solo nun fechu d'armes, como aquellos que la so situación xeográfica y ventayes artificiales facilitaríen l'ataque o defensa d'un frente d'operaciones o d'una llinia de defensa y les grandes places d'armes bien asitiaes. ===Llinies d'operaciones=== Son aquelles que l'exércitu percuerre pa dir de la base al puntu oxetivu y ye más bien un conxuntu de llinies y puede entendese una media proporcional imaxinaria ente tolos caminos percorríos realmente y un exemplu, el de los Aliaos en [[1813]] al colar a [[Saxonia]] los sos exércitos formaben tres linia d'operaciones distintes: *La del exércitu de [[Bohemia]] que diba a Herzberg por [[Dresde]] a [[Leipzig]] *La del exércitu de [[Silesia]] que diba de [[Breslau]] a Leipzig *La del exércitu suecu, que se dirixía de [[Berlín]] por Desan al mesmu puntu == Batalla Estratéxica == Pa los qu'estudiaron les campañes de [[Gonzalo Fernández de Córdoba]], "El Gran Capitán" caracterizaes pol so [[sagacidad]], tinu maraviyosu y aportunante esfotu, con que lluchando arca a arca cola diosa "[[Fortuna (mitoloxía)|Fortuna]]", supo preparar les sos victories en Cerinola y otres, viéndose lo siguiente: * Ordenada la batalla con preparación * Ye la verdadera batalla estratéxica carauterizada polo siguiente: ** Calculada ** Prevista ** Forzosa ** Nun fueron el choque brutal y ciego de 2 [[masa|mases]] errantes ** Nun fueron alcuentros casuales. * Fueron eses victories el desenllaz lóxicu, previstu d'una situación militar creada y sosteníos por refuerzu y de ardidoso [[cálculu]]. Por tantu una '''Batalla Estratéxica''' carauterizar polo siguiente: * Prevista * Preparada con un oxetivu importante y decisivo * Que fuera productu de meditaes combinaciones * Que tuviera sometida a un plan anterior y estudiao * Pero que seya flexible esti Plan nel que pudieren caber cambeos adventicias que los sucesos impongan. * Que se tuviera bien en cuenta'l terrén p'afaer a él la formación y les [[maniobra|maniobres]]. * Que'l orde en xunto presentara la debida trabazón, ensin grandes claros o fiendes. * Ufiertaba al enemigu dalgún buecu pa desorientar * Qu'hubiera defensa y sofitu recíprocu * Que los lladrales y la [[retaguardia]] tuvieren seguros * Que les armes aidárense y combinaren, ensin embarazase, ensin entemecese, ensin entorpecerse na so aición. * Que'l orde emprestar con elasticidá a tou xéneru de movimientos, ensin que la derrota nin el desorde nun puntu pudiera suplir y trastornar al restu. * Que'l pasu de llinies o relevu verificar ensin tracamundiu. * Que'l fueu de les "Reserves" dilatárase, conteniendo toles impaciencies hasta'l momentu supremu. * Que les [[impedimenta|impedimentes]], parque, material, tren, equipaxes nun corrieren peligru, nin en casu de retirada tracamundiaren el movimientu yá de so angustiosu y ocasional * Que'l ímpetu mesmu del ataque acuartárase, cuntando con que la persecución había de ser inmediata y impacable. == Rotura estratéxica == La rotura estratéxica ye l'únicu ataque de frente posible, porque l'ataque fronteru ensin rotura de la llinia de defensa enemiga nun puede producir bones resultaos más nel casu d'haber una verdadera desigualdá de fuercies: *La rotura consiste en cayer sobre'l frente enemigu a manera de [[cuña]] pa rompelo y una vegada dixebráu en delles partes [[bater]] caúna d'elles xebradamente torgando que combinen el so esfuerciu Por que lu dicir tenga ésitu ye precisu que l'atacante maniobre per llinies inferiores con cuenta de que que una vegada abierta la [[fienda]] l'atacáu vease obligáu a siguir direiciones diverxentes, abriendo más y más la fienda *Esta combinación tien d'emplegase cuando l'enemigu estienda sobre un frente estratéxicu escesivu *Na [[batalla del Marne]], la rotura estratéxica, cola meyora xeneral de les tropes aliaes, que teníen de llevar al interior de la mesma al exércitu británicu y la 5º francés con elementos cimeros a los de los cuerpos de caballeros del Kaiser que se produció na so llinia, nun pudo remediase colos trunfos tácticos que llograron los exércitos imperiales del centru y la derecha, porque'l dispositivu francés se deformó ensin llegar a rompese mientres se faía cada vez mayor la fienda esistente nel de los [[xermanu|xermanos]], y la retirada alemana la única solución. La rotura estratéxica solo tien de tener llugar cuando lu encamienten los desaciertos del [[enemigu]] y ye más aconseyable l'ataque al [[lladral (exércitu)|lladral]] que lleva consigo la ventaya d'obligar a tomar nueves posiciones y amenaciar les comunicaciones del atacáu, y ye l'ataque de lladral el xerme del movimientu [[envolubrar|envolvente]] que consiste nel allongamientu del ataque sobre una de les nales, enchiendo'l lladral atacáu y cortando la llinia de [[retirada]] del adversariu ( como la [[Batalla de Tannenberg (1914)]], na [[Primer Guerra Mundial]], na que inmortalizó el so nome [[Paul von Hindenburg]]). == Cites == * [[Pliniu'l Vieyu]].- ''Thracia in quincuaginta strategias acolumbra'' (Llamaba estratexa a los gobernadores principales d'un pueblu y falando de [[Tracia]] diz que taba estremada en 80 gobiernos que llama asina). * [[Plauto]].- ''Strategum te facio huic convivo'' (Plauto emplega estratexa pa indicar la primacía, el mandu, el xeneral, l'imperiu y fai una metáfora pa espresar el xefe d'una llacuada cola cita puesta, el destináu a faer los honores ya iguar los placeres). * [[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]].- ''La estratexa ye la ciencia de la guerra, esboza los planes, abraza y determina les empreses. Ye, puramente falando la ciencia del xeneral en xefe.'' * [[Joly de Maizeroy]].- ''..La estratexa ye puramente l'arte de mandar, d'emplegar con tientu y habilidá los medios toos de que dispón un xeneral pa dirixir cuanto se topa a los sos órdenes''. Tamién dexó escritu lo siguiente:''Tolos autores griegos fixeron siempres una diferencia marcadísima ente la estratexa, ciencia del xeneral y les partes de que se compón como son la táctica, la estratopedia.'' * [[Jabro]] (1777).- Según esti autor la '''estratexa''' ye l'arte de formar los proyeutos de guerra, encuadralos según les posibilidaes económiques del Estáu, executar los proyeutos, marches, campañes. * [[Napoleón Bonaparte|Napoleón I]].- Enxamás estremó l'arte de la guerra en dos partes, nin nunca usó'l vocablu estratexa yá que al arte de dirixir la guerra llamólu 039;'gran táctica'' (usu de grandes unidaes militares) y tres los sos primeros trunfos n'Italia adquirió'l convencimientu según Jomini de lo siguiente: ''..la clave de tola ciencia de la guerra consiste n'aplicar pola estratexa a tol teatru d'una guerra'l mesmu principiu qu'empunxera a Federico II de Prusia nes batalles.'' * [[San Miguel (xeneral)]].- ''La ciencia del xeneral, o la estratexa, ye un vastu campu que non cabo un escritu. Entren nella la táctica puramente felicidá, la Hestoria, la Xeografía, la Política, el Tactu de toa clase de negocios alministrativos y una fonda conocencia de les coses y de los homes.'' * [[Ramonet]].- ''Les llendes que dixebren la estratexa de la táctica son los que provienen ente la ciencia y l'arte, ente'l teatru de la guerra y el campu de batalla, ente'l plan xeneral d'operaciones y la disciplina del combate.'' * [[Boiste]].- ''Estratexa ye la ciencia de los movimientos d'un exércitu alloñáu d'otru.'' * [[Sánchez Osorio (xeneral)]].- ''Tamién hai diversidá na manera de considerar a la estratexa, si como ciencia o cualesquier arte. Si per ciencia entiéndese la que parte d'axomes que lu sirven de base pa les sos deducciones, de xuru nun lo ye aquella, pos que nun se funda en principios incontrovertibles d'innecesaria demostración: asina asocede que nun puede aprendese como les matemátiques, nin el profesor trescribir el so saber al discípulu.La estratexa ye una de les ciencies encimentaes en fundamentos que magar ciertos, pueden tener dalguna variación, o polos grandes descubrimientos mecánicos o nes aplicaciones y son de tan mala concepción estes que namái a los xenios, qu'apenes produz unu cada dómina secular, ye-yos dau entendeles bien y afaeles á les infinites circunstancies...Puede comparase l'estudiu de dicha ciencia a la Poesía, nel que se van aprender bien fácilmente les sos regles, pero si nun hai un numen nun se va faer un bon poema y sí solo medianos versos.'' * [[Bulow]].- ''L'arte de la guerra tien dos rama: la estratexa y la táctica...la estratexa ye la ciencia de los movimientos que tienen al enemigu por oxetu, pero non por puntu oxetivu.. Cuando se llega a les manes ye táctica; cuando nun se verifica'l choque ye estratexa. L'arte de la guerra (amás de les partes morales y filosófiques) componer de los cinco principales que diximos de primeres: la estratexa, la táctica, loxística, la táctica de les armes y l'arte del inxenieru.'' * [[Antonie-Henri Jomini]].- ''Doscientos mil franceses, queriendo someter a España llevantada en masa contra ellos, nun maniobraren como otros doscientos mil que colen contra Viena ú otra capital cualesquier pa dictar la paz nella, nin van combatir a les guerrilles de Mina como se combatió en Borodino... Concíbese qu'un reximientu se bata siempres de la mesma o con curtia diferencia, pero nun asocede asina con respectu á les grandes mases.'' * [[Renard]].- ''..solamente que ye necesariu un verdaderu xeniu, secundáu por un Estáu Mayor sabiu, activu y brengosu y por un serviciu alministrativu íntegru y bien capaz, p'aplicalos nun vastu teatru de guerra y apoderar les esfregadures y les dificultaes qu'acaldía surden, al pasu qu'un xeneral de talentu basta pa un terrén de curtia estensión.'' * [[Carrión Nisas]].- ''Alexandru Magnu estableció la estratexa sobre dimensiones xigantesques, anque emplegara más fuercia de voluntá que finura y variedá de combinaciones''.''..lo cierto que la estratexa..llució ente los romanos:estos fueron los primeres que construyeron la guerra en grande sobre un sistema siguíu, sobriu y fondu... Los griegos enseñáronnos principalmente la táctica, los romanos principalmente la estratexa.'' * [[Jacquinot de Presle]].- ''Estratexa ye l'arte de trazar un plan de campaña y de dirixir un exércitu sobre los puntos decisivos del teatru de guerra.'' * [[Koch]].- ''Estratexa ye l'arte d'esbozar un plan de campaña y de trazar la direición principal de les operaciones n'oposición a la táctica que dirixe los movimientos d'execución que tienen de tener llugar nel mesmu día.'' * [[Jaime Balmes]].- ''El gran Gonzalo va lleer con preferencia les fazañes de Escipión n'España, esbaratando a los sos enemigos cola so estratexa.'' * Opinión d'un distinguíu escritor sobre les campañes de Aníbal n'Italia:''Maravíes de puxanza y actividá, perenals recursos d'estratexa y táctica precisábense, verdaderamente, pa detener y entá arollar con imprevistes reaiciones ofensives, exércitos cada vez renacientes, que siempres se prometíen entartallar aquella vieya hueste amenorgada y descontenta''. * [[José Almirante]] (''Diccionariu militar''), falando sobre l'apaición de la '''estratexa''', xusto ye recordar según esti autor que s'atopa perdayures nel cursu de la hestoria, unes vegaes á cachos, otres mazcarada, so diversos nomes: ''Montecuculli, á Feuquieres, a Bernardino de Mendoza , que yá en 1595 titulaba'l so llibru ''Teoría y práutica de la guerra'', paez que se-yos llee '''estratexa''', sinón que nos dos primeros aquello llámase ''disposiciones xenerales''; el puntu ''decisivu'' y el puntu ''negativu'', y nel clásicu español va atopase, v. g., la espresiva frase ''faer llombos'' polo qu'agora (finales sieglu XIX) llamamos campanudamente reserves estratéxiques''. * [[De Roure]].- Esti autor nuna bien meditada síntesis, sobre l'habilidá estratéxica na dómina de los Bárbaros, pregunto con razonáu criteriu: ''¿Va Ser posible que l'arte de la guerra, tan noble pol conxuntu de les rares cualidaes espirituales qu'esixe, tan complicáu al respeutive de la ordenación, al entretenimientu, a les armes, a les maniobres peculiares de les diverses tropes, nun reposa, nun se basa de fechu na práutica, más que nun númberu bien curtiu de principios evidentes como la lluz, accesibles como'l sentíu común, constantes como la verdá?'' * [[Rocquancourt]].- ''Estratexa ye l'arte d'esbozar un plan de campaña, d'afitar los puntos de partida y de trazar la direición principal de les operaciones, creándose les posibles garantíes d'ésitu y entiéndese por estratexa la ciencia de les combinaciones y de les direiciones. Proyeutos y executar, estremen naturalmente en dos partes distintes les funciones del mandu: trabayu de gabinete y órdenes sobre'l terrén. La 1º parte ye toa entera del dominiu de la estratexa y la 2º del de la táctica''. * [[Mackenna]].- ''La estratexa ye la parte direuta de la guerra. La táctica avafa les mases d'un exércitu, na execución de cuanto proyeuta y dispón la estratexa. Esta traza les operaciones y a la táctica empresta la práutica de toes elles. La estratexa escueye los puntos importantes y la táctica ocupar: aquella determina defender o atacar una llinia defensiva y esta llevar a cabu coles sos maniobres y l'estratexa afita l'aportación de les batalles y la táctica dispón les aiciones, como medios de la so execución y de llograr l'oxetu que se propón la estratexa.'' * [[Sun Tzu]].- ''Nun tienes de combatir demasiáu de cutiu con un dadu enemigu, yá que-y vas terminar enseñando los tos artes de la guerra''. == Estrategues importantes == === Tratadistas y escritores sobre estratexa militar, hasta finales sieglu XIX === ==== Persia Antigua ==== * [[Ciro II el Grande]] ==== Grecia Antigua ==== <ul><li>[[Temístocles]]</li><li resource="Ficheru:Waterloo campaign map.png" height width>[[Milcíades_el Mozu]]</li><li href="Batalla de Waterloo">[[Arístides]]</li><li>[[Alexandru Magnu]]</li></ul> ===== Cartago ===== *[[Amílcar Barca]] *[[Aníbal|Aníbal Barca]] ==== Roma Antigua ==== {{columnes}} * [[Tuliu Hostilio]] * [[Marcu Furio Camilo]] * [[Manio Curio Dentato]] * [[Escipión l'Africanu]] * [[Escipión Emiliano]] * [[Quintu Sertorio]] * [[Cayo Mario]] {{nueva columna}} * [[Lucio Cornelio Sila]] * [[Cneo Pompeyu Magno|Cneo Pompeyu]] * [[Cayu Xuliu César]] * [[Tito Labieno]] * [[Marcu Antoniu]] * [[Cayo Octaviano (Augusto)]] * [[Traxanu]] {{nueva columna}}{{final columnes}}'''Bizancio''' * [[Justiniano I|Justiniano]] * [[Lleón de Tesalónica]] * [[Mauricio (emperador)]] * [[Belisario]] ===== China ===== * [[Sun Tzu]] * [[Zhuge Liang]] * [[Mao Zedong]] ===== Xapón ===== * [[Miyamoto Musashi]] * [[Isoroku Yamamoto]] ===== Portugal ===== * [[Luís Mendes de Vasconcelos]] ===== Francia ===== {{columnes}} * [[Joly de Maizeroy]] - Historiador y espertu en milicia griega * [[Napoleón Bonaparte]] * [[Renard]] * [[Bardín]] * [[Carrión Nisas]] * [[Barrer Duparg]] * [[Du Roure]] * [[Guibert]] * [[Folard]] * [[Vauban]] * [[Ardant du Picq]] * [[François de Belleforest]] {{nueva columna}} * [[F. A. Aubert de La Chesnave des Bois]] * [[Gabriel Daniel]] * [[Marmont, duque de Ragusa]] * [[Bourcet]] * [[Broglie (tratadista militar)]] * [[Honorat de Meynier]] * [[A.Deville]] * [[Gabriel Naudé]] * [[F. J. de Graindorge d'Orgeville (Barón de Mesnil-Durand)]] * [[Louis de Gaya]] * [[T. A. -y Roy de Grandmaison]] * [[Prosper de Sionville]] {{final columnes}} ===== Suiza ===== * [[Antoine-Henri Jomini]] ([[barón de Jomini]]) ===== Holanda ===== * [[Menno van Coehoorn]] ===== Italia ===== * [[Raimondo Montecuccoli]] * [[Nicolás Maquiavelo]] * [[Giorgio Basta]] (conde de Hust) * [[Achille Tarducci]] * [[Giulio Ferretti]] * [[Francesco Patrizi]] * [[Alessandro Cavalca]] * [[Lelio Brancaccio]] ===== Prusia ===== * [[Rüstow]] * [[Bülow]] * [[Carl von Clausewitz]] * [[Julius von Verdy du Vernois]] * [[Sigismund von Schlichting]] * [[Wihelm von Willisen]] * [[Federico II el Grande|Federico II de Prusia]] ===== Alemaña ===== * [[Helmuth von Moltke]] * [[Christoph Nottnagel]] * [[Erwin Rommel]] * [[Heinz Guderian]] * [[Erich von Manstein]] ===== Austria ===== * [[Carlos d'Austria-Teschen|Archiduque Carlos]] ===== España ===== {{columnes}} * [[Evaristo Fernández de San Miguel]] (xeneral) * [[Blas de Lezo]] * [[Sánchez Osorio (xeneral)]] * [[José Almirante]] * [[Bernardino de Mendoza (embaxador)|Bernardino de Mendoza]] * [[Gómez de Arteche (xeneral)]] * [[Francisco de Valdés]] * [[Bernardino de Escalante]] * [[Álvaro Navia Osorio y Vigil]] ([[Marquesáu de Santa Cruz de Marcenado|marqués de Santa Cruz de Marcenado]]) * [[Álvaro de Bazán]] * [[Cristóbal Llechuga]] * [[Jaime de Guzmán-Dávalos y Spínola]], ([[Marquesáu de la Mina marqués de la Mina]]) * [[Francisco Xavier Mina]]{{nueva columna}} * [[Francisco Barado]] * [[Serafín María de Sotto]] (Conde de Clonard) * [[D. Francisco Villamartín]] * [[Diego Enríquez de Villegas]] * [[Pedro de Lucuce]] * [[Sancho de Londoño]] * [[Tomás de Puga y Rojas]] * [[García Ramírez de Arellano]] * [[Francisco de Francisco y Díaz]] * [[Juan Sánchez Cisneros]] * [[Arsenio Martínez Campos]] * [[Gonzalo Fernández de Córdoba y Aguilar]] {{final columnes}} ===== Escocia ===== * [[William Wallace]] Gales * [[Henry Lloyd]] ===== Inglaterra ===== * [[Julian Corbett]] * [[John Colomb]] * [[Horatio Nelson]] * [[Duque de Wellington]] ===== Túnez ===== * [[Ibn Jaldún]] ===== Saxonia ===== * [[Mauricio de Saxonia]] ===== Rusia ===== * [[Pedru I de Rusia]] * [[Eduard Ivanovich Totleben]] * [[Mikhail Ivanovich Dragomirov]] * [[Okouneff]] * [[Piotr Bagratión]] * [[Mijaíl Kutúzov]] '''Xunión Soviética''' * [[Mijaíl Frunze|Mijaíl Frünze]] * [[Mijaíl Tujachevski]] * [[Kliment Voroshílov|Klíment Voroshílov]] * [[Semión Timoshenko]] * [[Iván Kónev|Iván Kóniev]] * [[Gueorgui Zhúkov]] * [[Aleksandr Vasilevski|Aleksandr Vasilievski]] * [[Konstantín Rokossovski]] * [[Vasili Chuikov]] ===== Finlandia ===== * [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|Carl Gustaf Mannerheim]] ===== Bélxica ===== * Xeneral [[Renard]] ===== Estaos Xuníos ===== * [[Alfred Mahan]] * [[Stephen Lluz]] * [[Robert E. Llee]] * [[Douglas MacArthur|Douglas Mc Arthur]] * [[Dwight D. Eisenhower|Dwight Eisenhower]] ===== Venezuela ===== * [[Simón Bolívar]] * [[Antonio José de Sucre]] ===== Arxentina ===== * [[José de San Martín]] ===== Cuba ===== * [[Antonio Macio]] * [[Calixto García|Calixto García Íñiguez]] * [[Fidel Castro|Fidel Castro Ruz]] ===== República Dominicana ===== * [[Máximu Gómez]] === Tratadistas y escritores sobre estratexa militar, sieglos XX y XXI === {{columnes}} * [[Nicolas Falcon]] * [[J. F. C. Fuller]] * [[Heinz Guderian]] * [[Erwin Rommel]] * [[Winston Churchill]] * [[José Teófilo Goyret]] * [[Luis Alberto Leoni Houssay]] * [[Mao Zedong]] * [[Herman Khan]] * [[H. M. Catudal]] * [[Hugh Trenchard]] * [[Stuart W. Leslie]] * [[Y. Cholet]] * [[Andre Corvisier]] * [[Anton Nijholt]] * [[Brian Bond]] * [[Y. Korabliov]] * [[Morris Janowitz]] * [[Antonio Martínez Teixidó]] * [[J. C. Venezia]] * [[Giulio Douhet]] * [[Mijaíl Tujachevsky]] * [[Rafael de Nogal Méndez]] * [[Thomas Edward Lawrence]] * [[T. Schackley]] * [[Bill Custom]] * [[Basil Liddell Hart]] * [[Kalev I. Sepp]] * [[Lewis Sorley]] * [[Andrew F. Krepinevich]] {{nueva columna}} * [[Randall W. Heather]] * [[Y. G. Lansdale]] * [[José Luis Calvo Albero]] * [[M. Adkin]] * [[T. Marks]] * [[R. Clutterbuck]] * [[R. H. Spector]] * [[F. Osinga]] * [[J. M. House]] * [[A. Hillgruber]] * [[Carlos Santamaría]] * [[M. A. Cabrera]] * [[V. Partal]] * [[Baader-Meinhof (grupu)]] * [[M. Y. Howard]] * [[José María Gárate Córdoba]] * [[H. Guiheret]] * [[J. P. Charnay]] * [[J. Duren Tambo]] * [[M. Alonso Baques]] * [[H. Magenheimer]] * [[C. S. Gray]] * [[Juan Cano Hevia]] * [[A. Beaufre]] * [[C. Delmas]] * [[R. Aaron]] * [[Eliseo Álvarez Arenas]] * [[Eisenhower]] * [[J. L. Snyder]] * [[Henry Alfred Kissinger]] {{nueva columna}} * [[J. L. Gaddis]] * [[Y. Murillo Gómez]] * [[S. S. Gartner]] * [[B. Buzan]] * [[C. Rose]] * [[L. J. Halle]] * [[A. Romero]] * [[Samuel Phillips Huntington]] * [[R. S. Mcnamara]] * [[A. Livesey]] * [[A. H. Burne]] * [[A. Castex]] * [[Zbigniew Brzezinski]] * [[V. D. Sokolovski]] * [[K. Werner]] * [[G. Dottori]] * [[G. Cardona]] * [[O. Groos]] * [[Edwrad N. Luttwak]] * [[V. Martínez]] * [[J. Borrero]] * [[M. Ailleret]] * [[B. Brodie]] * [[R. L. Garthoff]] * [[G. B. Turner]] * [[F. O. Miksche]] * [[W. W. Kauffmann]] * [[Billy Mitchell]] * [[Alvin Toffler]] * [[Heidi Toffler]] * [[Vasili Chuikov]] * [[Augusto César Sandino]] {{final columnes}} == Ver tamién == {{columnes}} * [[Armisticiu]] * [[Artillería]] * [[Asediu]] * [[Armada]] * [[Aviación de combate]] * [[Base naval]] * [[Bloquéu naval]] * [[Blitzkrieg]] * [[Caballería]] * [[Casus belli]] * [[Carru de combate]] * [[Dictadura militar]] * [[Disciplina militar]] * [[Exércitu]] * [[Estáu Mayor]] * [[Falanxe]] * [[Fortaleza militar]] * [[Xenocidiu]] * [[Guerra]] ** [[Guerra asimétrica]] ** [[Guerra de guerrilles]] ** [[Guerra contra'l terrorismu]] * [[Infantería]] * [[Loxística militar]] * [[Mercenarios]] * [[Táctica]] * [[Terciu]] {{nueva columna}} * [[Guerres Médiques]] * [[Guerres Púniques]] * [[Guerres Samnitas]] * [[Reinu de Macedonia]] * [[Conquista de les Galias]] * [[Guerra Civil de Roma]] * [[Imperiu Mongol]] * [[Cruzaes]] * [[Guerra de les Dos Roses]] * [[Reconquista Española]] * [[Conquista d'América]] * [[Guerra de los Cien Años]] * [[Guerra de Socesión]] * [[Guerra de los Trenta Años]] * [[Guerra de los Siete Años]] * [[Guerra d'Independencia d'Estaos Xuníos]] * [[Revolución Francesa]] * [[Guerres Napoleóniques]] * [[Guerres d'Independencia Hispanoamericanes]] * [[Guerres Carlistes]] * [[Guerra de Secesión]] * [[Guerra de los Diez Años]] * [[Guerra de la Triple Alianza contra'l Paraguay]] * [[Guerra francu-prusiana]] {{nueva columna}} * [[Guerra d'Independencia de Cuba]] * [[Guerra Hispanu-Cubanu-Estauxunidense]] * [[Primer Guerra Mundial]] * [[Guerra Civil Rusa]] * [[Guerra del Chaco]] * [[Segunda Guerra Mundial]] * [[Guerra Civil China]] * [[Guerra de Corea]] * [[Revolución Cubana]] * [[Guerra de los Seis Díes]] * [[Guerra de Vietnam]] * [[Guerra d'Angola]] * [[Guerra d'Etiopía]] * [[Guerra d'Irán-Iraq]] * [[Guerra Fría]] * [[Intervenciones militares de los Estaos Xuníos]] * [[Primer Guerra del Golfu]] * [[Guerres Yugoslaves]] * [[Guerra de Kosovo]] * [[Invasión d'Iraq de 2003]] * [[Intervención militar en Libia de 2011]] * [[Guerra de Siria de 2011]] {{final columnes}} == Notes y referencies == {{llistaref|2}} == Bibliografía == Fuentes * ''Diccionariu históricu, o, Biografía universal compendiada'', Barcelona. llibrería del editor Narciso Oliva, 1830-36, 13 vols. * ''[[Diccionariu Enciclopédicu Hispanu-Americanu de Lliteratura, Ciencies y Artes|Diccionariu Enciclopédicu Hispanu-Americanu]]'', Barcelona,1887-90, Montaner y Simón (editores) tomu 7 *''Diccionariu históricu enciclopédicu'', de [[Joaquín Bastús]], Barcelona. Imprenta de Roca, 1833. *''Diccionariu marítimu español redactáu por orde del rei'l nuesu señor'', Madrid: Imprenta Real, 1831. * ''Encyclopedia Metódica'' (Arte Militar, Tomu 2), Madrid, 1792. * ''[[Enciclopedia moderna|Enciclopedia moderna: Diccionariu universal de lliteratura, ciencies, artes, agricultura, industria y comerciu]] '', Madrid, 1855, Francisco de Paula Mellado (Tomu 32) * ''[[Enciclopedia Espasa|Enciclopedia universal ilustrada européu-americana]]'', Madrid, 1925, Tomu XXII. *''Historia del Mundu na Edá Moderna, publicada pola [[Universidá de Cambridge]]'', Barcelona: Sopena, 1914, 25 vols. *''Memorial d'inxenieros del exércitu'', Madrid: Imprenta del memorial d'Inxenieros, 1884. *'''[[Alexander Fraser Tytler]]'''.- ''Elements of General History Ancient and Modern'', Edimburgu: Oliver & Boyd, 1866. *'''[[Antoine-Henri Jomini]]'''.- ''Compendiu del arte de la guerra'', Madrid, 1840. *'''Antonio Sánchez Osorio'''.- ''Considerancies sobre la organización activa, la educación y les táctiques de la infantería española'', Madrid, 1859, 2 vols; ''L'Oficiu militar'', Madrid, 1865. *'''Cándido Varona'''.- ''Apuntes pa un llibru d'historia y arte militar'', Madrid: Establecimientu tipográficu R. Vicente, 1870. *'''[[Cesara Cantù]]'''.- ''Historia universal'', Madrid: Gaspar Roig, 10 vols. (volume 8: Guerra, Llexislación y Documentos); ''Historia universal: biografíes y índices'', Madrid: Gaspar y Roig, 1859; ''Historia de los Cien Años: 1750-1850'', Madrid: [[Francisco de Paula Mellado]], 1852. *'''Cosme Blasco y Val'''.- ''Resume de xeografía histórica antigua'', 1866. *'''Francisco de Paula Vidal'''.- ''Historia contemporánea del Imperiu Otomanu, ó seya la Guerra d'Oriente'', Madrid: Llibrería Española, 1854 *'''François Catrou'''.- ''Compendiu de la hestoria romana'', Valencia: Antonio Bordazar, 1735. *'''H. Wager Halleck'''.- ''Elements of military art and science or course of instruction in strategy, fortification, tactics of battles'', Nueva York. D. Applenton, 1862. *'''Jacques Lenfant'''.- ''Histoire de la Guerre des Hussites et de Concile de Basle'', Utrecht, 1731, 2 vols. * '''José Almirante'''.-''Diccionariu militar'', Madrid, 1869 (reeditáu en 1989 pol M. de D. del R. de Y.); ''Guía del oficial en campaña'', Madrid: Imprenta del Memorial d'Infantería, 1868. *'''José Antonio de Olañeta'''.- ''Guerra de los Estaos Xuníos'', Madrid: Imprenta del Memorial d'Inxenieros, 1868 (Estudios sobre artillería, fortificación y marina militar). *'''J.J.Y. Roy'''.- ''Xuana d'Arcu o la doncella d'Orleans'', Barcelona. Manuel Saurí, 1841. *[[José Serrano Valdenebro]].- ''Discursos navales: Traten de movimientos de esquadras, del bombardéu de places marítimes, y prescriben táctica pal manexu de les sutiles'', Cádiz, 1808. *'''José María Esclus y Gómez'''.- ''Cursu completu del arte y de la historia militar'', Madrid: Imprenta del sieglu al cargu de Ivo biosca, 1845. *'''Joseph Rogniat'''.- ''Considerancies sobre l'arte de la guerra'', Madrid: Eusebio Aguado, 1827. *'''Juan de la Reguera Valdelomar'''.- ''Estractu de les lleis de les Partíes'', Madrid: José de la Collada, 1808. *'''Juan Jiménez Donoso'''.- ''Espertador o avisos pa la instrucción de la mocedá militar sobre les estrataxemes...'', Madrid: Imprenta Real, 1794, 2 tómos. *'''Leopoldu Du Puy de Podiu'''.- ''Les armes de guerre......'', París: J. Córreard, 1866. *'''[[Lucas Alamán]]'''.- ''Diccionariu universal d'historia y xeografía'', Méxicu: tipografía de los dos Rafael, 1854. *'''Ludwig Friedrich von Ciriacy'''.- ''Histoire de l'art militaire chez les anciens'', París: J. Corréard, 1854. *'''Martín de Rosales'''.- ''Manual de la táctica de los trés armes aisllaes y aconceyaes'', París: Llibrería de Rosa y Bouret, 1859. *'''N. Okounef'''.- ''Exame razonáu de les propiedaes de los trés armes infantería, caballería y artillería'', Madrid: Juan de la Vega, 1840. *'''Pedro Pruneda'''.- ''Historia de la guerra de Méjico dende 1861 a 1867'', Madrid: editores Elizalde, 1867. *'''Philippe -y Bas'''.- ''Historia d'Alemaña'', Barcelona, 1841. *'''Philippe-Paul, Conde de Ségur'''.- ''Historia Universal. Historia moderna'', Madrid: Tomás Jordan, 1833, Tomu XX (traducción, notes correiciones y amiestes por Alberto Llista) *'''Pierre de Charpentier de Longchamps'''.- ''Historia de la última guerra ente la Inglaterra, los Estaos Xuníos d'América, la Francia, España, y Holanda'', Alcalá: Imprenta de la Universidá, 1793 (Tomu I). *'''Vicente Díez Canseco'''.- ''Diccionariu biográficu universal de muyeres célebres'', Madrid: J.F. Palacios, 1844, 3 vols. *'''[[William Robertson (historiador)|William Robertson]]'''.- ''Historia del reináu del emperador Carlos Quintu'', Barcelona: Llibrería J. Oliveres y Gavarró, 1839 (Tomu I). Bibliografía complementaria *'''Alexander, B.''' (editor).- ''Tactical nuclear weapons:..'', Washingthon, 2003. *'''Alonso Baquer, M.'''.- ''¿En qué consiste la estratexa?'', Madrid: M. de D., 2000; ''Les Preferencies estratéxiques del militar español'', Madrid: EME, 1985; ''Estratexa pa la defensa'', Madrid, 1988. *'''Banús y Comes, C.'''.- ''Estratexa'', Barcelona: Biblioteca militar, 1887. *'''Baylis, J.'''.- ''Strategy in the contemporany world:...'', Oxford, 2013. *'''Black, J.'''.- ''La Guerra dende 1900: hestoria, estratexa, armamentu'', Madrid: Akal, 2011. *'''Butler, P.'''.- ''Women of medieval France'', Philadelphia: Rittenhouse Press, 1908. *'''Castex. A.'''.- ''Théories stratégiques'', París, 1930. *'''Collet, A.'''.- ''Histoire de la stratégie militaire depuis 1945'', París, 1994. *'''Cook, B.A.'''.- ''Women and War: a historical encyclopedia from antiquity to the present'', ABC-CLIO inc., 2006. * '''Cuartero Larrea, M.'''.-''Comentarios d'estratexa y política militar'', Madrid, 2004 *'''Chaliand, G.'''.-''Guerra y civilizaciones:...'', Barcelona: Paidós, 2007; ''Anthologie mondiale de la strátegie:...'', París, 2009. *'''Charnay, J.P.'''.- ''La strátégie'', París, 1995. *'''Denis, Ernest'''.- ''Huss et la guerre des hussites'', New York, AMS Press, 1978 (506 páxs.) *'''García Alonso, F.'''.- ''La Guerra na protohistoria:...'', Barcelona: Ariel, 2003. *'''Encel, F.'''.- ''L'Arte de la guerra: estrategues y batalles'', Madrid: Alianza, 2002. *'''Entraygues, O.'''.- ''Formes de guerre, stratégies et déclin de l'Occident'', Economica, 2014. *'''Felder, Elsa Nelly'''.- ''Vida y pasión de grandes muyeres: les Guerreres'', Buenos Aires: Grupu Imaginador d'ediciones, 2004. *'''Fierro, Maribel'''.- ''El Cuerpu derrotáu: cómo trataben musulmanes y cristianos a los enemigos vencíos: Península Ibérica, ss. VIII-XIII'', Madrid: C.S. d'I.C., 2008; *'''Freedman, L.'''.- ''The Transformation of strategic affairs'', Londres, 2006; ''Strategy: a history'', Oxford university press, 2013; ''The evolution of nuclear strategy'', Palgrave Macmillan, 2003. *'''Girard, R.'''.- ''Clausewitz nos estremos: política, guerra y apocalipsis'', Katz, 2010. *'''Gravett, C.'''.- ''Guerres d'asediu na Edá Media'', Madrid: Ediciones del Prau, 1994. *'''Gray, Colin S.'''.- ''War, peace and international relations:...'', New York, 2012; ''The practice of strategy:...'', Oxford, 2011; ''Strategy and history:...'', Londres, 2006. * '''Greene, R.'''.-''Les 33 estratexes de la guerra'', Pozuelo de Alarcón, Madrid, 2007 *'''Hauvette-Besnault, A.'''.- ''-yos Stratèges athéniens'', París: Y. Thorin, 1885. *'''Institutu Español d'Estudios Estratéxicos'''.- ''Los grandes maestros de la estratexa nuclear y espacial'', Madrid: M. de D., 1993. *'''Karunanithy, D.'''.- ''The macedonian war machine:...'', Pen & Sword Books, 2013. *'''Keegan, J.'''.- ''Historia de la guerra'', Barcelona: Planeta, 1995. * '''Knox, B.M.W.'''.-''The dynamics of military revolution, 1300-2050'', Cambridge, 2001 * '''Dupuy, T.N.'''.-''La comprensión de la guerra: hestoria y teoría del combate'' (traducíu al español por J.L Tamayo Monederu), Madrid, 1990 *'''Luttwak, Y.'''.- ''Pa bellum: la estratexa de la paz y de la guerra:.'', Madrid: Sieglu XXI, 2005 ;''Le Grand livre de la stratégie:...'', París, 2002; ''The Grand strategy of the Roman empire:...'', Baltimore, 1976. *'''Mahan, Alfred T.'''.- ''Influencia del poder naval na hestoria'', Madrid: M. de D., 2007. *'''Morgenthau, H. J.'''.- ''Política esterior y estratexa militar na edá nuclear'', Méjico, 2006. *'''Munilla Gómez, Y.'''.- ''Introducción a la estratexa militar española'', Madrid, 1984. *'''Nash, Mary'''.- ''Les muyeres y les guerres. El papel de les muyeres nes guerres de la Edá Antigua a la Contemporánea'', Barcelona: Icaria editorial, 2003. *'''Norheim-Martisen, M.'''.- ''The European Union and military:....'', Cambridge, 2013. *'''Parker, G.'''.- ''Historia de la guerra'', Madrid: Akal, 2010; ''La Revolución militar:....'', Madrid, 2002. *'''Rogers, C.J.'''.- ''Essays on medieval military history: strategy, military revolutions and the Hundred Years War'', Famham: Ashgate, 2010. *'''Sokolovski, V.D.'''.- ''Estratexa militar soviética'', Madrid, 1981. *'''Van Cleveld, Martin'''.- ''The Transformation of war'', New York, 1991. *'''Wanty, Y.'''.- ''La historia de la Humanidá al traviés de les guerres'', Madrid: Alfaguara, 1972, 2 vols. *'''Zu'an, H.'''.-''Énfasis na paz na estratexa militar china'', Beiijing, 2009. {{Tradubot|Estrategia militar}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Fuercies armaes]] [[Categoría:Batalles]] [[Categoría:Guerra]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 0pc9qvcjsqysn1z563kfeq2zzq5v7fz 0 116920 3710480 3457997 2022-08-22T07:03:47Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Carcéu''' podemos referinos a: *[[Carcéu (parroquia)|Carcéu]], una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] perteneciente al [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Valdés]]. *[[Carcéu (Valdés)|Carcéu]], un llugar de la parroquia de [[Carcéu (parroquia)|Carcéu]], nel conceyu asturianu de Valdés. *[[Carcéu (Ḷḷomes)|Carcéu]], una aldea de la parroquia de [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[Carcéu (La Corrada)|Carcéu]], una casería de la parroquia de [[La Corrada]], nel conceyu asturianu de [[Sotu'l Barcu]]. == Ver tamién == *[[El Cotu Carcéu]], un llugar del conceyu asturianu de [[Castrillón]] que nun pertenez a ninguna parroquia. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 5s5tk79rmrx6vj11yumpa952b4ief3q 0 117167 3710558 3666820 2022-08-22T08:15:08Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha d'estáu desapaecíu |nome_oficial = ''Royaume de France'' |nome_completu = Reinu de Francia |continente = Europa |forma_de_gobiernu = [[Monarquía constitucional]] |status = |yera = [[Edá Contemporánea]] |añu_entamu = 1791 |añu_fin = 1792 |eventu_empecipio = Xura de la [[Constitución de 1791|Constitución]] por [[Lluis XVI]] |fecha_eventu_empecipio = [[3 de setiembre]] de [[1791]] |eventu_fin = Establecimientu de la República |fecha_eventu_empecipio = [[21 de payares]] de [[1792]] |p1 = Reinu de Francia (986-1791) |bandera_p1 = Royal Standard of the King of France.svg |s1 = Primer República Francesa |bandera_s1 = Flag of French-Navy-Revolution.svg <!-- Nun camudes la bandera del estáu socesor. La bandera actual nun s'adoptó hasta 1794, dos años dempués del final de la Monarquía --> |imaxe_bandera = Flag of French-Navy-Revolution.svg |bandera = Bandera de Francia |bandera_denom=Pabellón nacional |imaxe_escudo = Cocarde tricolore.svg |símbolu = Emblema nacional de Francia |escudo_denom=Escarapela tricolor |mapa = France departments 1791 (1).jpg |capital = [[París]] |lema_nacional = ''La nation, la loi, Le roi''<br />(La nación, la llei, el rei) |himnu_nacional = |idioma = [[idioma francés|Francés]] |idioma_non_oficial = [[idioma occitanu|Occitanu]], [[idioma francu-provenzal|francu-provenzal]], [[idioma bretón|bretón]], [[idioma catalán|catalán]], [[euskera|vascu]], [[idioma corsu|corsu]], [[idioma alsacianu|alsacianu]], etc. |relixón = |moneda = [[Asignáu]] |títulu_líder = [[Monarques de Francia|Rei de los franceses]] |líder1 = [[Lluis XVI de Francia|Lluis XVI]] |añu_líder1 = [[1791]] - [[1792]] |dato_año1 = |dato_superficie1 = |dato_población1 = |dato_año2 = |dato_superficie2 = |dato_población2 = |miembru_de = |notes = }} La '''monarquía constitucional francesa''' constitúi la primer etapa de la [[Revolución francesa]]. Asitiar ente la [[monarquía absoluta]] del rei [[Lluis XVI de Francia|Lluis XVI]] y la [[Primer República Francesa|Primer República]], y duró del [[4 de setiembre]] de [[1791]] hasta'l [[21 de setiembre]] de [[1792]]. El [[3 de setiembre]] de [[1791]], al xurar la [[Constitución de 1791|Constitución]], [[Lluis XVI]] fai pasar a Francia de monarquía absolutista a [[monarquía constitucional]]. Como símbolos nacionales escoyóse la escarapela tricolor y la bandera tricolor (l'actual aniciaríase más tarde, al invertir los colores). Estos símbolos aniciar pola unión de los colores de la [[bandera de París]] (azul y colloráu) y el de la monarquía (blancu). La monarquía constitucional terminó'l 21 de setiembre de 1792 cuando l'Asamblea llexislativa proclamó l'abolición de la monarquía, dando pasu a la [[Primer República Francesa|Primer República francesa]]. == Antecedentes == Mientres los seis primeros meses de 1791, empioraron les rellaciones ente'l [[Lluis XVI de Francia|Rei]] y l'[[Asamblea Nacional Constituyente|Asamblea Constituyente]], a cuenta de la confiscación de los bienes de la Ilesia (''biens nationaux'') y l'introducción de la [[Constitución civil del cleru]].<ref>{{cita llibru | apellíos= Simpson | nome= William | apellíos2= Jones | nome2= Martin Desmond | títulu= Europe, 1783-1914 | url= https://books.google.es/books?id=ahxF2KEUTG4C&lpg=PA38&dq=&hl=es&pg=PA33#v=onepage&q&f=false | editorial= Psychology Press | páxina = 33 | añu= 2000 | isbn= 9780415226608 | idioma = inglés }}</ref> Esto afectó fondamente al devotu Rei, y en vista que sentía la impotencia a la que quedara la so autoridá, adoptó una política de duplicidad sistemática, pos anque públicamente aceptaba les decisiones de l'Asamblea Nacional, privadamente conspiraba pa fuxir de París y someter a los revolucionarios.<ref>{{cita llibru | apellíos= McNeill | nome= William Hardy | títulu= La Civilización d'Occidente: Manual d'Historia | url= https://books.google.es/books?id=fD4SbAbrFf8C&lpg=PA529&pg=PA528#v=onepage&q&f=true | editorial= Editorial de la Univarsidad de Puertu Ricu | añu= 2000 | páxina= 528 | volume= | isbn= 9780847703951 | idioma= }}</ref> Esto llevólu a reaccionar na primavera de 1791 pa reponer el terrén perdíu, por ello precisaba escapar de París y dirixise a Lorena al alcuentru d'un exércitu allegáu. La negativa de la Guardia Nacional a dexar que'l Rei treslladar a [[Saint-Cloud]], aceleró esti procesu.<ref>{{cita llibru | apellíos= Neely | nome= Sylvia | títulu= A Concise History of the French Revolution | url= https://books.google.es/books?id=fccjTyOQiYwC&lpg=PA116&dq=&pg=PA118#v=onepage&q=&f=true | editorial= Rowman & Littlefield | añu= 2008 | páxina= 118 | volume= | isbn= 9780742534117 | idioma= inglés }}</ref> La [[Fuga de Varennes|fuga]] na madrugada del 20 al 21 de xunu de 1791 atayóse, en [[Sainte-Menehould]] foi reconocíu y en [[Varennes-en-Argonne|Varennes]] foi deteníu, y el Rei y la so familia fueron conducíos a París. Ante esto, nobles y oficiales monárquicos emigraron en gran númberu al estranxeru (''[[émigré]]''). L'Asamblea Constituyente suspendió los poderes al Rei. La fuga dio ocasión a que se desenvolviera un movimientu republicanu qu'esixía que s'enxuiciara y castigara al Rei, pero la manifestación el 17 de xunetu nel [[Campu de Marte (París)|Campu de Marte]] pol [[Club de los Cordeliers]] pa pidir la deposición del Rei foi esvalixada pola Guardia Nacional. Finalmente fíxose almitir la ficción de que'l Rei Lluis XVI fuera raptáu polos aristócrates. El 3 de setiembre completóse la Constitución y unvióse al Rei,<ref>{{cita llibru | apellíos= Lodge | nome= Richard | títulu= A History of Modern Europe from the Prinde of Constantinople, 1453 to the Treaty of Berlin, 1878 | url= https://archive.org/stream/moderneuropehist00lodgrich#page/516/mode/2up | editorial= John Murray | añu= 1887 | páxina= 516 | volume= | isbn= | idioma= inglés }}</ref> el 13 de setiembre foi aceptada y a otru día el Rei robló personalmente la Constitución ante l'Asamblea, siendo repuestu nes sos funciones. Finalmente, el 30 de setiembre foi la última sesión de l'Asamblea Constituyente y el 1 d'ochobre axuntó la primer sesión de l'Asamblea Llexislativa.<ref>{{cita llibru | apellíos= Rees | nome= Dylan | títulu= Access to History: France in Revolution | url= https://books.google.es/books?id=c3Ri7F8a7pwC&lpg=PT94&dq=&hl=es&pg=PT94#v=onepage&q=&f=false | editorial= Hachette UK | añu= 2008 | páxina= 94 | volume= | isbn= 9781444150735 | idioma= inglés }}</ref> == La Constitución de 1791 y la formación de l'Asamblea Llexislativa == [[Ficheru:SermentLouisXVI1790.JPG|200px|left|thumb|''[[Lluis XVI]] xurando fidelidá a la [[Constitución de 1791]] sobre l'altar de la patria'', de [[Guy Brenet]].]] La [[Constitución francesa de 1791|Constitución de 1791]] estableció en Francia una monarquía constitucional. Afirmó la soberanía nacional, ente que l'autoridá real quedó supeditada a la de la llei. Confirmó la separación de poderes, el poder lexislativo correspondía a una [[Asamblea Llexislativa (Francia)|Asamblea llexislativa]] [[Unicameralidad|unicameral]] de 745 miembros escoyida por dos años y indisoluble; el Rei quedó encargáu del Poder executivu de la voluntá de l'Asamblea, pero ensin poder llexislativu nin financieru,<ref>{{cita llibru | apellíos= Simpson | nome= William | apellíos2= Jones | nome2= Martin Desmond | títulu= Europe, 1783-1914 | url= https://books.google.es/books?id=ahxF2KEUTG4C&lpg=PA38&hl=es&pg=PA34#v=onepage&q&f=false | editorial= Psychology Press | páxina = 34 | añu= 2000 | isbn= 9780415226608 | idioma = inglés }}</ref> el rei nun podía eslleir l'Asamblea, pero tenía derechu a vetu suspensivu mientres cuatro años, a les lleis que xulgara inxustes o inconvenientes.<ref>{{cita llibru | apellíos= Alvear | nome= Carlos | títulu= Historia Universal Contemporánea | url= https://books.google.es/books?id=9gZM2DTToIcC&lpg=PA51&dq=&pg=PA51#v=onepage&q&f=true | editorial= Limusa | añu= 2000 | páxina= 51 | volume= | isbn= 9789681861476 | idioma= }}</ref> lo cual dio llugar a un enfrentamientu ente'l Rei y el Parllamentu.;<ref>{{cita llibru | apellíos= Fournier | nome= Antonin-Xavier | títulu= La Dynamique du Pouvoir Sous ver République: Cohabitation et Avenir des Institutions | url= https://books.google.es/books?id=s5BXuQuVAjUC&lpg=PA9&dq=&pg=PA10#v=onepage&q=&f=false | editorial= Presses de l'Université de Québec | añu= 2008 | páxina= 10 | volume= | isbn= 9782760519800 | idioma= francés }}</ref> pa completar la separación de poderes, los xueces seríen escoyíos. La Constitución estableció'l sufraxu indireutu y [[Sufraxu censitario|censitario]] a ciudadanos que pagaben impuestos, en contradicción a la ''Declaración de los derechos del home''.<ref>{{cita llibru | apellíos= De Bertier de Sauvigny | nome= G. | títulu= Historia de Francia | url= https://books.google.es/books?id=9tNhht_sTukC&lpg=PA253&dq=&pg=PA249#v=onepage&q&f=true | editorial= Ediciones Rialp | añu= 2009 | páxina= 249 | volume= | isbn= 9788432137167 | idioma= }}</ref> Per otra parte, el rei retuvo la so inmunidá, anque los sos decretos riquíen la firma del ministru, quedó responsable de la política esterior, xefe les fuercies armaes y tenía autoridá pa designar y revocar a los sos ministros.<ref>{{cita llibru | apellíos= Hanson | nome= Paul R. | títulu= Historical Dictionary of the French Revolution | url= https://books.google.es/books?id=LfUBkACi3-wC&lpg=PA86&dq=&pg=PA86#v=onepage&q=&f=true | editorial= Scarecrow Press | añu= 2004 | páxina= 86 | volume= | isbn= 9780810850521 | idioma= inglés }}</ref> Na nueva Asamblea Llexislativa nun se dexaben a los diputaos de l'Asamblea Constituyente mientres cuatro años. Esto quitó a l'Asamblea de los homes que trabayaren pa redactar la Constitución, y en consecuencia nun intervinieron en trabayar pol so ésitu.<ref name=neely>{{cita llibru | apellíos= Neely | nome= Sylvia | títulu= A Concise History of the French Revolution | url= https://books.google.es/books?id=fccjTyOQiYwC&lpg=PA133&pg=PA133#v=onepage&q=&f=true | editorial= Rowman & Littlefield | añu= 2008 | páxina= 133 | volume= | isbn= 9780742534117 | idioma= inglés }}</ref> El ''[[Club des Feuillants]]'' d'enclín monárquicu y empobinaos por Barnave teníen 264 diputaos, los [[xacobinos]], d'enclín republicanu, teníen 136, y el restu, 350 diputaos, yeren constitucionalistas, anque resabiaben del rei.<ref>{{cita llibru | apellíos= Lefebvre | nome= Georges | títulu= The French Revolution: From Its Origins to 1793 | url= https://books.google.es/books?id=ZgYVsT90bS0C&lpg=PA208&ots=aE6ZNKhWUN&dq=&pg=PA208#v=onepage&q&f=true | editorial= Routledge | añu= 2001 | páxina= 208 | volume= | isbn= 9780415255479 | idioma= inglés }}</ref> L'Asamblea Constituyente tamién decretó que nengún miembru de l'Asamblea sirviera al Rei como ministru y que los ex-diputaos teníen qu'esperar cuatro años pa ello. El Rei, que nun cuntó col sofitu de los que redactaren la Constitución, llevó una política de sofitu aparente de la Constitución, ente que siguió con una diplomacia secreta pa buscar sofitu nel estranxeru pa restituyi-y nel so poder.<ref name=neely/> == El gobiernu de Lluis XVI y l'Asamblea Llexislativa == L'actitú del rei Lluis XVI a les nueves instituciones foi ambiguu, pos pretendió siguir ce por be la constitución pa evidenciar la inviabilidad del sistema. Pero l'Asamblea tamién abarruntaba del rei especialmente tres la fuxida de Varennes y víase na responsabilidá de xixilar al poder executivu del rei, y ye por ello polo que creó l'Asamblea unos comités permanentes. Como l'Asamblea Llexislativa nun podía destituyir a los ministros del rei, creó un comité pa siguir incidentes de traición, col fin de revocar ministros per crime de traición. Pero l'Asamblea llexislativa non yá quería xixilar al poder executivu, tamién quería prevenir los lideralgos de diputaos individuales que ganaren demasiada esperiencies, polo que prohibió qu'un mesmu diputáu tuviera al empar en dellos comités, y que los comités anovaren cada seis meses. Otra fuercia qu'atraxo l'interés políticu yeren los [[Émigré|émigrés]]. Los émigrés qu'escaparen mientres los primeros tiempos de la Revolución, yá dende'l branu de 1789, dirixíos pol hermanu del rei, el conde de Artois, establecer en [[Koblenz]] dende empiezos del 1791, pa reponer sofitu y fuercia pa una contrarrevolución. Tres la intentona de fuga de [[Varennes]], xunir a los ''emigrés'', miles de nuevos émigrés ente lo que s'atopaben el conde de Provenza otru hermanu del rei, y alredor de dos tercios de cuerpu d'oficiales del exércitu. El 10 de xunetu l'Emperador [[Leopoldu II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Leopoldu II]] emitió la [[circular de Padua]] na que convidaba a los demás monarques a restaurar la monarquía absoluta de Lluis XVI, pero namái'l rei [[Federico Guillermu II de Prusia]] xuntóse, na [[Declaración de Pillnitz]], el 27 d'agostu de 1791. L'aceptación de Lluis XVI de la constitución en setiembre paralizó enagora tou movimientu internacional en favor de los ''émigrés''. Pela so parte, el Rei nun confió no émigrés porque socavaban la credibilidá de la posición del rei como monarca constitucional dientro del país, y podríen causar una guerra civil en Francia. Los émigrés fueron consideraos pola Asamblea como un severu peligru y por causa de ello resultó'l decretu de 9 de payares de 1791, esixendo la torna de los emigrés so pena de la perda de les sos propiedaes y posiciones, el decretu paecía violar la Declaración de Derechos y Lluis XVI usó'l so vetu'l 11 de payares de 1791 en favor de los émigrés. Unu de los últimos decretos de la Constituyente foi amestar [[Avignon]] y el [[El Condao Venaissin]], tres la condena del Papa de la [[Constitución civil del cleru]]. N'ochobre, siguió la llucha ente los anexonistas y los que s'oponíen a l'anexón, y esto animó a la Llexislativa pa escorrer a los sacerdotes refractarios como conspiradores. L'Asamblea Llexislativa promulgó que los sacerdotes refractarios tomaren el xuramentu a la constitución civil, pero Lluis XVI usó'l so vetu'l 19 d'avientu. Pero a pesar d'esos vetos, el Rei obró pa ganase a l'Asamblea anunciando'l 14 d'avientu un ultimátum por que los eleutores de [[Eleutoráu de Tréveris|Tréveris]] y [[Obispáu de Maguncia|Maguncia]] espulsaren a les fuercies émigrés de los sos territorios. D'esta manera, el Rei aseguraba la guerra con principaos alemanes favorecería la intervención austriaca, la destrucción del exércitu francés y la restauración de la so monarquía. Pela so parte, los [[girondinos]] empobinaos por [[Jacques Pierre Brissot|Brissot]] enardecieron a l'Asamblea escontra la guerra p'apoderar a los ''emigrés'' y a los poderes estranxeros que-yos sofitaren, yá que disponíen un exércitu de ciudadanos llibres y non de soldaos de paga. La resultancia nun foi l'esperáu, el eleutores espulsaron a los émigrés. En marzu de 1792, los girondinos imputaron al ministru d'esteriores, y el rei anovó ministros, designó a Dumouriez, d'ente los girondinos de Brissot, como nuevu ministru d'esteriores, y con él otros dos girondinos más: [[Jean-Marie Roland de la Platière|Roland]] para interior y [[Étienne Clavière|Clavière]] pa economía. Mentanto l'emperador Leopoldu finara, y el 20 d'abril de 1792 Lluis XVI anunció a l'Asamblea la guerra al so socesor, el soberanu austriacu [[Francisco I d'Austria|Francisco II]], ante l'entusiasmu de l'Asamblea, pos namái 7 diputaos votaron en contra. La guerra empecipióse como un desastre francés, les fuercies franceses fueron puestes en retirada en Bélxica. Y ente la turbulencia poles revueltes por disturbios caleyeros pola comida, l'asignáu cayó un 63%, buscáronse y atoparon culpables tantu nel orixe austriacu de la reina, que la fixeron sospechosa de conspirar pa la derrota francesa, como en barruntos d'un comité austriacu nes [[Tullerías]]. Los exércitos d'Austria y Prusia y los emigraos dirixir a Francia. L'Asamblea votó un decretu pa reclutar una tropa de 20.000 voluntarios, pero Lluis XVI impunxo'l so vetu a la lleva.<ref>{{cita llibru | apellíos= Castillón | nome= Juan Carlos | títulu= Amo del mundu: una hestoria de les combalechadures | url= https://books.google.es/books?id=UaXtjIHYJdAC&lpg=PA78&dq=&pg=PA79#v=onepage&q&f=true | editorial= Random House Mondadori | añu= 2006 | páxina= 79 | volume= | isbn= 9788483066492 | idioma= }}</ref> El ministru Roland dio quexa al Rei pola necesidá de la movilización yá que la mayor parte d'oficiales pasárase a los emigraos. Pero Lluis XVI despidió a los ministros girondinos el 13 de xunu y aportunó el so vetu. Esto condució a la crisis que bastió la cayida de la monarquía.<ref>{{cita llibru | apellíos= Baker | nome= Keith M. | títulu= University of Chicago Readings in Western Civilization: The Old Regime and the French Revolution | url= https://books.google.es/books?id=MB5zuyyQ4rMC&lpg=PA286&dq=&pg=PA287#v=onepage&q=&f=true | editorial= [[University of Chicago Press]] | añu= 1987 | páxina= 287 | volume= 7 | isbn= 9780226069500 | idioma= inglés }}</ref> Los Xacobinos entamaron una irrupción a les Tullerías el 20 de xunu de 1792, onde 10.000-20.000 ''sans-culottes'' sitiaron al Rei, quien defendió la so llealtá a la constitución. Ante esto'l [[Carlos Guillermo Fernando de Brunswick|duque de Brunswick]], que comandaba exércitu austru-prusianu emitió'l so [[Manifiestu de Brunswick|manifiestu]] el 15 de xunetu, nel qu'amenaciaba a quien cometiera dañu al monarca. El 11 de xunetu l'Asamblea decretó la patria en peligru y movilizó a la nación dexando a los voluntarios allegar armaos a París (''fédérés''). El 10 d'agostu, el club Xacobín baltó'l gobiernu municipal de París y entamó una comuña revolucionaria<ref>{{cita llibru | apellíos= Nanda | nome= S.P. | títulu= History Of Modern Europe And The World | url= https://books.google.es/books?id=3VArvJINnjUC&lpg=PA39&dq=&pg=PA38#v=onepage&q=&f=true | editorial= Anmol Publications Pvt. Ltd | añu= 2000 | páxina= 38 | volume= | isbn= 9788126106929 | idioma= inglés }}</ref><ref>{{cita llibru | apellíos= Perry | nome=Anne | títulu= Salvar a Lluis XVI | url= https://books.google.es/books?id=sZLYQjhzrBcC&lpg=PA186&dq=&pg=PA186#v=onepage&q&f=true | editorial= Robinbook | añu= 2006 | páxina= 186 | volume= | isbn= 9788493509705 | idioma= }}</ref> que s'opunxo a l'Asamblea Llexislativa.<ref>{{cita llibru | apellíos= Trotsky | nome= Leon | títulu= History of the Russian Revolution | url= https://books.google.es/books?id=MmqFAh69OUoC&lpg=PA152&dq=&pg=PA152#v=onepage&q=&f=false | editorial= Haymarket Books | añu= 2008 | páxina= 152 | volume= | isbn= 9781931859455 | idioma= inglés }}</ref> Les Tullerías fueron asaltaes por una fuercia de 20.000 persones ente los que se topaben los ''sans-culottes'', los ''fédérés'' veníos de les Brest y Marsella, y Guardias nacionales parisienses. Ante esto, la familia Real tomó abellugu na Asamblea. Finalmente l'Asamblea torar a les fuercies parisines y suspendió al monarca n'el so funciones y encarcelar, y convocó eleición per sufraxu universal masculín pa constituyir una Convención pa sustituyir a l'Asamblea llexislativa. Les selmanes posteriores al 10 d'agostu carauterizar pol ''primer terror'' marcáu poles deportaciones de cures refractarios, l'arrestu d'aristócrates y les masacres de miles de prisioneros sospechosos realistes del 2 al 5 de setiembre, coincidiendo coles eleiciones a la Convención.. Na primer sesión de la Convención el 21 de setiembre de 1792, la monarquía foi abolida.<ref>{{cita llibru | apellíos= Nanda | nome= S.P. | títulu= History Of Modern Europe And The World | url= https://books.google.es/books?id=3VArvJINnjUC&lpg=PA39&dq=&pg=PA39#v=onepage&q=&f=true | editorial= Anmol Publications Pvt. Ltd | añu= 2000 | páxina= 39 | volume= | isbn= 9788126106929 | idioma= inglés }}</ref> == Bibliografía == *{{cita llibru | apellíos=De Bertier de Sauvigny | nome=Guillaume | títulu= Historia de Francia | url= https://books.google.es/books?id=9tNhht_sTukC&lpg=PA253&dq=&pg=PA251#v=onepage&q&f=true | editorial=Ediciones Rialp | añu=2009 }} *{{cita llibru | apellíos=Fournier | nome=Antonin-Xavier | títulu= La dynamique du pouvoir sous ver République: cohabitation et avenir des institutions | url= https://books.google.es/books?id=s5BXuQuVAjUC&lpg=PA9&dq=&pg=PA9#v=onepage&q&f=false | editorial=PUQ | añu=2008 }} *{{cita llibru | apellíos= Neely | nome= Sylvia | títulu= A concise history of the French Revolution | url= https://books.google.es/books?id=fccjTyOQiYwC&lpg=PA116&dq=&pg=PA132#v=onepage&q=&f=true | editorial= Rowman & Littlefield | añu= 2008 }} *{{cita llibru | apellíos= Simpson, William - Jones, Martin Desmond | nome= | títulu= Europe, 1783-1914 | url= https://books.google.es/books?id=ahxF2KEUTG4C&lpg=PA38&dq=&pg=PA33#v=onepage&q&f=true | editorial= Routledge | añu= 2000 }} == Notes y referencies == {{llistaref}} == Ver tamién == * [[Asamblea Nacional Constituyente]] * [[Asamblea Llexislativa (Francia)]] * [[Constitución francesa de 1791]] * [[Convención Nacional (Revolución francesa)|Convención Nacional]] {{Tradubot|Monarquía constitucional francesa}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Revolución francesa]] [[Categoría:Estaos y territorios fundaos en 1791]] [[Categoría:Estaos y territorios sumíos en 1792]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 4pim12szivdn5zpnpfqj463wsn0jerm 0 117179 3710557 3536773 2022-08-22T08:15:01Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki [[Ficheru:Karte limes.jpg|thumb|250 px|''Mongociacum'' y el ''limes'' nel [[sieglu II]].]] La ciudá de '''Mogontiacum''' ([[Maguncia]], [[Alemaña]]) perteneció al [[Imperiu romanu]] mientres casi 500 años.<ref>[http://www.cervantesvirtual.com/portal/simulacraromae/llibru/c16.pdf Les capitales de les provincies xermániques]</ref> == Los oríxenes == [[Ficheru:Mogontiacum Plan.svg|thumb|400px|Planu de la evolución de Mogontiacum ente los sieglos I y V]] La so fundación socedió nel añu [[38 e.C.|38&nbsp;e.&nbsp;C.]] con un campamentu militar del exércitu romanu del [[Rin]], baxo [[Augustu]], anque, pel momentu, nun esisten pruebes arqueolóxiques que lo demuestren. Pero la verdadera entrada de ''Mogontiacum'' na hestoria producióse en [[13 e.C.|13&nbsp;e.&nbsp;C.]]/[[12 e.C.|12&nbsp;e.&nbsp;C.]] cola creación d'un campamentu lexonariu permanente na llocalidá, dientro de la política augústea d'espansión escontra la ''[[Germania Magna|Germania libera]]'' so la responsabilidá de [[Drusu'l Mayor|Drusu]] hasta'l so fallecimientu en [[9 e.C.|9&nbsp;e.&nbsp;C.]], a quien-y foi dedicáu un [[Cenotafiu de Drusu|cenotafiu]] polos sos soldaos en ''Mogontiacum'', sol patrociniu del propiu [[Augustu]]. Dempués de la desastrosa derrota de [[Varo]] na [[batalla del monte de Teutoburgu]] en [[9]], el Rin tresformar na frontera de separación permanente ente l'Imperiu y la Germania independiente, siendo ''Mogontiacum'' unu de los puntos clave de la defensa romana. == La guarnición militar y la so evolución == [[Ficheru:Roemersteine.jpg|left|200 px|thumb|Restos del acueductu que suministraba agua a ''Mogontiacum''.]] La base lexonaria de ''Mogontiacum'' foi ocupada hasta l'añu [[90]] por dos lexones -''capa duplicis''- momentu a partir del cual paso a tener instalada una sola lexón, la ''[[Legio XXII Primixenia|Legio XXII Primixenia Pia Fidelis]]'', conocida frecuentemente como la lexón de Maguncia, yá que ''Mogontiacum'' foi la so base permanente hasta'l [[sieglu IV]]. ''Mogontiacum'' sirvió tamién de base pa la preparación de numberoses campañes al otru llau del [[Rin]], con exércitos d'hasta cuatro legión y numberoses unidaes [[Tropes auxiliares romanes|auxiliares]], parte de les cualos fueron aparcaes nun segundu gran campamentu suplementariu xunto a Weisenau, n'usu mientres tol [[sieglu I]]. [[Ficheru:Zeitleiste-legionen2.png|right|400 px|thumb|Evolución de les lexones de guarnición de ''Mogontiacum'']] Hasta l'añu 90, la socesión de lexones acantonaes en ''Mogontiacum'' foi la siguiente: * Hasta [[42]]-[[43]]: ''[[Legio XIV Gemina]]'' y ''[[Legio XVI Gallica]]'' * Ente 43 y [[70]]: ''[[Legio IV Macedonica]]'' y ''[[Legio XXII Primixenia]]'' * Ente 70 y [[85]]: ''[[Legio I Adiutrix]]'' y ''Legio XIV Gemina''. * Ente 85 y [[89]]-[[90]]: ''[[Legio XXI Rapax]]'' y ''Legio XIV Gemina'' * Ente 90 y [[96]]: ''Legio XIV Gemina'' * A partir de 96: ''Legio XXII Primixenia''. == El desenvolvimientu de la ciudá y la so hestoria == [[Ficheru:02 Römerbrücke (Mainz). Bronze Plate retouched.jpg|thumb|250px|right|Placa con una reconstrucción moderna de la ponte romana de ''Mogontiacum'' sobre'l Rin, tal que foi monumentalizado so Domicianu]] La presencia permanente en ''Mogontiacum'' d'una importante guarnición sirvió como focu d'atraición pa comerciantes, artistes, taberneros y población civil dedicada a atender les distintes necesidaes de los soldaos, quien tendíen a formar families irregulares con muyeres de la zona, cola esperanza de convertiles nes sos esposes y legitimar los sos fíos cuando fueren llicenciaos como veteranos. Toos estos civiles constituyeron los que los romanos llamaben una ''cannabae'', una verdadera ciudá que la so vida xiraba en redol a la fortaleza militar. A diferencia d'otros llugares del Imperiu, la ''cannaba'' de ''Mogontiacum'' nun consiguió un estatutu privilexáu de los emperadores hasta finales del sieglu I, polo que'l comandante de la fortaleza yera la máxima autoridá, rixendo nella la llei militar. Sicasí, los ''cannabarii'' intentaron por tolos medios destacar la so romanidá y la so llealtá al Imperiu, constituyendo una bona amuesa d'ello la ereición so Nerón de la [[Gran columna de Xúpiter (Maguncia)|Gran columna de Xúpiter]] El campamentu principal, que da nome al barriu actual de ''Kästrich'', taba construyíu acordies cola planta de los [[castrum|campamentos militares romanos]], con dos grandes cais ortogonales llamaes ''Via praetoria'' o ''[[cardu|Via principalis]]'' y ''[[decumanu|Via decumana]]'', con cuatro puertes, llamaes ''Porta praetoria'', ''Porta decumana'', ''Porta principalis dextra'' y ''Porta principalis sinistra''. [[Ficheru:jupitersaeule.jpg|thumb|250px|right|La Columna de Xúpiter en ''Mogontiacum'' à Mayence delantre del ''Landtag'' de Maguncia]] En [[89]], dempués de la represión de la revuelta de [[Luciu Antoniu Saturnín]], ''Mogontiacum'', calteniendo la so importante función militar, tresformar nuna importante ciudá con estatutu municipal y capital de la nueva provincia ''[[Germania Cimeru]]'', creada por [[Domiciano]]. Esta provincia controlaba'l cursu cimeru del Rin dende [[Koblenz]], que'l so nome llatín yera ''capa ad Confluentes'', hasta la frontera de la provincia ''[[Xermania Inferior]]'', con capital na ''[[Colonia Claudia Ara Agrippinensium]]'' ([[Colonia (Alemaña)|Colonia]]). [[Ficheru:Jupitersaeule1.jpg|thumb|250px|left|Inscripción votiva dedicada a Xúpiter na ''cannaba publica'' de ''Mogontiacum'']] Los emperadores [[Flavios]] realizaron en ''Mogontiacum'' un gran programa edilicio, que consistió en sustituyir les estructures de madera y tierra del campamentu por otres de piedra y lladriyu, en construyir un acueductu y dotar a la ponte que travesaba'l Rin de pilastres de piedra, tou ello dientro del programa de fortificación del ''[[Limes]]'' renano, que se tresformó de llende móvil pensáu pa invadir y conquistar la ''Germania libera'', nuna auténtica frontera militarizada y fortificada. La ''cannaba'' de ''Mogontiacum'' siguió la so espansión a lo llargo de los sieglos I ya II, pero nunca consiguió algamar el ''status'' de [[colonia romana]] como Colonia o [[Tréveris]]. El floreciente comerciu xeneráu pola base militar y el suministru del ''limes'' y les rellaciones cola ''Germania libera'' fixeron espolletar la ciudá, anque sobre ella escolgó siempres l'amenaza d'ataque y d'invasión dende la otra vera del Rin, por tribus como los [[catos]], los [[alamanes]] o los [[vándalos]], especialmente nel [[sieglu III]] dempués del esitosu ataque alamán contra'l ''limes'' de [[258]]. D'esta dómina data'l [[Arcu de Dativus Victor]] calteníu nel trazáu urbanu de la ciudá. Esa invasión condució a la perda de los ''[[Agri Decumates]]'', territoriu romanu ente los ríos Rin y [[Danubiu]], polo que ''Mogontiacum'' volvió ser dafechu ciudá fronteriza. [[Ficheru:Dux mog.jpg|thumb|250 px|left|Insinies del ''Dux Mogontiacensis'' nos sieglos IV y V]] Mientres los sieglos III y [[sieglu IV|IV]], el cristianismu llegó a ''Mogontiacum'', anque nun esisten pruebes fehacientes antes de [[343]], cuando apaez per primer vegada un [[obispu]] llamáu ''Martinus'' o ''Marinus''. ''Mogontiacum'' convirtióse baxo [[Constantín I el Grande|Constantín I]] en sede del ''Dux Mogonticensis'', a que'l so mandu taben les tropes y la flota fluvial que vixilaben esta zona del ''limes''. A lo llargo del [[sieglu IV]], l'[[Imperiu romanu]] tuvo cada vez más problemes pa caltener operativu'l ''limes'' renanu, y ello afectó a ''Mogontiacum'', costantemente amenazada polos alamanes, quien llegaron a ocupala en [[352]]-[[355]], y de nuevu foi invadida en [[357]], [[368]] y [[370]]. El [[César (títulu)|César]] [[Xulianu l'Apóstata|Xulianu]] espulsó a los alamanes de ''Mogontiacum'' en [[357]] y reforzó la ''classis'' renana na ciudá, apaeciendo muertes de muelles na vera del Rin llamaos « Dimesser Ort ». Les muralles, yá reforzaes nel sieglu III, y estropiaes polos invasores, fueron reconstruyíes na segunda metá del sieglu IV. Na nueche final d'añu de [[406]]-[[407]], los vándalos travesaron el Rin xeláu ensin oposición y afararon ''Mogontiacum''. En [[451]], los [[hunos]] conquistaron la ciudá, anque ensin causar grandes daños, a pesar de que yá s'atopaba gravemente deteriorada, al ser abandonada pol poder imperial. A finales del [[sieglu V]], los [[Pueblu francu|francos]] incorporaron ''Mogontiacum'' a la so zona d'influencia. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Ancient Roman sites in Mainz|Monumentos romanu en Maguncia}} * [http://www.theatrum-mainz.de/index.php/index.html Teatru romanu de Maguncia] (n'alemán) {{Tradubot|Mogontiacum}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mogontiacum| ]] [[Categoría:Ciudaes de l'Antigua Roma]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] k6t4fg989u3v06ntfons6vactgy4hag 0 118371 3710600 3614534 2022-08-22T09:34:44Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Granera''' ye un [[conceyu]] de la [[contornes de Cataluña|contorna]] del [[Moyanés]], na [[provincia de Barcelona]], [[comunidá autónoma]] de [[Cataluña]]. == Xeografía == Asitiar nel sur de la contorna, onde un riscal en retrocesu, la sierra de Granera, ataca a un sector de la plataforma estructural del Moyanés. Los materiales visibles son los caliares horizontales del Eocenu, que s'alternen con molasa, greses y margas enriba de los conglomeraos coloraos, y formen la llinia de cresta ente les cabeceres del [[ríu Ripoll]] y rir de Tenes (cuenca del [[Besós]]) y la de rir de Rubió o de Sant Joan (que forma, con rir de Marfà, el ríu Calders). L'altiplanu, de 600 a 800 m d'altu, remata a 954 m d'altitú (Pedres). El monte de pinu coloráu y los pandoriales ocupaben una bona parte del términu, que foi unu de los más perxudicaos na gran quema forestal d'agostu de 2003. == Economía == Les ceberes son el cultivu principal (la viña solo perdura abellugada). Hubo una fábrica de tintes, con 25 trabayadores, que dispón d'una pequeña presa sobre rir del Marcet, que cerró escontra los años 70. El pueblu convirtióse nun centru de residencia y de veranéu. == Historia == El pueblu ta formáu por dos nucleos: el barriu de la Ilesia, alredor de la ilesia parroquial de San Martín, que, tresformada nos sieglos XVI y XVII, perdió bona parte del primitivu calter románicu, y el barriu del Castell, alredor del antiguu castiellu de Granera, mentáu'l [[971]], que perteneció a la casa condal de Barcelona y tuvo enfeudado al [[vizcondáu de Barcelona]] el [[1046]]-[[1170]]. Pasó a la corona y a diversos señores, y convirtióse en centru de la baronía de Granera. Hai tamién la ilesia de Santa Cecilia ([[1065]]), con traces d'importantes y arcaiques pintures romániques. Pertenez al conceyu una parte del antiguu términu de Sant Julià d'Úixols. === Baronía de Granera === Títulu concedíu en [[1643]] a Jacint de Sala i Cervera, ciudadanu honráu de Barcelona, qu'adquirió la señoría de Granera en [[1639]] a los Despalau. Pasó a los Planella, señores de Clarà y Castellnou de la Plana (del términu de Moyá) y Castellcir, emparentaos colos de Talamanca y Calders. Anguaño, esti títulu nobiliariu ta en manes del [[Marqués de Castellbell]]. == Alministración == {{Alcaldes_España | Alcalde_1 = Josep Torre i Mundet | Partíu_1 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_2 = Josep Torre i Mundet | Partíu_2 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_3 = Ramon Clapers i Roca | Partíu_3 = Independiente | Alcalde_4 = Josep Torre i Mundet | Partíu_4 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_5 = Joan Vilà i Font | Partíu_5 = [[Partit dels Socialistes de Catalunya|PSC]] | Alcalde_6 = Josep Torre i Mundet | Partíu_6 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_7 = Pere Genescà i Girbau | Partíu_7 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_8 = Pere Genescà i Girbau | Partíu_8 = [[Convergència i Unió|CiU]] | Alcalde_9 = Pere Genescà i Girbau | Partíu_9 = [[Convergència i Unió|CiU]] }} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Granera}} *[http://www.granera.cat/ Páxina web del Conceyu] (en catalán) *[http://www10.gencat.net/pls/municat/mun_p01.dad_ens?via=0&cod=0809580001&err=0 Información de la Xeneralidá de Cataluña] (en catalán) *[http://www.idescat.es/territ/BasicTerr?TC=3&V0=1&V1=08095 Información del Institutu d'Estadística de Cataluña] (en catalán) *[https://maps.google.es/maps?f=q&hl=es&geocode=&q=granera&ie=UTF8&t=k&z=13&om=1 Mapa de Granera en Google Maps] {{Tradubot|Granera}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Conceyos de Barcelona]] [[Categoría:Llocalidaes de la provincia de Barcelona]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 7wtc665ybl7ticrcpy5bm5nnm2lx2b4 0 128451 3710553 3705217 2022-08-22T08:14:28Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki Esti artículu recueye, en forma de tabla, les '''ilesies más altes del mundu''', considerando como [[ilesia (edificiu)|ilesies]] los edificios destinaos al cultu cristianu. Les ilesies tán ordenaes en función del mayor altor rexistráu na so hestoria, en xeneral per aciu de torres, campanarios o aguyes. Munches de les ilesies sufrieron daños —causaos por defectos estructurales o accidentes por terremotos, quemes o cayíes de rayos— que causaron esbarrumbes parciales d'esos elementos más altos. Eses ilesies, inclusive delles sumíes totalmente, inxértense na tabla, a efeutos informativos, nel llugar que-yos correspondería de caltenese en pie esos elementos. La tabla puede ordenar por cualesquier de los campos faciendo clic na flecha qu'apaez na primer fila de cada columna. Como elementu de comparanza recuéyense a la fin de la tabla, otros edificios relixosos, sían mezquites, estupas o pagodes. == Iglesias más altes == :(Esta ye una llista incompleta, y puedes ayudar a completala con entraes debidamente referenciaes). {|align=right width=600px align=center | bgcolor=#eef9fa | Iglesias que tuvieron mayor altor que l'actual. <br/>(na primer llinia recuéyese l'altor actual y en llinies inferiores les anteriores y perdíes. Lo mesmo faise colos puestos.) || bgcolor=#f6f6f0 | Ilesies entá en construcción || bgcolor=#fbf2ef | Edificios d'otres relixones |} {{clr}} {| class="sortable col8der col9der" border=0 align=center valign=top style="vertical-align:top; border: 1px solid #999; background-color:#ffffff; font-size:90%;" |+ style="background:black; color:white" |<big>Ilesies más altes y más grandes del mundu </big> (más de 70 m d'altor total, o con naves interiores de más de 28 m) |-bgcolor=#D8D8D8 align=center ! º ! !! !! !! !! !! !! data-sort-type="number"| !! data-sort-type="number"| !! |-bgcolor=#D8D8D8 align=center ! ! colspan="2" | Puestu !! !! !! colspan=2 | Llocalización !! colspan=2 | Altor (m) !! Notes |-bgcolor=#D8D8D8 align=center | width=80px | Imaxe | width=35px | Altor | width=35px | Nave | Nome | width=40px | Fin | width=125px | Ciudá | width=110px | País | width=40px | Total | width=40px | Nave interior | width=250px | Notes |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Ulmer Münster-Münsterplatz.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 001 || bgcolor=#d8d8d8 | 012 ||[[Ilesia mayor d'Ulm|Catedral d'Ulm]]||[[1890]]||[[Ulm]] || {{GER}} || {{formatnum:161.53}}<ref name="Deutsche Kirchtürme">Walter Born: ''Die hohen deutschen Kirchtürme'', ISBN 3-7848-7010-4, Hildesheim: Lax 1979. Die Höhenangaben basieren auf amtlichen Vermessungen. In diesem Artikel werden die Höhen einschließlich Kreuzspitzen, Wetterhähnen, Knauf und Stange etc. und ausschließlich von Antennen wiedergegeben. Die Ausgabe ist von 1979, also werden enllordie zwischenzeitliche bauliche Veränderungen, besonders Rekonstruktionen mancher Türme nach dem [[Zweiter Weltkrieg|Zweiten Weltkrieg]], nicht berücksichtigt.</ref>||{{formatnum:41}}<ref>[http://www.uquebec.ca/musique/orgues/allemagne/ulmsm.html#English "St. Mary's Lutheran Cathedral"]. Université du Québec. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Ilesia gótica [[Protestantismu|protestante]] más grande n'Alemaña. Tien 768 pasos pa xubir a un altor de 143 m. Les aguyes diben ser más curties, pero ficiéronles más altas aposta pa superar n'altor a la [[catedral de Colonia]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Lincoln Cathedral from Castle Hill.jpg|80px]] | 290<br/>(001*) || bgcolor=#d8d8d8 | 057 || [[Catedral de Lincoln]] ||[[1311]]||[[Lincoln (Inglaterra)|Lincoln]]||{{GBR}} || {{formatnum:83}}<br/>({{formatnum:103}})<br/>({{formatnum:159.7}}) || {{formatnum:25}}<ref>[http://boar.org.uk/ariwxo3RegDoc002.htm «Plan and Description of Lincoln Cathedral from an Anonymous guide booklet printed near the end of the Nineteenth Century»]. The Bourne Archive. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Agora tien 83 m d'altor, magar que midía 159,7 m, lo que la convirtió nel edificiu más altu del mundu dende [[1311]] hasta [[1549]]. Nesi añu una tormenta baltó la torre, dexando'l so altor en 103 m hasta [[1807]]. |- valign=top | | bgcolor=#d8d8d8 | 002 || bgcolor=#d8d8d8 | 008 || [[Basílica de La nuesa Señora de la Paz de Yamusukro|Basílica de La nuesa Señora de la Paz]] ||[[1989]]||[[Yamusukru]]||{{CIV}} || {{formatnum:158.0}} ||{{formatnum:}} | Ye, posiblemente, la ilesia más grande nel mundu, un honor que se disputa cola Basílica de San Pedro de Roma; la ilesia cola cúpula más alta del mundu, porque magar que la cúpula ye más baxa, la cruz que la corona ye más alta que la de la Basílica de San Pedro; la ilesia católica más alta nel mundu, y la ilesia más alta d'África. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cologne Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 003 || bgcolor=#d8d8d8 | 008 || [[Catedral de Colonia]] <br/>||[[1880]]||[[Colonia (Alemaña)|Colonia]] || {{GER}} || {{formatnum:157.4}} || {{formatnum:43.35}}<ref>[http://www.koelner-dom.de/index.php?id=55&L=1 "Measures and dates"]. Der Kölner Dom. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Foi l'edificiu más altu del mundu dende 1880 hasta [[1884]], y ye la ilesia gótica más grande d'Alemaña y la catedral católica más alta nel mundu.<br/> Tien la mayor proporción d'altor a anchor nes sos naves que denguna otra ilesia nel mundu.. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:St Olaf's church, Tallinn, July 2008.jpg|80px]] | 017<br/>(003*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Olaf (Tallin)|Ilesia de San Olaf]] ||[[1500]]||[[Tallín]] || {{EST}} || {{formatnum:123.7}} <br/>({{formatnum:157}}) || {{formatnum:}} || L'aguya quemó por culpa d'un rayu en [[1625]], y foi reconstruyida delles vegaes. Hasta esi añu yera l'edificiu más altu del mundu, y agora, con 123 m, ye la ilesia más alta d'Estonia. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Cathedral of saint Vitus in Prague.jpg|80px]] | 083<br/>(003**) || bgcolor=#d8d8d8 | 038 ||[[Catedral de San Vito (Praga)|Catedral de San Vito]]||[[1554]]||[[Praga]] || {{CZE}} || {{formatnum:102.8}}<br/>({{formatnum:156.5}}) || {{formatnum:33}}<ref>{{cita web|url=http://www.katedralapraha.cz/?lang=cz&pageId=o-katedrale-stavba|títulu=Stavba|editorial=Katedrála sv. Víta|urlarchivu=http://web.archive.org/web/20070525003049/http://www.katedralapraha.cz/?lang=cz&pageId=o-katedrale-stavba|fechaarchivu=25 de mayu de 2007}}</ref> || L'aguya foi reconstruyida dempués d'una quema en [[1541]], y la so parte cimera tuvo que ser reconstruyida otra vuelta en [[1770]]. Según delles fontes, l'aguya inicial, construyida en [[1402]], tenía 156,5 m d'altor<ref>{{cita llibru|apellíu=Bellman|nome=Karel|añu=1882|títulu=Průvodčí po Praze a okolí města|url=http://kramerius.nkp.cz/kramerius/handle/ABA001/23188178|páxina=63|idioma=checu}}</ref>. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Beauv kated od VJV DSCN4393.JPG|80px]] | f/o<br/>(003***) || bgcolor=#d8d8d8 | 001 || [[Catedral de Beauvais]]<ref>[http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=137720 Emporis site about this structure]</ref> ||[[1569]]||[[Beauvais]] || {{FRA}} || {{formatnum:67.2}}<br/>({{formatnum:153}}) || {{formatnum:47.0}}<ref>{{cita web|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761578082_6/Architecture.html|títulu=Architecture<!-- Bot generated title -->|editorial=MSN Encarta|urlarchivu=http://www.webcitation.org/5kx76EgbZ|fechaarchivu=1 de payares de 2009|deadurl=yes}}</ref> || La torre derrumbose en 1573.<br/>Considerada'l ''«Partenón del góticu francés»'', namái se construyó un tramu de la so nave foi construyida, pero'l coru y transepto completáronse col mesmu altor. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Stralsund Marienkirche 2006.jpg|80px]] | 076<br/>(003****) || bgcolor=#d8d8d8 | 040 || [[Ilesia de Santa María (Stralsund)|Ilesia de Santa María]] <br/>||[[1478]]||[[Stralsund]] || {{GER}} || {{formatnum:104.47}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /><br/>({{formatnum:151.0}}) || {{formatnum:32.95}} || Güei mide 104 m d'altor. Foi l'edificiu más altu del mundu dende [[1625]] hasta [[1647]], añu nel que la torre foi frayada por un rayu. |- valign=top | [[Ficheru:Rouen Cathedral as seen from Gros Horloge 140215 4.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 004 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Rouen]] ||[[1876]]||[[Rouen]] || {{FRA}} || {{formatnum:151.0}} || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más alta de Francia, y foi l'edificiu más altu nel mundu dende 1876 hasta [[1880]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Old St. Paul's Cathedral from the west - Project Gutenberg eText 16531.png|80px]] | des.<br/>(004*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Antigua Catedral de San Pablo]] ||[[1240]]||[[Londres]] || {{GBR}} || {{formatnum:150.0}} || {{formatnum:}} || L'aguya foi destruyida por un rayu en [[1561]], y la catedral entera quedó destruyida na [[Gran Quema de Londres]] de [[1666]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St Nikolai church Hamburg Germany 001.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 005 || bgcolor=#d8d8d8 |? ||[[Ilesia de San Nicolás (Hamburgu)|Ilesia de San Nicolás]]||[[1874]]||[[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:147.8}} || {{formatnum:}} || Foi l'edificiu más altu del mundu dende 1874 hasta 1876. La catedral entera, sacante la torre, foi destruyida nos bombardeos aliaos de la ciudá en [[1943]]. |- valign=top | [[Ficheru:Cathédrale Strasbourg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 006 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral d'Estrasburgu]] ||[[1439]]||[[Estrasburgu]] || {{FRA}} || {{formatnum:142.0}} || {{formatnum:}} || Foi l'edificiu más altu del mundu dende 1647 hasta 1874, y estructura arquitectónica del [[sieglu XV]] más alta nel mundu. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Licheń bazylika 2.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 007 || bgcolor=#d8d8d8 |? ||[[Basílica de La Nuesa Señora de Licheń]]||[[2000]]||[[Stary Lichen|Stary Licheń]] || {{POL}} || {{formatnum:141.5}} || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más grande de Polonia, la 7ª d'Europa y la 11ª del mundu. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Riga dom 2006.jpg|80px]] | 197 <br/>(007*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Riga]] ||[[1776]]||[[Riga]] || {{LAT}} || {{formatnum:90.0}}<br/>({{formatnum:140.0}}) || {{formatnum:}} || En [[1595]] construyóse-y una torre de madera de 140 m d'altor, qu'en 1776 foi sustituyida pola actual. |- valign=top | [[Ficheru:Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 008 || bgcolor=#d8d8d8 | 002 || [[Basílica de San Pedro]] ||[[1626]]||[[Ciudá del Vaticanu]] || {{VAT}} || {{formatnum:138.0}} || {{formatnum:46.0}}<ref>[http://www.activitaly.it/inglese/monument/basilica_St_Peter_rome.htm "The Basilica of St. Peter"]. Argiletum Tour. Consultáu'l 24 de xineru de 2013. Otres fontes señalen 45 m, como [http://saintpetersbasilica.org/Interior/Nave/Nave.htm "The Nave"]. St. Peter's Basilica. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Ye la ilesia más grande nel mundu, tantu per área como por volume. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Wien - Stephansdom (1).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 009 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Esteban de Viena]] ||[[1433]]||[[Viena]] || {{AUT}} || {{formatnum:136.44}}<ref>[http://www.stephansdom.at/dom_in_zahlen.htm Unser Stephansdom.]</ref> || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más alta d'Austria. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:St. Peter's Church.JPG|80px]] | 018<br/>(009*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro de Riga]] ||[[1491]]||[[Riga]] || {{LAT}} || {{formatnum:123.25}}<ref name="Emporis.com">[http://www.emporis.com/application/?lng=4 Emporis.com] – Die Angaben der „Architekturhöhe“ werden herangezogen, da die Anzeige der Höhen bis zur Spitze kostenpflichtig ist. ''Achtung:'' Die Angaben mit zwei Nachkommastellen suggerieren eine Messgenauigkeit, die so höchstwahrscheinlich nicht gegeben ist. Wenn möglich, Quellen mit genauerer Angabe vorziehen.</ref><br/>({{formatnum:136.0}}) || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más alta de Letonia y de los [[Estaos bálticos]]. La so torre esbarrumbóse en [[1666]], y otra vuelta en [[1721]]. Torre y teyáu sofrieran daños demientres la Segunda Guerra Mundial, y la so reconstrucción nun finó hasta [[1973]]. |- valign=top | [[Ficheru:Neuer Dom Linz (DFdB).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 010 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Nueva Catedral de Linz]] ||[[1924]]||[[Linz]] || {{AUT}} || {{formatnum:134.8}} || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más grande, pero non la más alta, d'Austria. Ye dos metros más baxa que la Catedral de San Esteban de Viena, porque dengún n'[[Imperiu austrohúngaru|Austria-Hungría]] podía superala n'altor. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Eglise-liege-stlambert-leloup-1735.jpg|80px]] | des.<br/>(010*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Lambert de Liexa]] ||[[1433]]||[[Liexa]]||{{BEL}} || {{formatnum:0}}<br/>({{formatnum:134.5}}) || {{formatnum:}} || Foi destruyida polos liexenses en [[1794]], dempués de la [[Revolución Francesa]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. Petri, Hamburg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 011 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Hamburgu)]] ||[[1878]]||[[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:132.2}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Michel - Noord.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 012 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Miguel (Hamburgu)]] ||[[1786]]||[[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:132.1}} || {{formatnum:}} || Ye la ilesia del sieglu XVIII más alta del mundu. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Malmesbury Abbey - geograph.org.uk - 69879.jpg|80px]] | f/o <br/>(012*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Abadía de Malmesbury]] ||[[1180]]||[[Malmesbury]] || {{GBR}} ||?<br/>({{formatnum:131.3}}) || {{formatnum:}} || L'aguya esbarrumbose a finales del [[sieglu XV]] o entamos del XVI. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Landshut St Martin.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 013 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Martín de Landshut]] ||[[1500]]||[[Landshut]] || {{GER}} || {{formatnum:130.6}} || {{formatnum:}} || Ye la ilesia de lladriyu más alta del mundu. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:5 Wroclaw 034.jpg|80px]] | 170<br/>(013*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Santa Isabel d'Hungría (Wrocław)|Basílica de Santa Isabel d'Hungría]] ||[[1535]]||[[Wroclaw]]||{{POL}} || {{formatnum:91.46}}<ref name="Emporis.com" /><br/>({{formatnum:130.0}}) || {{formatnum:}} || Hasta [[1529]], cuando la so torre foi baltada por una tormenta, midía 130 m (destrucción pola nube). La ilesia quemó en [[1975]], y foi reconstruyida ente [[1981]]-[[1995]]. |- valign=top | [[Ficheru:Projekt Heißluftballon - Highflyer -IMG-1437.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 014 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jacobo (Hamburgu)|Ilesia de San Xacobu (Hamburgu)]] ||[[1962]]||[[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:125.42}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St. Marien, Lübeck (edit).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 015 || bgcolor=#d8d8d8 | 016 || [[Ilesia de Santa María (Lübeck)|Ilesia de Santa María]]<br/>||[[1350]]||[[Lübeck]] || {{GER}} || {{formatnum:125.0}} || {{formatnum:38.5}} || Tien la fachada más alta con dos campanarios que se ficiera na Edá Media, y namái foi superada n'altor pola catedral de Colonia en 1880 La de so ye la mayor bóveda de lladriyu del mundu. |- valign=top | [[Ficheru:Cathedral of Maringá 02 2007 8712.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 016 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Maringá]] ||[[1972]]||[[Maringá]] || {{BRA}} || {{formatnum:124.0}}<ref name="CTBUH">[http://www.ctbuh.org/Portals/0/Tallest/CTBUH_TallestReligious.pdf CTBUH: Tallest religious structures in the world] (Pdf) – Angaben bis zum höchsten Punkt des Gebäudes, also einschließlich Antennen etc. (Stand April 2008.)</ref> || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más alta d'[[América Llatina]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Salisbury Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 019 || bgcolor=#d8d8d8 | 056 || [[Catedral de Salisbury]] ||[[1315]]||[[Salisbury]] || {{GBR}} || {{formatnum:123.14}} || {{formatnum:25.5}}<ref> [http://www.salisburycathedral.org.uk/visitor.faqs.php "Frequently Asked Questions"]. Salisbury Cathedral. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Tien l'aguya más alta de cualisquier ilesia del [[Reinu Xuníu]], y ye la mayor estructura del [[sieglu XIV]] nel mundu, y la catedral de mayor estensión del Reinu Xuníu (80 [[Acre (unidá de superficie)|acres]]). |- valign=top | [[Ficheru:Notre-Dame Anvers 7.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 020 || bgcolor=#d8d8d8 |? ||[[Catedral de La Nuesa Señora (Amberes)|Catedral de La Nuesa Señora]]||[[1521]]||[[Amberes]] || {{BEL}} || {{formatnum:123.0}} || {{formatnum:}} || Ye la lesia más alta de los [[Países Baxos]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Stpeterandpaulcathedraljuly2010.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 021 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pedro y San Pablo de San Petersburgu|Catedral de San Pedru y San Pablu de San Petersburgu]] ||[[1733]]||[[San Petersburgu]] || {{RUS}} || {{formatnum:123.0}} || {{formatnum:}} || Ye'l campanariu [[Ilesia Ortodoxa|ortodoxu]] más altu del mundu. Como ye axacente al templu principal, pue ser considerada la ilesia ortodoxa más alta. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:CaenStEtienne.jpg|80px]] | 294<br/>(021*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Abadía de los Homes|Ilesia de San Etienne de l'Abadía de los Homes]] ||[[1250]]||[[Caen]] || {{FRA}} || {{formatnum:82.0}}<ref>http://architecture.relig.free.fr/cayen_abbayes.htm</ref> <br/>({{formatnum:122.3}}) || {{formatnum:}} || L'aguya foi reemplazada por una torre más baxa nel sieglu XVII. |- valign=top | [[Ficheru:Church Of Our Lady Bruges.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 022 || bgcolor=#d8d8d8 |? ||[[Ilesia de La Nuesa Señora (Bruxes)|Ilesia de La Nuesa Señora]]||[[1465]]||[[Bruxes]] || {{BEL}} || {{formatnum:122.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Novara - Cupola di San Gaudenzio.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 023 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Gaudencio|Basílica de San Gaudenciu]] ||[[1887]]||[[Novara]] || {{ITA}} || {{formatnum:121.0}}<ref>[http://www.oknovara.it/paginedistoria/?cat=7 OkNovara.it: La Cupola di San Gaudenzio] (italianu)</ref> || {{formatnum:}} || Ye la ilesia más alta d'[[Italia]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Curch sankt nikolai wismar.jpg|80px]] | f/o<br/>(023*) || bgcolor=#d8d8d8 | 026 || [[Ilesia de San Nicolás (Wismar)|Ilesia de San Nicolás]]||[[1487]]||[[Wismar]] || {{DEU}} || {{formatnum:64}} <br/>({{formatnum:120}}) || {{formatnum:37}} || Una nube baltó la so torre, de 120 m d'altor, el [[8 d'avientu]] de [[1703]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Greifswalddom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 095<br/>(023**) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Greifswald|Catedral de San Nicolás de Greifswald]] || {{fecha|1653}} || [[Greifswald]] || {{GER}} || {{formatnum:99.90}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /><br/>({{formatnum:120.0}}) || {{formatnum: }} || Escontra 1515, la torre gótica tenía un altor de 120 m. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:0910 Bazylika archikatedralna św Jakuba Szczecin.jpg|80px]] | 048<br/>(023***) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica Catedral de Santiago Apóstol (Szczecin)]] || {{fecha|1892}} || [[Szczecin]] || {{POL}} || {{formatnum:110.18}} <br/>({{formatnum:119.8}}) || {{formatnum:}} || La torre de la catedral, ente 1892 - 1944, midía 119.8 m; derrumbar mientres un bombardéu en 1944, hasta 2008 midía 67 m y anguaño mide 110,18 m |- valign=top | [[Ficheru:Riverside Church 007 008 combined.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 024 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Riverside]] || {{fecha|1930}} || [[Nueva York]] || {{USA}}|| {{formatnum:119.8}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta d'[[Estaos Xuníos]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Reinoldikirche von oben.jpg|80px]] | 073<br/>(024*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Reinaldo (Dortmund)]] (Reinoldikirche) || {{fecha|1954}} || [[Dortmund]] || {{GER}} || {{formatnum:104.65}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /><br/>({{formatnum:119.0}}) || {{formatnum:}} || Construyida en 1454, dende 1520 hasta 1661 tuvo con 119 m, cuando colapsó nun terremotu. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Uppsala domkyrka view01sml.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 025 || bgcolor=#d8d8d8 | 055 || [[Catedral de Upsala]] || {{fecha|1435}} || [[Upsala]] || {{SWE}} || {{formatnum:118.7}} || {{formatnum:27.0}}<ref>[http://www.linkopingsdomkyrka.se/default.asp?page=page&menuid=12&pageid=134 "Hur hög och hur lång?"]. Linköpings domkyrkoförsamling. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Ilesia más alta d'[[Escandinavia]]. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Cathedrale-saint-etienne-metz-de-place-prefecture.jpg|80px]] | 223<br/>(025*) || bgcolor=#d8d8d8 | 011 || [[Catedral de Metz|Catedral de Saint-Étienne de Metz]] || {{fecha|1468}} || [[Metz]] || {{FRA}} || {{formatnum:88.00}}<ref>Entrada en [http://de.structurae.de/structures/data/index.cfm?id=s0002884 structurae.de] </ref><br/>({{formatnum:118.3}}) || {{formatnum:41.41}} || Mayor superficie de vidriu nuna nave. |- valign=top | [[Ficheru:Schweriner Dom von der Post.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 026 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Schwerin]] || {{fecha|1892}} || [[Schwerin]] || {{GER}} || {{formatnum:117.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Petrikirche mit Stadtmauer.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 027 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro de Rostock]] || {{fecha|1577}} || [[Rostock]] || {{GER}} || {{formatnum:117.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St Katharinen Hamburg (1).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 028 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Caterina (Hamburgu)]] || {{fecha|1657}} || [[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:116.7}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Berliner Dom Spreeinsel.jpg|80px]] | 260<br/>(028*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Berlín]] || {{fecha|1905}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:85.6}}<br/>({{formatnum:116.5}}) <!--o 114m according to other sources--> || {{formatnum:}} || Reconstruyida dempués d'[[II Guerra Mundial]], antes muncho más alta. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:2 Freiburger Münster.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 029 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Friburgu de Brisgovia]] || {{fecha|1330}} || [[Friburgu de Brisgovia]] || {{GER}} || {{formatnum:116.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Westfassade Chartres.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 030 || bgcolor=#d8d8d8 | 024 || [[Catedral de Chartres]] || {{fecha|1514}} || [[Chartres]] || {{FRA}} || {{formatnum:115.0}} || {{formatnum:37}}<ref>Otres fontes dan 36,55 m, como ref name=FM </ref> || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Basílica del Voto Nacional, Quito - 5.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 031 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica del Votu Nacional]] <br/>{{ph|ámbitu=Centro históricu de Quito | añu=1978}} || {{fecha|1988}} || [[Quitu]] || {{ECU}} || {{formatnum:115.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Iglesia_colegial_de_Poznan,_Poznan,_Polonia,_2014-09-18,_DD_14.jpg|80px]] | des.<br/>(031*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la Colexata de Santa María Madalena]]<ref>https://translate.google.com/translate?hl=en&sl=pl&o=http://pl.wikipedia.org/wiki/Kolegiata_%25C5%259Bw._Marii_Magdaleny_w_Poznaniu&ei=6guLSo3EOJOKnQOJ-biaBA&sa=X&oi=translate&resnum=1&ct=result&prev=/search%3Fq%3DKolegiata%2B%25C5%259Bw.%2BMarii%2BMagdaleny%2Bw%2BPoznaniu%2B-%2Bwikipedia%2Bwolna%2Bencyklopedia%26hl%3Dean%26rls%3Dcom.microsoft:pl:IE-SearchBox%26rlz%3D1I7ASUS_pl___PL331</ref>|| {{fecha|1350}}|| [[Poznań]] || {{POL}} || {{formatnum:0}}<br/>({{formatnum:114.8}}) || {{formatnum:}} || Destruyida nuna quema en 1777, finalmente baltada en 1802 |- valign=top | [[Ficheru:Lübeck Dom-von-Westen 070311.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 032 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Lübeck]] <br/>{{ph|ámbito=Ciudad hanseática de Lübeck | añu=1987}} || {{fecha|1341}} || [[Lübeck]] || {{GER}} || {{formatnum:114.7}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bordeaux saint michel 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 033 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Miguel de Burdeos]] || {{fecha|1492}} || [[Burdeos]] || {{FRA}} || {{formatnum:114.60}}<ref>Vease en: [http://carillons.canalblog.com/archives/33___bordeaux/index.html Carillons de France].</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Santa Maria del Fiore.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 034 || bgcolor=#d8d8d8 | 007 || [[Catedral de Florencia]] || {{fecha|1434}} || [[Florencia]] || {{ITA}} || {{formatnum:114.5}}<ref>http://www.firenze-online.com/visitara/informazioni-firenze.php?id=2</ref> || {{formatnum:45}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St-andreas.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 035 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Andrés de Hildesheim]] || {{fecha|1890}} || [[Hildesheim]] || {{GER}} || {{formatnum:114.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Roskilde domkirke west fassade.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 036 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Roskilde]] <br/>{{ph|títulu=Catedral de Roskilde |añu=1995}} || {{fecha|1405}} || [[Roskilde]] || {{DAN}} || {{formatnum:114.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cathedrale d'Orleans.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 037 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral d'Orleans]] || {{fecha|1345}} || [[Orleans]] || {{FRA}} || {{formatnum:114.0}} || {{formatnum:32}} || L'altor correspuende a la flecha central; les torres lacanzan los 88 m. |- valign=top | [[Ficheru:Mortegliano.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 038 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Mortegliano|Catedral de San pedro y Pablo de Mortegliano]] (''campanile'') || {{fecha|1955}} || [[Mortegliano]] || {{ITA}} || {{formatnum:113.20}}<ref name="Campanologia.org">Vease en: http://www.campanologia.org/catalogazione/campanili-piu-alti-ditalia (n'italianu) – Clasificación de los campanarios más altos d'Italia.</ref> || {{formatnum:}} || la catedral tien el campanariu más altu d'Italia |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Catedral manizales.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 039 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral Basílica La nuesa Señora del Rosariu de Manizales]] || {{fecha|1939}} || [[Manizales]] || {{COL}} || {{formatnum:113.0}}<ref>Inclúi la nueva cruz y el parrarayos.</ref> || {{formatnum:}} || ilesia más alta de Colombia |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Gedächtniskirche1.JPG|80px]] | f/o<br/>(039*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Iglesia Memorial Kaiser Wilhelm]] || {{fecha|1895}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:71}} <br/>({{formatnum:113.0}}) || {{formatnum:}} || L'aguya foi estropiada na Segunda Guerra Mundial, l'altor actual 71 m. |- valign=top | [[Ficheru:AmiensCathedral-North01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 040 || bgcolor=#d8d8d8 | 009 || [[Catedral de Amiens]] || {{fecha|1549}} || [[Amiens]] || {{FRA}} || {{formatnum:112.7}} || {{formatnum:42.3}}<ref name=FM>Der Geschichtliche Weg Der grossen Kathedralen Frankreichs, France Monuments.</ref> || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cremona01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 041 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Torrazzo di Cremona]] || {{fecha|1309}} || [[Cremona]] || {{ITA}} || {{formatnum:112.3}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Domtower Utrecht.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 042 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Martín (Utrecht)]] || {{fecha|1382}} || [[Utrecht]] || {{NED}} || {{formatnum:112.3}} || {{formatnum:}} || La nave de la catedral derrumbar mientres una nube en 1674. |- valign=top bgcolor=#f6f6f0 | [[Ficheru:SF - lago.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 043 || bgcolor=#d8d8d8 | 004 || [[Templu Espiatoriu de la Sagrada Familia]] || {{fecha|1886}} || [[Barcelona]] || {{ESP}} || {{formatnum:112.20}}<ref>Altor de les torres centrales de la fachada de la Pasión, yá remataes.</ref> || {{formatnum:45}}<ref>{{cita web|url=http://www.patrimonio-mundial.com/guell/sagradafamilia-icomosespana010207.pdf|títulu=Informe del Comité español del Conseyu Internacional de Monumentos y Sitios (ICOMOS) sobre'l posible impautu del tren d'alta velocidá (AVE) nel templu espiatoriu de la sagrada familia de barcelona|fecha=1 de febreru de 2007|editorial=International Council on Monuments and Sites|urlarchivu=http://web.archive.org/web/20070929021346/http://www.patrimonio-mundial.com/guell/sagradafamilia-icomosespana010207.pdf|fechaarchivu=29 de setiembre de 2007}}</ref> || Inda en construcción, anque l'interior de la ilesia completóse. Les bóvedes del cruceru y del ábside algamen 60 y 75 metros respeutivamente. Envalórase la finalización en 2026, y de faelo, va ser la ilesia más alta del mundu, con una torre central de 170 m. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Duisburg Salvatorkirche Turm.JPG|80px]] | 198<br/>(043**) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Salvador (Duisburg)]] (Salvatorkirche) || {{fecha|1415}} || [[Duisburg]] || {{GER}} || {{formatnum:90.0}} <br/>({{formatnum:112.0}}) || {{formatnum:}} || La torre facer nel sieglu XIV y XV temporalmente con un altor de 112 m. L'actual data de 1903. |- valign=top | [[Ficheru:Catedral de la Plata 500.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 044 || bgcolor=#d8d8d8 | 021 || [[Catedral de La Plata]] || {{fecha|1932}} || [[La Plata]] || {{ARG}} || {{formatnum:112.0}} || {{formatnum:37.5}} || Designada catedral en 1932, les torres fueron terminaes en 2000. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Germany Luebeck St Jakobi church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 045 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Saint Jacob (Lübeck)]]<br/>{{ph|ámbito=Ciudad hanseática de Lübeck | añu=1987}} || {{fecha|1894}} || [[Lübeck]] || {{GER}} || {{formatnum:112.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St Pauls aerial.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 046 || bgcolor=#d8d8d8 | 020 || [[Catedral de San Pablo de Londres]] || {{fecha|1710}} || [[Londres]] || {{GBR}} || {{formatnum:111.3}} || {{formatnum:37.5}} || Edificiu más altu de Londres hasta 1962 |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Slesvig domkirke7e.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 047 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Schleswig]] || {{fecha|1894}} || [[Schleswig (ciudá)|Schleswig]] || {{GER}} || {{formatnum:111.2}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:25446 Pieterskerk.jpg|80px]] | f/o <br/>(047*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Leiden)]] || {{fecha|1570}} || [[Leiden]] || {{NED}} ||? <br/>({{formatnum:110}}) || {{formatnum:}} || Güei ensin torre, derrumbada en 1512 |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Salamanca Cathedral - after sunrise.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 049 || bgcolor=#d8d8d8 | ? || [[Catedral Nueva de Salamanca]] || {{fecha|1733}} || [[Salamanca]] || {{ESP}} || {{formatnum:110}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Catedral más alta d'España. |- valign=top | [[Ficheru:Harissa Cathedrale (4021085937).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 050 || bgcolor=#d8d8d8 | ? || [[Catedral de La nuesa Señora d'El Líbanu]] || {{fecha|1992}} || [[Joünié]] || {{LBN}} || {{formatnum:110}} || {{formatnum: }} || Ilesia más alta del Oriente Mediu |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Herz Jesu Kirche, Graz, Österreich.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 051 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Sagráu Corazón de Jesús (Graz)|Ilesia del Sagráu Corazón de Jesús]] (Herz-Jesu-Kirche) || {{fecha|1891}} || [[Graz]] || {{AUT}} || {{formatnum:109.6}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Nieuwe kerk 20040311.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 052 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Nieuwe Kerk (Delft)]] || {{fecha|1496}} || [[Delft]] || {{NED}} || {{formatnum:108.8}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:St. Johannis Lüneburg1a.jpg|80px]] | 053<br/>(048*) || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Xuan (Luneburgu)]] || {{fecha|1384}} || [[Luneburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:108.71}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /><br/>({{formatnum:110}}) || {{formatnum:}} || güei 108,71 m: l'aguya foi parcialmente destruyida por un rayu en 1406. |- valign=top | [[Ficheru:Milan Cathedral from Piazza del Duomo.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 054 || bgcolor=#d8d8d8 | 003 || [[Catedral de Milán]] || {{fecha|1886}} || [[Milán]] || {{ITA}} || {{formatnum:108.5}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:45.0}} || Per área, una de les ilesies más grandes del mundu. L'altor inclúi la ''Madonnina'' (4,16 m) de l'aguya central. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:The Zagreb Chatedral 2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 055 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Zagreb]] || {{fecha|1880}} || [[Zagreb]] || {{CRO}} || {{formatnum:108.4}} || {{formatnum:}} ||ilesia más alta de croacia los sos campanarios ver en zagreb |- valign=top | [[Ficheru:PetriHL.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 056 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Lübeck)]]<br/>{{ph|ámbito=Ciudad hanseática de Lübeck | añu=1987}} || {{fecha|1894}} || [[Lübeck]] || {{GER}} || {{formatnum:108.2}} || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Santuario deGuadalupe Mexico.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 057 || bgcolor=#d8d8d8 | 033 || [[Santuariu Guadalupano|Catedral de La nuesa Señora de Guadalupe]] || {{fecha|2008}} || [[Zamora de Hidalgo]] || {{MEX}} || {{formatnum:107.5}} || {{formatnum:34 }}<ref>[http://www.santuarioguadalupano.org.mx/elproyecto.html "El proyeutu"]. Santuariu de La nuesa Señora de Guadalupe. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Ilesia más alta de Méxicu, neogótica, conocida como «la catedral inconclusa». |- valign=top | [[Ficheru:Franciscan church Mostar.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 058 || bgcolor=#d8d8d8 |?|| [[Catedral de Mostar|Ilesia de San Pedro y San Pablo de Mostar]] || {{fecha|1999}} || [[Mostar]] || {{BIH}} || {{formatnum:107.20}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta d'[[Europa Suroriental]] |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:LinDom-stitched.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 059 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Linköping]] || {{fecha|1886}} || [[Linköping]] || {{SWE}} || {{formatnum:107.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | | bgcolor=#d8d8d8 | 060 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jose (Le Havre)]] || {{fecha|1957}} || [[Le Havre]] || {{FRA}} || {{formatnum:107.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Invalides 2007 03 11.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 061 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Los Inválidos]] || {{fecha|1706}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:107.0}}<ref>http://www.insecula.com/salle/MS02719.html</ref> || {{formatnum:}} || Diseñáu como arquiteutura relixosa, anguaño ye un hospital, una ilesia, un muséu, sede del "Gobernador Militar de París" y tumba de Napoleón utilizada (dende 1840). Cúpula más alta de Francia cola cruz. |- valign=top | [[Ficheru:Jasna Góra.PNG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 062 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Jasna Góra|Santuariu de la Vírgen Negra]] || {{fecha|1900}} || [[Częstochowa]] || {{POL}} || {{formatnum:106.30}}<ref>[http://www.jasnagora.pl/ www.jasnagora.pl]</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Frente Basílica de Luján.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 063 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de La nuesa Señora de Luján]] || {{fecha|1935}} || [[Luján]] || {{ARG}} ||{{formatnum:106.05}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Alessandria-duomo-campanile1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 064 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Alessandria]] || {{fecha|1885}} || [[Alessandria]] || {{ITA}} || {{formatnum:106.0}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Shuya resurrection cathedral.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 065 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de la Resurrección (Shuya)]] || {{fecha|1832}} || [[Shuya]] || {{RUS}} || {{formatnum:106.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Dortmund Petrikirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 066 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Dortmund)]] || {{fecha|1322}} || [[Dortmund]] || {{GER}} || {{formatnum:105.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St Patrick's Cathedral-Gothic Revival Style (Central Tower).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 067 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Patriciu de Melbourne]] || {{fecha|1939}} || [[Melbourne]] || {{AUS}} || {{formatnum:105.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St Petri church in Malmö.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 068 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Malmö)]] || {{fecha|1310}} || [[Malmö]] || {{SWE}} || {{formatnum:105.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Katedra Chrystusa Zbawiciela w Moskwie 2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 069 || bgcolor=#d8d8d8 | 027 || [[Catedral de Cristo Salvador de Moscú]] || {{fecha|2000}} || [[Moscú]] || {{RUS}} || {{formatnum:105}} || {{formatnum:37}}<ref>[http://www.xxc.ru/english/complex/xxc/index.htm "The Cathedral of Christ the Saviour"]. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Reconstrucción rematada en 2000; la catedral orixinal foi consagrada en 1883 y baltada polos Soviets en 1931. Sigue siendo la ilesia ortodoxa oriental más alta del mundu. |- valign=top | [[Ficheru:Klara kyrka view1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 070 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Clara (Estocolmo)]] || {{fecha|1888}} || [[Estocolmu]] || {{SWE}} || {{formatnum:105.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Niguliste kirik 2009.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 071 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás (Tallín)|Ilesia de San Nicolás]] || {{fecha|1696}} || [[Tallín]] || {{EST}} || {{formatnum:104.80}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || La catedral mesma data de 1275. |- valign=top | [[Ficheru:Kerkhoogstraten.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 072 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Catalina de Hoogstraten]] || {{fecha|1550}} || [[Hoogstraten]] || {{BEL}} || {{formatnum:104.70}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:StPeter Regensburg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 074 || bgcolor=#d8d8d8 | 046 || [[Catedral de Ratisbona]] <br/>{{ph|ámbitu=Centro históricu de Ratisbona y Stadtamhof| añu=2006}} || {{fecha|1856}} || [[Ratisbona]] || {{GER}} || {{formatnum:104.60}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:31.85}}<ref> {{cita llibru|apellíu=Hubel|nome=Achim|fecha=2010|títulu=Regensburg: St Peter's Cathedral|serie=Schnell, Art Guide|páxines=12|edición=4th|llugar=Regensburg|editorial=Schnell & Steiner|idioma=inglés|isbn=978-3-7954-6162-1}}</ref> || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Archikatedra Łódź v2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 075 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral basílica de San Estanislao Kostka (Łódź)|Catedral basílica de San Estanislao Kostka]] || {{fecha|1912}} || [[Łódź]] || {{POL}} || {{formatnum:104.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Magdeburger Dom mit Elbe.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 077 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Magdeburgu]] || {{fecha|1520}} || [[Magdeburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:104.28}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Sevila10.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 079 || bgcolor=#d8d8d8 | 010 || [[Catedral de Sevilla]] || {{fecha|1568}} || [[Sevilla]] || {{ESP}} || {{formatnum:104.0}} || {{formatnum:42.0}}<ref>[http://www.spain.info/en_GB/conoz/monumentos/sevilla/catedral_de_sevilla.html "Seville Cathedral"]. Spain (portal oficial de turismu). Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Segunda catedral más alta d'España. Considerada como la mayor ilesia medieval gótica. |- valign=top | [[Ficheru:St Pat E50 jeh.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 080 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Patriciu de Nueva York]] || {{fecha|1878}} || [[Nueva York]] || {{USA}} || {{formatnum:103.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Katharinenkirche Osnabrueck.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 081 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Caterina (Osnabrück)]] (Katharinenkirche) || {{fecha|1430}} || [[Osnabrück]] || {{GER}} || {{formatnum:103.26}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Świdnica - Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 082 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Estanislao y San Wenceslao (Świdnica)]] || {{fecha|1496}} || [[Świdnica]] || {{POL}} || {{formatnum:103.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:2009-05-30-polska-by-RalfR-87.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 084 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María de Chojna]] || {{fecha|1854}} || [[Chojna]] || {{POL}} || {{formatnum:102.6}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Ypres Sint-Maartenskathedraal.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 085 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Ypres|Catedral de San Martín de Ypres]] || {{fecha|1950}} || [[Ypres]] || {{BEL}} || {{formatnum:102.3}} || {{formatnum:}} || Retruque casi exactu de la ilesia medieval destruyida mientres la [[I Guerra Mundial]]. Trátase d'una proto-catedral. |- valign=top | [[Ficheru:Bartholomaeuskirche Pilsen.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 086 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Plzeň|Catedral de San Bartolomé de Plzeň]] || {{fecha|1600}} || [[Plzeň]] || {{CZE}} || {{formatnum:102.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Martinitoren6.jpg|80px]] | 117<br/>(086*) || bgcolor=#d8d8d8 | f/o || [[Ilesia de San Martín (Groningen)]] (torre llamada [[Martinitoren]]) || {{fecha|1548}} || [[Groningen]] || {{NED}} || {{formatnum:97.0}}<br/>({{formatnum:102.0}}) || {{formatnum:25}} || L'aguya amburada en 1577, agora tien 97 m. Dende 1548 a 1577 tuvo 102 m. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Sankt Petersburg Isaakskathedrale 2005 a.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 087 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Isaac]] || {{fecha|1858}} || [[San Petersburgu]] || {{RUS}} || {{formatnum:101.8}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Bielawa Kosciol WNMP 1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 088 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Bielawa]] || {{fecha|1335}} || [[Bielawa]] || {{POL}} || {{formatnum:101.0}}<ref>http://www.bielawa.pl/start.php?grupa=2&doc=m004</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Liverpool Anglican Cathedral North elevation.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 089 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Liverpool]] || {{fecha|1978}} || [[Liverpool]] || {{GBR}} || {{formatnum:101.0}} || {{formatnum:35.1}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Olomouc - katedrala sv. Vaclava od jihozapadu.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 090 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Venceslao|Catedral de San Venceslao de Olomouc]] || {{fecha|1892}} || [[Olomouc]] || {{CZE}} || {{formatnum:100.65}}<ref>Vease en: [http://www.olomouc-tourism.cz/index.php?lang=2&kategorie=160&pamatka=12 www.olomouc-tourism.cz]</ref><ref>Vease en: [http://www.olomoucky-kraj.com/object.php?object=10&l=3]</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Münster with houses.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 091 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Berna]] || {{fecha|1893}} || [[Berna]] || {{SUI}} || {{formatnum:100.60}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:National Shrine.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 092 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica del Santuariu Nacional de la Inmaculada Concepción]] || {{fecha|1959}} || [[Washington, DC]] || {{USA}} || {{formatnum:100.30}}<ref>[http://www.nationalshrine.com/site/ Offizielle Seite]. 329 Fuß entsprechen 100,3&nbsp;m.</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Santuario nacional.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 093 || bgcolor=#d8d8d8 | 015 || [[Basílica de La nuesa Señora Aparecida]] || {{fecha|1980}} || [[Aparecida]] || {{BRA}} || {{formatnum:100.0}} || {{formatnum:40.0}} || Tercera mayor ilesia del mundu. El mayor templu de toa América. Espadaña hasta los 100,0 m |- valign=top | [[Ficheru:Ostrihom bazilika1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 094 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Esztergom]] || {{fecha|1869}} || [[Esztergom]] || {{HUN}} || {{formatnum:100.0}} || {{formatnum:}} || Inda ye l'edificiu más altu n'Hungría |- valign=top | [[Ficheru:Eeklo - Stadhuis + Kerk.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 096 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Vicente de Eeklo]] || {{fecha|1883}} || [[Eeklo]] || {{BEL}} || {{formatnum:99.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. John's Church Stargard.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 097 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Xuan de Stargard Szczeciński]] || {{fecha|1892}} || [[Stargard Szczeciński]] || {{POL}} || {{formatnum:99.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:311004 wien-votivkirche-am-abend 1-480x640.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 098 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Votiva]] || {{fecha|1879}} || [[Viena]] || {{AUT}} || {{formatnum:99.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bxl, Eglise Notre-Dame de Laeken-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 099 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de La nuesa Señora de Laeken]] || {{fecha|1909}} || [[Laeken]] (Bruxeles) || {{BEL}} || {{formatnum:99.00}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Mayor edificiu neogóticu de Bélxica. |- valign=top | [[Ficheru:Propsteikirche_St._Ludgerus_Billerbeck_100_5873.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 100 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Parroquial de San Ludgero]] || {{fecha|1898}} || [[Billerbeck]] || {{GER}} || {{formatnum:99.00}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Frauenkirche Munich - View from Peterskirche Tower.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 101 || bgcolor=#d8d8d8 | 049 || [[Catedral de La nuesa Señora de Múnich]] (Frauenkirche) || {{fecha|1525}} || [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:98.57}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:31}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Onze Lieve Vrouwetoren.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 102 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Nuesa Señora de la Torre]] (''Onze-Lieve-Vrouwetoren'') || {{fecha|1450}} || [[Amersfoort]] || {{NED}} || {{formatnum:98.33}} || {{formatnum:}} || La torre salvóse y el restu de la ilesia quemáu por fuercia en 1797. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Vituskerk Hilversum.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 103 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Sint-Vituskerk]] || {{fecha|1890}} || [[Hilversum]] || {{NED}} || {{formatnum:98.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Marktkirche Hannover.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 104 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Marktkirche (Hanover)|Ilesia del Mercáu (Marktkirche)]] || {{fecha|1350}} || [[Hannover]] || {{GER}} || {{formatnum:98.0}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Reconstruyida dempués de la Segunda Guerra Mundial en 1952. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Katedra św. Jana Chrzciciela nr1 e83.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 105 || bgcolor=#d8d8d8 | ? || [[Catedral de Wrocław]] || {{fecha|1341}} || [[Wrocław]] || {{POL}} || {{formatnum:98.0}}<ref>Eintrag auf [http://de.structurae.de/structures/data/index.cfm?id=s0030571 structurae.de] <small>(Zuletzt geprüft am 8. August 2009.)</small></ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:NidarosdomenPanorama.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 106 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Nidaros]] || {{fecha|1300}} || [[Trondheim]] || {{NOR}} || {{formatnum:97.8}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Malters-Preghejo 178.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 107 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Martín (Malters)]] || {{fecha|1893}} || [[Malters]] || {{SUI}} || {{formatnum:97.56}}<ref>http://www.malters.ch/de/tourismus/sehenswuerdigkeiten/welcome.php?action=showobject&object_id=2093 </ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Mechelen Sint-Rombouts.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 108 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Rumoldo de Malinas]] <br/> {{ph|ámbito=Campanario municipales de Bélxica y Francia |añu=1999, 2005}}|| {{fecha|1520}} || [[Malinas|Malinas (Mechelen)]] || {{BEL}} || {{formatnum:97.28}}<ref>http://inenuitmechelen.ba.be/fr/toerisme/bez_kerken.phtml </ref> || {{formatnum:}} || La torre queríase que tuviera 167 m d'altor, pero'l dineru acabóse. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Klagenfurt - St. Egid Südseite.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 109 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Egido]] || {{fecha|1723}} || [[Klagenfurt]] || {{AUT}} || {{formatnum:97.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:SintMaartenskerk.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 110 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Martín de Arlon]] || {{fecha|1520}} || [[Arlon]] || {{BEL}} || {{formatnum:97.0}}<ref>http://www.saint-martin-arlon.be/visite-guidee-de-lexterieur/297-tour-principale</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Oratoire Saint-Joseph du Mont-Royal - Montreal.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 111 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Oratoriu de San José]] || {{fecha|1967}} || [[Montreal]] || {{CAN}} || {{formatnum:97.0}}<ref>Vease en: http://www.saint-joseph.org/fr/le-sanctuaire/larchitecture/basilique le sanctuaire. L'architecture. Basilique]</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia más alta del Nuevu Mundu (Américas) |- valign=top | [[Ficheru:Doesburg, Martinikerk foto2 2010-10-17 15.23.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 112 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Martinikerk (Doesburg)]] || {{fecha|1430}} || [[Doesburg]] || {{NED}} || {{formatnum:97.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | | bgcolor=#d8d8d8 | 113 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Tblisi]] || {{fecha|2004}} || [[Tblisi]] || {{GEO}} || {{formatnum:97.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Broletto&Duomo-Pavia-Italy.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 114 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Pavia]] || {{fecha|1898}} || [[Pavía]] || {{ITA}} || {{formatnum:97.0}}<ref>http://www.paviafree.it/pavia/monumenti/duomo-di-pavia.html</ref> || {{formatnum:}} || Cuarta mayor cúpula d'Italia |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St Stephen's Church Mulhouse FRA 001.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 115 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Templu de Saint-Étienne]] || {{fecha|1866}} || [[Mulhouse]] || {{FRA}} || {{formatnum:97.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia protestante más alta en Francia |- valign=top | [[Ficheru:GroteKerkTowerBredaNetherlands.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 116 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Grote Kerk (Breda)|Gran Ilesia de Breda]] (Ilesia de La nuesa Señora, Onze-Lieve-Vrouwekerk)<ref>[http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=9554 Grote Kerk - SkyscraperPage.com]</ref> || {{fecha|1547}} || [[Breda]] || {{NED}} || {{formatnum:97.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Gedaechtniskirche Speyer Sued.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 118 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la Conmemoración (Espira)]] (Gedächtniskirche)|| {{fecha|1904}} || [[Espira]] || {{GER}} || {{formatnum:96.75}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Torre del campanariu más altu del Palatináu. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Helsinki Mikael Agricola church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 119 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Agricola]] || {{fecha|1935}} || [[Ḥélsinki]] || {{FIN}} || {{formatnum:96.70}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Ilesia más alta en Finlandia. Alzada por [[Lars Sonck]]. |- valign=top | [[Ficheru:Kievo-Pecherska Lavra Belltower.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 120 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Kiev]] <br/>{{ph|títulu=Kiev: catedral de Santa Sofía, conxuntu d'edificios monásticos y laura de Kievo-Petchersk |añu=1990}} || {{fecha|1884}} || [[Kiev]] || {{UKR}} || {{formatnum:96.52}}<ref>[http://wek.kiev.ua/uk/Велика_Дзвіниця Велика Дзвіниця (ukrainisch).]</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cathedrale vue de montjuzet detail.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 121 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de La nuesa Señora de l'Asunción de Clermont|Catedral de Clermont-Ferrand]] || {{fecha|1884}} || [[Clermont-Ferrand]] || {{FRA}} || {{formatnum:96.2}}<ref>[http://fr.structurae.de/structures/data/index.cfm?ID=s0011460 ''Cathédrale Notre-Dame''] en www.structurae.de </ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Facade-notre-dame-paris-ciel-bleu.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 122 || bgcolor=#d8d8d8 | 031 || [[Notre Dame de París]] || {{fecha|1345}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:96.0}}<ref>[http://www.notredamedeparis.fr/Cathedral-figures Offizielle Seite]. Otres fontes falen de 93 m, como la entrada «The spire» nel sitiu oficial de «Notre Dame de Paris», disponible en: [http://www.notredamedeparis.fr/spip.php?article412].</ref> || {{formatnum:35}}<ref>{{cita web|url=http://freenet.buffalo.edu/bah/a/virtual/fr/nd/fac/index.html|títulu=Façade - Notre Dame Cathedral|editorial=Buffalo Architecture and History|urlarchivu=http://web.archive.org/web/20070322111719/http://freenet.buffalo.edu/bah/a/virtual/fr/nd/fac/index.html|fechaarchivu=22 de marzu de 2007}}; otres fontes, 34,0, como [http://ndparis.free.fr/notredamedeparis/menus/paris_notredame_chiffres_et_anecdotes.html "Notre Dame en long et en large chiffres et anecdotes"]. Notre Dame de Paris. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref><ref>[http://www.planetware.com/paris/notre-dame-interior-f-p-ndi.htm "Notre-Dame de Paris, Paris – Interior"]. Planetware. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || L'altor correspuende a l'agua, teniendo los dos famoses torres de 69 m. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Basilica di San Nicolò.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 123 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Nicolás (Lecce)]] || {{fecha|1330}} || [[Lecce]] || {{ITA}} || {{formatnum:96.0}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Rybnik - Bazylika pw. św. Antoniego 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 124 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Antonio (Rybnik)]] || {{fecha|1906}} || [[Rybnik]] || {{POL}} || {{formatnum:96.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Norwich Cathedral St John the Baptist.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 125 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Norwich]] || {{fecha|1480}} || [[Norwich]] || {{GBR}} || {{formatnum:96.0}}<ref>http://www.cathedral.org.uk/historyheritage/architecture-the-cathedral.aspx</ref> || {{formatnum:}} || Edificiu más altu de la ciudá de Norwich. |- valign=top | [[Ficheru:Domkirke1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 126 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Clemente de Aarhus]] || {{fecha|1500}} || [[Aarhus]] || {{DNK}} || {{formatnum:96.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Donaufelderpfarrkirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 127 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Donaufeld]] || {{fecha|1914}} || [[Floridsdorf]] || {{AUT}} || {{formatnum:96.0}} || {{formatnum:}} || Edificiu de lladriyu neo-góticu tempranu, entamáu orixinalmente como obispáu. |- valign=top | [[Ficheru:Szent Istvan Templum.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 128 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Esteban (Budapest)]] || {{fecha|1905}} || [[Budapest]] || {{HUN}} || {{formatnum:96.0}} || {{formatnum:}} || Inda l'edificiu más altu de Budapest. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Ac.stpauls1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 129 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pablo de Melbourne]] || {{fecha|1931}} || [[Melbourne]] || {{AUS}} || {{formatnum:96.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Tyska kyrkans torn.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 130 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Alemana d'Estocolmu]] || {{fecha|1884}} || [[Estocolmu]] || {{SWE}} || {{formatnum:95.70}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Frankfurter Dom Eiserner Steg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 131 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Frankfurt del Main]] (Kaiserdom) || {{fecha|1877}} || [[Frankfurt del Main]] || {{GER}} || {{formatnum:95.59}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Wesel willibrordi dom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 132 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Willibrordi-Dom]] || {{fecha|1540}} || [[Dresde]] || {{GER}} || {{formatnum:95.30}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Altor envaloráu dempués de volver asitiar l'aguya en 1978. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Frauenkirche-perspective.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 133 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Frauenkirche (Dresde)]] || {{fecha|1743}} || [[Wesel]] || {{GER}} || {{formatnum:95.1}} || {{formatnum:}} || Destruyida nun bombardéu en 1945 y rededicada en 2005. |- valign=top | [[Ficheru:Basilica del Pilar ZaragozaAragon(Spain).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 134 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de La nuesa Señora del Pilar]] || {{fecha|1681}} || [[Zaragoza]] || {{ESP}} || {{formatnum:95.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:El Escorial-PM 16933.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 135 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica d'El Escorial]] || {{fecha|1584}} || [[San Lorenzo de El Escorial]] || {{ESP}} || {{formatnum:95.0}}<ref>Incluyendo la bola y la cruz.</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Elbing1 Dom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 136 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Nicolás (Elbląg)|Catedral de San Nicolás]] || {{fecha|1907}} || [[Elbing]] || {{POL}} || {{formatnum:95.00}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Andreaskirche1 1b.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 137 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Andrés (Braunschweig)]] || {{fecha|1200}} (ca.) || [[Braunschweig]] || {{GER}} || {{formatnum:94.97}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Herz-Jesu-Kirche 1 (Münster).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 138 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Corazón de Jesús (Münster)]] (Herz-Jesu-Kirche) || {{fecha|1887}} || [[Münster]] || {{GER}} || {{formatnum:94.63}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Nuevu diseñu en 1970 de l'aguya y l'interior dempués de los daños de guerra. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Heilig-Kreuz Giesing.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 139 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Cruz (Múnich)]] (Heilig-Kreuz-Kirche) || {{fecha|1886}} || Giesing, [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:94.24}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || - |- valign=top | [[Ficheru:Church of St Walburge.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 140 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Walburga (Preston)]] || {{fecha|1866}} || [[Preston]] || {{GBR}} || {{formatnum:94.2}}<ref name="stwalburge.org">[http://www.stwalburge.org.uk/picturesofstwalburgs.htm stwalburge.org.uk] Angaben in m konvertiert und auf eine Nachkommastelle gerundet.</ref> || {{formatnum:}} || La ilesia parroquial más alta del Reinu Xuníu |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Villach altstadt.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 141 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jacobo (Villach)]] || {{fecha|1486}} || [[Villach]] || {{AUT}} || {{formatnum:94.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Osijek-cerkevSvPetrainPavla.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 142 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Cocatedral de Osijek|Cocatedral de los Santos Pedro y Pablo de Osijek]] || {{fecha|1898}} || [[Osijek]] || {{CRO}} || {{formatnum:94.0}} || {{formatnum:}} || Neogótica, proyeutada por [[Franz Langenberg]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:LimerickRCCathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 143 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Limerick|Catedral de San Xuan de Limerick]] || {{fecha|1861}} || [[Limerick]] || {{IRL}} || {{formatnum:93.95}}<ref>http://www.limerickdioceseheritage.org/StJohns/chStJohns.htm Angegeben sind 308 Fuß und 3 Zoll.</ref> || {{formatnum:}} || Aguya d'ilesia más alta torre d'en Irlanda. |- valign=top | [[Ficheru:falta.svg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 144 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro y San Pablo de Porechye]] || {{fecha|1767}} || [[Porechye]] || {{RUS}} || {{formatnum:93.72}} || {{formatnum:}} || Campanariu rural más altu en Rusia. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Savior on blood from canal.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 145 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Salvador sobre'l sangre esparnao]] || {{fecha|1858}} || [[San Petersburgu]] || {{RUS}} || {{formatnum:93.50}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:CathedralofStPaul.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 146 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Saint Paul|Catedral de Saint Paul, Santuariu Nacional del Apóstol Pablo]] || {{fecha|1915}} || [[Saint Paul (Minnesota)|Saint Paul]] || {{USA}} || {{formatnum:93.4}}<ref>[http://www.cathedralsaintpaul.org/art-architecture Offizielle Seite] (hier 306,5 Fuß).</ref> || {{formatnum:}} || Diseñáu por [[Emmanuel Louis Masqueray]] |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Vue panoramique de Dijon 11.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 147 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Dijon|Catedral de San Benignu de Dijon]] || {{fecha|1884}} || [[Dijon]] || {{FRA}} || {{formatnum:93.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || El cruceru góticu orixinal foi sustituyíu en 1896 pol actual |- valign=top | [[Ficheru:KAugsburg Ulrich und Afra.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 148 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de St. Ulrich y Afra]] || {{fecha|1594}} || [[Augsburg]] || {{GER}} || {{formatnum:93.0}}<ref>[http://www.stadtzeitung.de/nachrichten/augsburg/Die-geheimen-Kammern-von-St-Ulrich;art478,6697: stadtzeitung-augsburg.de: „Die geheimen Kammern von St. Ulrich“] </ref> || {{formatnum:}} || Torre d'ilesia más alta de Suabia y de l'antigua ciudá imperial llibre de Augsburg. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St-james-toronto.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 149 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San James (Toronto)]] || {{fecha|1853}} || [[Toronto]] || {{CAN}} || {{formatnum:92.97}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Basilica of the Sacred Heart-3.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 150 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica del Sagráu Corazón (Bruxeles)]] || {{fecha|1971}} || [[Bruxeles]] || {{BEL}} || {{formatnum:92.90}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Quinta ilesia mayor del mundu<ref>Vease nel sitiu oficial de la Basilique Nationale du Sacré-Coeur à Koekelberg, que cita Basilique de Notre-Dame de la Paix de Yamoussoukro en Côte d'Ivoire, San Pedro de Rome, la catedral de Saint Paul en Londres y Santa Maria Dei Fiori en Florencia. Disponible en: [http://www.basilicakoekelberg.be/documents/basilica.xml?lang=fr]</ref> |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Arnheim Kirche.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 151 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Eusebio de Arnhem]] || {{fecha|1550}} || [[Arnhem]] || {{NED}} || {{formatnum:92.9}} || {{formatnum:}} || Bien estropiada mientres la Segunda Guerra Mundial; la torre tien dende 1964 un nuevu diseñu. |- valign=top | [[Ficheru:Nicolaikirche Lüneburg Ondra.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 152 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás (Lüneburg)]] || {{fecha|1895}}|| [[Lüneburg]] || {{GER}} || {{formatnum:92.7}} || {{formatnum:}} || Ilesia construyida dende 1407 hasta 1440, la nueva aguya construyida en 1831-1895 |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Coral Ridge Presbyterian Church, Fort Lauderdale, Florida, USA.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 153 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Presbiteriana Coral Ridge]] || {{fecha|1973}} || [[Fort Lauderdale (Florida)|Fort Lauderdale]] || {{USA}} || {{formatnum:92.6}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:2010-05-22-den-haag-by-RalfR-29.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 154 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Gran Ilesia de San Jacobo (L'Haya)]] (Grote Kerk) || {{fecha|1424}} || [[L'Haya]] || {{NED}} || {{formatnum:92.5}}<ref>[http://www.grotekerkdenhaag.nl/index.cfm/grote-kerk-dean-haag/grote-kerk/toren/index.cfm Offizielle Seite]</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Demmin St Bartholomaei 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 155 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Bartolomé (Demmin)]] || {{fecha|1867}}|| [[Demmin]] || {{GER}} || {{formatnum:92.5}}<ref>http://www.demmin.de/kirche.htm </ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top 6 | [[Ficheru:Marienkirche-Kaiserslautern-3.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 156 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Kaiserslautern)]] || {{fecha|1892}}|| [[Kaiserslautern]] || {{GER}} || {{formatnum:92.48}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || La torre, colos 2,5 m de la cruz, ye la segunda más alta del Palatináu. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bremen-dom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 157 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pedro de Bremen]] || {{fecha|1893}} || [[Bremen]] || {{GER}} || {{formatnum:92.31}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Kathedrale.Murcia.Spanien.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 158 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Murcia]] || {{fecha|1792}} || [[Murcia]] || {{ESP}} || {{formatnum:92.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Aegiedienkirche Lübeck1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 159 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Gil (Lübeck)]] (Aegidienkirche)<br/>{{ph|ámbito=Ciudad hanseática de Lübeck | añu=1987}} || {{fecha|1840}} || [[Lübeck]] || {{GER}} || {{formatnum:92.06}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Dresden Kreuzkirche 2008.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 160 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la Santa Cruz (Dresde)]] (Kreuzkirche) || {{fecha|1800}} || [[Dresde]] || {{GER}} || {{formatnum:92.0}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Steenvoorde.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 161 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro de Steenvoorde]] || {{fecha|1439}} || [[Steenvoorde]] || {{FRA}} || {{formatnum:92.0}}<ref>http://www.mairie-steenvoorde.fr/02_vivre_steenvoorde/fiche.php?id_niveau=7&id_produit=27</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Salamanca Catedral.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 162 || bgcolor=#d8d8d8 | 029 || [[Catedral Nueva de Salamanca]] || {{fecha|1733}} || [[Salamanca]] || {{ESP}} || {{formatnum:92.0}} || {{formatnum:35.4}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Kostel Svateho Jakuba Brno 2010 02.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 163 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santiago (Brno)]] || {{fecha|1592}} || [[Brno]] || {{CZE}} || {{formatnum:92.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Catedral Metropolitana de Sao Paulo 3 Brasil.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 164 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral Metropolitana de São Paulo]] || {{fecha|1954}} || [[São Paulo]] || {{BRA}} || {{formatnum:92.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:30.0}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Washington National Cathedral in Washington, D.C..jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 165 || bgcolor=#d8d8d8 | 052 || [[Catedral Nacional de Washington]] || {{fecha|1990}} || [[Washington, DC]] || {{USA}} || {{formatnum:91.7}} || {{formatnum:31}} || Segunda catedral más grande d'Estaos Xuníos. |- valign=top | [[Ficheru:QC - Basilique de Sainte-Anne-de-Beaupré.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 166 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Santa Ana de Beaupré]] || {{fecha|1923}} || [[Sainte-Anne-de-Beaupré]] || {{CAN}} || {{formatnum:91.7}} || {{formatnum:}} || Importante llugar de pelegrinación |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Västerås-domkyrka2, modified2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 167 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Västerås]] || {{fecha|1914}} || [[Västerås]] || {{SWE}} || {{formatnum:91.50}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || - |- valign=top | [[Ficheru:Amberg Martinskirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 168 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Martín de Amberg]] || {{fecha|1534}} || [[Amberg]] || {{GER}} || {{formatnum:91.50}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Hbs dom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 169 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Halberstadt]] || {{fecha|1491}} || [[Halberstadt]] || {{GER}} || {{formatnum:91.48}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:East Liberty Presbyterian Church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 171 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Pittsburgh|Catedral de la Esperanza de Pittsburgh]] || {{fecha|1935}} || [[Pittsburgh]] || {{USA}} || {{formatnum:91.44}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Saint Francis de Sales Oratory.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 172 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Oratoriu de San Francisco de Sales de Saint Louis]] || {{fecha|1908}} || [[Saint Louis (Missouri)]] || {{USA}} || {{formatnum:91.44}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St.-Colman-Kathedrale Cobh-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 173 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Cobh|Catedral de San Apinen de Cobh]] || {{fecha|1919}} || [[Cobh]] || {{IRL}} || {{formatnum:91.40}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Ruins of the Old Cathedral -Coventry-5July2008.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 174 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Coventry]] || {{fecha|1433}} || [[Coventry]] || {{GBR}} || {{formatnum:91.1}}<ref name="stwalburge.org" /> || {{formatnum:}} || La torre foi la única parte de la catedral que sobrevivió intacta cuando foi bombardeada en 1940. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Pfarrkirche Alpnach-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 175 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Parroquial de Santa Magadalena (Alpnach)]] || {{fecha|1820}} || [[Alpnach]] || {{SUI}} || {{formatnum:91.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Neubaukirche (Würzburg).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 176 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Neubaukirche]] || {{fecha|1582}} || [[Wurzburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:91.0}}<ref>http://www.uni-wuerzburg.de/ueber/universitaet_wuerzburg/geschichte/neubaukirche/ – Nach W. Born allerdings nur 79,57&nbsp;m!</ref> || {{formatnum:}} || En 1945 sufrió grandes daños mientres la II Guerra Mundial;, reconstrucción en 1977 y en 2005 instalóse un carrillón. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Jacobuskerk Den Haag3.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 177 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jacobo de Meerderekerk (L'Haya)]] || {{fecha|1878}} || [[L'Haya]] || {{NED}} || {{formatnum:91.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia neogótica construyida por [[Pierre Cuypers]] |- valign=top | [[Ficheru:St. Johann Baptist Haidhausen-1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 178 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Nueva ilesia parroquial de San Xuan Bautista (Haidhausen)]] || {{fecha|1874}} || [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:90.90}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Middelburg Lange Jan.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 179 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Abadía de Middelburg]] || {{fecha|1300}} || [[Middelburg]] || {{NED}} || {{formatnum:90.5}} || {{formatnum:}} || La torre, conocida como "Lange Jan", foi reconstruyida dempués de la destrucción polos bombardeos de la Luftwaffe en 1940 de l'abadía |- valign=top | [[Ficheru:Canterbury Cathedral - Portal Nave Cross-spire.jpeg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 180 || bgcolor=#d8d8d8 | 058 || [[Catedral de Canterbury]] <br/>{{ph|títulu= Catedral de Canterbury, abadía de San Agustín ya ilesia de San Martín |añu=1988}} || {{fecha|1494}} || [[Canterbury]] || {{GBR}} || {{formatnum:90.5}} || {{formatnum:24.0}} || La mesma catedral data de 1077. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St Josef 03 Koblenz 2013.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 181 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San José (Koblenz)]] <br/>{{ph|ámbitu=Valle del cursu mediu del Altu Rin |añu=2002}} || {{fecha|1897}} || [[Koblenz]] || {{GER}} || {{formatnum:90.46}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Turm der St.-Georgs-Kirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 182 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jorge (Nördlingen)]] (Georgskirche) || {{fecha|1505}} || [[Nördlingen]] || {{GER}} || {{formatnum:90.43}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Altor con veleta. Torre de la ilesia conocida como ''Daniel'' |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Straubinger_Stadtbild.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 183|| bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jacobo (Straubing)]] || {{fecha|1395}} || [[Straubing]] || {{GER}} || {{formatnum:90.34}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Ilesia gótica del salón. |- valign=top | [[Ficheru:Blick auf die Pfarrkirche.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 184 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Parroquial de l'Asunción de María (Silandro)]] (Pfarrkirche Mariä Himmelfahrt) || {{fecha|1505}} || [[Silandro]] || {{ITA}} || {{formatnum:90.31}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || Torre d'ilesia más alta na rexón de Tirol |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Lamberti-Muenster.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 185 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Lamberto (Münster)]] (Lambertikirche) || {{fecha|1898}} || [[Münster]] || {{GER}} || {{formatnum:90.08}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Breganze-Chiesa_di_S.Maria_Assunta-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 186 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Maria Assunta (Breganze)]] || {{fecha|1893}} || [[Breganze]] || {{ITA}} || {{formatnum:90.00}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Oudenaarde - Sint-Walburgakerk 1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 187 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Walburga (Oudenaarde)]] || {{fecha|1624}} || [[Oudenaarde]] || {{BEL}} || {{formatnum:90.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Nikolaikirche Flensburg2007.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 188 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás (Flensburg)]] (Nikolaikirche) || {{fecha|1898}} || [[Flensburg]] || {{GER}} || {{formatnum:90.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Mariazell basilika.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 189 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de la Nacencia de la Virxe María]] || {{fecha|1683}} || [[Mariazell]] || {{AUT}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || La torre central gótica de la fachada ta flanqueada por dos torres barroques más baxes. |- valign=top | [[Ficheru:KathedraleToledo.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 190 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Toledo]] || {{fecha|1440}} || [[Toledo]] || {{ESP}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:falta.svg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 191 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Neue evangelische Garnisonkirche]] || {{fecha|1897}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Nikolaj Copenhagen tower from Admiralgade.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 192 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás (Copenhague)]] (Sankt Nikolaj Kirke) || {{fecha|1829}} || [[Copenḥague]] || {{DNK}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Schönau - Mariä Himmelfahrt3.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 193 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Mariä Himmelfahrt (Schönau im Schwarzwald)]] || {{fecha|1908}} || [[Schönau na Selva Negra]] || {{GER}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:La Seo del Salvador.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 194 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral del Salvador de Zaragoza|Catedral del Salvador de Zaragoza ( La Seo)]] <br/>{{ph|ámbito=Arquiteutura mudéxar d'Aragón |añu=1986, 2001}} || {{fecha|1704}} || [[Zaragoza]] || {{ESP}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Basilique Sainte-Thérèse de Lisieux-2876.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 195 || bgcolor=#d8d8d8 | 025 || [[Basílica de Santa Teresa de Lisieux|Basílica de Santa Teresa]] || {{fecha|1951}} || [[Lisieux]] || {{FRA}} || {{formatnum:90.0}}<ref>http://www.therese-de-lisieux.catholique.fr/The-Basilica.html</ref> || {{formatnum:37}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Dresden-Garnisonk-nord.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 196 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la guarnición de San Martín]] (Garnisonkirche St. Martin) || {{fecha|1900}} || [[Dresde]] || {{GER}} || {{formatnum:90.0}}<ref>http://home.arcor.de/h_sche/GK100hst.html</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St.James' church, Louth, Lincs. - geograph.org.uk - 71134.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 199 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santiago (Louth)]] || {{fecha|1515}} || [[Louth, Lincolnshire|Louth]] || {{GBR}} || {{formatnum:89.92}}<ref>http://www.loutheye.co.uk/church.php (295 Fuß).</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia parroquial anglicana más alta d'Inglaterra |- valign=top | [[Ficheru:Vor Frelsers Kirke Copenhagen 2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 200 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Salvador (Copenhague)]] (Vor Frelsers Kirke) || {{fecha|1696}} || [[Copenḥague]] || {{DNK}} || {{formatnum:89.9}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St Mary's Episcopal Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 201 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Santa María d'Edimburgu]] || {{fecha|1879}} || [[Edimburgu]] || {{SCO}} || {{formatnum:89.72}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Proyeutada por Sir [[George Gilbert Scott]] |- valign=top | [[Ficheru:MarKirche 1a.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 202 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Berlín)]] || {{fecha|1789}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:89.66}}<ref name="Berliner Kirchen">Ernst-Jürgen Bachus: [http://www.berliner-kirchtuerme.de Berliner Kirchtürme]</ref> || {{formatnum:}} || Torre d'ilesia más alta de Berlín (hasta la parte cimera de la Cruz). |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Gent-Sint-Baafskathedraal vom Belfried aus gesehen.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 203 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Bavón]] || {{fecha|1538}} || [[Gante]] || {{BEL}} || {{formatnum:89.3}}<ref>{{archINFORM|projekte|7280|Sank-Bavo-Kathedrale|2009–11-30}}</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St Mary Redcliffe (600px).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 204 || bgcolor=#d8d8d8 | f/o || [[St Mary Redcliffe]] || {{fecha|1872}} || [[Bristol]] || {{GBR}} || {{formatnum:89.3}} || {{formatnum:16.69}} || L'aguya anterior derrumbar nuna nube nos años 1440. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Südstern1.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 205 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Kirche am Südstern]] || {{fecha|1897}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:89.05}}<ref name="Berliner Kirchen" /> || {{formatnum:}} || 2ª torre d'ilesia más alta de Berlín (hasta la parte cimera de la cruz). |- valign=top f6 | [[Ficheru:Santuario Nacional de Maipú 2012.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 206 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Templu Votivo de Maipú]] || {{fecha|1974}} || [[Maipú (Chile)|Maipú]] || {{CHI}} || {{formatnum:88.9}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de Chile. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Marktkirche Wiesbaden 2010 Regi51.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 207 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Marktkirche (Wiesbaden)]] || {{fecha|1862}} || [[Wiesbaden]] || {{GER}} || {{formatnum:88.78}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || de la Ilesia Evanxélica de salón n'estilu neogóticu y construcción de lladriyu, proyeutada por [[Carl Boos]]. |- valign=top | [[Ficheru:Hamburg StNikolai neu1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 208 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás (Hamburgu-Harvestehude)|Ilesia de San Nicolás]] || {{fecha|1962}} || [[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:88.71}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Altor con veleta. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Alter-peter vom-rathaus.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 209 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Múnich)]] || {{fecha|1386}} || [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:88.58}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || La ilesia más antigua de Múnich |- valign=top | [[Ficheru:Kostel sv. Petra a Pavla (Čáslav) - od náměstí.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 210 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro y San Pablo de Čáslav]] || {{fecha|1500}} || [[Čáslav]] || {{CZE}} || {{formatnum:88.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Peterskirche Leipzig easyHDR.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 211 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Leipzig)]] || {{fecha|1885}} || [[Leipzig]] || {{GER}} || {{formatnum:88.5}}<ref name="Leipzig">''Die Bau- und Kunstdenkmäler von Sachsen. Stadt Leipzig. Die Sakralbauten.'' Deutscher Kunstverlag, München 1995, ISBN 3-422-00568-4.</ref>||{{formatnum:}} || Torre d'ilesia más alta de Leipzig y torrre con escalera de cascoxu de Saxonia. |- valign=top | [[Ficheru:Liverpool Metropolitan Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 212 || bgcolor=#d8d8d8 | 028 || [[Catedral Metropolitana de Liverpool]] || {{fecha|1967}} || [[Liverpool]] || {{GBR}} || {{formatnum:88.34}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:36.54}} || Nave más alta d'Inglaterra. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Dom zu paderborn1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 213 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Paderborn]] || {{fecha|1250}} || [[Paderborn]] || {{GER}} || {{formatnum:88.30}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || La torre oeste hasta la parte cimera de la cruz, del sieglu XII |- valign=top | [[Ficheru:Hbs martinikirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 214 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Martín (Halberstadt)]] || Sieglu XIV || [[Halberstadt]] || {{GER}} || {{formatnum:88.34}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Washington D.C. Temple At Dusk.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 215 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Templu de Washington D.C.]] || {{fecha|1974}} || [[Kensington (Maryland)|Kensington]] || {{USA}} || {{formatnum:88.3}} || {{formatnum:}} || Mayor templu mormón. |- valign=top | [[Ficheru:Muenchen-StPaul.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 216 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pablo (Múnich)]] || {{fecha|1906}} || [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:88.03}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:NB-St-Marien-Kirche-11-IV-2007-099.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 217 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Neubrandenburg)]] (Marienkirche) || {{fecha|1248}} || [[Neubrandenburg]] || {{GER}} || {{formatnum:88.00}}<ref>[http://www.baunetzwissen.de/objektartikel/Beton_Um-_Ausbau-der-Marienkirche-in-Neubrandenburg_69820.html Um-/Ausbau der Marienkirche in Neubrandenburg], abgerufen am 22. April 2011.</ref> || {{formatnum: }} || Ilesia gótica de lladriyu, usada anguaño como sala de conciertos y conocida internacionalmente pola so acústica especial. |- valign=top | [[Ficheru:Itati_(9).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 218 || bgcolor=#d8d8d8 | ? || [[Basílica de La nuesa Señora de Itati]] || {{fecha|1950}} || [[Itati]] || {{ARG}} || {{formatnum:88.00}} || {{formatnum: }} || Centru principal de veneración a la imaxe de la Virxe de Itatí. El so tamañu y diseñu son únicos nesta rexón. Les sos midíes son de 81 m de llongura por 63 m d'anchu, con una capacidá d'allugar 9.000 fieles nel so interior. El so cumal, coronada por una imaxe de la Virxe fecha en cobre, algama los 88 m, siendo la más alta de Suramérica. |- valign=top | [[Ficheru:La-catedral-de-Segovia-desde-el-aire.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 218 || bgcolor=#d8d8d8 | 037 || [[Catedral de Segovia]] || {{fecha|1558}} || [[Segovia]] || {{ESP}} || {{formatnum:88.0}} || {{formatnum:33.0}}<ref>[ftp://clip.dia.fi.upm.es/pub/plilp-alp-94/www/events.html "Social events"]. CLIP Lab. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || L'aguya gótica orixinal yera enforma mayor en 1614, pero dempués de la destrucción foi reemplazada pola actual. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Sint-Joriskerk.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 219 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Sint-Joriskerk]] || {{fecha|1911}} || [[Eindhoven]] || {{NED}} || {{formatnum:88.00}} || {{formatnum: }} || |- valign=top | [[Ficheru:Papenburg, St, Antonius-Kirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 220 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Antonio (Papenburg)]] || {{fecha|1912}} || [[Papenburg]] || {{GER}} || {{formatnum:88.00}} || {{formatnum: }} || Ilesia más grande del Emsland, conocida popularmente como ''Anton Long''. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Burgos Cathedral 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 221 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Burgos]] || {{fecha|1400}} || [[Burgos]] || {{ESP}} || {{formatnum:88.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Stockerau - Kirche hl. Stephan (1).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 222 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia parroquial de San Esteban (Stockerau)]] || {{fecha|1725}} || [[Stockerau]] || {{AUT}} || {{formatnum:88.0}} || {{formatnum:}} || Torre d'ilesia más alta de la Baxa Austria. |- valign=top | [[Ficheru:Karlsruhe Kirche am Durlacher Tor meph666-2004-Nov-15-edited.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 224 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Bernardo (Karlsruhe)]] || {{fecha|1912}} || [[Karlsruhe]] || {{GER}} || {{formatnum:87.90}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || Ilesia neogótica proyeutada por [[Max Meckel]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Tangermünde, Stephanskirche2 (2007-10-19).JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 225 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Esteban (Tangermünde)]] || {{fecha|1188}} || [[Tangermünde]] || {{GER}} || {{formatnum:87.56}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum: }} || Segunda ilesia más grande de Saxonia-Anhalt, ilesia protestanteconstruida en lladriyu n'estilu góticu alemán del norte. |- valign=top | [[Ficheru:Dresden-Dreikoenigskirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 226 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Dreikönigskirche]] || {{fecha|1857}} || [[Dresde]] || {{GER}} || {{formatnum:87.50}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || dafechu destruyida nel bombardéu de 1945 y agora reconstruyida en 1991. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Düsseldorf Johannes v SW.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 227 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Xuan (Düsseldorf)]] || {{fecha|1881}} || [[Düsseldorf]] || {{GER}} || {{formatnum:87.33}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Zwickau Cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 228 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Zwickau|Catedral de Santa María de Zwickau]] || {{fecha|1672}} || [[Zwickau]] || {{GER}} || {{formatnum:87.20}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Fifth Avenue Presbyterian Church and The Peninsula Hotel New York.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 229 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Presbiteriana de la Quinta Avenida]] || {{fecha|1875}} || [[Nueva York]] || {{USA}} || {{formatnum:87.17}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:StGertrud Uhlenhorst Hamburg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 230 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Gertrudis (Hamburgu-Uhlenhorst)]] || {{fecha|1885}} || [[Hamburgu]] || {{GER}} || {{formatnum:87.13}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Altor ensin cruz, 82 m. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. Jakob, Aachen.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 231 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[San Jacobo (Aquisgran)]] || {{fecha|1881}} || [[Aquisgrán]] || {{GER}} || {{formatnum:87.1}}<ref>http://www.ot-nancy.fr/centre_historique/presta_saint_epvre.php</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia de pelegrinaxe. |-valign=top | [[Ficheru:Cathedral Notre-Dame de Reims, France-PerCorr.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 232 || bgcolor=#d8d8d8 | 018 || [[Notre-Dame de Reims]] <br/>{{ph|títulu=Catedral de Notre-Dame, antigua abadía de Saint-Remi y palaciu de Tau en Reims|añu= 1991}} || {{fecha|1275}} || [[Reims]] || {{FRA}} || {{formatnum:87}}<ref>http://catreims.free.fr/ (Siehe unter „Arts“.)</ref> || {{formatnum:37.95}}<ref name=FM/> || Esta catedral tien el récor del mundu d'estatues, con 2.303 estauínes de piedra. L'altor de la torre del campanariu y les torres de la fachada ye de 81,5 m d'altor. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Central temple.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 233 || bgcolor=#d8d8d8 |? || Ilesia nin Cristu Central Temple || {{fecha|1984}} || [[Quezon City]] || {{PHI}} || {{formatnum:87.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de [[Metro Manila]]. |- valign=top | [[Ficheru:Spišská Nová Ves 001.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 234 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de l'Asunción de María (Spišská Nová Ves)]] (Kostol Nanebovzatia Panny Márie) || {{fecha|1350}} || [[Spišská Nová Ves]] || {{SVK}} || {{formatnum:87.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta d'Eslovaquia. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Stadtpfarrkirche St. Stephan - Braunau am Inn - Panorama.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 235 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia parroquial de San Esteban (Braunau)]] || {{fecha|1759}} || [[Braunau am Inn]] || {{AUT}} || {{formatnum:87.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Cathedral Assumption Louisville.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 236 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de l'Asunción de Louisville]] || {{fecha|1852}} || [[Louisville, Kentucky|Louisville]] || {{USA}} || {{formatnum:87.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Mannheim Konkordien v O.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 237 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la Concordia (Mannheim)]] || {{fecha|1893}} || [[Mannheim]] || {{GER}} || {{formatnum:86.93}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Ilesia más alata de Manneheim |- valign=top | [[Ficheru:St.-Marien-Kirche Uelzen.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 238 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa maría (Uelzen)]] || {{fecha|1292}} || [[Uelzen]] || {{GER}} || {{formatnum:86.89}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | | bgcolor=#d8d8d8 | 239 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Xuan Bautista (Krefeld)]] || {{fecha|1894}} || [[Krefeld]] || {{GER}} || {{formatnum:86.80}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Altor con veleta. Torre d'ilesia más alta na diócesis d'[[Aquisgrán]]. |- valign=top | [[Ficheru:Riddarholmskyrkan juni 2005.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 240 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Riddarholmskyrkan]] || {{fecha|1300}} || [[Estocolmu]] || {{SWE}} || {{formatnum:86.80}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Heilandskirche Berlin-Moabit.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 241 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Salvador (Berlín)]] (Heilandskirche) || {{fecha|1894}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:86.77}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || 3ª torre más alta de Berlín. En 1943 destruyíes poles bombes, en 1960 reconstrucción simplificada. Altor hasta la cruz. |- valign=top | [[Ficheru:Bendigo cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 242 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral del Sagráu Corazón (Bendigo)]] || {{fecha|1977}} || [[Bendigo]] || {{AUS}} || {{formatnum:86.64}}<ref>[http://www.sacredheartcathedral.org.au/ Homepage.]</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia provincial más alta d'Australia. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:WestminsterCathedralFull.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 243 || bgcolor=#d8d8d8 | 049 || [[Catedral de Westminster]] || {{fecha|1903}} || [[Londres]] || {{GBR}} || {{formatnum:86.56}}<ref name="Emporis.com" /><ref name="stwalburge.org" /> || {{formatnum:31}}<ref>[http://www.europanas.com/londres-en.htm "Jewels of the Architecture: London"]. Europanas. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Schlosskirche in Chemnitz.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 244 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Schlosskirche, Chemnitz|Schlosskirche]] || {{fecha|1897}} || [[Chemnitz]] || {{GER}} || {{formatnum:86.5}} || {{formatnum:}} || Destruyíu en 1945 y reconstruyíu considerablemente más baxa. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Marienkirche in Rostock.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 245 || bgcolor=#d8d8d8 | 048 || [[Ilesia de Santa María de Rostock]] || {{fecha|1454}} || [[Rostock]] || {{DEU}} || {{formatnum:86.32}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:31.5}} || |- valign=top | [[Ficheru:Liebfrauenkirche 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 246 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de La nuesa Señora de Bremen]] (Liebfrauenkirche) || {{fecha|1651}} || [[Bremen]] || {{GER}} || {{formatnum:86.2}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. Wilfrums Church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 247 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Wulfram de Grantham]] || {{fecha|1450}} || [[Grantham]] || {{GBR}} || {{formatnum:86.3}}<ref>[http://www.discoverstwulframs.org.uk/tower--spire/fascinating-facts.aspx Offizielle Seite.]</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Duomo di modena 03.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 248 || bgcolor=#d8d8d8 | 007 || [[Catedral de Modena]] <br/>{{ph|títulu= Catedral, torre cívica y gran plaza de Módena |añu= 1997}} || {{fecha|1319}} || [[Modena]] || {{ITA}} || {{formatnum:86.12}}<ref name="Emporis.com" /><ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:45}} || El campanariu ye conocíu como ''[[Torre Cívica|Ghirlandina]]''. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:20100430 140324 Romanische Nordturm und neugotische Mittelturm.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 249 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Mühlhausen)]] || {{fecha|1903}} || [[Mühlhausen]] || {{GER}} || {{formatnum:86.04}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || 2ª Mayor torrre y mayor ilesia parroquial de [[Turinxa]]. Les dos torres llaterales tienen 42 m. |- valign=top | [[Ficheru:Pfarrkirche St. Nikolaus, Zwiesel.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 250 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia parroquial de San Nicolás (Zwiesel)]] || {{fecha|1896}} || [[Zwiesel]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bürgermeister-Schmidt-Gedächtniskirche1.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 251 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Iglesia Memorial del Conceyu]] (Bürgermeister-Smidt-Gedächtniskirche) || {{fecha|1855}} || [[Bremerhaven]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Kemberg church tower.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 252 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Kemberg)]] || {{fecha|1859}} || [[Kemberg]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}}<ref>http://www.lutheronline.de/index.html?/kemberg.html</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia construyida en 1290-1340, la torre se derrumbóy foi reconstruyida en 1856-1859 por [[Friedrich August Stüler]] |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Leipzig Plagwitz Heilandskirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 253 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Redentor (Leipzig)]] (Heilandskirche) || {{fecha|1888}} || [[Leipzig]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Latvia Riga St.Jacob church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 254 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Santiago de Riga]] || {{fecha|1225}} || [[Riga]] || {{LAT}} || {{formatnum:86.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Pankratius Warstein1.png|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 255 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pancracio (Warstein)]] || {{fecha|1873}} || [[Warstein]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}}<ref>http://www.pastoralverbund-warstein.de/pv-warstein/index.phtml?ber_id=3211</ref> || {{formatnum:}} || La ilesia foi construyida en 1853-1873, exemplu d'arquiteutura neogótica del sieglu XIX. |- valign=top | [[Ficheru:Abbatiale Saint-Ouen vue depuis la cathédrale Notre-Dame de Rouen.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 256 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia abacial de Saint-Ouen]] || {{fecha|1851}} || [[Rouen]] || {{FRA}} || {{formatnum:86.2}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Lamberti-Kirche Oldenburg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 257 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Lamberto (Oldenburg)]] (Lambertikirche)|| {{fecha|1887}} || [[Oldenburg]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia principal de la [[Ilesia Evanxélica Luterana]] en Oldenburg. |- valign=top | [[Ficheru:Torun kosciol garnizonowy 02.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 258 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Catalina (Toruń)]] || {{fecha|1897}} || [[Toruń]] || {{POL}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Kirche St Georg Ulm.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 259 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Jorge (Ulm)]] || {{fecha|1904}} || [[Ulm]] || {{GER}} || {{formatnum:86.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Dresden Hoki.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 261 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Hofkirche (Dresde)]] || {{fecha|1755}} || [[Dresde]] || {{GER}} || {{formatnum:85.50}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de [[Saxonia]], alzada a catedral en 1980. |- valign=top | [[Ficheru:MainzerDom sw neu.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 262 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Mainz]] || {{fecha|1769}} || [[Mainz]] || {{GER}} || {{formatnum:85.45}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Torre oeste, orixinalmente más alta en madera, reconstruyida dempués d'una quema en 1767 por [[Franz Ignaz Michael Neumann]]. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Marienkirche Turm.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 263 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Salzwedel)]] || {{fecha|1496}} || [[Salzwedel]] || {{GER}} || {{formatnum:85.30}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Apostel-Paulus-Kirche, Schöneberg.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 264 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Apóstol Pablo (Berlín)]] || {{fecha|1894}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:85.20}}<ref name="Berliner Kirchen" /> || {{formatnum:}} || Altor hasta la parte cimera de los remates. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Berlin Lutherkirche und durchbrochenes Haus der Hochbahn 1900.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 265 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Luterana de Berlín]] || {{fecha|1894}} || [[Berlín]] || {{GER}} || {{formatnum:85.15}}<ref name="Berliner Kirchen" /> || {{formatnum:}} || Altor hasta la cruz. |- valign=top | [[Ficheru:Rathausturm peterskirche.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 266 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia parroquial de los Santos Pedro y Pablo (Görlitz)]] || {{fecha|1891}} || [[Görlitz]] || {{GER}} || {{formatnum:85.0}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || Torres actuales dende 1891. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:StPaulsEppan HB002.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 267 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pablo (Appiano)]] || {{fecha|1484}} || [[Appiano sulla Strada del Vino]] || {{ITA}} || {{formatnum:85.05}}<ref name="Campanologia.org" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Meißner_Dom,_3-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 268 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Meissen]] || {{fecha|1410}} || [[Meissen]] || {{GER}} || {{formatnum:85.06}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || El cuartu pisu de la fachada, xuntu coles torres del oeste neogóticos fueron terminaes en 1909. |- valign=top | [[Ficheru:Bordeaux - Cathédrale Saint-André.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 269 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Burdeos]]<br/>{{ph|ámbito=Camino de Santiago de Compostela en Francia | añu=1998}} || {{fecha|1461}} || [[Burdeos]] || {{FRA}} || {{formatnum:85.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:29}} || La catedral caltién un campanariu aislláu de 55 m, el [[Tour Pey-Berland]]. |- valign=top | [[Ficheru:Cathedral of Saint Joseph in Hartford 3, 2009-09-02.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 270 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Jose (Hartford)]] || {{fecha|1962}} || [[Hartford (Connecticut)|Hartford]] || {{USA}} || {{formatnum:85.9}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Turku cathedral 26-Dec-2004.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 271 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Turku]] || {{fecha|1834}} || [[Turku]] || {{FIN}} || {{formatnum:85.53}}<ref>http://www.kirkkoon.fi/portal/turun_tuomiokirkko/english/cathedral_in_brief/steeple/</ref> || {{formatnum:}} || Altor hasta la cruz. |- valign=top | [[Ficheru:St Elphin's Church, Warrington.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 272 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Elphin de Warrington]] || {{fecha|1865}} || [[Warrington]] || {{GBR}} || {{formatnum:85.9}} || {{formatnum:}} || La ilesia mesma data de 1354 |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Trinity Church & Graveyard 24.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 273 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de la Trinidá (Manhattan)]] (Trinity Church) || {{fecha|1846}} || [[Nueva York]] || {{USA}} || {{formatnum:85.9}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Basilique Saint -Denis.jpg|80px]] | 274 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Saint-Denis]] || {{fecha|1281}} || [[Saint-Denis]] || {{FRA}} || {{formatnum:85.6}} || {{formatnum:}} || Agora considerablemente más baxa. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Amsterdam westerkerk met keizerskroon februari 2003b.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 275 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Westerkerk]] || {{fecha|1638}} || [[Ámsterdam]] || {{NED}} || {{formatnum:85.3}} || {{formatnum:}} || Mayor ilesia protestante nos Países Baxos. Proyeutada por [[Hendrick de Keyser]]. |- valign=top | [[Ficheru:Église_du_Saint-Esprit_(Paris)_2_-_bis.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 276 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia del Santu Espíritu de París]] || {{fecha|1931}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:85.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Kevelaer, Marienbasilika 2011.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 277 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Santa María de Kevelaer]] || {{fecha|1884}} || [[Kevelaer]] || {{GER}} || {{formatnum:85.12}}<ref name="Deutsche Kirchtürme" /> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:St Mary Abbots, Kensington High Street, London W8 - geograph.org.uk - 1590142.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 278 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[St Mary Abbots]] || {{fecha|1879}} || [[Londres]] || {{GBR}} || {{formatnum:85.0}} || {{formatnum:}} || Mayor aguya d'ilesia en Londres |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Saint Nicolas (7).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 279 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás de Nantes]] || {{fecha|1850}} || [[Nantes]] || {{FRA}} || {{formatnum:85.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Overview of Cathedral of St. Martin in Bratislava, Bratislava I District.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 280 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Martín (Bratislava)]] || {{fecha|1350}} || [[Bratislava]] || {{SVK}} || {{formatnum:85.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de Bratislava |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Absolute_Eglise_St_Maurice_01-3.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 281 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Mauricio (Estrasburgu)|Ilesia de San Mauricio]] || {{fecha|1893}} || [[Estrasburgu]] || {{FRA}} || {{formatnum:85.0}} || {{formatnum:}} || Altor envaloráu |- valign=top | [[Ficheru:Málaga Centro 02.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 282 || bgcolor=#d8d8d8 | 031 || [[Catedral de Málaga]] || {{fecha|1782}} || [[Málaga]] || {{ESP}} || {{formatnum:84.0}}<ref>Vease la entrada «Catedral de Málaga», de la Web oficial de turismu d'Andalucía, disponible en: [http://www.andalucia.org/es/turismo-cultural/visitas/malaga/monumento/catedral-de-malaga/]. La base de datos de Emporis señala incorreutamente 98 m.</ref> || {{formatnum:35.0}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. Peter's Cathedral, Dakovo.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 283 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Đakovo]] || {{fecha|1882}} || [[Đakovo]] || {{CRO}} || {{formatnum:84.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Petrov from bottom of Spilberk 2007.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 284 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pedro y San Pablo (Brno)]] || {{fecha|1592}} || [[Brno]] || {{CZE}} || {{formatnum:84.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:StPaulsEpiscopal.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 285 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pablo de Buffalo]] || {{fecha|1888}} || [[Buffalo (Nueva York)|Buffalo]] || {{USA}} || {{formatnum:83.8}} || {{formatnum:}} || height of large bell tower |- valign=top | | bgcolor=#d8d8d8 | 286 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral Metropolitana de Timișoara]] || {{fecha|1946}} || [[Timişoara]] || {{ROM}} || {{formatnum:83.7}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de [[Rumanía]] |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Stargard kolegiata kolb3506.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 287 || bgcolor=#d8d8d8 | 041 || [[Ilesia de Santa María (Stargard Szczeciński)]] || {{fecha|1292}} || [[Stargard Szczeciński]] || {{POL}} || {{formatnum:83.5}} || {{formatnum:32.5}} || Nave de más altor de Polonia |- valign=top | [[Ficheru:SaintPierreSacréCoeur.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 288 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica del Sagráu Corazón (París)]] || {{fecha|1914}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:83.3}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Tournai JPG006.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 289 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Tournai]] || {{fecha|1325}} || [[Tournai]] || {{BEL}} || {{formatnum:83.0}} || {{formatnum:}} || 5 torres; [[UNESCO-Welterbe]] seit 2000 |- valign=top | [[Ficheru:Stump&Ingram.jpeg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 291 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Botulfo de Boston]] || {{fecha|1520}} || [[Boston (Lincolnshire)|Boston]] || {{GBR}} || {{formatnum:82.9}} || {{formatnum:}} || Torre más alta torre d'ilesia parroquial (a diferencia d'aguya) n'Inglaterra |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Sevilla_Cathedral_-_Southeast.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 292 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Sevilla|Mezquita de Sevilla]] || {{fecha|1198}} || [[Sevilla]] || {{ESP}} || {{formatnum:82.0}} || {{formatnum:}} || Estropiada gravemente pol terremotu de 1356. foi reemplaza por una nuevu ilesia cristiana, l'actual [[catedral de Sevilla]], ente 1402 y 1506. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Chichester cathedral.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 293 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Chichester]] || {{fecha|1863}} || [[Chichester]] || {{GBR}} || {{formatnum:82.0}} || {{formatnum:}} || Reconstrucción d'una anterior, llixeramente inferior, l'aguya derrumbar en 1861. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bazylika mariacka gdansk ubt.jpeg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 295 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa María (Gdańsk)]] (o Danzing) || {{fecha|1502}} || [[Gdańsk]] || {{POL}} || {{formatnum:82.0}} || {{formatnum:}} || Mayor ilesia de lladriyu del mundu; la torre nunca foi terminada. |- valign=top | [[Ficheru:Temple Saint Sava.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 296 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Templu de San Sava]] || {{fecha|2004}} || [[Belgráu]] || {{SRB}} || {{formatnum:82.0}}<ref>La cúpula tien 70 m, a los qu'hai qu'añedir los 12 m de la cruz.</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia más grande nos Balcanes y una de les ilesies ortodoxes más grandes del mundu. |- valign=top bgcolor=#f4f9fb | [[Ficheru:Chemnitz petrikirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 297 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Pedro (Chemnitz)]] || {{fecha|1887}} || [[Chemnitz]] || {{GER}} || {{formatnum:82.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Elisabethkirche Marburg 01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 298 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de Santa Isabel (Marburgu)]] (Elisabethkirche) || {{fecha|1283}} || [[Marburg]] || {{GER}} || {{formatnum:81.7}} || {{formatnum:}} || Con dos torres, la primer ilesia puramente gótica n'área alemana. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Bielefeld Altstaedter Nicolaikirche.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 299 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Nicolás de la Ciudá Vieya]] (Altstädter Nicolaikirche) || {{fecha|1541}} || [[Bielefeld]] || {{GER}} || {{formatnum:81.5}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:Bonner Münster 2010-07-07.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 300 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Bonn|Catedral de San Martín de Bonn]] || {{fecha|1239}} || [[Bonn]] || {{GER}} || {{formatnum:81.4}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Salzburg cathedral frontview-2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 301 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Salzburgu]] || {{fecha|1628}} || [[Salzburgu]] || {{AUT}} || {{formatnum:81.0}} || {{formatnum:32.22}}<ref>Baedeker's Handbook for Travellers in Southern Germany (1914) p. 182.</ref> || Dos torres |- valign=top | [[Ficheru:Nürnberg St. Lorenz Türme Totale.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 302 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Llorienzo (Nürnberg)]] || {{fecha|1477}} || [[Nürnberg]] || {{GER}} || {{formatnum:81.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia de salón gótica, una de les primeres Ilesies Evanxéliques Luteranes. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Stpetecath2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 303 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de San Pedro (Erie)]] || {{fecha|1893}} || [[Erie (Pennsylvania)|Erie]] || {{USA}} || {{formatnum:81.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Our Lady of Bekaa.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 304 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Nuesa Señora de Zahle y de la Bekaa]] || {{fecha|1905}} || [[Zahle]] || {{LBN}} || {{formatnum:80.8}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:FortStreetPresbyterianChurch.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 305 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Fort Street Presbyterian Church (Detroit, Michigan)|Fort Street Presbyterian Church]] || {{fecha|1855}} || [[Detroit]] || {{USA}} || {{formatnum:80.7}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top | | bgcolor=#d8d8d8 | 306 || bgcolor=#d8d8d8 |? || Ilesia de San Antonio || {{fecha|1894}} || [[Toledo (Ohio)|Toledo]] || {{USA}} || {{formatnum:80.7}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:West-zijde toren - Veghel - 20239979 - RCE.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 307 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Lamberto]] ([[:nl:Sint-Lambertuskerk (Veghel)|nl]])|| {{fecha|1863}} || [[Veghel]] || {{NED}} || {{formatnum:80.6}}<ref name="Hoogste kerktorens Nederland">http://www.zoekenvindalles.nl/topics/Hoogste%20Kerktorens%20Kerktoren%20Nederland/174</ref> || {{formatnum:}} || Ilesia neogótica proyeutada por [[Pierre Cuypers]] |- valign=top | [[Ficheru:Overzicht kerk met vieringtoren - Gouda - 20371811 - RCE.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 308 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Gouwekerk]] || {{fecha|1904}} || [[Gouda]] || {{NED}} || {{formatnum:80.0}}<ref name="Hoogste kerktorens Nederland">http://www.zoekenvindalles.nl/topics/Hoogste%20Kerktorens%20Kerktoren%20Nederland/174</ref> |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cluj-Napoca - CJ-II-m-A-07469.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 309 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Miguel (Cluj-Napoca)]] || {{fecha|1487}} || [[Cluj-Napoca]] || {{ROM}} || {{formatnum:80.0}} || {{formatnum:}} || La torre foi construyida ente 1511-1543, pero foi destruyíu por una quema en 1697. Una segunda torre foi construyida en 1744, tamién destruyíu en 1763. L'actual torre neogótica foi construyida ente 1837-1860. |- valign=top | [[Ficheru:Kosciol mariacki z wiezy ratuszowej.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 310 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de Santa María (Cracovia)|Basílica de Santa María]] || {{fecha|1406}} || [[Cracovia]] || {{POL}} || {{formatnum:80.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Kostel Matky Bozi pred Tynem3.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 311 || bgcolor=#d8d8d8 | 014 || [[Ilesia de La nuesa Señora en frente del Týn]] || {{fecha|1390}} || [[Praga]] || {{TCH}} || {{formatnum:80.0}}<ref>[http://www.praguewelcome.cz/srv/www/en/objects/detail.x?id=42608 "Church of Our Lady of the Snows"]. Prague Welcome. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || {{formatnum:39}} || La nave alta foi destruyida mientres les [[guerres husitas]]. |- valign=top | [[Ficheru:Sant'Andrea della Valle - prospettiva frontale - Panairjdde.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 312 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de San Andrés del Valle|Sant'Andrea della Valle]] || {{fecha|1670}} || [[Roma]] || {{ITA}} || {{formatnum:80.0}} || {{formatnum:}} || 2ª cúpula más alta de Roma. |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Cluj - Biserica Sf Mihail.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 313 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Klausenburger Michaelskirche]] || {{fecha|1487}} || [[Klausenburg]] || {{ROM}} || {{formatnum:80.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia gótica del antepar. Torre neogótica. |- valign=top | [[Ficheru:Puthan Pally.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 314 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Basílica de La nuesa Señora de los Dolores]] || {{fecha|1929}} || [[Thrissur]] ([[Kerala]]) || {{IND}} || {{formatnum:79.01}} || {{formatnum:}} || La tercer ilesia más alta d'Asia |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Mikulas.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 315 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[St. Nikolaus auf der Kleinseite]] || {{fecha|1756 }} || [[Praga]] || {{TCH}} || {{formatnum:79.0}}<ref>Vease en: http://de.structurae.de/structures/data/index.cfm?ID=s0018593</ref>|| {{formatnum:}} || El campanariu y la cúpula son iguales. |- valign=top | [[Ficheru:Artländer Dom.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 316 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Artländer Dom]] || {{fecha|1900}} || [[Ankum]] || {{GER}} || {{formatnum:79.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:Anyksciai church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 317 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia Anykščiai]] || {{fecha|1908}} || [[Anykščiai]] || {{LTU}} || {{formatnum:79.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia más alta de Lituania |- valign=top | [[Ficheru:Los Angeles Temple 1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 318 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Templu de Los Angeles (California)]] || {{fecha|1956}} || [[Los Angeles]] || {{USA}} || {{formatnum:79.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:View on Bruges from De Halve Maan brewery (11).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 319 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Brujo|Catedral de San Salvador de Bruxes]] || {{fecha|1846}} || [[Bruxes]] || {{BEL}} || {{formatnum:78.97}}<ref>http://www.kathedraalbrugge.be</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign=top | [[Ficheru:StAnthonyNewBedford1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 320 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de San Antonio de Padua (New Bedford)|Ilesia de San Antonio de Padua]] || {{fecha|1912}} || [[New Bedford (Massachusetts)|New Bedford]] || {{USA}} || {{formatnum:78.1}} || {{formatnum:}} || - |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:HeinzChapelPittsummer.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 321 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Heinz Memorial Chapel]] || {{fecha|1938}}|| [[Pittsburgh]] || {{USA}} || {{formatnum:78.1}} || {{formatnum:}} || |- valign=top | [[Ficheru:Cathédrale d'Albi.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 322 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral de Santa Cecilia de Albi]] || {{fecha|1480}}|| [[Albi (Tarn)|Albi]] || {{FRA}} || {{formatnum:78.0}} || {{formatnum:}} || |- valign=top bgcolor=#f6f6f6 | [[Ficheru:St. Matthews Lutheran (Charleston, SC).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 323 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[St. Matthew's German Evangelical Lutheran Church]] || {{fecha|1872}} || [[Charleston, South Carolina|Charleston]] || {{USA}} || {{formatnum:78.0}} || {{formatnum:}} || tallest building in Charleston, tallest building in South Carolina for 101 years, and tallest church in South Carolina designed by [[John Henry Devereux]] |- valign=top | [[Ficheru:Blumental.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 324|| bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Ilesia de l'Asunción (Bratislava)]] || {{fecha|1888}} || [[Bratislava]] || {{SVK}} || {{formatnum:78}}<ref>http://www.blumental.sk/casopis-blumental/2008/09/nas-kostol-nasa-farnost/</ref> || {{formatnum:}} || |- |[[Ficheru:Catedral palmira.jpg|108x108px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 325 || bgcolor=#d8d8d8 |? || [[Catedral La nuesa Señora del Rosariu del Palmar]] || {{fecha||1914}} || [[Palmira (Valle del Cauca)|Palmira]] || {{COL}} || {{formatnum:78}} || {{formatnum:}} || El 16 de xineru de 1914 asítiase la primer piedra so la direición del maestru Leoncio Lorsa. Diseñada n'estilu neoclásicu pol arquiteutu alemán Joseph Vinner. Foi inaugurada oficialmente'l 9 de febreru de 1929. |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:St Michael's Church, Turku.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 326 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia del Arcánxel San Miguel (Turku)|Ilesia del Arcánxel San Miguel]] || {{fecha|1905}}|| [[Turku]] || {{FIN}} || {{formatnum:77}} || {{formatnum:}} || |- valign="top" | [[Ficheru:Cattedrale di Siena - march 2010.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 327 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Siena]] || {{fecha|1263 }} || [[Siena]] || {{ITA}} || {{formatnum:77.0}} || {{formatnum:}} || Construyíu en mármol blanco y negru, torre de 1313. Pertenez a la [[Patrimoniu Mundial]] la ciudá de Siena. |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Lich Cath Face.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 328 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Lichfield]] || {{fecha|1340}}|| [[Lichfield]] || {{GBR}} || {{formatnum:76.8}} || {{formatnum:}} || |- valign="top" | [[Ficheru:008-0705-BasilicaStMary.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 329 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Basílica de Santa María de Minneapolis]] || {{fecha|1914}}|| [[Minneapolis (Minnesota)|Minneapolis]] || {{USA}} || {{formatnum:76.2}} || {{formatnum:}} ||The first basilica established in the United States of America |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Eglise St Paul - Strasbourg.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 330 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Pablo (Estrasburgu)]] || {{fecha|1897}}|| [[Estrasburgu]] || {{FRA}} || {{formatnum:76}}<ref>http://huguenotsinfo.free.fr/temples/strasbourg_paul.htm</ref> || {{formatnum:}} || |- valign="top" | [[Ficheru:Thann church.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 331 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Teobaldo de Thann]] || {{fecha|1516}} || [[Thann, Haut-Rhin|Thann]] || {{FRA}} || {{formatnum:76}}<ref>[http://perso.calixo.net/~bleucyan/thann.pdf Thann et son patrimoine] (französisch; PDF; 103&nbsp;kB).</ref> || {{formatnum:}} || |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Basílica de Santiago 02.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 332 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Santiago de Compostela]] || {{fecha|1128}} || [[Santiago de Compostela]] || {{ESP}} || {{formatnum:76.0}} || {{formatnum:}} || oxetivu de la pelegrinación, una ciudá antigua UNESCO Patrimonio de la Humanidá de Santiago |- valign="top" | [[Ficheru:Bamberger Dom BW 6.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 333 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Bamberg]] || {{fecha|1237}} || [[Bamberg]] || {{GER}} || {{formatnum:76.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Trier Dom BW 24.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 334 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Tréveris]] <br />{{ph|ámito=Monumentos romanos de Tréveris, Catedral de San Pedro ya Ilesia de La nuesa Señora|añu=1986}} || {{fecha|1270}} || [[Tréveris]] || {{GER}} || {{formatnum:76.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Clerigos.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 335 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de los Clérigos|Igreja dos Clérigos]] || {{fecha|1763}} || [[Porto]] || {{POR}} || {{formatnum:75.6}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:St. Michael's Church, Rochester, NY.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 336 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Miguel (Rochester)|Ilesia de San Miguel]] || {{fecha|1890}} || [[Rochester, New York|Rochester]] || {{USA}} || {{formatnum:75.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Soest-090816-9958-Wiesenkirche-Chor.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 337 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de Santa Maria del Prau (Soest)]] (Wiesenkirche o Kirche St. Maria zur Wiese) || {{fecha|1530}} || [[Soest]] || {{GER}} || {{formatnum:75.0}} || {{formatnum:}} || Considerada la ilesia más guapa de Westphalia. |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Nürnberg St. Sebald komplett v N.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 338 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Sebaldo (Nürnberg)]] || {{fecha|1275}} || [[Nürnberg]] || {{GER}} || {{formatnum:75.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Nikolaikirche Leipzig 2009.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 339 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Nicolás (Leipzig)]] || {{fecha|1165}} || [[Leipzig]] || {{GER}} || {{formatnum:75.0}}<ref name="Leipzig" /> || {{formatnum:}} || Ilesia más grande en Leipzig |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | | bgcolor=#d8d8d8 | 340 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Hallgrímskirkja]] || {{fecha|1986}} || [[Reikiavik]] || {{ISL}} || {{formatnum:74.5}} || {{formatnum:}} || Segunda construcción más alta d'Islandia |- valign="top" | [[Ficheru:Soest st patrokli dom vorderseite.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 341 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Soest|Catedral de San Patroclos de Soest]] || {{fecha|1166}} || [[Soest]] || {{GER}} || {{formatnum:75.0}} || {{formatnum:}} || Torre de la basílica románica llamada "Torre de Westfalia". |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:France Bayeux Cathedral facade c.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 342 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Bayeux]] || {{fecha|1866}} || [[Bayeux]] || {{FRA}} || {{formatnum:74.5}}<ref>Vease na entrada «La Cathédrale Notre-Dame de Bayeux», nel sitiu «NORMANDIE Heritage», disponible en: [http://www.normandie-heritage.com/spip.php?article729].</ref> || {{formatnum:}} || La catedral mesma ye na so mayoría de los sieglos XII y XIII. |- valign="top" | [[Ficheru:Aachen Cathedral North View at Evening.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 343 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Aquisgrán]]<br />{{ph|títulu=Catedral de Aquisgrán|añu=1978}} || {{fecha|805}} || [[Aquisgrán]] || {{GER}} || {{formatnum:74.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Picswiss FR-13-13.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 344 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Nicolás (Freiburg im Üechtland)]] || {{fecha|1490}} || [[Freiburg im Üechtland]] || {{SUI}} || {{formatnum:74.0}} || {{formatnum:}} || Ilesia gótica de tres naves |- valign="top" | [[Ficheru:Christcathedral.png|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 345 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Cristo Salvador (Kaliningráu)|Catedral de Cristo Salvador]] || {{fecha|2006}} || [[Kaliningráu]] || {{RUS}} || {{formatnum:73.0}} || {{formatnum:}} || Edificiu más altu de Kaliningráu y l'edificiu de la ilesia más grande de la rexón de Kaliningráu |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Crys-ext.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 346 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Crystal Cathedral]] || {{fecha|1980}} || [[Garden Grove (California)]] || {{USA}} || {{formatnum:73.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 347 || bgcolor="#d8d8d8" | 053 || [[Catedral de San Xuan (Bolduque)|Catedral de San Xuan]] || {{fecha|1530}} || [[Bolduque]] || {{NED}} || {{formatnum:73}} || {{formatnum:29}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Colmar Münster 8962.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 348 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Colegialata de San Martín]] || {{fecha|1572}} || [[Colmar]] || {{FRA}} || {{formatnum:71.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Karlskirche Wien.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 349 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Carlos Borromeo (Viena)]] || {{fecha|1737}} || [[Viena]] || {{AUT}} || {{formatnum:72.0}}<ref>http://de.structurae.de/structures/data/index.cfm?ID=s0019059</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Speyer---Cathedral---South-View---(Gentry).jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 350 || bgcolor="#d8d8d8" | 039 || [[Catedral de Espira]]<br /> {{ph|títulu=Catedral de Espira | añu=1981}}|| {{fecha|1061}} || [[Espira]] || {{DEU}} || {{formatnum:71.20}} || {{formatnum:33}} || Edificiu cola bóveda románica más alta del mundu. |- valign="top" | [[Ficheru:Kathedrale Tours.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 351 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Tours|Catedral de Saint-Gatien de Tours]] || {{fecha|1547}} || [[Tours]] || {{FRA}} || {{formatnum:70.0}}<ref>http://pagesperso-orange.fr/chateauxdelaloire/tours.htm</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:München Theatinerkirche 1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 352 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Theatinerkirche|Ilesia de los Teatinos y San Cayetano]] || {{fecha|1690}} || [[Múnich]] || {{GER}} || {{formatnum:71}}<ref>http://www.onlinereisefuehrer.de/muenchen/theatinerkirche.html</ref> || {{formatnum: }} || - |- valign="top" 6 | [[Ficheru:Cathedral of the Holy Cross and Saint Eulalia edited.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 353 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Santolaya de Barcelona]] || {{fecha|1450}} || [[Barcelona]] || {{ESP}} || {{formatnum:70.0}} || {{formatnum:}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Santuario Lourdes18.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | 354 || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Basílica de La nuesa Señora de Lourdes (Santiago de Chile)|Basílica de Lourdes]] || {{fecha|1893}} || [[Santiago de Chile]] || {{CHI}} || {{formatnum:70}}<ref>{{cita web|url=http://www.santuariolourdeschile.cl/sitioweb/basilicadelourdes.html |títulu=La Basílica de Lourdes |editorial=www.santuariolourdeschile.cl}}</ref> || {{formatnum: }} || - |- valign="top" bgcolor="#f6f6f6" | [[Ficheru:Monastero di SantaChiaraNaples.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 005 || [[Basílica de Santa Clara (Nápoles)|Basílica de Santa Clara]] || {{fecha|1330}} || [[Nápoles]] || {{ITA}} ||? || {{formatnum:45}} || |- | [[Ficheru:BO-San-Petronio.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 006 || [[Basílica de San Petronio]] || {{fecha|1479}} || [[Bologna]] || {{ITA}} || {{formatnum:51}} || {{formatnum:45}} || |- | [[Ficheru:Mallorca_-_Kathedrale_von_Palma2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 007 || [[Catedral de Santa María de Palma de Mallorca]] || {{fecha|1346}} || [[Palma de Mallorca]] || {{ESP}} ||? || {{formatnum:44}}<ref>[http://www.gaudiclub.com/veríes/i_vida/mallorca.asp "Restoration of the Cathedral of Palma de Majorca"]. Gaudi & Barcelona Club. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref><ref>{{cita web|url=http://www.unesco.org/archi2000/pdf/roca.pdf|títulu=Morphology, Structure and History – The Case of the Upper Flying Arches of Mallorca Cathedral|editorial=Universitat Politècnica de Catalunya|urlarchivu=http://web.archive.org/web/20040115215344/http://www.unesco.org/archi2000/pdf/roca.pdf|fechaarchivu=15 de xineru de 2004|nome1=P.|nome2=J. L.|apellíu1=Roca|apellíu2=Gonzalez}}</ref> || Les pilastres que sostienen les bóvedes son los más estrechu del mundu: miden 1/12 del anchu de bóveda (en Reims, tienen 1/6) |- | [[Ficheru:Narbonne Cathedrale Saint Just et Saint Pasteur.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 013 || [[Catedral de Narbona]] || {{fecha|1354}} || [[Narbona]] || {{FRA}} ||? ||| {{formatnum:41}}<ref>Otres fontes 40,1 m, en [http://www.uquebec.ca/musique/orgues/france/narbonnec.html#English "Narbonne"]. Université du Québec. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || Namái'l gran coru de la catedral gótica francesa foi construyíu y la ilesia quedó inacabada. |- | [[Ficheru:Hagia Sophia Mars 2013.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 017 || [[Santa Sofía]] || {{fecha|537}} || [[Istambul]] || {{TUR}} || {{formatnum:55}} || {{formatnum:38}}<ref name="FM" /> || |- | [[Ficheru:StJohnTheDivineWilliamPorto.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 019 || [[Catedral de San Xuan el Divín]] || {{fecha|1892}} || [[Nueva York]] || {{USA}} ||? || {{formatnum:37.7}}<ref>{{cita web|url=http://www.nyc-architecture.com/HAR/HAR002.htm|títulu=Cathedral Church of Saint John the Divine|fechaaccesu=7 de payares de 2010|editorial=New York Architecture}}</ref> |- | [[Ficheru:Cathédrale Saint-Pierre de Nantes - façade.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 022 || [[Catedral de Nantes]] || {{fecha|1891}} || [[Nantes]] || {{FRA}} || {{formatnum:63.0}} || {{formatnum:37.5}} || - |- | [[Ficheru:Cathedrale Saint-Etienne (Bourges) 16-09-2006.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 023 || [[Catedral de Bourges]] || {{fecha|1230}} || [[Bourges]] || {{FRA}} || {{formatnum:65}} || {{formatnum:37.15}}<ref name="FM" /> || - |- | [[Ficheru:2012.02.25.111920 St. Georgenkirche Wismar.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 032 || [[Ilesia de San Jorge (Wismar)]]<br /> {{ph|ámbito=Centro históricos de Stralsund y Wismar | añu=2002}} || {{fecha|1295}} || [[Wismar]] || {{DEU}} ||? || {{formatnum:35}} || - |- | [[Ficheru:Catedral Girona from Montjuic.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 023 || [[Catedral de Girona]] || {{fecha|0}} || [[Girona]] || {{ESP}} || {{formatnum:67}} || {{formatnum:34}} || Nave gótica más ancha del mundu, 22,98 m, y la menor proporción altu/anchu de l'arquiteutura gótica. |- | [[Ficheru:Le Mans 1.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 036 || [[Catedral de Le Mans]] || {{fecha|1430}} || [[Le Mans]] || {{FRA}} ||? || {{formatnum:33}} || - |- | [[Ficheru:Batalha01.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 040 || [[Monesteriu de Batalha]] || {{fecha|1517}} || [[Batalha (Portugal)|Batalha]] || {{POR}} ||? || {{formatnum:32.5}} || - |- | [[Ficheru:Salta - Convento de San Francisco - Nocturno.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | ? || bgcolor="#d8d8d8" | ? || [[Iglesia San Francisco (Salta)|Iglesia San Francisco]] || {{fecha|1625}} || [[Ciudá de Salta|Salta]] || {{ARG}} || {{formatnum:53,00}} <ref>[http://www.saltalalinda.gov.ar/percorríos.php?id_idioma=1&id_pagina=246 "Basílica Menor y Convento San Francisco"]</ref> /> || {{formatnum:}} || Ye la Ilesia más alta del [[NOA]] y una de les más antigües del so país. La torre foi construyida dende [[1870]] a [[1872]]. |- | [[Ficheru:Glasgow-cathedral-may-2007.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 043 || [[Catedral de Glasgow]] || {{fecha|1197}} || [[Glasgow]] || {{GBR}} ||? || {{formatnum:32}} || - |- | [[Ficheru:Barcelona, Església de Santa Maria del Mar-PM 06419.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 044 || [[Basílica de Santa María del Mar]] || {{fecha|1383}} || [[Barcelona]] || {{ESP}} ||? || {{formatnum:32}} || Mayor separación ente pilastres de l'arquiteutura gótica (15 m). |- | [[Ficheru:falta.svg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 045 || [[Ilesia de Engelbrekt]] || {{fecha|1914}} || [[Estocolmu]] || {{SWE}} || {{formatnum:73}} || {{formatnum:32}} || Mayor nave d'Escandinavia. |- | [[Ficheru:Cathedral of Our Lady of Angels (from plaza), Los Angeles.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | f/o || bgcolor="#d8d8d8" | 047 || [[Catedral de La nuesa Señora de los Ánxeles]] || {{fecha|2002}} || [[Los Angeles]] || {{USA}} ||? || {{formatnum:31.7}} || - |- | [[Ficheru:YorkMinsterWest.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 051 || [[Catedral de York|Catedral de York (York Minster)]] || {{fecha|1472}} || [[York]] || {{UK}} ||? || {{formatnum:31}} || - |- | [[Ficheru:Kutna Hora-Sedlec cathedral 012.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" | 054 || [[Ilesia de l'Asunción de La nuesa Señora y San Xuan el Bautista]] <br />{{ph|ámbitu=Kutná Hora: centru históricu con ilesia de Santa Bárbara y catedral de La nuesa Señora en Sedlec |añu=1995}} || {{fecha|1320}} || [[Kutná Hora]] || {{CZE}} ||? || {{formatnum:28}}<ref>[http://www.ceskatelevize.cz/porady/1035807523-santini/30024234405/826-ukazky-z-nekterych-santiniho-del/ "Santini"]. Česká televize. Consultáu'l 24 de xineru de 2013.</ref> || - |- | [[Ficheru:Cathedral Church All Saints.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Catedral de Tolos Santos de Halifax]] || {{fecha|1910}} || [[Halifax (Nueva Escocia)|Halifax]] || {{CAN}} ||? || {{formatnum:19.5}} || - |- valign="top" | [[Ficheru:Sinteligiuskerkduinkerke 11-03-2009 13-59-42.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 |? || bgcolor="#d8d8d8" |? || [[Ilesia de San Eloy de Dunkerque]] || {{fecha|1560}} || [[Dunkerque]] || {{FRA}} || {{formatnum:90.0}} || {{formatnum:}} || |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Hassan II]] || {{fecha|1993}} || [[Casablanca]] || {{MAR}} || {{formatnum:210.0}} || {{formatnum:}} || Mayor edificiu relixosu del mundu, cola mayor mezquita de [[minarete]]- |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Chicago Temple Building5.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Chicago Temple]] || {{fecha|1923}} || [[Chicago]] || {{USA}} || {{formatnum:173.0}} || {{formatnum:}} || Rascacielos, qu'alluga una ilesia nel interior y tien na cubierta una torre de la ilesia |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Torino-moleA.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mole Antonelliana]] || {{fecha|1888}} || [[Turín|Turin]] || {{ITA}} || {{formatnum:167.5}} || {{formatnum:}} || Diseñáu y construyíu pa ser una [[sinagoga]], nunca lo foi. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:20090919 Changzhou Tianning Temple Pagoda 5409.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Templu Tianning (Changzhou)|Templu Tianning]] || {{fecha|2007}} || [[Changzhou]] || {{CHN}} || {{formatnum:153.79}}<ref>http://www.chinadaily.com.cn/china/2007-04/30/content_864654.htm</ref> || {{formatnum:}} || Apocayá reformáu, orixinal del sieglu XIII. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:SA Blue Mosque.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Sultan Salahuddin Abdul Aziz]] || {{fecha|1988}} || [[Shah Alam]] || {{MYS}} || {{formatnum:143.0}}<ref name="CTBUH" /> || {{formatnum:}} || Los cuatro minaretes son los segundos más altos del mundu; la cúpula tien 106,7 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Al Fath Mosque.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Al-Fatih]] || {{fecha|1990}} || [[El Cairu]] || {{EGY}} || {{formatnum:130.0}}<ref name="CTBUH" /> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Phra Pathom Chedi2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Phra Pathom Chedi]] || {{fecha|1870}} || [[Nakhon Pathom]] || {{THA}} || {{formatnum:127.0}}<ref name="CTBUH" /> || {{formatnum:}} || Mayor budista [[ayalga]] el mundu |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Putrajaya Mosque 2288564202 525ee843c2.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Putra]] || {{fecha|1988}} || [[Putrajaya]] || {{MYS}} || {{formatnum:116.0}}<ref name="CTBUH" /> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Game3_El_Nour.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Al-Nour]] || || [[El Cairu]] || {{EGY}} || {{formatnum:112.0}}<ref name="CTBUH" /> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Invalides 2007 03 11.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Los Inválidos|Invalidendom]] || {{fecha|1706}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:107.0}}<ref>http://www.insecula.com/salle/MS02719.html</ref> || {{formatnum:}} || Diseñáu como arquiteutura relixosa, anguaño ye hospital, ilesia, muséu, sede del "Gobernador Militar de París" y tumba de [[Napoleón]] (dende 1840). Cúpula más alta de Francia cola cruz. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita Sheikh Zayed]] || {{fecha|2007}} || [[Abu Dhabi]] || {{UAE}} || {{formatnum:107.0}}<ref>http://www.szgmc.ae/en/theory-and-implementation</ref> || {{formatnum:}} || Una de les mezquites más grandes del mundu. 82 cúpules, tienen capacidá pa 40.000 fieles. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Sanctuary of Truth 001.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Santuariu de la Verdá]] || {{fecha|1981}} || [[Pattaya]] || {{THA}} || {{formatnum:105.0}}<ref>http://www.der-farang.com/?article=2004/03/</ref> || {{formatnum:}} || Edificiu en madera más grande del país; templu de delles relixones |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Ruwanwelisaya.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Stupa]] Ruvanveliseya-Dagaba || {{fecha|136}} || [[Anuradhapura]] || {{SRI}} || {{formatnum:100.0}} || {{formatnum:}} || Orixinalmente 120 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Adana.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita central de Sabanci]] || {{fecha|1998}} || [[Adana]] || {{TUR}} || {{formatnum:99.0}} || {{formatnum:}} || Altor de los minaretes; altor de la cúpula: 54 m. Mayor mezquita de Turquía. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Global Vipassana Pagoda 1.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Großy Vipassana-Pagode]] || {{fecha|2008}} || [[Mumbai]] || {{IND}} || {{formatnum:96.12}}<ref>http://www.globalpagoda.org/Default3.aspx?parentid=3&levelid=18</ref> || {{formatnum:}} || Monumentu y el templu de mediación tien la mayor cúpula de piedra nel mundu con un diámetru interior de 85,15 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Dingzhou Liaodi Pagoda 3.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Pagoda Liaodi]] || {{fecha|sieglu XI}} || [[Dingzhou]] || {{CHN}} || {{formatnum:84.0}} || {{formatnum:}} || Pagoda premoderna más alta de China |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Alabastermoschee.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Mezquita de Muhammad Alí]] || {{fecha|1884}} || [[El Cairu]] || {{EGY}} || {{formatnum:84.0}}<ref name="Emporis.com" /> || {{formatnum:}} || Minarete; altor de la cúpula: 52 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Panthéon-Paris.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Panteón de París]] || {{fecha|1790}} || [[París]] || {{FRA}} || {{formatnum:83.0}}<ref>http://action-educative.monuments-nationaux.fr/fichier/edu_doc/17/doc_pdf_fr_pantheon_dossierEnseignant_2009.pdf</ref> || {{formatnum:}} || - |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:The Abhayagiri Dagoba (stupa) in Anuradhapura, Sri Lanka.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || Abhayagiri-Dagaba ([[Stupa]]) || || [[Anuradhapura]] || {{SRI}} || {{formatnum:75.0}} || {{formatnum:}} || orixinalmente 108-115 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Jetavana Stupa, Anuradhapura 0121.jpg|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Jetavanaramaya]] ([[Stupa]]) || || [[Anuradhapura]] || {{SRI}} || {{formatnum:70.0}} || {{formatnum:}} || orixinalmente 120 m. |- valign="top" bgcolor="#fbf2ef" | [[Ficheru:Templo La Luz de Mundo.JPG|80px]] | bgcolor=#d8d8d8 | - || bgcolor="#d8d8d8" | - || [[Ilesia La Lluz del Mundu|Sede central de la Ilesia La Lluz del Mundu]] || || [[Formosa Provincia]], [[Guadalaxara (Méxicu)|Guadalaxara]] || {{MEX}} || {{formatnum:83}} || {{formatnum:}} || Terminar de construyir el 1 d'agostu de 1992. |} == Ver tamién == * [[Ilesies ortodoxes más altes del mundu]] * [[:en:List of largest church buildings in the world]] (na Wikipedia n'inglés) * [[:en:List of highest church naves]] (na Wikipedia n'inglés) * [[:en:Timeline of three tallest structures in the world]] (na Wikipedia n'inglés) * [[:en:History of the tallest buildings in the world#Churches and cathedrals]] (na Wikipedia n'inglés) == Referencies == {{llistaref|2}} {{Tradubot|Anexo:Iglesias más altas del mundo}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Edificios y estructures]] [[Categoría:Récores mundiales d'edificios y estructures]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] [[Categoría:Llistes]] 5yw2b4e3n7yle2x3zeqnh2ndqp52djw 0 129956 3710612 3694974 2022-08-22T10:57:13Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{desactualizáu|t=20170710215030}} {{persona}} '''Ramón'''{{#tag:ref|Tamién escritu como '''Raymond'''.<ref>Birchmeier, Jason (n'inglés). [http://www.billboard.com/artist/300083/daddy-yankee/biography Ficha biográfica.] ''[[Billboard]]''. Consultáu'l 4 de xunu de 2015.</ref>|group="nota"}} '''Luis Ayala Rodríguez''' ([[San Xuan (Puertu Ricu)|San Xuan]], [[3 de febreru]] de [[1977]]),<ref>https://adncuba.com/entretenimiento/yankee-cumple-45-y-asi-lo-mimo-su-esposa</ref> conocíu como '''Daddy Yankee''', ye un [[cantante]], [[actor]], [[productor discográficu]], [[Llocutor|llocutor de radio]]<ref name="elnuevodiario">{{Cita web |editorial=[[El Nuevu Diariu]] |url=http://impreso.elnuevodiario.com.ni/2007/04/17/variedades/46441 |títulu="Daddy Yankee on fueu" ye'l programa de radio más escucháu |fecha=17 d'abril de 2007 |fechaaccesu=7 de xineru de 2012}}</ref> y [[empresariu]] [[Puertu Ricu|puertorriqueñu]]. Diversos sectores de la crítica considéren-y El rei del [[reguetón]]»,{{harvnp|Gackstetter Nichols|2015|p=39}}<ref>{{Cita web |url=http://www.nytimes.com/2006/02/05/magazine/05reggaeton.html?pagewanted=all |títulu=The King of Reggaetón |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |apellíu=CORBETT |nome=SARA |fecha=5 de febreru de 2006 |editorial=''[[The New York Times]]'' |idioma=inglés}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/daddy_yankee_el rei_d'el_reggaeton/oci61843 |títulu=Daddy Yankee, el rei del reggaeton |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=[[Terra Networks]] }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.larazon.com.ar/show/rei-reggaeton-actuara-avientu_0_183000047.html |títulu=El rei del reggaeton va actuar n'avientu |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=[[La Razón (diariu de Buenos Aires)|''La Razón'']] }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://colombiareports.com/events-nightlife/bogota/10970-reggaeton-king-daddy-yankee-to-play-bogota-.html |títulu=Reggaeton king Daddy Yankee to play Bogota |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=[[Colombia Reports]] |idioma=inglés |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20101202005539/http://colombiareports.com/events-nightlife/bogota/10970-reggaeton-king-daddy-yankee-to-play-bogota-.html |fechaarchivu=2 d'avientu de 2010 }}</ref> por ser unu de los responsables de popularizar esi xéneru musical n'[[América Llatina]] y consolidase como unu de los artistes más respetaos ya influyentes del circuitu urbanu llatín.<ref>{{Cita web |url=http://www.sputnikmusic.com/bands/Daddy-Yankee/2649/ |títulu=Daddy Yankee |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=sputnikmusic.com |idioma=inglés}}</ref> De la mesma manera, el portal d'[[Estaos Xuníos]] [[Allmusic]] afirma que'l puertorriqueñu «ayudó a establecer el reguetón como un estilu de música mientres el [[sieglu XXI]]».<ref>{{Cita web |url=http://www.allmusic.com/artist/daddy-yankee-p541678/biography |títulu=Biography |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=allmusic.com |idioma=inglés}}</ref> Depués d'establecer una carrera musical nel so natal [[Puertu Ricu]], en xunetu de 2004 Daddy Yankee llanzó internacionalmente el so tercer [[álbum d'estudiu]], ''[[Barriu finu]]'', que llogró allugase na primer posición en ventes de la llista [[Top Latin Albums]] de ''[[Billboard]]'',<ref name="TOP">{{Cita web |url=http://www.allmusic.com/artist/daddy-yankee-p541678/charts-awards |títulu=Billboard Albums |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=allmusic.com |idioma=inglés}}</ref> la llista d'álbumes llatinos más importante de los [[Estaos Xuníos]]. L'álbum vendió más de dos millones d'unidaes a nivel global,<ref name=TIME/> y convirtióse nel discu llatín más vendíu de la década nos [[Estaos Xuníos]], siendo amás catalogáu como l'álbum de la década» na categoría de Latin Albums pola revista ''Billboard''<ref>{{Cita web |url=http://www.billboard.com/charts-decade-end#/charts-decade-end/latin-albums?year=2009 |títulu=Best of the 2000s |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=billboard.com |idioma=inglés |urlarchivu=https://archive.is/20120629054722/http://www.billboard.com/charts-decade-end%23/charts-decade-end/latin-albums?year=2009#/charts-decade-end/latin-albums?year=2009 |fechaarchivu=29 de xunu de 2012 }}</ref> y unu de los meyores cuarenta álbumes de los [[años 2000]] pol portal web [[About.com]];<ref>{{Cita web |url=http://top40.about.com/od/top10lists/tp/top40albums2000s.htm |títulu=Top 40 Pop Albums of the 2000s |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=about.com |idioma=inglés |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20120306133848/http://top40.about.com/od/top10lists/tp/top40albums2000s.htm |fechaarchivu=6 de marzu de 2012 }}</ref> polo que foi la producción que llogró proyeutalo definitivamente a nivel internacional.<ref name=TIME/><ref>{{Cita web |url=https://www.bbc.co.uk/music/reviews/fg3n |títulu=Daddy Yankee Barriu Finu Review |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=bbc.co.uk |idioma=inglés}}</ref> En total, cuatro de los sos álbumes d'estudiu lideraron la llista [[Top Latin Albums]],<ref name=TOP/> polo que dende'l so debú, Daddy Yankee vendió más de 18 millones d'álbumes a nivel mundial.<ref>[http://yucatan.com.mx/espectaculos/daddy-yankee-don-omar-presenten-xira-the-kingdom-california Daddy Yankee y Don Omar presenten xira “The Kingdom” en California] Consultáu'l 15 de febreru de 2016. [[Diariu de Yucatán]].</ref><ref>[http://www.clarin.com/musica/daddy_yankee-estadiu_geba-show-argentina-reggaeton_0_r1BXvuKP7l.html Daddy Yankee vuelve a l'Arxentina] Consultáu'l 15 de febreru de 2016. ''[[Clarín (periódicu)|Clarín]]''.</ref><ref>[https://www.elmundo.es/happy-fm/2015/09/28/560919aae2704y5f108b4585.html Vaivén de Daddy Yankee, Lletra (Lyrics) n'Español y Audiu] Consultáu'l 15 de febreru de 2016. [[El Mundo (España)|''El Mundo'']].</ref> Parte del so ésitu mora en dar a conocer el reguetón en particular y la música urbana llatina polo xeneral fuera del mercáu llatinoamericanu, llogrando establecer dellos ésitos en mercaos musicales importantes como [[Europa]].<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/daddy_yankee_trunfa_con_el so barriu finu/oci58413 |títulu=Daddy Yankee trunfa col so 'barriu finu' |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> Llogró diverses reconocencies, ente los que s'atopen, once premios [[Billboard Latin Music Awards|Billboard de la Música Llatina]] nes categoríes d'artista y álbum llatín del añu en 2005,<ref>{{Cita web |url=http://www.billboard.com/news/2005-billboard-music-awards-winners-1001615494.story#/news/2005-billboard-music-awards-winners-1001615494.story |títulu=2005 Billboard Music Awards Winners |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=billboard.com |idioma=inglés}}</ref> álbum y cantar reguetón del añu y artista del añu en [[2006]],<ref>{{Cita web |url=http://www.billboard.com/news/2006-billboard-latin-music-awards-winners-1002424923.story#/news/2006-billboard-latin-music-awards-winners-1002424923.story |títulu=2006 Billboard Latin Music Awards Winners |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=billboard.com |idioma=inglés}}</ref> álbum llatín y reguetón del añu en 2008,<ref>{{Cita web |url=http://www.billboard.com/news/2008-billboard-latin-music-awards-winners-1003788413.story#/news/2008-billboard-latin-music-awards-winners-1003788413.story |títulu=2008 Billboard Latin Music Awards Winners |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=billboard.com |idioma=inglés}}</ref> un premiu Spirit of Hope en 2009<ref name="SHB">{{Cita web |url=http://www.nydailynews.com/llatín/billboard-latin-music-awards-2009-gallery-1.44102?pmSlide=9 |títulu=Billboard Latin Music Awards 2009 |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=nydailynews.com |idioma=inglés}}</ref> y otros trés premios en 2011.<ref>{{Cita web |url=http://www.nbcumv.com/mediavillage/download/doc?path=/documents/2011BillboardWinnersByCategoryENG_SPA.pdf |títulu=2011 Billboard Latin Music Awards WINNERS |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=nbcumv.com |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20131005095212/http://www.nbcumv.com/mediavillage/download/doc?path=%2Fdocuments%2F2011BillboardWinnersByCategoryENG_SPA.pdf |fechaarchivu=5 d'ochobre de 2013 }}</ref> Tamién foi ganador de dos [[Premios MTV|Premios MTV Llatinoamérica]] en 2006<ref name="MTV6">{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/llista_de_ganadores_de_los_mtv_llatinos/oci152957 |títulu=Llista de ganadores de los MTV Llatinos 2006 |fechaaccesu=14 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> y 2007.<ref name="MTV7">{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/llista_de_ganadores_de_los_mtv_llatinos/oci204692 |títulu=Llista de ganadores de los MTV Llatinos 2007 |fechaaccesu=14 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> Foi reconocíu pola prestixosa revista estauxunidense ''[[Time]]'' como una de les 100 persones más influyentes del mundu en 2006<ref name="TIME">{{Cita web |url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1975813_1975838_1976288,00.html |títulu=The 2006 TIME 100 |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=time.com |idioma=inglés}}</ref> ente que la cadena de noticies per cable [[CNN]] tamién lo nomó una de les celebridaes hispanes más importantes ya influyentes del mundu en [[2009]].<ref>{{Cita web |url=http://itunes.apple.com/us/app/daddyyankee/id368727579?l=es&mt=8# |títulu=DaddyYankee |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=apple.com |idioma=inglés}}</ref><ref name="CNNDY">{{Cita web |url=http://www.wradio.com.co/noticia/daddy-yankee-destacáu-como-lider-ente-los-artistes-hispanos-por-cnn/20091028/nota/901579.aspx |títulu=Daddy Yankee destacáu como líder ente los artistes hispanos por CNN |fechaaccesu=12 de marzu de 2012 |editorial=wradio.com }}</ref> == Biografía == [[Image:Daddy Yankee, Con Calma Tour 2019.jpg|thumb|Daddy Yankee en 2019]] Ramón Ayala creció nuna familia de músicos. El so padre yera un bongosero (un percusionista de [[Mueyu (xéneru musical)|mueyu]]), la familia de la so madre incluyía numberosos músicos, y él mesmu cantó dende bien temprana edá, con un don pa la improvisación. A midida que Daddy Yankee creció, interesar pol hip-hop n'español, especialmente poles temes socialmente conscientes de [[Vico C]], y viose cada vez más atraíu pola vida na cai del so vecinderu, el proyeutu de viviendes Villa Kennedy en [[San Xuan (Puertu Ricu)|San Xuan]]. El llamatu de "yankee" surdió de la xíriga portorricana pa daquién que ye grande no que fai. Daddy Yankee empecipia la so carrera na música como convidáu en ''Playeru 37'' (1992), primer álbum d'estudiu de DJ Playeru. Unos años más tarde, a la edá de 18 años, Daddy Yankee fixo'l so primer proyeutu oficial, ''[[No Mercy (álbum)|No Mercy]]'' (1995), nuevamente trabayando con DJ Playeru. Nos siguientes años, Yankee llanza dos álbumes como productor; ''[[El cartelu: los intocables]]'' (1997) y ''[[El cartelu II|El cartelu II: los Cangris]]'' (2001). Nel intre de la so carrera esperimentó con ritmos como'l [[rap]], [[Merengue (xéneru musical)|merengue]], [[pop]] y [[dance]], pero los sos mayores ésitos a nivel internacional llegar cuando compunxo ya interpretó los sos yá famosos cantares de reguetón. Esti cantante recibe diversos nomatos dientro de la industria musical, nestos circuitos ye conocíu como ''30-30'' pol mensaxe que contienen les lletres de los sos cantares, una certera semeya de munchos aspeutos de la vida cotidiana de [[Puertu Ricu]]. Tamién se ganó'l títulu de «Rei de la Improvisación» pola so habilidá creativa, virtú cola cual foi ganador mientres cinco años siguíos de diversos ''Street Jam Reggae Awards''.<ref>{{Cita web |url=http://www.univision.com/content/content.jhtml?cid=497553 |títulu=proyeutu escolar: biografia de Daddy Yankee |fechaaccesu=7 de xunetu de 2017 |sitiuweb=www.univision.com |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20080612044318/http://www.univision.com/content/content.jhtml?cid=497553 |fechaarchivu=12 de xunu de 2008 }}</ref> Esti artista supo construyir la so carrera musical combinando en cada unu de los sos trabayos el reflexu de la realidá social del so país colos ritmos más sensuales. Con esti amiestu fixo posible que munchos mozos llatinos identificar colos sos cantares.<ref>{{Cita web |url=http://www.biografiasyvidas.com/biografia/d/daddy_yankee.htm |títulu=Biografía de Daddy Yankee |fechaaccesu=7 de xunetu de 2017|sitiuweb=www.biografiasyvidas.com}}</ref> ===2004; ''Barrio fino''=== [[Ficheru:InnaWeWannaNewCover.jpg|thumb|We Wanna|vínculo=Special:FilePath/InnaWeWannaNewCover.jpg]] El discu ye consideráu'l meyor álbum de la hestoria del reguetón y el que-y abrió les puertes al xéneru pal restu del mundu.<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/ocio/articulo/html/oci58413.htm?SUM=sumario |títulu=Daddy Yankee trunfa col so "Barrio fino" |fechaaccesu=7 de xunetu de 2017|sitiuweb=www.terra.com}}</ref> Esti álbum cuntó cola participación de [[Wisin & Yandel]], [[Zion & Lennox]], [[Andy Montañez]], Tommy Viera, May-Be y [[Glory (cantante)|Glory]] amás de los meyores [[DJ]] y productores musicales del xéneru de [[Reggaeton]] tales como [[Luny Tunes]], Los Jedis "DJ Urba & Monserrate", [[DJ Nelson]], [[Eliel]], [[Naldo]], [[Echo (productor)|Echo & Diesel]], etc. L'álbum cunta colos xéneros bien marcaos de ''[[Reggaeton]]'' y ''[[Hip Hop]]'', ente que les demás cantares presenten el famosu soníu del reguetón, pero entemecíos con ''[[mueyu (xéneru musical)|Mueyu]], [[Dancehall]], [[R&B]], [[merengue (xéneru musical)|Merengue]], etc.''. Esti álbum fixo acreedor de premios [[Grammy Llatinos]], [[Billboard]] y munchos más, amás de ser l'álbum con más discos de platín certificaos pola [[RIAA]] de la década.<ref>{{enllaz rotu|1={{Cita web |url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Barrio+Fino%22 |títulu=Barrio fino |fechaaccesu=7 de xunetu de 2017|sitiuweb=www.riaa.com}} |2=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?artist=%22Barrio+Fino%22 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Per otru llau, la so promoción foi realizada principalmente al traviés de dellos conciertos y presentaciones nos escenarios más importantes del mundu como'l [[Madison Square Garden]] y [[XLVII Festival Internacional del Cantar de Viña del Mar|El Festival de Viña]]. Recibió dos nominaciones nos [[Grammy Llatinos]] de 2005, de los cualos llogró unu, [[Premios Grammy Llatinos 2005|meyor álbum urbanu]] y la so nominación de la meyor [[Premiu Grammy Llatín per grabación del añu|grabación del añu]] pol senciellu «[[Gasolina (cantar)|Gasolina]]».<ref>[[Premiu Grammy Llatín per grabación del añu#2000]]</ref> L'álbum foi un ésitu comercial, encabezó les llistes de distintos países del mundu, ente ellos [[Chile]], [[Arxentina]], [[Puertu Ricu]], [[República Dominicana]], [[Colombia]] y [[Méxicu]]. Nos [[Estaos Xuníos]], algamó les primeres posiciones radiales, coles mesmes, ''Barrio fino'' sigue vendiendo, anguaño van más de 8 millones de copies a nivel mundial. ''[[Barrio fino en directo]]'' ye un álbum d'edición especial metá en direuto y metá d'estudiu, cuenta con cinco canciones inédites, ente elles l'esitosu «[[Ruempi]]», el dueto con [[Snoop Dogg]] en «[[Gangsta Zone]]» y con [[Paul Wall]] en «Machete Reloaded» y el single «Machucando». L'álbum foi abondo popular con una venta de más de 500&nbsp;000 copies n'[[Estaos Xuníos]], mundialmente vendiéronse 1.5 millones de copies. La so posición máxima nos [[Billboard 200]] foi nel caxellu Nº24,<ref>[http://www.billboard.com/artist/300083/daddy%20yankee/chart?f=305 Daddy Yankee - Billboard 200 Charts en Billboard]</ref> ente que nel [[Top Latin Albums]] tuvo la posición Nº1, y caltúvose nos charts por 38 selmanes.<ref>[http://www.billboard.com/artist/300083/daddy+yankee/chart?f=330 Daddy Yankee - Billboard Latin Charts]</ref> Primeramente la tema «Machucando» diba ser llanzáu nel discu ''Barrio fino'', pero per falta de tiempu decidió incluyíselo nesti discu. Tuvo cuatro nominaciones a los [[Premios Lo Nueso]] nes siguientes categoríes: ''Artista del Añu'', ''Álbum del Añu'', y los sos cantares «Ruempe» y «Machucando» compitieron na categoría ''Cantar del Añu''. Nos premios [[Premios Billboard de la música llatina]] del añu 2006, el discu foi nomáu al premiu del álbum llatín del añu.<ref>{{Cita web |url=http://expectaculos.net/2006/04/28/ganadores-premios-billboard-latino-2006/ |títulu=Ganadores premios billboard llatín 2006 |fechaaccesu=7 de xunetu de 2017|sitiuweb=expectaculos.net}}</ref> Amás nel mesmu añu ganó'l premiu ''[[Los Premios MTV Llatinoamérica 2006#Artista del Añu|MTV Llatinoamérica 2006]]'' como Artista del Añu.<ref>{{Cita web|url=http://www.terra.com/musica/noticias/llista_de_ganadores_de_los_mtv_llatinos/oci152957|títulu=Terra - Notícias, esportes, cobertories ao vivo, diversão y estilu de vida|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=Terra|idioma=pt-BR}}</ref> L'álbum tuvo un re-lanzamiento/edición especial publicáu'l [[4 de xunetu]] de [[2006]], titulándose ''[[Nube tropical, Vol.1|Nube Tropical Vol. 1]]'', que cunta con diez tarrezas, de los cualos dos tarrezas sacaos de la edición en vivu, los otros del álbum ''Barrio fino'' y delles temes fueron remixeados, como «Ruempe» y «Machete» y xuntóse les temes ''King Daddy'', ''Gasolina'' y ''Ruempe'' nun solu single.<ref>{{Cita web|url=http://www.allmusic.com/album/mw0000455203|títulu=Tormenta Tropical, Vol. 1 - Daddy Yankee {{!}} Songs, Reviews, Credits {{!}} AllMusic|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=AllMusic}}</ref> ''[[El cartelu: The Big Boss]]'' llanzáu en 2007 so los sellos discográficos [[El Cartelu Records]], [[Machete Music]] y [[Interscope Records]]. Collaboren dellos artistes, ente los cualos destáquense: [[Akon]], [[Will.I.Am]], [[Fergie]] de [[Black Eyed Peas]], [[Héctor el Father]], [[Nicole Scherzinger]] de [[The Pussycat Dolls]], ente otros artistes. La producción tuvo al cargu de: [[Scott Storch]], [[Tainy]], [[Mr. Collipark]], [[Just Blaze]], ente otros. Nesti discu aprecien dellos ritmos urbanos que predominen nel mundu, amás Yankee trabayó con productores d'[[USA]], [[Chile]], [[República Dominicana]] y [[Puertu Ricu]], contién delles lletres en [[spanglish]] y múltiples collaboraciones anglosaxones. ''[[Talento de barrio Mundial 9]]'' ye'l tercer álbum con esi títulu, y el postreru, tuvo la primer collaboración con [[Don Omar]] dempués de seis años de guerra lirical y un xunte esclusivu col raperu [[Tempo (cantante)|Tempo]], que foi grabada en 2007 y llanzada el mesmu añu, pero en baxa calidá. ===2010; ''Mundial''=== Con poques selmanes nes llistes de ventes, l'álbum asitióse rápido nel primer puestu de la Llista Llatina de ''[[Billboard]]''. Ye unu de los álbumes más comercializaos d'[[América]], una y bones Daddy Yankee postuló'l cantar "[[Berru Mundial]]" por que fuera el cantar de la [[Copa Mundial de Fútbol de 2010]], pero la FIFA quería llograr 100&nbsp;% de los derechos del cantar y Daddy Yankee nun aceptó esta condición, la Federación entós decidió ente [[David Bisbal]] y [[Shakira]], quedándose esta postrera col honor, col cantar “[[Waka Waka]]”.<ref>{{Cita web |títulu=“Glayo Mundial” nun va ser cantar del mundial |url=http://www.buenamusica.com/noticias/berru-mundial-non-sera-cancion-del mundial |sitiuweb=www.buenamusica.com |fechaaccesu=22 d'avientu de 2015}}</ref> El primer senciellu oficial d'esti álbum ye "Berru mundial", que yá poder escuchar dende la páxina oficial de Daddy Yankee, al igual que'l segundu senciellu llamáu "Descontrol", con un toque ''underground''. La única collaboración esterna nesti discu ye la de [[Tito "El Bambino"]] nel cantar "Enteréme". Esperábase l'apaición de [[Don Omar]] nel discu, pero por problemes cola discográfica de [[Don Omar]] non pudo incluyise el cantar "Desafíu" que, sicasí foi tou un ésitu.{{ensin referencies|}} La razón de dichu inconveniente ye la burocracia y problemes ente les discográfiques de dambos artistes, a pesar d'ellos Daddy Yankee declaró que nada va torgar que siga trabayando col so colega [[Don Omar]], añediendo amás que los cantares "Miss Independent" y "Desafíu" podríen ser incluyíes nel discu IDon: Prototype 2.0. Daddy Yankee tamién grabara una tema con [[Luis Fonsi]] tituláu "Una Oportunidá". El cantar reflexa'l llau románticu de Daddy Yankee, pero pola mesma razón que [[Don Omar]] el cantar foi escluyida del álbum. Daddy Yankee dio a conocer que'l so discu ta llenu de munches sorpreses teniendo yá la so tema favorita llamáu "Vida na nueche" diciendo tamién que va haber tiraeras, ritmos ''dancehall'' y que la grabación del videu oficial de la ''Intro'' del discu va ser rodáu xuntu col de "Descontrol", tema que tamién diba ser grabáu en collaboración con Don Omar, esplicándolo nel cantar como referencia "al pie de yo nun tengo que faer pauta , la xente sabe que yo soi la pauta". "El Máximu Líder Mundial" trabayó nel videu musical del so tercer senciellu llamáu "La Despidida", una pieza tropical que combina'l [[reggaetón]] col mambo. Dempués llanzó les versiones remixadas de "La despidida", con [[Tony Dize]], y de "Estrellita de madruga", con Omega "El Fuerte", dambes producíes por Eli "El Musicólogu" y Menes nel estudiu d'El Cartelu Records, el mesmu sellu discográficu de Daddy Yankee. ===2012 - presente; ''Prestige''=== ''[[King Daddy]]'': según el [[cantautor]], «Ye un discu que ye pro-xéneru, porque la xente ta esperando puru ''reguetón'', de l'A a la Z como unu de les sos pilastres»<ref>{{Cita noticia|títulu=Daddy Yankee va sacar el so discu namái en dixital|url=http://www.excelsior.com.mx/funcion/2013/09/08/917676|fecha=8 de setiembre de 2013|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|periódicu=Excélsior|idioma=es}}</ref> y ye el regresu a los sos raigaños del reggaeton «Ye música 100&nbsp;% real, fuerte, cruda, y auténtica» esplicó l'artista.<ref>{{Cita web|url=http://www.peoplemusic.com/el-nuevu-album-de-daddy-yankeeking-daddy-debuta-1-en-itunes/|títulu=EL NUEVU ÁLBUM DE DADDY YANKEE”KING DADDY” DEBUTA #1 EN iTUNES|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=www.peoplemusic.com|idioma=en-US}}</ref> El primer single oficial del álbum foi «[[La nueva y l'ex]]», publicáu'l [[2 de febreru]] de [[2014]] en [[VEVO]]. En xineru de 2015 llanza al mercáu la tema "Imaxinándote" en collaboración con [[Reykon]] el cual llueu llega a les llistes de popularidá como'l Top Latin Songs - Colombia de [[Monitor Llatín]].<ref>{{Cita web |títulu=Charts monitorLATINO Colombia |url=http://www.monitorlatino.com/mondayChartsConsult_History.aspx?year=2015&mes=3&selmana=13&formatu=0&pais=4 |fechaaccesu=4 d'abril de 2015 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20150410154709/http://www.monitorlatino.com/mondayChartsConsult_History.aspx?year=2015&mes=3&selmana=13&formatu=0&pais=4 |fechaarchivu=10 d'abril de 2015 }}</ref> En 2015 tamién collabora con [[Wisin]] y [[Carlos Vives]] na tema "Nota d'amor" el cual llegó a asitiase na clasificación de delles llistes de popularidá como [[Monitor Llatín]] en [[Colombia]].<ref>{{Cita web |títulu=Charts monitorLATINO Méxicu |url=http://www.monitorlatino.com/mondayChartsConsult_History.aspx?year=2015&mes=3&selmana=13&formatu=0&pais=4 |fechaaccesu=4 d'abril de 2015 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20150410154709/http://www.monitorlatino.com/mondayChartsConsult_History.aspx?year=2015&mes=3&selmana=13&formatu=0&pais=4 |fechaarchivu=10 d'abril de 2015 }}</ref> El 13 d'agostu collabora nel conciertu de [[Carlos Vives]] tituláu "Vives y los sos amigos" de la xira ''"Mas Corazón Fondu Tour"'' nel [[Estadiu El Campín]] de [[Bogotá]] ante más de 42 mil personal cantaron ''Nota d'amor''. En 2017 llanza'l cantar «[[Despacito]]» xuntu con [[Luis Fonsi]] dando un aire al so xéneru (pop urbanu). Esti cantar fala de la química ente Daddy y [[Luis Fonsi|Fonsi]] con [[Puertu Ricu]], el día 17 d'abril llancen el remix col cantante canadiense [[Justin Bieber]] teniendo un ésitu mundial. En xunetu de 2017 asocedió daqué históricu pa Daddy y la música llatina: el puertorriqueñu convertir nel artista más escucháu del planeta en Spotify.<ref>{{Cita noticia|títulu=L'artista más escucháu del planeta ye...|url=http://cnnespanol.cnn.com/video/cnnee-showbiz-daddy-yankee-nuevu-record-musica-llatina-esta-de-fiesta/|fecha=10 de xunetu de 2017|fechaaccesu=11 de xunetu de 2017|periódicu=CNNEspañol.com|idioma=es-ES}}</ref> == Vida privada == Tien dos hermanos Nomar Ayala y [[Melvin Ayala]] la so madre llámase Rosa Rodríguez y el so padre Ramón Ayala. Cuando tenía 17 años, casóse con Mireddys González.<ref name="Rojovivo">{{Cita web |url=http://www.peopleenespanol.com/article/daddy-yankee-ruempe-el silenciu |títulu=Daddy Yankee ruempe'l silenciu |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=peopleenespanol.com }}</ref> La pareya tien trés fíos: Yamilet Ayala González, Jeremy Ayala Gonzales y Jesaeelys Ayala González.<ref>{{Cita noticia|títulu=Oh, Daddy! The King of Reggaeton is Back & Better Than Ever|url=http://www.latina.com/entertainment/music/oh-daddy-king-reggaeton-back-better-ever|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|periódicu=LLATINA|idioma=en}}</ref> Mientres la so carrera, evitó tratar temes sobre la so vida privada n'entrevistes.<ref name=Rojovivo/> Declaró que prefier caltener el silenciu porque considera a la so familia una ayalga. Sicasí, en 2006, fixo una esceición cuando faló alrodiu de la so rellación cola so esposa y fíos nuna entrevista con [[María Celeste Arrarás]] en ''[[En caldia (Telemundo)|En caldia]]''.<ref name= Rojovivo/> Asina mesmu describe como «bien cercana» la comunicación colos sos fíos, y cuando pue fála-yos alrodiu de los peligros de les drogues.<ref name=Rojovivo/> La so primer fía nació cuando tenía 17 años,<ref name=Rojovivo/> y describió que foi confusu de primeres tener un fíu a esa edá.<ref>{{Cita web |url=http://www.entretienes.com/internaCont_idc_259671_id_cat_250.html |títulu=Daddy Yankee, un padre nuevo y abierto |editorial=entretienes.com |fechaaccesu=10 de xineru de 2008 |urlarchivu=https://archive.is/20120629054705/http://www.entretienes.com/internaCont_idc_259671_id_cat_250.html |fechaarchivu=29 de xunu de 2012 }}</ref> === Sellos discográficos === Empezó la so carrera sol sellu Dream Team, pero tres problemes de dineru y diferencies retiróse. A partir d'esi momentu fundó la so propia compañía El Cartelu Producción's <small>(nun confundir con El Cartelu Records, una y bones esta empezó nel 2004 y El Cartelu Produccions nel 1997)</small>, na cual grabó dellos discos, y fundióse a Guatauba's Production de Manolo Guatauba, pa la distribución de los sos discos, pero en teniendo problemes con este, creó'l so primera discográfica Los Cangris, Inc., xunto a [[Nicky Jam]], y la so distribuidora foi Pina Records y VI Music. Al enemistarse Yankee & Nicky, eslleir y foi entós cuando creó [[Cartelu Records|El Cartelu Records]].<ref>{{Cita web|url=http://www.whosdatedwho.com/ctn_10010257/reggaeton-star-daddy-yankee-strikes-a-pop-pose/|títulu=Reggaeton star Daddy Yankee strikes a pop 'Pose' - FamousFix|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=FamousFix.com}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.dubdaily.com/?p=169|títulu=DUB|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=www.dubdaily.com}}</ref> El primer álbum notable con esti sellu foi ''[[Barriu finu]]'', de 2004. Los álbumes que llanzó con esta discográfica son ''[[Barriu finu]]'', 2004; ''[[Barriu finu en direutu]]'', 2005; ''Más grande que'l to'', 2006; ''[[El cartelu: The Big Boss]]'', 2007; ''L'herederu'', 2008; ''[[Talento de Barrio (álbum)|Talento de Barrio]]'', 2008; ''Bastardu: Gerry Capo (Lionize)'', 2010, ''[[Mundial (álbum)|Mundial]]'', 2010 y ''[[Prestige]]'', 2012. El Cartelu Records collaboró con grandes de la música como: [[50 Cent]], [[Snoop Dogg]], [[G-Unit]], [[Pharrell Williams]] y munchos más. Tamién tuvo distribuidores pa vender los sos discos, estes fueron [[UMG]], [[Interscope Records]], [[Machete Music]], VI Music, Pina Records, [[Sony Music]], [[EMI]]<ref>{{Cita noticia|títulu=Depeche Mode va llanzar en marzu'l so nuevu álbum|url=http://www.informador.com.mx/entretenimiento/2012/389567/6/daddy-yankee-llanzara-el so-album-so-un-nuevu-sellu-discografico.htm|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|periódicu=L'Informador :: Noticies de Jalisco, Méxicu, Deportes & Entretenimientu|idioma=es-LA}}</ref> y [[Capitol Records]].<ref>{{enllaz rotu|1=http://yucatan.com.mx/espectaculos/llanzara-daddy-yankee-album-so-un-nuevu-sellu-discografico/ |2=http://yucatan.com.mx/espectaculos/llanzara-daddy-yankee-album-so-un-nuevu-sellu-discografico/ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Daddy Yankee tamién fixo aliances con disqueras como [[Interscope Records]] d'Universal y [[Sony Music]].<ref>{{Cita web|url=http://www.sonymusic.com.ar/DetNoticia.asp?Gac_Cod=10055|títulu=Sony Music - DADDY YANKEE ROBLA CONTRATU CON SONY MUSIC Y PRESENTA "BERRU MUNDIAL"|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|fecha=28 de xunetu de 2013|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20130728195005/http://www.sonymusic.com.ar/DetNoticia.asp?Gac_Cod=10055|fechaarchivu=28 de xunetu de 2013}}</ref> === Ésitu === Dempués de collechar una gran cantidá d'ésitos y reconocencies, convirtióse n'unu de los principales y más famosos artistes llatinos del ámbitu mundial y nel embaxador y máximu esponente del so xéneru, munches vegaes consideráu'l modelu a siguir en cuestión musical polos sos homólogos, y la so mayor inspiración foi [[Michael Jackson]].<ref>{{Cita web |títulu=Reggaetoneros de llutu por Michael Jackson |url=http://www.peopleenespanol.com/article/reggaetoneros-de-llutu-por-michael-jackson |sitiuweb=PeopleenEspanol.com |fechaaccesu=22 d'avientu de 2015}}</ref> Daddy Yankee considérase una persona humilde; prueba d'esto ye'l so comportamientu colos reporteros al tar siempres dispuestu a conceder una entrevista.<ref>{{cita web|títulu=Daddy Yankee en Los40.com|url=http://www.los40.com.mx/artista.aspx?id=162801}}</ref> == Negocios == Daddy Yankee a lo llargo de tola so carrera tuvo arreyáu nos negocios, dende vender los sos propios [[casetes]] nes cais en 1993 hasta tener un [[tequila]] propiu. Tou empezó cuando salió'l so álbum ''[[Barriu Finu]]'' y el so cantar [[Gasolina (cantar)|Gasolina]] esplotaron y convirtiéronse en tou un ésitu, llogrando captar l'atención de marques tan importantes como [[Reebok]], Section 8, Azad Watch ente otres. Promocionó dende [[ropa]], gorros y tenis hasta [[arumes]] y [[auriculares]]. Daddy Yankee nel añu 2005 llanza les ''Tenis DY'' les cualos fueron un ésitu. Nel añu 2011 confirmóse que ''El Cangri'' diba tener la so propia llinia de relós<ref>{{Cita web|url=http://www.azadwatch.com/#!daddy-yankee/cho5|títulu=Azadwatch|fechaaccesu=22 de febreru de 2018|sitiuweb=www.azadwatch.com}}</ref> y tamién los sos auriculares.<ref>[http://thesection8.3dcartstores.com/DADDY-YANKEE_c_42.html Daddy Yankee llanza los sos audífonos]</ref> === GTA IV === Nel videoxuegu ''[[Grand Theft Auto IV]]'', Daddy Yankee empresta la so voz pa la emisora San Xuan Sounds onde actúa como'l [[Disc jockey|DJ]] de la estación de radio que programa reguetón; tamién apaez el cantar «Impacto».<ref>[http://www.gta4.net/music/]</ref> === Musical pa Celia Cruz === Nel añu 2006 confirmóse que diba ser el productor executivu de la obra musical de [[Broadway]] ''La vida & música de Celia Cruz'',<ref>{{Cita web |url=http://www.peopleenespanol.com/article/daddy-yankee-producira-musical-de-celia-cruz |títulu=Daddy Yankee sera productor executivu d'un musical de broadway |editorial=peopleenespanol.com |fechaaccesu=18 d'abril de 2013}}</ref> la cual foi en tributu a la cantautora [[Celia Cruz]].<ref>{{Cita web |url=http://www.santacruzmas.com/Argazkiak/Docs/ossierEspectaculoCeliaCruz.pdf |títulu=dato de la obra producida por daddy yankee |editorial=peopleenespanol.com |fechaaccesu=18 d'abril de 2013}}</ref> == ''Barriu finu'': discu llatín de la década == Según la revista ''[[Billboard]]'', l'álbum ''Barriu finu'', foi'l más vendíu de la década del 2000,<ref>[http://www.univision.com/content/content.jhtml?cid=2223983: «Yankee tuvo'l CD llatín más vendíu.»] Univision.</ref> percima d'artistes como [[Shakira]], [[Alejandro Sanz]], [[Lil Wayne]], etc. Ente la llista asitiar a Daddy Yankee nel primera puestu mientres-y siguen la producción ''[[Barriu finu en direutu]]'' col tercer puestu. Anguaño l'álbum físicu superó les 10 millones de copies y digitalmente tien más de 15 millones de descargues. La producción d'esti discu tuvo collaboraciones como "[[Zion y Lennox]]", "[[Wisin y Yandel]]" y el raperu [[Eddie Ávila]] (Eddie Dee) ayudólu a grabar les voces nel estudiu de Daddy Yankee, amás de componer los cantares "la Gasolina" y "Machucando", ente otres. ''[[El cartelu: The Big Boss]]'' asitióse tamién na posición #39 lo que lo convierte n'unu de los artistes de reguetón más influyente de los últimos diez años.<ref>[http://www.primicias.com.do/index.php?option=com_content&view=article&id=10538:daddy-yankee-ye-una-de-les celebridaes llatines-mas-influyentes-en redes sociales&catid=107:espectaculos&Itemid=472]</ref> == Premios y reconocencies == {{AP|Premios y nominaciones de Daddy Yankee}} <center> {| {{tablaguapa}} style="font-size:90%" width=77% |- ! width="100" | Distinción ! width="50" | Añu |- align=center | [[Premiu Lo Nueso]] al artista del añu.<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/ganadores_de_los premios_lo_nueso_2006/oci77218 |títulu=Ganadores de los Premios Lo Nueso 2006 |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> | [[2006]] |- align=center | Ganador de l'[[Antorcha (gallardón)|Antorcha d'Oru y Plata]] y la [[Gavilueta (gallardón)|Gavilueta de Plata]] nel [[Festival Internacional del Cantar de Viña del Mar]].<ref>{{Cita web |url=http://iblnews.com/story.php?id=10598 |títulu=Alejandro Fernandéz y Daddy Yankee trunfen nel Festival Viña del Mar |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=iblnews.com }}</ref> | [[2006]] |- align=center | [[Los Premios MTV Llatinoamérica 2006|Premiu MTV Llatinoamérica]] al artista del añu.<ref name=MTV6/> | [[2006]] |- align=center | Reconocíu como unu de los 100 [[hispanos]] más influyentes del mundu pola revista ''[[People]]''.<ref>{{Cita web |url=http://www.peopleenespanol.com/gallery/los-100#434941_434901 |títulu=Los 100 |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=peopleenespanol.com }}</ref> | [[2006]] |- align=center | Una de les 100 persones más influyentes del mundu pola revista ''[[Time]]''.<ref name=TIME/> | [[2006]] |- align=center | [[Premios MTV 2007|Premiu MTV Llatinoamérica]] al meyor artista urbanu.<ref name=MTV7/> | [[2007]] |- align=center | Llatín del añu pola [[Universidá de Harvard]].<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/musica/noticias/daddy_yankee_foi_premiáu_en_harvard/oci299873 |títulu=Daddy Yankee foi premiáu en Harvard |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> | [[2008]] |- align=center | Unu de los hispanos más importantes ya influyentes del mundu pola cadena de noticies [[CNN]].<ref name=CNNDY/> | [[2009]] |- align=center | Honráu col premiu "Espíritu de la Esperanza" pola revista ''[[Billboard]]''.<ref name=SHB/> | [[2009]] |- align=center | Gallardoniáu col [[Premios Casandra|Premiu Casandra Internacional]] pola [[Asociación de Cronistes d'Arte]] de la [[República Dominicana]].<ref>{{Cita web |url=http://premioscasandra.com.do/index.php/los-casandra |títulu=Los Casandra - años anteriores 2009 |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=premioscasandra.com |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20120322165928/http://premioscasandra.com.do/index.php/los-casandra |fechaarchivu=22 de marzu de 2012 }}</ref> | [[2009]] |- align=center | Ganador de l'Antorcha d'Oru y Plata y la Gavilueta de Plata nel [[Festival Internacional del Cantar de Viña del Mar]].<ref>{{Cita web |url=http://www.elamaule.cl/admin/render/noticia/20161 |títulu=Festival de Viña del Mar 2009: Chile ganó nel folclor |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=elamaule.cl |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20090912071524/http://www.elamaule.cl/admin/render/noticia/20161 |fechaarchivu=12 de setiembre de 2009 }}</ref> | [[2009]] |- align=center | Meyor cantante Urbanu pola revista ''People''.<ref>{{Cita web |url=http://www.cromos.com.co/entretenimiento/farandula/articulo-la revista-people-apurro-los sos-premios |títulu=La revista People apurrió los sos premios |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=cromos.com |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20150128132846/http://www.cromos.com.co/entretenimiento/farandula/articulo-la revista-people-apurro-los sos-premios |fechaarchivu=28 de xineru de 2015 }}</ref> | [[2009]] |- align=center | Ganador de l'Antorcha d'Oru y Plata y la Gavilueta d'Oru y Plata nel [[Festival Internacional del Cantar de Viña del Mar]].<ref>{{Cita web |url=http://www.cooperativa.cl/noticias/entretencion/festival-de-vina/la-segunda-nueche-de-vina-2013/2013-02-25/210101.html |títulu=El puertorriqueñu cerró la segunda nueche de Festival. |fechaaccesu=26 de febreru de 2013 |editorial=cooperativa.cl }}</ref> | [[2013]] |} </center> == Discografía == {{AP|Discografía de Daddy Yankee}} {{AP|Collaboraciones de Daddy Yankee}} {{AP|Cantares de Daddy Yankee }} {{Columnes}} ;Álbumes d'Estudiu * 1995: ''[[No Mercy (álbum)|No Mercy]]'' * 2002: ''[[El Cangri.Com]]'' * 2004: ''[[Barriu finu]]'' * 2007: ''[[El cartelu: The Big Boss]]'' * 2010: ''[[Mundial (álbum)|Mundial]]'' * 2012: ''[[Prestige (álbum)|Prestige]]'' * 2020: ''[[El discu duru]]'' * 2022: ''[[Legendaddy]]'' ;Álbumes como productor * 1998: ''[[El cartelu (álbum)|El cartelu]]'' * 2001: ''[[El cartelu II]]'' ;Álbumes en direuto * 2005: ''[[Agora tócalu al Cangri! Live]]'' * 2005: ''[[Barriu finu en direutu]]'' ;Álbumes Especiales * 2003: ''[[Los Homerun-Ye]]'' * 2006: ''[[Nube tropical, Vol.1]]'' * 2006: ''[[Salsaton "Salsa Con Reggaetón" (Salsatón: Salsa con reggaetón)]]'' * 2013: ''[[King Daddy]]'' * 2015: ''[[King Daddy 2]]'' * 2015: ''[[Los Cangris Edition]]'' - con [[Nicky Jam]] * 2015: ''[[Los insuperables]]'' - con [[Don Omar]] * 2015: ''[[El discu duru]]'' * 2019: ''[[Con Calma & Mis Grandes Exitos]]'' ;Soundtrack * 2008: ''[[Talento de Barrio (álbum)|Talento de Barrio]]'' {{Nueva columna}} ;Senciellos * «[[Non problema (cantar)|Non problema]]» * «[[Na cama (cantar)|Na cama]]» <small>(featuring [[Nicky Jam]])</small> * «[[Latigazu (cantar)|Latigazu]]» * «[[Seguroski]]» * «[[Gasolina]]» * «[[Lo que pasó, pasó]]» * «[[Ruempi]]» * «[[Gangsta Zone]]» <small>(featuring [[Snoop Dogg]])</small> * «[[Mamacita (senciellu)|Mamacita]]» <small>(featuring [[Pharrell Williams]])</small> * «[[Impautu (cantar)|Impautu]]» * «[[Who's Your Daddy]]» * «[[Pose (cantar)|Pose]]» * «[[La despidida]]» * «[[El ritmu nun perdona]]» * «[[Berru Mundial]]» * «[[Llegamos al discu]]» <small>(featuring [[De la Ghetto|De La Ghetto]], Ñengo Flow, [[Arcángel (cantante)|Arcángel]], [[Farruko]], [[Baby Rasta & Gringo]], Kendo Kaponi & Alex Kyza)</small> * «[[Ven conmigo (cantar)|Ven conmigo]]» <small>(featuring [[Prince Royce]])</small> * «[[Perros selvaxes (cantar)|Perros xabaces]]» * «[[Lovumba]]» * «[[Pasarela (cantar)|Pasarela]]» * «[[Llimbu (cantar)|Llimbu]]» * «L'Amante» <small>(featuring [[J Alvarez]])</small> * «[[La nueche de los dos]]» <small>(featuring [[Natalia Jiménez]])</small> * «[[La nueva y l'ex]]» * «Romper carros» * «Ora por mi» * «Pallabres con sentíu» * «Esperimenten la perse» <small>(featuring [[Benny Benni]], Pusho, [[Farruko]] & [[Gotay]])</small> * «This Is Not A Love» <small>(featuring Duncan)</small> * «Sábadu rebalbu» <small>(featuring [[Plan B (dúu de reggaeton)|Plan B]])</small> * «[[Síguime y te sigo(cantar)|Síguime y te sigo]]» * «Alerta colorao» <small>(featuring L'Exércitu)</small> * «Shaky, Shaky» * «Shaky, Shaky» <small>(Remix)</small> <small>(featuring [[Nicky Jam]] & [[Plan B (dúu de reguetón)|Plan B]])</small> * «Hula Hoop» {{Nueva columna}} ;Collaboraciones * «The Profecy» <small>(con [[Nas]])</small> * «Gata selvaxe» <small>(Con [[Nicky Jam]], [[Hector El Father]] & [[Tito El Bambino]])</small> * «La nueche ta bona» <small>(Con [[Don Omar]])</small> * «Paleta» <small>(Con [[Wisin & Yandel]])</small> * «Mayor que yo» <small>(Con Baby Ranks, [[Wisin & Yandel]], [[Hector El Father]] & Tony Tun-Tun)</small> * «Nueche d'entierru» <small>(Con [[Wisin & Yandel]], [[Hector El Father]], Tony Tun-Tun & [[Zion (cantante)|Zion]])</small> * «Lo nueso foise» <small>(Con [[Ivy Queen]], [[Wisin]] & [[Alex Rivera]])</small> * «Lean Back (Llatín)» <small>(Con [[Tempo (cantante)|Tempo]], [[Fat Joe]], [[Hector El Father]], [[Lito & Polacu|Polacu]], Notty & [[Tego Calderón]])</small> * «12 discípulos (Quitar tu pa' poneme yo)» <small>(Con [[Eddie Dee]], [[Ivy Queen]], [[Tego Calderón]], [[Julio Voltiu|Voltiu]], [[Vico C]], [[Zion & Lennox|Zion, Lennox]], [[Nicky Jam]], Johnny Prez, Gallego & [[Wiso G]])</small> * «Hasta embaxo» <small>(Con [[Don Omar]])</small> * «Curia'o au, au» (Remix) <small>(Con [[Cosculluela]] & [[Alexis & Fido]])</small> * «I Get Money <small>(Remix)</small>» <small>(Con [[50 Cent]])</small> * «Hasta embaxo» (Remix 2.5) <small>(Con [[Don Omar]], [[Tempo (cantante)|Tempo]] & Dysnasty)</small> * «Danza Kuduro» (Remix) <small>(Con [[Don Omar]], [[Lucenzo]] & [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «El rescate» <small>(Con [[Alexis & Fido]])</small> * «La, la, la» (Remix) <small>(Con [[Baby Rasta & Gringo]])</small> * «[[Somos el mundu|Somos El Mundo]]» <small>(Con Dellos Artistes)</small> * «Hipnotízame» (Remix) <small>(Con [[Wisin & Yandel]])</small> * «Yo soi d'equí» <small>(Con [[Don Omar]], [[Yandel]] & [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «Self Made» <small>(Con [[French Montana]])</small> * «More Than Friends» <small>(Con [[Inna]])</small> * «La entruga» (Remix) <small>(Con [[J Alvarez]] & [[Tito El Bambino]])</small> * «Xuntos a l'amanecida» (Remix) <small>(Con [[J Alvarez]])</small> * «La dupleta» <small>(Con [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «Taboo» (Remix) <small>(Con [[Don Omar]])</small> {{Nueva columna}} * «Señorita» <small>(Con [[Reykon]])</small> * «Guaya» <small>(Con [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «Llevo tres de ti» (Remix) <small>(Con [[Plan B (dúu de reguetón)|Plan B]] & [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «Matamos baillando» <small>(Con [[J Alvarez]])</small> * «Finally Found You» <small>(Con [[Enrique Iglesias]])</small> * «Muncha soltura» <small>(Con [[Jowell & Randy]])</small> * «Adictu al dineru fácil» <small>(Con [[Tempo (cantante)|Tempo]] & Pinto)</small> * «Moviendo cadriles» <small>(Con [[Yandel]])</small> * «Igual qu'ayeri» <small>(Con Wida López)</small> * «Dime qué pasó» <small>(Con [[Arcángel (cantante)|Arcángel]])</small> * «Suena l'alarma» <small>(Con [[Farruko]])</small> * «El combu llámame» (Remix) <small>(Con Benny Benni, Pusho, [[Cosculluela]], [[Farruko]], D.OZi & El Sica)</small> * «Terrible sata» (Remix) <small>(Con [[Arcángel (cantante)|Arcángel]], [[De La Ghetto]], [[Nicky Jam]] & [[Plan B (dúu de reguetón)|Plan B]])</small> * «La cai fíxome» <small>(Con Benny Benni, [[Gotay|Gotay El Autentiko]], [[Farruko]], [[Nicky Jam]], [[Ñejo & Dalmata|Ñejo]], [[J Alvarez]] & [[Cosculluela]])</small> * «[[Nota d'amor (cantar)|Nota d'amor]]» <small>(Con [[Wisin]] & [[Carlos Vives]])</small> * «Imaxinándote» <small>(Con [[Reykon]])</small> * «Casería de nenotas» <small> (Remix) (Con [[Tito El Bambino]], [[Amaro]], Pinto, Pusho, Clandestín & Yailem & [[Plan B (dúu de reggaeton)|Plan B ]])</small> * «Balta la casa» (Remix) <small>(Con Alexio La Bestia, [[Farruko]], [[Nicky Jam]], [[De La Ghetto]], [[Ñengo Flow]], [[Arcángel (cantante)|Arcángel]] & [[Zion (cantante)|Zion]])</small> * «Tas equí» <small>(Con [[Nicky Jam]], [[J Alvarez]] & [[Zion (cantante)|Zion]])</small> * «[[Mayor que yo|Mayor que yo 3]]» <small>(Con [[Don Omar]] & [[Wisin & Yandel]])</small> * «Andes na mio cabeza» <small>(Con [[Chinu & Nacho]])</small> * «Pierdes los modales» <small>(Con [[J Balvin]])</small> * «[[Shaky Shaky (cantar de Daddy Yankee)|Shaky Shaky Remix]]» <small>(Con [[Nicky Jam]] y [[Plan B (dúu de reguetón)|Plan B]])</small> * «[[Despacito]]» <small>(Con [[Luis Fonsi]])</small> * «Despacito remix» <small>(Con [[Luis Fonsi]] y [[Justin Bieber]])</small> * «[[Vuelvi (cantar de Daddy Yankee)|Vuelvi]]» <small>(Con [[Bad Bunny]])</small> * «El desorde remix» <small>(Con [[Plan B (dúu de reguetón)]], [[Ozuna]])</small> * «[[Dura (cantar de Daddy Yankee)|Dura]]» * «El combu llámame 2» <small>(Con Benny Benni, Pusho, [[Farruko]], Noriel, Miky Woodz)</small> * No Lo Trates (Con Pitbull, Natti Natasha). * Soltera Remix (Con Lunay, Bad Bunny). * Choca (Con Stephen Oaks, Rey Pirin, JayKay). * Runaway (Con Sebastián Yatra, Jonas Brothers, Natti Natasha) * «Instagram (Con Dimitri Vegas & Like Mike, David Guetta, Afro Bros, Natti Natasha). * «China» </small>(Con Anuel AA, Karol G, Ozuna, J Balvin)</small> * «Confia» (Con Sech) * «Bésame», (Con [[zion & Lennox]], [[Play-N-Skillz]]). * «Don Don«, (Con [[Anuel AA]], Kendo Kaponi). * «#Problema». * «El Pony». * «Métele All Perreo». {{Final columnes}} == Filmografía == {{AP|Filmografía de Daddy Yankee}} === Cine y televisión === {| {{tablaguapa}} style="font-size:90%" |- ! width="50" | Añu !width="180" | Títulu !width="100" | Personaxe !width="450" | Nota |- | align=center | 2006 | align=center | ''Vampiros''<ref>{{Cita web |url=http://archivo.univision.com/content/content.jhtml?cid=838911 |títulu=Daddy Yankee debuta nel cine - Protagoniza papel de "vampiru" |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=univision.com }}</ref> | align=center | "Vampiru" | Primer apaición del artista na industria del [[cine]]. |- | align=center | 2008 | align=center | ''[[Talento de Barrio]]''<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com/entretenimiento/cine/noticias/daddy_yankee_llega_con_el so_talentu_de_barriu_a_los cines_de_usa/oci389680 |títulu=Daddy Yankee llega col so Talentu de Barriu a los cines d'USA |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> | align=center | "Édgar Dineru" | L'álbum de la [[banda sonora]] de la cinta foi certificáu [[Certificación de ventes discográfiques|discu de platín]] pola [[Recording Industry Association of America|RIAA]]. |- | align=center | 2007 | align=center | ''[[Cane (serie de televisión)|Cane]]''<ref>{{Cita web |url=http://www.peopleenespanol.com/gallery/y-toos-festéxenme?slide=2 |títulu=¡Y toos festéxenme!: Gasolina histriónico |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=peopleenespanol.com }}</ref> | align=center | "Daddy Yankee" | Debutó nel episodiu "The Work Of A Business Man". |- | align=center | 2010 | align=center | ''The Bold and the Beautiful''<ref>{{Cita web |url=http://www.billboard.biz/bbbiz/content_display/genre/news/y3i7db724a2489ff4ccb49a0ba99f54y031 |títulu=Daddy Yankee To Perform On 'The Bold And The Beautiful' |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=billboard.biz |idioma=inglés |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20110907163821/http://www.billboard.biz/bbbiz/content_display/genre/news/y3i7db724a2489ff4ccb49a0ba99f54y031 |fechaarchivu=7 de setiembre de 2011 }}</ref> | align=center | "Daddy Yankee" | Foi parte de cinco episodios. |- | align=center | 2010 | align=center | ''Pleasant Ave''<ref>{{Cita web |url=http://www.terra.com.mx/cine/articulo/895217/Daddy+Yankee+protagonizara+la so+segunda+pelicula.htm |títulu=Daddy Yankee va protagonizar la so segunda película |fechaaccesu=16 de marzu de 2012 |editorial=terra.com }}</ref> | align=center | "Daddy Yankee" | Interpretó al hermanu d'un [[Policía]]. |- | align=center | 2018 | align=center | ''[[Vas Conocer la verdá]]'' | align=center | "Daddy Yankee" | Interpretó a sigo mesmu |} == Notes == {{llistaref|group="nota"}} == Referencies == {{llistaref|3}} == Bibliografía == * {{cita llibru |nome=Elizabeth |apellíos=Gackstetter Nichols |títulu=Pop Culture in Latin America and the Caribbean |editorial=ABC-CLIO |añu=2015 |isbn=9781610697545 |idioma=inglés }} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{wikiquote|Daddy Yankee}} * {{Páxina web|http://www.daddyyankee.com}} de Daddy Yankee * {{IMDb|1782362}} * [http://www.billboard.com/artist/daddy-yankee/497582#/artist/daddy-yankee/497582 Perfil del artista en Billboard] * {{Allmusic|class=artist|id=daddy-yankee-p541678|label=Daddy Yankee}} {{NF|1977||Yankee, Daddy}} {{Tradubot|Daddy Yankee}} [[Categoría:Cantantes de Puertu Ricu]] [[Categoría:Cantautores de Puertu Ricu]] [[Categoría:Cantantes de reguetón]] [[Categoría:Cantantes de música urbana]] [[Categoría:Raperos de Puertu Ricu]] [[Categoría:Productores de reguetón]] [[Categoría:Cantantes de trap]] [[Categoría:Cantantes en castellanu]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Persones de San Xuan]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 354h91tcauci3mr8mm86wjyysie2coj 0 132198 3710465 3507917 2022-08-22T06:53:25Z YoaR 37624 Removing from [[Category:Militares confederaos (Guerra Civil Estauxunidense)]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{persona}} {{referencies|t=20160206100251|militares}} '''Jesse Woodson James''' ([[Condáu de Clay (Misuri)|condáu de Clay]], [[Misuri]], [[5 de setiembre]] de [[1847]] - [[Saint Joseph (Misuri)|Saint Joseph]], [[Misuri]], [[3 d'abril]] de [[1882]]) foi un [[foraxíu]] estauxunidense y l'integrante más famosu de la [[Banda de James-Younger|banda de asaltante James-Younger]]. Asesináu a traición, convertir nuna figura llexendaria del [[Vieyu Oeste]], protagonizando yá en vida innumberables noveles barates([[dime novel]]) que lo igualaben a [[Robin Hood]].<ref name="JJ">{{cita web|url=http://www.shsmo.org/historicmissourians/name/j/jamesj/|títulu=Jesse Woodson James|idioma=inglés}}</ref> A pesar de la semeya de Jesse James como la [[personificación]] de [[Robin Hood]], que robaba a los ricos pa da-y lo a los probes, nun había evidencia de qu'él y la so banda compartieren el botín de los sos robos.<ref name="seattle times">{{cita noticia |nome=Wil |apellíu=Hayworth |títulu=A story of myth, fame, Jesse James |url=http://seattletimes.nwsource.com/html/living/2003885037_jessejames17.html |periódicu=[[Seattle Times]] |fecha=17 de setiembre de 2007 |fechaaccesu=7 d'avientu de 2008 |idioma=inglés |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20081229061215/http://seattletimes.nwsource.com/html/living/2003885037_jessejames17.html |fechaarchivu=29 d'avientu de 2008}}</ref> Los eruditos ya historiadores caracterizaron a Jesse James como unu de los [[criminal]]es inspiráu poles insurxencies de los ex[[confederáu|confederaos]] tres la [[Guerra de Secesión]] más bien que como una manifestación de [[xusticia económica]] o de la illegalidá del [[Vieyu Oeste]].{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002}} == Biografía == === Vida temprana === Jesse James nació nel [[condáu de Clay (Misuri)|condáu de Clay]], [[Misuri]], nun pueblu cercanu a lo que güei se conoz como [[Kearney]]. Tuvo dos hermanos; el mayor yera Alexander Franklin James, conocíu como [[Frank James]], y una hermana menor llamada [[Susan Lavenia James]]. El so padre, [[Robert James]], foi un comerciante de [[cáñamu]] y ministru de la [[Ilesia Bautista]] de [[Kentucky]], que dempués de casase emigró a [[Bradford]], [[Missouri]], y ayudó a fundar la [[William Jewell College]] [[Liberty (Missouri)|Liberty]].{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002}} Robert James viaxó a [[California]] cola ilusión d'algamar fortuna mientres la denomada [[Fiebre del Oru]],{{Harvnp|Settle|1977|p=7}}{{Harvnp|Settle|1977|p=12}}{{Harvnp|Settle|1977|p=16}}{{Harvnp|Settle|1977|p=26}} pero morrió ellí cuando Jesse tenía namái trés años d'edá.{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002|p=23-26}} Tres la muerte de Robert, l'agora [[Viudez|viuda]] [[Zerelda James]] volvió casase en dos causes, la primera con [[Benjamin Simms]] en 1852 y l'otra en 1855 con Dr. [[Reuben Samuel]], con quien tuvo cuatro fíos: Sarah Louisa, John Thomas, Fannie Quantrell, y Archie Peyton Samuel.{{Harvnp|Settle|1977|p=7}}{{Harvnp|Settle|1977|p=12}}{{Harvnp|Settle|1977|p=16}}{{Harvnp|Settle|1977|p=26}}<ref name="yeatman26">{{cita llibru |apellíu=Yeatman |nome=Ted P. |títulu=Frank and Jesse James: The Story Behind the Legend |editorial=Cumberland House Publishing |añu=2003 |isbn=1-58182-325-8 |url=https://books.google.com/?id=o4WlW39O8-UC |páxines=26–28}}</ref> Zerelda y Samuel adquirieron un total de siete [[esclavu|esclavos]] y utilizar como [[llabrador]]es d'una [[plantíu]] de [[tabacu]].<ref name="yeatman26"/>{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002|p=26–55}} === Contestu históricu === La proximidá de la [[Guerra de Secesión]] llueu asombró la vida de los James. [[Misuri]] foi un [[Estaos fronterizos (Guerra de Secesión)|estáu fronterizu mientres la Guerra de Secesión]] ente'l Norte y el [[Sur de los Estaos Xuníos]], anque'l 75% de la población fora del sur o d'otros estaos.{{Harvnp|Settle|1977|p=7}}{{Harvnp|Settle|1977|p=12}}{{Harvnp|Settle|1977|p=16}}{{Harvnp|Settle|1977|p=26}} El condáu cuntó con una medría de la [[esclavitú]]; en Missouri, los esclavos cuntaben con solamente'l 10% de la población, pero nel [[Condáu de Clay (Misuri)|condáu de Clay]] constituyíen el 25%.{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002|p=37-46}} Tres la firma de la [[llei de Kansas-Nebraska]] en 1854, el condáu de Clay convertir nun escenariu confusu, onde la esclavitú estender hasta'l [[territoriu de Kansas]], formándose escenarios violentos, como'l denomináu [[Bleeding Kansas]].{{Harvnp|Stiles|17 de setiembre de 2002|p=26–55}}<ref>{{cita llibru |apellíu=Hurt |nome=R. Douglas |títulu=Agriculture and Slavery in Missouri's Little Dixie |url=https://books.google.es/books/about/Agriculture_and_Slavery_in_Missouri_s_Li.html?id=-PySAAAAIAAJ |editorial=University of Missouri Press |añu=1992 |páxines=334 |isbn=0-8262-0854-1}}</ref> Desamarrada la guerra, Jesse James y el so hermanu [[Frank James|Frank]] xunir en 1862 a la guerrilla sudista de [[William Clarke Quantrill|William C. Quantrill]]. La guerra civil afaró [[Misuri]] y foi determinante na vida posterior de Jesse James. === Guerra de Secesión === Acabada la [[Guerra Civil d'Estaos Xuníos|Guerra de Secesión]], James rindir a los soldaos de [[Unión (Guerra de Secesión)|la Unión]], pero retomó les armes ([[1866]]). La ''[[Banda James-Younger]]'', formada por él, el so hermanu Frank, los trés hermanos Younger ([[Cole Younger|Cole]], [[Jim Younger|Jim]] y [[Bob Younger|Bob]]) y los Miller ([[Clell Miller|Clell]] y [[Ed Miller|Ed]]), adquirió notoriedá pola audacia de los sos asaltos a [[bancu|bancos]] y a [[tren]]es. Dende la formación de la banda, Jesse James asumió'l rol de xefe del grupu. La banda llueu se fixo bien conocida n'Estaos Xuníos. Hasta tal puntu llegó la so fama que'l gobiernu estauxunidense llegó a contratar una axencia de detectives, l'[[Axencia Pinkerton]], col únicu fin de prindalos. En 1875, dellos homes de Pinkerton tiraron una bomba na so casa, pero nun taben ende Jesse nin el so hermanu Frank: la esplosión mató al so mediu hermanu de 8 años y mancó gravemente a la so madre, que perdió un brazu. El sucesu aumentó la so popularidá.<ref name="JJ"/> Un añu dempués del incidente de la bomba, la banda protagonizó un ataque perduru contra [[Northfield (Minnesota)|Northfield]], otru pequeñu pueblu del Alloñáu Oeste, habitáu por descendientes d'inmigrantes suecos. Pero les coses nun salieron bien pa los foraxíos, que fueron repelidos a tiros pola población. La banda nun pudo recuperase del golpe, pos, salvu Jesse y Frank (que llograron fuxir a [[Nashville]], [[Tennesse]]), toos morrieron o fueron prindaos poles autoridaes y unviaos a presidiu. Jesse y el so hermanu formaron una nueva banda, la ''James Band'', mientres la so cabeza yera tasada en 10.000 dólares. El 24 d'abril de 1874 casárase cola so prima Zerelda Mimms y tuvieron 4 fíos: Jesse Edward James (1875), futuru abogáu, los ximielgos Gould y Montgomery (1878), que morrieron llueu,y Mary Susan James (1879; de casada, Barr).<ref name="JJ"/> El [[15 de xunetu]] de [[1881]] realizó unu de los sos últimos golpes xunto a la banda, nel denomináu [[asaltu al tren de Winston]], onde asesinó a [[William Westfall]], conductor del tren, por cuenta de que suponía que tuvo implicáu na esplosión na casa de la so madre, que-y costó'l brazu a ella y la vida al so mediu hermanu [[Archie James]], de tan solo 8 años d'edá.<ref name=COJ>{{cita videoxuegu| títulu = Call of Juarez: Gunslinger| desarrollador = Techland| publicador = Ubisoft| fecha = 21 de mayu de 2013| plataforma = PlayStation Network, Steam y Xbox Live Arcade | idioma = inglés}}</ref> === Asesinatu === Finalmente, el 3 d'abril de 1882, Jesse James foi asesináu na so casa d'un tiru pel costazu a manes de [[Robert Ford]], un miembru de la so banda, quien al pie del so hermanu [[Charlie Ford|Charlie]] apautara col gobernador el cobru del pagu en cuenta de apurrir o matar al conocíu foraxíu. Na so tumba puede lleese: {{cita|En memoria del mio fíu amáu, asesináu por un traidor y un cobarde que'l so nome nun merez figurar equí}} == Cultura actual == === Cine === {{AP|Películes sobre Jesse James}} {| {{tablaguapa}} |-bgcolor=#ccccff ! Añu!!Títulu!!Jesse James!!Frank James |----------------- |1908||''[[Los James en Misuri]]''||[[Gilber M.Brocho]]||[[Billy Anderson]] |-bgcolor=#ffffed |1921||''[[Jesse James el foraxíu]]'' empobináu por [[Franklin B.Coastres]]|| [[Jesse James, Jr.]]|| |----------------- |1921||''[[Jesse James so la bandera negra]]''||[[Jesse James, Jr.]]|| |-bgcolor=#ffffed |1927||''[[Jesse James (película)|Jesse James]]'' empobináu por [[Lloyd Ingraham]]||[[Fred Thompson]]||[[James Pierce]] |----------------- |1939||''[[Los díes de Jesse James]]'' empobináu por [[Joseph Kane]]|| [[Don Red Barry]]||[[Harry Worth (actor)|Harry Worth]] |-bgcolor=#ffffed |1939||''[[Jesse James]]'' empobináu por [[Henry King]]||[[Tyrone Power]]||[[Henry Fonda]] |----------------- |1944||''[[The Return of Frank James]]'' empobináu por [[Fritz Lang]]||||[[Henry Fonda]] |-bgcolor=#ffffed |----------------- |1941||''[[Jesse James en Bay]]'' empobináu por [[Joseph Kane]]||[[Roy Rogers (actor)|Roy Rogers]]|| |-bgcolor=#ffffed |1941||''[[Bandíos de Misuri]]'' empobináu por [[Ray Engright]]||[[Alan Baxter]]|| |----------------- |1943||''[[L'home de Kansas]]'' empobináu por [[George Archibaud]]||[[George Archibaud]]|| |----------------- |1946||''[[Territoriu de foraxíos]]'' empobináu por [[Tim Welham]]||[[Laurence Tierney]]||[[Tom Tyler]] |----------------- |1947||''[[Jesse James acaballa de nuevu]]'' empobináu por [[Fredd C.Brannon]]||[[Thomas Carr]]|| |-bgcolor=#ffffed |1948||''[[Aventures de Frank y Jesse James]]'' (TV) empobináu por [[Fredd C.Brannon]] y [[Yakima Cannut]]||[[Clyton Moore]]||[[Steve Darrell]] |----------------- |1949||''[[Bales vengadores]]'' empobináu por [[Samuell Fuller]]||[[Reed Hadley]]||[[Tom Tyler]] |-bgcolor=#ffffed |1949||''[[Homes que lluchen na pradería]]'' empobináu por [[Edward L.Marin]]||[[Da-y Robertson]]|| |----------------- |1949||''[[Los hermanos James de Missouri]]'' empobináu por [[Fredd C.Brannon]]||[[Keith Richards]]||[[Robert Byce]] |-bgcolor=#ffffed |1949||''[[L'últimu home del Valle]]'' empobináu por [[Edward L.Marin]]||[[Da-y Robertson]]|| |----------------- |1950||''[[Caballeros de Kansas]]'' empobináu por [[Ray Enright]]||[[Audie Murphy]]|| |-bgcolor=#ffffed |1951||''[[Pistoles de Misuri]]'' empobináu por [[Gordon Douglas]]||[[Wendel Carey]]||[[McDonald Carey]] |----------------- |1951||''[[La torna de Jesse James]]'' empobináu por [[Arthur Hilton]]||[[John Ireland (actor)|John Ireland]]||[[Reed Hadley]] |-bgcolor=#ffffed |1953||''[[El gran golpe de Jesse James]]'' empobináu por [[Reginald -y Borg]]||[[Willard Parker]]|| |----------------- |1954||''[[Les muyeres de Jesse James]]'' empobináu por [[Don Red Barry]]||[[Don Red Barry]]||[[Jack Buetel]] |-bgcolor=#ffffed |1954||''[[Jesse James contra los Dalton]]'' empobináu por [[William Castle]]|||| |----------------- |1957||''[[Cruciando los caminos del diañu]]'' empobináu por [[Franklin Adreon]]||[[Henry Brandon]]||[[Douglas Kenedy]] |-bgcolor=#ffffed |1957||''[[Escobiu del infiernu]]'' empobináu por [[Frankklin Adreib]]||[[Henry Brandon]]||[[Douglas Kenedy]] |----------------- |1957||''[[La verdadera hestoria de Jesse James]]'' empobináu por [[Nicholas Ray]]||[[Robert Wagner]]||[[Jeffrey Hunter]] |-bgcolor=#ffffed |1959||''[[Alies Jesse James]]'' empobináu por [[Leo Z.McLeand]]||[[Wendel Corey]]||[[Jim Davis]] |----------------- |1960||''[[El mozu Jesse James]]'' empobináu por [[William F.Claxton]]||[[Ray Stricklin]]||[[Robert Dix]] |-bgcolor=#ffffed |1965||''[[La lleenda de Jesse James]]'' (TV) empobináu por Christopher Jones ||[[Allan Case]]|| |----------------- |1966||''[[Jesse James conoz a la fía de Frankenstein]]'' empobináu por [[William Beaudine]]||[[John Lupton]]|| |-bgcolor=#ffffed |1969||''[[Tiempos pa matar]]'' empobináu por [[Budd Boetticher]]||[[Audie Murphy]]|| |----------------- |1972||''[[Ensin llei nin esperanza]]'' empobináu por [[Philiph Kaufman]]||[[Robert Duvall]]||[[John Pearce]] |-bgcolor=#ffffed |1980||''[[Foraxíos de lleenda]]'' empobináu por [[Walter Hill]]||[[James Keach]]||[[Stacy Keach]] |----------------- |1986||''[[Los últimos díes de Frank y Jesse James]]'' (TV) empobináu por [[William A.Graham]]||[[Krisk Kristofferson]]||[[Johny Cash]] |-bgcolor=#ffffed |1994||''[[Frankie y Jesse]]'' empobináu por [[Robert Boris]]||[[Rob Lowe]]||[[Bill Paxton]] |----------------- |2001||''[[Foraxíos americanos]]'' empobináu por [[Les Mansfield]]||[[Colin Farrell]]||[[Gabriel Macht]] |-bgcolor=#ffffed |2007||''[[The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford]]'' empobináu por [[Andrew Dominik]]||[[Brad Pitt]]||[[Sam Shepard]] |} 2016||''[[Timeless T1; Episodiu 12 L'Asesinatu de Jesee James]]'' === Videoxuegos === Jesse James apaez como [[antagonista (narratología)|antagonista]] nel [[videoxuegu]] western ''[[Call of Juarez: Gunslinger]]'', quien s'enfrenta a [[Silas Greaves]], un cazarrecompensas.<ref name=COJ/> Anque Silas Greaves mancar nun [[duelu]], comenta que foi asesináu por [[Robert Ford]].<ref name=COJ/> == Referencies == {{llistaref}} == Bibliografía == {{refcomienza}} * {{cita llibru |nome=William A. |apellíu=Settle |títulu=Jesse James Was His Name, or, Fact and Fiction Concerning the Careers of the Notorious James Brothers of Missouri |editorial=University of Nebraska Press |añu=1977 |url=https://books.google.es/books?id=3cHhY4qAvdcC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false |fechaaccesu=7 d'avientu de 2008 |isbn=0-8032-5860-7 |páxines=263}} * {{cita llibru |apellíu=Stiles |nome=T. J. |títulu=Jesse James: Last Rebel of the Civil War |editorial=Knopf Publishing |url=https://books.google.com/?id=uAINAAAACAAJ |fecha=17 de setiembre de 2002 |páxines=510 |isbn=0-375-40583-6}} {{reftermina}} == Enllaces esternos == {{commons|Jesse James}} * [https://web.archive.org/web/20061009030711/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/WWjamesJ.htm Biografía] de Jesse James. * [https://web.archive.org/web/20090401181155/http://stjoseph.net/ponyexpress/ Home Museum], llugar onde foi asesináu. {{Tradubot|Jesse James}} {{NF|1847|1882|James, Jesse}} [[Categoría:Banda de James-Younger]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] pgn1f00in1krbr35265czicox64fxi7 0 134951 3710572 3703198 2022-08-22T08:23:03Z Túrelio 8207 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:Duplicate|Duplicate]]: [[File:Emir Abd or-Rahman, Rawalpindi, April, 1885 Wellcome L0020789.jpg]] → [[File:Emir Abd or-Rahman, Rawalpindi, April, 1885 Wellcome L0025009.jpg]] Exact or scaled-down duplicate: [[c::File:Emir Abd or-Rahman, Rawalpindi, April, 1885 Wellcome L0025009.jpg]] wikitext text/x-wiki [[Ficheru:Royal standard of Afghan Kings(1931~1973).svg|thumb|Estandarte real de los Monarques d'Afganistán (1931-1973).]] Antes del [[sieglu XVIII]], el modernu Estáu d'[[Afganistán]] estremóse y nel so mayor parte taba gobernáu pol [[Sultanatu de Delhi]] de la [[India]]. La rexón de [[Herat]] nel oeste foi gobernada polos [[Safávida|Safávida de Persia]] y la zona de [[Mazar-i-Sharif]] nel norte pol [[Kanatu de Bukhará]]. La rexón meridional de [[Kandahar]], n'ocasiones camudar de bandu ente l'[[Imperiu Mughal]] y los safávidas.<ref>Amy Romanu (2003). ''[https://books.google.com/books?id=TKUxyVCrYn0C&lpg=PP1&pg=PA28#v=onepage&q&f=false ''A Historical Atlas of Afghanistan]''. The Rosen Publishing Group, {{ISBN|0823938638}}, páx. 28</ref> Los [[pastun]]es fueren primíos per dambes partes y taben primiendo pola [[independencia]], pero munchos intentos fueren estrapaos y los líderes executaos.<ref name="infob">Steven Otfinoski (2004). [https://books.google.com/books?id=fbXmk-EauHIC&lpg=PP1&pg=PA7#v=onepage&q&f=false ''Afghanistan'']. Infobase Publishing, {{ISBN|0816050562}}, páx. 7</ref> En 1709, Mirwais Hotak y el so xefes tribales de Kandahar entamáronse y lliberáu con ésitu a la so tierra del dominiu persa.<ref>Edward Granville Browne. [http://persian.packhum.org/persian/pf?file=90001014&ct=29. "An Outline Of The History Of Persia During The Last Two Centuries (A.D. 1722-1922)"], London: Packard Humanities Institute, páx. 29</ref> Mirwais construyeron una gran fortaleza pa sigo mesmu y convirtió la ciudá de Kandahar, pa sirvir como la capital del Imperiu Hotaki.<ref name="infob" /> Dempués d'una llarga serie de guerres, esti imperiu foi sustituyíu finalmente pol Imperiu Durrani que foi fundada por Ahmad Shah Durrani en 1747.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7798/Afghanistan/21392/Last-Afghan-empire. "Last Afghan empire". Louis Dupree, Nancy Hatch Dupree and others. Encyclopædia Britannica Online Version]</ref> == [[Dinastía Hotaki]] (1709-1738) == {| {{tablaguapa}} ! Nome ! Imaxe ! Empiezu ! Final |- | rowspan=1 align=center | [[Mirwais Kan Hotak]]<br><small><center>''[[Valí]]'' | rowspan=1 align=center | | align=center | Abril de 1709 | align=center | Ochobre de 1715 |- | rowspan=1 align=center | [[Abdul Aziz Hotak]]<br><small><center>''Valí'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | Ochobre de 1715 | align=center | 1717 |- | rowspan=1 align=center | [[Mir Mahmud Hotaki]]<br><small><center>''[[Xa]]'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:SHAH-MAHMUD-HOTAK.jpg|100px]] | align=center | 1717 | align=center | 1725 |- | rowspan=1 align=center | [[Ashraf Kan]]<br><small><center>''Sah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 1725 | align=center | 1730 |- | rowspan=1 align=center | [[Hussain Hotaki]]<br><small><center>''Sah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 1725 | align=center | 1738 |} == [[Imperiu durrani|Dinastía Durrani]] (1747-1826; 1839-42) == {| {{tablaguapa}} ! Nome ! Imaxe ! Empiezu ! Final |- | rowspan=1 align=center | [[Ahmad Shah Durrani]]<br><small><center>''[[Xa]]'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Ahmad-Shah-Durani.jpeg|100px]] | align=center | Julio de 1747 | align=center | 16 d'ochobre de 1772 |- | rowspan=1 align=center | [[Timur Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Temur-Shah.jpg|100px]] | align=center | 16 d'ochobre de 1772 | align=center | 18 de mayu de 1793 |- | rowspan=1 align=center | [[Zaman Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Shah-Zaman-Khan.jpg|100px]] | align=center | 18 de mayu de 1793 | align=center | 25 de xunetu de 1801 |- | rowspan=1 align=center | [[Mahmud Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 25 de xunetu de 1801 | align=center | 13 de xunetu de 1803 |- | rowspan=1 align=center | [[Shuja Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Shuja Shah Durrani of Afghanistan in 1839.jpg|100px]] | align=center | 13 de xunetu de 1803 | align=center | 3 de mayu de 1809 |- | rowspan=1 align=center | [[Mahmud Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 3 de mayu de 1809 | align=center | 1818 |- | rowspan=1 align=center | [[Ali Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 1818 | align=center | 1819 |- | rowspan=1 align=center | [[Ayub Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Noimage.png|100px]] | align=center | 1819 | align=center | 1823 |- | rowspan=1 align=center | [[Shuja Shah Durrani]]<br><small><center>''Shah'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Shuja Shah Durrani of Afghanistan in 1839.jpg|100px]] | align=center | 7 d'agostu de 1839 | align=center | 5 d'abril de 1842 |} == Dinastía Barakzai (1826-39; 1842-1973) == {| {{tablaguapa}} ! Nome ! Imaxe ! Empiezu ! Final |- | rowspan=1 align=center | [[Dost Mohammed Khan]]<br><small><center>''[[Emir]]'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Dost Mohammad Khan of Afghanistan with his son.jpg|100px]] | align=center | 1826 | align=center | 2 d'agostu de 1839 |- | rowspan=1 align=center | [[Dost Mohammed Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Dost Mohammad Khan of Afghanistan with his son.jpg|100px]] | align=center | Avientu de 1842 | align=center | 9 de xunu de 1863 |- | rowspan=1 align=center | [[Sher Ali Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Sher Ali Khan of Afghanistan in 1869.jpg|100px]] | align=center | 9 de xunu de 1863 | align=center | Mayu de 1866 |- | rowspan=1 align=center | [[Mohammad Afzal Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Amir-Muhammad-Afzal-Khan.jpg|100px]] | align=center | Mayu de 1866 | align=center | 7 d'ochobre de 1867 |- | rowspan=1 align=center | [[Muhammad Azam Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Amir-Muhamad-Azam-Khan.jpg|100px]] | align=center | 7 d'ochobre de 1867 | align=center | 21 de febreru de 1868 |- | rowspan=1 align=center | [[Sher Ali Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Sher Ali Khan of Afghanistan in 1869.jpg|100px]] | align=center | 7 d'ochobre de 1868 | align=center | 21 de febreru de 1879 |- | rowspan=1 align=center | [[Mohammad Yaqub Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Yaqub Khan.jpg|100px]] | align=center | 21 de febreru de 1879 | align=center | 12 d'ochobre de 1879 |- | rowspan=1 align=center | [[Abdur Rahman Khan]]<br><small><center>''Emir'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Emir Abd or-Rahman, Rawalpindi, April, 1885 Wellcome L0025009.jpg|100px]] | align=center | 31 de mayu de 1880 | align=center | 1 d'ochobre de 1901 |- | rowspan=1 align=center | [[Habibullah Khan]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Habibullah.jpg|100px]] | align=center | 1 d'ochobre de 1901 | align=center | 20 de febreru de 1919 |- | rowspan=1 align=center | [[Nasrullah Khan (Afghanistan)|Nasrullah Khan]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Nasrullah Khan.png|100px]] | align=center | 20 de febreru de 1919 | align=center | 28 de febreru de 1919 |- | rowspan=1 align=center | [[Amanullah Khan]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:King Amanullah Khan.jpg|100px]] | align=center | 28 de febreru de 1919 | align=center | 14 de xineru de 1929 |- | rowspan=1 align=center | [[Inayatullah Khan]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:King Inayatullah Khan of Afghanistan.jpg|100px]] | align=center | 14 de xineru de 1929 | align=center | 17 de xineru de 1929 |- |colspan="6" bgcolor="lightblue" align=center | ''Usurpador nel tronu'' |- | rowspan=1 align=center | [[Mohammed Nadir Shah]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Mohammed Nadir Shah.jpg|100px]] | align=center | 13 d'ochobre de 1929 | align=center | 8 de payares de 1933 |- | rowspan=1 align=center | [[Mohammed Zahir Shah]]<br><small><center>''Rei'' | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:King Zahir Shah of Afghanistan in 1963.jpg|100px]] | align=center | 8 de payares de 1933 | align=center | 17 de xunetu de 1973 |} == Usurpadores == En 1929, ante les reformes y modernizaciones del rei Amanullá, surdió un llevantamientu conservador que llevó al xefe bandíu [[tayiko]] Habibullāh Kalakānin como rei per unos meses, hasta'l so derrocamientu y execución pol exércitu de Nadir Shah. Kalakānin foi l'únicu rei afganistanu que nun yera d'etnia pastún.<ref>Tariq Rahman (xunetu de 1995). "Pashto Language & Identity Formation in Pakistan". ''Contemporary South Asia'', Vol 4, Issue 2, páxs. 151-2</ref> {| {{tablaguapa}} ! Nome ! Imaxe ! Empiezu ! Final |- | rowspan=1 align=center | [[Habibullāh Kalakānin]] | rowspan=1 align=center | [[Ficheru:Habibullah Kalakani of Afghanistan.jpg|100px]] | align=center | 17 de xineru de 1929 | align=center | 13 d'ochobre de 1929 |} == Ver tamién == * [[Presidente d'Afganistán]] * [[Primer Ministru d'Afganistán]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Tradubot|Anexo:Monarcas de Afganistán}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Política d'Afganistán]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Llistes de política]] px5qcdbt96v6yzb8say7d543p58h3us 0 137258 3710430 3687430 2022-08-21T17:59:40Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Image:Prisms with high and low dispersion.png|thumb|Dispersión de la lluz en dos prismes de distintu material.]] La [[lluz]] procedente d'una estrella, conocida como lluz blanca, ye una [[Espectru visible|superposición de lluces]] de distintes [[Color|colories]], que presenten un llonxitú d'onda y una frecuencia específiques. La [[dispersión (física)|dispersión]] de la lluz ye un fenómenu que se produz cuando un rayu de lluz blanco traviesa un mediu tresparente (por casu la nada) y se [[refraición|refracta]], amosando a la salida d'este los respeutivos colores que la constitúin. La dispersión tien el so orixe nun amenorgamientu na velocidá d'espardimientu de la lluz cuando traviesa'l mediu. Por cuenta de que el material [[Absorción (óptica)|absuerbi]] y reemite la lluz que la so frecuencia ye cercana a la [[resonancia (teoría cuántica de campos)|frecuencia d'oscilación natural]] de los electrones que tán presentes nél, esta lluz arrobínase un pocu más adulces en comparanza a lluz de frecuencies distintes. Estes variaciones na velocidá d'espardimientu dependen del [[índiz de refraición]] del material y faen que la lluz, pa frecuencies distintes, se refracte de manera distinta. Nel casu d'una doble refraición (como asocede nel prisma) estrémense entós de manera entamada'l colores que componen la lluz blanco: la esviación ye progresiva, siendo mayor pa frecuencies mayores (menores llonxitúes d'onda); poro, la lluz colorao ye esviada de la so trayeutoria orixinal en menor midida que la lluz azul. == Exemplu == La descomposición de la lluz blanco nos distintos [[color]]es que la componen, data del sieglu XVIII, debíu al físicu, astrónomu y matemáticu [[Isaac Newton]]. La lluz blanco descomponer n'estos colores principales: * [[Colloráu]] (el color qu'esperimenta la menor esviación) * [[Naranxa (color)|Anaranxáu]]. * [[Mariellu]]. * [[Verde]]. * [[Azul]]. * [[Añil]]. * [[Violeta (color)|Violeta]] (el color qu'esperimenta la mayor esviación) Esto demuestra que la lluz blanco ta constituyida pola superposición de toos estos colores. Cada unu de los cualos esperimenta una esviación distinta una y bones l'índiz de refraición de, por casu, el vidriu ye distintu pa cada unu de los colores. Si la lluz d'un color específicu, proveniente del espectru de la lluz blanco, travesara un prisma, esta nun se descompondría n'otru colores yá que cada color que compón l'espectru ye un color puru o [[lluz monocromática|monocromático]]. == Ver tamién == * [[Dispersión (física)]] * [[Prisma (óptica)]] ==Bibliografía== *{{cita llibru |apellíu=Hewitt |nome=Paul |enllaceautor= |títulu=Física Conceptual |url= |fechaaccesu=26 d'agostu de 2011 |idioma= |otros= |edición=Novena |añu=2004 |editor= |editorial=PEARSON EDUCACIÓN |allugamientu= |isbn=970-26-0447-8 |capítulu=28 |páxines=544 |cita=}} {{Tradubot|Dispersión refractiva}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Espardimientu de la lluz]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] f4ys3us9rmf1p043a3vnjo4kyrzsk86 0 137944 3710551 3667304 2022-08-22T08:14:13Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {|align="right" id=toc cellpadding="2" |align="center" style="color:black" bgcolor="white" colspan=2|'''Llanzamientu de pesu'''<br />[[Ficheru:US Navy 050429-N-7975R-001 Midshipman 4th Class Darryl Hunter side steps into position for his first attempt in the shot put event at the Penn Relays.jpg|240px|centráu]] |- |align="center" style="color:black" bgcolor="white" colspan=2|'''Meyores marques homes''' |- |align="center" style="width:70px;color:black" bgcolor="white" |'''Mundial''' |align="left" style="width:270px;color:black;background:white;"|{{bandera|USA}} [[Randy Barnes]] 23,12 (1990) |- |align="center" style="width:50px;color:black" bgcolor="white" |'''Olímpicu''' |align="left" style="width:270px;color:black;background:white;"|{{bandera|USA}} [[Ryan Crouser]] 22,52 (2016) |- |align="center" style="color:black" bgcolor="white" colspan=2|'''Meyores marques muyeres''' |- |align="center" style="width:50px;color:black" bgcolor="white" |'''Mundial''' |align="left" style="width:270px;color:black;background:white;"|{{bandera|URS}} [[Natalia Lisovskaya]] 22,63 (1987) |- |align="center" style="width:50px;color:black" bgcolor="white" |'''Olímpicu''' |align="left" style="width:270px;color:black;background:white;"|{{bandera|GDR}} [[Ilona Slupianek]] 22,41 (1980) |} El '''llanzamientu de pesu''' ye una prueba del [[atletismu]] modernu, que consiste en propulsar una bola sólida d'aceru al traviés del aire a la máxima distancia posible. Forma parte del programa d'[[atletismu nos Xuegos Olímpicos]], na que'l pesu de la bala ye de 7,26{{esd}}[[kg]] n'homes y de 4{{esd}}kg en muyeres. El pesu del artefautu puede variar según la edá de los prauticantes;{{esd}}kg y na caña femenina de 4{{esd}}kg, na categoría menor masculina llanzar de 5{{esd}}kg y na caña femenina de 3{{esd}}kg. L'área de llanzamientu ta circunscrita a un círculu de 2,137{{esd}}[[metru|m]] (7 pies) de diámetru, xeneralmente de cementu, y na so parte delantera tien un cantu de madera que lo delimita. La zona onde cai'l pesu denominar zona de cayida y ye un ángulu de 40º dende la área de llanzamientu. L'actual plusmarca mundial masculina ye de 23,12&nbsp;m, llograos pol estauxunidense [[Randy Barnes]], campeón nos [[Xuegos Olímpicos de 1996]] n'[[Atlanta]] y na categoría femenina pertenez a [[Natalya Lisovskaya]] con una marca de 22,63&nbsp;m dende l'añu 1987. == Historia == [[Ficheru:shotput.jpg|miniatura|250px|Llanzamientu de pesu.]] [[Ficheru:Ralph Rose.jpg|miniatura|250px|[[Ralph Rose]] campeón olímpicu [[1904]] y [[1908]].]] La primer mención qu'atopamos del llanzamientu de pesu ye en testu griegu del [[sieglu VIII e.C.|sieglu VIII&nbsp;e.&nbsp;C.]], concretamente na ''[[Ilíada]]'', nel Cantar XXIII - 826 y 836, mientres los Xuegos Aciagos n'honor a [[Patroclo]]: {{cita|:'''826'''.- Depués el Pelida sacó la bola de fierro ensin bruñir que n'otru tiempu llanzaba'l forzudu Eetión, al qu'habiendo matáu Aquiles, llevar a la so nave la bola y toles sos demás riqueces. Y amosándola, dixo a los argivos: «Que se llevanten los que quieran delidiar nesti exerciciu. La presente bola va apurrir al que venciera cuanto fierro precise mientres cinco años, por estensos que sían los sos campos; de cuenta que los sos pastores y los que-y trabayen aquellos nun van tener que dir a por fierro a la ciudá». :'''836'''.- Oyéndo-y espresase asina, levantóse aína'l desacobardáu Polipetes; dempués el brengosu Leonteo, que tanto asemejábase na so fuercia a un dios; más tarde, Ayax Telamonio, y a lo último el divín Epeo. Pusiéronse en ringlera, y el divín Epeo coyó la bola y refundiar, dempués de voltiar; los que lo guardaben dexaron escapar berros d'almiración. Tirar el segundu Leonteo, que llogró pasar al anterior. Al puntu despidir Ayax Telamonio colos sos robustos brazos, faciéndola dir más allá que los que-y precedieren. Y, a lo último tomóla el desacobardáu Polipetes, y cuanta ye la distancia que llega'l cayado cuando lo llanza'l pastor percima de la vacada, tantu pasó la bola al espaciu alcanzáu por Ayax Telamonio. Aplaudieron toos la so fuercia y maña, y los sos amigos llevar a les naves el premiu que'l so rei ganara.}} El llanzamientu de pesu modernu nació como una demostración de fuercia nes competiciones tradicionales d'[[Irlanda]] y [[Escocia]].<ref name=repitida_1>Revista Atletismu Español.nᵘ486, páx. 31. Editada pola RFEA.</ref> Apaez a mediaos del [[sieglu XVIII]] un intentu de normalizar esta prueba y se estandariza el pesu coles bales de cañón ingleses que pesaben 16 [[llibra (unidá de masa)|llibra]]s (7,260{{esd}}kg) y llanzábase dende un cuadráu de 7 [[pie (unidá)|pies]] (2,125{{esd}}m) de llau delimitado con un pequeñu cantu, esti pesu y midida caltiénse anguaño.<ref>{{cita web |url=http://atletismoweb.com/historia/historia-llanzamientu-de-pesu.htm |títulu=Historia del llanzamientu de pesu, atletismo -/www.atletismoweb.com/ <!--Xeneráu por Muriu Bot. Puedes ayudar a rellenar esta plantiya--> |añoacceso= |autor= |enllaceautor= |idioma= }}</ref> Nos [[Xuegos Olímpicos d'Atenes 1896]] y [[Xuegos Olímpicos de París 1900]] llanzar dende una plataforma rectangular pintada nel suelu o delimitada por cintes. El círculu actual, empezar a utilizar a finales d'esi mesmu sieglu, pero nun ye hasta los [[Xuegos Olímpicos de Saint Louis 1904]] onde s'utiliza per primer vegada nuna competición internacional, pero pintáu nel suelu con cal blanco y n'otra superficie distinta al cementu, supónse que yerba o tierra. A partir añede un cantu de madera que delimita frontalmente'l círculu de llanzamientu. Darréu utilízase una superficie de ceniza, y caltiénse el so usu hasta la temporada [[1952]]-[[1953|53]], fecha na qu'empiecen a apaecer los círculos de cementu con un cantu de madera frontero y que favorecen el desplazamientu del llanzador. El sector de cayida primeramente foi de 65º, en [[1973]] amenorgar a 45º, a 40º en [[1979]] y a 34, 92º en 2004 calteniéndose hasta l'actualidá.<ref name=repitida_1 /> == Récores == (actualizáu al [[31 d'agostu]] de [[2015]]) {| {{tablaguapa}} |- bgcolor=#efefef !!! !!Marca!!Atleta!!País!!Llugar!!Fecha |-bgcolor="#ffdead" |rowspan=2| ''' Mundial (WR)''' ||Homes|| '''23,12''' || [[Randy Barnes]] || {{USA}} || [[Atlanta]] || 20-05-1996 |-|- bgcolor="#ffdead" || Muyeres|| '''22,63''' || [[Natalia Lisovskaya]] || {{URS}} || [[Moscú]] || 07-06-1987 |- |rowspan=2| '''Olímpicu (OR)''' ||Homes|| '''22,52''' || [[Ryan Crouser]] || {{USA}} || [[Rio de Janeiro]] || 18-08-2016 |- ||Muyeres|| '''22,41''' || [[Ilona Slupianek]] || {{GDR}} || [[Moscú]] || 24-07-1980 |- |- bgcolor="#ffdead" |rowspan=2| '''Européu (ER)''' ||Homes|| '''23,06''' || [[Ulf Timmermann]] || {{GDR}} || [[Hania]] || 22-05-1988 |-|- bgcolor="#ffdead" || Muyeres|| '''22,63''' || [[Natalia Lisovskaya]] || {{URS}} || [[Moscú]] || 07-06-1987 |- |rowspan=2| ''' Americanu (AM)''' ||Homes|| '''23,12''' || [[Randy Barnes]] || {{USA}} || [[Los Angeles]] || 20-05-1990 |- ||Muyeres|| '''20,96''' || [[Belsy Laza]] || {{CUB}} || [[Ciudá de Méxicu]] || 02-05-1992 |- |- bgcolor="#ffdead" |rowspan=2| '''Africanu (AF)''' ||Homes|| '''21,97''' || [[Janus Robberts]] || {{RSA}} || [[Eugene (Oregón)|Eugene]] || 02-06-2001 |-|- bgcolor="#ffdead" || Muyeres|| '''18,43''' || [[Vivian Chukwuemeka]] || {{NGR}} || [[Walnut]] || 19-04-2003 |- |rowspan=2| '''Asiáticu (AS)''' ||Homes|| '''21,13''' || [[Sultan Abdulmajeed Alhabashi]] || {{KSA}} || [[Doḥa]] || 08-05-2009 |- ||Muyeres|| '''21,76''' || [[Meisu Li]] || {{CHN}} || [[Shijiazhuang]] || 23-04-1988 |- |- bgcolor="#ffdead" |rowspan=2| '''Oceánicu (OC)''' ||Homes|| '''21,58''' || [[Tomas Walsh]] || {{NZL}} || [[Beixín]] || 23-08-2015 |- |- bgcolor="#ffdead" ||Muyeres|| '''21,24''' || [[Valerie Adams]] || {{NZL}} || [[Daegu]] || 29-08-2011 |} == Atletes con meyores marques mundiales == (actualizáu a 12-08-2016) === Homes === {| {{tablaguapa}} ! Ranking !! Marca!! Atleta !! País !! Fecha !! Llugar |- ! 1. |'''23,12''' ||[[Randy Barnes]] || {{USA}} ||[[20 de mayu]] de [[1990]] ||[[Westwood (Los Angeles)|Westwood]] |- ! 2. |'''23,06''' ||[[Ulf Timmermann]] || {{GDR}} ||[[22 de mayu]] de [[1988]] ||[[La Canea]] |- ! 3. |'''22,91''' ||[[Alessandro Andrei]] || {{ITA}} ||[[12 d'agostu]] de [[1987]] ||[[Viareggio]] |- ! 4. |'''22,86''' ||[[Brian Oldfield]] || {{USA}} ||[[10 de mayu]] de [[1975]] ||[[El Paso (Texas)|El Paso]] |- !5. |'''22,75''' ||[[Werner Günthör]] || {{SUI}} ||[[23 d'agostu]] de [[1988]] ||[[Berna]] |- ! 6. |'''22,67''' ||[[Kevin Toth]] || {{USA}} ||[[19 d'abril]] de [[2003]] ||[[Lawrence (Kansas)|Lawrence]] |- ! 7. |'''22,65''' ||[[Ryan Crouser]] || {{USA}} ||[[25 de xunu]] de [[2017]] ||[[Sacramento]] |- ! 8. |'''22,64''' ||[[Udo Beyer]] || {{GDR}} ||[[20 d'agostu]] de [[1986]] ||[[Berlín]] |- ! 9. |'''22,57''' ||[[Joe Kovacs]] || {{USA}} ||[[18 de mayu]] de [[2017]] ||[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |- ! 10. |'''22,54''' ||[[Christian Cantwell]] || {{USA}} ||[[5 de xunu]] de [[2004]] ||[[Gresham (Oregón)|Gresham]] |- !11. |'''22.52''' |[[John Brenner]] |{{USA}} |[[26 d'abril]] de [[1987]] |[[Walnut (California)|Walnut]] |- !12. |'''22.51''' |[[Adam Nelson]] |{{USA}} |[[18 de mayu]] de [[2002]] |[[Gresham (Oregón)|Gresham]] |- !13. |'''22.44''' |[[Darrell Hill]] |{{USA}} |[[31 d'agostu]] de [[2017]] |[[Bruxeles]] |- !14. |'''22.43''' |[[Reese Hoffa]] |{{USA}} |[[3 d'agostu]] de [[2007]] |[[Londres]] |- !15. |'''22.31''' |[[Tomas Walsh]] |{{NZL}} |[[3 de marzu]] de [[2018]] |[[Birmingham]] |- !16. |'''22.28''' |[[Ryan Whiting]] |{{USA}} |[[10 de mayu]] de [[2013]] |[[Doḥa]] |- !17. |'''22.24''' |[[Sergey Smirnov]] |{{URS}} |[[21 de xunu]] de [[1986]] |[[Tallin]] |- !18. |'''22.21''' |[[Dylan Armstrong]] |{{CAN}} |[[25 de xunu]] de [[2011]] |[[Calgary]] |- !rowspan=2|19. |rowspan=2|'''22.20''' |[[David Storl]] |{{DEU}} |[[9 de xunetu]] de [[2015]] |[[Lausana]] |- |[[John Godina]] |{{USA}} |[[22 de mayu]] de [[2005]] |[[Carson (California)|Carson]] |- !rowspan=2|21. |rowspan=2|'''22.10''' |[[Sergey Gavryushin]] |{{URS}} |[[31 d'agostu]] de [[1986]] |[[Tblisi]] |- |[[Cory Martin]] |{{USA}} |[[23 de mayu]] de [[2010]] |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |- !23. |'''22.09''' |[[Mika Halvari]] |{{FIN}} |[[7 de febreru]] de [[2000]] |[[Tampere]] |- !rowspan=2|24. |rowspan=2|'''22.02''' |[[Dave Laut]] |{{USA}} |[[25 d'agostu]] de [[1982]] |[[Koblenz]] |- |[[George Woods]] |{{USA}} |[[8 de febreru]] de [[1974]] |[[Inglewood (California)|Inglewood]] |} ===Muyeres=== {| {{tablaguapa}} ! Ranking !! Marca!! Atleta !! País !! Fecha !! Llugar |- ! 1. | '''22.63''' | [[Natalya Lisovskaya]] | {{URS}} | 7 de xunu de 1987 | [[Moscú]] |- ! 2. | '''22.50''' | [[Helena Fibingerová]] | {{TCH}} | 19 de febreru de 1977 | [[Jablonec nad Nisou]] |- ! 3. | '''22.45''' || [[Ilona Slupianek]] || {{GDR}} || 11 de mayu de 1980 || [[Potsdam]] |- ! 4. | '''22.19''' || [[Claudia Losch]] || {{FRG}} || 23 d'agostu de 1987 || [[Hainfeld]] |- ! 5. | '''21.89''' || [[Ivanka Khristova]] || {{BUL}} || 4 de xunetu de 1976 || [[Belmeken]] |- ! 6. | '''21.86''' || [[Marianne Adam]] || {{GDR}} || 23 de xunu de 1979 || [[Leipzig]] |- ! 7. | '''21.76''' || [[Li Meisu]] || {{CHN}} || 23 d'abril de 1988 || [[Shijiazhuang]] |- ! 8. | '''21.73''' || [[Natalya Akhrimenko]] || {{URS}} || 21 de mayu de 1988 || [[Leselidze]] |- ! 9. |'''21.70''' |[[Nadzeya Ostapchuk]] |{{BLR}} |12 de febreru de 2010 |[[Maguilov]] |- ! 10. | '''21.69''' || [[Vita Pavlysh]] || {{UKR}} || 15 d'agostu de 1998 || [[Budapest]] |- ! 11. | '''21.66''' || [[Sui Xinmei]] || {{CHN}} || 9 de xunu de 1990 || [[Beixín]] |- !12. | '''21.62''' || [[Verzhinia Veselinova]] || {{BUL}} |21 d'agostu de 1982 | [[Sofía]] |- !13. | '''21.60''' || [[Valentina Fedyushina]] || {{URS}} |28 d'avientu de 1991 | [[Simferópol]] |- !14. | '''21.58''' || [[Margitta Pufe]] || {{GDR}} |28 de mayu de 1978 | [[Erfurt]] |- !15. | '''21.57''' || [[Ines Müller]] || {{GDR}} |16 de mayu de 1988 | [[Atenes]] |- !16. | '''21.53''' || [[Nunu Abashidze]] || {{URS}} |20 de xunu de 1984 | [[Kiev]] |- !17. | '''21.52''' || [[Huang Zhihong]] || {{CHN}} |27 de xunu de 1990 | [[Beixín]] |- !18. | '''21.46''' || [[Larisa Peleshenko]] || {{RUS}} |26 d'agostu de 2000 | [[Budapest]] |- !19. | '''21.45''' || [[Nadezhda Chizhova]] || {{URS}} |29 de setiembre de 1973 | [[Varna (Bulgaria)|Varna]] |- !20. | '''21.43''' || [[Eva Wilms]] || {{FRG}} |27 de xunu de 1977 | [[Múnich]] |- !21. | '''21.42''' || [[Svetlana Krachevskaya]] || {{URS}} |24 de xunetu de 1980 | [[Moscú]] |- !22. | '''21.31''' || [[Heike Hartwig]] || {{GDR}} |16 de mayu de 1988 | [[Atenes]] |- !23. | '''21.27''' || [[Liane Schmuhl]] || {{GDR}} |26 de xunu de 1982 | [[Cottbus]] |- !24. | '''21.24''' || [[Valerie Adams]] || {{NZL}} |29 d'agostu de 2011 | [[Daegu]] |- !25. | '''21.22''' || [[Astrid Kumbernuss]] || {{GER}} |5 d'agostu de 1995 | [[Gotemburgu]] |} == Campeones olímpicos == === Masculín === ''Pa medayistes ver [[Medayistes olímpicos n'atletismu (Llanzamientu de pesu masculín)]]''. {| {{tablaguapa}} width=80%; text-align:left;" |- style="background-color:#EDEDED;" ! class="hintergrundfarbe6" style="width:18%;" | Edición ! bgcolor=gold style="width:25%;" | [[Ficheru:Gold medal world centered-2.svg|20px]] Oru !bgcolor=silver style="width:25%;" | [[Ficheru:Silver medal world centered-2.svg|20px]] Plata !bgcolor="#CC9966" style="width:25%;" | [[Ficheru:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] Bronce |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 1896|Atenes 1896]] | {{bandera|USA}} [[Robert Garrett]] <small>(11,22 m.) | {{bandera|GRE}} [[Miltiades Gouskos]] | {{bandera|GRE}} [[Georgios Papasideris]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de París 1900|París 1900]] | {{bandera|USA}} [[Richard Sheldon]] <small>(14,10 m.) | {{bandera|USA}} [[Josiah McCracken]] | {{bandera|USA}} [[Robert Garrett]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Saint Louis 1904|Saint Louis 1904]] | {{bandera|USA}} [[Ralph Rose]] <small>(14,81 m.) | {{bandera|USA}} [[Wesley Coe]] | {{bandera|USA}} [[Leon Feuerbach]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Londres 1908|Londres 1908]] | {{bandera|USA}} [[Ralph Rose]] <small>(14,21 m.) | {{bandera|GBR}} [[Denis Horgan]] | {{bandera|USA}} [[John Garrels]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos d'Estocolmo 1912|Estocolmo 1912]] | {{bandera|USA}} [[Patrick McDonald]] <small>(15,34 m.) | {{bandera|USA}} [[Ralph Rose]] | {{bandera|USA}} [[Lawrence Whitney]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos d'Amberes 1920|Amberes 1920]] | {{bandera|FIN}} [[Ville Pörhölä]] <small>(14,81 m.) | {{bandera|FIN}} [[Elmer Niklander]] | {{bandera|USA}} [[Harry Liversedge]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de París 1924|París 1924]] | {{bandera|USA}} [[Clarence Houser]] <small>(14,995 m.) | {{bandera|USA}} [[Glenn Hartranft]] | {{bandera|USA}} [[Ralph Hills]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Ámsterdam 1928|Ámsterdam 1928]] | {{bandera|USA}} [[John Kuck]] <small>(15,87 m.) | {{bandera|USA}} [[Bruce Bennett|Herman Brix]] | {{bandera|GER}} [[Emil Hirschfeld]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1932|Los Angeles 1932]] | {{bandera|USA}} [[Leo Sexton]] <small>(16,005 m.) | {{bandera|USA}} [[Harlow Rothert]] | {{bandera|CZE}} [[František Douda]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Berlín 1936|Berlín 1936]] | {{bandera|Alemaña|Nazi|tamañu=22px}} [[Hans Woellke]] <small>(16,20 m.) | {{bandera|FIN}} [[Sulo Bärlund]] | {{bandera|Alemaña|Nazi|tamañu=22px}} [[Gerhard Stock]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Londres 1948|Londres 1948]] | {{bandera|USA}} [[Wilbur Thompson]] <small>(17,12 m.) | {{bandera|USA}} [[Jim Delaney]] | {{bandera|USA}} [[Jim Fuchs]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Ḥelsinki 1952|Ḥelsinki 1952]] | {{bandera|USA}} [[Parry O'Brien]] <small>(17,41 m.) | {{bandera|USA}} [[Darrow Hooper]] | {{bandera|USA}} [[Jim Fuchs]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Melbourne 1956|Melbourne 1956]] | {{bandera|USA}} [[Parry O'Brien]] <small>(18,57 m.) | {{bandera|USA}} [[Bill Nieder]] | {{bandera|CZE}} [[Jiří Skobla]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Roma 1960|Roma 1960]] | {{bandera|USA}} [[Bill Nieder]] <small>(19,68 m.) | {{bandera|USA}} [[Parry O'Brien]] | {{bandera|USA}} [[Dallas Long]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Tokiu 1964|Tokiu 1964]] | {{bandera|USA}} [[Dallas Long]] <small>(20,33 m.) | {{bandera|USA}} [[Randy Matson]] | {{bandera|HUN}} [[Vilmos Varjú]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Méxicu 1968|Méxicu 1968]] | {{bandera|USA}} [[Randy Matson]] <small>(20,54 m.) | {{bandera|USA}} [[George Woods]] | {{bandera|URS}} [[Eduard Gushchin]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Múnich 1972|Múnich 1972]] | {{bandera|POL}} [[Władysław Komar]] <small>(21,18 m.) | {{bandera|USA}} [[George Woods]] | {{bandera|GDR}} [[Hartmut Briesenick]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Montreal 1976|Montreal 1976]] | {{bandera|GDR}} [[Udo Beyer]] <small>(21,05 m.) | {{bandera|URS}} [[Yevgeny Mironov]] | {{bandera|URS}} [[Aleksandr Baryshnikov]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Moscú 1980|Moscú 1980]] | {{bandera|URS}} [[Vladimir Kiselyov]] <small>(21,35 m.) | {{bandera|URS}} [[Aleksandr Baryshnikov]] | {{bandera|GDR}} [[Udo Beyer]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1984|Los Angeles 1984]] | {{bandera|ITA}} [[Alessandro Andrei]] <small>(21,26 m.) | {{bandera|USA}} [[Mike Carter]] | {{bandera|USA}} [[Dave Laut]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Seúl 1988|Seúl 1988]] | {{bandera|GDR}} [[Ulf Timmermann]] <small>(22,47 m.) | {{bandera|USA}} [[Randy Barnes]] | {{bandera|SUI}} [[Werner Günthör]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Barcelona 1992|Barcelona 1992]] | {{bandera|USA}} [[Mike Stulce]] <small>(21,70 m.) | {{bandera|USA}} [[Jim Doehring]] | {{bandera|EUN}} [[Vyacheslav Lykho]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Atlanta 1996|Atlanta 1996]] | {{bandera|USA}} [[Randy Barnes]] <small>(21,62 m.) | {{bandera|USA}} [[John Godina]] | {{bandera|UKR}} [[Oleksandr Bagach]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Sydney 2000|Sydney 2000]] | {{bandera|FIN}} [[Arsi Harju]] <small>(21,29 m.) | {{bandera|USA}} [[Adam Nelson]] | {{bandera|USA}} [[John Godina]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004|Atenes 2004]] | {{bandera|USA}} [[Adam Nelson]]<ref>El llanzador [[Ucraína|ucraín]] Yuri Bilonog foi quitáu del oru al ser descalificáu por [[dopaxe]].</ref><ref>{{cita web |url=https://www.marca.com/2013/12/18/atletismu/1387394817.html |títulu=Manuel Martínez yá tien el so bronce olímpico |fechaaccesu=19 de xunu de 2016 |apellíu= |nome= |fecha= |sitiuweb=Marca.com |editorial= |idioma= |cita= }}</ref> <small>(21,16 m.) | {{bandera|DAN}} [[Joachim Olsen]] | {{bandera|ESP}} [[Manolo Martínez|Manuel Martínez]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Beixín 2008|Beixín 2008]] | {{bandera|POL}} [[Tomasz Majewski]] <small>(21,51 m.) | {{bandera|USA}} [[Christian Cantwell]] | {{bandera|CAN}} [[Dylan Armstrong]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|Londres 2012]] | {{bandera|POL}} [[Tomasz Majewski]] <small>(21,89 m.)Beixín | {{bandera|GER}} [[David Storl]] | {{bandera|USA}} [[Reese Hoffa]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio de Janeiro 2016]] | {{bandera|USA}} [[Ryan Crouser]] <small>(22,52 m. '''RO''') | {{bandera|USA}} [[Joseph Kovacs]] | {{bandera|NZL}} [[Tomas Walsh]] |} * <small>'''RO''': denota récor olímpicu.</small> === Femenín === {| {{tablaguapa}} width=80%; text-align:left;" |- style="background-color:#EDEDED;" ! class="hintergrundfarbe6" style="width:18%;" | Edición ! bgcolor=gold style="width:25%;" | [[Ficheru:Gold medal world centered-2.svg|20px]] Oru !bgcolor=silver style="width:25%;" | [[Ficheru:Silver medal world centered-2.svg|20px]] Plata !bgcolor="#CC9966" style="width:25%;" | [[Ficheru:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] Bronce |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Londres 1948|Londres 1948]] | {{Bandera|FRA}} [[Micheline Ostermeyer]] <small>(13,75 m.) | {{Bandera|ITA}} [[Amelia Piccinini]] | {{Bandera|AUT}} [[Ina Schäffer]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Ḥelsinki 1952|Ḥelsinki 1952]] | {{Bandera|URS}} [[Galina Zybina]] <small>(15,21 m.) | {{Bandera|FRG}} [[Marianne Werner]] | {{Bandera|URS}} [[Klavdiya Tochenova]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Melbourne 1956|Melbourne 1956]] | {{Bandera|URS}} [[Tamara Tyschkewitsch]] <small>(16,59 m.) | {{Bandera|URS}} [[Galina Zybina]] | {{Bandera|EUA}} [[Marianne Werner]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Roma 1960|Roma 1960]] | {{Bandera|URS}} [[Tamara Press]] <small>(17,32 m.) | {{Bandera|EUA}} [[Johanna Lüttge]] | {{Bandera|USA}} [[Earlene Brown]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Tokiu 1964|Tokiu 1964]] | {{Bandera|URS}} [[Tamara Press]] <small>(18,14 m.) | {{Bandera|EUA}} [[Renate Garisch]] | {{Bandera|URS}} [[Galina Zybina]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Méxicu 1968|Méxicu 1968]] | {{Bandera|DDR}} [[Margitta Gummel]] <small>(19,61 m.) | {{Bandera|DDR}} [[Marita Lange]] | {{Bandera|URS}} [[Nadezhda Chizhova]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Múnich 1972|Múnich 1972]] | {{Bandera|URS}} [[Nadezhda Chizhova]] <small>(21,03 m.) | {{Bandera|DDR}} [[Margitta Gummel]] | {{Bandera|BGR}} [[Ivanka Khristova]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Montreal 1976|Montreal 1976]] | {{Bandera|BGR}} [[Ivanka Khristova]] <small>(21,16 m.) | {{Bandera|URS}} [[Nadezhda Chizhova]] | {{Bandera|CSK}} [[Helena Fibingerová]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Moscú 1980|Moscú 1980]] | {{Bandera|DDR}} [[Ilona Slupianek]] <small>(22,41 m. '''RO''') | {{Bandera|URS}} [[Svetlana Krachevskaya]] | {{Bandera|DDR}} [[Margitta Pufe]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1984|Los Angeles 1984]] | {{Bandera|FRG}} [[Claudia Losch]] <small>(20,48 m.) | {{Bandera|ROU}} [[Mihaela Loghin]] | {{Bandera|AUS}} [[Gael Martin]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Seúl 1988|Seúl 1988]] | {{Bandera|URS}} [[Natalya Lisovskaya]] <small>(22,24 m.) | {{Bandera|DDR}} [[Kathrin Neimke]] | {{Bandera|CHN}} [[Li Meisu]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Barcelona 1992|Barcelona 1992]] | {{Bandera|EUN}} [[Svetlana Krivelyova]] <small>(21,06 m.) | {{Bandera|CHN}} [[Huang Zhihong]] | {{Bandera|DEU}} [[Kathrin Neimke]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Atlanta 1996|Atlanta 1996]] | {{Bandera|DEU}} [[Astrid Kumbernuss]] <small>(20,56 m.) | {{Bandera|CHN}} [[Sui Xinmei]] | {{Bandera|RUS}} [[Irina Khudoroshkina]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Sydney 2000|Sydney 2000]] | {{Bandera|BLR}} [[Janina Karolchyk-Pravalinskaya|Janina Karolchyk]] <small>(20,56 m.) | {{Bandera|RUS}} [[Larissa Peleshenko]] | {{Bandera|DEU}} [[Astrid Kumbernuss]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004|Atenes 2004]] | {{Bandera|CUB}} [[Yumileidi Cumbá]] <small>(19,59 m.) | {{Bandera|DEU}} [[Nadine Kleinert]] | {{Bandera|RUS}} [[Svetlana Kriveljova]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Beixín 2008|Beixín 2008]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Vili]] <small>(20,56 m.) | {{Bandera|BLR}} [[Natallia Mikhnevich]] | {{Bandera|BLR}} [[Nadzeya Ostapchuk]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|Londres 2012]]<ref>{{cita web|títulu=shot put women|url=https://www.olympic.org/london-2012/athletics/shot-put-women|fechaaccesu=21 de marzu de 2017}}</ref> | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Adams|Valerie Vili-Adams]] <small>(20,70 m.) | ''desiertu'' | {{Bandera|CHN}} [[Gong Lijiao]] |- |[[Atletismu nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016|Rio de Janeiro 2016]] | {{Bandera|USA}} [[Michelle Carter]] <small>(20,63 m.) | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Adams]] | {{Bandera|HUN}} [[Anita Márton]] |} * <small>'''RO''': denota récor olímpicu.</small> == Campeones mundiales == === Masculín === {| {{tablaguapa}} width=80%; text-align:left;" |- style="background-color:#EDEDED;" ! class="hintergrundfarbe6" style="width:18%;" | Edición ! bgcolor=gold style="width:25%;" | [[Ficheru:Gold medal world centered-2.svg|20px]] Oru !bgcolor=silver style="width:25%;" | [[Ficheru:Silver medal world centered-2.svg|20px]] Plata !bgcolor="#CC9966" style="width:25%;" | [[Ficheru:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] Bronce |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1983|Ḥelsinki 1983]] | {{Bandera|POL}} [[Edward Sarul]] | {{Bandera|DDR}} [[Ulf Timmermann]] | {{Bandera|CSK}} [[Remigius Machura]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1987|Roma 1987]] | {{Bandera|CHE}} [[Werner Günthör]] | {{Bandera|ITA}} [[Alessandro Andrei]] | {{Bandera|USA}} [[John Brenner]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1991|Tokiu 1991]] | {{Bandera|CHE}} [[Werner Günthör]] | {{Bandera|NOR}} [[Lars Arvid Nilsen]] | {{Bandera|URS}} [[Aleksandr Klimenko]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1993|Stuttgart 1993]] | {{Bandera|CHE}} [[Werner Günthör]] | {{Bandera|USA}} [[Randy Barnes]] | {{Bandera|UKR}} [[Oleksandr Bahač]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1995|Gotemburgu 1995]] | {{Bandera|USA}} [[John Godina]] | {{Bandera|FIN}} [[Mika Halvari]] | {{Bandera|USA}} [[Randy Barnes]] |- | [[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1997|Atenes 1997]] | {{Bandera|USA}} [[John Godina]] | {{Bandera|DEU}} [[Oliver-Sven Buder]] | {{Bandera|USA}} [[Cottrell J. Hunter]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1999|Sevilla 1999]] | {{Bandera|USA}} [[Cottrell J. Hunter]] | {{Bandera|DEU}} [[Oliver-Sven Buder]] | {{Bandera|UKR}} [[Oleksandr Bahač]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2001|Edmonton 2001]] | {{Bandera|USA}} [[John Godina]] | {{Bandera|USA}} [[Adam Nelson]] | {{Bandera|FIN}} [[Arsi Harju]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2003|París 2003]] | {{Bandera|BLR}} [[Andrėj Michnevič]] | {{Bandera|USA}} [[Adam Nelson]] | {{Bandera|UKR}} [[Jurij Bilonoh]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2005|Ḥelsinki 2005]] | {{Bandera|USA}} [[Adam Nelson]] | {{Bandera|NLD}} [[Rutger Smith]] | {{Bandera|DEU}} [[Ralf Bartels]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2007|Osaka 2007]] | {{Bandera|USA}} [[Reese Hoffa]] | {{Bandera|USA}} [[Adam Nelson]] | {{Bandera|NLD}} [[Rutger Smith]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2009|Berlín 2009]] | {{Bandera|USA}} [[Christian Cantwell]] | {{Bandera|POL}} [[Tomasz Majewski]] | {{Bandera|DEU}} [[Ralf Bartels]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2011|Daegu 2011]] | {{Bandera|DEU}} [[David Storl]] | {{Bandera|CAN}} [[Dylan Armstrong]] | {{Bandera|USA}} [[Christian Cantwell]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2013|Moscú 2013]] | {{Bandera|DEU}} [[David Storl]] | {{Bandera|USA}} [[Ryan Whiting]] | {{Bandera|CAN}} [[Dylan Armstrong]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2015|Beixín 2015]] | {{Bandera|USA}} [[Joe Kovacs]] | {{Bandera|GER}} [[David Storl]] | {{Bandera|JAM}} [[O'Dayne Richards]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2017|Londres 2017]] | {{Bandera|NZL}} [[Tomas Walsh]] | {{Bandera|USA}} [[Joe Kovacs]] | {{Bandera|CRO}} [[Stipe Žunić]] |} === Femenín === {| {{tablaguapa}} width=80%; text-align:left;" |- style="background-color:#EDEDED;" ! class="hintergrundfarbe6" style="width:18%;" | Edición ! bgcolor=gold style="width:25%;" | [[Ficheru:Gold medal world centered-2.svg|20px]] Oru !bgcolor=silver style="width:25%;" | [[Ficheru:Silver medal world centered-2.svg|20px]] Plata !bgcolor="#CC9966" style="width:25%;" | [[Ficheru:Bronze medal world centered-2.svg|20px]] Bronce |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1983|Ḥelsinki 1983]] | {{Bandera|CSK}} [[Helena Fibingerová]] | {{Bandera|DDR}} [[Helma Knorscheidt]] | {{Bandera|DDR}} [[Ilona Slupianek]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1987|Roma 1987]] | {{Bandera|URS}} [[Natalya Lisovskaya]] | {{Bandera|DDR}} [[Kathrin Neimke]] | {{Bandera|DDR}} [[Ines Müller]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1991|Tokiu 1991]] | {{Bandera|CHN}} [[Huang Zhihong]] | {{Bandera|URS}} [[Natalya Lisovskaya]] | {{Bandera|URS}} [[Svetlana Krivelyova]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1993|Stuttgart 1993]] | {{Bandera|CHN}} [[Huang Zhihong]] | {{Bandera|RUS}} [[Svetlana Krivelyova]] | {{Bandera|DEU}} [[Kathrin Neimke]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1995|Gotemburgu 1995]] | {{Bandera|DEU}} [[Astrid Kumbernuss]] | {{Bandera|CHN}} [[Huang Zhihong]] | {{Bandera|BGR}} [[Svetla Mitkova]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1997|Atenes 1997]] | {{Bandera|DEU}} [[Astrid Kumbernuss]] | {{Bandera|UKR}} [[Vita Pavlysh]] | {{Bandera|DEU}} [[Stephanie Storp]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 1999|Sevilla 1999]] | {{Bandera|DEU}} [[Astrid Kumbernuss]] | {{Bandera|DEU}} [[Nadine Kleinert]] | {{Bandera|RUS}} [[Svetlana Krivelyova]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2001|Edmonton 2001]] | {{Bandera|BLR}} [[Janina Karolchyk-Pravalinskaya|Janina Karolchyk]] | {{Bandera|DEU}} [[Nadine Kleinert]] | {{Bandera|UKR}} [[Vita Pavlysh]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2003|París 2003]] | {{Bandera|RUS}} [[Svetlana Krivelyova]] | {{Bandera|BLR}} [[Nadzeya Astapchuk]] | {{Bandera|UKR}} [[Vita Pavlysh]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2005|Ḥelsinki 2005]] | {{Bandera|BLR}} [[Nadzeya Astapchuk]] | {{Bandera|RUS}} [[Olga Ryabinkina]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Vili]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2007|Osaka 2007]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Vili]] | {{Bandera|BLR}} [[Nadzeya Astapchuk]] | {{Bandera|DEU}} [[Nadine Kleinert]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2009|Berlín 2009]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Vili]] | {{Bandera|DEU}} [[Nadine Kleinert]] | {{Bandera|CHN}} [[Gong Lijiao]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2011|Daegu 2011]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Adams]] | {{Bandera|BLR}} [[Nadzeya Astapchuk]] | {{Bandera|USA}} [[Jillian Camarena-Williams]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2013|Moscú 2013]] | {{Bandera|NZL}} [[Valerie Adams]] | {{Bandera|DEU}} [[Christina Schwanitz]] | {{Bandera|CHN}} [[Gong Lijiao]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2015|Beixín 2015]] | {{Bandera|DEU}} [[Christina Schwanitz]] | {{Bandera|CHN}} [[Gong Lijiao]] | {{Bandera|USA}} [[Michelle Carter]] |- |[[Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2017|Londres 2017]] | {{Bandera|CHN}} [[Gong Lijiao]] | {{Bandera|HUN}} [[Anita Márton]] | {{Bandera|USA}} [[Michelle Carter]] |- |} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.iaaf.org/statistics/records/inout=o/discType=5/disc=SP/detail.html Páxina oficial de la IAAF] {{commonscat|Shot put}} {{Tradubot|Lanzamiento de bala}} [[Categoría:Deportes de llanzamientu|Peso]] [[Categoría:Pruebes atlétiques]] [[Categoría:Deportes de fuercia]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 9pngasmdr9yfysenh2yyiig7kp1n2ix 0 138091 3710562 3706158 2022-08-22T08:15:38Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{otrosusos}} [[Ficheru:Theodoric's Palace - Sant'Apollinare Nuovo - Ravenna 2016 (crop).jpg|thumb|250px|Palaciu de [[Teodoricu'l Grande]] en [[Rávena]], representáu nos mosaicos de [[San Apolinar el Nuevu]] (sieglu VI).]] [[Ficheru:Palais de la Cite.jpg|thumb|250px|''[[Palais de Citar]]'' de París, vistu dende tras, cruciando'l ríu Sena, cola ''[[Sainte Chapelle]]'' al llau derechu (ilustración de ''[[Les bien riques hores del Duque de Berry|Les Très Riches Heures du Duc de Berry]]'', 1410).]] [[Ficheru:Chateau Versailles Galerie des Glaces.jpg|thumb|250px|[[Galería de los espeyos]] del [[Palaciu de Versalles]] (1678-1694)]] [[Ficheru:Narayanhiti Palace Museum.jpg|thumb|250px|Palaciu de Narayanhiti , Nepal]] [[Ficheru:The Grand Palace of Thailand 3.jpg|thumb|250px|[[Gran Palaciu de Bangkok]] (1782)]] [[Ficheru:Regaleira1.JPG|thumb|250px|''[[Palaciu da Regaleira]]'', Sintra, Portugal (arquiteutu Luigi Mannini, 1904-1910).]] [[Ficheru:Moneda Palace.jpg|thumb|250px|[[Palaciu de La Moneda]], [[Santiago de Chile]].]] [[Ficheru:Palacio Alvorada commons.jpg|thumb|250px|''[[Palácio da Alvorada]]'', Brasilia (arquiteutu Óscar Niemeyer, 1958).]] '''Palaciu''' ye'l [[edificiu]] utilizáu como residencia del [[xefe d'Estáu]] o otru [[magnate]]. Surdieron na [[Edá Antigua]], col entamu de la [[historia]], en toles [[civilizaciones]]; allugando acontecimientos y protagonizando procesos políticos, sociales y económicos de trescendencia histórica. Nel [[Antiguu Réxime]] européu los palacios yeren les [[residencies reales]], les de la [[nobleza]] y del altu [[cleru]]; anque tamién de los [[burgueses]] arriquecíos. Construyíense, amoblaben y decoraben colos criterios del [[gustu artísticu]] más esixente y el mayor [[luxu]], contribuyendo a afitar los [[estilos artísticos]] de cada dómina. Na [[Edá Contemporánea]] munchos palacios fueron tresformaos pa otros usos, como [[parllamentu|parllamentos]] o [[muséu|museos]]. El términu emplégase tamién davezu pa denominar nueves construcciones d'edificios públicos especialmente luxosos que funcionen como [[finxos]] urbanos; sía como quier el so usu, siendo un casu estremu les luxoses estancies palaciegues qu'en realidá son pasiellos del [[Metro de Moscú]], construyíu na dómina estalinista con esplícita referencia a los palacios zaristes. == Etimoloxía == La pallabra castellana "palaciu" provién de la [[llatín|llatina]] ''Palatium'', y esta del [[topónimu]] d'una de les [[siete colina de Roma]], el ''Palatium'' o ''Palatinus Mons'' ("[[Monte Palatín]]"). El palaciu orixinal sobre'l Monte Palatín yera la [[palacios imperiales de Roma|residencia del emperador romanu]], ente que el ''Capitolium'' o ''Mons Capitolinus'' ("[[Capitoliu]]" y "[[Monte Capitolino]]") yera la sede del [[Senáu romanu|Senáu]] y los [[relixón romana|nucleos relixosos de Roma]]. Anque la ciudá creció más allá de los siete llombes, el Palatín siguió siendo la área residencial más prestixosa. [[César Augusto]] vivió ellí nuna vivienda intencionalmente modesta (la ''[[Domus Augustea]]'', construyida sobre la [[cabaña de Rómulo]]<ref>''[[Casa Romuli]]'' o ''[[Tugurium Romuli]]'' -[[:en:Casa Romuli]]-</ref> y xuntu al ''[[Lupercal]]''<ref>[[:en:Lupercal]]</ref> —la cueva onde la lloba dio de mamar a Rómulo y Remu—),<ref>[https://web.archive.org/web/20120218092926/http://celtiberia.net/articulo.asp?id=3077 ''Secretos na llomba del Palatín''], Celtiberia, 22 d'avientu de 2007</ref> distinguida de la de los sos vecinos namái por dos árboles de [[lloréu]] flanqueando la entrada frontera, como un símbolu de [[Trunfu romanu|trunfu]] dau pol Senáu. Los sos socesores, especialmente [[Nerón]], col so ''[[Domus Aurea]]'' ("Casa Dorada"), ampliaron la residencia y los xardinos hasta que tomaron toa'l visu de la llomba. ''Palatium'' convertir en [[sinónimu]] de [[palacios imperiales de Roma|residencia del emperador]] y, por [[metonimia]], designaba a la [[emperador romanu|institución imperial]] en sí. Yá na [[Edá Media]], l'usu de la pallabra llatina ''palatium'' col sentíu de "[[gobiernu]]" rescampla nun comentariu de [[Pablo'l Diáconu]], escritu en 790 y que narra fechos de los años 660: ''Huic Lupo, quando Grimuald Beneventum perrexit, suum palatium commendavit'' ("Cuando Grimuald poner en camín a Beneventum, encamentó'l so palaciu a Lupo").<ref>''[[Historia gentis Langobardorum]]'', Llibru V, xvii ([[:s:la:Hestoria_Langobardorum/Liber_V|testu en Wikisource]]). Vease tamién [[Grimoaldo I de Benevento]] -[[:en:Grimoald I of Benevento]]- y [[Lupo de Friuli]] -[[:en:Lupus of Friuli]]-</ref> Nesa mesma dómina [[Carlomagno]] alicó l'usu del términu como residencia imperial na so [[Palaciu de Aquisgrán|"palaciu" de Aquisgrán]], del cual solo sobrevivió [[Capiya palatina de Aquisgrán|la capiya]]. Primeramente, los [[reinos xermánicos]], como l'[[reinu ostrogodu|ostrogodu]], pero especialmente'l [[reinu visigodu|visigodu]] y el [[reinu francu|francu]], desenvolvieren cada unu'l so respeutivu ''[[officium palatinum]]'' con distintos cargos en redol al rei; los "palatinos" [[merovinxu|merovinxos]] dieron orixe a les figures llexendaries de los [[paladines]]. ''Palas'' yera'l nome que se daba a la residencia de gobiernu en delles ciudaes xermániques de l'Alta Edá Media. Los poderosos [[príncipes eleutores]] agospiar en palacios (''Paläste''), evidencia de la descentralización del poder nel [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]]. D'una manera similar, na mayoría de les [[monarquíes feudales]], anque primeramente namái fuera'l rei quien se dexaba llamar a la so morada ''palaciu'', tal denominación foi emulada pola nobleza y el cleru. En [[Francia]] y en [[idioma francés]] hai una clara distinción ente ''palais'' ("palaciu") y ''[[château]]'' ("[[castiellu]]"). El ''palais'' siempres foi urbanu, como'l ''[[Palais de Citar]]'' de [[París]] (que foi'l palaciu real y agora ye la Suprema Corte de Xusticia), o'l ''[[Palaciu Papal de Aviñón|Palais des Papes]]'' d'[[Avignon]] ("Palaciu de los Papes"). En contraste, el ''château'' siempres foi de carauterístiques rurales, sosteníu pola so ''[[demesne]]'',<ref>''Cassell's Latin Dictionary'', Marchant & Charles. Fonte citada en [[:en:Demesne]].</ref> inda cuando nun tuviera fortificáu. El [[Palaciu de Versalles]], residencia del rei de Francia, y con él la fonte del poder, ta alloñáu de la ciudá, y siempres foi denomináu en francés como ''Château de Versailles'', ente que la denominación ''Palais'' acutar pal edificiu urbanu del [[Palaciu del Louvre|Louvre]] en París. Esa distinción nun ye avezada n'otros idiomes o países, como n'[[Inglaterra]] y en [[idioma inglés]], onde s'utilicen de forma intercambiable términos de conteníu inicial bien diversu (''palace'', ''castle'', ''manor'' o ''house''). Tampoco n'[[España]] y los sos idiomes; por casu, la nobleza gallega a partir del sieglu XV tresformó castiellos y [[torre|torres]] en ''[[palaciu|palacios]]'' (vocablu cognáu de "palaciu" n'idioma gallegu), siendo dambes tipoloxíes arquiteutóniques eminentemente rurales. Nun se definen pola so implantación sinón pola so función, militar la de castiellos y residencial o cortesana la de palacios y palacios. La identificación ente'l términu "palaciu" y la [[burocracia]], en castellán produció la sentencia ''les coses de palaciu van adulces''. == Palacios por civilizaciones == === Civilizaciones históriques === [[Ficheru:Mari-Zimri Lim Palace.jpg|thumb|250px|[[Palaciu de Mari]]]] [[Ficheru:2009-11-24 Persepolis 03.jpg|thumb|250px|[[Palaciu de Persépolis]]]] [[Ficheru:Armon Knossos P1060048.JPG|thumb|250px|[[Palaciu de Knossos]]]] [[Ficheru:Brenna,Smuglewicz - Termi di Tito,.jpg|thumb|250px|Ruines de la ''[[Domus Aurea]]'']] [[Ficheru:Villa Adriana.jpg|thumb|250px|''Canopus'' de la ''[[Villa Adriana|Villa Hadriana]]'']] [[Ficheru:Palace of Theodoric - Ravenna 2016 (2).jpg|thumb|250px|Restos del [[Palaciu de Rávena]]]] [[Ficheru:Construction d Aix-la-Chapelle.jpg|thumb|250px|[[Carlomagno]] guarda la construcción del [[Palaciu de Aquisgrán]]]] [[Ficheru:Santa María del Naranco 02.jpg|thumb|250px|[[Santa María del Naranco]], palaciu del rei Ramiro II d'Asturies]] [[Ficheru:Angkor-Wat-from-the-air.JPG|thumb|250px|Complexu palaciegu y relixosu d'[[Angkor Wat]]]] [[Ficheru:Palazzo ducale, venezia, tutto.jpg|thumb|250px|''[[Palazzo Ducale]]'' de Venecia]] [[Ficheru:Alcázar di Siviglia arco.jpg|thumb|250px|Palaciu de Pedro I el Cruel nos [[Reales Alcázares de Sevilla]]]] [[Ficheru:BeijingForbiddenCity3.jpg|thumb|250px|[[Ciudá Prohibida]] de Beixín]] [[Ficheru:Abomey-Königspalast2.jpg|thumb|250px|[[Palacios Reales de Abomey]], Benín]] [[Ficheru:Real Monasterio de Santa Maria de Poblet - Escalera de Entrada al Museo.jpg|thumb|250px|[[Palaciu del rei Martín l'Humanu en Poblet]]]] [[Ficheru:Moctezuma palace.jpg|thumb|250px|Les "[[Cases Nueves de Moctezuma]]" (el Palaciu de [[Moctezuma II]] en [[Tenochtitlán]]), representaes nel ''[[Códiz Mendoza]]'']] [[Ficheru:CuscoPiedra12angulo.jpg|thumb|250px|La "[[piedra de los dolce ángulos]]", nel muriu del palaciu del [[Inca Roca]] en [[Cuzco]]]] [[Ficheru:Alhambra in the evening.jpg|thumb|250px|L'[[Alhambra de Granada]], col [[Palaciu de Carlos V]]]] ==== Próximu Oriente antiguu ==== Dende la nacencia de la [[civilización]], apaecieron el palaciu y el [[templu]] como manifestaciones arquiteutóniques de la dualidá del poder ([[poder políticu]] y [[Relixón|poder relixosu]]). En dambos casos, nacen cola [[historia]], esto ye, cola [[escritura]]; siendo la emisión, receición y caltenimientu de [[carta|cartes]] y tou tipu de [[documentos]] nun [[Archivu de documentos|archivu]] una de les funciones de los palacios dende'l so orixe. Otra bien importante foi la custodia de too tipu d'[[almacenes]] (d'[[alimentos]], de [[materies primes]] pa la construcción y l'artesanía, de mercancíes pal [[comerciu esterior]] o provenientes d'él, d'[[arma|armes]]), y especialmente la del [[ayalga]] (l'almacén de les mercancíes más prestixoses: [[metales preciosos]] y [[xoya|xoyes]]). A la [[burocracia]] cada vez más complexa que xeneraben les [[cancillería|cancilleríes]] y [[tesorería|tesoreríes]] (n'Exiptu, col nome d'[[escriba|escribes]]) sumábase'l restu de los [[oficios palaciegos]] denominaos pola so función nel [[serviciu domésticu]] de la casa del rei, que terminó convirtiéndose nuna [[corte regia]] d'altos funcianarios anoblecíos (como'l [[coperu]] qu'apaez na narración bíblica de [[José (patriarca)|la historia de José n'Exiptu]], onde se describen detalles bien significativos de la vida palaciega). Lo relativamente efímero de los materiales utilizaos na so construcción provocó que de los palacios sumeriu y exipciu malapenes quedaren más que restos arqueolóxicos, lo qu'oldea, nel casu d'Exiptu, cola mayor duración de los materiales utilizaos nos [[templu exipciu|edificios relixosos]] y les [[tumbes exipcies|tumbes]]; que la so concepción (como casa del dios o casa pa la eternidá) dexa faese una idea de cómo seríen aquellos. * [[Palacios del antiguu Oriente Próximu]] :* [[Palacios sumerios]], [[palacios mesopotámicos]], [[palacios babilónicos]], [[palacios asirios]], [[palacios perses]], [[palacios fenicios]], [[palacios xudíos]] o [[palacios israelinos]].<ref>''De los palacios sumerios ([[Eridu]], [[Kish|Kiš]], [[Tell Brak]], [[Ur]], [[Yšnunna]]) ye tamién pocu lo caltenío, con esceición del palaciu de [[Mari (ciudá)|Mari]], reconstruyíu y ampliáu a lo llargo de la so historia.''[https://web.archive.org/web/20120326073631/http://www.artehistoria.jcyl.es/civilizaciones/contexto/7593.htm Artehistoria] «Sicasí, son munchos más numberosos los exemplos d'arquiteutura civil nel arte mesopotámico. Quedaron bastantes restos que nos dexaron llevantar planos de los palacios reales de Ugarit, el palaciu real de Ebla o'l palaciu real de Buyukkale. Estos edificios presenten como elementu común la organización de les estancies al traviés de distintos patios, esquema que se va siguir hasta'l mundu romanu». [https://web.archive.org/web/20120215230702/http://www.artehistoria.jcyl.es/obrmaestras/videos/21.htm L'arquiteutura civil nel arte antiguo].</ref> El [[Palaciu de Babilonia]], centru históricu de tola rexón, nun se topó.<ref>Dominique Charpin, Jane Marie Todd, [https://books.google.es/books?id=QQfwxL5-NX0C&pg=PA130&dq=%22babylon+palace%22&hl=es&sa=X&ei=fvs9T7mqJcSKhQesgdXBBQ&ved=0CD0Q6AEwAQ#v=onepage&q=%22babylon%20palace%22&f=false ''Reading and Writing in Babylon''], [[Harvard University Press]], 2011, ISBN 0674049683</ref> ::* [[Palaciu de Mari]] ::* [[Palaciu de Nimrud]] ::* [[Palaciu de Nínive]] ::* Los [[palacios perses]] carauterizar polos sos impresionantes [[apadana|apadanes]] (sales hipóstilas pa les audiencies) :::* [[Pasargada|Palaciu de Pasargada]] :::* [[Palaciu de Persépolis]] :::* [[Palaciu de Susa]] ::* Nel [[Antiguu Israel]], y concretamente en [[Xerusalén]], foi'l [[templu de Xerusalén|templu]] la construcción más significativa hasta la dómina romana, cuando se construyó'l [[Palaciu de Herodes]] y el [[Herodion]]. :* [[Palacios exipcios]]<ref>[[Palacios exipcios]] : * ''Apenes caltenemos restos d'edificios de calter civil procedentes del mundu exipciu, una y bones les cases y los palacios taben construyíos en materiales perecederos, ente que tumbes y templos llevantar en piedra. Sí nos quedaron amueses de les cases de [[Deir el-Medineh]], toes elles construyíes en lladriyu y con unes dimensiones de 10 por 3 metros. En cuanto al urbanismu, conocemos con bastante exactitú la ciudá de Tell el-Amarna, ciudá de nueva planta fundada por Akhenatón nun llanu desértico de la vera derecha del ríu Nilo.'' –– Consultar: ''[https://web.archive.org/web/20120215230702/http://www.artehistoria.jcyl.es/obrmaestras/videos/21.htm L'arquiteutura civil nel arte antiguo]'' * ''El primer complexu destináu a residencia oficial y al exerciciu del poder central, esto ye, el [[Palaciu del faraón]] o del príncipe, asume un particular aspeutu arquiteutónicu nes acabadures del cuartu mileniu e.C. y caltener mientres casi tol terceru. Eficaces y de gran guapura son les imáxenes en perspeutiva d'esos monumentales edificios, reproducíes nes tapes de los sarcófagos de fines de la IV dinastía (2620-2500 a.C). Una idea del asocedese d'habitaciones y de patios interiores, topar inclusive nes construcciones de la primer dinastía, como na tumba d'[[Aha]] y, entá ye más, na d'[[Udimu]] (escontra'l 2900 a.C).'' –– Consultar: ''[http://culturaegipcia-online.blogspot.com/2007/09/castiellos-exipcios.html Castiellos exipcios]''</ref> ::* [[Palacios de Menfis]] ::* [[Palacios de Tebas]] ::* [[Palacios de Amarna]] ==== Grecia ==== * [[Palacios cretenses]] o [[palacios minoicos]], [[palacios micénicos]], [[palacios griegos]], [[palacios helenísticos]].<ref>[[Palacios helenísticos]] : * Inge Nielsen, [https://books.google.es/books/about/Hellenistic_palaces.html?id=wg5NAAAAYAAJ&redir_esc=y ''Hellenistic palaces: tradition and renewal''], Aarhus University Press, 1999, ISBN 8772886455 * Inge Nielsen, [https://books.google.es/books?id=ILNtAAAAMAAJ&hl=es&source=gbs_book_similarbooks ''The royal palace institution in the first millennium BC: rexonal development and cultural interchange between East and West''], Aarhus University Press, 2001, ISBN 8779340040 * Bonnie Llea Kutbay, [https://books.google.es/books?id=MVEwAQAAIAAJ&hl=es&source=gbs_book_similarbooks ''Palaces and large residences of the Hellenistic Age''], Edwin Mellen Press, 1998, ISBN 077348244X</ref> La civilización cretense, pela so parte, foi interpretada como una "civilización de palacios", dáu'l predominiu absolutu de la so presencia física nos xacimientos. Na Grecia continental, destaca la condición defensiva de les ciudaes micéniques, arrodiaes de muralles. El ''megaron'' ye la construcción que representa'l centru políticu, económicu y social d'eses ciudaes, y —nel so aspeutu formal arquiteutónicu— ye'l precedente del [[templu griegu]]. ==== Roma ==== * [[Palacios romanos antiguos]] Nel [[Altu Imperiu]] fuéronse asocediendo delles construcciones en redol al monte Palatín que sirvieron de residencia imperial y centru alministrativu: :* ''[[Domus Augustea]]'', el palaciu d'Augusto :* ''[[Domus Aurea]]'', el suntuosu palaciu de [[Nerón]] en Roma :* [[Palaciu de Domiciano]] en Roma, sede del gobiernu dende [[Domiciano]] y la [[dinastía Flavia]] -[[:it:Palazzo di Domiziano]]-, compuestu de la ''[[Domus Augustana]]'' -[[:it:Domus Augustana]]-, la ''[[Domus Flavia]]'' y l'[[estadiu palatín]] :* ''[[Domus Severiana]]'' en Roma, ampliación de los edificios palatinos en dómina de [[Septimio Severu]] Dellos emperadores escoyeron redolaes alloñaes de la ciudá de Roma, siguiendo l'ideal [[bucólicu]] que la poesía y la preceptiva arquitectónica ([[Vitruvio]]) afitaben pal descansu y los placeres d'una supuesta "vida campestre": :* ''[[Villa Jovis]]'', el palaciu de [[Tiberio]] en Capri y la mayor de los dolce ''villes tiberinas'' :* ''[[Villa Adriana|Villa Hadriana]]'' en Tívoli, un llugar de retiru, alloñáu de Roma, pal emperador [[Adriano]] Nel [[Baxu Imperiu]], la institución imperial convertir nel [[Apoderáu]] (de ''dominus'' -"señor"-), y el palaciu imperial pasa a denominase como ''[[Sacrum Palatium]]'' ("palaciu sagráu"). [[Diocleciano]] construyó un [[Palaciu de Diocleciano|Palaciu en Spalatum]] como residencia pa los sos últimos años (abdicó en 305). [[Constantino'l grande]] treslladó la capital de Roma a [[Constantinopla]], fundando'l [[Gran Palaciu de Constantinopla]]. Roma pasó a ser principalmente la ciudá del [[papa]]. Nes [[provincies romanes]], amás de los palacios helenísticos d'Oriente, hubo otros edificios de calter palacial: unos venceyaos a l'alministración (''[[pretorio|praetorium]]''); y otros pertenecientes a les families arriquecíes del [[orde senatorial]], especialmente en redolaes rurales (''[[villa romana|villae]]''). La corte imperial d'Augusto moró en [[Tarraco]] ente'l 29 y el 26 antes de Cristu ([[guerres cántabres]]); ente que nos momentos finales del imperiu la corte de [[Gala Placidia]] moró en [[Historia de Barcelona#Barcelona romana|Barcino]]. En dambes ciudaes hubo d'haber dalgún edificiu usáu como palaciu. ==== Edá Media europea y otres civilizaciones ==== ===== Palacios bizantinos ===== * [[Palacios bizantinos]] Amás del Gran Palaciu de Constantinopla, edificáronse otros: :* [[Palaciu de Rávena]], sede del [[exarca]], que primeramente fuera utilizáu polos [[ostrogodu|ostrogodos]] ([[Palaciu de Teodoricu]]). :* [[Palaciu de los Porfirogenetas]] en Constantinopla ===== Palacios visigodos ===== * [[Palacios visigodos]]. La esistencia de palacios nel [[reinu visigodu]] atestiguar nos documentos; tantu mientres la corte tuvo en [[Toulouse]] como cuando tuvo en [[Toledo]]. Los usos cortesanos ''a la romana'' de [[Teodoricu I]] (nun se confunda con "el grande", ostrogodu) nel [[Palaciu visigodu de Tolosa]] fueron descritos por [[Sidonio Apolinar]], incluyendo la espresión ''escluyida velis'' ("tres les cortines") pa indicar la parte de la cortil na que'l rei podía falar ''en voz baxa''.<ref>''Epístola'' 1, 2, 4. Citáu por J. Gouyon, ''Toulouse, la première capital du rouyame wisigoth'', en G. Ripoll y J. M. Gurts (eds.), ''Sedes Regiae (ann. 400-800)'', Barcelona, 2000, p. 239; citáu de la mesma por Ramón Texa, y Silvia Acerbi, [https://web.archive.org/web/20130927224321/https://es.scribd.com/doc/52656721/Texa-Ramon-y-Acerbi-Silvia-2010-El palaciu visigodu-y-el circu-de-Toledo-hipotesis-de-localizacion-Reti-Medievali-Rivista-XI ''El palaciu visigodu y el circu de Toledo, hipótesis de llocalización'']. Reti Medievali Rivista, XI, 2010.</ref> El [[Palaciu visigodu de Toledo]] formaba parte d'un conxuntu cola denominada [[ilesia pretoriense de San Pedro y San Pablo]] (onde se celebraben los [[Concilios de Toledo]]), y que de la mesma taba estremada en dos: San Pedro ''in Afficem'', dientro del pretorio o palaciu y San Pablo na zona denominada [[Granadal]]. Nel sieglu XII (tres reconquistar cristiana) el llugar taba bien deterioráu, quiciabes en ruines, y utilizábase con distintos fines, nomándose como ''el ribayu de San Pablo y la ilesia qu'ellí esiste''.<ref>Luis Lorente Toledo, [https://books.google.es/books?id=pQlHm6wwqmAC&pg=PA15&dq=%22palaciu+visigodu%22&hl=es&sa=X&ei=1Uw_T9SYC4eXhQes_OnRBQ&ved=0CGEQ6AEwCA#v=onepage&q=%22palaciu%20visigodu%22&f=false ''San Pedro Mártir el Real, conventual y universitariu: sieglos XIII-XIX, Toledo''], Universidá de Castiella-La Mancha, 2002, ISBN 8484272079, p. 15.</ref> Tamién na vega de Toledo hubo un [[monesteriu de San Pedro'l Verde]] fundáu en dómina visigoda (obispu Aurasio, reis Gundemaro y Sisebuto).<ref>Pedro de Rojas, [https://books.google.es/books?id=v-dFAAAAcAAJ&pg=PA830&dq=%22monasteriu+de+san+pedro+el verde%22&hl=es&sa=X&ei=xFc_T8OZCoWEhQeK69HkBQ&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q=%22monasteriu%20de%20san%20pedro%20el%20verde%22&f=false ''Historia de la Imperial, nobilísima, ínclita y esclariada ciudá de Toledo''], 1630, vol. 2, p. 830.</ref> Hai indicaciones de la esistencia d'un [[palaciu visigodu de Sevilla]], que'l so alcordanza fixo nomar una paraxa como [[Corrolada de Rei]], xunto a la [[Ilesia del Salvador (Sevilla)|ilesia del Salvador]].<ref>Mayte Penelas, [https://books.google.es/books?id=8eXmrDPrr3YC&pg=PA13&dq=%22palaciu+visigodu%22&hl=es&sa=X&ei=1Uw_T9SYC4eXhQes_OnRBQ&ved=0CFwQ6AEwBw#v=onepage&q=%22palaciu%20visigodu%22&f=false ''La conquista d'Al-Andalus''], CSIC, 2002 ISBN 8400080653, p. 13.</ref> ===== Palacios carolinxos, asturianos y otonianos ===== * [[Palacios carolinxos]]. El más importante foi'l [[Palaciu de Aquisgrán]], en redol al cual creóse tou un complexu d'instituciones "palatinas" mientres el llamáu "[[Renacimientu carolinxu]]". El mesmu [[Carlomagno]] llogró del papa [[Adriano I]] el permisu p'arrincar los mármoles y pavimentos del Palaciu de Rávena pa decoralo.<ref>José Pijoán, [https://books.google.es/books?id=Do0KAQAAIAAJ&q=%22palaciu+de+R%C3%A1vena%22&dq=%22palaciu+de+R%C3%A1vena%22&hl=es&sa=X&ei=V0o_T8HePMnChAeZ9oHVBQ&ved=0CEAQ6AEwAw ''Historia del Arte''], Salvat, 1963, vol. 2, pg. 90</ref> Nun foi l'únicu: hubo un "palaciu de Carlomagno" en [[Verberie]],<ref>[http://freeoise.free.fr/communes/lettrev/verberie/index.html Verberie] en Free Oise.</ref> otru en [[Ingelheim]] ([[palaciu de Ingelheim]])<ref> * ''(774-787), cerca de Maguncia, xuntu al Rin. Adopta una forma de villa romana, con gran hemiciclu na parte oriental. El salón del tronu tenía forma absidada, con importante tamañu. [http://arqueomus2.blogspot.com/2010/08/arte-prerromanico.html ''Otros palacios de Carlomagno''] * [https://web.archive.org/web/20120216094230/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/obres/17598.htm Artehistoria]</ref> y otru en [[Nijmegen]] ([[Palaciu de Nijmegen]]), onde se supón que Carlomagno moró hasta en cuatro causes, y que sirviría tamién como llugar de confinamientu de [[Ludovico Pío]] mientres el so curtiu deposición del añu 830.<ref>[https://books.google.es/books?id=7RUlQGV8EMwC&pg=PA68&lpg=PA68&dq=%22palaciu+de+Nijmegen%22&source=bl&ots=NHQP9IIjru&sig=QTNL1JS_z1fITrK-6I6WKsEBbuA&hl=es&sa=X&ei=I-VAT-SZO-HK0QXuqL2PDw&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=%22palaciu%20de%20Nimega%22&f=false ''Añales del Imperiu Carolinxu, años 800-843''], Akal, 1997, ISBN 844600450X. * Günther Binding: Deutsche Königspfalzen. Von Karl dem Großen bis Friedrich II. (765–1240). Darmstadt 1996. Fonte citada en [[:de:Ingelheimer Kaiserpfalz]]</ref> Tamién se construyó un palaciu carolinxu en Reims, sobre una villa romana, y que foi convertíu darréu en palaciu episcopal ([[Palaciu de Tau]]). * [[Palacios alfonsíes]] y [[palacios ramirenses]]. El singular edificiu de [[Santa María del Naranco]] nes contornes d'[[Uviéu]], antes de la so consagración como ilesia foi utilizáu como ''[[Aula Regia]]'' de la [[corte asturiana]] d'[[Uviéu]]; que pretendía emular los usos carolinxos.<ref>* [https://books.google.es/books?id=jE0CAAAAMAAJ&q=%22palacios+ramirenses%22&dq=%22palacios+ramirenses%22&hl=es&sa=X&ei=AkNDT5DRAcm1hAfc9ZXVBQ&ved=0CDAQ6AEwAA ''Oríxenes de la nación española: Estudios críticos sobre la historia del reinu d'Asturies''], Institutu d'Estudios Asturianos, 1975, ISBN 8400041682, vol. 3, p. 98. * ''El rei Alfonso II el Castu d'Asturies treslladó al empiezu del so reináu (791-842) la capitalidad del reinu a la ciudá d'Uviéu onde empecipió un estensu programa constructivu dotando a la ciudá d'ilesies, monesterios, palacios y una muralla defesiva qu'arrodiaba tol conxuntu incluyendo nesa cortil el Monesteriu de San Vicente, fundáu en tiempos del so padre'l rei Fruela I, y que foi l'orixe de la ciudá. Les noticies documentales son bien escases y xenériques. Ye citada nel testamentu del rei Alfonso II conteníu nel Liber Testamentorum calteníu na [[Catedral de San Salvador d'Uviéu]]. Apaez tamién citada en diverses donaciones como la del palaciu-fortaleza d'[[Alfonso III el Magno]] pol rei [[Alfonso VI de Llión]] al cabildru de San Salvador en 1057 y na de la reina [[Urraca l'Asturiana]] d'otros palacios y edificios tamién a San Salvador en 1161''. [http://oviedocity.wordpress.com/category/monumentos/ ''Uviéu. Muralla''].</ref> * Nel [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]] construyéronse numberosos palacios cola denominación de "imperiales" o "reales" (''[[Kaiserpfalz]]'' o ''[[Königspfalz]]'' respeutivamente); y el títulu de ''[[Pfalgraf]]'' (conde palatín) terminó per identificar al [[eleutor del Palatináu]], rexón identificada col topónimu ''[[Pfalz]]'' ("palaciu" en llingua alemana). La necesidá de caltener una multiplicidá de palacios ye consecuencia del calter itinerante de la corte, qu'implica constantes desplazamientos, como los [[palacios otonianos]] de [[Werla]] y [[Tilleda]].<ref>Enrico Castelnuovo (dir.), [https://books.google.es/books?id=ABvqP5Y800AC&pg=PA572&dq=%22palacios+otonianos%22&hl=es&sa=X&ei=J0ZDT8DoGdS5hAfTy7XFBQ&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=%22palacios%20otonianos%22&f=false ''Arte y historia na Edá Media I. Tiempu, espaciu, instituciones''], Akal, 2009, ISBN 8446024950, vol. 1, pg. 572.</ref> Los palacios sirvíen al ''regni decor et commoditas itineris'',<ref>Íbidem, p. 573.</ref> ente que los llugares escoyíos beneficiar de la ''praesentia regis''.<ref>Íbidem, p. 572.</ref> El [[palaciu imperial de Goslar]] (''[[Kaiserpfalz Goslar]]'', [[Goslar]]) llevantóse sobre un pabellón de caza de dómina otoniana, engrandecido nel sieglu XI, cola [[dinastía salia]].<ref>Hans-Georg Uhl: Die Kaiserpfalz Goslar. 2. Auflage. Stadtverwaltung, Goslar 1958. Fonte citada en [[:en:Imperial Palace of Goslar]].</ref> ===== Palacios islámicos ===== La [[espansión del Islam]] significó la construcción de nuevos espacios políticos nuna amplia franxa del Vieyu Mundu, ente l'Atlánticu y l'Índicu. Los [[Palacios islámicos]] o [[palacios musulmanes]] nun se llinden a los [[palacios árabes]] (en [[Arabia]] o nel restu del [[mundu árabe]]), sinón qu'inclúin los de zones islámiques non árabes, como l'[[Imperiu otomanu|Imperiu turcu otomanu]] y l'[[Imperiu moghul]] de la India. Polo xeneral, nos palacios árabes o musulmanes hai un marcáu contraste ente l'austeridá del esterior frente a la riqueza del interior (estructura llaberíntica de salones, galeríes, pórticos, arcos de ferradura y mixtilíneos, artesonados, mocárabes, patios, fontes, xardinos), carauterizáu polo que pasó a convertise nun tópicu lliterariu: el "[[orientalismu|luxu oriental]]" y la sofisticación propios de ''[[Los mil y una nueches]]''. Esa traza implicó'l so calter efímeru, pola naturaleza de los sos materiales de construcción.<ref>''Nuna ocasión el sultán Mahmud (...) mandó construyir un palaciu comestible fechu de halva (una pasta duce de sésamu). Nala al-Din (...) fizo que s'edificara un palaciu de cristal. Ulug Beg (...) encargó una torre de cerámica de China (...) munchos otros palacios y cámares de prestar musulmanes construyíes con lladriyu y yelsu resultaron ser tan pocu duraderes como aquelles. Robert Irwin, [https://books.google.es/books?id=V8yqf0yUXd4C&pg=PA104&dq=%22palacios+%C3%A1rabes%22&hl=es&sa=X&ei=LMxLT-jkC6iP0AXC-ZH-DQ&ved=0CGQQ6AEwCQ#v=onepage&q=%22palacios%20%C3%A1rabes%22&f=false ''Vida palatina''] en ''Arte islámico'', AKAL, 2008, ISBN 8446025248, páxs. 103 y ss.''</ref> {{cita|Nin del doráu techu / almírase fabricáu / del sabiu moru, en xaspe sofitáu|[[Fray Luis de León]], ''Oda a la vida retirada''}} * [[Palacios árabes]] :* ''[[Qasr al-Dimasq]]'' o [[Palaciu de Damascu]] pal [[Califatu Omeya]] de [[Damascu]]. Esi foi'l nome que llevó tamién un palaciu en [[Córdoba (España)|Córdoba]], amás d'una [[quinta]] rural col nome de ''[[Russafa]]'', que tamién sería'l del palaciu de Damascu, añorado pol primera Omeya cordobés, [[Abderramán I]]. :* [[Palacios andalusíes]] o [[palacios hispanu-árabes]] ::* [[Medina Azahara]] y el [[Alcázar de Córdoba]] pal [[Califatu Omeya de Córdoba]] ::* [[Palaciu de la Aljafería]] pa la [[taifa de Zaragoza]] ::* [[Alhambra|Palaciu de la Alhambra]] pal [[reinu nazarí de Granada]] :* ''[[Qsar Baghdadi]]'' o [[Palaciu de Bagdag]] pal [[Califatu Abbasí]]. Hubo dellos palacios en [[Bagdag]]: el [[Palaciu de la Puerta d'Oru]], el [[Palaciu de la Eternidá]] -de [[Harún al-Rachid]], onde ta ambientáu les ''[[Mil y una Nueches]]''-, y el de [[Raqqa]], qu'ésti mesmu califa construyó fora de Bagdag. * [[Palacios moghules]] :* [[Fuerte de Akbar]] en [[Fatehpur Sikri]] y [[Fuerte Colloráu de Delhi]] * [[Palacios turcos]] o [[palacios otomanos]] :* [[Palaciu de Topkapi]] n'[[Istambul]]. Otros menores, na mesma ciudá y la so contorna, son el [[Palaciu de Dolmabahce]], el [[Palaciu de Beylerbeyi]], el [[Palaciu de Ildis]], el [[Palaciu de Göksu]], el [[Palaciu de Aynali Kavak]], el [[Palaciu de Ihlamur]], el [[Palaciu de Maiyet]] el [[Palaciu de Maslak]] y el [[Palaciu del Mar Atatürk]]. Mientres la [[Reconquista]], nos [[reinos cristianos peninsulares]] realizáronse edificios d'un estilu bien peculiar, el [[mudéxar]], qu'utilizaba elementos arquiteutónicos islámicos. La pallabra "[[alcázar]]" (del árabe ''qasr'') caltúvose como denominación de los palacios reales de los reis de Castiella.dizse que los abruxaben y faíen muncha comida ===== Palacios de la India ===== * [[Palacios de la India]]. Amás de los palacios moghules y de los palacios de los [[rajá]]s (musulmanes), que siguieron espolletando mientres la dominación colonial inglesa (el ''[[Raj]]'', particularmente los [[palacios del Rayastán]], nel [[subcontinente indiu]] atópense palacios de los gobernantes anteriores, [[hinduistes]] o [[budista|budistes]] ([[Ashoka]], los [[Gupta]], los [[Rajput]]); especialmente na zona sur, que nun s'incluyó nel Imperiu moghul ([[Imperiu vijayanagara]], [[Madurai]]). ===== Palacios tibetanos ===== * [[Palacios del Tibet]]. En [[Lhasa]] construyir pa los gobernantes políticu relixosos ([[dalái lama]]) una residencia principal, el [[palaciu de Potala]], y una de branu, el [[Norbulingka|palaciu de Norbulingka]]. ===== Palacios chinos ===== * [[Palacios chinos]] Recreando los modelos de ciudaes capitalines de dinastíes anteriores, la [[dinastía Yuan]] edificó en Dadu (actual [[Beixín]]) una [[Ciudá Prohibida|Ciudá Imperial]] y una [[Ciudá de palacios]], siguiendo una ríxida simetría en redol a una exa sur-norte.<ref>Qingxi Lou, Gensheng Chen, [https://books.google.es/books?id=yLD904sqkREC&pg=PA18&lpg=PA18&dq=%22palacios+chinos%22&source=bl&ots=lcupmf6y88&sig=8o1UDJ0m4UZAtVpIXLm6HotafSg&hl=es&sa=X&ei=A6FLT_39GuSj0QXiien_DQ&ved=0CHIQ6AEwDQ#v=onepage&q=%22palacios%20chinos%22&f=false ''L'arquiteutura tradicional de China''], 五洲传播出版社, 2001, ISBN 7801138244, p. 18.</ref> :* [[Ciudá Prohibida]] de Beixín :* [[Palaciu Mukden]] de Shengyang :* [[Residencia de monte de Chengde]] ===== Palacios xaponeses ===== * [[Palacios xaponeses]]<ref>''Japanese palaces are different from all other palaces in the world. They are quite simple and plain in architectural treatment, and yet they fully express elegance. European palaces, on the contrary, are characterized by rich decoration.'' Hideto Kishida (1954) [https://books.google.es/books?id=3sVIAQAAIAAJ&q=%22on+the+contrary,+are+characterized+by+rich%22&dq=%22on+the+contrary,+are+characterized+by+rich%22&hl=es&sa=X&ei=aKxLT4y6NsLs0gHaytC7Dg&sqi=2&ved=0CDAQ6AEwAA ''Japanese architecture''].</ref> :* [[Kokyo]] de Tokiu :* [[Palaciu Imperial de Kioto]] y [[Castillo Nijō]] ===== Palacios del sureste asiáticu ===== * [[Palacios camboyanos]] :* [[Angkor Wat]] ye un xigantescu complexu con funciones polítiques y relixoses, centru del [[Imperiu Khmer]] * [[Palacios tailandeses]] :* [[Gran Palaciu de Bangkok]] ===== Palacios africanos ===== * [[Palacios africanos]]<ref>Blier, Suzanne Preston (1998). ''Ancient African palaces too, such as those of Mali, Ethiopia, and Kanem, were characterized by mobility''. [https://books.google.es/books?id=EI_uAAAAMAAJ&q=%22african+palaces%22&dq=%22african+palaces%22&hl=es&sa=X&ei=Qa1LT6CpMIji0gHbrNS7Dg&ved=0CE0Q6AEwBQ ''The royal arts of Africa: the majesty of form''].</ref> :* [[Palacios Reales de Abomey]] :* [[Rova]] ===== Palacios de l'América precolombina ===== * [[Palacios precolombinos]] :* [[Palacios mayes]]. Les ciudaes mayes teníen el so centru en complexos políticu-relixosos, con palacios y templos. Unu de los palacios más grandes foi'l de la ciudá de [[Cancuén]]. :* [[Palacios azteques]]. Los testimonios recoyíos a la llegada de los españoles, confirmaos por afayos arqueolóxicos, recueyen que'l centru principal de poder en [[Tenochtitlán]] yera'l palaciu de [[Moctezuma II]] o [[Cases Nueves de Moctezuma]] ([[:en:Cases Nueves de Moctezuma]]), sobre'l que se llevantó l'actual [[Palaciu Nacional (Méxicu)|Palaciu Nacional]] (na zona del [[Plaza de la Constitución (Ciudá de Méxicu)|Zócalo]]). Había munchos otros palacios de los anteriores [[tlatoani]], ente ellos el [[Palaciu de Axayácatl]], onde se recibió a [[Hernán Cortés]], y el primeru en ser oxetu d'adaptación pal so usu polos conquistadores (ye bien significativa l'anécdota de la construcción d'un [[retablu]] cristianu pol carpinteru Alfonso Yáñez, mientres la cual, al modificar una paré, topóse una impresionante ayalga —denominada [[ayalga de Axayácatl]] o [[ayalga de Cortés]]—).<ref>[http://www.palacio.org/DeLavalle/1erCondeDePremioReal/00000186.htm] [http://www.oem.com.mx/elsoldecuautla/notes/n911637.htm]</ref> :* [[Palacios inques]]. D'una manera similar a lo qu'asocedió en Méxicu, la [[Plaza d'Armes de Cuzco]] ocupa'l llugar de les antigües ''Huacaypata'' y ''Cusipata'', onde s'atopaben los principales palacios inques. Los restos del palaciu del [[Inca Roca]] caltener na cai ''[[Hatun Rumiyoc]]'' o de la Roca Mayor, sobre'l que se llevantó'l [[Palaciu Arzobispal de Cuzco]]. La [[Catedral de Cuzco]] llevantóse sobre'l palaciu de [[Viracocha Inca]]; ente que la [[ilesia de los xesuites de Cuzco]] facer sobre'l ''[[Amarucancha]]'' o palaciu del Inca [[Huayna Cápac]]. En [[Cajamarca]] caltiénse'l llamáu [[Cuartu del Rescate]], unu de los palacios d'esa ciudá, onde foi reteníu l'Inca [[Atahualpa]]. === Otros palacios de la civilización occidental === [[Ficheru:Firenza Palazzo Pitti.jpg|thumb|250px|''[[Palazzo Pitti]]'', Florencia]] [[Ficheru:Grand place brussels.jpg|thumb|250px|''[[Grand Place]]'' de Bruxeles, arrodiada de palacios, ente ellos el ''[[Broodhuis]]'' o ''[[Maison du Roi]]'' y el ''[[Conceyu de Bruxeles|Stadhuis]]'' o Conceyu.]] [[Ficheru:Panoramic vie of Fahpur Sikri Palace.jpg|thumb|250px|Palaciu de [[Fahpur Sikri]], del emperador mogol [[Akbar]]]] [[Ficheru:Moscow Kremlin HDR.jpg|thumb|250px|[[Kremlin de Moscú]]]] [[Ficheru:Little angel in Versailles.jpg|thumb|250px|[[Xardinos de Versalles|Xardinos]] y [[Palaciu de Versalles]]]] [[Ficheru:Fale - Spain - Madrid - 86.jpg|thumb|250px|[[Salón del Tronu del Palaciu Real de Madrid]]]] [[Ficheru:Sanssouci.jpg|thumb|250px|[[Palaciu de Sanssouci]]]] [[Ficheru:Castle Howard 01.jpg|thumb|250px|[[Castle Howard]]]] [[Ficheru:MexCity-palacio.jpg|thumb|250px|[[Palaciu Nacional (Méxicu)]]]] [[Ficheru:Chateau de Pierrefonds DSCN2396.jpg|thumb|250px|Interior del [[Castillo de Pierrefonds]]]] [[Ficheru:Neuschwanstein dining room 00184u.jpg|thumb|250px|Interior del [[Castillo de Neuschwanstein]]]] [[Ficheru:Tokyo Imperial Palace seimon.jpg|thumb|250px|[[Palaciu Imperial de Tokiu]]]] [[Ficheru:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|250px|[[Palaciu de Westminster]], Londres]] [[Ficheru:Parlament003.jpg|thumb|250px|Palaciu de l'[[Asamblea Nacional d'Hungría]], Budapest]] Dende la [[Baxa Edá Media]], el [[historia de les ciudaes|desenvuelvo de les ciudaes europees]] manifestar nuna notable [[arquiteutura civil]] qu'incluyía palacios reales, episcopales y nobiliarios; y tamién palacios municipales y cases palaciegues de burgueses arriquecíos nos principales focos urbanos (especialmente Flandes ya Italia). A partir de la [[Edá Moderna]] los palacios de ciertes ciudaes europees constitúin modelos y denominaciones carauterístiques, afaciendo les socesives innovaciones formales de los [[Arte de la Edá Moderna|estilos artísticos de cada periodu]] (el [[Renacimientu]], el [[Barrocu]] y el [[Neoclasicismu]]). Cola espansión colonial, el modelu de palaciu européu estender pol restu del mundu. ==== Les ciudaes italianes y flamenques ==== [[Flandes]] ya [[Italia]] fueron los dos nucleos principales del [[historia de la ciudá|desenvuelvo urbanu medieval]], que s'enllargó mientres la [[Edá Moderna]]. En particular, caúna de les grandes ciudaes italianes desenvolvieron modelos de ''[[palazzo]]'' bien peculiares de caúna. * [[Palaciu romanu]] * [[Palaciu florentín]] * [[Palaciu venecianu]] * [[Palaciu napolitanu]] * [[Palaciu flamencu]] ==== Les capitales de les grandes monarquíes europees ==== Les [[capital (política)|ciudaes capitales]] de les monarquíes que formaron los [[estaos modernos]] agospiaron impresionantes palacios, tantu de les cases reales como de l'aristocracia que s'atraía a la [[corte permanente]] (por oposición a la [[corte itinerante]] medieval). ===== Londres ===== La [[City de Londres|''city'']] de [[Londres]] creció en redol al poder del [[rei d'Inglaterra]] que simbolizaba la [[Torre de Londres]] (otres residencies reales construyéronse pela redolada, como'l [[Palaciu Savoy]], destruyíu nes revueltes de 1381), ente que'l poder del [[parllamentu inglés]] manifestar na cercana [[ciudá de Westminster|Westminster]]. La reconstrucción urbana tres el [[quema de Londres]] de 1666 y la so pujanza económica cola [[revolución industrial]] y l'espansión del [[imperiu británicu]] convirtieron a esta metrópolis na ciudá más importante del mundu, lo que determinó la condición palaciega de munchos de los sos edificios, incluyíos dalgunos bien carauterísticos, como los ''[[club]]s''. * [[Palacios de Londres]]: ([[Palaciu de St. James]], [[Palaciu de Whitehall]] —el más estensu d'Europa, foi destruyíu casi totalmente nuna quema en 1698, del que namái se salvó'l [[Banqueting Hall]]—, [[Palaciu de Buckingham]] —residencia actual de la [[familia real británica]]—, [[Palaciu de Westminster]] —sede del [[Parllamentu inglés]]—, [[Palaciu de Kensington]], [[Northumberland House]]) * [[Palacios de la redolada de Londres]] ([[Hampton Court]]). ===== París ===== El [[París]] medieval creció en redol a la fortaleza-palaciu real de la [[isla de Citar]]. Mientres l'[[Antiguu Réxime en Francia|Antiguu Réxime]], munchos otros palacios construyir na ciudá, a iniciativa regia o de particulares. La crecedera urbana mientres el sieglu XIX ([[plan Haussmann|enanche de Haussmann]]) dexó la construcción de palacios al gustu burgués, como'l qu'habitó la reina exiliada d'España Sabela II, llamáu ''[[Palaciu de Castiella]]''. * [[Palacios de París]] (''[[Palais de Citar]]'', [[Palaciu de les Tullerías]], [[Palaciu Borbón]], [[Palais Royal]], [[Palaciu del Louvre]], [[Palaciu del Elíseo]], [[Palaciu del Luxemburgu]]) * [[Palacios de la redolada de París]] ([[Palaciu de Fontainebleau]], [[Palaciu de Versalles]] -y el so precedente inmediatu, el [[Palaciu de Vaux-le-Vicomte]]-, ''[[Grand Trianon]]'' y ''[[Petit Trianon]]'', [[Palaciu de Marly]]); a una distancia daqué mayor, los ''[[Châteaux de la Loire]]'' (palacios o castiellos del Loira) ===== Madrid ===== Na Baxa Edá Media [[Madrid]] yera una ciudá de segundu orde, pero que se beneficiaba de la presencia esporádica de la [[corte itinerante]] gracies a que l'[[Real Alcázar de Madrid|Alcázar]] yera una escala obligada na rede de residencies reales de la [[Corona de Castiella]]. Inclusive un palaciu particular, la [[Torre de los Lujanes]] (na redolada de la [[Plaza de la Villa]], xunto a la [[Casa de Cisneros]]), foi escoyíu como residencia-prisión de [[Francisco I de Francia]], prindáu na batalla de Pavía. L'allugamientu central de la ciudá determinó la so [[capitalidad de Madrid|la so eleición como corte permanente]] por [[Felipe II d'España|Felipe II]]. L'Alcázar convertir na residencia oficial real, la burocracia asitiar nél y n'otros edificios (como'l [[Palaciu de los Conseyos]], el [[Palaciu de Santa Cruz (Madrid)|Palaciu de Santa Cruz]] o'l [[Palaciu del Marqués de Grimaldi]]) y a una distancia relativamente próxima creóse una rede de [[Reales Sitios]] como residencies de recréu, ente los que s'estableció un circuitu ritualizado de desplazamientos (''[[xornaes reales]]'')<ref>Ignacio Ezquerra, [http://www.librosdelacorte.es/?p=563 ''Xornaes reales, rede viaria y espaciu cortesanu en tiempu de Felipe IV: les prevenciones camineres del doctor Juan de Quiñones, alcalde de Casa y Corte'']</ref> en distintes estaciones del añu; pero inclusive cuando [[Felipe V d'España|Felipe V]] pasó una llarga temporada en Sevilla, les instituciones de poder permanecieron en Madrid. La quema del Alcázar motivó la so reconstrucción colos criterios propios del palaciu borbónicu de Versalles (que yá se procuró asonsañar a pequeña escala nel [[Palaciu de la Granxa]]). Pela so parte, l'aristocracia enllenó Madrid de palacios particulares ([[Palaciu de Liria]], [[Palaciu de Villahermosa (Madrid)|Palaciu de Villahermosa]], [[Palaciu de Buenavista (Madrid)|Palaciu de Buenavista]]), a los que nel sieglu XIX el Nuevu Réxime lliberal añedió la iniciativa d'una oligarquía formada tantu pola alta nobleza tradicional como pola burguesía arriquecida y anoblecida ([[Palaciu del Marqués de Salamanca]], [[Palaciu de Llinares]], [[Muséu Cerralbo]], [[Muséu Lázaro Galdiano]]); que caracterizó l'arquiteutura de la exa urbana del [[Paséu de la Castellana]]. Les instituciones parllamentaries agospiar en dos talos palacios ([[Palaciu de les Cortes]] o del Congresu y [[Palaciu del Senáu (España)|Palaciu del Senáu]]). Nel [[Parque del Retiru]] construyéronse pabellones col nome de ''palacios'' ([[Palaciu de Cristal del Retiro|Palaciu de Cristal]], [[Palaciu de Velázquez]] -nun tien de confundir se cola [[Casa de Velázquez]], na redolada del [[Palaciu de la Moncloa]]-). * [[Palacios de Madrid]] (regios, como'l [[Palaciu del Bon Retiru|del Bon Retiru]] o'l [[Palaciu Real de Madrid]] —y el so antecedente, l'[[Real Alcázar de Madrid|Alcázar de los Austrias]]—; aristocráticos, como'l [[Palaciu de Liria|de Liria]]; burgueses, como'l [[Palaciu del Marqués de Salamanca|de Salamanca]]; públicos, como'l [[Palaciu de Velázquez|de Velázquez]]);<ref>Vease: * [http://www.madridhistorico.com/seccion7_enciclopedia/index_enciclopedia.php?día=palacio Búsqueda "Palaciu"] en Madrid Históricu * {{cita llibru | apellíos=Navascués Palacio | nome=Pedro | enllaceautor=Pedro Navascués | añu=1978 | títulu=Palacio Madrilanos del sieglu XVIII | serie=Ciclu de conferencies sobre Madrid nel sieglu XVIII | volume=1 | editorial=Conceyu de Madrid, Delegación de Cultura: [[Institutu d'Estudios Madrilanos]] | ubicación=Madrid | isbn=84-500-2674-1 | url=http://oa.upm.es/6650/1/Navascues_14.pdf }} * [https://web.archive.org/web/20100404185525/http://www.ucm.es/info/hcontemp/madrid/burguesia.htm ''L'alta burguesia de los negocios y los sos palacios nel Madrid nel XIX''], Universidá Complutense de Madrid, 1999. * [https://web.archive.org/web/20110505205304/http://www.bne.es/es/Actividades/Exposiciones/Esposiciones2009/dibujos/visitavirtual/ficha_obra_142.html ''Álbum de dibuxos arquiteutónicos relativos a palacios madrilanos y a la ilesia de San Sebastián de Madrid''] Biblioteca Nacional. * [http://www.madridpress.com/noticia/126525/MADRID/palacios-madrile%C3%B1vos-podr%C3%A1n-visitar-gratis-presentando-abonu-o-billete-senciellu-metro.html ''Ruta de los palacios''] en madridpress.com</ref> * [[Palacios de la redolada de Madrid]] ([[Reales sitios]], como'l [[Monesteriu d'El Escorial|Palaciu-Monesteriu d'El Escorial]], el [[Palaciu d'Aranjuez]], el [[Palaciu d'El Pardo]] o'l [[Palaciu de la Granxa]]; y privaos, como'l [[Palaciu de Laredo]] en Alcalá de Henares o'l de [[Palaciu de Goyeneche (Nuevo Baztán)|de Goyeneche en Nuevo Baztán]]) ===== Lisboa ===== * [[Palacios de Lisboa]] y la so redolada ([[Lisboa]], [[Palaciu de Ribeira]] -destruyíu nel [[terremotu de Lisboa]], el so espaciu foi ocupáu pola [[Praça do Comércio]]- [[Palaciu da Pena]], [[Palaciu de les Necesidaes]], [[Palaciu de Sintra]], [[Palácio da Regaleira]], [[Palaciu de Queluz]], [[Palaciu de Mafra]], [[Palaciu de Fronteira]] o [[Palaciu de los marqueses de Fronteira]] -[[:pt:Palácio dos Marqueses de Fronteira]]-, [[Palaciu de Bussaco]] o de [[Buçaco]] -[[:pt:Palácio Hotel do Buçaco]]-) ==== Palacios d'otres ciudaes europees ==== ===== Alemaña ===== La condición descentralizada del [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]] manifestar na construcción de cortes palaciegues n'edificaciones de distintes denominaciones (''[[Residenz]]'' -"residencia"- ''[[Hof]]'' -"corte"-, ''[[Schloss]]'' -"castiellu"-, etc.) pa los [[príncipes eleutores]] (''Kurfürsten'') y otros aristócrates de l'alta nobleza y l'altu cleru (''Fürsten'' -"príncipes"-) qu'actuaben na práutica como soberanos independientes; ente que la condición d'[[emperador del Sacru Imperiu]], electiva, recayó dende finales de la Edá Media nos [[Archiduques d'Austria]] de la [[casa d'Habsburgu]], que calteníen la so corte en [[Viena]]. Delles ciudaes teníen la condición de [[Ciudá Llibre Imperial|ciudá llibre o ciudá imperial]] (''freie Städte'' y ''Reichsstadt''), con bien distintos graos d'autonomía, anque nun llegaron a algamar el grau d'independencia de les [[ciudaes-estáu]] italianes o de los [[cantones suizos]]. La [[unificación alemana]] del sieglu XIX determinó la capitalidad de Berlín mientres l'[[Imperiu alemán]] (''Deutsches Reich'' ente 1871 y 1918). * [[Palacios bávaros]] o de [[Baviera]] (de los [[Soberanos de Baviera|duques, depués eleutores y depués reis de Baviera]]) :* [[Palacios muniqueses]] o de [[Múnich]] (''[[Residencia de Múnich|Residenz]]'', [[Palaciu de Nymphenburg]], [[Amalienburg]], [[Palais Porcia]] -[[:en:Palais Porcia]]-) :* Con un criteriu historicista [[eclécticu]], nel postreru terciu del sieglu XIX construyó un conxuntu de residencies palaciegues pal excéntrico [[Luis II de Baviera]]: el [[Castillo de Neuschwanstein]], el [[Palaciu de Herrenchiemsee]] y el ''[[Linderhof]]''. * [[Palaciu de Schwerin]] * [[Palacios saxones]] o de [[Saxonia]] (de los [[Eleutores de Saxonia]]) :* [[Palacios de Dresde]] ([[Dresde]], [[Palaciu de Dresde|''Dresdner Residenzschloss'']], ''[[Zwinger]]'') :* ''[[Schloss Wittenberg]]'' o [[Palaciu de Wittenberg]] -[[:en:Schloss Wittenberg]]-, en que la so ilesia (''Schlosskirche'') afitáronse [[les 95 tesis]] de Lutero * [[Palacios del Palatináu]] (de los [[eleutores palatinos]]) :* [[Castillo de Heidelberg|Palaciu de Heidelberg]] :* [[Palaciu de Mannheim]] :* [[Palaciu de Benrath]] o ''[[Schloss Benrath]]'' en Düsseldorf :* [[Palaciu Eleutoral de Maguncia]] o ''[[Kurfürstliches Schloss]]'' * [[Gohliser Schlösschen]] o [[Palaciu de Leipzig]] (como palaciu burgués en [[Leipzig]], el [[Palais Roßbach]] o Palaciu d'[[Arwed Roßbach]]). * La ''[[Residencia de Wurzburgu|Residenz]]'' y el castiellu de [[Marienberg]] -[[:de:Festung Marienberg]]- en [[Wurzburgu]] * [[Schloss Rastatt]] del [[Margrave de Baden]] * [[Palaciu de Karlsruhe]] * [[Palaciu de Ludwigsburg|Residenzschloss Ludwigsburg]] del [[duque de Württemberg]] * [[Palaciu eleutoral de Koblenz]] de los [[Eleutoráu de Tréveris|obispos-eleutores de Tréveris]] * [[Palacios de Augustusburg y Falkenlust]], de los [[arzobispáu de Colonia|príncipes-arzobispos de Colonia]] * [[Palaciu de Ehrenburg]] -, de los [[duques de Saxonia-Coburgu]] * [[Palaciu Fugger]] d'[[Augsburgu]], de los [[Fugger]] (''[[Fuggerhäuser]]'' o ''[[Stadtpalast der Fugger]]'', 1512-1515)<ref>http://www.augsburger-gedenktage.de/Fugger/Stadtpalast.htm Fuggerhäuser]</ref> * [[Palais Thurn und Taxis]] en [[Frankfurt del Main]] ===== España ===== Amás de los grandes palacios reales y de los palacios madrilanos, en numberoses ciudaes españoles, inclusive en pequeñes poblaciones (como'l [[Palaciu de Cogolludo]], el [[Palaciu del Marqués de Santa Cruz]], el [[Palaciu Ducal de Lerma]] o'l [[Palaciu Real de Olite]]), hai palacios o inclusive conxuntos de numberosos palacios (como los conxuntos monumentales [[Cáceres#Conxuntu monumental|de Cáceres]], [[Úbeda]], [[Villaviciosa]] o [[Espinosa de los Monteros]]); que respuenden a la configuración social del [[Antiguu Réxime n'España]]. Un casu peculiar son los [[palacios d'indianos]] o [[cases d'indianos]], los suntuosos edificios que llevantaron a finales del sieglu XIX y empiezos del XX los [[indianos]] arriquecíos, a la vuelta de la so emigración, nes sos poblaciones d'orixe, especialmente del norte peninsular. En Canaries caltién el llugar qu'ocupaba una cueva-palaciu prehispánicu (la [[Cueva de Chinguaro]]). En Galicia son carauterístiques les residencies palaciegues de tipu eminentemente rural denominaes [[palaciu|palacios]]. <gallery> Ficheru:Fachada Palacio Jabalquinto Baeza.jpg|[[Palaciu de Jabalquinto]], Baeza. Ficheru:Espinosa de los Monteros Palacio Chiloeches.jpg|[[Palaciu de Chiloeches]], Espinosa de los Monteros. Ficheru:ValenciaM2Aguas2 22-2-03.JPG|[[Palaciu del Marqués de Dos Aguas]], Valencia. Ficheru:Cambados Pazo de Fefiñans3.jpg|[[Palaciu de Fefiñans]], Cambados. </gallery> ===== Francia ===== Amás de les residencies real y aristocráticu conocíes como ''[[Châteaux de la Loire]]'', en Francia hai ensame de ''[[palais]]'' urbanos y ''[[châteaux]]'' rurales que respuenden a la peculiar configuración histórica del [[Antiguu Réxime en Francia]]. Les rexones perifériques ([[Bretaña]], [[Normandía]], [[Borgoña]], [[Provenza]], [[Aquitania]]), con de centros de poder autónomos hasta la so incorporación al [[Francia na Edá Moderna|reinu de Francia]] carauterizar por caltener instituciones [[particularista|particularistes]] como los ''[[Parlement]]s'', espresaos n'edificios palaciegos. Con un criteriu [[historicista]] [[neogóticu]], [[Viollet -y-Duc]] reconstruyó'l [[Castillo de Pierrefonds]] como palaciu pa Napoleón III. ===== Reinu Xuníu ===== Les residencies palaciegues rurales de l'aristocracia inglesa, primeramente en [[estilu Tudor]] ([[Hunsdon House]], [[Oxburgh Hall]], [[Owlpen Manor]], [[East Barsham Manor]]) y [[arquiteutura isabelina|isabelín]] ([[Hardwick Hall]], [[Burghley House]], [[Wollaton Hall]], [[Longleat House]]) reflexaron darréu l'ideal arquiteutónicu del [[palladianismo]] ([[Wilton House]], [[Holkham Hall]], [[Woburn Abbey]], [[Saltram House]], [[Wentworth Woodhouse]]), y otros estilos ([[Palaciu de Blenheim]] -l'únicu edificiu que lleva'l nome ''palace'' amás de los venceyaos a la familia real, que foi construyíu pal [[Duque de Marlborough]]-, [[Castle Howard]], [[Flete House]], [[Compton Castle]], [[Trafalgar House]], [[Montacute House]], [[Groombridge Place]], [[Knole House]]). D'una manera notable, desenvolvieron un estilu propiu de [[paisaxismu]] (el [[xardín inglés]]), estremáu del geometrismo de los xardinos versallescos. Tamién se desenvolvió una arquiteutura palaciega en redolaes urbanes, amás del de la ciudá de Londres. N'[[Irlanda]], [[Carton House]], [[Westport House]], [[Powerscourt House]], [[Frescati House]], [[Leinster House]]. N'[[Escocia]] atópense residencies regias: el [[Palaciu de Holyrood]] (el palaciu real de los [[reis d'Escocia]] dende'l sieglu XV) y el [[Castillo de Balmoral]] (residencia de los reis d'Inglaterra dende la [[Victoria del Reinu Xuníu|reina Victoria]]). ===== Rumanía ===== * [[Castillo de Bran]] o de Drácula * [[Castillo de Hunyad|Castiellu de los Corvino]] o Castillo de Hunyad ([[Hunedoara]]) * [[Castillo de Pulgues]] * [[Palacios de Bucuresti]] ([[Bucuresti]], ''[[Palatul Regal]]'' o [[Palaciu Real de Bucuresti]] -güei [[Muséu Nacional d'Arte de Rumanía]]-, [[Palaciu Sutu]]) Mientres el réxime comunista de [[Ceaușescu]] llevantóse, con criterios estéticos propios de l'[[arquiteutura soviética]] o [[arquiteutura estalinista]], un xigantescu complexu d'edificios (el ''Casal Popuruli'' o "Casa del Pueblu"), anguaño denomináu [[Palaciu del Parllamentu Rumanu]]. == Referencies == [[Ficheru:Kievskaya KL 2010.jpg|thumb|250px|[[Metro de Moscú]] (1935), d'estilu monumental y palaciegu.]] {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Palaces}} {{control d'autoridaes}} {{Tradubot|Palacio}} [[Categoría:Palacios| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] 570oeutvr7dr3q0gvyakod33aqbji77 0 139104 3710460 3708912 2022-08-22T06:17:23Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{Ficha de seleición de fútbol 2|rexonal=sí | país = Cataluña | cod = | asociación = [[Federación Catalana de Fútbol|Federación Catalana de Fútbol (FCF)]] | confederación = {{bandera|ESP}} [[Real Federación Española de Fútbol|Real Federación Española de Fútbol (RFEF)]] | seudónimu = ''La selecció'', ''la cuatribarrada'', ''la segadora'' | país-dt = ESP | direutor téunicu = [[Gerard López]] y [[Sergio González Soriano|Sergio González]]<ref>{{cita web|url=http://www.diariogol.com/es/notices/2013/10/gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalan-35276.php|títulu=Gerard López, nuevu seleccionador catalán|obra=Diariu GOL|fecha=7 d'ochobre de 2013|idioma=español}}</ref> | añu-dt = | mayor goliador = [[Sergio García de la Fonte|Sergio García]] | mayor goliador goles = 8 | más participaciones = [[Sergio González Soriano|Sergio González]] | mayor partíos = 15 | PPI país2 = Francia | PPI marcador = 0-7 | PPI llugar = [[París]], [[Francia]] | PPI fecha = {{Fecha d'entamu|21|02|1912}} | MRI país2 = Nixeria | MRI marcador = 5-0 | MRI llugar = [[Barcelona]], [[España]] | MRI fecha = {{Fecha d'entamu|22|12|1998}} | MRI2 país2 = Lituania | MRI2 marcador = 5-0 | MRI2 llugar = [[Barcelona]], [[España]] | MRI2 fecha = {{Fecha d'entamu|22|12|2000}} | PRI país2 = Francia | PRI marcador = 0-7 | PRI llugar = [[París]], [[Francia]] | PRI fecha = {{Fecha d'entamu|21|02|1912}} | PRI2 país2 = España | PRI2 marcador = 0-7 | PRI2 llugar = [[Barcelona]], [[España]] | PRI2 fecha = {{Fecha d'entamu|13|03|1924}} | participación mundial = ''Ensin participaciones<ref group"n">Al nun ser una seleición reconocida pola UEFA pola so non pertenencia a la ONX, nun puede apostar competiciones internacionales FIFA o UEFA al ser dependiente d'un país y la so Federación, nesti casu la [[Real Federación Española de Fútbol]], d'España.</ref> | primer mundial = | meyor mundial = | copa rexonal = [[Copa de les Rexones de la UEFA|Copa de les Rexones]] | participación rexonal = 1 | primer rexonal = [[Copa de les Rexones de la UEFA 2013|2013]] | meyor rexonal = Subcampeón, [[Copa de les Rexones de la UEFA 2013|2013]] | color_izq1 = 000042 | color_cuerpu1 = FCE000 | color_der1 = 000042 | color_pantalón1 = 000042 | color_medies1 = 000042 | trama_izq1 = _navyborder | entama_cuerpu1 = _catalonia2013-14 | trama_der1 = _navyborder | entama_pantalón1 = | trama_medies1 = | color_izq2 = 0044aa | color_cuerpu2 = 0044aa | color_der2 = 0044aa | color_pantalón2 = 000042 | color_medies2 = 000042 | trama_izq2 = | entama_cuerpu2 = _catalonia_2013 | trama_der2 = | entama_pantalón2 = | trama_medies2 = }} La '''seleición de fútbol de Cataluña''' (en [[idioma catalán|catalán]], ''Selecció de futbol de Catalunya'') ye l'equipu formáu por xugadores [[Cataluña|catalanes]] que representa a la [[Federación Catalana de Fútbol]] (FCF). Cuidao que nun ye miembru de la [[FIFA]] nin del [[Comité Olímpicu Internacional]], la seleición absoluta catalana nun puede participar en torneos oficiales, y namái apuesta partíos amistosos non oficiales a nivel internacional. Sicasí, en categoríes inferiores participa nes competiciones oficiales qu'entama la [[Federación Española de Fútbol]], y dende [[1999]] la seleición catalana ''amateur'' apuesta la [[Copa de les Rexones de la UEFA|Copa de les rexones de la UEFA]]. A lo llargo de la so historia, el combináu catalán recibió otros nomes como ''federación catalana'' o ''seleición de Barcelona'',<ref name="seleccionparis" /><ref name="historico" /> y mientres dellos años tuvo formada por un combináu de xugadores que veníen de equipos catalanes ensin importar la so nacionalidá. A partir de [[1997]], Cataluña pasa a escoyer namái xugadores que nacieren na comunidá autónoma, o moráu la mayor parte de la so vida nella. Dende la [[años 1990|década de 1990]] esisten movimientos políticos y sociales, encabezaos pol gobiernu de la [[Xeneralidá de Cataluña]] y diverses plataformes civiles, que reivindiquen la reconocencia del combináu catalán como seleición nacional y la so participación en competiciones oficiales.<ref name="selecionnacion">{{Cita web|url=https://www.publico.es/agencias/efe/032056/euskadi/cataluna/galicia/alcuerden/fomentar/seleiciones/nacionales|títulu=Euskadi, Cataluña y Galicia alcuerden fomentar les sos "seleiciones nacionales"|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[Público (España)|Público]]|idioma=español}}</ref><ref name="pruna">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/papel/2008/05/01/catalunya/2382246.html|títulu=Pruna aspira a la oficialidá de la seleición catalana de fútbol pa 2009|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[25 d'avientu]] de [[2008]]|autor=Aranda, Germán|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="volempatir">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2008/12/15/barcelona/1229353897.html|títulu=Del 'Una nació, una selecció' al 'Volem patir'|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[15 d'avientu]] de [[2008]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> La seleición absoluta masculina ta dirixida dende [[2013]] por [[Gerard López]]. == Historia == === Creación de la seleición catalana === L'orixe de la seleición catalana vien partir de la creación de la ''Asociación de Clubes de Football de Barcelona'' (actual [[Federación Catalana de Fútbol]]) en [[1902]]. Cuidao que el fútbol yera un deporte qu'acababa d'empezar a dar los sos primeros pasos n'[[España]] a finales del [[sieglu XIX]], nun se sabe con certidume cuando foi'l primer partíu oficial de la seleición catalana.<ref name="montsanys">{{Cita publicación|url=http://fitxers.esquerra.cat/arxius/molinsderei/avui3.pdf|títulu=Quasi dos-cents partits d'història|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2005]]|autor=Redondo, Eloi|publicación=[[Avui]]|idioma=catalán|formatu=PDF|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20101008072310/http://fitxers.esquerra.cat/arxius/molinsderei/avui3.pdf|fechaarchivu=8 d'ochobre de 2010}}</ref> La primer vegada que s'axuntó a un combináu catalán y tiense constancia d'ello foi en febreru de [[1904]], cuando un grupu de futbolistes d'equipos barceloneses enfrentóse ante un equipu inglés formáu por marinos del buque ''Cleopatra''.<ref name="cleopatra">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE07/HEM/1904/02/19/LVG19040219-003.pdf|títulu=Notes de Sport|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[19 de febreru]] de [[1904]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> Dichu conxuntu de interclubes apostó'l [[29 de mayu]] de [[1904]] un alcuentru ante'l [[RCD Español]],<ref name="espnayol">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE07/HEM/1904/05/21/LVG19040521-007.pdf|títulu=Notes de Sport (ver segunda nota)|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[21 de mayu]] de [[1904]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=7}}</ref> nun choque que delles fontes consideren el primeru como seleición catalana.<ref name="montsanys" /> Otru partíu destacáu tuvo llugar en [[1910]], cuando nun tornéu ente combinaos provinciales l'equipu ''Federación Catalana'' enfrentar a la Seleición de París, el so primer rival estranxeru.<ref name="seleccionparis">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1910/08/11/MD19100811-003.pdf|títulu=Apuntes avera del viaxe de la Federación Catalana FC a San Sebastián y Irún|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[11 d'agostu]] de [[1910]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> Sicasí, el primer partíu internacional de la seleición de Cataluña foi en [[1912]], cuando la Federación llamábase ''Football Associació Catalana''.<ref name="historico">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/HEM/1997/12/23/MD19971223-008.pdf|títulu=Catalunya-Bulgaria: el partíu|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1997]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=8}}</ref> El partíu amistosu, apostáu en [[París]] el [[20 de febreru]] de [[1912]] ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]], saldar con una derrota por 7-0 y foi criticáu con durez pola prensa llocal.<ref name="partíu1">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1912/02/29/MD19120229-003.pdf|títulu=Match Francia-Cataluña|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[29 de febreru]] de [[1912]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> La ciudá de [[Barcelona]] allugó la revancha'l [[1 d'avientu]] del mesmu añu, y en dichu atopo Cataluña llogró vencer al combináu galu por 1-0, gol de La Riva.<ref name="partíu2">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1912/12/05/MD19121205-003.pdf|títulu=Francia-Cataluña|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[5 d'avientu]] de [[1912]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> === Desenvolvimientu del combináu === [[Ficheru:Colocolocataluna1927.JPG|250px|miniaturadeimagen|La seleición de Cataluña ante [[Colo-Colo]] de [[Chile]], nun amistosu'l [[9 de xunu]] de [[1927]].<ref name="colocolochile">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1927/06/10/MD19270610-003.pdf|títulu=El Colo Colo, campeón de Chile, amosándose como equipu de clase, venció por 5 a 4 a la seleición catalana|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[10 de xunu]] de [[1967]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref>]] En [[1920]] nació la [[seleición española de fútbol]], coles mires de representar a tol país nos [[Xuegos Olímpicos d'Amberes]], y que más tarde se convirtió na seleición oficial d'España.<ref name="denmark">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2007/10/11/futbol/1192133652.html|títulu=Dinamarca, el trampolín preferíu d'España|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[11 d'avientu]] de [[2007]]|autor=Garbajosa, Carlos|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="españa">* {{Cita publicación | autor = VV.AA. | títulu = Seleición española: tolos partíos | añu = [[2004]] | revista = Guía Marca de la Lliga 2005 | volume = [[Marca (periódicu)|Marca]] | númberu = | id = p. 242 | idioma = español | url = }}</ref> Sicasí, Cataluña siguió apostando partíos de calter amistosu, y mientres la [[década de 1920]] xugó dellos campeonatos estatales y xires internacionales per países como [[Suiza]] o [[Chile]]. El [[13 de marzu]] de [[1924]], Cataluña enfrentóse ante [[España]] per primer vegada na so hestoria, con una derrota por 0-7. La seleición catalana tuvo formada por xugadores que veníen de clubes de la rexón, ente que per España xugaron futbolistes catalanes como [[Ricardo Zamora]] y [[Josep Samitier]].<ref name="espanacataluna">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1924/03/14/MD19240314-001.pdf|títulu=La delantrera del equipu nacional llogró esquitase de la so mediocre actuación en Milán llegandó a forzar siete veces la meta de la seleición catalana|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[14 de marzu]] de [[1924]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=1}}</ref> El primer y únicu alcuentru oficial foi'l partíu frente al club [[Boca Juniors]] na so [[Xira europea de Boca Juniors de 1925|xira per Europa en 1925]] una y bones l'[[Asociación del Fútbol Arxentino]] oficilizó los partíos de la xira y l'apurrió un títulu d'honor. L'equipu arxentín ganó por 2-0. El so primer partíu tres la proclamación de la [[Segunda República española]] foi, con un combináu formáu por xugadores d'equipos barceloneses, el [[4 de xunu]] de [[1931]] ante un conxuntu de xugadores de [[Praga]] (Checoslovaquia).<ref name="chequia">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1931/06/05/MD19310605-001.pdf|títulu=Barcelona venció difícilmente a Praga por un goal a cero|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[5 de xunu]] de [[1931]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Nesa dómina, la Federación española concede a la catalana una cierta autonomía pa entamar campeonatos propios, y surden otres seleiciones rexonales contra les que pueden xugar. Mientres el periodu republicanu, Cataluña llegó a xugar dos veces frente a Brasil. La primera foi'l [[17 de xunu]] de [[1934]] en [[Les Corts]], con victoria por 2-1, ente que la segunda foi un empate 2-2 en [[Girona]].<ref name="brasssil">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1934/06/23/045.html|títulu=(Curtios)|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[23 de xunu]] de [[1934]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> La seleición catalana siguiría desenvolviendo una actividá testimonial mientres la [[Guerra civil española|Guerra Civil]]. Por cuenta de que los campeonatos profesionales de fútbol paralizárense en tol país, el combináu catalán xugó partíos benéficos en favor del bandu republicanu. Naquelles feches debutó [[Francisco Betancourt|Francisco Betancourt Cocineru]],<ref>{{Cita web|títulu = Betancourt, el color del Barça|url = http://www.sport.es/es/noticias/veteranos/betancourt-color-de la barca-3067969|sitiuweb = Sport|fechaaccesu = 27 d'avientu de 2015}}</ref> xugador español, de padre cubanu (Santiago de Cuba) y madre española (catalana de L'Arboç) y consideráu como'l primer futbolista de [[raza negra]] del equipu.<ref name=ref_duplicada_1>{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD01/HEM/1971/12/08/MD19711208-018.pdf|títulu=Betancourt: mediu sieglu xugando al fútbol|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[8 d'avientu]] de [[1971]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español}}</ref> === La seleición mientres la Dictadura === [[Ficheru:Troféu del Tornéu Internacional de Pascua 1950.png|200px|miniaturadeimagen|Troféu del [[Tornéu Internacional de Pascua]] realizáu en [[Cataluña]] en [[1950]] y ganáu por [[Club Deportivo Universidad Católica (fútbol)|Universidad Católica]].]] Cuando [[Francisco Franco]] llegó al poder, la seleición catalana pasó a un segundu planu. Cola centralización del sistema políticu, refugóse cualquier posibilidá de reivindicar la posibilidá de que Cataluña xugara de forma independiente. Nesos momentos, el combináu al cargu de la Federación pasa a llamase ''Seleición de Barcelona'' nos pocos partíos internacionales qu'apostó, ente qu'en partíos rexonales caltuvo'l nome de Cataluña.<ref name="ramallets">{{Cita web|url=http://www.elperiodico.com/default.asp?idpublicacio_PK=46&idioma=CAS&idnoticia_PK=470526&idseccio_PK=1006|títulu=Antonio Ramallets: "Franco nin s'enteraba de que xugaba Catalunya"|fechaaccesu=2 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[El Periódico de Catalunya]]|idioma=español}}</ref><ref name="historico" /> L'actividá del equipu nun cesó mientres la dictadura, y en dellos momentos dieron situaciones interesaes. Un exemplu foi'l [[21 de marzu]] de [[1948]], cuando la ''Seleición Condal'' formada por xugadores de [[Barcelona]] ([[FC Barcelona]] y [[RCD Español]]) enfrentar a un combináu catalán formáu por futbolistes del restu d'equipos de la zona, que xugó como ''Restu de Cataluña''.<ref name="condalcataluña">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1948/03/22/MD19480322-004.pdf|títulu=En Les Corts: Seleición Condal 3 - Seleición Resto 5|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[22 de marzu]] de [[1948]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=4|formatu=PDF}}</ref> El [[23 de febreru]] de [[1950]], pa xugar frente al [[San Lorenzo de Almagro]], formóse un combináu mistu de xugadores de Cataluña y la [[País Valencianu|rexón de Valencia]]: la seleición Catalano-Levantina.<ref name="sanlorenzo1">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/02/23/MD19500223-001.pdf|títulu=San Lorenzo de Almagro ante los ases de Cataluña y Valencia, esta tarde en Les Corts|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[23 de febreru]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref><ref name="sanlorenzo2">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/02/24/MD19500224-001.pdf|títulu=Trunfaron les seleiciones|fechaaccesu=29 de payares de 2009|fecha=[[24 de febreru]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Meses más tarde, ente'l [[8 d'abril|8]] y [[10 d'abril]], participa como combináu catalán nel [[Tornéu Internacional de Pascua]], de índole benéficu, xunto a [[Club Deportivo Universidad Católica (fútbol)|Universidad Católica]] de [[Chile]] y [[FC Saarbrücken]] d'[[Alemaña]].<ref name="pascuaschile">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/04/09/MD19500409-001.pdf|títulu=Seleición catalana-Saarbrucken|fechaaccesu=16 de xineru de 2010|fecha=[[8 d'abril]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Mientres esos años tamién se da un fechu históricu. El [[26 de xineru]] de [[1955]], nun partíu benéficu ante'l [[Bolonia FC]], la ''Seleición de Barcelona'' llogró una victoria por 6-2. Naquel equipu xugaron xuntos [[Alfredo Di Stéfano]] y [[Ladislao Kubala]].<ref name="distefanokubala">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1955/01/27/036.html|títulu=La seleición catalana ganó al Bolonia por 6 goles a 2|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[27 de xineru]] de [[1955]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> Un añu dempués, Di Stéfano xugaría cola camiseta del [[Real Madrid]] ante la ''Seleición de Barcelona''.<ref name="realmadrizz">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1956/09/02/061.html|títulu=Per siete goles a trés, el Real Madrid vence a una seleición de Barcelona|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[2 de setiembre]] de [[1956]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> === Cataluña mientres la vuelta a la democracia === [[Ficheru:Johan Cruijff.jpg|150px|miniaturadeimagen|[[Johan Cruyff]] xugó en 1976 un partíu con Cataluña.<ref name="cataluñaurss" />]] Tres dellos años ensin actividá regular, la seleición de Cataluña volvió xugar cola so denominación habitual, nun amistosu'l [[9 de xunu]] de [[1976]] ante la [[Xunión Soviética]] (so la denominación de "seleición de Moscú") nel [[Camp Nou]], que terminó 1-1<ref>{{Cita publicación |url= |títulu=L'equipu "d'una nació" más allá de esteladas |fecha= iviernu de 2017 |publicación= Revista Líbero |fechaaccesu= 13 de xineru de 2018|páxines=40-43|issn=2254-4755}}</ref>. En dichu alcuentru, la seleición siguía tando formada por un combináu de xugadores d'equipos catalanes, nesti casu'l [[FC Barcelona]] y el [[RCD Español]]. Por ello, xugadores como [[Johan Cruyff]] o [[Johan Neeskens]] (autor del gol) vistieron la camiseta catalana a pesar de nun nacer ellí.<ref name="cataluñaurss">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD01/HEM/1976/06/10/MD19760610-003.pdf|títulu=1-1: Gran primer tiempu na Seleición Catalana - Seleición Rusa|fechaaccesu=2 d'avientu de 2009|fecha=[[10 de xunu]] de [[1976]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=3|formatu=PDF}}</ref> A partir d'esi momentu, la seleición de Cataluña concentrar de forma escepcional pa determinaos actos. El [[26 d'avientu]] de [[1990]], los xugadores del Barça y l'Español volvieron formar un combináu, entrenáu por [[Ladislao Kubala|Kubala]], p'apostar un partíu ante'l [[CE Sabadell]] n'homenaxe a les víctimes d'un atentáu terrorista d'ETA nesa llocalidá. Les otres dos causes fueron en [[1993]], frente a un combináu d'estrelles de la Lliga española pa homenaxar a Kubala, y en [[1995]] frente al propiu [[FC Barcelona]] en [[Tarragona]].<ref name="historico" /> Dichu alcuentru foi'l primeru de [[Pichi Alonso]] como entrenador.<ref name="pichi">{{Cita web|url=http://www.elpunt.cat/noticia/article/8-esports/52-futbol-catala/99990-pichi-alonso-tampoc-va-cobrar-res-els-vuit-primers-anys-que-va-ser-seleccionador-catala.html?piwik_campaign=rss&piwik_kwd=mes&utm_medium=mes|títulu=Pichi Alonso tampoc va cobrar res els vuit primers anys que va ser seleccionador català|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[4 de payares]] de [[2009]]|autor=Solé, Albert|editor=[[El Punt]]|idioma=catalán}}</ref> === Celebración d'un partíu añal (dende 1997) === A partir de [[1997]], y siguiendo los pasos que la [[seleición de fútbol d'Euskadi]] llevaba faciendo dende [[1993]], la Federación catalana decide dar un pasu alantre pa consolidar la so seleición y tratar de pidir la oficialidá, cola celebración d'un partíu añal nes feches próximes a la [[Navidá]] frente a una seleición internacional. Felicidad midida foi sofitada por deportistes como [[Pep Guardiola]], daquella xugador del Barcelona.<ref name="pepguardiola">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE01/PUB/1998/10/10/LVG19981010-038.pdf|títulu=Guardiola: "Soi catalán y xugaría cola seleición de Cataluña"|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[1 de xunetu]] de [[1997]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|páxina=38|formatu=PDF}}</ref> El combináu pasó a tar formáu polos principales xugadores naturales o que moraren más de 10 años en Cataluña (casu de [[Jordi Cruyff]]), y cuntó col respaldu de la [[Xeneralidá de Cataluña]], presidida entós por [[Jordi Pujol]].<ref name="pujolcombinado">{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1997/01/18/deportes/853542003_850215.html|títulu=Nuevu uniforme pa la seleición catalana de fútbol|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[18 de xineru]] de [[1998]]|editor=[[El País (España)|El País]]|idioma=español|apellíu=Román|nome=Noelia}}</ref><ref name="pujolferrusola">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/1998/12/17/espana/17N0036.html|títulu=La esposa de Pujol asegura que «Cataluña nun ye España»|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[17 d'avientu]] de [[1998]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> A pesar de que la Federación cuntó col fronteru refugu de mandatarios como [[Jesús Gil y Gil|Jesús Gil]], presidente del [[Atlético de Madrid]],<ref name="jesusgil">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE01/PUB/1997/12/23/LVG19971223-045.pdf|títulu=Gil boicotia a la seleición catalana|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1997]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|páxina=45|formatu=PDF}}</ref> Cataluña pudo sacar alantre'l so partíu gracies a xugadores procedentes de los principales equipos catalanes y otros como'l [[Real Madrid]], quien venció a [[Dani García]]. El primer partíu d'estes carauterístiques apostóse ante la [[seleición de fútbol de Bulgaria|seleición de Bulgaria]], con un resultáu de 1-1. Dichu alcuentru celebró'l [[23 d'avientu]] nel [[Estadiu Olímpicu Lluís Companys|Olímpicu de Montjuïc]], y allegaron cerca de 35.000 espectadores.<ref name="cataluñabulgariaresultado">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/1997/12/24/deportes/24N0075.html|títulu=Dani marcó'l gol de la seleición catalana, qu'empató con Bulgaria|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[24 d'avientu]] de [[1997]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Un añu dempués, nes mesmes feches navidiegues debíu al apertáu calendariu de la Lliga española, el númberu de seleiciones autonómiques aumentó y Cataluña volvió xugar, nesta ocasión ante [[seleición de fútbol de Nixeria|seleición de Nixeria]], el [[22 d'avientu]] de [[1998]]. La resultancia foi una victoria por 5-0 ante 54.000 espectadores, y mientres esi añu constitúyense iniciatives como la ''[[Plataforma Pro Seleccions Esportives Catalanes]]'' pa reclamar la presencia de Cataluña como seleición internacional en tolos deportes, dientro d'un contestu nel que les formaciones nacionalistes [[PNV]] y [[CiU]] solicitaron la oficialidá de les seleiciones de [[País Vascu]] y [[Cataluña]].<ref name="proseleccions">{{Cita web|url=http://anuaris.cat/continguts/cronologia.php?id=2542|títulu=Anuaris Catalunya|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[17 de payares]] de [[1998]]|editor=[[Xeneralidá de Cataluña]]|idioma=catalán}}</ref><ref name="nacionalismosCIU">{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1998/12/23/deportes/914367601_850215.html|títulu=PNV y CiU reclamen conxuntamente seleiciones autonómiques|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1998]]|editor=[[El País (España)|El País]]|idioma=español}}</ref> Finalmente, el [[28 de xunetu]] de [[1999]], el [[Parllamentu de Cataluña]] aprobó una proposición de llei que dexaba que les seleiciones catalanes pudieren solicitar el so ingresu nes distintes organizaciones mundiales de cada deporte pa poder apostar campeonatos internacionales.<ref name="iusport">{{Cita web|url=http://www.iusport.es/alderica/seleiciones/leycatalana.htm|títulu=Les seleiciones catalanes van poder competir n'eventos internacionales|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[29 de xunetu]] de [[1999]]|editor=La Estrella Dixital|idioma=español}}</ref> De magar, la Federación trató de que la seleición de fútbol catalano fuera reconocida internacionalmente, daqué que nun consiguió en torneos profesionales absolutos. Esi mesmu añu, una seleición catalana de calter ''amateur'' empezó a apostar la [[Copa de les Rexones de la UEFA]], un tornéu nel que les federaciones de fútbol unvien formaciones non profesionales que representen a rexones de cada país adscritu a la UEFA.<ref name="uefaregion">{{Cita web|url=http://es.uefa.com/competitions/regionscup/format/index.html|títulu=Copa UEFA de les Rexones: formatu|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|editor=[[UEFA]]|idioma=español}}</ref> === Busca de la oficialidá === La seleición catalana tresllada la so sede al [[Camp Nou]] en [[1999]], y mientres dellos años caltendría'l partíu añal frente a seleiciones internacionales como [[seleición de fútbol de Lituania|Lituania]] (5-0), [[seleición de fútbol de Chile|Chile]] (1-0)<ref>[http://www.emol.com/noticias/deportes/2001/12/27/74814/guardiola-la-atraccion-de-chile-cataluna.html Guardiola, l'atracción de Chile-Cataluña], emol.com, 27 d'avientu de 2001. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> [[seleición de fútbol de China China]] (2-0). Cuando la situación empezó a ser rutinaria, la Federación catalana trató de captar l'atención del públicu con un doble compromisu frente a la [[seleición de fútbol de Brasil|seleición de Brasil]], que daquella taba liderada por [[Ronaldinho]]. El primer partíu celebrar en [[2002]], y a pesar de saldase con una derrota por 1-3, foi positivu pa Cataluña al axuntar a casi 98.000 espectadores.<ref>{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/PUB/2002/05/19/EMD20020519002MDP.pdf|títulu=El Camp Nou pasar en grande|publicación=[[Mundo Deportivo]]|apellíu=Astruells|nome=Andrés|fecha=19 de mayu de 2002|idioma=español|páxina=2|formatu=PDF}}</ref> Nel segundu alcuentru, apostáu en 2004, Cataluña encaxó una goliada por 2-5.<ref name="uruguay">{{Cita web|url=http://www.lr21.com.uy/deportes/80064-brasil-vencio-a-catalunya|títulu=Brasil venció a Catalunya|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=18 de mayu de 2002|editor=[[La República]]|idioma=español}}</ref><ref name="ronaldo">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/2004/05/26/deportes/1641784.html|títulu=Ronaldo llucir con dos goles a Catalunya|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=26 de mayu de 2004|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Esi mesmu añu, en perdiendo 0-3 frente a la [[seleición de fútbol d'Arxentina|seleición d'Arxentina]], Pichi Alonso dimitió como seleccionador de Cataluña por desavenencies cola Federación catalana, declaró que "escosárase un ciclu" y afirmó que la fórmula del partíu amistosu añal taba "escosa".<ref name="pichiseva">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/PUB/2004/12/30/EMD20041230005MDP.pdf|títulu='Pichi': "Acabóse un ciclu"|apellíu=Ramos|nome=Silvia|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=30 d'avientu de 2004|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=5|formatu=PDF}}</ref> Tres les eleiciones na xunta de la Federación Catalana, l'escoyíu pa ocupar el cargu foi [[Pere Gratacós]], quien procedía del [[Futbol Club Barcelona Atlètic|filial del FC Barcelona]] ya introdució novedaes, como convocar a un futbolista representante del fútbol ''amateur'' en cada partíu.<ref name="llegagratacos">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/papel/2005/12/28/catalunya/1908676.html|títulu=El fútbol catalano estrena ciclu ante Paraguay|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=28 d'avientu de 2005|autor=Brunat, David|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Mientres esos años caltién el partíu añal, contra seleiciones llatinoamericanes, pero en [[2006]] la seleición celebra dos partíos: en mayu, ante [[seleición de fútbol de Costa Rica|Costa Rica]] (2-0), y n'ochobre ante la [[seleición de fútbol d'Euskadi|seleición del País Vascu]] (2-2). Esti últimu alcuentru caltuvo un fuerte calter reivindicativu, nel que dambes seleiciones pidieron la so reconocencia oficial sol lema ''Una nación, una seleición''. El choque repitir en [[Bilbao]] un añu dempués, y foi'l primeru que Cataluña apostó fora del so territoriu en 34 años.<ref name="cataluñaeuskadi">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/10/07/futbol/1160215479.html|títulu=El Camp Nou acueye'l Cataluña-Euskadi 35 años dempués|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=7 d'ochobre de 2006|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="euskadicataluña">{{Cita web|url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/1a_division/otres/es/desarrollo/1073279.html|títulu=Euskadi y Cataluña empaten nun emocionante partíu|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=29 d'avientu de 2007|editor=[[Diariu Marca]]|idioma=español}}</ref> En [[2007]], la Federación catalana quixo entamar un alcuentru ante [[seleición de fútbol d'Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] el [[14 d'ochobre]], un día dempués d'un partíu de la [[seleición de fútbol d'España|seleición española]] frente a [[seleición de fútbol de Dinamarca|Dinamarca]]. Sicasí, la [[Federación Española de Fútbol]] nun autorizó l'alcuentru alegando un alcuerdu ente les federaciones autonómiques y la [[Lliga de Fútbol Profesional]] por que los partíos apostar en navidaes.<ref name="EEUUcataluña">{{Cita web|url=http://www.20minutos.es/noticia/270656/0/futbol/cataluna/eeuu/|títulu=La Federación Española desautoriza un Cataluña-Estaos Xuníos|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=3 de setiembre de 2007|editor=[[Diariu Marca]]|idioma=español}}</ref> L'asistencia de públicu a los partíos amenorgar de forma bultable, y dellos equipos internacionales negar a vencer a'l so xugadores catalanes por cuenta de que les feches coincidíen con partíos de les sos Lligues, casu de [[Cesc Fàbregas]] nel [[Arsenal Football Club|Arsenal FC]].<ref name="sinestrellas">{{Cita web|url=http://ecodiario.eleconomista.es/futbol/noticias/555948/05/08/Futbol-La-seleccion-catalana-ensin-les sos-principales-figures-encara-manana-un retu-ante-la-Arxentina-de-Messi-y-Aguero.html|títulu=La seleición catalana, ensin les sos principales figures, encara mañana un retu ante l'Arxentina de Messi y Agüero|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=23 de mayu de 2008|editor=[[L'Economista (periódicu)|L'Economista]]|idioma=español}}</ref> Ante la perda d'interés polos amistosos, l'organismu plantegó la creación un Tornéu de les Naciones, que cuntaría cola participación de delles seleiciones y apostaríase en feches reservaes pa partíos de la FIFA. Sicasí, esa opción nun se llevó a cabu tres el relevu nos cargos de la Federación y la marcha de Gratacós como seleccionador.<ref name="torneonaciones">{{Cita web|url=http://www.lavanguardia.es/deportes/noticias/20081127/53588446690/gratacos-espera-tener-un equipu-mas-potente-pa-el partíu-contra-colombia-arxentina-gratacos-brasi.html|títulu=Gratacós espera tener un equipu "más potente" pal partíu contra Colombia|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=27 de payares de 2008|editor=[[La Vanguardia]]|idioma=español}}</ref><ref name="sevaelgratacos">{{Cita web|url=http://www.sport.es/default.asp?idpublicacio_PK=44&idioma=CAS&idnoticia_PK=574389&idseccio_PK=1055|títulu=Gratacós: "Duel dir porque empieza una gran etapa"|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=29 d'avientu de 2008|editor=[[Sport (diariu)|Sport]]|idioma=español}}</ref> El [[11 de payares]] de [[2009]], con atención ya interés per parte de los medios de comunicación, presentar a [[Johan Cruyff]] como nuevu seleccionador catalán,<ref>{{Cita web|url=http://www.lavanguardia.es/deportes/noticias/20091109/53820532743/cruyff-nun voi violar-el-catalan-federacio-catalana-fc-barcelona-espanyol-daniel-sanchez-llibre-ern.html|títulu=Cruyff: "nun voi violar el catalán"|fechaaccesu=11 d'avientu de 2009|fecha=9 de payares de 2009|editor=[[La Vanguardia]]|idioma=español}}</ref> siendo designáu [[Óscar García Junyent|Óscar García]], entrenador de la seleición catalana sub-18, como asistente. Esi mesmu añu anunció la creación del ''[[Trofeo Catalunya Internacional]]'', col que la Federación catalana busca reemplazar la fórmula del amistosu añal, cola posibilidá d'abrir a más países al mediu plazu.<ref name="torneigcatala">{{Cita web|url=http://ecodiario.eleconomista.es/futbol/noticias/1761538/12/09/Casals-Catalunya-tien de xugar-contra-los meyores-15-seleiciones-del mundu.html|títulu=Casals: "Catalunya tien de xugar contra los meyores 15 seleiciones del mundu"|fechaaccesu=11 d'avientu de 2009|fecha=9 d'avientu de 2009|editor=[[L'Economista (periódicu)|L'Economista]]|idioma=español}}</ref> La primer edición celebróse ante Arxentina'l 22 d'avientu d'esi añu, y Cataluña venció por 4-2 a la seleición empobinada entós por [[Diego Armando Maradona]].<ref name="maradonar">{{Cita web|url=http://www.clarin.com/diario/2009/12/22/um/m-02105966.htm|títulu=La Seleición falló demasiáu y cayó ante Catalunya ensin atenuantes|fechaaccesu=16 de xineru de 2010|fecha=23 d'avientu de 2009|editor=[[Diariu Clarín]]|idioma=español}}</ref> Esti tornéu volvió xugar en [[2010]]. El postreru partíu de la seleición catalana foi un amistosu en 2013 frente a [[Seleición de fútbol de Nixeria|Nixeria]] que se saldó con un empate a unu.<ref>{{Cita web|url=http://futbol.as.com/futbol/2013/01/02/mas_futbol/1357158171_035705.html|títulu=Cruyff despidir de Cataluña con un empate ante Nixeria|fecha=2 de xineru de 2013|editor=Diariu As|idioma=español}}</ref> En [[2012]] la Seleición llogró proclamase per primer vegada campeona de la ''Fase Estatal de la Copa de les Rexones UEFA'', al imponese na final a la seleición asturiana (1-2), llogrando asina'l cupu na competición continental.<ref>{{Cita web|url=http://www.elcastell.org/es/index/6320/Pablo-Amantini-campeon-de-la Copa-de-les Rexones-UEFA-con-.html |títulu= Pablo Amantini, campeón de la Copa de les Rexones UEFA cola seleición catalana amateur|fecha=|editor=elcastell.org|idioma=español}}</ref> En [[avientu]] de [[2016]] apostaron un partíu contra [[Seleición de fútbol de Túnez|Túnez]], qu'acabó con victoria pa los tunecinos na riola de penaltis dempués d'un empate a trés.<ref>[https://www.marca.com/futbol/2016/12/28/58641c9c46163f8b2f8b45c0.html Túnez imponer a Cataluña nos penaltis], marca.com, 28 d'avientu de 2016. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> == Uniforme == * '''Uniforme titular''': Camiseta mariella con franxes coloraes, pantalón y medies azul escuru. * '''Uniforme alternativu''': Camiseta azul con detalles coloraos y mariellos, pantalón y medies azul escuru. A lo llargo de la so historia, la seleición catalana camudó delles vegaes de equipación ensin caltener un patrón fixu. Nos sos primeros años de vida y hasta la muerte de [[Francisco Franco|Franco]], Cataluña xugó con camiseta blanca y pantalón negru. A partir de [[1976]] añedir una franxa vertical cola [[señera]] catalana, y dichu uniforme caltener hasta [[1997]]. A partir de la celebración del partíu añal, Cataluña dispón de múltiples equipaciones distintes ente sigo de les marques Meyba (catalana) y [[Lotto Sport Italia|Lotto]] (italiana). En [[1997]] la señera pasa a ocupar tol pechu, y esi ''kit'' caltener hasta [[1999]], cuando la señera va a los llaterales y el pechu vuelve ser blancu. En [[2000]] anuévase l'uniforme, que pasa a ser camiseta blanca con llaterales azules, pantalón azul y medies blanques. Esti caltuvo trés años, hasta que la Federación decide utilizar l'hasta entós segunda equipación: un uniforme azul con detalles en mariellu. En [[2007]] tratar de estandarizar un conxuntu, y la marca alemana [[Puma (marca)|Puma]] fabricó una equipación negra pa los partíos en casa y mariella cuando exerciera de visitante.<ref name="samarreta2007">{{Cita web|url=http://www.elperiodico.com/default.asp?idpublicacio_PK=46&idioma=CAS&idnoticia_PK=467493&idseccio_PK=1011|títulu=5.000 persones voten pa escoyer la camiseta de la seleición catalana de fútbol|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[16 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[El Periódico de Catalunya]]|idioma=español}}</ref> En [[2009]] camuda de marca y pasa a ser forníu pola vasca [[Astore]], y como homenaxe a Johan Cruyff, Cataluña utilizó una camiseta esclusiva inspirada na equipación de [[1976]] pal partíu frente a Arxentina.<ref name="nuevasamarreta2009">{{Cita web|url=http://www.sport.es/default.asp?idpublicacio_PK=44&idioma=CAS&idnoticia_PK=662622&idseccio_PK=803|títulu=Catalunya va estrenar camiseta'l 22-D|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[18 de payares]] de [[2009]]|editor=[[Sport (diariu)|Sport]]|idioma=español}}</ref> En [[2010]] recuperáronse motivos alegóricos, como la [[cruz de San Jorge]] y la [[señera]] nes equipaciones. Dende 2014, la equipación ta patrocinada pola marca estauxunidense [[Poni International|Poni]].<ref name="nuevasamarreta2014">{{Cita web|url=http://fcf.cat/noticia/noves-equipacions-de-les-seleccions-catalanes/19/09/2014|títulu=Noves equipacions de les Seleccions Catalanes|fechaaccesu=18 de mayu de 2018|fecha=[[19 de setiembre]] de [[2014]]|editor=[[Federación Catalana de Fútbol]]|idioma=catalán}}</ref> <center> {| | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1904-1975 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1976| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1976-1995 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1997| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1997-1998 }} | {{Football kit | pattern_la =_blackshoulders| pattern_b =_catalonia1999| pattern_ra =_blackshoulders| leftarm =FFFF00 | body = FFFFFF | rightarm =FFFF00 |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1999 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder | pattern_b =_thindkbluesides | pattern_ra =_navyborder | leftarm = ffffff|body=FFFFFF|rightarm=ffffff|shorts=000050|socks=000050| títulu = 2000-2003 }} | {{Football kit |pattern_la=_navyborder|pattern_b=_thinyellowsides|pattern_ra=_navyborder| leftarm=000050|body=000050|rightarm=000050|shorts=000050|socks=000050| títulu = 2004-2006 }} | {{Football kit | pattern_la=_navyborder |pattern_b=_catalonia2010-away |pattern_ra=_navyborder| leftarm=000000| body=000000| rightarm=000000| shorts=000000| socks=000000| títulu = 2007- 2009 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1976| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = FFFFFF| títulu = 2009 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder|pattern_b=_catalonia_2013|pattern_ra=_navyborder| leftarm=0044aa|body=0044aa|rightarm=0044aa|shorts=002255|socks=002255| títulu = 2012 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder|pattern_b=_catalonia2013-14|pattern_ra=_navyborder| leftarm=FCE000|body=FCE000|rightarm=FCE000|shorts=002255|socks=FCE000| títulu = 2014 }} | |} </center> === Provisores === <center> {| {{tablaguapa}} style="text-align: center" |- ! Periodu de temporaes del alcuerdu ! Provisor deportivu oficial |- |1900-1989 |rowspan=1|<small>''Nengún'' |- |1990 |rowspan=1|<small>''Meyba'' |- |1993 |rowspan=1| [[Ficheru:Lotto logo.jpeg|50px]]<br /><small>[[Lotto Sport Italia|Lotto]]</small> |- |1995 |rowspan=1|<small>''Meyba'' |- |1997-2008 |rowspan=1| [[Ficheru:Puma_marca.jpg|50px]]<br /><small>[[Puma (marca)|Puma]]</small> |- |2009-2013 |rowspan=1|<small>''Astore'' |- |2014-presente |rowspan=1| [[Ficheru:Pony sports logo.png|50px]]<br /><small>[[Poni International|Poni]]</small> |} </center> == Datos de la seleición == {{VT|Partíos de la Seleición de fútbol de Cataluña}} A lo llargo de la so historia, Cataluña nunca xugó torneos internacionales de calter oficial como la [[Copa Mundial de Fútbol]] o la [[Eurocopa]], por cuenta de que nun ye una seleición reconocida nin por [[FIFA]] nin por [[UEFA]]. Tampoco forma parte de la [[NF-Board]], qu'axunta a aquelles seleiciones que nun tán federaes internacionalmente. El númberu de partíos reconocíu pola Federación Catalana ye de 146, anque delles publicaciones añeden un mayor númberu de choques por cuenta de que, en munches ocasiones, el combináu xugó con otros nomes. Poro, nun se sabe con certidume la cifra exacta.<ref name="montsanys" /> * '''Primer partíu internacional''': ''0-7'' ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]] el [[21 de febreru]] de [[1912]], nel [[Stade Olympique Yves-du-Manoir|Estadiu de Colombes]] ([[París]])<ref name="rsssf">{{Cita web|url=http://www.rsssf.com/tablesc/cata-intres.html|títulu=Catalonia Autonomous Team Matches 1912-2004|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|editor=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|idioma=inglés}}</ref> * '''Seleición rexonal contra la que xugó más vegaes''': 12 ocasiones contra Seleición Centro (representativa de [[Castiella]]) * '''Seleición nacional contra la que xugó más vegaes''': 4 ocasiones contra [[seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] * '''Mayor goliada a favor''': 5-0 ante [[seleición de fútbol de Nixeria|Nixeria]] el [[22 d'avientu]] de [[1998]], y ante [[seleición de fútbol de Lituania|Lituania]] el [[22 d'avientu]] de [[2000]] * '''Mayor goliada en contra''': 0-7 ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]] el [[21 de febreru]] de [[1912]], y ante [[seleición de fútbol d'España|España]] el [[13 de marzu]] de [[1924]] === Otros alcuentros Partíos homenaxe: *** [[1923]] contra'l Barça: Homenaxe a [[Hans Gamper]]. *** [[1936]] contra'l SK Sidenice: Homenaxe a [[Josep Samitier]]. *** [[1956]] contra'l [[Real Madrid]]: Homenaxe a los campeones d'Europa *** [[1993]] contra una Seleición d'Estranxeros de la Lliga: Homenaxe a [[Kubala]]. ** Inauguraciones y efemérides: *** [[1929]] contra'l Bolton Wanderers: Inauguración del [[Estadiu de Montjuïc]]. *** [[1957]] contra [[CE Europa]]: Bodes d'Oru de la CE Europa. *** [[1960]] contra la Seleición de Lisboa: Bodes d'Oru de l'Asociación Lisboeta. ** Benéficos/donaciones *** [[1921]] contra'l Barça: Pro-víctimes de la Guerra del Marruecos. *** [[1927]] contra'l F.C. [[Swansea]]: Pro-monumentu a Miguel de Cervantes. *** [[1932]], [[1934]], [[1935]] y [[1937]] contra diversos equipos: Pro-Mutua Deportiva. *** [[1936]] y [[1937]] contra diversos: Pro-milicies antifascistes y ayuda al mandu de Madrid. *** [[1966]] contra una Seleición d'Estranxeros de la Lliga: Pro-Radio Nacional d'España. *** [[1968]] contra'l [[Club de Fútbol Atlante]]: Pro-Cruz Roja. *** [[1973]] contra una Seleición del Suroeste d'España: Pro-damnificados hinchentes. *** [[1990]] contra'l [[Centre d'Esports Sabadell]]: Pro-víctimes del atentáu. == Xugadores == {{AP|Futbolistes de la Seleición de fútbol de Cataluña}} [[Ficheru:Catalan line-up 2013.jpg|350px|miniaturadeimagen|Seleición de fútbol de Cataluña en 2013.]] La seleición anguaño conformar los meyores xugadores nacíos en Cataluña o qu'adquirieren la residencia natural na comunidá (casu de [[Jordi Cruyff]]). Sicasí, esto nun foi siempres asina, yá que dende'l so orixe en [[1904]] y hasta [[1997]], el combináu taba formáu por xugadores que, independientemente de la so nacionalidá, xugaben en conxuntos catalanes d'equipos de [[Barcelona]], y darréu d'otres provincies de la comunidá. Por ello, xugadores españoles que nun yeren catalanes como [[Luis Suárez Miramontes|Luis Suárez]], [[Guillermo Amor]], [[Andrés Iniesta]] o [[Pepe Reina]] y otros internacionales como [[Ladislao Kubala]], [[Alejandro Morera Soto]], [[Carlos Caszely]], [[Johan Neeskens]], [[Johan Cruyff]] o [[Hristo Stoichkov]] ente otros, vistieron la camiseta de Cataluña.<ref name="cataluñaurss" /> El xugador que más vegaes foi convocáu cola seleición ye [[Sergio González Soriano|Sergio González]], hasta en 15 ocasiones.<ref name="internacionalismos">{{Cita web|url=http://www.fcf.cat/doc/noticias/Llistat%20Jugadors%20Selecció%20Catalana.xls|títulu=Llista de xugadores convocaos con Cataluña|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|editor=[[Federación Catalana de Fútbol]]|idioma=catalán}}</ref> ;Mayor númberu d'apaiciones {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=42% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=4%|Partíos ! width=10%|Periodu |- | [[Sergio González Soriano|Sergio González]] | [[Mediocampista]] | 15 | 1999 - 2013 |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" | [[Sergio García de la Fonte|Sergio García]] | [[Delanteru]] | 13 | 2003 - 2015 |- style="border-top:2px solid #e30013" | [[Víctor Valdés]] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | 12 | 2001 - 2014 |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" | [[Xavi Hernández]] | [[Mediocampista]] | 11 | 1998 - presente |-style="border-top:2px solid #e30013" | [[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | 10 | 2002 - 2013 |} {{clear}} === Última convocatoria === Los siguientes xugadores fueron convocaos el [[28 d'avientu]] de [[2016]], por cuenta de un alcuentru amistosu frente a la [[Seleición de fútbol de Túnez|Seleición de Túnez]] nel [[Municipal de Montilivi]] de [[Girona]]. {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=65% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=5%|# ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=7%|Edá !width=3%|Partíos ! width=3%|Goles ! width=19%|Club |- ! 1 | align=left|[[Édgar Badía|'''Édgar''' Badía]] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|12|2|1992}} | 0 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club de Futbol Reus Deportiu|C.F. Reus Deportiu]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 13 | align=left|[[Jordi Masip|Jordi '''Masip''']] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|3|1|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Valladolid]] |- |- style="border-top:2px solid #e30013" ! 2 | align=left|'''[[Pol Lirola]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|13|8|1997}} |0 |0 | align=left|{{bandera|Italia}} [[Unione Sportiva Sassuolo Calcio|U.S. Sassuolo]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 3 | align=left|'''[[Sergi Gómez]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|28|3|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]] |- ! 4 | align=left|[[Dídac Vilà]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|9|6|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|Grecia}} [[AEK Atenes]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 11 | align=left|'''[[Víctor Álvarez]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|3|1993}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- ! 15 | align=left|'''[[Marc Bartra]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|15|1|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Betis]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 18 | align=left|'''[[Jordi Alba]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|6|1989}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- ! 19 | align=left|[[Alberto de la Bella|Alberto '''de la Bella''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|2|12|1985}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Sociedad de Fútbol|Real Sociedad]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|'''[[Aleix Vidal]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|8|1989}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- style="border-top:2px solid #e30013" ! 5 | align=left|[[Sergio Busquets|Sergio '''Busquets''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|16|7|1988}} | 8 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 6 | align=left|[[Joan Verdú|Joan '''Verdú''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|5|5|1983}} | 10 | 2 | align=left|{{bandera|China}} [[Qingdao Huanghai]] |- ! 8 | align=left|'''[[Javi Márquez]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|11|5|1986}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Granada Club de Fútbol|Granada C. F.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 10 | align=left|[[Piti]] | [[Mediocampista]] | {{edá|26|5|1981}} | 6 | 1 | align=left|{{bandera|Chipre}} [[AEL Limassol FC]] |- ! 12 | align=left|[[David López Silva]] | [[Mediocampista]] | {{edá|9|10|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 20 | align=left|'''[[Sergi Roberto]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|7|2|1992}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- ! 21 | align=left|[[Joan Xordán]] | [[Mediocampista]] | {{edá|6|7|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Sociedad Deportiva Eibar|S. D. Eibar]] |- style="border-top:2px solid #e80113" bgcolor="#EGEEEE" ! 7 | align=left|'''[[Álvaro Vázquez]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|27|4|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club Gimnàstic de Tarragona]] |- ! 9 | align=left|[[Sergio García de la Fonte|'''Sergio García''']] {{cap}} | [[Delanteru]] | {{edá|9|6|1983}} | 13 | 8 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 14 | align=left|[[Keita Baldé Diao|Keita Baldé]] | [[Delanteru]] | {{edá|8|3|1995}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Mónacu}} [[A. S. Monaco]] |- ! 16 | align=left|[[Víctor Rodríguez Romero|'''Víctor Rodríguez''']] | [[Delanteru]] | {{edá|23|7|1989}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Getafe Club de Fútbol|Getafe C. F.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 17 | align=left|[[Gerard Moreno Balagueró|'''Gerard Moreno''']] | [[Delanteru]] | {{edá|7|4|1992}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |} {{clear}} === Apocayá convocaos === Los xugadores que fueron nomaos nos últimos dos años. {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=65% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=5%|# ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=7%|Edá !width=3%|Partíos ! width=3%|Goles ! width=19%|Club |- ! | align=left|'''[[Víctor Valdés]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|14|1|1982}} | 12 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Middlesbrough Football Club|Middlesbrough F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 13 | align=left|'''[[Pau López]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|13|12|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|RCD Espanyol]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Jordi Codina|Jordi '''Codina''']] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|27|4|1982}} | 4 | 0 | align=left|{{bandera|Chipre}} [[APOEL Nicosia FC|APOEL F. C.]] |- ! 13 | align=left|'''[[Kiko Casilla]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|2|10|1986}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid C. F.]] |- style="border-top:2px solid #e30013" bgcolor="#EGEEEE" ! 2 | align=left|[[Martín Montoya|Martín '''Montoya''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|4|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Valencia Club de Fútbol|Valencia C.F.]] |- ! 3 | align=left|[[Gerard Piqué|Gerard '''Piqué''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|2|2|1987}} | 9 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F.C. Barcelona]] |- ! 11 | align=left|[[Joan Capdevila Méndez|Joan '''Capdevila''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|3|2|1978}} | 10 | 0 | align=left|{{bandera|Bélxica}} [[Lierse SK]] |- ! | align=left|'''[[Jordi Amat]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|3|1992}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Swansea City Association Football Club|Swansea City]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Raúl Rodríguez Navarro]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|22|9|1987}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|China}} [[Shanghai Shenxin F.C.]] |- ! | align=left|[[Marc Muniesa|Marc '''Muniesa''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|27|3|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Stoke City Football Club|Stoke City F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Sergio Juste]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|12|1|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona "B"|F. C. Barcelona "B"]] |- ! | align=left|'''[[Marc Valiente]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|20|3|1987}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Israel}} [[Maccabi Haifa Football Club|Maccabi Haifa]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|[[Andreu Fontàs|Andreu '''Fontàs''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|11|1989}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Celta de Vigo|R. C. Celta de Vigo]] |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" ! 10 | align=left|'''[[Cesc Fàbregas]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|4|5|1987}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Chelsea Football Club|Chelsea F. C.]] |- ! | align=left|[[Sergio Tejera]] | [[Mediocampista]] | {{edá|28|5|1990}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club Gimnàstic de Tarragona|Gimnàstic de Tarragona]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Jordi Xumetra]] | [[Mediocampista]] | {{edá|24|10|1985}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Levante Unión Deportiva|Levante U. D.]] |- ! | align=left|[[Oriol Rosell]] | [[Mediocampista]] | {{edá|7|7|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Portugal}} [[Sporting de Lisboa]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|'''[[Isaac Cuenca]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|27|4|1991}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Israel}} [[Hapoel Be'er Sheva]] |- ! 4 | align=left|[[Víctor Sánchez Mata|'''Víctor Sánchez''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|8|9|1987}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 6 | align=left|[[Xavi Hernández|'''Xavi''' Hernández]] | [[Mediocampista]] | {{edá|25|1|1980}} | 11 | 2 | align=left|{{bandera|Qatar}} [[Al-Sadd Sports Club|Al-Sadd S. C.]] |- ! 12 | align=left|'''[[Sergi Samper]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|20|1|1995}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona "B"|F. C. Barcelona "B"]] |- style="border-top:2px solid #e80113" bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Ferrán Corominas]] | [[Delanteru]] | {{edá|5|1|1983}} | 8 | 1 | align=left|{{bandera|España}} [[Reial Club Deportiu Mallorca|R. C. D. Mallorca]] |- ! 9 | align=left|[[Bojan Krkić|'''Bojan''' Krkić]] | [[Delanteru]] | {{edá|20|8|1990}} | 7 | 6 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Stoke City Football Club|Stoke City F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|'''[[Cristian Tello]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|11|8|1991}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Betis Balompié]] |- ! | align=left|'''[[Oriol Riera]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|3|7|1986}} | 1 | 1 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivu La Coruña]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 11 | align=left|'''[[Jonathan Soriano]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|24|9|1985}} | 5 | 1 | align=left|{{bandera|China}} [[Beijing Sinobo Guoan]] |- ! 17 | align=left|[[Gerard Deulofeu|Gerard '''Deulofeu''']] | [[Delanteru]] | {{edá|13|3|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Watford Football Club|Watford F. C.]] |} {{clear}} == Entrenadores == [[Ficheru:Johan Cruijff golfer cropped.jpg|250px|miniaturadeimagen|Johan Cruyff entrenó a Cataluña dende 2009 hasta 2013.]]{{Cp|Categoría:Entrenadores de la seleición de fútbol de Cataluña|l1=Entrenadores de la seleición de fútbol de Cataluña}} El primer entrenador que tuvo'l combináu catalán foi [[José L. Lasplazas]], periodista de [[Mundo Deportivo]]. Lasplazas ocupó'l cargu dende [[1941]] hasta [[1971]], pero xeneralmente namái exercía de seleccionador, de cuenta qu'otru téunicu dirixía los partíos dende'l banquín. Desempeñaron esta función [[Domènec Balmanya]], [[Salvador Artigas]] o [[Pasieguito]], ente otros. Cola marcha de Lasplazas, Cataluña dexó de tener un seleccionador fixu. Ocuparon esi cargu [[José Santamaría]] ([[1973]]), [[Josep Gonzalvo|José Gonzalvo]] ([[1976]]), [[Ladislao Kubala]] ([[1990]]) y un dúu formáu por [[Carles Rexach]] y [[Josep Maria Fusté]] ([[1993]]). Foi a partir de [[1995]] cuando la seleición pasó a tener un entrenador fixu, el [[Comunidá Valenciana|valencianu]] [[Pichi Alonso]]. El téunicu ocupó'l cargu mientres diez años siguíos, y llegó a compaxinalo cola direición deportiva nos sos dos últimes temporaes. Tres la marcha d'Alonso [[Pere Gratacós]] ocupó'l banquín dende [[2005]] hasta [[2008]]. Dempués ocupó'l so puestu [[Johan Cruyff]], que permaneció nel cargu hasta xineru de [[2013]].<ref>{{cita web|url=http://www.sport.es/es/noticias/futbol-catala/johan-cruyff-dexara-seleccion-catalana-futbol-2244518 | títulu=Johan Cruyff va dexar la seleición catalana de fútbol | editor=[[Sport (diariu)|Sport]] | fecha=7 de payares de 2012 | idioma=español}}</ref><ref>[https://deportes.elpais.com/deportes/2012/11/13/actualidad/1352829079_228053.html Cruyff xubilar en Cataluña], deportes.elpais.com, 13 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.goal.com/es/news/1880/f%C3%BAtbol-espa%C3%B1ol/2012/11/07/3509933/johan-cruyff-dexa-la-selecci%C3%B3n-catalana-de-f%C3%BAtbol Johan Cruyff dexa la seleición catalana de fútbol], gola.com, 7 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.mundodeportivo.com/20121107/futbol/johan-cruyff-seleccio-catalana_54354261662.html Johan Cruyff dexa de ser seleccionador catalán], mundodeportivo.com, 7 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> El so reemplazante foi [[Gerard López]], téunicu qu'anguaño dirixe al equipu.<ref>[https://www.europapress.es/deportes/futbol-00162/noticia-gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalunya-socesor-johan-cruyff-20131007183440.html Gerard López, nuevu seleccionador de Catalunya], europapress.es, 7 d'avientu de 2013. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.diariogol.com/es/notices/2013/10/gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalan-35276.php Gerard López, nuevu seleccionador catalán], diariogol.com, 7 d'ochobre de 2013. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=45% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=13%|Periodu !width=20%|Entrenador(es) ! width=3%|PX ! width=3%|G ! width=3%|E !width=3%|P |- |1911 - 1912 |Raine Gibson | | | | |- bgcolor="#EGEEEE" |1932 - 1936 |Josep Torrents | | | | |- |1937 |Lluis Blanco | | | | |- bgcolor="#EGEEEE" |1941 - 1971 |[[José L. Lasplazas]] (*) | | | | |- |1973 |[[José Santamaría]] |1 |1 |0 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |1976 |[[Josep Gonzalvo|José Gonzalvo]] |1 |0 |1 |0 |- |1990 |[[Ladislao Kubala]] |1 |0 |1 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |1993 |[[Carles Rexach]] y [[Josep Maria Fusté]] |1 |0 |1 |0 |- |1995 - 2004 |[[Pichi Alonso]] |11 |7 |1 |3 |- bgcolor="#EGEEEE" |2005 - 2008 |[[Pere Gratacós]] |5 |2 |3 |1 |- |2009 - 2013 |[[Johan Cruyff]] |4 |2 |2 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |2013 - 2014 |[[Gerard López]] |2 |1 |1 |0 |- |2015 - Act. |[[Gerard López]] y [[Sergio González Soriano|Sergio González]] |1 |0 |0 |1 |} {{clear}} <small>(*) José L. Lasplazas exercía de seleccionador y xeneralmente otru téunicu dirixía los partíos dende'l banquín.</small> == Palmarés == === Absoluta === * '''[[Copa del Príncipe d'Asturies de Fútbol|Copa del Príncipe d'Asturies]]''' (3): [[1916]], [[1924]], [[1926]] ==== Amistosos ==== * '''[[Trofeo Catalunya Internacional]]''' (3): [[2009]],<ref>{{Cita web|url=https://www.europapress.es/deportes/futbol-00162/noticia-festival-goles-trofeu-cataluna-internacional-20091222234353.html|títulu=Festival de goles nel I Trofeu Cataluña Internacional|fechaaccesu=2 d'ochobre de 2010|fecha=[[22 d'avientu]] de [[2009]]|editor=[[Europa Press]]|idioma=español}}</ref> [[2010]] y [[2013]]. === Amateur === * '''[[Fase española de la Copa de les Rexones de la UEFA|Copa Rexones de la UEFA (Fase Española)]] (2)''': [[2012]], [[2014]] == Ver tamién == * [[Seleiciones deportives catalanes]] * [[Historial de partíos de les Seleiciones autonómiques d'España de fútbol]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Bibliografía == * {{cita llibru|apellíos=Closa|nome=Antoni|títulu=Selecció Catalana de Fútbol: nou dècades d'història|añu=1999|editorial=Editorial Jaume Rius|isbn=8492299434}} * {{cita llibru|apellíos=Raduà i Domènech|nome=Josep Maria|títulu=Historia de totes les seleccions esportives catalanes 1904-2005|añu=2005|editorial=Pro Seleccions Esportives Catalanes|isbn=9788493416744}} == Enllaces esternos == * [http://www.fcf.cat Web oficial de la Federación catalana de fútbol] * [https://web.archive.org/web/20060226013125/http://www16.gencat.net/esport/seleccions/cursa.htm Páxina de la Xeneralidá de Cataluña dedicada a les seleiciones deportives catalanes] {{Tradubot|Seleición de fútbol de Cataluña}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Fútbol en Cataluña]] [[Categoría:Seleiciones autonómiques d'España|Cataluña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con tables frañíes]] 35q7yi1tjnoin2s9hyvfxxoxs1ppkd3 3710461 3710460 2022-08-22T06:18:09Z YoaR 37624 /* Historia */ wikitext text/x-wiki {{Ficha de seleición de fútbol 2|rexonal=sí | país = Cataluña | cod = | asociación = [[Federación Catalana de Fútbol|Federación Catalana de Fútbol (FCF)]] | confederación = {{bandera|ESP}} [[Real Federación Española de Fútbol|Real Federación Española de Fútbol (RFEF)]] | seudónimu = ''La selecció'', ''la cuatribarrada'', ''la segadora'' | país-dt = ESP | direutor téunicu = [[Gerard López]] y [[Sergio González Soriano|Sergio González]]<ref>{{cita web|url=http://www.diariogol.com/es/notices/2013/10/gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalan-35276.php|títulu=Gerard López, nuevu seleccionador catalán|obra=Diariu GOL|fecha=7 d'ochobre de 2013|idioma=español}}</ref> | añu-dt = | mayor goliador = [[Sergio García de la Fonte|Sergio García]] | mayor goliador goles = 8 | más participaciones = [[Sergio González Soriano|Sergio González]] | mayor partíos = 15 | PPI país2 = Francia | PPI marcador = 0-7 | PPI llugar = [[París]], [[Francia]] | PPI fecha = {{Fecha d'entamu|21|02|1912}} | MRI país2 = Nixeria | MRI marcador = 5-0 | MRI llugar = [[Barcelona]], [[España]] | MRI fecha = {{Fecha d'entamu|22|12|1998}} | MRI2 país2 = Lituania | MRI2 marcador = 5-0 | MRI2 llugar = [[Barcelona]], [[España]] | MRI2 fecha = {{Fecha d'entamu|22|12|2000}} | PRI país2 = Francia | PRI marcador = 0-7 | PRI llugar = [[París]], [[Francia]] | PRI fecha = {{Fecha d'entamu|21|02|1912}} | PRI2 país2 = España | PRI2 marcador = 0-7 | PRI2 llugar = [[Barcelona]], [[España]] | PRI2 fecha = {{Fecha d'entamu|13|03|1924}} | participación mundial = ''Ensin participaciones<ref group"n">Al nun ser una seleición reconocida pola UEFA pola so non pertenencia a la ONX, nun puede apostar competiciones internacionales FIFA o UEFA al ser dependiente d'un país y la so Federación, nesti casu la [[Real Federación Española de Fútbol]], d'España.</ref> | primer mundial = | meyor mundial = | copa rexonal = [[Copa de les Rexones de la UEFA|Copa de les Rexones]] | participación rexonal = 1 | primer rexonal = [[Copa de les Rexones de la UEFA 2013|2013]] | meyor rexonal = Subcampeón, [[Copa de les Rexones de la UEFA 2013|2013]] | color_izq1 = 000042 | color_cuerpu1 = FCE000 | color_der1 = 000042 | color_pantalón1 = 000042 | color_medies1 = 000042 | trama_izq1 = _navyborder | entama_cuerpu1 = _catalonia2013-14 | trama_der1 = _navyborder | entama_pantalón1 = | trama_medies1 = | color_izq2 = 0044aa | color_cuerpu2 = 0044aa | color_der2 = 0044aa | color_pantalón2 = 000042 | color_medies2 = 000042 | trama_izq2 = | entama_cuerpu2 = _catalonia_2013 | trama_der2 = | entama_pantalón2 = | trama_medies2 = }} La '''seleición de fútbol de Cataluña''' (en [[idioma catalán|catalán]], ''Selecció de futbol de Catalunya'') ye l'equipu formáu por xugadores [[Cataluña|catalanes]] que representa a la [[Federación Catalana de Fútbol]] (FCF). Cuidao que nun ye miembru de la [[FIFA]] nin del [[Comité Olímpicu Internacional]], la seleición absoluta catalana nun puede participar en torneos oficiales, y namái apuesta partíos amistosos non oficiales a nivel internacional. Sicasí, en categoríes inferiores participa nes competiciones oficiales qu'entama la [[Federación Española de Fútbol]], y dende [[1999]] la seleición catalana ''amateur'' apuesta la [[Copa de les Rexones de la UEFA|Copa de les rexones de la UEFA]]. A lo llargo de la so historia, el combináu catalán recibió otros nomes como ''federación catalana'' o ''seleición de Barcelona'',<ref name="seleccionparis" /><ref name="historico" /> y mientres dellos años tuvo formada por un combináu de xugadores que veníen de equipos catalanes ensin importar la so nacionalidá. A partir de [[1997]], Cataluña pasa a escoyer namái xugadores que nacieren na comunidá autónoma, o moráu la mayor parte de la so vida nella. Dende la [[años 1990|década de 1990]] esisten movimientos políticos y sociales, encabezaos pol gobiernu de la [[Xeneralidá de Cataluña]] y diverses plataformes civiles, que reivindiquen la reconocencia del combináu catalán como seleición nacional y la so participación en competiciones oficiales.<ref name="selecionnacion">{{Cita web|url=https://www.publico.es/agencias/efe/032056/euskadi/cataluna/galicia/alcuerden/fomentar/seleiciones/nacionales|títulu=Euskadi, Cataluña y Galicia alcuerden fomentar les sos "seleiciones nacionales"|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[Público (España)|Público]]|idioma=español}}</ref><ref name="pruna">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/papel/2008/05/01/catalunya/2382246.html|títulu=Pruna aspira a la oficialidá de la seleición catalana de fútbol pa 2009|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[25 d'avientu]] de [[2008]]|autor=Aranda, Germán|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="volempatir">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2008/12/15/barcelona/1229353897.html|títulu=Del 'Una nació, una selecció' al 'Volem patir'|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[15 d'avientu]] de [[2008]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> La seleición absoluta masculina ta dirixida dende [[2013]] por [[Gerard López]]. == Historia == === Creación de la seleición catalana === L'orixe de la seleición catalana vien partir de la creación de la ''Asociación de Clubes de Football de Barcelona'' (actual [[Federación Catalana de Fútbol]]) en [[1902]]. Cuidao que el fútbol yera un deporte qu'acababa d'empezar a dar los sos primeros pasos n'[[España]] a finales del [[sieglu XIX]], nun se sabe con certidume cuando foi'l primer partíu oficial de la seleición catalana.<ref name="montsanys">{{Cita publicación|url=http://fitxers.esquerra.cat/arxius/molinsderei/avui3.pdf|títulu=Quasi dos-cents partits d'història|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2005]]|autor=Redondo, Eloi|publicación=[[Avui]]|idioma=catalán|formatu=PDF|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20101008072310/http://fitxers.esquerra.cat/arxius/molinsderei/avui3.pdf|fechaarchivu=8 d'ochobre de 2010}}</ref> La primer vegada que s'axuntó a un combináu catalán y tiense constancia d'ello foi en febreru de [[1904]], cuando un grupu de futbolistes d'equipos barceloneses enfrentóse ante un equipu inglés formáu por marinos del buque ''Cleopatra''.<ref name="cleopatra">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE07/HEM/1904/02/19/LVG19040219-003.pdf|títulu=Notes de Sport|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[19 de febreru]] de [[1904]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> Dichu conxuntu de interclubes apostó'l [[29 de mayu]] de [[1904]] un alcuentru ante'l [[RCD Español]],<ref name="espnayol">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE07/HEM/1904/05/21/LVG19040521-007.pdf|títulu=Notes de Sport (ver segunda nota)|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[21 de mayu]] de [[1904]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=7}}</ref> nun choque que delles fontes consideren el primeru como seleición catalana.<ref name="montsanys" /> Otru partíu destacáu tuvo llugar en [[1910]], cuando nun tornéu ente combinaos provinciales l'equipu ''Federación Catalana'' enfrentar a la Seleición de París, el so primer rival estranxeru.<ref name="seleccionparis">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1910/08/11/MD19100811-003.pdf|títulu=Apuntes avera del viaxe de la Federación Catalana FC a San Sebastián y Irún|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[11 d'agostu]] de [[1910]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> Sicasí, el primer partíu internacional de la seleición de Cataluña foi en [[1912]], cuando la Federación llamábase ''Football Associació Catalana''.<ref name="historico">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/HEM/1997/12/23/MD19971223-008.pdf|títulu=Catalunya-Bulgaria: el partíu|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1997]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=8}}</ref> El partíu amistosu, apostáu en [[París]] el [[20 de febreru]] de [[1912]] ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]], saldar con una derrota por 7-0 y foi criticáu con durez pola prensa llocal.<ref name="partíu1">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1912/02/29/MD19120229-003.pdf|títulu=Match Francia-Cataluña|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[29 de febreru]] de [[1912]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> La ciudá de [[Barcelona]] allugó la revancha'l [[1 d'avientu]] del mesmu añu, y en dichu atopo Cataluña llogró vencer al combináu galu por 1-0, gol de La Riva.<ref name="partíu2">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1912/12/05/MD19121205-003.pdf|títulu=Francia-Cataluña|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[5 d'avientu]] de [[1912]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref> === Desenvolvimientu del combináu === [[Ficheru:Colocolocataluna1927.JPG|250px|miniaturadeimagen|La seleición de Cataluña ante [[Colo-Colo]] de [[Chile]], nun amistosu'l [[9 de xunu]] de [[1927]].<ref name="colocolochile">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1927/06/10/MD19270610-003.pdf|títulu=El Colo Colo, campeón de Chile, amosándose como equipu de clase, venció por 5 a 4 a la seleición catalana|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[10 de xunu]] de [[1967]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=3}}</ref>]] En [[1920]] nació la [[seleición española de fútbol]], coles mires de representar a tol país nos [[Xuegos Olímpicos d'Amberes]], y que más tarde se convirtió na seleición oficial d'España.<ref name="denmark">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2007/10/11/futbol/1192133652.html|títulu=Dinamarca, el trampolín preferíu d'España|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[11 d'avientu]] de [[2007]]|autor=Garbajosa, Carlos|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="españa">* {{Cita publicación | autor = VV.AA. | títulu = Seleición española: tolos partíos | añu = [[2004]] | revista = Guía Marca de la Lliga 2005 | volume = [[Marca (periódicu)|Marca]] | númberu = | id = p. 242 | idioma = español | url = }}</ref> Sicasí, Cataluña siguió apostando partíos de calter amistosu, y mientres la [[década de 1920]] xugó dellos campeonatos estatales y xires internacionales per países como [[Suiza]] o [[Chile]]. El [[13 de marzu]] de [[1924]], Cataluña enfrentóse ante [[España]] per primer vegada na so hestoria, con una derrota por 0-7. La seleición catalana tuvo formada por xugadores que veníen de clubes de la rexón, ente que per España xugaron futbolistes catalanes como [[Ricardo Zamora]] y [[Josep Samitier]].<ref name="espanacataluna">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1924/03/14/MD19240314-001.pdf|títulu=La delantrera del equipu nacional llogró esquitase de la so mediocre actuación en Milán llegandó a forzar siete veces la meta de la seleición catalana|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[14 de marzu]] de [[1924]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|formatu=PDF|páxina=1}}</ref> El primer y únicu alcuentru oficial foi'l partíu frente al club [[Boca Juniors]] na so [[Xira europea de Boca Juniors de 1925|xira per Europa en 1925]] una y bones l'[[Asociación del Fútbol Arxentino]] oficilizó los partíos de la xira y l'apurrió un títulu d'honor. L'equipu arxentín ganó por 2-0. El so primer partíu tres la proclamación de la [[Segunda República española]] foi, con un combináu formáu por xugadores d'equipos barceloneses, el [[4 de xunu]] de [[1931]] ante un conxuntu de xugadores de [[Praga]] (Checoslovaquia).<ref name="chequia">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1931/06/05/MD19310605-001.pdf|títulu=Barcelona venció difícilmente a Praga por un goal a cero|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[5 de xunu]] de [[1931]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Nesa dómina, la Federación española concede a la catalana una cierta autonomía pa entamar campeonatos propios, y surden otres seleiciones rexonales contra les que pueden xugar. Mientres el periodu republicanu, Cataluña llegó a xugar dos veces frente a Brasil. La primera foi'l [[17 de xunu]] de [[1934]] en [[Les Corts]], con victoria por 2-1, ente que la segunda foi un empate 2-2 en [[Girona]].<ref name="brasssil">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1934/06/23/045.html|títulu=(Curtios)|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[23 de xunu]] de [[1934]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> La seleición catalana siguiría desenvolviendo una actividá testimonial mientres la [[Guerra civil española|Guerra Civil]]. Por cuenta de que los campeonatos profesionales de fútbol paralizárense en tol país, el combináu catalán xugó partíos benéficos en favor del bandu republicanu. Naquelles feches debutó [[Francisco Betancourt|Francisco Betancourt Cocineru]],<ref>{{Cita web|títulu = Betancourt, el color del Barça|url = http://www.sport.es/es/noticias/veteranos/betancourt-color-de la barca-3067969|sitiuweb = Sport|fechaaccesu = 27 d'avientu de 2015}}</ref> xugador español, de padre cubanu (Santiago de Cuba) y madre española (catalana de L'Arboç) y consideráu como'l primer futbolista de [[raza negra]] del equipu.<ref name=ref_duplicada_1>{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD01/HEM/1971/12/08/MD19711208-018.pdf|títulu=Betancourt: mediu sieglu xugando al fútbol|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=[[8 d'avientu]] de [[1971]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español}}</ref> === La seleición mientres la Dictadura === [[Ficheru:Trofeo del Torneo Internacional de Pascua 1950.png|200px|miniaturadeimagen|Troféu del [[Tornéu Internacional de Pascua]] realizáu en [[Cataluña]] en [[1950]] y ganáu por [[Club Deportivo Universidad Católica (fútbol)|Universidad Católica]].]] Cuando [[Francisco Franco]] llegó al poder, la seleición catalana pasó a un segundu planu. Cola centralización del sistema políticu, refugóse cualquier posibilidá de reivindicar la posibilidá de que Cataluña xugara de forma independiente. Nesos momentos, el combináu al cargu de la Federación pasa a llamase ''Seleición de Barcelona'' nos pocos partíos internacionales qu'apostó, ente qu'en partíos rexonales caltuvo'l nome de Cataluña.<ref name="ramallets">{{Cita web|url=http://www.elperiodico.com/default.asp?idpublicacio_PK=46&idioma=CAS&idnoticia_PK=470526&idseccio_PK=1006|títulu=Antonio Ramallets: "Franco nin s'enteraba de que xugaba Catalunya"|fechaaccesu=2 d'avientu de 2009|fecha=[[29 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[El Periódico de Catalunya]]|idioma=español}}</ref><ref name="historico" /> L'actividá del equipu nun cesó mientres la dictadura, y en dellos momentos dieron situaciones interesaes. Un exemplu foi'l [[21 de marzu]] de [[1948]], cuando la ''Seleición Condal'' formada por xugadores de [[Barcelona]] ([[FC Barcelona]] y [[RCD Español]]) enfrentar a un combináu catalán formáu por futbolistes del restu d'equipos de la zona, que xugó como ''Restu de Cataluña''.<ref name="condalcataluña">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1948/03/22/MD19480322-004.pdf|títulu=En Les Corts: Seleición Condal 3 - Seleición Resto 5|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[22 de marzu]] de [[1948]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=4|formatu=PDF}}</ref> El [[23 de febreru]] de [[1950]], pa xugar frente al [[San Lorenzo de Almagro]], formóse un combináu mistu de xugadores de Cataluña y la [[País Valencianu|rexón de Valencia]]: la seleición Catalano-Levantina.<ref name="sanlorenzo1">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/02/23/MD19500223-001.pdf|títulu=San Lorenzo de Almagro ante los ases de Cataluña y Valencia, esta tarde en Les Corts|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[23 de febreru]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref><ref name="sanlorenzo2">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/02/24/MD19500224-001.pdf|títulu=Trunfaron les seleiciones|fechaaccesu=29 de payares de 2009|fecha=[[24 de febreru]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Meses más tarde, ente'l [[8 d'abril|8]] y [[10 d'abril]], participa como combináu catalán nel [[Tornéu Internacional de Pascua]], de índole benéficu, xunto a [[Club Deportivo Universidad Católica (fútbol)|Universidad Católica]] de [[Chile]] y [[FC Saarbrücken]] d'[[Alemaña]].<ref name="pascuaschile">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/HEM/1950/04/09/MD19500409-001.pdf|títulu=Seleición catalana-Saarbrucken|fechaaccesu=16 de xineru de 2010|fecha=[[8 d'abril]] de [[1950]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=1|formatu=PDF}}</ref> Mientres esos años tamién se da un fechu históricu. El [[26 de xineru]] de [[1955]], nun partíu benéficu ante'l [[Bolonia FC]], la ''Seleición de Barcelona'' llogró una victoria por 6-2. Naquel equipu xugaron xuntos [[Alfredo Di Stéfano]] y [[Ladislao Kubala]].<ref name="distefanokubala">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1955/01/27/036.html|títulu=La seleición catalana ganó al Bolonia por 6 goles a 2|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[27 de xineru]] de [[1955]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> Un añu dempués, Di Stéfano xugaría cola camiseta del [[Real Madrid]] ante la ''Seleición de Barcelona''.<ref name="realmadrizz">{{Cita web|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1956/09/02/061.html|títulu=Per siete goles a trés, el Real Madrid vence a una seleición de Barcelona|fechaaccesu=30 de payares de 2009|fecha=[[2 de setiembre]] de [[1956]]|editor=[[Diariu ABC]]|idioma=español}}</ref> === Cataluña mientres la vuelta a la democracia === [[Ficheru:Johan Cruijff.jpg|150px|miniaturadeimagen|[[Johan Cruyff]] xugó en 1976 un partíu con Cataluña.<ref name="cataluñaurss" />]] Tres dellos años ensin actividá regular, la seleición de Cataluña volvió xugar cola so denominación habitual, nun amistosu'l [[9 de xunu]] de [[1976]] ante la [[Xunión Soviética]] (so la denominación de "seleición de Moscú") nel [[Camp Nou]], que terminó 1-1<ref>{{Cita publicación |url= |títulu=L'equipu "d'una nació" más allá de esteladas |fecha= iviernu de 2017 |publicación= Revista Líbero |fechaaccesu= 13 de xineru de 2018|páxines=40-43|issn=2254-4755}}</ref>. En dichu alcuentru, la seleición siguía tando formada por un combináu de xugadores d'equipos catalanes, nesti casu'l [[FC Barcelona]] y el [[RCD Español]]. Por ello, xugadores como [[Johan Cruyff]] o [[Johan Neeskens]] (autor del gol) vistieron la camiseta catalana a pesar de nun nacer ellí.<ref name="cataluñaurss">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD01/HEM/1976/06/10/MD19760610-003.pdf|títulu=1-1: Gran primer tiempu na Seleición Catalana - Seleición Rusa|fechaaccesu=2 d'avientu de 2009|fecha=[[10 de xunu]] de [[1976]]|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=3|formatu=PDF}}</ref> A partir d'esi momentu, la seleición de Cataluña concentrar de forma escepcional pa determinaos actos. El [[26 d'avientu]] de [[1990]], los xugadores del Barça y l'Español volvieron formar un combináu, entrenáu por [[Ladislao Kubala|Kubala]], p'apostar un partíu ante'l [[CE Sabadell]] n'homenaxe a les víctimes d'un atentáu terrorista d'ETA nesa llocalidá. Les otres dos causes fueron en [[1993]], frente a un combináu d'estrelles de la Lliga española pa homenaxar a Kubala, y en [[1995]] frente al propiu [[FC Barcelona]] en [[Tarragona]].<ref name="historico" /> Dichu alcuentru foi'l primeru de [[Pichi Alonso]] como entrenador.<ref name="pichi">{{Cita web|url=http://www.elpunt.cat/noticia/article/8-esports/52-futbol-catala/99990-pichi-alonso-tampoc-va-cobrar-res-els-vuit-primers-anys-que-va-ser-seleccionador-catala.html?piwik_campaign=rss&piwik_kwd=mes&utm_medium=mes|títulu=Pichi Alonso tampoc va cobrar res els vuit primers anys que va ser seleccionador català|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[4 de payares]] de [[2009]]|autor=Solé, Albert|editor=[[El Punt]]|idioma=catalán}}</ref> === Celebración d'un partíu añal (dende 1997) === A partir de [[1997]], y siguiendo los pasos que la [[seleición de fútbol d'Euskadi]] llevaba faciendo dende [[1993]], la Federación catalana decide dar un pasu alantre pa consolidar la so seleición y tratar de pidir la oficialidá, cola celebración d'un partíu añal nes feches próximes a la [[Navidá]] frente a una seleición internacional. Felicidad midida foi sofitada por deportistes como [[Pep Guardiola]], daquella xugador del Barcelona.<ref name="pepguardiola">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE01/PUB/1998/10/10/LVG19981010-038.pdf|títulu=Guardiola: "Soi catalán y xugaría cola seleición de Cataluña"|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[1 de xunetu]] de [[1997]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|páxina=38|formatu=PDF}}</ref> El combináu pasó a tar formáu polos principales xugadores naturales o que moraren más de 10 años en Cataluña (casu de [[Jordi Cruyff]]), y cuntó col respaldu de la [[Xeneralidá de Cataluña]], presidida entós por [[Jordi Pujol]].<ref name="pujolcombinado">{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1997/01/18/deportes/853542003_850215.html|títulu=Nuevu uniforme pa la seleición catalana de fútbol|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[18 de xineru]] de [[1998]]|editor=[[El País (España)|El País]]|idioma=español|apellíu=Román|nome=Noelia}}</ref><ref name="pujolferrusola">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/1998/12/17/espana/17N0036.html|títulu=La esposa de Pujol asegura que «Cataluña nun ye España»|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[17 d'avientu]] de [[1998]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> A pesar de que la Federación cuntó col fronteru refugu de mandatarios como [[Jesús Gil y Gil|Jesús Gil]], presidente del [[Atlético de Madrid]],<ref name="jesusgil">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE01/PUB/1997/12/23/LVG19971223-045.pdf|títulu=Gil boicotia a la seleición catalana|fechaaccesu=5 d'avientu de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1997]]|publicación=[[La Vanguardia]]|idioma=español|páxina=45|formatu=PDF}}</ref> Cataluña pudo sacar alantre'l so partíu gracies a xugadores procedentes de los principales equipos catalanes y otros como'l [[Real Madrid]], quien venció a [[Dani García]]. El primer partíu d'estes carauterístiques apostóse ante la [[seleición de fútbol de Bulgaria|seleición de Bulgaria]], con un resultáu de 1-1. Dichu alcuentru celebró'l [[23 d'avientu]] nel [[Estadiu Olímpicu Lluís Companys|Olímpicu de Montjuïc]], y allegaron cerca de 35.000 espectadores.<ref name="cataluñabulgariaresultado">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/1997/12/24/deportes/24N0075.html|títulu=Dani marcó'l gol de la seleición catalana, qu'empató con Bulgaria|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[24 d'avientu]] de [[1997]]|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Un añu dempués, nes mesmes feches navidiegues debíu al apertáu calendariu de la Lliga española, el númberu de seleiciones autonómiques aumentó y Cataluña volvió xugar, nesta ocasión ante [[seleición de fútbol de Nixeria|seleición de Nixeria]], el [[22 d'avientu]] de [[1998]]. La resultancia foi una victoria por 5-0 ante 54.000 espectadores, y mientres esi añu constitúyense iniciatives como la ''[[Plataforma Pro Seleccions Esportives Catalanes]]'' pa reclamar la presencia de Cataluña como seleición internacional en tolos deportes, dientro d'un contestu nel que les formaciones nacionalistes [[PNV]] y [[CiU]] solicitaron la oficialidá de les seleiciones de [[País Vascu]] y [[Cataluña]].<ref name="proseleccions">{{Cita web|url=http://anuaris.cat/continguts/cronologia.php?id=2542|títulu=Anuaris Catalunya|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[17 de payares]] de [[1998]]|editor=[[Xeneralidá de Cataluña]]|idioma=catalán}}</ref><ref name="nacionalismosCIU">{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1998/12/23/deportes/914367601_850215.html|títulu=PNV y CiU reclamen conxuntamente seleiciones autonómiques|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[23 d'avientu]] de [[1998]]|editor=[[El País (España)|El País]]|idioma=español}}</ref> Finalmente, el [[28 de xunetu]] de [[1999]], el [[Parllamentu de Cataluña]] aprobó una proposición de llei que dexaba que les seleiciones catalanes pudieren solicitar el so ingresu nes distintes organizaciones mundiales de cada deporte pa poder apostar campeonatos internacionales.<ref name="iusport">{{Cita web|url=http://www.iusport.es/alderica/seleiciones/leycatalana.htm|títulu=Les seleiciones catalanes van poder competir n'eventos internacionales|fechaaccesu=1 d'avientu de 2009|fecha=[[29 de xunetu]] de [[1999]]|editor=La Estrella Dixital|idioma=español}}</ref> De magar, la Federación trató de que la seleición de fútbol catalano fuera reconocida internacionalmente, daqué que nun consiguió en torneos profesionales absolutos. Esi mesmu añu, una seleición catalana de calter ''amateur'' empezó a apostar la [[Copa de les Rexones de la UEFA]], un tornéu nel que les federaciones de fútbol unvien formaciones non profesionales que representen a rexones de cada país adscritu a la UEFA.<ref name="uefaregion">{{Cita web|url=http://es.uefa.com/competitions/regionscup/format/index.html|títulu=Copa UEFA de les Rexones: formatu|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|editor=[[UEFA]]|idioma=español}}</ref> === Busca de la oficialidá === La seleición catalana tresllada la so sede al [[Camp Nou]] en [[1999]], y mientres dellos años caltendría'l partíu añal frente a seleiciones internacionales como [[seleición de fútbol de Lituania|Lituania]] (5-0), [[seleición de fútbol de Chile|Chile]] (1-0)<ref>[http://www.emol.com/noticias/deportes/2001/12/27/74814/guardiola-la-atraccion-de-chile-cataluna.html Guardiola, l'atracción de Chile-Cataluña], emol.com, 27 d'avientu de 2001. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> [[seleición de fútbol de China China]] (2-0). Cuando la situación empezó a ser rutinaria, la Federación catalana trató de captar l'atención del públicu con un doble compromisu frente a la [[seleición de fútbol de Brasil|seleición de Brasil]], que daquella taba liderada por [[Ronaldinho]]. El primer partíu celebrar en [[2002]], y a pesar de saldase con una derrota por 1-3, foi positivu pa Cataluña al axuntar a casi 98.000 espectadores.<ref>{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/PUB/2002/05/19/EMD20020519002MDP.pdf|títulu=El Camp Nou pasar en grande|publicación=[[Mundo Deportivo]]|apellíu=Astruells|nome=Andrés|fecha=19 de mayu de 2002|idioma=español|páxina=2|formatu=PDF}}</ref> Nel segundu alcuentru, apostáu en 2004, Cataluña encaxó una goliada por 2-5.<ref name="uruguay">{{Cita web|url=http://www.lr21.com.uy/deportes/80064-brasil-vencio-a-catalunya|títulu=Brasil venció a Catalunya|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=18 de mayu de 2002|editor=[[La República]]|idioma=español}}</ref><ref name="ronaldo">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/2004/05/26/deportes/1641784.html|títulu=Ronaldo llucir con dos goles a Catalunya|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=26 de mayu de 2004|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Esi mesmu añu, en perdiendo 0-3 frente a la [[seleición de fútbol d'Arxentina|seleición d'Arxentina]], Pichi Alonso dimitió como seleccionador de Cataluña por desavenencies cola Federación catalana, declaró que "escosárase un ciclu" y afirmó que la fórmula del partíu amistosu añal taba "escosa".<ref name="pichiseva">{{Cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD02/PUB/2004/12/30/EMD20041230005MDP.pdf|títulu='Pichi': "Acabóse un ciclu"|apellíu=Ramos|nome=Silvia|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=30 d'avientu de 2004|publicación=[[Mundo Deportivo]]|idioma=español|páxina=5|formatu=PDF}}</ref> Tres les eleiciones na xunta de la Federación Catalana, l'escoyíu pa ocupar el cargu foi [[Pere Gratacós]], quien procedía del [[Futbol Club Barcelona Atlètic|filial del FC Barcelona]] ya introdució novedaes, como convocar a un futbolista representante del fútbol ''amateur'' en cada partíu.<ref name="llegagratacos">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/papel/2005/12/28/catalunya/1908676.html|títulu=El fútbol catalano estrena ciclu ante Paraguay|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=28 d'avientu de 2005|autor=Brunat, David|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref> Mientres esos años caltién el partíu añal, contra seleiciones llatinoamericanes, pero en [[2006]] la seleición celebra dos partíos: en mayu, ante [[seleición de fútbol de Costa Rica|Costa Rica]] (2-0), y n'ochobre ante la [[seleición de fútbol d'Euskadi|seleición del País Vascu]] (2-2). Esti últimu alcuentru caltuvo un fuerte calter reivindicativu, nel que dambes seleiciones pidieron la so reconocencia oficial sol lema ''Una nación, una seleición''. El choque repitir en [[Bilbao]] un añu dempués, y foi'l primeru que Cataluña apostó fora del so territoriu en 34 años.<ref name="cataluñaeuskadi">{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/10/07/futbol/1160215479.html|títulu=El Camp Nou acueye'l Cataluña-Euskadi 35 años dempués|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=7 d'ochobre de 2006|editor=[[El Mundo (España)|El Mundo]]|idioma=español}}</ref><ref name="euskadicataluña">{{Cita web|url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/1a_division/otres/es/desarrollo/1073279.html|títulu=Euskadi y Cataluña empaten nun emocionante partíu|fechaaccesu=4 d'avientu de 2009|fecha=29 d'avientu de 2007|editor=[[Diariu Marca]]|idioma=español}}</ref> En [[2007]], la Federación catalana quixo entamar un alcuentru ante [[seleición de fútbol d'Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] el [[14 d'ochobre]], un día dempués d'un partíu de la [[seleición de fútbol d'España|seleición española]] frente a [[seleición de fútbol de Dinamarca|Dinamarca]]. Sicasí, la [[Federación Española de Fútbol]] nun autorizó l'alcuentru alegando un alcuerdu ente les federaciones autonómiques y la [[Lliga de Fútbol Profesional]] por que los partíos apostar en navidaes.<ref name="EEUUcataluña">{{Cita web|url=http://www.20minutos.es/noticia/270656/0/futbol/cataluna/eeuu/|títulu=La Federación Española desautoriza un Cataluña-Estaos Xuníos|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=3 de setiembre de 2007|editor=[[Diariu Marca]]|idioma=español}}</ref> L'asistencia de públicu a los partíos amenorgar de forma bultable, y dellos equipos internacionales negar a vencer a'l so xugadores catalanes por cuenta de que les feches coincidíen con partíos de les sos Lligues, casu de [[Cesc Fàbregas]] nel [[Arsenal Football Club|Arsenal FC]].<ref name="sinestrellas">{{Cita web|url=http://ecodiario.eleconomista.es/futbol/noticias/555948/05/08/Futbol-La-seleccion-catalana-ensin-les sos-principales-figures-encara-manana-un retu-ante-la-Arxentina-de-Messi-y-Aguero.html|títulu=La seleición catalana, ensin les sos principales figures, encara mañana un retu ante l'Arxentina de Messi y Agüero|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=23 de mayu de 2008|editor=[[L'Economista (periódicu)|L'Economista]]|idioma=español}}</ref> Ante la perda d'interés polos amistosos, l'organismu plantegó la creación un Tornéu de les Naciones, que cuntaría cola participación de delles seleiciones y apostaríase en feches reservaes pa partíos de la FIFA. Sicasí, esa opción nun se llevó a cabu tres el relevu nos cargos de la Federación y la marcha de Gratacós como seleccionador.<ref name="torneonaciones">{{Cita web|url=http://www.lavanguardia.es/deportes/noticias/20081127/53588446690/gratacos-espera-tener-un equipu-mas-potente-pa-el partíu-contra-colombia-arxentina-gratacos-brasi.html|títulu=Gratacós espera tener un equipu "más potente" pal partíu contra Colombia|fechaaccesu=3 d'avientu de 2009|fecha=27 de payares de 2008|editor=[[La Vanguardia]]|idioma=español}}</ref><ref name="sevaelgratacos">{{Cita web|url=http://www.sport.es/default.asp?idpublicacio_PK=44&idioma=CAS&idnoticia_PK=574389&idseccio_PK=1055|títulu=Gratacós: "Duel dir porque empieza una gran etapa"|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=29 d'avientu de 2008|editor=[[Sport (diariu)|Sport]]|idioma=español}}</ref> El [[11 de payares]] de [[2009]], con atención ya interés per parte de los medios de comunicación, presentar a [[Johan Cruyff]] como nuevu seleccionador catalán,<ref>{{Cita web|url=http://www.lavanguardia.es/deportes/noticias/20091109/53820532743/cruyff-nun voi violar-el-catalan-federacio-catalana-fc-barcelona-espanyol-daniel-sanchez-llibre-ern.html|títulu=Cruyff: "nun voi violar el catalán"|fechaaccesu=11 d'avientu de 2009|fecha=9 de payares de 2009|editor=[[La Vanguardia]]|idioma=español}}</ref> siendo designáu [[Óscar García Junyent|Óscar García]], entrenador de la seleición catalana sub-18, como asistente. Esi mesmu añu anunció la creación del ''[[Trofeo Catalunya Internacional]]'', col que la Federación catalana busca reemplazar la fórmula del amistosu añal, cola posibilidá d'abrir a más países al mediu plazu.<ref name="torneigcatala">{{Cita web|url=http://ecodiario.eleconomista.es/futbol/noticias/1761538/12/09/Casals-Catalunya-tien de xugar-contra-los meyores-15-seleiciones-del mundu.html|títulu=Casals: "Catalunya tien de xugar contra los meyores 15 seleiciones del mundu"|fechaaccesu=11 d'avientu de 2009|fecha=9 d'avientu de 2009|editor=[[L'Economista (periódicu)|L'Economista]]|idioma=español}}</ref> La primer edición celebróse ante Arxentina'l 22 d'avientu d'esi añu, y Cataluña venció por 4-2 a la seleición empobinada entós por [[Diego Armando Maradona]].<ref name="maradonar">{{Cita web|url=http://www.clarin.com/diario/2009/12/22/um/m-02105966.htm|títulu=La Seleición falló demasiáu y cayó ante Catalunya ensin atenuantes|fechaaccesu=16 de xineru de 2010|fecha=23 d'avientu de 2009|editor=[[Diariu Clarín]]|idioma=español}}</ref> Esti tornéu volvió xugar en [[2010]]. El postreru partíu de la seleición catalana foi un amistosu en 2013 frente a [[Seleición de fútbol de Nixeria|Nixeria]] que se saldó con un empate a unu.<ref>{{Cita web|url=http://futbol.as.com/futbol/2013/01/02/mas_futbol/1357158171_035705.html|títulu=Cruyff despidir de Cataluña con un empate ante Nixeria|fecha=2 de xineru de 2013|editor=Diariu As|idioma=español}}</ref> En [[2012]] la Seleición llogró proclamase per primer vegada campeona de la ''Fase Estatal de la Copa de les Rexones UEFA'', al imponese na final a la seleición asturiana (1-2), llogrando asina'l cupu na competición continental.<ref>{{Cita web|url=http://www.elcastell.org/es/index/6320/Pablo-Amantini-campeon-de-la Copa-de-les Rexones-UEFA-con-.html |títulu= Pablo Amantini, campeón de la Copa de les Rexones UEFA cola seleición catalana amateur|fecha=|editor=elcastell.org|idioma=español}}</ref> En [[avientu]] de [[2016]] apostaron un partíu contra [[Seleición de fútbol de Túnez|Túnez]], qu'acabó con victoria pa los tunecinos na riola de penaltis dempués d'un empate a trés.<ref>[https://www.marca.com/futbol/2016/12/28/58641c9c46163f8b2f8b45c0.html Túnez imponer a Cataluña nos penaltis], marca.com, 28 d'avientu de 2016. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> == Uniforme == * '''Uniforme titular''': Camiseta mariella con franxes coloraes, pantalón y medies azul escuru. * '''Uniforme alternativu''': Camiseta azul con detalles coloraos y mariellos, pantalón y medies azul escuru. A lo llargo de la so historia, la seleición catalana camudó delles vegaes de equipación ensin caltener un patrón fixu. Nos sos primeros años de vida y hasta la muerte de [[Francisco Franco|Franco]], Cataluña xugó con camiseta blanca y pantalón negru. A partir de [[1976]] añedir una franxa vertical cola [[señera]] catalana, y dichu uniforme caltener hasta [[1997]]. A partir de la celebración del partíu añal, Cataluña dispón de múltiples equipaciones distintes ente sigo de les marques Meyba (catalana) y [[Lotto Sport Italia|Lotto]] (italiana). En [[1997]] la señera pasa a ocupar tol pechu, y esi ''kit'' caltener hasta [[1999]], cuando la señera va a los llaterales y el pechu vuelve ser blancu. En [[2000]] anuévase l'uniforme, que pasa a ser camiseta blanca con llaterales azules, pantalón azul y medies blanques. Esti caltuvo trés años, hasta que la Federación decide utilizar l'hasta entós segunda equipación: un uniforme azul con detalles en mariellu. En [[2007]] tratar de estandarizar un conxuntu, y la marca alemana [[Puma (marca)|Puma]] fabricó una equipación negra pa los partíos en casa y mariella cuando exerciera de visitante.<ref name="samarreta2007">{{Cita web|url=http://www.elperiodico.com/default.asp?idpublicacio_PK=46&idioma=CAS&idnoticia_PK=467493&idseccio_PK=1011|títulu=5.000 persones voten pa escoyer la camiseta de la seleición catalana de fútbol|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[16 d'avientu]] de [[2007]]|editor=[[El Periódico de Catalunya]]|idioma=español}}</ref> En [[2009]] camuda de marca y pasa a ser forníu pola vasca [[Astore]], y como homenaxe a Johan Cruyff, Cataluña utilizó una camiseta esclusiva inspirada na equipación de [[1976]] pal partíu frente a Arxentina.<ref name="nuevasamarreta2009">{{Cita web|url=http://www.sport.es/default.asp?idpublicacio_PK=44&idioma=CAS&idnoticia_PK=662622&idseccio_PK=803|títulu=Catalunya va estrenar camiseta'l 22-D|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|fecha=[[18 de payares]] de [[2009]]|editor=[[Sport (diariu)|Sport]]|idioma=español}}</ref> En [[2010]] recuperáronse motivos alegóricos, como la [[cruz de San Jorge]] y la [[señera]] nes equipaciones. Dende 2014, la equipación ta patrocinada pola marca estauxunidense [[Poni International|Poni]].<ref name="nuevasamarreta2014">{{Cita web|url=http://fcf.cat/noticia/noves-equipacions-de-les-seleccions-catalanes/19/09/2014|títulu=Noves equipacions de les Seleccions Catalanes|fechaaccesu=18 de mayu de 2018|fecha=[[19 de setiembre]] de [[2014]]|editor=[[Federación Catalana de Fútbol]]|idioma=catalán}}</ref> <center> {| | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1904-1975 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1976| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1976-1995 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1997| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1997-1998 }} | {{Football kit | pattern_la =_blackshoulders| pattern_b =_catalonia1999| pattern_ra =_blackshoulders| leftarm =FFFF00 | body = FFFFFF | rightarm =FFFF00 |shorts = 000000|socks = 000000| títulu = 1999 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder | pattern_b =_thindkbluesides | pattern_ra =_navyborder | leftarm = ffffff|body=FFFFFF|rightarm=ffffff|shorts=000050|socks=000050| títulu = 2000-2003 }} | {{Football kit |pattern_la=_navyborder|pattern_b=_thinyellowsides|pattern_ra=_navyborder| leftarm=000050|body=000050|rightarm=000050|shorts=000050|socks=000050| títulu = 2004-2006 }} | {{Football kit | pattern_la=_navyborder |pattern_b=_catalonia2010-away |pattern_ra=_navyborder| leftarm=000000| body=000000| rightarm=000000| shorts=000000| socks=000000| títulu = 2007- 2009 }} | {{Football kit | pattern_la =| pattern_b =_catalonia1976| pattern_ra =| leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF |shorts = 000000|socks = FFFFFF| títulu = 2009 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder|pattern_b=_catalonia_2013|pattern_ra=_navyborder| leftarm=0044aa|body=0044aa|rightarm=0044aa|shorts=002255|socks=002255| títulu = 2012 }} | {{Football kit | pattern_la =_navyborder|pattern_b=_catalonia2013-14|pattern_ra=_navyborder| leftarm=FCE000|body=FCE000|rightarm=FCE000|shorts=002255|socks=FCE000| títulu = 2014 }} | |} </center> === Provisores === <center> {| {{tablaguapa}} style="text-align: center" |- ! Periodu de temporaes del alcuerdu ! Provisor deportivu oficial |- |1900-1989 |rowspan=1|<small>''Nengún'' |- |1990 |rowspan=1|<small>''Meyba'' |- |1993 |rowspan=1| [[Ficheru:Lotto logo.jpeg|50px]]<br /><small>[[Lotto Sport Italia|Lotto]]</small> |- |1995 |rowspan=1|<small>''Meyba'' |- |1997-2008 |rowspan=1| [[Ficheru:Puma_marca.jpg|50px]]<br /><small>[[Puma (marca)|Puma]]</small> |- |2009-2013 |rowspan=1|<small>''Astore'' |- |2014-presente |rowspan=1| [[Ficheru:Pony sports logo.png|50px]]<br /><small>[[Poni International|Poni]]</small> |} </center> == Datos de la seleición == {{VT|Partíos de la Seleición de fútbol de Cataluña}} A lo llargo de la so historia, Cataluña nunca xugó torneos internacionales de calter oficial como la [[Copa Mundial de Fútbol]] o la [[Eurocopa]], por cuenta de que nun ye una seleición reconocida nin por [[FIFA]] nin por [[UEFA]]. Tampoco forma parte de la [[NF-Board]], qu'axunta a aquelles seleiciones que nun tán federaes internacionalmente. El númberu de partíos reconocíu pola Federación Catalana ye de 146, anque delles publicaciones añeden un mayor númberu de choques por cuenta de que, en munches ocasiones, el combináu xugó con otros nomes. Poro, nun se sabe con certidume la cifra exacta.<ref name="montsanys" /> * '''Primer partíu internacional''': ''0-7'' ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]] el [[21 de febreru]] de [[1912]], nel [[Stade Olympique Yves-du-Manoir|Estadiu de Colombes]] ([[París]])<ref name="rsssf">{{Cita web|url=http://www.rsssf.com/tablesc/cata-intres.html|títulu=Catalonia Autonomous Team Matches 1912-2004|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|editor=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|idioma=inglés}}</ref> * '''Seleición rexonal contra la que xugó más vegaes''': 12 ocasiones contra Seleición Centro (representativa de [[Castiella]]) * '''Seleición nacional contra la que xugó más vegaes''': 4 ocasiones contra [[seleición de fútbol de Brasil|Brasil]] * '''Mayor goliada a favor''': 5-0 ante [[seleición de fútbol de Nixeria|Nixeria]] el [[22 d'avientu]] de [[1998]], y ante [[seleición de fútbol de Lituania|Lituania]] el [[22 d'avientu]] de [[2000]] * '''Mayor goliada en contra''': 0-7 ante [[seleición de fútbol de Francia|Francia]] el [[21 de febreru]] de [[1912]], y ante [[seleición de fútbol d'España|España]] el [[13 de marzu]] de [[1924]] === Otros alcuentros Partíos homenaxe: *** [[1923]] contra'l Barça: Homenaxe a [[Hans Gamper]]. *** [[1936]] contra'l SK Sidenice: Homenaxe a [[Josep Samitier]]. *** [[1956]] contra'l [[Real Madrid]]: Homenaxe a los campeones d'Europa *** [[1993]] contra una Seleición d'Estranxeros de la Lliga: Homenaxe a [[Kubala]]. ** Inauguraciones y efemérides: *** [[1929]] contra'l Bolton Wanderers: Inauguración del [[Estadiu de Montjuïc]]. *** [[1957]] contra [[CE Europa]]: Bodes d'Oru de la CE Europa. *** [[1960]] contra la Seleición de Lisboa: Bodes d'Oru de l'Asociación Lisboeta. ** Benéficos/donaciones *** [[1921]] contra'l Barça: Pro-víctimes de la Guerra del Marruecos. *** [[1927]] contra'l F.C. [[Swansea]]: Pro-monumentu a Miguel de Cervantes. *** [[1932]], [[1934]], [[1935]] y [[1937]] contra diversos equipos: Pro-Mutua Deportiva. *** [[1936]] y [[1937]] contra diversos: Pro-milicies antifascistes y ayuda al mandu de Madrid. *** [[1966]] contra una Seleición d'Estranxeros de la Lliga: Pro-Radio Nacional d'España. *** [[1968]] contra'l [[Club de Fútbol Atlante]]: Pro-Cruz Roja. *** [[1973]] contra una Seleición del Suroeste d'España: Pro-damnificados hinchentes. *** [[1990]] contra'l [[Centre d'Esports Sabadell]]: Pro-víctimes del atentáu. == Xugadores == {{AP|Futbolistes de la Seleición de fútbol de Cataluña}} [[Ficheru:Catalan line-up 2013.jpg|350px|miniaturadeimagen|Seleición de fútbol de Cataluña en 2013.]] La seleición anguaño conformar los meyores xugadores nacíos en Cataluña o qu'adquirieren la residencia natural na comunidá (casu de [[Jordi Cruyff]]). Sicasí, esto nun foi siempres asina, yá que dende'l so orixe en [[1904]] y hasta [[1997]], el combináu taba formáu por xugadores que, independientemente de la so nacionalidá, xugaben en conxuntos catalanes d'equipos de [[Barcelona]], y darréu d'otres provincies de la comunidá. Por ello, xugadores españoles que nun yeren catalanes como [[Luis Suárez Miramontes|Luis Suárez]], [[Guillermo Amor]], [[Andrés Iniesta]] o [[Pepe Reina]] y otros internacionales como [[Ladislao Kubala]], [[Alejandro Morera Soto]], [[Carlos Caszely]], [[Johan Neeskens]], [[Johan Cruyff]] o [[Hristo Stoichkov]] ente otros, vistieron la camiseta de Cataluña.<ref name="cataluñaurss" /> El xugador que más vegaes foi convocáu cola seleición ye [[Sergio González Soriano|Sergio González]], hasta en 15 ocasiones.<ref name="internacionalismos">{{Cita web|url=http://www.fcf.cat/doc/noticias/Llistat%20Jugadors%20Selecció%20Catalana.xls|títulu=Llista de xugadores convocaos con Cataluña|fechaaccesu=6 d'avientu de 2009|editor=[[Federación Catalana de Fútbol]]|idioma=catalán}}</ref> ;Mayor númberu d'apaiciones {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=42% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=4%|Partíos ! width=10%|Periodu |- | [[Sergio González Soriano|Sergio González]] | [[Mediocampista]] | 15 | 1999 - 2013 |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" | [[Sergio García de la Fonte|Sergio García]] | [[Delanteru]] | 13 | 2003 - 2015 |- style="border-top:2px solid #e30013" | [[Víctor Valdés]] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | 12 | 2001 - 2014 |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" | [[Xavi Hernández]] | [[Mediocampista]] | 11 | 1998 - presente |-style="border-top:2px solid #e30013" | [[Joan Capdevila Méndez|Joan Capdevila]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | 10 | 2002 - 2013 |} {{clear}} === Última convocatoria === Los siguientes xugadores fueron convocaos el [[28 d'avientu]] de [[2016]], por cuenta de un alcuentru amistosu frente a la [[Seleición de fútbol de Túnez|Seleición de Túnez]] nel [[Municipal de Montilivi]] de [[Girona]]. {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=65% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=5%|# ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=7%|Edá !width=3%|Partíos ! width=3%|Goles ! width=19%|Club |- ! 1 | align=left|[[Édgar Badía|'''Édgar''' Badía]] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|12|2|1992}} | 0 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club de Futbol Reus Deportiu|C.F. Reus Deportiu]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 13 | align=left|[[Jordi Masip|Jordi '''Masip''']] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|3|1|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Valladolid]] |- |- style="border-top:2px solid #e30013" ! 2 | align=left|'''[[Pol Lirola]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|13|8|1997}} |0 |0 | align=left|{{bandera|Italia}} [[Unione Sportiva Sassuolo Calcio|U.S. Sassuolo]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 3 | align=left|'''[[Sergi Gómez]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|28|3|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]] |- ! 4 | align=left|[[Dídac Vilà]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|9|6|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|Grecia}} [[AEK Atenes]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 11 | align=left|'''[[Víctor Álvarez]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|3|1993}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- ! 15 | align=left|'''[[Marc Bartra]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|15|1|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Betis]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 18 | align=left|'''[[Jordi Alba]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|6|1989}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- ! 19 | align=left|[[Alberto de la Bella|Alberto '''de la Bella''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|2|12|1985}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Sociedad de Fútbol|Real Sociedad]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|'''[[Aleix Vidal]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|8|1989}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- style="border-top:2px solid #e30013" ! 5 | align=left|[[Sergio Busquets|Sergio '''Busquets''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|16|7|1988}} | 8 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 6 | align=left|[[Joan Verdú|Joan '''Verdú''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|5|5|1983}} | 10 | 2 | align=left|{{bandera|China}} [[Qingdao Huanghai]] |- ! 8 | align=left|'''[[Javi Márquez]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|11|5|1986}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Granada Club de Fútbol|Granada C. F.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 10 | align=left|[[Piti]] | [[Mediocampista]] | {{edá|26|5|1981}} | 6 | 1 | align=left|{{bandera|Chipre}} [[AEL Limassol FC]] |- ! 12 | align=left|[[David López Silva]] | [[Mediocampista]] | {{edá|9|10|1989}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 20 | align=left|'''[[Sergi Roberto]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|7|2|1992}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |- ! 21 | align=left|[[Joan Xordán]] | [[Mediocampista]] | {{edá|6|7|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Sociedad Deportiva Eibar|S. D. Eibar]] |- style="border-top:2px solid #e80113" bgcolor="#EGEEEE" ! 7 | align=left|'''[[Álvaro Vázquez]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|27|4|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club Gimnàstic de Tarragona]] |- ! 9 | align=left|[[Sergio García de la Fonte|'''Sergio García''']] {{cap}} | [[Delanteru]] | {{edá|9|6|1983}} | 13 | 8 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 14 | align=left|[[Keita Baldé Diao|Keita Baldé]] | [[Delanteru]] | {{edá|8|3|1995}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Mónacu}} [[A. S. Monaco]] |- ! 16 | align=left|[[Víctor Rodríguez Romero|'''Víctor Rodríguez''']] | [[Delanteru]] | {{edá|23|7|1989}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Getafe Club de Fútbol|Getafe C. F.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 17 | align=left|[[Gerard Moreno Balagueró|'''Gerard Moreno''']] | [[Delanteru]] | {{edá|7|4|1992}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |} {{clear}} === Apocayá convocaos === Los xugadores que fueron nomaos nos últimos dos años. {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=65% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=5%|# ! width=16%|Nome !width=12%|Posición ! width=7%|Edá !width=3%|Partíos ! width=3%|Goles ! width=19%|Club |- ! | align=left|'''[[Víctor Valdés]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|14|1|1982}} | 12 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Middlesbrough Football Club|Middlesbrough F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 13 | align=left|'''[[Pau López]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|13|12|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|RCD Espanyol]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Jordi Codina|Jordi '''Codina''']] | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|27|4|1982}} | 4 | 0 | align=left|{{bandera|Chipre}} [[APOEL Nicosia FC|APOEL F. C.]] |- ! 13 | align=left|'''[[Kiko Casilla]]''' | [[Porteru (fútbol)|Porteru]] | {{edá|2|10|1986}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid C. F.]] |- style="border-top:2px solid #e30013" bgcolor="#EGEEEE" ! 2 | align=left|[[Martín Montoya|Martín '''Montoya''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|4|1991}} | 5 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Valencia Club de Fútbol|Valencia C.F.]] |- ! 3 | align=left|[[Gerard Piqué|Gerard '''Piqué''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|2|2|1987}} | 9 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona|F.C. Barcelona]] |- ! 11 | align=left|[[Joan Capdevila Méndez|Joan '''Capdevila''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|3|2|1978}} | 10 | 0 | align=left|{{bandera|Bélxica}} [[Lierse SK]] |- ! | align=left|'''[[Jordi Amat]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|21|3|1992}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Swansea City Association Football Club|Swansea City]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Raúl Rodríguez Navarro]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|22|9|1987}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|China}} [[Shanghai Shenxin F.C.]] |- ! | align=left|[[Marc Muniesa|Marc '''Muniesa''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|27|3|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Stoke City Football Club|Stoke City F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Sergio Juste]] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|12|1|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona "B"|F. C. Barcelona "B"]] |- ! | align=left|'''[[Marc Valiente]]''' | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|20|3|1987}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Israel}} [[Maccabi Haifa Football Club|Maccabi Haifa]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|[[Andreu Fontàs|Andreu '''Fontàs''']] | [[Defensa (fútbol)|Defensa]] | {{edá|14|11|1989}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Celta de Vigo|R. C. Celta de Vigo]] |- bgcolor="#EGEEEE" style="border-top:2px solid #e30013" ! 10 | align=left|'''[[Cesc Fàbregas]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|4|5|1987}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Chelsea Football Club|Chelsea F. C.]] |- ! | align=left|[[Sergio Tejera]] | [[Mediocampista]] | {{edá|28|5|1990}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Club Gimnàstic de Tarragona|Gimnàstic de Tarragona]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Jordi Xumetra]] | [[Mediocampista]] | {{edá|24|10|1985}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Levante Unión Deportiva|Levante U. D.]] |- ! | align=left|[[Oriol Rosell]] | [[Mediocampista]] | {{edá|7|7|1992}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Portugal}} [[Sporting de Lisboa]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|'''[[Isaac Cuenca]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|27|4|1991}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Israel}} [[Hapoel Be'er Sheva]] |- ! 4 | align=left|[[Víctor Sánchez Mata|'''Víctor Sánchez''']] | [[Mediocampista]] | {{edá|8|9|1987}} | 3 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo Español|R. C. D. Español]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 6 | align=left|[[Xavi Hernández|'''Xavi''' Hernández]] | [[Mediocampista]] | {{edá|25|1|1980}} | 11 | 2 | align=left|{{bandera|Qatar}} [[Al-Sadd Sports Club|Al-Sadd S. C.]] |- ! 12 | align=left|'''[[Sergi Samper]]''' | [[Mediocampista]] | {{edá|20|1|1995}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Futbol Club Barcelona "B"|F. C. Barcelona "B"]] |- style="border-top:2px solid #e80113" bgcolor="#EGEEEE" ! | align=left|[[Ferrán Corominas]] | [[Delanteru]] | {{edá|5|1|1983}} | 8 | 1 | align=left|{{bandera|España}} [[Reial Club Deportiu Mallorca|R. C. D. Mallorca]] |- ! 9 | align=left|[[Bojan Krkić|'''Bojan''' Krkić]] | [[Delanteru]] | {{edá|20|8|1990}} | 7 | 6 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Stoke City Football Club|Stoke City F. C.]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 22 | align=left|'''[[Cristian Tello]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|11|8|1991}} | 2 | 0 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Betis Balompié]] |- ! | align=left|'''[[Oriol Riera]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|3|7|1986}} | 1 | 1 | align=left|{{bandera|España}} [[Real Club Deportivo de La Coruña|Deportivu La Coruña]] |- bgcolor="#EGEEEE" ! 11 | align=left|'''[[Jonathan Soriano]]''' | [[Delanteru]] | {{edá|24|9|1985}} | 5 | 1 | align=left|{{bandera|China}} [[Beijing Sinobo Guoan]] |- ! 17 | align=left|[[Gerard Deulofeu|Gerard '''Deulofeu''']] | [[Delanteru]] | {{edá|13|3|1994}} | 1 | 0 | align=left|{{bandera|Inglaterra}} [[Watford Football Club|Watford F. C.]] |} {{clear}} == Entrenadores == [[Ficheru:Johan Cruijff golfer cropped.jpg|250px|miniaturadeimagen|Johan Cruyff entrenó a Cataluña dende 2009 hasta 2013.]]{{Cp|Categoría:Entrenadores de la seleición de fútbol de Cataluña|l1=Entrenadores de la seleición de fútbol de Cataluña}} El primer entrenador que tuvo'l combináu catalán foi [[José L. Lasplazas]], periodista de [[Mundo Deportivo]]. Lasplazas ocupó'l cargu dende [[1941]] hasta [[1971]], pero xeneralmente namái exercía de seleccionador, de cuenta qu'otru téunicu dirixía los partíos dende'l banquín. Desempeñaron esta función [[Domènec Balmanya]], [[Salvador Artigas]] o [[Pasieguito]], ente otros. Cola marcha de Lasplazas, Cataluña dexó de tener un seleccionador fixu. Ocuparon esi cargu [[José Santamaría]] ([[1973]]), [[Josep Gonzalvo|José Gonzalvo]] ([[1976]]), [[Ladislao Kubala]] ([[1990]]) y un dúu formáu por [[Carles Rexach]] y [[Josep Maria Fusté]] ([[1993]]). Foi a partir de [[1995]] cuando la seleición pasó a tener un entrenador fixu, el [[Comunidá Valenciana|valencianu]] [[Pichi Alonso]]. El téunicu ocupó'l cargu mientres diez años siguíos, y llegó a compaxinalo cola direición deportiva nos sos dos últimes temporaes. Tres la marcha d'Alonso [[Pere Gratacós]] ocupó'l banquín dende [[2005]] hasta [[2008]]. Dempués ocupó'l so puestu [[Johan Cruyff]], que permaneció nel cargu hasta xineru de [[2013]].<ref>{{cita web|url=http://www.sport.es/es/noticias/futbol-catala/johan-cruyff-dexara-seleccion-catalana-futbol-2244518 | títulu=Johan Cruyff va dexar la seleición catalana de fútbol | editor=[[Sport (diariu)|Sport]] | fecha=7 de payares de 2012 | idioma=español}}</ref><ref>[https://deportes.elpais.com/deportes/2012/11/13/actualidad/1352829079_228053.html Cruyff xubilar en Cataluña], deportes.elpais.com, 13 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.goal.com/es/news/1880/f%C3%BAtbol-espa%C3%B1ol/2012/11/07/3509933/johan-cruyff-dexa-la-selecci%C3%B3n-catalana-de-f%C3%BAtbol Johan Cruyff dexa la seleición catalana de fútbol], gola.com, 7 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.mundodeportivo.com/20121107/futbol/johan-cruyff-seleccio-catalana_54354261662.html Johan Cruyff dexa de ser seleccionador catalán], mundodeportivo.com, 7 de payares de 2012. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> El so reemplazante foi [[Gerard López]], téunicu qu'anguaño dirixe al equipu.<ref>[https://www.europapress.es/deportes/futbol-00162/noticia-gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalunya-socesor-johan-cruyff-20131007183440.html Gerard López, nuevu seleccionador de Catalunya], europapress.es, 7 d'avientu de 2013. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref><ref>[http://www.diariogol.com/es/notices/2013/10/gerard-lopez-nuevu-seleccionador-catalan-35276.php Gerard López, nuevu seleccionador catalán], diariogol.com, 7 d'ochobre de 2013. Consultáu'l 4 de xunetu de 2017</ref> {| align=left cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align: center; background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=45% |- bgcolor=#e30013 style="color:white;" ! width=13%|Periodu !width=20%|Entrenador(es) ! width=3%|PX ! width=3%|G ! width=3%|E !width=3%|P |- |1911 - 1912 |Raine Gibson | | | | |- bgcolor="#EGEEEE" |1932 - 1936 |Josep Torrents | | | | |- |1937 |Lluis Blanco | | | | |- bgcolor="#EGEEEE" |1941 - 1971 |[[José L. Lasplazas]] (*) | | | | |- |1973 |[[José Santamaría]] |1 |1 |0 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |1976 |[[Josep Gonzalvo|José Gonzalvo]] |1 |0 |1 |0 |- |1990 |[[Ladislao Kubala]] |1 |0 |1 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |1993 |[[Carles Rexach]] y [[Josep Maria Fusté]] |1 |0 |1 |0 |- |1995 - 2004 |[[Pichi Alonso]] |11 |7 |1 |3 |- bgcolor="#EGEEEE" |2005 - 2008 |[[Pere Gratacós]] |5 |2 |3 |1 |- |2009 - 2013 |[[Johan Cruyff]] |4 |2 |2 |0 |- bgcolor="#EGEEEE" |2013 - 2014 |[[Gerard López]] |2 |1 |1 |0 |- |2015 - Act. |[[Gerard López]] y [[Sergio González Soriano|Sergio González]] |1 |0 |0 |1 |} {{clear}} <small>(*) José L. Lasplazas exercía de seleccionador y xeneralmente otru téunicu dirixía los partíos dende'l banquín.</small> == Palmarés == === Absoluta === * '''[[Copa del Príncipe d'Asturies de Fútbol|Copa del Príncipe d'Asturies]]''' (3): [[1916]], [[1924]], [[1926]] ==== Amistosos ==== * '''[[Trofeo Catalunya Internacional]]''' (3): [[2009]],<ref>{{Cita web|url=https://www.europapress.es/deportes/futbol-00162/noticia-festival-goles-trofeu-cataluna-internacional-20091222234353.html|títulu=Festival de goles nel I Trofeu Cataluña Internacional|fechaaccesu=2 d'ochobre de 2010|fecha=[[22 d'avientu]] de [[2009]]|editor=[[Europa Press]]|idioma=español}}</ref> [[2010]] y [[2013]]. === Amateur === * '''[[Fase española de la Copa de les Rexones de la UEFA|Copa Rexones de la UEFA (Fase Española)]] (2)''': [[2012]], [[2014]] == Ver tamién == * [[Seleiciones deportives catalanes]] * [[Historial de partíos de les Seleiciones autonómiques d'España de fútbol]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Bibliografía == * {{cita llibru|apellíos=Closa|nome=Antoni|títulu=Selecció Catalana de Fútbol: nou dècades d'història|añu=1999|editorial=Editorial Jaume Rius|isbn=8492299434}} * {{cita llibru|apellíos=Raduà i Domènech|nome=Josep Maria|títulu=Historia de totes les seleccions esportives catalanes 1904-2005|añu=2005|editorial=Pro Seleccions Esportives Catalanes|isbn=9788493416744}} == Enllaces esternos == * [http://www.fcf.cat Web oficial de la Federación catalana de fútbol] * [https://web.archive.org/web/20060226013125/http://www16.gencat.net/esport/seleccions/cursa.htm Páxina de la Xeneralidá de Cataluña dedicada a les seleiciones deportives catalanes] {{Tradubot|Seleición de fútbol de Cataluña}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Fútbol en Cataluña]] [[Categoría:Seleiciones autonómiques d'España|Cataluña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con tables frañíes]] qibkvvqp1pxykpl7nyik4issexc3vwt 0 139755 3710621 3174606 2022-08-22T11:11:45Z YoaR 37624 Plantía: {{referencies|t={{subst:CURRENTTIMESTAMP}}}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822111145}} [[Archivu:Partidos Judiciales de Asturias.svg|right|thumb|250px|El partíu xudicial de Cangas del Narcea ta en verde, nel suroccidente de la imaxe.]] El '''Partíu xudicial de Cangas del Narcea''' ye'l [[partíu xudicial asturianu]] qu'abarca los conceyos de [[Cangas del Narcea]], [[Degaña]] y [[Ibias]]. == Muérganos xudiciales == Ufre los muérganos xudiciales que vienen darréu: *[[Xulgáu de Primer Instancia ya Instrucción (Cangas del Narcea)|Xulgáu de Primer Instancia ya Instrucción]] (en [[Cangas del Narcea]]) *[[Rexistru civil de Cangas del Narca]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == *[https://justicia.asturias.es/direcciones-y-telefonos?p_p_id=AssetCategoriesCustomNavigatorMTL_INSTANCE_zq6kXWkfAyTW&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_r_p_categoryId=40159&_AssetCategoriesCustomNavigatorMTL_INSTANCE_zq6kXWkfAyTW_imageId=cangas-del-narcea&title=Cangas%20del%20Narcea Partíu xudicial de Cangas del Narcea na páxina web del Gobiernu del Principáu d'Asturies] {{Partíos xudiciales d'Asturies}} {{entamu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'Asturies|Cangas del Narcea]] bwd8e70r2i4fh20o5oaw09jgkof0y3b 0 140326 3710542 3656464 2022-08-22T08:13:08Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Nürburgring}} {{Referencies|t=20170703184225}} {{Circuitu}} '''Nürburgring''' ye un [[autódromu]] allugáu alredor del pueblu de [[Nürburg]], estáu de [[Rheinland-Pfalz]], [[Alemaña]].<ref>{{Cita web |url=https://cuentavueltas.com/2012/07/19/nurburgring-nordschleife-la crisis-amenacia-a-la lleenda/ |títulu=Nürburgring Nordschleife, la crisis amenacia a la lleenda |fechaaccesu=11 de febreru de 2017 |apellíu=Ferreiro |nome=Efrén López |fecha=19 de xunetu de 2012 |sitiuweb=cuentavueltas.com™ - COMPARTIMOS LA TO PASIÓN}}</ref> Atopar nos montes [[Eifel]], unos 60 km al oeste de la ciudá de [[Koblenz]].<ref>{{Cita noticia |títulu=Nürburgring Nordschleife - Automoción Almería |url=http://practicasemprendeweb.com/alumnu45/2017/01/26/nurburgring-nordschleife/ |fecha=26 de xineru de 2017 |fechaaccesu=11 de febreru de 2017|periódicu=Automoción Almería}}</ref> == Historia == El circuitu orixinal concibióse como llugar de pruebes de les marques alemanes d'[[automóviles]]. La construcción del circuitu, diseñáu por [[Otto Creutz]], empecipióse en setiembre de 1925. En 1927, Nürburgring empezó a allugar el [[Gran Premiu d'Alemaña]] y el [[Gran Premiu d'Alemaña de Motociclismu]]. Nesta dómina esistía un trazáu completu de 28,3 km (17,5 milles) de 6,7 m d'anchu y taba formáu por dos seiciones, la seición sur, [[Südschleife]], de 7,5 km, y la seición norte, [[Nordschleife]], de 22,8 km. Consideráu como'l circuitu más difícil y agotador del mundu, el [[Nordschleife]] conozse como ''Grüne Hölle'' o "infiernu verde", apellativu inventáu pol pilotu de [[Fórmula 1]] [[Jackie Stewart]]. En 1929 utilizar por última vegada'l circuitu completu en Grandes Premios, y pasóse a utilizar el Nordschleife. Los pilotos que consiguieron recordar cada curva y ganar na década de 1930 fueron llamaos ''Ringmeister'' ("maestru del circuitu"), como [[Rudolf Caracciola]], [[Tazio Nuvolari]] y [[Bernd Rosemeyer]]. Depués de la Segunda Guerra Mundial, el Gran Premiu d'Alemaña retornó y permaneció ellí mientres décades, incorporándose al Campeonatu Mundial de [[Fórmula 1]] en 1951. Surdieron nuevos ''Ringmeister'', tales como [[Alberto Ascari]], [[Juan Manuel Fangio]], [[Stirling Moss]], [[John Surtees]], [[Jackie Stewart]] y [[Jacky Ickx]]. A finales de los [[años 1960]], la pista yera cada vez más peligrosa debíu al aumentu constante de velocidá de les Fórmula 1, polo qu'en 1970 el Gran Premiu d'Alemaña camudóse temporalmente al [[Hockenheimring]] mientres se reconstruyía la seición norte. Esaniciáronse torgues ya instaláronse barreres de seguridá, pero esto foi abondu per pocos años. En 1976, la pista yá nun cumplía coles nueves regulaciones de seguridá y, poles sos dimensiones, tampoco s'afaía l'espectáculu en televisión - yera imposible cubrir el percorríu enteru por aciu cámares de televisión. Un accidente casi fatal de [[Niki Lauda]], unu de los mayores oponentes al circuitu, bastió la salida del Nürburgring de les competiciones de Fórmula 1. [[Ficheru:Nürburgring - Nordschleife.svg|miniaturadeimagen|Circuitu de ''Nordschleife'', el autódromu antiguu, considérase unu de los más grandes n'estensión xuníu al autódromu principal.|esquierda]] Ente 1981 y 1984, reconstruyóse'l circuitu, en parte sobre l'antiguu trazáu, con un llargor amenorgáu a 4,5 [[Quilómetru|km]]. Ésti foi completáu en 1984 colo que la Fórmula 1 tornó al Nürburgring en 1985, pero la carrera nesi añu foi un completu fracasu n'audiencies,{{ensin referencies}} polo que foi escluyíu del calendariu reemplazándolo pol [[Gran Premiu de Méxicu]]. A partir de 1995, Nürburgring recibió frecuentemente a la [[Fórmula 1]]. Les temporaes [[Gran Premiu d'Europa de 1995|1995]], [[Gran Premiu d'Europa de 1996|1996]] y de [[Gran Premiu d'Europa de 1999|1999]] a [[Gran Premiu d'Europa de 2007|2007]], llamóse [[Gran Premiu d'Europa]], ente qu'en [[Gran Premiu de Luxemburgu de 1997|1997]] y [[Gran Premiu de Luxemburgu de 1998|1998]] apostar sol nome de [[Gran Premiu de Luxemburgu]]. En 1999 les agües intermitentes fixeron que la carrera fuera totalmente allocada, llegó hasta'l puntu qu'un [[Minardi]] tuvo a puntu de doblar al [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] d'[[Eddie Irvine|Irvine]]. Mientres unos minutos una zona de la pista taba absolutamente moyada, y l'otra totalmente seca. [[Ficheru:Nurburgring lap.jpg|miniaturadeimagen|Fotografia del [[Nordschleife]].]] En 2009 apostar sol nome de [[Gran Premiu d'Alemaña]], dempués de 24 años de qu'en Nürburgring nun s'apostara dichu GP. La carrera foi ganada por [[Mark Webber]], quien consiguió la so primer victoria.<ref>{{Cita noticia|apellíu=Córdoba |nome=Diariu |títulu=Espectacular primer victoria de Webber y Alonso vuelve puntuar |url=http://www.diariocordoba.com/noticias/deportes/espectacular-primer-victoria-webber-alonso-vuelve-puntuar_496000.html |fechaaccesu=11 de febreru de 2017|periódicu=Diariu Córdoba}}</ref> El trazáu volvió recibir a la [[Fórmula 1|F1]] pal [[Gran Premiu d'Alemaña de 2011]], ganada por [[Lewis Hamilton]].<ref>{{Cita web |url=http://www.diablomotor.com/2011/07/24/gp-de-alemania-hamilton-alonso-webber/ |títulu=GP d'Alemaña (Hamilton-Alonso-Webber) |fechaaccesu=11 de febreru de 2017 |fecha=24 de xunetu de 2011 |sitiuweb=DIABLOMOTOR:}}</ref> == Resultaos en Fórmula 1 == {{AP|Gran Premiu d'Alemaña|Gran Premiu d'Europa|Gran Premiu de Luxemburgu}} === Meyores tiempos === {| {{tablaguapa}} ! [[:Categoría:Temporaes de Fórmula 1|Años]] ! Llargor ! [[:Categoría:Pilotos de Fórmula 1|Pilotu]] ! [[:Categoría:Equipos de Fórmula 1|Equipu]] ! [[Vuelta rápida]] |- ! [[Temporada 1951 de Fórmula 1|1951]]-[[Temporada 1966 de Fórmula 1|1966]] | 22'810 [[Quilómetru|km]] | {{bandera|Reinu Uníu}} [[Jim Clark]] |[[Team Lotus|Lotus]]-[[Coventry Climax|Climax]] | 8:24.1 [[Gran Premiu d'Alemaña de 1965|(1965)]] |- ! [[Temporada 1967 de Fórmula 1|1967]]-[[Temporada 1976 de Fórmula 1|1976]] | 22'835 km | {{bandera|Austria}} [[Niki Lauda]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] | 6:58:00 [[Gran Premiu d'Alemaña de 1975|(1975)]] |- ! [[Temporada 1984 de Fórmula 1|1984]]-[[Temporada 1985 de Fórmula 1|1985]] | 4'542 km | {{bandera|Austria}} [[Niki Lauda]] | [[McLaren F1 Team|McLaren]]-[[Techniques d'Avant Garde|TAG]] | 1:22.806 [[Gran Premiu d'Alemaña de 1985|(1985)]] |- ! [[Temporada 1995 de Fórmula 1|1995]]-[[Temporada 2001 de Fórmula 1|2001]] | 4'556 km | {{bandera|Colombia}} [[Juan Pablo Montoya]] | [[Williams F1|Williams]]-[[BMW]] | 1:18.354 [[Gran Premiu d'Europa de 2001|(2001)]] |- ! [[Temporada 2002 de Fórmula 1|2002]] | 5'146 km | {{bandera|Alemaña}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] | 1:32.226 [[Gran Premiu d'Europa de 2002|(2002)]] |- ! [[Temporada 2003 de Fórmula 1|2003]]- | 5'148 km | {{bandera|Alemaña}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] | 1:29.468 [[Gran Premiu d'Europa de 2004|(2004)]] |} == Otres competiciones == [[Ficheru:Ford capri zakspeed.jpg|miniaturadeimagen|250x250px| [[Ford Capri|Ford capri zakspeed]] del [[Campeonatu Alemán d'Automovilismu|DRM]]. ]] Los circuitos de Gran Premiu y curtiu usáronse nos principales campeonatos alemanes d'automovilismu, ente ellos el [[Deutsche Tourenwagen Masters]], el [[Campeonatu Alemán d'Automovilismu]], el [[Campeonatu Alemán de Superturismos]] y la [[Fórmula 3 Alemana]]. La [[Fórmula 3000]] Internacional visitar en 1992 y 1993, y más tarde ente 1996 y 2004. El so socesor, la [[GP2 Series]], facer ente 2005 y 2007 y los años impares dende entós. Otros campeonatos de monoplaces que celebraron feches en Nürburgring inclúin la [[Fórmula 3000 Europea]] (dende 2001 hasta 2004 y nel añu 2007), la [[World Series by Renault]] (ente 2006 y 2009) y la [[Fórmula 3 Británica]] (en 2005). [[Ficheru:Christian Bakkerud 2008 GP2 Series Asia Bahrain.jpg|left|miniaturadeimagen|Formula de [[Christian Bakkerud]] de la [[GP2 Series]]-]] Nürburgring tien una llarga historia de carreres de resistencia. Los [[1000 km de Nürburgring]] foi una de les principales carreres del [[Campeonatu Mundial de Resistencia]] dende la década de 1950 hasta la de 1990, y una prueba de la [[Le Mans Series]] na década de 2000. El Nordschleife utilízase anguaño en competiciones especiales, como les [[24 Hores de Nürburgring]] y el [[Campeonatu de Nürburgring de Resistencia de la VLN]], que s'apuesten con gran turismos y turismos simultáneamente. Amás d'eses carreres de resistencia, Nürbugring foi usada pa carreres más curties de sport prototipos y gran turismos. La [[BPR Global GT Series]] tuvo presente en 1995 y 1996 y la [[BPR Global GT Series|GTR Euroseries]] en 1998. El so sustitutu, el [[Campeonatu FIA GT]], visitó la pista en 1997, 2001 y 2010. El [[Campeonatu de la FIA de Sport Prototipos]] corrió ellí ente 1998 y 2001, y el [[Open Internacional de GT]] facer en [[2010]]. Per parte de los turismos, el [[Campeonatu Mundial de Turismos]] apostó una fecha en 1987 y el [[Campeonatu Européu de Turismos]] en 2001. Menos habituales son les carreres de motociclismu. El [[Gran Premiu d'Alemaña de Motociclismu]] del [[Campeonatu Mundial de Motociclismu]] tuvo llugar en Nürburgring en 17 ocasiones ente 1955 y 1997. El [[Campeonatu Mundial de Superbikes]] celebró feches en 1998, en 1999 y a partir de [[2008]]. == Otres actividaes == El Nordschleife sirve como pista de pruebes d'automóviles de producción y de carreres. Amás, cualquier persona puede pagar pa correr nella col so automóvil, sía un [[automóvil de turismu|turismu]] de baxa potencia o un [[superdeportivu]]. Les instalaciones del autódromu inclúin un parque de diversiones y una galería de compres. Rock am Ring ye un festival de música añal que rexunta a artistes destacaos. <gallery widths="px" heights="px"> Ficheru:Circuit Nürburgring-1927.svg|Trazáu completu ([[Nordschleife]] y [[Südschleife]]) ente 1927 y pal Grand Prix d'Alemaña de Fórmula Unu ente 1950-1985. Ficheru:Circuit Nürburgring-1973-Südschleife.svg|Trazáu conocíu como [[Südschleife]] en 1973 Ficheru:Circuit Nürburgring-1995-GP.svg|Trazáu conocíu como Grand-Prix-Strecke (Utilizáu hasta l'actualidá pal Grand Prix d'Alemaña, Europa y Luxemburgu de Formula Unu, trazáu dende 1985 - 2002 Ficheru:Circuit Nürburgring.png|Trazáu Grand-Prix-Strecke Actual. </gallery> == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} * [http://www.nuerburgring.de/home/ Páxina oficial del circuitu] (n'[[Idioma alemán|alemán]] y [[Idioma inglés|inglés]]) * [http://www.biggarage.de Arriendu de coches de Nürburgring] ( en / ye ) * [https://www.youtube.com/playlist?list=PLlmRyzvME5HDVO-ncenbEq16pdCHnBVmo Tutorial completu pa primerizos] ( en / ye ) Arriendu de coches de Nürburgring {{control d'autoridaes}} {{ORDENAR:Nurburgring}} [[Categoría:Circuitos de carreres d'Alemaña]] [[Categoría:Circuitos de Fórmula 1|Nurburgring]] [[Categoría:Renania-Palatináu]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Páxines con errores de ficheru]] j6u7ifq4xjpb2lgo1qhaflkqnjmsqav 0 141092 3710570 3676267 2022-08-22T08:16:40Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha de competición de ciclismu|Q224723}} El '''79ᵘ [[Tour de Francia]]''' apostar del [[4 de xunetu|4]] al [[26 de xunetu]] de [[1992]] sobre un percorríu de 22 etapes y con un total de 3983 km que se cubrir a una velocidá media de 39,504 km/h. La carrera empezó en [[San Sebastián]] y terminó en [[París]], nel clásicu final de los [[Avenida de los Campos Elíseos|Campos Elíseos]], en pasando la frontera de siete países distintes de la Comunidá Económica Europea, como conmemoración de la creación de la Unión Europea en 1993. Per primer vegada en munchos años, l'altu monte de los [[Pirineos]] tuvo ausente na prueba. El ganador final foi l'español [[Miguel Induráin]], quien llograba la so segunda victoria consecutiva na carrera. == Desenvolvimientu de la carrera == [[Miguel Indurain]], campeón de la edición anterior y recién ganador del [[Giro d'Italia 1992]], partía como favoritu a la victoria final, xunto a los italianos [[Gianni Bugno]] y [[Claudio Chiappucci]]. Yá nel prólogu, que tuvo llugar na ciudá española de [[San Sebastián]], el vixente campeón demostró'l so bon estáu de forma ganando la etapa. L'empiezu del Tour foi bien atípicu, con bien poques llegaes al sprint. Na 2ª etapa, l'español [[Javier Murguialday]] y el mozu francés [[Richard Virenque]] protagonizaron una llarga escapada. L'español ganó la etapa y el francés colgó'l maillot mariellu, que nun-y avagaría esfrutar pos, a otru día, n'otra llarga escapada, el so compatriota y compañeru d'equipu, [[Pascal Lino]], arrampuñar. Les etapes con percorríu fora de les fronteres franceses fueron bien movides, con continuos intentos de fuga. En [[Bruxeles]], [[Greg LeMond]] y [[Claudio Chiappucci]] consiguieron abandonar el pelotón xunto a [[Laurent Jalabert]] y [[Brian Holm]], llogrando daqué más d'un minutu en llinia de meta. Sicasí, el golpe d'efeutu solmenar Miguel Indurain na contrarreló individual de [[Luxemburgu]]. El corredor navarru voló sobre l'asfaltu, apostrando a tres minutos al segundu na etapa, [[Armand De las Cuevas]], y dexando a la mayoría de los favoritos a más de cuatro minutos. El francés Pascal Lino, con too y con eso, consiguió caltener el maillot mariellu, lo cual daba esperances al públicu francés de ver a un paisanu nel podiu final de París. Les etapes que llevaben hasta los [[Alpes]] sirvieron por que'l dos vegaes campeón del Tour, [[Laurent Fignon]], consiguiera una victoria d'etapa. A otru día, tamién lo intentaríen los ganadores [[Stephen Roche]] y [[Pedro Delgado]], pero la etapa foi pal suizu [[Rolf Jaermann]]. La 13ª etapa, con final en [[Sestriere]] foi la sentencia definitiva del [[Tour de Francia]], y una de les etapes más épiques de la historia de la ronda gala. Etapa maratoniana d'altu monte, de más de 250 km y con final n'alto; casi ocho hores de competición. L'italianu Claudio Chiappucci protagonizó una perllarga escapada dende l'empiezu del día; más de 200 km, de los cualos los postreros 125 fueron en solitariu. Aquel día, corredores como Greg LeMond (que se retiraría a otru día) o [[Luc Leblanc]] sumieron por completu de la clasificación xeneral, perdiendo más de 40 minutos nel visu italianu. Na última ascensión, ver a un agresivu Miguel Indurain que dexó tras a tolos sos rivales, con esceición de Chiappucci, que diba per delantre, magar llegó a tar a menos d'un minutu del italianu. Nos dos últimos quilómetros, sufrió les consecuencies del esfuerciu y terminó a casi dos minutos de ''El diañu''. Aun así, el navarru volviera solmenar un perduru golpe a casi tolos sos rivales, amás de recuperar el maillot mariellu, que yá nun abandonaría no que quedaba de competición. La 14ª etapa llegaba a [[Alpe d'Huez]]. Nesta ocasión, Chiappucci, quien se convirtiera nel gran rival pa Indurain, yá nun diba tener tan fácil destacar de los favoritos. La victoria nel míticu visu axudicar el norteamericanu [[Andrew Hampsten]]. Indurain y Chiappucci entraron xuntos, a daqué más de tres minutos del vencedor. Gianni Bugno, dafechu rotu, perdía nueve minutos en llinia de meta. Nes etapes siguientes, tampoco diba a trate una llegada llimpia al sprint. El ganador del [[Giro d'Italia 1991]], [[Franco Chioccioli]], y el ganador del [[Tour de Francia 1987]], [[Stephen Roche]], consiguieron axudicase dos tales etapes. Magar mientres estos díes Claudio Chiappucci siguió bien activu, nun consiguiría poner en peligru yá'l trunfu final de Miguel Indurain, qu'amás cuntaba inda cola última contrarreló. Nésta, namái foi capaz d'aguantar el so ritmu un anováu Gianni Bugno, anque a la fin terminaría venciendo 40 segundos. El restu de corredores perdió más de dos minutos en llinia de meta. La victoria nos Campos Elíseos, una de los dos úniques llegaes al sprint d'esti Tour, llevar el corredor alemán [[Olaf Ludwig]]. El mozu Laurent Jalabert, que yá fuera segundu l'añu anterior, imponer na clasificación por puntos per delantre del veteranu [[Johan Museeuw]]. Miguel Indurain convertíase asina nel primer español en ganar dos veces la prestixosa carrera francesa, y ratificaba el so dominiu nel pelotón mundial, en consiguiendo'l doblete [[Giro d'Italia|Giro]]-[[Tour de Francia|Tour]] el mesmu añu. De nuevu, foi acompañáu nel podiu polos italianos Claudio Chiappucci y Gianni Bugno, anque colos puestos camudaos respectu al añu anterior. Como nota interesada, el primeru en París foi un español, pero tamién lu foi'l postreru, [[Fernando Quevedo]], el farolucu coloráu d'aquel añu, a más de cuatro hores de Indurain. == Participantes == {{AP|Participantes del Tour de Francia 1992|l1=Participantes del Tour de Francia 1992}} == Etapes == {| {{tablaguapa}} width="99%" | bgcolor="#CCCCCC"| '''Etapa''' | bgcolor="#CCCCCC" align="center"| '''Fecha''' | bgcolor="#CCCCCC"| '''Percorríu''' | bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Km''' | bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Ganador''' | bgcolor="#CCCCCC" align="center" |'''Líder''' |-bgcolor="#EFEFEF" | Pr. || align="center" | [[4 de xunetu]] ||{{Bandera|España}} [[San Sebastián]]-{{Bandera|España}} [[San Sebastián]] || align="center" | 8 (CRI) ||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- | 1ª || align="center" | [[5 de xunetu]] ||{{Bandera|España}} [[San Sebastián]]-{{Bandera|España}} [[San Sebastián]] || align="center" | 194,5 ||{{Bandera|Francia}} [[Dominique Arnould]]||{{Bandera|Suiza}} [[Alex Zülle]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 2ª || align="center" | [[6 de xunetu]] ||{{Bandera|España}} [[San Sebastián]]-[[Pau (Pirineos Atlánticos)|Pau]] || align="center" | 255 ||{{Bandera|España}} [[Javier Murguialday]]||{{Bandera|Francia}} [[Richard Virenque]] |- | 3ª || align="center" | [[7 de xunetu]] || [[Pau (Pirineos Atlánticos)|Pau]]-[[Burdeos]] || align="center" | 218 ||{{Bandera|Países Baxos}} [[Rob Harmeling]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 4ª || align="center" | [[8 de xunetu]] || [[Libourne]]-[[Libourne]] || align="center" | 63,5 (CRE)||{{Bandera|Países Baxos}} [[Panasonic (equipu ciclista)|Panasonic - Sportlife]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |- | 5ª || align="center" | [[9 de xunetu]] || [[Nogent-sur-Oise]]-[[Wasquehal]] || align="center" | 196 ||{{Bandera|Italia}} [[Guido Bontempi]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 6ª || align="center" | [[10 de xunetu]] || [[Roubaix]]-{{Bandera|Bélxica}} [[Bruxeles]] || align="center" | 167 ||{{Bandera|Francia}} [[Laurent Jalabert]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |- | 7ª || align="center" | [[11 de xunetu]] ||{{Bandera|Bélxica}} [[Bruxeles]]-{{Bandera|Países Baxos}} [[Valkenburg]] || align="center" | 196,5 ||{{Bandera|Francia}} [[Gilles Delion]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 8ª || align="center" | [[12 de xunetu]] ||{{Bandera|Países Baxos}} [[Valkenburg]]-{{Bandera|Alemaña}} [[Koblenz]] || align="center" | 206,5 ||{{Bandera|Bélxica}} [[Jan Nevens]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |- | 9ª || align="center" | [[13 de xunetu]] ||{{Bandera|Luxemburgu}} [[Luxemburgu (ciudá)|Luxemburgu]]-{{Bandera|Luxemburgu}} [[Luxemburgu (ciudá)|Luxemburgu]] || align="center" | 65 (CRI) ||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 10ª || align="center" | [[14 de xunetu]] ||{{Bandera|Luxemburgu}} [[Luxemburgu (ciudá)|Luxemburgu]]-[[Estrasburgu]] || align="center" | 217 ||{{Bandera|Países Baxos}} [[Jean Paul Van Poppel]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |- | 11ª || align="center" | [[15 de xunetu]] || [[Estrasburgu]]-[[Mulhouse]] || align="center" | 249,5 ||{{Bandera|Francia}} [[Laurent Fignon]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 12ª || align="center" | [[17 de xunetu]] || [[Dole]] - [[Saint Gervais (Isère)|Saint-Gervais]]-[[Mont Blanc]] || align="center" | 267,5 ||{{Bandera|Suiza}} [[Rolf Jaermann]]||{{Bandera|Francia}} [[Pascal Lino]] |- | 13ª || align="center" | [[18 de xunetu]] || [[Saint-Gervais]]-{{Bandera|Italia}} [[Sestriere]] || align="center" | 254,5 ||{{Bandera|Italia}} [[Claudio Chiappucci]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 14ª || align="center" | [[19 de xunetu]] ||{{Bandera|Italia}} [[Sestriere]]-[[Alpe d'Huez]] || align="center" | 186,5 ||{{Bandera|Estaos Xuníos}} [[Andrew Hampsten]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- | 15ª || align="center" | [[20 de xunetu]] || [[-y Bourg-d'Oisans]]-[[Saint-Étienne]] || align="center" | 198 ||{{Bandera|Italia}} [[Franco Chioccioli]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 16ª || align="center" | [[21 de xunetu]] || [[Saint-Étienne]]-[[La Bourboule]] || align="center" | 212 ||{{Bandera|Irlanda}} [[Stephen Roche]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- | 17ª || align="center" | [[22 de xunetu]] || [[La Bourboule]]-[[Montluçon]] || align="center" | 189 ||{{Bandera|Francia}} [[Jean-Claude Colotti]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 18ª || align="center" | [[23 de xunetu]] || [[Montluçon]]-[[Tours]] || align="center" | 212 ||{{Bandera|Francia}} [[Thierry Marie]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- | 19ª || align="center" | [[24 de xunetu]] || [[Tours]]-[[Blois]] || align="center" | 64 (CRI) ||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |-bgcolor="#EFEFEF" | 20ª || align="center" | [[25 de xunetu]] || [[Blois]]-[[Nanterre]] || align="center" | 222 ||{{Bandera|Bélxica}} [[Peter De Clercq]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- | 21ª || align="center" | [[26 de xunetu]] || [[La Défense]]-[[París]] || align="center" | 175 ||{{Bandera|Alemaña}} [[Olaf Ludwig]]||{{Bandera|España}} [[Miguel Indurain]] |- |} == Clasificaciones == {| border="1" cellspacing="0" align="center" cellpading="2" |- ! align="center" bgcolor=yellow | '''Clasificación xeneral''' |- | {| align="center" |- | 1. || [[Miguel Indurain]] || {{España}} || [[Banesto (equipu ciclista)|BAN]] || 100h 49' 30s |- | 2. || [[Claudio Chiappucci]] || {{Italia}} || CAR || a 4' 35s |- | 3. || [[Gianni Bugno]] || {{Italia}} || GAT || a 10' 49s |- | 4. || [[Andrew Hampsten]] || {{Estaos Xuníos}} || MOT || a 13' 40s |- | 5. || [[Pascal Lino]] || {{Francia}} || [[R.M.O. (equipu ciclista)|RMO]] || a 14' 37s |- | 6. || [[Pedro Delgado]] || {{España}} || [[Banesto (equipu ciclista)|BAN]] || a 15' 16s |- | 7. || [[Erik Breukink]] ||{{Bandera|Países Baxos}} [[Países Baxos|Holanda]]|| PDM || a 18' 51s |- | 8. || [[Giancarlo Perini]] || {{Italia}} || CAR || a 19' 16s |- | 9. || [[Stephen Roche]] || {{Bandera2|Irlanda}} || CAR || a 20' 23s |- | 10. || [[Jens Heppner]] || {{Alemaña}} || TEL || a 25' 30s | |} |} {| border="1" cellspacing="0" align="center" cellpading="2" |- ! align="center" bgcolor="#009900" | '''Clasificación por puntos''' |- | {| align="center" |- | 1. || [[Laurent Jalabert]] || {{Francia}} || ONC || 293 puntos |- | 2. || [[Johan Museeuw]] || {{Bélxica}} || LOT || 262 puntos |- | 3. || [[Claudio Chiappucci]] || {{Italia}} || CAR || 202 puntos |- |} |} {| border="1" cellspacing="0" align="center" cellpading="2" |- ! align="center" bgcolor=red | <span style="color:white">'''[[Gran Premiu del monte nel Tour de Francia|Clasificación del monte]]'''</span> |- | {| align="center" |- | 1. || [[Claudio Chiappucci]] || {{Italia}} || CAR || 410 puntos |- | 2. || [[Richard Virenque]] || {{Francia}} || [[R.M.O. (equipu ciclista)|RMO]] || 245 puntos |- | 3. || [[Franco Chioccioli]] || {{Italia}} || GBM || 209 puntos |- |} |} {| border="1" cellspacing="0" align="center" cellpading="2" |- ! align="center" bgcolor=white | '''Clasificación de los mozos''' |- | {| align="center" |- | 1. || [[Eddy Bouwmans]] ||{{Bandera|Países Baxos}} [[Países Baxos|Holanda]]|| PAN || 101h 18' 05s |- | 2. || [[Richard Virenque]] || {{Francia}} || [[R.M.O. (equipu ciclista)|RMO]] || a 17' 26s |- | 3. || [[Jim Van de Laer]] || {{Bélxica}} || TUL || a 31' 54s |- |} |} {| border="1" cellspacing="0" align="center" cellpading="2" |- ! align="center" bgcolor="#90D0HALA" | '''Clasificación por equipos''' |- | {| align="center" |- | 1. || [[Carrera (equipu ciclista)|Carrera - Jeans Tassoni]] || {{Italia}} || CAR || - |- | 2. || [[Banesto (equipu ciclista)|Banesto]] || {{España}} || [[Banesto (equipu ciclista)|BAN]] || - |- | 3. || [[CLAS-Cajastur]] || {{España}} || [[CLAS-Cajastur|CLA]] || - |- |} |} ----- == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == </div> {{Tour de Francia}} {{Tradubot|Tour de Francia 1992}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Tour de Francia 1992|Tour de Francia 1992]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] p7llgribjo1x5rxsbjfa602l25gs43b 0 141153 3710559 3705417 2022-08-22T08:15:15Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{otrosusos}} {{Ficha d'arquiteutura}} [[Ficheru:Martyrs Memorial. Algiers, Algeria.jpg|thumb|right|''[[Monumentu de los Mártires]] n'[[Arxel]], [[Arxelia]], icónico monumentu de formigón que conmemora [[Guerra d'Independencia d'Arxelia|la guerra d'independencia d'Arxelia]].]] [[Ficheru:Catedral de León.jpg|thumb|La [[Catedral de Llión]], primer edificiu oficialmente declaráu monumentu n'España (1844) por cuenta de la urxencia del so caltenimientu.]] [[Ficheru:Dean_Franklin_-_06.04.03_Mount_Rushmore_Monument_%28by-sa%29-3_new.jpg|thumb|Monumentu a cuatro presidentes d'Estaos Xuníos talláu sobre [[Mount Rushmore]].]] [[Ficheru:All_Gizah_Pyramids.jpg|thumb|Les [[pirámides de Giza]], monumentos funerarios que, dende la mesma Antigüedá, pertenecíen a l'acutada llista de "[[siete maravíes del mundu]]".]] [[Ficheru:Columna de Marco Aurelio.jpg|thumb|[[Columna de Marco Aurelio]] (Roma).]] [[Ficheru:Befreiungshalle1.jpg|thumb|''[[Befreiungshalle]]'', monumentu conmemorativo de les "guerres de lliberación" contra l'Imperiu Napoleónicu (Kelheim, Baviera, Alemaña, 1842-1863).]] [[Ficheru:Aerial shot of Sun Yat-sen's Mausoleum (north, 1938).jpg|thumb|Vista aérea del [[Mausoléu de Sun Yat-sen]] (Montes Púrpura, [[Nankín]]).]] [[Ficheru:Charing Cross station Eleanor cross.jpg|thumb|Reconstrucción de la ''Eleanor cross'' de [[Charing Cross]] (Londres) que mandó llevantar en 1290 el rei [[Eduardu I d'Inglaterra]] n'alcordanza de la so esposa [[Leonor de Castiella]] (en total llevantó dolce en distintos llugares significativos).]] '''Monumentu''' (del [[llatín]] ''monumentum'', «[[alcordanza]]», «ereición [[conmemoración|conmemorativa]]», «[[ufrienda votiva]]»)<ref>De la mesma ''monumentum'' provién del llatín ''monere'' ("recordar", "alvertir" -como en "[[monitor]]"-). [http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=monument&searchmode=none Online Etymology Dictionary]; Riesco, ''op. cit.''</ref> ye toa obra con abondu valor pal [[grupu humanu]] que lo alzó. Hai de ser "pública y patente". Anque primeramente'l términu aplicar a les [[estatua|estatues]], [[inscripciones]] o [[sepulcru|sepulcros]] alzaes<ref>El verbu "alzar" ("fundar, instituyir o llevantar") ye'l comúnmente usáu pa la fundación, institución o llevantamientu ("ereición") de los monumentos - en [[memoria histórica|memoria]] d'un personaxe o d'un acontecimientu relevante ([[monumentu conmemorativo]]),<ref>Tien De evitase la pallabra ''memorial'', que pa esti usu ye un calcu del inglés.</ref> el so usu foi estendiéndose y llegó a entender cualquier construcción que tenga valor "[[artísticu]], [[arqueolóxicu]], [[históricu]]" o similar,<ref>Acepciones 1 y 2 de destacadamente les [[Arquiteutura|arquiteutóniques]] que, enclavaes nun nucleu urbanu o aisllaes nel mediu rural, cumplen la función de [[Fitu Históricu Nacional|finxu]] pola so visibilidá y conviértense en [[Símbolu|símbolos]] d'esi llugar.<nowiki><ref>Ente los epítetos que usualmente acompañen al sustantivu "monumentu" tán "emblemáticu" y "singular". Exemplos de monumentos que terminaron simbolizando a la so ciudá:</nowiki> <gallery> Parthenon-Restoration-Nov-2005-a.jpg|[[Partenón]] (Atenes) Colosseum in Rome, Italy - April 2007.jpg|[[Coliséu]] (Roma) Aya_sofya.jpg|[[Santa Sofía]] (Constantinopla-Istambul) File:A packed house - Flickr - Al Jazeera English.jpg|[[Mezquita de La Meca]] Jerusalem Dome of the rock BW 5.JPG|[[Mezquita de la Roca]] na [[escampada de les Mezquites|escampada del Templu]] (Xerusalén) File:Venezia (I) - Piazza San Marco con Campanile.jpg|[[Plaza de San Marcos]] (Venecia) Beijing-forbidden4.jpg|[[Ciudá Prohibida]] (Beixín) Torre_Bel%C3%A9m_April_2009-4a.jpg|[[Torre de Belém]] (Lisboa) File:Saint Basil Moscow.JPG|[[Catedral de San Basilio]] (Moscú) Plaza_de_la_Constitucion_Ciudad_de_Mexico_City.jpg|[[Zócalo (Méxicu)]] PUERTA ALCALA.JPG|[[Puerta d'Alcalá]] (Madrid) Berlin Brandenburger Tor BW 2.jpg|[[Puerta de Brandeburgu]] (Berlín) Clock.tower.from.westminster.br.arp.750pix_%28squared%29.jpg|[[Big Ben]] (Londres) File:Liberty-statue-from-front2.jpg|[[Estatua de la Llibertá]] (Nueva York) File:Rue de Buenos-Aires - 2.JPG|[[Torre Eifel]] (París) File:Sagrada Familia 03.jpg|[[Sagrada Familia de Barcelona]] Mumbai 03-2016 31 Gateway of India.jpg|[[Puerta de la India]] (Bombay) Cristo Redentor Visto do Mirante Dona Marta.png|[[Cristu del Corcováu]] (Rio de Janeiro) File:El Obelisco in Buenos Aires (6370247439).jpg|[[Obeliscu de Buenos Aires]] File:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|[[La Serenita de Copenhague]] (la imaxe nun puede amosase por tar suxeta a derechos). File:Atomium.jpg|[[Atomium]] (Bruxeles) File:Sydney Opera House - Dec 2008.jpg|[[Ópera de Sidney]] File:Toronto - ON - Toronto Harbourfront7.jpg|[[Torre CN|Canadian National Tower]] (Toronto) File:Guggenheim Bilbao may-2006.jpg|[[Guggenheim Bilbao]] </gallery> </ref> ==Monumentos funerarios== Na Antigüedá, y mientres les Edaes Medio y Moderno, el términu aplicábase especialmente a [[monumentos funerarios]], de cuenta que ye sinónimu de "[[tumba]]" nes llingües romániques.<ref>OED, Riesco, ''op. cit.''</ref> ===''Monumentum Romanum''=== El ''[[Monumentum Romanum]]'' yera una inscripción de les sos xestes (''[[Res Gestae Divi Augusti]]'') qu'Augusto ordenara disponer en dos plaques de bronce na puerta d'[[Mausoléu d'Augusto|el so mausoléu]]. Fixéronse copies per tol imperiu, calteniéndose una notable versión griega n'[[Ankara]] (el ''[[Monumentum Ancyranum]]''), y fragmentos d'una llatina en [[Antioquía]] (el ''[[Monumentum Antiochenum]]'').<ref>Charles Edson y Car Schuler, [https://books.google.es/books?id=AdzlbYqjp-AC&pg=PA302&lpg= ''The Deeds of the deified Augustus'']</ref> Otros fueron [[columnes triunfales]]<ref>Jones, fonte citada en [[:en:Victory column]]</ref> como [[Columna de Traxanu|la trajana]] o [[columna de Marco Aurelio|la de Marco Aurelio]]. El más antiguu monumentu romanu yera la ''[[Lapis Niger]]'', que'l so concretu significáu escaeciérase yá en dómina clásica, pero que se siguía venerando nel Foru, xuntu al [[Volcanal]] (que conmemoraba les primeres victories militares de Roma). ===''Heroon''=== ''[[Heroon]]'' yera la denominación de los monumentos funerarios o templos dedicaos al [[cultu heroicu griegu|cultu de los héroes griegos y romanos]], tuviera o non llevantáu sobre la so tumba (en casu negativu'l monumentu denominar [[cenotafiu]]). Los exemplos más tempranos son los ''[[tholoi]]'' micénicos. Apocayá identificóse la [[tumba de Anfípolis]] como un ''heroon'' para [[Hefestión]], compañeru d'[[Alexandru Magnu]]. [[Plutarcu]] recueye que, apenado pola so muerte, mandó al arquiteutu [[Deinócrates]] que -y "alzara santuarios por tolos sos dominios".<ref>[https://www.abc.es/cultura/20151001/abci-hefestion-alejandro-balta-amfipolis-201510011110.html Noticia en ABC]</ref> Lo propio fixo col so favoritu [[Antínoo]] l'emperador romanu [[Adriano]], que la so imaxe mandó reproducir por tol Imperiu, amás de dedica-y un templu nel llugar de la so muerte, que rebautizó como [[Antinoópolis]]. <center> <gallery> File:Sagalassos - Heroon.jpg|''Heroon'' de [[Sagalassos]]. File:Kasta Tomb, Amphipolis, Greece - Illustration of Caryatids according to findings.jpg|Reconstrucción de la tumba de Anfípolis. File:07Delphi Antinoos.jpg|Estatua de Antínoo en Delfos. </gallery> </center> ==Monumentu históricu== {{cita|Portadores d'un mensaxe espiritual del pasáu, les obres monumentales de cada pueblu son anguaño testimoniu vivu de les sos tradiciones seculares. La Humanidá, qu'acaldía toma conciencia de la unidá de los valores humanos, considerar como un patrimoniu común y, pensando nes xeneraciones futures, reconozse solidariamente responsable del so caltenimientu.|Prólogu de la Carta Internacional sobre'l Caltenimientu y Restauración de Monumentos y Sitios (''[[Carta de Venecia]]'', 1964).}} La primer referencia de la espresión «monumentu históricu» de que se tien constancia remontar a la Francia revolucionaria de 1790, cuando [[Aubin Louis Millin de Grandmaison]], ante l'[[Asamblea Nacional Constituyente]], denominó ''monument historique'' a la [[Bastilla]] con ocasión de la so baltadera. En distintos países europeos el nuevu usu del conceutu foi xeneralizándose académica y téunicamente al encetar les xeres de restauración y rehabilitación d'obres antigües consideraes dignes d'ello. Jurídicamente, el conceutu de «monumentu» foi estableciéndose en cada país pasu ente pasu, a lo llargo del sieglu XIX y empiezos del XX, primero por apelaciones xenériques a la condición monumental; más tarde cola asignación nos presupuestos de partíes pal so caltenimientu y col nomamientu de comisiones d'espertos y personal de l'alministración al so cuidu; depués pola aprobación d'inventarios, rexistros y coleiciones d'elementos; y, finalmente, cola promulgación de lleis propies de proteición y declaración de los «[[monumentos nacionales]]» (de 1803 a 1915 n'España,<ref>Juan Manuel Becerra, [http://www.bibliotecaspublicas.es/marchena/imagenes/V_1_Magüeta_legislacion.pdf ''La llexislación española sobre patrimoniu históricu - Orixe y antecedentes''] indica los siguientes exemplos de llexislación: Real Cédula de 6 de xunu de 1803 (qu'establez el conceutu de "monumentu" y regula per primer vegada la "Proteición del Patrimoniu Artísticu"), a la que siguen la Real Orde de 13 de xunu de 1844 (que instituye les "Comisiones de Monumentos Históricos y Artísticos"), la [[Llei Moyano]] de 9 de setiembre de 1857 (que pon so la custodia de la [[Real Academia de Belles Artes de San Fernando]] "los monumentos artísticos del reinu"), el Decretu de 16 d'avientu de 1873 (que responsabiliza a conceyos y diputaciones del caltenimientu de los edificios de méritu artísticu o valor históricu, o monumentos dignos de ser calteníos), Llei d'Escavaciones Arqueolóxiques de 1911, y la Llei de Monumentos Arquiteutónicu-Artísticos de 1915. Pa la llexislación actual vease [[Monumentos del patrimoniu históricu d'España]] (Llei de 25 de xunu de 1985, del Patrimoniu Históricu Español).</ref> de 1795 a 1887 en Francia,<ref>Ente 1795 y 1816 hubo un ''[[Musée des monuments français]]'' -Réunion des musées nationaux, fonte citada en [[:fr:Musée des monuments français (1795)]]-. En 1819 destinar por primer vegada una cantidá (80.000 francos) pa ''monuments historiques'' nel presupuestu del Minsterio del Interior. En 1830 créase'l cargu de ''inspecteur des monuments historiques'' (qu'ocupó primeramente [[Ludovic Vitet]] y en 1834 [[Prosper Merimée]]). En 1837 creóse la ''commission des monuments historiques''. De 30 de marzu de 1887 ye la Llei pa la ''conservation des monuments historiques''. Vease [[Monumentu históricu de Francia]]</ref> 1906 n'Estaos Xuníos,<ref>La [[Llei d'Antigüedaes (Estaos Xuníos)]] (The Antiquities Act) de 1906, oficialmente «An Act for the Preservation of American Antiquities» (16 USC 431-433).</ref> 1909 n'Italia<ref>«Legge de 20 giugno 1909, nᵘ364 che stabilisce y fissa norme per l'inalienabilità delle antichità y delle belle arti». (publicadaa na Gazzetta Ufficiale nᵘ150 del 28 de xunu de 1909). Puede consultase en: http://www.italgiure.giustizia.it/nir/1909/lexs_1436.html.</ref>). A lo llargo de la primer metá del sieglu XX la mayoría de los países occidentales aprobó lleis de defensa y caltenimientu de los sos respeutivos patrimonios. ==Monumentu natural - Monumentu téunicu== Dende finales del sieglu XX, y tres la regulación de la normativa internacional en materia de [[patrimoniu históricu]], el conceutu de monumentu estendióse al ámbitu de la [[proteición de la naturaleza]], aplicándolo a aquellos destacaos finxos naturales que, amás de recordaos, merecen ser protexíos ([[monumentos naturales]], espacios naturales d'especial valor); y a obres d'interés científicu, téunicu<ref> Hai dalgún usu de la espresión "[[monumentu téunicu]]" y "[[patrimoniu téunicu]]" ([http://www.mecd.gob.es/cultura-mecd/dms/mecd/cultura-mecd/areas-cultura/patrimonio/mc/patrimonioeur/sellu-de-patrimonioeur/historico/sitios-de-la-categoria-intergubernamental/rede-de-sitios-patrimonioeur/rcheca-viktovic/Vitkovice_ESP.pdf Rexón minera de Vítkovice, enclave “Mina Hlubina, coquería y altos fornos de les Aceríes de Vítkovice“] [http://www.mecd.gob.es/cultura-mecd/areas-cultura/patrimonio/mc/patrimonioeur/sellu-de-patrimonioeur/historico/sitios-de-la-categoria-intergubernamental/rede-de-sitios-patrimonioeur/rcheca-viktovic.html Mina de carbón Viktovice en Ostrava (República Checa)], [https://books.google.es/books?id=GU5OCgAAQBAJ&pg=PA242&dq ''Technical monument protection and technical museums''], en ''Regions, Industries, and Heritage'', pg. 242 y ss.); paez daqué más estensu l'usu de "[[monumentu industrial]]" y "[[patrimoniu industrial]]" ([https://books.google.es/books?id=koJmAAAAMAAJ&q= ''Transactions of the First International Congress on the Conservation of Industrial Monuments, Ironbridge, 29 May-5 June 1973'']) -[[arqueoloxía industrial]], [[arquiteutura industrial]]-. <gallery> Aqueduct_of_Segovia_02.jpg|[[Acueductu de Segovia]]. Les obres públiques romanes, de naturaleza utilitaria y notables carauterístiques téuniques, siempres fueron apreciaes pola so "monumentalidad". File:Beijing Ancient Observatory 20090715-09.jpg|Restos del [[Antiguu Observatoriu de Beixín]] -web oficial, fonte citada en [[:en:Beijing Ancient Observatory]]-. EclusesdeFons%C3%A9ranesCanalduMidi2.jpg|[[Canal du Midi]] (Sur de Francia). File:Museo del Ferrocarril (Madrid) 128.jpg|Teunoloxía ferroviaria exhibida nel [[Muséu del Ferrocarril de Madrid|Muséu del Ferrocarril]] (antigua estación de Delicies, Madrid). File:Edison Laboratory.JPG|Llaboratoriu d'[[Edison]]. 2010_Golden_Gate_Bridge.jpg|[[Golden Gate]] (San Francisco). File:A Turing Bombe, Bletchley Park - geograph.org.uk - 1590899.jpg|"Bomba de Turing" en [[Bletchley Park]]. File:20140527 baikonur city tour 5864 (14340618463).jpg|Teunoloxía espacial soviética exhibida nel [[Cosmódromo de Baikonur]]. </gallery></ref> o social. == Monumentos militares == Los pueblos del [[Próximu Oriente Antiguu]] alzaben [[cercu (monumentu)|cercos]] conmemorativas de les sos victories. Una función similar pudieron tener monumentos similares de l'[[América precolombina]], como les [[cercu maya|cercos mayes]]. <center> <gallery> Victory_stele_of_Naram_Sin_9068.jpg|[[Cercu de Naram-Ensin]]. Stele51CalakmulMuseum.JPG|Cercu 51 de [[Calakmul]], que representa al rei [[Yuknoom Took' K'awiil]].<ref>[[:en:Yuknoom Took' K'awiil]]</ref> </gallery> </center> Yera costume de los antiguos griegos la ereición de monumentos tres una victoria militar colos réfugos de los vencíos, apilando les sos armes, que se denominaben τρόπαιον ''[[tropaion]]'' (derivada de ''tropé'' -retirada o derrota-), en llatín ''[[tropaeum]]'' o ''[[trophaeum]]'' (d'onde deriva la pallabra castellana [[troféu]]).<ref>José Antonio Hernández, [https://books.google.es/books?id=zuIz4sJrVW8C&pg=PA445&lpg= ''Les pallabres de moda''], pg. 445. Hanson, fonte citada en [[:en:Tropaion]]</ref> Tamién se llevaben como ufriendes a los templos. Tres la [[batalla de Maratón]], como honor especial, soterrar a los muertos del bandu vencedor (los griegos sobre los perses) nun [[túmulu]] nel que s'atoparon vasíes pintaes y la columna llamada de [[Calímaco de Afidnas]]. [[Alexandru Magnu]] mandó a [[Lisipo]] alzar el llamáu [[iconografía d'Alejandro|monumentu del Gránico]] pa honrar a los griegos cayíos en [[batalla del Gránico|la batalla homónima]], amás d'apurrir como troféu trescientes armadures perses al Partenón d'Atenes.<ref>Begoña Cadiñanos, [http://www.academia.edu/9500081/El significáu_de_la ufrienda_en_Atenes_y_el monumentu_de_Granico_en_Macedonia_per parte_de_Alejandro_tres_Granico ''El significáu de la ufrienda n'Atenes y el monumentu de Granico en Macedonia per parte d'Alejandro tres Granico''], 2014</ref> <center> <gallery> Booty_from_the_Dacian_wars.JPG|Representación d'un ''trophaeum'' na [[Columna Trajana]]. Gemma_Augustea_KHM_2010_%28cropped%29_lower.jpg|Soldaos romanos alzando un ''trophaeum'' representaos na ''[[Gemma Augustea]]''.<ref>Clayton, fonte citada en [[:en:Gemma Augustea]]</ref> MarcusAureliusDupondiusReverse.png|''Trophaeum'' con dos cautivos sármatas representaos nuna moneda de [[Marco Aurelio]]. </gallery> </center> {{cita|Esos monumentos nos que'l dios ta arrodiáu perdayures de primicias y diezmos, que son productu de matances, de guerres y de saqueos, y esi templu llenu de réfugos y botinos tomaos a los griegos, ¿podemos ver tou eso ensin indignanos? ¿Cómo podemos non apiadarnos de los helenos cuando lleemos en belles ufriendes inscripcioines tan vergonzoses como éstes:"Brasidas y los acantos colos réfugos de los atenienses", "Los atenienses colos réfugos de los corintios", "Los focenses colos réfugos de los tesalios".|[[Plutarcu]], ''Sobre los oráculos de la pitia'', cp. 15.<ref>Citáu en [https://books.google.es/books?id=O2ARAgq5IjsC&pg=PA164&lpg= ''Ritos d'armes na Edá del Fierro: armamentu y llugares de cultu nel antiguu Mediterraneu y el mundu celta''], pg. 164.</ref>}} Pa celebrar los [[trunfu romanu|trunfos]] concedíos pol Senáu romanu como honor a los xenerales victoriosos, llevantábense [[arcos de trunfu]] que, a diferencia de les columnes triunfales, nun teníen calter de monumentu funerariu. <center> <gallery> Arch_Titus%2C_Forum_Romanum%2C_Rome%2C_Italy.jpg|[[Arcu de Tito]] Arch.of.constantine.threequarter.view.arp.jpg|[[Arcu de Constantino]] </gallery> </center> Na Edá Contemporánea son comunes los [[monumentu al soldáu desconocíu|monumentos al soldáu desconocíu]], munches vegaes coincidiendo con un llugar de entrerramiento. <center> <gallery> File:Tomb of the Unknown Soldier, Paris 5.jpg|Tumba del soldáu desconocíu acovecida sol [[Arcu de Trunfu de París|Arcu de Trunfu]] (París). Obelisco_Dos_de_mayu_%28Madrid%29_03.jpg|[[Monumentu a los Cayíos per España]] (Madrid). File:Круглая крипта.jpg|''[[Völkerschlachtdenkmal]]'' ("monumentu a la [[batalla de Leipzig|batalla de les naciones]], Leipzig 1913, pa conmemorar el so centenariu). File:Aerial tomb of unknowns 13413a.tif|[[Cementeriu Nacional d'Arlington]], col ''[[Arlington Memorial Amphitheater]]' y la [[Tumba de los desconocíos]] (Estaos Xuníos). </gallery> </center> == Cultu modernu a los monumentos == [[Alois Riegl]], nel so llibru ''El cultu modernu a los monumentos'' (''Der Moderne Denkmalkultus'',<ref>[https://books.google.es/books?id=A0QPAwAAQBAJ&dq= Testu en Google Books]</ref> publicáu en 1903, cuando l'autor yera presidente de la Comisión de Monumentos Históricos del Imperiu Austro-Húngaru), entiende como una traza propia de la [[modernidá]] la valoración y caltenimientu de los monumentos, más allá del so significáu conmemorativo, pola moderna "voluntá de forma" (''kunstwollen'', conceutu del "formalismu" de la [[historiografía del arte#Formalismo|escuela vienesa d'historia del arte]]).<ref> [http://www.academia.edu/5617894/Alo%C3%AFs_Riegl_-_El cultu modernu_a_los monumentos - Presentación editorial]</ref> El valor históricu de los monumentos anicia na so contradicción: per una parte, son oxetu de reconocencia por provenir y sobrevivir a una dómina pasada, quiciabes bien remota, pero, al empar, esti calter implica un cuidu mayor a otres construcciones, polo que son calteníos de forma especial. <ref>{{cita llibru|apellíos1=ARJONES FERNANDEZ|nome1=AURORA|títulu=EL CULTU MODERNU DE LOS MONUMENTOS DE ALOIS RIEGL.PRIMER EDICIÓN COMENTADA Y ANTOLÓXICA N'ESPAÑOL POR AURORA ARJONES FERNANDEZ|fecha=2007|editorial=INSTITUTU ANDALUZ DEL PATRIMONIU HISTÓRICU| ubicación= Sevilla| isbn=978-84-8266-728-7</ref> ==Reproducciones de monumentos== [[Ficheru:Vienna snowglobe by Austrian Airlines.jpg|thumb|Monumentos de Viena nuna [[bola de nieve (xuguete)|bola de nieve]].]] [[Ficheru:Canopus_vanaf_serapium.jpg|thumb|L'espaciu denomináu ''Canopus'' na [[Villa Adriana]] de [[Tívoli]] pretendía reproducir el ''[[serapeum]]'' y la canal de [[Canopus (Exiptu)|la ciudá exipcia d'esi nome]]. Al so alredor dispunxéronse reproducciones de les [[cariátides]] del [[Partenón]] ateniense y d'otres obres maestres de la escultura griega.]] La [[reproducción artística|reproducción]] de los monumentos ye un criteriu estéticu aldericáu (denomináu peyorativamente ''[[pastiche]]''), pero tien precedentes dende la mesma Antigüedá clásica (los romanos asonsañaron los modelos griegos, y tocantes a les obres escultóriques más importantes, copiar y reproducieron, en munches ocasiones pasando a mármol los bronces orixinales);<ref>{{commonscat|Roman copies after Greek originals|copies romanes d'orixinales griegos}}</ref> y ye habitual nos actuales [[parques temáticos]] y nos casinos de [[Las Vegas]]. A pequeña escala, les reproducciones de monumentos como ''[[souvenir]]'' turísticu son un tópicu de la cultura popular. *[[Pueblu Español de Barcelona]] *[[Muséu de Reproducciones Artístiques]]<ref>[http://www.telemadrid.es/noticias/cultura/noticia/el muséu-de-reproducciones-artisticas-treslládase-valladolid Noticia del so treslláu de Madrid a Valladolid] (2011)</ref> *[[Muséu de Reproducciones de Bilbao]] *[[Portugal dos Pequenitos]] *[[Muséu Tifológico]]<ref>[http://museo.once.es/home.cfm?id=103&CFID=3301056&CFTOKEN=17814494&jsessionid=2a30d44812811y71654b Web oficial] (ONCE, Madrid, dende 1992)</ref> *[[Legoland]] *[[Basílica de La nuesa Señora de la Paz de Yamusukro]] *[[Parque Europa (Torrejón de Ardoz)]] *[[Neocueva]] <center> <gallery> File:Paestum temple ceres.jpg|Templu griegu en [[Paestum]]. Maison carree side.jpg|Templu romanu en Nimes (llamáu ''[[Maison Carrée|la maison carée]]'' -"la casa cuadrada"-). Madeleine_Paris.jpg|Ilesia neoclásica en París ([[Ilesia de la Madeleine|''La Madeleine'']]). File:Walhalla - Donaustauf - 2015.jpg|[[Walhalla (monumentu)|Walhalla]], monumentu a les glories alemanes (1830-1842). Parthenon.at.Nashville.Tenenssee.01.jpg|[[Partenón (Nashville)]], construyíu en 1897 pa conmemorar el centenariu de la unión de Tenesse a los Estaos Xuníos. </gallery> </center> == Ver tamién == *[[Escultura monumental]]<ref>Schapiro, fonte citada en [[:en:Monumental sculpture]]</ref> *[[Cronoloxía de los monumentos]] *[[Monumentu del patrimoniu históricu d'España]] *''[[Monumentum]]'' {{cita|''Denique post monumentum festo exultat in tumulo, non umbra, sei veritas, non imago, sei Phenix.''|[[Zenón de Verona|San Zenón]]<ref>Citáu por [[Benito Jerónimo Feijoo]] en ''[[Teatru críticu universal]]'', [https://books.google.es/books?id=F7NCAQAAMAAJ&pg=PA62&dq= pg. 62 de la edición de 1769]. Ye una comparanza de la resurrección cristiana col mitu de l'ave fénix. [https://books.google.es/books?id=MZ0k_ttcy5AC&pg=PA63&dq= Un ''Cathecismo esplicáu''] glosa, más que traduz, asina: "convierte'l túmulu en teatru festivu, sirviendo les llapaes d'allegres luminaras, que-y faen vistosu".</ref>}} {{cita|''Sei ego quae monumenti ratio sit nome ipso admoneor; ad memoriam magis spectare debet, quam ad praesentis temporis gratiam''|[[Cicerón]]<ref>Citáu en [https://books.google.es/books?id=S4VEAAAAcAAJ&pg=PA241&dq= ''Synonymes latins et leurs différentes significations''], pg. 241. Los sinónimos qu'incorpora a la voz ''monumentum'' son ''sepulcrum'' ("[[sepulcru]]"), ''tumulus'' ("[[túmulu]]") y ''cenotaphium'' ("[[cenotafiu]]"). Vease'l contestu en [http://www.loebclassics.com/view/marcus_tullius_cicero-letter_fragments/2002/pb_LCL462.317.xml esta selección de fragmentos epistolares] (en llatín ya inglés)</ref>}} :* ''[[Monumentum Adulitanum]]''<ref>[[:en:Monumentum Adulitanum]]</ref> -[[Cosmas Indicopleustes]]- :* ''[[Monumentum pro Gesualdo]]'' (ballet de [[George Balanchine]] con música d'[[Igor Stravinski]] n'honor del 400 aniversariu de [[Carlo Gesualdo]])<ref>[[:en:Monumentum pro Gesualdo]]</ref> :* ''[[Exegi monumentum aere perennius]]'' (tópicu [[Horacio|horaciano]] -"llevanté un monumentu más perenne que'l bronce"-, ''[[Odes (Horacio)|Oda]]'' III, 30)<ref>[[:en:Odes (Horace)]] -en llatín ''Carmina''-</ref> :* ''[[Si monvmentvm reqvires, circvmspice]]'' (epitafiu de la tumba de [[Christopher Wren]] na [[Catedral de San Pablo de Londres]] -"si busques el so monumentu, mira al to alredor"-)<ref>[[:en:Si monvmentvm reqvires, circvmspice]]</ref> * ''[[Monumenta]]'', ''[[Moimenta]]'' y ''[[Moimentinha]]'' (a partir del plural llatín, topónimos nel oeste de la Península Ibérica). {{cita|Trátase d'herederos del llatín ''monumentum'' 'ereición conmemorativa', del verbu ''monere'' 'encamentar, alvertir', qu'en llatín vulgar yera ''monimentum'', plural ''monimenta''. Dende los clásicos constátase l'acepción 'túmulu, sepulcru' (LS comprobar en Serv. ap. Cic. Fam. 4, 12; Nep. Dion. 10). Como yá amosó [[Leite de Vasconcelos]], los topónimos portugués y gallegu Moimenta, Muimenta faen siempres referencia a muertes arqueolóxiques (necrópolis, megalitos), polo xeneral enterramientos, dólmenes y túmulos. Que los topónimos deriven del plural neutru en -a nun tien de faer pensar nun orixe romanu de la designación del llugar. Más bien va haber de considerase que'l términu ''monimenta'' se lexicalizó en fecha temprana como 'tumba, dolmen', adquiriendo l'esponente de plural, como n'otros casos, un valor vagamente coleutivu, espresivu o ponderativo de tamañu. [[Joan Coromines|Coromines]] amuesa (DECat, voz ''monument'') que ''monimentum'' y, con ultracorrección, ''munimentum'', yá figuren n'inscripciones romanes de Tarragona; y que'l sentíu 'sepultura, tumba, mausoléu' ye l'atestiguáu pa ''moniment'' en catalán antiguu y n'otres llingües romances.<ref>Pascual Riesco, [http://www.upo.es/ghf/giest/GIEST/publicaciones/668_Toponimia.pdf ''Nueves conxetures de toponimia zamorana''], pg. 386.</ref>}} Tamién ye la denominación de delles escoyetes documentales con criterios historiográficos :* ''[[Monumenta Paderbornensia]]''<ref>''Monumenta Paderbornensia ex historia romana, francica, saxonica eruta, novis inscriptionibus, figuris, tabulis geographicis ac notis posthumis Ferdinandi Principis, Episcopi Paderbornensis ... illustrada accedunt Caroli M. Capitulatio de partibus Saxoniæ, ex antiquissimo MS. Palatín Bibliothecæ Vaticanæ, compendium vitæ celsissimi auctoris esquites ferdinandæi, & panegyricus paderbornensis'', Paderborn, 1669, fonte citada en [[:de:Monumenta Paderbornensia]]</ref> :* ''[[Monumenta Germaniae Historica]]'' :* ''[[Vetusta Monumenta]]''<ref>[[:en:Vetusta Monumenta]]</ref> :* ''[[Monumenta Historica Britannica]]''<ref>[[:en:Monumenta Historica Britannica]]</ref> :* ''[[Monumenta graeca et romana]]''<ref>[https://www.worldcat.org/title/monumenta-graeca-et-romana/oclc/3837397 Leiden, E.J. Brill, 1963-]</ref> :* ''[[Monumenta Italiae ecclesiastica]]'' :* ''[[Monumenta Italiae cartographica]]''<ref>[http://www.libreriauniversitaria.it/monumenta-italiae-cartographica-riproduzione-carte/llibro/9788827122259 Riproduzione di carte generali y regionali d'Italia dal secolo XIV al XVII raccolte y illustrate di Roberto Almagià]</ref> :* ''[[Monumenta historiae galliarum]]''<ref>[http://www.idref.fr/068655207 Atles historique français : -y territoire de la France et de quelques pays voisins : Anjou, Robert Favreau, 1973]</ref> :* ''[[Portugaliae Monumenta Historica]]''<ref>[[:en:Portugaliae Monumenta Historica]]</ref> :* ''[[Monumenta Hispaniae Sacra]]''<ref>[https://editorial.csic.es/publicaciones/llibros/10784/978-84-00-08094-5/la-coleccion-canonica-hispana-tomu-vi-concilios-hi.html CSIC] ([https://editorial.csic.es/publicaciones/llibros/841/978-84-00-03265-4/la-coleccion-canonica-hispana-tomu-i-estudiu.html] [https://editorial.csic.es/publicaciones/llibros/842/978-84-00-04236-3/la-coleccion-canonica-hispana-tomu-ii-2-vols-colec.html])</ref> :* ''[[Monumenta Hipaniae Vaticana]]''<ref>[http://www.jstor.org/stable/23571204?seq=1#page_scan_tab_contents JSTOR]</ref> :* ''[[Monumenta Cataloniae]]''<ref>[http://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0044172.xml GEC]</ref> :* ''[[Monumenta Estoniae Antiquae]]''<ref>[[:en:Monumenta Estoniae Antiquae]]</ref> :* ''[[Manuscritos Freising|Monumenta Frisingensia]]'' :* ''[[Monumenta Nipponica]]''<ref>[[:en:Monumenta Nipponica]]</ref> :* ''[[Monumenta Serica]]''<ref>[[:en:Monumenta Serica]]</ref> :* ''[[Monumenta franciscana]]''<ref>[https://archive.org/details/monumentafrancis01thom London : Longman, 1858]</ref> :* ''[[Monumenta Historica Societatis Iesu]]''<ref>MHSI, Madrid, 1894, Fonte citada en [[:en:Monumenta Historica Societatis Iesu]]</ref> * [[Monumental]] (páxina de dixebra) * [[Monumental Church]]<ref>[[:en:Monumental Church]]</ref> (Robert Mills, Baltimore) * [[Escultura monumental]]<ref>Schapiro, fonte citada en [[:fr:Monumental sculpture]]</ref> * [[Conxuntu monumental]], [[ciudá monumental]], [[barriu monumental]], [[cascu monumental]], [[centru monumental]] -[[conxuntu históricu-artísticu]], [[cascu históricu]]- * [[Patrimoniu monumental]]<ref>[http://www.mecd.gob.es/cultura-mecd/mc/centenariu-dg-belles-artes/galeria-imagenes/patrimonio/patrimoniu-monumental.html Web del Ministeriu d'Educación, Cultura y Deporte - Gobierno d'España]</ref> * [[Patrimoniu cultural]] * [[Patrimoniu arqueolóxicu]] * [[Patrimoniu de la Humanidá]] * [[Escenificación del poder políticu]] * [[Altar de la Patria]] (páxina de dixebra) * [[Nueves siete maravíes del mundu modernu]] <center><gallery> Ficheru:Equus Traiani et Equus Marci Aurelii Antonini.PNG|Comparanza del posible aspeutu y dimensiones de la sumida [[estatua ecuestre de Traxanu]]<ref>[[:it:Statua equestre di Traiano]]</ref> cola [[estatua ecuestre de Marco Aurelio]]. Ficheru:Monestir de Poblet-PM 26269.jpg|Tumbes de los reis d'Aragón na ilesia del [[monesteriu de Poblet]]. Ficheru:Tombeau et Monument de Henri II et Catherine de Médicis, Saint-Denis.jpg|Monumentu funerariu de los reis de Francia Enrique II y Catalina de Médicis na [[basílica de Saint Denis]].<ref>Primeramente na llamada [[rotonda de los Valois]]. La basílica utilizóse como panteón de los reis de Francia, y de munchos otros personaxes. Munchos de los sos monumentos funerarios treslladar al [[castiellu de Pierrefond]] (vease [[:commons:Category:Bal des gisants of the Château de Pierrefonds]]).</ref> Ficheru:El escorial blick von oben.jpg|[[Monesteriu d'El Escorial|Conxuntu monumental d'El Escorial]], concebíu por Felipe II como palaciu, monesteriu y panteón de los reis d'España. Ficheru:Vue aérienne du domaine de Versailles par ToucanWings 001.jpg|[[Palaciu de Versalles]], concebíu por Lluis XIV como espaciu monumental onde esplegar el so ''grandeur'' ante la corte francesa. Ficheru:Медный всадник (2).jpg|El llamáu "[[Caballero de bronce]]", monumentu a Pedro'l Grande de Rusia en [[San Petersburgu]], que de la mesma ye una ciudá monumental concebida por esti zar. Ficheru:Poets corner.jpg|''[[Poets' Corner]]'' ("Rincón de los poetes"), unu de los llugares de l'[[abadía de Westminster]] qu'agospien [[Enterramientos y memoriales na abadía de Westminster|monumentos funerarios]] de personaxes destacaos. Ficheru:Abelard and Heloise; monument in Père Lachaise cemetery, Par Wellcome V0018679.jpg|[[Monumentu funerariu d'Abelardo y Eloísa]]<ref>[[:fr:Monument funéraire d'Héloïse et Abélard]]</ref> nel [[campusantu de Père Lachaise]]. Ficheru:Yasukuni Shrine 2012.JPG|[[Santuariu Yasukuni]] (Tokiu). Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|[[Koblenz#El monumentu del Deutsches Eck]]. Ficheru:Dreux chapelle royale.jpg|[[Capiya real de Dreux]]. Ficheru:Monumentu a Alfonso XII de España en los Xardinos del Retiru - 04.jpg|[[Monumentu a Alfonso XII]] (Parque del Retiru, Madrid). Ficheru:Royal Albert and Albert Memorial London.jpg|[[Albert Memorial]] (Londres). Ficheru:Altare della Patria (Roma).jpg|[[Monumentu a Víctor Manuel II]] o Altar de la Patria (Roma). Ficheru:Guayaquil LaRotonda Bolivar SanMartin.JPG|Monumentu a los [[llibertadores]] (Guayaquil). Ficheru:A View of the State Department, Lincoln Memorial, Washington Monument, U.S. Capitol and the Potomac River as Secretary Kerry Travels to Camp David for U.S.-Afghan Discussions.jpg|Conxuntu monumental de [[Washington D. C.]]<ref>[[:en:Category:Monuments and memorials on the National Register of Historic Places in Washington, D.C.]]</ref> (alliniaos, el [[Monumentu a Lincoln]] el [[Monumentu a Washington]] y el [[Capitoliu de los Estaos Xuníos|Capitoliu]]). Ficheru:Hill of Glory in Lviv - memorial.jpg|[[Llomba de la Gloria (Leópolis)]]. Ficheru:Монумент Славы Львов 03.jpg|[[Monumentu a la Gloria]] (Leópolis). Ficheru:Shrine of Rememberence.jpg|''[[Shrine of Remembrance]]'' (Melbourne). Ficheru:Lone Pine cemetery May 2002.jpg|El llamáu "[[Pinu Solitariu]]" (''[[Lone Pine]]'')<ref>[[:en:Lone Pine (tree)]]</ref> ante'l campusantu y monumentu a los cayíos na [[batalla del Pinu Solitariu]] (Gallípoli).<ref>[[:en:Battle of Lone Pine]]</ref> Ficheru:Canakkalesehitleriabidesi.jpg|''[[Çanakkale Şehitleri Anıtı]]'' (Gallipoli) Ficheru:TreptowEhrenmal10.JPG|Parti central del [[Monumentu de Guerra Soviéticu (Treptower Park)]] en Berlín. Ficheru:Shahyad.jpg|[[Torre Azadi]] en Teḥrán. Ficheru:Swords of Qādisīyah (7112414819).jpg|[[Manes de la Victoria]] en Bagdag. </gallery></center> == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} * [http://www.lavozdelsandinismo.com/monumentos-nicaragua/ Monumentos de Nicaragua] * [http://www.mcu.es/patrimonio/CE/BienesCulturales.html Ministeriu de Cultura d'España: bienes culturales protexíos] * [http://travesia.mcu.es/documento/ley_phe.pdf Llei 16/1985, de 25 de xunu, de Patrimoniu Históricu Español] * [http://www.laprensa.com.ar/secciones/nota.asp?ed=2189&tp=11&non=71287 La Prensa Dixital de Buenos Aires: Monumentos populares] * [http://www.nuestropatrimonio.es Monumentos d'España] * [http://www.monasteriopiedra.com Monesteriu de Piedra, Monumentu de la provincia de Zaragoza] El covarón Iris del parque natural del Monesteriu de Piedra considérase [[Monumentu Natural]]. {{Tradubot|Monumento}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Monumentos|*]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con errores de referencies]] t5z9qjqqp769qoxqdny5hxxbwmvzobs 0 143421 3710615 3682393 2022-08-22T10:58:18Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Liga Europa]] => [[Lliga Europa]] wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Giovani Álex do Santos Ramírez'''<ref name=NOMBRECOMPLETO>{{cita publicación|url=http://www.fmf.com.mx/mobil/giovanni_alex_dos_santos.htm|títulu=Giovani Álex do Santos Ramírez|apellíu=|nome=|publicación=Club Planeta|fecha=[[13 de xunetu]] del [[2015]]|páxina=|formatu=PDF}}</ref> {{nym}},<ref>Giovani do Santos diz, en mesma voz, nacer en Méxicu DF http://www.youtube.com/watch?v=rLvgloIAKeo</ref> comúnmente conocíu como '''Gio''', ye un [[Fútbol|futbolista]] [[afromexicanu]]; fíu de padre [[Brasil|brasilanu]] y madre [[Méxicu|mexicana]], naturalizáu [[España|español]]. Xuega como [[Delanteru (fútbol)|mediapunta]] y el so actual equipu ye [[Los Angeles Galaxy]] de la [[Major League Soccer]] de los [[Estaos Xuníos]]. Medayista olímpicu d'oru en [[Tornéu masculín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|Londres 2012]] cola [[Seleición de fútbol sub-23 de Méxicu|seleición mexicana sub-23]] == Trayeutoria == === Comienzos === La Seleición Mexicana Sub-12 participó na Copa de Naciones, celebráu en [[Parc des Princes]] en [[París]], [[Francia]] nel añu [[2001]] nel qu'observadores del [[Futbol Club Barcelona|Barcelona]] llamó-yos l'atención la estrella Mexicana, pol so gran actuación, al ser estremáu col [[Botin d'Oru]] per parte de la [[FIFA]] como'l meyor xugador nel Mundial Sub12, polo que lo ficharon pa formar parte de les seiciones xuveniles del club. Consiguió tamién sumase otru llogró al so casillero particular, al consiguir el títulu de lliga col Xuvenil A, nel que foi'l máximu goliador de la lliga con 7 tantos. Dempués de dos años na cantera azulgrana, pasó a formar parte de la plantía 2007-08 del primer equipu, El 29 d'agostu de 2007 llogró la nacionalidá española, p'asina nun ocupar plaza d'estracomunitariu.<ref>{{cita web|url=http://www.libertaddigital.com/deportes/giovani-dos-santos-dexa-de-ocupar-plaza-de-estracomunitariu-en-la barca-1276312090/|títulu=Giovani do Santos dexa d'ocupar plaza d'estracomunitariu nel Barça|autor=[[Axencia EFE]]|obra=[[Libertad Digital]]|fecha=29 d'agostu de 2007}}</ref> === F. C. Barcelona === Tuvo nes filiales del Barcelona dende la edá de 12 años. El [[28 de xunetu]] del [[2006]], do Santos debuta col Primer equipu, contra [[Aarhus GF]] equipu que xuega na [[Primer División de Dinamarca]] onde amás debutó como goliador al minutu 19, al internase pola diestra, meter na área y fusiló al porteru local Rasmussen en regatiando a dos contrarios, marcando'l 0-1 parcial. L'alcuentru terminaría 0-3 a favor del [[Futbol Club Barcelona|Barcelona]]. El [[2 de setiembre]] del [[2007]], debuta oficialmente na Primer División ante'l [[Athletic Club]], nel qu'entró de cambéu de [[Thierry Henry]] al minutu 61. El 19 de setiembre de 2007, debuta na [[Lliga de Campeones de la UEFA]] ante'l [[Olympique Lyonnais]], reemplazando a [[Xavi Hernández|Xavi]] nel minutu 78. El 12 d'avientu de [[2007]], anotó ante'l [[VfB Stuttgart]] nel trunfu del so equipu 3-1 na [[Lliga de Campeones de la UEFA]]. Na lliga, El 17 de mayu de [[2008]] marcó un hat-trick ante'l [[Real Murcia Club de Fútbol|Real Murcia]] nun partíu na lliga.<ref>{{cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/PUB/2008/05/18/EMD20080518014MDP.pdf|títulu=Giovani: “Nunca ye tarde pa reivindicase”|apellíu=Pallarés|nome=Pepe|publicación=[[Mundo Deportivo]]|fecha=18 de mayu de 2008|páxina=14}}</ref> N'este mesmu partíu fizo historia al marcar el gol 60,000 de La Lliga. Na temporada 2007-08, anotando un gol na Lliga de Campeones de la UEFA y otros trés na lliga española. === Tottenham Hotspur === El 4 de xunu de 2008 faise oficial el so trespasu al [[Tottenham Hotspur]] de la [[Premier League]] d'[[Inglaterra]]. El preciu de la operación ye de 6 millones d'[[euros]] iniciales más 5 millones d'[[euros]] foi la erogación del club londinense mientres los 5 años de contratu.<ref>{{cita web|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=686850&s=eng&type=story|títulu=va faese una nueva esperiencia a la Premier|editorial=ESPN Deportes|autor=[[Axencia EFE]]|fecha=6 de xunu de 2008}}</ref><ref>{{cita publicación|url=http://hemeroteca-paginas.mundodeportivo.com/EMD03/PUB/2008/06/11/EMD20080611029MDP.pdf|títulu=Gio lluz la so nueva camiseta|apellíu=Guillén|nome=Imanol|publicación=[[Mundo Deportivo]]|fecha=11 de xunu de 2008|páxina=29}}</ref> El 16 d'agostu del 2008 debuta oficialmente col Tottenham Hotspur na Premier League ante'l [[Middlesbrough Football Club|Middlesbrough]]. L'alcuentru terminó 2-1 a favor de Middlesbrough. Foi incluyíu na revista "[[Don Balón]]" ente los meyores nuevos talentos del [[fútbol]] mundial. El 18 d'agostu del 2008 xuega na [[Lliga Europa]] ante'l [[Wisła Cracovia]], saliendo al minutu 70', el partíu remató 2-1 en favor del Tottenham. El 26 de febreru del 2009 anotó na Copa de la UEFA ante'l [[Shakhtar Donetsk]] al minutu 55'. El partíu remató con un marcador 1-1, pero en global 3-1 favor del Shakhtar Donetsk, dexando esaniciáu al Tottenham. === Ipswich Town === El 13 de marzu de 2009, foi vencíu al [[Ipswich Town]] de la [[Football League Championship]] d'[[Inglaterra]].<ref>{{cita web|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/i/ipswich_town/7942956.stm|títulu=Ipswich Town sign Do Santos on loan|editorial=[[BBC News]]|idioma=inglés}}</ref> El 17 de marzu de 2009 estrénase como goliador nun partíu contra'l [[Burnley F.C.]], al anotar al minutu 72, El partíu terminó nun empate a 1-1. Anotó 4 goles en 8 partíos, siendo unu de los xugadores favoritos de l'afición. Tornó al [[Tottenham Hotspur]] en mayu de 2009. === Galatasaray Spor Kulübü === Nel 2010 foi vencíu al [[Galatasaray Spor Kulübü (fútbol)|Galatasaray Spor]], de la [[Superliga de Turquía]] y el so entrenador yera [[Frank Rijkaard]], quien lo fixo debutar col [[Futbol Club Barcelona|F.C. Barcelona]] nel añu 2007. Col fin de cuntar con más minutos pa tener un bon nivel de cara a tar na [[Copa Mundial de Fútbol 2010]] que se celebraría en Sudáfrica. Pol so pasu nel [[Galatasaray Spor Kulübü (fútbol)|Galatasaray Spor]] nun anotó nengún gol, pero'l propósitu diba cumpliéndose una y bones día ente día retomaba'l so nivel y foi una pieza importante na lliga col equipu [[Turquía|turcu]] yá que doto munches asistencies de gol. === Racing de Santander === El [[31 de xineru]] de [[2011]] el [[Real Racing Club de Santander|Racing de Santander]] consigue la cesión de Giovani hasta final de temporada con una opción de compra de siete millones de llibres esterlines (más de 11 millones d'euros) polos dos años que lu resta del so contratu col [[Tottenham Hotspur]],<ref>{{cita web|url=http://racing.eldiariomontanes.es/noticias/2011-02-01/giovani-santos-unico-refuerzu-20110201.html|títulu=Giovani do Santos, únicu refuerzu del Racing|editorial=[[El Diario Montañés]]|autor=R. Torre Po|fecha=1 de febreru de 2011|fechaaccesu=1 de febreru de 2011|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20110204191144/http://racing.eldiariomontanes.es/noticias/2011-02-01/giovani-santos-unico-refuerzu-20110201.html|fechaarchivu=4 de febreru de 2011}}</ref>el so primer gol col equipu cántabru foi'l 27 de febreru frente al Villarreal CF, quedando'l partíu 2-2. Giovani consiguió'l so primer doblete na [[Primer División Española]], y con esto'l [[Real Racing Club de Santander|Racing de Santander]] consiguió la so permanencia na [[Primer División d'España|Primer División española]] virtualmente, llogru nel que'l mexicanu tuvo un papel destacáu. === Real Mallorca === [[Ficheru:Giovani dos Santos Ramírez.jpg|thumb|180px|Do Santos nel Real Mallorca.]] El [[31 d'agostu]] de 2012 el [[Reial Club Deportiu Mallorca|RCD Mallorca]] anunciaba la contratación del mexicanu Giovani Do Santos nel últimu día del periodu branizu de contrataciones.<ref>{{cita web|url=http://www.goal.com/es/news/21/fichajes/2012/08/31/3343786/giovani-dos-santos-ficha-por-el-mallorca|títulu=Giovani Do Santos ficha pol Mallorca|obra=[[goal.com]]|fecha=31 d'agostu de 2012}}</ref> Tres delles selmanes de recuperación por un frayatu muscular y posterior recaída, Giovani debuta col Mallorca'l 22 d'ochobre nel Sánchez Pizjuán. Facer de titular y magar la derrota del equipu'l mexicanu dexa un bon sabor de boca gracies a los dos asistencies de gol que completa n'apenes 50 minutos. El 1 de xunu de 2013, na última xornada, el [[Reial Club Deportiu Mallorca|Mallorca]] baxó a Segunda División magar ganar 4-2 al [[Real Valladolid]] con gol de Giovani. La resultancia que finalmente-y baxó foi'l partíu del [[RC Celta de Vigo|Celta]] que ganó 1-0 al [[RCD Español]] y asina condergó'l Mallorca, que se quedó a un puntu de la salvación. === Villarreal CF === El [[9 de xunetu]] de [[2013]] el [[Villarreal Club de Fútbol]] anunció la contratación del [[Méxicu|mexicanu]] ''Giovani Do Santos''.<ref>{{cita web|url=https://www.marca.com/2013/07/09/futbol/equipos/villarreal/1373395318.html|títulu=El Villarreal ficha a Gio do Santos por cuatro temporaes|obra=[[Marca (periódicu)|Marca]]|fecha=9 de xunetu de 2013}}</ref>Terminó la temporada con 10 goles y 7 asistencies, qu'ayudaron al club a una sesta posición respetable tres la so vuelta a primer división, clasificándose asina pa la [[UEFA Europa League]]. Foi'l meyor xugador del ''Submarín'' mientres la so primer estancia xuntu col defensor [[Mateo Musacchio]]. === Los Angeles Galaxy === El [[15 de xunetu]] del [[2015]], mientres se xugaba la [[Copa d'Oru de la Concacaf 2015|Copa Oro 2015]], Gio do Santos llegó a un alcuerdu col equipu estauxunidense pa xugar con ellos mientres 4 años. Amás de ser el xugador estrella del equipu xunto a [[Steven Gerrard]] y unu de los futbolistes meyor pagaos de la [[Major League Soccer|MLS]] ganando [[Euru|€]]7.500.000 MDD al [[añu]].<ref>{{cita publicación|url=http://m.espn.go.com/deportes/nota?storyId=2422065&src=desktop&cc=5200|títulu=Gio nuevu xugador de LA Galaxy|apellíu=|nome=|publicación=[[ESPN]]|fecha=[[15 de xunetu]] del [[2015]]|páxina=|formatu=PDF}}</ref> El [[8 d'agostu]] del [[2015]] Gio debuta ingresando al minutu ''56'' por [[Alan Gordon]] del segundu tiempu na victoria 3-1 ante [[Central FC]] na [[Concacaf Lliga Campeones 2015-16|Concachampions]] y al minutu ''75''' anota'l so primer gol col [[Los Angeles Galaxy|Galaxy]]<ref>{{cita publicación|url=http://m.foxsportsla.com/noticias/212069-video-el-primer-gol-de-giovani-dos-santos-con-galaxy|títulu=Debuta Gio con Gol|apellíu=|nome=|publicación=[[Fox Sports]]|fecha=[[8 d'agostu]] del [[2015]]|páxina=|formatu=PDF}}</ref> El [[9 d'agostu]] del [[2015]] Gio debutó na [[Major League Soccer|MLS]] anotando 1 gol al minutu ''64''' na victoria 3-1 ante [[Seattle Sounders FC|Seattle Sounders]], Gio do Santos xugó ''68'' minutos.<ref>{{cita publicación|url=http://deportes.televisa.com/futbol-internacional/2015-08-09/giovani-dos-santos-anota-mls-seattle-sounders/|títulu=Gio anota na MLS|apellíu=|nome=|publicación=[[9 d'agostu]] del [[2015]]|fecha=|páxina=|formatu=PDF}}</ref> == Seleición Nacional == Consolidóse campeón del Mundu en 2005, na [[Copa Mundial de Fútbol Sub-17 de 2005]] celebrada en [[Perú]]. La so participación foi crucial por que la [[Seleición de fútbol de Méxicu|seleición de Méxicu]] ganara'l tornéu'l 2 d'ochobre de 2005, al ganar na final 3-0 a la [[Seleición de fútbol de Brasil|seleición de Brasil]]. El so bon papel dientro de la cancha valió-y ser consideráu'l segundu meyor xugador del tornéu, polo que recibió'l [[Balón de Plata]], quedando solo detrás del brasilanu [[Anderson Luís de Abreu Oliveira|Anderson]]. El [[9 de setiembre]] de [[2007]] fixo'l so debú cola seleición absoluta, ante la [[Seleición de fútbol de Panamá|seleición de Panamá]] en [[Puebla de Zaragoza|Puebla]]; el partíu foi suspendíu al terminar el primer tiempu por cuenta de una agua escesivo, terminando con un resultáu 1-0 a favor de la seleición mexicana, el 24 de xunu de 2009 anotó 2 goles a la [[seleición de fútbol de Venezuela|seleición de Venezuela]] nun alcuentru amistosu, el 2 de xunu de 2011 anotó 2 goles a la [[seleición de fútbol de Nueva Zelanda|seleición de Nueva Zelanda]] nun alcuentru amistosu. La seleición de fútbol de Méxicu tuvo una destacada participación na [[Copa Mundial de Fútbol Sub-20]] que se realizó en [[Canadá]], ente'l 30 de xunu y el 22 de xunetu del 2007. En cuartos de final la so seleición foi esaniciada ante la [[Seleición de fútbol d'Arxentina|seleición d'Arxentina]], el partíu terminó 1-0. Como distinción individual, Foi escoyíu'l tercer meyor xugador del tornéu, recibiendo'l Balón de [[Bronce]]; y amás, nuna encuesta realizada pola [[FIFA]], designaron el so primer gol en contra de [[Seleición de fútbol de Gambia|Gambia]], como'l segundu meyor del Mundial Sub-20 celebráu en Canadá. Foi incluyíu na llista de 23 xugadores que xugaríen la [[Copa Mundial de Fútbol de 2010]]. El 11 de xunu de 2010 apostó'l so primer alcuentru mundialista nel [[Estadiu Soccer City]], de [[Johanesburgo]], nel partíu inaugural ante la [[Seleición de fútbol de Sudáfrica|seleición de Sudáfrica]]. L'alcuentru terminó nun empate por 1-1. El so segundu partíu foi ante la [[Seleición de fútbol de Francia|Seleición de Francia]], siendo la resultancia 2-0 a favor del tricolor. El siguiente partíu foi ante la [[Seleición de fútbol d'Uruguái|seleición d'Uruguái]] con un resultáu de 1-0 a favor de los charrúas. Con esta resultancia, la seleición mexicana pasó como segunda de grupu. N'octavos de final quedó esaniciada ante la [[Seleición de fútbol d'Arxentina|Seleición d'Arxentina]], que ganó por 3-1. El 8 de mayu de 2014, Gio foi incluyíu pol entrenador [[Miguel Herrera]] na llista final de 23 xugadores que representaron a Méxicu na [[Copa Mundial de Fútbol de 2014]].<ref>{{cita web|url=http://www.aztecadeportes.com/notes/seleccion-azteca/2014-05-07-02-18/esclusiva--los-23-convocaos-de-mexico-pa-el-mundial/|títulu=Esclusiva: Los 23 convocaos de Méxicu al Mundial|obra=Azteca Deportes|fecha=8 de mayu de 2014|fechaaccesu=9 de mayu de 2014|autor=Rafael Alcivia Peña}}</ref> Nel partíu inicial de [[Méxicu]] nel Mundial contra [[Camerún]], Giovani foi autor de 2 goles que fueron invalidaos por fores de llugar inesistentes. L'árbitru del partíu, Humberto Clavijo, foi suspendíu por haber anuláu los 2 goles de manera errónea, aun así el partíu remató 1-0 a favor de [[Méxicu]] con un gol d'[[Oribe Peralta]]. Díes más tarde anotaría l'únicu tantu mexicanu qu'abrió'l marcador nel partíu d'octavos de final ante [[Holanda]] que terminó 2-1 a favor de la naranxa mecánica . <ref> http://www.jornada.unam.mx/ultimas/2014/06/20/suspenden-a-arbitro-clavijero-n'anulando-goles-a-mexico-8543.html </ref> === Participaciones en Copes del Mundu === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="240"|Mundial !width="125"|See !width="120"|Resultáu !width="60"|Partíos !width="60"|Goles !width="60"|Asist. |-align=center |[[Copa Mundial de Fútbol Sub-17 de 2005]] |{{PER}} |bgcolor=gold|[[Campeón]] |6 |0 |6 |-align=center |[[Copa Mundial de Fútbol Sub-20 de 2007]] |{{CAN}} |[[Cuartos de final]] |6 |3 |3 |-align=center |[[Copa Mundial de Fútbol de 2010]] |{{RSA}} |[[Méxicu na Copa Mundial de Fútbol de 2010|Octavos de final]] |4 |0 |0 |-align=center |[[Copa Mundial de Fútbol de 2014]] |{{BRA}} |[[Méxicu na Copa Mundial de Fútbol de 2014|Octavos de final]] |4 |1 |1 |-align=center |[[Copa Mundial de Fútbol de 2018]] |{{RUS}} |[[Méxicu na Copa Mundial de Fútbol de 2018|Octavos de final]] |2 |0 |0 |-align=center |colspan="3" | '''Total en Copes del Mundu''' |'''20''' |'''4''' |'''10''' |} === Participaciones en Copa Confederaciones === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="200"|Copa !width="125"|See !width="120"|Resultáu !width="60"|Partíos !width="60"|Goles |-align=center |[[Copa FIFA Confederación 2013|Copa Confederaciones 2013]] |{{BRA}} |Primer fase |3 |0 |-align=center |[[Copa FIFA Confederación 2017|Copa Confederaciones 2017]] |{{RUS}} |Cuartu llugar |4 |0 |-align=center |colspan="3" | '''Total en Copes Confederaciones''' |'''6''' |'''0''' |} === Participaciones en Copa América === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="200"|Copa !width="125"|See !width="120"|Resultáu !width="60"|Partíos !width="60"|Goles |-align=center |[[Copa América 2011]] |{{ARG}} |[[Méxicu na Copa América 2011|Primer fase]] |3 |0 |-align=center |colspan="3" | '''Total en Copa América''' |'''3''' |'''0''' |} === Participaciones en Copa d'Oru de la CONCACAF === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="200"|Copa !width="210"|See !width="120"|Resultáu !width="60"|Partíos !width="60"|Goles |-align=center |[[Copa d'Oru de la Concacaf 2009|Copa d'Oru 2009]] |{{USA}} |bgcolor=gold|'''Campeón''' |6 |2 |-align=center |[[Copa d'Oru de la Concacaf 2011|Copa d'Oru 2011]] |{{USA}} |bgcolor=gold|'''Campeón''' |6 |3 |-align=center |[[Copa d'Oru de la Concacaf 2015|Copa d'Oru 2015]] |{{CAN}} y {{USA}} |bgcolor=gold |'''Campeón''' |3 |1 |-align=center |colspan="3" | '''Total en Copes d'Oru''' |'''15''' |'''6''' |} === Participación en Xuegos Olímpicos de Londres 2012 === [[Ficheru:Ousman_Mane_rolls_the_ball_Mexico_vs_Senegal_@_London_2012_-8.jpg|thumb|320px|Giovani do Santos (a la izquierda) mientres un partíu cola seleición olímpica de Méxicu nos [[Xuegos Olímpicos de Londres de 2012]].]] Tres la calificación de la seleición mexicana Sub-23 al fútbol de los Xuegos Olímpicos de Londres 2012, Dos santos foi convocáu oficialmente dientro de la llista de 18 xugadores del equipu empobináu por [[Luis Fernando Tena]], que participó nel tornéu al tar entá dientro de la llende d'edá establecíu pola [[FIFA]] a toles seleiciones olímpiques y con una participación destacada llogrando anotar 3 goles mientres tolos partíos, sicasí una mancadura torgó-y xugar la final del tornéu contra la seleición de Brasil, a pesar de ser una ausencia importante en felicidá final la seleición axudicóse la medaya d'oru.<ref>{{cita web|url=http://es.fifa.com/mensolympic/teams/team=1889849/squadlist.html|títulu=Méxicu - Llista del equipu|obra=FIFA.com|fechaaccesu=9 d'agostu de 2012}}</ref> {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="200"|Fecha !width="125"|Rival !width="125"|See !width="150"|Estadiu !width="210"|Resultáu |-align=center |[[26 de xunetu]] de [[2012]] |{{bandera|KOR}} {{sel|Corea del Sur}} |[[Newcastle-upon-Tyne]] |[[St James' Park]] |'''Méxicu 0''' - 0 Corea del Sur<ref>https://archive.is/20121205091050/www.london2012.com/football/event/men/match=fbm400b01/index.html</ref> |-align=center |[[29 de xunetu]] de [[2012]] |{{bandera|GAB}} {{sel|Gabón}} |[[Coventry]], [[Inglaterra]] |[[Ricoh Arena]] |'''Méxicu 2''' - 0 [[Gabón]]<ref>https://archive.is/20121204152134/www.london2012.com/football/event/men/match=fbm400b03/index.html</ref> |-align=center |[[01 d'agostu]] de [[2012]] |{{bandera|Suiza}} {{sel|Suiza}} |[[Cardiff]], [[Gales]] |[[Millennium Stadium]] |'''Méxicu 1''' - 0 Suiza<ref>https://archive.is/20121204172454/www.london2012.com/football/event/men/match=fbm400b05/index.html</ref> |-align=center |[[04 d'agostu]] de [[2012]] |{{bandera|Senegal}} {{sel| Senegal}} |[[Londres]], [[Inglaterra]] |[[Estadiu de Wembley (2007)|Wembley Stadium]] |'''Méxicu 4''' - 2 Senegal<ref>https://archive.is/20121205002536/www.london2012.com/football/event/men/match=fbm400303/index.html</ref> |-align=center |[[7 d'agostu]] de [[2012]] |{{Bandera|Xapón}} {{sel| Xapón}} |[[Londres]], [[Inglaterra]] |[[Estadiu de Wembley (2007)|Wembley Stadium]] |'''Méxicu 3''' - 1 Xapón<ref>https://archive.is/20121205001446/www.london2012.com/football/event/men/match=fbm400202/index.html</ref> |} === Estadístiques === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="200"|Tornéu !width="100"|Añu !width="50"|PX !width="50"|A !width="50"|Goles<ref>{{cita web|url=http://www.cronica.com.mx/nota.php?id_nota=679419|títulu=2-0 Giovani espierta a tiempu a Méxicu ante Gabón|editorial=cronica.com.mx|fecha=29 de xunetu de 2012}}</ref> |- |align=center| [[Tornéu masculín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|Xuegos Olímpicos Londres 2012]] |align=center| [[2012]] |align=center| 5 |align=center| 2 |align=center| 3 |} ==== Goles Internacionales ==== :'' Marcadores y resultaos..''<ref>{{cita web |url=http://www.national-football-teams.com/player/23457/Giovani_Do_Santos.html |títulu= Do Santos international goals |publisher= national-football-teams.com |fechaaccesu= 21 de xineru de 2015}}</ref> {|class="wikitable collapsible collapsed" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0.5em 1em 0.5em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%; width:100%;" |- align=center !colspan="9"| Goles internacionales |- align=left |- ! Goles !! Fecha !! Llugar !! Oponente !! Marcador !! Resultáu !! Competición |- | 1. || rowspan="2"|[[24 de xunu]] del [[2009]] || rowspan="2"|[[Georgia Dome]], [[Atlanta]], [[Estaos Xuníos]] || rowspan="2"|{{fb|VEN}} || align=center|'''2'''–0 || rowspan="2" style="text-align:center;"|4–0 || rowspan="2"|[[Amistosu]] |- | 2. ||align=center|'''3'''–0 |- | 3. || [[19 de xunetu]] del [[2009]] || [[Cowboys Stadium]], [[Arlington (Texas)|Arlington]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|HAI}} || align=center|'''2'''–0 || align=center|4–0 || [[Copa d'Oru de la Concacaf 2009|Copa Oro 2009]] |- | 4. || [[26 de xunetu]] del [[2009]] || [[Giants Stadium]], [[East Rutherford (New Jersey)|East Rutherford]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|Estaos Xuníos}} || align=center|'''2'''–0 || align=center|5–0 ||[[Copa d'Oru de la Concacaf 2009|Copa Oro 2009]] |- | 5. || [[5 de setiembre]] del [[2009]] || [[Estadio Ricardo Saprissa Aymá|Estadio Ricardo Saprissa]], [[San José, Costa Rica|San José]], [[Costa Rica]]|| {{fb|CRC}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|3–0 || [[Clasificación pa la Copa Mundial de Fútbol de 2010]] |- | 6. || [[12 d'ochobre]] del [[2010]] || [[Estadiu Olímpicu Benito Juárez]], [[Ciudad Juárez]], [[Méxicu]] || {{fb|VEN}} || align=center|'''2'''–2 || align=center|2–2 || [[Amistosu]] |- | 7. || rowspan=2|[[1 de xunu]] del [[2011]] || rowspan=2|[[Sports Authority Field at Mile High|Invesco Field at Mile High]], [[Denver]], [[Estaos Xuníos]]|| rowspan=2|{{fb|NZL}} || align=center|'''1'''–0 || rowspan="2" style="text-align:center;"|3–0 || rowspan=2|[[Amistosu]] |- | 8 || align=center|'''2'''–0 |- | 9. || rowspan=2|[[9 de xunu]] del [[2011]] || rowspan=2|[[Bank of America Stadium]], [[Charlotte (North Carolina)|Charlotte]], [[Estaos Xuníos]] || rowspan=2|{{fb|CUB}} || align=center|'''2'''–0 || rowspan="2" style="text-align:center;"|5–0 || rowspan=2|[[Copa d'Oru de la Concacaf 2011|Copa Oro 2011]] |- | 10. || align=center|'''4'''–0 |- | 11. || [[25 de xunu]] del [[2011]] || [[Estadiu Rose Bowl|Rose Bowl]], [[Pasadena (California)|Pasadena]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|Estaos Xuníos}} || align=center|'''4'''–2 || align=center|4–2 || [[Copa d'Oru de la Concacaf 2011|Copa Oro 2011]] |- | 12. || [[31 de mayu]] del [[2012]] || [[Soldier Field]], [[Chicago]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb| Bosnia y Herzegovina}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|2–1 || [[Amistosu]] |- | 13. || [[3 de xunu]] del [[2012]] || [[AT&T Stadium|Cowboys Stadium]], [[Arlington (Texas)|Arlington]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|BRA}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|2–0 || [[Amistosu]] |- | 14. || [[8 de xunu]] del [[2012]] || [[Estadiu Azteca]], [[Ciudá de Méxicu]], [[Méxicu]] || {{fb|GUY}} || align=center|'''2'''–0 || align=center|3–1 || [[Clasificación pa la Copa Mundial de Fútbol de 2014]] |- | 15. || [[29 de xunu]] del [[2014]] || [[Estadiu Aderaldo Plácido Castelo]], [[Fortaleza (Ceará)|Fortaleza]], [[Brasil]] || {{fb|Países Baxos}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|1–2 || [[Copa Mundial de Fútbol de 2014|Copa Mundial 2014]] |- | 16. || [[27 de xunu]] del [[2015]] || [[Estadiu Citrus Bowl|Citrus Bowl]], [[Orlando (Florida)|Orlando]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|Costa Rica}} || align=center|'''1'''–2 || align=center|2–2 || [[Amistosu]] |- | 17. || [[9 de xunetu]] del [[2015]] || [[Soldier Field]], [[Chicago]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|Cuba}} || align=center|'''6'''–0 || align=center|6–0 || [[Copa d'Oru de la Concacaf 2015|Copa Oro 2015]] |- | 18. || [[8 d'ochobre]] del [[2016]] || [[Nissan Stadium]], [[Nashville]], [[Estaos Xuníos]] || {{fb|Nueva Zelanda}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|2–1 || [[Amistosu]] |- | 19. || [[3 de xunu]] del [[2018]] || [[Estadiu Azteca]], [[Ciudá de Méxicu]], [[Méxicu]] || {{fb|Escocia}} || align=center|'''1'''–0 || align=center|1–0 || [[Amistosu]] |} == Estadístiques == === Clubes === {| {{tablaguapa}} style="text-align: center;" |- !rowspan="2" width=140|Club !rowspan="2" width=90|Temporada !colspan="3" width=90|Lliga !colspan="3" width=90|Copa !colspan="3" width=90|Torneos internacionales !colspan="3" width=90|Total |- !Part.!!Goles!!Asist.!!Part.!!Goles!!Asist.!!Part.!!Goles!!Asist.!!Part.!!Goles!!Asist. |- |rowspan="2" |'''[[Futbol Club Barcelona B|F. C. Barcelona B]]'''<br /><small>{{bandera|ESP}} [[España]]</small> |[[Segunda División B d'España 2006/07|2006/07]] |27||6||0||-||-||-||-||-||-||27||6||0 |- !Total !27!!6!!1!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!27!!6!!0 |- |rowspan="2"|'''[[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]]'''<br /><small>{{bandera|ESP}} [[España]]</small> |[[Primer División d'España 2007/08|2007/08]] |28||3||4||4||0||0||5||1||3||37||4||7 |- !Total !28!!3!!4!!4!!0!!0!!5!!1!!3!!37!!4!!7 |- |rowspan="5"|'''[[Tottenham Hotspur Football Club|Tottenham Hotspur]]'''<br /><small>{{bandera|ENG}} [[Inglaterra]]</small> |[[Premier League 2008/09|2008/09]] |6||0||0||2||0||0||4||1||0||12||1||0 |- |[[Premier League 2009/10|2009/10]] |1||0||0||2||0||1||0||0||0||3||0||1 |- |[[Premier League 2010/11|2010/11]] |3||0||0||1||0||0||1||0||0||5||0||0 |- |[[Premier League 2011/12|2011/12]] |7||0||1||2||1||1||4||1||1||13||2||3 |- !Total !17!!0!!1!!7!!1!!2!!9!!2!!1!!33!!3!!4 |- |rowspan="2"|'''[[Ipswich Town Football Club|Ipswich Town F. C.]]'''<br /><small>{{bandera|ENG}} [[Inglaterra]]</small> |[[Football League Championship|2008/09]] |8||4||1||-||-||-||-||-||-||8||4||1 |- !Total !8!!4!!1!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!8!!4!!1 |- |rowspan="2"|'''[[Galatasaray Spor Kulübü|Galatasaray S. K.]]'''<br /><small>{{bandera|TUR}} [[Turquía]]</small> |[[Süper Lig|2009/10]] |14||0||3||2||0||0||2||0||0||18||0||3 |- !Total !14!!0!!3!!2!!0!!0!!2!!0!!0!!18!!0!!3 |- |rowspan="2"|'''[[Real Racing Club de Santander|Racing de Santander]]'''<br /><small>{{bandera|ESP}} [[España]]</small> |[[Primer División d'España 2010/11|2010/11]] |16||5||3||-||-||-||-||-||-||16||5||3 |- !Total !16!!5!!3!!-!!-!!-!!-!!-!!-!!16!!5!!3 |- |rowspan="2"|'''[[Reial Club Deportiu Mallorca|Mallorca]]'''<br /><small>{{bandera|ESP}} [[España]]</small> |[[Primer División d'España 2012/13|2012/13]] |29||6||7||3||0||0||-||-||-||32||6||7 |- !Total !29!!6!!7!!3!!0!!0!!-!!-!!-!!32!!6!!7 |- |rowspan="3"|'''[[Villarreal Club de Fútbol|Villarreal]]'''<br /><small>{{bandera|ESP}} [[España]]</small> |[[Primer División d'España 2013/14|2013/14]] |31||11||8||3||1||0||-||-||-||34||12||8 |- |[[Primer División d'España 2014/15|2014/15]] |26||1||3||7||1||1||7||4||3||40||6||7 |- !Total !57!!12!!11!!10!!2!!1!!7!!4!!3!!74!!18!!15 |- |rowspan="4"|'''[[Los Angeles Galaxy|LA Galaxy]]'''<br /><small>{{bandera|USA}} [[Estaos Xuníos]]</small> |[[Major League Soccer 2015|2015]] |11||3||5||0||0||0||2||1||2||13||4||7 |- |[[Major League Soccer 2016|2016]] |31||14||5||2||1||1||2||0||0||35||15||6 |- |[[Major League Soccer 2017|2017]] |16||6||1||1||0||1||0||0||0||17||6||2 |- !Total !58!!23!!11!!3!!1!!2!!4!!1!!2!!65!!25!!15 |- ! colspan="2" | Total na so carrera !254!!59!!41!!29!! 4 !!5!! 27 !! 8 !! 9 !!310!!71!!54 |} * <small>''Actualizáu'l [[23 de mayu|6 d'agostu]] del [[2017]]''</small> == Palmarés == === Campeonatos nacionales === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |-align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="180"|Títulu !width="160"|Club !width="140"|País !width="95"|Añu |-align=center |[[Supercopa d'España]] |[[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |{{ESP}} |[[Supercopa d'España de Fútbol 2006|2006]] |} === Campeonatos Internacionales === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="text-align: center; font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- bgcolor=DDDDDD !width=180|Títulu !width=160|Equipu !width=140|See !width=95|Añu |- |[[Copa Mundial de Fútbol Sub-17|Copa Mundial Sub-17]] |[[Seleición de fútbol sub-17 de Méxicu|Seleición de Méxicu]] |{{PER}} |[[Copa Mundial de Fútbol Sub-17 de 2005|2005]] |- |[[Copa d'Oru 2009|Copa Oro CONCACAF]] |[[Seleición de fútbol de Méxicu|Seleición de Méxicu]] |{{EUA}} |[[Copa d'Oru de la CONCACAF 2009|2009]] |- |[[Copa d'Oru 2011|Copa Oro CONCACAF]] |[[Seleición de fútbol de Méxicu|Seleición de Méxicu]] |{{EUA}} |[[Copa d'Oru de la CONCACAF 2011|2011]] |- |[[Ficheru:Gold medal.svg|13px]] [[Fútbol nos Xuegos Olímpicos|Xuegos Olímpicos]] |[[Seleición de fútbol sub-23 de Méxicu|Seleición de Méxicu]] |{{bandera|Reinu Uníu}} [[Londres]] |[[Tornéu masculín de fútbol nos Xuegos Olímpicos de Londres 2012|2012]] |- |[[Copa d'Oru 2015|Copa Oro CONCACAF]] |[[Seleición de fútbol de Méxicu|Seleición de Méxicu]] |{{EUA}} |[[Copa d'Oru de la Concacaf 2015|2015]] |} === Campeonatos amistosos === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |-align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="180"|Títulu !width="160"|Club !width="140"|See !width="95"|Añu |-align=center |-align=center |[[Copa Cataluña]] |[[Futbol Club Barcelona|F. C. Barcelona]] |{{bandera|Cataluña}} [[Cataluña]] |[[2007]] |} === Distinciones individuales === {|align="center" bgcolor="#f7f8ff" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="color:black;" !width="450"|Distinción !width="50"|Añu |- |align=center|Balón de plata na [[Copa Mundial de Fútbol Sub-17]] |align=center|[[Copa Mundial de Fútbol Sub-17 de 2005|2005]] |- |align=center|Balón de bronce na [[Copa Mundial de Fútbol Sub-20]] |align=center|[[Copa Mundial de Fútbol Sub-20 de 2007|2007]] |- |align=center|Meyor xugador de la [[Copa d'Oru de la Concacaf]] |align=center|[[Copa d'Oru de la Concacaf 2009|2009]] |- |align=center| Segundu meyor xugador Nuevu na [[Copa Mundial de Fútbol de 2010]] |align=center|[[Copa Mundial de Fútbol de 2010|2010]] |- |align=center| Meyor xugador del partíu {{Sel|Méxicu}} - {{Sel|Camerún}} nel [[Copa Mundial de fútbol de 2014|Mundial Brasil 2014]] |align=center|[[Copa Mundial de Fútbol de 2014|2014]] |- |align=center| Nomáu'l meyor xugador [[América Llatina|Llatín]] de la J23 de la [[Major League Soccer|MLS]]<ref>{{cita publicación|url=http://m.goal.com/s/es-mx/news/4947/fútbol-internacional/2015/08/14/14439772/giovani-dos-santos-ye-escoyíu-meyor-xugador-latino-de-j23-en|títulu=GIOVANI DO SANTOS YE ESCOYÍU MEYOR XUGADOR LLATÍN DE J23 EN MLS|apellíu=|nome=|publicación=[[Goal.com]]|fecha=[[14 d'agostu]] del [[2014]]|páxina=|formatu=PDF}}</ref> |align=center|[[Major League Soccer 2015|2015]] |} == Referencies == {{llistaref|2}} == Enllaces esternos == * [http://www.lfp.es/?tabid=113&Controltype=fju&cj=7849&d=undefined&t=undefined Ficha de Giovani en lfp.es] * [https://www.bdfutbol.com/es/j/j4093.html Ficha de Giovani] en [[BDFutbol]] * [http://www.giovanidossantosoficial.com Sitio web oficial de Giovani Do Santos] * {{Twitter|Giovani_Oficial}} * {{facebook|Oficialgiovanidossontos}} {{NF|1989||Do Santos, Giovani}} {{Tradubot|Giovani dos Santos}} [[Categoría:Medayistes olímpicos d'oru de Méxicu]] [[Categoría:Futbolistes del Villarreal Club de Fútbol]] [[Categoría:Futbolistes na Copa Mundial de 2010]] [[Categoría:Futbolistes de Méxicu]] [[Categoría:Futbolistes internacionales de Méxicu]] [[Categoría:Futbolistes na Copa Mundial de 2018]] [[Categoría:Futbolistes de la seleición masculina sub-23 de Méxicu]] [[Categoría:Medayistes olímpicos de Londres 2012]] [[Categoría:Medayistes olímpicos d'oru]] [[Categoría:Futbolistes na Copa América 2011]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con tables frañíes]] 3ndnlpdhltt8ya4nznl5zf294gy45f1 0 145226 3710560 3166078 2022-08-22T08:15:22Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} {{referencies|t=20151115052938|música}} '''Nora-Isabelle Balling''' {{nym}} tamién conocida como '''Nora Anders''' ye una [[Modelu (moda)|modelu]] [[Alemanes|alemana]], y foi la primer esposa del cantante y ex miembru de [[Modern Talking]], [[Thomas Anders]], ente [[1985]] y [[1999]]. == Biografía == Dempués de que Balling graduar del institutu, estudió nuna Escuela de Cosmetoloxía en [[Bonn]], y llogró una [[cualificación profesional]] en cosméticos y maquillaxe al añu siguiente. Balling trabayó como modelu en publicidá de xoyes y arumes. Al algamar la mayoría d'edá, heredó una cantidá considerable de dineru de los sos acomodaos padres. Anders empezó la so carrera na música en 1980 y publicó cantares como [[Du weinst um ihn]]. Balling yera la exnovia d'un amigu de Anders, cuando empezó una rellación con él en 1983 y apaeció na so [[videoclip]] de ''[[:en:Heißkalter_Engel|Heißkalter Engel]]'' el mesmu añu. N'agostu de 1984, Anders propúnxo-y matrimoniu a Balling, pero la so madre morrió pocu dempués, el día 5 de payares y la pareya tuvo un [[accidente automovilísticu]] el 12 de payares. Dambos quedaron ilesos. En setiembre de 1984, [[Dieter Bohlen]] y [[Thomas Anders]] fundaren [[Modern Talking]], que produció munchos [[senciellos]] esitosos, siendo los más conocíos "You're My Heart, You're My Soul" y "[[Brother Louie]]". A pesar d'estos contratiempos y distracciones, Balling y Anders casáronse'l 28 d'avientu nuna oficina del rexistru civil. El branu siguiente, celebraron una ceremonia nupcial el día 27 de xunetu de 1985 na Ilesia católica Herz-Jesu-Kirche en [[Koblenz]].<ref>{{cita web|url=http://www.talkingforever.com/thomasanders/tomasbiography.htm|títulu=Thomas Anders Biography}}</ref> Nesta ocasión, Nora Balling agasayó-y a Anders la so bien conocíu collar ''Nora'', que Anders llevó na mayoría de los sos videos y actuaciones en Modern Talking. Balling convertir na [[manager]] d'Anders , maquilladora, y estilista. A finales de 1987, Modern Talking eslleióse, citando diferencies artístiques ente Dieter Bohlen y Thomas Anders. Nora Balling foi culpada por delles fontes por esto, anque de toes formes Balling esplicó nuna entrevista con ''[[La Segunda]]'', que "la separación nun asocedió por cuenta de les lluches ente ellos. Lo que pasa ye que les sos personalidaes son distintes. A Dieter gústa-y dir a clubes nocherniegos. Nós, al contrariu, somos bien seles." Balling trabayó depués con Anders nel so proyeutu de música Man-X como [[productora discográfica]] y [[Compositor de canciones|compositora]]. Depués de lliberar un par d'álbumes en solitariu con escasu ésitu, Anders retirar de la so carrera musical temporalmente y camudóse con Balling a [[Los Angeles (California)|Los Angeles]], a l'antigua casa de [[Clark Gable]]. Sicasí, volvieron a Alemaña dalgún tiempu dempués. Balling divorciar de Anders en febreru de 1999. == Collar "Nora" == [[Modern Talking]] yera tema de parodies debíu al collar ''Nora'' que Balling regaló a [[Thomas Anders]] depués del so matrimoniu. El collar yera grande, y yera fácil y frecuentemente asonsañáu. A pesar de les parodies y chistes qu'encararon, Anders dixo al [[Prensa escrita|diariu]] [[chile|chilenu]] ''[[La Segunda]]'' en 1989 que "[él] nunca-y lo quitar. Ye'l mio amuleto". Tamién se llegó a dicir que Anders tenía que llevar el collar porque Nora obligába-y o si nun-y pegaría un tiru. Esto empezó una traxedia. Dizse esto porque Nora taba bien esmolecida que Anders atopara otra persona a la qu'amar y dexar a ella, como nos casos que Nora zarrar nel armariu por que nun pudiera atender a los sos fans tres los conciertos por si dalguna muyer namorar d'él. == Discografía == ; Singles * Man-X – Waiting So Long (1987) * Man-X – I Believe (1988) == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.discogs.com/artist/Nora+Anders Nora Anders] en [[Discogs]] {{NF|1964||Balling, Nora}} {{Tradubot|Nora Balling}} [[Categoría:Modelos d'Alemaña]] [[Categoría:Músicos y músiques d'Alemaña]] [[Categoría:Modern Talking]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] gx277qx3ti53mh7nui76la87y765i9e 0 148298 3710543 3447608 2022-08-22T08:13:15Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona |nome = Cristina Stahl |llugar nacencia = [[Bucuresti]], [[Rumanía]] |fecha nacencia = {{Fecha|9|4|1978|edad}} |lugar fallecimientu = |fecha fallecimiento = |nacionalidad = {{ROM}} |deporte = [[Esgrima]] |medayista olímpicu = |medayes = {{Medaya deportiva|[[Esgrima]] femenina}} {{Tabla de medayes | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima|Campeonatu Mundial]] |0|2|2 | [[Campeonatu Européu d'Esgrima|Campeonatu Européu]] |1|1|2 }} }} '''Cristina Stahl''' ([[Bucuresti]], [[9 d'abril]] de [[1978]]) ye una deportista [[Rumanía|rumana]] que compitió n'[[esgrima]], especialista na modalidá de [[florete]].<ref>[https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/st/cristina-stahl-1.html «Cristina Stahl»] en Sports-Reference.com (SR/Olympic Sports) {{en}}.</ref> Ye fía de la medayista olímpica n'esgrima [[Ecaterina Iencic-Stahl]]. Ganó cuatro medayes nel [[Campeonatu Mundial d'Esgrima]] ente los años [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2002|2002]] y [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2005|2005]], y cuatro medayes nel [[Campeonatu Européu d'Esgrima]] ente los años [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2001|2001]] y [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2006|2006]].<ref>[http://fie.org/fencers/Cristina-STAHL-5712/ «Cristina Stahl»]. Base de datos de la FIE {{en}}.</ref> ==Palmarés internacional== <center> {| {{tablaguapa}} |- ! colspan=4| [[Campeonatu Mundial d'Esgrima|Campeonatu Mundial]] |- ! Añu !Llugar ! Medaya !Prueba |-align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2002|2002]] |align=left| [[Lisboa]] ({{POR}}) | {{Med-b}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2003|2003]] |align=left| [[L'Habana]] ({{CUB}}) | {{Med-b}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2004|2004]] |align=left| [[Nueva York]] ({{USA}}) | {{Med-p}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2005|2005]] |align=left| [[Leipzig]] ({{GER}}) | {{Med-p}} | Florete por equipos |- ! colspan=4| [[Campeonatu Européu d'Esgrima|Campeonatu Européu]] |- ! Añu !Llugar ! Medaya !Prueba |-align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2001|2001]] |align=left| [[Koblenz]] ({{GER}}) | {{Med-b}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2004|2004]] |align=left| [[Copenḥague]] ({{DAN}}) | {{Med-o}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2005|2005]] |align=left| [[Zalaegerszeg]] ({{HUN}}) | {{Med-b}} | Florete por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2006|2006]] |align=left| [[Esmirna]] ({{TUR}}) | {{Med-p}} | Florete por equipos |} </center> == Referencies == {{llistaref}} {{NF|1978||Stahl, Cristina}} {{Tradubot|Cristina Stahl}} [[Categoría:Xugadores d'esgrima de Rumanía]] [[Categoría:Deportistes nos Xuegos Olímpicos de Beixín 2008]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Persones de Bucarest]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] n8ik69xxhyq6inh5xoct4781tny2ts9 0 148348 3710534 3629251 2022-08-22T08:11:43Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{persona}} [[Ficheru:Crystal Bowersox.jpg|right|thumb|Crystal Bowersox.]] '''Crystal Lynn Bowersox''' {{nym}} ye una cantautora d'[[Estaos Xuníos]] [[contraltu]]. Quedó en segundu llugar na [[American Idol (temporada 9)|novena temporada]] de ''[[American Idol]]'', dempués de perder la final contra [[Lee DeWyze]]. == Vida temprana == Bowersox nació en Elliston, Ohio.<ref name="ChiTribune-04-28-10">[http://articles.chicagotribune.com/2010-04-28/entertainment/ct-live-0428-crystal-bowersox-2-20100428_1_chigre-northwest-ohio-american-idyll American idyll]. [[Chicago Tribune]]. April 29, 2010. Retrieved May 8, 2010.</ref> Ye madre soltera d'un fíu. Amás tien un hermanu mellizu fraternal. Crystal estudió n'[[Oak Harbor High School (Ohio)|Oak Harbor High School]] en [[Oak Harbor, Ohio]], ónde tuvo nel equipu de natación.{{ensin referencies|date=May 2010}} Darréu estudió na escuela d'artes de Toledo [[Toledo School for the Arts]] en [[Toledo (Ohio)]].<ref name="ChiTribune-04-28-10"/> Mientres los sos díes como una música lluchadora, trabayó como [[música caleyera]] en delles estaciones de tren, particularmente cuando vivía en Chicago. Tamién tocaba de cutiu nel so barriu de Chicago's Lakeview. Antes del programa ''Idol'', Crystal cantaba música gospel na so ilesia. == ''American Idol'' == Bowersox presentar a l'audición pa ''American Idol'' en [[Chicago]], [[Illinois]]. Cantó "[[Piece of My Heart]]." Ellen Dexeneres dixo que tenía "talentu crudo natural" y Simon Cowell sigue alagando la so voz cada selmana. El 2 de marzu, Bowersox foi hospitalizada por cuenta de una enfermedá ensin confirmar, obligando a últimu minutu a camudar la programación pa da-y tiempu extra por que puediese recuperase<ref>{{cita web |url=http://cnmnewsnetwork.com/11618/crystal-bowersox-hospital-2010-american-idol-contestant-hospitalized-for-diabetes/ |títulu=Crystal Bowersox Hospital: 2010 American Idol Contestant Hospitalized for Diabetes? |autor=Bella Horton |editorial=[[CNN]] |fecha=3 de marzu de 2010 |fechaaccesu=25 de marzu de 2010 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20100306130832/http://cnmnewsnetwork.com/11618/crystal-bowersox-hospital-2010-american-idol-contestant-hospitalized-for-diabetes/ |fechaarchivu=6 de marzu de 2010 }}</ref><ref>{{cita web |url=http://www.billboard.com/news/crystal-bowersox-s-american-idol-future-1004072425.story#/news/crystal-bowersox-s-american-idol-future-1004072425.story |títulu=Crystal Bowersox's 'American Idol' Future Uncertain |editorial=[[Associated Press]] |fecha=3 de marzu de 2010 |fechaaccesu=25 de marzu de 2010}}</ref> Los varones participaron aquel día en llugar de les concursantes femenines. A otru día cantó ya impresionó a los xueces.<ref>{{cita web |url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/03/04/entertainment/main6264861.shtml |títulu=Crystal Bowersox Wows "Idol" Judges |editorial=[[Associated Press]] |fecha=4 de marzu de 2010 |fechaaccesu=25 de marzu de 2010}}</ref> La selmana siguiente, la so impresionante actuación provocó que [[Simon Cowell]] dixera, "Nésti momentu, yes la única a quien toos tienen que bater."<ref>{{cita web |url=http://www.mtv.com/news/articles/1633573/20100309/story.jhtml |títulu=Crystal Bowersox's 'Give Me One Reason' Dominates 'American Idol' |autor=James Montgomery |editorial=[[MTV]] |fecha=9 de marzu de 2010 |fechaaccesu=25 de marzu de 2010}}</ref> Dempués de la eliminación de [[Siobhan Magnus]]' de ''[[American Idol]]'', Bowersox ye la única participante muyer que queda nel Top 4. === Presentaciones === {|{{tablaguapa}} style="text-align: center;" |- !Selmana # !Tema !Cantar escoyíu !Artista Orixinal !Orde # !Resultáu |- |Audición |Audición escoyida |"[[Piece of My Heart]]" |[[Erma Franklin]] |N/A |Avanzó |- |Selmana Hollywood |Primer Solu |"[[(You Make Me Feel Like) A Natural Woman]]" |[[Aretha Franklin]] |N/A |Avanzó |- |Selmana Hollywood |Ronda Grupal |"[[Get Ready (song)|Get Ready]]" |[[The Temptations]] |N/A |Avanzó |- |Selmana Hollywood |Segundu Solu |"[[If It Makes You Happy]]" |[[Sheryl Crow]] |N/A |Avanzó |- |Top 24 (12 Muyeres) |rowspan="3"|Ésitos de [[Billboard Hot 100]] |"[[Hand in My Pocket]]" |[[Alanis Morissette]] |11 |Salvada |- |Top 20 (10 Muyeres) |"[[Cosmo's Factory|Long As I Can See the Light]]" |[[Creedence Clearwater Revival]] |1 |Salvada |- |Top 16 (8 Muyeres) |"[[Give Me One Reason]]" |[[Tracy Chapman]] |7 |Salvada |- |Top 12 |[[The Rolling Stones]] |"[[You Can't Always Get What You Want]]" |The Rolling Stones |12 |Salvada |- |Top 11 |''[[Billboard]]'' #1 Hits |"[[Me and Bobby McGee]]" |[[Roger Miller]] | 5 | Salvada |- |Top 10 |[[Rhythm and blues|R&B]]/[[Soul music|Soul]] |"[[Midnight Train to Georgia]]" |[[Gladys Knight & the Pips]] |9 |Salvada |- |Top 9 |[[Lennon/McCartney]] | "[[Come Together]]" |[[The Beatles]] |5 |Salvada |- |Top 9<ref group="Nota">Por cuenta de que el xuráu usó la so salvación pa salvar a [[Michael Lynche]], el Top 9 permaneció intactu per otra selmana.</ref> |[[Elvis Presley]] |"[[Elvis (1968 TV program)|Saved]]" |Elvis Presley |1 |Salvada |- | Top 7 | Inspirational | "[[People Get Ready (song)|People Get Ready]]" | [[The Impressions]] | 7 | Salvada |- | Top 6 | [[Shania Twain]] | "[[No One Needs to Know]]" | Shania Twain | 4 | Salvada |- | Top 5 | [[Frank Sinatra]] | "[[Summer Wind]]" | [[Wayne Newton]] | 3 | Salvada |- | Top 4 | Cantares de Cine | TBA | TBA | TBA | TBA |} <div style="font-size: 85%">{{llistaref|grupu="Nota"}}</div> == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [https://web.archive.org/web/20100323194901/http://www.americanidol.com/contestants/season_9/crystal_bowersox/ Crystal Bowersox] at ''[[American Idol]]'' {{Tradubot|Crystal Bowersox}} {{NF|1985||Bowersox, Crystal}} [[Categoría:Cantantes d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] cixhnebod5qxj38pa7j04hhw2tu1lst 0 148426 3710592 3284862 2022-08-22T09:19:18Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Cynthia Ann McKinney''' {{nym}} ye una política d'[[Estaos Xuníos]] del [[Estáu de Georgia]]. McKinney sirvió como una política del [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Partíu Demócrata]] de la [[Cámara de representantes]] dende 1993 a 2003 y de 2005 a 2007, representando al cuartu distritu congresional de Georgia. Dexó'l Partíu Demócrata en setiembre de 2007,<ref>[http://www.allthingscynthiamckinney.com/ All Things Cynthia McKinney (Cynthia McKinney's personal website) article "Cynthia Severs Ties with Democrats" submitted by admin September 25, 2007.]</ref> y el [[22 d'ochobre]] de [[2007]] rellenó una documentación na [[Federal Election Commission|FEC]] pa crear un comité exploratorio pa la campaña presidencial del [[Partíu Verde (Estaos Xuníos)|Partíu Verde]] d'Estaos Xuníos.<ref>[http://query.nictusa.com/cgi-bin/fecimg/?P80004930 Federal Election Commision: McKinney, Cynthia] {{Wayback|url=http://query.nictusa.com/cgi-bin/fecimg/?P80004930 |fecha=20081023074801 }}</ref> En [[2008]] convertir na candidata a la Presidencia d'EE.XX. pol [[Partíu Verde de los Estaos Xuníos|Partíu Verde]]. El 30 de xunu de [[2009]] Cynthia partió camín de la [[Franxa de Gaza]] nel cargueru "Spirit of Humanity" xunto a otros 21 activistes pro derechos humanos, siendo interceptaos pola [[Marina d'Israel]], siendo tolos activistes deteníos y puestos en prisiones distintes, en pequeñes celdes ya incomunicaos. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * http://www.ipsterraviva.net/LA/viewstory.asp?idnews=1230 * [http://web.archive.org/web/http://www.runcynthiarun.org Sitio de la so campaña presidencial 2008] * [http://www.gp.org Partíu Verde de los EE.XX.] {{NF|1955||McKinney, Cynthia}} {{Tradubot|Cynthia McKinney}} [[Categoría:Persones candidates a la presidencia d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Políticos y polítiques d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Persones d'Atlanta]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 6f55lkkvxjnpehftfuvverrea266jxw 0 149540 3710626 3067941 2022-08-22T11:37:01Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Dana DeArmond''' {{nym}} ye una [[Actor pornográficu|actriz porno]] y direutora d'[[Estaos Xuníos]] qu'entró na industria en [[2004]], a los 24 años d'edá.<ref name="hustlerworld">{{cita web |url=http://www.hustlerworld.com/news/2006/05/hustlerworld_interview_dana_de.html#more|títulu=HustlerWorld Interview: Dana DeArmond|obra=HustlerWorld Interview: Dana DeArmond|fecha=26 de mayu de 2006|urlarchivu=https://archive.is/20060813152516/http://www.hustlerworld.com/news/2006/05/hustlerworld_interview_dana_de.html#more|fechaarchivu=13 d'agostu de 2006}}</ref> == Biografía == Na adolescencia, DeArmond foi una figura nel [[skater]], tuvo nel mesmu club de skate que [[Sunny Lane]].<ref>{{cita web |url= http://www.bizarremag.com/sleaze/interviews/5467/dana_dearmond.html?xc=1|títulu= Sleaze Interviews: Dana DeArmond|fechaaccesu= 16 de xineru de 2008|fecha= xineru de 2007|editorial= [[Bizarre (magacín)|Bizarre]]|urlarchivu= https://web.archive.org/web/20110716135110/http://www.bizarremag.com/sleaze/interviews/5467/dana_dearmond.html?xc=1|fechaarchivu= 16 de xunetu de 2011}}</ref> DeArmond trabayara como baillarina caleyera en [[Disney World]] y al cumplir los 18 años trabayó como estríper en [[Florida]] y [[California]] antes de dedicase a la industria del porno. DeArmond ganó una popularidá enorme antes de dar el saltu ante una cámara, pasando a ser toa una celebridá n'Internet cuntando con más de 526145 amigos na so páxina de [[MySpace]],<ref>{{cita web | autor = Thomas J Stanton | url = http://www.avn.com/index.cfm?objectID=DB7BCF4D-FA28-0849-A5D4199D3DECF555&slid=250707 | títulu = Vivíi Alt to Release Dana DeArmond Does the Internet | editorial = [[Adult Video News]] | fecha = 15 d'avientu de 2006 | fechaaccesu = 10 d'avientu de 2007 | urlarchivu = https://web.archive.org/web/20151216184015/http://www.avn.com/index.cfm?objectID=DB7BCF4D-FA28-0849-A5D4199D3DECF555&slid=250707 | fechaarchivu = 16 d'avientu de 2015 }}</ref> sitiu que tamién usa como blogue personal, onde suel xubir tanto videoblogs como posts. Amás, dende abril de 2009 tamién usa los servicios de [[Twitter]] pa comunicase colos sos fanes.<ref>{{cita web | url=https://twitter.com/danadearmond | títulu = Dana DeArmond en Twitter | fechaaccesu = 23 d'abril de 2009 }}</ref> Dana afirma na so páxina de MySpace que ''TheInternetsGirlfriend.com'' ye'l so website oficial y esclusiva.<ref>[https://web.archive.org/web/20110902171024/http://www.myspace.com/littledana MySpace.com - Dana DeArmond Blogger/PornStar - 28 - Fille - LosAngeles, California - www.myspace.com/littledana<!-- Títulu xeneráu por un bot -->]</ref> La so filosofía de vida ye [[straight edge]], diciendo "yera una borracha despreocupada. Yo nun tenía nenguna axenda y gustábame tar siempres de fiesta y faciendo lo que me viniera en gana. Pero entós dexé de beber y enfoqué nesto. Marqué la meta de moderame, deseyaba camudar la mio vida y quiero siguir cola mio mierda".<ref name="hustlerworld" /> Dempués de que la casa de Dana y toles sos pertenencies fueron destruyíes pol fueu en xineru de 2007, la industria adulto participó en delles actividaes benéfiques en busca de fondos p'ayudar a recuperar lo qu'ella perdió.<ref>{{cita web | títulu = Industry Comes to DeArmond's Aid | editorial = XBiz | autor = Anne Winter | url = http://www.xbiz.com/news/news_piece.php?id=19197&mi=all | fecha = [[2007-01-20]] | fechaaccesu = 1 d'avientu de 2007 | urlarchivu = https://web.archive.org/web/20110101101407/http://www.xbiz.com/news/news_piece.php?id=19197&mi=all | fechaarchivu = 1 de xineru de 2011 }}</ref> DeArmond yera una de los modelos destacaes de la semeya-book de Michael Grecco, ''L'ambición desnuda: Mirada al Cine R y X''<ref>{{cita web | títulu = One photographer's 'Naked Ambition' | editorial = San Francisco Chronicle |autor=Violet Blue | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/g/a/2007/11/15/violetblue.DTL | fecha =[[2007-11-15]]| fechaaccesu = 10 d'avientu de 2007}}</ref> y del trabayu de Dave Naz en ''L.A. Bondage''.<ref>{{cita web | títulu = Dave Naz to Sign 'L.A. Bondage' at Book Soup | editorial = [[Adult Video News]] | autor = Peter Warren | url = http://www.avn.com/index.cfm?objectID=A72DC675-965F-A69F-CE91B5400D1876D4&slid=250707 | fecha = [[2007-12-04]] | fechaaccesu = 10 d'avientu de 2007 | urlarchivu = https://web.archive.org/web/20080205035716/http://www.avn.com/index.cfm?objectID=A72DC675-965F-A69F-CE91B5400D1876D4 | fechaarchivu = 5 de febreru de 2008 }}</ref> DeArmond foi convidada a dar conferencies sobre la industria porno pa la sede de la [[Universidá de California]] d'[[Irvine (California)|Irvine]] y [[Santa Bárbara (California)|Santa Bárbara]].<ref>{{cita web | títulu = Dana DeArmond to Guest Lecture at UC Irvine | editorial = [[Adult Video News]] | autor = Eddie Adams | url = http://www.avn.com/index.cfm?objectID=1790C362-ED63-A9CB-1DD67655D1BF907D&slid=250703 | fecha = [[2007-11-06]] | fechaaccesu = 10 d'avientu de 2007 | urlarchivu = https://web.archive.org/web/20071210064836/http://www.avn.com/index.cfm?objectid=1790C362-ED63-A9CB-1DD67655D1BF907D | fechaarchivu = 10 d'avientu de 2007 }}</ref> Tien una gran amistá cola tamién actriz porno [[Belladonna (actriz)|Belladonna]].<ref>{{cita web | autor = Belladonna | títulu = My Blogue - 11/04/07: The only Holiday I celebrate... | url = http://enterbelladonna.com/guests/page.php?node=latest_blogue&id=85 | editorial = enterbelladonna.com | fechaaccesu = 26 d'avientu de 2007}}</ref><ref>{{cita web | autor = Dashiell Bennett | editorial = Fleshbot.com | títulu = Dana DeArmond Lives on the Internet | url = http://fleshbot.com/sex/pornstars/dana-dearmond-lives-on-the-internet-321705.php | fecha = 12 de payares de 2007 | fechaaccesu = 26 d'avientu de 2006 | urlarchivu = https://web.archive.org/web/20071212235400/http://fleshbot.com/sex/pornstars/dana-dearmond-lives-on-the-internet-321705.php | fechaarchivu = 12 d'avientu de 2007 }}</ref> Hasta l'actualidá, rodó más de 900 películes.<ref name="iafd"/> == Premios y nominaciones == * 2007 [[AVN Award]] nomada – Meyor Escena Oral nel Videu (''Chemistry'' – nomada con Jack Lawrence) * 2007 AVN Award nomada – Meyor Escena de tríu en (''Joanna's Angels 2'' – nomada con [[Sabrina Sparx]] y [[Tommy Pistol]])<ref>{{cita web | títulu = 2007 AVN Awards Nominations Announced | editorial = AVN.com|autor=Jared Rutter| url = http://www.avn.com/index.php?Primary_Navigation=Articles&Action=View_Article&Content_ID=278474 | fecha =[[2006-11-22]]| fechaaccesu = 6 d'agostu de 2007 }}</ref> * 2007 [[Fans of Adult Media and Entertainment Awards|FAME Award]] finalista – Debutante Femenina Favorita<ref>{{cita web | títulu = FAME Finalist List| editorial = thefameawards.com| url = http://www.thefameawards.com/nominees.aspx| fechaaccesu = 6 d'agostu de 2007| urlarchivu = https://web.archive.org/web/20070727102810/http://www.thefameawards.com/nominees.aspx| fechaarchivu = 27 de xunetu de 2007}}</ref> == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * {{Páxina web|http://danadearmond.com/}} * {{instagram|danadearmond}} * {{twitter|danadearmond}} * {{IMDb nome|2235356|Dana DeArmond}} * {{IAFD nome|id=DanaDeArmond|xenero=f|nome=Dana DeArmond}} * {{afdb nome|id=40902|xéneru=femenín|nome=Dana DeArmond}} {{NF|1979||Dearmond, Dana}} {{Tradubot|Dana DeArmond}} [[Categoría:Actores y actrices de pornografía d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Ganadores del premiu AVN]] [[Categoría:Direutores de cine pornográficu]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] enyqftxigo737447xj9l3gsek4x8315 0 150713 3710554 3677771 2022-08-22T08:14:38Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki [[Alemaña]] ta estremada en 402 [[Distritos d'Alemaña|distritos]], de los cualos 295 son rurales ([[Landkreise]]) y 107 urbanos (''Kreisfreie Städte'' o ''Stadtkreise''), esto ye, ciudaes polo xeneral con más de 100.000 habitantes que formen un distritu por sigo mesmes. Los distritos urbanos siguen un conceutu paecíu al de les Statutarstadt d'Austria o a les "Independent cities" de los países de fala inglesa. Los distritos urbanos d'Alemaña son los siguientes: '''[[Baden-Wurtemberg]]''' {| | valign="top" | * [[Baden-Baden]] * [[Friburgu de Brisgovia]]<br /> (''Freiburg im Breisgau'') * [[Heidelberg]] | valign="top" | * [[Heilbronn]] * [[Karlsruhe]] * [[Mannheim]] | valign="top" | * [[Pforzheim]] * [[Stuttgart]] * [[Ulm]] |} '''[[Baxa Saxonia]]''' {| | valign="top" | * [[Braunschweig]] * [[Delmenhorst]] * [[Emden]] * [[Gotinga]] ¹ (''Göttingen'') * [[Hannover]] ² (''Hannover'') | valign="top" | * [[Oldenburg]] * [[Osnabrück]] * [[Salzgitter]] * [[Wilhelmshaven]] * [[Wolfsburg]] |} ¹ ''según la "Llei de Gotinga" del [[1 de xineru]] de [[1964]], la ciudá de Gotinga forma parte del Distritu Rural ([[Landkreis]]) de Gotinga pero caltién la llexislación relativa a los Distritos Urbanos (''Stadtkreise'').''<br /> ² ''según la "Llei de la rexón de Hannover" del [[1 de payares]] de [[2001]], Hannover cuenta como distritu urbanu mientres nun haya otra norma que la contradiga. '''[[Baviera]]''' {| | valign="top" | * [[Amberg]] * [[Ansbach]] * [[Aschaffenburg]] * [[Augsburgu]] * [[Bamberg]] * [[Bayreuth]] * [[Coburgu]] * [[Erlangen]] * [[Fürth]] | valign="top" | * [[Hof]] * [[Ingolstadt]] * [[Kaufbeuren]] * [[Kempten im Allgäu]] * [[Landshut]] * [[Memmingen]] * [[Múnich]] * [[Núremberg]] | valign="top" | * [[Passau]] * [[Ratisbona]] (''Regensburg'') * [[Rosenheim]] * [[Schwabach]] * [[Schweinfurt (Alemaña)|Schweinfurt]] * [[Straubing]] * [[Weiden in der Oberpfalz]] * [[Wurzburgu]] |} '''[[Berlín]]''' {| | valign="top" | * [[Berlín]] |} '''[[Brandeburgu]]''' {| | valign="top" | * [[Brandeburgu]] * [[Cottbus]] | valign="top" | * [[Frankfurt del Óder]] * [[Potsdam]] |} '''[[Bremen]]''' {| | valign="top" | * [[Bremen]] | valign="top" | * [[Bremerhaven]] |} '''[[Hamburgu]]''' {| | valign="top" | * [[Hamburgu]] |} '''[[Hesse]]''' {| | valign="top" | * [[Darmstadt]] * [[Frankfurt del Main]] | valign="top" | * [[Kassel]] * [[Offenbach del Main]] * [[Wiesbaden]] |} '''[[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]]''' {| | valign="top" | * [[Greifswald]] * [[Neubrandenburg]] * [[Rostock]] | valign="top" | * [[Schwerin]] * [[Stralsund]] * [[Wismar]] |} '''[[Renania del Norte-Westfalia]]''' {| | valign="top" | * [[Aquisgrán]] (''Aachen'') ¹ * [[Bielefeld]] * [[Bochum]] * [[Bonn]] * [[Bottrop]] * [[Dortmund]] * [[Düsseldorf]] * [[Duisburgu]] | valign="top" | * [[Essen]] * [[Gelsenkirchen]] * [[Hagen]] * [[Hamm]] * [[Herne]] * [[Colonia (Alemaña)|Colonia]] (''Köln'') * [[Krefeld]] * [[Leverkusen]] | valign="top" | * [[Mönchengladbach]] * [[Mülheim an der Ruhr]] * [[Münster]] * [[Oberhausen]] * [[Remscheid]] * [[Solingen]] * [[Wuppertal]] |} ¹ ''según la "Aachen-Gesetz (Llei de Aquisgrán)" del [[21 d'ochobre]] de [[2009]], Aquisgrán cuenta como distritu urbanu mientres nun haya otra norma que la contradiga. '''[[Renania-Palatináu]]''' {| | valign="top" | * [[Koblenz]] (''Koblenz'') * [[Espira]] (''Speyer'') * [[Frankenthal (Palatináu)]] * [[Kaiserslautern]] | valign="top" | * [[Landau]] * [[Ludwigshafen am Rhein]] * [[Maguncia]] (''Mainz'') * [[Neustadt an der Weinstraßy]] | valign="top" | * [[Pirmasens]] * [[Tréveris]] (''Trier'') * [[Worms (ciudá)|Worms]] * [[Zweibrücken]] |} '''[[Saxonia]]''' {| | valign="top" | * [[Chemnitz]] * [[Dresde]] * [[Leipzig]] |} '''[[Saxonia-Anhalt]]''' {| | valign="top" | * [[Dessau|Dessau-Roßlau]] * [[Halle]] * [[Magdeburgu]] |} '''[[Sarre]]'''<br /> Nun hai distritos urbanos nel Sarre. La ciudá de [[Saarbrücken]] foi un distritu urbanu pero incorporar a la federación de la ciudá de Saarbrücken ''(Stadtverband Saarbrücken)'' el [[1 de xineru]] de [[1974]]. '''[[Schleswig-Holstein]]''' {| | valign="top" | * [[Flensburg]] * [[Kiel]] | valign="top" | * [[Lübeck]] * [[Neumünster]] |} '''[[Turinxa]]''' {| | valign="top" | * [[Eisenach]] * [[Erfurt]] * [[Gera]] | valign="top" | * [[Jena]] * [[Suhl]] * [[Weimar]] |} == Ver tamién == * [[Distritos d'Alemaña]] * [[Distritos rurales alemanes|Llista de distritos rurales alemanes]] {{Tradubot|Anexo:Distritos urbanos alemanes}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Distritos d'Alemaña| ]] [[no:Kreisfri by]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] [[Categoría:Llistes]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] od0tkpwizmxb8cgnus0wd6v4hzgxmsy 0 150714 3710544 3677689 2022-08-22T08:13:22Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki [[Alemaña]] ta estremada en 401 [[Distritos d'Alemaña|distritos]], de los cualos 294 son rurales ('''Landkreise''') y 107 urbanos (''Kreisfreie Städte'' o ''Stadtkreise''), esto ye, ciudaes polo xeneral con más de 100.000 habitantes que formen un distritu por sigo mesmes. [[Distritos urbanos alemanes|Llista de distritos urbanos alemanes]]. Los distritos rurales son los siguientes: {| {{tablaguapa}} class="sortable" ! style="background:#efefef;" | [[llista de distritos rurales alemanes|Distritu rural]] (''Landkreis'') ! style="background:#efefef;" | [[Estaos d'Alemaña]] ! style="background:#efefef;" | [[capital (política)|Capital]] |- | [[Distritu de Aquisgrán|Aquisgrán]] ''(Aachen)'' | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Aquisgrán]]¹ ''(Aachen)'' |- | [[Distritu de Ahrweiler|Ahrweiler]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Bad Neuenahr-Ahrweiler]] |- | [[Distritu de Aichach-Friedberg|Aichach-Friedberg]] | [[Baviera]] | [[Aichach]] |- | [[Distritu de Alb-Donau|Alb-Donau]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Ulm]]¹ |- | [[Distritu de Altenburger Land|Altenburger Land]] | [[Turinxa]] | [[Altenburg]] |- | [[Distritu de Altenkirchen|Altenkirchen]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Altenkirchen]] |- | [[Altmarkkreis Salzwedel]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Salzwedel]] |- | [[Distritu de Altötting|Altötting]] | [[Baviera]] | [[Altötting]] |- | [[Distritu de Alzey-Worms|Alzey-Worms]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Alzey]] |- | [[Distritu de Amberg-Sulzbach|Amberg-Sulzbach]] | [[Baviera]] | [[Amberg]]¹ |- | [[Distritu de Ammerland|Ammerland]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Westerstede]] |- | [[Distritu de Anhalt-Zerbst|Anhalt-Zerbst]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Zerbst]] |- | [[Distritu de Annaberg|Annaberg]] | [[Saxonia]] | [[Annaberg-Buchholz]] |- | [[Distritu de Ansbach|Ansbach]] | [[Baviera]] | [[Ansbach]]¹ |- | [[Distritu de Aschaffenburg|Aschaffenburg]] | [[Baviera]] | [[Aschaffenburg]]¹ |- | [[Distritu de Aschersleben-Staßfurt|Aschersleben-Staßfurt]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Aschersleben]] |- | [[Distritu de Aue-Schwarzenberg|Aue-Schwarzenberg]] | [[Saxonia]] | [[Aue]] |- | [[Distritu de Augsburgu|Augsburgu]] | [[Baviera]] | [[Augsburgu]]¹ |- | [[Distritu de Aurich|Aurich]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Aurich]] |- | [[Distritu de Bad Dürkheim|Bad Dürkheim]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Bad Dürkheim]] |- | [[Distritu de Bad Kissingen|Bad Kissingen]] | [[Baviera]] | [[Bad Kissingen]] |- | [[Distritu de Bad Kreuznach|Bad Kreuznach]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Bad Kreuznach]] |- | [[Distritu de Bad Tölz-Wolfratshausen|Bad Tölz-Wolfratshausen]] | [[Baviera]] | [[Bad Tölz]] |- | [[Distritu de Bamberg|Bamberg]] | [[Baviera]] | [[Bamberg]]¹ |- | [[Distritu de Barnim|Barnim]] | [[Brandeburgu]] | [[Eberswalde]] |- | [[Distritu de Bautzen|Bautzen]] | [[Saxonia]] | [[Bautzen]] |- | [[Distritu de Bayreuth|Bayreuth]] | [[Baviera]] | [[Bayreuth]]¹ |- | [[Distritu de Bentheim|Bentheim]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Nordhorn]] |- | [[Distritu de Berchtesgadener Land|Berchtesgadener Land]] | [[Baviera]] | [[Bad Reichenhall]] |- | [[Distritu de Bergstraßy|Bergstraßy]] | [[Hesse]] | [[Heppenheim]] |- | [[Distritu de Bernburg|Bernburg]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Bernburg]] |- | [[Distritu de Bernkastel-Wittlich|Bernkastel-Wittlich]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Wittlich]] |- | [[Distritu de Biberach|Biberach]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Biberach an der Riß|Biberach]] |- | [[Distritu de Birkenfeld|Birkenfeld]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Birkenfeld]] |- | [[Distritu de Bitterfeld|Bitterfeld]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Bitterfeld]] |- | [[Distritu de Böblingen|Böblingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Böblingen]] |- | [[Distritu de Bodensee|Bodensee]] ([[Llagu de Constanza]]) | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Friedrichshafen]] |- | [[Bördekreis]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Oschersleben]] |- | [[Distritu de Borken|Borken]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Borken, Renania del Norte-Westfalia|Borken]] |- | [[Distritu de Breisgau-Hochschwarzwald|Breisgau-Hochschwarzwald]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Friburgu de Brisgovia]]¹ ''(Freiburg im Breisgau)'' |- | [[Burgenlandkreis]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Naumburg]] |- | [[Distritu de Calw|Calw]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Calw]] |- | [[Distritu de Celle|Celle]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Celle]] |- | [[Distritu de Cham|Cham]] | [[Baviera]] | [[Cham, Germany|Cham]] |- | [[Distritu de Chemnitzer Land|Chemnitzer Land]] | [[Saxonia]] | [[Glauchau]] |- | [[Distritu de Kleve|Kleve]] (''Kleve'') | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Kleve]] (''Kleve'') |- | [[Distritu de Cloppenburg|Cloppenburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Cloppenburg]] |- | [[Distritu de Coburgu|Coburgu]] | [[Baviera]] | [[Coburgu]]¹ |- | [[Distritu de Cochem-Zell|Cochem-Zell]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Cochem]] |- | [[Distritu de Coesfeld|Coesfeld]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Coesfeld]] |- | [[Distritu de Cuxhaven|Cuxhaven]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Cuxhaven]] |- | [[Distritu de Dachau]] | [[Baviera]] | [[Dachau]] |- | [[Distritu de Dahme-Spreewald]] | [[Brandeburgu]] | [[Lübben]] |- | [[Distritu de Darmstadt-Dieburg]] | [[Hesse]] | [[Darmstadt]]¹ |- | [[Distritu de Deggendorf]] | [[Baviera]] | [[Deggendorf]] |- | [[Distritu de Delitzsch]] | [[Saxonia]] | [[Delitzsch]] |- | [[Distritu de Demmin]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Demmin]] |- | [[Distritu de Diepholz]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Diepholz]] |- | [[Distritu de Dillingen]] | [[Baviera]] | [[Dillingen]] |- | [[Distritu de Dingolfing-Landau]] | [[Baviera]] | [[Dingolfing]] |- | [[Distritu de Dithmarschen]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Heide]] |- | [[Distritu de Döbeln]] | [[Saxonia]] | [[Döbeln]] |- | [[Distritu de Donau-Ries]] | [[Baviera]] | [[Donauwoerth|Donauwörth]] |- | [[Donnersbergkreis]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Kirchheimbolanden]] |- | [[Distritu de Düren]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Düren]] |- | [[Distritu de Ebersberg]] | [[Baviera]] | [[Ebersberg]] |- | [[Distritu de Eichsfeld]] | [[Turinxa]] | [[Heilbad Heiligenstadt]] |- | [[Distritu de Eichstätt]] | [[Baviera]] | [[Eichstätt]] |- | [[Distritu de Bitburg-Prüm]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Bitburg]] |- | [[Distritu de Elbe-Elster]] | [[Brandeburgu]] | [[Herzberg]] |- | [[Distritu de Emmendingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Emmendingen]] |- | [[Distritu de Emsland]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Meppen (Germany)|Meppen]] |- | [[Distritu de Ennepe-Ruhr]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Schwelm]] |- | [[Distritu de Enz]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Pforzheim]]¹ |- | [[Distritu de Erding]] | [[Baviera]] | [[Erding (Alemaña)|Erding]] |- | [[Distritu de Erlangen-Höchstadt]] | [[Baviera]] | [[Erlangen]]¹ |- | [[Distritu de Esslingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Esslingen am Neckar]] |- | [[Distritu de Euskirchen]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Euskirchen]] |- | [[Distritu de Forchheim|Forchheim]] | [[Baviera]] | [[Forchheim]] |- | [[Distritu de Freiberg|Freiberg]] | [[Saxonia]] | [[Freiberg, Saxonia|Freiberg]] |- | [[Distritu de Freising|Freising]] | [[Baviera]] | [[Freising]] |- | [[Distritu de Freudenstadt|Freudenstadt]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Freudenstadt]] |- | [[Distritu de Freyung-Grafenau|Freyung-Grafenau]] | [[Baviera]] | [[Freyung]] |- | [[Distritu de Frisia|Frisia]] ''(Friesland)'' | [[Baxa Saxonia]] | [[Jever]] |- | [[Distritu de Frisia del Norte|Frisia del Norte]] ''(Nordfriesland)'' | [[Schleswig-Holstein]] | [[Husum]] |- | [[Distritu de Fulda|Fulda]] | [[Hesse]] | [[Fulda]] |- | [[Distritu de Fürstenfeldbruck|Fürstenfeldbruck]] | [[Baviera]] | [[Fürstenfeldbruck]] |- | [[Distritu de Fürth|Fürth]] | [[Baviera]] | [[Zirndorf]] |- | [[Distritu de Garmisch-Partenkirchen]] | [[Baviera]] | [[Garmisch-Partenkirchen]] |- | [[Distritu de Germersheim]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Germersheim]] |- | [[Distritu de Gießen]] | [[Hesse]] | [[Gießen (ciudá)|Gießen]] |- | [[Distritu de Gifhorn]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Gifhorn]] |- | [[Distritu de Göppingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Göppingen]] |- | [[Distritu de Goslar]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Goslar]] |- | [[Distritu de Gotha]] | [[Turinxa]] | [[Gotha (town)|Gotha]] |- | [[Distritu de Gotinga]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Gotinga]] |- | [[Distritu de Greiz]] | [[Turinxa]] | [[Greiz]] |- | [[Distritu de Groß-Gerau]] | [[Hesse]] | [[Groß-Gerau]] |- | [[Distritu de Günzburg]] | [[Baviera]] | [[Günzburg]] |- | [[Distritu de Gütersloh|Gütersloh]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Gütersloh]] |- | [[Distritu de Halberstadt|Halberstadt]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Halberstadt]] |- | [[Distritu de Hamelin-Pyrmont|Hamelin-Pyrmont]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Hamelin]] (''Hameln'') |- | [[Distritu de Hannover|Hannover]] (''Hannover'') | [[Baxa Saxonia]] | [[Hannover]] (''Hannover'') |- | [[Distritu de Harburg|Harburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Winsen]] |- | [[Distritu d'Haißberge|Hassberge]] | [[Baviera]] | [[Haißfurt]] |- | [[Distritu de Havelland|Havelland]] | [[Brandeburgu]] | [[Rathenow]] |- | [[Distritu de Heidenheim|Heidenheim]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Heidenheim]] |- | [[Distritu de Heilbronn|Heilbronn]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Heilbronn]]¹ |- | [[Distritu de Heinsberg|Heinsberg]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Heinsberg]] |- | [[Distritu de Helmstedt|Helmstedt]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Helmstedt]] |- | [[Distritu de Herford|Herford]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Herford]] |- | [[Distritu de Hersfeld-Rotenburg|Hersfeld-Rotenburg]] | [[Hesse]] | [[Bad Hersfeld]] |- | [[Distritu de Hildburghausen|Hildburghausen]] | [[Turinxa]] | [[Hildburghausen]] |- | [[Distritu de Hildesheim|Hildesheim]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Hildesheim]] |- | [[Hochsauerlandkreis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Meschede]] |- | [[Hochtaunuskreis]] | [[Hesse]] | [[Bad Homburg]] |- | [[Distritu de Hof|Hof]] | [[Baviera]] | [[Hof]]¹ |- | [[Distritu de Hohenlohe|Hohenlohe]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Künzelsau]] |- | [[Distritu de Holzminden|Holzminden]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Holzminden]] |- | [[Distritu de Höxter|Höxter]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Höxter]] |- | [[Ilm-Kreis|Ilm]] | [[Turinxa]] | [[Arnstadt]] |- | [[Distritu de Jerichower Land|Jerichower Land]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Burg, Saxonia-Anhalt|Burg]] |- | [[Distritu de Kaiserslautern|Kaiserslautern]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Kaiserslautern]]¹ |- | [[Distritu de Karlsruhe|Karlsruhe]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Karlsruhe]]¹ |- | [[Distritu de Kamenz|Kamenz]] | [[Saxonia]] | [[Kamenz]] |- | [[Distritu de Kassel|Kassel]] | [[Hesse]] | [[Kassel]]¹ |- | [[Distritu de Kelheim|Kelheim]] | [[Baviera]] | [[Kelheim]] |- | [[Distritu de Kitzingen|Kitzingen]] | [[Baviera]] | [[Kitzingen]] |- | [[Distritu de Konstanz|Konstanz]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Konstanz]] |- | [[Distritu de Köthen|Köthen]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Köthen]] |- | [[Distritu de Kronach|Kronach]] | [[Baviera]] | [[Kronach]] |- | [[Distritu de Kulmbach|Kulmbach]] | [[Baviera]] | [[Kulmbach]] |- | [[Distritu de Kusel|Kusel]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Kusel]] |- | [[Kyffhäuserkreis]] | [[Turinxa]] | [[Sondershausen]] |- | [[Distritu de Lahn-Dill|Lahn-Dill]] | [[Hesse]] | [[Wetzlar]] |- | [[Distritu de Landsberg|Landsberg]] | [[Baviera]] | [[Landsberg]] |- | [[Distritu de Landshut|Landshut]] | [[Baviera]] | [[Landshut]]¹ |- | [[Distritu de Lauenburg|Lauenburg]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Ratzeburg]] |- | [[Distritu de Lleer|Lleer]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Lleer]] |- | [[Leipziger Land]] | [[Saxonia]] | [[Borna]] |- | [[Distritu de Lichtenfels|Lichtenfels]] | [[Baviera]] | [[Lichtenfels, Baviera|Lichtenfels]] |- | [[Limburg-Weilburg]] | [[Hesse]] | [[Limburg an der Lahn|Limburg]] |- | [[Distritu de Lindau|Lindau]] | [[Baviera]] | [[Lindau]] |- | [[Distritu de Lippe|Lippe]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Detmold]] |- | [[Löbau-Zittau]] | [[Saxonia]] | [[Zittau]] |- | [[Distritu de Lörrach|Lörrach]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Lörrach]] |- | [[Distritu de Lüchow-Dannenberg|Lüchow-Dannenberg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Lüchow]] |- | [[Distritu de Ludwigsburg|Ludwigsburg]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Ludwigsburg]] |- | [[Distritu de Ludwigslust-Parchim|Ludwigslust-Parchim]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Parchim]] |- | [[Distritu de Lüneburg|Lüneburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Lüneburg]] |- | [[Distritu de Main-Kinzig|Main-Kinzig]] | [[Hesse]] | [[Gelnhausen]] |- | [[Distritu de Main-Spessart|Main-Spessart]] | [[Baviera]] | [[Karlstadt am Main]] |- | [[Distritu de Main-Tauber|Main-Tauber]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Tauberbischofsheim]] |- | [[Distritu de Main-Taunus|Main-Taunus]] | [[Hesse]] | [[Hofheim am Taunus]] |- | [[Distritu de Magucia-Bingen|Maguncia-Bingen]] ''(Mainz-Bingen)'' | [[Renania-Palatináu]] | [[Ingelheim]] |- | [[Distritu de Mansfelder Land|Mansfelder Land]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Eisleben]] |- | [[Distritu de Marburg-Biedenkopf|Marburg-Biedenkopf]] | [[Hesse]] | [[Marburg]] |- | [[Märkischer Kreis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Lüdenscheid]] |- | [[Märkisch-Oderland]] | [[Brandeburgu]] | [[Seelow]] |- | [[Distritu de Mayen-Koblenz|Mayen-Koblenz]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Koblenz]]¹ |- | [[Mecklenburgische Seenplatte]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Neubrandenburg]] |- | [[Distritu de Meißen]] | [[Saxonia]] | [[Meißen]] |- | [[Distritu de Merseburg-Querfurt|Merseburg-Querfurt]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Merseburg]] |- | [[Distritu de Merzig-Wadern|Merzig-Wadern]] | [[Sarre]] | [[Merzig]] |- | [[Distritu de Mettmann|Mettmann]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Mettmann]] |- | [[Distritu de Miesbach|Miesbach]] | [[Baviera]] | [[Miesbach]] |- | [[Distritu de Miltenberg|Miltenberg]] | [[Baviera]] | [[Miltenberg]] |- | [[Distritu de Minden-Lübbecke|Minden-Lübbecke]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Minden]] |- | [[Mittlerer Erzgebirgskreis]] | [[Saxonia]] | [[Marienberg]] |- | [[Distritu de Mittweida|Mittweida]] | [[Saxonia]] | [[Mittweida]] |- | [[Mühldorf]] | [[Baviera]] | [[Mühldorf]] |- | [[Muldentalkreis]] | [[Saxonia]] | [[Grimma]] |- | [[Distritu de Müritz|Müritz]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Waren]] |- | [[Distritu de Neckar-Odenwald|Neckar-Odenwald]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Mosbach]] |- | [[Distritu de Neuburg-Schrobenhausen|Neuburg-Schrobenhausen]] | [[Baviera]] | [[Neuburg an der Donau|Neuburg]] |- | [[Distritu de Neumarkt|Neumarkt]] | [[Baviera]] | [[Neumarkt]] |- | [[Distritu de Neunkirchen (Alemaña)|Neunkirchen]] | [[Sarre]] | [[Ottweiler]] |- | [[Rhein-Kreis Neuss]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Neuss]] |- | [[Distritu de Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim|Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim]] | [[Baviera]] | [[Neustadt (Aisch)]] |- | [[Distritu de Neustadt (Waldnaab)|Neustadt (Waldnaab)]] | [[Baviera]] | [[Neustadt (Waldnaab)]] |- | [[Distritu de Neu-Ulm|Neu-Ulm]] | [[Baviera]] | [[Neu-Ulm]] |- | [[Distritu de Neuwied|Neuwied]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Neuwied]] |- | [[Niederschlesischer Oberlausitzkreis]] | [[Saxonia]] | [[Niesky]] |- | [[Distritu de Nienburg|Nienburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Nienburg]] |- | [[Distritu de Nordhausen|Nordhausen]] | [[Turinxa]] | [[Nordhausen]] |- | [[Nordwestmecklenburg]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Grevesmühlen]] |- | [[Distritu de Northeim|Northeim]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Northeim]] |- | [[Nürnberger Land]] | [[Baviera]] | [[Lauf an der Pegnitz]] |- | [[Distritu de Oberallgäu]] | [[Baviera]] | [[Sonthofen]] |- | [[Oberbergischer Kreis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Gummersbach]] |- | [[Distritu de Oberhavel]] | [[Brandeburgu]] | [[Oranienburg]] |- | [[Distritu de Oberspreewald-Lausitz]] | [[Brandeburgu]] | [[Senftenberg]] |- | [[Odenwaldkreis]] | [[Hesse]] | [[Erbach]] |- | [[Distritu de Oder-Spree]] | [[Brandeburgu]] | [[Beeskow]] |- | [[Distritu de Offenbach]] | [[Hesse]] | [[Dietzenbach]] |- | [[Ohrekreis]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Haldensleben]] |- | [[Distritu de Oldenburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Wildeshausen]] |- | [[Distritu de Olpe]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Olpe]] |- | [[Distritu de Ortenau]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Offenburg]] |- | [[Distritu de Osnabrück]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Osnabrück]]¹ |- | [[Distritu de Ostalb]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Aalen]] |- | [[Distritu de Ostallgäu]] | [[Baviera]] | [[Marktoberdorf]] |- | [[Distritu de Osterholz]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Osterholz-Scharmbeck]] |- | [[Distritu de Ostholstein]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Eutin]] |- | [[Distritu de Ostprignitz-Ruppin]] | [[Brandeburgu]] | [[Neuruppin]] |- | [[Distritu de Paderborn|Paderborn]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Paderborn]] |- | [[Distritu de Passau|Passau]] | [[Baviera]] | [[Passau]]¹ |- | [[Distritu de Peñe|Peñe]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Peñe]] |- | [[Distritu de Pfaffenhofen|Pfaffenhofen]] | [[Baviera]] | [[Pfaffenhofen an der Ilm]] |- | [[Distritu de Pinneberg|Pinneberg]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Pinneberg]] |- | [[Distritu de Plön|Plön]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Plön]] |- | [[Distritu de Potsdam-Mittelmark|Potsdam-Mittelmark]] | [[Brandeburgu]] | [[Belzig]] |- | [[Distritu de Prignitz|Prignitz]] | [[Brandeburgu]] | [[Perleberg]] |- | [[Distritu de Quedlinburg|Quedlinburg]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Quedlinburg]] |- | [[Distritu de Rastatt|Rastatt]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Rastatt]] |- | [[Distritu de Ravensburg|Ravensburg]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Ravensburg]] |- | [[Distritu de Recklinghausen|Recklinghausen]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Recklinghausen]] |- | [[Distritu de Regen|Regen]] | [[Baviera]] | [[Regen]] |- | [[Distritu de Ratisbona|Ratisbona]] ''(Regensburg)'' | [[Baviera]] | [[Ratisbona]]¹ ''(Regensburg)'' |- | [[Distritu de Rems-Murr|Rems-Murr]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Waiblingen]] |- | [[Distritu de Rendsburg-Eckernförde|Rendsburg-Eckernförde]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Rendsburg]] |- | [[Distritu de Reutlingen|Reutlingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Reutlingen]] |- | [[Rhein-Erft-Kreis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Bergheim, Renania del Norte-Westfalia|Bergheim]] |- | [[Distritu de Rheingau-Taunus|Rheingau-Taunus]] | [[Hesse]] | [[Bad Schwalbach]] |- | [[Distritu de Rhein-Hunsrück|Rhein-Hunsrück]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Simmern]] |- | [[Rheinisch-Bergischer Kreis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Bergisch-Gladbach]] |- | [[Distritu de Rhein-Lahn|Rhein-Lahn]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Bad Ems]] |- | [[Distritu de Rhein-Neckar|Rhein-Neckar]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Heidelberg]]¹ |- | [[Rhein-Pfalz-Kreis]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Ludwigshafen]]¹ |- | [[Rhein-Sieg-Keis]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Siegburg]] |- | [[Distritu de Rhön-Grabfeld]] | [[Baviera]] | [[Bad Neustadt]] |- | [[Distritu de Riesa-Großenhain]] | [[Saxonia]] | [[Großenhain]] |- | [[Distritu de Rosenheim]] | [[Baviera]] | [[Rosenheim]]¹ |- | [[Distritu de Rostock]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Güstrow]] |- | [[Distritu de Rotenburgu]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Rotenburgu]] |- | [[Distritu de Roth]] | [[Baviera]] | [[Roth bei Nürnberg]] |- | [[Distritu de Rottal-Inn]] | [[Baviera]] | [[Pfarrkirchen]] |- | [[Distritu de Rottweil]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Rottweil]] |- | [[Distritu de Saale-Holzland]] | [[Turinxa]] | [[Eisenberg (Turinxa)|Eisenberg]] |- | [[Distritu de Saale-Orla]] | [[Turinxa]] | [[Schleiz]] |- | [[Distritu de Saalfeld-Rudolstadt]] | [[Turinxa]] | [[Saalfeld]] |- | [[Saalkreis]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Halle, Saxonia-Anhalt|Halle]]¹ |- | [[Distritu de Saarbrücken]] | [[Sarre]] | [[Saarbrücken]] |- | [[Distritu de Saarlouis]] | [[Sarre]] | [[Saarlouis]] |- | [[Distritu de Saarpfalz]] | [[Sarre]] | [[Homburg, Sarre|Homburg]] |- | [[Distritu de Sächsische Schweiz]] | [[Saxonia]] | [[Pirna]] |- | [[Distritu de Sangerhausen]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Sangerhausen]] |- | [[Distritu de Sankt Wendel]] | [[Sarre]] | [[Sankt Wendel]] |- | [[Distritu de Schaumburg]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Stadthagen]] |- | [[Distritu de Schleswig-Flensburg]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Schleswig]] |- | [[Distritu de Schmalkalden-Meiningen]] | [[Turinxa]] | [[Meiningen]] |- | [[Distritu de Schönebeck]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Schönebeck]] |- | [[Distritu de Schwäbisch Hall]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Schwäbisch Hall]] |- | [[Distritu de Schwalm-Eder]] | [[Hesse]] | [[Homberg]] |- | [[Distritu de Schwandorf]] | [[Baviera]] | [[Schwandorf]] |- | [[Distritu de Schwarzwald-Baar]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Villingen-Schwenningen]] |- | [[Distritu de Schweinfurt]] | [[Baviera]] | [[Schweinfurt (Alemaña)|Schweinfurt]]¹ |- | [[Distritu de Segeberg]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Bad Segeberg]] |- | [[Distritu de Siegen-Wittgenstein]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Siegen]] |- | [[Distritu de Sigmaringen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Sigmaringen]] |- | [[Distritu de Soest]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Soest]] |- | [[Distritu de Heidekreis]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Bad Fallingbostel]] |- | [[Distritu de Sömmerda]] | [[Turinxa]] | [[Sömmerda]] |- | [[Distritu de Sonneberg]] | [[Turinxa]] | [[Sonneberg]] |- | [[Distritu de Spree-Neißy]] | [[Brandeburgu]] | [[Forst]] |- | [[Distritu de Stade]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Stade]] |- | [[Distritu de Starnberg]] | [[Baviera]] | [[Starnberg]] |- | [[Distritu de Steinburg]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Itzehoe]] |- | [[Distritu de Steinfurt]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Steinfurt]] |- | [[Distritu de Stendal]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Stendal]] |- | [[Distritu de Stollberg]] | [[Saxonia]] | [[Stollberg]] |- | [[Distritu de Stormarn]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Bad Oldesloe]] |- | [[Distritu de Straubing-Bogen]] | [[Baviera]] | [[Straubing]]¹ |- | [[Distritu de Südliche Weinstraßy]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Landau]]¹ |- | [[Distritu de Südwestpfalz]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Pirmasens]]¹ |- | [[Distritu de Teltow-Fläming]] | [[Brandeburgu]] | [[Luckenwalde]] |- | [[Distritu de Tirschenreuth]] | [[Baviera]] | [[Tirschenreuth]] |- | [[Distritu de Torgau-Oschatz]] | [[Saxonia]] | [[Torgau]] |- | [[Distritu de Traunstein]] | [[Baviera]] | [[Traunstein]] |- | [[Distritu de Tréveris-Saarburg]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Tréveris]]¹ |- | [[Distritu de Tubinga]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Tubinga]] |- | [[Distritu de Tuttlingen]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Tuttlingen]] |- | [[Distritu de Uckermark]] | [[Brandeburgu]] | [[Prenzlau]] |- | [[Distritu de Uelzen]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Uelzen]] |- | [[Distritu de Unna]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Unna]] |- | [[Distritu de Unstrut-Hainich]] | [[Turinxa]] | [[Mühlhausen]] |- | [[Distritu de Unterallgäu]] | [[Baviera]] | [[Mindelheim]] |- | [[Distritu de Vechta]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Vechta]] |- | [[Distritu de Verden]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Verden]] |- | [[Distritu de Viersen]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Viersen]] |- | [[Vogelsbergkreis]] | [[Hesse]] | [[Lauterbach]] |- | [[Vogtlandkreis]] | [[Saxonia]] | [[Plauen]]¹ |- | [[Pomerania Occidental-Greifswald]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Greifswald]] |- | [[Pomerania Occidental-Rügen]] | [[Mecklemburgu-Pomerania Occidental]] | [[Stralsund]] |- | [[Distritu de Vulkaneifel]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Daun]] |- | [[Distritu de Waldeck-Frankenberg]] | [[Hesse]] | [[Korbach]] |- | [[Distritu de Waldshut]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Waldshut-Tiengen]] |- | [[Distritu de Warendorf]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Warendorf]] |- | [[Wartburgkreis]] | [[Turinxa]] | [[Eisenach]] |- | [[Distritu de Weilheim-Schongau]] | [[Baviera]] | [[Weilheim, Baviera|Weilheim]] |- | [[Distritu de Weimarer Land]] | [[Turinxa]] | [[Apolda]] |- | [[Distritu de Weißenburg-Gunzenhausen]] | [[Baviera]] | [[Weißenburg]] |- | [[Distritu de Weißenfels]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Weißenfels]] |- | [[Distritu de Weißeritzkreis]] | [[Saxonia]] | [[Dippoldiswalde]] |- | [[Distritu de Wernigerode]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Wernigerode]] |- | [[Distritu de Werra-Meißner]] | [[Hesse]] | [[Eschwege]] |- | [[Distritu de Wesel]] | [[Renania del Norte-Westfalia]] | [[Wesel]] |- | [[Distritu de Wesermarsch]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Brake]] |- | [[Distritu de Westerwaldkreis]] | [[Renania-Palatináu]] | [[Montabaur]] |- | [[Wetteraukreis]] | [[Hesse]] | [[Friedberg, Hesse|Friedberg]] |- | [[Distritu de Wittenberg]] | [[Saxonia-Anhalt]] | [[Wittenberg]] |- | [[Distritu de Wittmund]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Wittmund]] |- | [[Distritu de Wolfenbüttel]] | [[Baxa Saxonia]] | [[Wolfenbüttel]] |- | [[Distritu de Wunsiedel]] | [[Baviera]] | [[Wunsiedel]] |- | [[Distritu de Wurzburgu]] | [[Baviera]] | [[Wurzburgu]]¹ |- | [[Distritu de Zollernnalb]] | [[Baden-Wurtemberg]] | [[Balingen]] |- | [[Distritu de Zwickauer Land]] | [[Saxonia]] | [[Werdau]] |} <sup><small>1</small></sup> ''Plaza alministrativa del distritu pero nun parte del distritu. Pertenez a la [[llista de distritos urbanos alemanes]].'' == Ver tamién == * [[Alemaña]] * [[Estaos d'Alemaña]] * [[Distritos d'Alemaña]] * [[Distritos urbanos alemanes|Llista de distritos urbanos alemanes]] {{Tradubot|Anexo:Distritos rurales de Alemania}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Distritos d'Alemaña| ]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 28djprm66fnw8mvczxkgsad499a1v4j 0 150929 3710583 3620974 2022-08-22T09:16:25Z YoaR 37624 Plantía: {{referencies|t={{subst:CURRENTTIMESTAMP}}}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20220822091625}} {{Organización}} La '''Xunión Económica y Monetaria del África Occidental''' ye una [[organización]] que'l so oxetivu ye'l refuerzu de la competitividá económica y financiera de les sos [[países]] miembros por aciu la [[cooperación]]. Fundada en [[1962]], tien la sede en [[Uagadugú]], capital de [[Burkina Fasu]] == Estaos Miembros == * [[Ficheru:Flag of Benin.svg|20px|Bandera de Benín]] [[Benín]] * [[Ficheru:Flag of Burkina Faso.svg|20px]] [[Burkina Fasu]] * [[Ficheru:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Costa de Marfil]] * [[Ficheru:Flag of Mali.svg|20px|Bandera de Malí]] [[Malí]] * [[Ficheru:Flag of Niger.svg|20px|Bandera de Níxer]] [[Níxer]] * [[Ficheru:Flag of Guinea-Bissau.svg|20px|Bandera de Guinea-Bissau]] [[Guinea-Bisáu]] * [[Ficheru:Flag of Senegal.svg|20px|Bandera de Senegal]] [[Senegal]] * [[Ficheru:Flag of Togo.svg|20px|Bandera de Togu]] [[Togu]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.uemoa.int Sitio web oficial ] {{Tradubot|Unión Económica y Monetaria del África Occidental}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Organizaciones internacionales d'África]] [[Categoría:Desenvolvimientu social]] [[Categoría:Panafricanismu]] [[Categoría:Wikipedia:Correxir/Revisar títulu]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] rr2jfqsrg0dk3meo6wm4ctveng43zbe 14 151513 3710298 3710148 2022-08-21T14:52:02Z Omarete 35 Moving from [[Category:Ayande]] to [[Category:Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{mapa llista de coordenaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Asturies|Ayande]] [[Categoría:Allande]] i9wuawtp7bnoyibf3g5cgf7t9iqhyfw 0 151515 3710517 3468112 2022-08-22T07:07:49Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Trapa''' podemos referinos a: * [[Trapa (Berducedo)|Trapa]], una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Berducedo (parroquia)|Berducedo]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. * [[Trapa (Brañaḷḷonga)|Trapa]], una casería de la parroquia de [[Brañaḷḷonga]], nel conceyu asturianu de [[Tinéu]]. * [[Trapa (botánica)|Trapa]], un xéneru de la familia monotípica de les trapácees, nel orde de les mirtales, que comprende cinco especies de yerbes acuátiques. {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] gp2xjxtjrn4m6fh3zj3iue7lexnyajz 4 151768 3710416 3704141 2022-08-21T14:56:18Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {|{{tablaguapacentrada}} !Conceyu !Plantía<br />rexón !Parroquies !Parroquies<br />creaes !Llocalidaes !Llocalidaes<br /> creaes |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Amieva|Amieva]]}} |{{sí}} |5 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Amieva}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Amieva|Categoría]])</small>}} |58 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Amieva}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Amieva|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Avilés|Avilés]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Avilés}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Avilés|Categoría]])</small>}} |71 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Avilés}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Avilés|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Allande|Allande]]}} |{{sí}} |17 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Allande}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Allande|Categoría]])</small>}} |123 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Allande}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Allande|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ayer|Ayer]]}} |{{sí}} |18 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ayer}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Ayer|Categoría]])</small>}} |175 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ayer}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Ayer|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Balmonte|Balmonte]]}} |{{sí}} |15 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Balmonte}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Balmonte|Categoría]])</small>}} |87 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Balmonte}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Balmonte|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Bimenes|Bimenes]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bimenes}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Bimenes|Categoría]])</small>}} |105 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bimenes}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Bimenes|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Bual|Bual]]}} |{{sí}} |7 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bual}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Bual|Categoría]])</small>}} |71 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bual}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Bual|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cabrales|Cabrales]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabrales}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cabrales|Categoría]])</small>}} |19 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabrales}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cabrales|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cabranes|Cabranes]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabranes}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cabranes|Categoría]])</small>}} |36 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabranes}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cabranes|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Candamu|Candamu]]}} |{{sí}} |11 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Candamu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Candamu|Categoría]])</small>}} |52 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Candamu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Candamu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cangas del Narcea|Cangas del Narcea]]}} |{{sí}} |54 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangas del Narcea}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cangas del Narcea|Categoría]])</small>}} |311 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangas del Narcea}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cangas del Narcea|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cangues d'Onís|Cangues d'Onís]]}} |{{sí}} |11 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangues d'Onís}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cangues d'Onís|Categoría]])</small>}} |63 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangues d'Onís}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cangues d'Onís|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Caravia|Caravia]]}} |{{sí}} |2 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Caravia}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Caravia|Categoría]])</small>}} |11 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Caravia}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Caravia|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Carreño|Carreño]]}} |{{sí}} |12 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Carreño}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Carreño|Categoría]])</small>}} |183 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Carreño}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Carreño|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Castrillón|Castrillón]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castrillón}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Castrillón|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castrillón}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Castrillón|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Castropol|Castropol]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castropol}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Castropol|Categoría]])</small>}} |144 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castropol}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Castropol|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Casu|Casu]]}} |{{sí}} |10 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Casu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Casu|Categoría]])</small>}} |23 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Casu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Casu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Colunga|Colunga]]}} |{{sí}} |13 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Colunga}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Colunga|Categoría]])</small>}} |27 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Colunga}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Colunga|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Corvera|Corvera]]}} |{{sí}} |7 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Corvera}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Corvera|Categoría]])</small>}} |101 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Corvera}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Corvera|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cuaña|Cuaña]]}} |{{sí}} |7 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuaña}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cuaña|Categoría]])</small>}} |55 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuaña}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cuaña|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Cuideiru|Cuideiru]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuideiru}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Cuideiru|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuideiru}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Cuideiru|Categoría]])</small>}} |- | {{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Degaña|Degaña]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Degaña}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Degaña|Categoría]])</small>}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Degaña}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Degaña|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Eilao|Eilao]]}} |{{sí}} |5 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Eilao}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Eilao|Categoría]])</small>}} |29 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Eilao}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Eilao|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/El Franco|El Franco]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Franco}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'El Franco|Categoría]])</small>}} |45 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Franco}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'El Franco|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/El Valle Altu de Peñamellera|El Valle Altu de Peñamellera]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Altu de Peñamellera}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'El Valle Altu de Peñamellera|Categoría]])</small>}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Altu de Peñamellera}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'El Valle Altu de Peñamellera|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/El Valle Baḥu de Peñamellera|El Valle Baḥu de Peñamellera]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Baḥu de Peñamellera}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'El Valle Baḥu de Peñamellera|Categoría]])</small>}} |19 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Baḥu de Peñamellera}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'El Valle Baḥu de Peñamellera|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Gozón|Gozón]]}} |{{sí}} |13 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Gozón}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Gozón|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Gozón}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Gozón|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Grandas de Salime|Grandas de Salime]]}} |{{sí}} |7 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grandas de Salime}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Grandas de Salime|Categoría]])</small>}} |66 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grandas de Salime}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Grandas de Salime|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Grau|Grau]]}} |{{sí}} |28 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grau}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Grau|Categoría]])</small>}} |187 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grau}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Grau|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ibias|Ibias]]}} |{{sí}} |11 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ibias}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Ibias|Categoría]])</small>}} |78 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ibias}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Ibias|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Illas|Illas]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Illas}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Illas|Categoría]])</small>}} |25 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Illas}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Illas|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/La Ribera|La Ribera]]}} |{{sí}} |5 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de La Ribera}} <small>([[:Categoría:Parroquies de La Ribera|Categoría]])</small>}} |29 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de La Ribera}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de La Ribera|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Les Regueres|Les Regueres]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Les Regueres}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Les Regueres|Categoría]])</small>}} |41 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Les Regueres}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Les Regueres|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Llanera|Llanera]]}} |{{sí}} |11 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanera}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Llanera|Categoría]])</small>}} |76 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanera}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Llanera|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Llanes|Llanes]]}} |{{sí}} |28 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanes}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Llanes|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanes}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Llanes|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Llangréu|Llangréu]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llangréu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Llangréu|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llangréu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Llangréu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Llaviana|Llaviana]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llaviana}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Llaviana|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llaviana}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Llaviana|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ḷḷena|Ḷḷena]]}} |{{sí}} |24 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ḷḷena}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Ḷḷena|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ḷḷena}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Ḷḷena|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Mieres|Mieres]]}} |{{sí}} |16 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Mieres}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Mieres|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Mieres}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Mieres|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Morcín|Morcín]]}} |{{sí}} |7 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Morcín}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Morcín|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Morcín}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Morcín|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Muros|Muros]]}} |{{sí}} |2 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Muros}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Muros|Categoría]])</small>}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Muros}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Muros|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Nava|Nava]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Nava}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Nava|Categoría]])</small>}} |63 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Nava}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Nava|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Navia|Navia]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Navia}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Navia|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Navia}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Navia|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Noreña|Noreña]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Noreña}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Noreña|Categoría]])</small>}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Noreña}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Noreña|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Onís|Onís]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Onís}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Onís|Categoría]])</small>}} |14 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Onís}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Onís|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Parres|Parres]]}} |{{sí}} |17 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Parres}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Parres|Categoría]])</small>}} |62 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Parres}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Parres|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Pezós|Pezós]]}} |{{sí}} |1 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pezós}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Pezós|Categoría]])</small>}} |18 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pezós}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Pezós|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Piloña|Piloña]]}} |{{sí}} |24 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Piloña}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Piloña|Categoría]])</small>}} |212 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Piloña}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Piloña|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ponga|Ponga]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ponga}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Ponga|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ponga}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Ponga|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Pravia|Pravia]]}} |{{sí}} |15 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pravia}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Pravia|Categoría]])</small>}} |72 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pravia}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Pravia|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Proaza|Proaza]]}} |{{sí}} |8 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Proaza}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Proaza|Categoría]])</small>}} |23 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Proaza}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Proaza|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Quirós|Quirós]]}} |{{sí}} |13 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Quirós}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Quirós|Categoría]])</small>}} |64 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Quirós }} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Quirós|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ribadeva|Ribadeva]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribadeva}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Ribadeva|Categoría]])</small>}} |10 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribadeva}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Ribadeva|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ribeseya|Ribeseya]]}} |{{sí}} |9 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribeseya}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Ribeseya|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribeseya}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Ribeseya|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Riosa|Riosa]]}} |{{sí}} |1 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Riosa}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Riosa|Categoría]])</small>}} |51 |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Riosa}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Riosa|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Salas|Salas]]}} |{{sí}} |28 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Salas}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Salas|Categoría]])</small>}} |192 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Salas}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Salas|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Samartín d'Ozcos|Samartín d'Ozcos]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Samartín d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |32 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Samartín d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Samartín del Rei Aurelio|Samartín del Rei Aurelio]]}} |{{sí}} |5 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín del Rei Aurelio}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Samartín del Rei Aurelio|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín del Rei Aurelio}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Samartín del Rei Aurelio|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Santalla d'Ozcos|Santalla d'Ozcos]]}} |{{sí}} |1 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santalla d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Santalla d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |38 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santalla d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Santalla d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/San Tiso d'Abres|San Tiso d'Abres]]}} |{{sí}} |1 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de San Tiso d'Abres}} <small>([[:Categoría:Parroquies de San Tiso d'Abres|Categoría]])</small>}} |25 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de San Tiso d'Abres}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de San Tiso d'Abres|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Santo Adriano|Santo Adriano]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santo Adriano}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Santo Adriano|Categoría]])</small>}} |18 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santo Adriano}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Santo Adriano|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Sariegu|Sariegu]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sariegu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Sariegu|Categoría]])</small>}} |20 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sariegu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Sariegu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Siero|Siero]]}} |{{sí}} |29 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Siero}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Siero|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Siero}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Siero|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Sobrescobiu|Sobrescobiu]]}} |{{sí}} |3 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sobrescobiu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Sobrescobiu|Categoría]])</small>}} |10 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sobrescobiu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Sobrescobiu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Somiedo|Somiedo]]}} |{{sí}} |15 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Somiedo}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Somiedo|Categoría]])</small>}} |39 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Somiedo}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Somiedo|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Sotu'l Barcu|Sotu'l Barcu]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sotu'l Barcu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Sotu'l Barcu|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sotu'l Barcu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Sotu'l Barcu|Categoría]])</small>}} |- | {{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Tapia|Tapia]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tapia}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Tapia|Categoría]])</small>}} |37 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tapia}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Tapia|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Taramundi|Taramundi]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Taramundi}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Taramundi|Categoría]])</small>}} |53 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Taramundi}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Taramundi|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Teberga|Teberga]]}} |{{sí}} |13 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Teberga}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Teberga|Categoría]])</small>}} |47 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Teberga}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Teberga|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Tinéu|Tinéu]]}} |{{sí}} |44 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tinéu}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Tinéu|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tinéu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Tinéu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Uviéu|Uviéu]]}} |{{sí}} |30 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Uviéu}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'Uviéu|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Uviéu}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'Uviéu|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Valdés|Valdés]]}} |{{sí}} |15 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Valdés}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Valdés|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Valdés}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Valdés|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/A Veiga|A Veiga]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'A Veiga}} <small>([[:Categoría:Parroquies d'A Veiga|Categoría]])</small>}} |31 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'A Veiga}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes d'A Veiga|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Vilanova d'Ozcos|Vilanova d'Ozcos]]}} |{{sí}} |4 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Vilanova d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Vilanova d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |32 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Vilanova d'Ozcos}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Vilanova d'Ozcos|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Villaviciosa|Villaviciosa]]}} |{{sí}} |41 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villaviciosa}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Villaviciosa|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villaviciosa}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Villaviciosa|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Villayón|Villayón]]}} |{{sí}} |6 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villayón}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Villayón|Categoría]])</small>}} |51 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villayón}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Villayón|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|non|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Xixón|Xixón]]}} |{{sí}} |26 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Xixón}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Xixón|Categoría]])</small>}} | |{{celda|non|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Xixón}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Xixón|Categoría]])</small>}} |- |{{celda|sí|[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Yernes y Tameza|Yernes y Tameza]]}} |{{sí}} |2 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Yernes y Tameza}} <small>([[:Categoría:Parroquies de Yernes y Tameza|Categoría]])</small>}} |5 |{{celda|sí|{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Yernes y Tameza}} <small>([[:Categoría:Llocalidaes de Yernes y Tameza|Categoría]])</small>}} |- |Total |78/78<br />({{porcentaxe|78|78}}) |845 |{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'A Veiga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Amieva}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Avilés}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ayer}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Balmonte}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bimenes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bual}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabrales}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabranes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Candamu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangas del Narcea}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangues d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Caravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Carreño}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castrillón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castropol}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Casu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Colunga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Corvera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuideiru}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Degaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Eilao}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Franco}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Altu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Baḥu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Gozón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grandas de Salime}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grau}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ibias}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Illas}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de La Ribera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Les Regueres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llangréu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llaviana}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ḷḷena}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Mieres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Morcín}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Muros}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Nava}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Navia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Noreña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Parres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pezós}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Piloña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ponga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Proaza}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Quirós}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribadeva}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribeseya}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Riosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Salas}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín del Rei Aurelio}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santalla d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de San Tiso d'Abres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santo Adriano}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sariegu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Siero}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sobrescobiu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Somiedo}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sotu'l Barcu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tapia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Taramundi}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Teberga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tinéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Uviéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Valdés}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Vilanova d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villaviciosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villayón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Xixón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Yernes y Tameza}}}}<br />({{porcentaxe|{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'A Veiga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Amieva}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Avilés}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ayer}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Balmonte}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bimenes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Bual}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabrales}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cabranes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Candamu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangas del Narcea}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cangues d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Caravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Carreño}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castrillón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Castropol}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Casu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Colunga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Corvera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Cuideiru}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Degaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Eilao}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Franco}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Altu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'El Valle Baḥu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Gozón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grandas de Salime}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Grau}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Ibias}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Illas}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de La Ribera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Les Regueres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanera}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llanes}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llangréu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Llaviana}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ḷḷena}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Mieres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Morcín}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Muros}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Nava}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Navia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Noreña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Parres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pezós}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Piloña}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ponga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Pravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Proaza}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Quirós}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribadeva}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Ribeseya}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Riosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Salas}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Samartín del Rei Aurelio}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santalla d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de San Tiso d'Abres}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Santo Adriano}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sariegu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Siero}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sobrescobiu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Somiedo}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Sotu'l Barcu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tapia}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Taramundi}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Teberga}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Tinéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies d'Uviéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Valdés}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Vilanova d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villaviciosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Villayón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Xixón}}+{{PAGESINCATEGORY:Parroquies de Yernes y Tameza}}}}|845|2}}) |6943 ||{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'A Veiga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Amieva}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Avilés}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ayer}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Balmonte}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bimenes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bual}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabrales}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabranes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Candamu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangas del Narcea}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangues d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Caravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Carreño}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castrillón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castropol}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Casu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Colunga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Corvera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuideiru}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Degaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Eilao}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Franco}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Altu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Baḥu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Gozón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grandas de Salime}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grau}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ibias}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Illas}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de La Ribera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Les Regueres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llangréu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llaviana}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ḷḷena}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Mieres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Morcín}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Muros}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Nava}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Navia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Noreña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Parres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pezós}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Piloña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ponga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Proaza}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Quirós}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribadeva}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribeseya}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Riosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Salas}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín del Rei Aurelio}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santalla d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de San Tiso d'Abres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santo Adriano}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sariegu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Siero}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sobrescobiu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Somiedo}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sotu'l Barcu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tapia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Taramundi}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Teberga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tinéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Uviéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Valdés}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Vilanova d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villaviciosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villayón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Xixón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Yernes y Tameza}}}}<br />({{porcentaxe|{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'A Veiga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Amieva}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Avilés}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ayer}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Balmonte}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bimenes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Bual}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabrales}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cabranes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Candamu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangas del Narcea}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cangues d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Caravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Carreño}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castrillón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Castropol}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Casu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Colunga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Corvera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Cuideiru}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Degaña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Eilao}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Franco}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Altu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'El Valle Baḥu de Peñamellera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Gozón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grandas de Salime}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Grau}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Ibias}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Illas}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de La Ribera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Les Regueres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanera}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llanes}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llangréu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Llaviana}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ḷḷena}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Mieres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Morcín}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Muros}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Nava}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Navia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Noreña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Onís}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Parres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pezós}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Piloña}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ponga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Pravia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Proaza}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Quirós}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribadeva}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Ribeseya}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Riosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Salas}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Samartín del Rei Aurelio}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santalla d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de San Tiso d'Abres}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Santo Adriano}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sariegu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Siero}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sobrescobiu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Somiedo}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Sotu'l Barcu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tapia}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Taramundi}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Teberga}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Tinéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes d'Uviéu}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Valdés}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Vilanova d'Ozcos}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villaviciosa}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Villayón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Xixón}}+{{PAGESINCATEGORY:Llocalidaes de Yernes y Tameza}}}}|6943|2}}) |} 8vd7id9gaglmn0dy52j58bwaltznfsa 0 151807 3710452 3662883 2022-08-22T01:00:24Z 122.215.58.102 wikitext text/x-wiki [[File:Nuvola Romani flag.svg]] [[File:Unlabeled_Renatto_Luschan_Skin_color_map.png|thumb|300px|Mapa de color de piel por poblaciones natives, en colores claros les poblaciones de piel clara.]] El términu '''blancu''' xeneralmente utilizóse pa designar a [[Persona|persones]] que la so tonalidá de [[piel]] claro, poblaciones d'orixe [[Europa|européu]]. Anque lliteralmente implica cuestiones esternes como la piel claro, la forma y color del pelo y los güeyos, ente otres, usóse de distintes maneres en distintos periodos históricos y llugares. Como asocede con otros términos complexos, la so definición precisa pue ser confusa. == Discutiniu sobro l'usu del términu == El conceutu de "blancu", como raza, remanez en [[1781]] de la manu de Johann Friedrich Blumenbach, quien propunxo la denominación [[raza]] caucásica o '''caucasoide''' pa la población europea, y desenvolvió la hipótesis según la cual la xente de piel claro aniciaríase o tremáu nes tierres fríes de los montes d'[[El Cáucasu]]. Escontra [[1855]], Joseph Arthur de Gobineau, nel so ''Ensayu sobro la desigualdá de les races humanes'', sostenía que la raza nórdica yera la meyor de toes; negó la esistencia de la raza blanca, y dixo que yera perxudicial l'amiestu con otros [[Etnia|grupos]], pos esto dexeneraría la pureza racial". Sicasí, esiste discutiniu con al respective de esta tema, y sigue ensin haber demostraciones científiques que verifiquen la definición de [[races humanes]], o lo que ye lo mesmo, la dependencia de la [[xenética]] nes diferencies d'actitú, pensamientos, capacidaes físiques y polo xeneral de tolos procesos orgánicu y mental. Magar ta demostráu y ye intuitivamente lóxicu que la cultura y l'ambiente tienen mayor inflúi que la xenética en toos estos factores, nel casu de qu'esta tuviera dalguna, yá que individuos d'orixe racial diversu que s'educaron en comunidaes distintes demuestren tener comportamientos bien similares. Sía que non, esto nun supón una prueba concluyente. Tamién ta demostráu que'l mediu ambiente inflúi, al llargu plazu, na configuración de calteres hereditarios de grupos que permanecen nesi mediu. En realidá nun se trata d'un problema de demostrar la esistencia de races sinón de la dificultá d'establecer una definición rigoroso y claro (científicamente aceptable) del términu [[raza]], que se base en términos estadísticos y nel conceutu de ''conxuntos difusos o borrosos'', y non en términos absolutos y nel conceutu de conxuntu ''clásicu o binariu o nítido'', inherentes nos conceutos primitivos de ''raza'' y ''raza'' pura. Amás, nun hai muncha voluntá de faelo, como dellos especialistes señalaron, debíu al riesgu, al peligru de les males interpretaciones ya inorancia que lleven a actitúes inhumanes ya intentos de xustificación de barbaries, como los de la [[Segunda Guerra Mundial]]. Lo que sí tien claro la comunidá científica ye que nun esiste la idea simple de ''raza blanca'', ''raza mariella'' nin la ''raza pura''. Una connotación común en delles definiciones de “blancu” ye que'l términu referise a la xente fundamentalmente orixinario y nativa d'[[Europa]]. Por estensión, delles teoríes inclúin poblaciones próximes a Europa, como ciertes zones del [[África del Norte|Norte d'África]] y [[Oriente próximu|Oriente Próximu]]. Otres teoríes inclusive más extensionistas inclúin árees del norte de la [[India]] y poblaciones tan alloñaes d'Europa como los [[Etnia pashtu|pastunes]] de [[Paquistán]] y [[Afganistán]]. Tamién esiste uuna discutiniu sobro la diferencia de piel claro” al respective de “blancu”. El términu ''blancu'' ye equivocáu, pos la mayoría de les persones denominaes “blanques” (ensin importar el so orixe) tienen una pigmentación que fai que'l so color de piel presente tonalidaes de rosa pálidu, rosado o arrosáu tenuemente morenura y camude al tomar el sol. Sicasí, una [[piel]] ye considerada clara si nel rexistru del espectrofotómetro manifiesta un índiz altu o reflectante, y revela un baxu nivel de [[melanina]] o pigmentu capilar. Les poblaciones natives d'Europa, más que cualesquier otra población del planeta, atoparse nestos parámetros.<ref>Jablonski, Nina G.; Chaplin, George (18 de febreru de 2000). [https://web.archive.org/web/20160303231156/http://www2.bgsu.edu/departments/chem/faculty/leontis/chem447/PDF_files/Jablonski_skin_color_2000.pdf «The evolution of human skin coloration»] (PDF). ''Estudio sobre la evolución de la coloración de la piel humana.'' (en inglés). Department of Anthropology, California Academy of Sciences. Archivado desde [http://www2.bgsu.edu/departments/chem/faculty/leontis/chem447/PDF_files/Jablonski_skin_color_2000.pdf el original] el 3 de marzu de 2016. Consultáu'l 11 de xunu de 2016.</ref> == Espansión de la población blanca == La estensión de la población blanca en tol mundu ye atribuyible a la conquista de cuasi tol mundu poles [[Europa|naciones europees]] y l'inmigración de millones d'europeos a los territorios conquistaos y colonizaos mientres el periodu entendíu ente'l [[sieglu XVI]] y el [[Sieglu XX|sieglu]] XX. Aprosimao, a partir de [[1800]], emigraron a tolos continentes unos 100 millones d'europeos. == Referencies == {{llistaref|2}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Raza]] a8ishn59bna3xc2x60q6dy9deofzcn5 3710453 3710452 2022-08-22T01:02:29Z Praxidicae 42840 Revertíes les ediciones de [[Special:Contributions/122.215.58.102|122.215.58.102]] ([[User talk:122.215.58.102|alderique]]) hasta la cabera versión de [[User:XabatuBot|XabatuBot]] wikitext text/x-wiki [[File:Unlabeled_Renatto_Luschan_Skin_color_map.png|thumb|300px|Mapa de color de piel por poblaciones natives, en colores claros les poblaciones de piel clara.]] El términu '''blancu''' xeneralmente utilizóse pa designar a [[Persona|persones]] que la so tonalidá de [[piel]] claro, poblaciones d'orixe [[Europa|européu]]. Anque lliteralmente implica cuestiones esternes como la piel claro, la forma y color del pelo y los güeyos, ente otres, usóse de distintes maneres en distintos periodos históricos y llugares. Como asocede con otros términos complexos, la so definición precisa pue ser confusa. == Discutiniu sobro l'usu del términu == El conceutu de "blancu", como raza, remanez en [[1781]] de la manu de Johann Friedrich Blumenbach, quien propunxo la denominación [[raza]] caucásica o '''caucasoide''' pa la población europea, y desenvolvió la hipótesis según la cual la xente de piel claro aniciaríase o tremáu nes tierres fríes de los montes d'[[El Cáucasu]]. Escontra [[1855]], Joseph Arthur de Gobineau, nel so ''Ensayu sobro la desigualdá de les races humanes'', sostenía que la raza nórdica yera la meyor de toes; negó la esistencia de la raza blanca, y dixo que yera perxudicial l'amiestu con otros [[Etnia|grupos]], pos esto dexeneraría la pureza racial". Sicasí, esiste discutiniu con al respective de esta tema, y sigue ensin haber demostraciones científiques que verifiquen la definición de [[races humanes]], o lo que ye lo mesmo, la dependencia de la [[xenética]] nes diferencies d'actitú, pensamientos, capacidaes físiques y polo xeneral de tolos procesos orgánicu y mental. Magar ta demostráu y ye intuitivamente lóxicu que la cultura y l'ambiente tienen mayor inflúi que la xenética en toos estos factores, nel casu de qu'esta tuviera dalguna, yá que individuos d'orixe racial diversu que s'educaron en comunidaes distintes demuestren tener comportamientos bien similares. Sía que non, esto nun supón una prueba concluyente. Tamién ta demostráu que'l mediu ambiente inflúi, al llargu plazu, na configuración de calteres hereditarios de grupos que permanecen nesi mediu. En realidá nun se trata d'un problema de demostrar la esistencia de races sinón de la dificultá d'establecer una definición rigoroso y claro (científicamente aceptable) del términu [[raza]], que se base en términos estadísticos y nel conceutu de ''conxuntos difusos o borrosos'', y non en términos absolutos y nel conceutu de conxuntu ''clásicu o binariu o nítido'', inherentes nos conceutos primitivos de ''raza'' y ''raza'' pura. Amás, nun hai muncha voluntá de faelo, como dellos especialistes señalaron, debíu al riesgu, al peligru de les males interpretaciones ya inorancia que lleven a actitúes inhumanes ya intentos de xustificación de barbaries, como los de la [[Segunda Guerra Mundial]]. Lo que sí tien claro la comunidá científica ye que nun esiste la idea simple de ''raza blanca'', ''raza mariella'' nin la ''raza pura''. Una connotación común en delles definiciones de “blancu” ye que'l términu referise a la xente fundamentalmente orixinario y nativa d'[[Europa]]. Por estensión, delles teoríes inclúin poblaciones próximes a Europa, como ciertes zones del [[África del Norte|Norte d'África]] y [[Oriente próximu|Oriente Próximu]]. Otres teoríes inclusive más extensionistas inclúin árees del norte de la [[India]] y poblaciones tan alloñaes d'Europa como los [[Etnia pashtu|pastunes]] de [[Paquistán]] y [[Afganistán]]. Tamién esiste uuna discutiniu sobro la diferencia de piel claro” al respective de “blancu”. El términu ''blancu'' ye equivocáu, pos la mayoría de les persones denominaes “blanques” (ensin importar el so orixe) tienen una pigmentación que fai que'l so color de piel presente tonalidaes de rosa pálidu, rosado o arrosáu tenuemente morenura y camude al tomar el sol. Sicasí, una [[piel]] ye considerada clara si nel rexistru del espectrofotómetro manifiesta un índiz altu o reflectante, y revela un baxu nivel de [[melanina]] o pigmentu capilar. Les poblaciones natives d'Europa, más que cualesquier otra población del planeta, atoparse nestos parámetros.<ref>Jablonski, Nina G.; Chaplin, George (18 de febreru de 2000). [https://web.archive.org/web/20160303231156/http://www2.bgsu.edu/departments/chem/faculty/leontis/chem447/PDF_files/Jablonski_skin_color_2000.pdf «The evolution of human skin coloration»] (PDF). ''Estudio sobre la evolución de la coloración de la piel humana.'' (en inglés). Department of Anthropology, California Academy of Sciences. Archivado desde [http://www2.bgsu.edu/departments/chem/faculty/leontis/chem447/PDF_files/Jablonski_skin_color_2000.pdf el original] el 3 de marzu de 2016. Consultáu'l 11 de xunu de 2016.</ref> == Espansión de la población blanca == La estensión de la población blanca en tol mundu ye atribuyible a la conquista de cuasi tol mundu poles [[Europa|naciones europees]] y l'inmigración de millones d'europeos a los territorios conquistaos y colonizaos mientres el periodu entendíu ente'l [[sieglu XVI]] y el [[Sieglu XX|sieglu]] XX. Aprosimao, a partir de [[1800]], emigraron a tolos continentes unos 100 millones d'europeos. == Referencies == {{llistaref|2}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Raza]] p0k3p7ua3efx6057kecfr5ypm4geyy0 0 151828 3710488 3625394 2022-08-22T07:04:41Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome d''''El Caleyo''' podemos referinos a: *[[El Caleyo (Bual)|El Caleyo]], una casería de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Bual (parroquia)|Bual]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] del [[Bual|mesmu nome]]. *[[El Caleyo (San Cristoba)|El Caleyo]], una casería de la parroquia de [[San Cristoba (Avilés)|San Cristoba]], nel conceyu asturianu d'[[Avilés]]. *[[El Caleyo (Santa Colomba)|El Caleyo]], una casería de la parroquia de [[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. == Ver tamién == * {{enllaz a dixebra|El Caleyu}} * {{enllaz a dixebra|El Caliyu}} * {{enllaz a dixebra|Los Caleyos}} == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] nvybp6q4mm5p7cg8dytynhvfst79n1q 0 152128 3710448 3653001 2022-08-21T18:11:54Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:SaracensBeheaded.jpg|thumb|225px|Grabáu que representa una escena de les [[Cruzaes]]: [[Ricardu I d'Inglaterra|Ricardo Corazón de Llión]] mandando degollar a los sarracenos.]] '''Sarracenu''' o '''mahometanu'''<ref>{{DALLA|sarracenu}}</ref> ye unu de los nomes colos que la [[cristiandá]] [[medieval]] denominaba genéricamente a los [[Pueblu árabe|árabes]] o a los [[musulmanes]]. Les pallabres «[[islam]]» o «[[musulmán]]» nun s'introducieron nes llingües europees hasta'l sieglu XVII, utilizándose espresiones como «llei de [[Mahoma]]», mahometanos, [[ismaelita|ismaelites]], [[agarenos]], [[moru|moros]], etc. == Fontes clásiques == La primer fonte datable del usu del términu ye la ''[[Geographia]]'' de [[Claudio Ptolomeo]] (sieglu II), que noma ''Sarakene'' a la rexón ente [[Exiptu]] y [[Palestina (rexón)|Palestina]] qu'entiende'l norte del [[Sinaí]], llamada asina pela ciudá de [[Saraka]].<ref name="retso1">Retso, Jan. 2003. ''The Arabs in Antiquity: Their History from the Assyrians to the Umayyads''. Routledge. ISBN 0-7007-1679-3 pg. 505,506.</ref> Ptolomeo tamién menta al pueblu de los ''sarakenoi'', qu'habitaben el noroeste d'[[Arabia]].<ref name="retso1"/> [[Hipólito de Roma]], el ''Llibru de les Lleis de los Países'' (o ''Diálogu del Destín'', del [[gnósticu]] siriu [[Bardaisan]] o d'unu de los sos discípulos) y [[Uranius]] menten tres pueblo distintos en Arabia escontra la primer metá del sieglu III: los ''saraceni'', los ''[[taeni]]'' y los ''árabes''.<ref name="retso1"/> Esos ''taeni'', más tarde identificaos cola tribu árabe [[Tayyi]], alcontrábense en redol al oasis de [[Khaybar]], en direición al [[Éufrates]], ente que los ''saracenoi'' asitiar al norte d'aquellos.<ref name="retso1"/> Estos ''sarracenos'' alcontraos nel [[Hejaz]] septentrional apaecen como un pueblu con cierta capacidá militar y opuestu al Imperiu romanu, que los caracteriza como ''barbaroi'' ([[bárbaru|bárbaros]]).<ref name="retso1"/> Describir nuna ''[[Notitia Dignitatum]]'' datada en tiempu de [[Diocleciano]] (sieglu III), como componentes de distintes unidaes del [[exércitu romanu]], estremando ente árabes, [[liluturaenos]] y sarracenos.<ref name="retso3"> Retso pg. 464,465,466.</ref> Los sarracenos apaecen formando la [[caballería pesada]] (''[[equites]]'') de ''[[Fenicia]]'' y ''[[Thamud]]''.<ref name="retso3"/> Nuna ''[[praeteritio]]'', los enemigos derrotaos por [[Diocleciano]] na so campaña del [[desiertu siriu]] descríbense como sarracenos. N'otros informes militares del sieglu IV ([[guerres Romanu-Sasánidas]]) nun se menten ''árabes'', sinón ''sarracenos'' arreyaos en batalles tantu al llau de los [[Persia|perses]] como de los romanos en llugares tan alloñaos como [[Mesopotamia]].<ref name="retso3"/><ref name="retso5"> Retso pg. 517.</ref> La ''[[Historia Augusta]]'' inclúi un resume d'una carta d'[[Aureliano]] al [[Senáu romanu]] que se refier a [[Zenobia]], reina de [[Palmira]], nestos términos: «Tengo De dicir que tal ye'l mieu qu'esta muyer inspira nos pueblos del este y tamién nos exipcios, que nin los árabes nin los sarracenos nin los armenios mover contra ella».<ref name="retso3"/> Una crónica bizantina primitiva sobre los sarracenos nel mesmu contestu ye la escrita por [[Ioannes Malalas]] (sieglu VI).<ref name="retso3"/> La diferencia ente dambes fontes ye que Malalas ve a los palmiranos y a tolos habitantes del desiertu siriu como ''sarracenos'', y non como árabes, ente que la ''Historia Augusta'' ve a los ''sarracenos'' como distintos de los súbditos de Zenobia, nin palmiranos nin árabes.<ref name="retso3"/> [[Ammianus Marcellinus]] (finales del sieglu IV), historiador de [[Xulianu l'Apóstata]], escribe que'l términu ''sarracenu'' designa a los habitantes del desiertu siriu, en sustitución del términu ''arabes scenitae''.<ref name="retso3"/> En tiempos posteriores a Amiano, los sarracenos seríen conocíos como guerreros del desiertu.<ref>Retso pg.523</ref> El términu ''sarracenu'' fíxose popular tantu na lliteratura griega como la llatina, y col tiempu confundir col de ''árabe'' ya inclusive col de ''[[asiriu]]'', abasnando definitivamente connotaciones negatives.<ref name="retso5"/> Los términos [[Persia|perses]] correspondientes a «sarracenu» son ''tazigan'' y ''tayyaye'', que [[Esteban de Bizancio]] (sieglu VI) asitia na capital [[lakhmida]] d'[[Al-Hirah]].<ref>Retso pg.493</ref> [[Eusebio de Cesarea]] noma a los sarracenos nel so ''[[Historia eclesiástica (llibru d'Eusebio)|Historia Ecclesiastica]]'', cuando cita una carta de [[Dionisio d'Alexandría]] na qu'ésti describe la [[persecución]] de [[Decio]]: «Munchos fueron, nel monte de Arabia, esclavizados polos bárbaros ''sarkenoi''».<ref name="retso1"/> La ''[[Historia Augusta]]'' (escontra l'añu 400) refier un ataque de ciertos ''saraceni'', de los que nun da más información, al exércitu de [[Pescenio Niger]] n'Exiptu qu'asocedió l'añu 193.<ref name="retso2"> Retso pg. 457.</ref> == Fontes franceses medievales == Nes fontes franceses medievales, el términu ''sarrasins'' tien una peculiar aplicación que surde a partir de la invasión musulmana refugada na [[batalla de Poitiers (732)]] y la fixación de [[marca militar|marques fronterices]] pol [[Imperiu Carolinxu]]. Nesti contestu acabar por denominar de forma imprecisa como ''sarracenos'' a cualesquier de los enemigos esteriores de relixón non cristiana, a los que tamién se designaba, de forma igualmente impropia, como ''[[paganu|paganos]]''. Ente ellos taben non yá los musulmanes d'[[Al-Ándalus]] o [[Sicilia]], sinón poblaciones europees que les sos peculiares manifestaciones relixosu-culturales yeren interpretaes como una vuelta al [[paganismu]] o una resistencia a la [[cristianización]], como la d'[[Arpitania]], nos [[Alpes]].<ref>Joseph Henriet (2002) ''Nos ancêtres, Les Sarrasins des Alpes'', Archives vivantes, Éditions Cabedita. ISBN 978-2-88295-360-5 [https://books.google.fr/books?id=G8nRjm1h1TYC&pg=PA75#v=onepage&q=&f=false Capítulu ''Normands, Hongrois et Sarrasins''].</ref> El casu de los [[vascu|vascos]] ye entá más confusu, cuidao que son explícitamente confundíos colos musulmanes del valle del Ebro na ''[[Chanson de Roland]]'' (sieglu XI) al reflexar la [[batalla de Roncesvalles]] (778). == Usu peyorativu en castellán == L'usu [[peyorativu]] en [[Idioma español|castellán]] reflexar na espresión '''sarracina''', qu'amás de sinónimu de '''sarracena''' significa «engarradiella ente munchos, especialmente cuando ye confusa o [[Polveru|tumultuaria]]», o «[[reña]] o [[pendencia]] en qu'hai mancaos o muertos».<ref>{{Cita DALLA|sarracina}}</ref> == Ver tamién == * [[Alforfón]] ([[trigu sarracenu]]). * [[Yerba sarraceno]] (yerba de Santa María). * [[Sarracín]] (llocalidá de la provincia de Burgos).<ref>El nome de la llocalidá vien de un nome vascón medieval de varón y non de la pallabra sarracenu.</ref> * ''[[Crónica sarracina]]'' o ''[[Crónica del Rei Rodrigo]]'' (1431, [[Pedro de Corrolada]]). * [[Aljama Sarracena de la Villa d'Altor]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{Tradubot|Sarraceno}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Pueblos antiguos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] gv8j8nas5xf49a4wv0831o7bzhjvafu 0 153501 3710481 3610952 2022-08-22T07:03:53Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Castaedo''' podemos referinos a: *[[Castaedo (Ponticella)|Castaedo]], un llugar de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Ponticella (parroquia)|Ponticella]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] de [[Villayón]]. *[[Castaedo (Llago)|Castaedo]], un llugar de la parroquia de [[Llago (parroquia)|Llago]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. {{dixebra}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] nenthz1lyblttqf73f629uym4vuuhqh 4 153503 3710417 3626145 2022-08-21T14:56:46Z Omarete 35 Omarete treslladó la páxina "[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Ayande]]" a "[[Wikipedia:Wikiproyeutu poblaciones d'Asturies/Estáu/Allande]]" ensin dexar una redireición wikitext text/x-wiki {|{{tablaguapacentrada}} !Parroquia !Plantía<br />llocalidá !Datos<ref>Tien que tener los siguiente datos:<br />*Tipu: Parroquia d'Asturies<br />*Partíu xudicial<br />*Población<br />*Superficie<br />*Númberu d'hogares</ref> !Estructura<ref>Tien que tener les siguientes seiciones:<br />*Introducción<br />*Xeografía<br />**Llocalidaes<br />**Sitios<br />*Referencies<br />*Enllaces esternos</ref> !Llocalidaes !Plantía<br />llocalidá !Datos<br />llocalidá<ref>Tien que tener los siguiente datos:<br />*Tipu: llugar/aldea/casería/etc.<br />*Partíu xudicial<br />*Población<br />*Númberu d'hogares</ref> !Estructura<br />llocalidá<ref>Tien que tener les siguientes seiciones:<br />*Introducción<br />*Referencies<br />*Enllaces esternos</ref> |- |{{celda|non|[[Berducedo (parroquia)|Berducedo]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Valdedo (Berducedo)|Valdedo]] #[[Berducedo]] #[[As Cabanas (Berducedo)|As Cabanas]] #[[Castello (Berducedo)|Castello]] #[[El Castro (Berducedo)|El Castro]] #[[Corondeño]] #[[A Figueiría]] #[[A Grandeira]] #[[Teixedo (Berducedo)|Teixedo]] #[[Trapa (Berducedo)|Trapa]] #[[Tresdopico]] | *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} | *{{sí}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Bisuyu (Ayande)|Bisuyu]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Comba (Bisuyu)|Comba]] #[[As Fontes]] #[[Fornieḷḷas]] #[[Iboyu]] #[[Noceda (Bisuyu)|Noceda]] | *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Bustantigo (parroquia)|Bustantigo]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Bustantigo]] #[[A Folgueiriza]] #[[El Plantao]] | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Llago (parroquia)|Llago]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Armenande]] #[[Carcedo]] #[[Castaedo (Llago)|Castaedo]] #[[Llago]] #[[Montefurao]] #[[San Pedro (Llago)|San Pedro]] #[[El Villar]] #[[Villardexusto]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Ḷḷinares (parroquia d'Ayande)|Ḷḷinares]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Arganzúa]] #[[Ḷḷinares (Ayande)|Ḷḷinares]] #[[La Ponte Ḷḷinares]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |- |{{celda|non|[[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Carcéu (Ḷḷomes)|Carcéu]] #[[Ḷḷomes]] #[[L'Outeiru (Ḷḷomes)|L'Outeiro]] #[[Taraé]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Paraxes (parroquia)|Paraxes]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Argancinas]] #[[Paraxes]] | *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[La Puela (parroquia)|La Puela]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Caleyu]] #[[Cimaviḷḷa]] #[[Culubréu]] #[[Ferrói]] #[[Fresnéu (La Puela)|Fresnéu]] #[[El Mazu]] #[[Penablanca]] #[[Penaseita]] #[[La Puela]] #[[La Reigada (La Puela)|La Reigada]] #[[La Roza (La Puela)|La Roza]] #[[Valbona (La Puela)|Valbona]] #[[Viḷḷafrontú]] #[[Zreiceda]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Beveraso]] #[[Boxo]] #[[Busllavín]] #[[Ema]] #[[Freisnedo]] #[[Murias (Santo Miyao)|Murias]] #[[A Quintá (Santo Miyao)|A Quintá]] #[[Santo Miyao]] #[[Vallías]] #[[Villardecabo]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Arbiales]] #[[Bendón]] #[[Bustel]] #[[Cabral]] #[[El Caleyo (Santa Colomba)|El Caleyo]] #[[Is]] #[[Llaeces]] #[[Meres (Santa Colomba)|Meres]] #[[Monón]] #[[Murellos]] #[[Penouta (Santa Colomba)|Penouta]] #[[A Pontenova (Santa Colomba)|A Pontenova]] #[[A Porqueira (Santa Colomba)|A Porqueira]] #[[El Rebollu]] #[[Santa Colomba (Ayande)|Santa Colomba]] #[[El Sellón]] #[[Valladosa]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Aguanes]] #[[Busvidal]] #[[A Cova (Samartín)|A Cova]] #[[Cornoyo]] #[[El Enxertal]] #[[A Furada]] #[[Paradas (Samartín)|Paradas]] #[[El Probo]] #[[Robledo (Samartín)|Robledo]] #[[Rubieiro]] #[[Salcedo (Samartín)|Salcedo]] #[[Samartín (Ayande)|Samartín]] #[[Tremao]] #[[Vilasonte]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[San Salvador (parroquia)|San Salvador]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Barras]] #[[Bustarel]] #[[Colada]] #[[Fonteta]] #[[San Salvador (Ayande)|San Salvador]] #[[Trabaces]] #[[Vilalaín]] #[[Vilanova (San Salvador)|Vilanova]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Carbaéu (Viḷḷagrufe)|Carbaéu]] #[[Prada (Viḷḷagrufe)|Prada]] #[[Pradieḷḷa]] #[[Santuyanu (Viḷḷagrufe)|Santuyanu]] #[[Tamuñu]] #[[Viḷḷagrufe]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷar de Sapos (parroquia)|Viḷḷar de Sapos]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Almoñu]] #[[Selce]] #[[Viḷḷar de Sapos]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷabaser (parroquia)|Viḷḷabaser]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Figueras]] #[[Pinieḷḷa]] #[[Ruvena]] #[[Viḷḷabaser]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Abanieḷḷa]] #[[Ḷḷantigu]] #[[Pruyeda]] #[[Santulaya]] #[[El Vaḷḷe (Viḷḷaverde)|El Vaḷḷe]] #[[Viḷḷaverde (Ayande)|Viḷḷaverde]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Zalón (parroquia)|Zalón]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Presnes]] #[[Pumar (Zalón)|Pumar]] #[[Samartín de Beduléu]] #[[La Veiga (Zalón)|La Veiga]] #[[Zalón]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |} == Aclaraciones == {{llistaref}} rv9b0n4n5m3laik39o3ozdi8jwnjmru 3710418 3710417 2022-08-21T14:57:44Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {|{{tablaguapacentrada}} !Parroquia !Plantía<br />llocalidá !Datos<ref>Tien que tener los siguiente datos:<br />*Tipu: Parroquia d'Asturies<br />*Partíu xudicial<br />*Población<br />*Superficie<br />*Númberu d'hogares</ref> !Estructura<ref>Tien que tener les siguientes seiciones:<br />*Introducción<br />*Xeografía<br />**Llocalidaes<br />**Sitios<br />*Referencies<br />*Enllaces esternos</ref> !Llocalidaes !Plantía<br />llocalidá !Datos<br />llocalidá<ref>Tien que tener los siguiente datos:<br />*Tipu: llugar/aldea/casería/etc.<br />*Partíu xudicial<br />*Población<br />*Númberu d'hogares</ref> !Estructura<br />llocalidá<ref>Tien que tener les siguientes seiciones:<br />*Introducción<br />*Referencies<br />*Enllaces esternos</ref> |- |{{celda|non|[[Berducedo (parroquia)|Berducedo]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Valdedo (Berducedo)|Valdedo]] #[[Berducedo]] #[[As Cabanas (Berducedo)|As Cabanas]] #[[Castello (Berducedo)|Castello]] #[[El Castro (Berducedo)|El Castro]] #[[Corondeño]] #[[A Figueiría]] #[[A Grandeira]] #[[Teixedo (Berducedo)|Teixedo]] #[[Trapa (Berducedo)|Trapa]] #[[Tresdopico]] | *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} | *{{sí}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{sí}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Bisuyu (Allande)|Bisuyu]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Comba (Bisuyu)|Comba]] #[[As Fontes]] #[[Fornieḷḷas]] #[[Iboyu]] #[[Noceda (Bisuyu)|Noceda]] | *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} *{{sí}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Bustantigo (parroquia)|Bustantigo]]}} |{{sí}} |{{sí}} |{{sí}} | #[[Bustantigo]] #[[A Folgueiriza]] #[[El Plantao]] | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} | *{{sí}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Llago (parroquia)|Llago]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Armenande]] #[[Carcedo]] #[[Castaedo (Llago)|Castaedo]] #[[Llago]] #[[Montefurao]] #[[San Pedro (Llago)|San Pedro]] #[[El Villar]] #[[Villardexusto]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Ḷḷinares (parroquia d'Allande)|Ḷḷinares]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Arganzúa]] #[[Ḷḷinares (Allande)|Ḷḷinares]] #[[La Ponte Ḷḷinares]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |- |{{celda|non|[[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Carcéu (Ḷḷomes)|Carcéu]] #[[Ḷḷomes]] #[[L'Outeiru (Ḷḷomes)|L'Outeiro]] #[[Taraé]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Paraxes (parroquia)|Paraxes]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Argancinas]] #[[Paraxes]] | *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[La Puela (parroquia)|La Puela]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Caleyu]] #[[Cimaviḷḷa]] #[[Culubréu]] #[[Ferrói]] #[[Fresnéu (La Puela)|Fresnéu]] #[[El Mazu]] #[[Penablanca]] #[[Penaseita]] #[[La Puela]] #[[La Reigada (La Puela)|La Reigada]] #[[La Roza (La Puela)|La Roza]] #[[Valbona (La Puela)|Valbona]] #[[Viḷḷafrontú]] #[[Zreiceda]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{sí}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Beveraso]] #[[Boxo]] #[[Busllavín]] #[[Ema]] #[[Freisnedo]] #[[Murias (Santo Miyao)|Murias]] #[[A Quintá (Santo Miyao)|A Quintá]] #[[Santo Miyao]] #[[Vallías]] #[[Villardecabo]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Santa Colomba (parroquia)|Santa Colomba]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Arbiales]] #[[Bendón]] #[[Bustel]] #[[Cabral]] #[[El Caleyo (Santa Colomba)|El Caleyo]] #[[Is]] #[[Llaeces]] #[[Meres (Santa Colomba)|Meres]] #[[Monón]] #[[Murellos]] #[[Penouta (Santa Colomba)|Penouta]] #[[A Pontenova (Santa Colomba)|A Pontenova]] #[[A Porqueira (Santa Colomba)|A Porqueira]] #[[El Rebollu]] #[[Santa Colomba (Allande)|Santa Colomba]] #[[El Sellón]] #[[Valladosa]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Samartín (parroquia d'Allande)|Samartín]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Aguanes]] #[[Busvidal]] #[[A Cova (Samartín)|A Cova]] #[[Cornoyo]] #[[El Enxertal]] #[[A Furada]] #[[Paradas (Samartín)|Paradas]] #[[El Probo]] #[[Robledo (Samartín)|Robledo]] #[[Rubieiro]] #[[Salcedo (Samartín)|Salcedo]] #[[Samartín (Allande)|Samartín]] #[[Tremao]] #[[Vilasonte]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[San Salvador (parroquia)|San Salvador]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Barras]] #[[Bustarel]] #[[Colada]] #[[Fonteta]] #[[San Salvador (Allande)|San Salvador]] #[[Trabaces]] #[[Vilalaín]] #[[Vilanova (San Salvador)|Vilanova]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Carbaéu (Viḷḷagrufe)|Carbaéu]] #[[Prada (Viḷḷagrufe)|Prada]] #[[Pradieḷḷa]] #[[Santuyanu (Viḷḷagrufe)|Santuyanu]] #[[Tamuñu]] #[[Viḷḷagrufe]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷar de Sapos (parroquia)|Viḷḷar de Sapos]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Almoñu]] #[[Selce]] #[[Viḷḷar de Sapos]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷabaser (parroquia)|Viḷḷabaser]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Figueras]] #[[Pinieḷḷa]] #[[Ruvena]] #[[Viḷḷabaser]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Abanieḷḷa]] #[[Ḷḷantigu]] #[[Pruyeda]] #[[Santulaya]] #[[El Vaḷḷe (Viḷḷaverde)|El Vaḷḷe]] #[[Viḷḷaverde (Allande)|Viḷḷaverde]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |{{celda|non|[[Zalón (parroquia)|Zalón]]}} |{{sí}} |{{non}} |{{non}} | #[[Presnes]] #[[Pumar (Zalón)|Pumar]] #[[Samartín de Beduléu]] #[[La Veiga (Zalón)|La Veiga]] #[[Zalón]] | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} | *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} *{{non}} |- |} == Aclaraciones == {{llistaref}} 5duky9dbzv80bj1qd5dcif209o13mje 0 155919 3710564 3684722 2022-08-22T08:15:55Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20150904202600|políticos}} {{persona | nome = Paul Deschanel | imagen = Paul Deschanel 01.jpg | tamañu = | pieimagen = | cargu = [[Presidente de Francia|10° Presidente de la Tercer República Francesa]] | escudu = | entamu = [[18 de febreru]] | final = [[21 de setiembre]] de [[1920]] | primerministro = [[Alexandre Millerand]] | predecesor = [[Raymond Poincaré]] | socesor = [[Alexandre Millerand]] | fechanac = [[13 de febreru]] de [[1855]] | lugarnac = [[Schaerbeek]], [[Rexón de Bruxeles-Capital]] {{BEL}} | fechamuerte = [[28 d'abril]] de [[1922]] ({{edá|13|2|1855|28|4|1922}}) | lugarmuerte = [[París]], {{FRA}} | cónyuge = Germain Deschanel | oficiu = [[Abogáu]] y [[políticu]] | partíu = }} '''Paul Eugène Louis Deschanel''' (n. [[Schaerbeek]], [[13 de febreru]] de [[1855]] - f. [[París]], [[28 d'abril]] de [[1922]]) foi [[presidente de Francia]] ente'l [[18 de febreru]] y el [[21 de setiembre]] de [[1920]]. == Biografía == Fíu d'[[Émile Deschanel]] (1819-1904), profesor nel [[Collège de Francia]] y senador, nació en [[Bruxeles]], onde'l so padre tuvo exiliáu ente los años 1851 y 1859, por cuenta de la so oposición a [[Napoleón III]], siendo asina unu de los dos únicos presidentes franceses nacíos fora de territoriu francés (l'otru ye [[Valéry Giscard d'Estaing]], que lo fixo en [[Koblenz]], Alemaña). === Carrera política === Estudió lleis, empezando la so carrera como secretariu de [[Deshayes de Marcère]] (1876) y de [[Jules Simon]] (1876-1877). Escoyíu diputáu por [[Eure-et-Loir]] en 1885, convertir dende'l principiu n'unu de los más notables oradores del grupu progresista republicanu. Foi presidente del Congresu de los Diputaos de 1896 a 1901; reelixíu en 1902, refugó'l cargu. Sicasí, tornaría de manera brillosa en 1904, y en 1905 sofitó la [[llei de separación de la ilesia y del Estáu]]. En delantre, como parllamentariu y como presidente de la Cámara, dedicar a la llucha contra la [[esquierda]] (nun lo fixo namái nel Parllamentu, sinón tamién en xuntes públiques por toa Francia). Los sos discursos de [[Marsella]] (26 d'ochobre de 1896), [[Carmaux]] (27 d'avientu de 1896) y [[Roubaix]] (10 d'abril de 1897) fueron trunfos de la elocuencia y claridá espositiva de la política y oxetivos sociales del Partíu Progresista. === Presidencia === Foi escoyíu presidente de Francia'l 17 de xineru de 1920. Aspiraba a un rol más activu que'l que fuera de rigor mientres la [[Tercer República Francesa]], pero'l so salú mental torgó-y poner les sos idees en práutica. Como presidente, el so comportamientu excéntrico provocó cierta consternación; nuna ocasión, dempués de qu'un grupu d'escolares regalára-y un ramillete de flores, devolvió refundiar -y les d'una nuna. Tou ello remató na madrugada del 20 de mayu de 1920, cuando, n'inxiriendo dellos somníferos, cayer por una ventana del tren presidencial cerca de [[Montargis]]; atopar analayando en pijama un plateru, quien lo acompañó al puestu del encargáu del pasu a nivel más cercanu. Poco dempués d'aquello abandonó una xunta d'estáu ya introducióse dafechu vistíu nun llagu. Arrenunció'l 21 de setiembre de 1920, siendo ingresáu nuna institución. Al añu siguiente del so arrenunciu foi escoyíu senador, cargu qu'ocupó dende 9 de xineru de 1921 hasta la so muerte. Foi l'únicu xefe d'Estáu francés mientres que'l so mandatu nun foi executáu nengún condergáu (la [[pena de muerte]] foi abolida en 1981 col sofitu del presidente [[François Mitterrand]]). Él mesmu foi mientres enforma tiempu un opositor a la pena capital. == Trabayos == Paul Deschanel foi igualmente un home de lletres, autor de dellos llibros sobre les cuestiones sociales, y foi escoyíu pa l'[[Academia francesa]] el [[18 de mayu]] de [[1899]]. Los sos trabayos más notables son: * ''Orateurs et hommes d´etat - Frederic II - M. de Bismarck - Fox et Pitt - Lord Grey - Talleyrand - Berryer - Gladstone'', Calmann Lévy, París, 1899 * ''Figures de femmes'' ([[1899]]) * ''La Décentralisation'' ([[1895]]) * ''La Question sociale'' ([[1898]]) {{socesión | predecesor = [[Raymond Poincaré]] | títulu =<br /> [[Presidente de Francia]] | periodu = [[1920]] | socesor = [[Alexandre Millerand]]}} {{NF|1855|1922|Deschanel, Paul}} {{Tradubot|Paul Deschanel}} [[Categoría:Presidentes de Francia]] [[Categoría:Políticos y polítiques de Francia]] [[Categoría:Grandes cruces de la Lexón d'Honor]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] 6muhl5btgsroubtxz3wcuwbov5yfmxy 0 156119 3710464 3685846 2022-08-22T06:53:25Z YoaR 37624 Removing from [[Category:Militares confederaos (Guerra Civil Estauxunidense)]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{persona}} [[Ficheru:1856DemocraticPoster.png|thumb|right|200px|Afiche de campaña eleutoral del Partíu Demócrata de 1856 con Breckinridge como candidatu a vicepresidente al llau del candidatu presidencial Buchanan.]] '''John Cabell Breckinridge''' ([[16 de xineru]] de [[1821]]-[[17 de mayu]] de [[1875]]) yera un abogáu, políticu y militar estauxunidense. Representó a [[Kentucky]] en dambes cámares del [[Congresu de los Estaos Xuníos|Congresu]] y convirtióse nel 14 ° y más nuevu [[Vicepresidente de los Estaos Xuníos]], sirviendo dende 1857 hasta 1861. Foi miembru del [[Partíu Demócrata (Estaos Xuníos)|partíu Demócrata]]. Sirvió nel Senáu de EE. XX. mientres l'españíu de la [[Guerra de Secesión|Guerra Civil estauxunidense]], pero foi espulsáu dempués de xunise al [[Exércitu de los Estaos Confederaos|Exércitu Confederáu]]. Foi nomáu secretariu de guerra [[Estaos Confederaos d'América|confederáu]] en 1865. Breckinridge nació cerca de Lexington, Kentucky, nuna prominente familia local. Dempués del serviciu non-combatiente mientres [[Intervención d'Estaos Xuníos en Méxicu]], foi escoyíu demócrata de la Cámara de Representantes de Kentucky en 1849, onde asumió la posición de los derechos de los estaos contra la interferencia cola [[Esclavitú nos Estaos Xuníos|esclavitú]]. Escoyíu na Cámara de Representantes d'Estaos Xuníos en 1850, aliar con [[Stephen A. Douglas]] en sofitu de la [[Llei de Kansas-Nebraska|Llei Kansas-Nebraska]]. Dempués de que la redistribución en 1854 fixo pocu probable la so reelección, negar a postulase pa otru mandatu. Foi nomáu pa vicepresidente na [[Convención Nacional Demócrata]] de 1856 pa permediar la boleta encabezada por [[James Buchanan]]. Los demócrates ganaron les [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1856|eleiciones]], pero Breckinridge tuvo poca influencia con Buchanan y, como presidente del [[Senáu de los Estaos Xuníos|Senáu]], nun pudo espresar les sos opiniones nos alderiques. En 1859, foi escoyíu p'asoceder al Senador John J. Crittenden a la fin del mandatu de Crittenden en 1861. Como vicepresidente, Breckinridge xunir a Buchanan pa sofitar la Constitución de Lecompton pa Kansas, lo que llevó a una división nel Partíu Demócrata. Dempués de que los Demócrates del Sur abandonaron la Convención Nacional Demócrata de 1860, les faiciones del norte y del sur del partíu celebraron convenciones rivales en Baltimore que nomaron a Douglas y Breckinridge, respeutivamente, pa presidente. Un terceru, el [[Partíu de la Xunión Constitucional]], nomó a [[John C. Bell]]. Estos trés homes estremaron el votu sureñu, ente que'l candidatu republicanu más contrariu a la esclavitú [[Abraham Lincoln]] ganó toos menos trés votos eleutorales nel norte, lo que-y dexó ganar les [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1860|eleiciones.]] Breckinridge llevóse la mayoría de los votos provenientes de los estaos del sur. Tomando'l so asientu nel Senáu, Breckinridge encamentó a un compromisu pa caltener la [[Xunión (Guerra de Secesión)|Xunión]]. Los unionistes teníen el control de la llexislatura estatal y llograron más sofitu cuando les fuercies confederaes se [[Kentucky na Guerra Civil d'Estaos Xuníos|movilizaron a Kentucky]]. Breckinridge fuxó detrás de les llinies confederaes. Foi comisionado xeneral de brigada y depués espulsáu del Senáu. Dempués de la [[Batalla de Shiloh]] en 1862, foi xubíu a xeneral mayor, y n'ochobre foi asignáu al [[Exércitu del Mississippi (confederáu)|Exércitu de Mississippi]] baxu [[Braxton Bragg]]. Dempués de que Bragg acusó que la embriaguez de Breckinridge contribuyera a les derrotes nes batalles de Stone River y Missionary Ridge, y dempués de que Breckinridge xunir a munchos otros oficiales d'altu rangu pa criticar a Bragg, foi tresferíu a otru exércitu confederáu, el Departamentu Trans-Allegheny. Ellí foi onde llogró la so victoria más significativa na Batalla de New Market de 1864. Dempués de participar nes campañes del xeneral [[Jubal Anderson Early|Jubal Early]] nel Valle de Shenandoah, Breckinridge foi encargáu de defender suministros en [[Tennessee]] y [[Virxinia]]. En febreru de 1865, el presidente Confederáu [[Jefferson Davis]] nomar Secretariu de Guerra. Concluyendo que la guerra yera inútil, encamentó a Davis a entamar una rindición nacional. Dempués de la cayida de Richmond, Breckinridge aseguró la preservación de los rexistros confederaos. Depués escapó del país y vivió nel estranxeru por más de trés años. Cuando'l presidente [[Andrew Johnson]] estendió l'amnistía a tolos ex confederaos en 1868, Breckinridge tornó a Kentucky, pero aguantar a tou intentu pa volver a entamar la so carrera política. Les feríes de guerra quitáron-y la vida y morrió en 1875. Breckinridge ye consideráu como un efectivu comandante militar. Anque popular en Kentucky, munchos nel Norte llomar de traidor. == Vida, educación y carrera == Nació'l [[16 de xineru]] de [[1821]] en "Cabell`s Dale" ("Valle de Cabell") cerca de la ciudá de [[Lexington (Kentucky)|Lexington]] nel [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estáu]] de [[Kentucky]]. Yera nietu de [[John Breckinridge]], un políticu qu'ocupara'l cargu de [[Fiscal Xeneral de los Estaos Xuníos]] (un cargu que n'Estaos Xuníos ye un amiestu de Fiscal Xeneral de la República y Ministru d'Interior y Xusticia) mientres una parte del Gobiernu del Presidente [[Thomas Jefferson]]. Estudió na ''Pisgah Academy'' en Woodford, Kentucky; graduar nel ''Centre College'', en Danville, Kentucky en [[1839]]. Depués siguió los sos estudios nel College of New Jersey (anguaño conocida como [[Universidá de Princeton]]), y terminó estudiando Lleis nel Transylvania Institute de Lexington, Kentucky. En [[1840]] foi almitíu a la Barra d'Abogaos (lo que-y daba llicencia llegal pa exercer el Derechu). En [[1843]] Breckinridge casóse con Mary Cyrene Burch. Ente [[1847]] y [[1848]] sirvió col grau de [[Mayor]] nel Third Kentucky Volunteers (Terceru de Voluntarios de Kentucky); una unidá de voluntarios del so Estáu natal integrada nel [[Exércitu de los Estaos Xuníos]] pa combatir na [[Intervención Estauxunidense en Méxicu]]. En [[1849]] Breckinridge ganó nes eleiciones llexislatives estatales el cargu de Representante ([[diputáu]]) na [[Cámara de Representantes]] de la '''Asamblea Xeneral de Kentucky''' ([[Congreso#Asamblea llexislativa|Asamblea Llexislativa]] estatal o rexonal del Estáu de Kentucky). Breckinridge ganara la eleición nel so distritu como candidatu del [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Partíu Demócrata]]. Nes eleiciones de [[payares]] de [[1850]] foi escoyíu Representante ([[diputáu]]) de la [[Cámara de Representantes de los Estaos Xuníos|Cámara de Representantes]] del [[Congresu de los Estaos Xuníos]], pol 8º [[Distritu congresional]] del Estáu de Kentucky. Tomó posesión el [[4 de marzu]] de [[1851]] y se mantuvó como miembru [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Demócrata]] del Congresu hasta'l [[4 de marzu]] de [[1855]], yá que nes eleiciones de [[payares]] de [[1852]] fuera reelixíu pa un segundu periodu. == Breckinridge Vicepresidente d'Estaos Xuníos == La '''Convención Nacional''' del [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Partíu Demócrata]] del añu [[1856]] escoyó a Breckinridge Candidatu a [[Vicepresidente de los Estaos Xuníos]] por esi partíu, acompañando al Candidatu [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Demócrata]] a [[Presidente de los Estaos Xuníos]] que yera [[James Buchanan]]. Nes eleiciones del [[4 de payares]] de [[1856]] la fórmula presidencial formada por Buchanan y Breckinridge llogró ente 1.832.955 y 1.836.072 votos populares (la pequeña cifra de diferencia depende de la fonte que se cite) equivalente al 45,3% del sufraxu popular; y nel [[Colexu eleutoral d'Estaos Xuníos|Colexu Eleutoral]] llogró 174 votos de los 296. Polo tanto la fórmula demócrata ganó a los candidatos de los otros partíos, y Breckinridge convertir en Vicepresidente electu de la Nación. El [[4 de marzu]] de [[1857]] tomó posesión del so cargu de Vicepresidente de la República, ocupando'l cargu por un periodu constitucional hasta'l [[4 de marzu]] de [[1861]]. Yera'l Vicepresidente más nuevu na historia del país, yá que tenía 36 años d'edá (cumplíos menos de dos meses antes de tomar posesión); y l'edá mínima pa poder ser Vicepresidente según la Constitución estauxunidense ye de 35 años. A pesar de ser un fuerte partidariu de la esclavitú de los negros afroamericanos, nuna dómina difícil en qu'esti asuntu emburriaba a la nación a la división y a la guerra civil; considérase qu'él presidió'l [[Senáu d'Estaos Xuníos]] con visible imparcialidá (el Vicepresidente de la República ye'l Presidente del Senáu n'Estaos Xuníos). == División del Partíu Demócrata y Candidatura Presidencial de Breckinridge == Cuando la '''Convención Nacional''' del [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|Partíu Demócrata]] axuntar en [[abril]] de [[1860]] na ciudá de [[Charleston (Carolina del Sur)|Charleston]] nel [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estáu]] sureñu de [[Carolina del Sur]] pa escoyer a los candidatos del partíu pa Presidente y Vicepresidente de la Nación y aprobar el Programa Eleutoral; la situación interna del partíu yera bien delicada. Los demócrates de los [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estaos]] del Sur del país radicalizárense nel so defensa de la esclavitú de los negros y presentábense con posiciones intransixentes a la Convención; pela so parte, los demócrates de los Estaos del Norte yá nun taben dispuestos a siguir dexando frente a los sos compañeros del Sur, por medrana a perder votos nel Norte al ser consideraos demasiáu serviles frente a los intereses del Sur. Acabante empezar la Convención, 50 delegaos d'Estaos del Sur retirar de la mesma alegando un conflictu sobre la Plataforma Eleutoral; empecipiando'l procesu de rotura y división del partíu. Aun así intentóse siguir cola eleición del candidatu presidencial; presentáronse les nominaciones o precandidaturas de 6 dirixentes demócrates (ente los cualos nun taba Breckinridge), pero dempués de delles rondes de votaciones nun foi posible que nengún d'ellos algamara la mayoría riquida reglamentariamente (anque [[Stephen A. Douglas]] del Norte siempres diba alantre). Dempués de la votación númberu 57, Douglas inda nun llegaba a la mayoría riquida; y el [[3 de mayu]] de [[1860]] los delegaos desesperaos decidieron parar les votaciones y aplazar la Convención. La Convención volvió axuntase na ciudá de [[Baltimore]], nel Estáu de [[Maryland]], el [[18 de xunu]] de [[1860]]. Entós los más radicales de los demócrates del Sur que quedaben na Convención, esixeron que s'incluyera na Plataforma Eleutoral del partíu un compromisu p'aprobar unes reformes llegales que dexaren estender la esclavitú a los '''Territorios''' pocu poblaos del Oeste qu'inda nun yeren Estaos pero que taben en víes de selo; aquello yera inaceptable pa los demócrates del Norte, y la propuesta foi refugada nuna votación. Como respuesta, 110 delegaos del Sur retirar de la Convención peracabando la división definitiva del partíu. Los delegaos restantes escoyeron candidatu presidencial a Douglas, y escoyeron a un suriegu que se quedara na Convención como candidatu vicepresidencial nun esfuerciu por atraer votos del Sur a pesar de la división; daqué que se demostraría inútil. Mentanto los demócrates del Sur axuntaron la so propia Convención na ciudá de [[Richmond (Virxinia)|Richmond]], nel Estáu de [[Virxinia]], el [[28 de xunu]] de [[1860]]; y nesa Convención escoyeron como'l so candidatu a [[Presidente de los Estaos Xuníos]] a Breckinridge, que para esi entós inda yera Vicepresidente del país.<ref>Freehling, William W., The Road to Disunion: Secessionists Triumphant, Vol.2. Oxford University, 2007, p. 321</ref>Na única ronda de votación pa escoyer al candidatu presidencial nesa Convención de los demócrates renegaos suriegos, Breckinridge llogró los votos de 81 delegaos ganando al so únicu rival, [[Daniel S. Dickinson]] (un ex-senador de Nueva York qu'a pesar de ser norteño alliniárase colos demócrates del Sur), que llogró los votos de 24 delegaos. A pesar de ser el Vicepresidente de la República, Breckinridge yera consideráu un políticu ensin enforma relieve; y antes de la división del partíu nin siquier yera un aspirante presidencial. Aun así los demócrates suriegos designar el so Candidatu Presidencial; teniendo de competir contra l'aspirante demócrata del Norte (Douglas) y contra [[John C. Bell]] del [[Partíu de la Xunión Constitucional]] (un partíu formáu por ex-whigs y por miembros del antiguu movimientu políticu [[Know Nothing]]) y [[Abraham Lincoln]] del [[Partíu Republicanu de los Estaos Xuníos|Partíu Republicanu]]. El programa eleutoral de Breckinridge yera casi idénticu al de los otros trés candidatos (sobremanera no d'aumentar el gastu del '''Gobiernu Federal''' destináu a obres d'infraestructura), sacante por dos grandes diferencies; una d'eses diferencies yera que Breckinridge nun quería aumentar los [[aranceles]] como queríen faer los otros candidatos (una y bones la política comercial que convenía a los Estaos del Sur yera'l [[llibre comerciu]], ente que a los del Norte convenía-yos una política [[Proteicionismu|proteicionista]]). Pero la principal diferencia taba na tema de la esclavitú de los negros afroamericanos, porque Breckinridge proponía estender la esclavitú a los Territorios del Oeste que taben en víes de convertise n'Estaos, ente que los demás oponer a esta midida (y nel casu de Lincoln ésti inclusive quería esaniciala dalgún día nos Estaos del Sur). Los demócrates del Sur y el so candidatu Breckinridge queríen llegalizar la esclavitú nesos Territorios por que cuando se fueren convirtiendo n'Estaos (cada Territoriu convertir n'Estáu cuando'l [[Congresu de los Estaos Xuníos]] consideraba qu'axuntaba les condiciones necesaries pa selo) y polo tanto empezaren a mandar Senadores y Representantes al Congresu y a participar nes eleiciones presidenciales; pudieren inclinar la balanza del poder políticu a favor de los esclavistes y asina garantizar que la institución de la esclavitú nun fuera esaniciada enxamás polos abolicionistes del Norte. Los suriegos taben sollertaos pol creciente poder de les fuercies abolicionistes y la so clase política taba práuticamente paranoica, tarreciendo que'l Norte usara la fuercia pa esaniciar la esclavitú. Pero nel Norte, hasta'l eleutores abolicionistes más moderaos y aquellos que nun yeren abolicionistes y nun-yos interesaba pa nada l'asuntu de la esclavitú; oponíense radicalmente a que los futuros Estaos del Oeste fueren esclavistes, yá que entós el país sería controláu pola clase política del Sur. Y reclamaben que faelo sería una violación d'alcuerdos políticos y llegales previos. Douglas y Bell amosábense ambiguos en rellación a la tema pa nun perder votos nin ente los eleutores del Norte nin ente los del Sur; mientres Lincoln y el so equipu oponíense abiertamente a esa estensión de la esclavitú a los Territorios. Breckinridge y los sos partidarios alegaben que dexar la esclavitú nos Territorios facilitaría'l procesu de poblalos; pero la so razón de fondu yera'l control políticu del país pa caltener la esclavitú. La campaña pa la eleición yera tan anormal, que Lincoln nun pudo inscribir la so candidatura en 9 [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estaos]] del Sur debíu al intensu odiu qu'él y el so partíu espertaben ente los ciudadanos del Sur; asina que nesos Estaos nin siquier figuraba nes boletas eleutorales (anque de toes formes casi naide votara por él). Nos pocos Estaos del Sur onde sigo pudo presentar la so candidatura, nun s'esperaba que llograra más qu'una cifra insignificante de votos. Pero a Breckinridge afectába-y una situación llixeramente asemeyada, pero a la inversa; anque sí pudo inscribir la so candidatura en casi tolos [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estaos]] del Norte (cola sola esceición de [[Nueva Jersey]], [[Nueva York (estáu)|Nueva York]] y [[Rhode Island]], onde funcionaba una boleta de fusión eleutoral de Douglas, Bell y Breckinridge, otra particularidá estraña d'esta eleición), rescamplaba que nel Norte nun diba sacar casi votos por cuenta de la so entrega total a los intereses del Sur que lóxicamente espertaba'l refugu de los votantes norteños. Pela so parte Bell taba inscripto nos mesmos Estaos que Breckinridge y al igual qu'él participaba na boleta de fusión parcial en New Jersey, Nueva York y Rhode Island. Pero lo más importante, ye que la mayoría de los votantes de Bell yeren antiguos miembros sureños del desapaecíu [[Partíu Whig de los Estaos Xuníos]] que se negaron a xunise al Partíu Republicanu (herederu natural del Partíu Whig) pola oposición d'esi partíu a la esclavitú. Tamién sofitaben a Bell tolos suriegos moderaos que s'oponíen al programa radical de los demócrates suriegos de Breckinridge; sicasí, nel Norte, Bell nun tenía casi sofitu. Y a lo último, Douglas, que yera l'únicu candidatu inscripto en tol país; nun gociaba d'enforma sofitu nos Estaos del Sur (sacante delles grandes ciudaes sureñes). Por estes razones, en realidá la competencia yera ente Douglas y Lincoln nel Norte del país y ente Breckinridge y Bell nel Sur. Taba claro que la situación favorecía a Lincoln y el so Partíu Republicanu, que podíen llograr la victoria pola división de los sos enemigos; consciente de l'amenaza pa los intereses del Sur, el políticu sureñu [[Jefferson Davis]] (futuru Presidente de los [[Estaos Confederaos d'América]]) propunxo un pactu a Douglas, Breckinridge y Bell por que los trés arrenunciaren a les sos respeutives candidatures pa sofitar a un Candidatu d'Unidá que pudiera ganar al republicanu Lincoln. Breckinridge taba acordies cola idea, demostrando asina desprendimientu personal por anteponer los sos ideales a la so ambición; Bell tamién aceptaba la propuesta, y el candidatu a Vicepresidente de la faición demócrata que sofitaba a Douglas igualmente manifestábase favorable. Pero Douglas negóse tajantemente a arrenunciar a la so candidatura, faciendo imposible l'alcuerdu; asina que los trés anti-republicanos siguieron coles sos candidatures, estremando les sos fuercies. Como yá se mentó antes, namái hubo una boleta xunida anti-republicana en New Jersey, Nueva York y Rhode Island. El suicidiu políticu de los demócrates yera total: anque Breckinridge ganáralu a Bell en tolos Estaos del Sur (daqué bien difícil) de toes formes nun podía ganar la Presidencia por non poder cuntar con nengún Estáu del Norte, y pela so parte Douglas, anque percorría tol país, nun podía ganar nel Sur y nel Norte corría peligru de ser entartalláu pol ábanu republicana. Y Bell namái complicaba inda más les coses pa los dos. Nes [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1860|eleiciones presidenciales]] celebraes el [[6 de payares]] de [[1860]], tal como s'esperaba Breckinridge perdió en tolos Estaos del Norte y del Oeste; en dellos Estaos del Norte ([[Illinois]], [[Iowa]], [[Michigan]], [[Vermont]] y [[Wisconsin]]) nin siquier llegó al 1% de los votos populares. N'otros Estaos norteños ([[Indiana]], [[Massachusetts]], etc.) nun llegó al 5% de los sufraxos populares, y n'otros superar por bien pocu. L'únicu Estáu del Norte onde algamó un importante porcentaxe del votu popular foi [[Pennsylvania]], onde llogró 37,5% de los votos pero de toes formes foi superáu por Lincoln nesi Estáu. Nos Estaos del Oeste que yá esistíen tuvo meyores resultaos que nel Norte (como en [[California]] onde llogró un 28,4% de los votos quedando en tercer llugar); pero de toes formes nun quedó en primer llugar en nengún d'ellos. Pero como tamién yera d'esperase, Breckinridge ganó en tolos Estaos esclavistes y/o del Sur sacante en [[Kentucky]], [[Tennessee]] y [[Virxinia]] nos que ganó Bell; y [[Missouri]], nel que ganó Douglas, (particularmente doliosu pa Breckinridge yera'l perder nel so Estáu natal de Kentucky ante Bell). En dellos Estaos nos que Breckinridge ganó, facer por estrechu marxe (como en [[Maryland]] onde llogró 45,9% contra 45,1% de Bell, o [[Carolina del Norte]] onde llogró 50,5% contra 46,7% de Bell); pero n'otros facer con una mayoría aplastante (como en [[Texas]] onde llogró un 75,5% de los votos populares). A nivel total nacional, Breckinridge llogró ente 848.019 y 848.356 votos populares (la pequeña diferencia depende de les distintes fontes citaes); qu'equivalíen al 18,10% del total de los sufraxos populares emitíos.<ref>[http://uselectionatlas.org/USPRESIDENT/XENERAL/pe1860.html 1860 Presidential Election Results]</ref><ref>[http://www.ipl.org/div/potus/alincoln.html Abraham Lincoln, n'Internet Public Library (IPL)]</ref>Había quedáu terceru detrás de Lincoln y Douglas nel votu popular, y namái superara a Bell que llegó cuartu. Pero como les eleiciones presidenciales n'Estaos Xuníos son indireutes o de Segundo Grau, y xeneralmente en cada Estáu'l ganador del sufraxu popular llévase tolos votos de los Grandes Eleutores d'esi Estáu; y como Breckinridge ganara na mayoría de los Estaos sureños, diose la paradoxa de que quedó segundu na votación del [[Colexu eleutoral d'Estaos Xuníos|Colexu Eleutoral]] con 72 Eleutores (namái superáu por Lincoln que tenía 180 Eleutores) ente que Douglas, el segundu en votos populares, quedó apostráu al cuartu llugar del Colexu Eleutoral (por detrás de Bell) con tan solo 12 Eleutores. De toes formes, Lincoln ganara por afarar nos Estaos del Norte y convirtióse en Presidente electu de los Estaos Xuníos; a Breckinridge, na so condición de Presidente del Senáu, tocó-y proclamar los resultaos eleutorales y anunciar oficialmente'l trunfu del so rival, una vegada concluyíu l'escrutiniu del sufraxu del Colexu Eleutoral realizáu pol Congresu en plenu. Pero la mayoría de los Estaos del Sur nun taben dispuestos a aceptar a un Presidente republicanu y la '''Guerra Civil''' fíxose inevitable. == Breckinridge na Guerra Civil == Apenes se supo que Lincoln yera'l Presidente electu, la mayoría de los [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estaos]] esclavistes del Sur empezaron a convocar Convenciones Constituyentes pa "revisar les sos rellaciones cola Unión federal"; cada estáu usó la so respeutiva Convención Constituyente pa proclamar la so separación de los [[Estaos Xuníos d'América]] y darréu los Estaos separatistes dieron en formar un nuevu país llamáu los [[Estaos Confederaos d'América]]. Tola clase política de los Estaos del Norte, tantu los demócrates como los republicanos, incluyendo al Presidente saliente Buchanan y al Presidente electu Lincoln, proclamaron qu'esto yera un actu anticonstitucional y criminal. Alegaben qu'anque los estaos estauxunidenses gocien de l'[[Territoriu autónomu|autonomía]] más grande que puede gociase nun sistema federal de gobiernu; la [[Constitución de los Estaos Xuníos]] nun-yos reconoz el derechu a independizase, porque la Xunión ye perpetua ya indivisible. Polo tanto Estaos Xuníos nun podía reconocer nin aceptar la [[Independencia]] de los Estaos Confederaos d'América yá que yera un actu contra la Constitución y les lleis, y sí los Estaos Confederaos intentaben imponela pola fuercia sería una rebelión armada contra les lexítimes autoridaes constitucionales. Sicasí, Breckinridge sofitaba la Independencia de los Estaos Confederaos. Esto poner nuna situación delicada ya irónica, porque yera'l Vicepresidente d'un país al que quería destruyir estremándolo y yera miembru d'un Gobiernu contra'l que taba dispuestu a alzase n'armes (nun hai qu'escaecer qu'hasta que Lincoln y el so Vicepresidente electu tomaren posesión de los sos cargos, Breckinridge siguía siendo'l Vicepresidente de los Estaos Xuníos). Aun así, Breckinridge intentó que se llegara a un alcuerdu pacíficu por que se reconociera la Independencia del Sur ensin derramamientos de sangre. Con too y con eso, la '''Asamblea Xeneral de Kentucky''' ([[Congreso#Asamblea llexislativa|Asamblea Llexislativa]] estatal o rexonal del so Estáu natal de [[Kentucky]]) escoyer [[Senador]] al [[Congresu de los Estaos Xuníos]] en representación de Kentucky; polo que'l mesmu día ([[4 de marzu]] de [[1861]]) en que Breckinridge abandonó'l cargu de Vicepresidente, tomó posesión del so nuevu cargu de Senador nel Congresu de la Xunión. Pero'l ser senador nun lu fixo dexar de sofitar la Secesión de los Estaos rebalbos, sinón que pela cueta usó'l so nuevu cargu pa sofitar la Rebelión intentando faer les vegaes de representante políticu o diplomáticu de los Estaos Confederaos d'América. Tamién s'oponía dende'l Congresu a les midíes de guerra del Gobiernu de Lincoln, favoreciendo asina a los rebeldes. Y primía por que'l so Estáu, Kentucky, convocara una Convención Constituyente pa dixebrase de la Xunión. Esta situación enllargar hasta'l [[4 d'avientu]] de [[1861]], cuando foi espulsáu del Congresu al igual qu'otru Senadores sureños por actividaes subversives de sofitu a la Rebelión. Antemanándose a esta decisión que la quitaría de la so inmunidá parllamentaria, Breckinridge, que tarrecía ser arrestáu por delitos federales de [[rebelión]] y [[traición]] (castigaos cola [[pena de muerte]]), fuxera en [[ochobre]] al territoriu controláu polos rebeldes del Sur. Ante la confusa situación que se vivía nos primeros meses de la [[Guerra de Secesión]] los militares y políticos del Sur teníen dos alternatives: una yera acatar la decisión del so Estáu sobre dixebrase o permanecer na Unión, anque eso significara anteponer la llealtá al so Estáu natal percima de los sos convencimientos personales (que foi'l casu de [[Robert E. Lee]] qu'a pesar d'oponese personalmente a la idea de la Secesión terminó lluchando al so favor por llealtá al so Estáu natal que decidiera dixebrase de la Xunión). La otra alternativa yera lo contrario, anteponer los sos convencimientos ya intereses personales a la llealtá al so Estáu; y esto foi lo que fizo Breckinridge que rompió con Kentucky, el so Estáu, cuando ésti decidió nun dixebrase y permanecer dientro de la Xunión federal estauxunidense a pesar de ser un Estáu esclavista y suriegu. Anque la mayoría de los sos paisanos decidieren siguir siendo estauxunidenses, Breckinridge poner al serviciu de los Estaos que sí s'habíen separáu y que se remontaben contra la Xunión. Una vegada instaláu nel territoriu rebalbu, Breckinridge incorporar al [[Exércitu de los Estaos Confederaos|Exércitu Confederáu]]; esto ye, al Exércitu formáu polos Estaos rebalbos del Sur cola aportación de les sos respeutives Milicies Estatales (la Milicia Estatal yera'l nome col que se conocía naquella dómina a la [[Guardia Nacional de los Estaos Xuníos|Guardia Nacional]]) y coles unidaes del Exércitu regular federal (nacional) que s'atopaben nel Sur y que se xunieron a la Rebelión. Ye quiciabes l'únicu casu na hestoria en qu'un Ex-Vicepresidente de los Estaos Xuníos comandó tropes contra los Estaos Xuníos nuna guerra. Breckinridge recibió'l grau de [[Xeneral de Brigada]] al momentu d'inscribise nel Exércitu Confederáu; y en poco tiempu foi xubíu al rangu de Mayor Xeneral (equivalente a [[Xeneral de División]] nos Exércitos llatinos). Mientres yera Xeneral de Brigada, Breckinridge tuvo'l mandu de la 1ª Brigada de Kentucky; una unidá formada por voluntarios de Kentucky, l'Estáu natal de Breckinridge, que al igual qu'él sofitaben la Secesión y la Rebelión a pesar de que'l so Estáu nun lu fixera. La unidá yera meyor conocida como la ''Brigada Güérfana'', por tar güérfana del sofitu del so Estáu; y porque los sos miembros nun podíen tornar a la so tierra natal nin siquier nos periodos de llicencia porque al tar Kentucky dientro de la Xunión podíen ser deteníos por Rebelión y Traición. Breckinridge comandó la Brigada na [[Batalla de Shiloh]], el [[6 d'abril]] y el [[7 d'abril]] de [[1862]] en territoriu de [[Tennessee]]; nesa batalla Breckinridge foi mancáu. Al ser xubíu a Xeneral de División, Breckinridge tresfirió'l mandu direutu de la Brigada Güérfana a otru Brigadier, pero exercía'l mandu sobre la División a la que pertenecía la Brigada. Y de esta manera dirixó a tola so división nun ataque suicida l'últimu día de la Batalla del Ríu de les Piedres (Stones River), el [[2 de xineru]] de [[1863]]; Breckinridge sobrevivió pero tuvo que ver como la Brigada Güérfana yera masacrada, y hasta el so socesor nel mandu de la Brigada resultó muertu. Cúntase que Breckinridge caminó ente los sobrevivientes glayando: "¡mís probes güérfanos, mís probes güérfanos!". Aquel ataque fuera una orde direuta del superior de Breckinridge, el Xeneral [[Braxton Bragg]], un home col que caltenía una tarrecible rellación y al qu'odiaba fondamente (sentimientu correspondíu, porque Bragg repunar). Breckinridge combatió so les órdenes de Bragg n'otres batalles importantes, como les de [[Batalla de Chickamauga|Chickamauga]] y [[Batalla de Chattanooga|Chattanooga]]. A principios de [[1864]] Breckinridge foi treslladáu al Teatru d'Operaciones del Este y apurrióse-y el mandu de toles Fuercies Confederaes concentraes nel Valle de Shenandoah (''Shenandoah Valley''). El [[15 de mayu]] de [[1864]] Breckinridge llogró una importante victoria na Batalla del Nuevu Mercáu (New Market) onde ganó a una fuercia cimero del [[Exércitu de la Xunión]]. Nesa batalla produció una célebre anéudota histórica cuando Breckinridge vio que les fuercies de la Xunión rompieren les llinies del so Exércitu; y entós unu de los sos oficiales aconseyólu qu'ordenara a los cadetes del Institutu Militar de Virxinia (la Universidá militar más antigua d'Estaos Xuníos, conocida poles sos sigles n'inglés como VMI) que salieren de la reserva y atacaren pa detener la meyora de les fuercies federales. Breckinridge de primeres negóse diciendo: "Nun lo voi faer", pero'l so oficial retrucó-y: "Xeneral, nun tien nenguna opción" y foi cuando Breckinridge díxo-yos a los 257 cadetes (que teníen ente 15 y 17 años d'edá, anque según dellos informes haber d'hasta 12 años): "ataquen mochachos...y que Dios pueda perdoname pola orde". Los mozos cadetes nuna aición heroica ganaron a los soldaos del Norte y ganaron la batalla, a cuenta de la muerte de diez d'ellos y de les feríes de munchos más (a partir d'entós los cadetes de la VMI tienen el privilexu de calar les bayonetes nos desfiles, cosa que nun pueden faer les otres Universidaes militares d'Estaos Xuníos). Darréu Breckinridge reforzó coles sos fuercies al Exércitu del Norte de Virxinia del Xeneral Lee y xugó un papel importante na Batalla del Puertu Fríu (Cold Harbor) onde les tropes sol so mandu repelieron un ataque de gran escala de les fuercies de la Xunión. Depués participó nes Campañes del Valle de 1864, que teníen como oxetivu amenaciar a la capital federal de [[Washington DC]] pa obligar al Xeneral [[Ulysses S. Grant]] a retirar tropes destinaes a la invasión del Sur y reasignarlas a la defensa de la capital onde s'atopaba'l Gobiernu de Lincoln. Nel marcu d'estes campañes, Breckinridge participó na Batalla de Monocacy el [[9 de xunetu]] de [[1864]], onde los confederaos ganaron y abrieron la ruta a la capital. El [[11 de xunetu]] y el [[12 de xunetu]] engarróse otra batalla nes puertes de Washington (la Batalla de la Fortaleza Stevens) onde los confederaos fueron ganaos polos defensores de la capital; una anéudota d'esta batalla ye que Lincoln en persona supervisaba la batalla dende un sitiu qu'inclusive tuvo baxu fueu enemigo, y del llau enemigu taba Breckinridge xuntu colos otros xenerales rebalbos. Ye la única vegada na hestoria estauxunidense que dos ex-rivales nuna eleición presidencial enfrentáronse nun [[campu de batalla]]. En [[setiembre]] de [[1864]], Breckinridge tomó'l mandu de les fuercies confederaes del suroeste de [[Virxinia]] que s'atopaben en gran desorde. Él reorganizó esi Departamentu del Exércitu Confederáu, y llanzó una incursión contra'l nordeste de [[Tennessee]]. Del [[1 d'ochobre]] al [[3 d'ochobre]] de [[1864]] engarróse la Batalla de Saltville, en Virxinia; les fuercies confederaes resultaron victorioses contra les tropes de la Xunión, pero dellos militares confederaos cometieron crímenes de guerra dempués de la batalla asesinando a soldaos negros afroamericanos de la Xunión qu'habíen quedáu mancaos nel combate anterior. Breckinridge se enfureció cuando s'enteró de lo que fixeren estos homes que taben sol so comandu, ya intentó face-y un xuiciu militar al comandante responsable de la masacre; pero la situación desesperada de la Confederación que yá taba perdiendo la guerra nun dexó que se llevara a cabu'l xuiciu. El [[4 de febreru]] de [[1865]] el [[Presidente]] de los [[Estaos Confederaos d'América]] [[Jefferson Davis]] nomó a Breckinridge ''Secretariu de Guerra de los Estaos Confederaos'' (cargu equivalente a un [[Ministru de Defensa]] de los Estaos Confederaos, siquier no que se refería al Exércitu de tierra confederáu); con esti nomamientu Breckinridge volvía ser parte d'un Gobiernu, anque fuera un Gobiernu que nun yera reconocíu pola comunidá internacional y que yera consideráu ilexítimu y usurpador pol Gobiernu d'Estaos Xuníos. Amás, convertir na autoridá políticu-alministrativa más importante del Exércitu de tierra de los rebeldes dempués del Presidente Davis; anque la máxima autoridá militar siguía siendo'l Comandante Xeneral del Exércitu confederáu, el Xeneral [[Robert E. Lee]]. Breckinridge sabía que la guerra taba perdida, y por eso aportunó dende'l so nuevu cargu en llegar a un alcuerdu de rindición honorable qu'evitara derramamientos de sangre inútil. Pero les sos iniciatives estrellar contra la voluntá fanática del Presidente Davis de siguir la llucha contra toa esperanza. Cuando se fixo evidente que la ciudá de [[Richmond (Virxinia)|Richmond]], capital de [[Virxinia]] y tamién de los [[Estaos Confederaos d'América]], diba cayer en manes del Exércitu de la Xunión comandado pol Xeneral [[Ulysses S. Grant]]; Breckinridge tomó la decisión de nun destruyir los archivos militares de la Confederación dexando asina que cayeren en manes de les fuercies enemigues. Con esto buscaba que la hestoria conociera un rexistru completu del esfuerciu de guerra que fixeren los confederaos; anque fuera poniendo los papeles en manes del enemigu. El [[2 d'abril]] de [[1865]] el Presidente Davis y tol so Gobiernu fuxeron de Richmond nun tren a la ciudá de [[Danville (Virxinia)|Danville]]; ente ellos diba Breckinridge. A otru día, [[3 d'abril]], Richmond cayó finalmente y foi ocupada por Grant y el so Exércitu. Breckinridge siguía intentando convencer a Davis de que la resistencia yera inútil; pero nun lu dexaba solo, porque'l so honor obligábalo a protexer la vida y l'integridá del so Presidente. El [[9 d'abril]] el Xeneral Lee rindir a Grant marcando práuticamente'l final de la guerra; el Xeneral [[Joseph Y. Johnston]] tenía'l mandu de lo que quedaba del Exércitu Confederáu, pero namái buscaba un alcuerdu pa rindise tamién y Breckinridge asesorar nes negociaciones p'algamar esi alcuerdu. El [[26 d'abril]] Johnston rindía'l so Exércitu y confirmábase la derrota; los Estaos Confederaos d'América yá nun esistíen y tol so territoriu taba ocupáu pol Exércitu de la Xunión. El Gobiernu de Davis yá nun tenía poder dalgunu y foi disueltu. == Breckinridge Dempués de la Guerra Civil. L'Home al que "El New York Times" Deseyaba Ver Muertu. == Depués de peracabada la derrota de la Confederación, Breckinridge taba na peor situación de la so vida; yera un fuxitivu de la xusticia al que s'escorría por delitos federales de [[Rebelión Militar]] y [[Traición#Dimensión llegal|Traición a la Patria]]. Como tolos antiguos dirixentes civiles y militares de la Secesión sureña, tuvo que pasar a la clandestinidá y escondese de les numberoses tropes federales qu'ocupaben a los Estaos sureños; de fechu la situación d'éstos homes yera como la de los miembros del Gobiernu d'un país que fuera invadíu y ocupáu por fuercies estranxeres. Nel tracamundiu de la fuxida, Breckinridge y el ex-presidente Davis dixebráronse. Breckinridge tenía más razones pa tarrecer que lo sometieren a un xuiciu militar por Traición y condergar a la [[Pena capital]] que'l restu de los líderes sureños (sacante Davis); una y bones munchos políticos y medios de comunicación (diarios y periódicos) de los Estaos del Norte odiar con pasión y fixeren una constante campaña na so contra presentándolo como'l peor de los traidores. L'exemplu más famosu d'esi odiu y de esa campaña de descreitu contra Breckinridge, foi l'incendiariu y ofensivu editorial del "[[New York Times]]" del [[7 d'avientu]] de [[1863]]; más d'un añu antes del fin de la guerra. Naquel momentu llegara del frente de guerra una información ensin confirmar de que Breckinridge morriera en combate; daqué que obviamente demostraríase falsu o equivocáu. Pero'l diariu más importante de [[Nueva York]] recoyó'l rumor y publicó un editorial en que práuticamente celebraba con allegría la posible muerte de Breckinridge. L'editorial empezaba diciendo que ''"Sí ye verdá, como agora declárase positivamente, qu'una bala lleal unvió a ésti traidor a la eternidá, cada corazón lleal va sentir prestu y ensin escupulicios espresar..."'' Depués l'editorial repasaba la hestoria personal de Breckinridge aprofiando'l so desagradecimientu escontra la nación que la había alzáu al so segundu cargu más importante (la Vicepresidencia); y acusar de contribuyir a estremar y destruyir al so partíu aceptando una candidatura presidencial ilexítima. Apuntaba'l barruntu de que la so candidatura fuera tan solo una maniobra pa provocar la Secesión de los Estaos del Sur; y acusar de traicionar al so Estáu (Kentucky) a pesar de prometer solemnemente acatar les decisiones del so Estáu y siguir el so camín. Recordaba como camudara'l rol de Senador de la Xunión pol de militar rebalbu, y toa ésta hestoria cuntar en términos bien duros. L'editorial terminaba diciendo ''"De toos el traidores malditos de la tierra nun hubo nengunu más atrozmente falsu qu'él. Nengún que la so memoria va vivir nuna ignominia más escura. Conceda Dios al país llibrase rápido de tales parricíes".'' Breckinridge tarrecía que la presión d'opiniones como esa obligaren al Gobiernu d'[[Estaos Xuníos]] a sometelo a un xuiciu rápidu y a executalo na [[forca]] o frente a un pelotón de [[Fusilamiento]]; y más inda dempués de que'l so ex-rival Lincoln fuera asesináu, yá que siquier Lincoln yera un moderáu, pero cola so muerte los republicanos más radicales (que teníen el control del Congresu y de dellos Departamentos del Gobiernu) teníen vía llibre pa impulsar una política de mano dura contra los ex-rebalbos. Por eso, Breckinridge y un pequeñu grupu navegaron nuna diminuta embarcación dende l'Estáu de la [[Florida]] hasta [[Cuba]], que pa esi momentu yera una [[Colonia alministrativa|colonia]] d'[[España]]; empecipiando asina'l so [[exiliu]] políticu. De Cuba dir al [[Reinu Xuníu]]; y darréu a [[Canadá]]. Dellos años más tarde, la clase política gobernante n'Estaos Xuníos decidió finalmente que nun yera conveniente someter a xuiciu a los líderes de la derrotada Rebelión confederada; y dictáronse arrogantes lleis d'[[Amnistía]] pa perdonar los sos delitos. Asina foi como Breckinridge pudo tornar a la so ciudá natal de Lexington, en [[Kentucky]], en marzu de [[1869]]; como un home llibre. Él volvió dedicase al exerciciu priváu del Derechu; y refugó delles suxerencies por que volviera a la política activa (otros dirixentes ex-rebalbos sí volvieren a la política namás ser perdonaos). Anque nun tornó a la política, sí faló pa criticar fuertemente al grupu terrorista [[Racismu|racista]] [[Ku Klux Klan]]; a pesar de qu'ésti grupu yera l'herederu espíritual de la ideoloxía esclavista que Breckinridge defendiera nel pasáu, él oponíase a los métodos criminales colos que lluchaben contra los negros afroamericanos y los blancos del Norte. Breckinridge llogró convertise en vicepresidente de la ''Elizabethtown, Lexington, and Big Sandy Railroad Company''; una empresa privada de ferrocarriles, nuna dómina en que la industria de los ferrocarriles tenía n'Estaos Xuníos la mesma importancia que tienen anguaño pa la economía d'esi país les empreses petroleru y automovilísticu. Esto dexó-y vivir los sos últimos años en bona posición económica. Breckinridge morrió en Lexington el [[17 de mayu]] de [[1875]] (diez años dempués del final de la Guerra Civil o de Secesión) y foi soterráu nel Campusantu d'esa ciudá, onde tán soterraes delles personalidaes importantes de la hestoria estauxunidense. == Referencies. == {{llistaref|2}} {{NF|1821|1875|Breckinridge, John C.}} {{Tradubot|John C. Breckinridge}} [[Categoría:Persones candidates a la presidencia d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Vicepresidentes d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Senadores d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Miembros de la Cámara de Representantes d'Estaos Xuníos por Kentucky]] [[Categoría:Abogaos y abogaes d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Políticos y polítiques d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Militares d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]] 8ybkyz5bmwy4wf8i6gfu98xxtj56iiz 0 157521 3710541 3700937 2022-08-22T08:13:00Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha de conflictu militar | nome_batalla = Batalla de Grunwald| imaxe = Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem.jpg| descripción_imaxe = '' Bitwa pod Grunwaldem'' ([[Jan Matejko]], 1878){{harvnp|Molik|1998|p=303}}| conflictu = parte de la [[guerra polacu-lituanu-teutónica]]| fecha = [[15 de xunetu]] de [[1410]]| llugar = ente les aldegues de [[Grunwald]] (Grünfelde) y [[Stębark]] (Tannenberg) nel [[Masuria]] occidental| resultancia = Victoria polacu-lituana| combatientes1 = '''[[Reinu de Polonia (1385-1569)|Reinu de Polonia]]'''<br>'''[[Gran Ducáu de Lituania]]'''<br>Vasallos, aliaos y mercenarios polacu-lituanos:{{harvnp|Turnbull|2003|p=26}} [[checos]], [[Bohemia]],{{harvnp|Turnbull|2003|p=26}} [[Moravia]],{{harvnp|Turnbull|2003|p=26}} [[Rutenia]],{{harvnp|Turnbull|2003|p=28}} [[Voivodato de Mazovia|Masovia]],{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} [[Principáu de Moldavia|Moldavia]],{{harvnp|Urban|2003|p=138}} [[tártaros]],{{harvnp|Turnbull|2003|p=28}} [[Principáu de Valaquia|Valaquia]],{{harvnp|Davies|2005|p=98}} [[Principáu de Smolensk|Smolensk]]{{harvnp|Nadolski|2003|p=43}}<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Podhorodecki|nome=L|títulu=Chanat krymski i jego stosunki z Polską w XV-XVIII w.|allugamientu=Varsovia|editorial=„Książka i Wiedza”|añu=1987|páxines=9-11|isbn=8-305-11618-2|oclc=834841480}}</ref>| combatientes2 = '''[[Orde Teutónica]]'''<br>Aliaos ([[Ducáu de Pomerania#Pomerania-Demmin y Pomerania-Stettin (1155-1264)|Pomerania-Stettin]]), cruzaos invitaos y mercenarios del oeste d'Europa| comandante1 = [[Vladislao II de Polonia]], comandante supremu{{harvnp|Turnbull|2003|p=26}}<br>[[Vitautas]], comandante lituanu| comandante2 = [[Ulrich von Jungingen]] | soldaos1 = 16&nbsp;000 a 39&nbsp;000 homes{{harvnp|Jučas|2009|pp=57-58}}| soldaos2 = 11&nbsp;000 a 27&nbsp;000 homes{{harvnp|Jučas|2009|pp=57-58}}| baxes1 = Desconocíu (escases)| baxes2 = Numberoses: 203-211 de 270 caballeros teutónicos asesinaos{{harvnp|Frost|2015|pp=106-107}}| campaña =}} La '''batalla de Grunwald''', '''primer batalla de Tannenberg''' o '''batalla de Žalgiris''' foi un enfrentamientu militar mientres la [[guerra polacu-lituanu-teutónica]]. El 15 de xunetu de 1410, l'alianza del [[Reinu de Polonia (1385-1569)|Reinu de Polonia]] y el [[Gran Ducáu de Lituania]] —encabezada respeutivamente pol rei [[Vladislao II de Polonia|Vladislao II Jagellón]] (Jogaila) y el gran duque [[Vitautas]]— enfrentar a los [[caballeros teutónicos]] prusianu-alemanes —empobinaos pol [[gran maestre de la Orde Teutónica|''Hochmeister'' o gran maestre]] [[Ulrich von Jungingen]]—. Munchos líderes de los caballeros teutónicos fueron asesinaos o fechos prisioneros. Anque acabaron derrotaos, los caballeros teutónicos [[sitiu de Mariemburgu (1410)|aguantaron l'asediu]] de la so fortaleza en Mariemburgu ([[Malbork]]) y sufrieron perdes territoriales mínimes cola [[Paz de Thorn (1411)|Paz de Thorn]] ([[Toruń]]) en 1411, ente qu'otres disputes territoriales siguieron hasta la [[Tratáu de Melno|Paz de Melno]] en 1422. Sicasí, los caballeros teutónicos nunca recuperaríen el so antiguu poder y la carga financiera de les [[arreglos de guerra]] causó conflictos internos y una recesión económica nes tierres sol so control. La batalla camudó l'equilibriu de poder n'[[Europa Central]] y [[Europa Oriental|Oriental]] y marcó l'ascensu de la [[Pactu de Vilnius y Radom|unión polacu-lituana]] como la fuercia político y militar dominante na rexón.{{harvnp|Ekdahl|2008|p=175}} L'enfrentamientu militar foi unu de los más importantes de la [[Edá Media|Europa medieval]]<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos1=Bunar|nome1=P|apellíos2=Sroka|nome2=SA|títulu=Wojny, bitwy i potyczki w średniowiecznej Polsce|allugamientu=Cracovia|editorial=Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”|añu=1996|páxina=79|isbn=8-370-52443-3|ignore-isbn-erru= true|oclc=830129855}}</ref> y considérase la victoria más importante na [[historia de Polonia]] y [[hestoria de Lituania|Lituania]] y tamién ye celebrada en [[Bielorrusia]].{{harvnp|Turnbull|2003|p=92}} Utilizóse como fonte de [[nacionalismu romántico|lleendes romántiques]] y arguyu nacional, convirtiéndose nun símbolu de la llucha contra los invasores.{{harvnp|Johnson|1996|p=43}} Mientres el sieglu {{sieglu|XX}} usar en campañes de propaganda [[propaganda nazi|nazi]] y [[propaganda soviética|soviética]]. Solo nes últimes décades los historiadores avanzaron escontra una evaluación desapasionada y erudita de la batalla, nes que reconcilien les narratives anteriores que diferíen enforma según la nación. == Nomes y fontes == [[Ficheru:Cronica conflictus Wladislai Regis Poloniae cum cruciferis anno Christi 1410.jpg|miniaturadeimagen|upright=.7|left|La fonte más importante sobre la batalla: ''Cronica conflictus Wladislai regis Poloniae cum Cruciferis anno Christi 1410''.]]La batalla llibrar en territoriu del [[Estáu monásticu de los Caballeros Teutónicos|Estáu monásticu de la Orde Teutónica]], nes llanures ente tres aldees: Grünfelde ([[Grunwald]]) al oeste, Tannenberg ([[Stębark]]) al nordeste y Ludwigsdorf ([[Łodwigowo]]/Ludwikowice) al sur. [[Vladislao II de Polonia|Vladislao II Jagellón]] referir al sitiu en [[llatín]] como ''in llocu conflictus nostri, quem cum Cruciferis de Prusia habuimus, dicto Grunenvelt''.{{harvnp|Ekdahl|2008|p=175}} Más tarde, los cronistes polacos interpretaron la pallabra ''Grunenvelt'' como ''Grünwald'', que significa «monte verde» n'[[idioma alemán|alemán]]. Los lituanos siguieron el so exemplu y traducieron el nome como ''Žalgiris''.<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=El sožiedėlliriu|nome=S|añu=2011|capítulu=Battle of Grunwald|títulu=Historical dictionary of Lithuania|edición=Segunda|allugamientu=Lanham|editorial=Scarecrow Press|isbn=978-0-810-84914-3|oclc=666573608|páxina=123}}</ref> Los alemanes nomaron la batalla con un términu similar: ''Tannenberg'' («llomba del abetu» o «llomba del pinu»).<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Evans|nome=GC|añu=1970|títulu=Tannenberg, 1410:1914|ubicación=Londres|editorial=Hamish Hamilton|oclc=468431737}}</ref> Por tanto, hai trés nomes comúnmente utilizaos pa la batalla: {{lang|de|Schlacht bei Tannenberg}} n'alemán, {{lang|pl|bitwa pod Grunwaldem}} en [[idioma polacu|polacu]] y {{lang|lt|Žalgirio mūšis}} [[idioma lituanu|lituanu]]. Los sos nomes n'idiomes d'otros pueblos arreyaos son: {{lang|be|Бі́тва пад Гру́нвальдам}} (''Bítva pad Hrúnvaĺdam'') en [[idioma bielorrusu|bielorrusu]], {{lang|uk|Грюнвальдська битва}} (''Hryunvalʹdsʹka bytva'') [[idioma ucranianu|ucranianu]], {{lang|ru|Грюнва́льдская битва}} (''Hryunválʹdskaya bytva'') [[idioma rusu|rusu]], {{lang|cs|bitva o Grunvaldu}} [[idioma checu|checu]], {{lang|ro|bătăllixa de la Grünwald}} en [[idioma rumanu|rumanu]]. Esisten poques fontes contemporánees y confiables sobre la batalla y la mayoría fueron producíes polos polacos. La más importante y confiable ye la ''Cronica conflictus Wladislai regis Poloniae cum Cruciferis anno Christi 1410'', escrita a un añu de la batalla por un testigu presencial.{{harvnp|Jučas|2009|p=8}} La so autoría ye incierta, pero propunxéronse dellos candidatos: el [[kanclerz|vicecanciller]] polacu Mikołaj Trąba y el secretariu real Zbigniew Olesnicki.{{harvnp|Jučas|2009|p=9}} Magar el manuscritu orixinal de la ''Cronica conflictus'' nun sobrevive, caltúvose un curtiu resume ellaboráu nel sieglu {{sieglu|XVI}}. Otra fonte importante ye ''Historiae Polonicae'' del historiador polacu [[Jan Długosz]] (1415-1480).{{harvnp|Jučas|2009|p=9}} Ye una reporte detalláu que Długosz escribió delles décades dempués de la batalla. La fiabilidá d'esta fonte non solo sufre d'una gran diferencia ente los acontecimientos y la crónica, sinón tamién de los prexuicios de Długosz contra los lituanos.{{harvnp|Jučas|2009|p=10}} ''Banderia Prutenorum'' ye un manuscritu de mediaos del sieglu {{sieglu|XV}} con imáxenes y descripciones llatines de los [[pendón|pendonos]] de guerra teutóniques prindaes mientres la batalla y exhibíes nes catedrales de [[catedral de Wawel|Wawel]] y la de [[catedral de Vilnius|Vilnius]]. Otres fontes polaques inclúin dos misives de Vladislao II a la so esposa [[Ana de Cilli]] y l'obispu de Poznań [[Wojciech Jastrzębiec]] y cartes unviaes por Jastrzębiec a los polacos na [[Santa Sede]].{{harvnp|Jučas|2009|p=10}} Ente les fontes alemanes destaquen un reporte concisu na crónica de Johann von Posilge. Una carta anónima afayada apocayá, escrita ente 1411 y 1413, apurrió detalles importantes sobre les maniobres lituanes.{{harvnp|Jučas|2009|p=11}}<ref name="Ekdahl1963">{{cita publicación|idioma=de|apellíos=Ekdahl|nome=S|añu=1963|títulu=Die "Flucht der Litauer" in der Schlacht bei Tannenberg|url=http://www.laborunion.lt/avantu/modules/sections/index.php?op=viewarticle&artid=7|revista=Zeitschrift für Ostforschung|volume=1|númberu=12|allugamientu=Marburg|editorial=Elvert|oclc=830716991|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20110718053953/http://www.laborunion.lt/avantu/modules/sections/index.php?op=viewarticle&artid=7|fechaarchivu=18 de xunetu de 2011|fechaaccesu=9 de xunetu de 2018|publicación=}}</ref> {{clear}} == Antecedentes históricos == === Cruzada lituana y unión polacu-lituana === {{AP|Cruzaes báltiques}} [[Ficheru:Teutonic Order 1410.png|miniaturadeimagen|Mapa del [[Estáu monásticu de los Caballeros Teutónicos|Estáu monásticu de la Orde Teutónica]] ente 1260 y 1410; los llugares y les feches de les principales batalles, como la batalla de Grunwald, tán indicaos por espaes coloraes cruzaes.]] En 1230, la [[Orde Teutónica]], una [[orde militar]], establecer nel territoriu de [[Chełmno|Kulm]] y llanzó la llamada «[[cruzada prusiana]]» contra los clanes [[prusianos]] [[paganu|paganos]]. Col sofitu del [[papa]] y l'[[emperador del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|emperador alemán]], el teutones conquistaron y convirtieron a los prusianos nos años 1280 y dempués punxeron la so atención al paganu [[Gran Ducáu de Lituania]].<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Rowell|nome=SC|títulu=Lithuania ascending: a pagan empire within east-central Europe, 1295-1345|serie=Cambridge studies in medieval life and thought|volume=25|edición=Cuarta|allugamientu=Cambridge|añu=2014|añu-orixinal=1994|isbn=978-1-107-65876-9|oclc=874118870|páxines=289-290}}</ref>{{harvnp|Kiaupa|Kiaupienė|Kunevičius|2000|pp=45-72}} Mientres aproximao 100 años, los caballeros teutónicos afararon les tierres lituanes, particularmente [[Samogitia]], que dixebraba a la orde militar en Prusia de la so [[Orde Livona|filial en Livonia]].<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Riley-Smith|nome=J|añu=2005|títulu=The crusades: a history|ubicación=Londres|editorial=Continuum|páxines=161|isbn=0-826-47269-9|oclc=551913828}}</ref><ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Marecki|nome=J|títulu=Zakony w Polsce|allugamientu=Cracovia|editorial=Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”|añu=2000|páxina=44|isbn=8-370-52880-5|oclc=176944226}}</ref> A pesar de que les rexones fronterices convertir nun desiertu despobláu, los caballeros teutónicos ganaron poco territoriu. Los lituanos primeru arrenunciaron a Samogitia mientres el so [[Guerra Civil Lituana (1381-84)|guerra civil]] (1381-1384) nel [[Tratáu de Dubysa]]. El territoriu foi utilizáu como una moneda de cambéu pa garantizar el sofitu teutónicu a unu de los bandos na llucha interna pol poder.{{harvnp|Kiaupa|Kiaupienė|Kunevičius|2000|pp=127-128}}<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Rowell|nome=SC|añu=2000|capítulu=Baltic Europe|nome-editor=M|apellíu-editor=Jones|serie=The New Cambridge Medieval History|títulu=c.1300–c.1415|volume=VI|editorial=Cambridge University Press|páxines=709-710|isbn=0-521-36290-3|oclc=1019502309}}</ref> En 1385, el gran duque Jogaila de Lituania alcordó casase cola reina [[Eduviges I de Polonia]] na [[Unión de Krewo]]. Jogaila se [[conversión|convirtió]] al [[cristianismu]] y foi coronáu rei de Polonia ([[Vladislao II de Polonia|Vladislao II Jagellón]]), creando asina una [[unión personal]] ente'l Reinu de Polonia y el Gran Ducáu de Lituania. La [[cristianización de Lituania|conversión oficial de Lituania al cristianismu]] esanició'l motivu relixosu de les actividaes de la Orde Teutónica na zona.{{harvnp|Stone|2001|p=16}} El so [[gran maestre de la Orde Teutónica|''Hochmeister'' o gran maestre]], Conrad Zöllner von Rothenstein, col sofitu del rei húngaru [[Segismundo de Luxemburgu]], respondió impugnando públicamente la sinceridá de la conversión de Jogaila y alzó l'asuntu a una corte papal.{{harvnp|Stone|2001|p=16}} Les disputes territoriales sobre Samogitia siguieron, que tuviera en manes teutóniques dende la [[Paz de Raciąż]] en 1404. Polonia tamién tenía demandes territoriales contra los caballeros teutónicos sobre los territorios de [[Dobrzyń]] y [[Gdańsk]] (Danzig), pero les rellaciones ente dambos Estaos permanecieren en paz dende'l [[Tratáu de Kalisz]] (1343).{{harvnp|Urban|2003|p=132}} El conflictu tamién foi motiváu por disputes comerciales: los caballeros teutónicos controlaben los tramos inferiores de los trés ríos más grandes ([[ríu Niemen|Niemen]], [[Vístula]] y [[ríu Daugava|Daugava]]) en Polonia y Lituania.{{harvnp|Kiaupa|Kiaupienė|Kunevičius|2000|p=137}} === Guerra, tregua y preparativos === En mayu de 1409 empezó un llevantamientu en Samogitia col sofitu de los teutónicos. Lituania sofitar y l'Orde amenació con invadir. Polonia anunció'l so sofitu a la causa lituana y alvirtió qu'invadía Prusia como represalia. Cuando les tropes prusianes sacuparon Samogitia, el ''Hochmeister'' [[Ulrich von Jungingen]] declaró la guerra al Reinu de Polonia y el Gran Ducáu de Lituania'l 6 d'agostu de 1409.{{harvnp|Turnbull|2003|p=20}} Los caballeros teutónicos esperaben ganar a Polonia y Lituania por separáu y empezaron invadiendo la [[Gran Polonia (rexón histórica)|Gran Polonia]] y [[Cuyavia]] y tomaron a los polacos por sorpresa.{{harvnp|Ivinskis|1978|p=336}} Quemaron el castiellu de Dobrin ([[Dobrzyń nad Wisłą]]), prindaron [[Bobrowniki]] dempués d'un sitiu de 14 díes, conquistaron [[Bydgoszcz]] (Bromberg) y escalaron delles ciudaes.{{harvnp|Urban|2003|p=130}} Los polacos entamaron contraataques y recapturaron Bydgoszcz.<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Kuczynski|nome=SM|añu=1960|títulu=The Great War with the Teutonic Knights in the years 1409–1411|allugamientu=Varsovia|editorial=Ministry of National Defence|oclc=20499549|páxina=614}}</ref> Los samogitianos atacaron Memel ([[Klaipėda]]).{{harvnp|Ivinskis|1978|p=336}} Sicasí, nengunu de los bandos taba preparáu pa una guerra a gran escala.<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Koncius|nome=JB|añu=1964|títulu=Vytautas the Great, Grand Duke of Lithuania|ubicación=Miami|editorial=Franklin Press|páxines=74-75|lccn=66089704|oclc=462958153}}</ref> [[Ficheru:Lietuviai kovoja su vokiečiais.Lithuanians fighting Teutonic Knights (2).jpg|miniaturadeimagen|[[Pueblu lituanu|Lituanos]] enfrentándose a los [[Orde Teutónica|caballeros teutónicos]]. Baxorrelieve del sieglu|XIV||a}} del castiellu de Marienmburgu.]][[Wenceslao de Luxemburgu]], [[Rei de Romanos|rei de romanos]], alcordó mediar na disputa. Roblóse una tregua'l 8 d'ochobre de 1409, que expiró el 24 de xunu de 1410.{{harvnp|Jučas|2009|p=51}} Dambes partes usaron esti tiempu pa preparar pa la guerra, axuntar tropes y participar en maniobres diplomátiques. Tamién unviaron cartes y mensaxeros acusándose mutuamente de delles males aiciones y amenaces a la cristiandá. Wenceslao recibiera 60&nbsp;000 florinos como regalu de los caballeros teutónicos, polo que declaró que Samogitia pertenecía lexítimamente a la Orde y que solamente'l territoriu de Dobrzyń tendría de ser devueltu a Polonia.{{harvnp|Turnbull|2003|p=21}} Los caballeros teutónicos tamién apurrieron 300&nbsp;000 ducaos a Segismundo de Luxemburgu, quien tenía ambiciones sobre'l [[Principáu de Moldavia]], p'asistencia militar mutua.{{harvnp|Turnbull|2003|p=21}} El rei húngaru intentó romper l'alianza polacu-lituana ufiertando a [[Vitautas]] una corona de rei; la so aceptación violaría los términos del Alcuerdu de Ostrów y creáu discordia ente polacos y lituanos.{{harvnp|Kiaupa|Kiaupienė|Kunevičius|2000|p=139}} Coles mesmes, Vitautas llogró una tregua cola [[Orde Livona]].{{harvnp|Christiansen|1997|p=227}} N'avientu de 1409, Vladislao II y Vitautas alcordaron una estratexa común: los sos exércitos xunir nuna sola fuercia y colaríen xuntos escontra Mariemburgu ([[Malbork]]), capital de la Orde.{{harvnp|Turnbull|2003|p=30}} Los caballeros teutónicos adoptaren una posición defensiva, pero nun esperaben un ataque conxuntu y, nel so llugar, preparar pa una doble invasión: los polacos taríen a lo llargo del ríu [[Vístula]] en direición a Danzig (Gdańsk) y los lituanos a lo llargo de [[ríu Niemen|Niemen]] en direición a [[Ragnit]] (Neman). Pa compensar esta potencial amenaza, Ulrich von Jungingen concentró les sos fuercies en Schwetz ([[Świecie]]), una posición central dende onde les tropes podíen responder a una invasión dende cualquier direición con bastante rapidez.{{harvnp|Jučas|2009|p=74}} Unviaron guarniciones importantes nos castiellos orientales de Ragnit, Rhein ([[Ryn]]) cerca de Lötzen ([[Giżycko]]) y Memel (Klaipėda).{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} Pa caltener los sos planes de callao y engañar a la Orde, Vladislao II y Vitautas entamaron delles incursiones nos territorios fronterizos, lo que forzó a los caballeros teutónicos a caltener aparcaes a les sos tropes.{{harvnp|Turnbull|2003|p=30}} == Fuercies adversaries == {| class="wikitable sortable collapsible collapsed col2cen col3cen col4cen" style="float:right;margin:10px;" |+ Estimaciones de fuercies adversaries{{harvnp|Jučas|2009|pp=57-58}} |- !class="unsortable"| Historiador || Polacos || Lituanos || Teutónicos |- | Karl Heveker y<br> [[Hans Delbrück]]{{harvnp|Frost|2015|p=106}}|| 10&nbsp;500 || 6000 || 11&nbsp;000 |- | Eugene Razin{{harvnp|Razin|1999|p=486}} |colspan="2"| 16&nbsp;000-17&nbsp;000 || 11&nbsp;000 |- | Max Oehler |colspan="2"| 23&nbsp;000 || 15&nbsp;000 |- | Jerzy Ochmański |colspan="2"| 22&nbsp;000-27&nbsp;000 || 12&nbsp;000 |- | Sven Ekdahl{{harvnp|Frost|2015|p=106}} |colspan="2"| 20&nbsp;000-25&nbsp;000 || 12&nbsp;000-15&nbsp;000 |- | Andrzej Nadolski || 20&nbsp;000 || 10&nbsp;000 || 15&nbsp;000 |- | Jan Dąbrowski || 15&nbsp;000-18&nbsp;000 || 8000-11&nbsp;000 || 19&nbsp;000 |- | Zigmantas Kiaupa<ref name="Kiaupa2002">{{cita llibru |idioma=lt|apellíos=Kiaupa|nome=Z|añu=2002|capítulu=Didysis karas el so Kryžiuočiais|títulu=Gimtoji istorija. Nuo 7 iki 12 klasės|allugamientu=Vilnius|editorial=Elektroninės leidybos namai|isbn=9-986-92169-4|oclc=837891884|formatu=CD-ROM}}</ref> || 18&nbsp;000 || 11&nbsp;000 || 15&nbsp;000-21&nbsp;000 |- | Marian Biskup || 19&nbsp;000-20&nbsp;000 || 10&nbsp;000-11&nbsp;000 || 21&nbsp;000 |- | Daniel Stone{{harvnp|Stone|2001|p=16}} || 27&nbsp;000 || 11&nbsp;000 || 21&nbsp;000 |- | Stefan Kuczyński |colspan="2"| 39&nbsp;000 || 27&nbsp;000 |- | James Westfall Thompson y<br> Edgar Nathaniel Johnson<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos1=Thompson|nome1=JW|apellíos2=Johnson|nome2=EN|añu=1937|títulu=An introduction to Medieval Europe, 300–1500|allugamientu=Nueva York|editorial=W. W. Norton|oclc=19683883|páxina=940}}</ref> |colspan="2"| 100&nbsp;000 || 35&nbsp;000 |- | Alfred Nicolas Rambaud<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos1=Rambaud|nome1=AN|añu=1898|títulu=History of Russia|volume=I|nome2=LB (trad.)|apellíos2=Lang|allugamientu=Nueva York|editorial=Peter Fenelon Collier|oclc=7220955|páxines=146-148}}</ref> |colspan="2"| 163&nbsp;000 || 86&nbsp;000 |} [[Ficheru:Hrunvaldzkaja bitva.jpg|miniaturadeimagen|Grabáu del enfrentamientu bélicu por [[Marcin Bielski]] (''Kronika wszytkiego świata'', 1554).]][[Ficheru:Tatar kossak.JPG|miniaturadeimagen|[[Tártaros de Lipka|Tártaru musulmán]] lluchando contra un caballeru teutónicu. Detalle de ''Bitwa pod Grunwaldem'' ([[Wojciech Kossak]], 1931).]]El númberu precisu de soldaos arreyaos resultó malo d'establecer.{{harvnp|Turnbull|2003|p=25}} Nenguna de les fontes contemporánees apurrió recuentos de tropes confiables. [[Jan Długosz]] documentó el númberu de pendonos, la unidá principal de cada caballería: 51 pa los caballeros, 50 pa los polacos y 40 pa los lituanos.{{harvnp|Ivinskis|1978|p=338}} Sicasí, nun ta claru cuántos homes habíen asignaos a cada pendón. La estructura y el númberu d'unidaes d'infantería ([[pica (arma)|piqueros]], [[tiru con arcu arqueros]], [[ballesta|ballesteros]]) y d'artillería desconozse. Les estimaciones, en munchos casos sesgadas por considerancies polítiques y nacionalistes, fueron ellaboraes por dellos historiadores.{{harvnp|Turnbull|2003|p=25}} Los historiadores alemanes tienden a presentar númberos más baxos, ente que los polacos presenten con frecuencia estimaciones más altes.{{harvnp|Jučas|2009|pp=57-58}} Les estimaciones del historiador polacu Stefan Kuczyński de 39&nbsp;000 polacu-lituanos y 27&nbsp;000 teutónicos{{harvnp|Ivinskis|1978|p=338}} fueron citaes na lliteratura occidental como «comúnmente aceptaes».{{harvnp|Davies|2005|p=98}}{{harvnp|Johnson|1996|p=43}}{{harvnp|Turnbull|2003|p=25}} Anque menos numberosos, l'exércitu teutónicu tenía ventayes tocantes a disciplina, entrenamientu militar y equipamientu.{{harvnp|Razin|1999|p=486}} Yeren particularmente conocíos pola so caballería pesada. L'exércitu teutónicu tamién taba forníu con [[bombarda (arma)|bombarderos]] que podíen disparar [[proyeutil]]es de plomu y piedra.{{harvnp|Razin|1999|p=486}} Dambes fuercies taben compuestes por tropes de dellos Estaos y tierres, incluyíos numberosos mercenarios; por casu, habíen mercenarios [[Bohemia|bohemios]] en cada bandu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=29}} La Orde tamién convidó a guerreros cruzaos. Ventidós pueblo distintos, na so mayoría xermánicos, xunir a ellos.{{harvnp|Razin|1999|pp=485-486}} Ente los reclutes teutónicos había soldaos de [[Westfalia]], [[Frisia]], [[Austria]], [[Suabia]]{{harvnp|Turnbull|2003|p=29}} y Stettin ([[Szczecin]]).{{harvnp|Jučas|2009|p=56}} Dos nobles húngaros, [[Nicolás Garai el mozu|Nicolás II Garai]] y [[Stibor de Stiboricz]], llevaron 200 homes a la Orde,{{harvnp|Urban|2003|p=139}} pero'l sofitu de Segismundo de Luxemburgu foi insignificante.{{harvnp|Christiansen|1997|p=227}} Polonia llevó mercenarios de [[Moravia]] y Bohemia. Los [[checos]] formaron dos pendonos completos, sol mandu de Jan Sokol z Lamberka.{{harvnp|Turnbull|2003|p=26}} Ente los checos que sirvieron posiblemente tuvo [[Jan Žižka]], futuru comandante de les fuercies [[husita|husites]].<ref>{{cita web|idioma=en|apellíos=Richter|nome=J|fecha=16 de xunetu de 2010|títulu=Jan Žižka at Grunwald: from mercenary to Czech national hero|url=http://www.radio.cz/en/section/curraffrs/jan-zizka-at-grunwald-from-mercenary-to-czech-national-hero|obra=Radio Prague|allugamientu=Praga|editorial=Český rozhlas|fechaaccesu=16 d'agostu de 2012}}</ref> [[Alejandro I de Moldavia|Alejandro «el Bonu»]], gobernante de Moldavia, comandó una tropa espedicionaria.{{harvnp|Urban|2003|p=138}} Vitautas axuntó tropes con soldaos lituanu, [[Rutenia|rutenos]] (de l'actual [[Bielorrusia]] y [[Ucraína]]) y rusos. Los trés pendonos rusos de [[Principáu de Smolensk|Smolensk]] tuvieron el mandu del hermanu de Vladislao II, Lengvenis, ente que'l contingente de los tártaros de la [[Horda d'Oru]] tuvo'l mandu del futuru kan [[Jalal ad-Din (kan)|Jalal ad-Din]].{{harvnp|Turnbull|2003|p=28}} El comandante xeneral de la fuercia conxunto polacu-lituana foi'l rei Vladislao II Jagellón; sicasí, nun participó direutamente na batalla. Les unidaes lituanes fueron comandadas direutamente pol gran duque Vitautas —el segundu al mandu— y ayudaron a diseñar l'[[la gran estratexa|alta estratexa]] de la campaña. Vitautas participó viviegamente na batalla y comandó les unidaes lituanes y polaques.{{harvnp|Jučas|2009|p=64}} Jan Długosz rellata que l'[[miecznik|espadachín]] de rangu inferior de la Corona, Zyndram de Maszkowice, comandó al exércitu polacu, pero esti datu ye dudosu.{{harvnp|Jučas|2009|p=63}} Lo más probable ye que'l [[marszałek|mariscal de la Corona]], Zbigniew de Brzezia, dirixó a les tropes polaques nel campu de batalla.<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Jasienica|nome=P|títulu=Myśli o dawnej Polsce|edición=Quinta|allugamientu=Varsovia|editorial=Czytelnik|añu=1990|páxina=236|isbn=8-307-01957-5|oclc=1040548668}}</ref> == Desarrollu de la batalla == === Cola por Prusia === [[Ficheru:Grunwald 1410.png|miniaturadeimagen|Mapa de los movimientos militares na campaña de Grunwald.]]La primer etapa de la campaña de Grunwald foi la xunta de les tropes polacu-lituanes en Czerwińsk nad Wisłą, un puntu d'alcuentru designáu a unos 80&nbsp;km de la frontera prusiana, onde l'exércitu conxuntu crució'l [[Vístula]] por una [[ponte de barques]].{{harvnp|Turnbull|2003|p=33}} Esta maniobra —que riquió precisión y estrema coordinación ente les fuercies multiétnicas— llevar a cabu n'aprosimao una selmana, del 24 al 30 de xunu de 1410.{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} Los soldaos polacos de la [[Gran Polonia (rexón histórica)|Gran Polonia]] axuntar en [[Poznań]], ente que los de la [[Pequeña Polonia (rexón histórica)|Pequeña Polonia]] en Wolbórz. El 24 de xunu de 1410, Vladislao II y mercenarios checos aportaron a Wolbórz.{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} Trés díes depués, l'exércitu polacu yá taba nel llugar de xunta. L'exércitu lituanu salió de [[Vilnius]] el 3 de xunu y xunióse a los reximientos rutenos en Hrodna ([[Grodno]]).{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} Llegaron a Czerwinsk el mesmu día que los polacos travesaron el ríu. Dempués del encruz, les tropes masovianas al mandu de [[Siemowit IV de Masovia|Siemowit IV]] y [[Janusz I de Varsovia|Janusz I]] xunir al exércitu polacu-lituanu.{{harvnp|Jučas|2009|p=75}} El xigantescu exércitu empezó la so marcha escontra'l norte en direición Mariemburgu ([[Malbork]]), capital de Prusia, el 3 de xunetu. Cruciaron la frontera de Prusia el 9 de xunetu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=33}}{{harvnp|Nadolski|2003|pp=83-87}} L'encruz del ríu permaneció de callao hasta que los unviaos húngaros, que taben tratando d'axustar la paz, informaron al ''Hochmeister''.{{harvnp|Urban|2003|p=141}} Tan llueu Ulrich von Jungingen entendió de les intenciones de Polonia-Lituania, dexó 3000 homes en Schwetz ([[Świecie]]) so responsabilidá de [[Heinrich von Plauen]]{{harvnp|Urban|2003|p=142}} y dirixó la tropa principal pa entamar una llinia de defensa nel ríu Drewenz ([[Drwęca]]) cerca Kauernik ([[Kurzętnik]]).{{harvnp|Turnbull|2003|p=35}} El pasu del ríu taba fortificáu con [[palanca (fortificación)|palanques]].{{harvnp|Jučas|2009|p=76}} El 11 de xunetu, dempués d'axuntase col so conseyu de guerra d'ocho miembro,{{harvnp|Jučas|2009|p=63}} Vladislao II decidió nun cruciar el ríu nuna puntu tan fortificáu y defendible. Sicasí, l'exércitu safó l'encruz del ríu xirando escontra l'este, escontra les sos fontes, onde nengún otru ríu importante dixebraba'l so exércitu de Mariemburgu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=35}} La marcha siguió escontra l'este en direición a Soldau ([[Działdowo]]), anque nun intentó prindar la ciudá.{{harvnp|Turnbull|2003|p=36}} L'exércitu teutónicu siguió'l ríu Drewenz escontra'l norte, cruciar cerca de Löbau ([[Lubawa]]) y depués treslladóse al este en paralelu col exércitu polacu-lituanu. Según la propaganda de la Orde, los sos enemigos afararon l'aldega de Gilgenburg ([[Dąbrówno]]).{{harvnp|Turnbull|2003|pp=36-37}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=250}} Más tarde, nos testimonios de los sobrevivientes ante'l papa, los teutónicos afirmaron que Von Jungingen taba tan furiosu poles presuntes otomíes que xuró ganar a los invasores na batalla.{{harvnp|Urban|2003|pp=148-149}} === Preparativos de la batalla === [[Ficheru:Wojciech Kossak, Dwa miecze.jpg|miniaturadeimagen|left|El rei [[Vladislao II de Polonia|Vladislao II Jagellón de Polonia]] recibiendo les espaes Grunwald» antes de la batalla (''Miecze grunwaldzkie'' por Kossak, 1931).]]Na madrugada del 15 de xunetu de 1410 dambos exércitos atopar nun área que toma aproximao 4&nbsp;km² ente les aldegues de [[Grunwald]], Tannenberg ([[Stębark]]) y Ludwigsdorf ([[Łodwigowo]]).{{harvnp|Jučas|2009|p=77}} Los exércitos formaron files opuestes a lo llargo d'una exa nordés-suroeste. L'exércitu polacu-lituanu asitióse al frente y l'este de Ludwigsdorf y Tannenberg.{{harvnp|Turnbull|2003|p=44}} La caballería pesada polaca formó'l lladral esquierdu, la caballería llixera lituana'l lladral derechu y delles tropes mercenaries formaron el centru. Los sos homes taben entamaos en tres files de formaciones en forma de cuña d'unos 20 homes d'anchu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=44}} Les fuercies teutóniques concentraron la so caballería pesada d'élite, comandada pol ''Ordensmarschall'' o gran mariscal [[Frederic von Wallenrode]], contra los lituanos.{{harvnp|Jučas|2009|p=77}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=252}} Los caballeros teutónicos —los primeres n'entamar el so exércitu pa la batalla— esperaben provocar a los polacos o lituanos a atacar primeru. Les sos tropes, que portaben armadura pesada, tuvieron de pies sol sol abrasador mientres delles hores esperando un ataque.{{harvnp|Turnbull|2003|p=45}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=250}} Una crónica suxurió que cavaren pozos nos que cayería un exércitu atacante.{{harvnp|Urban|2003|p=149}} Tamién intentaron usar [[artillería de campaña]], pero una agua llixero amugó la [[pólvora]] y solo pudieron disparar dos cañones.{{harvnp|Turnbull|2003|p=45}} Al ver que Vladislao II retrasaba, el ''Hochmeister'' unvió mensaxeros con dos espaes pa «ayudar a Vladislao II Jagellón y Vitautas na batalla». La entrega de les espaes supunxo un insultu y una provocación a los polacos y lituanos.{{harvnp|Turnbull|2003|p=43}} Conocíes como les espaes Grunwald», convertir n'unu de los símbolos nacionales de Polonia.<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Znamierowski|nome=A|títulu=Insygnia, symbole i herby polskie: kompendium|allugamientu=Varsovia|editorial=Świat Książki|añu=2003|páxina=172|isbn=8-373-11601-X|oclc=56584943}}</ref>{{harvnp|Zimmerling|1998|p=252}} {{clear}} === Ataque inicial lituanu y retirada táctica === {{imaxe múltiple|posición_tabla=right|direición=vertical|anchu_total=270|títulu=Evento de la batalla|semeya1=Battle of Grunwald map 2 English.jpg|semeya2=Battle of Grunwald map 3 English.jpg|semeya3=Battle of Grunwald map 4 English.jpg|testu1=Retirada de la caballería llixera lituana.|testu2=Ataque del lladral derechu polacu-lituanu.|testu3=Esplegue de la caballería pesada polaca.}}Sofitáu por dellos pendonos polacos, Vitautas empezó un asaltu nel lladral esquierdu de les fuercies teutóniques.{{harvnp|Turnbull|2003|p=45}} Dempués de más d'una hora d'intensos combates, la caballería llixera lituana empezó a replegase. Jan Długosz describió esti sucesu como una «completa aniquilación» del exércitu lituanu. Según Długosz, los caballeros teutónicos supunxeron que la victoria yera so, rompieron la so formación pa una busca desorganizada de los lituanos en retirada y recoyeron enforma botín antes de tornar al campu de batalla pa enfrentase a les tropes polaques.{{harvnp|Jučas|2009|p=78}} Nun mentó a los lituanos que, más tarde, tornaron al campu de batalla. Asina, Długosz describió la batalla como una victoria polaca ensin sofitu de naide más.{{harvnp|Jučas|2009|p=78}} Esta visión contradicía a la ''Cronica conflictus'' y foi cuestionada polos historiadores modernos. Empezando con un artículu de [[Vaclau Lastouski]] en 1909, propunxeron que la retirada yera una maniobra estratéxica planiada que retomaron de la Horda d'Oru.<ref>{{Enllaz rotu|1={{cita publicación|idioma=lt|apellíos=Baranauskas|nome=T|enllaceautor=Tomes Baranauskas|añu=2011|url=http://www.istorijoszurnalas.lt/images/stories/Istorija_81/Istorija81.pdf|títulu=Žalgirio mūšis Lietuvos istorikų darbuose|revista=Istorija|volume=1|númberu=81|allugamientu=Vilnius|editorial=Lietuvos Edukologijos Universitetas|issn=1392-0456|páxina=25}} |2=http://www.istorijoszurnalas.lt/images/stories/Istorija_81/Istorija81.pdf |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Usóse una retirada falsa na [[batalla del ríu Vorskla]] de 1399, onde l'exércitu lituanu sufrió una aplastante derrota y el mesmu Vitautas apenes escapó con vida.<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíu-editor=El sožiedėlliriu|nome-editor=S|añu=1976|capítulu=Tatars|títulu=Encyclopedia Lituanica|volume=V|allugamientu=Boston|editorial=Juozas Kapočius|oclc=95559|páxina=337}}</ref> Esta teoría ganó mayor aceptación dempués del descubrimientu y la publicación d'una carta alemana del historiador suecu Sven Ekdahl en 1963.{{harvnp|Urban|2003|pp=152-153}} Escrita unos años dempués de la batalla, la carta alvierte al nuevu ''Hochmeister'' qu'emplegue retiraes falses como les que s'utilizaron na batalla.<ref name="Ekdahl1963" /> Stephen Turnbull afirmó que la retirada táctica lituana nun encaxar cola fórmula convencional d'una retirada falsa. Dicha estratexa yera xeneralmente entamada por una o dos unidad (a diferencia de cuasi tou un exércitu) y siguida rápido por un contraataque (ente que los lituanos tornaron tarde al combate).{{harvnp|Turnbull|2003|pp=48-49}} === Llucha polacu-teutónica === Mientres los lituanos retirábense, españaron fuertes enfrentamientos ente les fuercies polacu y teutónicu. Comandadas pol ''Großgebietiger'' Kuno von Lichtenstein, les fuercies teutóniques concentrar nel lladral derechu polacu. Seis de los pendonos de Von Walenrode nun escorrieron a los lituanos en retirada, sinón que se xunieron al ataque nel lladral derechu.<ref name="Kiaupa2002" /> Un oxetivu particularmente pervalible yera'l pendón real de [[Cracovia]]. Aparentemente los caballeros teutónicos taben ganando la partida y, nun momentu, el [[abanderáu]] real, Marcin de Wrocimowice, perdió'l pendón de Cracovia.{{harvnp|Jučas|2009|p=83}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=253}} Sicasí, llueu foi recapturado y la llucha siguió. Vladislao II esplegó les sos reserves, la segunda llinia del so exércitu.<ref name="Kiaupa2002" /> El ''Hochmeister'' Ulrich von Jungingen dirixó personalmente 16 pendonos, cuasi un terciu de la fuercia teutónico orixinal, escontra'l lladral polacu derechu,{{harvnp|Turnbull|2003|p=53}} ente que Vladislao II esplegó les sos últimes reserves, la tercer llinia del so exércitu.<ref name="Kiaupa2002" /> El combate cuerpu a cuerpu llegó al comandu polacu y un caballeru teutónicu, identificáu como Lupold o Diepold de Kökeritz, enfrentar al rei polacu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=61}} El secretariu de Vladislao II, Zbigniew Oleśnicki, salvó la so vida; darréu llogró'l favor real y foi una de les persones más influyentes na Polonia medieval.{{harvnp|Stone|2001|p=16}} === Derrota de la Orde Teutónica === Nesi momentu, los lituanos reorganizaos tornaron a la batalla y atacaron a Von Jungingen dende la retaguardia.{{harvnp|Turnbull|2003|p=64}} Les fuercies teutóniques yeren superaes en númberu pol conxuntu de caballeros polacos y la meyora de la caballería lituana. Cuando Von Jungingen intentó romper les llinies lituanes foi asesináu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=64}} Según la ''Cronica conflictus'', Dobiesław de Oleśnica llanzó una llanza al pescuezu del ''Hochmeister'', ente que Długosz presentó a Mszczuj de Skrzynno como l'asesín. Arrodiaos y ensin líder, los caballeros teutónicos empezaron a replegase. Parte de les unidaes derrotaes retirar escontra'l so campamentu. Esti movimientu fracasó cuando los [[siguidor de campamentos siguidores de campamentos]] remontar contra los sos amos y xuniéronse a la persecución.{{harvnp|Turnbull|2003|p=66}} Los caballeros teutónicos intentaron construyir un fuerte improvisáu de carretes colos [[carru]] qu'arrodiaben el campamentu.{{harvnp|Turnbull|2003|p=66}} Sicasí, la defensa llueu se rompió y el campu foi afaráu. Acordies cola ''Cronica conflictus'', morrieron ellí más caballeros teutónicos que nel campu de batalla.{{harvnp|Turnbull|2003|p=66}} L'enfrentamientu bélicu duró aproximao diez hores.<ref name="Kiaupa2002" /> La Orde atribuyó la derrota a la traición de Nikolaus von Renys (Mikołaj de Ryńsk), comandante del pendón de Culm ([[Chełmno]]); foi degolláu ensin un xuiciu.{{harvnp|Urban|2003|p=168}}{{harvnp|Sonthofen|1995|p=198}} Von Renys yera'l fundador y líder de la Unión Llagartu (n'alemán, ''Eidechsenbund''; en polacu, ''Związek Jaszczurczy''), un grupu de caballeros teutónicos que simpatizaba con Polonia. Según la Orde, Von Renys baxó'l so pendón, daqué consideráu como una señal de rindición y condució a la retirada en llerza.{{harvnp|Turnbull|2003|p=79}}{{harvnp|Sonthofen|1995|p=138}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=254}} Los rellatos de que los caballeros teutónicos fueron «apuñalaos na llombu fixo ecu na [[lleenda de la puñalada pel costazu|lleenda de l'apuñalada]] na posguerra de la [[Primer Guerra Mundial]] y ocupóse de la historiografía alemana de la batalla hasta 1945.{{harvnp|Urban|2003|p=168}} == Consecuencies == === Víctimes y cautivos === [[Ficheru:Battle of Tannenberg.jpg|miniaturadeimagen|Grabáu na ''Berner Chronik'' (Diebold Schilling, c. {{sieglu|XV||a}}).<ref>{{cita publicación|idioma=de|apellíos=Walder|nome=Y|títulu="Von räten und burgern verhört und corrigiert": Diebold Schillings drei Redaktionen der Berner Chronik der Burgunderkriege|revista=Berner Zeitschrift für Geschichte und Heimatkunde|volume=48|númberu=3|allugamientu=Berna|editorial=Historischer Verein des Kantons Bern/Bernisches Historisches Museum|añu=1986|páxines=87-117|oclc=884351703}}</ref>]]Una nota unviada n'agostu de 1410 por mensaxeros del rei Segismundo de Luxemburgu —[[Nicolás Garai el mozu|Nicolás II Garai]] y [[Stibor de Stiboricz]]— indica baxes totalizadas en 8000 muertos «en dambos llaos».<ref name="Bumblauskas2010">{{cita llibru |idioma=lt|apellíos=Bumblauskas|nome=A|añu=2010|títulu=Žalgiris: neatsakyti klausimai|revista=Lietuvos istorijos studijos|volume=26|allugamientu=Vilnius|editorial=Vilniaus Universiteto Leidykla|issn=1392-0448|páxines=74-75}}</ref> Sicasí, la redaición ye vaga y nun ta claru si significaba un total de 8000 o 16&nbsp;000 muertos.<ref name="Bumblauskas2010" /> Una bulda papal de 1412 menta a 18&nbsp;000 cristianos muertos.<ref name="Bumblauskas2010" /> En dos cartes escrites darréu dempués de la batalla, Vladislao II mentó que les baxes polaques yeren mínimes (''paucis valde'' y ''modico'') y Jan Długosz solu documentó a 12 caballeros polacos asesinaos.<ref name="Bumblauskas2010" /> Una carta d'un oficial teutónicu de Tapiau ([[Gvardeysk]]) rellata que solo tornó la metá de los lituanos, pero nun ta claru cuántes d'eses baxes son atribuyibles a la batalla y cuántes al posterior asediu de Mariemburgu.<ref name="Bumblauskas2010" /> La derrota de los caballeros teutónicos foi atayante. Según los rexistros de la nómina de pagu de la Orde, solamente 1427 homes reportar a Mariemburgu pa reclamar la so paga.{{harvnp|Turnbull|2003|p=68}} De 1200 homes qu'unviaron dende Danzig, solo 300 tornaron.{{harvnp|Jučas|2009|p=56}} De los 270 que participaron na batalla, 203 y 211 caballeros de la Orde fueron asesinaos,{{harvnp|Frost|2015|pp=106-107}} ente ellos gran parte del altu mandu teutónicu: el ''Hochmeister'' Ulrich von Jungingen, el ''Ordensmarschall'' Friedrich von Wallenrode, el ''Großgebietiger'' Kuno von Lichtenstein, el ''großy Schatzmeister'' (gran tesoreru) Thomas von Merheim, el ''Großkomtur'' (mariscal de fuercies de suministru) Albrecht von Schwartzburg y diez de los ''[[Komtur]]''.{{harvnp|Jučas|2009|pp=85-86}} Markward von Salzbach, ''Komtur'' de Brandeburgu (Ushakovo), y Heinrich Schaumburg, ''[[vogt (feudalismu)|vogt]]'' de [[Sambia]], fueron executaos por orde de Vitautas dempués de la batalla.{{harvnp|Turnbull|2003|p=68}} Los cuerpos de Von Jungingen y otru oficiales d'altu rangu fueron tresportaos al [[castiellu de Malbork|castiellu de Mariemburgu]] pal so entierru'l 19 de xunetu,{{harvnp|Jučas|2009|p=87}} ente que los cadabres d'oficiales teutónicos de menor rangu y dolce caballeros polacos fueron soterraos nuna ilesia en Tannenberg.{{harvnp|Jučas|2009|p=87}} El restu de los muertos fueron soterraos en delles fueses comunes. L'oficial teutónicu de más altu rangu qu'escapó de la batalla foi Werner von Tettinger, ''Komtur'' de Elbing ([[Elbląg]]).{{harvnp|Turnbull|2003|p=68}} Les fuercies polacu y lituanu tomaron dellos miles de cautivos. Ente estos atopaben los duques [[Konrad VII de Oels]] ([[Oleśnica]]) y [[Casimiro V de Pomerania|Casimiro V]] de [[Ducáu de Pomerania|Pomerania]].{{harvnp|Turnbull|2003|p=69}}{{harvnp|Zimmerling|1998|p=255}} La mayoría de los plebeyos y mercenarios fueron lliberaos pocu dempués de la batalla cola condición de que se presentaren en [[Cracovia]] el 11 de payares de 1410.{{harvnp|Jučas|2009|p=88}} Solo retuviéronse a los que s'esperaba'l pagu d'un rescate. Rexistráronse considerables rescates; por casu, el mercenariu Holbracht von Loym tuvo que pagar «150 kopas [60 pieces o 5 docenes] de ''groš'' de Praga», que xubíen a más de 30&nbsp;kg (66&nbsp;lb) de [[plata]].<ref>{{cita publicación|idioma=pl|apellíos=Pelech|nome=M|añu=1987|títulu=W sprawie okupu za jeńców krzyżackich z Wielkiej Wojny (1409–1411)|revista=Zapiski Historyczne|volume=2|númberu=52|allugamientu=Poznań|editorial=Państwowe Wydawn Naukowe|páxines=105-107|issn=0044-1791}}</ref> === Más campañes y alcuerdos de paz === {{AP|Sitiu de Mariemburgu (1410)|Paz de Thorn (1411)}} [[Ficheru:Marienburg19002.jpg|miniaturadeimagen|Dempués de la batalla, el [[castiellu de Malbork|castiellu de Mariemburgu]], que sirvía de sede de la Orde Teutónica, foi [[sitiu de Mariemburgu (1410)|asediado ensin ésitu]] mientres dos meses poles tropes polacu-lituanes.]]Dempués de la batalla, les fuercies polacu y lituanu retrasaron el so ataque contra la capital teutónica en Mariemburgu ([[Malbork]]), permanecieron nel campu de batalla mientres tres díes y depués colaron aproximao 15&nbsp;km per día.{{harvnp|Urban|2003|p=162}} Les tropes principales nun llegaron a Mariemburgu, fuertemente fortificada, hasta'l 26 de xunetu. Esta demoranza dio a [[Heinrich von Plauen]] tiempu abondu pa entamar una defensa. Vladislao II tamién unvió les sos tropes a otres fortaleces teutóniques, que munches vegaes rindir ensin resistencia,{{harvnp|Urban|2003|p=164}} como les principales ciudaes de Danzig ([[Gdańsk]]), Thorn ([[Toruń]]) y Elbing (Elbląg).{{harvnp|Stone|2001|p=17}} Solu ocho castiellos permanecieron en manes teutóniques.{{harvnp|Ivinskis|1978|p=342}} Los [[exércitu sitiador|sitiadores]] de Mariemburgu esperaben una rápida capitulación y nun taben preparaos pa un llargu asediu, yá que escarecíen de municiones, baxa moral y fueron cutíos por una epidemia de disentería.{{harvnp|Turnbull|2003|p=75}} Los caballeros teutónicos apelaron a los sos aliaos en busca d'ayuda. [[Segismundo de Luxemburgu]], [[Wenceslao de Luxemburgu]] y la [[Orde Livona|Orde Livonia]] prometieron ayuda financiera y refuerzos.{{harvnp|Turnbull|2003|p=74}} L'asediu de Mariemburgu llevantóse'l 19 de setiembre. Les fuercies polacu-lituanes dexaron guarniciones nes fortaleces qu'habíen tomáu y tornaron a la so patria. Sicasí, la Orde rápido recapturó la mayoría de los castiellos. A fines d'ochobre solo quedaben en manes polaques cuatro castiellos teutónicos a lo llargo de la frontera.{{harvnp|Urban|2003|p=166}} Vladislao II entamó un nuevu exércitu y solmenó otra derrota a los caballeros teutónicos na [[batalla de Koronowo]] el 10 d'ochobre de 1410. Dempués d'otros curtios enfrentamientos, dambes partes alcordaron axustar.<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Baczkowski|nome=K|títulu=Dzieje Polski późnonśredniowiecznej 1370-1506|añu=1999|allugamientu=Varsovia|editorial=Fogra|páxines=97-98|isbn=8-385-71940-7|oclc=761558998}}</ref><ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Nowak|nome=A|serie=Dzieje Polski|volume=III|títulu=Królestwo zwycięskiego orła|allugamientu=Varsovia|editorial=Biały Kruk|páxines=270-272|añu=2017|añu-orixinal=2014|isbn=978-8-375-53223-4|oclc=884463806}}</ref> Roblaron la [[Paz de Thorn (1411)|Paz de Thorn]] en febreru de 1411. So los sos términos, la Orde Teutónica dexó'l territoriu de Dobrin ([[Dobrzyń]]) a Polonia y aportó a arrenunciar a les sos demandes sobre [[Samogitia]] mientres Vladislao II y Vitautas siguíen con vida,{{harvnp|Christiansen|1997|p=228}} anque se llibraron dempués dos guerres —la [[Guerra de la Fame]] de 1414 y la Guerra de Gollub de 1422— primero que la [[Tratáu de Melno|Paz de Melno]] resolviera permanentemente les disputes territoriales.{{harvnp|Kiaupa|Kiaupienė|Kunevičius|2000|pp=142-144}} Los polacos y los lituanos nun pudieron traducir la victoria militar en ganancies territoriales o diplomátiques. Sicasí, la Paz de Thorn impunxo una pesada carga financiera a la Orde de la cual nunca recuperar.{{harvnp|Zimmerling|1998|p=260}} Tuvieron que pagar una indemnización en plata, envalorada en diez veces l'ingresu añal del [[Reinu d'Inglaterra|rei d'Inglaterra]], en cuatro pago añales.{{harvnp|Christiansen|1997|p=228}} Pa cumplir con estos pagos, los caballeros teutónicos pidieron préstamos escesivos, confiscaron oru y plata de les ilesies y aumentaron los impuestos. Les ciudaes prusianes de Danzig (Gdańsk) y Thorn (Toruń) remontar contra los aumentos d'impuestos.{{harvnp|Turnbull|2003|p=78}} La derrota en Grunwald dexó a la Orde con poques tropes pa defender los sos territorios restantes. Dende la cristianización oficial de Samogitia, como asocedió en Polonia como Lituania enforma tiempu tras, los caballeros teutónicos tuvieron dificultaes pa reclutar nuevos cruzaos voluntarios.{{harvnp|Christiansen|1997|pp=228-230}} Los ''Hochmeister'' precisaben entós de tropes mercenaries, lo que resultaba un gastu oneroso pal so presupuestu yá escosu. Los conflictos internos, el cayente económicu y los aumentos d'impuestos provocaron disturbios y la fundación de la [[Confederación Prusiana]] o ''Alianza contra'l Señoríu'', en 1441. Esto de la mesma condució a una serie de conflictos que remataron na [[Guerra de los Trelce Años (1454-1466)|Guerra de los Trelce Años]] (1454).{{harvnp|Stone|2001|pp=17-19}}{{harvnp|Sonthofen|1995|p=215}} == Legado == === Polonia y Lituania === [[Ficheru:Pomnik grunwaldzki-Krakow 01.jpg|miniaturadeimagen|upright=.75|Monumentu a la batalla de Grunwald alzáu en Cracovia pal 500º aniversariu del enfrentamientu bélicu. Foi destruyíu mientres la [[Segunda Guerra Mundial]] polos alemanes y reconstruyíu en 1976.]]La batalla ye considerada como una de les más importantes na [[historia de Polonia]] y [[hestoria de Lituania|Lituania]].{{harvnp|Johnson|1996|p=43}}<ref>{{cita publicación|idioma=pl|apellíos=Matałowska|nome=A|títulu=Pod Grunwaldem|revista=Polityka|númberu=30|allugamientu=Varsovia|editorial=Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego|fecha=25 de xunetu de 1998|issn=1730-0525}}</ref> N'[[hestoria d'Ucraína|Ucraína]], l'enfrentamientu militar ta bien acomuñáu con Vitautas «el Grande», quien s'alzó como'l líder del [[Ilesia ortodoxa|cristianismu ortodoxu oriental]] nesi momentu.<ref>{{cita web|idioma=uk|títulu="Битва народів": 600 Грюнвальдської битви|títulu-trad="Battle of Peoples": 600 anniversary of the Battle of Grunwald|axencia=BBC-Ukraine|fecha=16 de xunetu de 2010|editorial=Corporación de Radiodifusión Británica|ubicación=Londres|fechaaccesu=11 de xunetu de 2018}}</ref> En Lituania, la victoria ye sinónimu de la puxanza político y militar del Gran Ducáu. Foi una fonte d'arguyu nacional mientres la era del [[nacionalismu romántico]] ya inspiró la resistencia a les polítiques de [[xermanización]] y [[rusificación]] de los imperios [[Imperiu alemán|alemán]] y [[Imperiu rusu|rusu]]. Los caballeros teutónicos yeren retrataos como invasores sedientos de sangre y a Grunwald como una victoria xusta llograda por una pequeñu nación primida.{{harvnp|Johnson|1996|p=43}} En 1910, pa conmemorar el 500º aniversariu de la batalla, se develó un monumentu ellaboráu por Antoni Wiwulski en Cracovia mientres una celebración de tres díes a la qu'asistieron unes 150&nbsp;000 persones.<ref>{{cita llibru |idioma=en|apellíos=Dabrowski|nome=PM|añu=2004|títulu=Commemorations and the shaping of modern Poland|editorial=Indiana University Press|allugamientu=Bloomington|isbn=978-0-253-34429-8|oclc=54487623|páxines=164-165}}</ref> Cerca de 60 ciudaes y pueblos en [[Galitzia]] tamién alzaron monumentos de Grunwald pal aniversariu.{{harvnp|Ekdahl|2008|p=179}}{{harvnp|Molik|1998|p=304}} Aprosimao nesa dómina, l'escritor [[Henryk Sienkiewicz]] escribió la novela ''Los caballeros de la cruz'' (en polacu, ''{{lang|pl|Krzyżacy}}''), que destaca la batalla n'unu de los capítulos. En 1960, el cineasta polacu [[Aleksander Ford]] utilizó'l llibru como base pa la so película ''Caballeros de la Orde Teutónica''. Construyéronse un muséu, monumentos y memoriales nel campu de batalla en 1960.{{harvnp|Ekdahl|2008|p=186}} El sitiu de la batalla ta na llista de monumentos históricos nacionales de Polonia dende'l 4 d'ochobre de 2010 y so la xurisdicción del Conseyu del Patrimoniu Nacional de Polonia.<ref>''Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2010'' ([http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20101841235/O/D20101235.pdf Dz.O. z 2010 r. Nr 184, poz. 1235]) {{n'idioma|pl}}.</ref> El nome de la batalla apaez en decoraciones militares ([[Cruz de Grunwald]]), equipos deportivos ([[Žalgiris Kaunas|BC Žalgiris]], [[FC Žalgiris|FK Žalgiris]]) y delles organizaciones. Cada 15 de xunetu llevar a cabu una recreación de batalla. En 2010 celebróse un desfile recreando l'eventu y conmemorando el 600 aniversariu de la batalla. Atraxo a 200&nbsp;000 espectadores que repararon a 2200 participantes interpretando'l papel de caballeros nuna recreación de la batalla. Otros 3800 participantes interpretaron el rol de llabradores y siguidores de campamentos. Los organizadores del desfile consideren que l'eventu convirtióse na recreación más grande del combate medieval n'Europa.<ref>{{cita web|idioma=en|apellíos=Fowler|nome=J|fecha=17 de xunetu de 2010|títulu=Tabards on, visors down: fans relive 1410 Battle of Grunwald|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5h5iMAZg5DRs8GN-80COPjCbuQqbw|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20120302061537/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5h5iMAZg5DRs8GN-80COPjCbuQqbw|fechaarchivu=2 de marzu de 2012|axencia=AFP|allugamientu=París|editorial=Agence France-Presse|fechaaccesu=11 de xunetu de 2018}}</ref> Un movimientu con enclinos nacionalistes creáu pol serviciu comunista de seguridá polacu en 1981 como contrapesu al sindicatu [[Solidarność]] tamién llevaba'l nome de Grunwald. Foi unu de los últimos intentos d'asitiar la batalla y la memoria de la victoria sobre la Orde Teutónica al serviciu de la ideoloxía comunista. Dempués del fin de la llei marcial en Polonia en 1983, esto foi abandonáu por cuenta de la escasa aceptación pública.<ref>{{cita llibru |idioma=de|apellíu-editor=Weber|nome-editor=M|títulu=Preußen in Ostmitteleuropa: Geschehensgeschichte und Verstehensgeschichte|editorial=Oldenbourg|allugamientu=Koblenz|añu=2003|isbn=978-3-486-56718-2|oclc=237793646|páxina=237}}</ref> L'eventu conmemorar na Tumba del Soldáu Desconocíu en Varsovia, cola inscripción ''GRUNWALD 15 VII 1410''.<ref>{{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Strzałkowski|nome=W|títulu=Grób Nieznanego Żołnierza|allugamientu=Varsovia|editorial=Dom Wydawniczy Bellona|añu=2001|isbn=8-311-09334-2|oclc=231888163|páxina=115}}</ref> === Alemaña y Rusia === [[Ficheru:German National People's Party Poster Teutonic Knights (1920).jpg|miniaturadeimagen|upright=.75|[[Cartelu]] de propaganda del [[Partíu Nacional del Pueblu Alemán]] de 1920 representando a un caballeru teutónicu amenaciáu por un polacu y un socialista.]]Los [[alemanes]] polo xeneral víen a los caballeros teutónicos como homes heroicos y nobles que llevaron el cristianismu y la civilización al este,<ref>{{cita llibru |idioma=de|apellíos=Wippermann|nome=W|títulu=Der Ordensstaat als Ideologie. Das Bild des Deutschen Ordens in der deutschen Geschichtsschreibung und Publizistik|serie=Einzelveröffentlichungen der Historischen Kommission zu Berlin|volume=24|editorial=Volker Spieß|ubicación=Berlín|añu=1979|isbn=978-3-767-80464-7|oclc=802673736|páxines=155-174}}</ref> anque munchos llegaron a la rexón con motivos más materiales.{{harvnp|Johnson|1996|p=43}} N'agostu de 1914, mientres la [[Primer Guerra Mundial]], Alemaña ganó una batalla contra Rusia cerca del sitiu. Cuando los alemanes dieron cuenta del so potencial usu propagandísticu, bautizaron l'eventu como [[Batalla de Tannenberg (1914)|batalla de Tannenberg]]<ref>{{cita publicación|idioma=en|apellíos=Burleigh|nome=M|mes=xunu|añu=1985|títulu=The German knight: making of a modern myth|revista=History Today|volume=6|númberu=35|ubicación=Londres|editorial=Longman|issn=0018-2753}}</ref> —a pesar de que tuvo llugar muncho más cerca de Allenstein ([[Olsztyn]])— y retratar como vengación de la victoria polacu-lituana 504 años antes.<ref>{{cita llibru |idioma=de|apellíos=Afflerbach|nome=H|títulu=Kaiser Wilhelm II. als Oberster Kriegsherr im Ersten Weltkrieg. Quellen aus der militärischen Umgebung des Kaisers 1914–1918|serie=Deutsche Geschichtsquellen des 19. und 20. Jahrhunderts|volume=64|editorial=Oldenbourg|allugamientu=Múnich|añu=2005|isbn=978-3-486-57581-1|oclc=865098441|páxina=148}}</ref> El [[Alemaña nazi|Tercer Reich]] más tarde esplotó'l sentimientu al describir les sos polítiques ''[[Lebensraum]]'' como una continuación de la misión histórica de los caballeros teutónicos.{{harvnp|Johnson|1996|p=44}} Por cuenta de la participación de los trés reximientos de [[Principáu de Smolensk|Smolensk]], los [[pueblu rusu|rusos]] vieron al acontecimientu como una victoria d'una coalición polacu-lituanu-rusa contra los alemanes invasores. El cronista Jan Długosz emponderó a los pendonos de Smolensk, que «llucharon valientemente» y fueron los únicos pendonos del Gran Ducáu de Lituania que nun se retiraron. Según la [[historiografía soviética]], la batalla de Grunwald foi parte d'una llucha racial ente [[pueblos eslavos|eslavos]] y [[pueblos xermánicos|xermánicos]].{{harvnp|Davies|2005|p=99}} Los caballeros teutónicos fueron retrataos como'l precursores medievales de los exércitos d'[[Adolf Hitler|Hitler]], ente que la batalla mesma foi vista como la contraparte medieval de la [[batalla de Stalingráu]].{{harvnp|Johnson|1996|p=43}}{{harvnp|Davies|2005|p=99}} Duranto los eventos del [[alzamientu de Varsovia]], [[Heinrich Himmler|Himmler]] ordenó la destrucción completa de la capital polaca en 1944 porque, según él, Varsovia yera «la capital, la cabeza, la intelixencia» del pueblu polacu «que tuvo bloquiando l'este pa nós mientres 700 años y túvonos reteniendo dende la primer batalla en Tannenberg».<ref>{{cita llibru |idioma=de|apellíos=Borodziej|nome=W|títulu=Der Warschauer Aufstand 1944|editorial=Fischer|ubicación=Frankfurt del Meno|añu=2004|isbn=978-3-596-16186-7|oclc=836457558|páxina=121}}</ref> Nel resume del historiador estauxunidense [[William Urban]], cuasi toos reportar de la batalla realizaos antes de la década de 1960 taben más influyíos por lleendes romántiques y propaganda nacionalista que por fechos.{{harvnp|Urban|2003|p=168}} De magar, los historiadores avanzaron escontra la erudición desapasionada y la reconciliación de los diversos reportes nacionales de la batalla.{{harvnp|Johnson|1996|p=44}} En 2014, la Sociedá Histórica Militar Rusa (axencia públicu-privada) declaró que les tropes ruses y los sos aliaos ganaron a los caballeros alemanes na batalla de Grunwald,<ref>{{cita web|idioma=ru|url=https://rvio.histrf.ru/activities/news/item-788|títulu=Продолжается реализация проекта «Памятные даты военной истории»|títulu-trad=Implementation of the project "Memorable dates of military history" continues|editorial=Российское военно-историческое общество|allugamientu=Moscú|fecha=3 de xunetu de 2014|fechaaccesu=11 de xunetu de 2018}}</ref> anque ensin apurrir evidencia de que'l [[Principáu de Moscú|Gran Ducáu de Moscú]] tuvo arreyáu nesta batalla. En xunetu de 2017, apaecieron valles publicitaries en cais de delles ciudaes ruses con declaraciones que paecíen atribuyir la victoria na batalla de Grunwald a [[Rusia]].<ref>{{cita web|idioma=uk|url=https://republic.com.ua/article/pobeda-rossii-v-gryunvaldskoy-bitve-novyiy-istoricheskiy-fakt.html|títulu=Победа России в Грюнвальдской битве — новый исторический «факт»|títulu-trad=Victory of Russia in the Battle of Grunwald is a new historical "fact"|fecha=16 de xunetu de 2017|editorial=Re:public|allugamientu=Kiev|fechaaccesu=11 de xunetu de 2018}}</ref> == Referencies == {{llistaref|anchu=20em}} == Bibliografía == * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Christiansen|nome=Y|añu=1997|títulu=The northern crusades|edición=Segunda|ubicación=Londres|editorial=Penguin Books|isbn=0-140-26653-4|oclc=751004647}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Davies|nome=N|añu=2005|títulu=God's playground. A history of Poland. The origins to 1795|volume=I|allugamientu=Oxford|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-199-25339-5|oclc=868546203}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Ekdahl|nome=S|añu=2008|capítulu=The battle of Tannenberg-Grunwald-Žalgiris (1410) as reflected in twentieth-century monuments|nome-editor=V|apellíu-editor=Mallia-Milanes|serie=The military orders|títulu=History and heritage|volume=III|allugamientu=Aldershot|editorial=Ashgate|isbn=978-0-754-66290-7|oclc=994220668}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Frost|nome=R|añu=2015|títulu=The Oxford history of Poland-Lithuania: the making of the Polish-Lithuanian Union 1385–1569|volume=I|allugamientu=Oxford|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-198-20869-3|oclc=880557774}} * {{cita llibru |idioma=lt|apellíos=Ivinskis|nome=Z|añu=1978|títulu=Lietuvos istorija iki Vytauto Didžiojo mirties|allugamientu=Roma|editorial=Lietuvių katalikų mokslo akademija|oclc=70309981}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Johnson|nome=L|añu=1996|títulu=Central Europe: enemies, neighbors, friends|allugamientu=Oxford|editorial=Oxford University Press|isbn=0-195-10071-9|oclc=807395441}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Jučas|nome=M|añu=2009|títulu=The battle of Grünwald|allugamientu=Vilnius|editorial=National Museum Palace of the Grand Dukes of Lithuania|isbn=978-6-099-50745-3|oclc=1040700033}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos1=Kiaupa|nome1=Z|apellíos2=Kiaupienė|nome2=J|apellíos3=Kunevičius|nome3=A|añu=2000|añu-orixinal=1995|títulu=The history of Lithuania before 1795|allugamientu=Vilnius|editorial=Lithuanian Institute of History|isbn=9-986-81013-2|oclc=1014532122}} * {{cita llibru |idioma=de|nome=W|apellíos=Molik|capítulu=Polen. „Noch ist Polen nicht verloren“|nome-editor=M|apellíu-editor=Flacke|títulu=Mythen der Nationen. Ein europäisches Panorama|editorial=Deutsches Historisches Museum/Köhler und Amelang|allugamientu=Múnich|añu=1998|isbn=978-3-733-80221-9|oclc=246400551}} * {{cita llibru |idioma=pl|apellíos=Nadolski|nome=A|títulu=Grunwald 1410|allugamientu=Varsovia|editorial=Bellona|añu=2003|isbn=8-311-09658-9|oclc=55589979}} * {{cita llibru |idioma=ru|apellíos=Razin|nome=EA|añu=1999|títulu=История военного искусства VI – XVI вв.|títulu-trad=History of military art of the VI-XVI centuries|volume=2|editorial=Poligon|ubicación=San Petersburgu|isbn=5-891-73041-3|oclc=49371210}} * {{cita llibru |idioma=de|apellíos=Sonthofen|nome=W|títulu=Der Deutsche Orde|editorial=Weltbild|allugamientu=Augsburgu|añu=1995|isbn=3-893-50713-2|oclc=221820459}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Stone|nome=D|añu=2001|títulu=The Polish-Lithuanian state, 1386–1795|allugamientu=Seattle|editorial=University of Washington Press|isbn=978-0-295-98093-5|oclc=943064424}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Turnbull|nome=S|enllaceautor=Stephen Turnbull|añu=2003|títulu=Tannenberg 1410: disaster for the Teutonic Knights|serie=Campaign series|volume=122|ubicación=Londres|editorial=Osprey|isbn=978-1-841-76561-7|oclc=1021803891}} * {{cita llibru |idioma=en|apellíos=Urban|nome=W|añu=2003|títulu=Tannenberg and after: Lithuania, Poland and the Teutonic Order in search of immortality|edición=Segunda|ubicación=Chicago|editorial=Lithuanian Research and Studies Center|isbn=0-929-70025-2|oclc=831130436}} * {{cita llibru |idioma=de|apellíos=Zimmerling|nome=D|títulu=Der Deutsche Ritterorden|edición=Sesta|editorial=Econ|allugamientu=Düsseldorf|añu=1998|isbn=3-430-19959-X|oclc=174565982}} == Enllaces esternos == {{Commons|Battle of Grunwald}} * [http://grunwald.sklodowski.pl/ Viaxe virtual: imáxenes panorámiques de Grunwald] {{n'idioma|en}}. * [http://www.deremilitari.org/RESOURCES/SOURCES/dlugosz.htm Informe de Jan Dlugosz, escritu sesenta años dempués de la batalla] {{n'idioma|en}}. {{Tradubot|Batalla de Grunwald}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Batalles de la Orde Teutónica|Grunwald]] [[Categoría:Batalles de Lituania|Grunwald]] [[Categoría:Batalles de Polonia|Grunwald]] [[Categoría:Historia de Polonia (1385-1569)]] [[Categoría:Lituania nel sieglu XV]] [[Categoría:Mancomunidá de Polonia-Lituania]] [[Categoría:Conflictos en 1410]] [[Categoría:Voivodato de Varmia y Masuria]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] af5xd985ycgy2bfdgpejb35gaixpkvg 0 157543 3710568 3687769 2022-08-22T08:16:26Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{Ficha de cuerpu d'agua |nome = Ríu Mosela |nome_orixinal = Moselle - Mosel - Musel |semeya = Moselschleife Bremm, Rheinland-Pfalz, Germany (21476475103).jpg |pie_foto = Río Mosela al so pasu por [[Bremm]] |tamañu_semeya =280px |país = {{FRA}}<br />{{LUX}}<br />{{DEU}} |división_alministrativa = {{FRA|M}}<br />Departamentos de [[Vosgos (departamentu)|Vosgos]], [[Meurthe y Mosela]] y [[Mosela (departamentu)|Mosela]] (FRA)<br />{{DEU|SL}} (DEU) <br />{{DEU|RP}} (DEU) |cuenca_hidrográfica = [[Ríu Rin]] |llugar_nacencia = Macizu de los [[Cordal de los Vosgos|Vosgos]] |lugar_desembocadura = [[Ríu Rin]] |altitud_nacimiento = 715 [[metru|m]] |altitú_desaguada = 65 [[metru|m]] |llargor = 544 [[quilómetru|km]] |superficie_cuenca = 28.286 [[quilómetru cuadráu|km²]] |caudal_mediu = 290 - 428 [[metru cúbicu|m³]]/[[segundu|s]] |mapa = Germanymap2.png |tamañu_mapa = 280px |pie_mapa = Llocalización del Mosela (naz en Francia) |locator_x_mapa = 20 |locator_y_mapa = 270 |mapa2 = Mosel_Einzugsgebiet.png |tamañu_mapa2 = 280px |pie_mapa2 = Cuenca del Mosela }} El '''ríu Mosela''' ({{lang-fr|Moselle}}, {{lang-de|Mosel}}, en [[idioma luxemburgués|luxemburgués]]: ''Musel'') ye un ríu d'[[Europa]], qu'escurre pol nordeste de [[Francia]], l'este de [[Luxemburgu]] y l'oeste d'[[Alemaña]]. Desagua nel [[ríu Rin]]. == Xeografía == Tien les sos fontes nel macizu de los [[Cordal de los Vosgos|Vosgos]] (Francia) y desagua nel [[ríu Rin]] en [[Koblenz]] (Alemaña). Nel so mayor parte escurre per Francia. El so cursu tien un llargor de 560 km (313 km puramente en Francia, 39 km formando la frontera ente Luxemburgu y Alemaña, y 208 km puramente n'Alemaña). [[Ficheru:Source de la Moselle.jpg|thumb|left|Nacencia del Mosela.]] [[file:Flusssystemkarte_Rhein_03.jpg|thumb|left|El ríu Mosela nun mapa del [[Rin]]]] Una fonte asitiada a 731 m d'altitú - cerca del pasu de [[Bussang]] (departamentu de los [[Vosgos (departamentu)|Vosgos]]) - preséntase como fonte oficial, pero'l ríu formar pola xunta de dellos regatos, dalgunos de los cualos nacen a más de 1000 m d'altitú nel macizu de Grand Drumont. * [[Departamentos de Francia|Departamentos]] y principales ciudaes que traviesa en Francia: ** [[Vosgos (departamentu)|Vosgos]]: [[Épinal]] ** [[Meurthe y Mosela]]: [[Neuves-Maisons]], [[Toul]], [[Pont-à-Mousson]] ** [[Mosela (departamentu)|Mosela]]: [[Metz]], [[Hagondange]], [[Thionville]], [[Sierck-les-Bains]]. * Principales ciudaes que crucia fora de Francia: ** en Luxemburgu: [[Schengen (Luxemburgu)|Schengen]], [[Remich]], [[Grevenmacher]], [[Wasserbillig]] ** n'Alemaña ([[Renania-Palatináu]]): [[Tréveris]], [[Koblenz]]. == Hidroloxía == L'altu Mosela y los sos primeros afluentes pola derecha ([[Moselotte]], [[Vologne]] y [[Ríu Meurthe|Meurthe]]) tienen un réxime pluvio-nival marcáu, pero los sos otros afluentes, nacíos nel pandu lorenesa, tán sometíos a un réxime oceánicu. Les diferencies estacionales tradúcense davezu nun caudal máximu en xineru - cerca de 1,8 vegaes el so módulu - y un mínimu en xunetu - 0,4 vegaes. Les crecíes ivernices pueden ser devastadoras si un importante episodiu de nieve va siguíu de fuertes agües sobre un suelu enchíu. Asina pasó n'avientu de [[1919]] y n'avientu de [[1947]], produciendo muertes. Y a la inversa, graves estiajes son tamién frecuentes: n'agostu de [[1964]], el caudal foi de namái 6,85 m³/s na estación de midida de [[Hauconcourt]]. == Afluentes == Los principales afluentes del ríu Mosela son: * en Francia: [[Moselotte]], [[Vologne]], [[Madon]], [[Ríu Meurthe|Meurthe]], [[Rupt de Mad]], [[Seille]], [[Orne (ríu de Lorena)|Orne]], [[Fensch]], [[Gander]], [[Manse]]; * en Luxemburgu: [[Sûre]], [[Syre]], [[Laafbaach]], [[Leiteschbaach]], [[Rouderbaach]], [[Gehaansbaach]], [[Kelsbaach]], [[Donverbaach]], [[Aalbaach]], [[Kurlerbaach]], [[Duelemerbaach]]; * n'Alemaña: [[Sarre (ríu)|Sarre]], [[Sauer]], [[Ruwer]], [[Kyll]], [[Salm]], [[Lieser]], [[Alf (ríu)]]. == Economía == === Navegación === El Mosela ta enriáu pa un gran caláu y ye accesible a [[gabarra|gabarres]] de 3000 tonelaes hasta [[Neuves-Maisons]]. Esto dexó a Francia llograr un accesu direutu al [[mar del Norte]], al traviés del Rin, pa la so rexón industrial [[Lorena (Francia)|lorenesa]]. === Viñeos === El valle del Mosela n'Alemaña ye bien conocíu polos sos [[vinu|vinos]], que formen parte l'apelación Mosella-Sarre-Ruwer. Estos viñeos producen principalmente vinos blancos, de los que'l más famosu ye'l [[riesling]]. === Turismu === Unu de los tramos más pintorescos del Mosela atopar n'Alemaña, onde'l ríu pasa dulcemente ente los macizos d'[[Eifel]] y [[Hunsrück]], nun bellu valle plantáu de viñeos inclinaos. Dende [[Palzern]], cerca de la frontera [[Luxemburgu|luxemburguesa]] hasta [[Koblenz]], una ruta pa bicicletes de 435 km de llargor percuerre esti valle, tamién chiscáu de castiellos y ruines asitiaes sobre los visos. Esiste coles mesmes la posibilidá d'efectuar paseos en barcu en numberoses ciudaes ya inclusive cruceros de dellos díes pol Mosela y el [[Rin]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == [[Ficheru:Koblenz im Buga-Jahr 2011 - Deutsches Eck 01.jpg|thumb|300px|Confluencia col Rin en Koblenz.]] {{commons|Mosel}} * [https://web.archive.org/web/20060622082402/http://213.139.159.34/servlet/is/407/ Cuenca del Mosela y el Sarre] * [http://www.stadtpanoramen.de/koblenz/mosel.html Panorama Mosel - El Mosela en Koblenz (vistes panorámiques)] * [http://www.mosellandtouristik.de/ Mosellandtouristik - Web oficial de Turismu nel valle del Mosela alemán] * [[Ausonio]]: ''El Mosela'' (''Mosella''). ** [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:2008.01.0619 Testu llatín], con índiz electrónicu, nel [[Proyeutu Perseus]]. Emplegando'l rótulu activu "''aponderái''", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'[[Idioma inglés|inglés]] col vocabulariu [[Llatín|llatín]] del testu. {{Control d'autoridaes}} {{ORDENAR:Mosela}} {{Tradubot|Río Mosela}} [[Categoría:Ríos de Luxemburgu]] [[Categoría:Ríos d'Alemaña]] [[Categoría:Ríos de Francia]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] rz95l5h03iej798ib2s13r9qfb4xu83 10 157724 3710297 1803906 2022-08-21T14:52:02Z Omarete 35 Moving from [[Category:Ayande]] to [[Category:Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{ {{{1|amosar xeodatos}}} | alies = Ayande | bandera alies = Bandera de Allande.svg | tamañu = {{{tamañu|}}} | nome = {{{nome|}}} | alt = {{{alt|}}} }}<noinclude>[[Categoría:Wikipedia:Plantíes de xeodatos d'Asturies|Ayande]][[Categoría:Allande| ]] </noinclude> te0sbiixgf3c1siaccwa4d3kpmwhr3d 3710299 3710297 2022-08-21T14:52:56Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {{ {{{1|amosar xeodatos}}} | alies = Allande | bandera alies = Bandera de Allande.svg | tamañu = {{{tamañu|}}} | nome = {{{nome|}}} | alt = {{{alt|}}} }}<noinclude>[[Categoría:Wikipedia:Plantíes de xeodatos d'Asturies|Allande]]</noinclude> a4v1vygcmp4ddk6yuh6nagt33geyvh3 3710300 3710299 2022-08-21T14:53:10Z Omarete 35 Omarete treslladó la páxina "[[Plantía:Xeodatos Ayande]]" a "[[Plantía:Xeodatos Allande]]" wikitext text/x-wiki {{ {{{1|amosar xeodatos}}} | alies = Allande | bandera alies = Bandera de Allande.svg | tamañu = {{{tamañu|}}} | nome = {{{nome|}}} | alt = {{{alt|}}} }}<noinclude>[[Categoría:Wikipedia:Plantíes de xeodatos d'Asturies|Allande]]</noinclude> a4v1vygcmp4ddk6yuh6nagt33geyvh3 0 159814 3710292 3710129 2022-08-21T14:21:14Z Omarete 35 wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Adrianne Curry}} {{persona}} '''Adrianne Marie Curry''' {{nym}}<ref name=vh1bio /> ye una [[Modelu (moda)|modelu]], [[productora de cine]], [[actriz]], [[personalidá de televisión]] y [[vocera]] d'[[Estaos Xuníos]]. == Carrera == === Modelaje === [[Ficheru:Adrianne Marie Curry during filming of My Fair Brady photo D Ramey Logan (cropped).jpg|thumb|left|upright|Curry mientres el rodaxe de ''My Fair Brady'']] Curry ganó'l [[America's Next Top Model (ciclu 1)|primer ciclu]] de ''[[America's Next Top Model]]''.<ref name=vh1bio>{{cita web|url=http://www.vh1.com/shows/my_fair_brady/season_1/cast.jhtml |títulu=My Fair Brady - Cast Bios |publisher= |date= |fechaaccesu=4 d'avientu de 2013}}</ref><ref name=mm>{{cita web|url=http://www.modelmayhem.com/1218776 |títulu=Adrianne Curry - Model - Manhattan Beach, California, US |publisher=ModelMayhem.com |date= |fechaaccesu=22 de xunetu de 2013}}</ref> Ella robló con [[Wilhelmina Models]] na ciudá de Nueva York. Modeló pa delles revistes, incluyendo ''Life & Style Weekly'', ''Us Weekly'', ''Star'', ''OK!'', ''[[Stuff]]'', ''[[People]]'', ''[[Maxim (revista)|Maxim]]'' (y apaeció na llista de Maxim Hot 100 en 2005), ''[[España|Spanish]] [[Marie Claire]]'', Von Dutch, Von Dutch Watches, Salon City, ''[[Macy's]]'', [[Famous Stars and Straps]], ''Lucky'', [[Don Ed Hardy|Ed Hardy]], Kinis Bikinis, Beverly Hills Choppers y Merit Diamonds.<ref name=mm/> Los desfiles de Curry inclúin l'Anne Bowen Spring de 2005, [[Jaime Pressly]], la linea de [[Pamela Anderson]], Ed Hardy, Von Dutch y Christopher Deane. Apaeció nun comercial de Merit Diamonds Serena Collection<ref name=vh1bio/> que se desenvolvió ente payares de 2004 y xineru de 2006. Apaeció na portada y nuna semeya desnuda pa la edición estauxunidense de ''[[Playboy]]'' en febreru de 2006. Tornó pa una segunda portada y una semeya desnuda nel númberu de xineru de 2008. Curry tuvo ente les 25 muyeres más sexys de ''Playboy'' en 2008, y ente los 100 meyores esplegues de ''Playboy'' de la edición de 2008.<ref name=mm/> A finales de 2006, Curry modeló un [[GeForce|demo teunolóxicu]] creáu por [[Nvidia]] pa exhibir les sos tarxetes de videu.<ref>{{cita web|url=http://www2.prnewswire.com/mnr/nvidia/25921/|títulu=PR NewsWire|fechaaccesu=6 de xunu de 2012|deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100502234855/http://www2.prnewswire.com/mnr/nvidia/25921/|archivedate=13 de payares de 2006}}</ref> Ella ye un modelu de The Flex Belt con [[Denise Richards]]. === Cine y televisión === [[Ficheru:Adrianne Curry.jpg|thumb|upright|Curry at Crobar Nightclub Chicago in October 2008]] Curry foi co-presentadora nel [[programa de concursos]] de televisión ''Ballbreakers''. En 2006, apaeció en ''Gameshow Marathon'' como panelista de celebridaes nel episodiu ''Match Game''. Protagonizó ''Rock Me Baby'' (2004) y ''Half & Half'' (2003) en UPN. Curry tamién apaeció en ''Dirt'' protagonizada por [[Courteney Cox]],<ref name=mm/> con quien compartió escenes. Ella apaeció nel videu musical «Just the Girl» de la banda de rock [[The Click Five]], xuntu col so maríu [[Christopher Knight]]. Curry apaeció nel programa de telerrealidad de ciencia ficción de [[VH1]], ''Celebrity Paranormal Project'' en 2006, xuntu col so home, y en ''From Russia with Love'' de WE TV que documentó el so viaxe a [[Rusia]] y emitióse en payares de 2007. Tamién protagonizó les películes ''Fallen Angels,'' ''Light Years Away'' y ''Jack Rio''.<ref name=mm/> A principios de 2005, Curry apaeció na cuarta temporada de ''[[The Surreal Life]]'' de VH1. Dempués de que remató la temporada, Curry y el so compañeru de casa, Knight, empezaron a salir, y más tarde camudáronse xuntos. El 11 de setiembre de 2005, VH1 empezó a emitir ''[[My Fair Brady]]'', un programa que documentó la so vida xuntos<ref name=mm/> y pagólu aproximao $450,000 dólares. L'espectáculu llevar a ser presentada en Maxim's Hot 100, una llista de les muyeres «más populares» del planeta<ref>Maxim Online – [http://www.maximonline.com/slideshows/index.aspx?imgCollectId=114 Adrianne Curry]</ref> y clasificada como'l númberu 100 nes ''[[Maxim (revista)|Maxim]]'' Hot 100 Women de 2005.<ref name="freejose2005">{{cita web| títulu=FreeJose.com| work=Maxim Magacín Hot 100 Women of 2005| url=http://www.freejose.com/lists/maxim/2005/| fechaaccesu=28 de xineru de 2007| archiveurl=https://archive.is/20070126053141/http://www.freejose.com/lists/maxim/2005/| archivedate=26 de xineru de 2007| deadurl=yes| df=}}</ref> La temporada 3 de ''My Fair Brady'' empezó a tresmitise'l 21 de xineru de 2008 y centróse na ciruxía d'aumentu de senos de Curry y el deséu competitivu (y en contra) de Knight de formar una familia.<ref name=mm/> En xunu de 2008, Curry, la so familia y amigos apaecieron en ''Celebrity Family Feud'' de [[NBC]]. Ente payares y avientu de 2010, Curry trabayó como la xuez de panelistas de ''Resident Celebrity Gamer'' na segunda serie de ''The Tester'', un programa de telerrealidad en [[PlayStation Network]]. Ella tornó al panel na tercer serie qu'empezó'l 7 de febreru de 2012. Curry presentó la cobertoria en direuto de Blizzcon para [[Direct TV]] en 2011, según la presentación en direuto de E3 pa Namco Bandai en 2011 y 2012. Más apocayá, Curry acomuñóse cola lleenda del cómic [[Stan Lee]] pa crear el so programa «Superfans» pa la so nueva canal de [[YouTube]], Stan Lee's World of Heroes. Los «Superfans» empezaron a tresmitise cada selmana en YouTube n'ochobre de 2012. == Vida personal == [[Christopher Knight]] propúnxose ante Curry nel final de temporada de ''My Fair Brady'', en VH1, que s'emitió'l 6 de payares de 2005. L'espectáculu foi anováu pa una segunda temporada qu'empezó en xunu de 2006, y centróse nos preparativos de la boda de la pareya. La pareya casar na ciudá natal de Curry, Joliet, Illinois, el 29 de mayu de 2006, nuna boda d'estilu góticu. Curry comentó sobre la ceremonia con temes gótiques: «Quería dir tan gótica como pudiera y lo más tradicional que pudiera ensin espelurciar les plumes de naide... Quería tener un vistíu negru... pero sabía que rompería'l corazón de la mio güela».<ref>{{cita web|url=http://www.starpulse.com/news/index.php/2006/05/26/christopher_knight_aamp_adrianne_curry_t |títulu=Christopher Knight & Adrianne Curry to marry tomorrow |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061109073241/http://www.starpulse.com/news/index.php/2006/05/26/christopher_knight_aamp_adrianne_curry_t |archivedate=9 de payares de 2006 }}</ref> En 2007, Curry y Knight apaecieron nel programa ''[[El show del Dr. Phil]]'' pa falar sobre los sos problemes matrimoniales nun episodiu rellacionáu coles grandes diferencies d'edá nes rellaciones. El Dr. Phil predixo que'l so estilu d'argumentación, particularmente los comentarios hirientes de Knight, yera un fuerte predictor de divorciu inminente nes pareyes.<ref>[http://drphil.com/messageboard/topic/2706 Messageboards – 09/21 Does Age Matter?]. Dr. Phil.com. Retrieved on 2012-06-04.</ref> La pareya anunció la so separación el 29 de mayu de 2011.<ref>{{cita web|url = http://www.usmagazine.com/celebritynews/news/report-adrianne-curry-and-christopher-knight-split-2011295|títulu = Adrianne Curry and Christopher's Knight Split}}</ref> Solicitaron el divorciu'l 19 d'agostu de 2011 y terminaron en 2013.<ref>{{cita noticia|url = http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-2029804/Brady-Bunch-star-Christopher-Knight-files-divorce-Adrianne-Curry.html|títulu = Brady Bunch star Christopher Knight files for divorce from Adrianne Curry | location=London | work=Daily Mail|date=24 d'agostu de 2011}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://article.wn.com/view/2013/04/27/Adrianne_Curry_finally_divorced_from_Christopher_Knight/|títulu=Adrianne Curry finally divorced from Christopher Knight|last=Robinson|first=Mandy|date=26 d'abril de 2013|work=The Examiner|fechaaccesu=22 d'agostu de 2016|via=wn.com}}</ref> Nel [[Convención Internacional de Cómics de San Diego|Comic-Con de San Diego]] de 2014, cuando una amiga foi [[Agresión sexual|afrellada sexualmente]], Curry (quien taba amarutada de [[Gatúbela]]) defendió a la víctima contraatacando al agresor, cutiéndolo cola empuñadura del so llátigu. Ella rápido alloñó al atacante.<ref>{{cita web | url = http://www.gameskinny.com/a2aa9/adrianne-curry-defends-cosplayer-from-sexual-assault-at-comic-con | títulu = Adrianne Curry Defends Cosplayer from Sexual Assault at Comic Con | fechaaccesu = 30 de xunetu de 2014 | first = Kate | last = Reynolds | date = 28 de xunetu de 2014 | work = GameSkinny.com | publisher = Guild Launch LLC}}</ref> Curry foi nomada una de los diez meyores cosplayers más populares en 2014.<ref>{{cita web|author=|url=http://www.therichest.com/rich-list/most-popular/the-10-most-popular-cosplayers-in-the-world/?view=all|títulu=10 Of The Most Popular Cosplayers In The World|publisher=therichest |date= |fechaaccesu=30 de xineru de 2016}}</ref> Ella ye d'ascendencia italiana.<ref>{{cita web|títulu=SO excited! My familia is having a reunion.Guest of honor will be my grandma.Last of her italian siblings. Gonna be at least 100 people easy|url=https://twitter.com/gatorarcangelo/status/334428918520090624|website=Twitter.com|fechaaccesu=12 de xunu de 2016}}</ref> == Filmografía == *''[[America's Next Top Model]]'' (serie de telerrealidad) (2003) como ella mesma (ganadora) *''Half & Half'' (serie de televisión) (2003) como Roberta *''Hot Properties'' (serie de televisión) (2005) como Danushka *''[[e! True Hollywood Story]]'' (2006) como ella mesma *''Jack Rio'' (2008) como Lisa *''The Tester'' (serie de telerrealidad) (2010–2012) como ella mesma (xuez) *''Bridalplasty'' (2010) como ella mesma *''[[Tales of Halloween]]'' (2015) como ella mesma (cameo) === Productora === *''My Fair Brady'' (co-productora) (5 episodios, 2008) *''Chris & Adrianne Do Russia'' (2007) (TV) (co-productora executiva) *''My Antonio'' (2009) (TV) (productora asociada) *''Adrianne Curry's Superfans'' (2012) (productora executiva, cocreadora, presentadora) == Referencies == {{llistaref|3}} == Enllaces esternos == {{enllaces persona}} *[http://www.fashionmodeldireutory.com/models/Adrianne_Curry/ Adrianne Curry] nel [[Fashion Model Directory]] {{NF|1982||Curry, Adrianne}} [[Categoría:Actores y actrices d'Illinois]] [[Categoría:Modelos d'Estaos Xuníos]] 4tny1lajq4m0jtm5gtn6vx2o79wfwjr 0 159816 3710535 3447568 2022-08-22T08:11:52Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Adrienn Hormay''' {{nym}} ye una deportista [[Hungría|húngara]] que compitió n'[[esgrima]], especialista na modalidá d'[[Espada (esgrima)|espada]]. Ganó siete medayes nel [[Campeonatu Mundial d'Esgrima]] ente los años [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 1994|1994]] y [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2005|2005]], y siete medayes nel [[Campeonatu Européu d'Esgrima]] ente los años [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 1999|1999]] y [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2008|2008]].<ref>[http://fie.org/fencers/Adrienn-HORMAY-4092/ «Adrienn Hormay»]. Base de datos de la FIE {{en}}.</ref> Participó en dos [[Xuegos Olímpicos de Branu]], ocupando'l 4ᵘ llugar en [[Atlanta 1996]] y el 6ᵘ n'[[Atenes 2004]], na prueba por equipos.<ref>[https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ho/adrienn-hormay-1.html «Adrienn Hormay»] en Sports-Reference.com (SR/Olympic Sports) {{en}}.</ref> == Palmarés internacional == <center> {| {{tablaguapa}} |- ! colspan=4| [[Campeonatu Mundial d'Esgrima|Campeonatu Mundial]] |- ! Añu !Llugar ! Medaya !Prueba |-align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 1994|1994]] |align=left| [[Atenes]] ({{GRE}}) | {{Med-p}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 1995|1995]] |align=left| [[L'Haya]] ({{NED}}) | {{Med-o}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 1997|1997]] |align=left| [[Ciudá del Cabu]] ({{RSA}}) | {{Med-o}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2001|2001]] |align=left| [[Nimes]] ({{FRA}}) | {{Med-b}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2002|2002]] |align=left| [[Lisboa]] ({{POR}}) | {{Med-o}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2003|2003]] |align=left| [[L'Habana]] ({{CUB}}) | {{Med-b}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Mundial d'Esgrima de 2005|2005]] |align=left| [[Leipzig]] ({{GER}}) | {{Med-p}} | Espada por equipos |- ! colspan=4| [[Campeonatu Européu d'Esgrima|Campeonatu Européu]] |- ! Añu !Llugar ! Medaya !Prueba |-align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 1999|1999]] |align=left| [[Bolzano]] ({{ITA}}) | {{Med-b}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2000|2000]] |align=left| [[Funchal]] ({{POR}}) | {{Med-p}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2001|2001]] |align=left| [[Koblenz]] ({{GER}}) | {{Med-o}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2002|2002]] |align=left| [[Moscú]] ({{RUS}}) | {{Med-o}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2006|2006]] |align=left| [[Esmirna]] ({{TUR}}) | {{Med-p}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2007|2007]] |align=left| [[Gante]] ({{BEL}}) | {{Med-p}} | Espada por equipos |- align=center | [[Campeonatu Européu d'Esgrima de 2008|2008]] |align=left| [[Kiev]] ({{UKR}}) | {{Med-o}} | Espada individual |} </center> == Referencies == {{llistaref}} {{NF|1971||Hormay, Adrienn}} {{Tradubot|Adrienn Hormay}} [[Categoría:Xugadores d'esgrima d'Hungría]] [[Categoría:Deportistes nos Xuegos Olímpicos d'Atlanta 1996]] [[Categoría:Deportistes nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] bjqwe7455h47ws8kg2112z0kym16rxh 0 160421 3710474 3704311 2022-08-22T07:03:06Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{persona}} '''Ana Germana''' Pía María de los Desamparaos Josefa Joaquina '''Bernaldo de Quirós y Muñoz''' {{nym}} foi una [[aristócrata]] [[España|española]], I [[Marquesáu de Atarfe|marquesa de Atarfe]] y [[grande d'España]] por derechu propiu y [[Ducáu de Ánsola|duquesa de Ánsola]] por matrimoniu, [[Dama de Reinar|dama de les Reines]] [[María Cristina d'Habsburgu-Lorena|Doña María Cristina]] y [[Victoria Eugenia de Battenberg|Doña Victoria Eugenia]] y de la [[Orde de María Lluisa]]. Llamada familiarmente ''Poulot'', nació en [[Palencia]] el [[19 de marzu]] de [[1866]], fía de [[Xosé María Bernaldo de Quirós|Xosé María Bernaldo de Quirós y González de Cienfuegos]] (1840-1911), VIII [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqués de Campu Sagrao]], embaxador en [[Constantinopla]], [[Atenes]] y [[San Petersburgu]], [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de Cámara de S.M. con exerciciu]], caballeru de la [[Orde de Carlos III]] y [[Real Maestranza de Caballería de Granada|maestrante de Granada]], y de [[María Cristina Muñoz y de Borbón]] (1840-1921), la so muyer, I [[Marquesáu de la Sabelaa|marquesa de la Sabelaa]] y [[Vizcondáu de la Dehesilla|vizcondesa de la Dehesilla]], que yera [[Hermanu#Mediu_hermanos|hermana uterina]] de la Reina [[Sabela II d'España|Sabela II]]. De los sos padres heredó Ana Germana'l [[Palaciu de Camposagráu (Villoria)|Palaciu de Camposagráu]] del llugar y parroquia de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]], nel conceyu [[Asturies|asturianu]] de [[Llaviana (Asturies)|Llaviana]], onde morrió'l [[11 de setiembre]] de [[1934]]. Los Bernaldo de Quirós fueren [[Señoríu xurisdiccional|señores]] del cotu de Villoria dende'l [[sieglu XIV]]. Tuvo por güelos maternos a la [[Reina rexente|Reina Gobernadora]] d'España [[María Cristina de Borbón-Dos Sicilies|Doña María Cristina de Borbón Dos Sicilies]], vilba que foi de [[Fernandu VII d'España|Fernando VII]], y al teniente xeneral [[Agustín Fernando Muñoz y Sánchez]], el so segundu home, I [[Ducáu de Riánsares|duque de Riánsares]] y [[Marquesáu de San Agustín|marqués de San Agustín]], [[grande d'España]], I [[Ducáu de Montmorot|duque de Montmorot]] (títulu francés que portaba la dignidá de [[par de Francia]]), caballeru de la [[Orde del Toisón d'Oru]], gran cruz de [[Orde de Carlos III|la de Carlos III]], [[maestrante de Granada]], etc. Los sos güelos paternos fueron Xosé María Bernaldo de Quirós y Llanes, VII marqués de Campu Sagrao, [[diputáu a Cortes]], [[senador del Reinu]] y [[caballeru gran cruz de la Orde de Carlos III]], y María Josefa Antonia González de Cienfuegos y Navia Osorio, la so muyer y prima segunda, fía de los [[Condáu de Marcel de Peñalba|condes de Marcel de Peñalba]], señores d'[[Allande]]. == Matrimonios y descendencia == Ana Germana Bernaldo de Quirós casó en Madrid el 31 de mayu de 1886, con Real Llicencia del 17 anterior, con [[Lluis de Jesús de Borbón|Lluis de Jesús de Borbón y Borbón]] (1864-1889), I [[Ducáu de Ansola|duque de Ánsola]], [[grande d'España]], caballeru gran cruz de les Órdenes portugueses de [[Orde de Cristu|Cristu]] y [[Orde de Avis|Avís]] y [[maestrante de Sevilla]], fíu terceru de SS.AA.RR. los [[Infante d'España|Infantes d'España]] Don [[Sebastián Gabriel de Borbón y Braganza]], Infante tamién de [[Reinu de Portugal|Portugal]], [[Orde de Malta|gran prior de San Xuan]], y [[María Cristina de Borbón y Borbón|Doña María Cristina de Borbón]], la so segunda muyer, hermana del Rei [[Franciscu d'Asís de Borbón|Don Franciscu d'Asís]]. Descendiente agnado d'una llinia menor de la [[Casa Real d'España]] aniciada pol Infante [[Gabriel de Borbón|Don Gabriel]] (fíu de [[Carlos III d'España|Don Carlos III]]) y na que tuvo venceyáu'l prioratu de Castiella y Lleón de la [[Orde de San Xuan de Xerusalén]]. D'esti matrimoniu nacieron dos fíos: # Lluis Alfonso de Borbón y Bernaldo de Quirós (9 de marzu 1887 - 21 de mayu 1942), II duque de Ánsola. Casó en [[Londres]] en [[1914]] con Beatrice Harrington, pero nun tuvo descendencia lexítima. # Manfredo Lluis de Borbón y Bernaldo de Quirós (3 de febreru 1889 - 6 de xineru 1979), I [[Ducáu de Hernani|duque de Hernani]] ya III de Ánsola, II [[Marquesáu de Atarfe|marqués de Atarfe]]. Seique nun yera fíu del duque sinón adulterino, frutu de les rellaciones de la so madre con Manuel Méndez de Vigo, que dempués sería'l so segundu home.<ref>Paez que mientres l'ausencia del duque n'África, «doña Ana Germana, que siempres foi famosa poles sos requilencies amorosos, entró en rellación col que depués sería'l so segundu maríu, don Manuel Méndez de Vigo. Sicasí, un segundu embaranzu de la duquesa obligar a llegase a Arxel, onde vivía'l so maríu, pa dar a lluz ellí, anque a dicir de dalgunos de los sos parientes, faía cuasi dos años que los maríos nun se víen. Llegó poco primero de la muerte del duque, que se produció'l 24 de xineru de 1889. Díes dempués, el 3 de febreru, nació ellí'l so segundu fíu, Manfredo, sobre quien siempres s'acurrió la dulda de la ilegitimidad, anque foi en tou puntu aceptáu como fíu per don Lluis Jesús.» Ricardo Mateos, op. cit. 2006, p. 473.</ref> Contraxo matrimonio dos vegaes, pero nun tuvo fíos. A la so muerte, y por designación so, asocedió nel ducáu de Hernani la [[Margarita de Borbón y Borbón-Dos Sicilies|Infanta Doña Margarita]], hermana menor del Rei [[Xuan Carlos I d'España|Don Xuan Carlos]].<br/><br/> Vilba del duque, volvió casar el 30 de payares de 1890, na ilesia de San Nicolás de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]], col [[diplomáticu]] [[Manuel Méndez de Vigo y Méndez de Vigo]], [[embaxador d'España]] de carrera, [[diputáu a Cortes]], [[gobernador civil]] de [[Guipúzcoa]], caballeru gran cruz de la Orde de Carlos III, [[gentilhombre de Cámara de S.M. con exerciciu y servidume]]. Fíu de Felipe Méndez de Vigo y Osorio, de los [[Condáu de Santa Cruz de los Manueles|condes de Santa Cruz de los Manueles]], y de María de la Paz Méndez de Vigo y Oraá. D'esti matrimoniu nacieron siete fíos: # Ofelia Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (15 de xunu de 1891 - 3 de payares de 1938). # Manuel Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (24 de xunu de 1892 - 18 de mayu de 1938), casáu con María del Consuelo del Arco y Cubas, fía de los [[Condáu de Arcentales|condes de Arcentales]], con socesión. # Mario Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (19 de xunu de 1893 - 19 de payares de 1936), casáu con Sabela Martínez de Monesteriu del Valle Rávago, con socesión. # Raquel Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (22 d'avientu de 1900 -?). # Eliana Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (21 d'avientu de 1902 - 22 de febreru de 1991), casada con Manuel Espinosa y Villapecellín, III [[Condáu de Cabana de Silva|conde de la Cabana de Silva]], VII vizconde de Garci-Grande, [[maestrante de Ronda]], con socesión. # Cristino Marco Aurelio Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (1 de xineru de 1904 - 24 d'ochobre de 1980), casáu con Maria de les Mercedes de Berriatúa, con socesión. # Thais Méndez de Vigo y Bernaldo de Quirós (21 d'ochobre 1906 -?), casada con Xosé de Echenique y Osacar, con socesión. == Referencies y bibliografía == * Mateos Sáinz de Medrano, Ricardo. ''Los Desconocíos Infantes d'España''. Thassalia, 1996. ISBN 9788482370545. * Mateos Sáinz de Medrano, Ricardo. ''Nobleza Obliga''. La Esfera de los Llibros, 2006. {{llistaref}} {{NF|1866|1934|Bernaldo Quiros, Ana Germana}} {{Tradubot|Ana Germana Bernaldo de Quirós}} [[Categoría:Marqueses d'España]] [[Categoría:Grandor d'España]] [[Categoría:Casa de Borbón n'España]] [[Categoría:Nobles d'Asturies]] [[Categoría:Nobles de la provincia de Palencia]] [[Categoría:Nobles d'España]] [[Categoría:Nobles d'España]] [[Categoría:Persones de Palencia]] fi2p69ru9wk75lh36nptwicdmt2k2px 0 160548 3710485 3704704 2022-08-22T07:04:19Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{Tradubot|Condado de Canalejas}} {{estremar|Ducáu de Canalejas}} {{ Ficha de títulu nobiliariu |imaxe=Corona de conde.svg |texto imagen='''Corona condal''' |primer titular=[[Gabriel Menéndez d'Avilés y Porres]] |rei=[[Carlos II d'España]] |fecha=[[4 de payares]] de [[1675]] |dinastía(s)= <small>'''• Menéndez d'Avilés''' (adelantraos de [[Florida española|la Florida]])<br/>'''• Suárez de Góngora''' ([[Marquesáu de Almodóvar del Río marqueses de Almodóvar]])<br/>'''• [[Casa y Torre de los Lujanes|Luján]]''' (llinia menor de la [[condáu de Castroponce|casa de Castroponce]])<br/>'''• [[Palaciu de los Catalá de Valeriola|Catalá de Valeriola]]''' ([[marquesáu de Nules|casa de Nules]])<br/>'''• Inclán<br/>• [[Palaciu de Valdés|Valdés]]''' (de [[Xixón]])<br/> '''• Armada''' ([[marquesáu de Santa Cruz de Rivadulla|casa de Rivadulla]])<br/>'''• Pérez''' (propietarios del [[Banco Gallego]])<br/>'''• Bela''' (húngaru)<p></small> |actual titular=[[María Palombu Bela y Rodríguez de Zabaleta]] <small>(XVI condesa dende [[1999]])</small> |}} El '''condáu de Canalejas''' ye un [[títulu nobiliariu español]], de [[Corona de Castiella|Castiella]]. Foi concedíu pol rei [[Carlos II d'España|Carlos II]], por aciu Real Cédula del [[4 de payares]] de [[1675]], en favor de [[Gabriel Menéndez d'Avilés y Porres]], VI [[adelantráu]] mayor de [[Florida española|la Florida]], castellán perpetuu del de [[San Juan de Nieva]] y de la Torre de la Plaza d'[[Avilés]], rexidor perpetuu d'esta villa y de la ciudá d'Uviéu, comendador de la [[Orde d'Alcántara]], escolín del [[Colexu Mayor de San Bartolomé|Mayor de San Bartolomé]] en [[Universidá de Salamanca|Salamanca]], oidor de la [[Real Chancillería de Granada]], conseyeru d'[[Conseyu d'Órdenes|Órdenes]] y [[Cámara de Indias|camarista de Indias]]. El concesionariu yera quintu posesor d'un mayoralgu fundáu en 1574 por [[Pedro Menéndez d'Avilés]], el so tíu bisagüelu, conquistador y primer adelantráu mayor perpetuu de la Florida. A esti mayoralgu, qu'incluyía los citáu adelantamientu, quedó amestáu tamién el condáu. El títulu toma denominación de la villa y conceyu de [[Canalejas de Peñafiel]], [[provincia de Valladolid]], que yera de [[Señoríu xurisdiccional|señoríu]] del concesionariu por derechu de Juana de Luján Osorio Acuña y Rivadeneira, la so segunda muyer, hermana del primer [[Condáu de Castroponce|conde de Castroponce]] y [[dama de la reina]] [[Mariana d'Austria]].<ref name="juanalujan" /> == Llista de los condes de Canalejas == {| {{tablaguapa}} |- ! !! <small>Titular !! <small>Periodu |-bgcolor="#dddddd" | ! colspan="3" | Creación por [[Carlos II d'España|Carlos II]] |- |<center>I||[[Gabriel Menéndez d'Avilés y Porres]]||<center>'''[[1675]]'''-1692 |- |<center>II||[[Pedro José Menéndez d'Avilés Porres y Villela]]||<center>1692-c.1715 |- |<center>III||[[María Catalina Menéndez d'Avilés y Bañuelos]]||<center>c.1715-1747 |- |<center>IV||[[Ana Antonia Suárez de Góngora y Menéndez d'Avilés]] ||<center>1748-1776 |- |<center>V||[[Pedro Francisco de Luján y Góngora]]||<center>1776-1794 |- |<center>VI||[[María Rafaela de Góngora y Luján]]||<center>1794-1794 |- |<center>VII|| [[Josefa Dominga Catalá de Valeriola|Gilaberta Carroz de Centelles (''olim'' Josefa Dominga<br /> Catalá de Valeriola Luján y Góngora)]]||<center>1795-1814 |- |<center>VIII||[[Benita de Inclán Valdés y Mier]]||<center>1821-a.1830 |- |<center>IX||[[Álvaro de Valdés y Inclán]]||<center>1830-1840 |- |<center>X||[[María del Rosariu de Valdés y Ramírez de Jove]]||<center>1840-1850 |- |<center>«XI»||[[Álvaro José d'Armada y Valdés]]||<center>1850-1852 |- |<center>XI||[[Pedro d'Armada y Valdés]]||<center>1852-1864 |- |<center>«XII»||[[Pablo d'Armada y Fernández de Heredia]]||<center>1864-c.1880 |- |<center>XII||[[Ramón d'Armada y Fernández de Heredia]]||<center>1883-1934 |- |<center>XIII||[[María del Carmen d'Armada y Quiroga]]||<center>1951-1955 |- |<center>XIV||[[Antonio Pérez d'Armada]]||<center>1956-1989 |- |<center>XV||[[Ramón Pérez d'Armada]]||<center>1991-1993 |- |<center>XVI||[[María Palombu Bela y Rodríguez de Zabaleta]]||<center>1999-güei |- |} == Historia xenealóxica == === Antecesores: adelantraos de la Florida === Fundó esti mayoralgu [[Pedro Menéndez d'Avilés]], conquistador ya I adelantráu perpetuu de la Florida, pol so testamentu dau'l 7 de xineru de 1574 en [[Sanlúcar de Barrameda]] y llegalizáu darréu en [[Santander (España)|Santander]], onde morrió'l 19 de mayu del mesmu añu. Incluyía l'adelantamientu de dicha provincia, concedíu al fundador pol rei [[Felipe II d'España|Felipe II]] nes Capitulaciones daes en Madrid el 20 de marzu de 1565. ==== Orixe de los Menéndez d'Avilés ==== L'historiador y xenealoxista [[Francisco Mellén Blanco]], minuciosu investigador de la figura y familia de Pedro Menéndez d'Avilés, apunta como orixe del so varonía al llinaxe de Valdés. Nel actual estáu de la cuestión esto nun pasa de ser una hipótesis, pero merez conseñase equí colos nicios que lu abonen: * Tantu Pedro Menéndez como'l so hermanu mayor, Álvaro Sánchez, figuren con frecuencia na so mocedá col apellíu Valdés (precedíu del respeutivu patronímicu).<ref>... Y respectu al Adelantráu: «lo mesmo qu'escribí del so hermanu Álvaro Sánchez de Valdés —al respeutive del so apellíu Valdés— puede aplicase a él.» (p. 49)</ref> Y otru hermanu enteru, Bartolomé, usar tola so vida. * Consta tamién que la familia del Adelantráu utilizaba les armes de Valdés.<ref>«Nun ye nada estrañu que cuando treslladaron los sos restos a la ilesia de San Nicolás tuvieren pintaes na paré les armes de Valdés.» (p. 49).</ref> * El xenealoxista [[José Manuel Trelles Villademoros]], al escribir sobre los Valdés, señala que Pedro Menéndez provenía de la [[Palaciu de Mazaneda|casa de Valdés]] de [[Mazaneda (Gozón)|Mazaneda]].<ref>Si Trelles ta no cierto, debía d'haber yá un nexu de los Menéndez d'Avilés cola casa de Mazaneda, primero qu'Álvaro Sánchez, l'hermanu mayor de Pedro, contraxera matrimoniu con Berenguela de Valdés, fía de felicidá casa. F. Mellén, op. cit. 2011, p. 4.</ref> El güelu del primer adelantráu foi<p> '''•''' Álvaro Sánchez d'Avilés.<p> Casó con María González Cascos y procrearon a<p> '''•''' Alonso Álvarez d'Avilés o Juan Alfonso Sánchez (o Álvarez) d'Avilés (-c.1527), posesor de la citada casa de Doñapalla. Sirvió a los Reis Católicos na Guerra de Granada<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n47/mode/2up op. cit., p. 41], 35 de la ed. 1987.</ref> y morrió prematuramente hacia 1527.<ref name="muertealvaro">Lleer na obra de C. Miguel Vigil que Juan Alfonso Sánchez, padre del Adelantráu, «dio testamentu en Valladolid á 20 d'Ochobre de 1550» ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n47/mode/2up op. cit., p. 41], 35 de la ed. 1987), lo cual ye imposible pos morriera más de 20 años antes. Seique l'autor quixo dicir 9 d'ochobre de 1558, que ye la fecha del testamentu del so fíu Álvaro. Asemeyáu error figura tamién nel espediente de Santiago de Pedro Menéndez, l'I adelantráu, onde se data en 1599 el fallecimientu del so padre. Francisco Mellén envalora la fecha considerando que Pedro Menéndez nació en 1519 y que según [[Gonzalo de Solís de Merás|Solís de Merás]] «''salió de la so tierra güérfanu''» d'edá d'ocho o nueve años (esto ye: ente 1527 y 1528) «''porque'l so padre yera muertu y la so madre casóse segunda vegada''». «Por tantu —concluyi Mellén— nun ye correuta la fecha apurrida nos documentos del AHN onde se diz que Juan Alonso, padre de Pedro Menéndez, foi soterráu n'Avilés en 1559. Feches que tienen d'atribuyise al testamentu, codecildu y muerte del so fíu Álvaro, hermanu primoxénitu de Pedro Menéndez.» Op. cit. 2011, p. 18, con remisión al [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], expte. de Santiago 5.213.</ref><p> Foi la so muyer María Alonso d'Arango, natural del conceyu de Pravia, que tres enviudar casó en segundes nupcias con Juan Martínez de Cuideiru ''el Viejo'' (de quien tuvo tamién descendencia, que se va esponer [[Condáu de Canalejas#Los sos hermanos uterinos y prole d'ellos|más embaxo]]).<ref name="20fíos">«De dambos matrimonios, María Alonso tuvo —según [[Gonzalo de Solís de Merás|Solís de Merás]] y Barrientos— venti hijo, pero una vegada estudiaos bastantes documentos rellacionaos con testamentos, pleitos y heriedos, creo que'l númberu de fíos foi menor que'l recoyíu por dichos autores.» F. Mellén, op. cit. 2011, p. 18, con remisión a B. Barrientos, op. cit., p. 59, y a G. Solís de Meres, op. cit., ed. 1990, p. 3.</ref> Yera fía de Juan Alonso de la Campa y d'Elvira Menéndez d'Arango, naturales tamién del conceyu de Pravia.<ref>Estos cónyuges figuren como güelos maternos de Pedro Menéndez d'Avilés nel so espediente de Santiago. F. Mellén, op, cit. 2011, p. 17.</ref> D'esti matrimoniu nacieron los siguientes fíos: # Álvaro Sánchez d'Avilés, el primoxénitu, de quien se va falar [[Condáu de Canalejas#Llinia d'Álvaro Sánchez d'Avilés|más embaxo]]. Anició la llinia en que recayó l'adelantamientu de la Florida al escastase la descendencia del primer adelantráu, y que foi agraciada col condáu de Canalejas. # Bartolomé Menéndez de Valdés o d'Arango, qu'acompañó al so hermanu Pedro nes sos espediciones y tuvo presu con él en Sevilla añu de 1565.<ref name="vigil42">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n49/mode/2up op. cit., p. 42], 36 de la ed. 1987.</ref><ref name="prision1565">Los cargos yeren sobre irregularidaes «nel trayeutu de la carrera de les Indies: parar más tiempu de alcordar en tierra firme, contrabandu y abusu d'autoridá.» F. Mellén, op. cit. 2011, p. 45.</ref> Foi gobernador y alcalde de la ciudá y fuerte de [[San Agustín de la Florida]].<ref name="vigil42" /> Por Real Cédula dada en Laredo el 9 de setiembre de 1559, [[Felipe II d'España|Felipe II]] nomó-y capitán ordinariu de mar, con sueldu de 30.000 maravedinos.<ref name="vigil42" /> Y por otra del 20 d'abril de 1574, el mesmu rei mandó-y faer una lleva de 150 a 200 homes na villa d'Avilés, ciudá d'Uviéu y demás pueblos del Principáu pa l'armada que taba axuntando l'Adelantráu na villa de Santander, nomándo-y capitán de la xente que xuntara.<ref name="vigil42" /> A principios de la última década del sieglu XVI, moraba nel llugar de Heros (arrabalde de la villa d'Avilés, güei perteneciente a la parroquia de [[Miranda (Avilés)|Miranda]]), y taba casáu con María de Alvarado, de la que tuvo trés fíos:<ref>F. Mellén, op. cit. 2011, p. 46. Hubo un pleitu sobre'l so heriedu ente los sos fíos Pedro y María, nel que se dictó ejecutoria el 7 de payares de 1601. Los datos de matrimoniu y fíos de Bartolomé Menéndez, tomar dichu autor de les investigaciones d'Andrés Sánchez de Merás, pero tamién topa una referencia a Pedro Menéndez de Alvarado nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu.|ACR]], Canalejas, leg. 48, nᵘ 17.</ref><small> ## Pedro Menéndez de Alvarado, ## Diego Menéndez de Alvarado, ## y María de Alvarado o de Valdés. En 1593, los trés yeren vecinos del conceyu de Pravia y residentes na corte.</small><br/><br/> # Diego Menéndez d'Avilés, que morrió al serviciu de S.M. nes guerres de [[Países Baxos Españoles|Flandes]].<ref name="vigil42" /> # María Alonso d'Arango ''la Moza'', natural de [[San Juan de Piñera]] nel actual conceyu de Cuideiru (entós, Pravia). Casó con Alonso Menéndez Marques ''el Mozu'', mercader de vinos y pexes, fíu d'Alonso Menéndez Marques ''el Viejo'', escribán del conceyu de Pravia, y d'Elvira Rodríguez, naturales los trés de la villa de [[Cuideiru]].<ref>F. Mellén, op. cit. 2003, p. 123. Anota esti autor que la suegra de María Alonso ''la Moza'' yera del llinaxe de los Tembelinos de Cuideiru y que delles fontes llamar María García.</ref> Tuvieron por fíos a<small> ## [[Pedro Menéndez Marques]], natural de Cuideiru, xeneral de l'Armada de Indias, [[caballeru de Santiago]],<ref>Ingresó nesta Orde nel añu 1589, siendo d'unos 50 d'edá. El so espediente ye'l nᵘ 5214 de los obrantes nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]].</ref> gobernador de la Florida, onde morrió en 1600. Casó n'Avilés con María de Solís, sobrina de la muyer del so tíu l'Adelantráu. ## Alonso Menéndez Marques, ## Juan Menéndez Marques, natural de Cuideiru, tesoreru na Florida y gobernador de [[Popayán]] nel [[Nuevu Reinu de Granada]], que testó en [[L'Habana]] el 27 d'agostu de 1620. Casó en San Agustín de la Florida en 1596 con María Menéndez de Posada, la so sobrina carnal, nacida nesta ciudá y qu'dio poder pa testar en Valladolid el 28 d'abril de 1638, fía de la so hermana Catalina, que sigue. Con posteridá.<ref>Francisco Mellén numbera once fíos d'esti matrimoniu, toos nacíos en San Agustín de la Florida y bautizaos na so ilesia parroquial (op. cit. 2003, páxs. 134-135 y 144-146). Fueron a saber: Tomás (n. 1597), Juana (1599), Lorenzo (1600), Francisco (1601), Dionisio (1602), Pedro (1603), Catalina (1606), Antonio (1609), María (1612), Ana (1613) y Alonso Menéndez Marques y Posada (1619). Juana, Catalina y María profesaron [[Orde de les hermanes probes de Santa Clara|clarises]] nel [[Conventu de Santa María de Jesús (Ávila)|conventu de Santa María de Jesús]], vulgo ''de les Gordillas'', d'[[Ávila]]. Francisco foi tesoreru y gobernador de la Florida y testó en San Agustín el 17 de payares de 1649. Contraxo primeres nupcias en [[L'Habana]] en 1631 con Antonia Pedroso y Ayllón, natural d'esta ciudá, cola que tuvo ente otros fíos a Juan Menéndez Marques y Pedroso, natural de L'Habana y caballeru de Santiago dende 1685 (expte. 5215 del [[Archivu Históricu Nacional|AHN]]). El menor de los once, Alonso Menéndez Marques y Posada, morrió en 1687 en L'Habana, onde casara en 1655 con Luisa de Sotolongo y Figueroa, con posteridá. Pa la so descendencia veanse F. Mellén, loc. cit.; el ''Diccionariu'' de [[Alberto y Arturo García Carraffa|los Carraffa]], s.v. «Menéndez» (al t. LVI, páxs. 128-139), y F.X. de Santa Cruz y Mallén, Conde de San Juan de Jaruco, ''Historia de families cubanes'', t. II (L'Habana, 1940), páxs. 266-274, notando bien la salvedá que se fai na nota siguiente.</ref> ## Catalina Menéndez Marques, natural de Cuideiru, casó socesivamente col capitán Juan Lodeño y col capitán Juan de Posada. D'unu y otru conócense-y dos talos fíos: ### el capitán Pedro Lodeño Menéndez, que morrió ensin prole, y ### María Menéndez de Posada, bautizada en San Agustín de la Florida'l 28 de mayu de 1612. Yá citada como muyer del so tíu Juan Menéndez Marques. ## Y Elvira Menéndez Marques.</small><br/><br/> # Juan Menéndez d'Avilés, que morrió como Diego sirviendo a S.M. en Flandes.<ref name="vigil42" /><ref>Francisco Mellén señala un error del conde de San Juan de Jaruco (a quien siguen otru autores), según el cual Juan Menéndez d'Avilés, hermanu enteru del Adelantráu, casó con Josefa Márquez y Valdés y foi'l padre de Juan Menéndez Marques y Valdés, natural de Cuideiru, caballeru de Santiago en 1685, tesoreru na Florida y gobernador de [[Popayán]]. En realidá, esti santiaguista foi fíu d'otru Juan Menéndez Marques y de María de Posada Menéndez, la so muyer y sobrina segunda; nietu d'Antonio Menéndez Marques y de María Alfonso de Inclán, y maternu del capitán Juan de Posada y de Catalina Menéndez Marques, que yera —ésta sí— sobrina carnal del Adelantráu: fía de la so hermana entera María Alonso ''la Moza''. F. Mellén, op. cit. 2011, p. 47-48, con remisión al [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], expte. de Santiago 5215 y al [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], Canalejas, leg. 1, 11, y citando a F.X. de Santa Cruz y Mallén, Conde de San Juan de Jaruco, ''Historia de families cubanes'', t. II (L'Habana, 1940), páxs. 266-274.</ref> # Y Pedro Menéndez d'Avilés, que sigue. <br/> ==== El primer adelantráu y la so descendencia (estinguida) ==== L'oficiu d'adelantráu mayor perpetuu de la Florida foi concedíu a<p> '''•''' [[Pedro Menéndez d'Avilés]], conquistador, [[capitán xeneral]] ya I [[adelantráu]] mayor de [[Florida española|la Florida]], gobernador de la [[isla de Cuba]], xeneral de l'Armada de la [[Carrera de Indias]], caballeru de Santiago y comendador de Santa Cruz d'Artu,<ref>Foi V titular d'esta encomienda santiaguista del reinu de Castiella por mercé de Felipe II, que-y robló'l títulu en Madrid a 25 de xineru de 1568. [[Luis de Salazar y Castro]], ''El comendadores de la Orde de Santiago'' (Madrid, 1949), t. I, p. 315.</ref> Nunca tuvo tratamientu de Don<ref>Anque Ciriaco Miguel Vigil dar reiteradamente (op. cit., pássim), y tamién otru autores, la documentación desmentir.</ref><p> Nació na villa d'Avilés el 15 de febreru de 1519.<ref>Asina lo afirma Barrientos: «''Nació na villa d'Avilés, juebes, a 15 de hebrero de 1519 años''.» Pero'l datu nun ta bien documentáu, pos nun se topó la so partida de bautismu. Señala Francisco Mellén (op. cit. 2011, p. 2) que «anque'l so orixe ta sofitáu por decenes de testigos, tantu nos interrogatorios de prueba pa la Orde de Santiago como en diversos pleitos que lo citen como ''natural y vecín d'Avilés'', queden brigueres pa pensar que pudiera nacer non necesariamente na villa d'Avilés sinón nel so conceyu. Respectu al añu de la so nacencia, 1519, dellos documentos de la Casa de Canalejas rexistrar como 1523, col agravante de que señalen de la mesma que morrió en 1574 a la edá de 55 años, lo qu'implica un error del redactor, pos la resultancia d'una simple resta de 1574 menos 55 ye de 1519, como diz Barrientos.»</ref><p> A los catorce o quince años debió de enrolarse per primer vegada como grumete d'un barcu de guerra en dalgún puertu del Cantábricu.<ref name="esmornien03">F. Mellén, op. cit. 2011, p. 3.</ref><p> Travesó trece veces l'Atlánticu —día y vuelta—, siendo'l segundu marín que más vegaes lo fixo nel sieglu XVI (dempués de Juan Gutiérrez Garibay, tamién xeneral de la Carrera de Indias, con dieciséis travesíes).<ref name="esmornien03" /><ref>Esaxera por tantu [[Diego del Llixu]] cuando-y atribúi más de 30 viaxes —por más que cunte dos per cada viaxe d'ida y vuelta— nun pasaxe onde narra qu'en 1595 l'Adelantráu «partió d'España con diez navíos a llibrar la tierra de la Florida de corsarios franceses, que semaren la secta luterana, y degollar y allanó la tierra y fortificóla, y les islles de Cuba y Santu Domingu, y foi de los más insignes capitanes de mar que la fama celebra. Y siendo Xeneral fixo más de trenta viaxes a les Indies felicísimamente, llimpiando toa aquella carrera de corsarios y algamando d'ellos insignes victories». Diego del Llixu, ''Catálogu de dellos cavalleros...'' incluyíu nel so ''Llibru del principiu de la Orde de la cavallería de S. Tiago de la Espada...'' (Valencia, 1599), p. 295, ápud [[Luis de Salazar y Castro]], ''El comendadores de la Orde de Santiago'' (Madrid, 1949), t. I, p. 315-316.</ref><p> En 1565 tuvo presu en Sevilla, xuntu col so hermanu Bartolomé.<ref name="vigil42" /><ref name="prision1565" /><p> ===== Últimes disposiciones ===== En 1568 dio testamentu zarráu en Cádiz, en poder y casa de Pedro del Castillo, pol que fundaba mayoralgu con Facultá Real del mesmu añu,<ref name="FRfv">Expedida en Madrid el 30 d'abril de 1568 y de la qu'hai dos copies nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]]: nes seiciones de les cases de Valdés (leg. 25, nᵘ 48) y Canalejas (leg. 13, nᵘ 21), ápud F. Mellén, op. cit. 2011, p. 53.</ref> y llamaba en primer llugar a gocialo a la so fía Ana, casada con don [[Pedro de Valdés]]. Imponía la condición de que los posesores se apellidarían alternativamente Menéndez d'Avilés y Menéndez de Valdés. Y en segundu llugar llamaba al so hermanu Álvaro Sánchez d'Avilés. Daquella yá morriera'l so primoxénitu y había entráu monxa la so fía María, y a Catalina la desheredaba por casar ensin el so consentimientu. D'esti testamentu tenemos noticies por declaraciones de testigos pero nun apaeció nunca, pos Pedro del Castillo destruyir por orde del Adelantráu cuando ésti dio-y poder pa testar en 1574. Dio escritura de poder pa testar en [[Sanlúcar de Barrameda]] el 7 de xineru de 1574,<ref>Obrante nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], leg. 9, nᵘ 1.</ref> ocho meses antes de la so muerte, pola qu'apoderaba pa faelo a Pedro del Castillo, vecín de Cádiz. Por esta escritura fundaba mayoralgu cola mesma Facultá Real.<ref name="FRfv" /> Llamaba en primer llugar a tener a la so fía Catalina, y en segundu llugar al so sobrín nietu Pedro Menéndez d'Avilés (nietu del so difuntu hermanu Álvaro Sánchez), y señalaba pa integralo'l gruesu de los sos bienes «con inclusión de les mercés que-y fixera S.M. nes provincies de la Florida, anejas al so descubrimientu y población, quitando los venti y cinco llegües en cuadru concedíes pol mesmu asientu, y el títulu ufiertáu de Marqués, que tenía d'esfrutalos la so fía [natural] doña María, muyer de D. Diego Velasco, llamada de terceres, cola clausa de pasar a vivir col so home a la Florida».<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n49/mode/2up op. cit., páxs. 42-43], 36-37 de la ed. 1987.</ref> Daquella yá morriera trágicamente la so fía Ana. Y testó de nuevu en Santander ante Pedro Ceballos, ratificando l'anterior, el 15 de setiembre de 1574, dos díes antes de la so muerte, siendo capitán xeneral de l'armada qu'ellí se xuntaba. Nesti documentu cometió un grave error'l testador, pos s'unviaba al so anterior testamentu zarráu fechu en Cádiz y en poder de Pedro del Castillo, anque paez claro que la so intención yera referise al poder pa testar fechu en Sanlúcar a favor de dicho Pedro del Castillo. Esto daría pie a que más tarde la so fía Catalina impugnara toles disposiciones del Adelantráu.<ref name="impugnacion">Fundábase Catalina nel error que cometió l'Adelantráu nel so últimu testamentu, dos díes antes de morrer, onde s'unviaba al so anterior «testamentu zarráu fechu en Cádiz y en poder de Pedro del Castillo», al paecer con mires de referise al poder pa testar fechu en Sanlúcar a favor del mesmu. «Alegaba que'l testamentu verdaderu que fixo'l so padre foi en Cádiz, zarráu y en poder y casa de Pedro del Castillo, y [...] por tanto, nun apaeciendo'l testamentu que fizo en Cádiz, tolos demás teníen de ser revocaos». Sostenía «que los testigos que dicíen que Pedro Menéndez equivocar al nomar a Cádiz en cuenta de San Lúcar de Barrameda nun probaben cosa dalguna al respeutu». Y tampoco tocantes a «que nel presuntu testamentu [de 1568] hubiera fundación de mayoralgu, yá que el mesmu Adelantráu [pola escritura de 1574] dio poder a Pedro del Castiellu pa cobrar tou lo qu'El so Magestad deber y otres persones [...] y pagues toles mios deldes, de lo que quedara pueda mercar y merque tanta renta y posesiones, y pueda de lo qu'asina mercara venceyar un mayoralgu en virtú d'una Cédula Real que para ello tengo, nel qual dichu mayoralgu pueda poner y ponga el dichu Pedro del Castiellu los venceyos y gravámenes que-y paecer». Argumentaba «que'l dichu Adelantráu, condicionalmente, quixo que se fixera'l mayoralgu si dempués de pagar les sos deldes hubiera dineru pa mercar rentes o bienes raíz, y como Pedro del Castiellu non cobrara nin pagara les deldes, nin mercáu les rentes y posesiones pa fundar el mayoralgu, [...] la condición nun se cumplió» y por tantu «nun pudo faer mayoralgu nin venceyu dalgunu». Y añedía subsidiariamente «que Pedro del Castiellu nun podía faer mayoralgu nos bienes del Adelantráu en virtú de la comisión que se-y dio, porque la Facultá Real, según la Llei XXXI de Toru, yera privilexu personal: que se concedía a la persona [...] y acabábase al morrer felicidá persona». De too lo cual concluyía que «nun habiendo Pedro del Castiellu fechu mayoralgu nin podíu faelo [...], nun-y pudo l'Adelantráu poner en cabeza de naide lo que nun yera.» Arriendes d'ello, pidía Catalina «los bienes propios dotales de la so madre», y «los que lu tocaben por gananciales, que yeren metá de los qu'adquirió mientres la so vida l'Adelantráu, bienes que nun taben entendíos nel arrenunciu de la facienda paterna que fizo a favor d'Álvaro Sánchez, y tamién «los gastos de les cobranzas y pleitos», que s'habíen de descontar y sacar de la mesma facienda porque'l cuerpu d'ella consistía nes felicidaes cobranzas», y «los gastos de los funerales» y «los gastos propios de la so alimentación». Sicasí, la sentencia nun envaloró estes demandes. Francisco Mellén, op. cit. 2011, páxs. 8-11.</ref> ===== Matrimoniu y fíos ===== En 1528 se capituló casa-y con María de Solís y Cascos, el so pariente en 4ᵘ grau, que tenía entós once años d'edá —dos más qu'él— y que traxo en dote la facienda d'Illas, un prau xunto a Avilés y la ''llosa del Barancel''.<ref>Bienes qu'equivalíen a «''siete o ocho fanegas de pan de renta''». Esta curtia facienda foi tou lo que l'Adelantráu hubo de los sos padres y suegros. A María de Solís tocábalu por gananciales la metá de tol patrimoniu que dexara l'Adelantráu, yá que al casar dambos taben «''probes''» o «''bien probes''», según declaren dellos testigos nel ''Memorial del pleyto''... obrante nel Archivu de Palaciu (sig II/2382, ff. 462v y 466v), ápud F. Mellén, op. cit. 2011, páxs. 3 y 50. Trescripción nes pp. ...</ref> El matrimoniu celebró unos diez años dempués. Esta señora fixo un testamentu'l 19 d'ochobre de 1570<ref>[[Archivu Históricu de Protocolos d'Asturies|AHPA]], Protocolos d'Uviéu, caxa 57, a. 1570, ápud F. Mellén, op. cit. 2011, p. 50.</ref> y volvió testar siendo viuda'l 13 de payares de 1594 en [[Molleda]], conceyu de Corvera, ante Diego Flórez.<ref>A esti testamentu únviase dalgún otru documentu fechándolo equivocadamente n'Avilés el 2 de marzu de 1594. F. Mellén, op. cit. 2011, p. 50, con remisión al [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], C. Canalejas, leg. 9, nᵘ 26.</ref> Nésti fundaba un aniversariu perpetuu d'una misa cantada con víspores nel conventu de San Francisco d'Avilés, día de La nuesa Señora de setiembre; pidía ser soterrada —si la xusticia y reximientu de dicha villa aportara a ello— debaxo d'onde lo taba'l so home, nel coru de la parroquial de San Nicolás; en tal casu mandaba a la fábrica de dicha iglesia cuatro ducaos de renta añal asitiaos sobre la facienda d'Illas, y nomaba por única y universal heredera a la so fía Catalina. En 1571 pasó a la Florida xuntu con María Menéndez, la so fiyasca, y l'home d'ésta, pa instalase ellí definitivamente, pero al morrer l'Adelantráu tornó a España pa cobrar y litigar el so heriedu. Sobre esta partición tuvo un pleitu con Hernando de Miranda, el so xenru, nel que se dictó ejecutoria el 20 d'avientu de 1581.<ref name="ejecpartija">[[Archivu de la Real Chancillería de Valladolid|ARChV]], Rexistru de Ejecutorias, caxa 1.455, nᵘ 65.</ref> Yera fía de Juan González d'Avilés y de Catalina de Solís... nieta materna de Boiso Suárez de Solís y de Catalina de Quirós. D'esti matrimoniu nacieron: # Juan Menéndez d'Avilés, [[Gentilhombre|gentilhombre de S.M.]] Foi l'únicu fíu varón y por tanto inmediatu socesor del Adelantráu, a quien acompañó dende bien nuevu nos sos viaxes. Morrió mozu en 1563, víctima d'un naufraxu n'agües de [[Islles Bermudes|les Bermudes]],<ref>F. Mellén, op. cit. 2011, p. 5. Esti autor tien por cierto que'l mozu morrería a raigañu del naufraxu, y por tantu nun da creitu a C. Miguel Vigil cuando diz que se pescudó unos 20 años dempués que [Juan Menéndez y dellos náufragos a los que pudo salvar] fueren prindaos por un cacique de la Florida» ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 46], 40 de la ed. 1987).</ref> cuando volvía de la Nueva España al mandu d'una flota. El dolor por esta perda asombró al so padre mientres el restu de la so vida, ensin que perdiera la esperanza d'atopa-y con vida en poder de dalguna tribu indíxena. # Ana María Menéndez d'Avilés, que por muerte del varón convertir n'inmediata socesora del Adelantráu. Casó en 1568, con Real Llicencia del añu anterior<ref>Llicencia concedida por Felipe II'l 23 de xunu de 1567 (Y. Martínez, op. cit. 1980, páxs. 26-27). F. Mellén calcula que la boda celebrar escontra abril o mayu de 1568, yá que nuna carta del 12 de mayu l'Adelantráu trátalu como «''D. Pedro de Valdés el mio hierno''» (op. cit. 2011, p. 53).</ref> y previes capitulaciones del 24 de marzu de 1565,<ref>Daes en Madrid ante Alonso Rodríguez, escribán de númberu d'esta villa. Suscribir d'una parte l'Adelantráu, padre de la novia, y de la otra Diego de Valdés, camareru del arzobispu de Sevilla [[Fernando Valdés Sales|don Fernando]] y tíu carnal del noviu, hermanu de Juan de Valdés, el so padre. L'Adelantráu mandaba a la novia 5.000 ducaos, dote cuantiosa pa la dómina, y prometía fundar venceyu de meyora al so favor si'l so fíu varón fora muertu y nun-y dar Dios otru varón lexítimu. Obren nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], Valdés, leg. 14, nᵘ 1. Documentu citáu por F. Mellén (op. cit. 2011, p. 53) y transcrito parcialmente por L. Fernández Secades (op. cit., páxs. 305-308).</ref> col xeneral don [[Pedro de Valdés]], caballeru principal del conceyu de Xixón. L'Adelantráu apreciaba enforma a esti militar que sirvía a los sos órdenes: en 1565 dexó-y por llugarteniente so en [[Florida española|la Florida]],<ref>Pedro Menéndez d'Avilés, na so carta del 11 de setiembre de 1565 en que da cuenta al rei Felipe II de los nomamientos que fixera na Florida, diz: «Tengo nomáu pol mio Llugarteniente y Maestre de Campu a Pedro Menéndez Valdés, con quien tengo alcordáu casar una fía, a quien V.M. fixo mercé del vezu de Santiago, que contra la mio voluntá y ascondidamente embarcar en Cádiz. Ye soldáu de Ytalia de cinco o seys años, criáu en galeres, onbre de bon entendimientu y sesu, con quien la xente tien tou contentamientu.» Y vuelve referise a él n'otra carta unviada al monarca dempués de la conquista, fechada en Santander el 12 de mayu de 1568: «...y Don Pedro de Valdés, el mio hierno, hai munchos años que sirbe a V.M. n'Italia, y sirvió de Maestre de Campu y el mio Llugarteniente en La Florida y d'Almirante de l'armada que truxe contra corsarios tol tiempu que naquelles partes estube, hasta qu'a la mio partida, qu'él vieno conmigo...» Ápud Y. Ruidíaz, op. cit. ed. 1989, páxs. 309 y 364.</ref> y arriendes de la boda fundó mayoralgu en cabeza del nuevu matrimoniu, cola condición de que los posesores se apellidarían alternativamente Menéndez d'Avilés y Menéndez de Valdés. Pero a los dos meses y mediu de casaos, y ausentándose yá l'home al serviciu de S.M., esta señora foi muerta violentamente «por zelo de la so honra». Por esti crime condergar al so suegru y a un cuñáu<ref>Gonzalo de Tinéu, rexidor de Xixón y home de María de Valdés, la hermana menor de don Pedro. Foi executáu xuntu col so suegru n'Uviéu. Por ser dambos fidalgos, nun podíen ser aforcaos y dióse-yos muerte per decapitación.</ref> a morrer degollaos y perder la metá de los sos bienes. La traxedia ablayar de nuevu sobre l'Adelantráu y volvía atayar los sos planes de socesión pa la casa y mayoralgu que pretendía fundar. Don Pedro de Valdés foi señor de la casa del so apellíu del llugar de [[Contrueces]] y parroquia de [[Roces (Xixón)|Santuyano de Roces]], conceyu de Xixón, onde nació en 1541 y testó el 9 de marzu de 1615.<ref>El so testamentu, fechu en Contrueces, obra nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], Valdés, leg. 15, nᵘ 19.</ref> Vistió'l vezu de Santiago dende 1566 y foi comendador d'Oreya, maestre de campu en La Florida, almirante de la Carrera de Indias, gobernador de la isla de Cuba, y xeneral de la escuadra d'Andalucía, una de los diez que formaben l'[[Armada Invencible]] na Xornada d'Inglaterra (1588). Ellí foi prindáu y tuvo siete años presu na [[Torre de Londres]]. Yera fíu y socesor de Juan de Valdés de Villar ''el Mozu'', natural de Xixón, familiar del Santu Oficiu, condergáu pol asesinatu de la so nuera y executáu n'Uviéu, y de Teresa Menéndez de Labandera, nacida na parroquia de Roces, qu'dieron testamentu acomuñáu'l 29 de xineru de 1564 na so casa de Contrueces, pol que fundaben venceyu de los sos bienes con Real Facultá dada'l 1ᵘ de xineru de 1562. L'inventariu d'estos bienes facer en 1572. Curiosamente, andando'l tiempu la casa d'Avilés Canalejas recayería nos Valdés de Xixón, descendientes de don Pedro, como se va esponer más embaxo. # Catalina Menéndez d'Avilés, que sigue, # Y María Menéndez d'Avilés, qu'entró monxa antes de 1568 nel [[monesteriu de les Fuelgues Reales d'Avilés]], arrenunciando a les sos lexítimes. Dempués de los díes del Adelantráu, esti monesteriu tamién pleitió pol so heriedu en representación d'esta señora.<br /><br /> Amás, frutu de la so rellación con una moza d'Avilés que'l so nome ignorar, l'Adelantráu tuvo por fía natural a otra<p> # María Menéndez d'Avilés, que yera la mayor de los sos fíos pos nació antes del casoriu del so padre. En 1571 pasó a [[Florida española|la Florida]] en compañía del so home y madrasca, con mires d'instalase ellí definitivamente. <br/> ===== Descendencia de la so fía Catalina ===== Como queda dichu al tratar del I adelantráu, por habe-y premuerto ensin descendencia'l so únicu fíu varón y la mayor de les sos fíes lexítimes, dexó por socesora a la so siguiente fía lexítima, que foi:<p> '''•''' Catalina Menéndez d'Avilés, nacida hacia 1547.<ref>F. Mellén, op. cit. 2011, p. 54.</ref> Esta señora contraxo'l so primer matrimoniu hacia 1565<ref>Añu envaloráu por Francisco Mellén, op. cit. 2011, p. 13.</ref> ensin permisu del so padre, quien por ello la desheredaba nel so testamentu de 1568. Pero tres la muerte de la so hermana Ana, y reconciliándose col Adelantráu, ésti llamar en primer llugar a tener el mayoralgu y adelantamientu nes sos disposiciones de 1574. Esi mesmu añu entró a tener por muerte del so padre, y Hernando de Miranda, el so home, convertir n'II adelantráu. Al mandu de la casa, esti home cobiciosu y destemplado actuó con despotismu y rapacidad nel gobiernu de la Florida y empecipió numberosos pleitos sobre l'heriedu de Pedro Menéndez d'Avilés.<p> El so primer home foi, como se dixo, Hernando de Miranda, natural de [[Santiso (Candamo)|Santiso de Candamo]], [[Factor (funcionariu)|factor de S.M.]] na Florida,<ref>Figura con esti cargu en 1566. G. de Cárdenas [i.y.: [[Andrés González de Barcia|A. González de Barcia]]], op. cit., p. 67.</ref> fíu de Sancho de Miranda, señor de Valdecarzana y más vasallos nel Principáu, que sirvió al [[Carlos I d'España|Emperador]] nes guerres de Francia y otres campañes, y de Leonor de las Alas, soterraos na [[Colexata de San Pedro de Teberga]]; nietu de Lope (Fernández) de Miranda ''el Viejo'', señor de Valdecarzana, que «sirvió cola so persona y enforma númberu de parientes y vassallos a los Señores Reis Católicos na Guerra de Granada»,<ref>Felipe Bernardo de Quirós, ''Cortil de Lluniego'' ([1689]), p. 35.</ref> y d'Urraca de Ron y Ibias, la so primer muyer, señora del cotu de [[Sena (Ibias)|Sena]] nel conceyu de Ibias, y maternu de Hernando de las Alas ''el Viejo'', [[Continuu (Cargo palatín)|continuu]] de la casa de los Reis Católicos, señor de la casa del so apellíu n'Avilés, [[alférez mayor]] d'esta villa y alcaide del castiellu de San Juan de Nieva,<ref name="olloniego36">Felipe Bernardo de Quirós, ''Cortil de Lluniego'' ([1689]), p. 36.</ref> que sirvió al Emperador con dos naves propies pa pasar a Italia y a la Xornada de Túnez, y de Capitán nes guerres con Francia,<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n141/mode/2up op. cit., p. 134], 124 de la ed. 1987.</ref> y de Catalina de Quirós, la so muyer, fundadores del monesteriu de La nuesa Señora de la Mercé de Raigaños nel conceyu de Castrillón, onde recibieron sepultura.<ref name="olloniego36" /><p> Catalina enviudó en 1593<ref>G. de Cárdenas [i.y.: [[Andrés González de Barcia|A. González de Barcia]]], op. cit., p. 167.</ref> y casó en segundes nupcias hacia 1600 con Hernando de las Alas, rexidor perpetuu d'Avilés, primu carnal del primeru y que tamién se tituló adelantráu de la Florida. Esti señor pretendió ensin ésitu'l gobiernu de dicha provincia, y siguió colos pleitos. Yera hermanu d'Alonso y Pedro Estébanez de las Alas, capitanes los trés de la Carrera de Indias, y fíos de Fernando Manso d'Avilés y d'Isabel de las Alas, que yera hermana de Leonor de las Alas, yá citada, y del xeneral de la Carrera de Indio Martín de las Alas, señor d'esta casa, alférez mayor d'Avilés, gobernador y capitán xeneral de [[Provincia de Santa Marta|Santa Marta]] y de [[Cartagena de Indias]], onde morrió. Nieto maternu de Hernando de las Alas ''el Viejo'' y de Catalina de Quirós, yá citaos. El segundu matrimoniu de Catalina foi infecundu. Del primeru tuvo por fía única a<p> :: Toribia Menéndez Valdés o Menéndez de Miranda, que morrió en vida de la so madre antes de xineru de 1601, siendo de pocu más de trenta años d'edá. Casó col capitán Álvaro Pérez de Navia y Arango, señor de la [[Palaciu del Marqués de La Ferrera (Ḷḷuarca)|casa de Navia de Ḷḷuarca]] y de la torre d'Arango y cotu de Villavaler nel conceyu de Pravia, que volvió casóse con María de Malleza y Bernardo de Quirós. Yera fíu de Juan Alonso de Navia, señor de la casa de Navia de Ḷḷuarca, [[alférez mayor]] d'esta villa y rexidor tamién de Pravia, y de María d'Arango, señora de Villavaler y de la casa del so apellíu; nieta del llicenciáu Álvaro Pérez de Navia ''el Mozu'', primer posesor de la casa, señor del valle d'[[Oselle (Becerreá)|Oselle]] en Galicia, y de Mencía de Valdés Llano, de la [[Torre de Salas|casa de Salas]], y maternu de Diego d'Arango, Señor d'esta casa, y de Madalena de Valdés, que yera hermana de la felicidá Mencía y del arzobispu de Sevilla [[Fernando de Valdés y Salas|Fernando de Valdés]], [[inquisidor xeneral]] y presidente del Conseyu de Castiella. D'esta unión foi unigénita:<p> :::: Mencía de Valdés,<ref>Esta señora figura munches vegaes na documentación y na bibliografía como María, probable resultancia del usu d'una abreviatura ambigua. Pero tener con certidume por Mencía de Valdés, atendiendo a l'antroponimia, porque asina se llamó la so bisagüela, citada nel testu, y tamién tuvo una tía d'igual nome y apellíu, muyer del llicenciáu Juan de Llano de Cangas.</ref> que nació hacia 1590 y morrió neña en vida de la so güela materna, Catalina, de la que yera inmediata socesora. Tuvo capitulado casala col so primu Pedro Menéndez d'Avilés, terceru del nome, caballeru de Santiago, opositor de la so citada güela nos pleitos referíos, pero'l matrimoniu nun se llevó a efeutu pola temprana muerte de Mencía. D'esti señor vamos tratar na [[Condáu de Canalejas#Llinia d'Álvaro Sánchez d'Avilés|llinia d'Álvaro Sánchez]].<br/><br/> Habiéndo-y premuerto la so fía y la so nieta úniques, al morrer Catalina Menéndez d'Avilés quedaba escastada la descendencia lexítima del I adelantráu.<br/> ==== Los sos hermanos uterinos y prole d'ellos ==== Como queda dichu, María Alonso d'Arango, la madre de [[Pedro Menéndez d'Avilés]], casó en segundes nupcias con Juan Martínez de Cuideiru, llamáu ''el Viejo'', vecín de [[Sabugo (Avilés)|Sabugo]] y que tamién tenía delles cases en [[Cuideiru]]. Frutu d'esti matrimoniu, l'Adelantráu tuvo los siguientes hermanos uterinos:<ref name="20fíos" /><ref>Pa los fíos d'esti matrimoniu F. Mellén (op. cit. 2011, p. 19) remite al [[Archivu de la Real Chancillería de Valladolid|ARChV]], Pleitos Civiles, escribanía de F. Pérez Alonso, caxa 1783-5. Los cuatro que rellaciona coinciden colos enunciaos por C. Miguel Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 46], 40 de la ed. 1987).</ref> * '''Catalina González d'Arango''', casada hacia 1542 con Martín de Quirós, natural de Pravia, señor de la [[Palaciu de Valdés-Bazán|casa de Cuervu]] de [[San Román (Candamo)|San Román]] de [[Candamo]], que finó a finales de 1572. Yera fíu y socesor de Fernando Menéndez d'Arango y de Aldonza de Omaña, y provenía per llinia agnada y sacrílega de los Cuervu Arango de Pravia.<ref>«Según les investigaciones d'Andrés Sánchez de Merás, [Martín de Quirós] yera fíu de Fernando Menéndez d'Arango, fináu en 1527, tamién llamáu Fernán Cuervu de Pravia y nomáu de mozu ''Ernandillo'', que vivió a temporaes en San Román, Grau y Pravia, y de Aldonza de Omaña. Nieto per llinia paterna de Luis Cuervu d'Arango, capellán real y canónigu d'Uviéu, beneficiáu de les ilesies de [[Cueru (Candamo)|Cueru]], [[Murias (Candamo)|Murias]], Inclán, Agones y Escoredo, que moró en Grau y finó cerca de 1520, y de Catalina Fernández de Bandujo.» F. Mellén, op. cit. 2011, p. 73, con remisión al [[Archivu Xeneral de Simancas|AGS]], Rexistru Xeneral del Sellu, 26 de setiembre de 1480, nᵘ 271, ''Beneficios de Luis Cuervu''.</ref> Tuvieron once fíos:<ref>La descendencia de Catalina González d'Arango, en F. Mellén, op. cit. 2011, páxs. 73-78.</ref> :# Martín de Quirós, que como primoxénitu asocedió na casa. Acompañó al so tíu l'Adelantráu na conquista de la Florida, onde foi tesoreru real. El 9 de febreru de 1580 alzó memorial solicitando a S.M. la plaza de capitán de la so galera capitana o l'oficiu de tesoreru o provisor de les galeres.<ref>AGI, Patronatu, 261, R.3, ''Méritos y servicios de Martín de Quirós'', ápud F. Mellén, quien trescribe parte del documentu (op. cit. 2011, p. 74).</ref> Debió de morrer mozu pocu dempués, y tres él tuvieron la casa socesivamente los cuatro siguientes: :# Luis Cuervu, : # Juan de Quirós, que tamién foi col so tíu a la Florida, y : #Arias de Omaña, que morrieron los trés ensin descendencia, : #y Pedro de Quirós, señor de la casa de San Román de Candamo, que casó en primeres nupcias con Leonor de Miranda y en segundes con María de Quirós. D'esta tuvo por primoxénitu y socesor a :#:: Martín de Quirós, que casó con María de Carreño Falcón. Tuvieron descendencia en que siguieron la [[Palaciu de Valdés-Bazán|casa de San Román]] y un mayoralgu de Carreño que tocaba a esta señora, recayendo na segunda casa de Valdés de [[Cangas de Tinéu]].<ref name="valdescangas">Na villa de de Cangas hubo otra casa de Valdés más antigua y principal, que los sos posesores fueron señores y [[Condáu de Marcel de Peñalba|condes de Marcel de Peñalba]]. Ésta recayó nos Cienfuegos, señores d'[[Allande]].<br /> La segunda provenía al paecer de Tristán de Valdés, segundón de la [[Torre de los Valdés (Llanera)|casa de San Cucao]], y de Teresa de Solís, la so muyer, de la casa de [[Solís (Corvera)|Solís]] en Corvera, que floriaron nel tercer cuartu del sieglu XV. Debió de ser 4ᵘ nietu so Alonso de Valdés de Cangas, que na primer metá del sieglu XVII fundó venceyu de la so casa de Cangas xuntu con María del Bustu, la so muyer. Y estos fueron bisagüelos del José Manuel de Valdés y Sierra de quien se va falar na nota siguiente.</ref> Los Valdés d'esta llinia litigaron pola casa de Canalejas [[Condáu de Canalejas#Pleitu pola socesión|a principios]], y dempués fueron [[Marquesáu de Casa Valdés|marqueses de Casa Valdés]].<ref name="casavaldes">Resumimos nesta nota la llinia de la que provenía Rafael de Valdés y Flórez, que litigó pola casa de Canalejas nel sieglu XIX. Una esposición más por menor puede vese nel artículu sobre'l [[Palaciu de Valdés-Bazán#Historia xenealóxica|Palaciu de Valdés Bazán]].<br /> Martín de Quirós y María de Carreño, citaos nel testu, fueron padres de Diego de Quirós Carreño y Cuervo Arango, señor de la casa de San Román de Candamo, nacíu n'Avilés en 1632. Casó con María Ana de Valdés Rivera, señora de la casa de Valdés de la villa de [[Grau (Asturies)|Grau]], y tuvieron por fía y socesora a María Manuela de Quirós Carreño y Valdés, que nació en San Román en 1673. Casó con José Manuel de Valdés y Sierra, señor de la segunda casa de Valdés de la villa de Cangas de Tinéu, onde nació en 1669, que foi rexidor y xuez d'Avilés, ministru de los Reales Conseyos, intendente xeneral de los Exércitos y correxidor de Burgos. Procrearon a Fernando Antonio de Valdés y Quirós, nacíu en 1705 na so casa de Cangas, y posesor tamién de les de San Román y Grau. Foi del Conseyu de Facienda, asistente y superintendente de Sevilla y correxidor de Burgos y de Córdoba. Casó en [[Fuenmayor]] (La Rioxa) en 1732 con Rafaela Ventura Fernández Bazán y Ociu, mayoralga en dicha villa, y tuvieron ente otros fíos a Cayetano, que sigue, a Rafael y a Fernando, que fueron dambos caballeros d'[[Orde d'Alcántara|Alcántara]] y tenientes xenerales, y a [[Antonio de Valdés y Fernández Bazán]], (1744-1816), capitán xeneral de l'Armada, bailío de la Orde de Malta, ministru de Marina, de la [[Xunta Central Suprema]] y caballeru del [[Toisón d'Oru]].<br /> Na casa asocedió Cayetano de Valdés Bazán y Quirós (1741-1770), Comisariu de Guerra de los Reales Exércitos, que casó con María Antonia Flórez de Pion, natural y señora de la casa de Flórez de [[Vega de Vieyos (Cabrillanes)|Vega de los Vieyos]] en [[Babia]]. Yera tamién mayoralga na villa de Pravia y nel llugar de [[Riberes (Sotu'l Barcu)|les Riberes]] del mesmu conceyu (actual de [[Sotu'l Barcu]]), y casó en segundes nupcias col xeneral Desmaissiéres, de quien tuvo otros dos fíos que casaron cola [[Condáu de la Vega del Pozu|condesa de la Vega del Pozu]] y cola [[Marquesáu de la Motilla|marquesa de la Motilla]] y dexaron prole en que siguen dichos títulos. Cayetano de Valdés y Antonia Flórez tuvieron ente otros fíos a José, que sigue, y a [[Cayetano Valdés|Cayetano de Valdés y Flórez]] (1767-1834), capitán xeneral de l'Armada que combatió nes batalles [[Batalla de Trafalgar|de Trafalgar]] y [[Batalla del Cabu de San Vicente (1797)|Cabu de San Vicente]], y na [[Guerra de la Independencia Española|Guerra de la Independencia]], mandando una división na [[Batalla d'Espinosa de los Monteros]]. Foi ministru de la Guerra en 1820, presidente de les Cortes, prócer del Reinu, y el so [[Rexencies d'España de 1823|Rexente]] en 1823. Tuvo les Grandes Cruces de les Órdenes de San Fernando, San Hermenegildo y [[Orde de Malta|San Juan de Xerusalén]].<br /> José de Valdés y Flórez (1761-1823) asocedió como señor de les cases de San Román, Grau, Pravia, Cangas, les Riberes, Fuenmayor y Vega de los Vieyos. Foi xefe d'escuadra, caballeru de Santiago y diputáu a Cortes, y litigó pola casa d'Avilés, condáu de Canalejas y adelantamientu de la Florida cuando esta casa vacó por muerte de la III duquesa de Almodóvar. Casó con María Luisa de los Ríos Muñoz y Velasco, nacida en 1772 en Naveda, [[Hermandá de Campóo de Suso]], fía d'Antonio de los Ríos Enríquez, señor de la casa de los Ríos de Naveda, y de Juana Rosa Muñoz de Velasco y Fernández d'Isla, de los [[Marquesáu de Picu de Velasco|marqueses de Picu de Velasco]]. Fueron padres del I [[Marquesáu de Casa Valdés|marqués de Casa Valdés]].<br /> C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n93/mode/2up op. cit., páxs. 85-87], 79-81 de la ed. 1987; [[José María Patac|J. M.ª Patac]], «Árbol xenealóxicu de los Valdés Bazán, Marqueses de Casa Valdés», publicáu como apéndiz X nel so ed. cit. de los ''Llinaxes Asturianos'' del [[Luis Alfonso de Carvallo|P. Carvallo]], páxs. 133-137.</ref><br/><br/></small> :# Fernando Cuervu, :# Catalina de Quirós, muyer de Juan Martínez de Ponte. Tuvo una fía llamada María de Quirós. :# María d'Arango, :# Francisca de Quirós, que casó en 1565 o pocu antes col doctor [[Gonzalo de Solís de Merás]], compañeru y cronista del Adelantráu na conquista de la Florida, autor del ''Memorial'' que se cita na [[Condáu de Canalejas#Bibliografía|bibliografía]] como fonte principal sobre aquella xesta. Nació en [[Tinéu]] hacia 1545 y morrió ente 1587 y 1593, fíu de Pedro de Merás ''el Viejo'' y de María González de Solís. La so madre yera hermana de Catalina de Solís, la suegra del Adelantráu, fíes ambes de Boiso Suárez de Solís y de Catalina de Quirós.<ref>F. Mellén, op. cit. 2003, p. 136.</ref> Tuvieron una fía llamada<small> :#:: María de Merás y Quirós, que casó con Francisco de Solís y Bernardo de Quirós, [[alférez mayor]] d'Uviéu, señor de la [[torre de la Quintana]] de [[Ciañu]], fíu de Pedro de Solís y la Rúa, posesor de la mesma casa y oficiu, y de Leonor Bernardo de Quirós. Con posteridá en que siguió esta casa, recayendo nel sieglu XIX en [[Palaciu del Marqués de Canillejas|la de Carreño]] de [[Valdesoto]] y nos Vereterra, [[Marquesáu de Gastañaga|marqueses de Gastañaga]].<br/><br/></small> :# María de Quirós, muyer de Juan d'Arango, :# y Aldonza de Omaña, que casó con Alonso López de Tuña. Procrearon a :## <small>Fernando Cuervu y a :## Pedro Menéndez.</small> * '''Marina Alfonso d'Arango''', que foi la segunda muyer de Simón de Lleón, rexidor d'Avilés y del conceyu de Gozón, [[Patronatu de legos|patronu]] del Hospital<ref>L'Hospital d'Avilés foi una fundación pía del canónigu de Toledo y protonotariu apostólicu don Pedro de Solís, fundador tamién de la capiya de l'Asunción na parroquial de San Nicolás d'Avilés, fíu de Pedro Rodríguez de Lleón y de Juana González de Solís. Sobre la puerta del edificiu del Hospital había una inscripción que Xovellanos trescribe asina: «Esti ospital mandó facer et dotar el protonotariu don Pedro de Solís, arcedianu de Madrid, et canónigu na ilesia de Toledo, et deán de Mn.° (hai de ser Mondoñedo), maestrescuela de Lleón, abá de Santa Marta de Astorga, et abá de Arbas, que dexó por herederu de los sos bienes. Fallesció en Toledo a dos díes del mes d'abril del añu 1516. Ta soterráu na ilesia de Toledo. Quedaron polos sos testamentarios el venerable Lluis de Lleón, canónigu de Toledo, et los honraos Nicolás Alonso et Rodrigo Alonso de Lleón, los sos primos. El cual hospital empezaron a edificar los dichos Nicolás Alonso et Rodrigo Alonso, vecinos d'esta villa, primeru día de marzu de 1515.» Gaspar Melchor de Xovellanos, [https://es.scribd.com/doc/125901225/Diariu-de-Los Viaxes ''Los viaxes per Asturies (1790-1801)'' (Uviéu, Alsa, 2010)], p. 110. El Nicolás Alonso citáu na inscripción casó con María González d'Uviéu, la so delda, y fueron padres de Pedro Rodríguez y güelos de Simón de Lleón.</ref> y de la capiya de San Juan de dicha villa, vilbu de Marquesa de Carreño<ref>La primer muyer de Simón de Lleón yera sobrina tercer so: fía de Juan de Carrió (o de Carreño) y de Mencía de Hevia, fía de la mesma de los fundadores del mayoralgu de Trasona. D'esti matrimoniu tuvo Simón de Lleón un fíu llamáu Rodrigo de Carreño, que morrió mozu.</ref> y fíu de Pedro Rodríguez de Lleón y de Leonor de Quirós Valdés, la so primer muyer. Estos Lleón baxaben por muyer de los Rodríguez (o Alonso) de Lleón de la [[Palaciu de Trasona|casa de Trasona]], pero teníen varonía González d'Uviéu. D'esti matrimoniu nacieron ocho fíos:<ref>La descendencia de Marina Alfonso d'Arango, en F. Mellén, op. cit. 2011, páxs. 79-86.</ref> :# El capitán Bartolomé de Lleón y Menéndez d'Avilés, fundador del mayoralgu de La Ferrera, «que sirvió nes guerres de Indias y n'otres partes» y anque dexó dos fíos naturales, nel so testamentu dispunxo que colos sos bienes mercárense 1.100 ducaos de xuro, y mandar con venceyu al so hermanu Simón. Tamién quedó amestáu a esti mayoralgu'l patronatu del Hospital d'Avilés y de la capiya de San Juan, y los oficios perpetuos de rexidor d'Avilés y Depositariu de Gozón (con vara de rexidor). :# Simón de Lleón Quirós, primer posesor del mayoralgu, que tamién sirvió a S.M. n'Indies como capitán. Paez que casó con Leonor de Peramoto,<ref>C. Miguel Vigil diz lleer nun papel xenealóxicu que casó en Sevilla con Leonor de Peramoto, señora principal, de la cual nun tuvo socesión; pero que n'otru documentu figuren trés fíos sos llamaos Simón, María y Leonor (op. cit., [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n97/mode/2up/search/Simon p. 90], 83 de la ed. 1987).</ref> o con Leonor de Valdés, de los señores de Aguino y Perlunes.<ref>Francisco Mellén menta'l matrimoniu que-y atribúi Vigil, pero cita un documentu de la casa de les Morteres según el cual Simón de Lleón Quirós «casó en 1574 con Leonor de Valdés, hermana de Diego Flórez de Valdés» (op. cit. 2011, p. 81, con remisión al [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]], C. Morteres, M. 4-2). Del xeneral Diego Flórez va falar nel [[Condáu de Canalejas#Apéndiz: Llinia de la casa de les Morteres|apéndiz]], pos casó con una sobrina del Adelantráu. L'apellíu Peramoto citáu por Vigil podría ser corrupción de [[Aguino|Perlunes]], que yera un llugar de señoríu de los padres d'esta señora nel conceyu de Somiedo.</ref> Pero morrió ensin fíos lexítimos, dexando por herederu y socesor al so hermanu siguiente: :# Pedro Alonso de Lleón y Menéndez d'Avilés, segundu posesor del venceyu. Foi como los anteriores capitán de la Carrera de Indias y sirvió na Florida y na [[Armada Invencible|Xornada d'Inglaterra]], onde se topó al mandu de 108 soldaos na nave capitana del xeneral don [[Pedro de Valdés]], xenru del Adelantráu. Y llogró otros cargos y oficios mientres el reináu de Felipe II. «En 1605 practicó cola so hermana doña Catalina la partición del heriedu del so padre y de la lexítima d'otros hermanos sos». Casó con Mayor de Hevia y Estrada, fía de Diego de Hevia ''el Peco'', mayoralgu de la casa principal del so apellíu en [[Villaviciosa]] y señor del cotu de [[Poreño]] nel mesmu conceyu, y de Sancha d'Estrada. Con prole. El so fíu<small> :#:: Pedro de Lleón y Menéndez d'Avilés foi tercer posedor del mayoralgu fundáu pol so tíu Sebastián y patronu del Hospital y Capiya de San Juan d'Avilés. A mediaos del XVII edificó nesta villa'l [[palaciu de La Ferrera]], que siguió na so descendencia recayendo nos Navia Arango, dempués [[Marquesáu de La Ferrera|marqueses de La Ferrera]].<br/><br/></small> :# Sebastián de Lleón, :# Catalina Alonso de Lleón, muyer de Juan González Cascos, con posteridá. :# Esteban de Lleón, :# Leonor de Quirós :# y María d'Arango, monxes ambes en [[Monesteriu de les Fuelgues d'Avilés|les Fuelgues]] d'Avilés. * '''Juan Martínez de Cuideiru''', ''el Mozu'', que casó dos veces. La so primer muyer foi Madalena del Bustu,<ref>F. Mellén, op. cit. 2011, p. 87, con remisión al [[Archivu de la Real Chancillería de Valladolid|ARChV]], Ejecutorias, caxa 1.201, nᵘ 28.</ref> y la segunda Ana de Lleón, de quien tuvo cinco fíos:<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 46], 40 de la ed. 1987.</ref> :# Pedro Martínez de Lleón, :# Domingo Martínez de Lleón, :# Juan Martínez de Lleón, :# María Martínez de Lleón y :# Eulalia Martínez de Lleón, que yá yera viuda en 1609 y entá vivía en 1627.<ref>F. Mellén (ibíd.) la documenta en dellos rexistros de la [[ilesia de Santu Tomás de Sabugo]]: primero como madrina nun bautizu, el 19 de xunetu de 1609 (t. 1ᵘ de Bautizos, f. 8), y tamién en 1610, 1614 y 1627.</ref> * Y '''María d'Arango''', que casó con Rodrigo de las Alas ''el Viejo'', señor de la primitiva casa de las Alas d'Avilés y 9ᵘ [[Patronatu de legos|patronu]] o ''padronero'' de la [[Capiya de las Alas|Capiya de Santa María]] o ''de les Nales'',<ref>Rodrigo de las Alas yera fíu de los dichos nel testu, nietu de Rodrigo de las Alas ''el más Viejo'' y de Juana González, biznietu d'Alonso Estébanez de las Alas ''el Mozu'' y de María Estébanez, 3ᵉʳ nietu d'otru Alonso Estébanez de las Alas, 4ᵘ de Juan Estébanez, 5ᵘ d'Esteban Pérez y 6ᵘ nietu de Pedro Juan de las Alas, que fundó la capiya pol so testamentu fechu n'Avilés el 6 de setiembre de 1346. Toos ellos padroneros de dicha capiya. Esta casa y patronatu siguió nes Nales hasta finales del XIX, amestándose-y la de Carreño de [[los Carbayedos]] nel mesmu conceyu. Nun-y la hai de confundir cola casa de las Alas ''de la sola Ilesia'' o [[Palaciu de Camposagráu (Avilés)|Palaciu de las Alas]] de la mesma villa, que recayó n'otra casa de Carreño: la de [[Priendes]], y dempués nos Quirós, [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqueses de Campu Sagrao]]. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 46], 40 de la ed. 1987, y F. Mellén, op. cit. 2011, páxs. 87-88.</ref> aneja a l'antigua ilesia parroquial de San Nicolás d'Avilés (güei [[Ilesia de los Padres Franciscanos|de los PP. Franciscanos]]), rexidor y depositariu xeneral de dicha villa, que finó en 1573, fíu de Nicolás de las Alas, posesor de la mesma casa y patronatu, y de Sancha de Miranda, la so primer muyer. Tuvieron por fíu a<ref>Anque nun precisen si foi unigénito, esti fíu ye l'únicu que nomen F. Mellén (op. cit. 2011, p. 88) y C. Miguel Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 47], 41 de la ed. 1987) al tratar d'esta hermana uterina de Pedro Menéndez d'Avilés. Pero Vigil, n'otru llugar ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n127/mode/2up op. cit., p. 120], 110 de la ed. 1987) filia como fíu de Rodrigo de las Alas ''el Viejo'' al marín Esteban de las Alas, que por orde del Adelantráu condució dos escuadres hasta la Florida en 1565 y 1569. La correuta filiación d'Esteban de las Alas establecer Francisco Mellén nel so artículu «Datos biográficos del capitán avilesín Esteban de las Alas», publicáu nel [http://www.bibliotecavirtual.asturias.es/i18n/catalogo_imagenes/imaxe.cmd?path=4006562 ''Boletín del RIDEA'' nᵘ 140 (1992)], páxs. 607-623. Yera fíu d'Esteban Pérez de las Alas, provisor xeneral de los galeones de la Carrera de Indias, y de María de Valdés, mentaos tamién por Vigil (ibíd., de siguío). Ello ye que Vigil -y filia correutamente dempués d'éstos como fíu so y socesor en dichu oficiu, llamándo-y tamién Esteban Pérez, de cuenta que la mesma persona figura dos veces na so rellación de «Otros asturianos que tomaron parte nel descubrimientu...»</ref> ::: Nicolás de las Alas ''el Menor'', 10ᵘ ''padronero'' de la Capiya, home de Estébana de Cienfuegos, fía de Gutierre González de Cienfuegos, señor d'[[Allande]], caballeru de Santiago, correxidor de Salamanca, Medina del Campo, Granada y Burgos, y de María de Miranda y Nales, la so segunda muyer, de los [[Marquesáu de Valdecarzana|señores de Valdecarzana]]. D'esti matrimoniu nacieron cinco fíos:<ref>Estos cinco fíos lexítimos y los dos naturales que tuvo Nicolás de las Alas ''el Menor'' tán espuestos cola so descendencia por [[Francisco Mellén Blanco]], op. cit. 2011, páxs. 88-91.</ref><small> :::# Gutierre de las Alas, el primoxénitu, qu'en 1603 pasó a la Nueva España como criáu del llicenciáu Pedro Juan de Longoria. :::# Rodrigo de las Alas, que col nome de Jerónimo entró monxu benedictín nel [[monesteriu de San Salvador de Oña]]. Testó'l 25 d'agostu de 1614 disponiendo que'l patonato de la Capiya de las Alas quedara nel so monesteriu dempués de los díes de les sos hermanes Leonor y Escolástica. :::# Leonor de las Alas Miranda, que morrió'l 4 de payares de 1648 y foi soterrada na Capiya de las Alas, de la que yera padronera. Casó dos veces: primer en 1621 con Rodrigo Ponce de Miranda, rexidor y depositariu xeneral del conceyu de Babia, procurador na Xunta Xeneral del Principáu polos de Somiedo y [[Balmonte|Miranda]]; y segunda vegada casó en 1628 con Bartolomé de Miranda, rexidor d'Avilés, que tamién yera viudu y sobrevivir hasta'l 10 de xineru de 1678. Con prole del primeru.<ref>Leonor de las Alas y Rodrigo Ponce procrearon a María Ana de Miranda, patrona de la Capiya. Foi'l so home Pedro Estébanez de Valdés Nales (o de las Alas y Valdés), xuez de la villa d'Avilés, que finó en 1712, fíu del llicenciáu Alonso de Valdés Nales y d'Antonia Bernardo de Miranda. Estos tuvieron por fíu a Esteban de las Alas Valdés, que finó'l 13 de febreru de 1738 y casó con Andrea Carreño y Nales, fía de Francisco Carreño Bernardo y d'Ángela de las Alas Pumariño. Con posteridá. F. Mellén, op. cit. 2011, p. 90.</ref> :::# Esteban de las Alas, patronu de la capiya en 1626-27, escolín de San Pelayo en Salamanca y del Mayor de Santa Cruz en Valladolid, catedráticu d'esta Universidá. :::# Y Sancha de las Alas, que col nome d'Escolástica entró monxa en [[Monesteriu de San Pelayo d'Uviéu|San Pelayo d'Uviéu]].<ref>Diz C. Miguel Vigil qu'esta relixosa «instituyó por heredera [del patronatu de la capiya] a la so prima doña Antonia d'Argüelles Bandujo» ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n53/mode/2up op. cit., p. 47], 41 de la ed. 1987), no cual paez haber error. Seique quixo dicir a la so sobrina doña María Ana de Miranda.</ref><br /><br /> Amás, Nicolás de las Alas ''el Menor'' tuvo dos fíos naturales, llamaos: :::# Nicolás de las Alas, que pasó a Indies, :::# y Juan de las Alas, que morrió'l 20 de xunu de 1640. Casó en San Nicolás d'Avilés el 28 de payares de 1625 con Inés Martínez de Camina, con quien tuvo posteridá. </small> ==== Llinia d'Álvaro Sánchez d'Avilés ==== Escastada la descendencia de [[Pedro Menéndez d'Avilés]], el so mayoralgu y l'adelantamientu de la Florida recayeron na del so hermanu mayor, que foi<p> '''•''' Álvaro Sánchez d'Avilés (-1559), señor de la casa de Doñapalla. Testó en Valladolid el 9 d'ochobre de 1558 ante Francisco Cerón, morrió al añu siguiente y foi soterráu n'Avilés.<ref name="muertealvaro" /><br/><br/> El so fíu primoxénitu foi<p> '''•''' Pedro Menéndez d'Avilés, que figura con frecuencia na lliteratura colos apellíos Menéndez Marques d'Avilés por tracamundiu col so primu Pedro Menéndez Marques...<p> Casó n'Uviéu'l 26 de mayu de 1565 con Mayor d'Arango, que volvió casar en 1587 con Juan Falcón de Ponte, señor de la casa de Falcón d'Avilés, con quien tamién tuvo descendencia.<ref>Juan Falcón de Ponte casara en primeres nupcias con María de Quirós. Del segundu matrimoniu con Mayor d'Arango nació Juan Falcón y Arango, que finó en 1636 y casó con María de Valdés, con socesión. F. Mellén, op. cit. 2003, páxs. 132 y 141 (§ 5.1).</ref> Yera esta señora natural d'Uviéu, fía de<br/><br/> El padre del primer conde foi<p> '''•''' Pedro Menéndez d'Avilés († 1619), gobernador, capitán xeneral ya IV adelantráu perpetuu de la Florida,<ref>Nomáu por Real Cédula del 14 de febreru de 1601, con haberes de 2.000 ducaos. Otra del 27 de payares de 1610 mandaba que se-y pagaren 5.000 ducaos qu'entá se debíen de los 20.000 que gastó'l primera adelantráu na construcción d'ocho fragates pa l'Armada de Indias. Y otra del 6 de payares de 1611 mandaba que se-y diera una encomienda d'indios vacos na Nueva España que rentase 2.000 ducaos y por tiempu de 20 años, con clausa de mercar rentes y venceyales al mayoralgu. La encomienda foi-y expedida'l 1ᵘ d'avientu siguiente. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n59/mode/2up op. cit., p. 52-53], 46-47 de la ed. 1987. Estes Reales Cédules obren nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]].</ref> III posesor de la casa, rexidor perpetuu d'Avilés, caballeru de Santiago.<ref>Foi armáu caballeru d'esta Orde pol conde de Oñate el 24 de xineru de 1611 na ilesia de Santiago de Madrid, y profesó añu de 1614 en manes de frey Diego de Pereda, Prior d'[[conventu de Uclés|Uclés]]. Llogró Real Llicencia pa vistir ropes de color y precioses; otra que -y conmutaba l'añu de residencia en Uclés por trenta díes en [[Conventu de San Marcos de Lleón|San Marcos de Lleón]], y otra que-y relevaba del preceptivu serviciu de seis meses en galeres, en considerancia a navegar col so padre y tíu na Real Armada. Obren los trés nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]]. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n59/mode/2up ibíd.] El so espediente de pruebes, formáu en, obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]].</ref> Testó en Valladolid el 18 d'avientu de 1618 ante Juan Bautista Guillén, amestando terciu y quintu al mayoralgu, y mandóse soterrar na parroquial de San Nicolás de la villa d'Avilés, con que'l so conceyu andaba en pleitos sobre'l derechu de sepultura na capiya mayor de dicha ilesia. En 1619 fíxose inventariu de los sos bienes.<p> Casó en 1607 con Isabel de Porres y de la Peña, que testó n'Uviéu a fe de Gabriel González del Valle, morrió en 1623<ref name="cardenas">G. de Cárdenas [i.y. [[Andrés González de Barcia|A. González de Barcia]]], loc. cit.</ref> y foi soterrada na ilesia de la Compañía de Xesús de dicha ciudá. Yera hermana de [[Felipe de Porres]], señor de la casa de Porres del llugar del [[El Condao (Valdivielso)|El Condao]] nel [[valle de Valdivielso|valle]] y [[merindad de Valdivielso]] y de la torre de Termiñón na de [[Bureba]], tou na actual [[provincia de Burgos]], comendador de Adelfa na [[Orde d'Alcántara]], alcalde mayor perpetuu de la ciudá de [[Burgos]], [[correxidor]] de les de Murcia, Lorca y Cartagena, del [[Conseyu de Facienda]] de S.M. y el so [[gentilhombre de boca]], que quedó por tutor de los fíos de la so hermana.<ref name="cardenas" /> Fía de Martín de Porres, señor d'esta casa, correxidor de Cuenca y del Conseyu de S.M. na [[Conseyu de Facienda|Contadoría Mayor de Facienda]], y d'Isabel de la Peña; nieta de Juan de Porres, [[Acroy]] del [[Carlos I d'España|Emperador]] y tesoreru mayor de Vizcaya,<ref>Juan de Porres foi «Tesoreru mayor de Vizcaya, i tuvo xuntos los quatro officios que oi tien el so Magestad na so Contadoría, los dos de rellaciones, i los dos de mercedes, como paez por cédula del Emperador, dada en Toledo à venti i siete díes del mes d'Ochobre de mil i quinientos i venti i cinco años. [...] Morrió en Madrid añu 1546, i por dexar á el so fíu don Martín de Porres neñu d'un añu, perdióse'l officio de thesorero mayor de Vizcaya, que -y havían posseído ensin intermissión quatro antecessores sos, i fixo'l so Magestad mercé del perpetuáu al duque de Nájera, que oi lo posseen los sos herederos.» Asina lo refier el llicenciáu [[Francisco Cascales]] a la fin de los sos ''Discursos históricos de la ciudá de Murcia'' (1621), onde fai un panexíricu de Felipe de Porres, correxidor de la ciudá coles mesmes, con munches noticies del so llinaxe ([https://books.google.es/books?id=xGnvJjvVow0C&pg=RA6-PT17 vease]).</ref> y d'Ana Manrique de Almotar, de los señores d'[[Estepar]], y materna d'Andrés de la Peña, señor de la casa y torre de Termiñón, y de María Meléndez de Lerma.<ref>«Torre de Termiñón» en [https://web.archive.org/web/20140714221626/http://castillosdelolvido.es/torre-de-terminon/ Castillosdelolvido.es].</ref> Fueron padres de # Álvaro Menéndez d'Avilés y Porres, qu'asocedió al so padre nel mayoralgu pero nun aportar# a adelantráu pos morrió d'edá de dieciséis años el 17 d'agostu de 1624. El so testamentu abrió'l mesmu día a testimoniu de Gabriel González del Valle,<ref name="cardenas" /> y foi soterráu na ilesia de los Xesuites d'Uviéu, na sepultura de la so madre. # Martín Menéndez d'Avilés y Porres, que sigue, # y Gabriel Menéndez d'Avilés y Porres, l'I conde de Canalejas, [[Condáu de Canalejas#Condes de la llinia direuta|que va siguir]]. <br/> Na casa asocedió'l primoxénitu:<p> '''•''' Martín Menéndez d'Avilés y Porres (c.1610/15-1660), V adelantráu de la Florida, castellán de San Juan de Nieva y de la Torre de la Plaza d'Avilés,<ref>Foi como'l so predecesores castellanu o alcaide perpetuu del castiellu de San Juan de Nieva, que defendía la barra del puertu d'Avilés. Y llogró amás por mercé regia la alcaidía de la Torre de la Plaza de la mesma villa, con calter de fortaleza real. Espachóse-y títulu'l 24 d'abril de 1641, y llogró la perpetuación del oficiu en 1644. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n61/mode/2up op. cit., p. 54], 48 de la ed. 1987. Diz esti autor nel mesmu llugar que Martín Menéndez foi xuez de graos de la [[Real Audiencia de los Graos de Sevilla|Real Audiencia de Sevilla]], no que paez haber error. Si tuvo tal oficiu, sería de capa y espada. Seique'l datu correspuenda al so hermanu Gabriel, que sí foi togáu y dalgunu de que los sos fíos nació en Sevilla.</ref> alcalde mayor d'esta villa, rexidor de la ciudá d'Uviéu y del conceyu de Ḷḷena, [[caballeru d'Alcántara]], capitán de caballos en [[Ducáu de Milán|Milán]] y gobernador de delles places en [[Países Baxos Españoles|Flandes]], [[menino]] de la [[Infante d'España|infanta]] [[Isabel Clara Eugenia]]. En 1632, tres llargos pleitos col conceyu, perpetuóse-y la sepultura onde xacía los primera adelantráu na parroquial de San Nicolás d'Avilés.<ref>Hubo de vencer pa ello a la fábrica de la ilesia dellos bienes que tenía nel conceyu d'[[Illas]] n'equivalencia de los 3.000 maravedinos de la primitiva dotación. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n61/mode/2up op. cit., p. 55], 49 de la ed. 1987.</ref> Morrió ensin descendencia año de 1660 so testamentu fechu n'Avilés el 30 de payares de 1659 ante Toribio Falcón, pol qu'amestaba los sos bienes llibres al mayoralgu de la casa de Porres del Condáu en cabeza de Martín Antonio de Porres, el so primu.<ref>Fundaba una misa diaria rezada y nueve cantaes na ilesia conventual de [[Monesteriu de Raigaños|La nuesa Señora de la Mercé]] de [[Raigaños (Castrillón)|Raigaños]] y otra misa rezada na capiya y humilladero del [[Capiya del Cristu de Rivero (Avilés)|Cristu de Rivero]]. Esti testamentu sustituyía a otru fechu en [[Buitrago del Lozoya]] el 23 d'ochobre de 1630 ante Diego de Icaza y pol que tamién dexaba herederu universal al so primu Martín Antonio, fíu de [[Felipe de Porres]]. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n61/mode/2up ibíd.] Nun dexa de llamar l'atención que teniendo un hermanu y sobrinos carnales qu'habíen d'asoceder na casa d'Avilés dexara por herederu a un primu. Magar que al otorgar el so segundu testamentu yá taba casáu'l so sobrín (el futuru II conde) cola fía ya inmediata socesora de dichu primu, de la que tenía prole en qu'habíen de quedar dambes cases.</ref><p> Casó con Leonor de Miranda Ponce de León, que morrió vilba en Grau añu de 1662. Yera hermana de Sancho, l'I [[Marquesáu de Valdecarzana|marqués de Valdecarzana]], y fía de Diego Fernández de Miranda y Ponce de León, señor de Valdecarzana y d'otros cotos n'Asturies, caballeru de Santiago, y de Juana Osorio de Valdés y Estrada (hermana del almirante Juan Pardo y Osorio, caballeru de Santiago, «muertu en [[Batalla de Guetaria|Guetaria]] cuando'l Francés quemó l'Armada»);<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n63/mode/2up op. cit., p. 56], 50 de la ed. 1987.</ref> nieta de Lope de Miranda y Valdés, señor de Valdecarzana, correxidor de Granada, y de Leonor Ponce de León y Miranda, la so muyer y prima carnal, señora del cotu de Murios, y materna del xeneral Sancho Pardo de Donlebún Osorio y Lanzós, señor de la villa de [[Figueres (Castropol)|les Figueres]] y casa de Donlebún nel conceyu de [[Castropol]], caballeru de Santiago, y de Juana Manrique d'Estrada, de los [[Condáu de la Vega del Sella|señores de la Vega del Sella]]. === Condes de la llinia direuta === El condáu de Canalejas foi creáu en favor de<p> '''•''' [[Gabriel Menéndez d'Avilés y Porres]] (c.1620-1692), '''I conde de Canalejas''', VI adelantráu de la Florida, castellán de San Juan de Nieva y d'Avilés, rexidor perpetuu d'esta villa y de la ciudá d'Uviéu, comendador de la [[Orde d'Alcántara]], escolín del [[Colexu Mayor de San Bartolomé|Mayor de San Bartolomé]] en [[Universidá de Salamanca|Salamanca]], oidor en [[Real Chancillería de Granada Granada]], conseyeru d'[[Conseyu d'Órdenes|Órdenes]] y [[Cámara de Indias|camarista de Indias]]. Nació hacia 1620, testó'l 24 d'abril de 1679,<ref name="archive_1">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n67/mode/2up op. cit., p. 60], 54 de la ed. 1987.</ref> morrió siendo dos veces viudu'l 10 de xunetu de 1692 nes sos cases de la cai Atocha de Madrid, y foi soterráu na capiya de los Lujanes del [[Ilesia de San Pedro'l Viejo (Madrid)|conventu franciscanu de San Pedro'l Viejo]].<ref>Mandó dicir trés mil mises pola so alma. Dexó por testamentarios a los sos fíos Pedro y Francisco. Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 16ᵘ de Difuntos, f. 448, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.] Esti autor llama a Francisco ''marqués de los Vélez'', lo que paez error.</ref><p> Casó primer vegada'l 16 de setiembre de 1655 en Madrid, [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|parroquia de San Sebastián]],<ref>Con dispensa del 3ᵉʳ grau de consanguinidá. Lib. 9ᵘ de Matrimonios d'esta parroquia, f. 86v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.]</ref> con Isabel Antonia de Porres Villela y Manrique, la so sobrina segunda, señora de les cases del Condáu y Termiñón, natural de Madrid, que foi bautizada en dicha ilesia'l 17 de xunetu de 1640, finó'l 1ᵘ de marzu de 1674 na so casa de la cai de Atocha, de la mesma feligresía, y foi soterrada na Mercé.<ref>Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 13ᵘ de Difuntos, f. 539, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.] Tocantes al so llugar d'enterramientu, conseñáu solo como «la Mercé», había na villa y corte numberosos conventos d'esta Orde: ente otros [[Conventu de les Góngoras|el de les Góngoras]] y [[Conventu de Don Juan de Alarcón|el de Don Juan de Alarcón]], dambos femeninos y descalzos; el masculín y descalzu de Santa Bárbara, y [[Conventu de los Remedios (Madrid)|el de los Remedios]] o Mercé Calzada, que'l so allugamientu llamar güei [[plaza de Tirso de Molina]] n'alcordanza d'unu de los sos flaires.</ref> Yera fía y socesora de Martín Antonio de Porres y Zorrilla, señor de diches cases, caballeru d'Alcántara y correxidor d'Ávila (enriba citáu como herederu de los bienes llibres del V adelantráu), y de Luisa de Villela y Manrique, la so muyer y prima carnal, que yera hermana del I [[Condáu de Lences|conde de Lences]]; nieta de [[Felipe de Porres]], tíu y tutor de Gabriel (de quien se fixo méritu al tratar del IV adelantráu), y d'Antonia de Zorrilla y Arce, la so primer muyer, y materna de Pedro de Villela y Murga, señor de la casa del so apellíu en [[Mungia]] ([[Señoríu de Vizcaya|Vizcaya]]), caballeru de Santiago, gentilhombre de boca de S.M.,<ref>Pa la casa de Villela de Mungia, vease [[Luis de Salazar y Castro]], [https://books.google.es/books?id=Nt5DAAAAcAAJ&q=%22ruiz%20de%20villela%22 ''Historia xenealóxica de la casa de Lara'', t. I (Madrid, 1696), páxs. 429-430].</ref> y d'Isabel de Zorrilla Arce y Manrique, la so segunda muyer (hermana de l'Antonia antes citada), señora de les cases de [[San Martín (Soba)|San Martín]] y [[La Gándara (Soba)|la Gándara]], dambes nel [[valle de Soba]], y de les de [[Villerías]] en [[tierra de Campos]] y [[Basabe (Valdegovía)|Comunión de Basave]] n'Álava.<ref>Los dos güeles d'Isabel de Porres fueron tamién hermanes de María de Zorrilla y Arce, la primoxénita, señora de les cases de San Martín, la Gándara, Villerías y Comunión, que casó con Lluis Ladrón de Guevara, conde de Tahalú ya I [[Condáu de Escalante|de Escalante]], caballeru d'Alcántara. Y de Ana de Zorrilla y Arce, que foi la segunda muyer del llicenciáu Luis de Salcedo, del Conseyu y [[Cámara de Castiella]] y de los de Facienda, Indies y [[Conseyu de la Suprema Inquisición|la Suprema]], caballeru de Santiago. La condesa de Escalante tuvo descendencia que s'escastó, y los sos mayoralgos recayeron n'Isabel, citada nel testu, amestándose a la casa de Mungia. Y Ana de Zorrilla testó vilba y ensin prole en Madrid el 7 de xunetu de 1630 ante Francisco de Benavides, fundando venceyu de los sos bienes en cabeza del so sobrín Martín Antonio de Porres. Nesti mayoralgu asocedió Isabel de Porres a la muerte del so padre, quedando amestáu a la casa de Canalejas (C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n63/mode/2up op. cit., páxs. 56-57], 50-51 de la ed 1987). Los cuatro yeren fíes de Francisco de Zorrilla y Arce, señor de les cases de San Martín y la Gándara, familiar del Santu Oficiu, y de Xuliana de Arce y Manrique, señora de les cases de Villerías y Comunión de Basave. Veanse [[Luis Vilar y Pascual]], ''Diccionariu históricu xenealóxicu y heráldicu de les families pernomaes de la Monarquía Española'', [https://archive.org/stream/diccionariohist04psaygoog#page/n17/mode/2up t. V (Madrid, 1860), páxs. 10-16], y Valentín Dávila Jalón, «Estractos de dellos espedientes de nobleza y llimpieza de sangre incoados por caballeros burgaleses en solicitú d'ingresu nes Órdenes Militares españoles [4ª entrega]: Sieglos XVI a XVIII», en ''Boletín de la Institución Fernán González'' [https://web.archive.org/web/20140826120104/http://dspace.ubu.es:8080/y-prints/bitstream/10259.4/600/1/1133-9284_n098_p320-323.pdf nᵘ 98 (1ᵉʳ trim. 1947), páxs. 320-323], p. 321.<br /> Al respeutive de estes cases, convien prevenir de dos frecuentes errores de toponimia, qu'unu ye biforcar en dos la casa de los Arce de [[Basabe (Valdegovía)|Comunión de Basave]], llamándoles la de ''Cormeñón'' y la de Basave, y l'otru asitiar la casa de la Gándara en [[Espinosa de los Monteros]] (siendo que se topaba nel valle de Soba, «a un tiru d'escopeta» de la de San Martín), esto postreru per tracamundiu col palaciu (güei llamáu [[Palaciu de Chiloeches (Espinosa de los Monteros)|de Chiloeches]]) edificáu en dicha villa per una llinia menor de los Zorrilla de San Martín, dempués agraciada col [[marquesáu de la Gándara Real]] (títulu de Nápoles). Dambos errores provienen de [[Salazar y Castro]] (''Casa de Lara'', [https://books.google.es/books?hl=es&id=Nt5DAAAAcAAJ&q=corme%C3%B1%C3%B3n+efpinofa I, p. 473]) y arrobináronse na lliteratura xenealóxica.</ref> Isabel de Porres sacó Llicencia Apostólica pa tener oratoriu na so casa de Madrid, y adquirió pervalibles reliquies;<ref>«Por Brebe de S.S.<small>^d</small> autorizóse-y [a don Gabriel Menéndez d'Avilés], y a la so primer muyer, pa tener oratoriu na so casa de la cai de Atocha de Madrid». El Prefeutu del Sagrariu Pontificiu donó a la mesma señora «diverses reliquies de güesos de los Santos Mártires Fortunato, Desiderio, Crescencio y Victoria, por que dispunxera d'elles según dictára-y el so enforma devoción». C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n63/mode/2up op. cit., páxs. 56 y 57], 50 y 51 de la ed. 1987.</ref> yera la propietaria de la alcaidía —qu'exerció'l so home— de la Torre de la Plaza d'Avilés (oficiu qu'antes tuvo'l so padre por heriedu del V adelantráu y Real Despachu de 1669), y goció pelos sos díes de les rentes de la encomienda de Adelfa de la [[Orde d'Alcántara]], en socesión d'Ana María Manrique y Villela, la so abuelastra y tía güela (2ª muyer de Felipe de Porres, el so güelu, y hermana del maternu), a quien S.M. fixo mercé d'esta regalía por dos vides por aciu Real Cédula del 5 de payares de 1651.<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n65/mode/2up op. cit., p. 58], 52 de la ed. 1987.</ref><p> Gabriel Menéndez contraxo segundes nupcias nel [[Real Alcázar de Madrid|Palaciu Real]] de Madrid el 8 d'ochobre de 1675,<ref>Ofició la ceremonia [[Antonio Manrique de Guzmán]], [[Patriarcáu de les Indies Occidentales|patriarca de les Indies]] y llimosneru mayor de S.M., quien de siguío ratificó'l matrimoniu na casa de morada del contrayente. Fueron testigos el duque de Sessa, el de Peñaranda, el conde de Miranda, y otros munchos nobles y miembros de la corte. Inscritu al f. 365 del lib. 11ᵘ de Casaos de la Parroquia de San Sebastián, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.]</ref> previes capitulaciones daes el mesmu día,<ref>La escritura de capitulaciones foi dada pola mesma novia y pol conde de Castroponce, el so hermanu, d'una parte; y en nome del noviu roblar Pedro de Villela Zorrilla y Arce, I [[Condáu de Lences|conde de Lences]], tíu carnal de la so difunta primera muyer. Obra una copia nel Archivu de la [[Real Academia de la Historia|RAH]], al tomu M-62 de la Coleición Salazar y Castro, ff. 60v-61v, según el catálogu de ''Fondos americanistes'' de la mesma (1979), [https://books.google.es/books?id=TPnQNjedP8IC&pg=PA90#v=onepage&q=vadeneira&f=false p. 90, § 629].</ref> con Juana de Luján Osorio Acuña y Rivadeneira, señora de la villa de [[Canalejas de Peñafiel|Canalejas]] y del mayoralgu de Rivadeneira,<ref name="rivadeneira" /> [[dama de la reina]] [[Mariana d'Austria]],<ref name="juanalujan">La privanza de que gociaba Juana de Luján cerca de la reina Mariana d'Austria foi decisiva na concesión del títulu nobiliariu al so home. Ciriaco Miguel Vigil cita'l siguiente alcuerdu del conceyu d'Uviéu en sesión del 7 d'agostu de 1675: «Leyóse una carta del Sr. Adelantráu de la Florida en que daba cuenta a S.S.ª cómo tratándose de casóse cola Sra. Doña Juana de Luxán y Osorio, Dama de la Reina y hermana del Sr. Conde de Castroponce, S.M., Dios guardar, fixéra-y mercé, en contemplación á dichu matrimoniu, del títulu de Conde o Marqués de la so villa de Canalejas, perpetuu pa la so casa, y asímismo de plaza de Oidor del Real Conseyu de les Indies.» [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n65/mode/2up (Op. cit., p. 59], 53 de la ed. 1987).</ref> que finó ensin fíos el 7 de xunu de 1679 na so casa de Madrid, cai de Atocha, otorgando poder pa testar, y foi soterrada na capiya de los Lujanes de [[Ilesia de San Pedro'l Viejo (Madrid)|San Pedro'l Viejo]].<ref>Archivu parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 14ᵘ de Difuntos, f. 380, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.]</ref> Dempués de los sos díes, fíxose'l so testamentu en Madrid el 2 de marzu de 1682 a fe de Prudencio de Cabezón, pol qu'amestaba los sos bienes llibres y la xurisdicción de Canalejas al mayoralgu del so home.<ref name="archive_1">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n67/mode/2up op. cit., p. 60], 54 de la ed. 1987.</ref> Yera hermana entera de [[Fernando de Luján Guzmán y Carbayos]], I [[Condáu de Castroponce|conde de Castroponce]], caballeru d'Alcántara, y fía de Diego de Luján y Carbayos, señor del [[Trigueros del Valle|Valle de Trigueros]] y de la [[casa y Torre de los Lujanes]] de Madrid, caballeru de Santiago, [[gentilhombre de boca]] del rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]], y de Leonor Osorio de Guzmán y Sarmiento, dama de la mesma reina; nieta de Fernando de Luján y Castiella, señor de la casa de Madrid, comendador de Ocaña na Orde de Santiago, gentilhombre de boca de [[Felipe III d'España|Felipe III]], y de Juana de Guzmán y Carbayos, señora de Trigueros, y materna de Luis Álvarez Osorio y Guzmán, señor d'Abarca y Villarramiro, [[gentilhombre de boca]] del mesmu rei, y de Francisca Sarmiento de Lluna, de los [[Condáu de Rivadavia|condes de Rivadavia]].<ref>[[Luis de Salazar y Castro]], ''Árboles de bandes de gran parte de les primeres cases d'estos reynos que los sos dueños vivíen nel añu de 1683'' (Madrid, 1795) [https://books.google.es/books?id=EwkEU9ZvvK4C&pg=PA97 p. 97]; Juan Feliz Francisco de Rivarola y Pineda, ''Monarquia Española, Blasón de la so nobleza'', [https://books.google.es/books?id=z-VDAAAAcAAJ&pg=PA381 parte II (Madrid, 1736), p. 381].</ref><p> Del primer matrimoniu nacieron: # Pedro José Menéndez d'Avilés Porres y Villela, que sigue, # Francisco Menéndez d'Avilés y Porres, [[Maestre de Campu]] d'Infantería Española, caballeru d'Alcántara y comendador de Adelfa, [[menino]] de la reina [[Mariana d'Austria]], que morrió prematuramente y ensin prole pocu dempués que'l so padre. En 1690 dio-y S.M. el mandu del [[Terciu d'Asturies]], nuevamente creáu entós,<ref>El Terciu d'Asturies foi primitivamente creáu por alcuerdu de la Xunta Xeneral del Principáu del 3 de febreru de 1663, en cumplimientu d'una Real Cédula, pola que Felipe IV mandaba qu'ésta-y sirviera con quinientos infantes «pa la guerra contra'l rebelde de Portugal». Al mandu del Maestre de Campo Sancho de Miranda y Ponce de León, fíu del homónimu I marqués de Valdecarzana, permaneció de guarnición en Galicia hasta 1669 y dempués eslleióse.</ref> col que al añu siguiente espulsó al exércitu francés qu'invadiera Cataluña.<ref>''Historial del Reximientu Asturies 31'', na [http://www.ejercito.mde.es/unidad/Madrid/asturias31/Historial/ web del Exércitu de Tierra].</ref> # Catalina Menéndez d'Avilés y Porres, que tuvo capitulada pa casóse col [[Marquesáu de Campotéjar|marqués de Campotéjar]], pero'l matrimoniu nun se llevó a efeutu y entró relixosa nel [[Conventu de la Encarnación de Madrid]], onde morrió siendo subpriora. # Alfonsa María Menéndez d'Avilés y Porres, que nació en Madrid el 1ᵘ de xineru de 1662 y foi bautizada en [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|San Sebastián]].<ref>Padrín, l'hermanu Juan de los Reis. Lib. 14ᵘ de Bautismos d'esta parroquia, f. 380v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 loc. cit.]</ref> # Y Ángela María Menéndez d'Avilés y Porres, natural de [[Sevilla]], que foi bautizada'l 18 de marzu de 1665 y morrió en 1690. Casó dos veces: primer en Madrid, parroquial de San Sebastián, el 1ᵘ de febreru de 1683 con Silverio Florentino de Villavicencio, venticuatro de [[Xerez de la Frontera|Xerez]], correxidor d'[[Alcalá la Real]] y de [[Valladolid]], onde morrió ensin fíos en 1684. Tuviera antes casáu con Teresa de Villavicencio, la so delda, y yera fíu de Diego Tiburcio de Villavicencio, caballeru d'Alcántara, venticuatro de Xerez, y d'Estefanía de Villavicencio, la so muyer y prima segunda.<ref>[[Luis de Salazar y Castro]], ''Historia xenealóxica de la casa de Lara'', [https://books.google.es/books?id=Grc_AAAAQAAJ&q=%22silverio%20floren-%22 t. III (Madrid, 1697), p. 285].</ref> Ángela volvió casar en 1686 con Diego Ramiro Osorio y Rubín de Celis, señor del [[Villar de la Vega|Villar de Mestages]] na [[Vega del Tuertu]], [[obispáu de Astorga]], y de la torre de Rubín de Celis en [[Gruesu (Cantabria)|Gruesu]], valle de [[Rionansa]],<ref>Valentín Calderón de Varar, «Torre de Gruesu», de la so serie «Torres de Cantabria», en ''Altamira: Revista del Centru d'Estudios Montañeses'', [http://centrodeestudiosmontaneses.com/wp-content/uploads/DOC_CEM/HEMEROTECA/ALTAMIRA/Altamira1968-1971.pdf aa. 1968-1971, v. 1], páxs. 215-220.</ref> rexidor perpetuu de Lleón y caballeru de Santiago, fináu en 1702, de quien tuvo por fíu a<small> #:: Casimiro José Osorio y Menéndez d'Avilés, señor de Mestages y de la torre de Rubín de Celis, rexidor perpetuu de Lleón, [[Procurador en Cortes|procurador]] d'esti reinu nes [[Cortes de Castiella]], del [[Conseyu de Facienda]] y decanu del [[Conseyu de Indias|de Indias]], [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de Cámara]] de S.M., que nació'l 4 de marzu de 1689 y finó en Madrid el 29 de payares de 1778.<ref>Noticia del 18 d'avientu na ''[[Gaceta de Madrid]]'' [http://www.boe.es/datos/pdfs/BOE/1778/065/A00632-00632.pdf nᵘ 65 (1778), p. 632].</ref> Figura ente los herederos del I conde de Canalejas, el so güelu maternu, pos la so madre yá yera difunta cuando esti morrió.</small> <br/> En 1692 asocedió'l so fíu<ref>Consta siquier qu'en dichu añu, el mesmu de la muerte del so padre, pagó los derechos de [[Media annata]] riquíos pa la socesión. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n67/mode/2up op. cit., ibíd.]</ref><p> '''•''' Pedro José Menéndez d'Avilés Porres y Villela (c.1656-c.1715), '''II conde de Canalejas''', VII adelantráu de la Florida, señor de les cases d'Avilés, El Condao y Termiñón, caballeru d'Alcántara.<ref>Fixo'l so oficiu na [[Ilesia de Santa Ana (Madrid)|ilesia de Santa Ana]] de Madrid el 13 d'ochobre de 1687. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n67/mode/2up ibíd.]</ref> Testó xuntu cola so muyer en Valladolid el 18 de xineru de 1709 ante Isidro Calderón, nomando por heredera universal a Catalina, la so única fía supérstite, y morrió nos años siguientes. L'inventariu de los sos bienes facer en 1720, dempués de los díes de la so muyer.<ref name="vigil63" /><p> Casó'l 17 d'abril de 1678 en Madrid, [[Ilesia de la Santa Cruz (Madrid)|parroquia de la Santa Cruz]], velándose'l 17 d'ochobre siguiente nel oratoriu de la so casa de dicha corte, [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|parroquia de San Sebastián]],<ref>El casoriu ta inscritu na de la Santa Cruz, al f. 410v; les velaciones, na de San Sebastián, lib. 12ᵘ de Casaos, f. 54v., ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&q=%22manuela%20ba%C3%B1uelos%22 loc. cit.]</ref> con María Manuela de Bañuelos y Sandoval, qu'a la fin de la so vida foi III [[Marquesáu de Ontiveros|marquesa de Ontiveros]] y señora de les villes de [[Fontiveros]], [[Cantiveros]], [[Vita]] y [[Malaguilla]], del llugar de [[Ferreros de Suso]] y de la [[Torre de los Mercado-Peñalosa|torre]] y mayoralgu de [[Lastras del Pozo]],<ref>Fundaron esti mayoralgu'l llicenciáu Pedro de Mercado ya Inés de Peñalosa, la so muyer, pol so testamentu del 26 de payares de 1506. Esta casa, a la que taba venceyáu'l patronatu del Carmen Descalzu de Segovia, siguió na descendencia de los II condes de Canalejas pero foi oxetu de dellos pleitos. A fines del sieglu XVIII recayó n'Isabel Rafaela Ibáñez de Barnuevo y Peñalosa, [[Marquesáu de Zafra|marquesa de Zafra]]. Esta señora morrió ensin socesión en 1805, entablándose un nuevu y complicáu pleitu que foi falláu en 1846 pola Audiencia de Madrid a favor de José María Bermúdez de Castro y Pardo, según refier Carlos de Odriozola y Ricu-Avello, «Los Aldao, Bermúdez de Aldao y Bermúdez de Castro, señores de la fortaleza de Gondar», en ''Añales de la Real Academia Matritense d'Heráldica y Xenealoxía'' [https://books.google.es/books?id=xoQLT2z2Q_kC&pg=PA165#v=onepage&q&f=false nᵘ IX (2005-2006, páxs. 123-181), p. 165]. Vease l'estudiu de Manuel Galicia Hernán sobre ''los Mercado'' (2012) en [http://www.cobosdesegovia.com/De%20Mercáu/APELLÍU%20De%20MERCÁU.pdf Cobosdesegovia.com]. Puede trate tamién un estudiu de Pantxike Contreras (bien parcial a favor d'otra llinia que pretendió la casa) nel so blogue [http://pantxike.wordpress.com/2013/08/15/lastras-del pozu/ ''Los nuesos Escudos'']. Toos unvien al ''Nobiliariu de Segovia'' de Jesús Larios Martín.</ref> [[Patronatu de legos|patrona]] del [[Conventu de Carmelites (Segovia)|Conventu de Carmelites Descalzos]] de [[Segovia]]<ref>Fundáu a fines del sieglu XVI por Ana de Mercado y Peñalosa, vilba de Juan de Guevara, a instancies de [[San Juan de la Cruz]]. El santu poeta de Fontiveros foi Prior d'esti conventu, onde se veneren los sos restos.</ref> y del monesteriu de Dominiques de [[San Pedro de les Dueñes (Segovia)|San Pedro de les Dueñes]],<ref>Fundáu nel sieglu XIV pol inquisidor frai [[Lope de Barrientos]], O.P., [[obispu de Segovia]].</ref> y posesora de los mayoralgos y cortixos de Peralta, Peraltilla, [[Les Pinedas]] y [[Estebanía Baxa]] nel [[Reinu de Córdoba (Corona de Castiella)|reinu de Córdoba]]. Asocedió en diches cases y estaos por muerte de la so hermana María Teresa de Bañuelos y Sandoval, y morrió vilba acabando l'añu de 1718 en [[Llerena]], onde dio poder pa testar el 4 d'avientu a Juan Manuel d'Aguilera, el so xenru,<ref name="cardenas" /> unviándose al acomuñáu de 1709. El so citáu xenru dio'l testamentu en Madrid el 3 de marzu de 1719 a fe de Marcelino de Losada, y esi mesmu añu fixo inventariu de los sos bienes. Yera fía de [[Manuel de Bañuelos y Velasco]], I marqués de Ontiveros, caballeru de Calatrava, [[capitán xeneral]] de l'Armada del Océanu, comisariu xeneral de la [[Infantería]] y la [[Caballería]] d'[[España]], del [[Conseyu Supremu de Guerra|Consejo de Guerra]] de S.M., segundu mayordomu de la reina [[Mariana d'Austria]], natural y señor de la casa del so apellíu en Córdoba, posesor d'aquellos mayoralgos y de la torre de Lastras del Pozo, y de María Catalina Gómez de Sandoval y Rojas, señora de les mesmes villes, quien-y fundó venceyu de meyora;<ref name="sandoval">Catalina Gómez de Sandoval y Rojas, señora de Fontiveros, fundó venceyu de terciu y quintu de los sos bienes llibres en favor de María Teresa de Bañuelos, la so fía segundogénita, casada col II conde de Canalejas y qu'a la fin de la so vida asocedió tamién nes cases de los sos padres al morrer ensin descendencia la so hermana mayor. Dempués de los díes de la primer posesora, asocedió nesta meyora la so fía la III condesa, a que'l so nome tomó posesión de los bienes venceyaos Juan Manuel d'Aguilera y de los Ríos, el so segundu home, según acta de 1719 qu'obra nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]]. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n69/mode/2up op. cit., p. 63], 57 de la ed. 1987.</ref> nieta de Luis de Bañuelos y Velasco, caballeru de Calatrava, natural de Córdoba, y de María de Peñalosa y Viveru, que lo yera de Segovia, de la casa de Lastras del Pozo, y materna del xeneral [[Jerónimo Gómez de Sandoval]], señor de les xurisdicciones de la so fía y nieta y de les villes de [[Bahabón de Esgueva]], [[Oquillas]] y [[Cilleruelo]], caballeru de Santiago, y de Mariana de la Cerda y Ocáriz, de los [[Marquesáu de la Rosa|marqueses de la Rosa]] y [[Marquesáu de Llixu de Trejo|de Llixu de Trejo]].<p> Tuvieron por fíos a # María Catalina Menéndez d'Avilés y Bañuelos, que sigue, # a María Francisca Menéndez d'Avilés y Bañuelos, que nació na casa de la cai Atocha el 2 de mayu de 1685, foi bautizada en [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|San Sebastián]]<ref>Apadrinada por Francisco Benítez de Ojeda. Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 18ᵘ de Bautismos, f. 526v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 loc. cit.]</ref> y morrió neña, # y a José Julián Menéndez d'Avilés y Bañuelos, que nació'l 28 de xineru de 1691 na mesma casa y feligresía<ref>Foi'l so padrín el P. fray Francisco de Ayete, curio de la provincia franciscna de Méjico, procurador xeneral de les Indies y comisariu xeneral del Santu Oficiu. Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 19ᵘ de Bautismos, f. 452, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 ibíd.]</ref> y tamién morrió na infancia. <br/> Escontra 1715 asocedió la so fía<p> '''•''' María Catalina Menéndez d'Avilés y Bañuelos (1680-1747), '''III condesa de Canalejas''', IV [[Marquesáu de Ontiveros|marquesa de Ontiveros]], señora de les villes de [[Canalejas de Peñafiel|Canalejas]], [[Fontiveros]], [[Cantiveros]], [[Vita]] y [[Malaguilla]] y de los llugares de [[Ferreros de Suso]] y [[San Miguel de Pedroso]]; de les cases del Condáu, Termiñón, [[Torre de los Mercado-Peñalosa|Lastras del Pozo]] y agregaes, y de los mayoralgos de Córdoba; patrona del Carmen Descalzu de Segovia y de San Pedro de les Dueñes; VIII posesora del adelantamientu de la Florida, de les alcaidías d'Avilés y San Juan de Nieva y d'otros oficios perpetuos. Nació na so casa de la cai Atocha de Madrid el 16 d'ochobre de 1680, foi bautizada'l 23 na [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|parroquial de San Sebastián]],<ref>Apadrinada por Antonio de Bañuelos y Velasco, presbíteru. Archivu parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 18ᵘ de Bautismos, f. 97v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 loc. cit.]</ref> y testó na mesma villa'l 4 de setiembre de 1747 a fe d'Alexandrín de Artaza Llanos.<p> Fundó mayoralgu pa los segundogénitos de la so casa per vía de donación ''propter nuptias'' en favor de la so fía Josefa y por aciu escritura fecha'l 3 de mayu de 1735. En 1745 apoderó al [[Juan Alonso de Navia Arango y Osorio|marqués de La Ferrera]] por que tomara posesión al so nome de les castellanías de San Juan de Nieva y de la villa d'Avilés, que-y fueren confirmaes por Real Despachu del mesmu añu. En 1746 llogró del obispu de Lugo ciertes indulxencies pa quien rezara ante un Neñu Jesús y una Inmaculada que tenía na so casa de Madrid.<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n67/mode/2up op. cit., p. 61], 55 de la ed. 1987. Dambes escritures y la carta d'indulxencies obren nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]].</ref><p> Contraxo primer matrimoniu na so parroquia natal el 2 de xunu de 1697, previa información xenealóxica<ref>En 1697 practicóse información xenealóxica de María Catalina pa casóse col calatravo Pedro Suárez de Góngora. Obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Órdenes, Casorios de Calatrava, exp. 446.</ref> y celebrándose les velaciones el 8 de setiembre nel oratoriu de la so casa,<ref>Archivu parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 14ᵘ de Casaos, f. 113v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 ibíd.]</ref>con Pedro Suárez de Góngora y Gutiérrez de los Ríos (1628-c.1680), IV [[Marquesáu de Almodóvar del Río marqués de Almodóvar del Río]], señor de les villes de [[La Rambla (Córdoba)|la Rambla]] y [[Espiel]] y de los llugares de [[L'Artu (Córdoba)|l'Artu]], [[Torre del Cañaveral]]<ref>Foi XV señor xurisdiccional de los llugares y cotos del Artu y Torre del Cañaveral, na actual provincia de Córdoba. Dichos estaos fueron [[Repartimientu (Edá Media)|partíos]] en 1236 pol rei [[Fernando III de Castiella|san Fernando]] a favor de Pedro Ximénez Bandomes, caballeru que lu acompañara na [[conquista de Córdoba]] como caudiellu de la xente de guerra de [[Navarra]] y que tomó l'apellíu de Góngora por ser natural del llugar de [[Góngora (Aranguren)|Góngora]] nel [[valle de Aranguren]] y [[merindad de Sangüesa]] de dichu reino (N. Hobbs, [https://archive.is/20111003235823/http://www.grandesp.org.uk/historia/gzas/almodovarrio.htm loc. cit.]) Dambes xurisdicciones fueron venceyaes en 1453 por Pedro Ximénez de Góngora, cabeza del llinaxe coles mesmes y antepasáu del IV marqués per llinia derecha y agnada (Antonio Ramos, [https://books.google.es/books?id=jeVDAAAAcAAJ&pg=PA310#v=snippet&q=ca%C3%B1aberal%20ca%C3%B1averal&f=false op. cit., p. 310]). L'Artu yera una aldega próxima a la villa de La Rambla, y el Cañaveral o la Torre del Cañaveral una estensa devesa aniciada nel conceyu de [[Porcuna]] y na que s'irguía una torre defensiva. El dominiu útil d'esta heredá pertenecía de tiempu tras a la encomienda de Porcuna de la [[Orde de Calatrava]], y dempués pasó a constituyir la encomienda de la Torre del Cañaveral, al paecer independiente de la de Porcuna, anque «ye posible que se trate de la mesma, so distintes denominaciones.» (Emma Solano Ruiz, «El señoríu de la Orde de Calatrava n'Andalucía al términu de la Edá Media», en ''Andalucía, de la Edá Media a la Moderna'', Madrid, 1977, en ''Anexos de la revista Hispania'' nᵘ 7, páxs. 97-165, [https://books.google.es/books?id=C4o2_3xsXsUC&pg=PA120 p. 120]). Señoríu y encomienda tomaben nome del mesmu llugar: los Góngora teníen la xurisdicción, y l'Orde de Calatrava l'aprovechamientu de la tierra.</ref> y [[Santa María de Trassierra]], tou nel [[Reinu de Córdoba (Corona de Castiella)|reinu de Córdoba]], natural y [[Venticuatro (cargu municipal)|venticuatro]] d'esta ciudá, VIII adelantráu de la Florida, alcaide del castiellu de San Juan de Nieva y de la torre d'Avilés,<ref>«El conceyu d'Avilés llogró permisu so p'asitiar un reló na Torre del castiellu de la Plaza, que tanto ésti como'l de San Juan de Nieva restauraben los Castellanos col so peculio». C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n69/mode/2up op. cit., p. 62], 56 de la ed. 1987.</ref> caballeru de Calatrava,<ref>El so espediente de pruebes de nobleza, formáu en 1686, obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Órdenes, Caballeros de Calatrava, exp. 2.534.</ref> que nació en 1628 y testó en Córdoba'l 12 d'avientu de 1679 ante Juan Laínez Calatrava. Fíu d'Antonio Suárez de Góngora, III marqués de Almodóvar,<ref>Asocedió nel marquesáu de Almodóvar del Río y nos señoríos de la Rambla, Espiel y Santa María de Trasierra por escastase la llinia agnada direuta de la casa'l 4 de mayu de 1668, al morrer ensin descendencia Luis José Jiménez de Góngora, el so llonxanu pariente, II marqués de Almodóvar del Río y fíu del concesionariu, a quien solo sobrevivió cuatro meses. Dichu marquesáu fuera dau en 1667 pol rei Carlos II a favor de Juan Francisco Ximénez de Góngora, concesionariu tamién de los señoríos citaos y padre del dichu Luis José. N. Hobbs, [https://archive.is/20111003235823/http://www.grandesp.org.uk/historia/gzas/almodovarrio.htm loc. cit.]</ref> señor del Artu y de la Torre del Cañaveral, venticuatro de Córdoba y caballeru del mesmu vezu, paxe de [[Felipe IV d'España|Felipe IV]], y de Mariana de los Ríos y Cerón, hermana del I [[Condáu de Gavia|conde de Gavia]]; nietu de Pedro Suárez de Góngora, señor del Artu y Cañaveral, tamién calatravo y venticuatro, y de Urraca Venegas de Sandoval (fía d'Antonio Ruiz de les Infantes y d'otra Urraca Venegas de Sandoval); y maternu de Martín de los Ríos Corrolada y Guzmán, señor de [[Torreblanca (Córdoba)|Torreblanca]], venticuatro de Córdoba, y de Luisa Cerón y Velasco, de los señores de la Ferradura y de [[Marquesáu de los Castellones|los Castellones]].<ref>Antonio Ramos, op. cit., pp. [https://books.google.es/books?id=jeVDAAAAcAAJ&pg=PA310 310] y [https://books.google.es/books?id=jeVDAAAAcAAJ&pg=PA129 129].</ref><p> Y el so segundu home foi Juan Manuel d'Aguilera y de los Ríos, capitán de Granaderos de Guardias Reales, gobernador de Llerena, caballeru de Santiago<ref>El so espediente de pruebes pa ingresar nesta Orde, formáu en 1718, obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] so la sig. 129 y ta extractado por Vicente de Cadenes y Vicent, ''Caballeros de la Orde de Santiago: Sieglu XVIII'', tomu II, p. 166-167.</ref> y comendador de la villa de [[Los Santos de Maimona|los Santos]] d'esta Orde, natural de [[Ciudá Real]], que foi bautizáu na [[Ilesia de Santiago (Ciudá Real)|parroquial de Santiago]] el 5 d'ochobre de 1681 y morrió ensin prole en Madrid el 24 de xineru de 1733,<ref name="defaguilera">Fueron testamentarios, ente otros, la so viuda (que yera tamién la otorgante del testamentu y heredera universal) y Fernando de Luján y Silva, la so yernastro. Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 22ᵘ de Difuntos, f. 336v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 loc. cit.] </ref> so disposición pola que nomaba a la so muyer heredera universal y apoderar pa otorgar el so testamentu, lo qu'ella cumplió'l 27 d'ochobre del mesmu añu a fe del escribán Antonio Pérez.<ref name="vigil63">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n69/mode/2up op. cit., p. 63], 57 de la ed. 1987. Hai documentación nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]].</ref> Foi soterráu nel [[Colexu Imperial]].<ref name="defaguilera" /> En 1719 fixo'l testamentu de la so suegra, con poder qu'ésta -y dio antes de morrer, como queda dichu; esi mesmu añu tomó posesión a nome de la so muyer del venceyu fundáu pola güela materna d'ésta,<ref name="sandoval" /> y al siguiente fixo inventariu de los bienes relictos de los sos suegros.<ref name="vigil63" /> Yera hermanu de Tomás d'Aguilera y de los Ríos, que casó cola III [[Marquesáu de Peñafuente|marquesa de Peñafuente]], y de Vicente y Fernando, dambos [[sanjuanista|sanjuanistes]], y de delles [[comendadores de Calatrava]], y fíu segundu de Gómez d'Aguilera y Guevara, d'igual naturaleza, y de Leonor Teresa de los Ríos y Argote, nacida na ciudá de Córdoba; nietu de Juan d'Aguilera y Ladrón de Guevara y de Juana Treviño y Bermúdez, naturales de Ciudá Real, y maternu de Fernando José de los Ríos y Argote, I [[Vizcondáu de Sancho-Miranda|vizconde de Sancho-Miranda]], natural y venticuatro de Córdoba, y de Catalina de Argote y Aguayo, tamién cordobesa y mayoralga.<ref>Pa l'ascendencia de Juan Manuel d'Aguilera y de los Ríos, vease Alfonso Porres de la Ponte, ''Families de XXIV de Córdoba'', en que'l so tomo I ( Córdoba, 1993), dafechu dedicáu a los Ríos, se -y filia na p. 124. Esti autor referir a Gómez d'Aguilera (padre de dichu conde consorte y suegru de la III condesa de Canalejas) como «señor de les xurisdicciones de Fuenvillezgo, Valderachas y Poblete», dictaos que toma de Ciriaco Miguel Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n69/mode/2up op. cit., p. 62], 56 de la ed. 1987) y qu'aluden ensin dulda a Villadiego, Valdarachas y Poblete, tres arrabal de Ciudá Real que daben nome a otros tantos mayoralgos que s'asocedieron en diverses llinies del llinaxe de Treviño, según refier Ramón José Maldonado y Cocat en «La casa de Treviño en Cudad Real», artículu publicáu en ''Fidalguía'' [https://books.google.es/books?id=dn_bD89G1FAC&pg=PA401#v=onepage&q&f=false nᵘ 154-155 (1979), páxs. 401-430] y (una versión embrivida) en ''Cuadiernos d'estudios manchegos'' nᵘ 10 (1980), [http://biblioteca2.uclm.es/biblioteca/ceclm/ARTREVISTAS/cem/CEM210MaldonadoCocat.pdf páxs. 73-108]. Nun paez que Gómez d'Aguilera tuviera nengunu de dichos mayoralgos, pero seique pretender polos derechos de la so madre, que yera fía de la mesma de Juan Fernández Treviño de Salazar y Coca y de María Bermúdez, reseñaos por Maldonado na caña II del so estudiu, § X (p. 416 en ''Fidalguía'', 91 en ''Cuadiernos''). Esti Juan Fernández yera señor de la casa de Treviño de la cai de Caballeros de dicha ciudá y de la torre y devesa de La Galiana nos sos arrabaldes, bienes venceyaos en 1510 por Cristóbal Treviño, «el gran Caballero de Ciudá Real», con facultá de reinar Doña Juana. La casa siguió na descendencia de Cristóbal Treviño y Bermúdez, hermanu de Juana, recayendo nos Maldonado. El mayoralgu de Valdarachas foi fundáu en 1627 por Luis Fernández Treviño y —amás d'estenses tierres en dichu llugar— incluyía la Casa de les Cabeces, qu'entá esiste na ciudarrealeña cai del Palombu y debe el so nome a los trés cabeces de moru qu'ostenta'l so escudu d'armes. El mayoralgu de Villadiego foi fundáu en 1775 por Francisco Javier Treviño y Carvajal, caballeru sanjuanista y oficial de la Real Armada. La tierres de La Galiana, Valdarachas y Villadiego, y otres que teníen los Treviño nos llugares vecinos de Benavente y Sancho Rei, pertenecieren a esti llinaxe dende los tiempos de Reconquistar, repoblación y fundación de Ciudá Real. La facienda de Sancho Rei foi cabeza d'un mayoralgu que s'asocedió na llinia primoxénita del llinaxe, agraciada en 1789 col [[marquesáu de Casa Treviño Gotor]]. El mayoralgu del llugar y llinaxe de Poblete, sicasí, debió de toca-yos pol matrimoniu d'Ana de Poblete con Hernando Treviño de les Marques, posesor del venceyu de Valdarachas.</ref><p> Del primer matrimoniu nacieron: # Ana Antonia Suárez de Góngora y Menéndez d'Avilés, que sigue, # María Josefa Suárez de Góngora y de los Ríos, que casó con José María d'Uviéu Monroy Portocarrero y Squarzafigo, [[Marquesáu de Buscayolo|marqués de Buscayolo]], y nun tuvieron posteridá. El marqués nació en Madrid el 14 de setiembre de 1705 y morrió el 14 d'avientu de 1771, y tuvo tamién casáu con Ana María d'Aguilar y Mesía de la Cerda, de quien sí la tuvo.<ref>Antonio Ramos, [https://books.google.es/books?hl=es&id=jeVDAAAAcAAJ&q=buscayolo op. cit., p. 114].</ref> Yera fíu de Juan d'Uviéu Monroy y Portocarrero, gentilhombre de la Casa Real, conseyeru de Facienda, natural de Trujillo, y d'Isabel María Squarzafigo y Centurión, la so muyer, de los marqueses de Buscayolo, nacida en Barcelona.<ref>La filiación del marqués y les sos feches de nacencia y fallecimientu en N. Hobbs, [https://archive.is/20111003235823/http://www.grandesp.org.uk/historia/gzas/almodovarrio.htm loc. cit.] Esti autor atribúi a Josefa de Góngora la fía que tuvo con Ana d'Aguilar, y espón la so llinia.</ref> # María Manuela Suárez de Góngora, # Joaquín Suárez de Góngora, el primoxénitu, # y Isidra Suárez de Góngora, que morrieron los trés na infancia. <br/> En 1748<ref>N'anguaño expedir carta de pagu de la media annata tocante a esta socesión, qu'obra nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]].</ref> asocedió la so fía<p> '''•''' Ana Antonia Suárez de Góngora y Menéndez d'Avilés (c.1700-1776), '''IV condesa de Canalejas''', V [[Marquesáu de Almodóvar del Río marquesa de Almodovar del Ríu]] y V [[Marquesáu de Ontiveros|de Ontiveros]], IX posesora del adelantamientu de la Florida, señora de los estaos de los sos padres, que nació hacia 1712 y finó en Valencia en 1776. Foi proteutora del poeta [[José Pérez de Montoro]], y en 1736 patrocinó la publicación de les sos ''Obres póstumes llíriques''.<ref>Publicaes en dos tomos que correspuenden a [https://books.google.es/books?id=MMVVAAAAcAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&f=false obres humanes] y [https://books.google.es/books?id=WMVVAAAAcAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&f=false sagraes]. Na portada de dambos figura la dedicatoria del editor «a la Bien Pernomada Señora D.ª Ana Antonia de Góngora Avilés Sandoval y Bañuelos, Marquesa de Almodóvar, Señora de la Villa de la Rambla y de Santa María de Trassierra, l'Artu, y Cañaveral, &c.»</ref><p> Casó dos veces: primer hacia 1717 con Fernando Lázaro de Luján y Silva, señor del mayoralgu de Rivadeneira,<ref name="rivadeneira">Mayoralgu fundáu nel sieglu XVI por María de Castiella, muyer de Diego de Luján y Haro, pa los segundogénitos de la casa de los Lujanes. La fundadora yera fía de Juan de Rivadeneira y d'Isabel de Castiella.</ref> [[caballeru d'Alcántara]], escolín nel [[Colexu Mayor de San Bartolomé|Mayor de San Bartolomé]] de [[Universidá de Salamanca|Salamanca]], oidor en [[Real Chancillería de Valladolid|Valladolid]], ministru de los Conseyos d'[[Conseyu d'Órdenes|Órdenes]] y [[Conseyu de Indias Indies]],<ref>Magar que el marqués de Almodóvar yera home de toga, nel Conseyu de Indias ocupaba plaza de ministru de capa y espada.</ref> [[Procurador en Cortes|procurador]] nes [[Cortes de Castiella]] de 1712, [[Mayordomu de palaciu mayordomu]] del rei [[Felipe V d'España|Felipe V]] y de los [[príncipes d'Asturies]] [[Luis I d'España|Don Luis]] y [[Fernando VI d'España|Don Fernando]] y [[aposentador mayor de palaciu]].<ref>Foi presidente de la [[Xunta del Real Aposentu de la Corte]] por títulu de Felipe V dadu en Granada'l 2 d'abril de 1730 y refrendáu por Francisco de Castejón. Esti emplegu, comúnmente designáu pol nome tradicional de aposentador mayor, vacaba dende fines de 1727 por muerte de Gaspar Girón Venegas de Córdoba, y el marqués de Almodóvar sirvir tamién hasta'l fin de los sos díes, incluyendo'l curtiu reináu de Luis I. José Bermúdez fai una amplia reseña de la so persona y familia na so [https://books.google.es/books?hl=es&id=3O2dDHYFy2UC&q=lujan ''Regalía del Aposentamientu de Corte'' (Madrid, 1738) páxs. 114-118, §§ 170-174]. Al publicar esta obra, l'emplegu vacaba precisamente por muerte del nuesu marqués y conde.</ref> Nacíu en 1682 y fináu na corte'l 7 de xunetu de 1736, yera fíu segundu de [[Fernando de Luján Guzmán y Carbayos]], I [[Condáu de Castroponce|conde de Castroponce]], señor del [[Trigueros del Valle|Valle de Trigueros]] y de la [[casa y Torre de los Lujanes]] de Madrid, caballeru d'Alcántara y comendador del Esparragal, [[gentilhombre de boca]] de S.M., y d'Antonia de Silva Toledo y Vicentelo, la so muyer (qu'antes tuvo casada con Pedro Manrique de Lara, de quien tamién hubo prole);<ref>Pedro Manrique de Lara y Lluna, señor de la villa de Arquillo, yera hermanu ya inmediatu socesor d'Alonso de dichos apellíos, I [[Condáu de Montehermoso|conde de Montehermoso]] y V [[Condáu de Fuensaldaña|de Fuensaldaña]]. Frutu d'esti matrimoniu, Antonia de Silva tuvo por fíos a Marcos Manrique de Lara, II conde de Montehermoso y VI de Fuensaldaña, X [[Vizcondáu de Altamira de Viveru|vizconde de Altamira]], que la so prole se malogró, a Alonso Manrique de Lara, I [[Ducáu del Arcu|duque del Arcu]], que tamién morrió ensin socesión, y a María de Prau Manrique de Lara, que casó con Tomás Lasso de la Vega y Córdoba, IV [[Condáu de Puertollano|conde de Puertollano]], [[Marquesáu de Miranda d'Alce marqués de Miranda d'Alce]], en que la so descendencia siguieron toos dichos títulos, salvo los de la casa de Viveru (Fuensaldaña y Altamira) que pasaron a otra llinia. ''Descripción xenealóxica ya historial de la pernomada casa de Sousa'' (Madrid, 1770), [https://books.google.es/books?id=fykAAAAAQAAJ&pg=PA276 p. 276].</ref> sobrín carnal de Juana de Luján Osorio Acuña y Rivadeneira, posesora d'esti mayoralgu,<ref name="rivadeneira" /> señora de la villa de [[Canalejas de Peñafiel|Canalejas]], yá citada y filiada como segunda muyer del I conde d'esti títulu; y nietu maternu de Juan Francisco de Silva y Ribera, V [[Marquesáu de Montemayor|marqués de Montemayor]] ya I [[Marquesáu de la Águila|de la Águila]], señor de Villaseca, Lagunilla, Villaluenga y Magán, alcalde mayor de [[Conceyu de la Mesta|la Mesta]], notariu mayor del Reinu de Toledo, y de María de Toledo Vicentelo, de los [[Condáu de Cantillana|condes de Cantillana]], dama de reinar Doña Isabel.<ref>[[Luis de Salazar y Castro]], ''Historia xenealóxica de la casa de Lara'', [https://books.google.es/books?id=X0BJAAAAcAAJ&pg=PA686#v=onepage&q&f=false t. I (Madrid, 1696), p. 686].</ref><p> Y segunda vegada casó con José Antonio de Chaves y Osorio, teniente xeneral de los Reales Exércitos, correxidor d'[[Alcói]], decanu del [[Conseyu Supremu de Guerra]], capitán xeneral de les Canaries y de Mallorca, de quien nun tuvo descendencia.<p> Del primer matrimoniu nacieron:<ref>A. Ramos, [https://books.google.es/books?id=jeVDAAAAcAAJ&pg=PA312 op. cit., p. 312]; C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up op. cit., páxs. 64-65], 58-59 de la ed. 1987.</ref> # Antonia Tiburcia, que nació en Madrid el 24 d'abril de 1718<ref name="barciayvigil">G. de Cárdenas [i.y. [[Andrés González de Barcia|A. González de Barcia]]] (loc. cit.) y C. Miguel Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up op. cit., p. 65], 59 de la ed. 1987).</ref> y morrió neña.<ref>Morrió'l 20 de xunetu de 1722 según Barcia (ibíd.), o'l 17 de xunetu de 1719 según Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up ibíd.], diciendo «del añu siguiente»).</ref> # Fernando, que nació primoxénitu hacia 1720 y morrió neñu, # Juan Antonio de Luján y Góngora, que nació en Madrid en 1721 y tamién finó d'edá pupilar,<ref>Nació'l 18 de xunu de 1721, según Barcia (ibíd.); el 11 de xunu según C. Miguel Vigil ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up ibíd.]).</ref> # Mariana Leonor, que nació en Madrid el 28 de xunu de 1722 y tamién morrió de tienra edá,<ref name="barciayvigil" /> # Antonio Leonardo de Luján y Góngora, sacerdote [[oratoriano]] en Madrid, que nació hacia 1725 y expiró en 1762, # Bernarda, tamién finada na infancia, # Pedro Francisco de Luján y Góngora, que sigue, # y María Rafaela de Góngora y Luján, que va siguir. <br/> En 1776 asocedió'l so fíu<p> '''•''' [[Pedro de Luján y Góngora|Pedro Francisco de Luján y Góngora]] (1727-1794), qu'indistintamente usaba en primer llugar l'apellíu Góngora (precedíu o non del patronímicu Jiménez o Suárez), '''V conde de Canalejas''', VI marqués ya I [[Ducáu de Almodóvar del Río|duque de Almodóvar del Río]], [[Grande d'España]] de 2ª clase (dende'l 2 de setiembre de 1779, antes de recibir el títulu ducal), VI marqués de Ontiveros, X adelantráu de la Florida, señor de les villes de [[Canalejas de Peñafiel|Canalejas]], [[Fontiveros]], [[Cantiveros]], [[Vita]], [[Malaguilla]], [[La Rambla (Córdoba)|la Rambla]] y [[Espiel]], de los llugares de [[Ferreros de Suso]], [[San Miguel de Pedroso]], [[Santa María de Trassierra]], [[L'Artu (Córdoba)|l'Artu]] y [[Torre del Cañaveral]], y de les cases d'Avilés, Góngora, Porres, Termiñón, Bañuelos, etc., alcaide del castiellu de San Juan de Nieva y de la Torre de la villa d'Avilés.<ref>Asocedió nesta castellanía, col sueldu de 300 ducaos, por Real Despachu de 1778 qu'obra nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]]. C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up op. cit., p. 64], 58 de la ed. 1987.</ref> Nació en Madrid el 17 de setiembre de 1727 y finó en mesma corte'l 14 de mayu de 1794.<p> Foi [[ministru plenipotenciario]] de S.M.C. en [[San Petersburgu]] (1760-1763),<ref>La misión del marqués de Almodóvar na corte de los Zares ponía fin a un ralu de trenta años ensin rellaciones diplomátiques ente España y Rusia, que volvieren ser potencies aliaes por cuenta de la [[Guerra de los Siete Años]] (1756-1763). En 1762 asistió a la campanuda coronación de la Emperatriz [[Catalina la Grande]]. L'añu anterior informara a Madrid per primer vegada del establecimientu de cazadores y comerciantes rusos na [[Alta California]], auspiciado secretamente pol gobiernu zarista. Anque los sos informes sorrayaben la precariedá d'esta forma de colonización, causaron alarma na corte española, acentuada por una imprecisa allugamientu de los asentamientos rusos, que fizo tarrecer que se toparen cerca de les fronteres del virreinatu de la Nueva España. Esploraciones posteriores demostraron que la rexón ocupada polos rusos taba nel estremu noroccidental del continente, llueñe de la llende del imperiu español. Martha Ortega Sotu, «La compañía rusu-americana n'Alta California (1812-1841)», en ''Calafia: revista de la Universidá de Baxa California'', [https://web.archive.org/web/20140811164447/http://iih.tij.uabc.mx/menu/IIHDigital/Archivos/Calafia/Vol-I/Numbero%209/Conteníu/La%20compania%20rusu.htm vol. I, nᵘ 9, xineru-xunu 2005].</ref> y el so embaxador en Lisboa (1763-1778) y en Londres (1778-1779),<ref>La misión de Almodóvar na corte de San Jaime tuvo marcada pola belixerancia ente Inglaterra y Francia na [[Guerra d'Independencia de los Estaos Xuníos]] y pola simultánea renovación del [[Tercer Pactu de Familia]] ente [[Carlos III d'España|Carlos III]] y [[Lluis XVI]] (1779). «El [[Conde de Floridablanca|conde de Florida Blanca]], entós que se rompieron les hostilidaes ente la Inglaterra y Francia, nun topándose bastante representáu'l rei d'España en Londres, treslladó á aquella corte dende Lisboa al marqués de Almodovar don Pedro Francisco Suárez de Góngora. Yera'l principal encargu del nuevu embaxador preparar xagazmente les coses de cuenta que'l gobiernu inglés reclamara la mediación de Carlos III; mediación que'l gabinete francés taba pela so parte n'aceptar y sobre lo cual siguíase una secretísima correspondencia ente Florida Blanca y el [[Charles Gravier de Vergennes|conde de Vergennes]], ministru de negocios estrangeros de Lluis XVI. Les instrucciones que se dieron á Almodovar el 29 de mayu ponen en claro les idees de la corte de Madrid y la sagacidad del ministru español. Yeren de dos clases: ''ostensibles'' les unes, taba autorizáu l'embaxador p'amosales á los ministros franceses á el so pasu por París; pero les otres yeren ''tan secretes'', qu'hasta del [[conde de Aranda]] mandábase-y acutar.» Alejandro del Cantilo, [https://books.google.es/books?hl=es&id=TIMmwJ-YLGsC&q=almodovar ''Trataos, Convenios y Declaraciones de Paz y de Comerciu que fixeron coles potencies estranxeres los monarques españoles de la Casa de Borbón dende l'añu 1700 hasta'l día'' (Madrid, 1843), páxs. 558 & seqq.] Esti autor analiza minuciosamente la embaxada de Almodóvar, citando interesantes documentos secretos.</ref> escritor ilustráu,<ref>Ye autor de ''Apuntamientos históricos'', ''Diálogos políticos'', d'un ''Ensayu históricu sobre la Poesía Castellana'' y de dellos tomos de ''Cartes''. Escribió una ''Década epistolar sobre l'estáu de les Lletres en Francia'', importante obra de crítica lliteraria filosófica qu'adopta la forma epistolar y de diariu de viaxes; terminada en París añu de 1780 y publicada sol seudónimu de Francisco María de Silva ([https://books.google.es/books?id=WetsLv4Zda0C&pg=PP5 Madrid, Sancha, 1781]). En 1789 publicar en volume les ''Oraciones que na Academia Española, na de la Historia y na de San Fernando... dixo el Escelentísimu Sr. Duque de Almodóvar''. Tradució del francés la ''[[Histoire des deux Indes]]'' (1770) del [[Guillaume-Thomas Raynal|ablaya Raynal]] —afaciéndola, corrixéndola y ampliándola en gran midida— y publicar como ''Historia política de los establecimientos ultramarinos de les naciones europees'' (Madrid, 1784, en 5 tomos) sol seudónimu d'Eduardo Malu de Luque, anagrama del so títulu ducal. Nesta obra, les sos aportaciones orixinales más importantes traten sobre la constitución inglesa, la [[Compañía Inglesa de les Indies Orientales]], l'estáu actual de Francia, la hestoria y estáu actual de Rusia y —con gran estensión— sobre les [[Filipines]]. Según el so plan, la ''Historia'' diba enllenar doce volúmenes, pero paez que'l [[conde de Floridablanca]] prohibió la so continuación por espublizar información reservada. Vease Ovidio García Regueiro, ''"Ilustración" ya intereses estamentales: Antagonismu ente sociedá tradicional y corrientes innovadores na versión española de la "Hestoria" de Raynal'' (Madrid, O. Complutense, 1982). El [[inquisidor]] ya ilustráu [[Nicolás Rodríguez Laso]] trazó la semeya intelectual del so amigu'l duque de Almodóvar al pronunciar el so ''Aponderamientu aciagu'' na [[Real Academia de la Historia]]. La recensión d'esti discursu incluyida por Antonio Astorgano Embaxo na so biografía de Laso puede trate en [http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/la personalidá-del-ilustráu-don-nicolas-rodriguez-laso-17471820-inquisidor-de-barcelona-y-valencia--0/html/231cf68y-625y-498y-aed9-635a40f12c2a_22.html#I_28_ Cervantesvirtual.com]. </ref> académicu de [[Real Academia Española|la Española]], consiliario de [[Real Academia de Belles Artes de San Fernando|la de San Fernando]], direutor de [[Real Academia de la Historia|la de la Hestoria]]<ref>Perteneció como numerario a esta Real Academia dende'l 4 de febreru de 1791 (posesión) y foi'l so IV direutor dende'l 6 de xineru de 1792 y hasta el fin de los sos díes. [https://books.google.es/books?id=Iv5SJYAMhPgC&q=almod%C3%B3var ''Catálogu de pintures de la Real Academia de la Historia'' (Madrid, 2003), páxs. 25-26].</ref> y miembru honorariu de [[Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos|la d'Artes y Ciencies de Boston]],<ref>Electu en 1789. [http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterA.pdf ''Members of the American Academy of Arts & Sciences: 1780-2012''], p. 10.</ref> [[Conseyu d'Estáu d'España|conseyeru d'Estáu]], caballeru del [[Toisón d'Oru]],<ref>Dende 1789.</ref> de la [[Orde de la Concepción de Villaviciosa|Concepción portuguesa]] y [[gran cruz de Carlos III]], [[Mayordomu de palaciu mayordomu]] del rei [[Felipe V d'España|Felipe V]], [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de cámara]] de [[Carlos III d'España|Carlos III]] y mayordomu mayor de la infanta [[Mariana Victoria de Borbón|Mariana Victoria]].<p> Casó dos veces: primer con Francisca Javiera Fernández de Miranda Ponce de León y Villacís, de la que nun hubo prole, fía de Sancho Fernández de Miranda Ponce de León y Saavedra, IV [[marquesáu de Valdecarzana|marqués de Valdecarzana]] y [[marquesáu de Rucandio|de Rucandio]], [[condáu de Tahalú|conde de Tahalú]] y [[condáu de Escalante|de Escalante]], [[Marquesáu de Bonanaro|príncipe de Bonanaro]] en Cerdeña, [[gentilhombre de Cámara de S.M. con exerciciu y servidume]], natural d'Uviéu, y d'Ana Catalina de Villacís y de la Cueva, VIII [[Condáu de les Amayuelas|condesa de les Amayuelas]] y VII [[Condáu de Peñaflor de Argamasilla|de Peñaflor de Argamasilla]], VIII [[marquesáu de Taracena|marquesa de Taracena]], [[Vizcondáu de Centenera|vizcondesa de Centenera]], concesionaria de la [[grandor d'España]] de 1ª clase amestada a la casa de les Amayuelas, natural de Madrid.<ref>José Miguel de Mayoralgo y Folla, Conde de los Acevedos, «El llinaxe sevillanu de Villacís», en ''Añales de la Real Academia Matritense d'Heráldica y Xenealoxía'', vol. IV (años 1996-97), páxs. 7-51, p..</ref><p> Y en segundes nupcias casó'l 12 d'abril de 1773 con María de los Desamparaos Joaquina de Montserrat y Acuña, natural de Madrid, que foi bautizada en [[Ilesia de San Martín (Madrid)|San Martín]] el 10 de xunetu de 1751 y morrió en 1807, fía del teniente xeneral [[Joaquín de Montserrat|Joaquín Juan de Montserrat y Cruillas]], I [[Marquesáu de Cruillas|marqués de Cruillas]], señor de les baronías de [[Patraix]], [[Benialfaquí]], [[Planes]], [[Almudaina]], [[Catamarruch]], Llombo y otres nel [[reinu de Valencia]], virréi de la [[Nueva España]], [[bailío]] gran cruz y [[clavero (órdenes militares)|clavero]] de la [[Orde de Montesa]], comendador de [[Montroi]] y [[Burriana]], natural de Valencia, y de María Josefa d'Acuña y Prau, la so muyer, que lo yera de Madrid; nieta de Vicente de Montserrat y Crespí de Valldaura, bailío del mesmu vezu, oidor de la [[Audiencia de Valencia (borbónica)|Real Audiencia de Valencia]], y de María Vicenta de Cruillas y Alfonso, de los señores de [[Guadasequies]], naturales dambos de Valencia, y materna de Juan Manuel d'Acuña y Vázquez Coronado, III [[Marquesáu de Gradia|marqués de Gradia]] ya III [[Marquesáu de Casa Fuerte|de Casa Fuerte]], y de María Micaela de Prau y Ronquillo Briceño, [[Condáu de Graméu|condesa de Graméu]], de los [[Condáu de Óbedos|condes de Óbedos]], [[Marquesáu de Prau|marqueses de Prau]] y [[Marquesáu de Villanueva de les Torres|de Villanueva de les Torres]].<ref>La xenealoxía d'esta duquesa de Almodóvar y condesa de Canalejas en Margarita Zabala Menéndez, ''Historia xenealóxica de los títulos rehabilitaos mientres el reináu de Don Alfonso XIII'', t. VI (Logroño, San Martín, 2009), s.v. «San Petrillo, baronía de», páxs. 323-328.</ref> Al enviudar del duque en 1794, esta señora solicitó una pensión a S.M.<ref>[[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Estáu, leg. 3.475, nᵘ 8.</ref><p> Fueron los sos fíos, nacíos del segundu matrimoniu:<p> # Carlota María de Luján y Montserrat, que nació hacia 1771 en Lisboa y morrió siete años dempués en [[Londres]], tando'l so padre d'embaxador nuna y otra corte. El so cuerpu foi embalsamáu y, nel branu de 1779,<ref>Cuando yá yera inminente'l fin de la embaxada del marqués de Almodóvar y entá la rotura de rellaciones diplomátiques ente dambes monarquíes por causa de la [[Guerra d'Independencia de los Estaos Xuníos]].</ref> traer a Avilés y foi depositáu con gran pómpara'l 7 de setiembre nel panteón familiar de la ilesia parroquial de San Nicolás.<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n71/mode/2up op. cit., p. 64-65], 58-59 de la ed. 1987. Esti autor trescribe dellos documentos relativos al treslláu obrantes nel [[Archivu del Conde de Revillaxixéu|ACR]] ([https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n205/mode/2up páxs. 199-211], 187-199 de la ed. 1987).</ref><ref name="madozpanteon" >Refier el [[Diccionariu de Madoz|''Diccionariu'']] de [[Madoz]] que na ilesia parroquial de San Nicolás d'Avilés, «al llau del Evanxeliu, atópense sepultos nun formosu panteón enllastráu na paré, los restos del esclariáu Pedro Mendez [''sic''] d'Avilés, adelantráu de la Florida, y los blasones de la so familia vense esculpíos nel altar mayor. Enriba d'esti panteón hai una arca de madera con otra interior de plomu que contién el cadabre d'una neña de 7 años, fía de los condes de Almodóvar y Canalejas, descendientes del adelantráu de la Florida, que los sos restos fueron conducíos dende Londres, topándose'l so padre d'embaxador naquella cap.[ital]» Tomu de ''Uviéu o Principáu d'Asturies'' (Madrid, 1870), [https://books.google.es/books?hl=es&id=XiqbSMlGwgUC&pg=PA61#v=snippet&q=canalejas&f=false p. 61].</ref> # Y Fernando María de Góngora Luján y Montserrat, primoxénitu, que vivía en 1780 pero tamién morrió neñu.<ref>Omitíu por Ciriaco Miguel Vigil. Antonio Ramos nómalu por únicu fíu del duque que vivía a la d'escribir la so obra (publicada en 1781).</ref> <br/> En 1794 asocedió la so hermana<p> '''•''' María Rafaela de Góngora y Luján (1728-1794), '''VI condesa de Canalejas''', II duquesa de Almodóvar del Río, Grande d'España, XI posesora del adelantamientu de La Florida.<p> Casó con Gilberto Carroz de Centelles, ''olim'' Vicente Catalá de Valeriola y Castellví (c.1725-1766), V [[Marquesáu de Nules|marqués de Nules]] y VIII [[Marquesáu de Quirra|de Quirra]] (títulu de [[Reinu de Cerdeña|Cerdeña]]), posesor del [[Palaciu de los Catalá de Valeriola|palaciu de la so familia]] en [[Valencia]] y de dellos mayoralgos n'[[Reinu de Valencia|esti reinu]],<ref>Ente otros, los fundaos por María de [[Montpalau (llinaxe)|Mompalau]] en 1664 y por Jacinto Roca en 1680. «L'apellíu Catalá atopábase xuníu dende 1713 a la [[Baronía de Alcácer|baronía de Alcazer]] y había emparentáu colos Centelles (señores de les baronías de Torres Albes y [[Marquesáu de Lombay|Llombai]] en Valencia y de Centelles en Cataluña) y colos Valeriola (señores de Planes y Alcalá).» Pedro Ruiz Torres, [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf op. cit.], páxs. 97 y 98, con remisión al [[Archivu de la Diputación de Valencia|ADV]], seición ''Testamentaría de Almodóvar'', ensin catalogar.<br /> Nel Archivu de la [[Real Academia de la Historia|RAH]], y al tomu D-27 de la Coleición Salazar y Castro, fol. 152, obra una tabla xenealóxica d'esta familia qu'empieza en Aymerico de Centelles y termina en Otger Catalá de Valeriola, comendador de la Orde de Montesa (citáu nel testu), según conseñen Baltasar Cuartero y Huerta y el [[Antonio de Vargas-Zúñiga|Marqués de Siete Ilesies]] nel so ''Índiz'', [https://books.google.es/books?id=HLWcx7cwAcAC&q=otger t. XIV, p. 355, § 24.710].</ref> nacíu en 1717 y fináu en 1766,<ref>Años de nacencia y fallecimientu en [http://compactgen.com/es/n/nu_.htm Compactgen.com].</ref> fíu de Gilberto Carroz de Centelles, ''olim'' Joaquín Catalá de Valeriola y Cardona, VII marqués de Nules y de Quirra, y de María Ana de Castellví y Escrivá de Híjar, la so primer muyer, que casaron en 1722; nietu de Gilberto Carroz de Centelles, ''olim'' José Catalá de Valeriola y Sanchís, VI marqués de Nules y de Quirra, y de Francisca de Cardona y Pertusa, la so primer muyer,<ref>En segundes nupcias, José Catalá de Valeriola casó con Luisa Ferrer, fía de Jerónimo Ferrer, señor de [[Daimús]] y [[Cuartell]], caballeru de Santiago y comendador d'[[Orcheta]]. Pedro Ruiz Torres, [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf op.cit.], p. 99. Pa estos Ferrer, vease'l trabayu de Francisco Pons Moncho «Diego Ferrer y Carbayos, V Senyor de Daimús», nel ''Llibre de Festes'' de Daimuz de 1987.</ref> que yera hermana del famosu arquiteutu [[José de Cardona y Pertusa]], caballeru de Montesa; nietu maternu de [[Felipe Llinu de Castellví]] y Ximénez de Urrea, IV [[Condáu de Carlet|conde de Carlet]], natural de [[Zaragoza]], y de Mariana Escrivá de Híjar y Monsoriu, natural de Valencia y transitoriamente<ref>La muerte de [[Baltasar Escrivá de Híjar]] y Monsoriu ([[1738]]) ensin nomar un herederu universal dexó a la so hermana Mariana como depositaria temporal del heriedu.</ref> [[Condáu de la Alcudia|condesa de la Alcudia]] y [[Condáu de Gestalgar|de Gestalgar]], señora de [[La Baronía|la baronía]] d'[[Estivella]]; y biznietu de Otger Catalá de Valeriola y Mompalau, caballeru de Montesa,<ref>El so espediente de pruebes, formáu en 1654, ye'l nᵘ 112 de los obrantes nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]].</ref> comendador, albacea y tesoreru xeneral d'esta Orde, y de Hermenegilda Sanchís. Esti Otger Catalá de Valeriola foi'l primeru del so llinaxe que se llamó tamién Gilberto Carroz de Centelles, por asoceder nos marquesaos de Quirra (en 1670) y Nules (en 1695, en ganándo-ylo en pleitu al [[Ducáu de Gandía|duque de Gandía]]), que les sos vinculaciones imponíen dichu nome y apellíos a los posesores de la casa.<ref>Frey don Otger Catalá de Valeriola y Mompalau (1634-1705) foi autor d'un ''Llibre de memories y calendaris de alte fets y fermats y en diferents persones en mon favor o de mes pares y por que quede memoria comensé io Don Otger Catalá segón deste nom, del habit de Montesa algunes cueses antiges y altres modernes a 5 de Mars 1667 totsia a la machor onra y Gloria de Deu N. Sr. y la mare Santissima amen'', manuscritu ensin foliar qu'obra nel [[Archivu de la Diputación de Valencia|ADV]], seición Testamentaría de Almodóvar.<br /> Según refier Pedro Ruiz Torres, esti opúsculo «apurre una interesante información sobre l'ascensu d'esta familia en plenu sieglu XVII. D. Otger Catalá foi nomáu caballeru de les Órdenes Militares de Montesa y del Temple ente 1654 y 1658, albacea xeneral de Montesa en 1664 y alministrador del Común y carniceríes de la ciudá de Valencia en 1668. En 1653 embarcar escontra Milán dende Alicante pa formar parte del exércitu de D. Vicente Monsoríu, xeneral d'Artillería, destináu a defender una ciudá sitiada en 1655 polos exércitos de Francia, Saboya y Módena. El Marqués de Caracena, gobernador de Milán, dio-y una compañía d'Infantería en 1656, dalgunos de que los sos oficiales veníen d'Alicante y Valencia. Previa llicencia del Duque del Infantado tornó de Xénova a Valencia nun viaxe bien accidentáu, casándose n'ochobre de 1656 con Dña. Ermenegilda Sanchís y heredando les alministraciones de los sos padres, col importante heriedu maternu. Non yá reclamó los privilexos que-y correspondíen como caballeru d'Órdenes Militares y que'l so padre y güelu llograren, sinón inclusive'l de Calificador del Santu Oficiu, que perteneciera a unu de los sos güelos. Dedicar a mercar carniceríes del Común de la ciudá de Valencia, que depués arrendaba. Los [[Cabréu|''cabreves'']] fechos per estos años amuesen que tenía bastantes tierres en dominiu útil, suxetes a censos pagos principalmente al cleru: al monesteriu de San Miguel de los Reis, al de Valldigna, etc. En 1670 pasó al so poder el marquesáu de Quirra en Cerdeña, reclamáu como heriedu pol so enllaz colos Carroz de Centelles, y en 1695 el de Nules, apostáu con ésitu a los [[Ducáu de Gandía|Duques de Gandía]]. Dende entós D. Otger Catalá llamóse, coles mesmes, D. Gilaberto Carroz de Centelles.» Pedro Ruiz Torres, [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf op. cit.], páxs. 98-99.</ref> <br/><br/> Tuvieron por fía única y socesora a<p> '''•''' Gilaberta Carroz de Centelles, ''olim'' [[Josefa Dominga Catalá de Valeriola]] Luján y Góngora (1764-1814), '''VII condesa de Canalejas''', III duquesa de Almodóvar del Río, grande d'España, VII marquesa de Ontiveros, VI de Nules ya IX de Quirra, XII posesora del adelantamientu de La Florida, señora de numberoses villes y de la baronía de Estivella. Nació en 1764, testó en Valencia'l 19 d'ochobre de 1804 a fe de José de Velasco, y expiró el 6 de febreru de 1814.<ref name="vigil66">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n73/mode/2up op. cit., p. 66], 60 de la ed. 1987.</ref><p> En 1794, por muerte de la so madre, tomó posesión del mayoralgu de la casa d'Avilés y condáu de Canalejas. En 1806 foi confirmada na castellanía perpetua del de San Juan de Nieva y de la Torre de la villa d'Avilés, que'l so títulu espachar el 6 de mayu de 1795.<ref name="vigil66b">C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n73/mode/2up ibíd.] El real Despachu y el documentu de 1806 obren nel [[Archivu de los Condes de Revillaxixéu|ACR]].</ref><p> En 1793 foi designada p'asoceder nos venceyos de los Castellví<ref>El llinaxe de Castellví «remontar a D. Gaspar de Castellví, dueñu de la villa de [[Carlet]] y de los llugares de [[Benimodo]] y [[Masalet]], qu'en 1470 otorgara capítulos matrimoniales con Dña. Madalena de Vich y Juan, d'otra antigua familia asitiada nel [[Reinu de Valencia|País Valencianu]] mientres Reconquistar. Unu de los descendientes, D. Jorge Castellví, consiguió en 1597 la socesión por heriedu de la baronía de [[Tous]] y del llugar de [[Terrabona (Valencia)|Terrabona]], ostentando en 1600 el títulu de [[Condáu de Carlet|Conde de Carlet]]. La descendencia masculina de los Castellví emparentó colos Ximénez de Urrea ([[Condáu de Aranda|Condes de Aranda]]), colos Escrivá de Híjar y colos Idiáquez d'Aragón, hasta que'l títulu y los patrimonios acumulaos pasaron al últimu varón ensin descendencia direuta, D. Joaquín Antonio Castellví, quien los tresmitió a la so sobrina la Duquesa de Almodóvar, nieta d'una Castellví.» Pedro Ruiz Torres, [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf op. cit.], p. 98.</ref> por Joaquín Antonio de Castellví y Idiáquez, el so tíu segundu,<ref>Fíu de Joaquín de Castellví y Escrivá de Híjar, V conde de Carlet, y de Manuela Idiáquez. El so padre yera hermanu de la güela de Josefa Dominga.</ref> VI [[Condáu de Carlet|conde de Carlet]], [[Condáu de la Alcudia (1645)|de la Alcudia]] y [[Condáu de Gestalgar|de Gestalgar]]. Y n'efeutu entró en posesión de los mayoralgos en 1800, al finar el conde ensin fíos, pero arriendes de ello se entablaron una serie de pleitos nos que la duquesa de Almodóvar perdió bona parte d'esti patrimoniu en favor d'otros parientes.<ref>«La duquesa morrió en 1814 pero yá antes había alloriáu perdiendo bona parte de los señoríos heredaos del so tíu'l Conde de Carlet, anque non tou esti patrimoniu, del que tanto ella como la testamentaría que fundó caltendríen les propiedaes teníes nos términos realengos.» Pedro Ruiz Torres, [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf op. cit.], p. 106, n. 15.<br /> Esti autor pon a la [[duquesa de Almodóvar]] como exemplu d'un sector de la nobleza valenciana que nel ocaso del Antiguu Réxime supo afaese «a les rellaciones contractuales y mercantiles del primer capitalismu» y pudo asina «estremar y salvar bona parte del so patrimoniu agrariu, dixebrándolo del poder xurisdiccional nel procesu abolicionista» (p. 93-94). Trátase d'un sector nobiliariu con escasu poder señorial (xurisdiccional), «con intereses frecuentemente opuestos a los grandes señores pola so condición d'oligarquía urbana, con una plataforma de poder y un patrimoniu fundamentalmente alcontráu nos territorios realengos, y qu'esperimentó una adautación a la economía mercantil.» (p. 96).</ref><p> Casó con Benito Osorio y Lasso de la Vega (1761-1819), IX [[Ducáu de Ciudá Real|duque de Ciudá Real]], VII [[Marquesáu de Mortara|marqués de Mortara]], VI [[Marquesáu de Zarreal|de Zarreal]], VI [[Marquesáu de Golíes|de Golíes]] ya IX [[Marquesáu de San Damián|de San Damián]], X [[Condáu de Triviana|conde de Triviana]], VIII [[Condáu de Aramayona|de Aramayona]], VIII [[Condáu de Lences|de Lences]] ya IX [[Condáu de Biandrina|de Biandrina]], dos veces grande d'España, que taba viudu de Paula de Mena y Benavides. Fíu de Joaquín Antonio Osorio y de Orozco, anterior posesor de los mesmos títulos, y de Rafaela Lasso de la Vega y Sarmiento; nietu del coronel Vicente Osorio y Vega, de los [[Condáu de Grajal|condes de Grajal]] y [[Condáu de Fuensaldaña|de Fuensaldaña]], [[Marquesáu de Montáivos|marqueses de Montáivos]], y de Francisca Sarmiento de Sotomayor y Dávila Zúñiga, de los [[Condáu de Salvatierra|condes de Salvatierra]], y maternu de Luis Lasso de la Vega y Córdoba, II [[Ducáu del Arcu|duque del Arcu]], [[Condáu de Puertollano|conde de Puertollano]] y [[Condáu de Montehermoso|de Montehermoso]], [[Marquesáu de Miranda d'Alce marqués de Miranda d'Alce]], caballeru del [[Toisón d'Oru]], y d'Ana María de Orozco y Villela, VII duquesa de Ciudá Real, V marquesa de Mortara, VII de Aramayona, IV de Zarreal, IV de Golíes, VII de San Damián, VIII condesa de Triviana, VI de Lences, de Barrica y VII de Biandrina, [[Vizcondáu de Golíes|vizcondesa de Golíes]] y [[Vizcondáu de Villerías|de Villerías]].<ref>La xenealoxía del duque de Ciudá Real y de Almodóvar en Margarita Zabala Menéndez, ''Historia xenealóxica de los títulos rehabilitaos mientres el reináu de Don Alfonso XIII'', t. VI (Logroño, San Martín, 2009), s.v. «San Damián, marquesáu de» (páxs. 160-167).</ref><p> Esti matrimoniu foi ratu pero nun se llegó a peracabar.<ref>Y en considerancia d'ello, foi «espacháu» (esto ye: disueltu pol Tribunal de la Rota), según refier C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n73/mode/2up op. cit., p. 66], 60 de la ed. 1987. Probablemente por mal interpretar dicha pallabra, delles fontes dicen que'l matrimoniu contraer con dispensa (de consanguinidá) o que'l duque de Ciudá Real y la de Almodóvar yeren primos, pero l'alloñáu parentescu que teníen pola casa de Lences y pola del Arcu nun constituyía torga.</ref> Josefa Dominga Catalá de Valeriola morrió ensin descendencia en 1814, escastándose la llinia direuta de los condes de Canalejas. El [[ducáu de Almodóvar del Río]] recayó en Francisco de Paula Fernández de Córdoba y Álvarez de les Asturies-Bohorques, descendiente de la llinia en que se venía asocediendo'l [[Marquesáu de Almodóvar del Río marquesáu d'igual denominación]]; el [[marquesáu de Ontiveros]], en José de Cabrera y Bernuy, y los de [[Marquesáu de Nules|Nules]] y Quirra, en Felipe Carlos Osorio y de Castellví. === Pleitu pola socesión === ==== Litigantes ==== * '''José de Valdés y Flórez''' (1761-1823), [[xefe d'escuadra]] y [[caballeru de Santiago]], que tenía —ente otros mayoralgos— la segunda casa de Valdés de la villa de [[Cangas de Tinéu]],<ref name="valdescangas" /> la del mesmu apellíu de la villa de [[Grau (Asturies)|Grau]], [[Palaciu de Valdés-Bazán|la de Cuervu]] de [[San Román (Candamo)|San Román]] de Candamo, y otres na villa de [[Pravia]], nel llugar de [[Riberes (Sotu'l Barcu)|les Riberes]] del mesmu conceyu, en [[Vega de Vieyos (Cabrillanes)|Vega de los Vieyos]] ([[Babia]]) y en [[Fuenmayor]] (la Rioja). Pretendía la casa de Canalejas como descendiente d'una hermana uterina del I adelantráu. Como [[Condáu de Canalejas#Los sos hermanos uterinos y prole d'ellos|enriba]] díxose, María Alonso d'Arango, la madre de [[Pedro Menéndez d'Avilés]], casó en segundes nupcias con Juan Martínez de Cuideiru ''el Viejo'' y tuvieron por fía a Catalina González d'Arango, que casó con Martín de Quirós, señor de la casa de San Román. Y el so nietu primoxénitu foi Martín de Quirós, señor de la mesma casa y home de María de Carreño, de quien provenía esti pretendiente pela llinia que s'espón na nota ( _{<ref name="casavaldes" />}</big></big>). José de Valdés Flórez casó con María Luisa de los Ríos Muñoz y Velasco, y fueron padres del I [[Marquesáu de Casa Valdés|marqués de Casa Valdés]]. * '''Cayetano de Navia Osorio y Menéndez d'Avilés''' (1792-1846), V [[Marquesáu de La Ferrera|marqués de La Ferrera]], señor de les cases de [[Palaciu del Marqués de La Ferrera (Ḷḷuarca)|Navia de Ḷḷuarca]], Arango, [[Palaciu de La Ferrera|Lleón d'Avilés]], [[Palaciu de Báscones|Báscones]], Andayón, Fresnéu, Rubianes, etc., senador del Reinu, * '''María Teresa de Navia Osorio y Menéndez d'Avilés''' (n.c.1743), tida güela del anterior y proveniente de la mesma llinia. Casada con Jacinto d'Herrera Navia y Lorenzana, el so deudo, I [[Marquesáu de Villadangos|marqués de Villadangos]], natural, vecín y rexidor perpetuu de Lleón. * El coronel '''Menendo de Llanes Campumanes''', * '''Matías Menéndez de Ḷḷuarca Tinéu y Abella''' (n. 1755), señor de les cortiles del so apellíu de la villa de [[Ḷḷuarca]] y del llugar de [[Setienes (Valdés)|Setienes]], dambos nel [[Valdés (Asturies)|conceyu de Valdés]], diputáu per este a la [[Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies|Xunta Xeneral del Principáu]] de 1792 a 1815, y procurador xeneral de la mesma. Aducía los derechos de Gregoria d'Avilés y Flórez, la so bisagüela, fía de los señores de les cases de Bolgues y les Morteres, llinia que s'espón nel [[Condáu de Canalejas#Apéndiz: Llinia de la casa de les Morteres|apéndiz]] y que provenía de .<ref>Nació'l pretendiente'l 2 de xunu de 1755 na casa de Llapaes, de los sos güelos maternos, sita na aldega de [[Casiellas (Canero)|Casiellas]] y parroquia de San Miguel de [[Canero (Valdés)|Canero]], conceyu de Valdés. Fíu de Juan Matías Menéndez de Ḷḷuarca Tinéu y Queipo de Llano, señor de les mesmes cases, natural de Ḷḷuarca, y de Juana María Abella Fuertes y Castrillón, la so muyer y prima 2ª, natural de la citada casa de Llapaes, fía de los señores d'ella y de la torre de Brieves na parroquia de [[Trevías]], del mesmu conceyu, y de la casa de Abella na villa capital del mesmu. Nieto de Lope Matías Menéndez de Ḷḷuarca y Tinéu, natural y señor de la casa de Setienes, y de María Rosa Queipo de Llano y Sierra, de la casa de [[Santianes de Molenes de Tuña]], conceyu de Tinéu. Y biznietu de Juan Menéndez de Ḷḷuarca y Tinéu, señor de les cases de Ḷḷuarca y Setienes, y de Gregoria de Navia Avilés y Flórez, fía de Diego d'Avilés Hevia y Flórez, Señor de les cases de Bolgues y les Morteres y d'Inés de Navia y Arango, la so segunda muyer.</ref> Taba casáu con María del Carmen del Riego Lama Valdés y Heredia, señora del cotu de [[Sangoñedo]] nel conceyu de Tinéu y de la villa de [[Lames de Moreira (Fonsagrada)|Lames de Moreira]] nel de [[Puebla de Burón (Fonsagrada)|Burón]], güei de la provincia de Lugo, colos sos venceyos y patronatos. === Condes de la segunda llinia === La sentencia foi favorable a<p> '''•''' Benita de Inclán Valdés y Mier (1751-c.1829), '''VIII condesa de Canalejas''', XIII posesora del adelantamientu de La Florida, lo mesmo que de numberosos mayoralgos n'Asturies, que la so filiación esponer nel [[Condáu de Canalejas#Apéndiz: Llinia de la casa de les Morteres|apéndiz]]. Natural d'Uviéu, foi bautizada'l 23 de marzu de 1751 en [[Ilesia de San Isidoro (Uviéu)|San Isidoro el Real]], y finó poco primero de 1830.<p> Casó en dicha ilesia'l 2 de febreru de 1770 con Fernando de Valdés y Bernaldo de Quirós, natural y mayoralgu de la casa de Valdés de Xixón, señor de los cotos de [[Granda (Xixón)|Granda]] y [[Tresali]], y posesor tamién de les cases de Solís, Figareo, Carvajal y Ania, rexidor perpetuu d'Uviéu y de Xixón, [[maestrante de Granada]] y teniente coronel del Reximientu Provincial d'Uviéu, que foi bautizáu en [[Ilesia de San Pedro (Xixón)|San Pedro]] el 11 de payares de 1747, testó cola so muyer n'Uviéu'l 10 de setiembre de 1797, morrió nesta ciudá'l 7 de payares de 1808 y foi soterráu nel conventu de La nuesa Señora del Rosario. Fíu de Pedro de Valdés y Solís de Carvajal, señor de les mesmes cases y xurisdicciones, natural de Xixón, y de Rosa Bernaldo de Quirós y Cienfuegos, la so primer muyer, de los [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqueses de Campu Sagrao]], nacida n'Uviéu.<p> Tuvieron por fíos<ref>Enunciaos pol P. Patac (loc. cit.), quien amás de los once nomaos nel testu menta a Sancho, a Julián, a otra M.ª Luisa, a M.ª Amalia, a M.ª Gertrudis y a Pedro de Valdés y Inclán, que morrieron neños.</ref> a # Álvaro de Valdés y Inclán, que sigue, # José Gregorio de Valdés y Inclán, ximielgu del anterior y como él bautizáu'l 27 d'abril de 1771 en [[Ilesia de San Isidoro el Real (Uviéu)|San Isidoro]] d'Uviéu y fidalgu nesta ciudá en 1780. Ingresó na [[Real Compañía de Guardias Marines]] el 10 de xunu de 1788, previa información de nobleza de los sos cuatro costaos.<ref>Formóse-y asientu al fol. 336 del llibru maestru de la Compañía del Ferrol. Espediente nᵘ 2.775 de los obrantes nel [[Muséu Naval de Madrid|Muséu Naval]], nᵘ 3.370 del ''Catálogu'' de [[Dalmiro de la Válgoma y Díaz-Varela|Válgoma]].</ref> Algamó l'emplegu d'alférez de fragata y morrió célibe a bordu del navío {{barcu||Desacobardáu|1790|2}} en 1792, volviendo de Cádiz. # María Escolástica de Valdés y Inclán, nacida probablemente en 1772, que casó en 1792 con [[Francisco Bernaldo de Quirós y Mariño de Lobera]], el so tíu 2ᵘ, V [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqués de Campu Sagrao]], señor de [[Viñayo]] y de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]], [[alguacil mayor]] d'Uviéu, notariu mayor del [[Tribunal de la Santa Cruzada]] d'esta ciudá y obispáu, caballeru [[gran cruz de Carlos III]].<ref>Creáu caballeru gran cruz per Decretu del 20 de febreru de 1816. El so espediente de pruebes de nobleza pa ingresar nesta Orde foi aprobáu'l 28 de payares del mesmu añu y obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Estáu, exp. 1667 de Carlos III. Extractado por Vicente de Cadenes y Vicent, ''Estractu de los espedientes de la Orde de Carlos 3ᵘ'' (Madrid, Fidalguía, 1982), t. I, nᵘ 297, páxs. 78-79.</ref> Militar d'Artillería, combatió nos sitios de [[Toma de Menorca (1782)|Menorca]] y [[Sitiu de Xibraltar (1779-1783)|Xibraltar]] y na [[Guerra del Rosellón]], foi coronel del [[Reximientu de Nobles Asturianos]], y col emplegu de [[teniente xeneral]] tuvo un destacáu papel na [[Guerra de la Independencia Española|Guerra de la Independencia]]. Foi miembru de la [[Xunta Central Suprema y Gubernativa del Reinu Xunta Central]], diputáu a Cortes en [[Cortes de Cádiz|les de Cádiz]], [[Ministeriu de la Guerra (España)|ministru de la Guerra]] y capitán xeneral de [[IV Rexón Militar|Cataluña]] y de Castiella la Nueva. Nacíu n'[[Palaciu de Camposagráu (Uviéu)|el so palaciu d'Uviéu]], foi bautizáu en [[Ilesia de San Juan el Real (Uviéu)|San Juan]] el 28 d'abril de 1763 y morrió ensin descendencia en Madrid el 5 de febreru de 1837. Fíu de Francisco Antonio Bernaldo de Quirós y Cienfuegos, IV marqués de Campu Sagrao, natural d'Uviéu, y de Francisca de Sales Mariño de Lobera y Pardo de Figueroa, de los [[Marquesáu de la Sierra marqueses de la Sierra]], que lo yera de Pontevedra. Escolástica morrió llueu ensin socesión, y el marqués contraxo nueves nupcias cola so hermana Jacoba, como nel intre se va dicir. # Casimiro de Valdés y Inclán, coronel d'Artillería, inscritu nel mesmu padrón de 1780, # Plácida de Valdés y Inclán, monxa benedictina ''[[Monxa de coru|de velu negru]]'' en [[Monesteriu de San Pelayo (Uviéu)|San Pelayo]] d'Uviéu, # Juan de Valdés y Inclán, bautizáu en [[Ilesia de Santiso (Uviéu)|Santiso'l Real]] d'Uviéu'l 13 de xunetu de 1777. Dempués de ser abá de [[Ilesia de San Juan Bautista (L'Abadía Cenero)|San Juan]] de [[L'Abadía Cenero]],<ref name="cenero">L'abadía de San Juan de L'Abadía Cenero nel conceyu de Xixón yera un beneficiu eclesiásticu que'l so [[Patronatu de legos|patronatu]] y presentación taba estremáu en seis voces, pero dende'l sieglu XVII la casa de Valdés de Xixón axuntara la metá y exercer en solitariu. Pa gociar del beneficiu bastaba tar ordenáu [[Órdenes menores|de menores]], y con frecuencia aprovir a miembros bien nuevos de la familia Valdés que, dempués de percibir les rentes mientres unos años, arrenunciaben y llograben dispensa pa volver al estáu laical y casase (o ser militares). Cfr. Manuel Caballero Flórez, op. cit., ff. 60 r y v del ms., p. 55 de la ed. de Sanz.</ref> el 22 de febreru de 1793 sentó plaza de Guardia Marina,<ref>Formóse-y asientu al fol. 489 del llibru maestru de la Compañía del Ferrol; exp. nᵘ 2.908 del [[Muséu Naval de Madrid|Muséu Naval]], nᵘ 3.522 del ''Catálogu'' de [[Dalmiro de la Válgoma y Díaz-Varela|Válgoma]].</ref> como'l so yá difuntu hermanu José. En 1814 arrenunció a la so lexítima y morrió solteru en 1820 en Perpiñán, col emplegu de coronel. # María Luisa de Valdés y Inclán, que foi, como Plácida, monxa en San Pelayo d'Uviéu; # Jacoba de Valdés y Inclán, [[dama noble de María Luisa]],<ref>Pilar Lleón Tello, ''Dames nobles de la reina María Luisa'' (Madrid, Direición Xeneral d'Archivos y Biblioteques, 1965), p. 167. El so espediente d'ingresu, ensin fecha, obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Estáu, leg. 7572, nᵘ 14. Na mesma seición caltiénse un espediente de 1759 sobre los sufraxos y recoyida d'insinies d'esta dama y d'otres apocayá finaes (leg. 7.572, exp. 14).</ref> que nació en Xixón en 1784, finó n'Uviéu en 1859 y ta soterrada na [[Ilesia de San Nicolás (Villoria)|ilesia de San Nicolás]] de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]], conceyu de Llaviana. Casó en 1801, previes capitulaciones y Real Llicencia,<ref>El 21 de febreru de 1801 el marqués alzó memorial a S.M. solicitando la preceptiva Real Llicencia y axuntando certificáu d'otorgase capitulaciones matrimoniales. [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Conseyos, leg. 10.025, a. 1801, exp. 5.</ref> col so cuñáu [[Francisco Bernaldo de Quirós y Mariño de Lobera]], V [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqués de Campu Sagrao]], vilbu de la so hermana Escolástica. Tampoco d'esti matrimoniu tuvo descendencia'l marqués. # Segundu de Valdés y Inclán, que foi abá de [[Ilesia de San Juan Bautista (L'Abadía Cenero)|L'Abadía Cenero]] dempués que'l so hermanu Juan.<ref name="cenero" /> Arrenunció a la so lexítima en 1809 y testó en 1833. # Fernando de Valdés y Inclán, nacíu en 1785, que morrió n'[[Batalla d'Alba de Tormes|Alba de Tormes]] en 1809, combatiendo a los franceses con emplegu de teniente. Ésti y l'anterior educar nel [[Colexu de Villacarriedo]]. # Y María Antonia de Valdés y Inclán, que nació n'Uviéu'l 17 de xineru de 1793, foi bautizada'l mesmu día en [[Ilesia de San Isidoro (Uviéu)|San Isidoro el Real]], testó nel [[Palaciu de Valdecarzana-Heredia|palaciu de Heredia]] d'esta ciudá'l 14 de marzu de 1836 a fe de Nicolás Trabanco, y morrió el 8 de xunu siguiente. La so boda celebrar n'Uviéu'l 11 d'ochobre de 1815 nel oratoriu del [[palaciu de Inclán Leyguarda (Uviéu)|palaciu de Inclán]], propiedá coles mesmes del so hermanu Álvaro, y previes capitulaciones matrimoniales daes el 9 a fe de Benito Rodríguez, escribán de dicha ciudá, poles que dambos contrayentes amestaben terciu y quintu al mayoralgu de Heredia. Foi'l so home Francisco José de Heredia y Tinéu, señor de les cases de Heredia d'[[Palaciu de Valdecarzana-Heredia|Uviéu]] y [[Palaciu del Vizconde Heredia|Villarejo]] y de les de [[Palaciu de Doriga|Doriga]] y [[Palaciu de Hevia (Siero)|Faes de Hevia]], VIII castellán perpetuu de la Real Fortaleza d'Uviéu, rexidor perpetuu d'esta ciudá y de los conceyos de Siero, Salas, Ḷḷena y Ayer, caballeru de la [[Orde de San Juan de Xerusalén]],<ref>Ingresó nesta Orde siendo neñu: El 5 de mayu de 1787, según el [http://bibliotecadigital.jcyl.es/i18n/catalogo_imagenes/grupu.cmd?path=10066867 ''Índiz'' del Marqués del Rafal y el Conde de Vallellano], p. 71. Esta fecha correspuende cola de la Bulda Pontificia de dispensa d'edá. El nomamientu de «Caballero de Xusticia de la Sagrada Relixón de San Juan de Xerusalén» ye del 16 d'abril de 1789. Bulda y títulu obren nel [[Archivu de la Casa de Zavala|ACZ]], sig. 327.5.</ref> patronu del [[Colexu de San Pedro (Uviéu)|Colexu de San Pedro]] ''de los Verdes'' de la [[Universidá d'Uviéu]] y de la capiya del Cristu del [[Ilesia de Santu Domingu (Uviéu)|conventu de Santu Domingu]], fíu d'Antonio de Heredia y Velarde, señor de les mesmes cases, natural y castellán d'Uviéu, y de María Juana de Tinéu y Ulloa, natural de Astorga, de los señores de [[Llagunes de Somoza]]. Con descendencia que volveremos citar. <br/> En 1830 asocedió'l so fíu<p> '''•''' Álvaro de Valdés y Inclán (1771-1832), '''IX conde de Canalejas''', XIV adelantráu de la Florida, coronel d'Artillería, que nació n'Uviéu'l 26 d'abril de 1771 y foi bautizáu en San Isidoro a otru día. Testó a fe de Carlos Rodríguez el 6 de payares de 1832 en Madrid, onde morrió'l 7 de mayu de 1840. Asocedió nes cases de los sos padres, teniendo ente otros oficios perpetuos los de rexidor d'Uviéu y [[alférez mayor]] de Pravia y Miranda. Foi alcalde mayor de ronda de dicha ciudá, onde figura empadronáu como noble en 1773 y 1780. Dende la so boda y hasta l'añu 1830 en que tituló como conde de Canalejas, foi conocíu por vizconde de la Peña de Francia (consorte y vilbu). Foi amigu de Xovellanos, quien lu llamaba ''Alvarín''.<p> Dio capitulaciones matrimoniales en Xixón el 1ᵘ de setiembre de 1793 y casó el siguiente día 6 na capiya de San Juan Bautista de la parroquia de San Pedro, con María del Carmen Ramírez de Jove y Cienfuegos, llamada vizcondesa de la Peña de Francia, que nació en Xixón el 9 de xunetu de 1772, foi bautizada'l 11 en San Pedro y finó prematuramente en 1795. Yera fía ya inmediata socesora de Manuel María Ramírez de Jove, III [[Marquesáu de San Esteban del Mar de Natahoyo|marqués de San Esteban del Mar]], al que premurió, señor del cotu de [[Natahoyo]] y de la [[Palaciu de Revillaxixéu|casa de Ramírez]] de Xixón, nacíu'l 8 d'agostu de 1848 en dicha villa, onde morrió'l 17 de mayu de 1798, y de Nicolasa María González de Cienfuegos y Velarde, la so primer muyer, de los [[condáu de Marcel de Peñalba|condes de Marcel de Peñalba]], nacida n'Uviéu y bautizada el 7 d'avientu de 1784 en San Isidoro, onde casaron el 17 de mayu de 1770. Tuvieron dos fíos:<ref>Enunciaes pol P. Patac, ibíd., y por C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n87/mode/2up op. cit., p. 81], 75 de la ed. 1987.</ref> # María del Rosariu de Valdés y Ramírez de Jove, que sigue, y # Nicolasa Gala de Valdés y Ramírez de Jove, a la qu'en 1818 capitularon casóse con Antonio María de Faes y Valdés Sorribas, señor de la cases de [[Carabanzo]] nel conceyu de Ḷḷena y [[Coviella (Triongo)|Coviella]] nel de Cangues d'Onís, fíu y socesor d'Antonio de Faes Argandona y Miranda y de Ramona de Valdés Sorribas y Antayo, de los señores del cotu de [[Lodeña]] nel conceyu de Piloña y de la [[Palaciu de Sorribas|casa de Sorribas]] nel de Villaviciosa.<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n87/mode/2up op. cit., p. 81], 75 de la ed. 1987.</ref> Ensin posteridá. Nos venceyos del home asocedió'l so hermanu Matías de Faes. <br/> Asocedió la so fía<p> '''•''' María del Rosariu de Valdés y Ramírez de Jove (1794-1850), '''X condesa de Canalejas''', IV [[Marquesáu de San Esteban del Mar de Natahoyo|marquesa de San Esteban]], XV posesora del adelantamientu de La Florida, señora de les cases d'Avilés, Valdés, Ramírez y agregaes, etc., dama de la Orde de María Luisa.<ref>Nomada'l 19 de mayu de 1844. [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Estáu, leg. 7567 nᵘ 22 y leg. 7572 nᵘ 1.</ref> Nació en Xixón el 5 d'ochobre de 1794, foi bautizada en [[Ilesia de San Pedro (Xixón)|San Pedro]] a otru día y morrió en [[Santiago de Compostela]] en 1850, so testamentu zarráu fechu en Xixón el 26 de setiembre de 1844, que foi protocolizado pol notariu Benito Rodríguez Llanos, nel que pidía ser soterrada nel [[Ilesia de Santu Domingu (Uviéu)|conventu de Santu Domingu]] d'Uviéu, onde lo taben los sos padres y güelos.<p> Previes capitulaciones, casó'l 6 de xineru de 1816 nel oratoriu de [[Palaciu de Inclán Leyguarda (Uviéu)|la so casa d'Uviéu]], [[Ilesia de San Isidoro (Uviéu)|parroquia de San Isidoro el Real]], ante'l presbíteru Juan Valera (académicu de la Hestoria, catedráticu de la Universidá de Santiago y abá de Santa Cruz de Rivadulla), con Juan Antonio de Armada Ibáñez de Mondragón y Guerra, VI [[Marquesáu de Santa Cruz de Rivadulla|marqués de Santa Cruz de Rivadulla]], brigadier de los Reales Exércitos, coronel honorariu d'Artillería, rexidor perpetuu d'Ourense y alguacil mayor de [[Millones]] por S.M. d'esta ciudá y provincia, señor de delles cases y xurisdicciones en Galicia, [[Prócer del Reino|prócer]] y [[senador vitaliciu]] del Reinu, que foi pola so muyer adelantráu de la Florida y rexidor perpetuu d'Uviéu, nacíu en [[Maracaibo]] ([[Capitanía Xeneral de Venezuela|Venezuela]]) el 13 de xineru de 1796 y fináu en Madrid el 15 d'abril de 1871, fíu del brigadier Juan Ignacio de Armada Ibáñez de Mondragón y Caamaño, V marqués de Santa Cruz de Rivadulla, rexidor perpetuu d'Ourense, coronel del [[Batallón de Lliterarios]], caballeru de [[Orde de Carlos III|Carlos III]], natural de [[Santiago de Compostela|Santiago]], y de Petra Guerra y Briones, nacida en [[Pezuela de les Torres]], que casaron en Madrid, [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|parroquia de San Sebastián]], el 8 de xineru de 1793.<p> Fueron padres de<ref>Rellacionen los fíos d'esti matrimoniu'l Marqués del Saltillo y el de Jaureguízar, op. cit., [https://books.google.es/books?id=AyEKEmzEVF4C&pg=PA108 páxs. 108-109].</ref> # Álvaro José d'Armada y Valdés, que sigue, # Pedro d'Armada y Valdés, que va siguir, # Sabín María d'Armada y Valdés, abogáu,<ref>En 1858 yera abogáu del Colexu de Madrid n'exerciciu col nᵘ 439 y casa na cai Lepanto nᵘ 4 d'esta corte, según [https://books.google.es/books?id=7eTCSuCl-moC&q=sabín+armada ''L'indicador de Madrid'', p. 130].</ref> catedráticu de Filosofía del Derechu del [[Atenéu de Madrid]],<ref>[http://www.ateneodemadrid.net/biblioteca_digital/folletos/Socios-1849.txt ''Llista de los Sres. Socios del Atenéu Científicu, Lliterariu y Artísticu d'esta Corte en 20 de marzu de 1849''], p. 7; [http://www.ateneodemadrid.net/biblioteca_digital/folletos/Socios-1852.txt ''Íd. íd. 1952''], p. 9.</ref> autor de notables artículos publicaos nel periódicu uvieín ''[[El Nalón]]''. Casó con María d'Herrera. # María de la Paz d'Armada y Valdés (''Paz Armada''), que nació n'Uviéu en xineru de 1822 y finó el 9 d'avientu de 1859. Casó en 1841 con Francisco de Paula Juan Clímaco de Chaves y Centurión, V [[Marquesáu de Quintanar|marqués de Quintanar]], concesionariu de la [[grandor d'España]], IX [[Condáu de Santibáñez del Río|conde de Santibáñez del Ríu]], [[maestrante de Sevilla]], [[Gentilhombre Grande d'España con exerciciu y servidume|gentilhombre de Cámara]] de la reina [[Sabela II d'España|Sabela II]] con ejercicicio y servidume, nacíu'l 30 de marzu de 1821 y fináu el 5 de xunu de 1854, hijo Francisco de Paula de Chaves y Artacho, VIII conde de Santibáñez, y de María Teresa Centurión y Orovio, de los [[Marquesáu de Parés marqueses de Parés]]. Con descendencia en que siguen los sos títulos. # Juan Bautista María Vicente d'Ávila d'Armada y Valdés, [[caballeru de Santiago]],<ref>S.M. fíxo-y mercé d'un vezu d'esta Orde'l 16 de xineru de 1854 y nomó-y caballeru por títulu del 7 d'agostu siguiente. El so espediente de pruebes ye'l nᵘ 303 de los obrantes nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]].</ref> capitán d'Artillería, que nació en Deva el 27 d'ochobre de 1823 y casó, con Real Llicencia del 9 de payares de 1858, con Ramona de Losada y Miranda (1824-1880), XI [[Marquesáu de Figueroa|marquesa de Figueroa]], fía del teniente xeneral Francisco Javier de Losada y Pardo de Figueroa, X [[Condáu de Maceda|conde de Maceda]], grande d'España, VIII marqués de Figueroa, VIII [[Marquesáu de la Talaya|de la Talaya]], VIII [[Vizcondáu de Fefiñanes|vizconde de Fefiñanes]], llamáu tamién ''vizconde de Layosa'', [[caballeru de Carlos III]], y de María Joaquina de Miranda y Gayoso, VI [[Condáu de San Román|condesa de San Román]], V [[Marquesáu de Santa María del Villar marquesa de Santa María del Villar]], natural de [[La Coruña]], [[dama de la reina]]. Con posteridá.<ref name="losada">Pa estos Losadas, vease la ''Xenealoxía de la Torre fuerte de la Candaira'' en [http://candaira.es/tfcgenealogia.htm Candaira.es].</ref> # María del Carmen d'Armada y Valdés, que morrió neña. # Felisa d'Armada y Valdés, que casó na madrilana [[Basílica Pontificia de San Miguel|ilesia de los Santos Xustu y Pastor]] el 10 de mayu de 1852 (espachándose la Real Llicencia'l día 16 siguiente) con Francisco de Valdés y Mon, II [[Baronía de Cuadonga|barón de Cuadonga]], [[maestrante de Sevilla]], que yera'l so tíu güelu 2ᵘ (fíu d'un hermanu consanguíneu de Fernando de Valdés y Bermaldo de Quirós, el so bisagüelu, enriba citáu como home de la VIII condesa de Canalejas). Natural de Barcelona y bautizáu en [[Ilesia de Santa María del Mar (Barcelona)|Santa María del Mar]] el 8 d'agostu de 1827, yera fíu del coronel Ramón María de Valdés y del Bustu, I barón de Cuadonga, [[caballeru de Carlos III]], [[mayordomu de selmana]] de S.M., natural d'Avilés, y d'Ángela de Mon y del Fierro, de los [[Condáu del Pinar|condes del Pinar]]; nietu de Pedro de Valdés y Solís de Carvajal, yá citáu, y de Josefa del Bustu Solís y Lleón, la so segunda muyer. Con socesión en que siguen dichos títulos. # María del Rosariu d'Armada y Valdés, que nació'l 21 de setiembre de 1831 en Madrid, cai de Atocha, foi bautizada na [[Ilesia de San Sebastián (Madrid)|parroquial de San Sebastián]]<ref>Archivu Parroquial de San Sebastián (Madrid), lib. 70ᵘ de Bautismos, f. 69v, ápud Matías Fernández, [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA497 loc. cit.]</ref> y morrió de tienra edá. <br/> Asocedió «virtualmente» el so fíu primoxénitu:<p> '''•''' Álvaro José d'Armada y Valdés (1817-1889), VI [[Marquesáu de Santa Cruz de Rivadulla|Marqués de Santa Cruz de Rivadulla]] y V [[Marquesáu de San Esteban del Mar de Natahoyo|de San Esteban del Mar de Natahoyo]], XVI adelantráu mayor de la Florida, llamáu tamién ''«XI conde de Canalejas»'', caballeru de les Órdenes de [[Orde de Montesa|Montesa]] y [[Orde de Carlos III|Carlos III]], [[coronel]] d'[[Infantería]], delles vegaes diputáu a Cortes y senador del Reinu.<p> Casó con María Manuela de la Paciencia Fernández de Córdoba y Güemes (1822-1871), V [[Condáu de Revilla Gigedo|condesa de Revilla Gigedo]] ya III [[Condáu de Güemes|de Güemes]], V [[Marquesáu de Canillejas|marquesa de Canillejas]], [[grande d'España]], [[dama de la reina]] y de la [[banda de María Luisa]].<p> Con socesión en que siguieron toos estos títulos y l'adelantamientu de la Florida.<br/><br/> En 1852, Álvaro d'Armada y Valdés arrenunció los sos derechos al condáu de Canalejas en favor del so hermanu Pedro, al empar que-y vencía les faciendes de Valencia, la [[palaciu de Bolgues|casa y bienes de Bolgues]] nel conceyu de les Regueras y la casa de Ramírez de la cai de la Platería d'Uviéu».<ref>C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n89/mode/2up op. cit., p. 82], 76 de la ed. 1987. El palaciu de Bolgues, sito na parroquia de Balduno, conceyu de les Regueras, fuera cabeza del mayoralgu d'Avilés Hevia, qu'entendía amás otros bienes en Santullano, Trasmonte, Morcín, Llanera y Biedes, delles cases n'Uviéu y una capiya nel conventu de Santu Domingu d'esta ciudá. Fundar por vía de meyora Gaspar d'Avilés, rexidor d'Uviéu y [[alférez mayor]] del conceyu de Miranda, y Catalina Alonso de Hevia, la so muyer, por aciu escritures qu'dieron n'Uviéu'l 10 d'agostu de 1547 y el 17 d'abril de 1556. Los fundadores fueron padres del Canónigu [[Tirso d'Avilés]], autor de ''Armes y Llinaxes d'Asturies''. Los citaos bienes de Valencia procedíen del mayoralgu d'Avilés-Canalejas, ensin rellación coles baronías de Ribarroja y Benilloba nel mesmu reinu, que pertenecieron a la suegra d'Álvaro. El cesionario morrió precisamente en Valencia cuando s'atopaba visitando diches propiedaes.</ref> <br/><br/> En virtú de felicidá arrenuncia, asocedió per Real Carta del 16 de xunetu de 1852 el so hermanu menor<p> '''•''' [[Pedro d'Armada y Valdés]] (1818-1864), '''XI conde de Canalejas''', dueñu del palaciu de Bolgues, notable humanista, escritor y políticu tradicionalista, que nació n'Uviéu en 1818 y morrió en [[Valencia]] en 1864. Llicenciáu en Xurisprudencia pola [[Universidá de Santiago de Compostela|Universidá de Santiago]], doctorar por [[Universidá d'Uviéu|la d'Uviéu]], onde foi caderalgu d'Hestoria, y dende 1847 la so Vicerrector. Foi maxistráu de la [[Real Audiencia de L'Habana]] y diputáu a Cortes electu dos veces per Uviéu. «Poeta de notable inspiración, prosista castizu, eruditísimo en materies históriques, principalmente nes referentes a la so quería Asturies, filósofu, llatinista y bien tratáu en Lliteratura clásica, como tamién en Teoloxía y Cánones […]. El Señor Conde de Canalejas yera de conciencia tan ríxida, que consideraba nefasta la más llixera concesión a escueles filosófiques incompatibles col Catolicismu».<ref>Marqués de Jaureguízar, op. cit. 1992, p. 108. Ente los llibros del XI conde cabo citar ''Hores de Recréu'', escritu en 1837-39 y ''El neófito y Ramiro el Mozu'', de 1843, pero la mayor parte de la so obra permanez inédita.</ref> Formó nes files de los «[[Neocatólicos|neos]]», foi amigu de [[Jaime Balmes]], y como él defendía la reconciliación dinástico y nacional por aciu el matrimoniu de [[Sabela II d'España|Sabela II]] col [[Carlos Luis de Borbón y Braganza|Conde de Montemolín]].<ref>Dende una posición tradicionalista'l XI conde de Canalejas intentó caltenese lleal a la reina. Ye autor d'una ''Composición a los díes de la nuesa lexítima soberana Doña Sabela II de Borbón'', publicada en Santiago de Compostela en 1836. Pero col tiempu fíxose más desafecto a la causa isabelina.</ref> Al ser escoyíu diputáu en 1850 treslladó la so residencia a Madrid, onde sostuvo vives polémiques nos alderiques de les Cortes y del [[Atenéu de Madrid|Atenéu]] y nos sos artículos publicaos en ''El Pensamientu Español''.<p> Casó con Lorenza Fernández de Heredia y Valdés, la so tía segunda, con dispensa del 2ᵘ con 3ᵉʳ grau de consanguinidá. Les capitulaciones otorgar el 19 de xunu de 1839,<ref>Obrantes nel [[Archivu de la Casa de Zavala|ACZ]], sig. 336.22.</ref> y a otru día espachóse la Real Llicencia. Lorenza yera hermana d'Antonio Fernández de Heredia y Valdés, vizconde consorte y vilbu [[Vizcondáu del Cuetu de les Palmes|del Cuetu]], [[caballeru de Montesa]], y fía de Francisco José de Heredia y Tinéu, señor de les cases de Heredia d'[[Palaciu de Valdecarzana-Heredia|Uviéu]] y [[Palaciu del Vizconde Heredia|Villarejo]], y de les de [[Palaciu de Doriga|Doriga]] y [[Palaciu de Hevia (Siero)|Faes de Hevia]], castellán y rexidor d'Uviéu, caballeru [[sanjuanista]], y de María Antonia de Valdés y Inclán, yá citaos ente los fíos de la VIII condesa de Canalejas.<p> Tuvieron siquier dos fíos varones: # Pablo d'Armada y Fernández de Heredia, primoxénitu, qu'heredó'l [[palaciu de Bolgues]] pero pola so llealtá [[carlista]] nun quixo solicitar d'un rei lliberal» la socesión nel condáu de Canalejas. Morrió prematuramente y ensin prole hacia 1880. # Y Ramón d'Armada y Fernández de Heredia, que sigue. <br/> Dempués de los díes del primoxénitu y habiendo vacado el títulu cuasi venti años, asocedió en 1883 per Real Carta d'[[Alfonso XII]]<ref>Cita esta Carta C. Miguel Vigil, [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n91/mode/2up op. cit., p. 84], 78 de la ed. 1987. Mientres vacaba el condáu, na [[Guía Oficial d'España|GOE]] siguió figurando como titular el fináu Pedro d'Armada y Valdés (siquier hasta [https://books.google.es/books?id=oLk9IUPzgiwC&q=canalejas%20armada 1868]).</ref> el so fíu segundogénito:<p> '''•''' Ramón d'Armada y Fernández de Heredia (1859-1934), '''XII conde de Canalejas''', que finó vilbu en Santiago de Compostela el 10 de xineru de 1934, a los 75 d'edá.<ref name="mov34" /> En 1895 foi nomáu gobernador d'una provincia nes [[Filipines]], cargu qu'exerció hasta la [[Ocupación de Filipines por Estaos Xuníos|ocupación por Estaos Xuníos]] en 1898. Arriendes del so matrimoniu establecer en Santiago y foi teniente d'alcalde d'esta ciudá pol partíu maurista.<ref name="mov34">José Miguel de Mayoralgo y Folla, Conde de los Acevedos, [http://www.ariasdereyna.com/Documentos/Llibros-otros/Movimientu%20nobiliariu%201934.pdf ''Movimientu nobiliariu de 1934''].</ref><p> Casó con María del Carmen de Quiroga y Losada, qu'heredó del so padre los palacios de [[palaciu de Vistalegre de Aldán|Vistalegre]] y [[Torre de Aldán|de La Torre]], sitos los dos na parroquia de [[Aldán (Cangas)|San Cibrán de Aldán]] y conceyu de [[Cangas de Morrazo]] ([[Pontevedra (provincia)|Pontevedra]]). Nacida hacia 1860, yera hermana de José María de Quiroga y Losada, coronel d'Artillería, que casó con Joaquina de Losada y Torres, la so prima carnal, XI [[Marquesáu de la Talaya marquesa de la Talaya]] y X [[Marquesáu de Santa María del Villar|de Santa María del Villar]],<ref>D'esti matrimoniu nacieron Jesús de Quiroga y Losada, XII [[Marquesáu de la Talaya marqués de la Talaya]], tamién coronel d'Artillería, y el famosu fotógrafu [[Diego de Quiroga y Losada]], XI [[Marquesáu de Santa María del Villar marqués de Santa María del Villar]], [[mayordomu de selmana]] del rei [[Alfonso XIII]]: sobrinos carnales de la condesa de Canalejas. Induz a tracamundiu'l fechu de qu'hubiera dos matrimonios Quiroga-Losada —y dos tales families d'hermanos d'estos apellíos— en dos generación inmediates del mesmu llinaxe. Dellos xenealoxistes tienen a Carmen, la condesa de Canalejas, por fía de José María y de Joaquina, y hermana de Diego y de Jesús. Pero basta una senciella estimación del tiempu en que nació pa ver que nun yera fía, sinón hermana, de José María: fía de Diego y de Carmen, como s'indica nel testu.</ref> y fía de Diego de Quiroga y Prieto, señor les citaes torres de Aldán y del [[palaciu del Piñeiro]] na parroquia de San Martín de [[Folgosa (O Corgo)|Folgosa]], del conceyu [[Lugo (provincia)|lucense]] d'[[O Corgo]], y d'otros estaos, y de María del Carmen de Losada y Miranda, VIII marquesa de Santa María del Villar; nieta de Francisco Javier de Quiroga y Ozores, señor de les mesmes cases, y de María Elena Prieto Aranegui,<ref>La xenealoxía d'estos Quirogas, en [http://www.xenealoxia.org/linaxes/lugo/950-quiroga-casa-de-palaciu-del-pineiro-folgosa-o-corgo Xenealoxia.org].</ref> y materna de Francisco Javier de Losada y Pardo de Figueroa, XI [[Condáu de Maceda|conde de Maceda]], grande d'España, VIII [[Marquesáu de Figueroa|marqués de Figueroa]] y VII de la Talaya, IX vizconde de Fefiñanes, señor del [[castiellu de Maceda]] y del [[palaciu de Fefiñanes]], y de Luisa de Miranda y Sebastián, VI [[Condáu de San Román|condesa de San Román]] y V marquesa de Santa María del Villar.<ref name="losada" /><p> D'esti matrimoniu quedaron cuatro fíos:<ref name="mov34" /> # María del Carmen d'Armada y Quiroga, que sigue, # Ramón d'Armada y Quiroga, que morrió solteru pocu dempués que'l so padre, # Lorenza d'Armada y Quiroga, muyer de Ricardo Meyer, ensin socesión, # y María de los Dolores d'Armada y Quiroga, que casó n'agostu de 1918 con Jorge Bela y Lleves, miembru de la nobleza [[austru-húngara]]. Fueron los sos fíos: ## José Bela y Armada, secretariu xeneral del conceyu d'Ourense, que finó en dicha ciudá'l 11 d'abril de 1981.<ref>La so esquela, nel ''ABC'' del 21, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0001350793;nome_pdf=ABC-21.04.1981-pagina%20107;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C1981%5C198104%5C19810421%5C81A21-107.xml p. 95].</ref> Foi la so muyer María Josefa Rodríguez de Zabaleta y Rodríguez, que finó vilba en Madrid el 26 de febreru de 2010,<ref>La so esquela, nel ''ABC'' del 7 de marzu, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0005828675;nome_pdf=ABC-07.03.2010-pagina%20081;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C2010%5C201003%5C20100307%5C10M07-081.xml p. 81].</ref> fía de Fernando Rodríguez de Zabaleta y Martínez y de Concepción Rodríguez Angostu. Tuvieron por fía única a ##:: María Palombu Bela y Rodríguez de Zabaleta, de quien se va falar más embaxo, XVI condesa de Canalejas.<br/><br/> ## Ramón Bela y Armada, que finó en Madrid el 12 d'avientu de 1988. Casó con María Teresa Kindelán y Romero, nacida en 1926, fía de Ultano Kindelán Duany, natural de [[Puerto Real]], y de Madalena Romero y Ponce de León, [[Marquesáu de Casines|marquesa de Casines]], que lo yera de [[Xerez de la Frontera|Xerez]]. Con posteridá.<ref>Descendientes de Edward Kindelan, 8ª xeneración, § 189, en Reunionkindelan.16mb.com (la Wikipedia nun enllaza a esti sitiu por consideralo una ''web'' maliciosa).</ref> ## Enrique Bela y Armada, ## Olga Bela y Armada, ## Jorge Bela y Armada, ## María de Lourdes Bela y Armada, ## Javier Bela y Armada, que casó en Vitoria en xunu de 1968 con María José Martínez de Pisón y Verástegui,<ref>El diariu ''ABC'' dio noticia de la pidida (nel so númberu del 19 d'abril, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0000849167;nome_pdf=ABC-19.04.1968-pagina%20078;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C1968%5C196804%5C19680419%5C68A19-078.xml p. 78]) y de la boda (el 26 de xunu, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0000857322;nome_pdf=ABC-26.06.1968-pagina%20075;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C1968%5C196806%5C19680626%5C68J26-075.xml p. 75]).</ref> fía de Rafael Martínez de Pisón y Nebot y de Josefina Verástegui Zabala, de los marqueses de l'Alamea. ## María del Carmen Bela y Armada ## y Antonio Bela y Armada. <br/> Asocedió la so fía<p> '''•''' María del Carmen d'Armada y Quiroga (c.1895-1955), '''XIII condesa de Canalejas''', dueña de los palacios de [[palaciu de Vistalegre de Aldán|Vistalegre]] y [[Torre de Aldán|La Torre]] de Aldán.<p> Casó en xunetu de 1919 con Julián Pérez Esteso, abogáu natural de [[Santiago de Compostela]], quien la sobrevivió dellos años. Foi direutivu de la Federación Católicu-Agraria de la Coruña, y unu de los fundadores de la [[Lligues Católiques (España)|Lliga Católica Gallega]], dempués integrada na [[CEDA]]. Pertenecía a la tercer xeneración d'una dinastía de banqueros empecipiada pol [[Cameros|camerano]] Manuel Pérez Sáenz, el so güelu, qu'en 1845 fundó en Santiago la casa de banca familiar, y siguida por Olimpio Pérez Rodríguez, el so padre. Ente 1959 y 1960 quedó al mandu de la empresa, que daquella se llamaba ''Banca Hijo de Olimpio Pérez'' y más tarde convertiríase nel [[Banco Gallego]].<ref>María Jesús Facal Rodríguez, [http://webs.uvigo.es/cfacal/redes.pdf «La integración de comerciantes mayoristas gallegos en redes financieres o bancaries na segunda metá del sieglu XIX: Manuel Pérez Sáenz»].</ref> Procrearon a: # Julián Pérez d'Armada, que morrió mozu en vida de los sos padres, # Antonio Pérez d'Armada, que sigue, # José María Pérez d'Armada, que morrió ensin descendencia primero qu'Antonio, # María del Carmen Pérez d'Armada, que morrió nueva y soltera, # y Ramón Pérez d'Armada, que va siguir. <br/> Asocedió per Carta del 21 d'avientu de 1956 el so fíu<p> '''•''' Antonio Pérez d'Armada (1924-1989), '''XIV conde de Canalejas''', que nació'l 17 de xineru de 1924. Heredó de la so madre'l [[Torre de Aldán|palaciu de la Torre]] d'[[Aldán (Cangas)|Aldán]], onde expiró el 29 de mayu de 1989.<p> Casó tardíamente y dos veces: primer en 1978 con María de les Nieves Delicáu y de la Cuesta,<ref>Celebróse la boda na parroquial de La nuesa Señora de la Paz del [[Soto de la Moraleja]]. Crónica nel ''ABC'' del 17 de febreru de 1978, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0001243091;nome_pdf=ABC-17.02.1978-pagina%20045;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C1978%5C197802%5C19780217%5C78F17-045.xml p. 45].</ref> que yera hermana entera de Santiago de Nozales Delicáu, caballeru de la [[Orde de Malta]],<ref>Finó esti señor el 6 de payares de 2009, siendo caballeru n'obediencia de felicidá soberana Orde. La so esquela, nel ''ABC'' del 15, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0005569700;nome_pdf=ABC-15.11.2009-pagina%20087;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C2009%5C200911%5C20091115%5C09N15-087.xml p. 87].</ref> y de María de la Concepción Delicáu, dama del [[Real Cuerpu de la Nobleza de Madrid]].<ref>La esquela d'esta señora nel diariu ''El Mundo'' del vienres 8 de marzu de 2013, p. 20.</ref> Fía de Santiago Delicáu y del Valle y de María de la Concepción de la Cuesta y Urquiza, la so muyer; nieta de Nicasio Delicáu y Braña de la Escosura y de María del Carmen del Valle y Larrínaga, y materna d'[[Antonio de la Cuesta y Sáinz]] y de Santa de Urquiza y Amézaga.<p> Y contraxo segundes nupcias en [[Alcobendas]] el 28 d'avientu de 1985 con María de la Fuencisla Roca de Togores y Rodríguez de Mesa, que nació en Madrid el 26 de xunu de 1940 y finó vilba en Pontevedra'l 21 d'abril de 2014.<ref>La so esquela nel ''ABC'' del 29 de mayu de 2014, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0006337190;nome_pdf=ABC-29.05.2014-pagina%20063;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C2014%5C201405%5C20140529%5C14Y29-063.xml p. 63].</ref> Fía d'Ignacio Roca de Togores y Tordesillas, [[Marquesáu de Gibraleón|marqués de Gibraleón]], y de María del Pilar Rodríguez de Mesa y Cervera, la so muyer; sobrina carnal de Pedro d'Alcántara Roca de Togores y Tordesillas, XIX [[Ducáu de Béxar|duque de Béxar]], y nieta de Luis Roca de Togores y Téllez-Girón, XV [[Marquesáu de Peñafiel|marqués de Peñafiel]], de los duques de Béxar, y de María Victoria de Tordesillas y Fernández-Casargiego, de los [[Condáu de la Patilla|condes de la Patilla]].<p> Nun tuvo fíos de nenguna d'elles, pero mientres el so segundu matrimoniu adoptó dos, llamaos: # Fuencisla Pérez y Roca de Togores # y Rodrigo Pérez y Roca de Togores. <br/> Asocedió per Real Carta del 5 de payares de 1991 el so hermanu<p> '''•''' Ramón Pérez d'Armada (c.1930-1999), '''XV conde de Canalejas'''. Heredó'l palaciu de Vistalegre de Aldán, onde finó célibe'l 1ᵘ de marzu de 1993. A la so muerte quedó escastada la descendencia de sangre de los sos padres. Nes sos últimes disposiciones, mandó'l palaciu de Vistalegre al so pariente Ramón Gil González de Careaga,<ref>El legatario yera primu terceru so tantu por Armada como por Losada, pero nun baxaba de los Quiroga, llinaxe del que provenía los palaciu. N'efeutu, Ramón Gil González de Careaga yera fíu segundu del fináu Juan Gil y Armada, XIII [[Marquesáu de Figueroa|marqués de Figueroa]], alcalde de Santiago de Compostela, y de Pilar González de Careaga y Fontecha; nietu de [[Miguel Gil Casares]] y de Joaquina Armada y Losada, y biznietu de Juan d'Armada y Valdés (citáu ente los fíos de la X condesa de Canalejas), y de Ramona de Losada y Miranda, la so muyer, XI marquesa de Figueroa, que yera hermana de Carmen de Losada y Miranda, VIII [[Marquesáu de Santa María del Villar marquesa de Santa María del Villar]], bisagüela del causante (citada como suegra del XII conde de Canalejas). Amás d'esta doble consanguinidá, los Gil Casares enllazaren repetidamente colos Pérez y los Armada. Un hermanu del citáu Miguel, [[Felipe Gil Casares]] (1877-1953), catedráticu de Derechu, rector de la Universidá de Santiago y alcalde de la ciudá, diputáu a Cortes y maxistráu del Supremu, casó con Carmen Pérez Esteso, tía carnal del nuesu conde. Y un fíu d'esti matrimoniu, el doctor [[José María Gil-Casares]] (1916-2009), casó con Carmen Rafaela Armada y Comyn, de los [[Marquesáu de Santa Cruz de Rivadulla|marqueses de Rivadulla]].<br /> Mandando'l palaciu de Vistalegre a un pariente alloñáu y ayenu a la llinia pola que-y tocaba esti bien solariego, el XV conde de Canalejas pretería tantu a los fíos adoptivos del so hermanu como a los sos primos carnales y sobrinos segundos, a quien había de pasar el títulu y que sí baxaben de los Armada y Quiroga. Sobre'l tipu sociolóxicu del noble ''fin de race'', vease [[Faustino Menéndez Pidal]], ''La nobleza n'España: idees, estructures, historia'' (Madrid, Fundación Cultural de la Nobleza Española, 2008), [https://books.google.es/books?hl=es&id=7mOnK9QZDCsC&q=%22fin%20de%20race%20que%22 páxs. 346 & seqq.] </ref> de quien dempués lo heredó María del Mar (''Myriam'') Beristáin Díez, la so vilba, que finó ensin prole en felicidá casa en 2009.<ref>La so esquela en [http://www.rememori.com/87425:myriam_beristain_diez Rememori.com]. Sobre'l so fallecimientu y la hestoria del palaciu, vease tamién [http://www.farodevigo.es/portada-o-morrazo/2009/10/14/llutu-palaciu-vista-allegre/377156.html «Llutu nel Palaciu de Vista Allegre», nel ''Faro de Vigo'' (14 d'ochobre de 2009)]. Esti artículu ensin firma ta llaráu d'errores sobre la familia Canalejas (empezando pola denominación del títulu, pos fala de los condes de Aldán»), pero paez fiable al respeutive de les tresmisiones hereditaries.</ref> <br/><br/> Asocedió por Orde del 8 de xunu de 1999 (publicada nel [[BOE]] del 16 siguiente) la so sobrina segunda (fía de José Bela y Armada, citáu ente los nietos del XII conde)<p> '''•''' [[María Palombu Bela y Rodríguez de Zabaleta]], '''XVI y actual condesa de Canalejas'''. === Apéndiz: Llinia de la casa de les Morteres === == Bibliografía y enllaces esternos == * [[Ciriaco Miguel Vigil]]. ''Noticies biográficu-xenealóxiques de Pedro Menéndez d'Avilés, primer adelantráu y conquistador de la Florida, siguíes coles d'otros asturianos que figuraron nel descubrimientu y colonización de les Amériques'' (Avilés, 1892, visible en [https://archive.org/stream/noticiasbiogrfi00vigigoog#page/n9/mode/2up Openlibrary], y parcialmente en [https://books.google.es/books?id=8OAQAwAAQBAJ&pg=PA3#v=onepage&q&f=false Google Books]). Hai una ed. recién en ''Biblioteca d'Autores Asturianos'', 3 (Xixón, Auseva, 1987), nel so mayor parte facsimilar pero con distinta paxinación. * [[Eugenio Ruidíaz y Caravia]]. ''La Florida: La so conquista y colonización por Pedro Menéndez d'Avilés'', t. II (Madrid, 1893, visible en [https://archive.org/stream/lafloridasuconqu02ruid#page/n7/mode/2up Openlibrary], pdf en [http://pdf.cervantesvirtual.com/descargapdf/la-florida--la so-conquista-y-colonizacion-por-pedro-menendez-de-aviles-tomo-2/?uuid=dcd2fee2-2dc6-11y2-b417-000475f5bda5 Cervantesvirtual] y ed. electrónica en Forgottenbooks (archivada na [https://web.archive.org/web/20140715001649/http://www.forgottenbooks.com/readbook_text/La_Florida_1400004261/1 Wayback Machine]). Hai ed. recién aumentada con dellos anexos en ''Mundus Novus'', 4 (Madrid, Ismu, 1989). * [[Francisco Mellén Blanco]]. ''Avilés: llinaxes y blasones'' (Madrid, 2003), páxs. 121-148 y 213-236. * Francisco Mellén Blanco. ''Heráldica d'Avilés'' (Madrid, 2009). * Francisco Mellén Blanco. ''Pedro Menéndez d'Avilés, Adelantráu de la Florida: Datos xenealóxicos y nuevos documentos'' (Madrid, 2011). * ''Repartu de grandores y Títulos Nobiliarios Españoles'' (Institutu Salazar y Castro-[[CSIC]], dellos años) * Luis Ballesteros Carbayos. ''Diccionariu biográficu matritense'' (Madrid, 1912), s.vv. «Luján y Silva (Fernando de)» y «Luján Silva y Góngora (Pedro Francisco)», [http://bibliotecavirtualmadrid.org/bvmadrid_publicacion/i18n/catalogo_imagenes/imaxe.cmd?path=1027017&posicion=32 páxs. 402 y 403]. * Pedro Ruiz Torres. «La nobleza nel País Valencianu mientres la transición al capitalismu», en ''Manuscrits: Revista d'història moderna'' nᵘ 4-5 (1987), [http://web.archive.org/web/20121201140008/http://ddd.uab.cat/pub/manuscrits/02132397n4-5p91.pdf páxs. 91-107]. * Antonio Ramos. ''Descripción xenealóxica de la casa de Aguayo'' (Málaga, 1781), [https://books.google.es/books?id=ncwWAAAAQAAJ&pg=PA311#v=onepage&q&f=false páxs. 311-313]. * [[José María Patac|José M.ª Patac de les Travieses]]. «Árbol xenealóxicu de la casa de Valdés de Xixón», publicáu como apéndiz IX nel so ed. de los ''Llinaxes Asturianos'' de [[Luis Alfonso de Carvallo]] (Xixón, Auseva, 1987, en ''Monumenta Historica Asturiensia'', XX), páxs. 121-131. * Lucía Fernández Secades. ''Los Valdés: una casa nobiliaria nel Xixón de los sieglos XVI y XVII'' (Uviéu, KRK, 2009). * Nicolás Hobbs. «Marqueses y duques de Almodóvar del Río», en ''Grandes d'España'' (antigua web Grandesp.org.uk, visible nel espeyu [https://archive.is/20111003235823/http://www.grandesp.org.uk/historia/gzas/almodovarrio.htm Archive.is]). * Matías Fernández García. [https://books.google.es/books?hl=es&id=hhJ1OaeGHQAC&pg=PA496 ''Parroquia madrilana de San Sebastián: dellos personaxes del so archivu'' (Madrid, Caparrós, 1995), páxs. 496-497]. * Gabriel de Cárdenas y Cano [seudónimu d'[[Andrés González de Barcia]]]. ''Ensayu cronolóxicu pa la hestoria xeneral de la Florida'', t. VIII de la ''Historia de la conquista del Nuevu Mundu'' (Madrid, 1829), tabla xenealóxica desplegable a la fin del volume. Topemos cuatro exemplares en Google Books, y en toos ellos la fueya apaez plegada ([https://books.google.es/books?id=m9cYt7oeBtUC&pg=PA509 1], [https://books.google.es/books?id=RKVAAAAAYAAJ&pg=PA509 2], [https://books.google.es/books?id=Fwn3nytNvsAC&pg=PA509 3], [https://books.google.es/books?id=UGNPD6ihoOAC&pg=PA509 4]); vese correutamente nel de la [http://www.bibliotecavirtualdeandalucia.es/catalogo/catalogo_imagenes/imaxe.cmd?path=1009165&posicion=2 Biblioteca Virtual d'Andalucía] (pero'l pdf ye bien pesáu pos reproduz más de 500 pp., y en color). == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Condaos d'España|Canalejas]] [[Categoría:Avilés]] [[Categoría:Cases nobiliaries d'Asturies]] [[Categoría:Historia de Florida]] [[Categoría:Casa de Valdés]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] odxuigvpguo5rz9jdwftfiv1o1ypkga 0 160549 3710486 3704710 2022-08-22T07:04:27Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{ Ficha de títulu nobiliariu |imaxe=Corona de conde.svg |texto imagen='''Corona condal''' |primer titular= [[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]] |rei=[[Felipe IV d'España]] |fecha= [[30 d'ochobre]] de [[1659]]<p> [[Grandor d'España]] de 1ª clase'l [[7 de payares]] de [[1838]] por [[Sabela II d'España|Sabela II]] |dinastía(s)= [[#Los Queipo de Llano|Queipo de Llano]] (''usque'') |actual titular= [[Francisco de Borja Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio]] (XII&nbsp;conde dende [[2002]]) |}} [[Ficheru:Cangas del narcea ayuntamiento.JPG|thumb|345px|Los [[#Los Queipo de Llano|Queipo de Llano]], '''condes de Toreno''', yeren [[Alférez mayor|alféreces mayores]] del [[Principáu d'Asturies]] y de la villa y conceyu de Cangas de Tinéu, güei [[Cangas del Narcea|Cangas]]. El títulu condal, creáu en 1659, quedó suxetu al [[mayoralgu]] fundáu en 1526 por Sueru Queipo de Llano ''el Viejo'', tatarabuelo del primer conde, con asientu principal nel [[Casa solariega|solar]] de la so [[llinaxe]] en dicha villa. [[Palaciu de Toreno (Cangas)|Esti palaciu]], sito na plaza del Conde de Toreno, ye anguaño [[casa consistorial]] del [[conceyu]] de Cangas.]] El '''condáu de Toreno''' ye un [[títulu nobiliariu español]], de [[Corona de Castiella|Castiella]], que dende [[1838]] porta la dignidá de [[grande d'España]] de primera clase. Foi concedíu pol rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]], col [[vizcondáu previu]] de [[Matarrosa del Sil|Matarrosa]] y por aciu Real Decretu del [[12 de payares]] de [[1657]] y Real Despachu del [[30 d'ochobre]] de [[1659]], en favor d'[[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]], señor de les villes de [[Toreno]] y [[Tombrio de baxo]], [[alférez mayor]] del [[Principáu d'Asturies]] y de la villa de Cangas de Tinéu (güei [[Cangas del Narcea|Cangas]]), onde tenía'l [[Palaciu de Toreno (Cangas)|solar del so llinaxe]], caballeru de [[Orde de Santiago|Santiago]], [[correxidor]] de [[Granada]]<ref name=corrgran/> y de [[Madrid]],<ref name=corrmad/> capitán xeneral de [[Málaga]], del [[Conseyu de Facienda]] de dichu rei y el so [[gentilhombre de boca]]. El concesionariu yera fíu del capitán Sueru Queipo de Llano y Valdés, natural y alférez mayor de Cangas de Tinéu, que sirvió a S.M. na [[Pedro Sarmiento de Gamboa#Esploración de les canales patagónicos y del estrechu de Magallanes|Xornada del Estrechu de Magallanes]], y de Catalina Bernardo de Quirós, nacida na [[La Pola Ḷḷena]]; sobrín carnal agnado del [[inquisidor]] [[Fernando de Valdés y Llano]], [[Diócesis de Teruel y Albarracín|obispu de Teruel]] y [[Archidiócesis de Granada|arzobispu de Granada]], presidente del [[Conseyu de Castiella]], fundador de la [[Colexata de Santa María Madalena|Colexata de Cangas de Tinéu]]; primu carnal de [[Juan Queipo de Llano (obispu de Guadix y de Coria)|Juan Queipo de Llano y Valdés]], [[Diócesis de Guadix-Baza|obispo de Guadix]] y [[Diócesis de Coria-Cáceres|de Coria]], y del inquisidor [[Fernando Queipo de Llano y Valdés]], [[Diócesis de Lleón|obispu de Lleón]]; sobrín nietu del inquisidor [[Juan de Llano Valdés]], tamién obispu de Lleón, y sobrín biznietu del [[inquisidor xeneral]] [[Fernando de Valdés y Salas|Fernando de Valdés]], [[Diócesis d'Uviéu|obispu d'Uviéu]], de Lleón y [[Diócesis de Sigüenza|de Sigüenza]], [[arzobispu de Sevilla]] y tamién presidente de Castiella, fundador de la [[Universidá d'Uviéu]] y del [[Colexu de San Pelayo (Salamanca)|Colexu de San Pelayo]] en [[Universidá de Salamanca|la de Salamanca]]. Y taba emparentáu en diversos graos con otros prelaos.<ref>Yera asina mesmu sobrín 2º de [[Juan Queipo de Llano y Flórez]], presidente de la [[Real Chancillería de Valladolid]], [[Obispáu de Pamplona|obispu de Pamplona]] y [[Diócesis de Xaén|de Xaén]] y virréi de [[Reinu de Navarra|Navarra]], fundador del [[conventu de Dominiques (Cangas)|conventu de Dominiques Recoletes]] de Cangas de Tinéu, y sobrín nietu 2º del inquisidor [[Gutierre Bernardo de Quirós]], conseyeru de la Suprema, [[Archidiócesis de Puebla de los Ánxeles|obispu de Poblar de los Ánxeles]], fundador de la [[Obra Pía]] de [[Tinéu]] y del [[conventu de Santa Clara (Tinéu)|conventu de Santa Clara]] d'esta villa, y de [[frai Blas de Tinéu]], hermanu del anterior, provincial de Castiella de la [[Orde de la Mercé]], calificador de la Suprema, [[Diócesis titular|obispu titular]] de [[Termópoli]] y [[Obispu auxiliar|auxiliar]] d'[[Archidiócesis de Granada Granada]].<br /> Y anque floriaron dempués de los sos díes, cabo nomar por parientes del I conde de Toreno al inquisidor [[Juan Queipo de Llano (arzobispu de Llamargues)|Juan Queipo de Llano y Valdés]] (1642-1708), el so sobrín 3º, [[Archidiócesis de La Paz|obispu de La Paz]] y [[Archidiócesis de Sucre|arzobispu de Llamargues]], y a [[Fernando d'Arango y Queipo de Llano]] (1673-1745), el so sobrín nietu 3º, [[Diócesis de Tui-Vigo|obispu de Tui]], fundador de la [[Colexata de Pravia|Colexata]] y [[Obra Pía]] de Pravia. El detalle de toos estos parentescos va esponer na historia xenealóxica.</ref> La [[Rexencia (política)|reina gobernadora]] [[María Cristina de Borbón]] —en nome de la reina [[Sabela II d'España|Sabela II]], la so fía— concedió a esta casa la [[grandor d'España]] de primera clase por Real Decretu del 25 d'agostu de 1838 y Real Despachu del [[7 de payares]] siguiente,<ref>Obra'l Real Despachu de concesión del grandor nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Conseyos, leg. 8.981, a. 1838, exp. 2.</ref> en cabeza del VII conde, [[José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia]], pernomáu [[historiador]] que fuera [[Historia de los ministerios de Facienda d'España|ministru de Facienda]] y [[Historia de los ministerios d'Asuntos Esteriores d'España|d'Estáu]] y [[Presidentes del Congresu de los Diputaos presidente de les Cortes]] y [[Presidente del Conseyu de Ministros d'España|del Conseyu de Ministros]], académicu de les Reales [[Real Academia de la Historia|de la Historia]] y [[Real Academia de Belles Artes de San Fernando|de San Fernando]]. == Llista de señores y condes de Toreno == {| {{tablaguapa}} |- ! !! <small>Titular !! <small>Periodu |-bgcolor="#dddddd" | ! colspan="3" | Señores de Toreno |- | ||[[Monesteriu de Santa Leocadia de Castañeda]] ||<center>[[916]]-[[1118]] |- | ||[[Obispáu de Astorga]] ||<center>[[1118]]-[[1581]] |- | ||[[Incorporación de señoríos Incorporáu a la Corona]] ||<center>[[1581]]-[[1583]] |- |- bgcolor="#dddddd" | ! colspan="3" | <small>Nueva concesión por [[Felipe II d'España|Felipe II]] en [[1583]] |- |<center>I||[[Antonio Vázquez Buelta]] ||<center>[[1583]]-1600 |- |<center>II||[[Jerónimo Vázquez Buelta]] ||<center>1600-1613 |- |<center>III||Capitán [[Sancho de Merás]] ||<center>1613-1637 |- |<center>IV||[[Pedro de Merás y Sanfrechoso]] ||<center>1637-1638 |- |<center>V||[[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]] ||<center>1638-1662 |- |- bgcolor="#dddddd" | ! colspan="3" | Condes de Toreno <small>(creación por [[Felipe IV d'España|Felipe IV]] en [[1657]]) |- |<center>I||[[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]]||<center>[[1657]]-1662 |- |<center>II||[[Fernando Queipo de Llano y Lugo]] ||<center>1662-1699 |- |<center>III||[[Fernando Queipo de Llano y Jiménez de Arellano]]||<center>1699-1718 |- |<center>IV||[[Fernando Ignacio José Queipo de Llano Doriga y Malleza]]||<center>1718-1778 |- |<center>V||[[Joaquín José Queipo de Llano y Quiñones]]||<center>1778-1796 |- |<center>VI||[[José Marcelino Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós]]||<center>1796-1838 |- |<center>VII||[[José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia]]||<center>1838-1843 |- |<center>VIII||[[Francisco de Borja Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos]]||<center>1843-1890 |- |<center>IX||[[Álvaro Queipo de Llano y Fernández de Córdoba]]||<center>1890-1938 |- |<center>X||[[Francisco Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques]]||<center>1938-1954 |- |<center>XI||[[Francisco Queipo de Llano y Acuña]]||<center>1959-2002 |- |<center>XII||[[Francisco de Borja Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio]]||<center>2002-güei |- |} == El señoríu de Toreno == [[Ficheru:Ayuntamiento de Torenonevado.jpg|thumb|280px|La Plaza Mayor de la villa [[berciana]] de [[Toreno]] ye comúnmente llamada Plaza de la [[Picota (columna)|Picota]], porque nella caltiénse, frente al Conceyu, l'antiguu [[Rollu (alministración)|rollu de xusticia]], símbolu de la xurisdicción civil y criminal que los condes de Toreno exercieron nesti [[Señoríu xurisdiccional|cotu señorial]] hasta'l final del [[Instituciones españoles del Antiguu Réxime|Antiguu Réxime]].]] El cotu de Toreno yera un [[señoríu xurisdiccional]] qu'incluyía les villes de [[Toreno]] y [[Tombrio de baxo]] y los llugares de [[Librán]], [[Langre (Lleón)|Langre]], [[San Pedro de Mallo]], [[Santa Leocadia (Lleón)|Santa Leocadia]] y [[Matarrosa del Sil|Matarrosa]], tou na contorna del [[Bierzo]], [[diócesis de Astorga]] y [[Reinu de Lleón|reino]] y actual [[provincia de Lleón]], coles sos rentes, [[alcabala|alcabales]] y frutos y con xurisdicción civil y criminal alta y baxa y pixín y mistu imperiu. Midía'l cotu una llegua de llargu y dos y media de contorna. Perteneció dende'l [[sieglu XI]] a la ilesia de Santa Leocadia nél aniciada, y dempués al arcedianáu de [[Ribas de Sil]] de dichu obispáu. La ilesia y abadía de Santa Leocadia de Castañeda foi fundada como eremitorio a mediaos del [[sieglu IX]], y refundada so la [[regla de San Benitu]] por [[San Genadio de Astorga]] nel añu 916... El rei [[Felipe II d'España|Felipe II]] [[Incorporación de señoríos|incorporó]] esti cotu a la Corona en [[1581]], en virtú d'una [[bulda]] de [[Gregorio XIII]] que-y dexaba desmembrar les villes y llugares de les ilesies de menos de 40.000 ducaos de renta, y pocu dempués vender al preciu de tres cuento y 720.000 maravedinos.<ref>El preciu de 3.720.000 maravedinos calculóse como valor capitalizáu de les rentes que producía'l cotu al arcedianáu de Ribas de Sil, según l'averiguación que llevó a cabu'l xuez Francisco de Guzmán en virtú d'una Real Orde d'agostu de 1581. Tenía'l cotu coles mesmes 207 vecinos, y el 29 mayu de 1582 el citáu xuez echar# voz de que S.M. vendiera la xurisdicción en dichu aprecio a Antonio Vázquez Buelta, y el derechu preferente de tantéu que-yos asistía pa mercala, pero nun lu exercieron nel plazu señaláu de cuatro meses. A finales de dichu añu, el mesmu xuez dio posesión del señoríu a Pedro Buelta, que la tomaba en nome y representación del so primu Antonio Vázquez, el nuevu señor de Toreno. Francisco González González, [http://ieslagandara.centros.educa.jcyl.es/sitio/print.cgi?wid_seccion=1&wid_item=58&wOut=print op. cit.]</ref> La concesión, por [[Real Cédula]] dada en [[Lisboa]] el 3 de marzu de 1582 y Real Despachu del [[31 de mayu]] de [[1583]]. El nuevu concesionariu foi <p>'''•''' Antonio Vázquez Buelta, '''I señor de Toreno''', tesoreru xeneral de S.M., [[Familiar de la Inquisición familiar]] y receptor xeneral del [[Conseyu de la Inquisición]].<ref>En 1583 fixo información xenealóxica so y de la so muyer ante'l Tribunal d'Inquisición de Corte. Obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Inquisición, leg. 1.370, exp. 6.</ref> Natural d'[[Astorga]], estudió Lleis y treslladóse a Madrid, onde amasó una fortuna por aciu l'actividá d'emprestadora y cambista. Paez qu'amás del señoríu de Toreno, mercó'l de [[Congosto (Lleón)|Congosto]], villa berciana que tamién perteneciera a la [[Diócesis de Astorga|mitra asturicense]], y los de [[Grajanejos]] y [[Zaorejas]] en [[Guadalaxara (provincia, España)|Guadalaxara]]. Foi fíu natural de Santos Vázquez Buelta, fidalgu natural de Toreno, criáu del obispu de Astorga y vecín d'esta ciudá, quien-y tuvo con Catalina de Quirós, una criada asturiana de la so casa, siendo dambos solteros.<ref>Paco Vuelta, [https://archive.is/20140204213202/http://www.torenopaco.es/?p=42 op. cit.]</ref><p> Casó con Catalina Ibáñez de Carmona y Quesada, natural de Madrid, que debía de ser hermana del llicenciáu Diego Ibáñez de Carmona, canónigu de la [[Catedral de Coria]] y dignidá d'[[Archidiácono|Arcedianu]] de [[Valencia de Alcántara]]. En 1600 asocedió-y el so fíu <p>'''•''' Jerónimo Vázquez Buelta, '''II señor de Toreno''', primer posesor d'un mayoralgu que-y fundaron los señores antes citaos, los sos padres.<ref>Como tal ménta-y un documentu de 1631 qu'obra sol nᵘ 72.626 na [[Coleición Salazar y Castro]] de la [[Real Academia de la Historia]], según refieren Baltasar Cuartero y Huerta y el Marqués de Siete Ilesies nel so ''Índiz'', t. XLVI (1976), p. 48.</ref> Yera señor efeutivu del cotu n'avientu de 1606, pero paez qu'en 1608 quixo vendelo o vencelo en pagu de deldes a Gregorio de Velasco y Pedro de Velasco, miembros d'una familia local que'l 3 de xunetu de dichu añu, pretendiéndose dueños de la xurisdicción, apoderaron a Bartolomé Pérez por qu'en el so nome cobrara los derechos señoriales. Esta tresmisión quedó ensin efeutu, probablemente por escarecer de la preceptiva Llicencia Real. Y cinco años dempués, en 1613, Jerónimo Vázquez Buelta vendió'l señoríu al preciu de 16.000 ducaos. Cuntaba pa ello con Real Llicencia, y el comprador foi <p>'''•''' Sancho de Merás, '''III señor de Toreno''', capitán de la Carrera de Indias y maestre del galeón ''La nuesa Señora de la Valvanera'', natural de la villa de [[Tinéu]]. Pasó a la [[Nueva España]] y se avecindó na [[ciudá de Méjico]]. La [[Casa de Contratación de Indias]] embargó-y la xurisdicción de Toreno el mesmu añu de 1613, mientres un procesu por contrabandu,<ref>Acusábase-y de nun pagar n'aduanes el quintu» del valor de 36 caxes de barres de plata traíes de Nueva España. A raigañu del embargu decretáu pola Casa de Contratación en 1613, interesar nel procesu varios particulares que reclamaben el señoríu embargáu. Fueron a saber: Clara Queipo de Llano, muyer de Merás, y el so hermanu Sueru Queipo de Llano, caballeru de Santiago, como acreedores por alimentos; los fíos d'Antonio Vázquez Vuelta, representaos pol dominicu frai Alonso de Carmona, que pretendíen el tantéu de la xurisdicción, y tamién un exóticu aspirante a llograla por gracia de S.M. en remuneración de los servicios de la so familia a los emperadores d'Austria: el barón Esdenco de Colobrat, que'l so padre, el barón Wolfgang, foi condestable de Bohemia y camareru mayor de [[Rodolfo II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Rodolfo II]]. Cfr. Marqués de Jaureguízar, op. cit. 1971, p. 209, y op. cit. 1992, p. 55; Paco Vuelta, [https://archive.is/20140204213202/http://www.torenopaco.es/?p=42 op. cit.], y Francisco González, [http://ieslagandara.centros.educa.jcyl.es/sitio/print.cgi?wid_seccion=1&wid_item=58&wOut=print op. cit.]</ref> pero restituyir trés años dempués al quedar [[Sobreseimientu|sobreseída]] la causa.<ref>Dictóse'l sobreseimientu por Real Cédula del 16 de febreru de 1616, refrendada por Pedro de Ledesma. El 8 d'abril de 1617 Sancho de Merás dio poder en Sevilla ante Juan Bautista de Contreras en favor de la so muyer, del so cuñáu Álvaro Queipo de Llano y del llicenciáu Pedro de Merás, el so sobrín, por qu'en el so nome tomaren posesión de les villes embargaes. Senén González Ramírez, op. cit. 1996, p. 166, y op. cit. 2007, p. 27.</ref> Yera fíu de Marcos de Merás de la Plaza, natural de [[Tinéu]], y de Catalina Suárez de Sierra, de la casa de [[Pambley]] nel conceyu de Cangas.<p> Casó en [[Cangas del Narcea|Cangas de Tinéu]] en xunetu de 1610 con Clara Queipo de Llano, que vivió munchos años abandonada del so home y morrió ensin descendencia en 1630 nel [[Palaciu de Toreno (Cangas)|palaciu de Queipo de Llano de Cangas de Tinéu]], onde naciera. Yera fía de Sueru Queipo de Llano y Valdés, señor de felicidá casa, alférez mayor de Cangas, capitán na [[Pedro Sarmiento de Gamboa#Esploración de les canales patagónicos y del estrechu de Magallanes|Xornada del Estrechu de Magallanes]], y d'Isabel Bernardo de Quirós, natural de la La Pola Ḷḷena.<p> El capitán Sancho de Merás morrió na ciudá de Méjico'l 28 d'abril de 1637, so testamentu fechu'l 21 anterior ante Ventura de Cárdenas, pol que fundaba venceyu en cabeza del so sobrín <p>'''•''' Pedro de Merás y Sanfrechoso, '''IV señor de Toreno''', posesor del [[Palaciu de Merás (Tinéu)|palaciu y mayoralgu de Merás]] de la villa de [[Tinéu]], llicenciáu en Lleis pola Universidá d'Uviéu, rexidor perpetuu de los conceyos de Tinéu, Cangas y Valdés, que nació hacia 1600, morrió testáu nel so palaciu cuartanu'l 5 de xineru de 1660 y foi soterráu nel conventu de San Francisco. Fueron los sos padres Pedro Álvarez de Sanfrechoso y Sierra Pambley, escribán públicu de Tinéu, segundón de la casa de [[San Fructuoso (Tinéu)|Sanfrechoso]] en dichu conceyu, y Polonia Rodríguez de Merás y Sierra Pambley, la so muyer y prima, que yera hermana del capitán Sancho de Merás.<p> Casó con Catalina de Solís y Merás, la so sobrina tercer, que morrió en Ḷḷuarca el 11 de xunu de 1669 y foi soterrada con él en Tinéu, fía de Francisco de Solís y Bernardo de Quirós, alférez mayor d'Uviéu, señor de la [[torre de la Quintana]] de [[Ciañu]], y de María de Merás y Quirós; nieta de Pedro de Solís y la Rúa, posesor de la mesma casa y oficios, y de Leonor Bernardo de Quirós; y materna, del doctor [[Gonzalo de Solís de Merás]] y de Francisca Bernardo de Quirós. Con descendencia varonil en que siguió la casa de Merás.<p> Pero a resultes d'un pleitu y [[Transaición (Derechu)|transaición]] que se siguieron, el señoríu de Toreno foi axudicáu en pagu de deldes a Álvaro Queipo de Llano y Valdés, hermanu de Clara.<ref name=pleitu>Senén González Ramírez alvierte a propósito del error repitíu «en dellos trataos xenealóxicos [onde] dizse que [el capitán Sancho de Merás] dexó heredera de tolos sos bienes a la so esposa doña Clara Queipo de Llano y que esta de la mesma los tresmitió n'heriedu al so hermanu don Álvaro Queipo de Llano, creáu I Conde de Toreno» (op. cit. 2007, p. 28). En realidá, el capitán instituyó herederu con venceyu al so sobrín Pedro de Merás, y este entró en posesión de la xurisdicción, pero movió-y pleitu Álvaro Queipo de Llano, quien pretendía cobrar de dicha heriedu los más de 10.000 ducaos que gastó na mantención de la so hermana doña Clara, tantos años desoyida pol so home. Nel pleitu foi tamién parte, como inmediatu socesor nel venceyu, Francisco de Merás Solís, primoxénitu de Pedro, que por ser menor d'edá tuvo representáu por Francisco de Solís Bernardo de Quirós, el so güelu maternu y curador ''ad litem'', [[alférez mayor]] d'Uviéu. Y como testigu d'Álvaro Queipo actuó'l so tíu [[Fernando de Llano y Valdés]], arzobispu de Granada y presidente de Castiella. El rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]], atendiendo a la calidá de los intervinientes, [[Avocación (Derechu alministrativu)|avocó]] la conocencia del asuntu por aciu Real Orde dada en Madrid el 18 de marzu de 1638, dirixida a Sebastián de Contreras y de esti tenor: «''Ayáis información desto que digan los lletraos qu'haber ayudar a dambes partes y col vuesu paecer treslláu autorizáu, robláu del vuesu nome, sellada y zarrada en manera que faiga fée, y vais faer a la parte de los dichos Don Álvaro y el Llicenciáu Don Pedro de Merás por que traigan y presenten ante Mi, y vista, proceda lo que convenga''.» (Ápud Senén González Ramírez, ibíd.) Pero primero que'l casu fuera vistu por S.M., les partes llegaron a una transaición, recoyida n'escritura del 5 d'avientu del mesmu añu, pola qu'a Álvaro Queipo de Llano asignábase-y el cotu y xurisdicción de Toreno, qu'años dempués daría denominación al condáu que-y concedió'l mesmu rei.</ref> Esti lo amestó al mayoralgu del so [[Palaciu de Toreno (Cangas)|casa de Cangas de Tinéu]]. Y cuando en 1657 el rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]] quixo da-y un títulu de Castiella, escoyó la denominación de conde de Toreno, col [[vizcondáu previu]] de [[Matarrosa del Sil|Matarrosa]]. == El alferazgo mayor d'Asturies == [[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]], I conde de Toreno, tenía tamién dende [[1636]] l'oficiu perpetuu d'alférez mayor d'Asturies, con voz y votu y grandes preeminencias na [[Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies|Xunta Xeneral del Principáu]] y na so diputación permanente. Esti oficiu foi ayenáu al so favor pola Real Facienda'l [[13 de marzu]] de dichu añu al preciu de 5.280 ducaos, espachándose-y Real Carta'l [[7 d'abril]] siguiente; foi ostentáu polos siete primeros condes de Toreno, y confería a los sos titulares el privilexu de proclamar en nome del Principáu —tal que el [[alférez mayor]] de cada conceyu faía na so xurisdicción— la xubida al tronu d'un nuevu rei, tremolando el so [[pendón]] y dando la tradicional voz: «¡Castiella! ¡Castiella! ¡Castiella pol rei Don Fulanu!» Pertenecía tamién al alférez mayor el mandu de la compañía de 500 soldaos con que'l Principáu tenía de sirvir a S.M., exerciéndolo como teniente del gobernador y col grau y calidá de capitán a guerra. La concesión facultába-y pa designar teniente que sirviera efeutivamente l'oficiu. Y por aciu un aumentu de 1661, estender al teniente les calidaes conferíes al propietariu de la dignidá. Mientres el sieglu XVII, los condes de Toreno solíen designar por tenientes alféreces a miembros de la [[Palaciu de Doriga|casa de Doriga]] o de la de Quirós. Les grandes preeminencias polítiques y honorífiques qu'esti cargu portaba na [[Xunta Xeneral del Principáu]] daríen pie a graves conflictos. Pa prevenilos, el mesmu concesionariu entainar a arrenunciar a les puramente honoraries,<ref>«D. Álvaro Queipo de Llano, caballeru de Santiago, Gentilhombre de la Boca del Rei Don Felipe IV, dio escritura de poder en Sevilla a 10 de xunu de 1626, ante Antonio de Figueroa, a favor de los señores don García de Doriga, caballeru de Santiago, y don Martín Vázquez de Prada, Rexidores d'Uviéu, por qu'en el so nome arrenunciaren la preeminencia contenida nel Real Despachu de concesión del oficiu d'Alférez Mayor del Principáu d'Asturies "''qu'hai de tener primer llugar y preceder a la ciudá d'Uviéu que ye la cabeza de dichu Principáu en toles Xuntes y Diputaciones que se facer onde allegue'l dichu Principáu, según y como se declara nel títulu del dichu oficio, y porque La so Mercé sicasí de ser tantu honor y llustre de la so casa la dicha precedencia, por lo muncho qu'envalora a la ciudá d'Uviéu y por reconocer que ye cabeza de dichu Principáu y por otres xustes causes que allo -y mueven, quier vencer na dicha ciudá esta preeminencia, manifestando nesta aición el dichu don Álvaro l'amor, voluntá y estimación que tien a la dicha ciudá d'Uviéu''". Usando del poder, don Martín Vázquez de Prada, Rexidor d'Uviéu y Catedráticu de Prima de la so Universidá, dio escritura'l 11 de xunetu siguiente ante Luis López, que foi aprobada por La so Maxestá pol so Real Despachu dau en Madrid el 14 de xunetu siguiente, refrendáu d'Antonio Alosa Rodart.» Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 57-58, con remisión al [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Conseyos, leg. 5.122.</ref> pero esto nun apangó a la Xunta, qu'empecipió una serie de pleitos contra'l Conseyu Real pidiendo la revocación de la mercé. Estos pleitos inscribir nel marcu d'enfrentamientu provocáu pola avidez recaldatoria de la Corona, que mientres el sieglu XVII recurrió a toa clase de arbitrios pa sacar recursos del Principáu (tributos, lleves de soldaos, venta de comunes y alcabalas), y particularmente a la creación y venta d'oficios de reximientu. La Xunta sostenía la illegalidá d'estes creaciones, al empar que pidía'l tantéu y resume de munches d'elles.<ref>M.ª Ánxeles Faya repasa la sistemática oposición de la Xunta a la venta de reximientos, alferazgos, alguacilazgos, alcaidías de cárceles, capitaníes de conceyos y puertos, etc. En 1630, tres un serviciu de 40.000 ducaos, llograra de la Corona la promesa —nel intre incumplida— de nun ayenar más oficios nin regalías, y el malestar al respeutu suplía en toles sesiones de la corporación. «En 1643 trátase sobre'l tantéu del alferazgo mayor del Principáu, cargu con importantes preeminencias na Xunta Xeneral; igualmente sobre'l del alguacilazgo de Millones y Armazón de Ballenes. Tres llargos alderiques decidió pidise en Madrid el resume d'estos dos oficios. La ciudá d'Uviéu llegó a proponer el tantéu d'estos y otros oficios vendíos (receptoría y escribanía de Millones, tesorería de Alcabalas, oficios de Cruzada), aduciendo que'l monto total nun llegaba a 16.000 ducaos, siendo que los sos salarios xubíen a más de 40.000. En 1645 y 1646 vuelve tratase'l tantéu del alferazgo mayor, según el de Procurador Xeneral (que tenía votu na Xunta y na Diputación), y en 1647 decide resumise la contadoría de Millones. L'últimu oficiu del que nos consta la decisión de tantéu (en 1671) ye'l de Xuez Superintendente de Fábriques, Montes y Plantíos» ([http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit. 2003], p. 109).</ref> Pero'l casu del alferazgo mayor del Principáu tenía especial importancia política por afectar al funcionamientu de la mesma Xunta y la so diputación. Según [[María Ángeles Faya Díaz|M.ª Ánxeles Faya]], la creación d'esti oficiu «ye un exemplu de favor real a un noble asturianu con influencia na Corte, del que s'espera que, dende'l so nuevu cargu, pueda controlar la Xunta Xeneral». Ya inscríbese nuna serie de provisiones del Conseyu de Castiella tendentes al mesmu fin, como una de 1643 que prohibía que los pleitos movíos pola Xunta contra'l Conseyu sufragar con propios y rentes del Principáu o por aciu repartida a los vecinos, o otra de 1670 que declaraba nun tar incluyíu esti alferazgo na estinción d'oficios decretada l'añu anterior. Sostién dicha autora que la posición de poder del alférez mayor como valedor de la Corona y del Conseyu «dexará-y caltenese nel cargu a pesar de los pleitos que la Xunta litigó nos años cuarenta y sesenta».<ref>M.ª Ánxeles Faya Díaz, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit. 2003], p. 100, testu y nota 81, con remisión al [[Archivu de la Universidá d'Uviéu|AUO]], Casa de Queipo de Llano, caxa 36.</ref> «El pleitu sobre'l alferazgo foi falláu en contra del Principáu en 1646. Darréu volvióse a litigar y eternizóse pola influencia de los Queipo de Llano na Corte.»<ref>M.ª Ánxeles Faya Díaz, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit. 2003], p. 109, nota 113.</ref> Dábase amás la circunstancia de que yá esistía dende 78 años antes l'oficiu perpetuu d'alférez mayor d'Uviéu, concedíu en 1558 a Pedro de Solís y Sotu,<ref>Pedro de Solís y Sotu, caballeru de Santiago dende 1547, yera fíu sacrílegu d'Álvaro de Solís y Valdés, prior de la Catedral d'Uviéu, y primer posesor d'unu de los mayoralgos que fundó esti ricu eclesiásticu. Foi legitimado por [[Carlos I d'España|l'Emperador]] por aciu títulu dau en [[Metz]] el 2 de payares de 1549. En 1557 mercó unu de los diez reximientos d'Uviéu que s'ayenar aquel añu al preciu de 200 ducaos cada unu. Y a l'añu siguiente l'oficiu d'alférez mayor de la ciudá, al que yera aneja otra vara de rexidor, y pol que pagó mil ducaos en conceutu de socorru a la Real Facienda. M.ª Á. Faya, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit. 2003], páxs. 119 y 130. Conceder a perpetuidad el rei Felipe II, coles sos calidaes y preeminencias, por títulu dau en Valladolid el 16 de setiembre de 1558 (obrante nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Conseyos, leg. 5.122, y transcrito ápud Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 162). Una Real Cédula dada en Madrid el 2 de setiembre de 1574 autorizábalu a ayenar el alferazgo, pero nun exercitó tal facultá. La ciudá empecipió un pleitu pidiendo «la supresión d'un cargu que tenía preeminencia sobre'l restu de los rexidores», pero los Solís consiguieron caltenelo (M.ª Á. Faya, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 ibíd.], p. 99, nota 74). Estos Solís, aféreces mayores d'Uviéu y señores de la [[torre de la Quintana]] en [[Ciañu]], conceyu de Llangréu, yá fueron mentaos al esponer les vicisitúes del [[Condáu de Toreno#El señoríu de Toreno|señoríu de Toreno]]. Nel sieglu XIX esta casa amestar por matrimoniu a la de los [[Marquesáu de Gastañaga|marqueses de Gastañaga]].</ref> polo que la creación d'un alferazgo del Principáu tamién amenó un conflictu protocolariu ente unu y otru alférez: unu d'aquellos pleitos sobre «puntos d'honor» que nel sieglu XVII yeren tan frecuentes y agafaos. Tres la sentencia de 1646 que tornaba la demanda de revocación de la Xunta, llegar a una fórmula de compromisu pa les proclamaciones regias que s'aplicó en 1665, al xubir al tronu [[Carlos II d'España|Carlos II]]: «l'Alférez Mayor d'Uviéu salía del Conceyu tremolando el pendón, acompañáu de los Rexidores, y conducir al tabláu de la Plaza Mayor pa verificar la proclamación del monarca cometíu so—, y una vegada realizada ellí apurrir al Alférez Mayor del Principáu o'l so teniente, quien lo conducía a la plaza de la Fortaleza y daba en análoga ceremonia».<ref>Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 54.</ref> == Historia xenealóxica == === <center>Los Queipo de Llano</center> === El fundador del mayoralgu, y tatarabuelo del concesionariu, foi <p>'''•''' Sueru Queipo de Llano ''el Viejo'', fidalgu ricu y principal del conceyu de [[Cangas de Tinéu]]. Heredara de los sos mayores los montes de Muniellos: una vasta propiedá de monte que caltuvieron los condes de Toreno hasta l'añu 1901 y que dempués constituyiría'l nucleu de la [[Reserva Natural de Muniellos]]. Y tenía una casa fuerte o «castiellu» nel cercanu llugar de [[la Muriella]], parroquia de [[Posada de Rengos]]. Yera fíu de Sueru Queipo de Llano ''el Más Viejo'', «señor de los montes de Muniellos y del castiellu de la Muriella», qu'en 1481 defendió la villa de Cangas contra'l [[Diego Fernández de Quiñones|conde de Lluna]], y de María Rodríguez de Pambley, la so muyer, de la casa de [[Pambley]] nel mesmu conceyu; nietu de Lope Rodríguez Queipo o Rodríguez Can, y d'Elvira Rodríguez de Ron, y biznietu d'Álvaro Alfonso Can, que nacería al filu del 1400 y sirvió al rei [[Xuan I de Castiella]] contra'l so hermanu l'infante [[Alfonso Enríquez de Castiella|Don Alfonso]], conde de Xixón, y de Aldara Rodríguez de Llano: tou posesores del mesmu estáu y casa. <p> Fundó mayoralgu por escritura qu'dio cola so muyer el 14 de xineru de 1526 ante Álvaro Alonso de Cangas, escribán de Cangas de Tinéu, en virtú de Real Facultá dada pol [[Carlos I d'España|César Carlos]] en Valladolid a 6 de marzu de 1523 y refrendada por Francisco de los Cobos.<ref>Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 55.</ref> Y amestaron nuevos bienes por escritures del 24 y el 29 d'ochobre de 1549 y del 19 de payares del mesmu añu, que pasaron los trés ante l'escribán Juan Gómez de Cangas.<ref name=mandonos143 /> <p> Casó con María Alfonso de Cangas, la so delda, natural de Cangas de Tinéu y hermana del capitán Diego de Cangas. Fía de Ruy García de Cangas ''el Viejo'', fundador de la capiya de La nuesa Señora del Rosariu na antigua parroquial de la Madalena de dicha villa, y de Aldonza Pérez de Sierra, y nieta de Juan Rodríguez de Pambley y de Mayor García del Riego, que fueron soterraos na ilesia de La nuesa Señora de la Regla de [[Pambley]], nel mesmu conceyu. <p> <br/> El primer posesor del venceyu foi'l so fíu primoxénitu: <p>'''•''' Juan Queipo de Llano ''el Viejo'', señor de la casa de Cangas, de los montes de Muniellos y del castiellu de la Muriella. Sirvió a la so mariña con una compañía d'Infantería al [[Carlos I d'España|Emperador]], quien-y dirixó cartes d'agradecimientu.<ref>A. y A. García Carraffa, loc. cit., p. 102.</ref> <p> Casó dos veces: primer con Mayor Álvarez de Tinéu y Quirós, fía del capitán Juan García de Tinéu, señor de los cotos de [[La Mortera (Tinéu)|la Mortera]] y [[Bárcena del Monesteriu|Bárcena]] nel conceyu de [[Tinéu]] y de la casa del so apellíu na villa capital del mesmu, y de Catalina Bernardo de Quirós y Prau, que testaron en 1516 fundando mayoralgu con facultá del Emperador; nieta de Juan García de Tinéu, señor de la casa de Tinéu, y de Mayor Álvarez de Llano y Valdés, la so primer muyer, de los [[Marquesáu de Mirallo|señores de Mirallo]] nel mesmu conceyu, y materna de Gutierre Bernardo de Quirós y Ron, señor de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]], y de Guiomar de Prau y Quiñones, de los señores d'[[Albires]]. Mayor Álvarez tuvo por sobrinos carnales a dos obispos y conseyeros de [[Conseyu de la Suprema Inquisición|la Suprema Inquisición]]. Unu foi'l maestru [[Blas de Tinéu|frai Blas de Tinéu y Osorio]], provincial de Castiella de la [[Orde de la Mercé]], catedráticu de les universidaes de [[Universidá de Salamanca|Salamanca]] y [[Universidá d'Alcalá (histórica)|Alcalá]] y rector de [[Universidá de Granada|la de Granada]], [[Diócesis titular|obispu titular]] de Termópoli y [[Obispu auxiliar|auxiliar]] d'[[Archidiócesis de Granada Granada]], dignidá d'abá de [[Santa Fe (Granada)|Santa Fe]] n'[[Catedral de Granada|esta catedral metropolitana]] y [[deán]] de [[Catedral de Málaga|la de Málaga]]. Y el otru [[Gutierre Bernardo de Quirós]], hermanu mayor del anterior, escolín de [[Colexu de San Pelayo (Salamanca)|San Pelayo]] y del [[Colexu Mayor d'Uviéu (Salamanca)|Mayor d'Uviéu]] en Salamanca, catedráticu d'esta Universidá, [[inquisidor]] en Méjico, Nicaragua, Guatemala y les Filipines, y [[Archidiócesis de Puebla de los Ánxeles|obispu de Poblar de los Ánxeles]], onde finó en 1638, dexando fundaos na villa de Tinéu'l conventu de Santa Clara y una importante [[obra pía]].<ref>Nacieron estos prelaos na villa de [[Tinéu]]: Gutierre hacia 1570 y Blas hacia 1585. Fíos ambos de Diego García de Tinéu, hermanu de Mayor Álvarez, primer posesor del mayoralgu de la casa de Tinéu, señor de la Mortera y Bárcena, procurador xeneral del Principáu, y d'Elvira Osorio y Sarmiento, la so muyer, señora de la casa de [[Ḷḷaciana]]. Pa la casa de Tinéu, veanse'l Marqués de Jaureguízar, op. cit. 1971, páxs. 78-87; Senén González Ramírez, op. cit. 1996, páxs. 134-158, y l'información del apellíu «Tinéu» en [http://www.blasoneshispanos.com/Heraldica/HeraldicaGentilicia/Armoriales/TT/Tinéu.htm BlasonesHispanos.com]. Sobre l'obispu Gutierre Bernardo de Quirós, [http://www.arquidiocesisdepuebla.mx/index.php/arquidiocesis/obispos-y-arzobispos/obispos/24-excmo-sr-don-gutierre-bernardo-de-quiros-1627-1638 el so reseña] na web de la Archidiócesis de Puebla y [[Agustín de Vetancurt]], ''Teatru mexicanu<!--: descripción curtia de los sucessos exemplares, históricos, políticos, militares y relixosos del nuevu mundu occidental de les Indies-->'' (Méxicu, 1698), parte IV<!-- [«Tratáu de la ciudá de Poblar de los Ánxeles y grandores que lu ilustren»]-->, [https://books.google.es/books?id=olq-YHEGZbEC&pg=RA1-PA52 v. 3 (56 p.), p. 52, § 8].</ref> <p> En segundes nupcias casó Juan Queipo con Aldonza de Valdés, vilba con prole d'Álvaro García de Tuña, señor de la casa del Barreiro na parroquia de Santa María de [[Tuña]], conceyu de Tinéu, y fía de Pedro del Bustu, señor de la casa del Bustu de la villa de [[Pravia]], y de Mencía de Valdés, hermana del inquisidor xeneral [[Fernando de Valdés y Salas|Fernando de Valdés]], arzobispu de Sevilla y presidente de [[Conseyu de Castiella|Castiella]], de quien se va faer repitida mención ... Aldonza de Valdés hubo del so segundu home'l derechu a cortar lleña nos montes de Muniellos, y litigó sobre ello col so ''antenado'' Juan Queipo. <p> De la primera tuvo por fíos a <ol> <li>Juan Queipo de Llano ''el Mozu'', que sigue,</li> <li>Víctor de Llano y Tinéu, que casó con Inés de Ponte y Bustu, señora de la casa y torre de [[la Corrada]] nel actual conceyu de [[Sotu'l Barcu]] (entós, [[Pravia]]), hermana y socesora d'Alonso Pérez de Ponte, que morrió ensin descendencia, y fíos ambos de Diego Martínez de Ponte y d'Inés del Bustu, fundadores del mayoralgu. Los sos descendientes por varonía se apellidaron Llano Ponte,<ref>A esta llinia perteneció [[Juan de Llano Ponte|Juan de Llano Ponte y Sierra]], que foi [[Diócesis d'Uviéu|obispu d'Uviéu]] a caballu de los sieglos XVIII y XIX.</ref> y güei ostenten los marquesaos de [[Marquesáu de La Ferrera|La Ferrera]] y [[Marquesáu de San Muñoz|San Muñoz]].</li> <li>Guiomar Queipo de Llano y Tinéu, natural de Cangas, que siendo viuda fixo agregamientu al mayoralgu del so home por escritura del 13 de payares de 1612 que pasó ante l'escribán d'Uviéu Simón Vigil, y dio el so últimu testamentu y dellos codecildos en 1628, añu en que morrió octogenaria. Casó con García de (Valdés) Doriga y Tinéu, natural y señor de la [[Palaciu de Doriga|casa de Doriga]] nel conceyu de [[Salas]], que testó'l 10 de xunu de 1598 y morrió en 1600, fíu de Fernán García de Doriga ''el Mozu'', que fundó'l mayoralgu en 1558, y de María Gómez de Tuñón y Tinéu. Con posteridá. A esta señora deben los escudos de Queipo de Llano Tinéu y Quirós qu'hai nel palaciu de Doriga.<ref>Nel muriu almenado qu'arrodia'l predio ábrese una pimpana portada flanqueada por estrechos cubos con saeteras. Sobre l'arcu campean dos escudos: el primeru coles armes de Doriga y l'otru coles de Queipo de Llano, partíes de Tinéu cortáu de Quirós. Ente dambos, una inscripción mediu borrada diz: «Esta puerta abrir y mandar faer Doña Guiomar Queipo de Llano, vilba que fincó de García de Doriga, y estes son les sos armes, les de mano derecha les del so home. Añu de 1600». Tien el palaciu un patiu cuadráu arrodiáu de corredores abiertos de madera, soportaos na planta baxa por dolce espodaes columnes de piedra de fuste llisu. Y sobre una d'elles hai un escudu coles armes de Queipo de Llano, Tinéu y Quirós, como'l que vimos a la entrada de la finca, y una inscripción que reza: «Estes columnes mandaron faer García de Doriga, Señor d'esta casa solar de Doriga y Doña Guiomar Queipo de Llano la so muyer. Añu de 1600».</ref></li> <li>Sueru Queipo de Llano, natural de Cangas, onde testó'l 25 de mayu de 1620. Fundó nueva casa na parroquia de [[San Pedro de Arbas]], del mesmu conceyu. Casó con María Flórez de Sierra, que testó en San Pedro'l 10 d'ochobre de 1639. Nacida en Castiellu, parroquia de San Esteban de [[Tainás]], yera fía d'Álvaro Flórez de Sierra, segundón de la [[Palaciu de Llamas del Mouro|casa de Llamas del Mouro]] y fundador de la de Castiellu, y de Estébana de Valdés o de Tuña, la so segunda muyer, y hermana entera de Lope Flórez de Sierra y Valdés, llamáu ''de Cibea'', que tuvo por matrimoniu la casa de Miramontes: tou nel conceyu de Cangas. Tuvieron por fíos siquier a:</li> <ol> <li>Diego Queipo de Llano y Flórez, caballeru de Santiago,<ref>Ingresó nesta Orde'l 12 de xineru de 1638.</ref> qu'asocedió na casa de San Pedro y foi señor de les villes de [[Pobladura de Pelayo García|Pobladura]], [[Quintanilla de Sollamas|Quintanilla]] y [[Grajal de Ribera|Grajal]] nel [[reinu de Lleón]]. Nacíu en Cangas de Tinéu'l 2 de febreru de 1601, mercó en 1640 el alguacilazgo mayor d'esta villa y conceyu,<ref>Oficiu perpetuu con vara de rexidor que foi ayenáu al so favor pola Real Facienda al preciu de 1.632 ducaos. M.ª Á. Faya, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit.], páxs. 101 y 135.</ref> y testó en Madrid el 30 de marzu de 1658. Casó con Juana Álvarez de Murias, señora de la casa de [[Murias de Rayo|Murias]] nel conceyu gallegu de [[Navia de Suarna]], nacida en Madrid el 16 de marzu de 1621, fía de Pedro Álvarez de Murias, natural de Murias, escribán de la villa y corte, y de María de Limia y Salgado, fundadores del mayoralgu.<ref>La xenealoxía d'estos Álvarez de Murias, a tenor d'una certificación del rei de arma Juan Alfonso de Guerra y Sandoval, puede trate [https://web.archive.org/web/20120620211310/http://www.unyk199lgh.es/certificacion.html equí].</ref> Con descendencia en que siguieron diches cases y xurisdicciones. Los Queipo de Llano d'esta llinia fueron por entronque [[Marquesáu de Castru Serna|marqueses de Castro Serna]], recayendo dempués la casa nos Ulloa, [[Condáu de Adanero|condes de Adanero]].</li> <li>El doctor [[Juan Queipo de Llano y Flórez]] (1584-1647), escolín de San Pelayo y del [[Colexu Mayor de San Bartolomé|Mayor de San Bartolomé]] en Salamanca, canónigu de Toledo, auditor de la [[Rota Romana]], presidente de [[Real Chancillería de Valladolid|Valladolid]], [[Obispáu de Pamplona|obispu de Pamplona]] y [[Diócesis de Xaén|de Xaén]] y virréi de [[Reinu de Navarra|Navarra]], fundador del conventu de Dominiques Recoletes de Cangas de Tinéu.<ref>Ignacio Gracia Noriega, corresponsal de ''[[La Nueva España]]'' nel [[sieglu XVII]], fíxo-y a esti preláu una deliciosa y bien documentada [http://www.ignaciogracianoriega.net/enh/20041025.htm entrevista].</ref></li> <li>Sueru Queipo de Llano y Flórez, escolín de San Pelayo y abá d'[[Colexata de Santa María de Arbas|Arbas del Puertu]],</li> <li>y Mayor Queipo de Llano y Flórez, muyer de Nicolás Coque ''el Mozu'', que testó en 1622, señor de la casa de Miravalles na parroquia de [[Santuyano de Arbas]] y de la de Collar del llugar de [[Puntarás]], parroquia de San Vicente de [[Naviegu]], tou nel conceyu de Cangas; fíu de Nicolás Coque ''el Viejo'', señor de la casa de Miravalles, y de Sancha Fernández de Collar, señora de la casa de Puntarás. Con descendencia en que siguieron dambes, recayendo nes Sierra de la casa de [[Pambley]], en Regar, nos Uría y nos Flórez Valdés de la casa de [[Carballo (Narcea)|Carballo]].<ref>Les cases de Miravalles y Pambley tán espuestes por Cecilia Meléndez de Arvas, op. cit., páxs. 33-37 y 147-152.</ref> Foi fía so</li> </ol> ::::<small>María (Flórez) Queipo de Llano, natural de Miravalles, que foi bautizada en Santuyano'l 26 de xunetu de 1608 y finó en 1678. Casóse, capitulado el 24 de setiembre de 1629 ante Juan Rodríguez de Cangas, con Juan Queipo de Llano y Sierra, natural y señor de la casa del so apellíu en Santianes de Molenes de Tuña, conceyu de Tinéu,<ref name=santianes /> el so rexidor perpetuu, que foi bautizáu en San Juan el 9 d'abril de 1609 y testó el 9 d'avientu de 1672 a fe de Juan Marcos Pertierra. Fíu de Francisco García Queipo de Llano, señor de la mesma casa, y de Leonor Flórez de Sierra, la so primer muyer, de la [[Palaciu de Llamas del Mouro|casa de Llamas del Mouro]]. Padres del [[Juan Queipo de Llano (arzobispu de Llamargues)|arzobispu de Llamargues]].<ref>María Queipo de Llano y Juan Queipo de Llano, señores de la casa de Santianes de Molenes de Tuña, tuvieron ente otros fíos a Antonio Queipo de Llano, por quien siguió esta casa, a [[Juan Queipo de Llano (arzobispu de Llamargues)|Juan Queipo de Llano y Valdés]] (1642-1708), escolín de San Pelayo en Salamanca, inquisidor de Llima, [[Archidiócesis de La Paz|obispu de La Paz]] y [[Archidiócesis de Sucre|arzobispu de Llamargues]], y a Catalina Queipo de Llano y Valdés, que casó con Fernando d'Arango y Miranda, el so deudo, fíu de Bartolomé d'Arango, rexidor perpetuu de Pravia, y de María de Miranda y Queipo de Llano. Y estos fueron padres de Juan Jerónimo d'Arango y Queipo de Llano (1667-ca.1710), inquisidor de Palermo, y del doctor [[Fernando d'Arango y Queipo de Llano|Fernando Ignacio d'Arango y Queipo de Llano]] (1673-1745), abá de [[Colexata de San Isidro|San Isidro'l Real]] de Madrid, de [[Canónigos Regulares de San Agustín|Regulares de San Agustín]], y [[Diócesis de Tui-Vigo|obispu de Tui]], fundador de la [[Colexata de Pravia]], de la so cuantiosa [[Obra Pía]] y de la Casa Nueva del so apellíu en dicha villa.</ref></small> <br/> Y de'l segundu matrimoniu nacieron: </li> <li> María Meléndez, primer muyer de Gonzalo Fuertes, señor de la casa de [[Carballo (Narcea)|Carballo]] nel conceyu de Cangas. Esta señora morrió llueu, dexando socesión, y el so home volvió casóse con Mencía de Valdés.</li> <li> Y fray Luis de Valdés.</li> </ol> <br/> Asocedió na casa'l so fíu del primer matrimoniu <p>'''•''' Juan Queipo de Llano ''el Mozu'', señor de la casa del so apellíu en Cangas de Tinéu, a la que fizo agregamientos pol so testamentu del 5 d'ochobre de 1592,<ref name=mandonos143 /> y de nuevu en 1610. Ta soterráu en [[Colexata de Santa María Madalena|colexata de la so villa natal]], xuntu cola so muyer y col so nietu [[Juan Queipo de Llano (obispu de Guadix y de Coria)|Juan Queipo de Llano]], obispu de Coria, nun sepulcru realzáu col bultu orante d'esti preláu.<ref name=sepulguadix>L'enterramientu de [[Juan Queipo de Llano (obispu de Guadix y de Coria)|Juan Queipo de Llano]], obispu de Guadix y de Coria, atopar nel llenzu de [[Llau de la epístola|la epístola]] de la [[capiya mayor]] de la [[colexata de Santa María Madalena]], faciendo ''[[pendant]]'' col del so tíu [[Fernando de Valdés y Llano]], arzobispu de Granada. El [[arcosolio]] que lo contién foi realizáu, como'l so ximielgu, pol maestru de cantería Diego Ibáñez Pacheco. L'arcu de mediu puntu queda inscritu ente dos medies columnes [[Orde xónicu|xóniques]] y un [[entablamento]] completu que de la mesma soporta un [[Frontón (arquiteutura)|frontón]] truncáu y con pináculos, en que'l so tímpanu campea l'escudu d'armes. Sobre la tapa del sepulcru, una estatua de bultu de tamañu natural representa al obispu de pontifical, con [[capa pluvial]], arrodillado n'actitú orante y teniendo ante sí, sobre un reclinatorio, la mitra y el breviariu abiertu. Foi llabrada por [[Luis Fernández de la Vega]] hacia 1660 en piedra caliar blanca. Y en el frente de la caxa ta grabáu esti epitafiu: «<small>AQUÍ YACEN LOS SEÑORES JUAN QUEIPO DE LLANO Y DOÑA CATALINA DE VALDÉS SU MUGER, ESCLARECIDOS / PADRES DEL ILUSTRÍSIMO SEÑOR DON FERNANDO DE VALDÉS Y LLANO ARZOBISPO DE GRANADA, PRESIDENTE DE CASTILLA. YACEN ANSIMESMO EL ILUSTRÍSIMO / SEÑOR DON JUAN QUEIPO DE LLANO OBISPO DE GUADIX, Y CORIA, SU NIETO, Y SOBRINO DEL DICHO SR. PRESIDENTE, HIJO DE LOS / SEÑORES DIEGO GARCÍA QUEIPO DE LLANO Y TINEO Y DOÑA TERESA DE NAVIA Y SIERRA SU MUGER. ELIGIÓ ESTE ENTIERRO / POR DISPOSICIÓN DEL DICHO SEÑOR PRESIDENTE, EL SEÑOR DON ÁLVARO QUEIPO DE LLANO Y VALDÉS, CONDE DE TORENO / SU SOBRINO, Y DEL DICHO SEÑOR DIEGO GARCÍA, SEÑOR DE LA CASA DE LOS QUEIPOS, PATRÓN DESTA SANTA IGLESIA, CON PROYVI- / CIÓN QUE NO SE PUEDA ENTERRAR OTRA PERSONA, NI PONER BULTO MÁS QUE EL DEL DICHO SEÑOR OVISPO. FALLESCIÓ A 17 DE OCTUBRE AÑO DE 1643, DE HEDAD DE 44 AÑOS. FUE COLEGIAL DEL MAYOR DEL ARZOVISPO.</small>» La mención d'Álvaro Queipo pol so títulu de conde de Toreno lleva a datar esti epitafiu dempués de 1659. [[Gaspar Melchor de Xovellanos|G.M. de Xovellanos]], [http://miradasdesdeelbus.alsa.es/wp-content/uploads/2012/01/ebook.DIARIU-DE-LOS VIAXES.pdf op. cit.], páxs. 222-223; [[Ciriaco Miguel Vigil|C. Miguel Vigil]]. [https://books.google.es/books?id=EbVKxRPhNA4C&pg=PA314 op. cit. 1887, p. 314]; [[Faustino Meléndez de Arvas|F. Meléndez de Arvas]], [https://touspatous.es/biblioteca/historia/MelendezArvas2009.pdf op. cit.], p. 204, y Javier González Santos, «La ilesia de Santa María Madalena de Cangas: puntualizaciones históricu-artístiques a un edificiu singular del Barrocu asturianu», en ''La Maniega'' nᵘ 70 (1992), y 2ª ed. ampliada (2009) en [https://touspatous.es/biblioteca/arte/Santos2009.pdf Tous pa Tous].</ref> <p> Casó con Catalina de Valdés Llano, prima carnal de la so madrasca. Yera hermana del inquisidor [[Juan de Llano Valdés]], obispu de Lleón, y sobrina carnal del [[inquisidor xeneral]] [[Fernando de Valdés y Salas|Fernando de Valdés]], [[arzobispu de Sevilla]], presidente del [[Conseyu de Castiella]], fundador de la [[Universidá d'Uviéu]] y del [[Colexu de San Pelayo (Salamanca)|Colexu de San Pelayo]] en [[Universidá de Salamanca|la de Salamanca]]. Fía de Juan de Llano y Valdés, [[Marquesáu de Mirallo|señor del cotu de Mirallo]] nel conceyu de Tinéu, de la [[Palaciu de Valdés Sales|torre de Salas]] y de la casa de Llano de la plaza de Cangas, caballeru de Santiago, mayordomu y guarda mayor de la reina [[Xuana I de Castiella|Doña Juana]], y d'Elvira Velázquez de Cienfuegos y la Rúa. <p> Fueron padres de # Sueru Queipo de Llano y Valdés, que sigue, # Diego García de Tinéu, natural y rexidor de Cangas, que tuvo la [[Palaciu de Ardaliz|casa de Ardaliz]] na parroquia de Santa María de [[Limés]], del mesmu conceyu, y fundó venceyu d'ella xuntu cola so muyer en 1635. Actuaba n'Asturies como persona d'enfotu del I conde de Toreno, el so sobrín, y en 1653 dio'l so testamentu con poder que-y diera en 1632. Casó en San Antolín de [[Villanueva (Navia)|Villanueva]], conceyu de [[Navia (Asturies)|Navia]], con Teresa Pérez de Navia (o de Sierra),<ref>Ensin dulda por figurar esta señora con unu o otru apellíu en diversos documentos, el [[José María Patac|P. Patac]] desdoblar en dos, afirmando que Diego García de Tinéu casó primero con Teresa de Navia y dempués con Teresa de Sierra (loc. cit., § 7-1), pero son la mesma muyer, qu'amás solía usar el patronímicu Pérez. Teresa Pérez yera hermana consanguínea de Pedro Álvarez de Navia Osorio (nacíu del segundu matrimoniu del so padre, contraíu con Elvira Osorio, la so sobrina segunda, de la [[Palaciu de Anleo|casa de Anleo]]). Esti Pedro Álvarez tuvo'l mayoralgu fundáu pol so padre y amestó-y nuevu venceyu pol so testamentu, fechu na so casa de Villanueva el 25 de xineru de 1630 a fe d'Alonso Morán. La casa de Villanueva siguió na so prole lexítima, pero esta se extingió en 1647 a la muerte del so fíu frai Jacinto Álvarez Osorio, monxu benedictín que tuvo'l mayoralgu, anque dexó'l gocie a la so madre. Dempués la casa recayó na descendencia de Teresa, amestándose a la de Ardaliz. Sobre l'orixe de la casa de Villanueva, vease Luis de Navia-Osorio y Castropol, ''Datos pa la Historia del Conceyu de Navia'', tomu I (Uviéu, 1976, ed. de J.L. Pérez de Castro), qu'inclúi trescripción de los testamentos del fundador (páxs. 380-384) y del citáu primer posesor (páxs. 373-377).</ref> la so tía tercer, natural de dicha parroquia, fía de Ruy García de Cangas ''el Mozu'', que venceyó la casa de Villanueva pol so testamentu fechu en Valladolid el 12 d'abril de 1581 a fe de Luis de Balderes, y de Leonor Rodríguez de Sierra, la so primer muyer. Procrearon a: ## Rodrigo Queipo de Llano y Valdés, [[caballeru de Santiago]] en 1639. Foi primer posesor del mayoralgu de Ardaliz y asocedió tamién nel de Villanueva, pol que litigó reiteradamente. Casó con Isabel de Valcárcel Maldonado, la so prima 3ª, natural de [[Pieros]] nel Bierzo, fía y heredera de Gome de Valcárcel, dueñu de la casa de Valcárcel de Pieros, con enterramientu na parroquial de San Martín del mesmu llugar, y de la casa de Cangas na villa de Cangas de Tinéu, a la que pertenecíen el patronatu de la capiya de La nuesa Señora del Rosariu de la parroquial de Santa María Madalena y la metá de la presentación del beneficiu de [[Porley]], y de María Madalena Maldonado, natural de [[Priaranza]], tamién nel Bierzo. Con descendencia en que siguieron diches cases, recayendo nos Velarde, dempués [[Condáu de la Nava|condes de la Nava]]. ## [[Juan Queipo de Llano (obispu de Guadix y de Coria)|Juan Queipo de Llano y Valdés]], nacíu en Cangas escontra l'añu 1600, escolín de San Pelayo y del [[Colexu Mayor d'Uviéu (Salamanca)|Mayor d'Uviéu]] en [[Universidá de Salamanca|Salamanca]], d'onde salió oidor de [[Real Chancillería de Granada Granada]]. Foi gobernador d'esta [[Archidiócesis de Granada|ilesia metropolitana]] pol arzobispu [[Fernando de Valdés y Llano]], el so tíu carnal, que nun moraba na sede porque yera presidente de [[Conseyu de Castiella|Castiella]]. Y dempués [[Diócesis de Guadix-Baza|obispo de Guadix]] y [[Diócesis de Coria-Cáceres|de Coria]]. Morrió en [[Granada]] el 17 d'ochobre de 1643 a los 44 de la so edá; foi soterráu na [[Cartuxa de Granada Cartuxa]] d'esta ciudá,<ref>«Foi soterráu nel segundu Claustru d'aquel Monesteriu nun sumptuoso sepulcru de xaspes, y piedra de la Sierra d'Elvira, sobre que està una Cruz grande; y el so epitafiu dize assí: ''Equí yaze el Ilustríssimo y Reverendíssimo Señor Don Juan Queipo de Llanos y Valdés, Escolín del Colexu de S. Pelayo y del mayor del Arçobispo en Salamanca, Oydor de Granada, y Governador de la so Arçobispado, Obispu de Guadix, y de Coria, del Conseyu del so Magestad. Finó à 17 d'Ochobre de 1643 à los quarenta y dos de la so edá'' [sic], ''y mandóse soterrar nesti Conventu de la Cartuxa''.» Pedro Suárez, ''Historia del obispáu de Guadix y Baza'' (Madrid, 1696), [https://books.google.es/books?id=OnBsS-JTq_UC&pg=PA258#v=snippet&q=queipo%20tinco páxs. 258-260].</ref> y dempués los sos restos treslladaos a la colexata de Cangas, onde ta'l so sepulcru con bultu enfrente del del so tíu, fundador de dicha ilesia.<ref name=sepulguadix /> ## [[Fernando Queipo de Llano y Valdés]], nacíu hacia 1603, escolín nel [[Colexu Mayor de Santa Cruz|Mayor de Santa Cruz]] de Valladolid, inquisidor d'esta ciudá y [[Diócesis de Lleón|obispu de Lleón]]. Morrió'l 4 d'abril de 1647 a los 43 d'edá y foi soterráu na colexata de la Madalena de Cangas. ## Sueru Queipo de Llano y Valdés, nacíu hacia 1613, escolín de San Pelayo y del [[Colexu Mayor d'Uviéu (Salamanca)|Mayor d'Uviéu]] en Salamanca, catedráticu de Digesto y de Clementinas nesta Universidá. Morrió con fama de virtú'l 14 d'agostu de 1650 a los 37 d'edá y tamién foi soterráu na colexata de Cangas: nel cruceru central, llenzu de la Epístola. ## Antonio Queipo de Llano y Valdés, [[Orde de Malta|caballeru de San Juan]],<ref>El so espediente d'ingresu nesta Orde, formáu en 1632, guardar nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] so la sig. 23.160.</ref> que nació na casa de Ardaliz en xineru de 1615, sirvió [[Guerra de Candía|contra'l Turcu]] nes galeres de dicha Orde Militar, y dempués trocó el so vezu pol de [[flaire capuchín]].<ref>Tuvo por tantu esti señor, socesivamente, los tratamientos de [https://es.wiktionary.org/wiki/frey frey] y de [https://es.wiktionary.org/wiki/fray frai] (amás del de [[Don (tratamientu)|don]] que-y correspondía por nacencia).</ref> ## Isabel Queipo de Llano y Valdés, que casó con Lope Núñez de Ron y Valcarce, señor de la casa de [[Cecos]], conceyu d'[[Ibias]], y de la de [[Pezós]], coles sos agregaes y xurisdicciones, qu'en 1642 llevantó una compañía d'Infantería cola que pasó a Cataluña, [[Ducáu de Milán|Milán]] y [[Países Baxos Españoles|Flandes]], y morrió en 1643 sirviendo a S.M. en Brenne, ducáu de [[Berry (Francia)]]. Fíu y socesor d'Antonio de Ron y Valcarce y de Leonor de Navia Valdés y Bolaño, de la casa de [[Lienes]]. Ensin descendencia. ## Y Catalina Queipo de Llano y Valdés, que dio la so mano al llicenciáu Fernando Álvarez de Llano, señor de la casa de Llano o de Santa Olaya sita nel llugar de Llano, parroquia de Santolaya de [[Cueras]] y conceyu de Cangas, fíu del llicenciáu Alonso Meléndez de Llano, natural de Cangas, xuez y procurador polos Hijosdalgo, y d'Inés de Llano, natural y señora de la casa de Santa Olaya. Con prole en que siguió esta casa, recayendo na de Ardaliz.<ref>Tuvieron por primoxénitu y socesor a Alonso de Llano y Valdés, señor de la casa de Santa Olaya, caballeru de Calatrava, que nació en Cangas de Tinéu, foi bautizáu'l 3 de mayu de 1617 y testó el 26 de setiembre de 1676 ([[Archivu Históricu de Protocolos de Madrid|AHP]], prot. 10.613, fol. 968. Inventariu del mesmu añu: prot. 10.615, fol. 1). Foi colexal de San Miguel en Salamanca y en graduándose como bachiller en Cánones por esta Universidá pasó al Mayor de Santa Cruz na de Valladolid (1641). Ellí llogró los graos de llicenciáu y doctor y ocupó la cátedra de Víspores. Foi fiscal de la Chancillería de Granada (1653), oidor de la mesma (1657), rexente de les Audiencies de Valencia y Navarra (1661), virréi interín d'esti reinu (1664), conseyeru de Indias (1664) y del Supremu de Castiella (1668). Reseñáu por Janine Fayard, ''Los ministros del Conseyu Real de Castiella: Informes biográficos'' (Madrid, Fidalguía, 1982), p. 57. Nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] obren el so espediente de Calatrava (nᵘ 1.463, formáu en 1663) y la so rellación de méritos (Conseyos, leg. 13.386, exp. 177). Casó en 1670 con María Guasco Porcel y Cobos, de la que nun hubo descendencia, fía de Martín Guasco Porcel y Cobos, caballeru de Santiago, caballerizo de S.M., natural de Corral de Almaguer, y de María Esteban del Vau. Les capitulaciones, daes el 6 d'ochobre de dichu añu, obren nel [[Archivu Históricu de Protocolos de Madrid|AHP]], prot. 10.604, fol. 726. Cuando finó Alonso de Llano en 1676, había-y premuerto tamién ensin prole'l so únicu hermano varón: Diego de Llano Valdés, escolín de San Pelayo y del Mayor d'Uviéu en Salamanca y tamién caballeru de Calatrava. Polo qu'asocedió na casa de Santa Olaya la so hermana María Teresa de Llano y Queipo, que taba casada con Diego Queipo de Llano y Valcárcel, el so primu carnal, señor de les cases de Ardaliz, Villanueva, Cangas y Pieros, caballeru de Santiago, fíu de Rodrigo. Y asocedió en tolos mayoralgos el so fíu Miguel Queipo de Llano, de quien se va volver a faer mención.</ref><br/><br/> # [[Fernando de Valdés y Llano]], inquisidor de Barcelona, Zaragoza y Toledo, [[Diócesis de Teruel y Albarracín|obispu de Teruel]] y electu de Lleón, [[arzobispu de Granada]], presidente del [[Conseyu de Castiella]] (dende'l 7 d'abril de 1633 hasta la so muerte), fundador de la [[colexata de Santa María Madalena]] de Cangas. Fixo agregamientu al mayoralgu familiar per vía de donación al so sobrín Álvaro por aciu escritura que pasó en Madrid ante Pedro Álvarez de Murias el 6 de setiembre de 1639.<ref name=mandonos143 /> Y morrió electu obispu de Sigüenza<ref>En setiembre de 1639 foi presentáu por Felipe IV pa esti obispáu, del que nun llegó a tomar posesión porque morrió pocu dempués. Magar que nun tenía rangu arzobispal, el treslláu a la sede seguntina dende la metropolitana granatense yera una verdadera promoción atendiendo a la cuantía de les sos rentes: Sigüenza taba ente les mitres más pingües d'España.</ref> el 30 d'avientu de dichu añu na villa y corte, onde moraba como presidente de Castiella. Testara'l día 27 anterior a fe del mesmu escribán amestando al mayoralgu'l [[Patronatu de legos|patronatu]] y presentación de la citada colexata,<ref name=mandonos143 /> onde xaz nun suntuosu sepulcru col so bultu n'actitú orante.<ref>Realizáu n'alabastru. Sobre la tapa, hai una estatua de bultu de tamañu natural que representa al preláu de pontifical, arrodillado nun reclinatorio.</ref> # Y Catalina de Valdés, monxa en [[Conventu de Santa Clara (Uviéu)|Santa Clara d'Uviéu]]. <br/> El padre del concesionariu foi <p>'''•''' El capitán Sueru Queipo de Llano y Valdés, señor de la casa de Cangas de Tinéu, que sirvió a S.M. na [[Pedro Sarmiento de Gamboa#Esploración de les canales patagónicos y del estrechu de Magallanes|Xornada del Estrechu de Magallanes]], a les órdenes del xeneral [[Diego Flórez de Valdés]]. En 1595 adquirió l'oficiu perpetuu d'alférez mayor de la villa y conceyu de Cangas de Tinéu, con vara de rexidor, al preciu de 2.900 ducaos y por aciu [[Arrenunciu in favorem|arrenunciu]] que fizo nel so favor Fernando Osorio de Valdés, el so primu carnal, [[Marquesáu de Valdunquillo|señor de Valdunquillo]], [[Marquesáu de Mirallo|de Mirallo]] y de Horcajo de las Torres, caballeru de Santiago, mayoralgu de la [[Palaciu de Valdés Sales|torre de Salas]].<ref>El alferazgo de Cangas de Tinéu foi ayenáu en 1587 al preciu de 3.000 ducaos en favor del señor de Valdunquillo, que tamién tenía'l alferazgo de la villa y conceyu de Salas, mercáu en 1583 por 500 ducaos. M.ª Ánxeles Faya, [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 op. cit. 2003], páxs. 131 y 132. La mesma autora menta l'arrenunciu en favor del capitán Sueru Queipo de Llano en ''La nobleza nes Asturies del Antiguu Réxime'' (Uviéu, KRK, 2004), p. 164.</ref> Casó con Catalina Bernaldo de Quirós, nacida na torre de la [[La Pola Ḷḷena]], fía de Sebastián Bernaldo de Quirós ''el Viejo'', dueñu de felicidá casa y de [[Palaciu de Camposagráu (Mieres)|la de Mieres]], señor de Villoria, y de Catalina de Miranda, natural de [[Villanueva (Grau)|Villanueva de Grau]]; nieta de Francisco Bernaldo de Quirós y Prau, señor de Villoria, y de María d'Estrada, señora de la torre de la La Pola Ḷḷena, y materna de Sancho de Miranda, [[Marquesáu de Valdecarzana|señor de Valdecarzana]], y de Leonor de las Alas, de la [[Palaciu de Camposagráu (Avilés)|casa del so apellíu n'Avilés]]. Fueron padres de # Otru capitán Sueru Queipo de Llano y Valdés, señor de la casa y alférez mayor de Cangas de Tinéu, [[caballeru de Santiago]]. Foi'l primer varón llaicu del so llinaxe que tuvo tratamientu de don. El 6 d'ochobre de 1610 se capituló el so casoriu con Francisca Flórez de Valdés,<ref>Por esta escritura de capitulaciones, que pasó ante l'escribán Lázaro Rodríguez, los padres del noviu ameyorábenlu en terciu y quintu, amestándolo al mayoralgu. Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 56.</ref> señora de la casa de [[les Morteres]] en [[Somiedo]], vilba ensin prole de Diego Flórez de Valdés (el so primu carnal, señor d'[[Aguino|Aguino y Perlunes]] nel mesmu conceyu), fía y socesora del [[Diego Flórez de Valdés|xeneral d'igual nome]], yá citáu, caballeru de Santiago, comendador d'[[Castillo d'Oreya|Oreya]], y de María Menéndez d'Avilés, y sobrina nieta del xeneral [[Pedro Menéndez d'Avilés]], adelantráu de [[Florida española|la Florida]]. Ensin socesión. # Catalina Queipo de Llano y Valdés, bautizada'l 9 de febreru 1594 en Cangas, onde testó vilba'l 1º de mayu de 1666. Casó na so villa natal el 14 de xunu de 1606 con Lope de Omaña y Rodríguez de Quirós, señor de la casa de Omaña, que testó'l 26 d'avientu de 1640 y de nuevu en 1659, añu de la so muerte. Fíu d'Arias de Omaña ''el Prudente'', señor de la mesma casa, a la qu'amestó venceyu en 1589, y de María Rodríguez de Quirós, que'l so casoriu se capituló en 1559. Con posteridá en que siguió la casa de Omaña. # Clara Queipo de Llano y Valdés, que morrió ensin prole en 1630. Casó en Cangas en xunetu de 1610 col capitán de la Carrera de Indio Sancho de Merás, yá citáu, IV '''señor de Toreno''', quien pocu dempués pasó a la Nueva España desabriéndose d'ella. # Juan Queipo de Llano y Valdés, sacerdote de la [[Compañía de Xesús]], que'l 7 de xunu de 1630 fixo arrenunciu de les sos lexítimes en favor del so hermanu Álvaro ante Luis López, escribán d'Uviéu. # Álvaro Queipo de Llano y Valdés, que sigue, # Fernando Queipo de Llano y Valdés, natural de Cangas, que foi bautizáu'l 16 de xunetu de 1606 y testó en 1639. Foi caballeru de Santiago, escolín de San Pelayo y del [[Colexu Mayor d'Uviéu (Salamanca)|Mayor d'Uviéu]] na [[Universidá de Salamanca]], oidor de la [[Chancillería de Granada]], [[Sala de Vizcaya|xuez mayor de Vizcaya]] en [[Real Chancillería de Valladolid|la de Valladolid]] y conseyeru d'[[Conseyu d'Órdenes|Órdenes]]. Casó con Felipa Zapata del Mármol, bautizada'l 22 de payares de 1615 en Madrid, onde testó'l 5 de marzu de 1689. Hubo descendencia d'estos cónyuges, pero llueu quedó estinguida,<ref>Tuvieron por fíu a Manuel Queipo de Llano y Zapata del Mármol, caballeru de Santiago, escolín del Mayor d'Uviéu en Salamanca, correxidor d'Ávila, de Écija y electu de Granada. Casó en 1668 con Juana d'Avilés Hevia, fía primoxénita ya inmediata socesora de Diego d'Avilés Hevia y Flórez, a quien premurió, señor de les cases de Bolgues nes Regueras, les Morteres en Somiedo y Piedrafita de Babia, alférez mayor de [[Balmonte|Miranda]], y d'Inés de Navia y Arango, la so segunda muyer, de los señores de [[Villavaler]], cola que casó en 1651. La prole d'esti matrimoniu se malogró.</ref> amestándose los bienes de dambos al mayoralgu de los Queipo en virtú de lo dispuesto nos sos citaos testamentos.<ref name=mandonos143 /> # María Queipo de Llano y Valdés, monxa en [[Conventu de Santa María la Real de les Dueñes Santa María la Real de les Dueñes]], de [[Zamora]], # y Antonia Queipo de Llano y Valdés, monxa en [[Conventu de Santa Clara (Uviéu)|Santa Clara]] d'Uviéu. === <center>Primer conde de Toreno</center> === El títulu foi creáu en favor de <p>'''•''' [[Álvaro Queipo de Llano y Valdés]], '''I conde de Toreno''', señor de les villes de [[Toreno]] y [[Tombrio de baxo]] y de la [[Palaciu de Toreno (Cangas)|casa del so apellíu]] en [[Cangas del Narcea|Cangas de Tinéu]], [[alférez mayor]] del [[Principáu d'Asturies]] y de la villa y conceyu de Cangas, [[caballeru de Santiago]], ministru de capa y espada de la Contadoría Mayor de [[Conseyu de Facienda|Facienda]], [[correxidor]] de [[Granada]]<ref name=corrgran>Álvaro Queipo de Llano foi correxidor de Granada en dos periodos: 1637-1644 y 1648-1651. La primer vegada llogró'l cargu en sustitución d'Íñigo Fernández de Córdova y Mendoza, I vizconde de les Torres, que lo exerciera dende 1634. «Robló-y el Rei'l so nomamientu de Correxidor de Granada en 21 d'ochobre de 1637. Tomó posesión del Correximientu en Cabildru municipal estraordinariu celebráu'l 20 d'avientu del mesmu añu.» En 1644 foi promovíu al de la villa de Madrid, y sustituyíu en Granada por Antonio de Henestrosa y Montemayor. Pero en 1647 asocedió a Henestrosa al frente del correximientu granadín Francisco Arévalo de Zuazo, que gobernó con desaciertu ya imprevisión. En mayu del añu siguiente hubo un motín por causa de la carestía del pan; el correxidor fuxó de la ciudá y, a pidimientu de los remontaos, la Chancillería nomó por interín a Luis de Paz y Medrano. En tan difíciles circunstancies, pa poner orde y paz, S.M. unvió a Granada a Álvaro Queipo de Llano, que'l so primer gobiernu de la ciudá fuera del presto de los naturales. «Foi nomáu correxidor de Granada [per segunda vegada], espachándose-y el Real Títulu n'Aranjuez el 1º de xunu de 1648. Tomó posesión del cargu en cabildru municipal celebráu'l 12 de xunu de 1648.» El futuru conde de Toreno pacificó la ciudá y gobernar con xusticia y prudencia, dexando prestosa memoria ente los granadinos, y en 1651 asocedió-y nel corregimiento Francisco Fernández Marmolejo. José Díaz Martín de Cabrera, [http://www.juntadeandalucia.es/educacion/webportal/ishare-servlet/content/c6af7ffd-5cd8-4af2-b49a-33c18398y0ff ''Intereses históricos granadines: segunda parte: Los bien pernomaos señores Correxidores de la ciudá de Granada'' (Granada, 1918)], páxs. 25-27.</ref> y de [[Madrid]],<ref name=corrmad>Tamién foi dos veces correxidor de la capital del reinu: en 1644 y en 1654. «Foi Don Álvaro Queypo seis años Correxidor de Granada, d'onde vieno á selo en Madrid; y tando nesta ocupación bolvió á selo de Granada, onde los naturales avían puestu Correxidor de la so mano. Diósele plaça del Conseyu de Hazienda, y en cinco díes llegó de Madrid á Granada, onde foi recibíu con xeneral aplausu, y estimación. Siguió'l so Correximientu trés años: Bolvió a ser Correxidor de Madrid, y de Málaga, onde morrió.» Felipe Bernardo de Quirós, ''Cortil de Lluniego'', p. 111-112.</ref> gobernador y capitán xeneral de [[Málaga]], [[gentilhombre de boca]] del rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]] y mayordomu mayor del so hermanu'l [[Infante d'España|infante]] y [[cardenal]] [[Fernando d'Austria (cardenal-infante)|Don Fernando d'Austria]]. Natural de la so casa de Cangas de Tinéu, foi bautizáu na antigua [[Colexata de Santa María Madalena|parroquial de la Madalena]] el 25 de mayu de 1599. Asocedió nel mayoralgu familiar al morrer ensin descendencia'l so hermanu Sueru, yá referíu, y amestó-y bienes por aciu escritura del 31 d'ochobre de 1632, pola que tamién otorgaba poder pa testar a Diego García de Tinéu, el so tíu yá citáu. Este fixo'l testamentu'l 23 de febreru de 1653, confirmando l'agregamientu, a fe de Luis Menéndez de Arbas, escribán de Cangas.<ref name=mandonos143 /> Y el conde finó en Málaga añu de 1562, siendo capitán xeneral d'esta ciudá. <p> Casó dos veces: primer en [[Sevilla]] con Ana Mauricia de Lugo Puebla y Acosta, que morrió en 1637, fía de Francisco de Lugo Puebla y Acosta, señor de la casa de Lugo, [[Venticuatro (cargu municipal)|venticuatro]] de Sevilla, y de Petronila de Ibarra y Mendoza, naturales los trés de dicha ciudá; nieta de Juan Cristóbal de Poblar y de Catalina de Lugo y Acosta, y pariente del [[cardenal]] y teólogu [[xesuita]] [[Juan de Lugo y Quiroga]]. <p> Y segunda vegada casó con Inés de Zúñiga Trejo y Valdés, señora de [[Valparaíso de baxo]], fía de Jerónimo de Zúñiga Piñán del Castillo y Melgarejo, caballeru de Calatrava, qu'en 1627 adquirió la xurisdicción de dicha villa,<ref>La villa de [[Valparaíso de baxo]] na actual [[provincia de Cuenca]] foi vendida pola Corona como parte d'una riola de regalías que la so enayenadura foi aprobada poles [[Cortes de Madrid de 1623|Cortes de 1626]] y qu'incluyía la mayor parte de los vasallos de la tierra de [[Huete]]. Un escudu coles armes de los Zúñiga, procedente de la casa d'esti señores, caltener nel xardín de l'antigua ilesia parroquial de San Pedro en Huete, güei propiedá particular. Palombu Torrijos, «Los Zúñiga en Valparaíso de baxo», nel so blogue [http://palomatorrijos.blogspot.com.es/2012/06/los-zuniga-en-vaparaiso-de-embaxo-cuenca.html ''Historia y Xenealoxía'' (2012)], con remisión a [[Manuel de Parada y Luca de Tena]] [Marqués de Peraleja], ''Señoríos xurisdiccionales de la Tierra de Huete''. Conferencia pronunciada na ciudá de Huete el 3 de mayu de 2003 (Huete, Conceyu, 2003, en ''Llibros y documentos pa la historia de Huete''), páxs. 48 y 49.</ref> y de Usenda de Trejo y Valdés, la so muyer, hermana entera del [[cardenal]] [[Gabriel Trejo Paniagua|Gabriel de Trejo y Paniagua]], [[Presidente del Conseyu de Castiella|presidente de Castiella]]. <p> De la primera tuvo por fíos a # Francisco Queipo de Llano y Lugo, que morrió mozu en vida del so padre, y a # Fernando Queipo de Llano y Lugo, que sigue.<br/><br/> Y de la segunda a # Isabel María Queipo de Zúñiga o de Zúñiga y Queipo de Llano, señora de Valparaíso, natural de Madrid y bautizada en [[Ilesia de San Martín (Madrid)|San Martín]] el 1º de febreru de 1645.<ref>Inscrita la partida al lib. 13 de Bautizaos, fol. 308v, ápud Matías Fernández García, ''Parroquies madrilanes de San Martín y San Pedro'l Real: dellos personaxes del so archivu'' (Madrid, Caparrós, 2004), [https://books.google.es/books?hl=es&id=v5vuUBmvrMMC&pg=PA147#v=snippet&q=queipo%20trejo p. 147].</ref> En 1680 fixo información de [[llimpieza de sangre]] pa casóse col [[familiar del Santu Oficiu]] Antonio Ordóñez de Castro, [[Condáu de Montalvo|conde de Montalvo]], natural de Salamanca, conservador d'esta Universidá, alcalde mayor de Burgos, fíu de Pedro Ordóñez de Villaquirán y Castro, señor de Villar de Lleche y de Ríu de Llobos, y d'Ana María Rodríguez de Arauzo. Nun tuvieron descendencia, ya Isabel testó vilba en 1698 faciendo agregamientu de los sos bienes llibres al mayoralgu de los Queipo.<ref name=mandonos143>Menten esti agregamientu ente les vinculaciones de la casa Alfonso Menéndez González (op. cit., p. 143) y —más por menor— el Marqués del Saltillo y el de Jaureguízar (op. cit., páxs. 55-57), con remisión al [[Archivu de los Condes de Toreno|ACT]], leg. 5, y al [[Archivu Históricu Nacional|AHN]], Conseyos, leg. 5.074, nᵘ 2, y leg. 36.270.</ref> <br/> En 1662 asocedió'l so fíu <p>'''•''' Fernando Queipo de Llano y Lugo, '''II conde de Toreno''', [[Orde de Santiago|caballeru de Santiago]], correxidor de Burgos y de Murcia, natural de [[Sevilla]], que foi bautizáu'l 4 de febreru de 1637 y testó en 1699 faciendo agregamientu al mayoralgu.<ref name=mandonos143 /> En 1664 redactó les [[Ordenances de Toreno]]. <p> Dio capitulaciones en Madrid ante Francisco Suárez el 7 de xunetu de 1658 pa casóse con Josefa Jiménez de Arellano Padilla y Vega, señora de la casa d'[[Arnedo]]: antigua villa de [[La Rioxa (España)|la Rioja]] que dos años antes pasara a ser ciudá per mercé del rei [[Felipe IV d'España|Felipe IV]]. Nació esta señora'l 17 d'ochobre de 1638 en Madrid, onde testó'l 31 de xunetu de 1691. Yera fía de Atanasio Jiménez de Arellano, natural y señor de la casa de Arnedo, caballeru de [[Orde de Calatrava|Calatrava]], oidor en [[Real Audiencia de Galicia|La Coruña]], en [[Real Audiencia de Sevilla|Sevilla]] y en [[Real Chancillería de Valladolid|Valladolid]], fiscal del [[Conseyu d'Órdenes]], y de Feliciana de Acedo y Vega; nieta de... y d'Ana González de Arellano, la so muyer y prima, y materna de Martín de Acedo, mayordomu mayor del virréi de Perú [[Francisco de Borja y Aragón|príncipe de Esquilache]], con quien tuvo gran valimientu,<ref>Alrodiu de Martín de Acedo, verdaderu valíu del virréi Esquilache, vease Eduardo Torres Arancivia, ''Corte de virréis: la redolada del poder nel Perú del sieglu XVII'' (Llima, Pontificia Universidá, 2006), [https://books.google.es/books?id=OPDvTmi4ZYwC&pg=PA134 páxs. 134-140].</ref> capitán del so guardia, factor de la Real Facienda y xuez del [[Tribunal del Consuláu de Lima Consuláu de Llima]], y de María de la Vega y Padilla, natural de felicidá [[Virreinatu de Perú#La capital virreinal|corte virreinal]]. La condesa yera sobrina nieta del llicenciáu [[José González de Uzqueta|José González]], señor de [[Boadilla del Monte]], caballeru de Santiago, ministru del [[Conseyu de Castiella|Conseyu]] y [[Cámara de Castiella]], presidente de los de [[Conseyu de Facienda|Facienda]] y [[Conseyu de Indias Indies]] y [[Conseyu y Comisaría de Cruzada comisariu xeneral de Cruzada]],<ref>José González foi un burócrata o ''covachuelista'' de gran talentu. Fixo una brillosa carrera alministrativa sol reináu de [[Felipe IV d'España|Felipe IV]], quien lu apreciaba pola fertilidá del so inxeniu [...]. Paez que tampoco desdexaba los sos propios intereses, y, pretextando delles irregularidaes de mal pelo, al morrer el Rei fixéronse-y cargos, de xuru dictaos más pola emulación que pola xusticia. Una muerte oportuna, en 1668, llibró-y d'estos enoxos.» [[Antonio Domínguez Ortiz]] en ''Política y Facienda de Felipe IV'', ápud Patricio Fernández Sánchez, [https://books.google.es/books?id=z6pmJ0mt8-wC&pg=PA116 op. cit., p. 116]. <br/> Adquirió la xurisdicción de Boadilla del Monte'l 20 d'avientu de 1652, con Real Llicencia y al preciu de 73.342 reales de plata (esto ye tres cuento y 739.524 maravedinos), mercándo-yla a Francisco María de Monserrat Manrique de Cárdenas y Arellano, VIII [[Ducáu de Nájera|duque de Nájera]] y VI [[Ducáu de Maqueda|de Maqueda]]. El vendedor heredara esta xurisdicción del so padre (l'anterior duque, fináu en dichu añu), quien la mercó en 1626. Patricio Fernández Sánchez, [https://books.google.es/books?id=z6pmJ0mt8-wC&pg=PA113 op. cit., p. 113-114].</ref> nacíu en Arnedo hacia 1583 y hermanu enteru d'Ana González de Arellano, la so güela materna. Fíos ambos del llicenciáu Juan González de Uzqueta, abogáu natural de [[Corella]], y de Juana Jiménez de Arellano, la so primer muyer,<ref>El llicenciáu Juan González de Uzqueta casó en segundes nupcias cola logroñesa María de Albelda, de la que tuvo por fía a María González de Uzqueta, nacida en Arnedo, muyer de Juan de la Cai y Almarza, gobernador de la villa d'[[Ocón]] por nomamientu del duque de Nájera y de Maqueda. L'home yera natural de [[Ribafrecha]], fíu de Francisco de la Cai, d'igual naturaleza, y d'Ana de Almarza, nacida en [[Yanguas]], y hermanu de Francisco de la Cai, abá d'Olivares y capellán d'honor de S.M., y de Pedro, que tuvo por fíu a [[Gabriel de la Cai y Heredia]], fiscal de la Inquisición de Santiago de Compostela y obispu de Valladolid. Y de esti matrimoniu nació'l llicenciáu y oidor Juan de la Cai y González de Uzqueta, natural de Ocón, conseyeru de la Suprema Inquisición y de la Contadoría Mayor de Facienda, caballeru de Santiago. El so espediente de pruebes pa igresar nesta Orde, formáu en 1640, obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] col nᵘ 1.415 y ta extractado por [[José Simón Díaz]] na 3ª entrega del so «Nobiliariu rioxanu», en ''Berceo'', 4 (1947), [http://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/61007.pdf páxs. 475-486], páxs. 481-482. </ref> de la casa de Arnedo. Dicho José González mandó en dote a la so sobrina Josefa —poles citaes capitulaciones daes pa casala col conde— un xuro asitiáu sobre'l serviciu de Millones de Madrid,<ref>Datar del privilexu yera del 8 de mayu de 1650. Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 56.</ref> y l'usufructu vitaliciu d'unes cases principales sitas na cai de les Rexes de la mesma villa.<ref>Nel añu de 1692, la propiedá nuda y llibre d'estes cases yera de María de Vera y Gasca, señora de Boadilla, nuera de José González y posesora del so mayoralgu. Esta señora, al faer inventariu de los sos bienes pa testar en dichu añu, declaraba habitar en felicidaes cases por haber -y dexar l'usu la so sobrina la condesa de Toreno, que tenía l'usufructu pelos sos díes, dempués de los cualos había de volver a los herederos de la otorgante. Inventariu y testamentu obren nel [[Archivu Históricu de Protocolos de Madrid|AHP]], prot. 9.822 y 9.823. La trescripción del pasaxe citáu, ápud Patricio Fernández Sánchez, [https://books.google.es/books?id=z6pmJ0mt8-wC&pg=PA124 op. cit., p. 124].</ref> Y fundó mayoralgu con Facultá Real pol so testamentu fechu en Madrid el 23 de xunetu de 1667 ante Andrés de Calatañazor, venceyando cuantiosos bienes y la xurisdicción de Boadilla. Escastada la so descendencia, esti mayoralgu recayó na de los condes de Toreno.<ref>José González tuvo casáu con Catalina de Valdés, hermana del obispu [[Antonio Valdés Herrera|Antonio de Valdés y Herrera]], que lo foi de Mondoñedo, Uviéu, Osma y Córdoba (onde morrió en 1657). Fía d'otru Antonio de Valdés, correxidor de Valladolid, natural de Medina de Rioseco y natural d'Asturies, y d'Ana d'Herrera y Arias. D'esti matrimoniu foi unigénito Juan González de Uzqueta y Valdés, nacíu en Valladolid en 1615 y escolín mayor de [[Colexu Mayor Santa Cruz|Santa Cruz]], primer posesor del mayoralgu fundáu pol so padre y, como él, del Conseyu y Cámara de Castiella. Casó con María de Vera y Gasca, fía de Francisco de Vera y Enríquez, caballeru de Santiago, y de María del Barcu y Gasca. Nun tuvieron descendencia, polo que Juan solicitó Real Llicencia, y llograr en xineru de 1670, pa desmembrar del mayoralgu 6.000 ducaos de renta y destinalos al conventu de la Encarnación, de Carmelites Descalces, que fundara na so villa de Boadilla. Morrió esti señor el 31 de xineru de 1670, y nel mayoralgu asocedió-y María de Vera, la so vilba, que lo tener «pelos díes de la so vida y seis años de sobrevivencia», pasaos los cualos —en virtú de los llamamientos ya incompatibilidaes fundacionales— recayó n'Isabel María Queipo de Llano y Doriga Malleza, fía del III conde de Toreno. Janine Fayard, ''Los ministros del Conseyu Real de Castiella: Informes biográficos'' (Madrid, Fidalguía, 1982), páxs. 16 y 48; Patricio Fernández Sánchez, ''Boadilla del Monte, un pueblu con historia'' (Madrid, Visión Libro, 2011), [https://books.google.es/books?id=z6pmJ0mt8-wC&pg=PA115 páxs. 115-119]. <br/> D'esta familia caltienen trés magnífiques semeyes procedentes del conventu de Carmelites de Boadilla y que güei pertenecen a la [[Coleición BBVA]]: un anónimu [[Escuela flamenca|flamencu]] de [http://coleccionbbva.com/es/anonimo-madrileno-don-juan-gonzalez-de-uzqueta/iditinerario/2900 Juan González de Uzqueta y Valdés], un [[Carreño de Miranda]] de [http://coleccionbbva.com/es/juan-carreno-de-miranda-dona-maria-de-vera-y-gasca la so muyer], y otru anónimu atribuyíu a [[Juan Bautista Martínez del Mazo|Martínez del Mazo]] que representa a un [http://coleccionbbva.com/es/anonimo-madrileno-nuevu-caballeru-de-santiago nuevu santiaguista]: probablemente'l so primu Juan de la Cai y González de Uzqueta, filiado nuna nota anterior.</ref> <p> Tuvieron por fíos a # Álvaro Queipo de Llano y Jiménez de Arellano, que nació primoxénitu en Madrid el 1º de setiembre de 1660, recibió'l bautismu na [[Ilesia de San Martín (Madrid)|parroquial de San Martín]]<ref>Inscrita la partida al lib. 16 de Bautizaos, fol. 137, ápud Matías Fernández García, ''Parroquies madrilanes de San Martín y San Pedro'l Real: dellos personaxes del so archivu'' (Madrid, Caparrós, 2004), [https://books.google.es/books?hl=es&id=v5vuUBmvrMMC&pg=PA148#v=snippet&q=queipo%20arellano p. 148] </ref> y morrió neñu; # Ana María, nacida en Madrid el 7 de xineru de 1662, bautizada na mesma ilesia<ref>Inscrita la partida al lib. 16 de Bautizaos, fol. 261v, ápud M. Fernández García, [https://books.google.es/books?hl=es&id=v5vuUBmvrMMC&pg=PA148#v=snippet&q=queipo%20arellano ibíd.]</ref> y que tamién morrió neña, # y Fernando Queipo de Llano y Jiménez de Arellano, que sigue.<br/> <br/> En 1699 asocedió'l so únicu fíu supérstite: <p>'''•''' Fernando Queipo de Llano y Jiménez de Arellano, '''III conde de Toreno''', alférez mayor del Principáu d'Asturies y de la villa de Cangas de Tinéu, señor de la casa del so apellíu y de la de Arnedo. Nació en Madrid el 8 de xineru de 1663, foi bautizáu en [[Ilesia de San Martín (Madrid)|San Martín]] el día 21 siguiente<ref>Inscrita la partida al lib. 16 de Bautizaos, fol. 343, ápud M. Fernández García, [https://books.google.es/books?hl=es&id=v5vuUBmvrMMC&pg=PA148#v=snippet&q=queipo%20arellano ibíd.]</ref> y morrió en Cangas el 24 de xineru de 1718 so testamentu dau l'anterior día 4 a fe de Pedro López. <p> Casó'l 20 de payares de 1683 en San Martín de [[Salas (Asturies)|Salas]], con Emilia Francisca de Doriga y Malleza, bautizada en dicha ilesia'l 11 d'abril de 1666. Yera hermana de García Alonso de Doriga, señor de la [[Palaciu de Doriga|casa de Doriga]], y fía de Fernando de Malleza y Doriga, natural y primoxénitu de felicidá casa na que nun llegó a asoceder, caballeru de Santiago, paxe del rei Felipe IV, escolín de San Pelayo en [[Universidá de Salamanca|Salamanca]], rexidor perpetuu d'Uviéu, y d'Isabel de Malleza y Miranda, la so muyer y prima carnal, natural y posesora de la casa de [[Malleza]] nel conceyu de Salas y señora de Cortina nel de Tudela,<ref>El cotu xurisdiccional de Cortina, venceyáu a la casa de Malleza, entendía ente otros los llugares de Cortina y Llaneza, aniciaos na parroquia de San Pedro de [[Naves (Uviéu)|Naves]], entós hijuela de Santolaya de [[Santolaya (Uviéu)|Mazaneda]] ya inclusa nel antiguu conceyu de Tudela, dempués incorporáu al d'Uviéu.</ref> que'l so casoriu se capituló el 29 d'ochobre de 1659. Nieta de García de Doriga y Valdés, señor de la casa de Doriga, caballeru de Santiago, rexidor perpetuu d'Uviéu y teniente d'alférez mayor del Principáu, y d'Emilia de Malleza y Cienfuegos, la so segunda muyer, natural de Malleza, y materna de Fernando de Malleza y Cienfuegos, hermanu de l'anterior, caballeru de Santiago, natural y señor de la casa de Malleza, escolín del [[Colexu Mayor de Cuenca (Salamanca)|Mayor de Cuenca]] en Salamanca, y de Juana de Miranda y Ponce de León, la so primer muyer, hermana del I [[Marquesáu de Valdecarzana|marqués de Valdecarzana]]. Emilia Francisca de Doriga y Malleza apurría los derechos en que la so virtú'l so fíu l'IV conde de Toreno asocedería na casa de Malleza, mayoralgu al que taben venceyaos la xurisdicción de Cortina y un formosu [[Palaciu de los Condes de Toreno|palaciu]] edificáu en 1670 polos padres d'esta señora na plaza de la Fortaleza d'Uviéu (güei plaza de Porlier). La casa de Doriga, sicasí, por ser de socesión irregular, nun recayó nos Queipo de Llano.<ref>Hai qu'alvertir del error, espublizáu por diversu autores, de convertir a Emilia Francisca de Doriga Malleza en «señora» o «heredera» de la casa de Doriga...</ref> <p> Fueron fíos d'esti matrimoniu: # María Josefa Queipo de Llano y Doriga Malleza, nacida'l 19 de marzu de 1685. Morrió n'Uviéu a fines de 1757 y foi soterrada col so home na capiya de Santa Catalina de la [[Ilesia de Santu Domingu (Uviéu)|ilesia conventual de Santu Domingu]].<ref>[[Ciriaco Miguel Vigil]]. ''Asturies monumental, epigráfica y diplomática: datos pa la historia de la provincia'' (Uviéu, 1887; facsim. en Valladolid, Maxtor, 2003), [https://books.google.es/books?hl=es&id=EbVKxRPhNA4C&q=1757+queipo p. 177].</ref> Casó con Jacinto José de Omaña y Uviéu Nevares, señor de les cases de los sos apellíos y agregaes, nacíu en 1687, que fundó un aniversariu de tres mises cantaes en dicha capiya por escritura de 25 d'agostu de 1743, y dio testamentu'l 15 de setiembre de 1744, añediendo codecildu'l 5 de payares 1751, los trés a fe del escribán d'Uviéu Javier Rabanal;<ref>Saltillo y Jaureguízar, op. cit., p. 144-145.</ref> fíu y socesor d'Arias José de Omaña y Queipo de Llano, señor de la casa de Omaña, rexidor d'Uviéu, y de María Francisca d'Uviéu Portal y Estrada Nevares, señora d'estes cases, y nietu d'otru Arias de Omaña, señor d'esta casa, y de María Queipo de Llano y Álvarez Valdés, de los señores de [[Pobladura de Pelayo García|Pobladura]]. Con socesión. # Isabel María Queipo de Llano y Doriga Malleza, señora de [[Boadilla del Monte]],<ref>Foi señora xurisdiccional de Boadilla del Monte por asoceder nel venceyu fundáu por José González (de Uzqueta y Jiménez de Arellano), el so tíu tatarabuelo, caballeru de Santiago y camarista de Castiella, yá citáu al filiar a la muyer del II conde. Isabel Queipo de Llano y el so home'l marqués de Mirabal edificaron en dicha villa madrilana un suntuosu palaciu, llamáu de los Dos Torres, y poles deldes que contraxeron quedó'l mayoralgu gravado con un censu de 4.000 ducaos. Pa redimilo, la so fía [[Josefa Micaela de Mirabal|Josefa Micaela de Mirabal y Queipo de Llano]], III marquesa de Mirabal, solicitó y llogró del Conseyu de Castiella la preceptiva Real Llicencia p'ayenar la xurisdicción y palaciu de Boadilla y un reximientu de la ciudá de [[Toro (Zamora)|Toro]] perteneciente al mesmu mayoralgu. Y el 20 de febreru de 1761 vender al [[Luis de Borbón y Farnesio|infante Don Luis]], hermanu enteru del rei [[Carlos III d'España|Carlos III]], que dexara l'estáu clerical dempués de ser cardenal y arzobispu de Toledo. L'infante encargó una vasta remodelación del palaciu al arquiteutu [[Ventura Rodríguez]]. Asina, el Palaciu de los Dos Torres convertir nel [[Palaciu del Infante Don Luis]]. Cfr. «Luis Félix de Mirabal y Espínola, marqués de Mirabal y señor de Boadilla del Monte», en [http://www.boadilla.com/pages/mirabal.htm Boadilla.com].</ref> que nació'l 27 de setiembre de 1686. Dende 1709 foi la segunda muyer de [[Luis de Mirabal y Espínola|Luis Félix de Mirabal y Espínola]], I [[Marquesáu de Mirabal|marqués de Mirabal]], nacíu en 1657 en [[Xerez de la Frontera]] y fináu el 24 de xineru de 1729, escolín del [[Colexu Mayor de Cuenca (Salamanca)|Mayor de Cuenca]] en Salamanca, gobernador del [[Conseyu de Castiella]] y conseyeru d'Estáu, embaxador de S.M.C. ante los [[Estaos Xenerales de los Países Baxos]]. Taba viudu de María Madalena Dávila Guzmán y Moncada, de la que tuvo fíes que nun dexaron descendencia, y yera fíu de Juan Francisco de Mirabal Pabón Lobatón y Esquivel, caballeru de Alcántara, venticuatro de Xerez, y d'Isabel Luisa de Espínola y Piña.<ref>Janine Fayard, ''Los ministros del Conseyu Real de Castiella: Informes biográficos'' (Madrid, Fidalguía, 1982), p. 116-117.</ref> Tuvieron descendencia que s'escastó en 1813.<ref>El 6 de mayu de 1813 escastóse la descendencia d'esta señora, al morrer ensin prole la so nieta María Vicenta Carrasco y Mirabal, V marquesa de Mirabal y VI [[Condáu de Villafuente Bermeya|condesa de Villafuente Bermeya]]. Pola posesión del mayoralgu de González de Uzqueta (del que yá s'habíen desmembrado la xurisdicción y bienes de Boadilla), se entabló entós un pleitu que se falló a favor de Pedro de Salas Quiñones Omaña y Suárez Miranda, señor de les cases de Omaña y Villamar, 3ᵉʳ nietu de la so hermana mayor, Josefa Queipo de Llano y Doriga Malleza. La descendencia completa d'Isabel Queipo de Llano esponer el Marqués de Jaureguízar, op. cit. 1971, p. 215-216.</ref> # María Francisca Queipo de Llano y Doriga Malleza, natural de Cangas de Tinéu, que recibió'l bautismu'l 13 de mayu de 1688 na [[Colexata de Santa María Madalena]], onde casó'l 4 de payares de 1703, previes capitulaciones daes el 7 d'agostu n'Uviéu, poles que llevó en dote 11.000 ducaos.<ref name=mandonos98> Alfonso Menéndez González, op. cit., p. 98.</ref> Foi'l so home Pedro de Pion y Duque d'Estrada, señor de la casa matriz del so llinaxe na parroquia de Santiago de [[Pion (Villaviciosa)|Pion]] y de la torre de la Pedrera na de Santa María de [[Llugás]], dambes del conceyu de [[Villaviciosa (Asturies)|Villaviciosa]], el so alférez mayor, y dueñu tamién del [[palaciu de la Mesana (Villaviciosa)|palaciu de la Mesana]] na villa capital del mesmu, onde nació'l 5 de marzu de 1683 y morrió el 2 de xineru de 1754. Esti señor foi teniente d'alférez mayor del Principáu por designación del so suegru'l conde.<ref name=mandonos98 /> Yera fíu del capitán Francisco Antonio de Pion y Vigil, señor les mesmes cases, natural de Pion, y d'Ángela Duque d'Estrada Manrique y Valdés, nacida na villa de [[Llanes]], de la casa d'[[Ardisana]] nesti conceyu y de la de Cebos en [[Onís]]. Con socesión en que siguieron aquelles cases, recayendo nos Cavanilles. # Melchora Queipo de Llano y Doriga Malleza, que foi la tercer muyer de Miguel Queipo de Llano, señor de los palacios d'[[Ardaliz]] en [[Limés]] y Llano o Santa Olaya en [[Cueras]], dambos nel conceyu de [[Cangas de Tinéu]], del mayoralgu de García de Cangas na villa capital del mesmu, y de les cases de Villanueva nel de [[Navia (Asturies)|Navia]] y [[Pieros]] en [[el Bierzo]]. Tuviera antes casáu con Catalina Teresa Bernaldo de Quirós, de los [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqueses de Campu Sagrao]], de la que tenía fíes,<ref name=hijasmiguel>Anque foi tres veces casáu, Miguel Queipo de Llano nun tuvo más descendencia que dos fíos nacíes de Catalina Teresa Bernaldo de Quirós, la so primer muyer. Arriendes del so segundu matrimoniu, estes neñes quedaron so la [[Curador (derechu)|cura]] del II [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqués de Campu Sagrao]], el so tíu maternu. La mayor, María Teresa, asocedió na casa de Ardaliz y demás mayoralgos del so padre, y casó en 1715 con Pedro Velarde y González de Cienfuegos, de quien provienen los [[Condáu de la Nava|condes de la Nava]]. Y la otra foi Ana María Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, muyer de Pedro Ignacio Duque d'Estrada y Mier, señor de les cases de Cebos en [[Benia d'Onís]], Arnero en [[Ardisana]], conceyu de [[Llanes]], y Valdés Xuncu na villa capital d'esti postreru. Tamién con socesión.</ref> y con Josefa de Navia Osorio y Vigil de Quiñones, de los [[Marquesáu de Santa Cruz de Marcenado|marqueses de Santa Cruz de Marcenado]], y yera fíu de Diego Queipo de Llano y Valcárcel, señor de les cases de Ardaliz, Cangas, Villanueva y Pieros, caballeru de Santiago, y de María Teresa de Llano y Queipo, de la casa de Santa Olaya. Melchora enviudó llueu ensin prole, y casó en segundes nupcias con García Francisco Valledor y Presno, señor del cotu de [[Montealegre (Castropol)|Montealegre]] y de les cases de los sos apellíos nel conceyu de [[Castropol]], fíu de Jacinto Valledor y Trelles, señor de les mesmes cases y xurisdicción, y de Mariana Raimóndez Miranda y Osorio. Con descendencia del segundu en que siguió la so casa, recayendo nos Pardo de Donlebún, señores de [[Figueres (Castropol)|Les Figueres]].<ref>Pa los Valledor y Presno, vease F. de Alós y M.ª D. Duque d'Estrada, [https://books.google.es/books?hl=es&id=R-b6N0dQLI8C&pg=PA83 op. cit, p. 83], con más ascendencia na nota 175.</ref> # Fernando Ignacio José Queipo de Llano y Doriga Malleza, que sigue, # María Ana Queipo de Llano y Doriga Malleza, que casó col fidalgu gallegu José Ventura Bermúdez de Castro y Magüeta, de quien nun tuvo descendencia, fíu segundu de Carlos Bermúdez de Castro y Lliriu, natural y mayoralgu de la casa de San Martín de Riobóo y señor tamién de la casa y fortaleza de La Penela, y d'Andrea Magüeta y Piñeiro, señora de la casa de Anceis, natural de [[La Coruña]]. María Ana testó vilba nesta ciudá'l 21 d'abril de 1752 nomando por herederu de los bienes que tenía en Galicia al so hermanu l'IV conde de Toreno, quien los amestó al mayoralgu de Cangas en 1765. # Catalina Queipo de Llano y Doriga Malleza, natural de Cangas. Foi bautizada'l 12 d'abril de 1702 na [[Colexata de Santa María Madalena|Colexata]], onde casó'l 22 de mayu de 1727 con Antonio Agustín Queipo de Llano, natural y señor de la casa d'esti apellíu sita na feligresía de [[Santianes de Molenes de Tuña]], conceyu de [[Tinéu]], y el so rexidor perpetuu, que foi bautizáu na parroquial de San Juan el 27 d'agostu de 1691 y testó en 1756. Fíu del capitán Juan Queipo de Llano y del Riego, posesor de la mesma casa y reximientu, y de Madalena de Sierra Osorio y Argüelles, de la casa de Llamas del Mouro nel conceyu de Cangas de Tinéu. Con posteridá en que siguió la casa de Queipo de Llano de Santianes de Molenes de Tuña, recayendo nos Llanes, señores del [[palaciu del Rebollín]] en [[Noreña]] y de la casa de Fresnéu en [[Estación de Vil.layana|Vil.layana]], parroquia de San Martín de Gárgara y conceyu de [[Ḷḷena (Asturies)|Ḷḷena]].<ref name=santianes>La casa de Queipo de Llano de Santianes de Molenes de Tuña provenía de la de Cangas por muyer, pero tenía varonía Tinéu. El palaciu foi edificáu enfrente del de los Rojas ente 1575 y 1586 por Juan Queipo de Llano ya Inés Álvarez de Rojas, la so muyer, fía de felicidá casa de Rojas. Esti Juan Queipo yera fíu de Ruy García de Tinéu ''el Mozu'', escribán de númberu del conceyu, y de Mencía Fernández de Llano, la so muyer, fía de la mesma de Juan Queipo de Cangas y de Mencía Fernández Villademoros, y nieta probablemente de Sueru Queipo de Llano ''el Más Viejo'', señor de la casa de la Muriella. A la casa de Santianes de Molenes perteneció [[Juan Queipo de Llano (arzobispu de Llamargues)|Juan Queipo de Llano y Valdés]] (1642-1708), arzobispu de Llamargues, a quien nun s'hai de confundir con otru [[Juan Queipo de Llano (obispu de Guadix y de Coria)|Juan Queipo de Llano y Valdés]] (1599-1643), obispu de Guadix y de Coria, que yera de la casa de Ardaliz, nin con [[Juan Queipo de Llano y Flórez]] (1584-1647), obispu de Pamplona y de Xaén, que yera de la de San Pedro. Tamién perteneció a la casa de Santianes de Molenes Juana Queipo de Llano y Navia Bolaño, que casó en 1786 col economista y políticu lliberal [[Álvaro Flórez Estrada]] (1766-1853), natural y mayorzago en [[La Pola Somiedo]]. Y asina mesmu baxaba d'esta casa pola so madre [[Rafael Tomás Menéndez de Ḷḷuarca y Queipo de Llano]], [[Diócesis de Santander|obispu de Santander]], bravu combatiente na [[Francesada]] y acérrimo realista. Esponen la socesión completa d'esta casa Cecilia Meléndez de Arvas (op. cit., páxs. 75-80) y Senén González Ramírez (op. cit. 1996, páxs. 207-230). Apocayá esti autor publicó un nuevu llibru sobre ella: ''La casa señorial de Queipo de Llano de Santianes de Molenes de Tuña'' (Tinéu, Asociación Conde de Campumanes, 2012), según reseña [https://www.lne.es/occidente/2012/11/23/historia-senorial-santianes-tuna/1330912.html ''La Nueva España''].</ref> # Antonia María Queipo de Llano y Doriga Malleza, muyer de Jacinto Sánchez de Ulloa, natural y vecín d'[[Parroquia de Arganza|Arganza]] nel conceyu de Tinéu. Con prole que volveremos citar.<ref name=alos83/> # Teresa Queipo de Llano y Doriga Malleza. Paez qu'hubo una fía d'esti matrimoniu llamada Teresa, pero ye error —bien espublizáu— identificala con otra señora d'igual nome y apellíu que casó con Pedro Velarde y Cienfuegos, señor del cotu de Llinares y de la casa fuerte de Prada nel conceyu de Proaza, rexidor d'Uviéu. La Teresa Queipo de Llano que casó con Pedro Velarde yera de la casa de Ardaliz: fía y socesora de Miguel Queipo de Llano (antes citáu como home de Melchora) y de Catalina Teresa Bernaldo de Quirós, la so primer muyer.<ref name=hijasmiguel /> # María Manuela Queipo de Llano y Doriga Malleza, que nació nel palaciu de Cangas de Tinéu'l 17 de xineru de 1707 y morrió n'[[Palaciu de Merás (Tinéu)|el de Merás]] de la villa de Tinéu'l 2 d'avientu de 1786. Casó, previes capitulaciones daes en Cangas el 16 de xunetu de 1733, con Nicolás Francisco de Merás Solís y Parés, señor de les cases de los sos apellíos y agregaes, rexidor perpetuu de los conceyos de Tinéu y Valdés y procurador xeneral del Principáu, que nació nel palaciu de Merás de Tinéu'l 10 de setiembre de 1709, foi bautizáu de socorru, y crismado al siguiente día 18 en San Pedro, y morrió el 30 de xunu de 1769 nel Pontigón, parroquia de [[Muñás]] y conceyu de Valdés, d'onde se treslladó'l so cuerpu a la so villa natal pa soterralo nel conventu de San Francisco. Fíu de Pedro Manuel de Merás Solís y Queipo de Llano, natural y señor de dichu palaciu de Merás, y de Josefa de Parés, señora de la casa del so apellíu nel conceyu de [[Valdés]], bautizada'l 13 d'ochobre de 1685 na parroquial de San Pedro de [[Parés (Valdés)|Parés]], onde casaron el 13 de xunu de 1708. Con posteridá.<ref>El so fíu Ignacio de Merás y Queipo de Llano probó la nobleza de los sos cuatro costaos pa ingresar na [[Orde de Carlos III]]. El so espediente obra na seición d'Estáu del [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] col nᵘ 236.</ref> # Ya Ignacio Jesús Queipo de Llano y Doriga Malleza, que nació'l 27 de xineru de 1709 y morrió el 31 de xineru de 1779. Foi colexal del [[Colexu Mayor Santa Cruz|Mayor de Santa Cruz]] de Valladolid, y catedráticu d'esta Universidá. <br/> En 1718 asocedió'l so fíu <p>'''•''' Fernando Ignacio José Queipo de Llano Doriga y Malleza, '''IV conde de Toreno''', señor de les cases de Cangas, Arnedo y Malleza, que nació'l 27 de xunetu de 1698 nel palaciu de Cangas de Tinéu y foi bautizáu na Colexata'l 10 d'agostu. Testó na mesma villa'l 10 d'avientu de 1764 ante Juan Meléndez, y seis meses dempués fixo agregamientu al mayoralgu por aciu escritura del 20 de xunu de 1765, pola qu'amás subrogaba los bienes qu'heredara de la so hermana María Ana, aniciaos en Galicia, en cuenta de un censu de 13.400 ducaos impuestu sobre los mesmos de la villa d'[[Esquivias]] y que fuera redimíu por esta. Cuntaba pa ello con Facultá Real dada n'Aranjuez el 21 de mayu de 1765 y refrendada por José Antonio de Goyeneche.<ref name=mandonos143 /> Dio codecildu'l 22 de xunu de 1778, con nuevu agregamientu, y morrió pocu dempués. <p> Casó en Lleón el 27 de xunetu de 1721 con María Bernarda Cayetana de Quiñones Pimentel y Quijada, mayoralga de les cases de Quiñones de la villa de [[Ponferrada]] (güei ciudá) y de los llugares de [[Yebra (Benuza)|Yebra]] y [[Canedo]], tou en [[el Bierzo]], y que n'Asturies tuvo'l [[Señoríu xurisdiccional|señoríu]] de [[Degaña|Zarréu y Degaña]], que güei constitúi conceyu independiente pero entós taba inclusive nel d'[[Ibias]].<ref>Según el [[Catastru d'Ensenada]], a mediaos del sieglu XVIII yera señor d'esta xurisdicción (''xure uxoris'') Fernando Ignacio Queipo de Llano, conde de Toreno, quien como tal ponía xueces y yera tamién el mayor hacendado del cotu, envalorándose en 4.109 reales les rentes que percibía nel mesmu, magar que nun cobraba derechos señoriales. Tenía'l cotu 26.504 fanegas d'estensión y midía «tres llegües d'oriente a poniente, dos y media de norte a sur y ocho y media de contorna, que nun se podíen percorrer a cuerpu en menos de trece hores ''polo aspro y montascoso del país''.» Tenía 179 vecinos, incluyíes 17 vilbes, partíos ente les parroquies de Santa María de [[Zarréu (Degaña)|Zarréu]] y Santiago de Degaña. [[Gonzalo Anes y Álvarez de Castrillón]], [https://books.google.es/books?hl=es&id=9qzJyviuVJwC&pg=PA115 ''Los señoríos asturianos: discursu lleíu'l día 14 d'avientu de 1980 nel actu de la so receición pública'' (Madrid, Real Academia de la Historia, 1980), páxs. 115-117].</ref> Nacida na ciudá de [[Motril]] el 15 d'agostu de 1698, yera fía y socesora del [[maestre de campu]] Pedro de Quiñones Pimentel, señor de diches cases y xurisdicción, caballeru de Calatrava, gobernador militar y políticu de Motril, rexidor perpetuu de Ponferrada y alcaide de la so Real Cárcel,<ref>Oficiu perpetuu que confería a los Quiñones —y a los condes de Toreno, los sos socesores— la custodia de la Real Cárcel de Ponferrada, sita na cai del Reló (al pie de la torre que-y da nome y frente al conventu de les Concepcionistas). Esti magníficu edificiu, construyíu ente 1565 y 1572, ye anguaño la sede del [[Muséu del Bierzo]], y ta blasonado coles armes reales, les de la ciudá y les del conde de Toreno (fotografía nel [http://www.diariodeleon.es/noticias/bierzo/caña-familiar-condes-toreno_714120.html ''Diario de León'']). <br/> Dalgún autor confunde l'oficiu d'alcaide de la Real Cárcel de Ponferrada col d'alguacil mayor de la villa, tamién perpetuu, pero yeren distintos. A fines del sieglu XVIII'l alguacilazgo pertenecía a [[Joaquín Félix de Samaniego Urbina Pizarro y Velandia|Joaquín de Samaniego]], [[Marquesáu de Valverde de la Sierra marqués de Valverde de la Sierra]], según refieren el Conde de los Acevedos y Javier Gómez de Olea y Bustinza nel so artículu «Los Condes de Torruxón», en ''Añales de la Real Academia Matritense d'Heráldica y Xenealoxía'', vol. V (años 1998-1999, páxs. 185-268), [https://books.google.es/books?id=ZAF7J53iGEkC&pg=PA240#v=snippet&q=Alguacil%20Ponferrada&f=false p. 239-240]. <br/> Pero seique sí yera'l mesmu oficio que la alcaidía de la Real Fortaleza de Ponferrada, ayenada en 1558 al preciu de 16.000 ducaos en favor del III [[Marquesáu de Villafranca del Bierzo|marqués de Villafranca]], quien l'[[Arrenunciu in favorem|arrenunció]] nel so hermanu [[García de Toledo Osorio (1514-1577)|García de Toledo]], virréi de Cataluña. Antonio Jiménez Estrella, «El preciu de les almenes: ventes de alcaidías de fortaleces reales en dómina de los Austrias», en [http://publicaciones.ua.es/filespubli/pdf/02125862RD44074705.pdf ''Revista d'Historia Moderna'' nᵘ 22 (2004)], páxs. 16, 29 y 44, con remisión al [[Archivu Xeneral de Simancas|AGS]], Contadoría del Sueldu, 2ª serie, leg. 380.</ref> y d'Antonia de Quijada y Rojas; nieta de..., y materna de Luis de Quijada y Mayorga, caballeru de Santiago, natural de Lleón, y de María de Rojas Quiñones y Rebolledo, señora d'[[Entamu (Lleón)|Entamu]]; y sobrina carnal del II [[Condáu de Rebolledo|conde de Rebolledo]] ya I [[Marquesáu d'Entamu marqués d'Entamu]].<ref>Los güelos maternos de Bernarda (citaos nel testu) tuvieron tamién por fíu a Francisco Antonio de Quijada Rojas y Quiñones, señor d'Entamu, rexidor perpetuu de Lleón, caballeru de Santiago, que foi II [[Condáu de Rebolledo|conde de Rebolledo]] y señor de Irián (en socesión del so pariente [[Bernardino de Rebolledo]], que morrió solteru en 1676) y creáu [[Marquesáu d'Entamu marqués d'Entamu]] en 1690. Casó con Clara de Quiñones Pimentel, señora de Zarréu y Degaña y de la casa de Ponferrada, fía y socesora de Manuel de los mesmos apellíos, pero ella morrió al poco tiempu ensin prole, pasando esta casa y xurisdicción al so tíu Pedro, el padre de Bernarda. El conde (y futuru marqués) volvió casóse con María Leonarda Bernardo de Quirós Benavides y Miranda, señora de [[Lluniego]] y de [[Zalamillas]] y de la casa de Benavides de [[Molinaseca]], natural de [[Mayorga]], de la que tampoco tuvo descendencia. Na casa d'Entamu y Rebolledo asocedió'l so sobrín Alonso de Quijada Rojas Quiñones y Rebolledo. Vease l'estudiu de Pantxike Contreras sobre l'Escudu de los Condes de Rebolledo y Marqueses del Entamu en Villaviciosa de la Ribera», nel so blogue [http://pantxike.wordpress.com/2013/08/15/villaviciosa-de-la ribera/ ''Los nuesos Escudos''].</ref> Esti casoriu inscribir na estratexa matrimonial de la casa de Toreno —caltenida puramente mientres el [[sieglu XVIII]]— de casar a los primoxénitos alternativamente con señores de dientro y fora del Principáu. Nos matrimonios «de fora» como esti buscábense aliances que reforzaren la influencia del llinaxe na Corte, pero tamién los sos intereses patrimoniales por toa España. Nesti casu, la esposa apurría un señoríu n'Asturies estremeru del conceyu de Cangas; les posesiones del Bierzo, bien próximes al señoríu de Toreno, y bienes nel [[Reinu de Granada (Corona de Castiella)|reinu de Granada]], onde los Queipo de Llano tamién teníen patrimoniu (proveniente del arzobispu [[Fernando de Llano y Valdés]] y del I conde de Toreno, el so sobrín carnal, que foi ellí correxidor).<ref>Cfr. Alfonso Menéndez González, op. cit., p. 89.</ref> <p> Fueron padres de # Joaquín José Queipo de Llano y Quiñones, que sigue, # María Teresa Queipo de Llano y Quiñones, muyer de Gaspar José Bermúdez de Castro y Taboada, fíu de Diego Luis Bermúdez de Castro Fajardo y Andrade y de María Ignacia Taboada Mariño de Llobera y Proaño. Teresa morrió prematuramente y el so home volvió casóse con María de los Dolores Pardo de Guevara y Bahamonde. # María Queipo de Llano y Quiñones, # Josefa Queipo de Llano y Quiñones, # Vicente Antonio Queipo de Llano y Quiñones, que nació'l 18 d'agostu de 1738 y morrió el 21 d'abril de 1791. Casó con Josefa Fernández de la Vega, de quien nun tuvo socesión. # Y Joaquina Queipo de Llano y Quiñones. <br/> En 1778 asocedió'l so fíu <p>'''•''' [[Joaquín José Queipo de Llano y Quiñones]], '''V conde de Toreno''', alférez mayor del Principáu, rexidor perpetuu d'Uviéu. Nació en Cangas el 31 d'avientu de 1727, foi bautizáu na [[Colexata de Santa María Madalena|colexata]] el 12 de xineru siguiente, testó na so casa natal el 25 d'agostu de 1782 a fe de Manuel Folgueras y finó na mesma en 1796.<ref>Tocantes a el fallecimientu del V conde discrepen delles fontes y otres callen. Tomamos como dato más seguru'l que figura na descripción de fondos del [[Archivu de los Condes de Toreno]], nel [http://censoarchivos.mcu.es/CensoGuia/productordetail.htm?id=49903 Censu-Guía d'Archivos d'España ya Iberoamérica].</ref> <p> Foi un notable naturalista, siempres afanosu d'aplicar les meyores científiques al desenvolvimientu de la minería n'Asturies. Sociu de méritu de la [[Sociedá Económica Matritense|Económica Matritense]], en 1780 promovió la fundación de [[Sociedaes Económiques d'Amigos del País|la d'Asturies]]. Nuna y otra pronunció numberoses conferencies sobre mineraloxía, dalgunes de les cualos fueron publicaes en dos tomos. Axuntó una notable coleición de minerales; topó per primer vegada n'Asturies antimoniu y amiantu, y caltuvo correspondencia con otros naturalistes españoles y estranxeros. Foi tamién académicu honorariu de la [[Real Academia de la Historia Real de la Historia]], y publicó bastantes obres poétiques.<ref>Pa una rellación de les sos publicaciones vease [[Constantino Suárez Fernández|Constantino Suárez]], ''Escritores y artistes asturianos. Índiz bio-bibliográficu'' (Madrid, Institutu d'Estudios Asturianos, 1936-1957), s.v. «Queipo de Llano y Quiñones, Joaquín José». Según esti autor, el naturalista Vernet punxo n'honor del conde'l nome de ''Terebratula Torena'' a una concha fósil.</ref> <p> En 1790 cupió-y l'honor de proclamar, como alférez mayor del Principáu, al nuevu rei [[Carlos IV d'España|Don Carlos IV]], escena recoyida nun cuadru pintáu por [[Francisco Leopoldo Reiter]] que lu representa a caballu, tremolando el pendón ante la Fortaleza d'Uviéu.<ref>Caltiénse esti cuadru en Madrid, na coleición particular de los condes de Toreno, y puede trate nel [https://touspatous.es/la-coleccion/?mgi_1145=8235/BA0009%20%E2%80%93%20Semeya%20de%20Joaqu%C3%ADn%20Jos%C3%A9%20Queipo%20de%20Llanu Muséu Virtual de Cangas].</ref> <p> Casó en [[Ilesia de Santiso (Uviéu)|Santiso'l Real]] d'[[Uviéu]] el 28 d'avientu de 1754 con María Antonia Bernaldo de Quirós y Cienfuegos, que traxo en dote 12.000 ducaos.<ref>Capitulaciones de 1754 que cita Alfonso Menéndez González, op. cit., p. 99.</ref> Natural d'Uviéu y bautizada en dicha ilesia'l 24 de setiembre de 1738, yera fía de José Manuel Bernaldo de Quirós y Mariño de Llobera, III [[Marquesáu de Campu Sagrao|marqués de Campu Sagrao]], señor de [[Villoria (Llaviana)|Villoria]] y de [[Viñayo|Valdeviñayo]] y de les cases de Quirós, Nales, Carreño y Huergo, natural y [[alférez mayor]] d'[[Avilés]], alguacil mayor d'Uviéu, notariu mayor de la [[Tribunal de la Santa Cruzada|Santa Cruzada]] d'esta ciudá y obispáu, y de Josefa Francisca de Cienfuegos y Casu, natural de [[Sorribas (Piloña)|Sorribas]] nel conceyu de [[Piloña]]; nieta d'otru José Manuel Bernaldo de Quirós, II marqués de Campu Sagrao, natural d'Uviéu, posesor de les mesmes cases, oficios y xurisdicciones, y de Benito Teresa Mariño de Llobera Andrade Sarmiento y Sotomayor, la so segunda muyer, de los [[Marquesáu de la Sierra marqueses de la Sierra]], nacida en [[Pontevedra]], y materna de Rodrigo González de Cienfuegos y Valdés, IV [[Condáu de Marcel de Peñalba|conde de Marcel de Peñalba]], señor d'[[Allande]], caballeru de Santiago, natural y dueñu de la torre del Ferrero na parroquia de [[Viodo]] y conceyu de [[Gozón]], y d'Ana Manuela de Casu Múxica y Maldonado, natural y dueña del palaciu de Sorribas, señora del cotu de [[Cazo (llugar)|Cazo]] nel conceyu de [[Ponga]] y de les cases de Maldonado y Múxica na ciudá de [[Salamanca]]. [[Ficheru:Anton Rafael Mengs - Retrato de la marquesa de Llano - Google Art Project.jpg|thumb|260px|Isabel Parreño Arce y Valdés, marquesa de Llano, por [[Anton Raphael Mengs]]. [[Real Academia de Belles Artes de San Fernando]] (Madrid). El pintor bohemiu retrató a esta señora ente 1770 y 1775 na corte [[Ducáu de Parma|parmesana]], onde'l so primer home taba destináu como ministru plenipotenciario del rei [[Carlos III d'España]] cerca del so sobrín el duque [[Fernando I de Parma]]. Dempués fueron embaxadores del mesmu rei na corte imperial de [[Viena]]. Tres enviudar del marqués de Llano, Isabel Parreño volvió casóse con Fernando Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, fíu de los V condes de Toreno.]] Tuvieron por fíos a # ''José'' Fernando Antonio Nicolás ''Marcelino'' del Carmen Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, que sigue, # Fernando Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, que nació en Cangas el 29 de mayu de 1758. Foi colexal nel [[Real Colexu d'España|Mayor de San Clemente]] de [[Universidá de Bolonia|Bolonia]], oidor de les Reales Audiencies de [[Real Audiencia de Manila|Manila]] y [[Real Audiencia de Sevilla|Sevilla]], [[mayordomu de selmana]] y [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de Cámara]] del rei [[Carlos IV d'España|Carlos IV]]. Casó'l 9 d'ochobre de 1799 con Isabel María Parreño Arce y Valdés, dama de les Órdenes [[Orde de María Luisa|de María Luisa]] y [[Orde de la Cruz Estrellada|de la Cruz Estrellada]] d'[[Imperiu d'Austria|Austria]], vilba con prole<ref>Frutu del anterior matrimoniu de la so muyer, Fernando Queipo de Llano tuvo por fiyascos a Fernando de Llano y Parreño (Parma,1774-1812), II marqués de Llano, y al mariscal de campo José Agustín de Llano y Parreño (Madrid, 1775-1843), III marqués, alumnos ambos del [[Real Seminariu de Nobles de Madrid]], y a los caballeros [[sanjuanista|sanjuanistes]] Sebastián y Martín de Llano y Parreño, que'l so espediente de pruebes pa vistir dichu vezu foi aprobáu en 1793 y obra nel [[Archivu Históricu Nacional|AHN]] so la sig. 23.465. Cfr. Juan de la Barreda y Acedo-Ricu, [https://books.google.es/books?id=ZwOGy80V_YwC&pg=PA141 ''Vieyes families d'Alcalá de Henares'' (Madrid, Complutense, 2003), p. 141], y Antonio Pérez de Azagra y Aguirre, ''Títulos de Castiella ya Indies y estranxeros concedíos polos nuesos Reis a vascongados, los que entroncaron con vascos y diéronse a los sos descendientes y les descendencies de toos ellos'' (Vitoria, 1945), p. 210. <br/> Según Pérez de Azagra (loc. cit.) los homes d'Isabel Parreño fueron trés, pos primero que colos citaos nel testu casaría con Agustín de Valdés y Castro, el so deudo. Si hubo realmente tal matrimoniu, debió de ser bien prematuru y fugaz (seique capitulado pero non ratu), pos ella tenía 18 años cuando casó col futuru marqués de Llano'l 12 de xunu de 1770.</ref> de José Agustín de Llano y de la Quadra, I [[Marquesáu de Llano marqués de Llano]], embaxador de S.M.C. cerca del [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu|Emperador]]. Nacida en 1751, finó'l 13 de setiembre de 1822 y yera fía única y socesora de Martín Parreño Chaves y Ruiz de Alarcón, natural y mayoralgu de la [[Puebla de Don Fadrique]],<ref>Pa los Parreño, vease Jaime de Salazar y Acha, [https://books.google.es/books?id=kf-TgsREcFoC&pg=PA38 ''Estudiu históricu sobre una familia estremeña: los Sánchez Arjona'' (Madrid, RAMHG, 2000), p. 38-39], testu y nota 29.</ref> y de María de Jesús de Arce y Valdés, nacida en [[La Roda (Albacete)|La Roda]].<ref>La suegra de Fernando Queipo de Llano yera fía de Juan Isidoro d'Arce Zapata y Ayala, caballeru de Calatrava, alguacil mayor de [[La Roda (Albacete)|La Roda]], onde nació en 1695, y de Francisca de Valdés y Fernández de Córdoba, natural de Sevilla, que casaron en Almadén añu de 1723; nieta de Juan Victoriano de Arce y Carrasco, natural de La Roda, y d'Isabel María de Ayala Ladrón de Guevara, que lo yera de [[Hontanaya]], y materna de Diego de Valdés Girón y Araque, [[Señoríu de la Villa del Cuetu señor de la Villa del Cuetu]], caballeru de Santiago, del Conseyu de Facienda, oidor de [[Real Audiencia de Sevilla|Sevilla]], superintendente de les Reales [[Mines de Almadén]], natural de [[Pozoamargo]], y de Luisa Eusebia de Córdoba Lasso de la Vega y Veintimilla, que lo yera de [[Málaga]], de los [[Marquesáu del Vau del Maestre|marqueses del Vau del Maestre]]. La casa de los Arce de La Roda recayó nos [[Condáu de Villaleal|condes de Villaleal]] y en [[Condáu de Pinohermoso|los de Pinohermoso]] (dempués [[Ducáu de Pinohermoso|duques]]). Veanse Antonio Ramos, [https://books.google.es/books?hl=es&id=ncwWAAAAQAAJ&pg=PA181 ''Descripción xenealóxica de la casa de Aguayo'' (Málaga, 1781), páxs. 181-183]; Luis Vilar y Pascual, ''Diccionariu históricu, xenealóxicu y heráldicu de les families pernomaes de la monarquía española'', [https://archive.org/stream/diccionariohist04psaygoog#page/n25/mode/2up tomo V (Madrid, 1860), páxs. 18-19]; «Arce: caña de La Roda (Albacete)» en [http://www.abcgenealogia.com/Arce01.html ABCgenealogía.com]; Rafael M.ª Girón Pascual, [http://www.abcgenealogia.com/Valdes05.html «Valdés Girón, Señores del Cuetu»], na mesma web, y la base xenealóxica [http://www.elpicazo.net/Genpicazo/ped/ped27946.htm Elpicazo.net].</ref> Nun tuvieron descendencia. # Joaquín Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, # Antonio María Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, nacíu en Cangas en 1765, que sentó plaza de [[guardia marina]] en 1782<ref>El so espediente d'información xenealóxica obra nel Archivu del [[Muséu Naval de Madrid|Muséu Naval]] so la sig. 2723.</ref> y algamó l'empléu de teniente de fragata de la Real Armada. Dempués foi [[canónigu]] de la [[Catedral d'Uviéu]]<ref>Pa selo, fixo ante esti cabildru información de [[llimpieza de sangre]] en 1805. [[Archivu Capitular d'Uviéu|ACO]], Pruebes de xenealoxía, t. 36, nᵘ 2.</ref> y de la [[Archidiócesis de Santiago de Compostela|Metropolitana de Santiago de Compostela]], onde tuvo la dignidá d'[[Archidiácono|arcedianu]]. # Ramón Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, nacíu en Cangas en 1767 y tamién guardia marina. Formóse-y asientu en 1787. # Francisca Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, # María Antonia Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, # Teresa Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, # Vicenta Gertrudis Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, que nació en Cangas hacia 1760 y casó el 18 d'agostu de 1778 na parroquial de [[Parroquia de Arganza|Santa María de Arganza]], conceyu de Tinéu, con José María Sánchez de Ulloa y Jalón, el so primu segundu, nacíu en Arganza el 13 d'abril de 1760, fíu de José Sánchez de Ulloa, capitán del Reximientu Provincial de Lleón, natural de Arganza, y de Melchora Josefa Jalón de Brizuela, la so muyer, que lo yera de la ciudá de Palencia; nietu de Jacinto Sánchez de Ulloa y d'Antonia María Queipo de Llano, yá citaos ente los fíos del III conde de Toreno, y maternu de José Jalón y Villarroel, rexidor perpetuu de la ciudá de Burgos y xuez veedor del comerciu y contrabandu d'Inglaterra, y de María Fausta de Brizuela Montalvo y Fernández de Córdoba, señora de les villes d'[[Apellániz]] y [[Erenchun]] na provincia d'[[Álava]].<ref name=alos83>F. de Alós y M.ª D. Duque d'Estrada, [https://books.google.es/books?hl=es&id=R-b6N0dQLI8C&pg=PA83 op. cit, p. 83].</ref> # Javiera Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, # y María Ignacia Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós, que nació en Cangas el 8 d'abril de 1766 y finó el 23 de mayu de 1831. Casó en Cangas el 11 de payares de 1797 col fidalgu [[Provincia de Lugo|lucense]] Antonio María Vázquez Valcarce y Quiroga, señor de la casa de Lusío nel conceyu de [[Samos (Lugo)|Samos]] y de la de Espasantes nel de [[Pantón]], bautizáu en San Esteban de Espasantes el 22 d'avientu de 1763, fíu d'Andrés Ramón Vázquez Valcarce y Quiroga, señor de la casa de Lusío, y de María Gertudis Arias Quiroga y Noguerol, señora de la casa de Espasantes y marquesa de Monte Floríu (títulu de [[Reinu de les Dos Sicilies|Nápoles]]).<ref>Sobre la casa de Espasantes y el marquesáu de Monte Floríu, veanse los artículos de Luis López Pombo [http://www.galiciadigital.com/opinion/opinion.414.php «Xenealoxía de la Casa de Espasantes»] y [http://www.galiciadigital.com/opinion/opinion.934.php «Títulos nobiliarios rellacionaos cola provincia de Lugo»] en Galiciadigital.com</ref> Con posteridá. El so fíu Manuel María Vázquez de Quiroga y Queipo de Llano foi creáu [[Condáu de Torre-Novaes de Quiroga|conde de Torre Novaes de Quiroga]] en 1853.<ref>L'I conde de Torre Novaes de Quiroga casó con Carmen Pardo y Valledor, la so delda, que tamién baxaba de los III condes de Toreno. Vease F. de Alós y M.ª D. Duque d'Estrada, [https://books.google.es/books?hl=es&id=R-b6N0dQLI8C&pg=PA84 op. cit., páxs. 84 y ss].</ref> <br/> En 1796 asocedió'l so fíu <p>'''•''' [[José Marcelino Queipo de Llano y Bernaldo de Quirós]], '''VI conde de Toreno''', [[maestrante de Granada]]. Nació en Cangas el 2 de xunu de 1757, foi bautizáu na Colexata cuatro díes dempués y expiró el 20 d'avientu de 1808. Foi como'l so padre académicu honorariu de la [[Real Academia de la Historia Real de la Historia]]. Al españar la [[Guerra de la Independencia Española|Guerra de la Independencia]] formó parte de la [[Xunta Suprema y Soberana d'Asturies]] y foi promovíu por ella a [[Mariscal de campu (rangu militar)|mariscal de campu]] de los Exércitos Nacionales. <p> Casó na so ilesia natal el 14 de setiembre de 1778 con María Dominga Ruiz de Saravia y Dávila, natural de [[Cuenca (España)|Cuenca]], que foi bautizada en [[Ilesia de San Pedro (Cuenca)|San Pedro]] el 4 d'abril de 1765 y testó en Cangas el 16 de xunetu de 1814 ante Manuel Folgueras, fía de Domingo Ruiz de Saravia y Neira Montenegro, caballeru de Calatrava, natural de Madrid, y de María Joaquina Dávila Espinosa, que lo yera de [[Pozoamargo]]. Fueron padres de # [[José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia]], que sigue, # Tomasa Queipo de Llano y Ruiz de Saravia, que casó con Antonio Fontes Abat, natural de Murcia, que foi bautizáu'l 6 de febreru de 1788 y finó el 15 de xineru de 1839, fíu de Francisco de Borja Fontes y Riquelme y de Felipa María Abat y Ulloa, naturales tamién de Murcia. # Josefa Queipo de Llano y Ruiz de Saravia, que casó col [[mariscal de campu]] [[Juan Díaz Porlier]], llamáu ''el Marquesito'', que nació en [[Cartagena de Indias]] en 1788 y morrió aforcáu en [[La Coruña]] en 1815. Renuevu ilexítimu d'una pernomada familia indiana, yera fíu natural del coronel Esteban Porlier y Asteguieta y nietu d'[[Antonio Porlier y Sopranis]], I [[Marquesáu de Baxamar marqués de Baxamar]], fiscal pretorial de la Real Audiencia de Lima y oidor de la de Llamargues, secretariu d'estáu y del despachu de Gracia y Xusticia y gobernador del Conseyu de Indias con [[Carlos IV d'España|Carlos IV]], conseyeru d'Estáu del [[José I Bonaparte|Rei Intrusu]], gran cruz de Carlos III, natural de [[San Cristóbal de La Laguna|La Laguna]] y natural de [[Países Baxos Españoles|Flandes]], y de Josefa Sáenz de Asteguieta y Iribarren, la so primer muyer, nacida na [[ciudá de Salta]]. Crióse en [[Buenos Aires]], en casa d'unos parientes. Pasó dempués a vivir en [[L'Habana]] con María Pereyra de Hoyos, que yera al paecer la so güela materna, vilba del virréi de [[Nuevu Reinu de Granada Nueva Granada]] [[Juan de Torrezar Díaz Pimienta]]. Y dende 1802 quedó al cargu del so tíu'l brigadier de l'Armada [[Rosendo Porlier y Asteguieta]], y con él participó como voluntariu na [[Batalla del Cabu Finisterre]] y en [[Batalla de Trafalgar|la de Trafalgar]], embarcáu nel navío [[Príncipe d'Asturies (navío)|''Príncipe d'Asturies'']]. Solo tuvieron una fía que morrió neña en vida del so padre. # Y María Dominga Queipo de Llano y Ruiz de Saravia. === <center>Concesionariu del grandor</center> === [[Ficheru:José María Queipo de Llano, conde de Toreno (Museo del Prado).jpg|thumb|250px|[[José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia]], VII conde de Toreno. Semeya pintada por [[Manuel San Gil]], propiedá del [[Muséu del Prado]] y depositáu na [[Real Academia de la Historia]] (Madrid).]] [[Ficheru:José Mª Queipo de Llano, VII conde de Toreno (Real Instituto de Estudios Asturianos).png|thumb|250px|Semeya pintada en 1844 por [[Vicente Arbiol]], propiedá del [[Real Institutu d'Estudios Asturianos]]. Caltener na sede d'esta institución: el [[Palaciu de los Condes de Toreno]], n'[[Uviéu]].]] En 1838 asocedió'l so fíu<p>'''•''' [[José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia]], '''VII conde de Toreno''', concesionariu de la [[grandor d'España]] de 1ª clase, [[ministru de Facienda]] ([[1834]]-[[1835]]) y [[presidente del Conseyu de Ministros]] ([[1835]]), [[diputáu a Cortes]] per Asturies, [[senador del Reinu]], embaxador de S.M.C. en Londres, [[Conseyu d'Estáu d'España|conseyeru d'Estáu]], coronel de los Reales Exércitos, académicu numerario de les Reales [[Real Academia de la Historia|de la Historia]] y [[Real Academia de San Fernando|de San Fernando]], alférez mayor d'Asturies y de Cangas de Tinéu, rexidor perpetuu de Ponferrada y alcaide de la so Real Cárcel, grandes cruces de [[Orde de Carlos III|Carlos III]] (1836) y [[Orde de Sabela la Católica|Isabel la Católica]], y caballeru de les Órdenes [[Orde de Cristu|de Cristu]] de [[Reinu de Portugal|Portugal]] y [[Orde del Redentor (Grecia)|del Redentor]] de [[Reinu de Grecia|Grecia]], [[Gentilhombre Grande d'España con exerciciu y servidume|gentilhombre de Cámara]] de la reina [[Sabela II d'España|Sabela II]] con exerciciu y servidume, que nació n'Uviéu'l 26 de payares de 1786, foi bautizáu en [[Ilesia de Santiso (Uviéu)|Santiso'l Real]] el 28 y finó en [[París]] el 16 de setiembre de 1843, testando en Madrid el 13 de xineru de 1841. Magar les elevaes maxistratures que desempeñó, destaca sobremanera como autor d'una monumental ''Historia'' de la [[Guerra de la Independencia Española|Guerra de la Independencia]],<ref>''Historia del llevantamientu, guerra y revolución d'España'', en 5 volumes. En 1835 publicar en Madrid los cuatro primeros (llibros 1º a 18º: [https://books.google.es/books?id=Gn1DAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false I],[https://archive.org/stream/historiadellevan02toreuoft#page/n7/mode/2up II, ]), reeditándose en París al añu siguiente ([https://books.google.es/books?id=N-FWAAAAMAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false I]), y en 1837 el quintu de nuevu en Madrid (llibros 19º a 24º) Una reedición completa tirar en Madrid en 1839 ([https://books.google.es/books?id=ebOPhWdDfq4C&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false facsimilar en Valladolid, Maxtor, 2008]). Y en 1848 Nicasio Gallego dio a la prensa en cuatro volúmenes la «segunda edición, amestada y correxida pol so autor» que finara cinco años antes, y precedida de la so biografía ([https://books.google.es/books?id=sGO99dkZSdMC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false I],). Dempués tuvo numberoses ediciones, ente otres les siguientes: * [https://books.google.es/books?id=dwBWAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false Madrid, Rivadeneyra, 1872], LIV + 534 pp. nun vol., biografía del autor por [[Leopoldo Augusto de Cueto]], [marqués de Valmar]. * Madrid, Atles, 1953, LIV + 534 pp. nun vol., en ''Biblioteca d'Autores Españoles'', 64. Reimpresión de la de 1872. * [https://web.archive.org/web/20130614045949/http://editorialakron.es/cms/uploads/File/FICHA%20%20HALA0067%20TORENO%20OBRA%20COMPLETA%20.pdf Madrid, Akrón, 2008, 2.320 pp. en 5 vols.] * Madrid, Centru d'Estudios Políticos y Constitucionales, 2008, 1.421 pp., presentación de Joaquín Varela Sánchez-Carpegna ([http://www.cepc.gob.es/docs/doc_publicaciones/historia_del llevantamientu.pdf?sfvrsn=4 equí la obra completa en pdf]). * Pamplona, Urgoiti, 2008, 1.380 pp. nun vol., amplia introducción de Richard Hocquellet, índices onomásticu y toponímicu.</ref> obra ensin superar como fonte historiográfica fundamental sobre esti periodu. <p> Casó'l 10 de mayu de 1835 en Madrid, parroquia del [[Ilesia de San Salvador (Madrid)|Salvador]], con María del Pilar Anastasia Gayoso de los Cobos y Téllez Girón (tamién apellidada Gómez de los Cobos Gayoso y Téllez Girón), [[dama de la reina]] y de la [[Orde de María Luisa]], vilba ensin prole de Luis Carlos Sánchez-Pleités y García de la Peña, [[Marquesáu de Villamagna|marqués de Villamagna]]. Natural de Madrid, foi bautizada en [[Ilesia de San Luis Obispo (Madrid)|San Luis]] el 26 d'avientu de 1803 y finó nel so [[Palaciu de los Condes de Toreno|palaciu d'Uviéu]] el 1º de setiembre de 1858.<ref>Carlos de Odriozola y Ricu-Avello, [https://books.google.es/books?id=xoQLT2z2Q_kC&pg=PA155#v=onepage&q&f=false op. cit., p. 155].</ref> Yera fía del teniente coronel Joaquín María Gayoso de los Cobos Lluna y Bermúdez de Castro (1778-1849), XII [[Marquesáu de Camarasa|marqués de Camarasa]], [[Marquesáu de Poblar de Parga|de Poblar de Parga]] y [[Marquesáu de San Miguel das Penes|de San Miguel das Penes]], [[Condáu de Ribadavia|conde de Ribadavia]], [[Condáu de Castrojeriz|de Castrojeriz]], [[Condáu de Ricla|de Ricla]] y [[Condáu de Amarante|de Amarante]], [[grande d'España]], [[gentilhombre de Cámara de S.M. con exerciciu y servidume]], y de Josefa Manuela Téllez-Girón y Alfonso Pimentel (1783-1817), la so muyer, con quien casó en Madrid el 21 d'avientu de 1800; nieta de Domingo Francisco Gayoso y de los Cobos (1735-1803), marqués de Camarasa, conde de Ribadavia, etc., y d'Ana Josefa Bermúdez de Castro y Taboada, de los señores del palaciu de Gondar en Galicia, y materna del teniente xeneral [[Pedro de Alcántara Téllez Girón y Pacheco]] (1755-1807), IX [[Ducáu de Osuna|duque de Osuna]], [[Condáu de Ureña|conde de Ureña]] y [[Condáu de Fontanar|de Fontanar]], [[Marquesáu de Peñafiel|marqués de Peñafiel]], grande d'España, [[Notariu mayor del Reinu notariu mayor]] y xusticia mayor de [[Corona de Castiella|Castiella]], primer voz del Brazu Militar del Parllamentu de [[Reinu de Cerdeña|Cerdeña]], alcalde mayor perpetuu de Sevilla, embaxador estraordinariu de S.M.C. en Viena, caballeru del [[Toisón d'Oru]] y [[gran cruz de Carlos III]], del Conseyu de Guerra de S.M. y el so [[Gentilhombre Grande d'España con exerciciu y servidume|gentilhombre de Cámara]] y camareru mayor, y de [[María Josefa Pimentel y Téllez-Girón|María Josefa de la Soledad Alonso Pimentel Téllez-Girón y Borja]] (1750-1834), [[Ducáu de Benavente|condesa-duquesa de Benavente]], [[Ducáu de Béxar|duquesa de Béxar]], [[Ducáu de Piacenza|de Piacenza]], [[Ducáu d'Arcos|d'Arcos]], [[Ducáu de Gandía|de Gandía]] y [[Ducáu de Mandes y Villanueva|de Mandes y Villanueva]], [[Marquesáu de Jabalquinto|marquesa de Jabalquinto]], [[Marquesáu de Gibraleón|de Gibraleón]], [[Marquesáu de Terranova|de Terranova]], [[Marquesáu de Lombay|de Lombay]] y [[Marquesáu de Zahara|de Zahara]], [[Condáu de Mayorga|condesa de Mayorga]], [[Condáu de Lluna (1462)|de Lluna]], [[Condáu de Bañares|de Bañares]], [[Condáu de Belalcázar|de Belalcázar]], [[Condáu d'Oliva|d'Oliva]], [[Condáu de Mayalde|de Mayalde]], [[Condáu de Bailén|de Bailén]] y [[Condáu de Casares|de Casares]], [[Vizcondáu de la Puebla de Alcocer|vizcondesa de la Puebla de Alcocer]], grande d'España, princesa de Anglona y de Esquilache, [[Condáu de Osilo|condesa de Osilo]], etc., [[dama noble de María Luisa]]. <p> Fueron los sos fíos: # Isabel María Cristina Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos, nacida en Madrid el 29 de setiembre de 1836, afiada de pila de la reina [[María Cristina de Borbón-Dos Sicilies|Doña María Cristina]], y finada en Madrid el 15 d'agostu de 1899. Casó en Madrid el 28 d'abril de 1858 con José María Manso de Velasco y Chaves, V [[Condáu de Superunda|conde de Superunda]], grande d'España, [[Marquesáu de Bermudo|marqués de Bermudo]], que nació en [[Burdeos]] el 9 de marzu de 1828 y finó en Madrid el 13 de marzu de 1895, fíu de José María Manso de Velasco y Chaves, conde de Superunda, y de María de los Dolores de Chaves y Artacho, de los [[Marquesáu de Quintanar|marqueses de Quintanar]] y [[Condáu de Santibáñez del Río|condes de Santibáñez del Ríu]]. # Clara Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos. # Francisco de Borja Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos, que sigue. # Álvaro Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos, conde de Mayorga (dende 1884), [[caballeru de Santiago]], xeneral de división procedente de l'arma d'Infantería, grandes cruces de [[Orde de San Hermenegildo|San Hermenegildo]] y del [[Orde del Méritu Militar|Méritu Militar]], que nació en [[Florencia]] el 13 d'agostu de 1842 y morrió en Cuenca'l 16 de xunu de 1912. Casó en 1877 con María de la Concepción Magaz y de la Torre, nacida en Madrid el 9 de payares de 1855, fía de José Magaz y Jaime y de María de los Dolores de la Torre y de la Vega, de los [[Condáu de Torre Pando|condes de Torre Pando]]. Con descendencia que volveremos citar. # Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos. <br/> [[Ficheru:Anonimo-francisco de borja queipo.JPG|thumb|250px|[[Francisco de Borja Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos]], VIII conde de Toreno. Semeya pintada en 1880 que se caltién nel [[Palaciu de les Cortes]], Madrid.]] En 1843 asocedió'l so fíu <p>'''•''' [[Francisco de Borja Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos]], '''VIII conde de Toreno''', [[diputáu a Cortes]] y [[Presidente del Congresu de los Diputaos d'España|presidente del Congresu]], [[alcalde de Madrid]] ([[1874]]-[[1875]]), [[Ministru d'Estáu d'España|ministru d'Estáu]] y [[Ministru de Fomentu|de Fomentu]] ([[1875]]-[[1879]]), académicu de la [[Real Academia de Ciencies Morales y Polítiques|Real de Ciencies Morales y Polítiques]], [[caballeru de Santiago]] y [[gran cruz de Carlos III]], que nació en Madrid el 6 de payares de 1840 y morrió en Madrid el 31 de xineru de 1890. <p> Casó en Madrid el 24 de payares de 1860 con María del Carmen Fernández de Córdoba y Álvarez de les Asturies Bohorques, [[dama de la reina]] y de la [[Orde de María Luisa]], camarera mayor y xefa del Cuartu de la infanta [[Isabel de Borbón y Borbón|Doña Isabel]], nacida en [[Burdeos]] el 21 de mayu de 1843 y finada en Madrid el 22 d'ochobre de 1907, fía de Joaquín Fernández de Córdoba y Álvarez de les Asturies Bohorques, [[Marquesáu de Povar|marqués de Povar]], y de María del Carmen Álvarez de les Asturies Bohorques y Giráldez, la so muyer y prima carnal, I [[Condáu de Santa Isabel|condesa de Santa Isabel]]; nieta de [[Joaquín Fernández de Córdova y Pacheco]], VI [[Ducáu de Arión|duque de Arión]], [[grande d'España]], marqués de Povar, [[Marquesáu de Malpica|de Malpica]] y [[Marquesáu de Mancera|de Mancera]], [[Condáu de Gondomar|conde de Gondomar]], y de María de la Encarnación Álvarez de Bohorques y Chacón, de los [[Ducáu de Gor|duques de Gor]], y materna de Mauricio Nicolás Álvarez de les Asturies Bohorques y Chacón, II duque de Gor, hermanu de l'anterior, y de María de la O Giráldez y Cañes, VII [[Vizcondáu de Valoria|vizcondesa de Valoria]].<br/> <br/> {{Retayar Imaxe |Imaxe = Madrid, entierro del conde de Toreno, el último responso en la Cuesta de la Vega.jpg |bSize = 800 |cWidth = 800 |cHeight = 345 |oTop = 170 |ubicación=center |Description = Sotierro de [[Francisco de Borja Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos]], VIII conde de Toreno, que finó en Madrid el 31 de xineru de 1890. Dibuxu de [[Juan Comba]] publicáu en ''[[La Ilustración Español y Americano]]'', que recueye del natural l'últimu responsu rezáu na [[Cuesta de la Vega]]. }} <br/> Fueron padres de # Álvaro Bernardino Queipo de Llano y Fernández de Córdoba, que sigue, # Alfonso Francisco Caracciolo Queipo de Llano y Fernández de Córdoba, nacíu en Madrid el 4 de xunu de 1866, # María de la Soledad Silveria Queipo de Llano y Fernández de Córdoba, [[Condáu de Casares|condesa de Casares]], que nació en [[Biarritz]] el 7 d'ochobre de 1868 y finó el 21 de mayu de 1972. Casó en Madrid el 11 de febreru de 1893 con Diego María de Zuleta y Zuleta, [[maestrante de Sevilla]], nacíu'l 24 d'abril de 1850 en [[Xerez de la Frontera]], onde finó'l 16 d'avientu de 1913, fíu de Franciscu d'Asís de Zuleta y Zuleta, que foi cadete d'Artillería, primer comandante d'esti cuerpu y teniente coronel d'Infantería, caballeru de Carlos III y grandes cruces de San Fernando y San Hermenegildo, natural de [[Las Cabezas de San Juan]], y de Josefa de Zuleta y Orbaneja, la so muyer y prima carnal, que lo yera de Xerez, en segundes nupcias d'ella; nietu de Diego de Zuleta de Reales Córdoba y Castro y de Francisca de Paula de Zuleta Córdoba y García-Beatu, y maternu de José María de Zuleta de Reales Córdoba y García-Beatu, hermanu de l'anterior, maestrante de Ronda y [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de cámara de S.M.]], y de María de la Consolación de Orbaneja y Pérez de Gamaza. Fueron los sos fíos, nacíos los cuatro en Xerez de la Frontera: ## Josefa de Zuleta de Reales y Queipo de Llano, que nació'l 19 d'abril de 1894 y casó en Xerez el 19 de payares de 1921 con Miguel de Giles y López de Carrizosa, [[caballeru de Calatrava]] y [[maestrante de Ronda]], fíu de Pedro de Giles y López de Carrizosa y de [[Vicenta López de Carrizosa y Giles]], de los [[Marquesáu de Casa Pavón|marqueses de Casa Pavón]]. Tuvieron por unigénita a Vicenta de Giles y Zuleta, que casó con Antonio Morenés y Medina, [[Marquesáu de Villarreal de Burriel|marqués de Villarreal de Burriel]], con socesión. ## Francisco de Borja de Zuleta de Reales y Queipo de Llano, XX [[Condáu de Belalcázar|conde de Belalcázar]], coronel de Caballería, [[Gentilhombre de cámara con exerciciu|gentilhombre de cámara]] d'Alfonso XIII, nacíu'l 18 de payares de 1896 y fináu el 26 d'agostu de 1961, que combatió na Guerra Civil al mandu del Terciu de [[requeté]]s [[Terciu Nuesa Señora de la Mercé|La nuesa Señora de la Mercé]]. Casó primer vegada con María del Carmen de Carvajal y del Alcázar, XII [[Ducáu de Abrantes|duquesa de Abrantes]] y XIII [[Ducáu de Llinares|de Llinares]], III [[Marquesáu del Douru|marquesa del Douru]], tres veces [[grande d'España]], XII [[Marquesáu de Sardoal|marquesa de Sardoal]], [[Marquesáu de Revilla|de Revilla]], VIII [[Condáu de Cancelada|condesa de Cancelada]] y XII [[Condáu de Lences|de Lences]], nacida en [[Mungia]] el 14 de setiembre de 1901, fía única de Manuel de Carvajal y Gutiérrez de la Concha, anterior duque de Abrantes y de Llinares, y de María del Carmen del Alcázar y Roca de Togores, de los [[Marquesáu de Peñafuente|marqueses de Peñafuente]]. Con descendencia en que siguen dichos títulos. Enviudó en 1938 y casó en segundes nupcias con María de la Paz de Murga y Ygual, de los [[Vizcondáu de Llanteno|vizcondes de Llanteno]], cola que tuvo trés fíos: Juan, Gonzalo y Fernando de Zuleta y Murga. ## Diego de Zuleta de Reales y Queipo de Llano, conde de Casares, nacíu'l 19 de xunu de 1898 y home de Silvia de Domecq y González, fía de Manuel de Domecq y Núñez de Villavicencio, I [[Vizcondáu de Almocadén|vizconde de Almocadén]], de los [[Marquesáu de Domecq d'Usquain|marqueses de Domecq d'Usquain]], y de María de les Mercedes González y Gordon, de los [[Marquesáu de Torre Soto de Briviesca|marqueses de Torre Soto de Briviesca]]. Ensin descendencia. ## Y María del Carmen de Zuleta de Reales y Queipo de Llano, que nació'l 25 d'avientu de 1906 y casó el 10 d'avientu de 1930 col británicu peruanu David Fraser-Luckie ya Iglesias. Con posteridá. <br/> En 1890 asocedió'l so fíu <p>'''•''' [[Álvaro Queipo de Llano y Fernández de Córdoba]], '''IX conde de Toreno''', grande d'España, direutor xeneral de Correos y Telégrafos, gobernador civil de Madrid,<ref>Cesó nel cargu de direutor xeneral de Correos al ser nomáu gobernador civil de Madrid por Real Decretu de [[María Cristina d'Habsburgu-Lorena|la Rexente]] dau en San Sebastián a 14 de xunetu de 1900 y publicáu na [[Gaceta de Madrid|Gaceta]] del 16 (a. 1900, t. III, nᵘ 197), [https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE/1900/197/A00231-00231.pdf p. 231].</ref> [[senador vitaliciu]] del Reinu, caballeru [[maestrante de Granada]] y [[gran cruz de Carlos III]], [[gentilhombre de Cámara de S.M. con exerciciu y servidume]], que nació'l 20 de mayu de 1864 en Madrid, onde morrió en 1938. <p> Casó en Madrid el 25 de xineru de 1888 con María del Rosario Álvarez de les Asturies Bohorques y Ponce de León, la so tida 2ª, [[Vizcondáu de Valoria|vizcondesa de Valoria]], nacida'l 6 de febreru de 1866 en Madrid, onde morrió'l 11 de xunu de 1910. Yera hermana de [[Mauricio Álvarez de les Asturies Bohorques y Ponce de León|Mauricio de los mesmos apellíos]], IV [[Ducáu de Gor|duque de Gor]], y fía de Nicolás Álvarez de les Asturies Bohorques y Giráldez, [[Condáu de Lérida|conde de Lérida]] (hermanu de la güela materna d'Álvaro) y de María de la Consolación Ponce de León y Balleras, natural de [[Xerez de la Frontera]]; nieta de Mauricio Nicolás Álvarez de les Asturies Bohorques y Chacón, II duque de Gor, y de María de la O Giráldez y Cañes, VII vizcondesa de Valoria, yá citaos, y materna de Manuel Ponce de León y Villavicencio, de los [[Marquesáu del Castiellu del Valle de Sidueña|marqueses del Castiellu del Valle de Sidueña]], y d'Emilia de Balleras y Monroy. <p> D'esti matrimoniu nacieron: # María del Carmen Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques, que nació'l 13 d'avientu de 1888 en Madrid, onde finó'l 21 de mayu de 1972. Casó'l 15 de febreru de 1912 con José María Queipo de Llano y Magaz, el so tíu 2º, [[Condáu de Mayorga|conde de Mayorga]], [[caballeru de Santiago]]. Nacíu en Madrid el 24 de payares de 1880, yera fíu d'Álvaro Queipo de Llano y Gayoso de los Cobos, conde de Mayorga, y de María de la Concepción Magaz y de la Torre, yá citaos ente los fíos del VII conde de Toreno. Tuvieron por fíos a ## Álvaro Queipo de Llano y Queipo de Llano, conde de Mayorga, que nació'l 24 d'avientu de 1912. Casó'l 9 de setiembre de 1940 con María del Carmen Cortés y Cienfuegos-Xovellanos, fía d'Antonio Cortés Méndez-Bálgoma y de María del Carmen Cienfuegos-Xovellanos y Cifuentes. Con socesión. ## María del Carmen Queipo de Llano y Queipo de Llano, nacida'l 13 de xunetu de 1915, ## José María Queipo de Llano y Queipo de Llano, que nació'l 2 d'agostu de 1916, ## María de la Concepción Queipo de Llano y Queipo de Llano, nacida'l 6 de xunu de 1920, ## y Jaime Queipo de Llano y Queipo de Llano, nacíu'l 1º d'abril de 1926. Casó'l 5 de xunu de 1954 con Jesusa Comyn y Gutiérrez-Maturana, fía de Juan Manuel Comyn y Allensalazar, II [[Condáu de Albiz|conde de Albiz]], y de María Josefa Gutiérrez-Maturana y Matheu. Con prole.<br/><br/> # María Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques, que nació en Madrid en 1890 y nun tomó estáu, # María del Rosario Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques, nacida en Madrid en 1894 y que tamién permaneció soltera,<ref>Nun se debe confundir a esta fía del IX conde de Toreno cola so homónima y coetanea Rosario Queipo de Llano y Sierra, hermana del teniente xeneral [[Gonzalo Queipo de Llano]]. Estos Queipos yeren parientes bastante llonxanos de los Toreno, descendientes de la llinia de los señores de Pobladura (de la que tamién provinieron los [[Marquesáu de Castru Serna|marqueses de Castro Serna]]). El xeneral yera d'idees republicanes y conspiró pa destronar a Alfonso XIII. Llegada la República, foi xefe del Cuartu Militar del presidente [[Niceto Alcalá Zamora|Alcalá Zamora]], y convirtióse nel so consuegru. Pero en xunetu de 1936 alzar contra'l réxime, encabezando con ésitu l'Alzamientu en Sevilla. Dos meses dempués, la so hermana Rosario foi detenida en Madrid poles [[Checa (España)|Milicies Populares]] de [[Agapito García Atadell|García Atadell]], quien respetó la so vida con mires de trocala por otros presos, y más tarde adució en descargu de los sos crímenes el bon tratu espacháu a esta señora. Cfr. [[César Alcalá]], ''Les cheques del terror'' (Libroslibres, 2007), [https://books.google.es/books?id=6-a1HgDQl2AC&pg=PA82#v=onepage&q=rosariu%20queipo&f=false p. 82].</ref> # y Francisco Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques, que sigue. <br/> En 1938 asocedió'l so fíu <p>'''•''' Francisco Queipo de Llano y Álvarez de les Asturies Bohorques, '''X conde de Toreno''', XII [[Vizcondáu de Valoria|vizconde de Valoria]] (dende 1912), [[maestrante de Granada]]. Nació en Madrid en 1897 y finó nos años 50 del sieglu siguiente.<p> Casó con María de la Purificacíon d'Acuña y Gómez de la Torre y fueron padres de # Francisco Queipo de Llano y Acuña, # María de la Soledad Queipo de Llano y Acuña, que casó en 1955 con José Fernández de Córdova y Topete, hermanu del XVI [[Marquesáu de Valparaíso|marqués de Valparaíso]], grande d'España, y fíu de Francisco Javier Fernández de Córdoba y Arias de Saavedra, VII [[Marquesáu de Grañina|marqués de Grañina]] y de María de la Concepción Topete y Peñalver. Con posteridá.<ref>D'esti matrimoniu nacieron: 1. Aldara Fernández de Córdova y Queipo de Llano, muyer de Jaime Loring y Martínez de Irujo, de los [[Condáu de Mieres|condes de Mieres]], con prole, y 2. Álvaro Fernández de Córdova y Queipo de Llano, casáu con Verónica Allende y Milans del Bosch, con socesión.</ref> # Álvaro Queipo de Llano y Acuña, # y [[Alfonso Queipo de Llano y Acuña]], XIII vizconde de Valoria,<ref>Asocedió nesti títulu al so padre per Carta del 29 de mayu de 1959.</ref> [[teniente coronel]] de [[Caballería]] y profesor d'[[equitación]] na [[Academia de Caballería de Valladolid|Academia de Valladolid]].​ Destacáu [[caballeru]], foi campeón d'España de [[Saltu ecuestre|Saltu]] en 1962 y participó nos [[Xuegos Olímpicos de Tokiu de 1964]].<ref>{{cita publicación |url=https://elpais.com/diario/1979/07/13/espana/300664806_850215.html |títulu=Morrió'l caballeru d'hípica Queipo de Llano |publicación=[[El País]] |fecha=13 de xunetu de 1979 |fechaaccesu=15 de febreru de 2018}}</ref> Topar cola so muyer en Zaragoza'l 12 de xunetu de 1979 p'asistir a la entrega de despachos na [[Academia Xeneral Militar]],​ y morrió nel [[quema del hotel Corona d'Aragón]] (atribuyíu a la banda [[Terrorismu|terrorista]] [[ETA]] pero nunca reconocíu como tal).<ref>{{cita publicación |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1979/07/13/055.html |títulu=El caballeru olímpicu Queipo de Llano, ente les víctimes |publicación=[[ABC (España)|ABC]] |fecha=13 de xunetu de 1979 |fechaaccesu=15 de febreru de 2018}}</ref> Casó en Madrid el 24 de marzu de 1956 con [[Sonsoles Álvarez de Toledo y Urquijo]],<ref>{{cita publicación |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1956/03/25/052.html |títulu=Enllace Queipo de Llano - Álvarez de Toledo |publicación=[[ABC (España)|ABC]] |fecha=25 de marzu de 1956 |fechaaccesu=15 de febreru de 2018}}</ref> que foi una de los fundadores de l'[[Asociación de Víctimes del Terrorismu]] y el so presidente dende 1999 hasta 2003. Nacida en [[Llodio]] el 14 de setiembre de 1932, yera fía d'Alonso Álvarez de Toledo y Cabeza de Vaca, XI [[Marquesáu de Villanueva de Valdueza|marqués de Villanueva de Valdueza]] y XII vizconde de l'Armería, y de María del Pilar Urquijo y Landecho, de los [[Marquesáu de Urquijo|marqueses de Urquijo]]. Padres de ## Sonsoles Queipo de Llano y Álvarez de Toledo, ## Alfonso Queipo de Llano y Álvarez de Toledo, XIV vizconde de Valoria, que casó con Sonsoles Escribán y Sáez, fía del xeneral Marianu Escribán de la Torre y de Carmen Sáez de Montagud. Padres d'Alfonso, Álvaro y Estanislao Queipo de Llano Escribán. ## Juan Queipo de Llano y Álvarez de Toledo, ## Paz Queipo de Llano y Álvarez de Toledo, ## Pedro Queipo de Llano y Álvarez de Toledo ## y Paula Queipo de Llano y Álvarez de Toledo. <br/> Asocedió per Carta del [[Xeneralísimu Franco]] del 29 de mayu de 1959 el so fíu <p>'''•''' [[Francisco Queipo de Llano y Acuña]], '''XI conde de Toreno''', oficial de Caballería, llicenciáu en Ciencies Polítiques, presidente de la [[Cruz Roja Española]] (1970-1974) y de la [[Real Gran Peña]] de Madrid, [[gobernador civil]] de [[Palencia (provincia)|Palencia]] y de [[Navarra]], miembru de la [[Diputación Permanente y Conseyu del Grandor d'España]], grandes cruces de la [[Orde del Méritu Civil (España)|Orde del Méritu Civil]], de la [[Orde Imperial del Xugu y les Fleches Imperial del Xugu y les Fleches]] y de la Cruz Roja Mexicana, medaya d'oru de la Mocedá y gran placa d'Honor y Méritu de la Cruz Roja Española. Nació en Madrid el 25 d'agostu de 1927 y finó na mesma corte'l 22 de febreru de 2002, a los 74 años d'edá.<ref>La so esquela, nel ''ABC'' del 26, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0004795912;nome_pdf=ABC-26.02.2002-pagina%20079;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C2002%5C200202%5C20020226%5C02F26-079.xml p. 79].</ref> <p> Casó con Cristina Fernández de Villavicencio y Osorio, IV [[Marquesáu de Guadiaro|marquesa de Guadiaro]], fía de José María Fernández de Villavicencio y Crooke, XV [[Marquesáu de Vallecerrato|marqués de Vallecerrato]], y de María Cristina Osorio y Martos, VI [[Ducáu de Algete|duquesa de Algete]]; nieta de José Fernando Fernández de Villavicencio y Corral, [[Marquesáu de Castrillo|marqués de Castrillo]], de los [[Ducáu de San Llorienzo de Valhermoso|duques de San Llorienzo de Valhermoso]], y d'Emilia Crooke y Larios, y materna de José Ramón Osorio y Heredia, X [[Condáu de la Corzana|conde de la Corzana]], de la casa d'[[Marquesáu de Alcañices|Alcañices]], [[Ducáu de Sesto|Sesto]] y [[Ducáu de Alburquerque|Alburquerque]], y de Narcisa Martos y Arizcun, de los [[condáu de Heredia-Spínola|condes de Heredia Spínola]]. <p> Fueron padres de # [[Francisco de Borja Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio]], que sigue, # Lorenzo Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio, nacíu'l 20 de febreru de 1958, # y Kyra Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio, nacida'l 13 d'ochobre de 1963, que casó en 1988 con Íñigo Hidalgo y Eguiagaray, fíu de Rafael Hidalgo Herrera y de Palombu Eguiagaray Giménez. Celebróse la boda en Madrid, nel [[Oratoriu del Caballero de Gracia]], y fueron padrinos SS.AA.RR. los [[Juan de Borbón y Battenberg|Condes de Barcelona]].<ref>Crónica nel ''ABC'' del 7 de xunu de 1988, [http://hemeroteca.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0001647450;nome_pdf=ABC-07.06.1988-pagina%20047;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CMadrid%5CABC%5C1988%5C198806%5C19880607%5C88J07-047.xml p. 47].</ref> Con posteridá. === <center>Actual titular</center> === En 2002 asocedió'l so fíu <p>'''•''' [[Francisco de Borja Queipo de Llano y Fernández de Villavicencio]], '''XII y actual conde de Toreno''', nacíu'l 23 d'agostu de 1956. <p> Casóse con María Taub y Medina, qu'antes tuvo casada con Agustín Enrile y Corsini, [[Marquesáu de Villaformada|marqués de Villaformada]]. Fía de Roberto Taub Longué y de María de los Ánxeles Medina y Maestre, que casaron en [[Sevilla]] el 11 de xunetu de 1960, na ilesia de [[Hospital de los Venerables|los Venerables]];<ref>Ofició esta boda'l cardenal [[Bonu Monreal]]. Crónica nel ''ABC de Sevilla'' del 12, [http://hemeroteca.sevilla.abc.es/cgi-bin/pagina.pdf?fn=exec;command=download_stamp;id=0002806903;nome_pdf=ABC%20SEVILLA-12.07.1960-pagina%20024;path=H:%5Ccran%5Cdata%5Cprensa_pages%5CSevilla%5CABC%20SEVILLA%5C1960%5C196007%5C19600712%5C60L12-024.xml p. 24].</ref> nieta del diplomáticu Roberto Taub Pick y de Enriqueta Longué de Soria-Santacruz, y materna de Vicente de Medina y Carvajal, IX [[Condáu d'Ameyorada|conde d'Ameyorada]], de los [[Marquesáu de Esquivel|marqueses de Esquivel]], y de María Estrella Maestre y Fernández de Córdoba. == Bibliografía y enllaces esternos == * ''Condes de Toreno'', en [http://www.geneall.net/H/tit_page.php?id=9201 GeneAll.net]. * M.ª Ánxeles Faya Díaz. «Gobiernu municipal y venta d'oficios na Asturies de los sieglos XVI y XVII», en [http://hispania.revistas.csic.es/index.php/hispania/article/download/235/237 ''Hispania'', LXIII, nᵘ 213 (2003), páxs. 75-136]. * Janine Fayard. ''Los miembros del Conseyu de Castiella (1621-1746)'' (Madrid, Sieglu XXI, 1982), páxs. 332-336. * Ángela Ferreira Martínez. ''Obispos asturianos y promoción de les sos families na Edá Moderna: los enterramientos'' [http://digibuo.uniovi.es/dspace/bitstream/10651/30062/6/TFM_FerreiraMartinez.pdf (trabayu de fin de máster, Universidá d'Uviéu, 2014)], páxs. 37-46. * Alberto y Arturo García Carraffa. ''Diccionariu heráldicu y xenealóxicu d'apellíos españoles y americanos'' (Madrid, 1919-1963), s.v. «Queipo (y Queipo de Llano)», al t. LXXV (Madrid, 1926), páxs. 101-111. * Francisco González González. ''El señoríu y condáu de Toreno'' (2002), na [http://ieslagandara.centros.educa.jcyl.es/sitio/print.cgi?wid_seccion=1&wid_item=58&wOut=print ''web'' del IES La Gándara de Toreno]. * Senén González Ramírez. ''Fidalgos d'armes poner y pintar nel conceyu de Tinéu: estudiu xenealóxicu'' (Uviéu, KRK, 1996), p. 166. * Senén González Ramírez. ''Orixe y descendencia de la pernomada Casa de Merás'' (Tinéu, Asociación Cultural Conde de Campumanes, 2007), páxs. 27-32. * Marqués de Jaureguízar [Javier Pérez de Rada y Díaz Rubín], ''Rellación de los posesores del Castru y Palaciu de Priaranza del Bierzo, de dalgún de los sos allegaos y descendencia d'ellos'' (Madrid, 1971), páxs. 174-223. * [[Gaspar Melchor de Xovellanos]], [http://miradasdesdeelbus.alsa.es/wp-content/uploads/2012/01/ebook.DIARIU-DE-LOS VIAXES.pdf ''Los viaxes per Asturies: (1790-1801)'' (Uviéu, Alsa, 2010)]. Seleición de testos de los sos ''Diarios'' por Noelia García Díaz y Juan Díaz Álvarez. * [[Elviro Martínez]]. «Queipo de Llano», artículu de la serie Heráldica» en ''La Nueva Quintana'' (suplementu de ''[[La Nueva España]]'', 10 de payares de 1998, p. VII). * Cecilia Meléndez de Arvas. ''Prosapias d'Asturies'' (Uviéu, 1989), páxs. 83-91. * [[Faustino Meléndez de Arvas]]. [https://touspatous.es/biblioteca/historia/MelendezArvas2009.pdf ''Cangas de Tinéu'' (Xixón, 1897)], na coleición ''Asturies'' (dirixida por [[Octavio Bellmunt|O. Bellmunt]] y [[Fermín Canella Secades|F. Canella]]), v. II. * Alfonso Menéndez González. ''Pernomaos y mandones: l'aristocracia d'Asturies nel sieglu XVIII'' (Uviéu, RIDEA, 2004), páxs. 89, 98, 99, 135, 143, 148 y 356. * [[Ciriaco Miguel Vigil]]. ''Asturies monumental, epigráfica y diplomática: datos pa la historia de la provincia'' (Uviéu, 1887; ed. facsim. en Valladolid, Maxtor, 2003), [https://books.google.es/books?id=EbVKxRPhNA4C&q=queipo páxs. 313-315]. * Juan Moreno de Guerra y Alonso. ''Guía del grandor: títulos y caballeros d'España: pal añu 1917'' (Madrid, 1917), páxs. 357-359. * [[José María Patac|José M.ª Patac de les Travieses]]. «Árbol xenealóxicu de los Queipo de Llano, Condes de Toreno», publicáu como apéndiz III nel so ed. de los ''Llinaxes Asturianos'' de [[Luis Alfonso de Carvallo]] (Xixón, Auseva, 1987, en ''Monumenta Historica Asturiensia'', XX), páxs. 77-85. * ''Queipo de Llano, Condes de Toreno'', en [http://www.abcgenealogia.com/QueipoLlano00.html ABCgenealogía]. * Marqués del Saltillo [Miguel Lasso de la Vega y López de Tejada] y Marqués de Jaureguízar [Javier Pérez de Rada y Díaz Rubín]. ''Llinaxes y palacios uvieinos: datos pa la so historia'' (Madrid, Fidalguía, 1992), páxs. 53-62 (vista parcial en [https://books.google.es/books?hl=es&id=AyEKEmzEVF4C Google Books]). * [[Joseph Manuel Trelles Villademoros]]. ''Asturies ilustrada: primitivu orixe de la nobleza d'España: la so antigüedá, clases y diferencies: cola descendencia socesiva de les principales families del reinu'' (Madrid, 1760), [https://books.google.es/books?id=mnVS7V2RdQcC&pg=PA331 tomu III, parte 3ª, páxs. 331-340]. * Paco Vuelta. ''El señoríu y condáu de Toreno'' (2003), en [http://www.oocities.org/es/torenopaco/Condáu.htm Oocities.org] y na antigua web Torenopaco.es (visible nel espeyu [https://archive.is/20140204213202/http://www.torenopaco.es/?p=42 Archive.is]). == Referencies y notes == {{llistaref}} {{Tradubot|Condado de Toreno}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Condaos d'España|Toreno]] [[Categoría:Grandor d'España]] [[Categoría:Señoríos xurisdiccionales de Castiella y Lleón]] [[Categoría:Cases nobiliaries d'Asturies]] [[Categoría:Persones de Cangas del Narcea]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] iakljw6gjts37vk1ljm2v00tgi6tu0l 0 161182 3710588 3681303 2022-08-22T09:18:11Z XabatuBot 43102 iguo testu: Fernán Corones => Fernán Coronas wikitext text/x-wiki El '''Rexonalismu''' foi una corriente político y cultural presente n'[[Asturies]] dende principios del [[sieglu XX]] hasta la [[Guerra Civil Española]]. == Contestu == A empiezos del sieglu XX el centru d'[[Asturies]] recibe folaes d'emigrantes a les sos ciudaes, [[Avilés]], [[Xixón]], [[Uviéu]] y Cuenques Mineres. Ello provoca per un sitiu la concienciación llingüística de la intelectualidá asturiana, y per otru llau un mayor grau de [[castellanu|castellanización]] nes ciudaes asturianes. Amás, nesa dómina produz la industrialización d'Asturies, y la puxanza de la estracción minera, creando una burguesía asturiana, que depués diversificaría los sos negocios nel sector financieru. Nesti contestu forma la Lliga pro-Asturies de [[Nicanor de las Alas Pumariño]] («Verdaderu rexonalismu asturianu», Uviéu, 1918) según la [[Xunta Rexonalista del Principáu]],<ref>http://dialnet.unirioja.es/servlet/llibru?codigo=59192</ref> impulsora de la ''Doctrina Asturianista'' (1918) ([[Álvaro Fernández de Miranda]], [[Ceferino Alonso]] y [[José González]]), apaeciendo'l rexonalismu asturianu, al llau d'otres ideoloxíes polítiques tradicionalmente amestaes al [[idioma asturianu]] como'l [[carlismu]]<ref>http://edicionestrabe.blogspot.com/2010/07/del-romanticismu-al-rexonalismu.html</ref> o'l republicanismu federal.<ref>http://mas.lne.es/aculla/index.php?seccion=noticia&id=145</ref> == Carauterístiques == Nel marcu cultural, el rexonalismu (dacuando [[nacionalismu]]) déxase ver en diverses disciplines artístiques, tales como [[pintura]], [[música]] o [[lletres]]. Asina, pintores como [[Nicanor Piñole]] o [[Sebastián Miranda]] encuádrense dientro del llamáu rexonalismu, tamién músicos como [[Baldomero Fernández]],<ref>http://www.araz.net/escritores/ferbaldo.htm</ref> [[Benjamín Orbón]] y [[Eduardo Martínez Torner]]. En lliteratura destaquen [[Pepín de Pría]], [[Pachín de Melás]] [http://www.pachindemelas.com -> Vida y obra], [[Constantino Cabal]] y [[Fernán Coronas]]. === Lliteratura === Amás de lliteratura popular, col sieglu XX hai un resurdimientu de lo [[nación|nacional]] y lo [[rexón|rexonal]], al que [[Asturies]] nun ye ayena; nel terrén lliterariu crear en [[1919]] la [[Real Academia Asturiana de les Artes y les Lletres]], y en [[1923]] la [[Fiesta de la Poesía Asturiana]] nel Teatru Xovellanos, posible intentu de realización d'unos Xuegos Florales. Por aquellos tiempos dellos poetes asturianos intentaron xunir la litaeratura col movimientu novecentista qu'esistía n'España y especialmente en Cataluña. Si ente les carauterístiques del [[Noucentisme]] catalán ta'l clasicismu per un sitiu y el modernismu pol otru (musicalidá, maxa, simbolismu...) tou ellos atópase en ''Nel y Flor'' y en [[La Fonte del Cai]], obres de [[Pin de Pría]]; clasicismu tamién entemecíu con un tonu melacólico atopamos en [[Fernán Coronas]]. Nel teatru imponer con fuercia, nos 30 primeros años de sieglu, el llamáu ''Teatru Rexonal Asturianu y de la Naturaleza'' (Teatru Rexonal Asturianu y de la Naturaleza); un teatru costumista, melodramáticu, non convencional, diglósicu, que va tener en [[Pachín de Melás]] al so principal autor y a la Compañía Asturiana'l so primer mediu d'espardimientu. Na prosa, ente otres coses similares tán ''Chárres-yos...'' con sabor localista [[Xixón|xixonés]] d'[[Adeflor]]. == Autores Lliterarios == * [[Adeflor]] * [[Fernán Coronas]] * [[Francisco Fernández Prieto]] * [[Perfectu Fernández Usatorre]] * [[Enrique García Rendueles]] * [[Fabriciano González García]] * [[Pachín de Melás]] [http://www.pachindemelas.com -> Vida y obra] * [[Pin de Pría]] * [[Pepín Quevedo]] * [[Marcos del Torniello]] == Notes y referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [https://web.archive.org/web/20100103082719/https://www.lne.es/nueva-quintana/2009/12/31/idea-bables-difundese-xusto-asturies-recibe-emigrantes/853582.html Testu sobre'l rexonalismu d'Antón García en LNE] (n'asturianu) == Bibliografía == * Miguel Ramos Corrada, “Lliteratura Asturiana”, n'Informe sobre la Llingua Asturiana, Uviéu, Academia de la Llingua, 2002. {{Tradubot|Rexonalismu}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Cultura d'Asturies]] [[Categoría:Lliteratura n'asturianu]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] a5a6fit3w6rpuip862qcgi33ia48h9r 0 163167 3710467 3654977 2022-08-22T06:54:07Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{dixebra}} '''Nara''' fai referencia a dellos artículos: ==Llugares== *'''[[Nara (Nara)|Nara]]''', ciudá capital de la prefeutura de Nara (Xapón). *'''[[prefeutura de Nara|Nara]]''', prefeutura que forma parte de la rexón de Kansai, en Honshu central (Xapón). *''' [[Nara (Mali)|Nara]]''', llocalidá en Malí. ==Persones== *'''[[Jang Nara]]''' (1981-), actriz y cantante surcoreana. *'''[[Yoshitomo Nara]]''' (1959-), artista contemporaneu xaponés. ==Ficción y medios== *'''[[Shikamaru Nara]]''', un personaxe ficticiu de la serie de manga y anime ''Naruto'' (1999-2014). *«'''[[E. S. Posthumus|Nara]]'''» (2001), un cantar del álbum ''Unearthed'' del dúu estauxunidense [[E. S. Posthumus]], que s'utiliza como introducción de la serie televisiva estauxunidense ''Cold Case''. ==Amás== *'''[[Nara-Narayana|Nara]]''', avatar del dios Visnú, na mitoloxía hinduista, qu'encarna xuntu col avatar Naráian. *'''[[Periodu Nara|Nara]]''' (710-794), periodu de la Historia de Xapón. *'''[[Nara (1944)|''Nara'']]''' (1944), un destructor xaponés de la clase Matsu. *'''[[Alministración de Rexistros y Archivos Nacionales|NARA]]''' (National Archives and Records Administration: Alministración de Rexistros y Archivos Nacionales), institución gubernamental d'Estaos Xuníos. {{Tradubot|Nara}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] f78orpd7dq7u796obtjw4rbykqvwozy 0 164163 3710537 3708054 2022-08-22T08:12:30Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20091224|aviación}} {{Ficha d'aeropuertu |nome = Aeropuertu de Frankfurt-Hahn |imaxe = Terminal2 hahn airport.jpg |IATA = HHN |ICAO = EDFH |tipu = Públicu |operador = Fraport AG |ciudá_sirve = [[Frankfurt del Main]], [[Maguncia]], [[Wiesbaden]], [[Koblenz]], [[Saarbrücken]] |elevación_p = 1610 |elevación_m = 491 |p1-númberu = 03/21 |p1-llargor-p = 12&nbsp;467 |p1-llargor-m = 3800 |p1-superficie = [[Asfaltu]] |estadística_añu = 2015 |estadística1 = Pasaxeros |datos_estadística1 = 2&nbsp;670&nbsp;000<ref name="gf">{{Cita web|url=http://www.hahn-airport.de/default.aspx?menu=traffic_data&cc=de|títulu=Passagiere, Fracht und Flugbewegungen|idioma=alemán|editorial=Aeropuertu de Hahn|fechaaccesu=15 d'avientu de 2016}}</ref> |estadística2 = Operaciones |dato_estadística2 = 21&nbsp;652<ref name="gf"/> |estadística3 = Carga ([[tonelada|t]]) |datos_estadística3 = 79&nbsp;661<ref name="gf"/> }} L''''aeropuertu de Frankfurt-Hahn''' asítiase nel centru d'[[Europa]], na redoma de [[Lautzenhausen]], [[Renania-Palatináu]] ([[Alemaña]]). Trátase d'una antigua [[base aérea]] d'[[Estaos Xuníos]] a la que la compañía irlandesa de baxu costu [[Ryanair]] decidió dar un "nuevu usu comercial" valiéndose de la so estratéxica situación xeográfica. A pesar del so nome, l'aeropuertu atopar a aproximao 120 km al oeste de la ciudá de [[Frankfurt del Main]], nel estáu de [[Renania-Palatináu]] y non en [[Hesse]] que ye onde s'atopa Frankfurt del Main. Ryanair empezó los sos primeros vuelos dende Hahn nel añu [[1999]] y anguaño este ye ensin dulda el principal "[[centru de conexión|hub]]" pa la compañía aérea [[Irlanda|irlandesa]] na Europa continental, asitiáu en tercer posición por detrás de los de [[Aeropuertu de Londres-Stansted|Londres-Stansted]] y Dublín Int. Na actualidá, cuasi tres millones y mediu de pasaxeros usen l'aeropuertu cada añu, lo que-y asitia percima de munchos otros [[Alemaña|alemanes]]. Dende Hahn, Ryanair vuela a más de cuarenta ciudaes a lo llargo d'Europa tan desemeyaos como [[Roma]], [[Milán]], [[Venecia]], [[Estocolmu]], [[Oslu]], [[Riga]], [[Tampere]], [[Rzeszów]] o [[Pisa]] y concretamente a 12 ciudaes españoles ([[Girona]], [[Madrid]], [[Santander (Cantabria)|Santander]], [[Santiago de Compostela]], [[Valencia]], [[Lleida]], [[Murcia]], [[Xerez de la Frontera|Xerez]], [[Reus]], [[Málaga]], [[Palma de Mallorca]], [[Sevilla]] y [[Alicante]] ) con unes tarifes na llinia del baxu costu de la compañía. Otru operadores del aeropuertu son [[Wizzair]] que vuela a distintos destinos del este d'Europa como [[Katowice]], [[Varsovia]] o [[Budapest]]; y la compañía de baxu costu islandesa [[Iceland Express]] qu'ufierta vuelos (en temporada braniza) a [[Reikiavik]]. Pese al nome de Frankfurt-Hahn ( por cuenta d'estratexes comerciales de la compañía Ryanair), l'aeropuertu atopar a unos 120 km del centru financieru européu. Sicasí, ta perfeutamente conectáu con una estensa rede d'autobuses que coneuta la terminal colos distintos centros de la contorna. Dalgunes de les conexones más importantes algamen ciudaes como la mesma [[Frankfurt del Main]], [[Maguncia]], [[Tréveris]], [[Colonia (Alemaña)]], [[Koblenz]] o [[Luxemburgu]]. Tamién esisten llinies que conecten con pequeñes llocalidaes alemanes d'importancia turística notable. Ye'l casu de [[Bernkastel-kues]], [[Heidelberg]], [[Traben-Trarbach]], o [[Cochem]]. Tien tamién un bien notable tráficu de mercancíes, con operadores como [[Air France]]. Dende la entrada en serviciu primeru de la compañía irlandesa, y más tarde de munches otres atraíes pol ésitu de l'anterior, la rexón alemana vio crecer el so turismu de forma espectacular. La rexón alemana de [[Renania-Palatináu]], una de les de mayor guapura del país, famosa polos sos viñeos, ye d'esta manera una de les nueves puertes d'entrada al país xermanu qu'ufierta al visitante lo peculiar d'un destín distintu colos numberosos pueblos de la ribera [[Rin]]-[[Ríu Mosela|Mosela]]. ==Aereollinies y destinos== {{Airport-dest-list |[[Bulgarian Air Charter]]|Burgas [temporada], Varna [temporada] |[[Iceland Express]]|Reikiavik-Keflavík |[[Ryanair]]|Agadir, Alguer, Alicante, Bari, Berlín-Schönefeld, Bolonia, Wrocław, Cagliari, Dublín, Edimburgu, Faru, Fez, Fuerteventura, Gdansk, Girona, Gotemburgu-City, Gran Canaria, Eivissa, Xerez de la Frontera, Kaunas, Kerry, Cos, Lanzarote, Lleida-Alguaire, Londres-Stansted, Madrid-Barajas, Málaga, Marrakech, Nador, Bérgamo-Orio al Seriu, Montpellier, Newquay (abril de 2016), Porto, Osijek, Oslo-Torp, Palma de Mallorca, Pescara, Pisa, Plovdiv, Apolace, Reus, Riga, Rimini, Roma-Ciampino, Rzeszow, [[Aeropuertu de Santander|Santander]], Santiago de Compostela, Sevilla, Nykoping (Estocolmo-Skavsta), Tampere, Tenerife Sur, Trapani, Valencia, Treviso, Volos, Zadar |[[Sky Airlines]]|Antalya [temporada] |[[Wizz Air]]|Budapest, [[Aeropuertu Internacional de Katowice|Katowice]], Sofía }} === Compañíes de carga === {{Airport-dest-list <!-- --> | [[Air China Cargo]]<ref>{{cita web|títulu=Air China Cargo nimmt Kurs auf dean Hahn|url=http://www.airliners.de/air-china-cargo-wechselt-wohl-zum-hahn/33162|obra=airliners.de|idioma=de|fechaaccesu=16 de xineru de 2015}}</ref> | [[Aeropuertu Internacional O'Hare|Chicago-O'Hare]], [[Aeropuertu Internacional JFK|Nueva York-JFK]], [[Aeropuertu Internacional Pudong|Shanghai-Pudong]] <!-- --> | [[Atles Air]] | [[Aeropuertu Internacional Chhatrapati Shivaji|Bombai]] <!-- --> | [[MyCargo Airlines]] | [[Aeropuertu Internacional Sabiha Gökçen|Istambul–Sabiha Gökçen]] <!-- --> | [[Nippon Cargo Airlines]] | [[Aeropuertu d'Ámsterdam-Schiphol|Ámsterdam]], [[Aeropuertu de Milán-Malpensa|Milán-Malpensa]], [[Aeropuertu Internacional de Narita|Tokiu-Narita]] <!-- --> | [[Silk Way Airlines]] | [[Aeropuertu Internacional Heydar Aliyev |Bakú]] <!-- --> | [[Yangtze River Express]]<ref name=Yangtze>{{cita web|títulu=Yangtze River Express|url=http://www.pactl.com/index.php?id=27&lang=en&cid=40|editorial=Shanghai Pudong Int'l Airport Cargu Terminal Co., Ltd.:|fechaaccesu=20 de xunetu de 2014}}</ref> | [[Aeropuertu d'Ámsterdam-Schiphol|Ámsterdam]], [[Aeropuertu Internacional O'Hare|Chicago-O'Hare]], [[Aeropuertu Internacional de Novosibirsk-Tolmachevo|Novosibirsk]], [[Aeropuertu Internacional de Tianjín-Binhai|Tianjin]] <!-- --> }} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [http://www.hahn-airport.de Páxina web oficial del aeropuertu de Frankfurt-Hahn] (n'alemán ya inglés) {{Tradubot|Aeropuerto de Fráncfort-Hahn}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Aeropuertos d'Alemaña|Frankfurt (Hahn)]] [[Categoría:Aeropuertos inauguraos en 1951|Frá]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] peue2qvo47qruhdiuwb60bghesyojhh 0 166409 3710552 3594711 2022-08-22T08:14:20Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki [[Ficheru:Western and Eastern Romania.PNG|thumb|300px|Mapa onde s'aprecia la "Romania somorguiada" en negru. La estinguida llingua romance del Mosela atopar nel oeste de l'actual Alemaña, cerca de la frontera con Francia y Bélxica.]] La '''llingua romance del Mosela''' foi una [[llingua romance]] qu'esistió nel [[valle del Mosela]] (na actual [[Alemaña]]) dende la cayida del [[Imperiu romanu]] hasta'l sieglu XIII. ==Carauterístiques== {{Cita|La frontera llingüística ente los romances y los altos alemanes, alredor del añu 1300, habíase probablemente consolidáu nuna llinia non bien distinta de l'actual, anque solo unes poques décades antes calteníase inda una última rexón románica nel valle del Mosela, alredor de [[Tréveris]].<ref>[http://www.treccani.it/enciclopedia/regno-d-arles-lingue_(Federiciana)/ Treccani (n'italianu)]</ref>}} [[Ficheru:Blaeu 1645 - Archiepiscopatus Trevirensis.jpg|thumb|200px|Antiguu mapa del valle del Mosela ente [[Tréveris]] y [[Koblenz]].]] [[Ficheru:Porta Nigra um 1900.jpg|thumb|200px|left|La famosa "Porta Nigra" de la romana Treveris.]] L'Imperiu romanu llegaba hasta'l [[Rin]] y la so desaguada. Poblaciones romanizadas habitaben ciudaes na so vera romana, como [[Colonia (Alemaña)|Colonia]] y [[Koblenz]]. Les invasiones barbáricas del sieglu V destruyeron esta rexón romanizada y los sos habitantes sumieron d'estos territorios qu'agora pertenecen a [[Alemaña]]. Pero nel valle del Mosela quedaron poblaciones de llingua romance (originariamente llamaes ''valchen'') hasta dempués del añu 1000. La presencia d'esta llingua romance taba concentrada ente la principal ciudá romana del área, [[Tréveris|Augusta Treverorum]], y el ríu Rin.<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:CJHbebPAnQAJ:wpage.unina.it/sornicol/Articoli/InterferenzaRivisitata.pdf+lingua+romanza+della+Mosella&hl=en&gl=it&pid=bl&srcid=ADGEESgFhw9FWWzJtJzHwMbNzn7EkWCyxREURpGSCrI3o2hJawkU2TLldJfM1dhewKHxKRdVn52itG5Aq8zzH1Dr0KROFe17iZDI42o7Qi0YtPYIpne-UxPcoUdPWDZn9ddtyunQi9pZ&sig=AHIEtbTmPoVXAPn7SRUfg62DsycCdf-AOw Llingua romance nel valle del Mosela (n'italianu)]</ref> Esta rexón ta carauterizada por un clima favorable al cultivu del [[vinu]], traíu primeramente polos colonu romanos que s'asitiaron numberosos dende los tiempos d'[[Augustu]] y que fueron asimilaos amodo polos altos alemanes en numberosos sieglos medievales. La ciudá romana d'[[Tréveris|Augusta Treverorum]] (capital de la Bélxica romana) yera la más grande al norte de los [[Alpes]] llegando a tener casi 100.000 habitantes antes de la destrucción fecha poles invasiones de los [[pueblu francu|francos]]. Según l'académicu Damminger, los sobrevivientes de los sos aculturados habitantes probablemente abelugar nes villes y campos contorna y ellí desenvolvieron socesivamente esta "llingua romance del Mosela". La llingua escastóse dafechu al entamu del [[Renacimientu]], nel sieglu XIII. Nun hai testos escritos d'esta llingua, lo qu'indica que yera secundaria al [[Idioma fráncicu]] de los alemanes qu'apoderaben la rexón. Probablemente taba rellacionada col cercanu [[Idioma valón|valón del este]] del área de [[Liexa]] en [[Valonia (tierra romance)|Bélxica oriental]]. Amás hai clares evidencies de que delles aldegues cercanes al mediu cursu del ríu Rin cerca de [[Colonia (Alemaña)|Colonia]] fueron fundaes nel sieglu VII por habitantes d'habla romance que-y dieron nomes con raigaños romanos. Estes poblaciones romániques al norte del valle del Mosela sobrevivieron alredor de Colonia hasta'l sieglu X: les aldegues y ciudaes yeren billingües nesos sieglos, ente que nos campos la llingua románica calteníase firmemente.<ref>[https://books.google.com/books?id=yhaSRVnI1Y4C&pg=PA99&lpg=PA99&dq=romance+language+of+moselle+valley&source=bl&ots=hBmDPzFDeZ&sig=Rtz4b2jq5uceSyh6Fzc1ah6MRJA&hl=en&sa=X&ei=gVZqUKWqDIbp0QGfwoGgBA&ved=0CEoQ6AEwBzgK#v=onepage&q=romance%20language%20of%20moselle%20valley&f=false Llingua romance nel mediu cursu del Rin (n'inglés)]</ref> Anguaño los académicos califiquen la llingua romance del Mosela como una de les llingües romances de la llamada «Romania somorguiada», conxuntamente cola [[llingua romance de Panonia]], la [[llingua romance británica]] y la [[llingua romance d'África]]. Estudiosos como D'Ambrosio afirmen que la "[[lingua ignota]]" <ref>[https://books.googleit/books?id=hsy9JItBRcUC&pg=PA190#v=onepage&q&f=false Lingua ignota]</ref> de [[Hildegarda de Bingen]] pue tar rellacionada cola llingua romance del Mosela, anque lo de Hildegarda paez ser un [[llatín medieval]] inventáu. N'efeutu pallabres d'esta "lingua" de Hildegarda, como "loifolum" asemeyada al italianu "la folla" (esto ye "la xente" n'español), amuesen claramente un orixe romance. Cabo señalar que Santa Hildegarda (nos sos viaxes de predicación) tuvo en Tréveris nos últimos años d'esistencia comprobada d'esta llingua romance. N'efeutu la llingua sume pela redolada de Tréveris (y quiciabes tamién en [[Estrasburgu]]) mientres los años de vida y de predicación de la Santa.<ref>[https://www.scribd.com/doc/83354206/filologia-romanza Llingua romance en Mosela y Strasburgo. páx. 14 (n'italianu)]</ref> ==Exemplu== La siguiente inscripción amuesa la presencia de la "Llingua romance del Mosela" pela redolada de Treviri alredor del añu 600 AD: * ''Hoc tetolo fecet Montana, coniux sua, Mauricio, qui visit con elo annus dodece; et portavit annus qarranta; trasit die VIII K(a)l(endas) Iunias.'' ("Pa Mauricio fixo/dedicó esti testu escritu tumbal la so esposa Montana, que vivió con él doce años y tenía 40 años cuando morrió'l 25 de mayu")<ref>[[Johannes Kramer (Sprachwissenschaftler)|Johannes Kramer]]: ''[http://www.uni-koeln.de/phil-fak/ifa/zpe/downloads/1997/118pdf/118281.pdf Zwischen Latein und Moselromanisch. Die Gondorfer Grabinschrift für Mauricius]''. In: ''[[Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik]]'', Bd. 118 (1997) S. 281–286, {{ISSN|0084-5388}}</ref> Na inscripción puede notase l'usu de les pallabres "Dodece", "con elo", "qarranta", etc.. que nun son en [[latin]] clásicu y pertenecen claramente a una llingua romance. ==La disputa por "Sarre"== La presencia medieval de los falantes del romance cola so llingua nel valle del Mosela foi una de les razones (anque secundaries) que crearon el problema "[[Sarre]]" ente [[Francia]] y [[Alemaña]] dende los tiempos de [[Napoleón]]. [[Imaxe:Dep-sarre.jpg|thumb|right|150px|Mapa del napoleónicu "Departamentu Sarre"]] N'efeutu en 1798 Francia, na so espansión escontra oriente, estableció'l [[:fr:Sarre (département)|Departamentu de Sarre]], basándose tamién nel pernomáu pasáu romanu de Tréveris y nel fechu de qu'esistieron ellí comunidad romances hasta dellos sieglos antes. Pero yá en 1814 los alemanes volvieron apoderase de la rexón. Socesivamente'l franceses trataron de "quebrar" d'Alemaña la <i>Saar</i> (términu alemán pa Sarre) nes décades de los dos guerres mundiales. N'efeutu, tres la [[Segunda Guerra Mundial]], Sarre volvió a dominiu francés sol nome de [[Protectoráu del Sarre]], cola etiqueta d'Unión económica ente Francia y El Sarre». Pero dende 1957, tres un referéndum, esti protectoráu sumió.<ref>{{Cita web|url = http://www.canalsocial.net/GER/ficha_GER.asp?id=8622&cat=historia|títulu = Sarre, el (saarland) II. Hestoria.|fechaaccesu = 1991|autor = M. J. Álvarez Pantoja|obra = Gran Enciclopedia Rialp|editorial = Ediciones Rialp S.A idioma español|urlarchivu = https://web.archive.org/web/20060528004253/http://www.canalsocial.net/GER/ficha_GER.asp?id=8622&cat=hestoria|fechaarchivu = 28 de mayu de 2006}}</ref> ==Notes== {{llistaref}} ==Bibliografía== * Adams, J. N. ''The Rexonal Diversification of Latin 200 BC - AD 600''. [[Cambridge University Press]]. Cambridge, 2007 ISBN 978-0-521-88149-4 * Boitani-Mancini-Varvaro. ''Il Medioevo volgare''. Mondadori editore. Roma, 2002 * King-Lenzmeier, Anne. ''Ildegarda di Bingen. La vita y l'opera''. Editore Gribaudi. Milano, 2004 ISBN 8871527658 * Wood, Ian ''Franks and Alamanni in the Merovingian Period: An Ethnographic Perspective'' (Volume 3 of "Studies in Historical Archaeoethnology"). Publisher Boydell & Brewer Ltd. Rochester, 2003 ISBN 1843830353 == Ver tamién == * [[Llingua romance de Panonia]] * [[Llingua romance austriaca]] * [[Llingua romance británica]] * [[Llingua romance d'África]] * [[Idioma dalmáticu]] * ''[[Lingua ignota]]'' * [[Llingües romániques]] {{Tradubot|Lengua romance del Mosela}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llingües muertes d'Europa|Romance Mosela]] [[Categoría:Llingües romániques pocu atestiguaes|Romance Mosela]] [[Categoría:Wikipedia:Correxir/Revisar títulu]] [[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]] 8ulzut8aqh7wq5l640nz1g3n690n2wz 0 166744 3710441 3636375 2022-08-21T18:07:09Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20160520}} {{Ficha xenérica}} [[Ficheru:Okurigana.svg|thumb|300px|right|Exemplu de Okurigana.]] {{nihongo|'''Okurigana'''|送り仮名|extra=''lletres acompañantes''}} son sufixos [[kana]], dacuando prefixos, que siguen al [[kanji]] n'oraciones [[Idioma xaponés|xaponeses]] escrites. El so usu ye da-y [[Flexón (llingüística)|inflexones]] a los axetivos o verbos, anque amás son utilizaos pa desambiguar kanji con múltiples llectures. Cuando s'usen pa dar inflexones, un okurigana nun verbu puede indicar el tiempu del mesmu ([[pasáu]] o [[Presente (gramática)|presente]]/[[Futuru (gramática)|futuru]]), como en {{nihongo|''tabemasu''|食べます|extra=«''comer''»}} frente a {{nihongo|''tabemashita''|食べました|extra=«''comíu''»}}; l'aspeutu del tiempu ([[perfectu]] o [[imperfectu]]), como en {{nihongo|''aruku''|歩く|extra=''caminar''}} frente a {{nihongo|''aruite imasu''|歩いています|extra=''caminando''}}; da-y un significáu afirmativu o negativu, como en {{nihongo|''nomimasu''|飲みます|extra=«''tomar''»}} frente a {{nihongo|''nomimasen''|飲みません|extra=«''nun tomar''»}}; o amesta-y un nivel de cortesía, como en {{nihongo|''okaasan''|お母さん|extra=''«una madre''}} frente a {{nihongo|''haha''|母|extra=''«la mio» madre''}}. Na actualidá'l ''okurigana'' escribir con [[hiragana]] pa escribir llectures [[kun'yomi]] (llectura xaponesa) de los kanji, l'usu de [[katakana]] yera d'usu común nel pasáu pa indicar les llectures [[on'yomi]] (llectura china), pero quedó descontinuado por cuenta de que los morfemes chinos nun crean inflexones en xaponés, polo que la so pronunciación puede ser inferida del contestu porque munchos son utilizaos como parte de pallabres compuestes o [[kango]]. == Exemplos d'usu == :''Nota: Na treslliteración emplegará un puntu (.) pa dixebrar la parte correspondiente al kanji de la parte correspondiente al okurigana.'' El verbu escribir (書く, ''ka.ku''), na so forma [[rentaikei]], amiesta al kanji ''ka'' (書), el okurigana ''ku'' (く) que ta escritu en hiragana. Usando este mesmu kanji podemos llograr más inflexones del verbu. * 書く (''ka.ku''): forma de diccionariu, úsase tamién como presente informal afirmativu: "(yo) escribo", "(tu) escribes", "(él/ella/usté) escribi", "(nós) escribimos", "(vós/ustedes) escribís", "(ellos/elles) escriben" * 書かない (''ka.kanai''): presente informal negativu: "(yo) nun escribo", etc. * 書いた (''ka.ita''): pasáu informal afirmativu: "(yo) escribí" o "(yo) escribí", etc. * 書かなかった (''ka.kanakatta''): pasáu informal negativu: "(yo) nun escribí" o "(yo) nun escribí", etc. * 書きます (''ka.kimasu''): presente formal afirmativu * 書きません (''ka.kimasen''): presente formal negativu * 書きました (''ka.kimashita''): pasáu formal afirmativu * 書きませんでした (''ka.kimasendeshita''): pasáu formal negativu Los [[axetivu verbal|axetivos verbales]] (tamién llamaos ''axetivos -i'') conxugar de forma asemeyada. * 高い (''taka.i''): presente afirmativu: "(ye) alto/caru" * 高くない (''taka.kunai''): presente negativu: "nun ye altu/caru" * 高かった (''taka.katta''): pasáu afirmativu: "yera altu/caru" * 高くなかった (''taka.kunakatta''): pasáu negativu: "nun yera altu/caru" El verbu venir (来る, ''ku.ru'') ye [[verbu irregular|irregular]] y na so conxugación camuda la llectura del kanji, que según la forma verbal pue ser ''ku'', ''ki'' o ''ko'': * 来る (''ku.ru''): forma de diccionariu y presente informal afirmativu * 来ない (''ko.nai''): presente informal negativu * 来た (''ki.ta''): pasáu informal afirmativu N'ocasiones, d'un solu kanji derívase más d'un verbu. Ye l'exemplu del kanji 食, que significa "comer", y del que deriven los siguientes verbos: * 食む (''hai.mu'') [arcaicu]: comer [yerba], recibir un salariu * 食う (''ku.o'') [vulgar]: comer, (papear) * 食らう (''ku.rau''): comer, beber, papear, recibir golpes, (tomar) * 食べる (''ta.beru''): comer Nesti casu, el okurigana determina si'l kanji 食 lléese "hai", "ku" o "ta". Nel peor de los casos, si'l llector nun conoz el verbu en cuestión pero sí'l kanji que lo forma, anque nun sepa lleelo bien pue faese una idea del so significáu. == Regles xenerales == === Verbos === # El okurigana de los verbos del grupu I (五段動詞 ''godan dōshi'') xeneralmente empieza pola última sílaba de la forma de diccionariu: #: 飲む ''non.mu'' beber, 頂く ''itada.ku'' recibir, 養う ''yashina.o'' cultivar, 練る ''ne.ru'' practicar. # Nel casu de los verbos del grupu II (一段動詞 ''ichidan dōshi'') el okurigana empieza na penúltima sílaba de la forma de diccionariu, nun siendo que namái tenga dos sílabes: #: 妨げる ''samata.geru'' prevenir, 食べる ''ta.beru'' comer, 占める ''shi.meru'' agorar, 寝る ''ne.ru'' dormir, 着る ''ki.ru'' vistir # Si'l verbu tien distintes variaciones tales como formes [[transitivu|transitiva]] y [[intransitivu|intransitiva]], la llectura más curtia del kanji ye la que s'utiliza pa toles pallabres rellacionaes: #: 閉める ''shi.meru'' cerrar (transitivu, grupu II), 閉まる ''shi.maru'' cerrase (intransitivu, grupu I), 落ちる ''o.chiru'' cayese (intr., grupu II), 落とす ''o.tosu'' dexar cayer (tr., grupu I) # N'ocasiones el okurigana ayuda a estremar verbos que s'escriben col mesmu kanji y asina esaniciar posibles ambigüedaes: #: 脅かす ''obiya.kasu'' amenaciar (mentalmente o nun sentíu figuráu), 脅す ''odo.el so'' amenaciar (físicamente) === Axetivos === # El okurigana de la mayor parte de los axetivos verbales (los qu'acaben en ''-i'') empieza pola ''i'': #: 安い ''yasu.i'' baratu, 高い　''taka.i'' alto o caru, 赤い ''aka.i'' colloráu # El okurigana de los axetivos verbales qu'acaben en ''-shii'' empieza por ''shi'': #: 楽しい ''tano.shii'' risonderu, 著しい ''ichijiru.shii'' notable, 貧しい ''mazu.shii'' probe # Hai esceiciones cuando l'axetivu tien una forma verbal. Nesti casu, como s'esplica na seición anterior, la llectura del kanji permanez constante: #: 暖める ''atata.meru'' calecer (verbu), 暖かい ''atata.kai'' templáu (axetivu); 頼む ''tano.mu'' confiar o riquir, 頼もしい ''tano.moshii'' fiable # Al igual qu'asocede colos verbos, el okurigana utilizar pa estremar llectures: #: 細い ''hoso.i'' finu, 細かい ''koma.kai'' menudu # Los [[axetivu nominal|axetivos nominales]] (tamién conocíos como axetivos -na) qu'acaben en ''-ka'' tienen okurigana a partir de ''ka'': #: 静か ''shizu.ka'' tranquil, 豊か ''yuta.ka'' abondosu, 愚か ''oru.ka'' tontu === Alverbios === # La última sílaba de los alverbios suelse escribir en okurigana: #: 既に ''sude.nin'' yá, 必ず ''kanara.zu'' ensin falta, 少し ''suko.shi'' pocu === Sustantivos === # Los sustantivos nun suelen tener okurigana: #: 月 ''tsuki'' lluna, 魚 ''sakana'' pez, 米 ''kome'' arroz # Sicasí, si'l sustantivu provién d'un verbu o axetivu, dacuando puede llevar el mesmu okurigana, anque en ciertos casos puede omitise: #: 釣る ''tsu.ru'' pescar (verbu), 釣り ''tsu.ri'' pesca (sust.) # En dellos sustantivos derivaos de verbos ye obligatoriu omitir el okurigana: #: 話 ''hanashi'' cuentu, 氷 ''koori'' xelu, 畳 ''tatami'' tatami # La forma nominal del verbu correspondiente sí toma'l okurigana correspondiente: #: 話し ''hana.shi'' ye la forma nominal del verbu 話す ''hana.el so'', y estrémase del sustantivu 話 ''hanashi''. # Dellos sustantivos lleven okurigana por conveniu: #: 兆し ''kiza.shi'' signu, 幸い ''saiwa.i'' dicha/felicidá, 勢い ''ikio.i'' puxanza # Dalgunos inclusive lleven okurigana pa estremar llectures, como asocede colos verbos y axetivos: #: 幸せ ''shiawa.se'' felicidá, 幸い ''saiwa.i'' dicha/felicidá === Pallabres compuestes === # El okurigana puede omitise si nun se produz nenguna ambigüedá nin nel significáu nin na llectura: #: 受け付け ''o.ke tsu.ke'', 受付 ''uke tsuke'' receición; 行き先 ''i.ki saki'', 行先 ''iki saki'' direición === Esceiciones === # Sicasí, hai esceiciones pa estes regles y dellos okurigana ser por conveniu más que por lóxica: #: 明るい ''aka.rui'' brillante, 恥ずかしい ''hai.zukashii'' avergoñáu == Ver tamién == * [[Xapón]] * [[Idioma xaponés]] * [[Hiragana]] * [[Katakana]] * [[Kanji]] * [[Furigana]] * [[Xaponés antiguu]] * [[Xaponés clásicu]] * [[Jōyō kanji]]. Los 2136 calteres consideraos básicos. * [[Mojibake]] * [[Nihongo nōryoku shiken]]: Exame Oficial del Idioma Xaponés * [[Proto-japónico]] * [[Shodou]]: caligrafía xaponesa * [[Rōmaji]] * [[Sutegana]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Tradubot|Okurigana}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Escritura xaponés]] [[Categoría:Gramática xaponesa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] 4j0qajxjc4v2e2lrsaxhsj4rkv1t7am 3710442 3710441 2022-08-21T18:07:20Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{referencies|t=20160520}} {{Ficha xenérica}} {{nihongo|'''Okurigana'''|送り仮名|extra=''lletres acompañantes''}} son sufixos [[kana]], dacuando prefixos, que siguen al [[kanji]] n'oraciones [[Idioma xaponés|xaponeses]] escrites. El so usu ye da-y [[Flexón (llingüística)|inflexones]] a los axetivos o verbos, anque amás son utilizaos pa desambiguar kanji con múltiples llectures. Cuando s'usen pa dar inflexones, un okurigana nun verbu puede indicar el tiempu del mesmu ([[pasáu]] o [[Presente (gramática)|presente]]/[[Futuru (gramática)|futuru]]), como en {{nihongo|''tabemasu''|食べます|extra=«''comer''»}} frente a {{nihongo|''tabemashita''|食べました|extra=«''comíu''»}}; l'aspeutu del tiempu ([[perfectu]] o [[imperfectu]]), como en {{nihongo|''aruku''|歩く|extra=''caminar''}} frente a {{nihongo|''aruite imasu''|歩いています|extra=''caminando''}}; da-y un significáu afirmativu o negativu, como en {{nihongo|''nomimasu''|飲みます|extra=«''tomar''»}} frente a {{nihongo|''nomimasen''|飲みません|extra=«''nun tomar''»}}; o amesta-y un nivel de cortesía, como en {{nihongo|''okaasan''|お母さん|extra=''«una madre''}} frente a {{nihongo|''haha''|母|extra=''«la mio» madre''}}. Na actualidá'l ''okurigana'' escribir con [[hiragana]] pa escribir llectures [[kun'yomi]] (llectura xaponesa) de los kanji, l'usu de [[katakana]] yera d'usu común nel pasáu pa indicar les llectures [[on'yomi]] (llectura china), pero quedó descontinuado por cuenta de que los morfemes chinos nun crean inflexones en xaponés, polo que la so pronunciación puede ser inferida del contestu porque munchos son utilizaos como parte de pallabres compuestes o [[kango]]. == Exemplos d'usu == :''Nota: Na treslliteración emplegará un puntu (.) pa dixebrar la parte correspondiente al kanji de la parte correspondiente al okurigana.'' El verbu escribir (書く, ''ka.ku''), na so forma [[rentaikei]], amiesta al kanji ''ka'' (書), el okurigana ''ku'' (く) que ta escritu en hiragana. Usando este mesmu kanji podemos llograr más inflexones del verbu. * 書く (''ka.ku''): forma de diccionariu, úsase tamién como presente informal afirmativu: "(yo) escribo", "(tu) escribes", "(él/ella/usté) escribi", "(nós) escribimos", "(vós/ustedes) escribís", "(ellos/elles) escriben" * 書かない (''ka.kanai''): presente informal negativu: "(yo) nun escribo", etc. * 書いた (''ka.ita''): pasáu informal afirmativu: "(yo) escribí" o "(yo) escribí", etc. * 書かなかった (''ka.kanakatta''): pasáu informal negativu: "(yo) nun escribí" o "(yo) nun escribí", etc. * 書きます (''ka.kimasu''): presente formal afirmativu * 書きません (''ka.kimasen''): presente formal negativu * 書きました (''ka.kimashita''): pasáu formal afirmativu * 書きませんでした (''ka.kimasendeshita''): pasáu formal negativu Los [[axetivu verbal|axetivos verbales]] (tamién llamaos ''axetivos -i'') conxugar de forma asemeyada. * 高い (''taka.i''): presente afirmativu: "(ye) alto/caru" * 高くない (''taka.kunai''): presente negativu: "nun ye altu/caru" * 高かった (''taka.katta''): pasáu afirmativu: "yera altu/caru" * 高くなかった (''taka.kunakatta''): pasáu negativu: "nun yera altu/caru" El verbu venir (来る, ''ku.ru'') ye [[verbu irregular|irregular]] y na so conxugación camuda la llectura del kanji, que según la forma verbal pue ser ''ku'', ''ki'' o ''ko'': * 来る (''ku.ru''): forma de diccionariu y presente informal afirmativu * 来ない (''ko.nai''): presente informal negativu * 来た (''ki.ta''): pasáu informal afirmativu N'ocasiones, d'un solu kanji derívase más d'un verbu. Ye l'exemplu del kanji 食, que significa "comer", y del que deriven los siguientes verbos: * 食む (''hai.mu'') [arcaicu]: comer [yerba], recibir un salariu * 食う (''ku.o'') [vulgar]: comer, (papear) * 食らう (''ku.rau''): comer, beber, papear, recibir golpes, (tomar) * 食べる (''ta.beru''): comer Nesti casu, el okurigana determina si'l kanji 食 lléese "hai", "ku" o "ta". Nel peor de los casos, si'l llector nun conoz el verbu en cuestión pero sí'l kanji que lo forma, anque nun sepa lleelo bien pue faese una idea del so significáu. == Regles xenerales == === Verbos === # El okurigana de los verbos del grupu I (五段動詞 ''godan dōshi'') xeneralmente empieza pola última sílaba de la forma de diccionariu: #: 飲む ''non.mu'' beber, 頂く ''itada.ku'' recibir, 養う ''yashina.o'' cultivar, 練る ''ne.ru'' practicar. # Nel casu de los verbos del grupu II (一段動詞 ''ichidan dōshi'') el okurigana empieza na penúltima sílaba de la forma de diccionariu, nun siendo que namái tenga dos sílabes: #: 妨げる ''samata.geru'' prevenir, 食べる ''ta.beru'' comer, 占める ''shi.meru'' agorar, 寝る ''ne.ru'' dormir, 着る ''ki.ru'' vistir # Si'l verbu tien distintes variaciones tales como formes [[transitivu|transitiva]] y [[intransitivu|intransitiva]], la llectura más curtia del kanji ye la que s'utiliza pa toles pallabres rellacionaes: #: 閉める ''shi.meru'' cerrar (transitivu, grupu II), 閉まる ''shi.maru'' cerrase (intransitivu, grupu I), 落ちる ''o.chiru'' cayese (intr., grupu II), 落とす ''o.tosu'' dexar cayer (tr., grupu I) # N'ocasiones el okurigana ayuda a estremar verbos que s'escriben col mesmu kanji y asina esaniciar posibles ambigüedaes: #: 脅かす ''obiya.kasu'' amenaciar (mentalmente o nun sentíu figuráu), 脅す ''odo.el so'' amenaciar (físicamente) === Axetivos === # El okurigana de la mayor parte de los axetivos verbales (los qu'acaben en ''-i'') empieza pola ''i'': #: 安い ''yasu.i'' baratu, 高い　''taka.i'' alto o caru, 赤い ''aka.i'' colloráu # El okurigana de los axetivos verbales qu'acaben en ''-shii'' empieza por ''shi'': #: 楽しい ''tano.shii'' risonderu, 著しい ''ichijiru.shii'' notable, 貧しい ''mazu.shii'' probe # Hai esceiciones cuando l'axetivu tien una forma verbal. Nesti casu, como s'esplica na seición anterior, la llectura del kanji permanez constante: #: 暖める ''atata.meru'' calecer (verbu), 暖かい ''atata.kai'' templáu (axetivu); 頼む ''tano.mu'' confiar o riquir, 頼もしい ''tano.moshii'' fiable # Al igual qu'asocede colos verbos, el okurigana utilizar pa estremar llectures: #: 細い ''hoso.i'' finu, 細かい ''koma.kai'' menudu # Los [[axetivu nominal|axetivos nominales]] (tamién conocíos como axetivos -na) qu'acaben en ''-ka'' tienen okurigana a partir de ''ka'': #: 静か ''shizu.ka'' tranquil, 豊か ''yuta.ka'' abondosu, 愚か ''oru.ka'' tontu === Alverbios === # La última sílaba de los alverbios suelse escribir en okurigana: #: 既に ''sude.nin'' yá, 必ず ''kanara.zu'' ensin falta, 少し ''suko.shi'' pocu === Sustantivos === # Los sustantivos nun suelen tener okurigana: #: 月 ''tsuki'' lluna, 魚 ''sakana'' pez, 米 ''kome'' arroz # Sicasí, si'l sustantivu provién d'un verbu o axetivu, dacuando puede llevar el mesmu okurigana, anque en ciertos casos puede omitise: #: 釣る ''tsu.ru'' pescar (verbu), 釣り ''tsu.ri'' pesca (sust.) # En dellos sustantivos derivaos de verbos ye obligatoriu omitir el okurigana: #: 話 ''hanashi'' cuentu, 氷 ''koori'' xelu, 畳 ''tatami'' tatami # La forma nominal del verbu correspondiente sí toma'l okurigana correspondiente: #: 話し ''hana.shi'' ye la forma nominal del verbu 話す ''hana.el so'', y estrémase del sustantivu 話 ''hanashi''. # Dellos sustantivos lleven okurigana por conveniu: #: 兆し ''kiza.shi'' signu, 幸い ''saiwa.i'' dicha/felicidá, 勢い ''ikio.i'' puxanza # Dalgunos inclusive lleven okurigana pa estremar llectures, como asocede colos verbos y axetivos: #: 幸せ ''shiawa.se'' felicidá, 幸い ''saiwa.i'' dicha/felicidá === Pallabres compuestes === # El okurigana puede omitise si nun se produz nenguna ambigüedá nin nel significáu nin na llectura: #: 受け付け ''o.ke tsu.ke'', 受付 ''uke tsuke'' receición; 行き先 ''i.ki saki'', 行先 ''iki saki'' direición === Esceiciones === # Sicasí, hai esceiciones pa estes regles y dellos okurigana ser por conveniu más que por lóxica: #: 明るい ''aka.rui'' brillante, 恥ずかしい ''hai.zukashii'' avergoñáu == Ver tamién == * [[Xapón]] * [[Idioma xaponés]] * [[Hiragana]] * [[Katakana]] * [[Kanji]] * [[Furigana]] * [[Xaponés antiguu]] * [[Xaponés clásicu]] * [[Jōyō kanji]]. Los 2136 calteres consideraos básicos. * [[Mojibake]] * [[Nihongo nōryoku shiken]]: Exame Oficial del Idioma Xaponés * [[Proto-japónico]] * [[Shodou]]: caligrafía xaponesa * [[Rōmaji]] * [[Sutegana]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{Tradubot|Okurigana}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Escritura xaponés]] [[Categoría:Gramática xaponesa]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] bkw9iukyj0zh1bkj5j2zpr1w5kh7t4p 0 166936 3710450 3475582 2022-08-21T20:27:55Z Amherst99 5288 wikitext text/x-wiki El '''suecu estándar''' (''standardsvenska'') fai mención al [[idioma suecu]], faláu y escritu como una [[llingua estándar]]. El suecu escritu tien una gran homogenidad a lo llargo de tolos falantes del idioma, sicasí la fonética del idioma varia sensiblemente d'unes zones a otres. Asina se desenvolvieron diversos [[dialeutos de prestíu]] alredor de les grandes zones urbanes, como [[Estocolmu]], [[Gotemburgu]] y [[Malmö]]-[[Lund]]. El suecu estándar deriva del dialeutu emplegáu n'Estocolmu. Na actualidá casi la totalidá de los suecos usen el suecu estándar, y tamién la mayoría de falantes de suecu en [[Finlandia]]. El términu ''standardsvenska'' úsase casi puramente de forma académica, ente que los non llingüistes usen más comúnmente los términos ''rikssvenska'' (suecu nacional), y en menor midida ''högsvenska'' (altu suecu). L'altu suecu tenía orixinalmente el mesmu significáu que suecu nacional, faciendo mención al dialeutu relativu a la capital sueca, pero mientres el Sieglu XX el so significáu camudó pa designar el dialeutu de prestíu propiu de [[Ḥélsinki]]. A diferencia d'otros idiomes, la llingua estándar del suecu nun ye falada de forma totalmente uniforme. Anque sí esiste una uniformidá tocantes a [[fonoloxía]], nun la hai tocantes a [[fonética]]. Asina s'acepten trés grandes dialeutos del suecu estándar, el central, el del sur y el de Finlandia. Hai munches variedaes rexonales de la llingua estándar específiques d'árees xeográfiques de distintos tamaños. Estes variedaes reciben con frecuencia inflúi de los dialeutos auténticos, ente que la so estructura gramatical y fonolóxico paezse enforma a los dialeutos del suecu central, que ye'l faláu por más persones. Nos medios de comunicación nun ye estrañu atopar periodistes que falen con un marcáu acentu rexonal, magar la pronunciación más común, que tamién ye considerada la más formal, ye'l suecu estándar central. == Referencies == * Bolander, Maria (2002) ''Funktionell svensk grammatik'' ISBN 91-47-05054-3 * Engstrand, Olle (2004) ''Fonetikens grunder'' ISBN 91-44-04238-8 {{Tradubot|Sueco estándar}} [[Categoría:Llingües de Suecia]] [[Categoría:Idioma suecu]] [[Categoría:Llingües estándares]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] [[Categoría:Wikipedia:Artículos ensin plantía llistaref]] pzip6ew4fowsbshzj3udl7dwy34flhy 0 167251 3710538 3707908 2022-08-22T08:12:34Z XabatuBot 43102 iguo testu: Coblenza => Koblenz wikitext text/x-wiki {{otros usos|Albert Speer Jr.|el so fíu, tamién arquiteutu}} {{persona}} '''Berthold Konrad Hermann Albert Speer'''{{sfn|van der Vat|1997|p=11}}{{nym}} foi un [[arquiteutu]] [[Alemaña|alemán]] y ministru d'Armamentu y Guerra del [[Tercer Reich]] mientres la [[Segunda Guerra Mundial]]. Speer foi arquiteutu xefe d'[[Adolf Hitler]] antes d'asumir la oficina ministerial. Conocer como «el nazi que pidió perdón»<ref>Títulu del documental de la BBC2 [http://ftvdb.bfi.org.uk/sift/title/548364 ''Albert Speer The Nazi Who Said Sorry''], British Film Institute, 1996.</ref> porque nos [[xuicios de Núremberg]] y nes sos memories aceptó la so responsabilidá nos crímenes del [[Alemaña nazi|réxime nazi]]. A pesar d'ello, el so nivel d'implicación na [[Los xudíos mientres la Segunda Guerra Mundial|persecución de los xudíos]] y la so conocencia del [[Holocaustu]] siguen siendo motivu de discutiniu.{{sfn|Tooze|2007|p=553}}{{sfn|Sereny|2006|pp=79–80}} Speer xunir al [[Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán|Partíu nazi]] en 1931 y aína empezó una carrera político y gubernamental que duró catorce años. La so formación como [[Arquiteutura|arquiteutu]] ayudólu a ganar importancia dientro del partíu y amás convirtióse en miembru del círculu más cercanu al ''[[Führer]]'', pos Hitler encargó-y diseñar y construyir dellos edificios, ente ellos la [[Cancillería del Reich]] y el [[Campu Zeppelín]] de [[Núremberg]], sede de los multitudinarios [[Congresos de Núremberg|congresos del partíu]]. Speer tamién diseñó una ambiciosa [[Welthauptstadt Germania|reconstrucción de Berlín]] que contemplaba la creación d'enormes edificios, amplies aveníes y un sistema de tresportes reorganizáu. Ministru d'Armamentu y Guerra d'Adolf Hitler dende febreru de 1942, Speer foi capaz de caltener mientres el conflictu una elevada producción de material militar a pesar de los masivos y devastadores [[Bombardeos estratéxicos mientres la Segunda Guerra Mundial|bombardeos de los Aliaos]] sobre Alemaña. Acabada la guerra, foi xulgáu en Núremberg y sentenciáu a venti años de prisión pol so papel nel réxime nazi, principalmente pol usu de [[Trabayos forzaos|trabayadores forzaos]]. Cumplió tola so condena, en [[Berlín Oeste]], la mayor parte d'ella na [[prisión de Spandau]], y tres la so lliberación en 1966 publicó dos esitosos llibros autobiográficos: ''Memories: Hitler y el Tercer Reich vistos dende dientro'' y ''Diariu de Spandau''. Nellos detalla la so estrecha rellación con Hitler y ufierta una perspeutiva única sobre'l funcionamientu del réxime nazi. Más tarde escribió un tercer llibru, ''Infiltración'', sobre les [[Schutzstaffel|Schutzstaffel (SS)]] (organización paramilitar del Tercer Reich). Albert Speer morrió por causes naturales en 1981 mientres una visita a Londres.{{sfn|Fest|1999|p=337}} == Primeros años == Albert Speer nació en [[Mannheim]] nel senu d'una familia adinerada de clase media–alta, segundu de los trés fíos de Luise Máthilde Wilhelmine (Hommel) y Albert Friedrich Speer. En 1918 la familia treslladóse permanentemente a la Villa Speer, la so residencia de branu nel palaciu de Wolfsbrunnenweg, cerca de [[Heidelberg]].{{sfn|Speer|2011|p=7}} Acordies con Henry T. King, fiscal axuntu nos xuicios de Núremberg que más tarde escribió un llibru sobre Speer, «l'amor y la calidez arralecíen nel llar de mocedá de Speer».{{sfn|King|1997|p=27}} Speer foi un activu deportista que practicó [[esquí]] y [[alpinismu]], y na so escuela en Heidelberg practicó [[rugbi]], deporte inusual n'Alemaña.{{sfn|van der Vat|1997|p=23}} Quixo convertise en [[matemáticu]], pero'l so padre díxo-y que si escoyía esi camín «diba llevar una vida ensin dineru, ensin posición y ensin futuru»,{{sfn|Schmidt|1984|p=28}} polo qu'acabó siguiendo los pasos del so padre y el so güelu y estudió [[arquiteutura]].{{sfn|Fest|1999|pp=11–13}} Empezó los sos estudios d'arquiteutura na [[Universidá de Karlsruhe]] en llugar d'en una institución más prestixosa por culpa de la [[Hiperinflación na República de Weimar|crisis de hiperinflación de 1923]], que llindó los ingresos de los sos padres.{{sfn|Speer|2011|p=9}} Al añu siguiente, col aliviu de la crisis, treslladar a la «muncho más reputada» [[Universidá Téunica de Múnich]]{{sfn|Sereny|2006|p=63}} y en 1925 treslladar de nuevu, nesti casu a la [[Universidá Téunica de Berlín]], onde estudió con [[Heinrich Tessenow]], a quien Speer almiraba.{{sfn|Speer|2011|pp=10–11}} N'aprobando los sos exámenes en 1927, Speer convertir n'asistente de Tessenow, un gran honor a los sos 22 años.{{sfn|van der Vat|1997|pp=34–36}} D'esta miente Speer pudo impartir delles de les clases de Tessenow mientres siguía colos sos estudios de posgráu.{{sfn|Sereny|1995|pp=71–73}} En [[Múnich]] y Berlín empezó una estrecha amistá que duraría mediu sieglu con [[Rudolf Wolters]], quien tamién estudió con Tessenow.{{sfn|van der Vat|1997|pp=33–34}} A mediaos de 1922 Speer empezó a cortexar a Margarete (Margret) Weber (1905–1987), anque la so rellación nun yera aprobada pola conciencia de clase de la so madre, que sentía que los Weber yeren de clase inferior (el padre de Weber yera un artesanu d'ésitu qu'emplegaba a cincuenta trabayadores). A pesar d'esta oposición la pareya casóse en Berlín el 28 d'agostu de 1928, anque pasaríen siete años primero que Margarete Speer fuera convidada a quedase en casa de los sos suegros.{{sfn|Sereny|2006|pp=47–49}} == Arquiteutu nazi == === Ingresu nel Partíu (1930-1934) === Speer aseguró que de mozu yera apolíticu y qu'allegó a un mitin del [[Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán]] en Berlín n'avientu de 1930 por pidimientu de dalgunos de los sos estudiantes.{{sfn|Sereny|2006|p=79}} Sosprender al ver a Hitler vistíu con un traxe azul llimpiu, en llugar de col [[Sturmabteilung|traxi marrón]] que llucía nos cartelos del Partíu Nazi, y quedó gratamente impresionáu, non solo coles sos propuestes, sinón tamién cola persona. Delles selmanes dempués asistió a otru mitin, nesi casu presidíu por [[Joseph Goebbels]], quien-y sosprendió pola manera en qu'arengaba al públicu, daqué que nun menospreció la prestosa impresión que Hitler causáralu. El 1 de marzu de 1931 solicitó l'adhesión al Partíu Nazi y convirtióse nel militante númberu 474&nbsp;481.{{sfn|Speer|2011|pp=15–17}}{{sfn|Fest|1999|p=29}} El primer puestu de Speer nel Partíu Nazi foi como xefe del [[NSKK|Cuerpu de Motoristes Nacional-socialistes]] del suburbiu berlinés de [[Wannsee]], pos yera l'únicu nazi de la ciudá con coche propiu.{{sfn|Speer|2011|p=21}} Speer cuntó que foi contratáu, ensin honorarios, pol líder del partíu del Westend de Berlín, [[Karl Hanke]], pa redecorar una villa qu'acababa d'arrendar. Hanke amosóse entusiasmáu cola resultancia.{{sfn|Speer|2011|pp=21–22}} En 1931 Speer arrenunció al so puestu como asistente de Tessenow por cuenta de los retayos salariales y treslladóse a Mannheim cola esperanza d'aprovechar los contactos del so padre. Tuvo poco ésitu, polo que'l so proxenitor dio-y un trabayu como xestor de les propiedaes del güelu Speer. En xunetu de 1932 los Speer visitaron Berlín p'ayudar al partíu antes de les [[República de Weimar#Eleiciones parllamentaries (1932)|eleiciones]] al ''[[Reichstag (parllamentu alemán)|Reichstag]]''. Mientres taben ellí Hanke encamentó'l mozu arquiteutu a Goebbels p'ayudar na renovación de la sede del partíu na capital alemana. Speer, que tuviera a puntu de dise de vacaciones cola so esposa a [[Prusia Oriental]], aportó a faer el trabayu, al términu del cual retornó a Mannheim, onde permaneció hasta la [[Machtergreifung|llegada al poder de Hitler]] en xineru de 1933.{{sfn|Fest|1999|pp=28–30}}{{sfn|Speer|2011|pp=22–25}} Tres l'ascensu al poder de los nazis, Hanke volvió llamar a Berlín a Speer. Goebbels, nuevu [[Prensa de l'Alemaña Nazi#Ministeriu del Reich pa la Ilustración Pública y Propaganda|ministru de Propaganda]], contratar p'anovar l'edificiu del so ministeriu na Wilhelmplatz.{{sfn|Speer|2011|pp=25–26}} L'arquiteutu tamién diseñó en 1933 la conmemoración del [[EuroMayDay|MayDay]] en Berlín. Nos sos ''Memories'' menta que, viendo'l diseñu orixinal pa esti congresu en Berlín nel escritoriu de Hanke, señaló que'l sitiu asemeyar a una [[Schützenfest]].{{sfn|Speer|2011|pp=26–27}} Hanke, entós [[Secretariu de Estado#Alemaña|Secretariu d'Estáu]] de Goebbels,{{sfn|Sereny|2006|p=99}} retar a crear un diseñu meyor. Como Speer supo más tarde, Hitler entusiasmar col so diseñu (qu'usaba banderes xigantes), anque Goebbels llevóse tol méritu del mesmu. Tessenow amosóse indiferente: «¿Pienses que creasti daqué?. Ye llamativu, eso ye tou».{{sfn|Speer|2011|pp=26–27}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1971-016-29, Nürnberg, Adolf Hitler, Albert Speer.jpg|thumb|Speer xunto a Hitler en [[Núremberg]] en 1933.]] Los organizadores del [[Congresos de Núremberg|congresu del partíu Nazi en Núremberg]] en 1933 llamaron a Speer por que presentara los sos diseños y punxéronlu en contautu con Hitler per primer vegada. Nin los organizadores nin [[Rudolf Hess]] taben dispuestos a decidir qué plan yera aprobáu, polo que Hess unvió a Speer al apartamentu de Hitler en Múnich pa buscar la so aprobación.{{sfn|Sereny|2006|pp=100–01}} Cuando Speer entró, el nuevu canciller taba llimpiando una pistola, que rápido punxo a un llau pa poder echar una güeyada a los planos y aprobalos ensin siquier mirar al arquiteutu.{{sfn|Speer|2011|pp=27–28}} Esti trabayu dio-y a Speer el so primer puestu nacional como «Comisionado pa la Presentación Artística y Téunica de los Congresos y Demostraciones del Partíu».{{sfn|van der Vat|1997|p=49}} La siguiente xera d'importancia de Speer foi sirvir como enllaz en Berlín pa les obres de renovación de la Cancillería que llevaba a cabu [[Paul Ludwig Troost|Paul Troost]]. Como canciller, Hitler tenía una residencia nel edificiu y diba tolos díes pa ser informáu por Speer y pol supervisor de la obra sobre'l progresu de la construcción. Tres unu d'estos alcuentros, Hitler convidar a xintar, pa gran escitación del arquiteutu.{{sfn|Sereny|2006|pp=101–03}} Hitler amosó enforma interés por Speer mientres la comida y díxo-y que tuviera buscando un mozu arquiteutu capaz de llevar a cabu los sos suaños arquiteutónicos pa la nueva Alemaña. Speer convirtióse rápido en parte del círculu íntimu de Hitler, y esperaba la llamada del canciller pela mañana pa pasiar o charrar, ufiertar asesoramientu en materia arquitectónico y aldericar les sos idees. La mayoría de los díes yera convidáu a cenar.{{sfn|Sereny|2006|p=106}} Dambos teníen enforma de mancomún: Hitler falaba de Speer como una alma ximielga» escontra la que caltuviera siempres «les sos más templaos sentimientos humanos».{{sfn|Fest|1999|p=42}} El mozu y ambiciosu arquiteutu quedó esllumáu pol rápidu ascensu de Hitler y la so cercanía a él garantizó-y el sustentu económicu per parte del gobiernu y de los más altos escalafones del Partíu.{{sfn|Fest|1999|p=54}} Speer testificó en Núremberg: «Pertenecí a un círculu compuestu por otros artistes y el so equipu personal. Si Hitler tuviera amigos, yo fuera ensin dulda unu de los más cercanos».{{sfn|Fest|1999|p=296}} === Primer arquiteutu del Tercer Reich (1934-1939) === {{VT|Arquiteutura de l'Alemaña nazi}} [[Ficheru:Reichsparteitag. Der grosse Appell der Politischen Leiter auf der von Scheinwerfern berstrahlten Zeppelinwiese in... - NARA - 532605.tif|thumb|La ''Catedral de Lluz'' sobre la tribuna del [[Campu Zeppelín]].]] A la muerte de Troost el 21 de xineru de 1934, Speer reemplazar como arquiteutu xefe del partíu. Hitler nomar dirixente de la Oficina Principal de la Construcción, puestu col qu'entró nominalmente nel equipu de Rudolf Hess.{{sfn|van der Vat|1997|p=60}} Unu de los primeros encargos de Speer tres la muerte de Troost foi'l Campu Zeppelín, el campu de paraes militares qu'apaez nel documental de [[Leni Riefenstahl]] —obra maestra de la propaganda— ''[[El trunfu de la voluntá]]''. Esta enorme obra tenía capacidá pa 340&nbsp;000 persones{{sfn|van der Vat|1997|p=59}} y cuntaba con una [[tribuna]] inspirada nel [[Altar de Pérgamo]], anque magnificado a una escala inmensa.{{sfn|Speer|2011|p=55}} Speer aportunó en que se celebraren de nueche'l mayor númberu d'espectáculos posibles tantu pa resaltar los efeutos de llume como pa despintar a los miembros del Partíu Nazi, munchos de los cualos teníen sobrepesu.{{sfn|Sereny|2006|p=131}} Arrodió l'área del campu con 130 reflectores [[Defensa antiaérea|antiaéreos]] destinaos a crear una Catedral de Lluz» o, como foi llamada pol embaxador británicu Sir [[Nevile Henderson]], una Catedral de Xelu».{{sfn|Speer|2011|pp=58–59}} Speer consideraba esta la so obra más bella y la única qu'aguantaría los pasu del tiempu.{{sfn|Speer|2011|pp=58–59}} Núremberg foi sede de munchos de los edificios oficiales del Partíu Nazi, dalgunos de los cualos nunca construyir, como ye'l casu del [[Deutsches Stadion]], que podría afaer a 400&nbsp;000 espectadores, o otru Campu pa los congresos nazis que podría dar cabida a un millón de persones.{{sfn|van der Vat|1997|p=59}} Mientres entamaba estes estructures, Speer inventó'l conceutu del valor de la ruina»: los grandes edificios teníen de ser construyíos de tal manera que fueren ruines estéticamente prestoses pasaos miles d'años, como testamentos del grandor del Tercer Reich, de la mesma que les ruines [[Mundu grecorromanu|grecorromanes]] yeren símbolos del grandor del mundu de l'[[antigüedá clásica]]. Hitler abrazó con entusiasmu estos conceutos y ordenó que los edificios más importantes del Reich fueren construyíos d'alcuerdu a ellos.{{sfn|Speer|2011|pp=55–56}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1972-026-74, Modell Reichsautobahn-Einfahrt bei Salzburg.jpg|thumb|Maqueta de les pilastres d'accesu a una [[autopista]] alemana diseñaos por Speer en 1936 pa la frontera con Austria, cerca de [[Salzburgu]].]] {{cita|Les construcciones modernes nun yeren bien apoderaes pa constituyir la ponte de tradición escontra futures xeneraciones que Hitler deseyaba: resultaba inimaxinable qu'unos escombros ferruñosos tresmitieren l'espíritu heroicu que Hitler almiraba nos monumentos del pasáu. La mio teoría tenía por oxetu resolver esti dilema: l'empléu de materiales especiales, según la considerancia de ciertes condiciones estructurales específiques, tenía de dexar la construcción d'edificios que cuando llegaren a la decadencia, al cabu de cientos o miles d'años, pudieren asemeyase un pocu a los sos modelos romanos.|Albert Speer{{Harvnp|Box|2008|p=187}}}} Speer nun podía evitar ser testigu de los escesos del réxime nazi. Poco dempués del afitamientu nel poder de Hitler, na [[nueche de los cuchiellos llargos]], el canciller ordenó a Speer tomar dellos trabayadores y dir al edificiu qu'allugaba les oficines del vicecanciller [[Franz von Papen]] de mano la so conversión nun cuartel de seguridá, a pesar de tar entá ocupáu por funcionarios de Von Papen. Speer y el so grupu entraron nel edificiu y atopáronse un charcu de sangre, aparentemente del cuerpu d'Herbert von Bose, secretariu de Papen que fuera asesináu ellí. Speer afirmó qu'esa visión nun tuvo nengún efeutu nél, más allá de faer qu'evitara aquella estancia.{{sfn|Speer|2011|p=53}} [[Ficheru:Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne (Paris-1937).jpg|thumb|left|El pabellón d'Alemaña diseñáu por Speer (izq.) frente al pabellón soviéticu (der.) na [[Esposición Internacional de París de 1937]].]] Cuando Hitler despreció'l diseñu de [[Werner March]] pal [[Estadiu Olímpicu de Berlín|Estadiu Olímpicu]] de los [[Xuegos Olímpicos de Berlín 1936|Xuegos Olímpicos de Berlín de 1936]] por consideralo bien [[Arquiteutura moderna|modernu]], Speer modificó los planos añediendo un esterior de piedra.{{sfn|van der Vat|1997|p=65}} Tamién diseñó'l pabellón alemán pa la [[Esposición Internacional de París de 1937]], onde los pabellones alemán y soviéticu taben l'unu frente l'otru. Sabiendo, gracies a una filtración clandestina de los sos planos, que los [[Xunión Soviética|soviéticos]] diben construyir [[Obreru y koljosiana|dos figures]] colosales que paeceríen avanzar escontra'l pabellón alemán, Speer modificó'l so diseñu pa incluyir una enorme masa cúbico que s'oponía a la so meyora, rematada na parte cimera por una gran águila que miraba escontra baxo a los dos figures soviétiques. Dambos pabellones fueron gallardoniaos con medayes d'oru polos sos diseños.{{sfn|Speer|2011|p=81}} Xuntu al pabellón alemán tuvo asitiáu'l celebráu [[Pabellón de la República Española]], que'l so diseñu [[Racionalismu arquiteutónicu|racionalista]] oldeaba vivamente cola monumentalidad de la propuesta de Speer. Speer tamién recibió, de parte del líder de les [[Mocedaes Hitlerianes]] y más tarde compañeru so na cárcel de Spandau, [[Baldur von Schirach]], la Medaya d'Oru d'Honor de les Mocedaes Hitlerianes con Fueyes de Carbayu.{{sfn|Angolia|1978|p=194}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1986-029-02, "Germania", Modell "Große Halle".jpg|thumb|Maqueta del ''[[Volkshalle]]'' de ''[[Welthauptstadt Germania]]'', l'ambiciosa reforma de Berlín entamada por Speer.]] En 1937 Hitler nomó a Speer Inspector Xeneral de los edificios de la capital del Reich col rangu de subsecretariu d'estáu nel gobiernu del Reich. Esti puestu suponía estraordinarios poderes sobre'l gobiernu de la ciudá de Berlín y facer responsable solu ante Hitler.{{sfn|Fest|1999|p=64}} Tamién fixo al arquiteutu miembru del Reichstag, anque esti organismu tenía entós [[Llei habilitante de 1933|bien pocu poder efeutivu]].{{sfn|Sereny|2006|p=144}} El canciller ordenó-y ellaborar planos pa reconstruyir Berlín como capital del mundu, ''[[Welthauptstadt Germania]]''. Speer ellaboró un trazáu que se basaba nuna llarga avenida de cinco quilómetros que corría de norte a sur y que l'arquiteutu llamó ''Prachtstrasse'', la ''Cai de la Magnificencia'',{{sfn|Sereny|2006|p=140}} o tamién la Exa norte-sur».{{sfn|Sereny|2006|p=141}} Nel estremu norte d'esta avenida Speer dispunxo la ''[[Volkshalle]]'', un enorme edificiu d'asamblea cerráu por una xigantesca cúpula de más de 200 metros d'altor y con espaciu interior pa 180&nbsp;000 persones. Nel estremu sur de l'avenida habría un [[arcu de trunfu]], tamién de colosales proporciones, de siquier 120 metros d'altor y capaz de contener el [[Arcu de Trunfu de París]]. L'españíu de la [[Segunda Guerra Mundial]] en setiembre de 1939 obligó a retardar y finalmente abandonar estos planes.{{sfn|Fest|1999|p=71}} Parte del terrén pa la gran avenida diba ser llográu del afitamientu del sistema de víes ferriales berlineses.{{sfn|Speer|2011|p=77}} Speer contrató a Wolters pal so equipu de diseñu y dio-y una especial responsabilidá pa diseñar la ''Prachtstrasse''.{{sfn|Sereny|2006|p=27}} Cuando'l padre d'Albert Speer vio la maqueta del nuevu Berlín díxo-y a los so fíu: «Toos ustedes hanse vueltu dafechu llocos».{{sfn|Sereny|2006|p=158}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1988-092-32, Berlin, Neue Reichskanzlei.jpg|thumb|left|Fachada de la nueva [[Cancillería del Reich]].]] Dende 1934 taba planiándose la construcción d'una nueva [[Cancillería del Reich]]. El terrén adquirir a finales de 1934 y a empiezos de marzu de 1936 baltáronse dellos edificios pa enanchar la cai ''Voßstraßy''.{{sfn|Kitchen|2015|pp=46-47}} Speer tuvo implicáu virtualmente nesti proyeutu dende'l principiu porque se-y encargara anovar el palaciu Borsig na esquina ente la ''Voßstraßy'' y la ''Wilhelmstraßy'' pa sirvir como cuartel xeneral de les [[Sturmabteilung|''SA'']], que diben ser treslladaes dende Múnich a Berlín tres la [[Nueche de los cuchiellos llargos|purga]] d'[[Ernst Röhm]].{{sfn|Kitchen|2015|p=45}} Los trabayos preliminares pa la nueva cancillería tuvieron completos en mayu de 1936. En xunu d'esi añu Speer cobró unos honorarios personales de 30&nbsp;000 [[Reichsmark]] y envaloró que la cancillería taría terminada nun plazu de trés o cuatro años. Los planes detallaos tuvieron llistos en xunetu de 1937 y la primer estructura completóse'l 1 de xineru de 1938. Poco dempués, el 27 de xineru, Speer recibió plenos poderes per parte de Hitler por que rematara la nueva cancillería na fecha llende del 1 de xineru de 1939.{{sfn|Kitchen|2015|pp=46-49}} L'arquiteutu construyó una enorme ya impresionante estructura en tan solu nueve meses, un edificiu qu'incluyía la Galería de Mármol», de 146 metros de llargu, casi'l doble que la [[Galería de los Espeyos]] del [[Palaciu de Versalles]]. Pa llograr cumplir l'encargu, y por cuenta de la escasez de mano d'obra, Speer obligó a los obreros a trabayar en dos veces de diez y doce hores. Hitler, que permaneciera fora del proyeutu, quedó acorviáu cuando'l so arquiteutu apurrir, totalmente amobláu, con dos díes d'antelación en xineru de 1939.{{sfn|Kitchen|2015|pp=53-56, 53, 56}}{{sfn|Fest|1999|pp=101–06}} L'edificiu, emponderáu pol ''Führer'' como «la gloria suprema del gran imperiu políticu alemán», taba diseñáu como una enorme escenografía teatral «pa humildar y amedranar», como señala l'historiador [[Martin Kitchen]]. Hitler condecoró al arquiteutu cola [[Placa Dorada del Partíu]],{{sfn|Speer|2011|p=137}} pero [[Heinrich Tessenow]] nun s'amosó tan impresionáu y suxurió a Speer que se tendría qu'haber tomáu nueve años pa realizar esi proyeutu.{{sfn|Fest|1999|p=110}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 183-H29050, München, Ernst Gall, Adolf Hitler, Albert Speer.jpg|thumb|Speer (derecha) visitando xunto a Hitler (centru) les obres de la [[Haus der Kunst|Casa del Arte Alemano]] en [[Múnich]] (1936).]] Esta segunda cancillería resultó bien estropiada mientres la [[batalla de Berlín]] en 1945{{sfn|Fest|1999|p=273}} y foi finalmente desmantelada polos soviéticos, qu'usaron les sos piedres pa crear el [[Monumentu de Guerra Soviéticu (Treptower Park)|Monumentu de Guerra Soviéticu]].{{sfn|Fest|1999|p=351}} Mientres el proyeutu de la nueva cancillería producióse'l [[pogromo]] de la [[nueche de los cristales rotos]]. Speer nun fixo mención a esti sucesu nel primer borrador de los sos ''Memories'', y foi solo tres l'avisu urxente del so editor qu'añedió una reseña qu'afirma que vio dende'l so coche les ruines de la [[Sinagoga]] Central de Berlín.{{sfn|Sereny|2006|p=164}} Speer tuvo so una gran presión psicolóxica nesta dómina de la so vida, como más tarde recordó: {{cita|Pocu dempués de que Hitler fixérame los primeres grandes encargos arquiteutónicos empecé a sufrir ansiedá en túneles llargos, aviones y habitaciones pequeñes. El mio corazón se desbocaba, quedábame ensin aliendu, la mio diafragma paecía ser más pesáu y albidraba de que la mio presión sanguínea aumentaba descomanadamente… ¡Ansiedá metanes tola mio llibertá y poder!.{{sfn|Speer|1975|p=217}}}} === Arquiteutu mientres la guerra (1939-1942) === Speer sofitó la [[Invasión alemana de Polonia de 1939|invasión alemana de Polonia]] y la [[Segunda Guerra Mundial|guerra subsiguiente]], anque reconoció que retardaría los sos suaños arquiteutónicos.{{sfn|Fest|1999|p=115}} Nos sos últimos años l'arquiteutu, en conversaciones cola so biógrafa [[Gitta Sereny]], esplicó cómo se sintió en 1939: «De xacíu taba perfeutamente al tantu de que [Hitler] buscaba la dominación del mundu… Nesi momentu yo nun pidía namás. Esi foi'l puntu central de los mios edificios. Tou lo que yo quixi pa esi gran home yera qu'apoderara'l mundu».{{sfn|Sereny|2006|p=186}} [[Ficheru:Hitler, Speer y Breker en París, 23 de junio de 1940.jpg|thumb|Speer (izq.) xunto a Hitler y l'escultor [[Arno Breker]] nel París ocupáu'l 23 de xunu de 1940.]] L'arquiteutu punxo'l so departamentu a disposición de la ''[[Wehrmacht]]'', y cuando Hitler protestó y dixo que Speer nun yera quién pa decidir como teníen de ser usaos los sos trabayadores, esti a cencielles ignorar.{{sfn|Fest|1999|pp=111–12}} Ente les innovaciones del arquiteutu alemán tuvieron los escuadrones de reaición rápida pa construyir carreteres y llimpiales d'escombros, unidaes que poco dempués fueron usaes pa estenar llugares bombardeados.{{sfn|Fest|1999|p=115}} Cola meyora de la guerra, favorable nun principiu a los intereses alemanes, Speer siguió colos sos trabayos preliminares sobre los trazaos urbanos de Berlín y Núremberg, siempres ante la insistencia de Hitler, al que nun llogró convencer de la necesidá de suspender los proyeutos constructivos previos a la guerra.{{sfn|Speer|2011|pp=176–78}}{{sfn|Speer|2011|pp=180–81}} Speer tamién supervisó la construcción de los edificios de la ''Wehrmacht'' y la ''[[Luftwaffe (Wehrmacht)|Luftwaffe]]'' y desenvolvió una notable organización pa encarar estos proyeutos.{{sfn|Speer|2011|p=182}} En 1940 [[Josif Stalin|Stalin]] propunxo que Speer visitara [[Moscú]]. El líder soviéticu había quedáu particularmente impresionáu pol pabellón alemán que l'arquiteutu diseñara pa la esposición internacional en París y deseyaba atopase col arquiteutu del Reich». Hitler, con acusaos cambeos d'humor, nun dexó dir a Speer por medrana a que'l líder soviéticu meter nun furacu d'aguarones» hasta que remaneciera una nueva Moscú.{{sfn|Fest|2008|pp=66–67}} Cuando [[Operación Barbarossa|Alemaña invadió la Xunión Soviética]] en 1941 Speer llegó a duldar, a pesar de les garantíes de Hitler, de que los sos proyeutos pa Berlín materializaren dalgún día.{{sfn|Fest|2008|p=69}} == Ministru d'Armamentu == === Nomamientu y mayor poder === El 8 de febreru de 1942 el Ministru d'Armamentu [[Fritz Todt]] morría nun accidente d'avión pocu dempués de desapegar del [[Wolfsschanze|cuartel oriental de Hitler]] en [[Kętrzyn|Rastenburg]]. Speer, que llegara a Rastenburg la nueche anterior, aceptara la ufierta de Todt de volar con él a Berlín, pero atayar poques hores antes del despegue, daqué que l'arquiteutu esplica nos sos ''Memories'' que se debió a que taba exhausto del vuelu d'ida y una xunta nocherniega con Hitler. El mesmu día del accidente Hitler nomó a Speer sustitutu de Todt con tolos sos poderes. Nes sos memories Speer recuerda la so xunta col Führer y el so renuencia a asumir la cartera ministerial, y que solo aceptó por orde de Hitler. Tamién cunta que [[Hermann Wilhelm Göring|Göring]] corrió al cuartel del canciller al enterase del fallecimientu de Todt cola esperanza d'asumir los sos poderes, pero atopar cola decisión irrevocable del nomamientu de Speer.{{sfn|Speer|2011|pp=193–96}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1971-016-25, Waffenvorführung, Keitel, Hitler, Speer.jpg|left|thumb|Speer (derecha) xunto a Hitler (centru) mientres una demostración de nueves armes n'abril de 1943.]] Nel momentu de la llegada de Speer al ministeriu, la economía alemana nun taba totalmente empobinada, a diferencia de la británica, a la producción militar. N'Alemaña inda se producíen bienes de consumu cuasi na mesma cantidá qu'en tiempu de paz. Siquier cinco autoridad supremes teníen xurisdicción sobre la producción d'armamentu, una de les cualos, el Ministeriu d'Asuntos Económicos, declarara en payares de 1941 que les condiciones del momentu nun dexaben un aumentu de la producción armamentística. Había poques muyeres emplegaes nes fábriques, nes cualos solo trabayar una vez. Una nueche, pocu dempués del so nomamientu, Speer foi a visitar una fábrica d'armes en Berlín y nun atopó a naide.{{sfn|Fest|1999|pp=139–41}} Speer superó estes dificultaes centralizando tolos poderes sobre la [[economía de guerra]] nél mesmu. A les fábriques dióse-yos autonomía o, lo que Speer llamó, «auto responsabilidad», y centráronse caúna nun solu productu.{{sfn|Sereny|2006|p=295}} Sofitáu dafechu por Hitler, quien-y dixo «Speer, voi roblar tou lo que venga de ti»,{{sfn|Fest|1999|p=143}} el nuevu ministru ordenó que cada fábrica especializar nun sistema d'armes, y asitió como supervisores de cada departamentu a téunicos espertos en sustitución de los militares que lu habíen fechu hasta entós. Nengún xefe de departamentu podría tener más de 55 años (cualesquier más vieyu podía cayer na rutina y l'arrogancia»){{sfn|Fest|2007|p=76}} y nengún sustitutu más de 40. Sobre estos departamentos habría un comité central de planificación encabezáu por Speer, quien tuvo cada vez más responsabilidá na producción militar y, col tiempu, en tola economía alemana. Acordies coles actes d'una xunta del Altu Mandu de la ''Wehrmacht'' en marzu de 1942, «Solo la pallabra de Speer vale agora… Puede interferir en tolos departamentos».{{sfn|Fest|1999|pp=142–44}} Goebbels anotaría nel so diariu, en xunu de 1943, que «Speer sigue tando enriba col Führer. Ye un verdaderu xeniu de la organización».{{sfn|Schmidt|1984|p=75}} L'arquiteutu tuvo tanto ésitu como ministru que, a finales de 1943, yera llargamente consideráu ente la élite nazi como un posible socesor de Hitler.{{sfn|Sereny|2006|pp=376–77}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 183-J14204, Atlantikwall, Albert Speer, Xaver Dorsch.jpg|thumb|Speer inspeicionando les obres del [[Muriu atlánticu]] (mayu de 1943).]] Anque Speer tenía un enorme poder, inda yera un subordináu de Hitler. El oficiales nazis delles vegaes recurríen al ministru buscando órdenes direutes del Führer. Cuando Speer ordenó que se suspendieren toles obres arquiteutóniques de tiempu de paz, los ''[[Gauleiter]]'' (líderes de distritu del partíu Nazi) llograron una exención pa los sos proyeutos. Speer solicitó'l nomamientu de Hanke como xefe de la mano d'obra pa optimizar l'usu de los trabayadores alemanes, pero Hitler, por influyencia de [[Martin Bormann]], nomó nel so llugar a [[Fritz Sauckel]]. Este, en llugar d'aumentar el númberu de muyeres trabayadores y tomar otres midíes pa entamar meyor a los trabayadores xermanos, como Speer quería, importó mano d'obra de naciones ocupaes pa trabayar nes fábriques d'armamentu de Speer so les condiciones más brutales.{{sfn|Fest|1999|pp=146–50}} El 10 d'avientu de 1943 Speer visitó la factoría soterraña [[Mittelwerk]] de [[Cohete V2|cohetes V-2]], que recurría a mano d'obra d'un [[campu de concentración]]. Impactáu poles condiciones del llugar, nel que morrió un 5,7% de trabayadores solu nesi mes, Speer ordenó ameyorar les sos condiciones de trabayu y les instalaciones del [[campu de concentración de Mittelbau-Dora]].{{sfn|van der Vat|1997|pp=175–76}} A pesar d'estos cambeos, la metá de los trabayadores d'esti llugar acabó morriendo, sobre lo que Speer comentaría: «les condiciones pa estos prisioneros yeren en realidá bárbares, y siempres que piensu nellos apodérase de mi un sentíu de fonda implicación y culpa personal».{{sfn|Speer|2011|p=370}} En 1943 los [[Aliaos de la Segunda Guerra Mundial|aliaos]] ganaren la superioridá aérea sobre Alemaña y yeren comunes los [[Bombardeos estratéxicos mientres la Segunda Guerra Mundial|bombardeos]] sobre les ciudaes y la industria xermanu. Sicasí, la campaña de bombardeos aliaos nun se centró sobre la industria y Speer, cola so habilidá pa la improvisación, foi capaz de sobreponese a los efeutos de les bombes, pos en 1943 aumentó más del doble la producción de [[Carru de combate|tanques]], nun 80% la d'[[Aeronaves militares d'Alemaña na Segunda Guerra Mundial#Aeronaves militares d'Alemaña, 1919-1945|aviones de combate]] y el tiempu d'entrega de [[O-Boot|submarinos]] pa la ''[[Kriegsmarine]]'' amenorgar d'un añu a dos meses. La producción siguió aumentando hasta la segunda metá de 1944, cuando se taba produciendo equipamientu p'abastecer a 270 divisiones d'exércitu anque la ''Wehrmacht'' solo tenía esplegaes 150 divisiones.{{sfn|Fest|1999|pp=168–70}} === Afitamientu de la producción d'armamentu === En xineru de 1944 Speer cayó enfermu por cuenta de los entueyos d'una rodía engafada y tuvo fuera del ministeriu tres meses. Mientres esta ausencia los sos rivales políticos, principalmente Göring y Martin Bormann, intentaron que dalgunos de los sos poderes fuéren-yos tresferíos de forma permanente. Acordies con Speer, [[Heinrich Himmler]], xefe de les SS, intentó caltenelo aislláu faciendo que fuera tratáu pol so médicu [[Karl Gebhardt]], que los sos curiaos nun sirvieron pa nada. La esposa y amigos de Speer consiguieron que fuera atendíu pol so amigu, el doctor [[Karl Brandt]], y recuperóse amodo.{{sfn|Speer|2011|pp=330–313}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1981-052-06A, Albert Speer spricht in Munitionsfabrik.jpg|thumb|left|Speer mientres una visita a una fábrica de municiones en mayu de 1944.]] En respuesta a los bombardeos aéreos aliaos que ralentizaron la producción d'aeronaves alemanes, Adolf Hitler autorizó la creación del ''[[Jägerstab]]'', un grupu de trabayu gubernamental compuestu pol [[Ministeriu del Aire del Reich|Ministru del Aire del Reich]], el Ministru d'Armamentu y personal de les ''[[Schutzstaffel|SS]]'', que la so finalidá yera asegurar la preservación y medría de la producción de caces de combate. Esti grupu foi establecíu pola orde de Speer del 1 de marzu de 1944 con sofitu d'[[Erhard Milch]], del Ministeriu d'Aviación. Dambos xugaron papeles clave na direición de les actividaes d'esta axencia gubernamental, ente que les operaciones diaries yeren remanaes pol xefe d'estáu mayor Karl Saur, direutor de la Oficina Téunica nel Ministeriu d'Armamentu.{{sfn|Boog et al|p=347|2006}} N'abril, los sos rivales pol poder consiguieron quitalo de responsabilidá sobre la construcción, polo que l'arquiteutu unvió rápido a Hitler una amargosa carta que concluyía cola so dimisión. Sicasí, xulgando a Speer indispensable pal esfuerciu de guerra, el mariscal de campu Erhard Milch persuadió a Hitler por que convenciera a Speer de recapacitar. El Führer encargó a Milch que tresmitiera a Speer un mensaxe que nun encetaba'l conflictu pero que lu recordaba que lo tenía en tan alta estima como siempres. Según Milch, una vegada oyíu'l mensaxe Speer echar diciendo «¡El Führer puede besame el culu!».{{sfn|Fest|1999|p=210}} Tres una llarga conversación, Milch convencer pa retirar la so solicitú de dimisión cola condición de que tolos sos poderes fueren restablecíos.{{sfn|Fest|1999|pp=207–12}} El 23 d'abril de 1944 Speer foi a ver a Hitler, quien coincidió en que «tou va ser como antes, [Speer] va permanecer como xefe de tola construcción alemana».{{sfn|Speer|1981|pp=232–33}} Según l'arquiteutu, mientres él llogró lo que quería, Hitler tamién ganó, «porque él queríame y precisábame de vuelta al so llau, y consiguióme».{{sfn|Sereny|2006|p=429}} Al ''Jägerstab'' concediéronse-y poderes estraordinarios sobre'l trabayadores, la producción y el tresporte de recursos, y ente les sos funciones principales tuvieron la reconstrucción de llares civiles bombardeados y la restauración de servicios públicos básicos. Les fábriques que quedaron so esta axencia pasaron a estender a 72 les hores de trabayu selmanal. Coles mesmes, Milch dio pasos pa racionalizar la producción amenorgando'l númberu de variantes producíes de cada avión.{{sfn|Boog et al|p=348|2006}} Coles mesmes, el ''Jägerstab'' xugó un papel decisivu nel aumentu del númberu de trabayadores esclavos en beneficiu de la industria militar alemana y la so fuercia aérea, la ''[[Luftwaffe (Wehrmacht)|Luftwaffe]]''. L'axencia empezó de momentu a implementar planes d'espansión del usu de trabayadores esclavos na producción d'aeronaves.{{sfn|Buggeln|p=45|2014}} Los rexistros prueben que les ''SS'' aprovieron 64&nbsp;000 prisioneros pa venti proyeuto distintos mientres el picu d'actividá constructiva del ''Jägerstab''. Teniendo en cuenta l'alta tasa de mortalidá acomuñada colos proyeutos soterraños de construcción, l'historiador Marc Buggeln envalora que la fuercia de trabayu implicada sumaba ente 80 y 90&nbsp;000 prisioneros. Estos proveníen de los varios subcampos de concentración de [[Campu de concentración de Mittelbau-Dora|Mittelbau-Dora]], [[Campu de concentración de Mauthausen-Gusen|Mauthausen-Gusen]], [[Campu de concentración de Buchenwald|Buchenwald]] y otros. Los internos trabayaron pa empreses aeronáutiques como [[Junkers]], [[Messerschmitt]], [[Henschel]] o [[BMW]].{{sfn|Buggeln|p=46–48|2014}} [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 146-1982-161-22, Rüstungsbetrieb unter Tage.jpg|thumb|Fábrica soterraña alemana d'armes mientres la Segunda Guerra Mundial, el plan d'Albert Speer pa caltener la producción militar del Tercer Reich a pesar de los bombardeos aliaos]] La cooperación ente'l Ministeriu del Aire del Reich, el Ministeriu d'Armamentu y les ''SS'' demostróse especialmente granible. Anque taba previstu que funcionara mientres solu seis meses, yá a finales de mayu Speer y Milch falaron con Goering sobre la posibilidá de centralizar tola producción alemana d'armes so un grupu de trabayu similar. El 1 d'agostu de 1944, Speer reorganizó'l ''Jägerstab'' cola creación del ''[[Rüstungsstab]]'' —Estáu Mayor d'Armamentu— p'aplicar el mesmu modelu d'operación a tolos programes prioritarios d'armes.{{sfn|Uziel|2012|p=82}} La formación del ''Rüstungsstab'' dexó a Speer, per primer vegada, consolidar los proyeutos de producción d'armamentu clave pa los trés cañes de la [[Wehrmacht]] sol so ministeriu, marxinando inda más al Ministeriu del Aire del Reich. Dellos departamentos, incluyida l'antaño poderosa Oficina Téunica, fueron disueltos o tresferíos al nuevu grupu de trabayu.{{sfn|Uziel|2012|p=83}} Este supervisó les actividaes diaries de producción y desarrollu relatives al modernu caza a reaición [[Heinkel He 162]] ''Volksjäger'' —«el caza del pueblu»—, como parte del [[Programa urxente de caces]].{{sfn|Uziel|2012|pp=83, 240}} El ''Rüstungsstab'' asumió responsabilidaes sobre los proyeutos de producción soterraña del ''Jägerstab''. En payares de 1944 taben llistos pa ser usaos 1,8 millones m² d'espaciu soterrañu, tomaos polos más de mil espacio encargaos pol grupu de trabayu. Dempués de la guerra, Speer intentó restar importancia a la so implicación nestos proyeutos y afirmó que solo se completaron 300&nbsp;000 metros cuadraos. Sicasí, según Marc Buggeln, el ''Rüstungsstab'' xugó un papel clave nel caltenimientu y medría de la producción de caces de combate y [[Cohete V2|cohetes V2]].{{sfn|Buggeln|p=43|2014}} === Derrota de l'Alemaña nazi === [[Ficheru:Bundesarchiv Bild 183-1984-1206-511, Albert Speer.jpg|thumb|El ''Reichsminister'' Speer fuelga sentáu nun pasu.]] El nome de Speer foi incluyíu na llista de componentes d'un gobiernu pos Hitler ellaborada polos conspiradores que tuvieron detrás del [[atentáu del 20 de xunetu de 1944]] pa matar al Führer. La llista tenía un signu d'interrogación y l'anotación «persuadir» xuntu al nome del arquiteutu, detalle que quiciabes-y salvó de les estensives purgues del réxime que siguieron a esta intriga.{{sfn|Fest|1999|pp=224–26}} Yá en febreru de 1945 Speer, que diba tiempu que llegara a la conclusión de que la guerra taba perdida, trabayaba p'abastecer a les zones que diben ser ocupaes en previsión de los difíciles tiempos que s'averaben.{{sfn|Sereny|2006|p=482}} El 19 de marzu de 1945 Hitler emitió la [[Orde Nerón]] pa poner en marcha la táctica de [[tierra quemada]] tantu n'Alemaña como nos territorios ocupaos.{{sfn|Fest|1999|pp=250–51}} La orde de Hitler, polos sos términos, quitaba a Speer de cualesquier poder pa interferir col decretu, polo que l'arquiteutu enfrentar col Führer diciéndo-y que la guerra taba perdida.{{sfn|Sereny|2006|pp=486–92}} Hitler diolu 24 hores pa reconsiderar la so posición, y cuando s'axuntaron dambos a otru día, Speer respondió «Toi contigo incondicionalmente».{{sfn|Speer|1976|pp=4–6}} Sicasí, tamién demandó poderes esclusivos pa poner en marcha la Orde Nerón y Hitler robló una orde con esi envís. Usando esta segunda orde, Speer intentó persuadir a los xenerales y a los ''Gauleiter'' pa safar el decretu Nerón y evitar el sacrificiu innecesariu de personal y la destrucción de la industria que sería necesaria tres el fin del conflictu.{{sfn|Sereny|2006|pp=498–504}} Speer consiguió llegar a una zona relativamente segura cerca de Hamburgu mientres el colapsu final del réxime nazi, pero decidió realizar una postrera y peligrosa visita a Berlín pa ver a Hitler una vegada más.{{sfn|Fest|1999|pp=263–70}} El ministru dixo en Núremberg: «Sentí que yera'l mio deber nun fuxir como un cobarde, sinón presentame ante él de nuevu».<ref>[http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/nuremberg/Speer.html Interrogatoriu d'Albert Speer] en law2.umkc.edu (n'inglés).</ref> Asina, el 22 d'abril l'arquiteutu visitó'l ''[[Führerbunker]]''. Hitler paecía tranquil y un pocu distrayíu y dambos caltuvieron una llarga y distendida conversación na que'l dictador defendió les sos aiciones ya informó al ministru de la so intención de suicidase y de que'l so cuerpu fuera cremado. Na edición publicada de les sos ''Memories'' Speer rellata que confesó a Hitler que desafiara la Orde Nerón, pero aseguró-y el so llealtá personal, lo que fizo asomar llárimes nos güeyos del Führer.{{sfn|Fest|1999|pp=263–70}} Gitta Sereny, biógrafa de Speer, argumentó: «Psicolóxicamente ye posible qu'esta seya la manera en qu'él recordó la ocasión, porque ye como -y gustara que se portara y reaccionara Hitler, pero'l fechu ye que nada d'eso asocedió. El nuesu testimoniu d'ello ye'l mesmu Speer».{{sfn|Sereny|2006|p=529}} Sereny apunta que l'escritu orixinal de les sos memories nun contién esta confesión y la reaición lacrimógena de Hitler, pero sí una negación esplícita de cualquier confesión o de que tuviera llugar un intercambiu emocional, como s'afirmó nel artículu d'una revista francesa.{{sfn|Sereny|2006|pp=528–531}} A la mañana siguiente l'arquiteutu abandonó'l ''Führerbunker'' con Hitler despidiéndolo secamente. Visitó la destruyida cancillería per última vegada antes d'abandonar la capital con destín a [[Hamburgu]].{{sfn|Fest|1999|pp=263–70}} El 29 d'abril, el día antes de suicidase, Hitler dictó un últimu testamentu políticu que nomaba un nuevu gobiernu pa dempués de la so muerte, del que s'omitía a Speer. El Ministru d'Armamentu habría de ser el so propiu subordináu [[Karl Saur]].{{sfn|van der Vat|1997|p=234}} == Posguerra == === Xuicios de Núremberg === {{AP|Xuicios de Núremberg}} [[Ficheru:Nazi Personalities BU6713.jpg|thumb|Los dirixentes del [[Gobiernu de Flensburgu]] dempués del so arrestu. Albert Speer, [[Karl Dönitz]] (centru) y [[Alfred Jodl]] (derecha).]] Tres la muerte de Hitler, Albert Speer ufiertó los sos servicios al autodenominado [[Gobiernu de Flensburgu]], lideráu pol socesor de Hitler, l'almirante [[Karl Dönitz]], y tuvo un papel relevante nesti efímeru réxime. El 15 de mayu llegaron los estauxunidenses y preguntaron a Speer si taría dispuestu a ufiertar información sobre los efeutos de la guerra aérea. L'arquiteutu aportó y nos siguientes díes aprovió-yos datos sobre numberoses temes. El 23 de mayu, dos selmanes dempués de la rindición de les tropes alemanes, los aliaos arrestaron a los miembros del Gobiernu de Flensburgu, poniendo asina final formal a l'Alemaña nazi.{{sfn|Fest|1999|pp=273–81}} Speer pasó per dellos centros de detención pa oficiales nazis y foi entrugáu. En setiembre de 1945 díxose que diba ser xulgáu por [[Crime de guerra|crimen de guerra]], y dellos díes dempués foi treslladáu a Núremberg y encarceláu ellí.{{sfn|Sereny|2006|p=561}} Speer foi imputáu nos cuatro cargos posibles: primero, participar nun plan común o combalechadura pa perpetar un crime contra la paz; segundu, entamar, empecipiar y llibrar [[Guerra d'agresión|guerres d'agresión]] y otros crímenes contra la paz; terceru, crímenes de guerra, y a lo último, [[Crime contra la humanidá|crímenes contra la humanidá]].{{sfn|Fest|1999|p=285}} [[Robert H. Jackson]], xuez de la [[Corte Suprema de los Estaos Xuníos]] y fiscal xefe estauxunidense en Núremberg, alegó: «Speer xunir a la planificación y execución del programa pa emplegar [[Prisioneru de guerra|prisioneros de guerra]] y trabayadores estranxeros na industria de guerra alemana, que creció en producción mientres los trabayadores morrer de fame».{{sfn|Conot|1983|p=471}} L'abogáu de Speer, Hans Flächsner, presentó al so defendíu como un artista emburriáu a la vida política, que permaneciera siempres fora de la ideoloxía y que tuviera que prometer a Hitler que nun retornaría a l'arquiteutura tres la guerra.{{sfn|Fest|1999|pp=287–88}} Mientres el so testimoniu, Speer aceptó la so responsabilidá poles aiciones del réxime nazi: {{cita|Na vida política cada persona ye responsable del so propiu sector. Por ello él ye, poques gracies, totalmente responsable. Pero más allá, hai una responsabilidá coleutiva na qu'él foi unu de los líderes. ¿Quién más va ser responsable del cursu de los fechos, si non los más cercanos asociaos al xefe del estáu?.{{sfn|Speer|2011|p=516}}}} [[Ficheru:Albert Speer Neurenberg.JPG|thumb|upright|left|Albert Speer mientres los xuicios de Núremberg.]] Un observador nel xuiciu, el periodista y escritor [[William L. Shirer]], escribió que, comparáu col restu d'acusaos, «Speer causó la mayor impresión de toos y… mientres el llargu xuiciu faló honestamente y ensin nenguna intención de refugar la so responsabilidá y culpabilidá».{{sfn|Shirer|1990|p=1142–1143}} L'arquiteutu tamién testificó qu'entamara matar a Hitler a empiezos de 1945 dexando cayer una granada de gas venenoso nos conductos d'aire del so búnker,{{sfn|Fest|1999|pp=293–97}} pero que los sos intentos atayar por un altu muriu construyíu alredor de tomar d'aire.{{sfn|Fest|1999|pp=245–46}} Dixo que'l so motivu yera la desesperación al dase cuenta que Hitler pretendía abasnar al pueblu alemán na so cayida.{{sfn|Fest|1999|pp=293–97}} Esti supuestu plan d'asesinatu foi recibíu con ciertu escepticismu, pos el rival arquiteutónicu de Speer, [[Hermann Giesler]], dixo burlonamente: «el segundu home más poderosu del estáu nun tenía una escalera».{{sfn|Fest|1999|p=246}} Speer foi atopáu culpable de crímenes de guerra y crímenes contra la humanidá, anque foi absueltu de los otros dos cargos, y el 1 d'ochobre de 1946 foi sentenciáu a venti años de prisión.{{sfn|van der Vat|1997|pp=281–82}} Anque trés de los ocho xueces (dos soviéticos y unu norteamericanu) primeramente abogaron por condergar lo a muerte, el restu de xueces nun lu fixo, y l'alcuerdu de sentencia algamar tres dos díes de discutinios y dellos amargos tira y afloxa».{{sfn|Sereny|2006|p=29}} La sentencia declaró: {{cita|…nes etapes finales de la guerra [Speer] foi unu de los pocos homes que tuvo'l coraxe de dici-y a Hitler que la guerra taba perdida y que tomara midíes pa evitar la destrucción ensin sentíu de les instalaciones granibles, tantu nos territorios ocupaos como n'Alemaña. Oponer al programa de tierra quemada de Hitler… tomando un considerable riesgu personal.{{sfn|Fest|1999|p=306}}}} Dolce de los acusaos fueron condergaos a muerte (incluyíu Bormann, ausente) y trés fueron absueltos, ente que solu siete fueron sentenciaos a prisión.{{sfn|van der Vat|1997|pp=281–82}} Permanecieron en celdes en Núremberg mientres los aliaos aldericaben ónde, y baxu qué condiciones, teníen de ser encarcelaos.{{sfn|Sereny|2006|p=596}} === Encarcelamientu === {{VT|Prisión de Spandau}} [[Ficheru:Albert Speer in jail cell Nuremberg Germany 1945.jpeg|thumb|Speer na so celda mientres los xuicios de Núremberg (1945).]] El 18 de xunetu de 1947 Albert Speer y los sos seis compañeros de prisión, toos antiguos altos funcionarios del réxime nazi, fueron treslladaos de Núremberg a Berlín fuertemente curiaos.{{sfn|Speer|1977|pp=65–67}} Ellí ingresaron na [[prisión de Spandau]], nel sector británicu de lo que sería [[Berlín Oeste]], y asignáronse-yos unos númberos (a Speer diéron-y el 5).{{sfn|Speer|1977|pp=66–67}} Nun principiu los presos fueron calteníos en confinamientu solitariu salvu media hora al día, y nun se-yos dexaba falar a los demás o a los sos guardias.{{sfn|Fest|1999|pp=309–10}} Col tiempu esta rixidez relaxóse, especialmente mientres los trés meses de cada cuatro en que teníen el control les potencies occidentales ([[EE. XX.]], [[Francia]] y [[Reinu Xuníu]]), pos les cuatro naciones que controlaben Berlín se rotaban mensualmente.{{sfn|Sereny|2006|p=602}} Speer considerar a sigo mesmu un paria ente los sos compañeros de cautiverio, pos yera l'únicu qu'asumiera la so responsabilidá en Núremberg.{{sfn|Speer|1977|p=244}} L'arquiteutu fixo un apostáu esfuerciu por aprovechar al máximu'l so tiempu. Escribió: «Toi encegoláu cola idea d'emplegar esti periodu de confinamientu n'escribir un llibru de gran importancia… Ello podría significar tresformar la celda de la prisión nun llugar d'estudiu».{{sfn|Speer|1977|p=75}} Los prisioneros teníen prohibíu escribir memories y el so corréu taba bien llindáu y censuráu, pero gracies a una ufierta Speer consiguió llograr material pa escribir. En 1954 completara les sos memories, 20&nbsp;000 fueyes qu'unvió a Wolters y este tresformó en 1100 páxines escrites a máquina.{{sfn|Fest|1999|p=316}} Tamién foi capaz d'unviar cartes ya instrucciones financieres y llograr papel d'escritura y cartes del esterior.{{sfn|Fest|1999|pp=310–11}} Les sos munches cartes a los sos fíos, toes unviaes secretamente, formaríen la base de ''Diariu de Spandau''.{{sfn|Sereny|2006|p=672}} Col borrador de les sos memories completu y secretamente unviáu, Speer buscó un nuevu proyeutu y atopar mientres faía los so exerciciu diariu, caminar en círculos pol patiu de la prisión. Midiendo curioso la distancia del so percorríu, l'arquiteutu disponer a caminar la distancia de Berlín a Heidelberg. Más tarde amplió esta idea a un percorríu alredor del mundu, visualizando los llugares al traviés de los que «viaxaba» mientres caminaba pol patiu de Spandau.{{sfn|Fest|1999|pp=316–17}} Pidió llibros de viaxes y otros materiales sobre los países polos qu'él imaxinaba que taba pasando y mapes coles distancies reales del mundu, empezando pel norte d'Alemaña, travesando Asia pel sur antes d'entrar en Siberia, cruciar l'[[estrechu de Bering]] y poner aldu al sur pa rematar a 35 km al sur de [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]], [[Méxicu]].{{sfn|Speer|1977|p=447}} [[Ficheru:Kriegsverbrechergefängnis Spandau - Wachablösung.JPG|thumb|[[Prisión de Spandau]], Berlín, na que Speer cumplió la mayor parte de la so condena.]] Speer tamién dedicó gran parte del so tiempu y enerxía a lleer. Anque los prisioneros llevaron dellos llibros como propiedá personal, la prisión de Spandau nun tenía biblioteca propia y los llibros teníen de ser unviaos dende la biblioteca municipal de Spandau.{{sfn|Speer|1977|p=69}} A partir de 1952 los prisioneros tamién pudieron pidir llibros de la biblioteca central de Berlín en Wilmersdorf.{{sfn|Speer|1977|p=195}} Speer foi un llector voraz y completó más de 500 llibros nos sos trés primeros solitarios años en Spandau.{{sfn|Fishman|1986|p=129}} Les sos llectures incluyeron noveles clásiques, llibros de viaxes, llibros sobre'l [[Antiguu Exiptu]] y biografíes de personaxes como [[Lucas Cranach el Viejo]], [[Friedrich Preller]] y [[Gengis Kan]].{{sfn|Speer|1977|p=195}} L'arquiteutu diba al xardín de la prisión a esfrutar y trabayar pa superar el bloquéu del escritor,{{sfn|Fest|1999|p=312}} y dexóse-y construyir un ambiciosu xardín col tresformamientu de lo qu'él describió nun principiu como un desiertu»{{sfn|Sereny|2006|p=605}} no qu'un comandante estauxunidense de Spandau llamó «El xardín del [[Edén]] de Speer».{{sfn|Sereny|2006|p=654}} Los partidarios de Speer pidieron de cutio la so lliberación. Ente los que sofitaron la conmutación de la pena del antiguu ministru tuvieron [[Charles de Gaulle]],{{sfn|Fest|1999|p=319}} el diplomáticu estauxunidense George Ball,{{sfn|Fest|1999|p=319}} l'ex Altu Comisionado John J. McCloy{{sfn|Speer|1977|p=440}} y el que fuera fiscal en Núremberg Hartley Shawcross.{{sfn|Speer|1977|p=440}} [[Willy Brandt]] tamién foi un firme defensor de Speer y de la so lliberación,{{sfn|van der Vat|1997|p=319}} pos-y unvió flores a la so fía los día de la so puesta en llibertá{{sfn|Speer|1977|p=448}} y punxo fin a los procesos de desnazificación contra Speer{{sfn|van der Vat|1997|p=324}} que llevaríen a la confiscación de los sos bienes. L'amenorgamientu de la so condena riquiría los consensu de los cuatro potencies ocupantes, pero los soviéticos opunxéronse rotundamente a cualquier propuesta.{{sfn|Speer|1977|p=440}} Asina, Albert Speer cumplió tola so condena y foi puestu en llibertá al filu de la medianueche que daba empiezu al 1 d'ochobre de 1966.{{sfn|van der Vat|1997|pp=324–25}} === Lliberación y vida posterior === La puesta en llibertá d'Albert Speer foi un acontecimientu mundial nos medios de comunicación, pos los periodistes atarraquitaron tanto les cais de la contorna de Spandau como l'antepar del hotel berlinés en que l'antiguu ministru de Hitler pasó les sos primeres hores de llibertá en 20 años.{{sfn|Fest|1999|pp=320–21}} Faló pocu y acutó la mayoría de les sos pallabres pa una gran entrevista publicada nel periódicu ''[[Der Spiegel]]'' en payares de 1966, na que volvía asumir la so responsabilidá nos crímenes del réxime nazi.{{sfn|van der Vat|1997|pp=333–34}} Abandonó los sos planes pa retornar a l'arquiteutura (dos posibles socios morrieron pocu dempués de la so lliberación){{sfn|Speer|1977|p=441}} y revisó los sos escritos de Spandau en dos llibros autobiográficos. Más tarde publicó un terceru sobre Himmler y les SS. Los sos llibros, especialmente ''Memories'' (n'alemán ''Erinnerungen'', lliteralmente ''Alcordances''){{sfn|Sereny|2006|p=5}} y ''Diariu de Spandau'' apurren una única y particular visión sobre les personalidaes de la era nazi y son bien positivamente valoraos polos historiadores. [[Joachim Fest]] y [[Wolf Jobst Siedler]], de la editorial [[Ullstein Verlag|Ullstein]], asesoraron a Speer na redaición de dambos llibros.{{sfn|van der Vat|1997|pp=329–30}} [[Ficheru:Albert Speer jr DSC 9881.jpg|thumb|left|upright|[[Albert Speer Jr.]] (1934-2017).]] Per otra parte, Speer atopóse incapaz de retomar la rellación colos sos fíos, inclusive col so fíu [[Albert Speer Jr.]], que tamién yera arquiteutu. Según la so fía Hilde, «Ún por ún les mios hermanes y hermanos arrenunciaron. Nun había comunicación».{{sfn|Sereny|2006|pp=664–665}} Tres la publicación de los sos esitosos llibros, Speer donó una considerable cantidá de dineru a organizaciones benéfiques xudíes. Según Siedler, estes donaciones representaron en redol al 80% de los sos derechos d'autor, anque'l mesmu Speer caltener nel anonimatu tantu por medrana al refugu como por mieu a ser tacháu d'hipócrita.{{sfn|van der Vat|1997|p=348}} Yá en 1953, cuando Wolters opúnxose enérxicamente a que Hitler fuera referíu n'el borradores de les memories como un criminal, Speer previera que cola publicación de los escritos perdería «dellos bonos amigos».{{sfn|Fest|1999|p=316}} Y de fechu esto pasó, pos dempués de la publicación de les ''Memories'' tanto Wolters como l'escultor [[Arno Breker]] alloñar d'él. [[Hans Baur]], pilotu personal de Hitler, suxurió que «Speer ten de perder la cabeza».{{sfn|Fest|1999|pp=345–46}} Wolters preguntóse si l'arquiteutu agora diba caminar pola vida vistíu con un [[ciliciu]], distribuyendo la so fortuna ente les víctimes del Nacional Socialismu, perxurando toles vanidaes y placeres de la vida y viviendo de llagostes y miel montés».{{sfn|Fest|1999|pp=328–29}} [[Ficheru:Tumba de Albert Speer.jpg|thumb|Balta d'Albert Speer en [[Heidelberg]].]] Speer tuvo a disposición d'historiadores y cualesquier que quixera información.{{sfn|van der Vat|1997|p=354}} Concedió una estensa y fonda entrevista pal númberu de xunu de 1971 de la revista ''[[Playboy]]'', na que declaró: «Si nun lu vi, ye porque nun quería velo».{{sfn|Fest|1999|p=329}} N'ochobre de 1973 l'arquiteutu alemán fixo'l so primer viaxe al [[Reinu Xuníu]] volando a [[Londres]] con un nome falsu{{sfn|van der Vat|1997|p=354}} pa ser entrevistáu nel programa ''Midweek'' de [[Ludovic Kennedy]] na [[British Broadcasting Corporation|BBC]]. A la so llegada foi deteníu mientres cuasi ocho hores nel [[Aeropuertu de Londres-Heathrow|aeropuertu de Heathrow]] cuando les autoridaes britániques d'inmigración afayaron la so verdadera identidá. El Ministru d'Interior británicu, [[Robert Carr]], dexó a Speer permanecer nel país 48 hores.{{sfn|Leigh|1973}} Ocho años dempués, cuando volvió a Londres pa participar nel programa ''Newsnight'' de la BBC, Albert Speer sufrió un [[Accidente cerebrovascular|derrame cerebral]] y morrió el [[1 de setiembre]] de [[1981]].{{sfn|Fest|1999|p=337}} L'arquiteutu caltenía una rellación con una muyer inglesa d'orixe alemán, y taba con ella nel momentu de la so muerte.{{sfn|van der Vat|1997|pp=362–63}} Inclusive a la fin de la so vida Speer siguía cuestionándose les sos aiciones sol mandu de Hitler. Nel so últimu llibru, ''Infiltración'', pregúntase: «¿Qué pasara si Hitler pidiérame que tomara decisiones que riquieren una durez estrema?... ¿Hasta ónde llegaría?... Y si ocupara un puestu distintu, ¿en qué midida ordenaría atrocidad si Hitler pidiérame que les fixera?».{{sfn|Speer|1981|pp=12–13}} Speer dexó toes estes entrugues ensin respuesta.{{sfn|Speer|1981|pp=12–13}} == Legáu y discutiniu == La visión d'Albert Speer como un home milagru» apolíticu ye desafiada pol historiador de [[Universidá de Yale|Yale]] [[Adam Tooze]].{{sfn|Tooze|2007|loc=Capítulu 17: Albert Speer: 'Miracle Man'}} Nel so llibru de 2006, ''The Wages of Destruction'', Tooze, siguiendo a Gitta Sereny, argumenta que'l compromisu ideolóxicu del arquiteutu cola causa nazi foi mayor de lo qu'él afirmó.{{sfn|Tooze|2007|p=553}}{{sfn|Sereny|2006|pp=79–80}} Tooze sostién amás que nun se bució lo suficiente na mitoloxía» de Speer{{sfn|Tooze|2007|p=577}} (en parte fomentada pol mesmu arquiteutu por motivos políticos al traviés del usu tendenciosu de les estadístiques y otra propaganda),{{sfn|Tooze|2007|p=555}} lo que llevó a munchu historiadores a conceder a Speer demasiáu creitu na medría de la producción armamentística y dar insuficiente considerancia a la función na «alta política» del llamáu «milagru armamentístico».{{sfn|Tooze|2007|p=556}} === Legáu arquiteutónicu === [[Ficheru:Nürnberg - Haupttribüne des Zeppelinfeldes2.jpg|thumb|Tribuna del [[Campu Zeppelín]] de Núremberg, diseñada por Speer, en 2012.]] Poca queda, más allá de semeyes y planos, de les obres arquiteutóniques más personales d'Albert Speer. En Berlín nun queda cuasi nengún edificiu diseñáu pol arquiteutu na era nazi, salvu dos fileres de faroles diseñaes por él a lo llargo de la cai [[Straßy des 17. Juni]], qu'inda se caltienen,{{sfn|van der Vat|1997|p=75}} y una [[Torre Flak|torre de defensa antiaérea]] (''Flakturm'') nel parque Humboldthain, que'l so diseñu foi supervisáu por Speer.<ref>[https://web.archive.org/web/20150406094722/http://berliner-unterwelten.de/historia-de-les torres-en-berln.63.2.html Berliner Unterwelten: Historia de les torres de defensa antiaérea en Berlín] Consultáu'l 5 de xunu de 2012.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120614222226/http://www.panzertruppen.org/heer/fortificacion/flak.html Panzertruppen.org: Torres antiáereas nel Reich] Consultáu'l 5 de xunu de 2012</ref> La tribuna del [[Campu Zeppelín]] en Núremberg, anque parcialmente baltada, puede visitase.<ref>Sitiu oficial del [https://museums.nuernberg.de/documentation-center/ ''Museen der Stadt Nürnberg''].</ref> El trabayu de Speer tamién puede vese en Londres, onde rediseñó l'interior de la embaxada alemana nel Reinu Xuníu, sita nos númberos 7-9 de la cai Carlton House Terrace y que dende 1967 alluga les oficines de la [[Royal Society]]. El so trabayu equí, desaposiáu de la iconografía nazi y parcialmente cubiertu por tapices, caltener en parte.<ref>''A Nazi Funeral in London'', en [http://iconicphotos.wordpress.com/2009/11/03/a-nazi-funeral-in-london/ iconicphotos.wordpress.com], 3 de payares de 2009.</ref> Otru legáu so foi'l ''Arbeitsstab Wiederaufbau zerstörter Städte'' (''Grupu de trabayu pa la reconstrucción de les ciudaes destruyíes''), autorizáu por Speer en 1943 pa reconstruyir les ciudaes alemanes bombardeadas y faeles más habitables na era de los automóviles.{{sfn|Durth|Gutschow|1988}} Los encamientos del ''Arbeitsstab'' sirvieron como base pa los planes de desarrollu de munches ciudaes na posguerra y los sos miembros aportaron a importantes na reconstrucción europea.{{sfn|Durth|Gutschow|1988}} === Sobre los xudíos === Como Inspector Xeneral de la Construcción, Speer foi responsable del Departamentu Central pal Reasentamiento.{{sfn|Fest|1999|p=116}} De 1939 d'equí p'arriba el Departamentu aplicó les [[Lleis de Núremberg]] pa desallugar a los inquilinos [[Pueblu xudíu|xudíos]] en Berlín, p'asina faer sitiu a inquilinos non xudíos movíos pola reurbanización o los bombardeos.{{sfn|Fest|1999|p=116}} Finalmente, 75&nbsp;000 xudíos resultaron movíos por estes midíes.{{sfn|Fest|1999|p=120}} Speer taba al tantu d'estes aiciones y preguntó pol so progresu,{{sfn|Fest|1999|p=119}} pos esiste inda siquier un memorando del arquiteutu sobre'l particular,{{sfn|Fest|1999|p=119}} y tamién lo reflexa la ''Crónica'' de les actividaes del Departamentu, caltenida por Wolters.{{sfn|Fest|1999|p=124}} Dempués de la so lliberación de Spandau, Speer presentó a los [[Archivos federales d'Alemaña]] una versión editada de la ''Crónica'', desaposiada por Wolters de cualquier mención a los xudíos.{{sfn|van der Vat|1997|pp=339–343}} Cuando [[David Irving]] alvirtió discrepancies ente esta ''Crónica'' editada y otros documentos, Wolters esplicó la situación a Speer, quien respondió que les páxines correspondientes de la ''Crónica'' orixinal dexaren « d'esistir».{{sfn|Sereny|2006|pp=226–27}} Wolters nun destruyó la ''Crónica'', y, debíu al deterioru de la so amistá con Speer, dexó aportar a la ''Crónica'' orixinal al estudiante de doctoráu Matthias Schmidt (quien, en llogrando'l so doctoráu, desenvolvió la so tesis nun llibru tituláu ''Albert Speer: Fin d'un Mitu'').{{sfn|van der Vat|1997|pp=359–61}} Speer consideró les aiciones de Wolters una traición» y una puñalada pel costazu».{{sfn|Fest|2007|p=196}} La ''Crónica'' orixinal acabó nos Archivos alemanes en 1983, tres les muertes de Speer y Wolters.{{sfn|Fest|2007|p=124}} === Conocencia del Holocaustu === Speer sostuvo nos xuicios de Núremberg y nes sos memories que nun tenía conocencia del [[Holocaustu]]. En ''Memories'' escribe qu'a mediaos de 1944 Hanke (entós ''Gauleiter'' de [[Baxa Silesia]]) díxo-y que'l ministru nunca tenía d'aceptar una invitación pa inspeicionar un [[campu de concentración]] na vecina [[Alta Silesia]] porque «él viera daqué que nun se-y dexaba describir y, amás, nun yera capaz de describilo».{{sfn|Speer|2011|pp=375–76}} Speer más tarde llegó a la conclusión de que Hanke tenía de referise a [[Auschwitz]], y culpóse a sigo mesmu por non esplorar más en Hanke o buscar información de Himmler o Hitler: {{cita|Esos segundos [cuando Hanke cuntó-y eso a Speer y esti nun investigó] ocupaben la mio mente cuando afirmé ante la corte internacional de los xuicios de Núremberg que, como miembru importante del lideralgu del Tercer Reich, tenía que compartir la total responsabilidá por tou lo asocedío. Dende esi momentu taba contaminándome moralmente de forma irremediable. Por medrana a afayar daqué que me fixera camudar d'aldu, cerré los mios güeyos… Por cuenta de que fallé nesi momentu siéntome, inda güei, responsable por Auschwitz nun sentíu personal total.{{sfn|Speer|2011|p=376}}}} Gran parte del discutiniu sobre la conocencia de Speer del Holocaustu centróse na so presencia na Conferencia de [[Poznań|Posen]] el 6 d'ochobre de 1943, na que Himmler dio un [[Discursu de Posen|discursu]] en que detallaba a los líderes nazis l'Holocaustu que yá se taba produciendo. Himmler dixo: «La crucial decisión tuvo que ser tomada pa borrar a esti pueblu de la tierra… Nes tierres qu'ocupamos, la cuestión xudía va tratar a final d'añu».{{sfn|van der Vat|1997|pp=167–68}} Speer foi mentáu delles vegaes mientres el discursu y Himmler paecía dirixise a él direutamente.{{sfn|van der Vat|1997|p=168}} Nos sos ''Memories'' l'arquiteutu menta'l so propiu discursu ante'l oficiales, que tuvo llugar de primeres del día, pero nun menta'l de Himmler.{{sfn|Fest|1999|pp=184–85}}{{sfn|Speer|2011|pp=312–13}} [[Ficheru:Reichsadler der Reichskanzlei (Jan 2016).jpg|thumb|''[[Reichsadler]]'' (''Águila imperial'') de la [[cancillería del Reich]] que diseñó Speer, espuesta nel [[Muséu Imperial de la Guerra]] en Londres.]] En 1971 l'historiador estauxunidense [[Erich Goldhagen]] publicó un artículu nel qu'argumentaba que Speer tuvo presente nel discursu de Himmler. Acordies cola biografía de Speer escrita por Joachim Fest, «l'acusación de Goldhagen podría ser verdaderamente más convincente»{{sfn|Fest|1999|pp=185–87}} de nun asitiar la supuesta incriminación de Speer nel Holocaustu ente comines, atribuyida a Himmler, y que foi de fechu inventada por Goldhagen.{{sfn|Fest|1999|pp=185–87}} En respuesta, tres una refecha busca nos Archivos federales d'Alemaña en [[Koblenz]], Speer dixo qu'abandonara Posen alredor del mediudía, antes del discursu de Himmler, col enfotu de viaxar al cuartel de Hitler en Rastenburg.{{sfn|Fest|1999|pp=185–87}} Nos sos ''Memories'', publicaes primero que l'artículu de Goldhagen, l'arquiteutu recordó que la nueche posterior a la conferencia munchos oficiales nazis taben borrachos y precisaben ayuda pa xubir al tren especial que los llevaría a un alcuentru con Hitler.{{sfn|Speer|2011|p=313}} Unu de los sos biógrafos, [[Dan van der Vat]], suxure qu'esto necesariamente implica qu'él entá taba en Posen y que tenía d'oyer el discursu de Himmler.{{sfn|van der Vat|1997|p=169}} Pa rebatir l'artículu de Goldhagen, Speer alegó un error na redaición de les sos ''Memories'', nes qu'en realidá informaba d'un sucesu acaecíu n'otra conferencia celebrada en Posen un añu dempués.{{sfn|Sereny|2006|p=397}} En 2005 el periódicu británicu ''[[The Daily Telegraph]]'' informó qu'apaecieren documentos qu'indicaben que Speer aprobara la unviada de materiales pa l'ampliación de Auschwitz dempués de que dos de los sos asistentes visitaren les instalaciones del campu de concentración un día en que fueron asesinaos miles de xudíos. Esos documentos llevaben supuestamente anotaciones de puñu y lletra de Speer. La biógrafa de Speer [[Gitta Sereny]] dixo que, por cuenta de la so carga de trabayu, Speer nun habría tao personalmente al tantu d'esi tipu d'actividaes.{{sfn|Connolly|2005}} En 2007, The Guardian informó qu'una carta de Speer fechada'l 23 d'avientu de 1971 fuera topada en Gran Bretaña nuna escoyeta de la so correspondencia con Hélène Jeanty, vilba d'un combatiente de la resistencia belga. Na carta, Speer declara que tuvo presente pa la presentación de Himmler en Posen. Speer escribió: «Nun hai dulda: tuvi presente cuando Himmler anunció'l 6 d'ochobre de 1943 que tolos xudíos seríen asesinaos».<ref>{{cita web |url=http://www.theguardian.com/world/2007/mar/13/secondworldwar.kateconnolly|títulu=Letter proves Speer knew of Holocaust plan|fechaaccesu=26 de xunetu de 2018|apellíu=Connolly|nome=Kate|fecha=13 de marzu de 2007|sitiuweb=the Guardian|idioma=en}}</ref> L'alderique sobre la conocencia, o la complicidá, de Speer nel Holocaustu convertir nun símbolu pa xente que tuvo implicada nel réxime nazi pero que sicasí nun tuvieron (o asina afirmen) parte activa nes otomíes del réxime nazi. Como dixo'l cineasta [[Heinrich Breloer]], «[Speer creó] un grupu de xente que dicía 'Creyer, nun sabía nada [del Holocaustu]. Basta con mirar al amigu del Führer, pos nin siquier él saber'».{{sfn|Connolly|2005}} == Referencies == {{llistaref|4}} == Bibliografía == {{refcomienza|2}} * {{cita llibru |apellíu= Angolia|nome= John|títulu= For Fuhrer and Fatherland: Political and Civil Awards of the Third Reich|idioma= inglés|añu= 1978|editorial= R. James Bender Publishing|isbn=978-0-912138-16-9 }} * {{cita llibru |apellíu= Arizmendi Barnes|nome= Luis Jesús|títulu= Albert Speer, arquiteutu de Hitler: una arquiteutura destruyida|idioma= |añu= 1978|editorial= EUNSA|oclc=637078174}} * {{cita llibru |apellíu=Boog |nome=Horst |author2=Krebs, Gerhard |author3=Vogel, Detlef | añu= 2006 | títulu=Germany and the Second World War: Volume VII: The Strategic Air War in Europe and the War in the West and East Asia, 1943-1944/5 |ubicación=London |publicación=Clarendon Press| isbn=978-0198228899 | ref = {{harvid|Boog et al|2006}} }} * {{cita llibru |apellíu=Box |nome=Zira | añu= 2008 | títulu=La fundación d'un régiman. La construcción simbólica del franquismu |ubicación=Madrid |publicación=Facultá de Ciencies Polítiques de la Universidá Complutense de Madrid| isbn=978-84-692-0998-1|url=http://eprints.ucm.es/8572/1/T30783.pdf}} *{{cita llibru |apellíu=Buggeln |nome=Marc|títulu=Slave Labor in Nazi Concentration Camps|añu=2014 |publicación=[[Oxford University Press]]|isbn=9780198707974|ref=harv}} * {{cita publicación |apellíu= Connolly|nome= Kate|fecha= 11 de mayu de 2005|títulu= Wartime reports debunk Speer as the Good Nazi|publicación= The Daily Telegraph|editorial= |issn= |url= http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/germany/1489793/Wartime-reports-debunk-Speer-as-the-Good-Nazi.html |fechaaccesu=25 de mayu de 2012|idioma= inglés}} * {{cita llibru |apellíu= Conot|nome= Robert |títulu= Justice at Nuremberg|idioma= inglés|añu= 1983|editorial= Harper & Row|isbn=978-0-88184-032-2}} * {{cita llibru |apellíu= Durth|nome= Werner|apellíu2= Gutschow|nome2= Niels |títulu= Träume in Trümmern|idioma= alemán|añu= 1988|editorial= Vieweg Friedr. + Sohn Ver|isbn=978-3-528-08706-7}} * {{cita llibru |apellíu= Edgar|nome= David|títulu= Albert Speer: Based on the Book Albert Speer: His Battle with Truth by Gitta Sereny (a play)|url=https://books.google.es/books?id=2D7SZtMUyXYC&pg=PR9&dq=Edgar,+David.+Albert+Speer:+Based+on+the+Book+Albert+Speer:+His+Battle+with+Truth+by+Gitta+Sereny+(a+play)&hl=es&sa=X&ei=cSC-T8KxGMeY1AXs5aww&ved=0CDoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false|idioma= inglés|añu= 2000|editorial= Nick Hern Books|isbn= 978-1-85459-485-3}} * {{cita llibru |apellíu= Fest|nome= Joachim|enllaceautor= Joachim Fest|títulu= Speer: The Final Verdict|idioma= inglés|añu= 1999|editorial= Harcourt|isbn= 978-0-15-100556-7}} * {{cita llibru |apellíu= Fest|nome= Joachim|enllaceautor= Joachim Fest|títulu= Conversaciones con Albert Speer: entrugues ensin respuesta|idioma= |añu= 2008 |editorial= Destín|isbn=9788423340255}} * {{cita llibru |apellíu= Fishman|nome= Jack |títulu= Long Knives and Short Memories: The Spandau Prison Story|idioma= inglés|añu= 1986 |editorial= Breakwater Books|isbn= 0-920911-00-5}} * {{cita llibru |apellíu= King|nome= Henry T.|títulu= The Two Worlds of Albert Speer: Reflections of a Nuremberg Prosecutor|idioma= inglés|añu= 1997|editorial= University Press of America|isbn=978-0-7618-0872-5}} * {{cita llibru |apellíu=Kitchen |nome=Martin | authorlink = Martin Kitchen | añu= 2015 | títulu= Speer: Hitler's Architect |publicación=Yale University Press | isbn = 978-0-300-19044-1 }} * {{cita llibru |apellíu= Krier|nome= Léon|títulu= Albert Speer: architecture, 1932-1942|idioma= inglés|añu= 1985 |editorial= Archives d'architecture moderne|isbn=}} * {{cita publicación |apellíu=Leigh |nome=David |fecha= 24 d'ochobre de 1973|títulu= Delay, then Albert Speer is allowed in|publicación= The Times|url= http://infotrac.galegroup.com/itw/infomark/185/973/13016515w16/purl=rc1_TTDA_0_CS67729752&dyn=25!xrn_41_0_CS67729752&hst_1?sw_aep=oxfshlib|fechaaccesu=20 de mayu de 2012}} * {{cita llibru |apellíu= Schmidt|nome= Matthias |títulu= Albert Speer: The End of a Myth|idioma= inglés|añu= 1984|editorial= St Martins Press|isbn= 978-0-312-01709-5}} * {{cita llibru |apellíu= Sereny|nome= Gitta|enllaceautor= Gitta Sereny|títulu= Albert Speer. L'arquiteutu de Hitler: La so llucha cola verdá|idioma= |añu= 2006|editorial= Ediciones B|isbn=9788466626651}} * Schmidt, Matthias (1982) ''Fin d'un Mitu''. * {{cita llibru |apellíu= Shirer|nome= William|enllaceautor=William L. Shirer|títulu= Puxanza y cayida del Tercer Reich: una historia de l'Alemaña nazi|idioma= |añu= 1967 |editorial= Luis de Caralt|isbn=9788466626651}} * {{cita llibru |apellíu= Speer|nome= Albert|títulu= Memories|idioma= |añu= 2011 |editorial= El Cantil|isbn=84-95359-43-X}} * {{cita llibru |apellíu= Speer|nome= Albert|títulu= Diariu de Spandau|idioma= |añu= 1977|editorial= Mundu Actual d'Ediciones|isbn=9788485224555}} * {{cita llibru |apellíu= Speer|nome= Albert|títulu= Infiltration: How Heinrich Himmler Schemed to Build an SS Industrial Empire|idioma= inglés|añu= 1981|editorial= Macmillan|isbn=978-0-02-612800-1}} * {{cita llibru |apellíu= Tooze|nome= Adam|títulu= The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy|url=https://es.scribd.com/doc/20986873/Adam-Tooze-The-Wages-of-Destruction-The-Making-and-Breaking-of-the-Nazi-Economy|idioma= inglés|añu= 2007|editorial= Penguin|isbn=9780141003481}} * {{cita llibru |apellíu= van der Vat|nome= Dan|títulu= The Good Nazi: The Life and Lies of Albert Speer|url=https://books.google.es/books?id=fCNpXKbV9WwC&printsec=frontcover&dq=van+der+Vat,+Dan++The+Good+Nazi:+The+Life+and+Lies+of+Albert+Speer&hl=es&sa=X&ei=NiK-T8WNBc6WhQfBguX-Dg&ved=0CDYQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false|idioma= inglés|añu= 1997|editorial= George Weidenfeld & Nicolson|isbn=978-0-297-81721-5}} {{reftermina}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Albert Speer}} {{wikiquote}} * [http://www.flashback-medien.de/ Reconstrucciones virtuales de dellos proyeutos arquiteutónicos de Speer] {{de}} * [http://www.marcjimenez.com/autor_lengua_alemana/joachim_fest/hitler_speer.htm Adolf Hitler y Albert Speer na redoma del Berghof (branu de 1939).] * [http://www.youtube.com/watch?v=uSrfp_uJiik Videu que reconstrúi la Berlín entamada por Speer] {{NF|1905|1981|Speer, Albert}} {{Tradubot|Albert Speer}} [[Categoría:Políticos y polítiques de la Segunda Guerra Mundial]] [[Categoría:Convictos nos Xuicios de Núremberg]] [[Categoría:Arquiteutos y arquiteutes d'Alemaña]] [[Categoría:Líderes nazis]] [[Categoría:Autobiógrafos y autobiógrafes d'Alemaña]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] en8rmh4dl0hbdzys428agnlywivo9bp 0 167398 3710462 3694424 2022-08-22T06:43:47Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{Organización}} :''La Monarquía británica ye una monarquía compartida en cuatro naciones constituyentes. Esti artículu describe la Monarquía dende la perspeutiva del Reinu Xuníu . Nos otros reinos de la [[Mancomunidá Británica de Naciones]], el so papel constitucional ye similar, pero'l significáu histórico y cultural puede variar. Pa mayor información, vease [[#Otros reinos Otros reinos]] embaxo'' [[Ficheru:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Both Realms).svg|thumb|right|440px|[[Escudu del Reinu Xuníu|Armes reales britániques]].<br />Izquierda: Variante usada en [[Inglaterra]], [[Gales]] y [[Irlanda del Norte]].<br />Derecha: Variante usada n'[[Escocia]].]] La '''Corona británica''' ye una [[institución]] monárquica del tipu [[Monarquía constitucional|constitucional]], que'l so titular, el [[Monarques británicos|monarca británicu]] o soberanu, ye'l [[xefe d'Estáu]] del [[Reinu Xuníu]] y de los [[Territoriu Británicu d'Ultramar|Territorios británicos d'Ultramar]]. El monarca británicu ye tamién el xefe d'Estáu d'otros quince países, cada unu de los cualos formaron dalguna vegada parte del [[Imperiu británicu]] —éstos, xuntos col Reinu Xuníu, son conocíos como los [[Reinos de la Mancomunidá Británica de Naciones]]—. La monarquía británica actual puede remontar el so llinaxe ancestral al [[Inglaterra anglosaxona|periodu anglosaxón]] y, a lo último, más tras a los reis de los [[anglu|anglos]]. Mientres el [[sieglu IX]], Wessex facer con otros reinos en [[Inglaterra]], especialmente como resultáu de la estinción de llinies rivales nel país mientres la primera Yera de los [[viquingu|viquingos]] y tamién los turcos, pol [[sieglu X]], Inglaterra quedó consolidada so un solu reinu. Les corones inglés y escocés fueron xuníes na persona d'un solu monarca escontra [[1603]], cuando [[Xacobu VI d'Escocia ya I d'Inglaterra]] aportó al tronu. Los reinos d'[[Escocia]] ya [[Inglaterra]] convertir nun solu Estáu pol [[Acta d'Unión de 1707]] y los parllamentarios escoceses integrar nel nuevu parllamentu británicu pa constituyir el [[Reinu de Gran Bretaña]]. Los poderes de la monarquía, conocíos como la [[prerrogativa real]], siguen siendo bien amplios. Munchos d'ellos nun los exerz personalmente'l monarca, facer [[ministru|ministros]] qu'actúen so la so voluntá. Exemplu de lo desusdicho constituyir el poder pa regular el serviciu civil y el poder pa expedir [[pasaporte]]s. Dellos poderes mayores exercer nominalmente el mesmu monarca, actuando baxu conseyu'l [[primer ministru del Reinu Xuníu|primer ministru]] y el Gabinete del Reinu Xuníu, y conforme a les convenciones constitucionales. Un exemplu ye'l poder pa eslleir al [[Parllamentu del Reinu Xuníu|Parllamentu]]. Acordies con un informe parllamentariu,<ref>[https://web.archive.org/web/20081017100459/http://www.parliament.uk/parliamentary_committees/public_administration_select_committee/pasc_19.cfm Parliament Report on the powers of the Royal Prerogative]</ref> "La Corona nun puede crear nuevos poderes prerrogativos". Establecióse dende hai abondo tiempu, na [[constitución]] non codificada del Reinu Xuníu, que'l [[poder políticu]] ye exercíu n'última instancia pol Parllamentu, dientro del cual el soberanu nun ye un componente partidariu, xuntu cola [[Cámara de los Lores]] y la [[Cámara de los Comunes del Reinu Xuníu|Cámara de los Comunes]], según pol [[Primer Ministru del Reinu Xuníu|Primer Ministru]] y el Gabinete. D'esta miente, como la monarquía británica moderna ye [[monarquía constitucional|constitucional]], el papel del soberanu na práctica atópase llindáu a funciones non partidaries (como la de ser fonte d'honor). Esti rol foi reconocíu dende'l [[sieglu XIX]]; [[Walter Bagehot]] identificó a la monarquía como la "parte digna" más que como la "parte eficiente" del gobiernu en ''The English Constitution'' ([[1867]]). El poder político ye exercíu na actualidá al traviés del Parllamentu, el Primer Ministru y el Gabinete. El soberanu tamién tien el títulu de Gobernante Supremu de la [[relixón oficial]], la [[Ilesia d'Inglaterra]], anque na práctica'l lideralgu espiritual de la Ilesia correspuende al [[arzobispu de Canterbury]]. L'actual soberana ye la [[Sabela II d'Inglaterra|reina Sabela II]], que reinó dende'l [[6 de febreru]] de [[1952]]. L'[[herederu|herederu llegal]] ye'l so primoxénitu, el [[Carlos de Gales|príncipe Carlos]], [[príncipe de Gales]] y [[Ducáu de Rothesay|duque de Rothesay]] (n'Escocia). El príncipe de Gales encargar de delles funciones ceremoniales públiques, como lo fai l'home de la reina, el [[Felipe d'Edimburgu|príncipe Felipe]], duque d'[[Edimburgu]]. Hai otros miembros de la [[Familia Real Británica|Familia Real]], amás de los yá mentaos, incluyendo los otros fíos, nietos y primos de la reina. El monarca británicu ye tamién el [[Mancomunidá Británica de Naciones xefe de la Mancomunidá]], y el monarca d'otros quince reinos mancomunitarios, cada unu —incluyendo al Reinu Xuníu— son soberanos ya independientes de los otros. == Historia == === Monarquía inglesa === Siguiendo a les incursiones viquingues y al establecimientu del [[sieglu IX]], el reinu de [[Wessex]] remaneció como'l reinu inglés dominante. [[Alfredo'l Grande]] aseguró Wessex y llogró el dominiu sobre [[Mercia]] del oeste, magar nun se convirtió en Rei d'Inglaterra; el títulu más cercanu al qu'aportó foi'l de "Rei de los Anglosaxones". Fueron el socesores d'Alfredo nel [[sieglu X]] los que constituyeron el reinu que güei se conoz como Inglaterra, anque inclusive nel reináu d'[[Edgardo el Pacíficu]], Inglaterra nun s'atopaba estremada nos sos partes constituyentes. Escontra'l [[sieglu XI]], el país volvióse más estable, magar un númberu de guerres con los daneses que desaguaron nuna monarquía danesa per dellos años. Cuando [[Guillermu I d'Inglaterra|Guillermo]], duque de [[Normandía]], conquistó Inglaterra en [[1066]] convertir nel monarca d'un reinu que probablemente presentaba la mayor autoridá real n'[[Europa]]. La conquista normanda foi crucial pa la historia británica, en términos de cambéu políticu y social. El nuevu rei siguió cola centralización del poder qu'empezara nel periodu anglosaxón, ente que el [[feudalismu|sistema feudal]] tamién prosiguió col so desenvolvimientu. [[Ficheru:Bayeux Tapestry WillelmDux.jpg|thumb|350px|El [[Tapiz de Bayeux]] describe la conquista normanda.]] Guillermu I foi asocedíu por dos de los sos fíos: [[Guillermu II d'Inglaterra|Guillermu II]], y depués [[Enrique I d'Inglaterra|Enrique I]]. Esti postreru tomó una revesosa decisión al proclamar a la so fía [[Matilde d'Inglaterra|Matilde]] (la única sobreviviente) como la so heredera. Tres la muerte d'Enrique en [[1135]], unu de los nietos de Guillermu I, [[Esteban d'Inglaterra|Esteban]], reclamó'l tronu, y llegó al poder col sofitu de la mayoría de los barones. El so débil gobiernu, sicasí, dexó-y a Matilde desafiar el so reinu; como resultancia, Inglaterra llueu baxó a un periodu de desorde conocíu como l'[[Anarquía]]. Esteban caltuvo un control del poder abondo precariu mientres el restu de la so vida; sicasí, llegó a un alcuerdu según el cual sería asocedíu pol fíu de Matilde, [[Enrique II d'Inglaterra|Enrique II]], quien se convertiría nel primer monarca de la dinastía [[Angevina]] o [[Plantagenet]] en [[1154]]. Los reinaos de munchos monarques de los Angevin viéronse avafaos por disturbios y conflictos civiles ente'l monarca y la nobleza. Enrique II tuvo de faer frente a rebeliones lideraes polos sos propios fíos, los futuros monarques [[Ricardu I d'Inglaterra|Ricardu I]] y [[Xuan I d'Inglaterra|Juan]]. Tres la muerte d'Enrique, el so fíu Ricardo asocedió-y nel tronu, quien, sicasí, permaneció ausente d'Inglaterra mientres la mayor parte del so reináu, por cuenta de que taba lluchando les Cruzaes nel [[Oriente Próximu]]. Cuando Ricardo finó, el so hermanu Juan asocedió-y, xuniendo a Inglaterra ya Irlanda so una sola monarquía. El so reináu viose marcáu pol conflictu ente los barones, quien en [[1215]] primiérenlu a redactar la [[Magna Carta]] (en [[llatín]], ''Gran Cartera'') col fin de garantizar los derechos y llibertaes de la nobleza. Poco dempués, Juan refugó la cartera, somorguiando a Inglaterra nuna guerra civil conocida como la Guerra de los Primeros Barones. La mesma llegó al so fin abrupto cola muerte de Juan en [[1216]], dexando la corona en manes del so fíu de nueve años, [[Enrique III d'Inglaterra|Enrique III]]. Los barones, lideraos por [[Simon de Montfort]], VI Conde de [[Leicester]], volvieron remontase más palantre al reinu d'Enrique, dando empiezu a la Segunda Guerra de los Barones. Ésta, sicasí, remató con una victoria real llimpia, y la consecuente execución de munchos rebeldes. El siguiente monarca, [[Eduardu I d'Inglaterra|Eduardu I]], foi entá más esitosu tocantes a caltener el poder real, y foi'l responsable de la conquista de [[Gales]] y del intentu por establecer el dominiu inglés sobre [[Escocia]]. Sicasí, los trunfos nesi país dieron un retrocesu mientres el reináu del so socesor, [[Eduardu II d'Inglaterra|Eduardu II]], quien tamién se vio atropáu por un desastrosu conflictu cola nobleza. Ésti viose forzáu en [[1311]] a tornar munchos de los sos poderes ante'l comité baronil de "ordenadores". Sicasí, les victories militares ayudáronlu a recuperar el control en [[1322]]. Magar esto, Eduardo foi derrocáu y executáu en [[1327]] pola so esposa [[Isabel de Francia (1292-1358) |Isabel de Francia]] y el so fíu, quien pasó a gobernar como [[Eduardu III d'Inglaterra|Eduardu III]]. El nuevu monarca llueu reclamó la corona francesa, empecipiando la [[Guerra de los Cien Años]] qu'enfrentó a Inglaterra y [[Francia]]. Les campañes d'Eduardu III fueron bastante esitoses, y remataron cola conquista del territoriu francés. El so reináu foi tamién marcáu pol desenvolvimientu del Parllamentu, que s'estremara en dos Cases per primer vegada. En [[1377]] muerre Eduardu III, dexando la corona al so nietu de diez años, [[Ricardu II d'Inglaterra|Ricardu II]]. Esti postreru, al igual que munchos de los sos predecesores, caltuvo conflictos colos nobles, principalmente pol intentu de retener el poder nes sos propies manes. En [[1399]], mientres s'atopaba fora n'Irlanda, el so primu [[Enrique IV d'Inglaterra|Enrique Bolingbroke]] facer col poder, obligando a Ricardo a abdicar y a ser darréu asesináu. Enrique IV yera'l nietu d'Eduardu III y el fíu de [[Juan de Gante]], [[ducáu de Lancaster|duque de Lancaster]]; d'ende que la so dinastía fuera conocida como la [[Casa de Lancaster]]. Mientres la mayor parte del so reináu, Enrique IV tuvo de faer frente a intrigues y rebeliones, debiendo'l so ésitu a la estratexa militar del so fíu, el futuru [[Enrique V d'Inglaterra|Enrique V]]. El reináu d'esti postreru, qu'empezó en [[1413]], viose particularmente llibre de disputes internes, dándo-y al rei llibertái p'acometer na Guerra de los Cien Años en Francia. Enrique V resultó victoriosu na so conquista; sicasí, la so muerte repentina en [[1422]] dexó al so fíu pequeñu [[Enrique VI d'Inglaterra|Enrique VI]] a cargu del tronu, dexándo-y a los franceses acabar col dominiu inglés. Per otra parte, la escasez de popularidá de los rexentes d'Enrique VI, y el posterior fracasu del so lideralgu, llevó al debilitamientu de la Casa de Lancaster. Los lancasterianos fueron desafiaos pola Casa de York, llamada asina en referencia al so xefe, un descendiente d'Eduardu III, Ricardo, duque de [[York]]. Anque ésti finó nuna batalla en [[1460]], el so primoxénitu [[Eduardu IV d'Inglaterra|Eduardo]] llevó a los yorkistas a la victoria en [[1461]]. Les [[Guerres de les Roses]], sicasí, siguió siendo intermitente mientres los reinaos de los yorkistas Eduardu IV, [[Eduardu V d'Inglaterra|Eduardu V]], y [[Ricardu III d'Inglaterra|Ricardu III]]. Finalmente, el conflictu terminó con ésitu pa la caña lancasteriana, liderada por [[Enrique VII d'Inglaterra|Henry Tudor]] (Enrique VII) en [[1485]], cuando Ricardu III foi asesináu na batalla de Bosworth Field. [[Ficheru:Elizabeth I (Armada Portrait).jpg|thumb|350px|La semeya de Sabela I data aproximao de [[1588]], col fin de conmemorar la derrota de l'[[Armada española]].]] El final de la Guerra de les Roses constituyó un momentu decisivu na historia de la monarquía. La mayor parte de la nobleza foi o bien abrasada nel [[campu de batalla]] o executada pola so participación na guerra, y munchos bienes de l'aristocracia fueron confiscados pola Corona. Amás, el feudalismu decayendo, y les armaes feudales controlaes polos barones volviéronse obsoletas. Asina, los Tudor pudieron restablecer fácilmente la supremacía absoluta nel reinu, y los conflictos cola nobleza qu'invadieren a monarques anteriores llegaron al so fin. El poder de la Corona algamó'l so apoxéu mientres el reináu del segundu rei Tudor, [[Enrique VIII d'Inglaterra|Enrique VIII]]. Esta foi una dómina de gran cambéu políticu; Inglaterra pasó de ser un reinu débil a convertise n'unu de los más poderosos d'Europa. Tuvo llugar un trestornu relixosu, como resultáu de les disputes col [[papa]], lo que llevó a la monarquía a alloñase de la [[Ilesia católica]] y a establecer la [[Ilesia d'Inglaterra]]. Otra resultancia importante del reináu d'Enrique VIII foi l'anexón de Gales (que fuera conquistáu sieglos antes, permaneciendo como un dominiu estreme) a Inglaterra so les Lleis nes Actes de Gales de 1535-1542. El fíu y socesor d'Enrique VIII, el mozu [[Eduardu VI d'Inglaterra|Eduardu VI]], prosiguió con más reformes relixoses. La so muerte en [[1553]], bastió una crisis de socesión. Foi cautelosu al nun dexar a la so media hermana mayor católica, [[María I d'Inglaterra|María I]], aportar al tronu, y a tal fin alzó un testamentu nel que designaba a [[Jane Grey]] como la so heredera, magar nenguna muyer reinara enxamás sobre Inglaterra. El reináu de Jane, sicasí, duró tan solu nueve díes; con un terrible sofitu popular, María destituyir, revocó la so proclamación como reina, y se autodeclaró como la lexítima soberana. María I intentó convertir a Inglaterra al [[catolicismu]], incinerando nel procesu a numberosos protestantes so la presunción d'herexes. El so fallecimientu en [[1558]], abrió pasu por que la so media hermana [[Sabela I d'Inglaterra|Sabela I]] asoceder, devolviendo a Inglaterra al [[protestantismu]]. La era isabelina representó la crecedera del país. Esti momentu ye de cutiu conocíu como la "edá dorada" pa Inglaterra, principalmente por cuenta de los progresos culturales de [[William Shakespeare]] y [[Francis Bacon]], ente otros. === Monarquía escocesa === N'[[Escocia]], como n'Inglaterra, les monarquíes surdieron tres la retirada de [[Roma]] a empiezos del [[sieglu V]]. Los trés grupos que vivíen n'Escocia entós daquella yeren los [[pictos]] (qu'habitaben el reinu de Pictavia), los britanos (que s'asitiaben en dellos reinos del sur escocés, incluyendo'l [[reinu de Strathclyde]]), y los [[escotu|gaélicu]]s, o [[escotos]] (que más palantre daríen el so nome a Escocia), de la provincia irlandesa de [[Dalriada]]. [[Kenneth I d'Escocia|Cináed I]] ye tradicionalmente consideráu'l fundador de la Escocia xunida (o [[reinu d'Alba]]). La espansión de los dominios escoceses siguió mientres los dos sieglos siguientes, por cuenta de qu'otros territorios como Strathclyde yeren apoderaos o llograos por aciu matrimoniu dinásticu. Los primeros monarques escoceses nun heredaben la Corona de forma direuta; nel so llugar, optar por un costume d'alternar les partes, como asocedía n'[[Irlanda]] y primeramente ente los pictos. La monarquía se rotaba, pos, ente dos, o dacuando trés, cañes de la Casa de Alpín. Sicasí, como resultancia, los llinaxes dinásticos rivales entraron en conflictu, de cutiu de forma violenta. Los problemes relativos a la socesión vense especialmente reflexaos pol periodu que va dende [[942]] a [[1005]], mientres el cual siete monarques consecutivos fueron asesinaos o executaos en batalla. La rotación de la monarquía ente llinaxes distintos llegó al so fin cuando [[Malcolm II d'Escocia|Máel Coluim II]] asumió'l tronu en 1005 n'asesinando a munchu opositores. D'esta forma, cuando [[Duncan I d'Escocia|Donnchad I]] asocedió a Máel Coluim II en [[1034]], facer como [[Tanistry|tanista]], ensin oposición dalguna. En [[1040]], Donnchad foi ganáu en batalla en manes de [[Macbeth d'Escocia|Macbeth]], tema que trataría la famosa obra de [[William Shakespeare]] (''[[Macbeth|La traxedia de Macbeth]]''). Depués, en 1057, el fíu de Donnchad [[Malcolm III d'Escocia|Máel Coluim]] vengó la muerte del so padre al ganar y asesinar a Macbeth. Unos meses más tarde, tres el regicidio del fíu de Macbeth, [[Lulach d'Escocia|Lulach]], Máel Coluim llegó al tronu como Máel Coluim III, convirtiéndose nel primer monarca de la [[Casa de Dunkeld]]. A partir de 1107, Escocia viose de volao estremada so la voluntá d'[[Edgardo d'Escocia|Edgardo]], quien dixebró los sos dominios el so hermanu mayor sobreviviente [[Alejandro I d'Escocia|Alejandro I]] (que gobernó'l norte d'Escocia como rei) y el so hermanu menor [[David I d'Escocia|David]] (que gobernó'l sur d'Escocia en función de conde). Tres la muerte d'Alejandro en 1124, David heredó los sos dominios, y Escocia volvió unificase una vegada más. David foi asocedíu pol ineficaz [[Malcolm IV d'Escocia|Malcolm IV]], y depués por [[Guillermu I d'Escocia|Guillermo'l Lleón]], que'l so reináu foi'l más llargu previu a la [[Unión de les Corones]]. Guillermo participó nuna rebelión contra'l rei Enrique II d'Inglaterra; sicasí, ésta fracasó, y Guillermo foi prindáu polos ingleses. Nun intercambiu pa la so lliberación, Guillermo viose forzáu a reconocer a Enrique como'l so señor feudal. El rei inglés Ricardu I alcordó acabar col pactu en 1189, en cuenta de una gran suma de dineru que precisaba pa les sos Cruzaes. Guillermo finó en [[1214]], y foi asocedíu pol so fíu [[Alejandro II d'Escocia|Alejandro II]]. Ésti, según el so socesor [[Alejandro III d'Escocia|Alejandro III]], intentaron faese coles islles occidentales, que s'atopaben entá sol poder de [[Noruega]]. Mientres el reináu d'Alejandro III, Noruega esplegó una invasión fallida sobre Escocia; el consiguiente [[Tratáu de Perth]] (1266) reconoció'l control escocés sobre les islles del oeste y otres zones apostaes. El fallecimientu d'Alejandro III en 1286 llevó a la so nieta noruega de trés años, [[Margarita I d'Escocia|Margarita]], al tronu. Sicasí, mientres el so viaxe a Escocia en [[1290]] Margarita morrió nel mar, causando una gran crisis de socesión, mientres la cual hubo trelce demandantes rivales pola [[Corona d'Escocia]]. Munchos líderes escoceses allegaron al rei Eduardu I d'Inglaterra p'arreglar la disputa. Convocar a una corte coles "faiciones" de Balliol y Bruce, caúna nomando a "asesores". Contrariu a la opinión popular, Eduardo nun escoyó a [[John Balliol]] pa ocupar el llugar de rei. Balliol ganó'l sofitu apolmonante de la mayoría de los asesores, pero aquél dio en tratalo de vasallu, ya intentó exercer una influencia considerable n'asuntos escoceses. En 1295, cuando Balliol arrenunció a la so llealtá escontra Inglaterra, Eduardu I invadió y conquistó Escocia. Mientres los primeros diez años de les subsiguientes [[Guerres d'independencia d'Escocia|Guerres de la independencia escocesa]], Escocia nun dispunxo de nengún monarca; sicasí, foi liderada informalmente por [[William Wallace]]. Tres la execución de Wallace en 1305, [[Roberto I d'Escocia]] asumió'l poder y proclamóse rei. Los sos esfuercios remataron con ésitu, y l'independencia escocesa foi reconocida en [[1328]]. Sicasí, Roberto morrió tan solo un añu más tarde, y los ingleses volvieron invadir cola sida de devolver al herederu lexítimu de John Balliol, [[Edward Balliol]], al tronu. A pesar d'ello, tres más campañes militares, Escocia consiguió nuevamente la so independencia col fíu de Roberto I, [[David II d'Escocia|David II]]. [[Ficheru:James IV of Scotland.jpg|thumb|left|180px|Xacobu IV intentó invadir Inglaterra en 1513, pero foi asesináu nel procesu.]] En 1371, David II foi asocedíu por [[Roberto II d'Escocia|Roberto II]], el primer monarca escocés dende la [[Casa de Estuardo|Casa de Stewart]] (más palantre, Estuardo). Los reinaos de dambos, Roberto II y el so socesor, [[Roberto III d'Escocia|Roberto III]], viéronse avafaos por cierto debilitamientu del poder real. Cuando Roberto III finó en 1406, los rexentes tuvieron de gobernar al país; el monarca, el fíu de Roberto III, [[Xacobu I d'Escocia|Xacobu I]], fuera prindáu polos ingleses. En pagando una importante fianza, Jacobo tornó a Escocia en [[1424]]. Col fin de restablecer la so autoridá, recurrió a midíes despiadaes, incluyendo la execución de munchos de los sos enemigos. [[Xacobu II d'Escocia|Xacobu II]] siguió cola política del so padre avasallando a nobles influyentes. Coles mesmes, sicasí, el Parllamentu escocés volvióse abondo poderosu, de cutiu desafiando abiertamente al propiu rei. El poder parlamentario tuvo la so puxanza mientres el reináu del ineficaz [[Xacobu III d'Escocia|Xacobu III]]. Como resultancia, [[Xacobu IV d'Escocia|Xacobu IV]] y los sos socesores acostumaron evitar la convocatoria de sesiones parllamentaries, controlando d'esa manera'l poder del Parllamentu. En 1513, Xacobu IV empecipió una invasión a Inglaterra, intentando tomar ventaya de l'ausencia del rei inglés Enrique VIII. Les sos fuercies aportaron a ganaes na [[batalla de Flodden Field]]; el rei, al igual que dellos nobles mayores, y cerca de diez mil soldaos fueron asesinaos. Por cuenta de que el fíu y socesor de Xacobu IV, [[Xacobu V d'Escocia|Xacobu V]], yera entá un neñu, el gobiernu foi tomáu polos rexentes. Al llegar a la adultez, Xacobu V gobernó con ésitu hasta otra guerra desastrosa con los ingleses en 1542. La so muerte nel mesmu añu dexó a la Corona en manes de la so fía de seis años, [[María I d'Escocia|María]], polo que s'estableció nuevamente otra rexencia. María, una católica romana, reinó nun periodu de cambéu relixosu n'Escocia. Debíu al esfuerciu de reformadores como [[John Knox]], establecióse una ascendencia protestante. María espertó'l desconciertu en casándose con un católicu, [[lord Darnley]], en 1565. Tres l'homicidiu de Lord Darnley en 1567, María casóse, inclusive abondo más polémicu, con [[James Hepburn]], conde de Bothwell, de quien se presuponía yera responsable del asesinatu de Darnley. La nobleza remontar contra la reina, forzándola a arrenunciar y fuxir a Inglaterra, onde foi encarcelada y darréu executada por Sabela I. La Corona recayó sobre'l so fíu [[Xacobu I d'Inglaterra|Xacobu VI]], que fuera criáu como protestante. Xacobu VI convertiríase más tarde en rei d'Inglaterra tres el fallecimientu de la reina Sabela I. === Unión personal y fase republicana === [[Ficheru:JamesIEngland.jpg|thumb|200px|Xacobu VI ya I foi'l primer monarca en gobernar Inglaterra, Escocia ya Irlanda de forma conxunta.]] La muerte de Sabela I en [[1603]] traxo consigo'l fin del poder pa la Casa de Tudor; nun tuvo fíos, polo que foi asocedida pol rei escocés [[Xacobu I d'Inglaterra|Xacobu VI]], que la so bisagüela materna yera la hermana mayor d'[[Enrique VIII d'Inglaterra|Enrique VIII]]. Xacobu VI reinó n'Inglaterra como Xacobu I tres lo que se conoció como la Unión de les Corones. Anque Inglaterra y Escocia taben xuníes personalmente por un solu monarca –Xacobu I convertir nel primer monarca n'ostentar el cargu de "Rei de Gran Bretaña" en 1604<ref>{{cita web | url = http://www.heraldica.org/topics/britain/britstyles.htm#1604 | títulu = Royal Arms, Styles, and Titles of Great Britain: Westminster, 20 Oct 1604. |fechaaccesu= 31 d'agostu de 2006 |nome= François |apellíu= Velde |obra= Heraldica|fecha= 12 de xunetu de 2006}}</ref>– siguieron siendo reinos separaos. Jacobo pertenecía a la [[Casa de Estuardo]], una casa real que los sos monarques esperimentaben conflictos frecuentes col Parllamentu inglés. Les disputes debíense de cutiu por cuestiones de poderes reales y parllamentarios, especialmente'l poder d'imponer tributos. El conflictu tuvo especial pronunciación mientres el reináu del socesor de Xacobu I [[Carlos I d'Inglaterra|Carlos I]], quien provocó a la oposición al gobernar ensin Parllamentu dende 1629 a 1640 (la "Tiranía de los Once Años"), imponiendo tributos de forma unillateral, y adoptando polítiques relixoses revesoses (munches de les cualos resultaron ofensives a los [[Presbiterianismu|presbiterianos]] escoceses y a los [[Puritanismu|puritanos]] ingleses). Escontra [[1642]], l'enfrentamientu ente'l rei y el Parllamentu algamó'l so puntu máximu col empiezu de la [[Revolución inglesa|Guerra Civil]]. La guerra acabó cola execución del rei, el fin de la monarquía, y l'establecimientu d'una [[república]] conocida como la [[Mancomunidá d'Inglaterra]]. En 1653, sicasí, [[Oliver Cromwell]], el líder políticu y militar más prominente del país, llegó al poder y proclamóse [[Lord Protector]] (convirtiéndose efeutivamente en dictador militar). Cromwell siguió nel gobiernu hasta la so muerte en 1658, cuando foi asocedíu pol so fíu [[Richard Cromwell]]. El nuevu Lord Protector demostró poco interés en gobernar, polo que llueu abdicó, dando llugar al curtiu reestablecimientu de la Mancomunidá. La falta d'un lideralgu claru, sicasí, traxo a un malestar civil y militar, y por un pruyimientu popular de restablecer la monarquía. La [[restauración inglesa|Restauración]] tuvo llugar en [[1660]], cuando'l fíu de Carlos I, [[Carlos II d'Inglaterra|Carlos II]] foi declaráu rei. L'establecimientu de la Mancomunidá y el Protectoráu envaloróse illegal; Carlos II foi reconocíu como'l rei ''de iure'' dende la muerte del so padre en 1649. El reináu de Carlos II viose envolubráu pol desenvolvimientu de los primeres partíos políticos modernos n'Inglaterra. Carlos escarecía de fíos lexítimos, razón pola cual especulábase que sería asocedíu pol so hermanu católicu, [[Xacobu II d'Inglaterra|Jacobo, duque de York]]. A partir d'ende surdió un esfuerciu parllamentariu por escluyir a Jacobo de la llinia de socesión; los "Aborrecedores", que s'opunxeron, formaron el partíu de los Tories, ente que los "Demandantes," que sofitaben la idea, conformaron el partíu Whig. El Proyeutu d'Esclusión, sicasí, fracasó en numberoses ocasiones nes que Carlos II eslleió al Parllamentu por medrana a la so aprobación. Tres la disolución del Parllamentu en 1681, Carlos reinó como monarca absolutu hasta la so muerte en [[1685]]. == La Revolución Gloriosa == Xacobu II, el católicu, asocedió, como s'esperaba, a Carlos (que se convirtiera al [[catolicismu]] nel so llechu de muerte). Jacobo buscó tolerancia pa los católicos, provocando la roxura de munchos protestantes. Una gran mayoría oponer a les decisiones de Xacobu II de caltener una armada cambiadizo y estable, d'asigna-yos altos cargos políticos y militares a católicos, y d'encarcelar a clérigos anglicanos que se sublevaren contra la llei. De resultes, un grupu de nobles protestantes y otros ciudadanos destacaos conocíos como los "Siete inmortales" incentivaron a la fía de Xacobu II, [[María II d'Inglaterra|María II]] y al so home [[Guillermu III d'Inglaterra|Guillermo d'Orange]] a destituyir al rei. Guillermo cumplió, llegando a Inglaterra'l [[5 de payares]] de [[1688]], con un gran sofitu públicu. Al atopase cola deserción de munchos d'el so oficiales protestantes, Jacobo dexó'l poder el [[23 d'avientu]] del mesmu añu. El [[12 de febreru]] de [[1689]], la Convención del Parllamentu declaró que la partida del rei suponía un arrenunciu, y que Guillermu III y María II, y non el fíu católicu del monarca, [[Jacobo Francisco Estuardo]], seríen los soberanos d'Inglaterra ya Irlanda. El Parllamentu escocés ([[llingua inglesa|inglés]], ''Scottish Estates'') llueu siguió la mesma postura. La derrota de Jacobo ye comúnmente conocida como la [[Revolución Gloriosa]], y foi unu de los fechos más importantes na evolución del poder parllamentariu. La Carta de Derechos de 1689 afirmó la supremacía del Parllamentu, y declaró que los ingleses retuvieren ciertos derechos, incluyendo la llibertá de nun abonar apurras tributarios impuestos ensin el consentimientu parllamentariu. La Carta de Derechos estableció que los futuros monarques teníen de ser protestantes, y que por detrás de cualquier fíu de los presentes monarques, la hermana de María, [[Ana de Gran Bretaña|Ana]] heredaría la Corona. María morrió ensin dar a lluz en [[1694]], dexando a Guillermu III como únicu monarca. Escontra [[1700]] tuvo llugar una crisis política, por cuenta de que tolos fíos de la princesa Ana finaren, dexándola sola na llinia de socesión. El Parllamentu, tarreciendo que Xacobu II o los sos familiares católicos pretendieren reclamar el tronu, robló una Acta d'Establecimientu en [[1701]], na que se faía constar que la prima alloñada protestante de Guillermu III, [[Sofía de Wittelsbach|Sofía de Hanover]], siguiría na llinia de socesión. El rei muerre pocu dempués de la espedición de l'Acta, dexándo-y la corona a la so cuñada Ana. === Tres la Unión de les Corones === [[Ficheru:Queen anne england.jpg|thumb|left|150px|Inglaterra y Escocia xunir pa formar Gran Bretaña nel reináu d'Ana.]] Tres l'accesu d'Ana al poder, la tema de la socesión volvió ser latente; el Parllamentu escocés amosóse cafiante por cuenta de que'l Parllamentu inglés nun-y consultó sobre la opción de Sofía de Hanover, y aprobó una Acta de Seguridá, amenaciando con pone-y fin a la unión personal ente Inglaterra y Escocia. El Parllamentu d'Inglaterra, pela so parte, cobró vengación cola Acta de Alienación de [[1705]], que perxudicaría a la economía escocesa al pone-y torgues al llibre comerciu. Como resultancia, el Parllamentu escocés consintió'l [[Acta d'Unión (1707)|Acta d'Unión de 1707]], sol cual Inglaterra y Escocia unificar nun solu reinu conocíu como [[Gran Bretaña]], con regles de socesión prescrites y determinaes pol Acta d'Establecimientu. Poro, en [[1714]], la reina Ana foi asocedida pol fíu de la difunta Sofía de Hanover, [[Jorge I de Gran Bretaña|Jorge I]], quien consolidó la so posición al ganar a les rebeliones xacobines en [[1715]] y [[1719]]. El nuevu monarca foi menos activu nel gobiernu que munchos de los sos predecesores, prefiriendo dedicar la mayor parte del so tiempu a los asuntos de los sos reinos [[Alemaña|alemanes]]. Por esti motivu, Jorge I delegó gran parte del so poder nos ministros, especialmente en [[Robert Walpole|''sir'' Robert Walpole]], a quien se-y suel considerar como'l Primer Ministru —non oficial— del Reinu Xuníu. El debilitamientu de la influencia del monarca y l'aumentu del poder del Primer Ministru y del Gabinete siguió mientres el reináu de [[Jorge II de Gran Bretaña|Jorge II]], pero detener con [[Jorge III del Reinu Xuníu|Jorge III]]. Esti postreru intentó recuperar gran parte del poder vencíu polos sos antecesores hanoverianos; tamién actuó pa caltener a los Tories (que taben más a favor del control real sobre'l gobiernu que los Whigs) nel poder siempres que-y foi posible. El reináu de Jorge III tamién foi importante por cuenta de la unión de Gran Bretaña ya Irlanda al traviés de l'Acta d'Unión de [[1800]]. Coles mesmes, el rei nun perdió oportunidá en reclamar la Corona francesa, daqué que yá asocediera con tolos monarques ingleses dende Eduardu III. [[Ficheru:George III of the United Kingdom-e.jpg|thumb|200px|El rei Jorge III impunxo la so autoridá política en repitíes ocasiones, a diferencia de los sos dos predecesores hanoverianos.]] Dende 1811 a 1820, Jorge III amosóse insensatu, obligando al so fíu, el futuru rei [[Jorge IV del Reinu Xuníu|Jorge IV]], a gobernar como príncipe rexente. Mientres la rexencia, y más tarde nel so propiu reináu, Jorge IV siguió calteniendo lo que-y quedaba d'autoridá real, en cuenta de vencela al Parllamentu o al Gabinete. El so socesor, [[Guillermu IV del Reinu Xuníu|Guillermu IV]], intentó faer lo mesmo, anque con bien pocu ésitu. En [[1834]], Guillermo despidió al Primer Ministru [[William Lamb]] segundu vizconde de Melbourne y perteneciente a los Whigs, por diferencies polítiques, y nel so llugar asignó a un Tory, [[Robert Peel|''sir'' Robert Peel]]. Nes siguientes eleiciones, sicasí, los Whigs caltuvieron una amplia mayoría na Casa de los Comunes; obligaron a Peel a arrenunciar en bloquiando bona parte de la so llexislación, y, poro, dexando al rei ensin nenguna otra salida que la de renombrar a Lord Melbourne. A partir de [[1834]], nengún monarca nomó o despidíu a un primer ministru contrariu a la voluntá de los escoyíos por forma democrática na Casa de los Comunes. El reináu de Guillermu IV viose amás afeutáu pola aprobación de l'Acta de Gran Reforma, que modificó la representación parllamentaria y abolió a munchos conceyos decadentes. L'acta, xunto a otres aprobaes más tarde nesi sieglu, llevó a la espansión del sufraxu eleutoral, y a la consagración de la Casa de los Comunes como la caña más importante del Parllamentu. La transición final a una monarquía constitucional efeutuar mientres el reináu de la socesora de Guillermu IV, la reina [[Victoria I del Reinu Xuníu|Victoria]]. Como muyer, Victoria nun podía gobernar [[Hanover]]; por ello, la unión personal del Reinu Xuníu y Hanover llegara al so fin. La [[dómina victoriana]] foi un momentu importante na historia del país, y caracterizóse por un gran cambéu cultural, por un procesu teunolóxicu, y pol establecimientu del Reinu Xuníu como una de les primeres potencies mundiales. En reconocencia al poder británicu sobre la [[India]], Victoria foi declarada [[Llista de los Emperadores de la India|emperatriz d'esi país]] en [[1876]]. Sicasí, el reináu viose afeutáu pola medría del sofitu per parte del movimientu republicanu, debíu en parte al llutu permanente de Victoria y al gran periodu d'aislamientu tres la muerte del so maríu en [[1861]]. El fíu de Victoria, [[Eduardu VII del Reinu Xuníu|Eduardu VII]], convertir nel primer monarca del [[Ducáu de Saxonia-Coburgu-Gotha]] en [[1901]]. A pesar d'ello, en [[1917]], el siguiente monarca, [[Jorge V del Reinu Xuníu|Jorge V]], sustituyó a "Saxonia-Coburgu-Gotha" por "Windsor" por cuenta de les rocees qu'esistíen escontra los alemanes causaos pola [[Primer Guerra Mundial]]. El reináu de Jorge V tamién sufrió la fragmentación d'Irlanda n'[[Irlanda del Norte]], que siguió formando parte del Reinu Xuníu, y la [[Estáu Llibre Irlandés|República independiente d'Irlanda]] en [[1922]]. === Monarquía n'Irlanda === Nel [[sieglu XII]], el papa [[Adriano IV]] consintió al rei [[Enrique II d'Inglaterra]] tomar posesión d'[[Irlanda]]. Fechu qu'asocedió por cuenta de que la ilesia cristiana irlandesa entós daquella nun siguía al [[catolicismu]] y tenía delles creencies consideraes d'herexes. D'esta forma, el papa pretendió que'l monarca inglés amestar a Irlanda, tresformando a la ilesia irlandesa nuna ilesia católica. Adriano IV garantizó-y la isla al rei d'Inglaterra como un territoriu feudal so lideralgu papal. Alredor de 1170 el rei [[Dermot MacMurrough]] de [[Leinster]] foi destituyíu y el país foi tomáu pol so enemigu, el rei [[Rory O'Connor]] de [[Connaught]]. Dermot consiguió escapar a Inglaterra y recurrió a Enrique en busca de sofitu. Aquel negóse pero llegó a un alcuerdu nel que-y dexaría los manexu d'un grupu d'aristócrates y aventureros anglu-normandos, comandados por [[Richard de Clare]], [[conde de Pembroke]], (meyor conocíu como ''Strongbow'') col fin d'ayudar a recuperar el tronu. Dermot y los sos aliaos [[anglo-normandu]]s trunfaron y volvió al poder como lexítimu rei de Leinster. Como pagu, Dermot autorizó a de Clare a casase cola so fía ([[Aoife de Leinster]] meyor conocida como ''Eva la colorada''). Cuando'l monarca irlandés finó en 1171, de Clare heredó'l tronu y pasó a ser el nuevu rei de Leinster. Fechu que fizo tarrecer a Enrique II que de Clare fixera d'Irlanda un estáu rival normandu o un llugar d'abelugu pa los anglosaxones, polo que s'aprovechó de la [[bulda papal]] [[Laudabiliter]] y col consentimientu del [[papa]] apoderar d'Irlanda. Llegó a la isla acompañáu de los sos efeutivos ingleses y obligó a de Clare y a otros aristócrates anglu-normandos na isla, según a dalgunos [[terrateniente|caciques]] gaélicos irlandeses a reconocelo como'l so amu supremu. Tres esto, Enrique foi consideráu Lord d'Irlanda baxu lideralgu papal. Hasta [[1541]] la isla siguió na mesma situación. Pa esi entós, el rei Enrique VIII d'Inglaterra rompiera cola Ilesia Católica y puestu al país a mercé del [[protestantismu]]. La garantía papal que sofitaba tomar de la isla pola monarquía inglesa quedó ensin efeutu. Razón pola cual nel mesmu añu, convocó a una xunta del Parllamentu irlandés que-y dexara camudar el so títulu de soberanía sobre'l país. Asina, ésti pasó de ser Lord a rei d'Irlanda, y por consiguiente faciendo d'ella un reinu n'unión personal col reinu d'Inglaterra. Irlanda siguió na mesma posición hasta 1800, cuando l'Acta d'Unión fundió a Gran Bretaña y al reinu d'Irlanda nun solu reinu conocíu como [[Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda]]. Esta postrera siguió siendo una parte integral del Reinu Xuníu hasta 1922, cuando la mayor parte independizóse como un Estáu llibre irlandés. D'esta manera, Irlanda constituyó un reinu estreme col mesmu monarca que Gran Bretaña n'unión personal dende la so independencia en 1922 hasta [[1949]], cuando lo que se convirtiera n'Irlanda del Sur adquirió l'estatutu de república y cortó toa rellación cola monarquía, mientres [[Irlanda del Norte]] siguió siendo lleal a la Unión y a la Corona, creando por consiguiente al Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte.<ref>[https://web.archive.org/web/20070317021344/http://www.nuevaalejandria.com/01/sanluisg/Conflicto/Irlanda/los%20acontecimientos%20d'el%20sieglu.htm ''Los acontecimientos del sieglu XX n'Irlanda'']</ref> === D'Imperiu a Mancomunidá === [[Ficheru:Commonwealth Realms map.png|thumb|275px|Mapa de los dominios de la Mancomunidá sobre los cualos reinó dalguna vegada'l monarca británicu, pero onde agora la Corona foi "estremada" de manera que un soberanu de mancomún reina de forma separada como monarca en cada nación.]] Nun principiu, la Corona operaba sobremanera'l [[Imperiu británicu]] como una sola entidá. La Corona británica foi considerada unitaria, cola cual toles colonies y dominios guardaben una rellación de subordinación. Sicasí, la Declaración de Balfour de [[1926]] establecía que los dominios yeren "comunidaes autónomes dientro del imperiu británicu, nes mesmes condiciones, y de nenguna forma subordinaes una a la otra n'aspeutu dalgunu de los sos asuntos internos o esternos". En [[1931]] aprobóse'l [[Estatutu de Westminster]], que ponía fin a dereches del gobiernu en [[Londres]] d'aconseyar al rei sobre les aiciones a siguir en rellación a los dominios individuales. Como resultancia, la Corona unitaria británica qu'operaba sobremanera l'imperiu foi reemplazada por corones separaes pa cada dominiu. D'esta forma, la institución de la monarquía dexó de ser puramente británica, y la so corona particular quedó llindada dientro de les llendes de la xurisdicción que lu ocupaba, esto ye, el Reinu Xuníu. Una amuesa d'ello ye que mientres Jorge VI yera una sola persona, yera coles mesmes por separáu'l rei d'Australia y [[Monarquía en Canadá|Canadá]], y asina socesivamente con otros territorios. La "división" aumentó entá más cola consiguiente patriación de la constitución de cada dominiu respeuto al Reinu Xuníu, en décades posteriores. Un académicu constitucional [[Canadá|canadiense]], Richard Toporoski, sostuvo: «Toi perfectamente preparáu pa reconocer, inclusive afirmar felizmente, que la Corona británica yá nun esiste en Canadá, pero eso ye porque la realidá llegal indícame que de dalguna manera, la Corona británica yá nun esiste en Gran Bretaña: la Corona tesciende en Bretaña tanto como lo fai en Canadá. Unu puede entós falar de "la Corona británica" o de la "Corona canadiense" o inclusive de la Corona "barbadiana" o "tuvaluana", pero a lo qu'unu referir col términu ye a la Corona actuando o espresándose dientro del contestu d'esa xurisdicción en particular».<ref>{{cita web |url= http://www.monarchist.ca/mc/invisibl.htm |títulu= The Invisible Crown |fechaaccesu= 31 d'agostu de 2006 |obra= Monarchy Canada |editorial= The Monarchist League of Canada |fecha= 23 de marzu de 1997 |urlarchivu= https://web.archive.org/web/20061012021148/http://www.monarchist.ca/mc/invisibl.htm |fechaarchivu= 12 d'ochobre de 2006 }}</ref> D'antiguo tou miembru de la [[Mancomunidá de Nación|Mancomunidá británica]] yera un dominiu de la mesma. Sicasí, cuando [[India]] convertir nuna república en [[1950]], decidióse que se-y dexaría permanecer na Mancomunidá, anque yá nun fueren compartir un monarca común colos otros dominios o reinos de la organización. De toes formes optóse porque'l monarca británicu fuera reconocíu como'l "Xefe de la Mancomunidá" en tolos sos estaos miembros, yá fueren éstos reinos o non. La posición ye puramente ceremonial, y nun ta acompañada de poder políticu. ==== Países y territorios que tienen como xefe del Estáu al monarca británicu ==== Cada país tien un gobernador xeneral escoyíu pol monarca del Reinu Xuníu (previa aprobación del Parllamentu del país correspondiente), ente que los territorios tienen gobernadores escoyíos pol Gobiernu británicu. Cada unu d'ellos actúa como representante del soberanu. Los gobernadores suelen llevar a cabu funciones ceremoniales y de representación en nome del monarca na so calidá de xefe d'Estáu. Los sos poderes vienen determinaos poles constituciones nacionales o poles lleis britániques nel casu de territorios dependientes del Reinu Xuníu. '''América''' * {{bandera2|Antigua y Barbuda}} * {{bandera2|Les Bahames}} * {{bandera2|Belize}} * {{bandera2|Canadá}} * {{bandera2|Granada}} * {{bandera2|Saint Kitts y Nevis}} * {{bandera2|Santa Llucía}} * {{bandera2|San Vicente y Les Granadines}} * {{bandera2|Xamaica}} '''Europa''' * {{bandera2|Reinu Xuníu}} **[[Acrotiri y Dhekelia]] (''Akrotiri and Dhekelia'') ***Bases soberanes del Reinu Xuníu na islla de [[Xipre]]. **[[Anguila (dependencia)|Anguila]] ''(Anguilla)'' ***Allugar nes [[Antilles Menores]], [[Mar Caribe]] (Entiende ente otres les siguientes islles: [[Islla d'Anguila|Anguila]], [[Anguillita]], [[Islla Dog|Dog]], [[Prickly Pear]], [[Sandy Ground|Sandy]], y [[Islla Sombrero|Sombreru]]). **[[Bermudes]] ''(Bermuda)'' ***Allugar n'América del Norte nel Atlánticu, entienden más de 150 islles, les más importantes son: [[Islla Gran Bermuda|Gran Bermuda]], [[Islla Saint George (Bermudes)|Saint George]], [[Islla Saint David (Bermudes)|Saint David]], [[Islla Somerset (Bermudes)|Somerset]], [[Islla Irlanda (Bermudes)|Irlanda]], [[Islla Boaz|Boaz]]). **[[Islles Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur]] (''South Georgia and South Sandwich Islands'') ***Allugar nel océanu Atlánticu Sur, entiende les islles [[Xeorxa del Sur]] y [[Sandwich del Sur]]. **[[Islles Caimán]] ''(Cayman Islands)'' ***Allugar al noroeste de Xamaica, nel Mar Caribe, Entiende tres islles: [[Gran Caimán]], [[Caimán Brac]], y [[Pequeñu Caimán]]. **[[Islles Malvines]] ''(Falkland Islands)'' ***Allugar nel océanu Atlánticu Sur, entienden más de 200 islles, les más importantes son: la [[isla Gran Malvina]] y la [[islla Soledá]]. **[[Islles Pitcairn]] ''(Pitcairn Islands)'' ***Allugar nel océanu Pacíficu dientro de [[Polinesia]]) (Entienden les islles [[Pitcairn]], [[Sandy (Islles Pitcairn)|Sandy]], [[Oeno]], [[Islla Henderson (Islles Pitcairn)|Henderson]] y [[Ducie (isla)|Ducie]]). **[[Islles Turques y Caicos]] ''(Turks and Caicos Islands)'' ***Allugar nel océanu Atlánticu al norte de Cuba, inclúi les islles Turques: ([[Islla Gran Turca|Gran Turca]], [[Cayo Sal (Islles Turques y Caicos)|Cayo Sal]]) y les islles Caicos: ([[Caicos del Oeste]], [[Providenciales]], [[Caicos del Norte]], ente otres). **[[Islles Vírxenes Britániques]] ''(British Virgin Islands)'' ***Allugar nes [[Antilles Menores]], n'agües del mar Caribe, Entiende ente otres islles les siguientes: [[Tórtola (isla)|Tórtola]], [[Virxe Gorda]], [[Jost Van Dyke]], [[Anubierta]]. **[[Xibraltar]] ***Allugar nel [[Peñón de Xibraltar]] ente'l mar Mediterraneu y l'océanu Atlánticu, nel sur de la península ibérica. **[[Montserrat (isla)|Montserrat]] ***Allugar nes [[Antilles Menores]], n'agües del mar Caribe Entiende la Islla de [[Montserrat]]. **[[Santa Lena, Ascensión y Tristan da Cunha]] (''Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha''). ***Allugar nel océanu Atlánticu sur al oeste d'África tratar de dellos archipiélagos estremaos ente [[Islla Santa Lena|Santa Lena]] (122 km²), [[Ascensión (isla)|Ascensión]] (91 km²) y [[Tristan da Cunha]] (207 km²). **[[Territoriu Antárticu Británicu]] ''(British Antarctic Territory)''. ***Ye una reclamación que toma toles tierres al sur del paralelu 60° S, ente'l meridianu 20° O y 80° O, pero suxeta a les disposiciones y llimitaciones del [[Tratáu Antárticu]]. **[[Territoriu Británicu nel Océanu Índicu]] ''(British Indian Ocean territory)'' ***70 islles nel Océanu Índicu, (Entiende los archipiélagos de [[Chagos]], [[Aldabra]], [[Farquhar]] y les islles de Des Roches siendo la más grande [[Diego García (isla)|Diego García]] con 44 km²). '''Oceanía''' * {{bandera2|Australia}} * {{bandera2|Nueva Zelanda}} * {{bandera2|Papúa Nueva Guinea}} * {{bandera2|Salomón}} * {{bandera2|Tuvalu}} === Tres l'Imperiu === [[Ficheru:Queen Victoria bw.jpg|thumb|left|El reináu de Victoria foi'l segundu más llargu na historia del Reinu Xuníu.]] La muerte de Jorge V en 1936 tuvo siguida pol ascensu del tronu d'[[Eduardu VIII del Reinu Xuníu|Eduardu VIII]], quien causó plasmu públicu al anunciar el so deséu de contraer matrimoniu con una muyer divorciada d'[[Estaos Xuníos]] [[Wallis Simpson]], inclusive cuando la Ilesia d'Inglaterra oponer al nuevu matrimoniu tres el divorciu. Como s'esperaba, Eduardo fixo pública la so intención d'arrenunciar; los Parllamentos del Reinu Xuníu y otros dominios de la Mancomunidá aceptaron la so solicitú. Eduardu VIII y cualquier fíu de la so nueva esposa quedaríen escluyíos de la llinia de socesión, y nel so llugar la Corona diría pal so hermanu [[Jorge VI del Reinu Xuníu|Jorge VI]]. El nuevu monarca sirvió como una figura d'unidá pa los británicos mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], realizando visites, col fin d'incentivar la moral de les sos tropes, según otros percorríos a fábriques de municiones y a zones bombardeadas pola [[Nazismu|Alemaña nazi]]. Jorge VI foi amás l'últimu monarca británicu en retener el títulu de "Emperador de la India", un títulu que foi revocáu cuando India llogró la so independencia en 1947. El fallecimientu de Jorge VI en 1952 foi siguíu pol ascensu al tronu de l'actual monarca, [[Sabela II del Reinu Xuníu|Sabela II]]. Al igual que los sos recién antecesores, Sabela II sigui exerciendo como monarca constitucional. Mientres el so reináu, hubo ciertu sofitu escontra'l movimientu republicanu, principalmente por cuenta de la publicidá negativo venceyada a la familia real, como ye'l casu del divorciu del [[Carlos d'Inglaterra|príncipe Carlos]] y de la [[Diana Spencer|princesa Diana de Gales]]. A pesar d'ello, una vasta mayoría del públicu británicu sofita la continuación de la monarquía. == Socesión == La socesión gobernar en delles promulgaciones, siendo les más importantes la Carta de Derechos de 1689 y el [[Acta d'Establecimientu]] de 1701. Les regles de socesión nun son fixes, sinón que pueden ser modificaes por una Acta parllamentaria. Sicasí, el Reinu Xuníu atopar n'unión personal con otros dominios o reinos de la Mancomunidá, polo que si ésti camuda les normes de socesión ensin el previu consentimientu d'aquellos, la monarquía compartida podría llegar al so fin. La socesión dase conforme a la primogenitura, preferentemente masculina, so la cual los fíos herieden primero que les fíes, y los fíos mayor facer primero que los menores del mesmu sexu. L'Acta d'Establecimientu, sicasí, acuta la socesión a los descendientes naturales, y polo tanto non adoptivos, de [[Sofía de Wittelsbach|Sofía de Hanover]] (1630-1714), nieta de [[Xacobu I d'Inglaterra|Xacobu I]]. La preferencia esistente na socesión de los fíos varones sobre les fíes terminó a partir del Alcuerdu de Perth (28/10/2011) y el subsiguiente cambéu llegal afigurada na Succession to the Crown Act 2013. Estos cambeos llegales nun tienen efeutos retroactivos, siendo aplicables namái a los herederos nacíos dende'l 28 d'ochobre de 2011.<ref>{{cita web |url=https://www.elmundo.es/elmundo/2012/12/04/internacional/1354642338.html |títulu= El gobiernu británicu va camudar la llei de socesión al tronu a estazón|fechaaccesu=15 de febreru de 2014 |apellíu= |nome= |fecha=4 d'avientu de 2012 |obra= Diariu'l Mundu|idioma= |cita= }}</ref> <ref>{{cita web |url=https://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2012/12/121205_lleis_sucesion_monarquia_europa_jp.shtml |títulu=Les monarquíes europees dexen d'aguantase a les muyeres |fechaaccesu=15 de febreru de 2014 |apellíu= |nome= |fecha=6/2/12 |obra=BBC |idioma= |cita= }}</ref> [[Ficheru:Charles II of England.png|thumb|300px|El soberanu ye coronáu en Westminster Abbey, como consta nel presente retrato del rei [[Carlos II d'Inglaterra|Carlos II]].]] La Carta de Derechos y l'Acta d'Establecimientu tamién inclúin ciertes restricciones relixoses, que fueron impuestes como resultáu de la rocea de la población inglesa escontra'l [[catolicismu|catolicismu romanu]] a finales del [[sieglu XVII]]. Lo más importante ye que namái los individuales que son [[Protestantismu|protestantes]] nel momentu de socesión son coles mesmes los que van heredar la Corona. Amás, una persona que nel so momentu fuera católica o contraxera matrimoniu con otra persona d'esa relixón, tamién se va ver imposibilitada de socesión. Poro, daquién que nun s'atopa capacitáu pa heredar la Corona considérase-y «muertu naturalmente» pa los propósitos de socesión; les descalificaciones nun s'estienden, sicasí, a los sos descendientes. De forma recién, hubo intentos de suprimir les restricciones relixoses (especialmente les venceyaes al catolicismu), anque diches proposiciones permanecen ensin efeutu. Respectu al fallecimientu na Corona» (la muerte d'un soberanu), el so herederu asocéde-y inmediata y automáticamente, ensin necesidá de confirmación o ceremonia dalguna (d'equí la frase, «¡El rei morrió; llarga vida al rei!»). Sicasí, acostúmase pa l'asunción del soberanu, ser proclamáu públicamente por un Conseyeru d'Asunción, que s'atopa nel [[palaciu de St. James]]. Depués de que trescurrió un periodu prudencial de llutu, el soberanu ye amás coronáu na [[abadía de Westminster]], de normal pol [[arzobispu de Canterbury]]. La coronación nun ye imprescindible por que'l soberanu pueda gobernar; por casu, [[Eduardu VIII del Reinu Xuníu|Eduardu VIII]] nunca aportó a coronáu, pero aun así foi, ensin dala dulda, monarca mientres el so curtiu reináu. N'asumiendo'l tronu, el rei o la reina sigue reinando hasta la so muerte. Los monarques nun tienen dexáu arrenunciar de forma unillateral; l'únicu rei qu'arrenunció voluntariamente foi [[Eduardu VIII del Reinu Xuníu|Eduardu VIII]] en [[1936]], y facer cola autorización d'una acta especial del Parllamentu ([[Acta de Declaración del Arrenunciu de La so Maxestá de 1936]]). Históricamente, sicasí, numberosos reinaos acabaron por cuenta de procedimientos estraoficiales; munchos monarques fueron asesinaos, derrocaos, o obligaos a arrenunciar, principalmente mientres los sieglos XIV y XV. L'últimu monarca removíu del cargu de forma involuntaria foi [[Xacobu II d'Inglaterra|Xacobu II]], quien dexó'l reinu en [[1688]] mientres la [[Revolución Gloriosa]]; un fechu que foi interpretáu pol Parllamentu como un arrenunciu. == Rexencia == [[Ficheru:George IV of the United Kingdom.jpg|thumb|left|El rei Jorge IV ofició de rexente tres el deterioru mental del so padre, Jorge III, escontra finales del so reináu.]] Conforme a les actes de Rexencia de 1937 y 1953, los poderes del monarca que nun algamara los dieciocho años d'edá, o que s'atope mental o físicamente incapacitado, van pasar a ser exercíos por un [[rexencia (política)|rexente]]. Pa ello, tien de constatase una incapacidá física o mental, y van facer siquier trés de los siguientes individuos: la esposa del soberanu (o l'home de la soberana), el voceru del Parllamentu y de la Casa de los Lores (''Lord Speaker''), el voceru de la Casa de los Comunes, el ''Lord Chief'' d'Inglaterra y Gales, y el ''Master of the Rolls''. La declaración de trés o más d'estes mesmes persones ye coles mesmes necesaria pa terminar la rexencia y dexa-y al monarca retomar el poder. Cuando fai falta una rexencia, el siguiente individuu cualificáu na llinia de socesión vuélvese rexente; pa esto nun se riquir de nengún votu parllamentariu especial nin d'otru procedimientu de confirmación. El rexente tien de tener siquier ventiún años (dieciocho nel casu del presuntu herederu o aspirante a selo), ser ciudadanu británicu, y tar domiciliado nel Reinu Xuníu. Sicasí, tomáronse midíes especiales pa la reina Sabela II por aciu l'Acta de Rexencia de 1953, según la cual establezse que'l príncipe Felipe d'Edimburgu, esto ye, el maríu del monarca, puede oficiar de rexente en determinaes circunstancies. L'únicu monarca qu'ofició de rexente foi'l futuru [[Jorge IV del Reinu Xuníu|Jorge IV]], que tomó'l control del reináu mientres el so padre, [[Jorge III del Reinu Xuníu|Jorge III]], atopábase mentalmente incapacitado (1811-1820). Mientres un periodu d'enfermedá física o ausencia nel reinu, el soberanu puede delegar temporalmente les sos funciones a los [[Conseyu priváu|Conseyeros d'Estáu]], a la so esposa o maríu (en casu de ser soberana), y a les primeres cuatro persones calificaes na llinia de socesión. Los requisitos pa los Conseyeros d'Estáu son los mesmos que pa los rexentes. Anguaño, los Conseyeros d'Estáu son: [[Felipe d'Edimburgu|el duque d'Edimburgu]], el [[Carlos de Gales|príncipe de Gales]], el [[Guillermo de Cambridge|duque de Cambridge]], el príncipe [[Enrique de Gales]] y el [[Andrés de York|duque de York]]. == Función política == [[Ficheru:Crest of the Coat of Arms of the United Kingdom.svg|thumb|right|170px|La [[Corona de San Eduardo]] (corona real británica) xunto a la [[Cimera (heráldica)|cimera]] del monarca d'aquel país.]][[Ficheru:Crest of the Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|thumb|right|170px|[[Honores d'Escocia#La Corona|Corona]] y [[In My Defens God Me Defend|cimera]] del monarca británicu n'Escocia.]] Magar los poderes del monarca son en teoría amplios, son llindaos na práctica. Como un monarca constitucional, el soberanu actúa dientro de les obligaciones de la convención y el precedente, cuasi siempres exerciendo la prerrogativa real siguiendo'l conseyu del Primer Ministru y otros ministros. Éstos, xuntu al Primer Ministru, son los responsables de la Casa de los Comunes (escoyida de forma democrática), y al traviés d'ella, de la xente. Siempres qu'asina lo riquir, el soberanu ye responsable pol nomamientu d'un nuevu primer ministru. El procedimientu formalizar nuna ceremonia conocida como'l "Besu de les Manes" (inglés, ''kissing hands''). Acordies con convenciones constitucionales non establecíes, el soberanu va poder asignar al individuu más propensu a caltener el sofitu de la Casa de los Comunes: xeneralmente, el líder del partíu que cunta con una mayoría nesa Casa. Si nengún partíu algama la mayoría (un fechu pocu común dáu'l sistema eleutoral británicu de ''First Past the Post''), dos o más grupos van poder formar una coalición, onde'l líder establecíu por alcuerdu unánime va ser nomáu Primer Ministru. Frente a un "parllamentu de representación esautamente proporcional" (''[[hung parliament]]'') nel cual nengún partíu o coalición llega a la mayoría, el monarca llogra un grau de llatitú cimera na so eleición del primer ministru. Magar ello, sicasí, l'individuu con mayor enclín a recibir el sofitu de los Comunes, polo xeneral el líder del partíu más grande, va ser asignáu al cargu. D'esta manera, por casu, [[Harold Wilson]] foi nomáu primer ministru pocu dempués de les eleiciones xeneral de febreru de 1974, inda cuando el so partíu llaborista (Labour Party) nun tener una mayoría. Tamién se suxurió que si na mesma situación, un gobiernu minoritariu intentara eslleir al Parllamentu pa convocar una eleición temprana col namái fin de reforzar la so posición, el monarca puede refugase, y nel so llugar, responder por que los partíos de la oposición formen un gobiernu de coalición. Sicasí, el gobiernu minoritariu de Harold Wilson, electu en febreru de 1974, llogró convocar con ésitu una antemanada eleición n'ochobre d'esi añu, cola que llogró la mayoría. El soberanu asigna y despide al Gabinete y a otros ministros baxu previu conseyu del primer ministru. El monarca puede, de forma unillateral, despidir a un primer ministru. L'últimu monarca en remover unilateralmente a un primer ministru foi [[Guillermu IV del Reinu Xuníu|Guillermu IV]], que despidió a [[William Lamb]], II vizconde de Melbourne, en 1834. Polo xeneral, el mandatu d'un primer ministru llega al so fin namái en casu de muerte o arrenunciu (en delles circunstancies, solicítase'l so arrenunciu; vease [[Primer Ministru del Reinu Xuníu]]). El monarca caltién una audiencia selmanal col Primer Ministru, según audiencies regulares con otros miembros del Gabinete. El monarca va poder espresar el so puntu de vista, según Walter Bagehot, un escritor constitucional del [[sieglu XIX]], resume esti conceutu: «el soberanu tien, frente a una monarquía constitucional... trés derechos —el derechu a ser consultáu, el derechu a incentivar, y el derechu a alvertir—». Tou miembru del Gabinete que deseye ausentase del Reinu Xuníu por dalguna razón, sacante por visites oficiales a la [[Xunión Europea]] o a la [[Organización del Tratáu del Atlánticu Norte|OTAN]], tendrá de solicitar l'aprobación del monarca pa poder abandonar el país, y tien d'informar coles mesmes a «La so Maxestá... sobre los arreglos previstos pa l'alministración del Departamentu de Ministros mientres la so ausencia».<ref>[https://web.archive.org/web/20070228080703/http://www.cabinetoffice.gov.uk/propriety_and_ethics/ministers/ministerial_code/ A Code Of Conduct And Guidance On Procedures For Ministers] (impresu formalmente pol Primer Ministru en xunetu de 2001).</ref> El monarca caltién una rellación similar colos gobiernos delegaos d'[[Escocia]] y [[Gales]]. Anguaño, [[Irlanda del Norte]] nun tener un gobiernu delegáu; la so Asamblea y l'executivu viéronse suspendíos. El soberanu noma al [[Primer Ministru d'Escocia]], pero sobre la base de la nominación del Parllamentu escocés. El [[Primer Ministru de Gales]], per otru llau, ye escoyíu direutamente pola Asamblea Nacional de Gales. N'asuntos escoceses, el soberanu intervién según el conseyu o encamientu del Executivu escocés. Sicasí, como la delegación ye más llindada en Gales, el soberanu intervién conforme al conseyu del Primer Ministru y el Gabinete del Reinu Xuníu n'asuntos galeses. El soberanu ye'l Xefe d'Estáu del Reinu Xuníu. Los [[xuramentu|xuramentos]] de llealtá van destinaos a la reina, non al Parllamentu o a la nación. Amás, ''[[God Save the Queen|Dios salve a la reina]]'' (o ''Dios salve al rei'', si'l soberanu ye de sexu masculino), ye emplegáu como [[himnu|himnu nacional británicu]]. La cara del monarca figura, coles mesmes, en [[sellu postal|sellos postales]], en [[moneda|monedes]], y en [[billete]]s expedíos pol [[Bancu d'Inglaterra]]. Los billetes impresos por otros bancos británicos, como'l [[Bancu d'Escocia]] y el [[Bancu de Ulster]], nun describen al soberanu. == Prerrogativa real == [[Ficheru:Arms of the Most Noble Order of the Garter.svg|thumb|right|Emblema de la [[Orde de la Jarretera|Orde de la Lliga]].]] Los poderes que pertenecen a la Corona son conocíos de forma conxunta como la [[Prerrogativa real]]. Ésta entiende munchos poderes (como los poderes pa roblar trataos o unviar embaxadores), según ciertos deberes — protexer el reinu y caltener a salvo a la reina). Sicasí, por cuenta de que la monarquía británica ye constitucional, el monarca exerz la prerrogativa real so conseyu de los ministros. Nun se riquir d'aprobación parllamentaria pal exerciciu de la prerrogativa real; amás, el consentimientu de la Corona tien de llograse primero que cada Casa pueda aldericar sobre una carta qu'afecte les prerrogativas o intereses del soberanu. Magar la prerrogativa real ye estensa, nun ye ilimitada. Por casu, el monarca nun dispón de la prerrogativa pa imponer o recoyer tributos; tal aición rique de l'autorización d'una Acta del Parllamentu. El soberanu ye unu de los trés integrantes del Parllamentu; los otros son la Cámara de los Lores y la Cámara de los Comunes. Ye la prerrogativa del monarca la que convoca, prórroga, y esllee al Parllamentu. Cada sesión parllamentaria empieza coles convocatories del monarca. La nueva sesión parllamentaria atópase marcada pola [[Ceremonia d'apertura del Parllamentu del Reinu Xuníu|ceremonia d'apertura del Parllamentu]], mientres la cual el soberanu emite un [[Discursu del Trueno|discursu]] dende'l Tronu na Cámara de la Cámara de los Lores, perfilando l'axenda llexislativa del gobiernu. La prórroga suel asoceder cerca d'un añu dempués de que la sesión dio empiezu, y remata a esta postrera formalmente. La disolución termina col mandatu parllamentariu (el cual dura un máximu de cinco años), y ye siguíu por eleiciones xenerales pa toles banques de la Casa de los Comunes. El tiempu de disolución puede trate afeutáu por una variedá de factores; el Primer Ministru de normal escueye'l momentu políticu más oportunu pal so partíu. El soberanu puede negase teóricamente a una disolución.<ref>En [[1926]], [[Julian H.G. Byng]], I vizconde Byng de Vimy, [[Gobernador-Xeneral de Canadá]] (representando a la Corona británica nel reinu de Canadá, refugó un pidíu per parte del [[Primer Ministru de Canadá]] alrodiu d'eslleir al parllamentu minoritariu, bastiando una [[crisis constitucional]]. Vease [[Asuntu King-Byng]]).</small></ref> (Vease [[Principios de Lascelles]]). Nengún mandatu parllamentariu puede durar más de cinco años. Una disolución ye automática a la fin de cada periodu, sol [[Acta del Parllamentu de 1911]]. Toles lleis son promulgaes pol monarca, anque formulaes nel Parllamentu. Les pallabres "SÍA PROMULGÁU la Maxestá más escelente de la Reina (o rei), por y col conseyu y consentimientu de los Señores Espiritual y Envernada, y Comunes, nesti Parllamentu aconceyáu de forma presente, y pola autoridá que lu ocupa, como sigue", conocíes como la fórmula de promulgación, formen parte de l'Acta del Parllamentu. Primero que una carta o proyeutu pueda convertise en llei, ríquese l'Asentimientu Real, esto ye, l'aprobación del monarca. El soberanu puede, en teoría, tanto ''garantizar'' l'Asentimientu Real (convertir el proyeutu en llei) o ''aplazalo'', esto ye, vetalo. La prerrogativa real ye amplia con al respeutive de los asuntos internos. La Corona ye responsable pol nomamientu o'l despidu de ministros, conseyeros privaos, miembros de delles axencies executives, y otru oficiales. Sicasí, los asignaos son suxuríos pol Primer Ministru, o polos ministros en casu de puestos menos importantes, y el monarca suel siguir la so suxerencia. Amás, el monarca ye'l Comandante en Xefe de les Fuercies Armaes (l'[[Armada británica]], la [[Marina Real Británica|Marina Real]], y la [[Royal Air Force|Fuercia Aérea Real]]). Ye la prerrogativa del soberanu la de declarar la guerra, la paz, y dirixir les aiciones de la milicia, anque'l Primer Ministru asesóra-y na direición ''de facto'' de les fuercies armaes britániques. Munchos de los poderes prerrogativos del soberanu son exercíos al traviés del [[Conseyu Priváu del Reinu Xuníu]]. La prerrogativa real, coles mesmes, estender a asuntos esteriores. El soberanu puede axustar o ratificar trataos, aliances, y alcuerdos internacionales, pa lo que nun se riquir aprobación parllamentaria. Sicasí, un tratáu nun puede alteriar les lleis internes del Reinu Xuníu; pa estos casos precisar d'una Acta del Parllamentu. El soberanu tamién acredita a los altos comisionados y embaxadores británicos, y recibe a diplomáticos d'otros estaos. Los [[pasaporte]]s británicos son impresos, amás, en nome del monarca. Amás de ello, el soberanu ye envaloráu como ''fonte de xusticia'', y ye responsable de rindila en tolos aspeutos. El soberanu nun manda personalmente sobre casos xudiciales; nel so llugar, les funciones xudiciales son interpretaes nel so nome. Por casu, les persecuciones son llevaes a cabu na so persona, y les cortes deriven la so autoridá de la Corona. La llei común sostién que'l soberanu "nun puede faer mal"; el monarca nun puede ser escorríu nes sos propies cortes por ofienses criminales. L'Acta de Procedimientos de la Corona de 1947 dexa los xuicios contra la Corona na so capacidá pública (esto ye, demandes contra'l gobiernu). Sicasí, les demandes de forma personal contra'l monarca nun son reconocíes. El soberanu tamién exerz la "prerrogativa de gracia", y puede [[indultu|perdonar]] les ofienses escontra la Corona. Esto puede tener lugar antes, mientres o dempués del xuiciu. [[Ficheru:Order of Merit Dorothy Hodgkin.jpg|thumb|Insinia de la Orde del Méritu, apurrida por La so Maxestá Sabela II.]] De forma similar, el monarca ye tamién ''[[fonte d'honor]]'', o la fonte de tolos honores y dignidaes nel Reinu Xuníu. Asina, la Corona crea toa nobleza, asigna miembros de la [[caballeru|orde de caballería]], garantiza caballerosidad, y premia con otros honores. La mayoría de los honores ye dada so encamientu de diverses instituciones del Estáu, pero hai unes cuantes que tán dientro de la dote personal del soberanu, y nun son daos so conseyu ministerial. Por ello, el mesmu monarca noma a miembros de la [[Orde de la Lliga]], de la [[Orde del Cardu]], de la [[Real Orde Victoriana]], y de la [[Orde de Méritu del Reinu Xuníu|Orde del Méritu]]. Finalmente, el soberanu ye'l [[Gobernador Supremu de la Ilesia d'Inglaterra|Gobernador Supremu de la Ilesia Anglicana]], la ilesia establecida de forma oficial n'Inglaterra. Como tal, el monarca tien el poder de nomar arzobispos y obispos. El Primer Ministru aconseya na eleición dende la Comisión de Nominaciones de la Corona. La función del soberanu na Ilesia d'Inglaterra ye titular; el clérigu más veteranu, el [[arzobispu de Canterbury]], ye consideráu como'l líder espiritual de la Ilesia y de la [[Comunión anglicana]] a nivel mundial. El soberanu ye namái un miembru ordinariu, y non el xefe o'l líder, de la [[Ilesia d'Escocia]]. Sicasí, retién el poder de nomar a un [[Alto Comisionado]] pa l'asamblea xeneral de la Ilesia. El soberanu nun cumple nenguna función formal na [[Ilesia de Gales]] y na [[Ilesia d'Irlanda]], una y bones nenguna d'elles ye una ilesia establecida. El [[Gran Sellu del Reinu]] ye'l dispositivu emplegáu pa autentificar documentos oficiales importantes, incluyendo patente de cartes, [[proclamación|proclamaciones]], y órdenes xudiciales d'eleición. El Gran Sellu del Reinu ta so custodia del [[canciller|Lord Chancellor]] (o Señor Canciller). P'asuntos rellacionaos puramente con Escocia ya Irlanda del Norte, úsense'l [[Gran Sellu d'Escocia]] o'l [[Gran Sellu d'Irlanda del Norte]], según seya los casu. El monarca tamién tien el poder de reclamar cualesquier [[esturión]], [[botu]], [[ballena]], o [[delfín]] que tea en direición a tierra, o prindáu dientro los trés milles cuntando dende la mariña británica. Esti poder provién d'un estatutu del rei [[Eduardu II d'Inglaterra|Eduardu II]] en 1324. Anguaño, si merca un esturión, entá se debe solicitar l'honor como un actu de llealtá escontra la Corona.<ref>{{cita web | url = http://www.royal.gov.uk/output/page4833.asp | títulu = 80 Facts About the Queen |fechaaccesu= 31 d'agostu de 2006 |obra= El Sitiu web oficial de la Monarquía británica }}</ref> == Finances == El Parllamentu cuerre con gran parte de los gastos oficiales del soberanu, llograos de fondos públicos. La [[llista civil]] ye la suma que cubre munchos de los gastos, incluyendo aquellos de dotación personal, visites d'Estáu, compromisos públicos, y entretenimientu oficial. El tamañu de la llista civil ye establecíu pol Parllamentu cada diez años; sicasí, cualquier dineru aforrao podría ser tresferíu al siguiente periodu de diez años. Por ello, la llista civil de desembolsu del soberanu foi d'aprosimao 9,9 millones de llibres en [[2003]]. Como complementu, el soberanu recibe un auxiliu económicu añal de Servicios de Propiedá (15,3 millones de llibres por [[añu fiscal|AF]] 2003.2004) pa pagar el caltenimientu de les residencies reales, según un beneficiu económicu añal de Viaxe real (5,9 millones de llibres por [[añu fiscal|AF]] 2003-2004). La llista civil y los auxilios son abonaos a partir de fondos públicos. D'antiguo, el monarca corría con tolos gastos oficiales a partir d'ingresos hereditarios, incluyendo les ganancies del patrimoniu real. Sicasí, en [[1760]] el [[Jorge III del Reinu Xuníu|rey Jorge III]] alcordó arrenunciar a los ingresos hereditarios en cuenta de la llista civil, alcuerdu qu'entá persiste. En dómines modernes, les ganancies recibíes pol patrimoniu de la Corona entepasaron per llueñe a la llista civil y a los auxilios económicos destinaos al monarca. Por casu, el patrimoniu de la Corona produció cerca de 170 millones de llibres pal Ministeriu de Facienda nel periodu financieru de 2003-2004, ente que'l fondu parllamentariu pal monarca foi de menos de 40 millonesde llibres mientres el mesmu intervalu de tiempu. El monarca entá ye dueñu del patrimoniu de la Corona, pero nun puede vendelo; en cuenta de ello, el patrimoniu tien de siguir pasando d'un soberanu a otru. Aparte del patrimoniu de la Corona, el soberanu tamién tien el [[ducáu de Lancaster]]. Ésti ye propiedá privada heredada del monarca, a diferencia del patrimoniu de la Corona, que pertenez al monarca nuna capacidá oficial. Al igual que'l patrimoniu, sicasí, el ducáu caltener en fideicomiso, y nun puede ser vendíu pol monarca. Los gastos o rentes del ducáu de Lancaster nun riquir de ser abonaos al Ministeriu de Facienda; otra manera, formen una parte del [[Facienda pública|erariu priváu]], y son destinaos a gastos ensin rindir pola llista civil. El [[ducáu de Cornualles]] ye un patrimoniu similar calteníu en fideicomiso pa correr colos gastos del fíu mayor del monarca. El soberanu ye suxetu de tarifes indireutes, como'l [[IVA]] (o impuestu al valor agregáu), pero atópase exentu de pagar l'impuestu sobre la renta y l'impuestu sobre la plusvalía. Sicasí, dende 1993, la reina abonó de forma voluntaria l'impuestu sobre la renta personal. Como la llista civil y los auxilios económicos empléguense namái pa gastos oficiales, nun son teníos en cuenta nel momentu de calcular impuestos. == Residencies == [[Ficheru:Buckingham Palace, London, England, 24Jan04.jpg|thumb|300px|El [[palaciu de Buckingham]] ye la residencia principal del monarca.]] La primer residencia oficial del soberanu ye'l [[Palaciu de Buckingham]] na [[ciudá de Westminster]]. Ésti ye'l sitiu onde tienen llugar les llacuaes d'Estáu, les invistidures, los bautizos reales, y otres ceremonies. Amás, el xefes d'Estáu que van de visita, polo xeneral, agospiar nel palaciu de Buckingham. Otra residencia principal ye'l [[castiellu de Windsor]], el castiellu ocupáu más grande del mundu. Asitiar en [[Windsor (Inglaterra)|Windsor]], [[Berkshire]], y ye emplegáu principalmente como un llugar de descansu pa la fin de selmana; el monarca tamién mora ellí mientres el ''[[Royal Ascot]], una xunta añal de carrera de caballos que forma la mayor parte del [[calendariu|calendariu social]]. La residencia principal del soberanu n'Escocia ye'l [[palaciu de Holyrood]], tamién conocíu como Holyroodhouse, n'[[Edimburgu]]. El monarca permanez nel palaciu de Holyroodhouse por siquier una selmana al añu, y cuando visita Escocia n'ocasiones estatales. Tamién hai una serie d'otros palacios que son utilizaos como residencies pol monarca. El [[palaciu de Westminster]] foi orixinalmente la primer residencia del soberanu hasta 1530, y anque entá ye oficialmente un palaciu real, sirve p'allugar a dambes Cases del Parllamentu. A partir d'ellí, la residencia principal del soberanu en Londres yera'l [[palaciu de Whitehall]], que foi destruyíu por una quema en 1698, y reemplazáu pol [[palaciu de St. James]]. Magar depués foi sustituyíu como la residencia principal del monarca pol Palaciu de Buckingham en 1837, el de St James entá s'emplega pa determinaes funciones oficiales. Por casu, el embaxadores estranxeros son acreditaos na [[Corte de St. James]] y el palaciu ye'l llugar d'alcuentru del [[Conseyu d'Alquisición]]. Sicasí, el Palaciu de St James nun ye una de les residencies oficiales del soberanu; en cuenta de ello, ye utilizada por otros miembros de la familia real. Otres residencies usaes pola familia real inclúin la [[Clarence House]] (anguaño'l llar del herederu, el [[Carlos de Gales|príncipe de Gales]]) y el [[palaciu de Kensington]]. Les residencies mentaes enantes pertenecen a la Corona; caltener en fideicomiso pa futuros gobernantes, y nun pueden ser vendíes pol monarca. Sicasí, el monarca nun ye dueñu de ciertes cases nuna capacidá privada. [[Sandringham House]], una casa privada de campu próximo al pueblu de [[Sandringham]], [[Norfolk]], usar polo xeneral dende [[navidá]] hasta fines de xineru. De forma similar, mientres parte d'agostu y setiembre, el monarca mora nel [[castiellu de Balmoral]], un castiellu priváu en [[Aberdeenshire]], Escocia. == Títulos y tratamientu == Los títulos completos de l'actual soberana son: ''Sabela II, pola Gracia de Dios, del Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte y de Los sos otros Reinos y Territorios Reina, Xefa de la Mancomunidá, Defensora de la Fe.'' El títulu ''[[Mancomunidá de Naciones xefe de la Mancomunidá]]'' ye sosteníu pola reina de forma personal, y nun se-y confier a la Corona británica. (A pesar d'ello, el so padre, [[Jorge VI del Reinu Xuníu|Jorge VI]], tamién foi reconocíu como tal). El papa [[Lleón X]] foi'l primeru n'otorgar el títulu de ''[[defensor de la Fe]]'' al rei Enrique VIII en 1521, en pagu pol so sofitu al papáu mientres los primeros años de la [[Reforma protestante]], particularmente pol so llibru ''La Defensa de los siete Sacramentos''. Sicasí, Enrique VIII rompió más tarde cola Ilesia católica romana y fundó la Ilesia d'Inglaterra; el papa [[Pablo III]] revocó esta concesión, pero'l Parllamentu promulgó una llei autorizando'l so usu continuu. El soberanu ye conocíu como "La so Maxestá", anque, en determinaes circunstancies formales, usar nel so llugar la "Más Engraciada Maxestá" o la "Más Escelente Maxestá". La forma "Maxestá británica" apaez en trataos internacionales y en pasaportes pa estremar al o al monarca británica d'otros gobernantes estranxeros. Les reines consortes (esposes de reis) y les reines viudes tamién reciben el tratamientu de "Maxestá", pero non asina los homes de los monarques femenines. Por ello, el maríu de la reina actual, el [[Felipe d'Edimburgu|duque d'Edimburgu]], ye tratáu como ''la so alteza real''. El monarca escueye'l so [[nome real]], que nun ye necesariamente'l so primer nome - los reis [[Jorge VI del Reinu Xuníu|Jorge VI]], [[Eduardu VII del Reinu Xuníu|Eduardu VII]] y [[Victoria del Reinu Xuníu|Victoria]] nun usaron los sos primeros nomes. El númberu ordinal utilizáu pal o'l monarca namái toma en cuenta a los monarques a partir de la [[conquista normanda d'Inglaterra]]. Si namái un monarca usó un nome en particular, entós nun s'emplega l'ordinal; por casu, a la reina Victoria nunca se-y conoció como "Victoria I". Tres la Unión d'Inglaterra y Escocia en 1707, el númberu namái se basó nos monarques ingleses anteriores, y non nos escoceses. En 1953, sicasí, los nacionalistes escoceses desafiaron el derechu de la reina de llamase a sí mesmu "Sabela II", cuando nunca esistiera una reina llamada "Sabela I" n'Escocia. Nel casu del ''MacCormick vs Lord Defensor'', la sesión de la Corte escocesa dictaminó contra los demandantes, alegando que yera una cuestión de decisión personal y de prerrogativa de la reina'l llamase asina. Sicasí, establecióse que los futuros monarques usaríen el más altu de los númberos ordinales ingleses y escoceses. Contrariamente a esta política, nun s'afecta la numberación. Tradicionalmente, una firma del monarca inclúi'l so nome real (pero ensin ordinal) siguíu de la lletra ''[[R]]''. La lletra representa a ''rex'' o ''regina'' ("rei" y "reina", respeutivamente, en [[llatín]]). Poro, la reina actual firma como "Elizabeth R" (n'[[llingua española|español]], "Isabel R"). Dende 1877 hasta 1948, el rei o la reina al mandu tamién roblaba con una ''[[I]]'' (''imperator'' o ''imperatrix'', en llatín) por cuenta de la so condición d'[[Raj británicu|emperador o emperatriz de la India]]; por ello la reina Victoria roblaría como "Victoria RI". == Armes del Reinu == [[Ficheru:Royal Standard of the United Kingdom.svg|thumb|201px|Estandarte real británicu.]] [[Ficheru:Royal Standard of the United Kingdom (in Scotland).svg|thumb|201px|N'Escocia utiliza una variante del estandarte real.]] {{AP|Escudu del Reinu Xuníu}} {{AP|Estandarte del Monarca Británicu}} L'[[heráldica|escudu d'armes]] usáu pol soberanu o la soberana, conocíu como les [[Escudu del Reinu Xuníu|armes del reinu]] ye cuartiáu: nel primera y cuartu cuartel de [[gules]]; tres león pasantes asitiaos en [[Palu (heráldica)|palu]] d'[[Oru (heráldica)|oru]], [[linguados]], [[uñados]] y armaos d'[[azur]]; símbolu d'Inglaterra. Nel segundu, d'oru, un lleón [[rampante]] de gules, linguado uñado y armáu d'[[azur]] y una [[orla]] doble con [[flor de lis|flores de lliriu]] de gules, símbolu d'Escocia. Nel terceru, d'azur, una arpa d'oru con cuerdes de [[argén|plata]], símbolu d'Irlanda (del Norte). El lema ye ''[[Dieu et mon Droit]]'' (en [[llingua francesa|francés]] "Dios y el mio Derechu"). Irlanda ta representada magar que la mayor parte de la isla nun forma parte del Reinu Xuníu; de la [[Irlanda|República d'Irlanda]]— namái [[Irlanda del Norte]] sigui siendo parte de Gran Bretaña. N'Escocia, el monarca usa una forma alternativa de les Armes del Reinu, na cual los cuarteles I ya IV representen a Escocia, l'II a Inglaterra, y l'III a Irlanda. El lema ye ''Nemo m'impune lacessit'' (en [[llatín]], "Naide provócame con impunidá"); les bases son l'unicorniu y el lleón. La bandera oficial del monarca nel Reinu Xuníu conozse como l'estandarte real, y describe a les Armes del Reinu (l'estandarte real usáu n'Escocia describe a la versión escocesa de les armes). Esta bandera namái s'esplega de los edificios, de les naves y de los vehículos nos cualos ta presente'l soberanu o la soberana; n'otros llugares cuelga la [[bandera del Reinu Xuníu|bandera de la Unión]]. L'estandarte real nunca se colgar a mediu estil porque siempres hai un soberanu; cuando unu muerre, el so socesor convertir en soberanu de forma inmediata. == Otros reinos == * [[Monarquía en Canadá]] * [[Monarquía n'Australia]] * [[Monarquía en Nueva Zelanda]] * [[Monarquía na Mancomunidá de Naciones]] == Ver tamién == * [[Her Majesty's Civil Service]] * [[Monarca del Reinu Xuníu]] * [[Dependencia de la Corona británica]] * [[Dominiu británicu]] * [[Reina de Sudáfrica]] * [[Xoyes de la corona británica]] == Referencies == {{llistaref|2}} == Bibliografía == * John Cannon, Ralph Griffiths: ''The Oxford Illustrated History of the British Monarchy.'' [[Oxford University Press]], Oxford 2000. ISBN 0-19-289328-9 * Antonia Fraser (Hrsg.): ''The Lives of the Kings & Queens of England.'' [[University of California Press]], Berkeley 1998. ISBN 0-520-21938-4 (Biografíes de monarques ingleses y británicos) * Thomas Erskine, D.W. Limon, W.R. McKay: ''Parliamentary Practice.'' Butterworths Tolley, Londres 1997. ISBN 0-406-89587-2 (Artículu sobre'l Parllamentu británicu y la función del monarca nel mesmu) * Thomas Erskine: ''Constitutional History of England since the Accession of George the Third.'' Longmans, Green and Co., Londres 1896. (Llibru que fala de la situación histórica y política d'Inglaterra dende l'ascensu de Jorge III al poder) * Smith, Robert y John S. Moore (eds). ''The Families: The Complete Genealogy''. Pimlico/Random House, 2002. == Enllaces esternos == * [http://www.diomedes.com/Inglaterra1.htm Diomedes] - Sitio web que presenta la historia d'Inglaterra y los sos monarques. * [http://www.visitscotland.com/es/descubraescocia/historia/nacencia?view=links La nacencia del reinu d'Escocia] * [http://www.royal.gov.uk Sitio web oficial de la corona británica] (n'inglés) * [http://www.historyonthenet.com/Monarchy/monarchymain.htm ''History on the net''] - Sitio web que resume de forma detallada los principales fechos históricos de Gran Bretaña y los sos monarques (n'inglés) * [http://www.britannia.com/history/h6f.html ''Britannia''] - Los monarques británicos y les sos Cases Reales (n'inglés) * [https://web.archive.org/web/20051029080219/http://uk.geocities.com/kenathh5/ Reis y reines de Gran Bretaña en ''Geocities''] (n'inglés) {{Tradubot|Corona británica}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Mancomunidá de Naciones]] [[Categoría:Derechu del Reinu Xuníu]] [[Categoría:Gobernantes del Reinu Xuníu]] [[Categoría:Monarquía en Reinu Xuníu]] [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]] d2gs87e0fj3dd820n7d1cb7txpui4zo 0 167745 3710463 3699227 2022-08-22T06:44:14Z XabatuBot 43102 iguo testu: [[Estaos Xuníos|estauxunidense]] => d'[[Estaos Xuníos]] wikitext text/x-wiki {{persona}} '''William Basie''' {{nym}}, conoíu como '''Count Basie''', foi un direutor de [[big band]] y [[piano|pianista]] d'[[Estaos Xuníos]] de [[jazz]]. Trátase d'unu de los músicos de jazz más populares de la historia, vincuáu, práuticamente a lo llargo de cincuenta años, a la direición de una [[big band]] d'importante influencia en determinaos rexistros estilísticos del [[jazz]] asociaos, principalmente, al [[Swing (jazz)|swing]] y a la so corriente más tradicional. == Biografía == Fíu de padres músicos (sou padre, Harvie Basie, tocaba'l [[melófonu]] y so madre, Lillian (Childs) Basie, yera pianista), recibió d'ella les sos primeres lleiciones, ainaí como de los pianistas de ''[[stride]]'' de [[Harlem]], especialmente de [[Fats Waller]]. El so primer trabayu profesional consistió n'acompañar a intérpretes de [[vodevil]] y en formar parte d'un grupu musical que se formó en [[Kansas City (Missouri)|Kansas City]] en [[1927]]. Depués de trabayar tamién nuna productora de películes mudes, xuntóse a los [[Walter Page's Blue Devils]] en xunetu de [[1928]]. El vocalista del grupu yera [[Jimmy Rushing]]. Basie abandonó la banda a los entamos de 1929 pa tocar con otraes orquestes, ente les que taba la liderada por [[Bennie Moten]]. Depués de la muerte d'éste, en [[1935]], Basie trabayó demientres un tiempu como solista anantes de formar la so propia orquesta inicialmente llamada [[Barons of Rhythm]], a la que s'incorporaron munchos antiguos miembros de la banda de Moten como [[Walter Page]] ([[baxu eléctricu|baxo]]), [[Freddie Green]] (guitarra), [[Jo Jones]] ([[Batería (instrumentu musical)|batería]]) y [[Lester Young]] ([[saxofón]] tenor). [[Jimmy Rushing]] convirtióse nel cantante. L'ensamu consiguió establecerse nel ''Reno Club'' de Kansas City y entamó a dase a conocer a través de la radio. El periodista y productor [[John H. Hammond|John Hammond]], depués d'escuchalos, recomendólos a varios axentes y compañíes discográfiques. Como resultáu d'ello, la orquesta marchó de Kansas en [[1936]] y firmó un contratu col ''Grand Terrace'' de [[Chicago]], depués vendríen conciertos en [[Buffalo (Nueva York)|Buffalo]] y [[Roseland]] en Nueva York. La so primera grabación fuoi en [[Decca Records]] en xineru de [[1937]]. Regresó a Chicago y más sero al ''Ritz Carlton Hotel'' en [[Boston]]. La so grabación de "One O'Clock Jump" convirtióse nel so primer tema nes llistes d'éxitos en seiembre de 1937; más tarde, tras convertise nel so tema más popular, foi incorporáu al ''[[Grammy Hall of Fame]]''. El regresu de Basie a Nueva York tuvo llugar en 1938 nel club ''the Famous Door'', que constituyó tou un éxitu pa la orquesta. Nel iviernu d'esi añu, "Stop Beatin' Round the Mulberry Bush", cantáu por Rushing, entró nel ''Top Ten'' de los éxitos. Al entamu de 1939 tuvo en Chicago, depués de cambiar de compañía discográfica (de Decca a [[Columbia Records]]), y más sero marchó a la Costa Oeste. A principios de los cuarenta fizo llargues xires pel país, que duraron hasta la entrada d'Estaos Xuníos na [[Segunda guerra mundial]] n'avientu de [[1941]], a partir de la cual los movimientos amenorgaron. Demientres la so estancia na costa oeste participó cola so orquesta en cinco películes, toes elles realizaes en [[1943]]: ''Hit Parade of 1943'', ''Reveille with Beverly'', ''Stage Door Canteen'', ''Top Man'' y ''Crazy House''. Obtuvo tamién numberosos éxitos musicales tanto nel ámbitu del pop como del [[rhythm and blues]]: "I Didn't Know About You", "Red Bank Blues", "Rusty Dusty Blues", "Jimmy's Blues" y "Blue Skies". Hacia mediaos de los años setenta la so salú entamó a deteriorase, depués de sufrir un [[ataque al corazón]] en [[1976]]. Morrió de [[cáncer de páncrees]] n'[[Hollywood (Florida)|Hollywood]] en 1984, a la edá de 79 años. == Selección discográfica == [[Archivu:CountBasieStageDoorCanteen1.jpg|thumb|right|230px|Count Basie, escena de la película [[Tres días de amor y fe]] ([[1943]]).]] * ''[[Count Basie Sextet]]'' (1954, Clef) * ''[[Count Basie and the Kansas City 7]]'' (1962, Impulse!) * ''[[Basie Swingin' Voices Singin']]'' (1966, EMI) * ''[[Afrique]]'' (1971, BMG International) * ''[[Loose Walk]]'' (con [[Roy Eldridge]]) (1972, Pablo) * ''[[Basie Jam]]'' (1973, Pablo) * ''[[The Bosses]]'' (con [[Big Joe Turner]]) (1973) * ''[[For the First Time (álbum)|For the First Time]]'' (1974, Pablo) * ''[[Satch and Josh]]'' (con [[Oscar Peterson]]) * ''[[Basie & Zoot]]'' (con [[Zoot Sims]]) (1975, Pablo) * ''[[For the Second Time]]'' (1975, Pablo) * ''[[Basie Jam 2]]'' (1976, Pablo) * ''[[Basie Jam 3]]'' (1976, Pablo) * ''[[Kansas City 5]]'' (1977, Pablo) * ''[[The Gifted Ones]]'' (con [[Dizzy Gillespie]]) (1977, Pablo) * ''[[Basie Jam: Montreux '77]]'' (live) (1977, Pablo) * ''[[Satch and Josh...Again]]'' (con Oscar Peterson) (1977, Pablo) * ''[[Night Rider (álbum)|Night Rider]]'' (con Oscar Peterson) (1978, Pablo) * ''[[Count Basie Meets Oscar Peterson – The Timekeepers]]'' (con Oscar Peterson) (1978, Pablo) * ''[[Yessir, That's My Baby]]'' (con Oscar Peterson) (1978, Pablo) * ''[[Kansas City 8: Get Together]]'' (1979, Pablo) * ''[[Kansas City 7]]'' (1980, Pablo) * ''[[Kansas City 6]]'' (1981, Pablo) * ''[[Mostly Blues...and Some Others]]'' (1983, Pablo) == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat|Count Basie}} {{NF|1904|1984|Basie, Count}} [[Categoría:Músicos y músiques de jazz]] [[Categoría:Compositores d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Pianistes d'Estaos Xuníos]] [[Categoría:Ganadores del Premiu Kennedy|Basie, Count]] 37ti4qt4p9ey2iwh8qmhjy39mu0fx4z 0 178532 3710501 3174618 2022-08-22T07:06:06Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki [[Archivu:Partidos Judiciales de Asturias.svg|right|thumb|250px|Mapa de los [[partíos xudiciales d'Asturies]].]] El '''partíu xudicial de Tinéu''' ye'l [[partíu xudicial asturianu]] qu'abarca los conceyos d'[[Allande]] y [[Tinéu]]. == Muérganos xudiciales == Ufre los muérganos xudiciales que vienen darréu: * [[Xulgaos de Primer Instancia ya Instrucción]] (en [[Tinéu]]) * [[Rexistru Civil]] (en Tinéu) == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == * [https://justicia.asturias.es/direcciones-y-telefonos?p_p_id=AssetCategoriesCustomNavigatorMTL_INSTANCE_zq6kXWkfAyTW&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_r_p_categoryId=39473&_AssetCategoriesCustomNavigatorMTL_INSTANCE_zq6kXWkfAyTW_imageId=tineo&title=Tineo Partíu xudicial de Tinéu na páxina web del Gobiernu del Principáu d'Asturies] {{Partíos xudiciales d'Asturies}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'Asturies|Tineu]] m4y9660c8tdh4bh9rdb3opz1qnwf3on 0 178544 3710522 3625971 2022-08-22T07:08:24Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20220327084825}} Col nome de '''Viḷḷaverde''' podemos referinos a: *[[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]]{{toponimia|Ayande}}, una [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. *[[Viḷḷaverde (Ayande)|Viḷḷaverde]]{{toponimia|Ayande}}, un [[Llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la parroquia del mesmu nome, nel conceyu asturianu d'Ayande. *[[Viḷḷaverde (Bixega)|Viḷḷaverde]]{{toponimia|Balmonte}}, una [[Aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la parroquia de [[Bixega (parroquia)|Bixega]] nel conceyu asturianu de [[Balmonte]]. == Ver tamién == *[[Villaverde]] == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] bclcdc4gssltnv7dha03wxf9zrgytey 0 179410 3710470 3625261 2022-08-22T07:02:44Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210207111017}} Col nome d''''A Cova''' podemos referinos a: *[[A Cova (Piantón)|A Cova]]{{toponimia|A Veiga}}, un [[llugar]] de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Piantón (parroquia)|Piantón]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[A Veiga]]. *[[A Cova (Samartín)|A Cova]]{{toponimia|Ayande}}, un llugar de la parroquia de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[A Cova (Trabada)|A Cova]]{{toponimia|Grandas de Salime}}, un llugar de la parroquia de [[Trabada (parroquia)|Trabada]], nel conceyu asturianu de [[Grandas de Salime]]. *[[A Cova (Lugo)|A Cova]], una parroquia del conceyu de [[Carballedo]], na [[provincia de Lugo]], [[Galicia]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies|Cova, A]] hy7pe2fuokzno8u2u3g2i1clvrvaavx 0 179636 3710492 3195425 2022-08-22T07:05:08Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20200317180149}} Col nome de '''L'Outeiru''' podemos referinos a: *[[L'Outeiru (San Tisu)|L'Outeiru]]{{toponimia|Candamu}}, una aldea de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Tisu (Candamu)|San Tisu]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] de [[Candamu]]. *[[L'Outeiru (Ḷḷomes)|L'Outeiru]]{{toponimia|Ayande}}, un llugar de la parroquia de [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[L'Outeiru (San Xulianu)|L'Outeiru]]{{toponimia|Cangas del Narcea}}, un llugar de la parroquia de [[San Xulianu (parroquia)|San Xulianu]], nel conceyu asturianu de [[Cangas del Narcea]]. *[[L'Outeiru (Santiagu)|L'Outeiru]]{{toponimia|Valdés}}, un llugar de la parroquia de [[Santiagu (Valdés)|Santiagu]], nel conceyu asturianu de [[Valdés]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies|Outeiru]] tfo2iil0777nrvxpj8a9lj91r5torp8 0 211830 3710322 3172908 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Bustantigo'''{{toponimia|Ayande}} ye un llugar de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Bustantigo (parroquia)|mesmu nome]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 23 km{{SADEI}} de [[La Pola]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 707 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. Ta situao na fastera izquierda del valle que forma'l [[Ríu del Ouro]], nel [[Picoutel]]. La so ilesia parroquial, d'una sola nave, tien una imaxe de San Xosé. Como ye habitual en munches de les ilesies d'Asturies, tien a la salida de la mesma un [[Taxus baccata|texu]], árbol sagráu pa los [[Celta|celtes]]. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 1igoea48go0ln3c1pzsacgpjy3ewjq0 0 211977 3710392 3392366 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''La Puela'''{{toponimia|Ayande}} ye una villa de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]], del que ye la so capital. Alcuéntrase a 104 km{{SADEI}} d'[[Uviéu]], la capital del Principáu, a un altor mediu de 524 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Puela, La]] [[Categoría:Capitales de conceyu d'Asturies|Puela, La]] 11hr6dlvomm7wpeu68cm5xs0iflsvoh 0 212052 3710380 3182296 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Uviéu }} '''Presnes'''{{toponimia|Uviéu}} ye una [[aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Zalón (parroquia)|Zalón]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. == Situación == Allúgase a 7 [[quilómetru|km]] de [[La Puela]], la capital del conceyu, y a un altor de 538 [[msnm|m]] sobre'l nivel de la mar.{{SADEI}} == Población == Tien una población de {{persones}} == Referencies == {{llistaref}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] {{entamu}} aqxq89p5li84ci4ces3762bk4ajhmmn 3710503 3710380 2022-08-22T07:06:17Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Uviéu }} '''Presnes'''{{toponimia|Uviéu}} ye una [[aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Zalón (parroquia)|Zalón]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. == Situación == Allúgase a 7 [[quilómetru|km]] de [[La Puela]], la capital del conceyu, y a un altor de 538 [[msnm|m]] sobre'l nivel de la mar.{{SADEI}} == Población == Tien una población de {{persones}} == Referencies == {{llistaref}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] {{entamu}} 03rttuulzl0s87gl79es5d3rse5lstc 0 213434 3710506 3625264 2022-08-22T07:06:37Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210210150033}} Col nome de '''Salcedo''' podemos referinos a: *[[Salcedo (Martul)|Salcedo]]{{toponimia|Vilanova d'Ozcos}}, una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Martul (parroquia)|Martul]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] de [[Vilanova d'Ozcos]]. *[[Salcedo (Samartín)|Salcedo]]{{toponimia|Ayande}}, una casería{{SADEI}} de la parroquia de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[Salcedo (Barres)|Salcedo]]{{toponimia|Castropol}}, una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la parroquia de [[Barres (parroquia)|Barres]], nel conceyu asturianu de [[Castropol]]. *[[Salcedo (Villanova)|Salcedo]]{{toponimia|Navia}}, una aldea{{SADEI}} de la parroquia de [[Villanova (Navia)|Villanova]], nel conceyu asturianu de [[Navia]]. *[[Salcedo (Italia)|Salcedo]], una comuña [[Italia|italiana]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] meyjjtdyo9ss3ziyqhjqy0k8upyrhho 0 213654 3710505 3625266 2022-08-22T07:06:30Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210217201215}} Col nome de '''Robledo''' podemos referinos a: *[[Robledo (Grandas de Salime)|Robledo]]{{toponimia|Grandas de Salime}}, una [[Aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Grandas de Salime (parroquia)|Grandas de Salime]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] del [[Grandas de Salime|mesmu nome]]. *[[Robledo (Samartín)|Robledo]]{{toponimia|Ayande}}, una aldea{{SADEI}} de la parroquia de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] q36k3b32l7v7lkpeig9w8algjmcvei6 0 213655 3710494 3234529 2022-08-22T07:05:21Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210217201218}} Col nome de '''La Reigada''' podemos referinos a: *[[La Reigada (La Peral)|La Reigada]]{{toponimia|Illas}}, una [[Casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Peral (parroquia)|La Peral]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Illas]]. *[[La Reigada (La Puela)|La Reigada]]{{toponimia|Ayande}}, una casería{{SADEI}} de la parroquia de [[La Puela (parroquia)|La Puela]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. *[[La Reigada (Ventosa)|La Reigada]]{{toponimia|Candamu}}, una [[Aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la parroquia de [[Ventosa (parroquia)|Ventosa]], nel conceyu asturianu de [[Candamu]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies|Reigada, La]] nheqtx8fdwnrwdquv2g0rjkxqal2e2c 0 217272 3710578 3545697 2022-08-22T09:10:47Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210506194229}} {{llocalidá}} '''Essertines-en-Châtelneuf''' ({{IPA-fr|esɛʁtin ɑ̃ ʃatɛlnœf}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Loira (departamentu)|Loira]], na [[Rexones de Francia|rexón]] d'[[Auvernia-Ródanu-Alpes]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Essertines-en-Châtelneuf|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Loira]] ftdfna6aubb0v9c5q8qkd8g0dbc4zq8 0 219720 3710536 3548027 2022-08-22T08:12:17Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20210403082703}} {{llocalidá}} '''Cluses''' ({{IPA-fr|klyz}}; {{lang-frp|Clluses}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] d'[[Alta Saboya]], na [[Rexones de Francia|rexón]] d'[[Auvernia-Ródanu-Alpes]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Cluses|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes d'Alta Saboya]] opsu5kge977b5m51hreg2hlt0vgz4cr 0 221346 3710579 3549712 2022-08-22T09:11:53Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20211012081848}} {{llocalidá}} '''Boudreville''' ({{IPA-fr|budʁəvil}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Côte-d'Or]], na [[Rexones de Francia|rexón]] de [[Borgoña-Francu Condáu]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Boudreville|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Côte-d'Or]] exkgvyojkdvbardfxjm0p9klwx8efwc 0 223555 3710576 3553027 2022-08-22T08:49:27Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{revisáu|t=20211203202902}} {{llocalidá}} '''Bucy-le-Long''' ({{IPA-fr|bysi lə lɔ̃}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] d'[[Aisne]], na [[Rexones de Francia|rexón]] d'[[Altos de Francia]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Bucy-le-Long|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes d'Aisne]] an9u5p7iwz79zjugq5b1i9joyn9rqnx 0 233888 3710593 3557389 2022-08-22T09:20:37Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Guitté''' ({{Lang-br|Gwitei}}, [[galó]]: ''Gitei'') ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Côtes-d'Armor]], na [[Rexones de Francia|rexón]] de [[Bretaña]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Guitté|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Côtes-d'Armor|Guitte]] 9bw3nuu80csyzohwq0loaks3pjz9xc7 0 235650 3710574 3558110 2022-08-22T08:46:18Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Meslan''' ({{Lang-br|Mêlann}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Morbihan]], na [[Rexones de Francia|rexón]] de [[Bretaña]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Meslan|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Morbihan]] jmb0h1vrdlums6vg252by1r01tcvcb6 0 241432 3710620 3561245 2022-08-22T11:09:19Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Allemanche-Launay-et-Soyer''' ({{IPA-fr|almɑ̃ʃ lonɛ e swaje}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Marne]], na [[Rexones de Francia|rexón]] de [[Gran Este]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Allemanche-Launay-et-Soyer|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Marne]] sbr6z1u7aiba32ut23ii1g8kph6ops8 0 241780 3710577 3561524 2022-08-22T09:09:11Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Courtémont''' ({{IPA-fr|kuʁtemɔ̃}}) ye una [[Comuñes de Francia|comuña]] [[Francia|francesa]] del [[Departamentos de Francia|departamentu]] de [[Marne]], na [[Rexones de Francia|rexón]] de [[Gran Este]]. Llenda con {{llenda con}}. Tien una población de {{persones}} y una superficie de {{superficie de|Courtémont|1}} km². {{llocalidaes hermaniaes}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Comuñes de Marne|Courtemont]] a7ahspwmoyll72zcu228kpbewxu27wt 0 250838 3710483 3377749 2022-08-22T07:04:05Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki Col nome de '''Cimavilla''' podemos referinos a: *[[Cimavilla (barriu de Xixón)|Cimavilla]]{{toponimia|Xixón}}, un barriu de [[Xixón]], [[Asturies]]. *[[Cimavilla (Cabueñes)|Cimavilla]]{{toponimia|Xixón}}, un [[Llugar (Asturies)|llugar]] de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Cabueñes]], nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] asturianu de Xixón. *[[Cimavilla (barriu d'Uviéu)|Cimavilla]]{{toponimia|Uviéu}}, un barriu d'[[Uviéu]], Asturies. *[[Cimavilla (San Cloyo)|Cimavilla]]{{toponimia|Uviéu}}, una [[Casería (Asturies)|casería]] de la parroquia de [[San Cloyo (parroquia)|San Cloyo]], nel conceyu asturianu d'Uviéu. *[[Cimavilla (Quintes)|Cimavilla]]{{toponimia|Villaviciosa}}, un barriu de la parroquia de [[Quintes]], nel conceyu asturianu de [[Villaviciosa]]. == Ver tamién == *[[Cimaviḷḷa]]{{toponimia|Ayande}}, un llugar de la parroquia de [[La Puela (parroquia)|La Puela]], nel conceyu asturianu d'[[Allande]]. == Referencies == {{llistaref}} {{dixebra}} [[Categoría:Isotopónimos d'Asturies]] glvmqfy11u5vrobfi9nn8ubwt0vasvm 0 252444 3710435 3434302 2022-08-21T18:01:51Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Earth-One'''<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth-One</ref>, ''Tierra-Ún'' n'asturianu, ye orixinalmente l'universu ficticiu onde asoceden les más de les hestorietes de [[DC Comics]] asoleyaes ente mediaos de los años 1950 y l'añu 1985, anque la primer apaición ye en retrospeutiva More Fun Comics #101<ref>https://dc.fandom.com/wiki/More_Fun_Comics_Vol_1_101</ref> (con fecha de portada de xineru de 1945). Esti mundu estrémase del real sobre manera pola esistencia de seres sobrehumanos, conocíos como superhéroes y supervillanos, que se vuelven bastante comunes a partir de los años cincuenta del sieglu XX y continúen siéndolu nel s. XXX. Al aviesu de lo que puen indicar los nomes, munchos de los personaxes de Tierra-Ún son versiones anovaes de los creaos anteriormente y que pueblen [[Earth-Two|Tierra-Dos]]. Dellos, como [[Superman]], [[Batman]] y [[Wonder Woman]] son cuasi idénticos a les versiones anteriores, mientres qu'otros como [[The Flash]], [[Green Lantern]] o [[Hawkman]] tiene identidaes, habilidaes y oríxenes distintos. En xeneral son más nomaes les versiones d'esti universu que les orixinales. Nel cómic Doomsday Clock #12<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Doomsday_Clock_Vol_1_12</ref> esti universu ye reasitiáu en multiversu y renomáu Tierra-1985. == Earth-1 == En 2010 escomienza a gastase'l nome ''Earth-1'' o ''Earth 1'', escrito con númberu en cuenta de con lletra, pa referise al universu onde asitien una serie de noveles gráfiques que recuenten l'orixe de los personaxes más importantes de DC, anque ambientándoles en sieglu XXI y cambiando delles coses. En títulu d'estes, por embargu, escriben ''Earth One'' como sotítulu. Les espublizaes hasta agora son: * ''Superman: Earth One'' (trés volúmenes), por [[J. Michael Straczynski]], [[Shane Davis]] y [[Ardian Syaf]]. * ''Batman: Earth One'' (trés volúmenes), por [[Geoff Johns]] y [[Gary Frank]]. * ''Teen titans: Earth One'' (dos volúmenes), por [[Jeff Lemire]], [[Terry Dodson|Terry]] y [[Rachel Dodson]] y [[Andy McDonald]]. * ''Wonder Woman: Earth One'' (trés volúmenes), por [[Grant Morrison]] y [[Yanick Paquette]]. * Green Lantern: Earth One (dos volúmenes), por [[Gabriel Hardman]] y [[Corinna Bechko]]. == Ver tamién == * [[Earth-Two]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Cómic]] 3h5kf13ffxaxp6w7cwptkx5lufb52ou 0 252446 3710434 3434303 2022-08-21T18:01:39Z Vsuarezp 379 wikitext text/x-wiki {{Ficha xenérica}} '''Earth-Two'''<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth-Two</ref>, Tierra-Dos n'asturianu, ye orixinalmente l'universu ficticiu onde asoceden les más de les hestorietes de [[DC Comics]] hasta mediaos de los años cincuenta del sieglu XX, anque l'universu sigue apaeciendo davezu hasta 1985. Esti mundu estrémase del real sobre manera pola esistencia de seres sobrehumanos, conocíos como superhéroes y supervillanos, que se vuelven bastante comunes poco primero d'entamar la [[Segunda Guerra Mundial|Segunda Guerra Mundial.]] Al aviesu de lo que puen indicar los nomes de los universos, munchos de los personaxes de Tierra-Dos son anteriores a los de [[Earth One|Tierra-Ún]]. Dellos, como [[Superman]], [[Batman]] y [[Wonder Woman]] son cuasi idénticos a les versiones posteriores, mientres qu'otros como [[The Flash]], [[Green Lantern]] o [[Hawkman]] tiene identidaes, habilidaes y/o oríxenes distintos. En xeneral son más nomaes les versiones de Tierra-Ún qu'estes orixinales. == JLA: Earth 2 (2000) == Esta novela gráfica del añu 2000 nun tien que ver col universu de Tierra-Dos, sinón que muestra una versión anovada de lo qu'hasta 1985 yera [[Earth-Three|Tierra-Trés]]. == Earth 2 (2012-17) == En 2012 creen una versión nueva de Tierra-Dos, escrito ''Tierra 2''<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth_2</ref> pa estremala de la orixinal, y que ye onde trescurren la hestoria de la serie homónima<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth_2_Vol_1</ref> y dempués d'''Earth 2: World's End''<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth_2:_World%27s_End_Vol_1</ref> y ''Earth 2: Society''.<ref>https://dc.fandom.com/wiki/Earth_2:_Society_Vol_1</ref> Nelles apaecen versiones anovaes de los personaxes clásicos, anque allugaos nel sieglu XXI, asina como otros nuevos. == En televisión: == === Smallville: === Na serie de televisión [[Smallville (serie)|Smallville]] sal un universu alternativu nomáu Tierra-Dos, ensin rellación col universu del cómic y que tien más que ver con Tierra-Trés, talamente como la novela gráfica ''JLA: Earth 2''. Nesti universu a Superman afiólu Lionel Luthor en cuenta del matrimoniu Kent, colo que se convierte nel villanu [[Ultraman (DC Comics)|Ultraman]]. === Arrowverse: === Nel conxuntu de series asitiaes nel [[Arrowverse]] sal una Tierra-Dos que tien elementos en común col de los cómics, como la esistencia de dalgunos personaxes o una estética y teunoloxía d'estilu [[Art Decó|art decó]] y [[dieselpunk]] que recuerda a los años cuarenta (cuando se dan les más de les hestories de los cómics). == Ver tamién == * [[Earth-One]] * [[DC Comics]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Cómic]] kvsekla5wtd5kwup1kz6ljsqr49975z 4 254115 3710294 3710132 2022-08-21T14:32:49Z Omarete 35 /* Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte */ wikitext text/x-wiki {| |- | <div align=left style="padding:5px;border:1px dotted #808080; background:#eeffed"> {{Chigre}} </div> | width=250px bgcolor=#FFCC66 align="center" valign="top" | {| width="100%" style="border:0px solid #FFCC66;background-color: #FFCC66" |- | width="50%" align="center" | '''[[Wikipedia:Chigre/Archivu|Archivu de<br>discusiones]]''' | width="50%" align="center" | [[Image:Filing cabinet icon.svg|70px]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2021|Archivu 2021]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2020|Archivu 2020]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2019|Archivu 2019]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2018|Archivu 2018]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2017|Archivu 2017]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu|...]] |- |} |} {{atayos|WP:CHIG|Chig}} <br> __NEWSECTIONLINK__ == Nomes de categoríes == Bones. Nun acabo de ver como facer pa categorizar dellos artículos yq uería entrugavos, porque de xuru que ye más fácil de lo que yo lo veo. Per un llau tenemos categoríes que son "Actividá + orixe", por exemplu, "Cantantes d'Asturies". Pero per otru, hai categoríes que son "Actividá + sitiu de la actividá", por exemplu "Obispos d'Uviéu". ¿Qué pasa equí? Que ye un nome que nun ye precisu. ¿"Obispos d'Uviéu" ye una categoría pa los obispos que nacieron n'Uviéu, o pa los obispos de la diócesis d'Uviéu? Lo mesmo pasa con alcaldes y alcaldeses, o con esploradores. ¿Cómo lo veis? ¿Propuestes pa facer la distinción xenérica y ensin complicaciones? Una forma podría ser "de" pa los nacíos y "en" pa los que faen la so actividá nel sitiu. N'esti casu quedaría: *Obispos d'Uviéu -> Obispos que nacieron n'Uviéu. *Obispos n'Uviéu -> Obispos que ''trabayaron'' n'Uviéu. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 15:53 5 xin 2022 (UTC) :::Podía ser una bona opción la de usar preposiciones diferentes pa lo propuesto. Pero equí realmente tamos falando de dos "Uvieos" diferentes: per un llau, la ciudá/conceyu, y per otru, la '''Diócesis d'Uviéu''', que ye muncho más que la ciudá/conceyu. Yo propondría "Obispos d'Uviéu" pa indicar que nacieran n'Uviéu ensin más, pero "'''Obispos de la Diócesis d'Uviéu'''" pa indicar los obispos qu'exercieran el cargu nesi obispáu/arzobispáu, porque ye realmente a lo que tamos faciendo referencia, a la Diócesis y non solo a la llocalidá de la que toma'l nome. Esto aplicaríalo a toles diócesis porque, reitero, tamos falando de dos entidaes diferentes: ''Diócesis de Lleón'', ''Diócesis d'Estorga'', ''Diócesis de Xyz''... Per otru llau, y pa enrevesalo más too: ¿y nun sedría tamién meyor poner "(Obispos) '''''nacíos''''' n'(Uviéu)" que nun heba dal ambigüedá? [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:27 6 xin 2022 (UTC) == Cuélebre/Dragón == ¡Hola! Anguaño tenemos estos dos artículos diferenciaos: '''''[[Cuélebre]]''''' y '''''[[Dragón]]'''''. Na mio opinión, cuido que ye un error, porque entrambos artículos faen referencia a lo mesmo. Dicho d'otra manera: un '''cuélebre''', o meyor dicho, la '''''pallabra'' cuélebre''' nun ye más que lo que n'otres llingües se llama "''dragón''", "''dragão''", "''dragon''", "''drac''", "''herensuge''" o como seya que lo nomen. Quiero dicir, cuido que ye un error facer una diferencia ente los cuélebres que se menten nes lleendes asturianes de los cuélebres de les lleendes y mitoloxíes/relixones d'otres partes del mundu, porque nun dexa de ser el mesmu ser mitolóxicu (ye como cuando se diz que "piescu" nun ye exactamente lo que n'español se llama "melocotón/durazno"). De fechu, nel ''DALLA'' solo apaez la pallabra «cuélebre», con una definición ensin referencies específiques a Asturies (nun apaez el términu «dragón»); Ramón d'Andrés asina lo confirma nel so reciente ''Diccionariu de consultes llingüístiques''; Roberto González-Quevedo vien a dicir lo mesmo nel so llibru ''Cultura asturiana. Introducción a l'antropoloxía d'Asturies'' (CH Editorial, 2010). Tamién, ye la pallabra que s'usó nes traducciones d'''El Hobbit'' y de ''La Sociedá del Aniellu'', por poner un exemplu lliterariu y d'usu reciente. Entós, propongo fusionar entrambos artículos nunu solu que se llame lóxicamente "'''Cuélebre'''", nel que pondríemos la información qu'hai agora nel de ''Dragón'' (que tampocu nun ye mui llargu l'artículu), faciendo un apartáu específicu pa falar de los cuélebres n'Asturies cola información qu'hai agora nel artículu actual de ''Cuélebre''. Nun faigo nada pel momentu nin pongo la plantía de "fusionar" nos mentaos artículos hasta que nun heba otres opiniones y paeceres.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:21 6 xin 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 13:14 9 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] ¡La '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022]]''' ya está abierta! Esta encuesta es el medio donde la comunidad decide acerca de qué trabajará el equipo de [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología para la Comunidad]] durante el próximo año. Animamos a todas las personas a enviar propuestas el '''23 de enero''', o comentar en las otras propuestas para ayudar a mejorarlas. Las comunidades votarán las propuestas entre 28 de enero y 11 de febrero. El equipo de Tecnología para la Comunidad está enfocado en herramientas para editores de Wikimedia experimentados. Puedes escribir propuestas en cualquier idioma, y las traduciremos para ustedes. Gracias, y ¡esperamos revisar sus propuestas! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:21 10 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=20690003 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49 11 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta-wiki.'']]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La convocatoria de comentarios: Elecciones a la Junta Directiva ya está abierta y se cerrará el 7 de febrero de 2022. Con esta convocatoria de comentarios, el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está adoptando un enfoque diferente. Este enfoque incorpora los comentarios de la comunidad a partir de 2021. En lugar de presentar propuestas, la convocatoria se enmarca en torno a las preguntas clave de la Junta Directiva. Las preguntas clave proceden de las opiniones sobre la elección de la Junta Directiva de 2021. La intención es inspirar la conversación colectiva y el desarrollo de propuestas de colaboración sobre estas preguntas clave. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Únete a la conversación.]] Saludos cordiales, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:04 15 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22610145 --> == Habla com los miembros de el equipo de Community Tech == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Desde el equipo del [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], te invitamos a un encuentro virtual. Se celebrará el [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|es|1}}'''] en Zoom, por una hora. Este sistema externo no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|WMF Política de privacidad]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Haga clic aquí para unirse''']. '''Agenda''' * Traigan ideas de sus propuestas y hablen con un miembro del Community Tech Team sobre sus dudas para mejorar la propuesta. '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni retransmitida por streaming. Las notas serán tomadas sin atribución y publicadas en Meta-Wiki. La presentación (todos los puntos en el orden del día excepto las preguntas y respuestas) será en inglés, pero habrá personas que hablen Español para quien quiera comunicarse en este idioma. Podemos responder preguntas en español, inglés, francés, polaco e alemán. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas [m:Talk:Community Wishlist Survey|en la Encuesta de lista de deseos de la comunidad talk page] o mande sus preguntas a sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (la team manager - Directora del equipo [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología Comunitaria]]) será la anfitriona para esta reunión. '''Enlace de invitación''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Únete en línea] * Identificador de la reunión: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Números de llamada por teléfono internacional para Zoom] ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:59 18 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:ZI Jony@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Revisión del artículo [[idioma occidental]] == Hola a todos, me gustaría pedir a la comunidad que se revisara el artículo sobre el [[idioma occidental]] y, si se pudiera, añadirlo a la portada. Gracias de antemano. --[[Usuariu:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Usuariu alderique:Caro de Segeda|alderique]]) 14:32 20 xin 2022 (UTC) == Candidatura de Born2bgratis como alministrador == Acabo entamar la votación pa que l'usuariu [[Usuariu:Born2bgratis|Bor2bgratis]] tenga los permisos d'alministrador. Podéis votar [[Wikipedia:Candidatures#Candidatura_de_Born2bgratis_como_alministrador|equí]] [[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:19 23 xin 2022 (UTC) == Actualización de las Mejoras de Escritorio e invitación a las Office Hours == {{int:Hello}}. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores y editores de 24 wikis, incluyendo las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la piel [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no están afectados. === Características desplegadas desde nuestra última actualización === * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/User_menu|Menú del usuario]] - se centró en hacer la navegación más intuitiva resaltando visualmente la estructura de los enlaces del usuario y su propósito. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Sticky Header|Encabezado fijo]] - se centró en permitir el acceso a las funciones importantes (inicio de sesión/cierre de sesión, historial, páginas de discusión, etc.) sin necesidad de que la gente se desplace a la parte superior de la página. Para obtener una lista completa de las características que incluye el proyecto, visita nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|página del proyecto]]. También te invitamos a nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates|página de actualizaciones]]. [[File:Table_of_contents_shown_on_English_Wikipedia_02.webm|thumb|600px|center]] <br clear=all> === Cómo activar las mejoras === [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activarlas individualmente [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] desmarcando la casilla "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}". (Tiene que estar vacía). Además, es posible activarlas en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * Si crees que esto sería bueno por defecto para todos los lectores y editores de esta wiki, no dudes en iniciar una conversación con la comunidad y contactar conmigo. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos, los usuarios conectados siempre pueden optar por no utilizar el vector Legacy. Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral del nuevo Vector. === Más información y participación en nuestros eventos === Si quieres estar al tanto de los avances de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Puedes leer las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]], y unirte a una reunión online con nosotros ([https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220127T1500 '''{{#time:j xg|2022-01-27}} ({{#time:l|2022-01-27}}), {{#time:H:i e|15:00|es|1}}''']). Cómo participar en nuestra reunión en línea * [https://wikimedia.zoom.us/j/89205402895 Unirse en línea] * ID de la reunión: <span dir=ltr>89205402895</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kdPQ6k2Bcm Marcar según tu ubicación] {{int:Feedback-thanks-title}} En nombre del equipo web de la Fundación Wikimedia, [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:05 25 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 5, enero de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenido al quinto número de Noticias de Estrategia del Movimiento y Gobernanza (antes conocido como Noticias del Código de Conducta Universal). Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la implementación de la Estrategia del Movimiento, las Elecciones de la Junta y otros temas relevantes del equipo de MSG Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las novedades más frecuentes también se entregarán semanal o quincenalmente a los suscriptores. Por favor, recuerda suscribirte [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir estas novedades. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Convocatoria de opiniones sobre las Elecciones de la Junta Directiva''' - Te invitamos a dar tu opinión sobre las próximas elecciones a la Junta Directiva de la Fundación Wikimedia. Esta convocatoria de opiniones se puso en marcha el 10 de enero de 2022 y concluirá el 16 de febrero de 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continuar leyendo]]) *'''Ratificación del Código de Conducta Universal''' - En 2021, la Fundación Wikimedia preguntó a las comunidades sobre cómo hacer cumplir el texto de la Política del Código de Conducta Universal. El borrador revisado de las pautas de ejecución debería estar listo para la votación de la comunidad en marzo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continuar leyendo]]) *Subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento'' - Mientras seguimos revisando varias propuestas interesantes, alentamos y acogemos con satisfacción más propuestas e ideas que tengan como objetivo una iniciativa específica de las recomendaciones de la Estrategia del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continuar leyendo]]) *'''La nueva dirección del boletín''' - Mientras el Boletín del CdCU pasa a ser el Boletín del MSG, únete al equipo de facilitación para imaginar y decidir la nueva dirección de este boletín. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff''' - Consulta las publicaciones más recientes sobre MSG en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continuar leyendo]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:27 29 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55 4 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Grupo de trabajo de Desarrollo de Liderazgo: apreciamos tus comentarios.</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El equipo de Desarrollo Comunitario de la Fundación Wikimedia apoya la creación de una fuerza de trabajo global, impulsada por la comunidad, para el desarrollo de liderazgos. El equipo está buscando opiniones sobre las responsabilidades del grupo de Trabajo de desarrollo de liderazgos. Esta página comparte la propuesta de un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]] y cómo [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|puedes ayudar]]. Los comentarios sobre la propuesta se recogerán del 7 al 25 de febrero de 2022.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:35 9 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22796821 --> == Los 100 artículos de Tradubot más curtios == Acabo actualizar la llista de los 100 artículos más curtios de Tradubot, pa que podamos dir quitando artículos ensin revisar más fácilmente. Podéis topala [[Usuariu:RsgBot/Tradubot100|equí]]. Mañana a ver si tengo tiempu a facelo por categoríes. Saludos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 20:49 14 feb 2022 (UTC) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2022.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Usuariu:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Usuariu alderique:ValentynNefedov (WMUA)|alderique]]) 12:52 21 feb 2022 (UTC) </div> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 04:50 22 feb 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38 28 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">¡Recuerda que puedes participar en las conversaciones del CdCU y en la votación de la ratificación!</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Está prevista una [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''votación en SecurePoll del 7 al 21 de marzo de 2022''']] como parte del proceso de ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal (CdCU). Se invita a los votantes elegibles a responder a una pregunta de la encuesta y a compartir sus comentarios. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Leer información sobre el votante y detalles de elegibilidad]]. Durante la encuesta, se preguntará a los votantes si apoyan la ejecución del Código de Conducta Universal sobre la base de las pautas propuestas. El [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]] (CdCU) proporciona una base de comportamiento aceptable para todo el movimiento. Las [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|pautas de ejecución revisadas]] se publicaron el 24 de enero de 2022 como una propuesta para aplicar la política en todo el movimiento. Una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|declaración de la Junta de la Fundación Wikimedia]] pide un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|proceso de ratificación]] en el que los votantes con derecho a voto tendrán la oportunidad de apoyar u oponerse a la adopción de las pautas de ejecución del CdCU en una votación. Se invita a los wikimedistas a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|traducir y compartir cualquier información importante]]. Para más información sobre el CdCU, consulta la [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|página del proyecto]] y [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|preguntas frecuentes]] en meta. Hay eventos programados para aprender más y discutir: * Un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|panel comunitario]] el 18 de febrero de 2022 a las 15:00 UTC comparte las perspectivas de los participantes de las comunidades pequeñas y medianas. * El equipo de [[m:Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] (MSG) organiza las conversaciones del 4 de marzo de 2022 a las 15:00 UTC. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''apúntate a estas horas de conversación''']] para interactuar con el equipo del proyecto y el comité de redacción sobre las pautas de ejecución actualizadas y el proceso de ratificación. Consulta los [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|resúmenes de las horas de conversación previas]]. Puedes comentar las en las páginas de discusión de meta en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con cualquiera de los dos equipos por correo electrónico: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org o ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente,DISPLAYTITLE:User:<span Estrategia y Gobernanza del Movimiento <br /> Fundación Wikimedia <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17 2 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22916674 --> == Proteiciones "preventives" == Equí nun tenemos una política propia de proteiciones, polo que tenemos que siguir les normes xenerales de la Wikipedia. Podemos ver la política xeneral en [[:en:Wikipedia:Protection_policy|Wikipedia:Protection_policy]] na wiki n'inglés. Como podemos ver, pon especial atención en dexar claro que cualquiera pue editar na wikipedia, polo que tar rexistráu ye más una cosa útil pal usuariu, non una obligación. La primer midida si hai un problema ye bloquear al que lo cause. Al protexer páxines preventivamente, lo que tamos faciendo ye quitar la posibilidá a xente d'editar, y eso va escontra la política de la Wikipedia. Nel [https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=protect&user=&page=&wpdate=&tagfilter=&subtype= rexistru de proteiciones] salen una buena montenera d'artículos relacionaos con Ucraína, que, ensin tener vandalismos o guerres d'ediciones que lo xustifiquen, tán protexíos. Yo nun sé que pensáis, pero paezme que tenemos que desbloquealos toos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 12:17 3 mar 2022 (UTC) : Por mi perfectu. Nun tengo vistu nengún vandalismu importante últimamente nin n'Ucraína nin en nengún otru artículu. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:43 3 mar 2022 (UTC) : Díxelo ensin ver la llista, pero agora que la veo... ufff. ¡Tenemos protexíos artículos que nun lo tán nin nes wikis española ya inglesa! 🤦‍♂️ [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:48 3 mar 2022 (UTC) :: Fice una llimpia de la llista: quité protecciones vieyes, toles que nun teníen motivu especificáu y otres que taben marcaes como "guerra d'ediciones" pero nun yera verdá. Sinceramente, nun veo problema en quitales toes (les del espaciu de nomes principal), pero eso yá requier más alderique. El vandalismu que sufrimos ye bien poco y nun tamos sobraos de manes como pa restrinxir infinitamente tantos artículos. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 10:39 4 mar 2022 (UTC) :::Pienso igual. Dexar plantíes mui usaes, módulos importantes, páxines históriques o archivos de conversaciones y pocu más. Mientres, voi da-y un repasín a les proteiciones que fice yo, a ver cuales nun tán mui clares. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:54 4 mar 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52 8 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22962850 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitación al evento de hubs: conversaciones globales el 2022-03-12 a las 13:00 UTC</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />¡Hola! El equipo de Estrategia del Movimiento y Gobernanza de la Fundación Wikimedia quiere invitarte al próximo evento sobre "Hubs Regionales y Temáticos". El Movimiento Wikimedia está en proceso de entender qué deben ser los Hubs Temáticos y Regionales. Nuestro taller de noviembre fue un buen comienzo ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|leer el informe]]), pero aún no hemos terminado. En las últimas semanas hemos realizado unas 16 entrevistas con grupos que trabajan en la creación de un hubs en su contexto ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|ver diálogo sobre los hubs]]). Estas entrevistas han servido para elaborar un informe que servirá de base para la discusión del 12 de marzo. Está previsto que el informe se publique el 9 de marzo. El evento tendrá lugar el 12 de marzo, de 13:00 a 16:00 UTC en Zoom. Habrá interpretación en francés, español, árabe, ruso y portugués. La inscripción está abierta, y se cerrará el 10 de marzo. Cualquier persona interesada en el tema está invitada a unirse a nosotros. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|Más información sobre el evento en meta]]'''. Atentamente, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Estrategia del Movimiento <section end="announcement-content" /> </div> 01:31 10 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:40 14 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Inscripciones abiertas: grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Gracias a toda/os los que han participado en el periodo de comentarios de la iniciativa del [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]]. Se puede encontrar un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|resumen de las opiniones]] en meta. Estos comentarios se compartirán con el grupo de trabajo para informar de su trabajo. El periodo de solicitud para formar parte del grupo de trabajo ya está abierto y se cerrará el 10 de abril de 2022. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|revisa la información sobre el grupo de trabajo]], compártela con los miembros de la comunidad que puedan estar interesados y '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|aplica si estás interesada/o]]'''. ¡Gracias! Del equipo de Desarrollo de la Comunidad<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20 18 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:28 26 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">La votación para la ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal está cerrada</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Saludos, El proceso de votación para la ratificación de las [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|pautas de ejecución]] revisadas del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]]. (CdCU) llegó a su fin el 21 de marzo de 2022. Más de {{#expr:2300}} wikimedistas votaron en diferentes regiones de nuestro movimiento. ¡Gracias a todos los que han participado en este proceso! El grupo de escrutinio está ahora revisando la votación para comprobar su exactitud, así que, por favor, espera hasta dos semanas para que terminen su trabajo. Los resultados finales del proceso de votación se anunciarán [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|aquí]], junto con las estadísticas pertinentes y un resumen de los comentarios tan pronto como estén disponibles. Por favor, consulta [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|la página de información al votante]] para conocer los próximos pasos. Puedes comentar en la página de discusión del proyecto [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|en meta]] en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con el equipo del proyecto CdCU por correo electrónico: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53 30 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23079949 --> == Propuesta pa facer medrar la wiki == Sedría bona idega ponese'n contautu con esti home. Podría ayudanos pa facer medrar el númberu d'articulos de la wiki ya, desti mou, facenos más conocíos y da-y puxu a la nuesa llingua. Gracies al so llabor güei la wiki'n cebuanu ye la segunda'n númberu d'articulos. Dexovos l'enllaz equí embaxo. https://www.iproup.com/economia-digital/25790-crea-10-millones-de-articulos-en-wikipedia-con-un-bot {{ensinomatu|176.82.8.172}} == Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 6 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 6, abril de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenidos al sexto boletín de Noticias sobre la Estrategia del Movimiento y la Gobernanza. Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento, las elecciones a la junta directiva y otros temas relevantes del área. Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las actualizaciones más frecuentes también se entregarán semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Desarrollo del liderazgo -''' ¡Se está formando un grupo de trabajo! - La solicitud para formar parte del grupo de trabajo para el desarrollo de Liderazgo se cerró el 10 de abril de 2022, y se seleccionarán hasta 12 miembros de la comunidad para participar en el grupo de trabajo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continuar leyendo]]) *'''¡Los resultados de la ratificación del Código de Conducta Universal han sido publicados! -''' El proceso de decisión global sobre la ejecución del CdCU a través de SecurePoll se celebró del 7 al 21 de marzo. Más de 2.300 votantes elegibles de al menos 128 proyectos locales diferentes enviaron sus opiniones y comentarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continuar leyendo]]) *'''Conversaciones del movimiento sobre hubs -''' El encuentro de la conversación global sobre hubs regionales y temáticos se celebró el sábado 12 de marzo y contó con la participación de 84 wikimedistas diversos de todo el movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continuar leyendo]]) *'''¡Las subvenciones de la Estrategia del Movimiento siguen abiertas! -''' Desde el comienzo del año, se han aprobado seis propuestas por un valor total de unos 80.000 dólares. ¿Tienes una idea para un proyecto de estrategia del movimiento? ¡Ponte en contacto con nosotros! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continuar leyendo]]) *'''¡El Comité de redacción de la Carta del Movimiento está listo! -''' El Comité de quince miembros que fue elegido en octubre de 2021, ha acordado los valores y métodos esenciales para su trabajo, y ha empezado a crear el borrador de la Carta del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continuar leyendo]]) *'''Presentación de la estrategia del movimiento semanal -''' ¡Contribuye y suscríbete! - El equipo de MSG acaba de lanzar el portal de actualizaciones, que está conectado a las distintas páginas de Estrategia del Movimiento en meta. Suscríbete para recibir noticias actualizadas sobre los distintos proyectos en curso. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff -''' Consulta las publicaciones más recientes sobre el CdCU en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continuar leyendo]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:22 25 abr 2022 (UTC) == Únete a las conversaciones del Plan Anual de la Fundación Wikimedia con Maryana Iskander == <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en Meta-wiki''.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ¡Hola! Los equipos de [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Comunicación del Movimiento]] y [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] te invitan a discutir el '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Plan Anual de la Fundación Wikimedia 2022-23]]''', un plan de trabajo de la Fundación Wikimedia. Estas conversaciones continúan la gira de escucha de [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]] de la Fundación Wikimedia. Las conversaciones giran en torno a estas preguntas: * La [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Estrategia del Movimiento Wikimedia 2030]] establece una dirección hacia el "conocimiento como servicio" y la "equidad del conocimiento". La Fundación Wikimedia quiere planificar según estos dos objetivos. ¿Cómo crees que la Fundación Wikimedia debería aplicarlos a nuestro trabajo? * La Fundación Wikimedia sigue explorando mejores formas de trabajar a nivel regional. Hemos aumentado nuestro enfoque regional en áreas como las subvenciones, las nuevas funciones y las conversaciones con la comunidad. ¿Qué está funcionando bien? ¿Cómo podemos mejorar? * Cualquiera puede contribuir al proceso de la Estrategia de Movimiento. Recopilemos tus actividades, ideas, peticiones y lecciones aprendidas. ¿Cómo puede la Fundación Wikimedia apoyar mejor a los voluntarios y afiliados que trabajan en las actividades de la Estrategia de Movimiento? Puedes encontrar [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''el calendario de llamadas en meta''']]. La información estará disponible en varios idiomas. Cualquier persona podrá asistir a cada llamada. En algunas llamadas habrá interpretación en directo. Atentamente, --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:24 25 abr 2022 (UTC) == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:16 26 abr 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Samwalton9@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Próximos pasos: Código Universal de Conducta (CdCU) y pautas de ejecución del CdCU</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El Comité de Asuntos Comunitarios de la junta directiva de la Fundación Wikimedia quiere dar las gracias a todos los que participaron en la recién concluida votación de la comunidad sobre las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU). El grupo de escrutadores voluntarios ha completado la revisión de la exactitud de la votación y ha informado de que el número total de votos recibidos es de 2.283. De los 2.283 votos recibidos, un total de 1.338 (58,6%) miembros de la comunidad votaron a favor de las pautas de ejecución, y un total de 945 (41,4%) miembros de la comunidad votaron en contra. Además, 658 participantes dejaron comentarios, el 77% de los cuales estaban escritos en inglés. Reconocemos y apreciamos la pasión y el compromiso que los miembros de la comunidad han demostrado para crear una cultura segura y acogedora que ponga fin a los comportamientos hostiles y tóxicos, apoye a las personas objeto de dichos comportamientos y anime a las personas de buena fe a ser productivas en los proyectos Wikimedia. Incluso en esta fase incompleta, esto es evidente en los comentarios recibidos. Aunque las pautas de ejecución alcanzaron el umbral de apoyo necesario para que la junta las revisara, animamos a los votantes, independientemente del sentido de su voto, a que aportaran sus comentarios sobre los elementos de las pautas de ejecución que consideraban que debían cambiarse o arreglarse, así como el motivo, por si parecía aconsejable lanzar una nueva ronda de ediciones que abordaran las preocupaciones de la comunidad. El personal de la Fundación que ha estado revisando los comentarios nos ha informado de algunos de los temas emergentes, y como resultado hemos decidido, como Comité de Asuntos Comunitarios, pedir a la Fundación que vuelva a convocar al comité de redacción y que lleve a cabo otro contacto con la comunidad para perfeccionar las pautas de ejecución basándose en las opiniones de la comunidad recibidas en la votación recientemente concluida. Para mayor claridad, estos comentarios se han agrupado en 4 secciones, como se indica a continuación: # Identificar el tipo, la finalidad y la aplicabilidad de la formación; # Simplificar el lenguaje para facilitar su traducción y comprensión por parte de los no expertos; # Explorar el concepto de afirmación, incluyendo sus pros y sus contras; # Revisar las funciones contradictorias de la privacidad/protección de la víctima y el derecho a ser escuchado. Es posible que surjan otros problemas durante las conversaciones, y sobre todo a medida que evolucione el borrador de las pautas de ejecución, pero consideramos que éstas son las principales áreas de preocupación para los votantes y pedimos al personal que facilite la revisión de estos temas. Tras un mayor compromiso, la Fundación debería volver a realizar la votación de la comunidad para evaluar el borrador renovado de las pautas de ejecución, para ver si el nuevo documento está entonces listo para su ratificación oficial. Además, somos conscientes de la preocupación que suscita la nota 3.1 de la Política del Código de Conducta Universal. Estamos ordenando a la Fundación que facilite una revisión de este lenguaje para asegurar que la política cumple sus propósitos de apoyar una comunidad segura e inclusiva, sin esperar a la revisión prevista de toda la política a finales de año. Una vez más, agradecemos a todas las personas que han participado, reflexionando sobre estos retos críticos y difíciles y contribuyendo a mejorar los enfoques de todo el movimiento para trabajar bien en conjunto. Saludos, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (ella)<br /> Presidenta en funciones de la Comisión de Asuntos Comunitarios <br /> Junta Directiva de la Fundación Wikimedia<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 00:33 27 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Convocatoria de candidaturas de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La Junta directiva busca candidaturas para las elecciones de la Junta directiva de 2022. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Lee más en meta''']] ¡La elección de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] está aquí! Considera la posibilidad de presentar tu candidatura para formar parte de la junta directiva. La Junta directiva de la Fundación Wikimedia supervisa las operaciones de la Fundación Wikimedia. La junta directiva está formada por miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados, y por miembros nombrados por la junta directiva. Cada miembro de la junta directiva tiene un mandato de tres años. La comunidad de Wikimedia tiene la oportunidad de votar a los miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados. La comunidad de Wikimedia votará para cubrir dos puestos en la junta directiva en 2022. Esta es una oportunidad para mejorar la representación, la diversidad y la experiencia de la junta directiva como equipo. ¿Quiénes son los candidatos potenciales? ¿Eres un candidato potencial? Averigua más en la página [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|de solicitud]]. Gracias por tu apoyo, Estrategia y Gobernanza del Movimiento en nombre del Comité Electoral y de la junta directiva<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 15:59 28 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13 29 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Noticias de Edición 2022 #1</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Leerlo en otro idioma]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Lista de suscripción a este boletín plurilingüe]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta.]] La [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|herramienta de nuevo tema]] ayuda a los editores a crear nuevas ==secciones== en páginas de discusión. Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta. Puedes [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|leer el informe]]. Pronto, el equipo de Edición la ofrecerá a todos los editores de las 20 Wikipedias que han participado en el test. Podrás desactivarla en [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:54 2 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Quiddity (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Se buscan voluntarios electorales para la próxima elección a la Junta Directiva de la WMF == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> El equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está buscando miembros de la comunidad para actuar como voluntarios en las próximas elecciones de la junta directiva. La idea del programa de voluntariado electoral surgió durante la elección de la junta directiva de la Fundación Wikimedia de 2021. Este programa resultó ser un éxito. Con la ayuda de los Voluntarios Electorales pudimos aumentar el alcance y la participación en las elecciones en 1.753 votantes con respecto a 2017. La participación general fue del 10,13%, 1,1 puntos porcentuales más, y 214 wikis estuvieron representados en las elecciones. Un total de 74 wikis que no participaron en 2017 generaron votantes en las elecciones de 2021. ¿Puedes ayudar a mejorar la participación? Los voluntarios electorales ayudarán en las siguientes áreas: * Traducir mensajes cortos y anunciar el proceso electoral en curso en los canales comunitarios * Opcional: Supervisar los canales comunitarios para recibir comentarios y preguntas de la comunidad Los voluntarios deben: * Mantener la política de espacio amigable durante las conversaciones y eventos * Presentar las indicaciones y la información de la votación a la comunidad de forma neutral ¿Quieres ser voluntario electoral y asegurarte de que tu comunidad está representada en la votación? Inscríbete [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|aquí]] para recibir actualizaciones. Puedes utilizar la página [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|de conversación]] para hacer preguntas sobre la traducción </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 21:31 5 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Hablemos sobre el proyecto de mejoras para el escritorio == [[File:WP20Symbols MediaWiki light background.svg|200px|right]] Hola. Haz notado que algunos wikis tienen un [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|diferente desktop interfaz]]? Quieres saber sobre los próximos pasos? Quizás tienes preguntas o ideas con respecto al diseño o asuntos técnicos? Unete a una reunión on-line con el equipo que trabaja en el Desktop Mejoras! Se llevará a cabo el '''17 de mayo de 2022 a las [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1200 12:00 UTC] y [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1900 19:00 UTC]''' en Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/86217494304 Haga clic aquí para unirse]'''. ID de la reunión: 86217494304. [https://wikimedia.zoom.us/u/k7CirSh8W Números de llamada por teléfono internacional para Zoom]. '''Agenda''' * Actualización sobre los desarrollos recientes * Preguntas y respuestas, discusión '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni transmitida. Las notas se tomarán en un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# archivo de Google Docs de]. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (La Gerente del producto) quién será la anfitriona para esta reunión. La presentación se dará en inglés. Podemos responder preguntas hechas en Inglés, italiano, polaco; también, y sólo en la primera reunión: Farsi y vietnamita; sólo en la segunda reunión: '''español''', portugués y ruso. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión]] o envíelas a sgrabarczuk@wikimedia.org. En esta reunión, se aplican tanto la [[foundation:Friendly_space_policy|Política de espacios amigables]] como el [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Código de conducta]] para los espacios técnicos de Wikimedia. Zoom no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|Política de privacidad de WMF]]. ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 01:44 17 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Campaña de recaudación de fondos en América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) == Querida/os toda/os, Quería dar seguimiento a mis anuncios anteriores sobre la campaña de recaudación de fondos de la Fundación Wikimedia en América Latina. Como se mencionó, la campaña de recaudación de fondos se llevará a cabo en 7 países de América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) y estaremos enviando correos electrónicos a las personas que han donado previamente desde América Latina desde el 23 de mayo hasta el 10 de junio y publicaremos banners en la Wikipedia en Español desde el 31 de mayo hasta el 28 de junio. Puedes encontrar ejemplos de banners que se mostrarán durante la campaña en la [[m:Fundraising/LatAm2022campaign|página de meta de la campaña para América Latina]]. Allí también se puede encontrar toda la información relevante en torno a la campaña y la invitación a todas y todos los que estén interesados a participar a través de la página de discusión o a ponerse en contacto conmigo directamente. También hemos publicado un post (en [https://wikimediafoundation.org/news/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ inglés], [https://wikimediafoundation.org/es/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ español]) sobre nuestras próximas campañas (en América Latina, India y Sudáfrica). En general, antes y durante la campaña, puedes ponerte en contacto con nosotros: * En la [[m:Talk:Fundraising|página de discusión]] del equipo de recaudación de fondos. * Si necesitas reportar un error o problema técnico, por favor crea un [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?template=118862 ticket en phabricator]. * Si ves que un donante tiene dificultades para donar, por favor remítelo a [https://donate.wikimedia.org donate.wikimedia.org]. Gracias y saludos, [[User:JBrungs (WMF)|Julia Brungs]], 12:34 25 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisiones de las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU)</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Nos gustaría ofrecer una actualización del trabajo sobre las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. Tras la conclusión de la votación de la comunidad sobre las pautas en marzo, el [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Comité de Asuntos Comunitarios (CAC)]] de la Junta [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ pidió que se revisaran varias áreas de las pautas para mejorarlas] antes de que la junta haga su revisión final. Estas áreas se identificaron a partir de los debates y comentarios de la comunidad durante la votación. El CAC también pidió que se revisara la controvertida Nota del 3.1 del propio CdCU. Una vez más, ¡muchas gracias a todos los que han votado, especialmente a los que han dejado opiniones y comentarios constructivos! El equipo del proyecto está trabajando con la Junta para establecer un calendario para este trabajo, y lo comunicará el próximo mes. Los integrantes de los dos anteriores [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|comités de redacción del CdCU]] han ofrecido generosamente su tiempo para ayudar a dar forma a las mejoras de las pautas. Puedes leer más sobre ellos y su trabajo [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|aquí]], así como leer [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|resúmenes de sus reuniones semanales en 2022]]. Los wikimedistas han aportado muchos comentarios valiosos junto con la votación y en otras conversaciones. Dado el tamaño y la diversidad de la comunidad Wikimedia, hay aún más voces que pueden dar ideas sobre cómo mejorar las pautas de ejecución y añadir ideas aún más valiosas al proceso. Para ayudar al comité de revisiones a identificar mejoras, se solicitan aportaciones sobre varias cuestiones para la revisión del comité. Visita las páginas en meta ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión de las pautas]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión del texto de las políticas]]) para hacer llegar tus ideas al comité: es muy importante que se escuchen los puntos de vista de las distintas comunidades antes de que el comité comience a redactar las propuestas de revisión. En nombre del equipo del proyecto del CdCU, <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 12:10 26 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July. This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. The campaign will run from July 1 to August 31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]]. The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]] For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]]. Best,<br/> [[User:Ammarpad|Ammar A.]]<br/> Global Coordinator<br/> Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.<br /> 17:39 31 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Martin Urbanec@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&oldid=23230284 --> == Actualización sobre el proyecto de Mejoras de Escritorio == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Haciendo este el nuevo default Hola. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años a partir del feedback recibido en nuestras wikis piloto. ¡Nuestro trabajo está casi finalizado! 🎉 Nos encantaría que estas mejoras se convirtieran en la opción por defecto para lectores/as y editores/as de todas las wikis. <span style="background-color:#fc3;">Durante las próximas semanas, mantendremos conversaciones con las comunidades de más wikis, incluida la tuya. 🗓️</span> Estaremos encantados de contar con tus sugerencias. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores/as y editores/as de más de 30 wikis, entre las que se encuentran las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la apariencia [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector], aunque siempre será posible volver a la versión anterior de manera individual. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no notarán ningún cambio. ; Las nuevas funcionalidades * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Índice de contenidos]] - más fácil de localizar, de identificar el contexto de la página así como navegar por ella sin necesidad de desplazarse. Actualmente se está probando en nuestras wikis piloto. También está disponible para los editores que hayan optado por la apariencia Vector 2022 en sus Preferencias. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Herramientas de página]] - ahora, hay dos tipos de enlaces en la barra lateral. Existen acciones y herramientas para páginas individuales, como los [[Special:RecentChangesLinked|Cambios en enlazadas]], y enlaces que afectan a toda la wiki, como los [[Special:RecentChanges|Cambios recientes]]. Vamos a separarlos en dos menús intuitivos. ; Cómo activar las mejoras [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activar la nueva apariencia Vector 2022 [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] seleccionando "{{int:skinname-vector-2022}}". También es posible activarla en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos los editores, siempre pueden optar por utilizar la versión heredada de vector (2010). Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral de la nueva Vector (2022). ; Más información y participación en nuestros eventos Si quieres estar al tanto de las novedades de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Además, puedes encontrar toda la información en las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]] (en cualquier idioma), y [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|unirte a una reunión online con nosotros]]. También puedes dejar cualquier comentario en mi página de discusión o en la de [[user:Zapipedia_(WMF)|Zapipedia (WMF)]]. ¡Muchas gracias! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 15:59 21 xun 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Deployment of FLORES Machine Translation to Asturian Wikipedia == Hello Friends! The WMF Language team has added another machine translation (MT) support for the Content Translation in Asturian Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Asturian using [[Especial:Traducción de contenidos|the Content Translation tool]]. The FLORES Machine Translation service is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT is set as optional; in your Wikipedia, which means you can choose not to use it as your preferred initial translator. If you decide to use this service, you can select "FLORES" from the "Initial Translation" dropdown menu where you will find other existing machine translation services on the sidebar. The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [[mw:Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta|this page]]. Please note that the use of the FLORES MT is optional. However, we would want your community to: * use it to improve the quality of the Machine Translation service; and * [[mw:Talk:Content_translation|provide feedback]] about its quality and ask any questions you might have about this addition. We trust that this addition is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Asturian Wikipedia. Thank you! On behalf of the WMF Language team. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 23:08 21 xun 2022 (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Asturian Wikipedia == {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Asturian Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Asturian Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Asturian Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Asturian Wikipedia, you’ll have access to [[:ast:Special:ContentTranslation|https://ast.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on *The section translation tool *What do you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 12:06 29 xun 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. ===Content and Section Translation tool enabled in Asturian Wikipedia === {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ast.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ast&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ast#draft Content translation] tools in Asturian Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Asturian. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Asturian. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|left|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers contenttranslation]" and “[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 20:02 19 xnt 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 16:12 4 xnt 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Proponer declaraciones para la brújula electoral de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios en las [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|elecciones de la junta directiva de 2022]] a que [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propongan declaraciones para utilizarlas en la brújula electoral]]. La brújula electoral es una herramienta que ayuda a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se ajustan a sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan utilizando una escala Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta de la brújula electoral. Los votantes utilizarán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se ajustan a las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la Brújula Electoral: Del 8 al 20 de julio: los voluntarios proponen declaraciones para la Brújula Electoral 21 - 22 de julio: El comité electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés. 23 de julio - 1 de agosto: los voluntarios votan las declaraciones 2 - 4 de agosto: El comité electoral selecciona las 15 mejores declaraciones 5 - 12 de agosto: los candidatos se alinean con las declaraciones 15 de agosto: se abre la Brújula Electoral para que los votantes puedan guiarse en su decisión de voto El comité electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto. El comité electoral supervisará el proceso, con el apoyo del equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento. El MSG comprobará que las preguntas sean claras, que no haya duplicados, que no haya errores tipográficos, etc. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 05:01 15 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Anuncio de los seis candidatos a la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Los representantes de los afiliados han finalizado su periodo de votación. Los candidatos seleccionados de la junta directiva de 2022 son: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) Puedes ver más información sobre los [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|resultados]] y [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|estadísticas]] de esta elección de la Junta. Las organizaciones afiliadas seleccionaron a los representantes para que votaran en nombre de la organización afiliada. Los representantes de los afiliados propusieron preguntas para qué los candidatos respondieran a mediados de junio. Estas respuestas de los candidatos y la información proporcionada por el comité de análisis sirvieron de apoyo a los representantes a la hora de tomar su decisión. Tóma un momento para agradecer a los representantes de los afiliados y a los miembros del Comité de Análisis su participación en este proceso y su contribución al crecimiento de la junta directiva en cuanto a capacidad y diversidad. Estas horas de trabajo voluntario nos conectan a través de la comprensión y la perspectiva. Gracias por tu participación. Gracias a los miembros de la comunidad que se presentaron como candidatos a la junta directiva. Considerar la posibilidad de formar parte de la junta directiva no es una decisión fácil. El tiempo y la dedicación que los candidatos han mostrado hasta este momento hablan de su compromiso con este movimiento. Enhorabuena a los candidatos que han sido seleccionados. Un gran reconocimiento y gratitud para aquellos candidatos no seleccionados. Por favor, sigan compartiendo su liderazgo con el movimiento Wikimedia. ¿Qué pueden hacer ahora los votantes? [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Revisar los resultados del proceso de selección de los afiliados]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Lee más aquí sobre los próximos pasos en la elección de la junta directiva de 2022]]. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 11:45 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Votar por las declaraciones de la brújula electoral</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios de las elecciones de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|votar por las declaraciones que se utilizarán en la brújula electoral]]. Puedes votar por las declaraciones que te gustaría que se incluyeran en la brújula electoral en meta. La brújula electoral es una herramienta para ayudar a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se alinean con sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan usando una escala de Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta brújula electoral. Los votantes emplearán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se alinean con las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la brújula electoral: *<s>Del 8 al 20 de julio: Los voluntarios proponen declaraciones para la brújula electoral</s> *<s>21 - 22 de julio: El Comité Electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés.</s> *25 de julio - 3 de agosto: Los voluntarios votan las declaraciones *4 de agosto: El Comité Electoral selecciona las 15 mejores declaraciones *5 - 12 de agosto: los candidatos se identifican con las declaraciones *16 de agosto: se abre la brújula electoral para que los votantes puedan orientar su decisión de voto El Comité Electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral'' <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 19:27 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 17:08 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 22:32 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte == ¡Hola! Mirando sobre les denominaciones propies n'asturianu d'estos dos conceyos d'Asturies, actualmente los artículos d'éstos nun se correspuenden coles denominaciones que tienen n'asturianu. * Nel casu d''''[[Ayande|Allande]]''', apaez con y griega, *'''''Ayande'''''. Si vamos al ''DALLA'', ehí apaécennos los xentilicios [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2293 '''''allandés'''''] y [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2294 '''''allandesu'''''], y na definición, '''''Allande''''', y nel ''DGLA'' de García Arias, [https://mas.lne.es/diccionario/palabra/35133 '''''allandesu'''''], toos estos términos con doble ele. Sólo Ramón d'Andrés y Sánchez Vicente usen les formes con y griega ('''''Ayande''''', '''''ayandés''''', '''''ayandesu'''''), pero esti últimu tamién xunto coles formes con doble ele. Si consultamos los datos del [http://www.unioviedo.es/dgpeasturies/ ''DGPE-Dictadoloxía Tópica d’Asturies''] (siendo d'Andrés ún de los coordinadores) sí usa '''''Ayande''''' pal nome del conceyu, pero depués recueye solo '''''allandés'''''/'''''allandesu''''' pal xentiliciu. Si consultamos la obra de García Arias ''Toponimia Asturiana. El porqué de los nombres de nuestros pueblos'', aquél afirma que'l nome del conceyu nun tien una forma "yeísta" popularmente atestiguada (páx. 695). Y pa cabu, el [http://www.academiadelallingua.com/wp-content/uploads/2014/10/Nomenclator.pdf ''Nomes de conceyos, parroquies, pueblos y llugares del Principáu d’Asturies''] de l'ALLA, denoma a esti conceyu como '''''Allande''''' (anque anota que Diego Catalán recueye nuna de les sos obres la forma con y griega). * Nel casu de '''[[Balmonte|Miranda]]''', equí nun entiendo la razón de que l'artículu d'esta wikipedia use'l términu de '''''Balmonte''''' pal conceyu, darréu que toles fontes y autores llamen ''Miranda'' al conceyu y ''Balmonte'' a la villa; de fechu, cuantayá que pidiera que se renomara l'artículu: vei l'[[Alderique:Balmonte#Sobre'l nome'l conceyu|alderique]] del mesmu, onde mento referencies pa xustificar que'l nome del conceyu ye '''Miranda''' (puen consultase les obres y referencies mentaes pal casu d'Allande, onde en toes apaez '''''Miranda''''' como nome del conceyu). Dicir que l'artículu xutifica'l nome de ''Balmonte'' col espediente toponímicu, pero esto nun afecta al nome del conceyu, polo que la so denominación oficial sigue siendo la castellanizante *Belmonte de Miranda (ye cierto qu'al final menta que "Miranda" se refier a una parte del conceyu, pero esto nun xustifica'l nome de Balmonte pal conceyu). Poro, cuido que teníemos que cambiar el nome de los artículos respectivos d'estos conceyos a '''Allande''' y a '''Miranda'''. Si dalguién sabe o tien dalguna fonte que contradiga tolo anterior, y polo tanto que seyan correctes les actuales formes d'''Ayande'' y ''Balmonte'' (pal conceyu), que lo esponga. Gracies. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:16 6 ago 2022 (UTC) :Nel segundu casu lleí'l mensaxe que punxisti nesi alderique y toi d'acuerdu col treslláu. Toles fontes apunten a la mesma direición. Quiciabes @[[Usuariu:Vsuarezp|Vsuarezp]] pue dicir daqué, que foi quien fixo'l treslláu. Lo más llamadero ye que na [https://www.asturias.es/ast/detalle/-/categories/574807?_com_liferay_asset_categories_navigation_web_portlet_AssetCategoriesNavigationPortlet_articleId=2538491&p_r_p_categoryId=574807&articleId=2538491&title=Toponimia%3A%20procesu%20de%20recuperaci%C3%B3n%20de%20los%20nomes%20tradicionales&redirect=https%3A%2F%2Fwww.asturias.es%2Fast%2Fdetalle%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_EwioZX6xNGgg%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview páxina oficial de la toponimia]'l nome del conceyu sigue apaeciendo como ''Balmonte de Miranda''... :Con ''Allande''/''Ayande'' la propuesta normativa, como dices, ye ''Allande'' y el conceyu entá nun tien toponimia oficial. De toos moos esiste dalgún discutiniu sobre l'asuntu y [https://reunido.uniovi.es/index.php/RFA/article/download/9301/9145/15140 equí] hai un artículu d'Álvarez-Balbuena onde fala del tema, si lo llees nun ta mui d'acuerdu cola propuesta precisamente de García Arias ya indica más fontes pa la forma ''Ayande'' qu'él asegura que ye la popular. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 00:25 9 ago 2022 (UTC) ::¡Hola! Munches gracies por poner esi artículu sobre Allande/Ayande, nun lu conocía (¿puedes dicir ónde ta publicáu? Nun se ve del too bien, y yo les notes al pie y otres partes nun soi a lleeles, y gustábame lleer tol artículu bien). Ye cierto qu'hai duldes sobre si tien de ser Allande o Ayande, por eso d'esti alderique, pero pel momentu y a falta d'una indicación per parte de la Xunta de Toponimia, lo más afayadizo sedría la forma con dos eles. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 09:33 9 ago 2022 (UTC) :::Nun lu alcuentro de más calidá. Ta publicáu nel númberu 2 de la ''Revista de filoloxía asturiana'' de 2002. Si faes ''zoom'' nel llector del sistema imaxino que se ve meyor y distínguese un poquino meyor. Too es tema del criteriu que s'use, nel manual d'estilu pon que tien de ser el nome más espardíu, y de momentu paez que polos resultaos ye más frecuente ''Allande'' anque non por muncho. El nomenclátor diz ''Allande''. Puense indicar dientro del artículu les dos opciones. [http://www.academiadelallingua.com/lletresasturianes/pdf/Art%C3%ADculu%203-Xos%C3%A9%20Miguel%20Su%C3%A1rez%20Fern%C3%A1ndez-Dalg%C3%BAs%20datos%20novos%20da%20toponimia%20del%20occidente%20d%C2%B4Asturias.pdf Nesti otru artículu] escritu en gallego-asturianu fálase d'otros sitios a los que-yos pasa daqué paecío poles diferentes realizaciones fonétiques na zona que se faen nesa fala (tamién en dalgunes parroquies d'Allande/Ayande según l'artículu) como resultaos de dellos grupos llatinos (y que poro nun s'escriben igual), pero, claro, munchos tienen los topónimos oficiales. Dende llueu nin en fala nin n'asturianu dambos soníos son iguales dafechu, conque nun sé d'ónde vien eso. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 18:01 9 ago 2022 (UTC) ::::Gracies por indicar la fonte, suponía que tenía que ser d'esa publicación (y nun ye problema de zoom, ye problema de vieyera y güeyos XDDD). Ciertamente nun hai nada claro. Nel ''Dicionario do Galego de Asturias'', de C. X. Varela Aenlle, rexístrase ''allandés (y ''Allande'') y non *aiandés, teniendo en cuenta que la metada occidental d'esti conceyu ye de fala gallega. O seya, otra fonte más qu'usa la forma con doble ele. Bono, esperemos unos díes más pa facer dalgún cambiu si hai que los facer. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:22 10 ago 2022 (UTC) Bono, pues como paez que más naide aporta nada que contradiga que les denomaciones pa estos dos conceyos han ser '''Allande''' y '''Miranda''', habrá que cambiar los artículos y entraes rellacionaes. Nel casu d'esi últimu, nun hai retruque porque toles fontes llamen asina al conceyu; nel casu del primeru, ye verdá que nun hai unanimidá, pero como normativamente se prefier la forma con doble ele, esa tien de ser la utilizada equí.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:24 20 ago 2022 (UTC) Yo de la cuestión llingüística nun digo na, pero de lo que ye'l trabayu wikipédicu sí que pido que si se treslladen esos artículos hai que tener en cuenta tolo qu'enllaza con ellos y facer tol trabayu qu'implica, nun ye sólo treslladar dos artículos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 14:32 21 ago 2022 (UTC) == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Aplazamiento en la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Hoy me pongo en contacto en relación con el calendario de votaciones para la elección de la junta directiva. Como muchos de ustedes ya saben, este año ofrecemos una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Brújula electoral]] para ayudar a los votantes a identificar la postura de los candidatos en algunos temas clave. Varios candidatos solicitaron una ampliación de la restricción de caracteres en sus respuestas ampliando sus posiciones, y el Comité Electoral consideró que su razonamiento era coherente con los objetivos de un proceso electoral justo y equitativo. Para garantizar que las declaraciones más largas puedan traducirse a tiempo para las elecciones, el Comité Electoral y el Grupo de Trabajo para la Selección de la Junta Directiva decidieron retrasar una semana la apertura de las elecciones de la Junta Directiva, tiempo que el equipo de apoyo a las elecciones propuso como ideal. Aunque no se espera que todo el mundo quiera utilizar la brújula electoral para fundamentar su decisión de voto, el Comité Electoral consideró que era más apropiado abrir el periodo de votación con traducciones esenciales para que los miembros de la comunidad, en todos los idiomas, puedan utilizarla si desean tomar esta importante decisión. La votación se abrirá el 23 de agosto a las 00:00 UTC y se cerrará el 6 de septiembre a las 23:59 UTC. Atentamente, Matanya, en nombre del Comité Electoral <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 14:25 15 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> fpmgjnnl1fx4he3sq8nck82angxuifc 3710422 3710294 2022-08-21T15:52:49Z Limotecariu 735 /* Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte */ Contestar wikitext text/x-wiki {| |- | <div align=left style="padding:5px;border:1px dotted #808080; background:#eeffed"> {{Chigre}} </div> | width=250px bgcolor=#FFCC66 align="center" valign="top" | {| width="100%" style="border:0px solid #FFCC66;background-color: #FFCC66" |- | width="50%" align="center" | '''[[Wikipedia:Chigre/Archivu|Archivu de<br>discusiones]]''' | width="50%" align="center" | [[Image:Filing cabinet icon.svg|70px]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2021|Archivu 2021]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2020|Archivu 2020]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2019|Archivu 2019]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2018|Archivu 2018]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2017|Archivu 2017]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu|...]] |- |} |} {{atayos|WP:CHIG|Chig}} <br> __NEWSECTIONLINK__ == Nomes de categoríes == Bones. Nun acabo de ver como facer pa categorizar dellos artículos yq uería entrugavos, porque de xuru que ye más fácil de lo que yo lo veo. Per un llau tenemos categoríes que son "Actividá + orixe", por exemplu, "Cantantes d'Asturies". Pero per otru, hai categoríes que son "Actividá + sitiu de la actividá", por exemplu "Obispos d'Uviéu". ¿Qué pasa equí? Que ye un nome que nun ye precisu. ¿"Obispos d'Uviéu" ye una categoría pa los obispos que nacieron n'Uviéu, o pa los obispos de la diócesis d'Uviéu? Lo mesmo pasa con alcaldes y alcaldeses, o con esploradores. ¿Cómo lo veis? ¿Propuestes pa facer la distinción xenérica y ensin complicaciones? Una forma podría ser "de" pa los nacíos y "en" pa los que faen la so actividá nel sitiu. N'esti casu quedaría: *Obispos d'Uviéu -> Obispos que nacieron n'Uviéu. *Obispos n'Uviéu -> Obispos que ''trabayaron'' n'Uviéu. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 15:53 5 xin 2022 (UTC) :::Podía ser una bona opción la de usar preposiciones diferentes pa lo propuesto. Pero equí realmente tamos falando de dos "Uvieos" diferentes: per un llau, la ciudá/conceyu, y per otru, la '''Diócesis d'Uviéu''', que ye muncho más que la ciudá/conceyu. Yo propondría "Obispos d'Uviéu" pa indicar que nacieran n'Uviéu ensin más, pero "'''Obispos de la Diócesis d'Uviéu'''" pa indicar los obispos qu'exercieran el cargu nesi obispáu/arzobispáu, porque ye realmente a lo que tamos faciendo referencia, a la Diócesis y non solo a la llocalidá de la que toma'l nome. Esto aplicaríalo a toles diócesis porque, reitero, tamos falando de dos entidaes diferentes: ''Diócesis de Lleón'', ''Diócesis d'Estorga'', ''Diócesis de Xyz''... Per otru llau, y pa enrevesalo más too: ¿y nun sedría tamién meyor poner "(Obispos) '''''nacíos''''' n'(Uviéu)" que nun heba dal ambigüedá? [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:27 6 xin 2022 (UTC) == Cuélebre/Dragón == ¡Hola! Anguaño tenemos estos dos artículos diferenciaos: '''''[[Cuélebre]]''''' y '''''[[Dragón]]'''''. Na mio opinión, cuido que ye un error, porque entrambos artículos faen referencia a lo mesmo. Dicho d'otra manera: un '''cuélebre''', o meyor dicho, la '''''pallabra'' cuélebre''' nun ye más que lo que n'otres llingües se llama "''dragón''", "''dragão''", "''dragon''", "''drac''", "''herensuge''" o como seya que lo nomen. Quiero dicir, cuido que ye un error facer una diferencia ente los cuélebres que se menten nes lleendes asturianes de los cuélebres de les lleendes y mitoloxíes/relixones d'otres partes del mundu, porque nun dexa de ser el mesmu ser mitolóxicu (ye como cuando se diz que "piescu" nun ye exactamente lo que n'español se llama "melocotón/durazno"). De fechu, nel ''DALLA'' solo apaez la pallabra «cuélebre», con una definición ensin referencies específiques a Asturies (nun apaez el términu «dragón»); Ramón d'Andrés asina lo confirma nel so reciente ''Diccionariu de consultes llingüístiques''; Roberto González-Quevedo vien a dicir lo mesmo nel so llibru ''Cultura asturiana. Introducción a l'antropoloxía d'Asturies'' (CH Editorial, 2010). Tamién, ye la pallabra que s'usó nes traducciones d'''El Hobbit'' y de ''La Sociedá del Aniellu'', por poner un exemplu lliterariu y d'usu reciente. Entós, propongo fusionar entrambos artículos nunu solu que se llame lóxicamente "'''Cuélebre'''", nel que pondríemos la información qu'hai agora nel de ''Dragón'' (que tampocu nun ye mui llargu l'artículu), faciendo un apartáu específicu pa falar de los cuélebres n'Asturies cola información qu'hai agora nel artículu actual de ''Cuélebre''. Nun faigo nada pel momentu nin pongo la plantía de "fusionar" nos mentaos artículos hasta que nun heba otres opiniones y paeceres.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:21 6 xin 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 13:14 9 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] ¡La '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022]]''' ya está abierta! Esta encuesta es el medio donde la comunidad decide acerca de qué trabajará el equipo de [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología para la Comunidad]] durante el próximo año. Animamos a todas las personas a enviar propuestas el '''23 de enero''', o comentar en las otras propuestas para ayudar a mejorarlas. Las comunidades votarán las propuestas entre 28 de enero y 11 de febrero. El equipo de Tecnología para la Comunidad está enfocado en herramientas para editores de Wikimedia experimentados. Puedes escribir propuestas en cualquier idioma, y las traduciremos para ustedes. Gracias, y ¡esperamos revisar sus propuestas! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:21 10 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=20690003 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49 11 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta-wiki.'']]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La convocatoria de comentarios: Elecciones a la Junta Directiva ya está abierta y se cerrará el 7 de febrero de 2022. Con esta convocatoria de comentarios, el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está adoptando un enfoque diferente. Este enfoque incorpora los comentarios de la comunidad a partir de 2021. En lugar de presentar propuestas, la convocatoria se enmarca en torno a las preguntas clave de la Junta Directiva. Las preguntas clave proceden de las opiniones sobre la elección de la Junta Directiva de 2021. La intención es inspirar la conversación colectiva y el desarrollo de propuestas de colaboración sobre estas preguntas clave. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Únete a la conversación.]] Saludos cordiales, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:04 15 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22610145 --> == Habla com los miembros de el equipo de Community Tech == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Desde el equipo del [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], te invitamos a un encuentro virtual. Se celebrará el [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|es|1}}'''] en Zoom, por una hora. Este sistema externo no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|WMF Política de privacidad]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Haga clic aquí para unirse''']. '''Agenda''' * Traigan ideas de sus propuestas y hablen con un miembro del Community Tech Team sobre sus dudas para mejorar la propuesta. '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni retransmitida por streaming. Las notas serán tomadas sin atribución y publicadas en Meta-Wiki. La presentación (todos los puntos en el orden del día excepto las preguntas y respuestas) será en inglés, pero habrá personas que hablen Español para quien quiera comunicarse en este idioma. Podemos responder preguntas en español, inglés, francés, polaco e alemán. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas [m:Talk:Community Wishlist Survey|en la Encuesta de lista de deseos de la comunidad talk page] o mande sus preguntas a sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (la team manager - Directora del equipo [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología Comunitaria]]) será la anfitriona para esta reunión. '''Enlace de invitación''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Únete en línea] * Identificador de la reunión: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Números de llamada por teléfono internacional para Zoom] ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:59 18 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:ZI Jony@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Revisión del artículo [[idioma occidental]] == Hola a todos, me gustaría pedir a la comunidad que se revisara el artículo sobre el [[idioma occidental]] y, si se pudiera, añadirlo a la portada. Gracias de antemano. --[[Usuariu:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Usuariu alderique:Caro de Segeda|alderique]]) 14:32 20 xin 2022 (UTC) == Candidatura de Born2bgratis como alministrador == Acabo entamar la votación pa que l'usuariu [[Usuariu:Born2bgratis|Bor2bgratis]] tenga los permisos d'alministrador. Podéis votar [[Wikipedia:Candidatures#Candidatura_de_Born2bgratis_como_alministrador|equí]] [[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:19 23 xin 2022 (UTC) == Actualización de las Mejoras de Escritorio e invitación a las Office Hours == {{int:Hello}}. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores y editores de 24 wikis, incluyendo las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la piel [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no están afectados. === Características desplegadas desde nuestra última actualización === * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/User_menu|Menú del usuario]] - se centró en hacer la navegación más intuitiva resaltando visualmente la estructura de los enlaces del usuario y su propósito. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Sticky Header|Encabezado fijo]] - se centró en permitir el acceso a las funciones importantes (inicio de sesión/cierre de sesión, historial, páginas de discusión, etc.) sin necesidad de que la gente se desplace a la parte superior de la página. Para obtener una lista completa de las características que incluye el proyecto, visita nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|página del proyecto]]. También te invitamos a nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates|página de actualizaciones]]. [[File:Table_of_contents_shown_on_English_Wikipedia_02.webm|thumb|600px|center]] <br clear=all> === Cómo activar las mejoras === [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activarlas individualmente [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] desmarcando la casilla "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}". (Tiene que estar vacía). Además, es posible activarlas en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * Si crees que esto sería bueno por defecto para todos los lectores y editores de esta wiki, no dudes en iniciar una conversación con la comunidad y contactar conmigo. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos, los usuarios conectados siempre pueden optar por no utilizar el vector Legacy. Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral del nuevo Vector. === Más información y participación en nuestros eventos === Si quieres estar al tanto de los avances de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Puedes leer las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]], y unirte a una reunión online con nosotros ([https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220127T1500 '''{{#time:j xg|2022-01-27}} ({{#time:l|2022-01-27}}), {{#time:H:i e|15:00|es|1}}''']). Cómo participar en nuestra reunión en línea * [https://wikimedia.zoom.us/j/89205402895 Unirse en línea] * ID de la reunión: <span dir=ltr>89205402895</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kdPQ6k2Bcm Marcar según tu ubicación] {{int:Feedback-thanks-title}} En nombre del equipo web de la Fundación Wikimedia, [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:05 25 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 5, enero de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenido al quinto número de Noticias de Estrategia del Movimiento y Gobernanza (antes conocido como Noticias del Código de Conducta Universal). Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la implementación de la Estrategia del Movimiento, las Elecciones de la Junta y otros temas relevantes del equipo de MSG Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las novedades más frecuentes también se entregarán semanal o quincenalmente a los suscriptores. Por favor, recuerda suscribirte [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir estas novedades. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Convocatoria de opiniones sobre las Elecciones de la Junta Directiva''' - Te invitamos a dar tu opinión sobre las próximas elecciones a la Junta Directiva de la Fundación Wikimedia. Esta convocatoria de opiniones se puso en marcha el 10 de enero de 2022 y concluirá el 16 de febrero de 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continuar leyendo]]) *'''Ratificación del Código de Conducta Universal''' - En 2021, la Fundación Wikimedia preguntó a las comunidades sobre cómo hacer cumplir el texto de la Política del Código de Conducta Universal. El borrador revisado de las pautas de ejecución debería estar listo para la votación de la comunidad en marzo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continuar leyendo]]) *Subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento'' - Mientras seguimos revisando varias propuestas interesantes, alentamos y acogemos con satisfacción más propuestas e ideas que tengan como objetivo una iniciativa específica de las recomendaciones de la Estrategia del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continuar leyendo]]) *'''La nueva dirección del boletín''' - Mientras el Boletín del CdCU pasa a ser el Boletín del MSG, únete al equipo de facilitación para imaginar y decidir la nueva dirección de este boletín. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff''' - Consulta las publicaciones más recientes sobre MSG en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continuar leyendo]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:27 29 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55 4 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Grupo de trabajo de Desarrollo de Liderazgo: apreciamos tus comentarios.</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El equipo de Desarrollo Comunitario de la Fundación Wikimedia apoya la creación de una fuerza de trabajo global, impulsada por la comunidad, para el desarrollo de liderazgos. El equipo está buscando opiniones sobre las responsabilidades del grupo de Trabajo de desarrollo de liderazgos. Esta página comparte la propuesta de un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]] y cómo [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|puedes ayudar]]. Los comentarios sobre la propuesta se recogerán del 7 al 25 de febrero de 2022.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:35 9 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22796821 --> == Los 100 artículos de Tradubot más curtios == Acabo actualizar la llista de los 100 artículos más curtios de Tradubot, pa que podamos dir quitando artículos ensin revisar más fácilmente. Podéis topala [[Usuariu:RsgBot/Tradubot100|equí]]. Mañana a ver si tengo tiempu a facelo por categoríes. Saludos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 20:49 14 feb 2022 (UTC) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2022.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Usuariu:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Usuariu alderique:ValentynNefedov (WMUA)|alderique]]) 12:52 21 feb 2022 (UTC) </div> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 04:50 22 feb 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38 28 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">¡Recuerda que puedes participar en las conversaciones del CdCU y en la votación de la ratificación!</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Está prevista una [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''votación en SecurePoll del 7 al 21 de marzo de 2022''']] como parte del proceso de ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal (CdCU). Se invita a los votantes elegibles a responder a una pregunta de la encuesta y a compartir sus comentarios. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Leer información sobre el votante y detalles de elegibilidad]]. Durante la encuesta, se preguntará a los votantes si apoyan la ejecución del Código de Conducta Universal sobre la base de las pautas propuestas. El [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]] (CdCU) proporciona una base de comportamiento aceptable para todo el movimiento. Las [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|pautas de ejecución revisadas]] se publicaron el 24 de enero de 2022 como una propuesta para aplicar la política en todo el movimiento. Una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|declaración de la Junta de la Fundación Wikimedia]] pide un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|proceso de ratificación]] en el que los votantes con derecho a voto tendrán la oportunidad de apoyar u oponerse a la adopción de las pautas de ejecución del CdCU en una votación. Se invita a los wikimedistas a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|traducir y compartir cualquier información importante]]. Para más información sobre el CdCU, consulta la [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|página del proyecto]] y [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|preguntas frecuentes]] en meta. Hay eventos programados para aprender más y discutir: * Un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|panel comunitario]] el 18 de febrero de 2022 a las 15:00 UTC comparte las perspectivas de los participantes de las comunidades pequeñas y medianas. * El equipo de [[m:Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] (MSG) organiza las conversaciones del 4 de marzo de 2022 a las 15:00 UTC. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''apúntate a estas horas de conversación''']] para interactuar con el equipo del proyecto y el comité de redacción sobre las pautas de ejecución actualizadas y el proceso de ratificación. Consulta los [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|resúmenes de las horas de conversación previas]]. Puedes comentar las en las páginas de discusión de meta en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con cualquiera de los dos equipos por correo electrónico: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org o ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente,DISPLAYTITLE:User:<span Estrategia y Gobernanza del Movimiento <br /> Fundación Wikimedia <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17 2 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22916674 --> == Proteiciones "preventives" == Equí nun tenemos una política propia de proteiciones, polo que tenemos que siguir les normes xenerales de la Wikipedia. Podemos ver la política xeneral en [[:en:Wikipedia:Protection_policy|Wikipedia:Protection_policy]] na wiki n'inglés. Como podemos ver, pon especial atención en dexar claro que cualquiera pue editar na wikipedia, polo que tar rexistráu ye más una cosa útil pal usuariu, non una obligación. La primer midida si hai un problema ye bloquear al que lo cause. Al protexer páxines preventivamente, lo que tamos faciendo ye quitar la posibilidá a xente d'editar, y eso va escontra la política de la Wikipedia. Nel [https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=protect&user=&page=&wpdate=&tagfilter=&subtype= rexistru de proteiciones] salen una buena montenera d'artículos relacionaos con Ucraína, que, ensin tener vandalismos o guerres d'ediciones que lo xustifiquen, tán protexíos. Yo nun sé que pensáis, pero paezme que tenemos que desbloquealos toos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 12:17 3 mar 2022 (UTC) : Por mi perfectu. Nun tengo vistu nengún vandalismu importante últimamente nin n'Ucraína nin en nengún otru artículu. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:43 3 mar 2022 (UTC) : Díxelo ensin ver la llista, pero agora que la veo... ufff. ¡Tenemos protexíos artículos que nun lo tán nin nes wikis española ya inglesa! 🤦‍♂️ [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:48 3 mar 2022 (UTC) :: Fice una llimpia de la llista: quité protecciones vieyes, toles que nun teníen motivu especificáu y otres que taben marcaes como "guerra d'ediciones" pero nun yera verdá. Sinceramente, nun veo problema en quitales toes (les del espaciu de nomes principal), pero eso yá requier más alderique. El vandalismu que sufrimos ye bien poco y nun tamos sobraos de manes como pa restrinxir infinitamente tantos artículos. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 10:39 4 mar 2022 (UTC) :::Pienso igual. Dexar plantíes mui usaes, módulos importantes, páxines históriques o archivos de conversaciones y pocu más. Mientres, voi da-y un repasín a les proteiciones que fice yo, a ver cuales nun tán mui clares. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:54 4 mar 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52 8 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22962850 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitación al evento de hubs: conversaciones globales el 2022-03-12 a las 13:00 UTC</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />¡Hola! El equipo de Estrategia del Movimiento y Gobernanza de la Fundación Wikimedia quiere invitarte al próximo evento sobre "Hubs Regionales y Temáticos". El Movimiento Wikimedia está en proceso de entender qué deben ser los Hubs Temáticos y Regionales. Nuestro taller de noviembre fue un buen comienzo ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|leer el informe]]), pero aún no hemos terminado. En las últimas semanas hemos realizado unas 16 entrevistas con grupos que trabajan en la creación de un hubs en su contexto ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|ver diálogo sobre los hubs]]). Estas entrevistas han servido para elaborar un informe que servirá de base para la discusión del 12 de marzo. Está previsto que el informe se publique el 9 de marzo. El evento tendrá lugar el 12 de marzo, de 13:00 a 16:00 UTC en Zoom. Habrá interpretación en francés, español, árabe, ruso y portugués. La inscripción está abierta, y se cerrará el 10 de marzo. Cualquier persona interesada en el tema está invitada a unirse a nosotros. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|Más información sobre el evento en meta]]'''. Atentamente, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Estrategia del Movimiento <section end="announcement-content" /> </div> 01:31 10 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:40 14 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Inscripciones abiertas: grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Gracias a toda/os los que han participado en el periodo de comentarios de la iniciativa del [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]]. Se puede encontrar un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|resumen de las opiniones]] en meta. Estos comentarios se compartirán con el grupo de trabajo para informar de su trabajo. El periodo de solicitud para formar parte del grupo de trabajo ya está abierto y se cerrará el 10 de abril de 2022. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|revisa la información sobre el grupo de trabajo]], compártela con los miembros de la comunidad que puedan estar interesados y '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|aplica si estás interesada/o]]'''. ¡Gracias! Del equipo de Desarrollo de la Comunidad<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20 18 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:28 26 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">La votación para la ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal está cerrada</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Saludos, El proceso de votación para la ratificación de las [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|pautas de ejecución]] revisadas del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]]. (CdCU) llegó a su fin el 21 de marzo de 2022. Más de {{#expr:2300}} wikimedistas votaron en diferentes regiones de nuestro movimiento. ¡Gracias a todos los que han participado en este proceso! El grupo de escrutinio está ahora revisando la votación para comprobar su exactitud, así que, por favor, espera hasta dos semanas para que terminen su trabajo. Los resultados finales del proceso de votación se anunciarán [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|aquí]], junto con las estadísticas pertinentes y un resumen de los comentarios tan pronto como estén disponibles. Por favor, consulta [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|la página de información al votante]] para conocer los próximos pasos. Puedes comentar en la página de discusión del proyecto [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|en meta]] en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con el equipo del proyecto CdCU por correo electrónico: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53 30 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23079949 --> == Propuesta pa facer medrar la wiki == Sedría bona idega ponese'n contautu con esti home. Podría ayudanos pa facer medrar el númberu d'articulos de la wiki ya, desti mou, facenos más conocíos y da-y puxu a la nuesa llingua. Gracies al so llabor güei la wiki'n cebuanu ye la segunda'n númberu d'articulos. Dexovos l'enllaz equí embaxo. https://www.iproup.com/economia-digital/25790-crea-10-millones-de-articulos-en-wikipedia-con-un-bot {{ensinomatu|176.82.8.172}} == Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 6 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 6, abril de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenidos al sexto boletín de Noticias sobre la Estrategia del Movimiento y la Gobernanza. Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento, las elecciones a la junta directiva y otros temas relevantes del área. Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las actualizaciones más frecuentes también se entregarán semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Desarrollo del liderazgo -''' ¡Se está formando un grupo de trabajo! - La solicitud para formar parte del grupo de trabajo para el desarrollo de Liderazgo se cerró el 10 de abril de 2022, y se seleccionarán hasta 12 miembros de la comunidad para participar en el grupo de trabajo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continuar leyendo]]) *'''¡Los resultados de la ratificación del Código de Conducta Universal han sido publicados! -''' El proceso de decisión global sobre la ejecución del CdCU a través de SecurePoll se celebró del 7 al 21 de marzo. Más de 2.300 votantes elegibles de al menos 128 proyectos locales diferentes enviaron sus opiniones y comentarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continuar leyendo]]) *'''Conversaciones del movimiento sobre hubs -''' El encuentro de la conversación global sobre hubs regionales y temáticos se celebró el sábado 12 de marzo y contó con la participación de 84 wikimedistas diversos de todo el movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continuar leyendo]]) *'''¡Las subvenciones de la Estrategia del Movimiento siguen abiertas! -''' Desde el comienzo del año, se han aprobado seis propuestas por un valor total de unos 80.000 dólares. ¿Tienes una idea para un proyecto de estrategia del movimiento? ¡Ponte en contacto con nosotros! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continuar leyendo]]) *'''¡El Comité de redacción de la Carta del Movimiento está listo! -''' El Comité de quince miembros que fue elegido en octubre de 2021, ha acordado los valores y métodos esenciales para su trabajo, y ha empezado a crear el borrador de la Carta del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continuar leyendo]]) *'''Presentación de la estrategia del movimiento semanal -''' ¡Contribuye y suscríbete! - El equipo de MSG acaba de lanzar el portal de actualizaciones, que está conectado a las distintas páginas de Estrategia del Movimiento en meta. Suscríbete para recibir noticias actualizadas sobre los distintos proyectos en curso. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff -''' Consulta las publicaciones más recientes sobre el CdCU en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continuar leyendo]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:22 25 abr 2022 (UTC) == Únete a las conversaciones del Plan Anual de la Fundación Wikimedia con Maryana Iskander == <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en Meta-wiki''.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ¡Hola! Los equipos de [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Comunicación del Movimiento]] y [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] te invitan a discutir el '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Plan Anual de la Fundación Wikimedia 2022-23]]''', un plan de trabajo de la Fundación Wikimedia. Estas conversaciones continúan la gira de escucha de [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]] de la Fundación Wikimedia. Las conversaciones giran en torno a estas preguntas: * La [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Estrategia del Movimiento Wikimedia 2030]] establece una dirección hacia el "conocimiento como servicio" y la "equidad del conocimiento". La Fundación Wikimedia quiere planificar según estos dos objetivos. ¿Cómo crees que la Fundación Wikimedia debería aplicarlos a nuestro trabajo? * La Fundación Wikimedia sigue explorando mejores formas de trabajar a nivel regional. Hemos aumentado nuestro enfoque regional en áreas como las subvenciones, las nuevas funciones y las conversaciones con la comunidad. ¿Qué está funcionando bien? ¿Cómo podemos mejorar? * Cualquiera puede contribuir al proceso de la Estrategia de Movimiento. Recopilemos tus actividades, ideas, peticiones y lecciones aprendidas. ¿Cómo puede la Fundación Wikimedia apoyar mejor a los voluntarios y afiliados que trabajan en las actividades de la Estrategia de Movimiento? Puedes encontrar [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''el calendario de llamadas en meta''']]. La información estará disponible en varios idiomas. Cualquier persona podrá asistir a cada llamada. En algunas llamadas habrá interpretación en directo. Atentamente, --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:24 25 abr 2022 (UTC) == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:16 26 abr 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Samwalton9@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Próximos pasos: Código Universal de Conducta (CdCU) y pautas de ejecución del CdCU</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El Comité de Asuntos Comunitarios de la junta directiva de la Fundación Wikimedia quiere dar las gracias a todos los que participaron en la recién concluida votación de la comunidad sobre las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU). El grupo de escrutadores voluntarios ha completado la revisión de la exactitud de la votación y ha informado de que el número total de votos recibidos es de 2.283. De los 2.283 votos recibidos, un total de 1.338 (58,6%) miembros de la comunidad votaron a favor de las pautas de ejecución, y un total de 945 (41,4%) miembros de la comunidad votaron en contra. Además, 658 participantes dejaron comentarios, el 77% de los cuales estaban escritos en inglés. Reconocemos y apreciamos la pasión y el compromiso que los miembros de la comunidad han demostrado para crear una cultura segura y acogedora que ponga fin a los comportamientos hostiles y tóxicos, apoye a las personas objeto de dichos comportamientos y anime a las personas de buena fe a ser productivas en los proyectos Wikimedia. Incluso en esta fase incompleta, esto es evidente en los comentarios recibidos. Aunque las pautas de ejecución alcanzaron el umbral de apoyo necesario para que la junta las revisara, animamos a los votantes, independientemente del sentido de su voto, a que aportaran sus comentarios sobre los elementos de las pautas de ejecución que consideraban que debían cambiarse o arreglarse, así como el motivo, por si parecía aconsejable lanzar una nueva ronda de ediciones que abordaran las preocupaciones de la comunidad. El personal de la Fundación que ha estado revisando los comentarios nos ha informado de algunos de los temas emergentes, y como resultado hemos decidido, como Comité de Asuntos Comunitarios, pedir a la Fundación que vuelva a convocar al comité de redacción y que lleve a cabo otro contacto con la comunidad para perfeccionar las pautas de ejecución basándose en las opiniones de la comunidad recibidas en la votación recientemente concluida. Para mayor claridad, estos comentarios se han agrupado en 4 secciones, como se indica a continuación: # Identificar el tipo, la finalidad y la aplicabilidad de la formación; # Simplificar el lenguaje para facilitar su traducción y comprensión por parte de los no expertos; # Explorar el concepto de afirmación, incluyendo sus pros y sus contras; # Revisar las funciones contradictorias de la privacidad/protección de la víctima y el derecho a ser escuchado. Es posible que surjan otros problemas durante las conversaciones, y sobre todo a medida que evolucione el borrador de las pautas de ejecución, pero consideramos que éstas son las principales áreas de preocupación para los votantes y pedimos al personal que facilite la revisión de estos temas. Tras un mayor compromiso, la Fundación debería volver a realizar la votación de la comunidad para evaluar el borrador renovado de las pautas de ejecución, para ver si el nuevo documento está entonces listo para su ratificación oficial. Además, somos conscientes de la preocupación que suscita la nota 3.1 de la Política del Código de Conducta Universal. Estamos ordenando a la Fundación que facilite una revisión de este lenguaje para asegurar que la política cumple sus propósitos de apoyar una comunidad segura e inclusiva, sin esperar a la revisión prevista de toda la política a finales de año. Una vez más, agradecemos a todas las personas que han participado, reflexionando sobre estos retos críticos y difíciles y contribuyendo a mejorar los enfoques de todo el movimiento para trabajar bien en conjunto. Saludos, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (ella)<br /> Presidenta en funciones de la Comisión de Asuntos Comunitarios <br /> Junta Directiva de la Fundación Wikimedia<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 00:33 27 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Convocatoria de candidaturas de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La Junta directiva busca candidaturas para las elecciones de la Junta directiva de 2022. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Lee más en meta''']] ¡La elección de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] está aquí! Considera la posibilidad de presentar tu candidatura para formar parte de la junta directiva. La Junta directiva de la Fundación Wikimedia supervisa las operaciones de la Fundación Wikimedia. La junta directiva está formada por miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados, y por miembros nombrados por la junta directiva. Cada miembro de la junta directiva tiene un mandato de tres años. La comunidad de Wikimedia tiene la oportunidad de votar a los miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados. La comunidad de Wikimedia votará para cubrir dos puestos en la junta directiva en 2022. Esta es una oportunidad para mejorar la representación, la diversidad y la experiencia de la junta directiva como equipo. ¿Quiénes son los candidatos potenciales? ¿Eres un candidato potencial? Averigua más en la página [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|de solicitud]]. Gracias por tu apoyo, Estrategia y Gobernanza del Movimiento en nombre del Comité Electoral y de la junta directiva<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 15:59 28 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13 29 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Noticias de Edición 2022 #1</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Leerlo en otro idioma]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Lista de suscripción a este boletín plurilingüe]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta.]] La [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|herramienta de nuevo tema]] ayuda a los editores a crear nuevas ==secciones== en páginas de discusión. Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta. Puedes [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|leer el informe]]. Pronto, el equipo de Edición la ofrecerá a todos los editores de las 20 Wikipedias que han participado en el test. Podrás desactivarla en [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:54 2 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Quiddity (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Se buscan voluntarios electorales para la próxima elección a la Junta Directiva de la WMF == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> El equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está buscando miembros de la comunidad para actuar como voluntarios en las próximas elecciones de la junta directiva. La idea del programa de voluntariado electoral surgió durante la elección de la junta directiva de la Fundación Wikimedia de 2021. Este programa resultó ser un éxito. Con la ayuda de los Voluntarios Electorales pudimos aumentar el alcance y la participación en las elecciones en 1.753 votantes con respecto a 2017. La participación general fue del 10,13%, 1,1 puntos porcentuales más, y 214 wikis estuvieron representados en las elecciones. Un total de 74 wikis que no participaron en 2017 generaron votantes en las elecciones de 2021. ¿Puedes ayudar a mejorar la participación? Los voluntarios electorales ayudarán en las siguientes áreas: * Traducir mensajes cortos y anunciar el proceso electoral en curso en los canales comunitarios * Opcional: Supervisar los canales comunitarios para recibir comentarios y preguntas de la comunidad Los voluntarios deben: * Mantener la política de espacio amigable durante las conversaciones y eventos * Presentar las indicaciones y la información de la votación a la comunidad de forma neutral ¿Quieres ser voluntario electoral y asegurarte de que tu comunidad está representada en la votación? Inscríbete [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|aquí]] para recibir actualizaciones. Puedes utilizar la página [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|de conversación]] para hacer preguntas sobre la traducción </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 21:31 5 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Hablemos sobre el proyecto de mejoras para el escritorio == [[File:WP20Symbols MediaWiki light background.svg|200px|right]] Hola. Haz notado que algunos wikis tienen un [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|diferente desktop interfaz]]? Quieres saber sobre los próximos pasos? Quizás tienes preguntas o ideas con respecto al diseño o asuntos técnicos? Unete a una reunión on-line con el equipo que trabaja en el Desktop Mejoras! Se llevará a cabo el '''17 de mayo de 2022 a las [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1200 12:00 UTC] y [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1900 19:00 UTC]''' en Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/86217494304 Haga clic aquí para unirse]'''. ID de la reunión: 86217494304. [https://wikimedia.zoom.us/u/k7CirSh8W Números de llamada por teléfono internacional para Zoom]. '''Agenda''' * Actualización sobre los desarrollos recientes * Preguntas y respuestas, discusión '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni transmitida. Las notas se tomarán en un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# archivo de Google Docs de]. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (La Gerente del producto) quién será la anfitriona para esta reunión. La presentación se dará en inglés. Podemos responder preguntas hechas en Inglés, italiano, polaco; también, y sólo en la primera reunión: Farsi y vietnamita; sólo en la segunda reunión: '''español''', portugués y ruso. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión]] o envíelas a sgrabarczuk@wikimedia.org. En esta reunión, se aplican tanto la [[foundation:Friendly_space_policy|Política de espacios amigables]] como el [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Código de conducta]] para los espacios técnicos de Wikimedia. Zoom no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|Política de privacidad de WMF]]. ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 01:44 17 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Campaña de recaudación de fondos en América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) == Querida/os toda/os, Quería dar seguimiento a mis anuncios anteriores sobre la campaña de recaudación de fondos de la Fundación Wikimedia en América Latina. Como se mencionó, la campaña de recaudación de fondos se llevará a cabo en 7 países de América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) y estaremos enviando correos electrónicos a las personas que han donado previamente desde América Latina desde el 23 de mayo hasta el 10 de junio y publicaremos banners en la Wikipedia en Español desde el 31 de mayo hasta el 28 de junio. Puedes encontrar ejemplos de banners que se mostrarán durante la campaña en la [[m:Fundraising/LatAm2022campaign|página de meta de la campaña para América Latina]]. Allí también se puede encontrar toda la información relevante en torno a la campaña y la invitación a todas y todos los que estén interesados a participar a través de la página de discusión o a ponerse en contacto conmigo directamente. También hemos publicado un post (en [https://wikimediafoundation.org/news/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ inglés], [https://wikimediafoundation.org/es/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ español]) sobre nuestras próximas campañas (en América Latina, India y Sudáfrica). En general, antes y durante la campaña, puedes ponerte en contacto con nosotros: * En la [[m:Talk:Fundraising|página de discusión]] del equipo de recaudación de fondos. * Si necesitas reportar un error o problema técnico, por favor crea un [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?template=118862 ticket en phabricator]. * Si ves que un donante tiene dificultades para donar, por favor remítelo a [https://donate.wikimedia.org donate.wikimedia.org]. Gracias y saludos, [[User:JBrungs (WMF)|Julia Brungs]], 12:34 25 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisiones de las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU)</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Nos gustaría ofrecer una actualización del trabajo sobre las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. Tras la conclusión de la votación de la comunidad sobre las pautas en marzo, el [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Comité de Asuntos Comunitarios (CAC)]] de la Junta [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ pidió que se revisaran varias áreas de las pautas para mejorarlas] antes de que la junta haga su revisión final. Estas áreas se identificaron a partir de los debates y comentarios de la comunidad durante la votación. El CAC también pidió que se revisara la controvertida Nota del 3.1 del propio CdCU. Una vez más, ¡muchas gracias a todos los que han votado, especialmente a los que han dejado opiniones y comentarios constructivos! El equipo del proyecto está trabajando con la Junta para establecer un calendario para este trabajo, y lo comunicará el próximo mes. Los integrantes de los dos anteriores [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|comités de redacción del CdCU]] han ofrecido generosamente su tiempo para ayudar a dar forma a las mejoras de las pautas. Puedes leer más sobre ellos y su trabajo [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|aquí]], así como leer [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|resúmenes de sus reuniones semanales en 2022]]. Los wikimedistas han aportado muchos comentarios valiosos junto con la votación y en otras conversaciones. Dado el tamaño y la diversidad de la comunidad Wikimedia, hay aún más voces que pueden dar ideas sobre cómo mejorar las pautas de ejecución y añadir ideas aún más valiosas al proceso. Para ayudar al comité de revisiones a identificar mejoras, se solicitan aportaciones sobre varias cuestiones para la revisión del comité. Visita las páginas en meta ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión de las pautas]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión del texto de las políticas]]) para hacer llegar tus ideas al comité: es muy importante que se escuchen los puntos de vista de las distintas comunidades antes de que el comité comience a redactar las propuestas de revisión. En nombre del equipo del proyecto del CdCU, <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 12:10 26 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July. This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. The campaign will run from July 1 to August 31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]]. The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]] For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]]. Best,<br/> [[User:Ammarpad|Ammar A.]]<br/> Global Coordinator<br/> Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.<br /> 17:39 31 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Martin Urbanec@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&oldid=23230284 --> == Actualización sobre el proyecto de Mejoras de Escritorio == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Haciendo este el nuevo default Hola. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años a partir del feedback recibido en nuestras wikis piloto. ¡Nuestro trabajo está casi finalizado! 🎉 Nos encantaría que estas mejoras se convirtieran en la opción por defecto para lectores/as y editores/as de todas las wikis. <span style="background-color:#fc3;">Durante las próximas semanas, mantendremos conversaciones con las comunidades de más wikis, incluida la tuya. 🗓️</span> Estaremos encantados de contar con tus sugerencias. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores/as y editores/as de más de 30 wikis, entre las que se encuentran las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la apariencia [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector], aunque siempre será posible volver a la versión anterior de manera individual. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no notarán ningún cambio. ; Las nuevas funcionalidades * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Índice de contenidos]] - más fácil de localizar, de identificar el contexto de la página así como navegar por ella sin necesidad de desplazarse. Actualmente se está probando en nuestras wikis piloto. También está disponible para los editores que hayan optado por la apariencia Vector 2022 en sus Preferencias. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Herramientas de página]] - ahora, hay dos tipos de enlaces en la barra lateral. Existen acciones y herramientas para páginas individuales, como los [[Special:RecentChangesLinked|Cambios en enlazadas]], y enlaces que afectan a toda la wiki, como los [[Special:RecentChanges|Cambios recientes]]. Vamos a separarlos en dos menús intuitivos. ; Cómo activar las mejoras [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activar la nueva apariencia Vector 2022 [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] seleccionando "{{int:skinname-vector-2022}}". También es posible activarla en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos los editores, siempre pueden optar por utilizar la versión heredada de vector (2010). Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral de la nueva Vector (2022). ; Más información y participación en nuestros eventos Si quieres estar al tanto de las novedades de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Además, puedes encontrar toda la información en las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]] (en cualquier idioma), y [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|unirte a una reunión online con nosotros]]. También puedes dejar cualquier comentario en mi página de discusión o en la de [[user:Zapipedia_(WMF)|Zapipedia (WMF)]]. ¡Muchas gracias! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 15:59 21 xun 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Deployment of FLORES Machine Translation to Asturian Wikipedia == Hello Friends! The WMF Language team has added another machine translation (MT) support for the Content Translation in Asturian Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Asturian using [[Especial:Traducción de contenidos|the Content Translation tool]]. The FLORES Machine Translation service is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT is set as optional; in your Wikipedia, which means you can choose not to use it as your preferred initial translator. If you decide to use this service, you can select "FLORES" from the "Initial Translation" dropdown menu where you will find other existing machine translation services on the sidebar. The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [[mw:Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta|this page]]. Please note that the use of the FLORES MT is optional. However, we would want your community to: * use it to improve the quality of the Machine Translation service; and * [[mw:Talk:Content_translation|provide feedback]] about its quality and ask any questions you might have about this addition. We trust that this addition is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Asturian Wikipedia. Thank you! On behalf of the WMF Language team. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 23:08 21 xun 2022 (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Asturian Wikipedia == {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Asturian Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Asturian Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Asturian Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Asturian Wikipedia, you’ll have access to [[:ast:Special:ContentTranslation|https://ast.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on *The section translation tool *What do you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 12:06 29 xun 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. ===Content and Section Translation tool enabled in Asturian Wikipedia === {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ast.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ast&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ast#draft Content translation] tools in Asturian Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Asturian. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Asturian. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|left|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers contenttranslation]" and “[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 20:02 19 xnt 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 16:12 4 xnt 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Proponer declaraciones para la brújula electoral de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios en las [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|elecciones de la junta directiva de 2022]] a que [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propongan declaraciones para utilizarlas en la brújula electoral]]. La brújula electoral es una herramienta que ayuda a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se ajustan a sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan utilizando una escala Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta de la brújula electoral. Los votantes utilizarán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se ajustan a las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la Brújula Electoral: Del 8 al 20 de julio: los voluntarios proponen declaraciones para la Brújula Electoral 21 - 22 de julio: El comité electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés. 23 de julio - 1 de agosto: los voluntarios votan las declaraciones 2 - 4 de agosto: El comité electoral selecciona las 15 mejores declaraciones 5 - 12 de agosto: los candidatos se alinean con las declaraciones 15 de agosto: se abre la Brújula Electoral para que los votantes puedan guiarse en su decisión de voto El comité electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto. El comité electoral supervisará el proceso, con el apoyo del equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento. El MSG comprobará que las preguntas sean claras, que no haya duplicados, que no haya errores tipográficos, etc. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 05:01 15 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Anuncio de los seis candidatos a la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Los representantes de los afiliados han finalizado su periodo de votación. Los candidatos seleccionados de la junta directiva de 2022 son: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) Puedes ver más información sobre los [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|resultados]] y [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|estadísticas]] de esta elección de la Junta. Las organizaciones afiliadas seleccionaron a los representantes para que votaran en nombre de la organización afiliada. Los representantes de los afiliados propusieron preguntas para qué los candidatos respondieran a mediados de junio. Estas respuestas de los candidatos y la información proporcionada por el comité de análisis sirvieron de apoyo a los representantes a la hora de tomar su decisión. Tóma un momento para agradecer a los representantes de los afiliados y a los miembros del Comité de Análisis su participación en este proceso y su contribución al crecimiento de la junta directiva en cuanto a capacidad y diversidad. Estas horas de trabajo voluntario nos conectan a través de la comprensión y la perspectiva. Gracias por tu participación. Gracias a los miembros de la comunidad que se presentaron como candidatos a la junta directiva. Considerar la posibilidad de formar parte de la junta directiva no es una decisión fácil. El tiempo y la dedicación que los candidatos han mostrado hasta este momento hablan de su compromiso con este movimiento. Enhorabuena a los candidatos que han sido seleccionados. Un gran reconocimiento y gratitud para aquellos candidatos no seleccionados. Por favor, sigan compartiendo su liderazgo con el movimiento Wikimedia. ¿Qué pueden hacer ahora los votantes? [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Revisar los resultados del proceso de selección de los afiliados]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Lee más aquí sobre los próximos pasos en la elección de la junta directiva de 2022]]. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 11:45 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Votar por las declaraciones de la brújula electoral</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios de las elecciones de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|votar por las declaraciones que se utilizarán en la brújula electoral]]. Puedes votar por las declaraciones que te gustaría que se incluyeran en la brújula electoral en meta. La brújula electoral es una herramienta para ayudar a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se alinean con sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan usando una escala de Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta brújula electoral. Los votantes emplearán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se alinean con las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la brújula electoral: *<s>Del 8 al 20 de julio: Los voluntarios proponen declaraciones para la brújula electoral</s> *<s>21 - 22 de julio: El Comité Electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés.</s> *25 de julio - 3 de agosto: Los voluntarios votan las declaraciones *4 de agosto: El Comité Electoral selecciona las 15 mejores declaraciones *5 - 12 de agosto: los candidatos se identifican con las declaraciones *16 de agosto: se abre la brújula electoral para que los votantes puedan orientar su decisión de voto El Comité Electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral'' <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 19:27 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 17:08 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 22:32 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte == ¡Hola! Mirando sobre les denominaciones propies n'asturianu d'estos dos conceyos d'Asturies, actualmente los artículos d'éstos nun se correspuenden coles denominaciones que tienen n'asturianu. * Nel casu d''''[[Ayande|Allande]]''', apaez con y griega, *'''''Ayande'''''. Si vamos al ''DALLA'', ehí apaécennos los xentilicios [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2293 '''''allandés'''''] y [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2294 '''''allandesu'''''], y na definición, '''''Allande''''', y nel ''DGLA'' de García Arias, [https://mas.lne.es/diccionario/palabra/35133 '''''allandesu'''''], toos estos términos con doble ele. Sólo Ramón d'Andrés y Sánchez Vicente usen les formes con y griega ('''''Ayande''''', '''''ayandés''''', '''''ayandesu'''''), pero esti últimu tamién xunto coles formes con doble ele. Si consultamos los datos del [http://www.unioviedo.es/dgpeasturies/ ''DGPE-Dictadoloxía Tópica d’Asturies''] (siendo d'Andrés ún de los coordinadores) sí usa '''''Ayande''''' pal nome del conceyu, pero depués recueye solo '''''allandés'''''/'''''allandesu''''' pal xentiliciu. Si consultamos la obra de García Arias ''Toponimia Asturiana. El porqué de los nombres de nuestros pueblos'', aquél afirma que'l nome del conceyu nun tien una forma "yeísta" popularmente atestiguada (páx. 695). Y pa cabu, el [http://www.academiadelallingua.com/wp-content/uploads/2014/10/Nomenclator.pdf ''Nomes de conceyos, parroquies, pueblos y llugares del Principáu d’Asturies''] de l'ALLA, denoma a esti conceyu como '''''Allande''''' (anque anota que Diego Catalán recueye nuna de les sos obres la forma con y griega). * Nel casu de '''[[Balmonte|Miranda]]''', equí nun entiendo la razón de que l'artículu d'esta wikipedia use'l términu de '''''Balmonte''''' pal conceyu, darréu que toles fontes y autores llamen ''Miranda'' al conceyu y ''Balmonte'' a la villa; de fechu, cuantayá que pidiera que se renomara l'artículu: vei l'[[Alderique:Balmonte#Sobre'l nome'l conceyu|alderique]] del mesmu, onde mento referencies pa xustificar que'l nome del conceyu ye '''Miranda''' (puen consultase les obres y referencies mentaes pal casu d'Allande, onde en toes apaez '''''Miranda''''' como nome del conceyu). Dicir que l'artículu xutifica'l nome de ''Balmonte'' col espediente toponímicu, pero esto nun afecta al nome del conceyu, polo que la so denominación oficial sigue siendo la castellanizante *Belmonte de Miranda (ye cierto qu'al final menta que "Miranda" se refier a una parte del conceyu, pero esto nun xustifica'l nome de Balmonte pal conceyu). Poro, cuido que teníemos que cambiar el nome de los artículos respectivos d'estos conceyos a '''Allande''' y a '''Miranda'''. Si dalguién sabe o tien dalguna fonte que contradiga tolo anterior, y polo tanto que seyan correctes les actuales formes d'''Ayande'' y ''Balmonte'' (pal conceyu), que lo esponga. Gracies. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:16 6 ago 2022 (UTC) :Nel segundu casu lleí'l mensaxe que punxisti nesi alderique y toi d'acuerdu col treslláu. Toles fontes apunten a la mesma direición. Quiciabes @[[Usuariu:Vsuarezp|Vsuarezp]] pue dicir daqué, que foi quien fixo'l treslláu. Lo más llamadero ye que na [https://www.asturias.es/ast/detalle/-/categories/574807?_com_liferay_asset_categories_navigation_web_portlet_AssetCategoriesNavigationPortlet_articleId=2538491&p_r_p_categoryId=574807&articleId=2538491&title=Toponimia%3A%20procesu%20de%20recuperaci%C3%B3n%20de%20los%20nomes%20tradicionales&redirect=https%3A%2F%2Fwww.asturias.es%2Fast%2Fdetalle%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_EwioZX6xNGgg%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview páxina oficial de la toponimia]'l nome del conceyu sigue apaeciendo como ''Balmonte de Miranda''... :Con ''Allande''/''Ayande'' la propuesta normativa, como dices, ye ''Allande'' y el conceyu entá nun tien toponimia oficial. De toos moos esiste dalgún discutiniu sobre l'asuntu y [https://reunido.uniovi.es/index.php/RFA/article/download/9301/9145/15140 equí] hai un artículu d'Álvarez-Balbuena onde fala del tema, si lo llees nun ta mui d'acuerdu cola propuesta precisamente de García Arias ya indica más fontes pa la forma ''Ayande'' qu'él asegura que ye la popular. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 00:25 9 ago 2022 (UTC) ::¡Hola! Munches gracies por poner esi artículu sobre Allande/Ayande, nun lu conocía (¿puedes dicir ónde ta publicáu? Nun se ve del too bien, y yo les notes al pie y otres partes nun soi a lleeles, y gustábame lleer tol artículu bien). Ye cierto qu'hai duldes sobre si tien de ser Allande o Ayande, por eso d'esti alderique, pero pel momentu y a falta d'una indicación per parte de la Xunta de Toponimia, lo más afayadizo sedría la forma con dos eles. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 09:33 9 ago 2022 (UTC) :::Nun lu alcuentro de más calidá. Ta publicáu nel númberu 2 de la ''Revista de filoloxía asturiana'' de 2002. Si faes ''zoom'' nel llector del sistema imaxino que se ve meyor y distínguese un poquino meyor. Too es tema del criteriu que s'use, nel manual d'estilu pon que tien de ser el nome más espardíu, y de momentu paez que polos resultaos ye más frecuente ''Allande'' anque non por muncho. El nomenclátor diz ''Allande''. Puense indicar dientro del artículu les dos opciones. [http://www.academiadelallingua.com/lletresasturianes/pdf/Art%C3%ADculu%203-Xos%C3%A9%20Miguel%20Su%C3%A1rez%20Fern%C3%A1ndez-Dalg%C3%BAs%20datos%20novos%20da%20toponimia%20del%20occidente%20d%C2%B4Asturias.pdf Nesti otru artículu] escritu en gallego-asturianu fálase d'otros sitios a los que-yos pasa daqué paecío poles diferentes realizaciones fonétiques na zona que se faen nesa fala (tamién en dalgunes parroquies d'Allande/Ayande según l'artículu) como resultaos de dellos grupos llatinos (y que poro nun s'escriben igual), pero, claro, munchos tienen los topónimos oficiales. Dende llueu nin en fala nin n'asturianu dambos soníos son iguales dafechu, conque nun sé d'ónde vien eso. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 18:01 9 ago 2022 (UTC) ::::Gracies por indicar la fonte, suponía que tenía que ser d'esa publicación (y nun ye problema de zoom, ye problema de vieyera y güeyos XDDD). Ciertamente nun hai nada claro. Nel ''Dicionario do Galego de Asturias'', de C. X. Varela Aenlle, rexístrase ''allandés (y ''Allande'') y non *aiandés, teniendo en cuenta que la metada occidental d'esti conceyu ye de fala gallega. O seya, otra fonte más qu'usa la forma con doble ele. Bono, esperemos unos díes más pa facer dalgún cambiu si hai que los facer. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:22 10 ago 2022 (UTC) Bono, pues como paez que más naide aporta nada que contradiga que les denomaciones pa estos dos conceyos han ser '''Allande''' y '''Miranda''', habrá que cambiar los artículos y entraes rellacionaes. Nel casu d'esi últimu, nun hai retruque porque toles fontes llamen asina al conceyu; nel casu del primeru, ye verdá que nun hai unanimidá, pero como normativamente se prefier la forma con doble ele, esa tien de ser la utilizada equí.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:24 20 ago 2022 (UTC) Yo de la cuestión llingüística nun digo na, pero de lo que ye'l trabayu wikipédicu sí que pido que si se treslladen esos artículos hai que tener en cuenta tolo qu'enllaza con ellos y facer tol trabayu qu'implica, nun ye sólo treslladar dos artículos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 14:32 21 ago 2022 (UTC) :::Pues si ye por trabayu wikipédicu, yo tamién pido un pocoñín de participación y alderique nestos temes, sobre manera como nesti casu que ye de renomar artículos nos qu'hai que facer tresllaos y cambiar enllaces, que naide diz nada pero depués hai retruques polo que se fai. Pues venga, pa nun siguir faciéndolo mal, encárgate tu de facer los correctos tresllaos pal conceyu de Miranda, sobre too porque yá esiste una páxina (de dixebra) denomada asina (pues ver l'alderique de Yoar y el pidimientu que-y fici. Saludos. :[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 15:52 21 ago 2022 (UTC) == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Aplazamiento en la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Hoy me pongo en contacto en relación con el calendario de votaciones para la elección de la junta directiva. Como muchos de ustedes ya saben, este año ofrecemos una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Brújula electoral]] para ayudar a los votantes a identificar la postura de los candidatos en algunos temas clave. Varios candidatos solicitaron una ampliación de la restricción de caracteres en sus respuestas ampliando sus posiciones, y el Comité Electoral consideró que su razonamiento era coherente con los objetivos de un proceso electoral justo y equitativo. Para garantizar que las declaraciones más largas puedan traducirse a tiempo para las elecciones, el Comité Electoral y el Grupo de Trabajo para la Selección de la Junta Directiva decidieron retrasar una semana la apertura de las elecciones de la Junta Directiva, tiempo que el equipo de apoyo a las elecciones propuso como ideal. Aunque no se espera que todo el mundo quiera utilizar la brújula electoral para fundamentar su decisión de voto, el Comité Electoral consideró que era más apropiado abrir el periodo de votación con traducciones esenciales para que los miembros de la comunidad, en todos los idiomas, puedan utilizarla si desean tomar esta importante decisión. La votación se abrirá el 23 de agosto a las 00:00 UTC y se cerrará el 6 de septiembre a las 23:59 UTC. Atentamente, Matanya, en nombre del Comité Electoral <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 14:25 15 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> 0i0pf5not95mspxnitecn5etw2041i2 3710451 3710422 2022-08-21T21:09:49Z Omarete 35 /* Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte */ wikitext text/x-wiki {| |- | <div align=left style="padding:5px;border:1px dotted #808080; background:#eeffed"> {{Chigre}} </div> | width=250px bgcolor=#FFCC66 align="center" valign="top" | {| width="100%" style="border:0px solid #FFCC66;background-color: #FFCC66" |- | width="50%" align="center" | '''[[Wikipedia:Chigre/Archivu|Archivu de<br>discusiones]]''' | width="50%" align="center" | [[Image:Filing cabinet icon.svg|70px]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2021|Archivu 2021]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2020|Archivu 2020]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2019|Archivu 2019]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2018|Archivu 2018]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2017|Archivu 2017]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu|...]] |- |} |} {{atayos|WP:CHIG|Chig}} <br> __NEWSECTIONLINK__ == Nomes de categoríes == Bones. Nun acabo de ver como facer pa categorizar dellos artículos yq uería entrugavos, porque de xuru que ye más fácil de lo que yo lo veo. Per un llau tenemos categoríes que son "Actividá + orixe", por exemplu, "Cantantes d'Asturies". Pero per otru, hai categoríes que son "Actividá + sitiu de la actividá", por exemplu "Obispos d'Uviéu". ¿Qué pasa equí? Que ye un nome que nun ye precisu. ¿"Obispos d'Uviéu" ye una categoría pa los obispos que nacieron n'Uviéu, o pa los obispos de la diócesis d'Uviéu? Lo mesmo pasa con alcaldes y alcaldeses, o con esploradores. ¿Cómo lo veis? ¿Propuestes pa facer la distinción xenérica y ensin complicaciones? Una forma podría ser "de" pa los nacíos y "en" pa los que faen la so actividá nel sitiu. N'esti casu quedaría: *Obispos d'Uviéu -> Obispos que nacieron n'Uviéu. *Obispos n'Uviéu -> Obispos que ''trabayaron'' n'Uviéu. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 15:53 5 xin 2022 (UTC) :::Podía ser una bona opción la de usar preposiciones diferentes pa lo propuesto. Pero equí realmente tamos falando de dos "Uvieos" diferentes: per un llau, la ciudá/conceyu, y per otru, la '''Diócesis d'Uviéu''', que ye muncho más que la ciudá/conceyu. Yo propondría "Obispos d'Uviéu" pa indicar que nacieran n'Uviéu ensin más, pero "'''Obispos de la Diócesis d'Uviéu'''" pa indicar los obispos qu'exercieran el cargu nesi obispáu/arzobispáu, porque ye realmente a lo que tamos faciendo referencia, a la Diócesis y non solo a la llocalidá de la que toma'l nome. Esto aplicaríalo a toles diócesis porque, reitero, tamos falando de dos entidaes diferentes: ''Diócesis de Lleón'', ''Diócesis d'Estorga'', ''Diócesis de Xyz''... Per otru llau, y pa enrevesalo más too: ¿y nun sedría tamién meyor poner "(Obispos) '''''nacíos''''' n'(Uviéu)" que nun heba dal ambigüedá? [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:27 6 xin 2022 (UTC) == Cuélebre/Dragón == ¡Hola! Anguaño tenemos estos dos artículos diferenciaos: '''''[[Cuélebre]]''''' y '''''[[Dragón]]'''''. Na mio opinión, cuido que ye un error, porque entrambos artículos faen referencia a lo mesmo. Dicho d'otra manera: un '''cuélebre''', o meyor dicho, la '''''pallabra'' cuélebre''' nun ye más que lo que n'otres llingües se llama "''dragón''", "''dragão''", "''dragon''", "''drac''", "''herensuge''" o como seya que lo nomen. Quiero dicir, cuido que ye un error facer una diferencia ente los cuélebres que se menten nes lleendes asturianes de los cuélebres de les lleendes y mitoloxíes/relixones d'otres partes del mundu, porque nun dexa de ser el mesmu ser mitolóxicu (ye como cuando se diz que "piescu" nun ye exactamente lo que n'español se llama "melocotón/durazno"). De fechu, nel ''DALLA'' solo apaez la pallabra «cuélebre», con una definición ensin referencies específiques a Asturies (nun apaez el términu «dragón»); Ramón d'Andrés asina lo confirma nel so reciente ''Diccionariu de consultes llingüístiques''; Roberto González-Quevedo vien a dicir lo mesmo nel so llibru ''Cultura asturiana. Introducción a l'antropoloxía d'Asturies'' (CH Editorial, 2010). Tamién, ye la pallabra que s'usó nes traducciones d'''El Hobbit'' y de ''La Sociedá del Aniellu'', por poner un exemplu lliterariu y d'usu reciente. Entós, propongo fusionar entrambos artículos nunu solu que se llame lóxicamente "'''Cuélebre'''", nel que pondríemos la información qu'hai agora nel de ''Dragón'' (que tampocu nun ye mui llargu l'artículu), faciendo un apartáu específicu pa falar de los cuélebres n'Asturies cola información qu'hai agora nel artículu actual de ''Cuélebre''. Nun faigo nada pel momentu nin pongo la plantía de "fusionar" nos mentaos artículos hasta que nun heba otres opiniones y paeceres.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:21 6 xin 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 13:14 9 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] ¡La '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022]]''' ya está abierta! Esta encuesta es el medio donde la comunidad decide acerca de qué trabajará el equipo de [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología para la Comunidad]] durante el próximo año. Animamos a todas las personas a enviar propuestas el '''23 de enero''', o comentar en las otras propuestas para ayudar a mejorarlas. Las comunidades votarán las propuestas entre 28 de enero y 11 de febrero. El equipo de Tecnología para la Comunidad está enfocado en herramientas para editores de Wikimedia experimentados. Puedes escribir propuestas en cualquier idioma, y las traduciremos para ustedes. Gracias, y ¡esperamos revisar sus propuestas! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:21 10 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=20690003 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49 11 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta-wiki.'']]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La convocatoria de comentarios: Elecciones a la Junta Directiva ya está abierta y se cerrará el 7 de febrero de 2022. Con esta convocatoria de comentarios, el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está adoptando un enfoque diferente. Este enfoque incorpora los comentarios de la comunidad a partir de 2021. En lugar de presentar propuestas, la convocatoria se enmarca en torno a las preguntas clave de la Junta Directiva. Las preguntas clave proceden de las opiniones sobre la elección de la Junta Directiva de 2021. La intención es inspirar la conversación colectiva y el desarrollo de propuestas de colaboración sobre estas preguntas clave. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Únete a la conversación.]] Saludos cordiales, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:04 15 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22610145 --> == Habla com los miembros de el equipo de Community Tech == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Desde el equipo del [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], te invitamos a un encuentro virtual. Se celebrará el [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|es|1}}'''] en Zoom, por una hora. Este sistema externo no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|WMF Política de privacidad]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Haga clic aquí para unirse''']. '''Agenda''' * Traigan ideas de sus propuestas y hablen con un miembro del Community Tech Team sobre sus dudas para mejorar la propuesta. '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni retransmitida por streaming. Las notas serán tomadas sin atribución y publicadas en Meta-Wiki. La presentación (todos los puntos en el orden del día excepto las preguntas y respuestas) será en inglés, pero habrá personas que hablen Español para quien quiera comunicarse en este idioma. Podemos responder preguntas en español, inglés, francés, polaco e alemán. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas [m:Talk:Community Wishlist Survey|en la Encuesta de lista de deseos de la comunidad talk page] o mande sus preguntas a sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (la team manager - Directora del equipo [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología Comunitaria]]) será la anfitriona para esta reunión. '''Enlace de invitación''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Únete en línea] * Identificador de la reunión: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Números de llamada por teléfono internacional para Zoom] ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:59 18 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:ZI Jony@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Revisión del artículo [[idioma occidental]] == Hola a todos, me gustaría pedir a la comunidad que se revisara el artículo sobre el [[idioma occidental]] y, si se pudiera, añadirlo a la portada. Gracias de antemano. --[[Usuariu:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Usuariu alderique:Caro de Segeda|alderique]]) 14:32 20 xin 2022 (UTC) == Candidatura de Born2bgratis como alministrador == Acabo entamar la votación pa que l'usuariu [[Usuariu:Born2bgratis|Bor2bgratis]] tenga los permisos d'alministrador. Podéis votar [[Wikipedia:Candidatures#Candidatura_de_Born2bgratis_como_alministrador|equí]] [[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:19 23 xin 2022 (UTC) == Actualización de las Mejoras de Escritorio e invitación a las Office Hours == {{int:Hello}}. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores y editores de 24 wikis, incluyendo las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la piel [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no están afectados. === Características desplegadas desde nuestra última actualización === * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/User_menu|Menú del usuario]] - se centró en hacer la navegación más intuitiva resaltando visualmente la estructura de los enlaces del usuario y su propósito. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Sticky Header|Encabezado fijo]] - se centró en permitir el acceso a las funciones importantes (inicio de sesión/cierre de sesión, historial, páginas de discusión, etc.) sin necesidad de que la gente se desplace a la parte superior de la página. Para obtener una lista completa de las características que incluye el proyecto, visita nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|página del proyecto]]. También te invitamos a nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates|página de actualizaciones]]. [[File:Table_of_contents_shown_on_English_Wikipedia_02.webm|thumb|600px|center]] <br clear=all> === Cómo activar las mejoras === [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activarlas individualmente [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] desmarcando la casilla "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}". (Tiene que estar vacía). Además, es posible activarlas en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * Si crees que esto sería bueno por defecto para todos los lectores y editores de esta wiki, no dudes en iniciar una conversación con la comunidad y contactar conmigo. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos, los usuarios conectados siempre pueden optar por no utilizar el vector Legacy. Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral del nuevo Vector. === Más información y participación en nuestros eventos === Si quieres estar al tanto de los avances de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Puedes leer las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]], y unirte a una reunión online con nosotros ([https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220127T1500 '''{{#time:j xg|2022-01-27}} ({{#time:l|2022-01-27}}), {{#time:H:i e|15:00|es|1}}''']). Cómo participar en nuestra reunión en línea * [https://wikimedia.zoom.us/j/89205402895 Unirse en línea] * ID de la reunión: <span dir=ltr>89205402895</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kdPQ6k2Bcm Marcar según tu ubicación] {{int:Feedback-thanks-title}} En nombre del equipo web de la Fundación Wikimedia, [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:05 25 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 5, enero de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenido al quinto número de Noticias de Estrategia del Movimiento y Gobernanza (antes conocido como Noticias del Código de Conducta Universal). Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la implementación de la Estrategia del Movimiento, las Elecciones de la Junta y otros temas relevantes del equipo de MSG Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las novedades más frecuentes también se entregarán semanal o quincenalmente a los suscriptores. Por favor, recuerda suscribirte [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir estas novedades. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Convocatoria de opiniones sobre las Elecciones de la Junta Directiva''' - Te invitamos a dar tu opinión sobre las próximas elecciones a la Junta Directiva de la Fundación Wikimedia. Esta convocatoria de opiniones se puso en marcha el 10 de enero de 2022 y concluirá el 16 de febrero de 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continuar leyendo]]) *'''Ratificación del Código de Conducta Universal''' - En 2021, la Fundación Wikimedia preguntó a las comunidades sobre cómo hacer cumplir el texto de la Política del Código de Conducta Universal. El borrador revisado de las pautas de ejecución debería estar listo para la votación de la comunidad en marzo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continuar leyendo]]) *Subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento'' - Mientras seguimos revisando varias propuestas interesantes, alentamos y acogemos con satisfacción más propuestas e ideas que tengan como objetivo una iniciativa específica de las recomendaciones de la Estrategia del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continuar leyendo]]) *'''La nueva dirección del boletín''' - Mientras el Boletín del CdCU pasa a ser el Boletín del MSG, únete al equipo de facilitación para imaginar y decidir la nueva dirección de este boletín. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff''' - Consulta las publicaciones más recientes sobre MSG en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continuar leyendo]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:27 29 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55 4 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Grupo de trabajo de Desarrollo de Liderazgo: apreciamos tus comentarios.</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El equipo de Desarrollo Comunitario de la Fundación Wikimedia apoya la creación de una fuerza de trabajo global, impulsada por la comunidad, para el desarrollo de liderazgos. El equipo está buscando opiniones sobre las responsabilidades del grupo de Trabajo de desarrollo de liderazgos. Esta página comparte la propuesta de un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]] y cómo [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|puedes ayudar]]. Los comentarios sobre la propuesta se recogerán del 7 al 25 de febrero de 2022.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:35 9 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22796821 --> == Los 100 artículos de Tradubot más curtios == Acabo actualizar la llista de los 100 artículos más curtios de Tradubot, pa que podamos dir quitando artículos ensin revisar más fácilmente. Podéis topala [[Usuariu:RsgBot/Tradubot100|equí]]. Mañana a ver si tengo tiempu a facelo por categoríes. Saludos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 20:49 14 feb 2022 (UTC) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2022.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Usuariu:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Usuariu alderique:ValentynNefedov (WMUA)|alderique]]) 12:52 21 feb 2022 (UTC) </div> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 04:50 22 feb 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38 28 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">¡Recuerda que puedes participar en las conversaciones del CdCU y en la votación de la ratificación!</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Está prevista una [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''votación en SecurePoll del 7 al 21 de marzo de 2022''']] como parte del proceso de ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal (CdCU). Se invita a los votantes elegibles a responder a una pregunta de la encuesta y a compartir sus comentarios. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Leer información sobre el votante y detalles de elegibilidad]]. Durante la encuesta, se preguntará a los votantes si apoyan la ejecución del Código de Conducta Universal sobre la base de las pautas propuestas. El [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]] (CdCU) proporciona una base de comportamiento aceptable para todo el movimiento. Las [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|pautas de ejecución revisadas]] se publicaron el 24 de enero de 2022 como una propuesta para aplicar la política en todo el movimiento. Una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|declaración de la Junta de la Fundación Wikimedia]] pide un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|proceso de ratificación]] en el que los votantes con derecho a voto tendrán la oportunidad de apoyar u oponerse a la adopción de las pautas de ejecución del CdCU en una votación. Se invita a los wikimedistas a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|traducir y compartir cualquier información importante]]. Para más información sobre el CdCU, consulta la [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|página del proyecto]] y [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|preguntas frecuentes]] en meta. Hay eventos programados para aprender más y discutir: * Un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|panel comunitario]] el 18 de febrero de 2022 a las 15:00 UTC comparte las perspectivas de los participantes de las comunidades pequeñas y medianas. * El equipo de [[m:Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] (MSG) organiza las conversaciones del 4 de marzo de 2022 a las 15:00 UTC. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''apúntate a estas horas de conversación''']] para interactuar con el equipo del proyecto y el comité de redacción sobre las pautas de ejecución actualizadas y el proceso de ratificación. Consulta los [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|resúmenes de las horas de conversación previas]]. Puedes comentar las en las páginas de discusión de meta en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con cualquiera de los dos equipos por correo electrónico: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org o ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente,DISPLAYTITLE:User:<span Estrategia y Gobernanza del Movimiento <br /> Fundación Wikimedia <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17 2 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22916674 --> == Proteiciones "preventives" == Equí nun tenemos una política propia de proteiciones, polo que tenemos que siguir les normes xenerales de la Wikipedia. Podemos ver la política xeneral en [[:en:Wikipedia:Protection_policy|Wikipedia:Protection_policy]] na wiki n'inglés. Como podemos ver, pon especial atención en dexar claro que cualquiera pue editar na wikipedia, polo que tar rexistráu ye más una cosa útil pal usuariu, non una obligación. La primer midida si hai un problema ye bloquear al que lo cause. Al protexer páxines preventivamente, lo que tamos faciendo ye quitar la posibilidá a xente d'editar, y eso va escontra la política de la Wikipedia. Nel [https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=protect&user=&page=&wpdate=&tagfilter=&subtype= rexistru de proteiciones] salen una buena montenera d'artículos relacionaos con Ucraína, que, ensin tener vandalismos o guerres d'ediciones que lo xustifiquen, tán protexíos. Yo nun sé que pensáis, pero paezme que tenemos que desbloquealos toos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 12:17 3 mar 2022 (UTC) : Por mi perfectu. Nun tengo vistu nengún vandalismu importante últimamente nin n'Ucraína nin en nengún otru artículu. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:43 3 mar 2022 (UTC) : Díxelo ensin ver la llista, pero agora que la veo... ufff. ¡Tenemos protexíos artículos que nun lo tán nin nes wikis española ya inglesa! 🤦‍♂️ [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:48 3 mar 2022 (UTC) :: Fice una llimpia de la llista: quité protecciones vieyes, toles que nun teníen motivu especificáu y otres que taben marcaes como "guerra d'ediciones" pero nun yera verdá. Sinceramente, nun veo problema en quitales toes (les del espaciu de nomes principal), pero eso yá requier más alderique. El vandalismu que sufrimos ye bien poco y nun tamos sobraos de manes como pa restrinxir infinitamente tantos artículos. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 10:39 4 mar 2022 (UTC) :::Pienso igual. Dexar plantíes mui usaes, módulos importantes, páxines históriques o archivos de conversaciones y pocu más. Mientres, voi da-y un repasín a les proteiciones que fice yo, a ver cuales nun tán mui clares. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:54 4 mar 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52 8 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22962850 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitación al evento de hubs: conversaciones globales el 2022-03-12 a las 13:00 UTC</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />¡Hola! El equipo de Estrategia del Movimiento y Gobernanza de la Fundación Wikimedia quiere invitarte al próximo evento sobre "Hubs Regionales y Temáticos". El Movimiento Wikimedia está en proceso de entender qué deben ser los Hubs Temáticos y Regionales. Nuestro taller de noviembre fue un buen comienzo ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|leer el informe]]), pero aún no hemos terminado. En las últimas semanas hemos realizado unas 16 entrevistas con grupos que trabajan en la creación de un hubs en su contexto ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|ver diálogo sobre los hubs]]). Estas entrevistas han servido para elaborar un informe que servirá de base para la discusión del 12 de marzo. Está previsto que el informe se publique el 9 de marzo. El evento tendrá lugar el 12 de marzo, de 13:00 a 16:00 UTC en Zoom. Habrá interpretación en francés, español, árabe, ruso y portugués. La inscripción está abierta, y se cerrará el 10 de marzo. Cualquier persona interesada en el tema está invitada a unirse a nosotros. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|Más información sobre el evento en meta]]'''. Atentamente, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Estrategia del Movimiento <section end="announcement-content" /> </div> 01:31 10 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:40 14 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Inscripciones abiertas: grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Gracias a toda/os los que han participado en el periodo de comentarios de la iniciativa del [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]]. Se puede encontrar un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|resumen de las opiniones]] en meta. Estos comentarios se compartirán con el grupo de trabajo para informar de su trabajo. El periodo de solicitud para formar parte del grupo de trabajo ya está abierto y se cerrará el 10 de abril de 2022. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|revisa la información sobre el grupo de trabajo]], compártela con los miembros de la comunidad que puedan estar interesados y '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|aplica si estás interesada/o]]'''. ¡Gracias! Del equipo de Desarrollo de la Comunidad<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20 18 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:28 26 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">La votación para la ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal está cerrada</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Saludos, El proceso de votación para la ratificación de las [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|pautas de ejecución]] revisadas del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]]. (CdCU) llegó a su fin el 21 de marzo de 2022. Más de {{#expr:2300}} wikimedistas votaron en diferentes regiones de nuestro movimiento. ¡Gracias a todos los que han participado en este proceso! El grupo de escrutinio está ahora revisando la votación para comprobar su exactitud, así que, por favor, espera hasta dos semanas para que terminen su trabajo. Los resultados finales del proceso de votación se anunciarán [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|aquí]], junto con las estadísticas pertinentes y un resumen de los comentarios tan pronto como estén disponibles. Por favor, consulta [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|la página de información al votante]] para conocer los próximos pasos. Puedes comentar en la página de discusión del proyecto [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|en meta]] en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con el equipo del proyecto CdCU por correo electrónico: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53 30 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23079949 --> == Propuesta pa facer medrar la wiki == Sedría bona idega ponese'n contautu con esti home. Podría ayudanos pa facer medrar el númberu d'articulos de la wiki ya, desti mou, facenos más conocíos y da-y puxu a la nuesa llingua. Gracies al so llabor güei la wiki'n cebuanu ye la segunda'n númberu d'articulos. Dexovos l'enllaz equí embaxo. https://www.iproup.com/economia-digital/25790-crea-10-millones-de-articulos-en-wikipedia-con-un-bot {{ensinomatu|176.82.8.172}} == Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 6 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 6, abril de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenidos al sexto boletín de Noticias sobre la Estrategia del Movimiento y la Gobernanza. Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento, las elecciones a la junta directiva y otros temas relevantes del área. Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las actualizaciones más frecuentes también se entregarán semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Desarrollo del liderazgo -''' ¡Se está formando un grupo de trabajo! - La solicitud para formar parte del grupo de trabajo para el desarrollo de Liderazgo se cerró el 10 de abril de 2022, y se seleccionarán hasta 12 miembros de la comunidad para participar en el grupo de trabajo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continuar leyendo]]) *'''¡Los resultados de la ratificación del Código de Conducta Universal han sido publicados! -''' El proceso de decisión global sobre la ejecución del CdCU a través de SecurePoll se celebró del 7 al 21 de marzo. Más de 2.300 votantes elegibles de al menos 128 proyectos locales diferentes enviaron sus opiniones y comentarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continuar leyendo]]) *'''Conversaciones del movimiento sobre hubs -''' El encuentro de la conversación global sobre hubs regionales y temáticos se celebró el sábado 12 de marzo y contó con la participación de 84 wikimedistas diversos de todo el movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continuar leyendo]]) *'''¡Las subvenciones de la Estrategia del Movimiento siguen abiertas! -''' Desde el comienzo del año, se han aprobado seis propuestas por un valor total de unos 80.000 dólares. ¿Tienes una idea para un proyecto de estrategia del movimiento? ¡Ponte en contacto con nosotros! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continuar leyendo]]) *'''¡El Comité de redacción de la Carta del Movimiento está listo! -''' El Comité de quince miembros que fue elegido en octubre de 2021, ha acordado los valores y métodos esenciales para su trabajo, y ha empezado a crear el borrador de la Carta del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continuar leyendo]]) *'''Presentación de la estrategia del movimiento semanal -''' ¡Contribuye y suscríbete! - El equipo de MSG acaba de lanzar el portal de actualizaciones, que está conectado a las distintas páginas de Estrategia del Movimiento en meta. Suscríbete para recibir noticias actualizadas sobre los distintos proyectos en curso. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff -''' Consulta las publicaciones más recientes sobre el CdCU en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continuar leyendo]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:22 25 abr 2022 (UTC) == Únete a las conversaciones del Plan Anual de la Fundación Wikimedia con Maryana Iskander == <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en Meta-wiki''.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ¡Hola! Los equipos de [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Comunicación del Movimiento]] y [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] te invitan a discutir el '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Plan Anual de la Fundación Wikimedia 2022-23]]''', un plan de trabajo de la Fundación Wikimedia. Estas conversaciones continúan la gira de escucha de [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]] de la Fundación Wikimedia. Las conversaciones giran en torno a estas preguntas: * La [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Estrategia del Movimiento Wikimedia 2030]] establece una dirección hacia el "conocimiento como servicio" y la "equidad del conocimiento". La Fundación Wikimedia quiere planificar según estos dos objetivos. ¿Cómo crees que la Fundación Wikimedia debería aplicarlos a nuestro trabajo? * La Fundación Wikimedia sigue explorando mejores formas de trabajar a nivel regional. Hemos aumentado nuestro enfoque regional en áreas como las subvenciones, las nuevas funciones y las conversaciones con la comunidad. ¿Qué está funcionando bien? ¿Cómo podemos mejorar? * Cualquiera puede contribuir al proceso de la Estrategia de Movimiento. Recopilemos tus actividades, ideas, peticiones y lecciones aprendidas. ¿Cómo puede la Fundación Wikimedia apoyar mejor a los voluntarios y afiliados que trabajan en las actividades de la Estrategia de Movimiento? Puedes encontrar [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''el calendario de llamadas en meta''']]. La información estará disponible en varios idiomas. Cualquier persona podrá asistir a cada llamada. En algunas llamadas habrá interpretación en directo. Atentamente, --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:24 25 abr 2022 (UTC) == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:16 26 abr 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Samwalton9@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Próximos pasos: Código Universal de Conducta (CdCU) y pautas de ejecución del CdCU</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El Comité de Asuntos Comunitarios de la junta directiva de la Fundación Wikimedia quiere dar las gracias a todos los que participaron en la recién concluida votación de la comunidad sobre las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU). El grupo de escrutadores voluntarios ha completado la revisión de la exactitud de la votación y ha informado de que el número total de votos recibidos es de 2.283. De los 2.283 votos recibidos, un total de 1.338 (58,6%) miembros de la comunidad votaron a favor de las pautas de ejecución, y un total de 945 (41,4%) miembros de la comunidad votaron en contra. Además, 658 participantes dejaron comentarios, el 77% de los cuales estaban escritos en inglés. Reconocemos y apreciamos la pasión y el compromiso que los miembros de la comunidad han demostrado para crear una cultura segura y acogedora que ponga fin a los comportamientos hostiles y tóxicos, apoye a las personas objeto de dichos comportamientos y anime a las personas de buena fe a ser productivas en los proyectos Wikimedia. Incluso en esta fase incompleta, esto es evidente en los comentarios recibidos. Aunque las pautas de ejecución alcanzaron el umbral de apoyo necesario para que la junta las revisara, animamos a los votantes, independientemente del sentido de su voto, a que aportaran sus comentarios sobre los elementos de las pautas de ejecución que consideraban que debían cambiarse o arreglarse, así como el motivo, por si parecía aconsejable lanzar una nueva ronda de ediciones que abordaran las preocupaciones de la comunidad. El personal de la Fundación que ha estado revisando los comentarios nos ha informado de algunos de los temas emergentes, y como resultado hemos decidido, como Comité de Asuntos Comunitarios, pedir a la Fundación que vuelva a convocar al comité de redacción y que lleve a cabo otro contacto con la comunidad para perfeccionar las pautas de ejecución basándose en las opiniones de la comunidad recibidas en la votación recientemente concluida. Para mayor claridad, estos comentarios se han agrupado en 4 secciones, como se indica a continuación: # Identificar el tipo, la finalidad y la aplicabilidad de la formación; # Simplificar el lenguaje para facilitar su traducción y comprensión por parte de los no expertos; # Explorar el concepto de afirmación, incluyendo sus pros y sus contras; # Revisar las funciones contradictorias de la privacidad/protección de la víctima y el derecho a ser escuchado. Es posible que surjan otros problemas durante las conversaciones, y sobre todo a medida que evolucione el borrador de las pautas de ejecución, pero consideramos que éstas son las principales áreas de preocupación para los votantes y pedimos al personal que facilite la revisión de estos temas. Tras un mayor compromiso, la Fundación debería volver a realizar la votación de la comunidad para evaluar el borrador renovado de las pautas de ejecución, para ver si el nuevo documento está entonces listo para su ratificación oficial. Además, somos conscientes de la preocupación que suscita la nota 3.1 de la Política del Código de Conducta Universal. Estamos ordenando a la Fundación que facilite una revisión de este lenguaje para asegurar que la política cumple sus propósitos de apoyar una comunidad segura e inclusiva, sin esperar a la revisión prevista de toda la política a finales de año. Una vez más, agradecemos a todas las personas que han participado, reflexionando sobre estos retos críticos y difíciles y contribuyendo a mejorar los enfoques de todo el movimiento para trabajar bien en conjunto. Saludos, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (ella)<br /> Presidenta en funciones de la Comisión de Asuntos Comunitarios <br /> Junta Directiva de la Fundación Wikimedia<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 00:33 27 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Convocatoria de candidaturas de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La Junta directiva busca candidaturas para las elecciones de la Junta directiva de 2022. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Lee más en meta''']] ¡La elección de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] está aquí! Considera la posibilidad de presentar tu candidatura para formar parte de la junta directiva. La Junta directiva de la Fundación Wikimedia supervisa las operaciones de la Fundación Wikimedia. La junta directiva está formada por miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados, y por miembros nombrados por la junta directiva. Cada miembro de la junta directiva tiene un mandato de tres años. La comunidad de Wikimedia tiene la oportunidad de votar a los miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados. La comunidad de Wikimedia votará para cubrir dos puestos en la junta directiva en 2022. Esta es una oportunidad para mejorar la representación, la diversidad y la experiencia de la junta directiva como equipo. ¿Quiénes son los candidatos potenciales? ¿Eres un candidato potencial? Averigua más en la página [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|de solicitud]]. Gracias por tu apoyo, Estrategia y Gobernanza del Movimiento en nombre del Comité Electoral y de la junta directiva<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 15:59 28 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13 29 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Noticias de Edición 2022 #1</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Leerlo en otro idioma]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Lista de suscripción a este boletín plurilingüe]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta.]] La [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|herramienta de nuevo tema]] ayuda a los editores a crear nuevas ==secciones== en páginas de discusión. Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta. Puedes [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|leer el informe]]. Pronto, el equipo de Edición la ofrecerá a todos los editores de las 20 Wikipedias que han participado en el test. Podrás desactivarla en [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:54 2 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Quiddity (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Se buscan voluntarios electorales para la próxima elección a la Junta Directiva de la WMF == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> El equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está buscando miembros de la comunidad para actuar como voluntarios en las próximas elecciones de la junta directiva. La idea del programa de voluntariado electoral surgió durante la elección de la junta directiva de la Fundación Wikimedia de 2021. Este programa resultó ser un éxito. Con la ayuda de los Voluntarios Electorales pudimos aumentar el alcance y la participación en las elecciones en 1.753 votantes con respecto a 2017. La participación general fue del 10,13%, 1,1 puntos porcentuales más, y 214 wikis estuvieron representados en las elecciones. Un total de 74 wikis que no participaron en 2017 generaron votantes en las elecciones de 2021. ¿Puedes ayudar a mejorar la participación? Los voluntarios electorales ayudarán en las siguientes áreas: * Traducir mensajes cortos y anunciar el proceso electoral en curso en los canales comunitarios * Opcional: Supervisar los canales comunitarios para recibir comentarios y preguntas de la comunidad Los voluntarios deben: * Mantener la política de espacio amigable durante las conversaciones y eventos * Presentar las indicaciones y la información de la votación a la comunidad de forma neutral ¿Quieres ser voluntario electoral y asegurarte de que tu comunidad está representada en la votación? Inscríbete [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|aquí]] para recibir actualizaciones. Puedes utilizar la página [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|de conversación]] para hacer preguntas sobre la traducción </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 21:31 5 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Hablemos sobre el proyecto de mejoras para el escritorio == [[File:WP20Symbols MediaWiki light background.svg|200px|right]] Hola. Haz notado que algunos wikis tienen un [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|diferente desktop interfaz]]? Quieres saber sobre los próximos pasos? Quizás tienes preguntas o ideas con respecto al diseño o asuntos técnicos? Unete a una reunión on-line con el equipo que trabaja en el Desktop Mejoras! Se llevará a cabo el '''17 de mayo de 2022 a las [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1200 12:00 UTC] y [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1900 19:00 UTC]''' en Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/86217494304 Haga clic aquí para unirse]'''. ID de la reunión: 86217494304. [https://wikimedia.zoom.us/u/k7CirSh8W Números de llamada por teléfono internacional para Zoom]. '''Agenda''' * Actualización sobre los desarrollos recientes * Preguntas y respuestas, discusión '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni transmitida. Las notas se tomarán en un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# archivo de Google Docs de]. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (La Gerente del producto) quién será la anfitriona para esta reunión. La presentación se dará en inglés. Podemos responder preguntas hechas en Inglés, italiano, polaco; también, y sólo en la primera reunión: Farsi y vietnamita; sólo en la segunda reunión: '''español''', portugués y ruso. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión]] o envíelas a sgrabarczuk@wikimedia.org. En esta reunión, se aplican tanto la [[foundation:Friendly_space_policy|Política de espacios amigables]] como el [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Código de conducta]] para los espacios técnicos de Wikimedia. Zoom no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|Política de privacidad de WMF]]. ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 01:44 17 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Campaña de recaudación de fondos en América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) == Querida/os toda/os, Quería dar seguimiento a mis anuncios anteriores sobre la campaña de recaudación de fondos de la Fundación Wikimedia en América Latina. Como se mencionó, la campaña de recaudación de fondos se llevará a cabo en 7 países de América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) y estaremos enviando correos electrónicos a las personas que han donado previamente desde América Latina desde el 23 de mayo hasta el 10 de junio y publicaremos banners en la Wikipedia en Español desde el 31 de mayo hasta el 28 de junio. Puedes encontrar ejemplos de banners que se mostrarán durante la campaña en la [[m:Fundraising/LatAm2022campaign|página de meta de la campaña para América Latina]]. Allí también se puede encontrar toda la información relevante en torno a la campaña y la invitación a todas y todos los que estén interesados a participar a través de la página de discusión o a ponerse en contacto conmigo directamente. También hemos publicado un post (en [https://wikimediafoundation.org/news/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ inglés], [https://wikimediafoundation.org/es/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ español]) sobre nuestras próximas campañas (en América Latina, India y Sudáfrica). En general, antes y durante la campaña, puedes ponerte en contacto con nosotros: * En la [[m:Talk:Fundraising|página de discusión]] del equipo de recaudación de fondos. * Si necesitas reportar un error o problema técnico, por favor crea un [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?template=118862 ticket en phabricator]. * Si ves que un donante tiene dificultades para donar, por favor remítelo a [https://donate.wikimedia.org donate.wikimedia.org]. Gracias y saludos, [[User:JBrungs (WMF)|Julia Brungs]], 12:34 25 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisiones de las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU)</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Nos gustaría ofrecer una actualización del trabajo sobre las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. Tras la conclusión de la votación de la comunidad sobre las pautas en marzo, el [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Comité de Asuntos Comunitarios (CAC)]] de la Junta [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ pidió que se revisaran varias áreas de las pautas para mejorarlas] antes de que la junta haga su revisión final. Estas áreas se identificaron a partir de los debates y comentarios de la comunidad durante la votación. El CAC también pidió que se revisara la controvertida Nota del 3.1 del propio CdCU. Una vez más, ¡muchas gracias a todos los que han votado, especialmente a los que han dejado opiniones y comentarios constructivos! El equipo del proyecto está trabajando con la Junta para establecer un calendario para este trabajo, y lo comunicará el próximo mes. Los integrantes de los dos anteriores [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|comités de redacción del CdCU]] han ofrecido generosamente su tiempo para ayudar a dar forma a las mejoras de las pautas. Puedes leer más sobre ellos y su trabajo [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|aquí]], así como leer [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|resúmenes de sus reuniones semanales en 2022]]. Los wikimedistas han aportado muchos comentarios valiosos junto con la votación y en otras conversaciones. Dado el tamaño y la diversidad de la comunidad Wikimedia, hay aún más voces que pueden dar ideas sobre cómo mejorar las pautas de ejecución y añadir ideas aún más valiosas al proceso. Para ayudar al comité de revisiones a identificar mejoras, se solicitan aportaciones sobre varias cuestiones para la revisión del comité. Visita las páginas en meta ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión de las pautas]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión del texto de las políticas]]) para hacer llegar tus ideas al comité: es muy importante que se escuchen los puntos de vista de las distintas comunidades antes de que el comité comience a redactar las propuestas de revisión. En nombre del equipo del proyecto del CdCU, <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 12:10 26 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July. This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. The campaign will run from July 1 to August 31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]]. The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]] For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]]. Best,<br/> [[User:Ammarpad|Ammar A.]]<br/> Global Coordinator<br/> Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.<br /> 17:39 31 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Martin Urbanec@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&oldid=23230284 --> == Actualización sobre el proyecto de Mejoras de Escritorio == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Haciendo este el nuevo default Hola. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años a partir del feedback recibido en nuestras wikis piloto. ¡Nuestro trabajo está casi finalizado! 🎉 Nos encantaría que estas mejoras se convirtieran en la opción por defecto para lectores/as y editores/as de todas las wikis. <span style="background-color:#fc3;">Durante las próximas semanas, mantendremos conversaciones con las comunidades de más wikis, incluida la tuya. 🗓️</span> Estaremos encantados de contar con tus sugerencias. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores/as y editores/as de más de 30 wikis, entre las que se encuentran las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la apariencia [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector], aunque siempre será posible volver a la versión anterior de manera individual. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no notarán ningún cambio. ; Las nuevas funcionalidades * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Índice de contenidos]] - más fácil de localizar, de identificar el contexto de la página así como navegar por ella sin necesidad de desplazarse. Actualmente se está probando en nuestras wikis piloto. También está disponible para los editores que hayan optado por la apariencia Vector 2022 en sus Preferencias. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Herramientas de página]] - ahora, hay dos tipos de enlaces en la barra lateral. Existen acciones y herramientas para páginas individuales, como los [[Special:RecentChangesLinked|Cambios en enlazadas]], y enlaces que afectan a toda la wiki, como los [[Special:RecentChanges|Cambios recientes]]. Vamos a separarlos en dos menús intuitivos. ; Cómo activar las mejoras [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activar la nueva apariencia Vector 2022 [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] seleccionando "{{int:skinname-vector-2022}}". También es posible activarla en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos los editores, siempre pueden optar por utilizar la versión heredada de vector (2010). Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral de la nueva Vector (2022). ; Más información y participación en nuestros eventos Si quieres estar al tanto de las novedades de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Además, puedes encontrar toda la información en las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]] (en cualquier idioma), y [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|unirte a una reunión online con nosotros]]. También puedes dejar cualquier comentario en mi página de discusión o en la de [[user:Zapipedia_(WMF)|Zapipedia (WMF)]]. ¡Muchas gracias! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 15:59 21 xun 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Deployment of FLORES Machine Translation to Asturian Wikipedia == Hello Friends! The WMF Language team has added another machine translation (MT) support for the Content Translation in Asturian Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Asturian using [[Especial:Traducción de contenidos|the Content Translation tool]]. The FLORES Machine Translation service is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT is set as optional; in your Wikipedia, which means you can choose not to use it as your preferred initial translator. If you decide to use this service, you can select "FLORES" from the "Initial Translation" dropdown menu where you will find other existing machine translation services on the sidebar. The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [[mw:Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta|this page]]. Please note that the use of the FLORES MT is optional. However, we would want your community to: * use it to improve the quality of the Machine Translation service; and * [[mw:Talk:Content_translation|provide feedback]] about its quality and ask any questions you might have about this addition. We trust that this addition is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Asturian Wikipedia. Thank you! On behalf of the WMF Language team. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 23:08 21 xun 2022 (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Asturian Wikipedia == {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Asturian Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Asturian Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Asturian Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Asturian Wikipedia, you’ll have access to [[:ast:Special:ContentTranslation|https://ast.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on *The section translation tool *What do you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 12:06 29 xun 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. ===Content and Section Translation tool enabled in Asturian Wikipedia === {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ast.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ast&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ast#draft Content translation] tools in Asturian Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Asturian. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Asturian. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|left|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers contenttranslation]" and “[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 20:02 19 xnt 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 16:12 4 xnt 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Proponer declaraciones para la brújula electoral de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios en las [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|elecciones de la junta directiva de 2022]] a que [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propongan declaraciones para utilizarlas en la brújula electoral]]. La brújula electoral es una herramienta que ayuda a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se ajustan a sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan utilizando una escala Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta de la brújula electoral. Los votantes utilizarán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se ajustan a las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la Brújula Electoral: Del 8 al 20 de julio: los voluntarios proponen declaraciones para la Brújula Electoral 21 - 22 de julio: El comité electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés. 23 de julio - 1 de agosto: los voluntarios votan las declaraciones 2 - 4 de agosto: El comité electoral selecciona las 15 mejores declaraciones 5 - 12 de agosto: los candidatos se alinean con las declaraciones 15 de agosto: se abre la Brújula Electoral para que los votantes puedan guiarse en su decisión de voto El comité electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto. El comité electoral supervisará el proceso, con el apoyo del equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento. El MSG comprobará que las preguntas sean claras, que no haya duplicados, que no haya errores tipográficos, etc. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 05:01 15 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Anuncio de los seis candidatos a la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Los representantes de los afiliados han finalizado su periodo de votación. Los candidatos seleccionados de la junta directiva de 2022 son: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) Puedes ver más información sobre los [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|resultados]] y [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|estadísticas]] de esta elección de la Junta. Las organizaciones afiliadas seleccionaron a los representantes para que votaran en nombre de la organización afiliada. Los representantes de los afiliados propusieron preguntas para qué los candidatos respondieran a mediados de junio. Estas respuestas de los candidatos y la información proporcionada por el comité de análisis sirvieron de apoyo a los representantes a la hora de tomar su decisión. Tóma un momento para agradecer a los representantes de los afiliados y a los miembros del Comité de Análisis su participación en este proceso y su contribución al crecimiento de la junta directiva en cuanto a capacidad y diversidad. Estas horas de trabajo voluntario nos conectan a través de la comprensión y la perspectiva. Gracias por tu participación. Gracias a los miembros de la comunidad que se presentaron como candidatos a la junta directiva. Considerar la posibilidad de formar parte de la junta directiva no es una decisión fácil. El tiempo y la dedicación que los candidatos han mostrado hasta este momento hablan de su compromiso con este movimiento. Enhorabuena a los candidatos que han sido seleccionados. Un gran reconocimiento y gratitud para aquellos candidatos no seleccionados. Por favor, sigan compartiendo su liderazgo con el movimiento Wikimedia. ¿Qué pueden hacer ahora los votantes? [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Revisar los resultados del proceso de selección de los afiliados]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Lee más aquí sobre los próximos pasos en la elección de la junta directiva de 2022]]. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 11:45 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Votar por las declaraciones de la brújula electoral</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios de las elecciones de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|votar por las declaraciones que se utilizarán en la brújula electoral]]. Puedes votar por las declaraciones que te gustaría que se incluyeran en la brújula electoral en meta. La brújula electoral es una herramienta para ayudar a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se alinean con sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan usando una escala de Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta brújula electoral. Los votantes emplearán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se alinean con las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la brújula electoral: *<s>Del 8 al 20 de julio: Los voluntarios proponen declaraciones para la brújula electoral</s> *<s>21 - 22 de julio: El Comité Electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés.</s> *25 de julio - 3 de agosto: Los voluntarios votan las declaraciones *4 de agosto: El Comité Electoral selecciona las 15 mejores declaraciones *5 - 12 de agosto: los candidatos se identifican con las declaraciones *16 de agosto: se abre la brújula electoral para que los votantes puedan orientar su decisión de voto El Comité Electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral'' <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 19:27 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 17:08 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 22:32 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte == ¡Hola! Mirando sobre les denominaciones propies n'asturianu d'estos dos conceyos d'Asturies, actualmente los artículos d'éstos nun se correspuenden coles denominaciones que tienen n'asturianu. * Nel casu d''''[[Ayande|Allande]]''', apaez con y griega, *'''''Ayande'''''. Si vamos al ''DALLA'', ehí apaécennos los xentilicios [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2293 '''''allandés'''''] y [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2294 '''''allandesu'''''], y na definición, '''''Allande''''', y nel ''DGLA'' de García Arias, [https://mas.lne.es/diccionario/palabra/35133 '''''allandesu'''''], toos estos términos con doble ele. Sólo Ramón d'Andrés y Sánchez Vicente usen les formes con y griega ('''''Ayande''''', '''''ayandés''''', '''''ayandesu'''''), pero esti últimu tamién xunto coles formes con doble ele. Si consultamos los datos del [http://www.unioviedo.es/dgpeasturies/ ''DGPE-Dictadoloxía Tópica d’Asturies''] (siendo d'Andrés ún de los coordinadores) sí usa '''''Ayande''''' pal nome del conceyu, pero depués recueye solo '''''allandés'''''/'''''allandesu''''' pal xentiliciu. Si consultamos la obra de García Arias ''Toponimia Asturiana. El porqué de los nombres de nuestros pueblos'', aquél afirma que'l nome del conceyu nun tien una forma "yeísta" popularmente atestiguada (páx. 695). Y pa cabu, el [http://www.academiadelallingua.com/wp-content/uploads/2014/10/Nomenclator.pdf ''Nomes de conceyos, parroquies, pueblos y llugares del Principáu d’Asturies''] de l'ALLA, denoma a esti conceyu como '''''Allande''''' (anque anota que Diego Catalán recueye nuna de les sos obres la forma con y griega). * Nel casu de '''[[Balmonte|Miranda]]''', equí nun entiendo la razón de que l'artículu d'esta wikipedia use'l términu de '''''Balmonte''''' pal conceyu, darréu que toles fontes y autores llamen ''Miranda'' al conceyu y ''Balmonte'' a la villa; de fechu, cuantayá que pidiera que se renomara l'artículu: vei l'[[Alderique:Balmonte#Sobre'l nome'l conceyu|alderique]] del mesmu, onde mento referencies pa xustificar que'l nome del conceyu ye '''Miranda''' (puen consultase les obres y referencies mentaes pal casu d'Allande, onde en toes apaez '''''Miranda''''' como nome del conceyu). Dicir que l'artículu xutifica'l nome de ''Balmonte'' col espediente toponímicu, pero esto nun afecta al nome del conceyu, polo que la so denominación oficial sigue siendo la castellanizante *Belmonte de Miranda (ye cierto qu'al final menta que "Miranda" se refier a una parte del conceyu, pero esto nun xustifica'l nome de Balmonte pal conceyu). Poro, cuido que teníemos que cambiar el nome de los artículos respectivos d'estos conceyos a '''Allande''' y a '''Miranda'''. Si dalguién sabe o tien dalguna fonte que contradiga tolo anterior, y polo tanto que seyan correctes les actuales formes d'''Ayande'' y ''Balmonte'' (pal conceyu), que lo esponga. Gracies. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:16 6 ago 2022 (UTC) :Nel segundu casu lleí'l mensaxe que punxisti nesi alderique y toi d'acuerdu col treslláu. Toles fontes apunten a la mesma direición. Quiciabes @[[Usuariu:Vsuarezp|Vsuarezp]] pue dicir daqué, que foi quien fixo'l treslláu. Lo más llamadero ye que na [https://www.asturias.es/ast/detalle/-/categories/574807?_com_liferay_asset_categories_navigation_web_portlet_AssetCategoriesNavigationPortlet_articleId=2538491&p_r_p_categoryId=574807&articleId=2538491&title=Toponimia%3A%20procesu%20de%20recuperaci%C3%B3n%20de%20los%20nomes%20tradicionales&redirect=https%3A%2F%2Fwww.asturias.es%2Fast%2Fdetalle%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_EwioZX6xNGgg%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview páxina oficial de la toponimia]'l nome del conceyu sigue apaeciendo como ''Balmonte de Miranda''... :Con ''Allande''/''Ayande'' la propuesta normativa, como dices, ye ''Allande'' y el conceyu entá nun tien toponimia oficial. De toos moos esiste dalgún discutiniu sobre l'asuntu y [https://reunido.uniovi.es/index.php/RFA/article/download/9301/9145/15140 equí] hai un artículu d'Álvarez-Balbuena onde fala del tema, si lo llees nun ta mui d'acuerdu cola propuesta precisamente de García Arias ya indica más fontes pa la forma ''Ayande'' qu'él asegura que ye la popular. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 00:25 9 ago 2022 (UTC) ::¡Hola! Munches gracies por poner esi artículu sobre Allande/Ayande, nun lu conocía (¿puedes dicir ónde ta publicáu? Nun se ve del too bien, y yo les notes al pie y otres partes nun soi a lleeles, y gustábame lleer tol artículu bien). Ye cierto qu'hai duldes sobre si tien de ser Allande o Ayande, por eso d'esti alderique, pero pel momentu y a falta d'una indicación per parte de la Xunta de Toponimia, lo más afayadizo sedría la forma con dos eles. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 09:33 9 ago 2022 (UTC) :::Nun lu alcuentro de más calidá. Ta publicáu nel númberu 2 de la ''Revista de filoloxía asturiana'' de 2002. Si faes ''zoom'' nel llector del sistema imaxino que se ve meyor y distínguese un poquino meyor. Too es tema del criteriu que s'use, nel manual d'estilu pon que tien de ser el nome más espardíu, y de momentu paez que polos resultaos ye más frecuente ''Allande'' anque non por muncho. El nomenclátor diz ''Allande''. Puense indicar dientro del artículu les dos opciones. [http://www.academiadelallingua.com/lletresasturianes/pdf/Art%C3%ADculu%203-Xos%C3%A9%20Miguel%20Su%C3%A1rez%20Fern%C3%A1ndez-Dalg%C3%BAs%20datos%20novos%20da%20toponimia%20del%20occidente%20d%C2%B4Asturias.pdf Nesti otru artículu] escritu en gallego-asturianu fálase d'otros sitios a los que-yos pasa daqué paecío poles diferentes realizaciones fonétiques na zona que se faen nesa fala (tamién en dalgunes parroquies d'Allande/Ayande según l'artículu) como resultaos de dellos grupos llatinos (y que poro nun s'escriben igual), pero, claro, munchos tienen los topónimos oficiales. Dende llueu nin en fala nin n'asturianu dambos soníos son iguales dafechu, conque nun sé d'ónde vien eso. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 18:01 9 ago 2022 (UTC) ::::Gracies por indicar la fonte, suponía que tenía que ser d'esa publicación (y nun ye problema de zoom, ye problema de vieyera y güeyos XDDD). Ciertamente nun hai nada claro. Nel ''Dicionario do Galego de Asturias'', de C. X. Varela Aenlle, rexístrase ''allandés (y ''Allande'') y non *aiandés, teniendo en cuenta que la metada occidental d'esti conceyu ye de fala gallega. O seya, otra fonte más qu'usa la forma con doble ele. Bono, esperemos unos díes más pa facer dalgún cambiu si hai que los facer. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:22 10 ago 2022 (UTC) Bono, pues como paez que más naide aporta nada que contradiga que les denomaciones pa estos dos conceyos han ser '''Allande''' y '''Miranda''', habrá que cambiar los artículos y entraes rellacionaes. Nel casu d'esi últimu, nun hai retruque porque toles fontes llamen asina al conceyu; nel casu del primeru, ye verdá que nun hai unanimidá, pero como normativamente se prefier la forma con doble ele, esa tien de ser la utilizada equí.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:24 20 ago 2022 (UTC) Yo de la cuestión llingüística nun digo na, pero de lo que ye'l trabayu wikipédicu sí que pido que si se treslladen esos artículos hai que tener en cuenta tolo qu'enllaza con ellos y facer tol trabayu qu'implica, nun ye sólo treslladar dos artículos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 14:32 21 ago 2022 (UTC) :::Pues si ye por trabayu wikipédicu, yo tamién pido un pocoñín de participación y alderique nestos temes, sobre manera como nesti casu que ye de renomar artículos nos qu'hai que facer tresllaos y cambiar enllaces, que naide diz nada pero depués hai retruques polo que se fai. Pues venga, pa nun siguir faciéndolo mal, encárgate tu de facer los correctos tresllaos pal conceyu de Miranda, sobre too porque yá esiste una páxina (de dixebra) denomada asina (pues ver l'alderique de Yoar y el pidimientu que-y fici. Saludos. :[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 15:52 21 ago 2022 (UTC) ::::Pero a ver, o yo nun soi a esplicame, o tú llees lo que te parez. Naide dixo que se ficieran les coses mal, sólo pidí tener en cuenta tolo qu'implica facer cambeos nos nomes de conceyos, pa que si se fae se faiga bien y non a medies. Hai plantíes, hai xeodatos, hai módulos, hai wikiproyeutos, hai wikidata... Pido responsabilidá de que si se cambien coses, que se faiga tol trabayu y nun se dexen les coses a medies pa que venga otru depués a terminalo. Que tampoco dixe que fuera esti el casu, tan sólo punxe un recordatoriu. Que a mi prestaríame más trabayar en artículos interesantes pa mi y non tener que tar el 90% del tiempo que dedico a la wiki iguando a Tradubot, categoríes mal puestes, plantíes mal feches... Y por cierto, si necesites ayuda o nun sabes cómo facer una cosa, yo ayudo a tol mundo encantáu, pero si me dices ensin más "encárgate tú", creo que nun fae falta que te diga quien se va encargar... --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 21:09 21 ago 2022 (UTC) == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Aplazamiento en la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Hoy me pongo en contacto en relación con el calendario de votaciones para la elección de la junta directiva. Como muchos de ustedes ya saben, este año ofrecemos una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Brújula electoral]] para ayudar a los votantes a identificar la postura de los candidatos en algunos temas clave. Varios candidatos solicitaron una ampliación de la restricción de caracteres en sus respuestas ampliando sus posiciones, y el Comité Electoral consideró que su razonamiento era coherente con los objetivos de un proceso electoral justo y equitativo. Para garantizar que las declaraciones más largas puedan traducirse a tiempo para las elecciones, el Comité Electoral y el Grupo de Trabajo para la Selección de la Junta Directiva decidieron retrasar una semana la apertura de las elecciones de la Junta Directiva, tiempo que el equipo de apoyo a las elecciones propuso como ideal. Aunque no se espera que todo el mundo quiera utilizar la brújula electoral para fundamentar su decisión de voto, el Comité Electoral consideró que era más apropiado abrir el periodo de votación con traducciones esenciales para que los miembros de la comunidad, en todos los idiomas, puedan utilizarla si desean tomar esta importante decisión. La votación se abrirá el 23 de agosto a las 00:00 UTC y se cerrará el 6 de septiembre a las 23:59 UTC. Atentamente, Matanya, en nombre del Comité Electoral <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 14:25 15 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> ewt3gw22pb3ga63a2wcgr6f7zpa5pxl 3710454 3710451 2022-08-22T05:06:52Z Limotecariu 735 /* Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte */ Contestar wikitext text/x-wiki {| |- | <div align=left style="padding:5px;border:1px dotted #808080; background:#eeffed"> {{Chigre}} </div> | width=250px bgcolor=#FFCC66 align="center" valign="top" | {| width="100%" style="border:0px solid #FFCC66;background-color: #FFCC66" |- | width="50%" align="center" | '''[[Wikipedia:Chigre/Archivu|Archivu de<br>discusiones]]''' | width="50%" align="center" | [[Image:Filing cabinet icon.svg|70px]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2021|Archivu 2021]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2020|Archivu 2020]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2019|Archivu 2019]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2018|Archivu 2018]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu/2017|Archivu 2017]] |- | colspan="2" align="center" | [[Wikipedia:Chigre/Archivu|...]] |- |} |} {{atayos|WP:CHIG|Chig}} <br> __NEWSECTIONLINK__ == Nomes de categoríes == Bones. Nun acabo de ver como facer pa categorizar dellos artículos yq uería entrugavos, porque de xuru que ye más fácil de lo que yo lo veo. Per un llau tenemos categoríes que son "Actividá + orixe", por exemplu, "Cantantes d'Asturies". Pero per otru, hai categoríes que son "Actividá + sitiu de la actividá", por exemplu "Obispos d'Uviéu". ¿Qué pasa equí? Que ye un nome que nun ye precisu. ¿"Obispos d'Uviéu" ye una categoría pa los obispos que nacieron n'Uviéu, o pa los obispos de la diócesis d'Uviéu? Lo mesmo pasa con alcaldes y alcaldeses, o con esploradores. ¿Cómo lo veis? ¿Propuestes pa facer la distinción xenérica y ensin complicaciones? Una forma podría ser "de" pa los nacíos y "en" pa los que faen la so actividá nel sitiu. N'esti casu quedaría: *Obispos d'Uviéu -> Obispos que nacieron n'Uviéu. *Obispos n'Uviéu -> Obispos que ''trabayaron'' n'Uviéu. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 15:53 5 xin 2022 (UTC) :::Podía ser una bona opción la de usar preposiciones diferentes pa lo propuesto. Pero equí realmente tamos falando de dos "Uvieos" diferentes: per un llau, la ciudá/conceyu, y per otru, la '''Diócesis d'Uviéu''', que ye muncho más que la ciudá/conceyu. Yo propondría "Obispos d'Uviéu" pa indicar que nacieran n'Uviéu ensin más, pero "'''Obispos de la Diócesis d'Uviéu'''" pa indicar los obispos qu'exercieran el cargu nesi obispáu/arzobispáu, porque ye realmente a lo que tamos faciendo referencia, a la Diócesis y non solo a la llocalidá de la que toma'l nome. Esto aplicaríalo a toles diócesis porque, reitero, tamos falando de dos entidaes diferentes: ''Diócesis de Lleón'', ''Diócesis d'Estorga'', ''Diócesis de Xyz''... Per otru llau, y pa enrevesalo más too: ¿y nun sedría tamién meyor poner "(Obispos) '''''nacíos''''' n'(Uviéu)" que nun heba dal ambigüedá? [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:27 6 xin 2022 (UTC) == Cuélebre/Dragón == ¡Hola! Anguaño tenemos estos dos artículos diferenciaos: '''''[[Cuélebre]]''''' y '''''[[Dragón]]'''''. Na mio opinión, cuido que ye un error, porque entrambos artículos faen referencia a lo mesmo. Dicho d'otra manera: un '''cuélebre''', o meyor dicho, la '''''pallabra'' cuélebre''' nun ye más que lo que n'otres llingües se llama "''dragón''", "''dragão''", "''dragon''", "''drac''", "''herensuge''" o como seya que lo nomen. Quiero dicir, cuido que ye un error facer una diferencia ente los cuélebres que se menten nes lleendes asturianes de los cuélebres de les lleendes y mitoloxíes/relixones d'otres partes del mundu, porque nun dexa de ser el mesmu ser mitolóxicu (ye como cuando se diz que "piescu" nun ye exactamente lo que n'español se llama "melocotón/durazno"). De fechu, nel ''DALLA'' solo apaez la pallabra «cuélebre», con una definición ensin referencies específiques a Asturies (nun apaez el términu «dragón»); Ramón d'Andrés asina lo confirma nel so reciente ''Diccionariu de consultes llingüístiques''; Roberto González-Quevedo vien a dicir lo mesmo nel so llibru ''Cultura asturiana. Introducción a l'antropoloxía d'Asturies'' (CH Editorial, 2010). Tamién, ye la pallabra que s'usó nes traducciones d'''El Hobbit'' y de ''La Sociedá del Aniellu'', por poner un exemplu lliterariu y d'usu reciente. Entós, propongo fusionar entrambos artículos nunu solu que se llame lóxicamente "'''Cuélebre'''", nel que pondríemos la información qu'hai agora nel de ''Dragón'' (que tampocu nun ye mui llargu l'artículu), faciendo un apartáu específicu pa falar de los cuélebres n'Asturies cola información qu'hai agora nel artículu actual de ''Cuélebre''. Nun faigo nada pel momentu nin pongo la plantía de "fusionar" nos mentaos artículos hasta que nun heba otres opiniones y paeceres.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:21 6 xin 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 13:14 9 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022 == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] ¡La '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Encuesta de Lista de deseos de la Comunidad 2022]]''' ya está abierta! Esta encuesta es el medio donde la comunidad decide acerca de qué trabajará el equipo de [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología para la Comunidad]] durante el próximo año. Animamos a todas las personas a enviar propuestas el '''23 de enero''', o comentar en las otras propuestas para ayudar a mejorarlas. Las comunidades votarán las propuestas entre 28 de enero y 11 de febrero. El equipo de Tecnología para la Comunidad está enfocado en herramientas para editores de Wikimedia experimentados. Puedes escribir propuestas en cualquier idioma, y las traduciremos para ustedes. Gracias, y ¡esperamos revisar sus propuestas! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:21 10 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=20690003 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49 11 xin 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta-wiki.'']]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La convocatoria de comentarios: Elecciones a la Junta Directiva ya está abierta y se cerrará el 7 de febrero de 2022. Con esta convocatoria de comentarios, el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está adoptando un enfoque diferente. Este enfoque incorpora los comentarios de la comunidad a partir de 2021. En lugar de presentar propuestas, la convocatoria se enmarca en torno a las preguntas clave de la Junta Directiva. Las preguntas clave proceden de las opiniones sobre la elección de la Junta Directiva de 2021. La intención es inspirar la conversación colectiva y el desarrollo de propuestas de colaboración sobre estas preguntas clave. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Únete a la conversación.]] Saludos cordiales, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:04 15 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22610145 --> == Habla com los miembros de el equipo de Community Tech == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Desde el equipo del [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], te invitamos a un encuentro virtual. Se celebrará el [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|es|1}}'''] en Zoom, por una hora. Este sistema externo no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|WMF Política de privacidad]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Haga clic aquí para unirse''']. '''Agenda''' * Traigan ideas de sus propuestas y hablen con un miembro del Community Tech Team sobre sus dudas para mejorar la propuesta. '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni retransmitida por streaming. Las notas serán tomadas sin atribución y publicadas en Meta-Wiki. La presentación (todos los puntos en el orden del día excepto las preguntas y respuestas) será en inglés, pero habrá personas que hablen Español para quien quiera comunicarse en este idioma. Podemos responder preguntas en español, inglés, francés, polaco e alemán. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas [m:Talk:Community Wishlist Survey|en la Encuesta de lista de deseos de la comunidad talk page] o mande sus preguntas a sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (la team manager - Directora del equipo [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Tecnología Comunitaria]]) será la anfitriona para esta reunión. '''Enlace de invitación''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Únete en línea] * Identificador de la reunión: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Números de llamada por teléfono internacional para Zoom] ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:59 18 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:ZI Jony@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Revisión del artículo [[idioma occidental]] == Hola a todos, me gustaría pedir a la comunidad que se revisara el artículo sobre el [[idioma occidental]] y, si se pudiera, añadirlo a la portada. Gracias de antemano. --[[Usuariu:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Usuariu alderique:Caro de Segeda|alderique]]) 14:32 20 xin 2022 (UTC) == Candidatura de Born2bgratis como alministrador == Acabo entamar la votación pa que l'usuariu [[Usuariu:Born2bgratis|Bor2bgratis]] tenga los permisos d'alministrador. Podéis votar [[Wikipedia:Candidatures#Candidatura_de_Born2bgratis_como_alministrador|equí]] [[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:19 23 xin 2022 (UTC) == Actualización de las Mejoras de Escritorio e invitación a las Office Hours == {{int:Hello}}. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores y editores de 24 wikis, incluyendo las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la piel [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no están afectados. === Características desplegadas desde nuestra última actualización === * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/User_menu|Menú del usuario]] - se centró en hacer la navegación más intuitiva resaltando visualmente la estructura de los enlaces del usuario y su propósito. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Sticky Header|Encabezado fijo]] - se centró en permitir el acceso a las funciones importantes (inicio de sesión/cierre de sesión, historial, páginas de discusión, etc.) sin necesidad de que la gente se desplace a la parte superior de la página. Para obtener una lista completa de las características que incluye el proyecto, visita nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|página del proyecto]]. También te invitamos a nuestra [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates|página de actualizaciones]]. [[File:Table_of_contents_shown_on_English_Wikipedia_02.webm|thumb|600px|center]] <br clear=all> === Cómo activar las mejoras === [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activarlas individualmente [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] desmarcando la casilla "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}". (Tiene que estar vacía). Además, es posible activarlas en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * Si crees que esto sería bueno por defecto para todos los lectores y editores de esta wiki, no dudes en iniciar una conversación con la comunidad y contactar conmigo. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos, los usuarios conectados siempre pueden optar por no utilizar el vector Legacy. Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral del nuevo Vector. === Más información y participación en nuestros eventos === Si quieres estar al tanto de los avances de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Puedes leer las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]], y unirte a una reunión online con nosotros ([https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220127T1500 '''{{#time:j xg|2022-01-27}} ({{#time:l|2022-01-27}}), {{#time:H:i e|15:00|es|1}}''']). Cómo participar en nuestra reunión en línea * [https://wikimedia.zoom.us/j/89205402895 Unirse en línea] * ID de la reunión: <span dir=ltr>89205402895</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kdPQ6k2Bcm Marcar según tu ubicación] {{int:Feedback-thanks-title}} En nombre del equipo web de la Fundación Wikimedia, [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 06:05 25 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 5, enero de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenido al quinto número de Noticias de Estrategia del Movimiento y Gobernanza (antes conocido como Noticias del Código de Conducta Universal). Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la implementación de la Estrategia del Movimiento, las Elecciones de la Junta y otros temas relevantes del equipo de MSG Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las novedades más frecuentes también se entregarán semanal o quincenalmente a los suscriptores. Por favor, recuerda suscribirte [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir estas novedades. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Convocatoria de opiniones sobre las Elecciones de la Junta Directiva''' - Te invitamos a dar tu opinión sobre las próximas elecciones a la Junta Directiva de la Fundación Wikimedia. Esta convocatoria de opiniones se puso en marcha el 10 de enero de 2022 y concluirá el 16 de febrero de 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continuar leyendo]]) *'''Ratificación del Código de Conducta Universal''' - En 2021, la Fundación Wikimedia preguntó a las comunidades sobre cómo hacer cumplir el texto de la Política del Código de Conducta Universal. El borrador revisado de las pautas de ejecución debería estar listo para la votación de la comunidad en marzo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continuar leyendo]]) *Subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento'' - Mientras seguimos revisando varias propuestas interesantes, alentamos y acogemos con satisfacción más propuestas e ideas que tengan como objetivo una iniciativa específica de las recomendaciones de la Estrategia del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continuar leyendo]]) *'''La nueva dirección del boletín''' - Mientras el Boletín del CdCU pasa a ser el Boletín del MSG, únete al equipo de facilitación para imaginar y decidir la nueva dirección de este boletín. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff''' - Consulta las publicaciones más recientes sobre MSG en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continuar leyendo]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:27 29 xin 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55 4 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Grupo de trabajo de Desarrollo de Liderazgo: apreciamos tus comentarios.</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|El presente mensaje se encuentra traducido a otros idiomas en Meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El equipo de Desarrollo Comunitario de la Fundación Wikimedia apoya la creación de una fuerza de trabajo global, impulsada por la comunidad, para el desarrollo de liderazgos. El equipo está buscando opiniones sobre las responsabilidades del grupo de Trabajo de desarrollo de liderazgos. Esta página comparte la propuesta de un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]] y cómo [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|puedes ayudar]]. Los comentarios sobre la propuesta se recogerán del 7 al 25 de febrero de 2022.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:35 9 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22796821 --> == Los 100 artículos de Tradubot más curtios == Acabo actualizar la llista de los 100 artículos más curtios de Tradubot, pa que podamos dir quitando artículos ensin revisar más fácilmente. Podéis topala [[Usuariu:RsgBot/Tradubot100|equí]]. Mañana a ver si tengo tiempu a facelo por categoríes. Saludos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 20:49 14 feb 2022 (UTC) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2022.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Usuariu:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Usuariu alderique:ValentynNefedov (WMUA)|alderique]]) 12:52 21 feb 2022 (UTC) </div> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 04:50 22 feb 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38 28 feb 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">¡Recuerda que puedes participar en las conversaciones del CdCU y en la votación de la ratificación!</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Está prevista una [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''votación en SecurePoll del 7 al 21 de marzo de 2022''']] como parte del proceso de ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal (CdCU). Se invita a los votantes elegibles a responder a una pregunta de la encuesta y a compartir sus comentarios. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Leer información sobre el votante y detalles de elegibilidad]]. Durante la encuesta, se preguntará a los votantes si apoyan la ejecución del Código de Conducta Universal sobre la base de las pautas propuestas. El [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]] (CdCU) proporciona una base de comportamiento aceptable para todo el movimiento. Las [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|pautas de ejecución revisadas]] se publicaron el 24 de enero de 2022 como una propuesta para aplicar la política en todo el movimiento. Una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|declaración de la Junta de la Fundación Wikimedia]] pide un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|proceso de ratificación]] en el que los votantes con derecho a voto tendrán la oportunidad de apoyar u oponerse a la adopción de las pautas de ejecución del CdCU en una votación. Se invita a los wikimedistas a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|traducir y compartir cualquier información importante]]. Para más información sobre el CdCU, consulta la [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|página del proyecto]] y [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|preguntas frecuentes]] en meta. Hay eventos programados para aprender más y discutir: * Un [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|panel comunitario]] el 18 de febrero de 2022 a las 15:00 UTC comparte las perspectivas de los participantes de las comunidades pequeñas y medianas. * El equipo de [[m:Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] (MSG) organiza las conversaciones del 4 de marzo de 2022 a las 15:00 UTC. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''apúntate a estas horas de conversación''']] para interactuar con el equipo del proyecto y el comité de redacción sobre las pautas de ejecución actualizadas y el proceso de ratificación. Consulta los [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|resúmenes de las horas de conversación previas]]. Puedes comentar las en las páginas de discusión de meta en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con cualquiera de los dos equipos por correo electrónico: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org o ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente,DISPLAYTITLE:User:<span Estrategia y Gobernanza del Movimiento <br /> Fundación Wikimedia <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17 2 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22916674 --> == Proteiciones "preventives" == Equí nun tenemos una política propia de proteiciones, polo que tenemos que siguir les normes xenerales de la Wikipedia. Podemos ver la política xeneral en [[:en:Wikipedia:Protection_policy|Wikipedia:Protection_policy]] na wiki n'inglés. Como podemos ver, pon especial atención en dexar claro que cualquiera pue editar na wikipedia, polo que tar rexistráu ye más una cosa útil pal usuariu, non una obligación. La primer midida si hai un problema ye bloquear al que lo cause. Al protexer páxines preventivamente, lo que tamos faciendo ye quitar la posibilidá a xente d'editar, y eso va escontra la política de la Wikipedia. Nel [https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=protect&user=&page=&wpdate=&tagfilter=&subtype= rexistru de proteiciones] salen una buena montenera d'artículos relacionaos con Ucraína, que, ensin tener vandalismos o guerres d'ediciones que lo xustifiquen, tán protexíos. Yo nun sé que pensáis, pero paezme que tenemos que desbloquealos toos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 12:17 3 mar 2022 (UTC) : Por mi perfectu. Nun tengo vistu nengún vandalismu importante últimamente nin n'Ucraína nin en nengún otru artículu. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:43 3 mar 2022 (UTC) : Díxelo ensin ver la llista, pero agora que la veo... ufff. ¡Tenemos protexíos artículos que nun lo tán nin nes wikis española ya inglesa! 🤦‍♂️ [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 12:48 3 mar 2022 (UTC) :: Fice una llimpia de la llista: quité protecciones vieyes, toles que nun teníen motivu especificáu y otres que taben marcaes como "guerra d'ediciones" pero nun yera verdá. Sinceramente, nun veo problema en quitales toes (les del espaciu de nomes principal), pero eso yá requier más alderique. El vandalismu que sufrimos ye bien poco y nun tamos sobraos de manes como pa restrinxir infinitamente tantos artículos. [[Usuariu:YoaR|YoaR]] ([[Usuariu alderique:YoaR|alderique]]) 10:39 4 mar 2022 (UTC) :::Pienso igual. Dexar plantíes mui usaes, módulos importantes, páxines históriques o archivos de conversaciones y pocu más. Mientres, voi da-y un repasín a les proteiciones que fice yo, a ver cuales nun tán mui clares. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 13:54 4 mar 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52 8 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22962850 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitación al evento de hubs: conversaciones globales el 2022-03-12 a las 13:00 UTC</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />¡Hola! El equipo de Estrategia del Movimiento y Gobernanza de la Fundación Wikimedia quiere invitarte al próximo evento sobre "Hubs Regionales y Temáticos". El Movimiento Wikimedia está en proceso de entender qué deben ser los Hubs Temáticos y Regionales. Nuestro taller de noviembre fue un buen comienzo ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|leer el informe]]), pero aún no hemos terminado. En las últimas semanas hemos realizado unas 16 entrevistas con grupos que trabajan en la creación de un hubs en su contexto ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|ver diálogo sobre los hubs]]). Estas entrevistas han servido para elaborar un informe que servirá de base para la discusión del 12 de marzo. Está previsto que el informe se publique el 9 de marzo. El evento tendrá lugar el 12 de marzo, de 13:00 a 16:00 UTC en Zoom. Habrá interpretación en francés, español, árabe, ruso y portugués. La inscripción está abierta, y se cerrará el 10 de marzo. Cualquier persona interesada en el tema está invitada a unirse a nosotros. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|Más información sobre el evento en meta]]'''. Atentamente, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Estrategia del Movimiento <section end="announcement-content" /> </div> 01:31 10 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:40 14 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Inscripciones abiertas: grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os. Gracias a toda/os los que han participado en el periodo de comentarios de la iniciativa del [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|grupo de trabajo para el desarrollo de liderazgos]]. Se puede encontrar un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|resumen de las opiniones]] en meta. Estos comentarios se compartirán con el grupo de trabajo para informar de su trabajo. El periodo de solicitud para formar parte del grupo de trabajo ya está abierto y se cerrará el 10 de abril de 2022. Por favor, [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|revisa la información sobre el grupo de trabajo]], compártela con los miembros de la comunidad que puedan estar interesados y '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|aplica si estás interesada/o]]'''. ¡Gracias! Del equipo de Desarrollo de la Comunidad<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20 18 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 14:28 26 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Rockpeterson@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">La votación para la ratificación de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal está cerrada</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Saludos, El proceso de votación para la ratificación de las [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|pautas de ejecución]] revisadas del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Código de Conducta Universal]]. (CdCU) llegó a su fin el 21 de marzo de 2022. Más de {{#expr:2300}} wikimedistas votaron en diferentes regiones de nuestro movimiento. ¡Gracias a todos los que han participado en este proceso! El grupo de escrutinio está ahora revisando la votación para comprobar su exactitud, así que, por favor, espera hasta dos semanas para que terminen su trabajo. Los resultados finales del proceso de votación se anunciarán [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|aquí]], junto con las estadísticas pertinentes y un resumen de los comentarios tan pronto como estén disponibles. Por favor, consulta [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|la página de información al votante]] para conocer los próximos pasos. Puedes comentar en la página de discusión del proyecto [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|en meta]] en cualquier idioma. También puedes ponerte en contacto con el equipo del proyecto CdCU por correo electrónico: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Atentamente, Estrategia y Gobernanza del Movimiento<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53 30 mar 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Xeno (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23079949 --> == Propuesta pa facer medrar la wiki == Sedría bona idega ponese'n contautu con esti home. Podría ayudanos pa facer medrar el númberu d'articulos de la wiki ya, desti mou, facenos más conocíos y da-y puxu a la nuesa llingua. Gracies al so llabor güei la wiki'n cebuanu ye la segunda'n númberu d'articulos. Dexovos l'enllaz equí embaxo. https://www.iproup.com/economia-digital/25790-crea-10-millones-de-articulos-en-wikipedia-con-un-bot {{ensinomatu|176.82.8.172}} == Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 6 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 6, abril de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- Bienvenidos al sexto boletín de Noticias sobre la Estrategia del Movimiento y la Gobernanza. Este boletín renovado distribuye noticias y eventos relevantes sobre la Carta del Movimiento, el Código de Conducta Universal, las subvenciones para la aplicación de la Estrategia del Movimiento, las elecciones a la junta directiva y otros temas relevantes del área. Este boletín se distribuirá trimestralmente, mientras que las actualizaciones más frecuentes también se entregarán semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Desarrollo del liderazgo -''' ¡Se está formando un grupo de trabajo! - La solicitud para formar parte del grupo de trabajo para el desarrollo de Liderazgo se cerró el 10 de abril de 2022, y se seleccionarán hasta 12 miembros de la comunidad para participar en el grupo de trabajo. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continuar leyendo]]) *'''¡Los resultados de la ratificación del Código de Conducta Universal han sido publicados! -''' El proceso de decisión global sobre la ejecución del CdCU a través de SecurePoll se celebró del 7 al 21 de marzo. Más de 2.300 votantes elegibles de al menos 128 proyectos locales diferentes enviaron sus opiniones y comentarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continuar leyendo]]) *'''Conversaciones del movimiento sobre hubs -''' El encuentro de la conversación global sobre hubs regionales y temáticos se celebró el sábado 12 de marzo y contó con la participación de 84 wikimedistas diversos de todo el movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continuar leyendo]]) *'''¡Las subvenciones de la Estrategia del Movimiento siguen abiertas! -''' Desde el comienzo del año, se han aprobado seis propuestas por un valor total de unos 80.000 dólares. ¿Tienes una idea para un proyecto de estrategia del movimiento? ¡Ponte en contacto con nosotros! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continuar leyendo]]) *'''¡El Comité de redacción de la Carta del Movimiento está listo! -''' El Comité de quince miembros que fue elegido en octubre de 2021, ha acordado los valores y métodos esenciales para su trabajo, y ha empezado a crear el borrador de la Carta del Movimiento. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continuar leyendo]]) *'''Presentación de la estrategia del movimiento semanal -''' ¡Contribuye y suscríbete! - El equipo de MSG acaba de lanzar el portal de actualizaciones, que está conectado a las distintas páginas de Estrategia del Movimiento en meta. Suscríbete para recibir noticias actualizadas sobre los distintos proyectos en curso. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continuar leyendo]]) *'''Blogs de Diff -''' Consulta las publicaciones más recientes sobre el CdCU en Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continuar leyendo]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:22 25 abr 2022 (UTC) == Únete a las conversaciones del Plan Anual de la Fundación Wikimedia con Maryana Iskander == <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en Meta-wiki''.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ¡Hola! Los equipos de [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Comunicación del Movimiento]] y [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Estrategia y Gobernanza del Movimiento]] te invitan a discutir el '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Plan Anual de la Fundación Wikimedia 2022-23]]''', un plan de trabajo de la Fundación Wikimedia. Estas conversaciones continúan la gira de escucha de [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]] de la Fundación Wikimedia. Las conversaciones giran en torno a estas preguntas: * La [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Estrategia del Movimiento Wikimedia 2030]] establece una dirección hacia el "conocimiento como servicio" y la "equidad del conocimiento". La Fundación Wikimedia quiere planificar según estos dos objetivos. ¿Cómo crees que la Fundación Wikimedia debería aplicarlos a nuestro trabajo? * La Fundación Wikimedia sigue explorando mejores formas de trabajar a nivel regional. Hemos aumentado nuestro enfoque regional en áreas como las subvenciones, las nuevas funciones y las conversaciones con la comunidad. ¿Qué está funcionando bien? ¿Cómo podemos mejorar? * Cualquiera puede contribuir al proceso de la Estrategia de Movimiento. Recopilemos tus actividades, ideas, peticiones y lecciones aprendidas. ¿Cómo puede la Fundación Wikimedia apoyar mejor a los voluntarios y afiliados que trabajan en las actividades de la Estrategia de Movimiento? Puedes encontrar [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''el calendario de llamadas en meta''']]. La información estará disponible en varios idiomas. Cualquier persona podrá asistir a cada llamada. En algunas llamadas habrá interpretación en directo. Atentamente, --[[Usuariu:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] ([[Usuariu alderique:Oscar . (WMF)|alderique]]) 17:24 25 abr 2022 (UTC) == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:16 26 abr 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Samwalton9@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Próximos pasos: Código Universal de Conducta (CdCU) y pautas de ejecución del CdCU</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' El Comité de Asuntos Comunitarios de la junta directiva de la Fundación Wikimedia quiere dar las gracias a todos los que participaron en la recién concluida votación de la comunidad sobre las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU). El grupo de escrutadores voluntarios ha completado la revisión de la exactitud de la votación y ha informado de que el número total de votos recibidos es de 2.283. De los 2.283 votos recibidos, un total de 1.338 (58,6%) miembros de la comunidad votaron a favor de las pautas de ejecución, y un total de 945 (41,4%) miembros de la comunidad votaron en contra. Además, 658 participantes dejaron comentarios, el 77% de los cuales estaban escritos en inglés. Reconocemos y apreciamos la pasión y el compromiso que los miembros de la comunidad han demostrado para crear una cultura segura y acogedora que ponga fin a los comportamientos hostiles y tóxicos, apoye a las personas objeto de dichos comportamientos y anime a las personas de buena fe a ser productivas en los proyectos Wikimedia. Incluso en esta fase incompleta, esto es evidente en los comentarios recibidos. Aunque las pautas de ejecución alcanzaron el umbral de apoyo necesario para que la junta las revisara, animamos a los votantes, independientemente del sentido de su voto, a que aportaran sus comentarios sobre los elementos de las pautas de ejecución que consideraban que debían cambiarse o arreglarse, así como el motivo, por si parecía aconsejable lanzar una nueva ronda de ediciones que abordaran las preocupaciones de la comunidad. El personal de la Fundación que ha estado revisando los comentarios nos ha informado de algunos de los temas emergentes, y como resultado hemos decidido, como Comité de Asuntos Comunitarios, pedir a la Fundación que vuelva a convocar al comité de redacción y que lleve a cabo otro contacto con la comunidad para perfeccionar las pautas de ejecución basándose en las opiniones de la comunidad recibidas en la votación recientemente concluida. Para mayor claridad, estos comentarios se han agrupado en 4 secciones, como se indica a continuación: # Identificar el tipo, la finalidad y la aplicabilidad de la formación; # Simplificar el lenguaje para facilitar su traducción y comprensión por parte de los no expertos; # Explorar el concepto de afirmación, incluyendo sus pros y sus contras; # Revisar las funciones contradictorias de la privacidad/protección de la víctima y el derecho a ser escuchado. Es posible que surjan otros problemas durante las conversaciones, y sobre todo a medida que evolucione el borrador de las pautas de ejecución, pero consideramos que éstas son las principales áreas de preocupación para los votantes y pedimos al personal que facilite la revisión de estos temas. Tras un mayor compromiso, la Fundación debería volver a realizar la votación de la comunidad para evaluar el borrador renovado de las pautas de ejecución, para ver si el nuevo documento está entonces listo para su ratificación oficial. Además, somos conscientes de la preocupación que suscita la nota 3.1 de la Política del Código de Conducta Universal. Estamos ordenando a la Fundación que facilite una revisión de este lenguaje para asegurar que la política cumple sus propósitos de apoyar una comunidad segura e inclusiva, sin esperar a la revisión prevista de toda la política a finales de año. Una vez más, agradecemos a todas las personas que han participado, reflexionando sobre estos retos críticos y difíciles y contribuyendo a mejorar los enfoques de todo el movimiento para trabajar bien en conjunto. Saludos, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (ella)<br /> Presidenta en funciones de la Comisión de Asuntos Comunitarios <br /> Junta Directiva de la Fundación Wikimedia<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 00:33 27 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Convocatoria de candidaturas de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' La Junta directiva busca candidaturas para las elecciones de la Junta directiva de 2022. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Lee más en meta''']] ¡La elección de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] está aquí! Considera la posibilidad de presentar tu candidatura para formar parte de la junta directiva. La Junta directiva de la Fundación Wikimedia supervisa las operaciones de la Fundación Wikimedia. La junta directiva está formada por miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados, y por miembros nombrados por la junta directiva. Cada miembro de la junta directiva tiene un mandato de tres años. La comunidad de Wikimedia tiene la oportunidad de votar a los miembros seleccionados por la comunidad y los afiliados. La comunidad de Wikimedia votará para cubrir dos puestos en la junta directiva en 2022. Esta es una oportunidad para mejorar la representación, la diversidad y la experiencia de la junta directiva como equipo. ¿Quiénes son los candidatos potenciales? ¿Eres un candidato potencial? Averigua más en la página [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|de solicitud]]. Gracias por tu apoyo, Estrategia y Gobernanza del Movimiento en nombre del Comité Electoral y de la junta directiva<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 15:59 28 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13 29 abr 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Noticias de Edición 2022 #1</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Leerlo en otro idioma]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Lista de suscripción a este boletín plurilingüe]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta.]] La [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|herramienta de nuevo tema]] ayuda a los editores a crear nuevas ==secciones== en páginas de discusión. Los nuevos editores han tenido más éxito con esta nueva herramienta. Puedes [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|leer el informe]]. Pronto, el equipo de Edición la ofrecerá a todos los editores de las 20 Wikipedias que han participado en el test. Podrás desactivarla en [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:54 2 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Quiddity (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 --> == Se buscan voluntarios electorales para la próxima elección a la Junta Directiva de la WMF == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> El equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento está buscando miembros de la comunidad para actuar como voluntarios en las próximas elecciones de la junta directiva. La idea del programa de voluntariado electoral surgió durante la elección de la junta directiva de la Fundación Wikimedia de 2021. Este programa resultó ser un éxito. Con la ayuda de los Voluntarios Electorales pudimos aumentar el alcance y la participación en las elecciones en 1.753 votantes con respecto a 2017. La participación general fue del 10,13%, 1,1 puntos porcentuales más, y 214 wikis estuvieron representados en las elecciones. Un total de 74 wikis que no participaron en 2017 generaron votantes en las elecciones de 2021. ¿Puedes ayudar a mejorar la participación? Los voluntarios electorales ayudarán en las siguientes áreas: * Traducir mensajes cortos y anunciar el proceso electoral en curso en los canales comunitarios * Opcional: Supervisar los canales comunitarios para recibir comentarios y preguntas de la comunidad Los voluntarios deben: * Mantener la política de espacio amigable durante las conversaciones y eventos * Presentar las indicaciones y la información de la votación a la comunidad de forma neutral ¿Quieres ser voluntario electoral y asegurarte de que tu comunidad está representada en la votación? Inscríbete [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|aquí]] para recibir actualizaciones. Puedes utilizar la página [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|de conversación]] para hacer preguntas sobre la traducción </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 21:31 5 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Hablemos sobre el proyecto de mejoras para el escritorio == [[File:WP20Symbols MediaWiki light background.svg|200px|right]] Hola. Haz notado que algunos wikis tienen un [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|diferente desktop interfaz]]? Quieres saber sobre los próximos pasos? Quizás tienes preguntas o ideas con respecto al diseño o asuntos técnicos? Unete a una reunión on-line con el equipo que trabaja en el Desktop Mejoras! Se llevará a cabo el '''17 de mayo de 2022 a las [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1200 12:00 UTC] y [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220517T1900 19:00 UTC]''' en Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/86217494304 Haga clic aquí para unirse]'''. ID de la reunión: 86217494304. [https://wikimedia.zoom.us/u/k7CirSh8W Números de llamada por teléfono internacional para Zoom]. '''Agenda''' * Actualización sobre los desarrollos recientes * Preguntas y respuestas, discusión '''Detalles de la reunión''' La reunión no será grabada ni transmitida. Las notas se tomarán en un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# archivo de Google Docs de]. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (La Gerente del producto) quién será la anfitriona para esta reunión. La presentación se dará en inglés. Podemos responder preguntas hechas en Inglés, italiano, polaco; también, y sólo en la primera reunión: Farsi y vietnamita; sólo en la segunda reunión: '''español''', portugués y ruso. Si desea hacer preguntas con anticipación, agréguelas en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión]] o envíelas a sgrabarczuk@wikimedia.org. En esta reunión, se aplican tanto la [[foundation:Friendly_space_policy|Política de espacios amigables]] como el [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Código de conducta]] para los espacios técnicos de Wikimedia. Zoom no está sujeto a la [[foundation:Privacy_policy|Política de privacidad de WMF]]. ¡Esperamos verte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 01:44 17 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Campaña de recaudación de fondos en América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) == Querida/os toda/os, Quería dar seguimiento a mis anuncios anteriores sobre la campaña de recaudación de fondos de la Fundación Wikimedia en América Latina. Como se mencionó, la campaña de recaudación de fondos se llevará a cabo en 7 países de América Latina (Argentina, Brasil, Chile, Colombia, México, Perú y Uruguay) y estaremos enviando correos electrónicos a las personas que han donado previamente desde América Latina desde el 23 de mayo hasta el 10 de junio y publicaremos banners en la Wikipedia en Español desde el 31 de mayo hasta el 28 de junio. Puedes encontrar ejemplos de banners que se mostrarán durante la campaña en la [[m:Fundraising/LatAm2022campaign|página de meta de la campaña para América Latina]]. Allí también se puede encontrar toda la información relevante en torno a la campaña y la invitación a todas y todos los que estén interesados a participar a través de la página de discusión o a ponerse en contacto conmigo directamente. También hemos publicado un post (en [https://wikimediafoundation.org/news/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ inglés], [https://wikimediafoundation.org/es/2022/05/17/wikimedia-foundation-kicks-off-fundraising-campaigns/ español]) sobre nuestras próximas campañas (en América Latina, India y Sudáfrica). En general, antes y durante la campaña, puedes ponerte en contacto con nosotros: * En la [[m:Talk:Fundraising|página de discusión]] del equipo de recaudación de fondos. * Si necesitas reportar un error o problema técnico, por favor crea un [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?template=118862 ticket en phabricator]. * Si ves que un donante tiene dificultades para donar, por favor remítelo a [https://donate.wikimedia.org donate.wikimedia.org]. Gracias y saludos, [[User:JBrungs (WMF)|Julia Brungs]], 12:34 25 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisiones de las pautas de ejecución del Código Universal de Conducta (CdCU)</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Nos gustaría ofrecer una actualización del trabajo sobre las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. Tras la conclusión de la votación de la comunidad sobre las pautas en marzo, el [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Comité de Asuntos Comunitarios (CAC)]] de la Junta [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ pidió que se revisaran varias áreas de las pautas para mejorarlas] antes de que la junta haga su revisión final. Estas áreas se identificaron a partir de los debates y comentarios de la comunidad durante la votación. El CAC también pidió que se revisara la controvertida Nota del 3.1 del propio CdCU. Una vez más, ¡muchas gracias a todos los que han votado, especialmente a los que han dejado opiniones y comentarios constructivos! El equipo del proyecto está trabajando con la Junta para establecer un calendario para este trabajo, y lo comunicará el próximo mes. Los integrantes de los dos anteriores [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|comités de redacción del CdCU]] han ofrecido generosamente su tiempo para ayudar a dar forma a las mejoras de las pautas. Puedes leer más sobre ellos y su trabajo [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|aquí]], así como leer [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|resúmenes de sus reuniones semanales en 2022]]. Los wikimedistas han aportado muchos comentarios valiosos junto con la votación y en otras conversaciones. Dado el tamaño y la diversidad de la comunidad Wikimedia, hay aún más voces que pueden dar ideas sobre cómo mejorar las pautas de ejecución y añadir ideas aún más valiosas al proceso. Para ayudar al comité de revisiones a identificar mejoras, se solicitan aportaciones sobre varias cuestiones para la revisión del comité. Visita las páginas en meta ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión de las pautas]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discusiones sobre la revisión del texto de las políticas]]) para hacer llegar tus ideas al comité: es muy importante que se escuchen los puntos de vista de las distintas comunidades antes de que el comité comience a redactar las propuestas de revisión. En nombre del equipo del proyecto del CdCU, <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 12:10 26 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July. This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. The campaign will run from July 1 to August 31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]]. The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]] For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]]. Best,<br/> [[User:Ammarpad|Ammar A.]]<br/> Global Coordinator<br/> Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.<br /> 17:39 31 may 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Martin Urbanec@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&oldid=23230284 --> == Actualización sobre el proyecto de Mejoras de Escritorio == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Haciendo este el nuevo default Hola. Quería ponerte al día sobre el proyecto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Mejoras de escritorio]], en el que el equipo web de la Fundación Wikimedia ha estado trabajando estos últimos años a partir del feedback recibido en nuestras wikis piloto. ¡Nuestro trabajo está casi finalizado! 🎉 Nos encantaría que estas mejoras se convirtieran en la opción por defecto para lectores/as y editores/as de todas las wikis. <span style="background-color:#fc3;">Durante las próximas semanas, mantendremos conversaciones con las comunidades de más wikis, incluida la tuya. 🗓️</span> Estaremos encantados de contar con tus sugerencias. Los objetivos del proyecto son hacer la interfaz más accesible y cómoda para los lectores y más útil para los usuarios avanzados. El proyecto consiste en una serie de mejoras de las funcionalidades que facilitan la lectura y el aprendizaje, la navegación dentro de la página, la búsqueda, el cambio de idioma, el uso de las pestañas de los artículos y el menú de usuario, etc. Las mejoras ya son visibles por defecto para los lectores/as y editores/as de más de 30 wikis, entre las que se encuentran las Wikipedias en [[:fr:|Francés]], [[:pt:|Portugués]], y [[:fa:|Persa]]. Los cambios se aplican sólo a la apariencia [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector], aunque siempre será posible volver a la versión anterior de manera individual. Los usuarios de [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] o [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] no notarán ningún cambio. ; Las nuevas funcionalidades * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Índice de contenidos]] - más fácil de localizar, de identificar el contexto de la página así como navegar por ella sin necesidad de desplazarse. Actualmente se está probando en nuestras wikis piloto. También está disponible para los editores que hayan optado por la apariencia Vector 2022 en sus Preferencias. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Herramientas de página]] - ahora, hay dos tipos de enlaces en la barra lateral. Existen acciones y herramientas para páginas individuales, como los [[Special:RecentChangesLinked|Cambios en enlazadas]], y enlaces que afectan a toda la wiki, como los [[Special:RecentChanges|Cambios recientes]]. Vamos a separarlos en dos menús intuitivos. ; Cómo activar las mejoras [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es posible activar la nueva apariencia Vector 2022 [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|en la pestaña de apariencia dentro de las preferencias]] seleccionando "{{int:skinname-vector-2022}}". También es posible activarla en todas las wikis utilizando las [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|preferencias globales]]. * En las wikis en las que los cambios son visibles por defecto para todos los editores, siempre pueden optar por utilizar la versión heredada de vector (2010). Hay un enlace fácilmente accesible en la barra lateral de la nueva Vector (2022). ; Más información y participación en nuestros eventos Si quieres estar al tanto de las novedades de nuestro proyecto, puedes [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|suscribirte a nuestro boletín]]. Además, puedes encontrar toda la información en las [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|páginas del proyecto]], consultar [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|nuestras preguntas frecuentes]], escribir en la [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|página de discusión del proyecto]] (en cualquier idioma), y [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|unirte a una reunión online con nosotros]]. También puedes dejar cualquier comentario en mi página de discusión o en la de [[user:Zapipedia_(WMF)|Zapipedia (WMF)]]. ¡Muchas gracias! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|discusión]]) 15:59 21 xun 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Es_fallback&oldid=22626209 --> == Deployment of FLORES Machine Translation to Asturian Wikipedia == Hello Friends! The WMF Language team has added another machine translation (MT) support for the Content Translation in Asturian Wikipedia called FLORES. This means that you can choose to use [https://ai.facebook.com/blog/the-flores-101-data-set-helping-build-better-translation-systems-around-the-world/ FLORES machine translation] when translating Wikipedia articles to Asturian using [[Especial:Traducción de contenidos|the Content Translation tool]]. The FLORES Machine Translation service is provided by an [https://ai.facebook.com/ AI research team at Meta] through a free for use API key that allows the Content Translation to access the service on the FLORES server for an evaluation trial period. This MT is set as optional; in your Wikipedia, which means you can choose not to use it as your preferred initial translator. If you decide to use this service, you can select "FLORES" from the "Initial Translation" dropdown menu where you will find other existing machine translation services on the sidebar. The Wikimedia Foundation has worked out an agreement that allows the use of FLORES without compromising Wikipedia’s policies about attribution of rights, your privacy as a user, and brand representation. You can find more information about the FLORES Machine translation on [[mw:Content_translation/Machine_Translation/Flores#Summary_of_our_agreement_with_Meta|this page]]. Please note that the use of the FLORES MT is optional. However, we would want your community to: * use it to improve the quality of the Machine Translation service; and * [[mw:Talk:Content_translation|provide feedback]] about its quality and ask any questions you might have about this addition. We trust that this addition is a good support to the Content Translations tool towards having better quality articles in Asturian Wikipedia. Thank you! On behalf of the WMF Language team. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 23:08 21 xun 2022 (UTC) == Enabling Content and Section translation tool in Asturian Wikipedia == {{Int:Hello}} Friends! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. The WMF Language team is pleased to let you know that we will like to enable the Section and Content translation tool in Asturian Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test the new [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation tool] so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it Below is background information about the tools and how you can test the Section translation tool. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. However, the tool is not out of beta in Asturian Wikipedia, limiting the discoverability of the tool and its use and blocking the enablement of the Section translation in your Wikipedia [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device We plan to enable the tools on Asturian Wikipedia in the coming week if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tools and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have as a reply to this message or on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]] '''Try the Section translation tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=fa&sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Asturian Wikipedia, you’ll have access to [[:ast:Special:ContentTranslation|https://ast.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation on [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. We want to hear about your impressions on *The section translation tool *What do you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool Thanks and we look forward to your feedback and questions. [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 12:06 29 xun 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. ===Content and Section Translation tool enabled in Asturian Wikipedia === {{Int:Hello}} Friends! The WMF Language team is pleased to let you know that we [https://ast.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=ast&sx=true&section=#/ have enabled the Section translation] and [https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=ast#draft Content translation] tools in Asturian Wikipedia. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation tool] can be discovered by users [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|from their preferences]]. Also, with the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section translation tool], you can start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Asturian. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Asturian. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|left|Sx-language-selector-invite-th|Image of the entry point]] We know that these tools will help translators in your community to add content using any device with ease. Content created with the Content and Section Translation tool will be marked with the "[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=contenttranslation-v2&wpfilters%5B%5D=newusers contenttranslation]" and “[https://ast.wikipedia.org/wiki/Especial:Rexistru?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers sectiontranslaiton]” tag, respectively, for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tools and reviewing the content created with it. So, enjoy the tools and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Usuariu:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usuariu alderique:UOzurumba (WMF)|alderique]]) 20:02 19 xnt 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Usuariu:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usuariu alderique:MediaWiki message delivery|alderique]]) 16:12 4 xnt 2022 (UTC) </div> <!-- Mensaxe unviáu por User:Tiven2240@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Proponer declaraciones para la brújula electoral de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios en las [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|elecciones de la junta directiva de 2022]] a que [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propongan declaraciones para utilizarlas en la brújula electoral]]. La brújula electoral es una herramienta que ayuda a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se ajustan a sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan utilizando una escala Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta de la brújula electoral. Los votantes utilizarán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se ajustan a las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la Brújula Electoral: Del 8 al 20 de julio: los voluntarios proponen declaraciones para la Brújula Electoral 21 - 22 de julio: El comité electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés. 23 de julio - 1 de agosto: los voluntarios votan las declaraciones 2 - 4 de agosto: El comité electoral selecciona las 15 mejores declaraciones 5 - 12 de agosto: los candidatos se alinean con las declaraciones 15 de agosto: se abre la Brújula Electoral para que los votantes puedan guiarse en su decisión de voto El comité electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto. El comité electoral supervisará el proceso, con el apoyo del equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento. El MSG comprobará que las preguntas sean claras, que no haya duplicados, que no haya errores tipográficos, etc. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 05:01 15 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Anuncio de los seis candidatos a la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Los representantes de los afiliados han finalizado su periodo de votación. Los candidatos seleccionados de la junta directiva de 2022 son: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) Puedes ver más información sobre los [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|resultados]] y [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|estadísticas]] de esta elección de la Junta. Las organizaciones afiliadas seleccionaron a los representantes para que votaran en nombre de la organización afiliada. Los representantes de los afiliados propusieron preguntas para qué los candidatos respondieran a mediados de junio. Estas respuestas de los candidatos y la información proporcionada por el comité de análisis sirvieron de apoyo a los representantes a la hora de tomar su decisión. Tóma un momento para agradecer a los representantes de los afiliados y a los miembros del Comité de Análisis su participación en este proceso y su contribución al crecimiento de la junta directiva en cuanto a capacidad y diversidad. Estas horas de trabajo voluntario nos conectan a través de la comprensión y la perspectiva. Gracias por tu participación. Gracias a los miembros de la comunidad que se presentaron como candidatos a la junta directiva. Considerar la posibilidad de formar parte de la junta directiva no es una decisión fácil. El tiempo y la dedicación que los candidatos han mostrado hasta este momento hablan de su compromiso con este movimiento. Enhorabuena a los candidatos que han sido seleccionados. Un gran reconocimiento y gratitud para aquellos candidatos no seleccionados. Por favor, sigan compartiendo su liderazgo con el movimiento Wikimedia. ¿Qué pueden hacer ahora los votantes? [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Revisar los resultados del proceso de selección de los afiliados]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Lee más aquí sobre los próximos pasos en la elección de la junta directiva de 2022]]. Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 11:45 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Votar por las declaraciones de la brújula electoral</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Se invita a los voluntarios de las elecciones de la junta directiva [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022]] a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|votar por las declaraciones que se utilizarán en la brújula electoral]]. Puedes votar por las declaraciones que te gustaría que se incluyeran en la brújula electoral en meta. La brújula electoral es una herramienta para ayudar a los votantes a seleccionar a los candidatos que mejor se alinean con sus creencias y puntos de vista. Los miembros de la comunidad propondrán declaraciones para que los candidatos respondan usando una escala de Lickert (de acuerdo/neutral/desacuerdo). Las respuestas de los candidatos a las declaraciones se cargarán en la herramienta brújula electoral. Los votantes emplearán la herramienta introduciendo su respuesta a las declaraciones (de acuerdo/desacuerdo/neutral). Los resultados mostrarán los candidatos que mejor se alinean con las creencias y opiniones del votante. Este es el cronograma de la brújula electoral: *<s>Del 8 al 20 de julio: Los voluntarios proponen declaraciones para la brújula electoral</s> *<s>21 - 22 de julio: El Comité Electoral revisa las declaraciones para que sean más claras y elimina las declaraciones que no son de interés.</s> *25 de julio - 3 de agosto: Los voluntarios votan las declaraciones *4 de agosto: El Comité Electoral selecciona las 15 mejores declaraciones *5 - 12 de agosto: los candidatos se identifican con las declaraciones *16 de agosto: se abre la brújula electoral para que los votantes puedan orientar su decisión de voto El Comité Electoral seleccionará las 15 mejores declaraciones a principios de agosto Saludos, Estrategia y Gobernanza del Movimiento ''Este mensaje ha sido enviado en nombre del Grupo de Trabajo de Selección de la Junta Directiva y del comité electoral'' <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 19:27 28 xnt 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 17:08 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza – Número 7</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Novedades en materia de Estrategia del Movimiento y Gobernanza'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Número 7, julio-septiembre de 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Leer el boletín completo''']]</span> ---- ¡Bienvenida/o a la 7ª edición de las novedades de la Estrategia y Gobernanza del Movimiento! El boletín distribuye noticias y eventos relevantes sobre la implementación de las recomendaciones de la [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Estrategia del Movimiento]], otros temas relevantes relacionados con la gobernanza del movimiento, así como diferentes proyectos y actividades apoyadas por el equipo de Estrategia y Gobernanza del Movimiento (MSG) de la Fundación Wikimedia. El boletín MSG se entrega trimestralmente, mientras que el más frecuente [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|semanario de Estrategia del Movimiento]] se entregará semanalmente. Por favor, recuerda suscribirte [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|aquí]] si quieres recibir futuros números de este boletín. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movimiento de sostenibilidad''': Se ha publicado el informe anual de sostenibilidad de la Fundación Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continuar leyendo]]) * '''Mejorando la experiencia del usuario''': recientes mejoras en la interfaz de escritorio de los proyectos Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continuar leyendo]]) * '''Seguridad e inclusión''': actualización del proceso de revisión de las pautas de ejecución del Código de Conducta Universal. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continuar leyendo]]) * '''Equidad en la toma de decisiones''': informes de las conversaciones de los pilotos de los hubs, avances recientes del Comité de Redacción de la Carta del Movimiento y un nuevo libro blanco para el futuro de la participación en el movimiento Wikimedia. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continuar leyendo]]) * '''Coordinación de grupos de interés''': lanzamiento de un servicio de ayuda para los afiliados y las comunidades de voluntarios que trabajan en la colaboración de contenidos. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continuar leyendo]]) * '''Desarrollo del liderazgo''': actualizaciones de los proyectos de liderazgo de los organizadores del movimiento Wikimedia en Brasil y Cabo Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continuar leyendo]]) * '''Gestión del conocimiento interno''': lanzamiento de un nuevo portal de documentación técnica y recursos comunitarios. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continuar leyendo]]) * '''Innovar en el conocimiento libre''': recursos audiovisuales de alta calidad para experimentos científicos y un nuevo kit de herramientas para grabar transcripciones orales. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continuar leyendo]]) * '''Evaluar, iterar y adaptar''': resultados del proyecto piloto del paisaje de la equidad ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continuar leyendo]]) * '''Otras noticias y novedades''': un nuevo foro para discutir la implementación de la Estrategia de Movimiento, la próxima elección de la Junta directiva de la Fundación Wikimedia, un nuevo podcast para discutir la Estrategia de Movimiento, y el cambio de personal para el equipo de Estrategia de Movimiento y Gobernanza de la Fundación. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continuar leyendo]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 22:32 2 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> == Sobre los nomes de los conceyos d'Allande/*Ayande y Miranda/*Balmonte == ¡Hola! Mirando sobre les denominaciones propies n'asturianu d'estos dos conceyos d'Asturies, actualmente los artículos d'éstos nun se correspuenden coles denominaciones que tienen n'asturianu. * Nel casu d''''[[Ayande|Allande]]''', apaez con y griega, *'''''Ayande'''''. Si vamos al ''DALLA'', ehí apaécennos los xentilicios [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2293 '''''allandés'''''] y [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/index.php?cod=2294 '''''allandesu'''''], y na definición, '''''Allande''''', y nel ''DGLA'' de García Arias, [https://mas.lne.es/diccionario/palabra/35133 '''''allandesu'''''], toos estos términos con doble ele. Sólo Ramón d'Andrés y Sánchez Vicente usen les formes con y griega ('''''Ayande''''', '''''ayandés''''', '''''ayandesu'''''), pero esti últimu tamién xunto coles formes con doble ele. Si consultamos los datos del [http://www.unioviedo.es/dgpeasturies/ ''DGPE-Dictadoloxía Tópica d’Asturies''] (siendo d'Andrés ún de los coordinadores) sí usa '''''Ayande''''' pal nome del conceyu, pero depués recueye solo '''''allandés'''''/'''''allandesu''''' pal xentiliciu. Si consultamos la obra de García Arias ''Toponimia Asturiana. El porqué de los nombres de nuestros pueblos'', aquél afirma que'l nome del conceyu nun tien una forma "yeísta" popularmente atestiguada (páx. 695). Y pa cabu, el [http://www.academiadelallingua.com/wp-content/uploads/2014/10/Nomenclator.pdf ''Nomes de conceyos, parroquies, pueblos y llugares del Principáu d’Asturies''] de l'ALLA, denoma a esti conceyu como '''''Allande''''' (anque anota que Diego Catalán recueye nuna de les sos obres la forma con y griega). * Nel casu de '''[[Balmonte|Miranda]]''', equí nun entiendo la razón de que l'artículu d'esta wikipedia use'l términu de '''''Balmonte''''' pal conceyu, darréu que toles fontes y autores llamen ''Miranda'' al conceyu y ''Balmonte'' a la villa; de fechu, cuantayá que pidiera que se renomara l'artículu: vei l'[[Alderique:Balmonte#Sobre'l nome'l conceyu|alderique]] del mesmu, onde mento referencies pa xustificar que'l nome del conceyu ye '''Miranda''' (puen consultase les obres y referencies mentaes pal casu d'Allande, onde en toes apaez '''''Miranda''''' como nome del conceyu). Dicir que l'artículu xutifica'l nome de ''Balmonte'' col espediente toponímicu, pero esto nun afecta al nome del conceyu, polo que la so denominación oficial sigue siendo la castellanizante *Belmonte de Miranda (ye cierto qu'al final menta que "Miranda" se refier a una parte del conceyu, pero esto nun xustifica'l nome de Balmonte pal conceyu). Poro, cuido que teníemos que cambiar el nome de los artículos respectivos d'estos conceyos a '''Allande''' y a '''Miranda'''. Si dalguién sabe o tien dalguna fonte que contradiga tolo anterior, y polo tanto que seyan correctes les actuales formes d'''Ayande'' y ''Balmonte'' (pal conceyu), que lo esponga. Gracies. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:16 6 ago 2022 (UTC) :Nel segundu casu lleí'l mensaxe que punxisti nesi alderique y toi d'acuerdu col treslláu. Toles fontes apunten a la mesma direición. Quiciabes @[[Usuariu:Vsuarezp|Vsuarezp]] pue dicir daqué, que foi quien fixo'l treslláu. Lo más llamadero ye que na [https://www.asturias.es/ast/detalle/-/categories/574807?_com_liferay_asset_categories_navigation_web_portlet_AssetCategoriesNavigationPortlet_articleId=2538491&p_r_p_categoryId=574807&articleId=2538491&title=Toponimia%3A%20procesu%20de%20recuperaci%C3%B3n%20de%20los%20nomes%20tradicionales&redirect=https%3A%2F%2Fwww.asturias.es%2Fast%2Fdetalle%3Fp_p_id%3Dcom_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_EwioZX6xNGgg%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview páxina oficial de la toponimia]'l nome del conceyu sigue apaeciendo como ''Balmonte de Miranda''... :Con ''Allande''/''Ayande'' la propuesta normativa, como dices, ye ''Allande'' y el conceyu entá nun tien toponimia oficial. De toos moos esiste dalgún discutiniu sobre l'asuntu y [https://reunido.uniovi.es/index.php/RFA/article/download/9301/9145/15140 equí] hai un artículu d'Álvarez-Balbuena onde fala del tema, si lo llees nun ta mui d'acuerdu cola propuesta precisamente de García Arias ya indica más fontes pa la forma ''Ayande'' qu'él asegura que ye la popular. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 00:25 9 ago 2022 (UTC) ::¡Hola! Munches gracies por poner esi artículu sobre Allande/Ayande, nun lu conocía (¿puedes dicir ónde ta publicáu? Nun se ve del too bien, y yo les notes al pie y otres partes nun soi a lleeles, y gustábame lleer tol artículu bien). Ye cierto qu'hai duldes sobre si tien de ser Allande o Ayande, por eso d'esti alderique, pero pel momentu y a falta d'una indicación per parte de la Xunta de Toponimia, lo más afayadizo sedría la forma con dos eles. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 09:33 9 ago 2022 (UTC) :::Nun lu alcuentro de más calidá. Ta publicáu nel númberu 2 de la ''Revista de filoloxía asturiana'' de 2002. Si faes ''zoom'' nel llector del sistema imaxino que se ve meyor y distínguese un poquino meyor. Too es tema del criteriu que s'use, nel manual d'estilu pon que tien de ser el nome más espardíu, y de momentu paez que polos resultaos ye más frecuente ''Allande'' anque non por muncho. El nomenclátor diz ''Allande''. Puense indicar dientro del artículu les dos opciones. [http://www.academiadelallingua.com/lletresasturianes/pdf/Art%C3%ADculu%203-Xos%C3%A9%20Miguel%20Su%C3%A1rez%20Fern%C3%A1ndez-Dalg%C3%BAs%20datos%20novos%20da%20toponimia%20del%20occidente%20d%C2%B4Asturias.pdf Nesti otru artículu] escritu en gallego-asturianu fálase d'otros sitios a los que-yos pasa daqué paecío poles diferentes realizaciones fonétiques na zona que se faen nesa fala (tamién en dalgunes parroquies d'Allande/Ayande según l'artículu) como resultaos de dellos grupos llatinos (y que poro nun s'escriben igual), pero, claro, munchos tienen los topónimos oficiales. Dende llueu nin en fala nin n'asturianu dambos soníos son iguales dafechu, conque nun sé d'ónde vien eso. [[Usuariu:Tokvo|Tokvo]] ([[Usuariu alderique:Tokvo|alderique]]) 18:01 9 ago 2022 (UTC) ::::Gracies por indicar la fonte, suponía que tenía que ser d'esa publicación (y nun ye problema de zoom, ye problema de vieyera y güeyos XDDD). Ciertamente nun hai nada claro. Nel ''Dicionario do Galego de Asturias'', de C. X. Varela Aenlle, rexístrase ''allandés (y ''Allande'') y non *aiandés, teniendo en cuenta que la metada occidental d'esti conceyu ye de fala gallega. O seya, otra fonte más qu'usa la forma con doble ele. Bono, esperemos unos díes más pa facer dalgún cambiu si hai que los facer. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 20:22 10 ago 2022 (UTC) Bono, pues como paez que más naide aporta nada que contradiga que les denomaciones pa estos dos conceyos han ser '''Allande''' y '''Miranda''', habrá que cambiar los artículos y entraes rellacionaes. Nel casu d'esi últimu, nun hai retruque porque toles fontes llamen asina al conceyu; nel casu del primeru, ye verdá que nun hai unanimidá, pero como normativamente se prefier la forma con doble ele, esa tien de ser la utilizada equí.--[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 19:24 20 ago 2022 (UTC) Yo de la cuestión llingüística nun digo na, pero de lo que ye'l trabayu wikipédicu sí que pido que si se treslladen esos artículos hai que tener en cuenta tolo qu'enllaza con ellos y facer tol trabayu qu'implica, nun ye sólo treslladar dos artículos. --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 14:32 21 ago 2022 (UTC) :::Pues si ye por trabayu wikipédicu, yo tamién pido un pocoñín de participación y alderique nestos temes, sobre manera como nesti casu que ye de renomar artículos nos qu'hai que facer tresllaos y cambiar enllaces, que naide diz nada pero depués hai retruques polo que se fai. Pues venga, pa nun siguir faciéndolo mal, encárgate tu de facer los correctos tresllaos pal conceyu de Miranda, sobre too porque yá esiste una páxina (de dixebra) denomada asina (pues ver l'alderique de Yoar y el pidimientu que-y fici. Saludos. :[[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 15:52 21 ago 2022 (UTC) ::::Pero a ver, o yo nun soi a esplicame, o tú llees lo que te parez. Naide dixo que se ficieran les coses mal, sólo pidí tener en cuenta tolo qu'implica facer cambeos nos nomes de conceyos, pa que si se fae se faiga bien y non a medies. Hai plantíes, hai xeodatos, hai módulos, hai wikiproyeutos, hai wikidata... Pido responsabilidá de que si se cambien coses, que se faiga tol trabayu y nun se dexen les coses a medies pa que venga otru depués a terminalo. Que tampoco dixe que fuera esti el casu, tan sólo punxe un recordatoriu. Que a mi prestaríame más trabayar en artículos interesantes pa mi y non tener que tar el 90% del tiempo que dedico a la wiki iguando a Tradubot, categoríes mal puestes, plantíes mal feches... Y por cierto, si necesites ayuda o nun sabes cómo facer una cosa, yo ayudo a tol mundo encantáu, pero si me dices ensin más "encárgate tú", creo que nun fae falta que te diga quien se va encargar... --[[Usuariu:Omarete|Omarete]] ([[Usuariu alderique:Omarete|mensaxes]]) 21:09 21 ago 2022 (UTC) :::::Home, si revises l'historial de les mios últimes contribuciones, podrás ver que tuvi dedicándome a cambiar tolo qu'alcontré tanto del testu nos artículos, como'l nome d'estos, amás de plantíes y de dalguna cosa más. ¿Que se m'escapó dalgo? Seguramente, pero non solo cambié'l nome del artículu de "Ayande" pa "Allande" y marché, pues non, tuvi "perdiendo'l tiempu" buscando ónde apaecíen los términos "Ayande/ayandés" pa facer tolos cmabios posibles. Y ser alministrador lleva tener que facer esi trabayu estra, o eso creo yo. Y lo d'encargase de facer ciertos cambeos, precisamente como nun sé facelo, pa eso escribí a Yoar y por eso te remití pa que lo vieras. Saludos. [[Usuariu:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">'''Limotecariu'''</span>]] [[Usuariu alderique:Limotecariu|<span style="color:#6b5a40;">''(alderique)''</span>]] 05:06 22 ago 2022 (UTC) == <span lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Aplazamiento en la elección de la junta directiva de 2022</span> == <div lang="es" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Puedes encontrar este mensaje traducido a otros idiomas en meta.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hola a toda/os, Hoy me pongo en contacto en relación con el calendario de votaciones para la elección de la junta directiva. Como muchos de ustedes ya saben, este año ofrecemos una [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Brújula electoral]] para ayudar a los votantes a identificar la postura de los candidatos en algunos temas clave. Varios candidatos solicitaron una ampliación de la restricción de caracteres en sus respuestas ampliando sus posiciones, y el Comité Electoral consideró que su razonamiento era coherente con los objetivos de un proceso electoral justo y equitativo. Para garantizar que las declaraciones más largas puedan traducirse a tiempo para las elecciones, el Comité Electoral y el Grupo de Trabajo para la Selección de la Junta Directiva decidieron retrasar una semana la apertura de las elecciones de la Junta Directiva, tiempo que el equipo de apoyo a las elecciones propuso como ideal. Aunque no se espera que todo el mundo quiera utilizar la brújula electoral para fundamentar su decisión de voto, el Comité Electoral consideró que era más apropiado abrir el periodo de votación con traducciones esenciales para que los miembros de la comunidad, en todos los idiomas, puedan utilizarla si desean tomar esta importante decisión. La votación se abrirá el 23 de agosto a las 00:00 UTC y se cerrará el 6 de septiembre a las 23:59 UTC. Atentamente, Matanya, en nombre del Comité Electoral <section end="announcement-content" /> </div> [[User:Oscar . (WMF)|Oscar . (WMF)]] 14:25 15 ago 2022 (UTC) <!-- Mensaxe unviáu por User:Oscar . (WMF)@metawiki usando la llista de https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/es&oldid=23184990 --> lrot3c13hmc6xqrmzvifju47051xihq 0 256000 3710308 3625456 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Berducedo'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Berducedo (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 25,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 898 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] f0clal4hg4bax53fa1tee0gfrvo3331 0 256003 3710396 3625463 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Zalón'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Zalón (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 540 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] o1zfzp5xb0kkwzap80k4py47jtycvp7 0 256004 3710356 3625466 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Pumar'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Zalón (parroquia)|Zalón]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 8,30 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 640 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Pumar}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] lzz2ieyneglmh6bi51dmd2n5d1zd6wf 0 256005 3710360 3625469 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Samartín de Beduléu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Zalón (parroquia)|Zalón]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 6,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 580 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] pfufmtvlbndrzvttpud69yj7poblk9j 0 256006 3710386 3625471 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''La Veiga'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Zalón (parroquia)|Zalón]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 7,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 520 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|La Veiga}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Veiga, La]] e4rdfepx5jcta3846zz4e2vaha62uav 0 256007 3710320 3625474 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Carcedo'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 25,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 700 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] oswbkh2atmt5z1xe2j070vq5kxgy0ey 0 256008 3710323 3625476 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Castaedo'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 20,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 623 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Castaedo}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] tuhlhdgri32rmtmali4ek4yj8ukvpb2 0 256009 3710335 3625479 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Llago'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Llago (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 20,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 885 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 8y07j3hcsgmw6dxihq8v8g8plw6kn08 0 256010 3710340 3625482 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Montefurao'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 16,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 900 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] b6v9bkvr48i64t6xgbobx25xdupxrsx 0 256011 3710370 3625484 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''San Pedro'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 19,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 600 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|San Pedro}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] lhy0cwzkr3wkvoiot4ug86rv5o6sf32 0 256012 3710385 3625486 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Villar'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 24,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 476 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Villar, El]] 2fiaudctc90dsn1lmb4ifklgbj9xa3x 0 256013 3710391 3625488 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Villardexusto'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Llago (parroquia)|Llago]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 26,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 720 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 92i5cf2kxykws0vk0fmb222tgyy8zr0 0 256014 3710305 3625535 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Arganzúa'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Ḷḷinares (parroquia d'Ayande)|Ḷḷinares]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 8,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 620 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] qsk1w0dezpr82lbzuig2nwz04ooxhjb 0 256015 3710468 3710240 2022-08-22T07:01:38Z YoaR 37624 YoaR treslladó la páxina "[[Ḷḷinares (Ayande)]]" a "[[Ḷḷinares (Allande)]]": ver https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ḷḷinares'''{{toponimia|Allande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Ḷḷinares (parroquia d'Allande)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Allande]]. Alcuéntrase a 7,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 520 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Ḷḷinares}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] jpv753qttsi9tcwa97hf2b3rhwh9s07 0 256016 3710347 3625546 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''La Ponte Ḷḷinares'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Ḷḷinares (parroquia d'Ayande)|Ḷḷinares]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 7,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 420 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Ponte Ḷḷinares, La]] etyyuojjlw83aksujj4h39xwbwpmds6 0 256017 3710317 3625562 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Carcéu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 21,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 720 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Carcéu}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 5dedcmx74udprx1uno7qawhuvs1kh15 0 256018 3710390 3625568 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ḷḷomes'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Ḷḷomes (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 11,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 420 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] jp88jwc5qlxwjfbj4j3ctln7omma5mj 0 256019 3710342 3625575 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''L'Outeiru'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Ḷḷomes (parroquia)|Ḷḷomes]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 9,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 520 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|L'Outeiru}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Outeiru]] 7jag3xd1e0274ivi75eh6vm4huzggvr 0 256020 3710374 3625500 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Taraé'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[??omes (parroquia)|??omes]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 11,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 610 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] jxm3ckr2crdg4hnmc9lzth31qdc44ou 0 256021 3710306 3625502 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Argancinas'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Paraxes (parroquia)|Paraxes]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 13,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 460 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] ohktfzd418huj7p0hq9zv9yvjzesxja 0 256022 3710345 3625504 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Paraxes'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Paraxes (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 15,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 540 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] g4kl7o3zi221lo24132gn1u7jz39zuw 0 256023 3710316 3625506 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Caleyu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 700 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] s0bpihjiwvk8gv8cz4rxw9946sbdz4m 0 256024 3710398 3625509 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Zreiceda'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 675 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 4f067sf035zl7p30vv2gyet1a8iibyn 0 256025 3710321 3625590 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Cimaviḷḷa'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 1,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 620 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 5pfx9afpgjt39nza0odsv9akng5la5l 0 256026 3710326 3625513 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Culubréu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 630 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] tcy8rimggc53h88geefx65llurghvff 0 256027 3710332 3625516 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ferrói'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 620 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] j4pex07bx00wd8o1q10yitzx7mty3jv 0 256028 3710334 3625519 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Fresnéu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 460 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Fresnéu}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] t4vi0t5xeyxb5bmc7ugbhj7sscsc30q 0 256029 3710343 3625522 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Mazu'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 1,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 550 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Mazu, El]] bikr5lvpbwcv2ivmlyxsaoc712zfqn9 0 256032 3710351 3625528 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Penablanca'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 1,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 725 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] qiom765jt1a8kkhtt35hjbaofy6yrqy 0 256033 3710354 3625531 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Penaseita'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 2,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 760 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] qmffgs0zdt6iri9bx5bnfjft23yxu24 0 256034 3710365 3625534 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''La Reigada'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 740 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|La Reigada}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Reigada, La]] m39py4qkl64mqjbald0jff675zmk7cn 0 256035 3710362 3625536 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''La Roza'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 4,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 420 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|La Roza}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Roza, La]] mxfx9oxhbv8ws935g5knyq4groe5yqf 0 256036 3710379 3625537 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Valbona'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 4,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 700 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Valbona}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 99zdtzle6u812pr5kln7lcz1rkbha7z 0 256037 3710394 3625597 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Viḷḷafrontú'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[La Puela (parroquia)|La Puela]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 3,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 620 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 8kgnx40mear1voc5mex81c3rm7bpxkc 0 256038 3710312 3625541 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Beveraso'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 31,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 350 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 4nbmpbqwnmhgbif5vyu5ry78cjl3cxz 0 256039 3710313 3625545 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Boxo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 31,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 440 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] pa8itjjg3ihcbvplbqt53nytgms8sq8 0 256040 3710314 3625547 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Busllavín'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 31,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 500 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] ebvrtfi40vvwysyxhh5r4dspocxw3wy 0 256041 3710325 3625549 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ema'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 35,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 390 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] p7grexw03o1fc79oaxru2leo4nn1hfz 0 256042 3710336 3625551 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Freisnedo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 38,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 310 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] sp2li0n147fh3j87jt234yjkjig4xe6 0 256043 3710348 3625554 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Murias'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 40,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 430 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Murias}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] gtuu2tkgxcu5sq3okk3yfqpvsjtwncj 0 256044 3710367 3625558 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''A Quintá '''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 36,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 365 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|A Quintá }} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Quinta, A]] ovok0m3myc9arnulxnsu20t1fezghmq 0 256045 3710369 3625561 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Santo Miyao'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Santo Miyao (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 37,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 320 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] h1kcypu1t1ivxsvs2wsmg9jsle9fsfj 0 256046 3710382 3625564 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Vallías'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 37,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 275 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] dbu00472m9kfe0s67ddwiuzls3xvvcl 0 256047 3710387 3625566 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Villardecabo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Santo Miyao (parroquia)|Santo Miyao]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 34,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 420 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] ejoyeyi08iz23z1mcr0bb9fxqdl9a5r 0 256048 3710303 3625570 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Aguanes'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 36,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 400 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 5l95p6j1166qokik7h1zop8iw7igq82 0 256049 3710315 3625574 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Busvidal'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 30,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 860 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 3c5oylwnnz56lc47h5ry88qff1ak2qp 0 256050 3710324 3625576 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Cornoyo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 35,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 500 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] b4se93qqitktgydrv4cdkcw0yx8czbo 0 256051 3710328 3625577 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Enxertal'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 25,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 600 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Enxertal, El]] 7vvdip7e13pqh43awjk74n7f7ox0gvi 0 256052 3710346 3625579 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''A Furada'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 34,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 590 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Furada, A]] 8x9n1lumxava949bo4psmeqaoz5iumw 0 256053 3710341 3625580 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Paradas'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 30,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 710 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Paradas}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] be2unlu7q1487412vwo3myj74zk1rv3 0 256054 3710353 3625583 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Probo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 25,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 500 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Probo, El]] efmsct6pjb4bga63eku04n3xurwmhb3 0 256055 3710361 3625585 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Robledo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 30,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 440 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Robledo}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] lvlxb8jdshzgy0rvo3qbd393fe7g3zr 0 256056 3710363 3625588 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Rubieiro'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 34,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 620 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] piyet0p5447n3govdw53m2urw8oxynp 0 256057 3710364 3625592 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Salcedo'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 30,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 680 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Salcedo}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 67hcn8nbu83k9ihjwmr8xfjxycnvq3v 0 256059 3710376 3625596 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Tremao'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 33,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 400 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] s4eh67zjkn9m5ueqc5t4hel45q8ogia 0 256060 3710388 3625599 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Vilasonte'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Samartín (parroquia d'Ayande)|Samartín]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 29,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 505 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] tfpydb67ys438nm8rxfyy7ayydt17fk 0 256061 3710309 3625601 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Barras'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 38,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 450 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] lsxjvr5an4y228o9j6j3vtpv2hwzndw 0 256062 3710311 3625603 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Bustarel'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 39,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 540 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] p5xhrdt70btuywj2384l2oybvn75a7w 0 256063 3710319 3625605 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Colada'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 37,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 470 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 478ftj4mpmzh8kjr93wxfc7spseqttw 0 256064 3710331 3625606 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Fonteta'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 38,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 525 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] elgxamp2toyj7h1ckd3n90wmls6t7b3 0 256066 3710378 3625610 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Trabaces'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 36,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 500 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] hljsrfcz7xy6e8nrn8k60z0uqrtzs4l 0 256067 3710383 3625612 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Vilalaín'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 42,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 600 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] gcwie5gx3xijw9it33ia4d6bj0eju6x 0 256068 3710384 3625614 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Vilanova'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[San Salvador (parroquia)|San Salvador]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 39,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 510 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Vilanova}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] r4jj3jiv2vd07huiq4opu3jq7qw5qix 0 256069 3710318 3626142 2022-08-21T14:53:54Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Carbaéu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 6,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 630 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] lskv1is284a3mflccosnivcd68gkk5g 0 256070 3710349 3625644 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Prada'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 8,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 580 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Prada}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 3onmy1j77iocmj7xq496k6t3y0m9r09 0 256071 3710350 3625652 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Pradieḷḷa'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 6,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 640 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] eg47f9u3kbr4z7an0up5nni747uwl5b 0 256072 3710371 3625647 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Santuyanu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 6,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 670 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|Santuyanu}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 7ciyqif4wz9sobcrtxt4udy5wou3u2v 0 256073 3710373 3625661 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Tamuñu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷagrufe (parroquia)|Viḷḷagrufe]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 3,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 564 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 7hisq8ay148l8qt8qnc0qx1ppt4rshc 0 256074 3710395 3625658 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Viḷḷagrufe'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Viḷḷagrufe (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 640 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] j9b76fm9k383g7wtuzwcu2cmymp9ppd 0 256075 3710307 3625665 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Almoñu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷar de Sapos (parroquia)|Viḷḷar de Sapos]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 17,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 880 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] i9xgsveqfvl158zp2hszx1ymit1i46y 0 256076 3710372 3625666 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Selce'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷar de Sapos (parroquia)|Viḷḷar de Sapos]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 18,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 630 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 8avm803ttk83g1sv9kl8di1pu32owfl 0 256077 3710397 3625664 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Viḷḷar de Saposs'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Viḷḷar de Sapos (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 18,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 560 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 0otogllm1b9dy3ixkf8txc1hv1zt4e4 0 256078 3710333 3625668 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Figueras'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷabaser (parroquia)|Viḷḷabaser]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 600 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] khi5xpoj7ts6fvx48d9ysfu1836zvd5 0 256079 3710377 3625674 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Pinieḷḷa'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷabaser (parroquia)|Viḷḷabaser]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 600 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 47guuvoczc0ojl4ex57s8h1lvsjbv3o 0 256080 3710355 3625669 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ruvena'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷabaser (parroquia)|Viḷḷabaser]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 4,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 515 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 2tbffbgypi7fhn02dkw8iq3uj7tp37o 0 256081 3710389 3625671 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Viḷḷabaser'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] del [[Viḷḷabaser (parroquia)|mesmu nome]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 5,50 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 560 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] r506jafba8r909o4jib25ojzw8swxfn 0 256082 3710304 3625681 2022-08-21T14:53:53Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Abanieḷḷa'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 12,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 720 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] kf1p1681im86evpk9lu05gapmixp0xm 0 256083 3710399 3625683 2022-08-21T14:53:57Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Ḷḷantigu'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[aldea (Asturies)|aldea]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 11,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 770 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] ogdnv7ldk2h5g3q42pqas6y8flab7ec 0 256084 3710358 3625678 2022-08-21T14:53:55Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Pruyeda'''{{toponimia|Ayande}} ye una [[casería (Asturies)|casería]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 13,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 740 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 7ovkgif7udgs7gnwobasd2ju8ly7e8s 0 256085 3710366 3625679 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''Santulaya'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 8,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 640 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande]] 8k9pmma4x1gs88jbx5zq23xhggput73 0 256086 3710381 3625685 2022-08-21T14:53:56Z Omarete 35 Moving from [[Category:Llocalidaes d'Ayande]] to [[Category:Llocalidaes d'Allande]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{llocalidá |partíu=Tinéu }} '''El Vaḷḷe'''{{toponimia|Ayande}} ye un [[llugar (Asturies)|llugar]]{{SADEI}} de la [[Parroquies d'Asturies|parroquia]] de [[Viḷḷaverde (parroquia)|Viḷḷaverde]] nel [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] [[Asturies|asturianu]] d'[[Ayande]]. Alcuéntrase a 12,00 km{{SADEI}} de [[La Puela]], la capital del conceyu, a un altor mediu de 760 [[msnm]]{{DGA}} y tien una población de {{persones}}. == Ver tamién == *{{otros sitios|El Vaḷḷe}} == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Llocalidaes d'Allande|Vaḷḷe, El]] gsxwg1kd7am5nxras665qdk2ch10jej 0 257345 3710479 3702473 2022-08-22T07:03:40Z XabatuBot 43102 https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki {{edificiu}} El '''Campu d'Ilesia de San Pablo d'Arangas''', asitiáu na aldea d'[[Arangas]], na parroquia d'[[Arenas (parroquia)|Arenas]], nel conceyu [[Principáu d'Asturies|asturianu]] de [[Cabrales]], ye una unidá constituyía pola ilesia parroquial ya un texu, elementos ente los qu'esiste una amestanza cultural ya histórica, que xustifiquen la so calificación como [[Bien d'Interés Cultural]]. == Campu d'Ilesia == Los Campos d'Ilesia n'Asturies, son conxuntos formaos por un [[Taxus baccata|texu]] ya un elementu del patrimoniu cultural material. El texu ye un árbol con gran relevancia cultural na rexón, exerciendo un papel simbólicu a lo llargo de la hestoria. Protagonista n'antigües creyencies precristianes, col tiempu convertirase nun iconu representativu de la comunidá parroquial, y a ser consideráu anguaño como l'alcordanza d'un pasáu míticu, d'una identidá asturiana afitada na tradición y nun conxuntu de valores ecoloxistes y ambientales. La fonda amestanza ente estos dos elementos, faise evidente na esistencia n'Asturies de doscientos quince grupos constituyíos per un edificiu relixosu ya un texu. D'ente toos estos, y poles sos especiales carauterístiques, el Principáu d'Asturies, declaró a dolce d'ellos, ente los que s'atopa'l Campu d'Ilesia de San Pablo d'Arangas, como [[Bien d'Interés Cultural]], cola categoría de Sitiu Históricu, por Decretu 61/2017, de 20 de setiembre. == Ilesia == La ilesia de San Pablo d'Arangas alcuéntrase nuna pequena pandiella per enriba del pueblu, constituyíu por trés barrios: el Brezu, asitiáu al pie de la ilesia, Treslacasa y Ríu Arangas. Nun esiste alcuerdu ente el autores sobro la data de construcción de la ilesia, que nun apaez recoyida nel rexistru de parroquies mandáu facer en 1385 pol obispu don Gutierre <ref group="n"> Obispu don Gutierre: Gutierre de Toledo (1330-1389). Foi obispu d'Uviéu (1377-1389) ya Conde de Noreña.</ref>, polo que tien de ser posterior a esi añu. En 1801, Juan Bernardo de Mier, abá de [[Ilesia de Santa María de Llas|Santa María de Llas]] y collaborador de [[Francisco Martínez Marina]] na redaición del Diccionariu Xeográficu Históricu d'Asturies, escribió que “n'Arangas hai la ilesia de la Conversión de San Pablo, anexu de la d'Arenas (...) la ilesia va tener doscientos años de fábrica y serviciu parroquial”. D'acuerdu con esta cita, la ilesia sería construyida a finales del sieglu XVI o principios del XVII. De la mesma opinión ye Fernández Posada, pa quien la ilesia edificaríase ente 1570 y 1590 col patronalgu de Juan Villar de Mier, añadiéndose el campanariu en 1610. [[Archivu:San Pablo d’Arangas (09).jpg|miniaturadeimagen|Ilesia, fachada oeste.]] Al contrario, otros autores defenden un orixe más tempranu pa la ilesia y atalanten que la construcción ye de la segunda metá del sieglu XV, anque esta fábrica primitiva esperimentó fondos cambeos nes dómines moderna ya contemporanea, tantu nel interior como al esterior. L'únicu elementu que dexa fechala nesa centuria ye la ventana oxival <ref group="n"> Oxival (o arcu apuntáu): Arcu compuestu de dos tramos d'arcu que formen ángulu na cuña central.</ref> de tracería calada <ref group="n"> Tracería: Elementu arquiteutónicu d'ornamientu en piedra, de formes xeométriques, emplegáu pal rellenu d'espacios vacíos, mayormente nes ventanes oxivales gótiques. Anque tien un orixe románicu, ye carauterísticu del góticu. Tracería calada: Triba de tracería constituyía per llábanes de piedra afuracaes y asitiáes de cantu, que rellenaben güecos de les oxives nel góticu primitivu.</ref> abierta nel muriu meridional de la cabecera. Del mesmu paecer ye Alonso Álvarez, que define esta ventana como “una derivación simple” de les que s'atopen nes cercanes ilesies de Santa María de Llas n'[[Arenas]] (Cabrales) ya Nuesa Señora de Valdellera en [[Posada (Llanes)|Posada de Llanes]], dambes dataes na segunda metá del sieglu XV. Esti primitivu núcleu medieval de la ilesia, va esperimentar fondos cambeos nes centuries siguientes, de los que resulta l'actual aspeutu del templu. Na manzorga la cabecera la ilesia, abrióse una puerta pa aportar a la sacristía, que poles sos carauterístiques paecen atribuyila al sieglu XVI, dómina na que tamién tuvo de construyise la mesma sacristía. Un sieglu dempués, tamién según conclusiones d'Isabel Ruiz de la Peña González, instalóse la [[bóveda de crucería]] del [[ábside]], de la que güei namái caltiénse “l'empiezu los nervios sobro ménsules <ref group="n"> Ménsula: Elementu perfiláu con delles moldures, que sobresal del planu vertical, y val pa sofitar dalgún oxetu.</ref> con moldures de gallón <ref group="n"> Gallón: N'arquiteutura, términu que define un adornu ovaláu na decoración de moldures.</ref>”. Según esta autora, l'arcu triunfal del presbiteriu podría ser tamíén frutu d'esta reforma del sieglu XVII. La ilesia tien una sola nave rectangular de testeru rectu reforzáu con cuatro contrafuertes, que completase con una sacristía amestada nel costáu nordés de la cabecera, un cabildru al sur y una torre campanariu al suroeste. L'accesu al interior de la ilesia faise per una cenciella puerta de [[arcu de mediu puntu|mediu puntu]] abierta nel lláu meridional y protexía pol cabildru, que n'una de les sos doveles <ref group="n"> Dovela: Piedra llabrada que tien forma de cuña truncada, que xunto con otres acolliñaes radialmente, formen la vuelta d'un arcu.</ref> tien la firma de Pedro del Otero Cossío. Al pie d'esta puerta, yá dientro la ilesia, atópase una pila d'agua bendito axeitada nel muriu. El cabildru d'antiguo tenía dos entraes: l'actual y otra pal oeste qu'atópase tapiada. Al pie de la ilesia llevántase una tribuna con antepechu de balustres torniaos. Dende la tribuna aportase, al traviés d'una puerta de mediu puntu de piedra caliar, a los pisos cimeros de la torre'l campanariu. Na nave, nel muriu'l evanxeliu, ábrese un arcosolio <ref group="n"> Arcosolio: Güecu n'arcu usáu como llugar d'enterramientu.</ref> rematáu n'arcu escarzanu <ref group="n"> Arcu escarzanu: Tipu d'arcu rebaxáu simétricu, con un sector circular, que tien el centru perbaxo la llínea d'impostes (parte decorativa qu'enllacia la curva de l'arcu col elementu nel que sofítase).</ref> sobro pilastres con moldures, qu'alluga un enterramientu de dalgún miembru de la familia Mier y Cossío, a xulgar pol escudu d'armes, d'esti llinaxe, qu'allí s'atopa. Les carauterístiques formales d'esti arcosolio aseméyense a les de la puerta la sacristía y los empiezos de la bóveda del ábside, polo que podría fechase ente los sieglos XVI y XVII, y ye posible que seya l'enterramientu de Juan Villar de Mier, fundador de la ilesia d'Arangas según opinión de Fernández Posada. Los murios de la nave amuesen la piedra vista na metá baxera, mentanto que la cimera foi cargada y encalada. Magar ello, entá caltiénense nicios d'un cenciellu “trompe-l'oeil” <ref group="n"> Trompe-l'œil: Téunica pictórica que pol emplegu del clarescuru, perspeutiva ya escorzu, crea la ilusión óptica de que formes de dos dimensiones aparenten tres dimensiones (del francés “Trompe-l'œil” = Engaña'l güeyu).</ref> de [[sillar]]es en dalgunes partes de la nave. La nave ta dixebrada del ábside por un gran [[arcu de mediu puntu|arcu triunfal de mediu puntu]] sobro “pilastres caxeades” <ref group="n"> Pilastra caxeada: Variedá de la pilastra xeneral, cola particularidá de tener esvaciáu el centru del cuerpu principal o fuste.</ref>, que da accesu al presbiteriu, alzáu sobro cuatro grades de piedra, nel que destaca la pila bautismal campaniforme. El cabeceru la nave ta decoráu con un frescu de creación recién, y baxu esti asitiáronse delles talles adquiríes o apurríes polos vecinos nes décades de 1940 y 1950, al destruyise les orixinales na [[Guerra Civil Española]]. La torre'l campanariu distribúyese en trés altores: la planta baxa, el pisu intermediu, ocupáu pola escalera que xube al campanariu, y el cimeru, con dos vanos de mediu puntu p'abellugar les campanes. Anguaño, el pisu cimeru namái cunta con una campana, regalada per una vecina en 1960, porque les orixinales foron treslladaes, a Santa María de Llas al fundise les d'esta ilesia pa la fabricación d'armamentu demientres la Guerra Civil, y a la capiella de San Xuan ([[Arenas]]), onde entá cinquen. Nesta dómina destruyéronse los llibros parroquiales, les imaxes de santos y otros oxetos llitúrxicos, anque parte del espoliu que sufrió la ilesia d'Arangas foi posterior a la Guerra Civil, por causa del párrocu de Santa María de Llas (Arenas), interesáu en reponer los oxetos llitúrxicos destruyíos na so ilesia y nes del restu del conceyu. La ilesia presenta diferentes sistemes de cubrición, acordies cola importancia de cada espaciu. Asina nel ábside emplégase una pimpanuda bóveda de crucería de raigañu góticu, de la qu'anguaño namái caltiénse el so empiezu; la sacristía cúbrese con una modesta bóveda de cañón; y la nave cúbrese con una cenciella cubierta de madera vista con armadura en par y nudiellu <ref group="n"> Armadura en par y nudiellu: Nes cubiertes, series de dos maderos abangaos ya contrapuestos qu'axúntense n'angulu na cumbrera, xuniéndose cada par per un maderu horizontal que torga la deformación de los pares.</ref>, sofítada en pilastres de cálter modernu. Pela so parte, el campanariu cúbrese a teyavana y cuatro agües. El campusantu atópase alloñáu unos cientu cuarenta metros de la ilesia, nuna pandiella bien airada, acordies coles normes d'hixene del sieglu XIX, momentu en qu'obligose a treslladar los enterramientos fuera de les ilesies. Esta rotura espacial, asocedía en feches enforma tardíes, nun influyó na perceición de los vecinos sobro'l conxuntu formáu pol templu, texu y campusantu, al ser elementos interdependientes dientro la simboloxía del campu de ilesia. Pela so antigüedá, la ilesia de San Pablo d'Arangas, forma parte del Inventariu del Patrimoniu Cultural d'Asturies, por mor de lo establecío na disposición transitoria tercera de la llei de Patrimoniu Cultural d'Asturies, qu'asina lo establez pa “les edificaciones y polo xeneral los inmuebles construyíos con anterioridá al añu 1800”. Amás ta incluyía nel Inventariu del Patrimoniu Arquiteutónicu d'Asturies. == Texu == [[Archivu:San Pablo d’Arangas (10).jpg|miniaturadeimagen|Texu.]] La ilesia d'Arangas cunta con un escelente texu femenín con un tueru de cinco metros de perímetru que, xunto a los de [[Texu de Bermiego|Bermiego]] en [[Quirós]] (seis metros y mediu), Samartín de [[Texu de Salas|Salas]] (seis metros), [[Texu de Santa Colomba|Santa Colomba]] (cinco metros y mediu) y [[Texu de Llago|Llago]] (cinco metros y mediu), estos dos n'[[Allande]], faen d'esti un de los exemplares de mayor interés y más antiguos d'Asturies. Emplegando la equivalencia propuesta por Sánchez Lacha, na que un metru de perímetru equival a cientu diez años d'edá, la dómina pal plantíu d'esti texu sería la de final del sieglu XV o principios del XVI, coincidiendo cola construcción de la ilesia. El valir simbólicu del texu, queda probáu nel fechu de que la so imaxe, foi la escoyida polos vecinos, na confección de camisetes y demás artículos rellacionaos col pueblu, eleición que pon de manifiestu la so capacidá para representar la identidá colectiva. El texu atopase nun espaciu venceyáu a la divinidá, como ye'l campu de ilesia, onde teníen llugar acontecimientos relevantes pa la comunidá (fiestes, bautizos, casorios, funerales), celebraciones que reflexen la dicotomía ente lo diario y lo esceicional, el tiempu de trabayu frente al tiempu de fiesta, y el cálter comunal nel que tolos vecinos participen per igual. Una postrer muestra del so valir comunitariu, tenémosla nun asocedío na década de 1990, cuando'l párrocu d'Arangas arregló con un maderista, valtar el texu y vende-y la madera. Cuando dambos aportaron al campu la ilesia, atopáronse cola totalidá del vecinderu allugáu delantre'l texu, pa torga-yos el valtu, llogrando asina evitar la desapaición de l'árbol. En xeneral, el so estáu de caltenimientu ye aceptable: el tueru nun tien fiendes d'importancia, sigue dando frutu pel branu, y la ramasca ye d'un verde intensu, anque la so copa nun tien la bayura que sería deseable, al habese secao les cañes cimeres. == Notes == {{listaref|group="n"}} == Referencies == {{llistaref}} Esti artículu ye una obra derivada de la disposición relativa al procesu de declaración d'un bien cultural o natural, asoleyada nel BOPA númberu 239, de 16 d'ochobre de 2017, testu que ta llibre de restricciones conocíes, en virtú del derechu d'autor de conformidá col artículu 13 del Testu Refundíu de la Llei de Propiedá Intelectual (BOE númberu 97, de 22 d'abril de 1996). == Enllaces esternos == {{commonscat}} * [https://sede.asturias.es/bopa/2017/10/16/2017-10983.pdf Declaración de Bien d'Interés Cultural] {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Bienes d'interés cultural d'Asturies]] [[Categoría:Ilesies d'Asturies]] [[Categoría:Cabrales]] i0smpz86pdo8srd55uhfsskjwo8qubq 10 258514 3710301 2022-08-21T14:53:11Z Omarete 35 Omarete treslladó la páxina "[[Plantía:Xeodatos Ayande]]" a "[[Plantía:Xeodatos Allande]]" wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Plantía:Xeodatos Allande]] r7nczfxhbj81wf9unq65d649eljpcx4 0 258515 3710455 2022-08-22T06:09:34Z YoaR 37624 Páxina creada con « '''Joan Capdevila''' puede referirse a: * [[Joan Capdevila Méndez]] (1978), futbolista catalán. * [[Joan Capdevila i Esteve]] (1965), políticu catalán. * [[Joan Capdevila Duran]] (1891–1936), periodista catalán. * [[Joan Capdevila Nogués]] (1921–2012), cineasta catalán. * [[Joan Capdevila Salvà]] (1928–1985), economista, abogáu y profesor universitariu catalán. {{dixebra de persones|Capdevila, Joan}}» wikitext text/x-wiki '''Joan Capdevila''' puede referirse a: * [[Joan Capdevila Méndez]] (1978), futbolista catalán. * [[Joan Capdevila i Esteve]] (1965), políticu catalán. * [[Joan Capdevila Duran]] (1891–1936), periodista catalán. * [[Joan Capdevila Nogués]] (1921–2012), cineasta catalán. * [[Joan Capdevila Salvà]] (1928–1985), economista, abogáu y profesor universitariu catalán. {{dixebra de persones|Capdevila, Joan}} pcdr74ic8x70l6s6woowz4cj4ivzc3l 0 258516 3710469 2022-08-22T07:01:38Z YoaR 37624 YoaR treslladó la páxina "[[Ḷḷinares (Ayande)]]" a "[[Ḷḷinares (Allande)]]": ver https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Chigre&oldid=3710454#Sobre_los_nomes_de_los_conceyos_d'Allande/*Ayande_y_Miranda/*Balmonte wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Ḷḷinares (Allande)]] 0yr3j6ax2u1m4s597rgd95bm0bkfbli 0 258517 3710532 2022-08-22T08:02:13Z YoaR 37624 YoaR treslladó la páxina "[[Coblenza]]" a "[[Koblenz]]": nun hai referencies a esti topónimu n'asturianu wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Koblenz]] bj6ajm7u59t0srhkefibsx0hf2p0vmc 0 258518 3710580 2022-08-22T09:12:22Z YoaR 37624 Redirixendo a [[Pelegrinación]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[pelegrinación]] rs5myp7a8bucjyj6zn7gpa9kyvawveu 0 258519 3710582 2022-08-22T09:16:13Z YoaR 37624 Redirixendo a [[País]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[país]] 07j0ftqc81b86e3qfqq7do5cpvkxcbf 0 258520 3710594 2022-08-22T09:21:46Z YoaR 37624 Redirixendo a [[Monesteriu de San Pelayu (Uviéu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Monesteriu de San Pelayu (Uviéu)]] c88qj06sszt2z9c4oowl08vznzo80hw 0 258521 3710596 2022-08-22T09:24:47Z YoaR 37624 Redirixendo a [[Monesteriu de San Pelayu (Uviéu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Monesteriu de San Pelayu (Uviéu)]] c88qj06sszt2z9c4oowl08vznzo80hw 0 258522 3710601 2022-08-22T09:42:34Z YoaR 37624 Páxina creada con «'''ChEBI''' (sigles del inglés '''{{lang|en|Chemical Entities of Biological Interest}}''') ye una [[base de datos química]] y [[Ontoloxía (ciencia de la información)|ontoloxía]] d'[[entidá molecular|entidaes moleculares]] centrada en compuestos químicos "pequeños", que forma parte del proyeutu [[Ontoloxíes biomédicas abiertes]] (OBO) nel [[Institutu Européu de Bioinformática]] (EBI).<ref name=pmid19854951>{{cite journal | vauthors = de Matos P, Alcántara…» wikitext text/x-wiki '''ChEBI''' (sigles del inglés '''{{lang|en|Chemical Entities of Biological Interest}}''') ye una [[base de datos química]] y [[Ontoloxía (ciencia de la información)|ontoloxía]] d'[[entidá molecular|entidaes moleculares]] centrada en compuestos químicos "pequeños", que forma parte del proyeutu [[Ontoloxíes biomédicas abiertes]] (OBO) nel [[Institutu Européu de Bioinformática]] (EBI).<ref name=pmid19854951>{{cite journal | vauthors = de Matos P, Alcántara R, Dekker A, Ennis M, Hastings J, Haug K, Spiteri I, Turner S, [[Christoph Steinbeck|Steinbeck C]] | title = Chemical Entities of Biological Interest: an update | journal = Nucleic Acids Research | volume = 38 | issue = Database issue | pages = D249-54 | date = 2010 | pmid = 19854951 | pmc = 2808869 | doi = 10.1093/nar/gkp886 }}</ref><ref name=pmid17932057>{{cite journal | vauthors = Degtyarenko K, de Matos P, Ennis M, Hastings J, Zbinden M, McNaught A, Alcántara R, Darsow M, Guedj M, [[Michael Ashburner|Ashburner M]] | title = ChEBI: a database and ontology for chemical entities of biological interest | journal = Nucleic Acids Research | volume = 36 | issue = Database issue | pages = D344-50 | date = 2008 | pmid = 17932057 | pmc = 2238832 | doi = 10.1093/nar/gkm791 }}</ref> Tolos datos na base de datos nun son propietarios nin deriven d'una fonte non propietaria. Poro, ye de llibre accesu y ta disponible para cualquier persona. Amás, cada elementu de datos ye rastrexable dafechu y faise referencia esplícita a la fonte orixinal. Tien un algame rellacionáu con otres bases de datos como [[ChEMBL]], [[ChemSpider]], [[DrugBank]], [[MetaboLights]] y [[PubChem]]. == References == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{propiedá Wikidata|P683}} ltw6seu3mdm19j7lpaklzjtrjwfht5z 3710602 3710601 2022-08-22T09:42:51Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki '''ChEBI''' (sigles del inglés '''{{lang|en|Chemical Entities of Biological Interest}}''') ye una [[base de datos]] [[química]] y [[Ontoloxía (ciencia de la información)|ontoloxía]] d'[[entidá molecular|entidaes moleculares]] centrada en compuestos químicos "pequeños", que forma parte del proyeutu [[Ontoloxíes biomédicas abiertes]] (OBO) nel [[Institutu Européu de Bioinformática]] (EBI).<ref name=pmid19854951>{{cite journal | vauthors = de Matos P, Alcántara R, Dekker A, Ennis M, Hastings J, Haug K, Spiteri I, Turner S, [[Christoph Steinbeck|Steinbeck C]] | title = Chemical Entities of Biological Interest: an update | journal = Nucleic Acids Research | volume = 38 | issue = Database issue | pages = D249-54 | date = 2010 | pmid = 19854951 | pmc = 2808869 | doi = 10.1093/nar/gkp886 }}</ref><ref name=pmid17932057>{{cite journal | vauthors = Degtyarenko K, de Matos P, Ennis M, Hastings J, Zbinden M, McNaught A, Alcántara R, Darsow M, Guedj M, [[Michael Ashburner|Ashburner M]] | title = ChEBI: a database and ontology for chemical entities of biological interest | journal = Nucleic Acids Research | volume = 36 | issue = Database issue | pages = D344-50 | date = 2008 | pmid = 17932057 | pmc = 2238832 | doi = 10.1093/nar/gkm791 }}</ref> Tolos datos na base de datos nun son propietarios nin deriven d'una fonte non propietaria. Poro, ye de llibre accesu y ta disponible para cualquier persona. Amás, cada elementu de datos ye rastrexable dafechu y faise referencia esplícita a la fonte orixinal. Tien un algame rellacionáu con otres bases de datos como [[ChEMBL]], [[ChemSpider]], [[DrugBank]], [[MetaboLights]] y [[PubChem]]. == References == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{propiedá Wikidata|P683}} p9in960n0vida7ptjoc6nfviil5of1e 3710603 3710602 2022-08-22T09:43:53Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki '''ChEBI''' (sigles n'[[idioma inglés|inglés]] '''{{lang|en|''Chemical Entities of Biological Interest''}}''') ye una [[base de datos]] [[química]] y [[Ontoloxía (ciencia de la información)|ontoloxía]] d'[[entidá molecular|entidaes moleculares]] centrada en compuestos químicos "pequeños", que forma parte del proyeutu [[Ontoloxíes biomédicas abiertes]] (OBO) nel [[Institutu Européu de Bioinformática]] (EBI).<ref name=pmid19854951>{{cite journal | vauthors = de Matos P, Alcántara R, Dekker A, Ennis M, Hastings J, Haug K, Spiteri I, Turner S, [[Christoph Steinbeck|Steinbeck C]] | title = Chemical Entities of Biological Interest: an update | journal = Nucleic Acids Research | volume = 38 | issue = Database issue | pages = D249-54 | date = 2010 | pmid = 19854951 | pmc = 2808869 | doi = 10.1093/nar/gkp886 }}</ref><ref name=pmid17932057>{{cite journal | vauthors = Degtyarenko K, de Matos P, Ennis M, Hastings J, Zbinden M, McNaught A, Alcántara R, Darsow M, Guedj M, [[Michael Ashburner|Ashburner M]] | title = ChEBI: a database and ontology for chemical entities of biological interest | journal = Nucleic Acids Research | volume = 36 | issue = Database issue | pages = D344-50 | date = 2008 | pmid = 17932057 | pmc = 2238832 | doi = 10.1093/nar/gkm791 }}</ref> Tolos datos na base de datos nun son propietarios nin deriven d'una fonte non propietaria. Poro, ye de llibre accesu y ta disponible para cualquier persona. Amás, cada elementu de datos ye rastrexable dafechu y faise referencia esplícita a la fonte orixinal. Tien un algame rellacionáu con otres bases de datos como [[ChEMBL]], [[ChemSpider]], [[DrugBank]], [[MetaboLights]] y [[PubChem]]. == References == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{propiedá Wikidata|P683}} mkw0sf1k7ne8239ecml1c1ylt7zwkw4 3710605 3710603 2022-08-22T09:44:50Z YoaR 37624 +[[Categoría:Bases de datos]]; +[[Categoría:Química]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ChEBI''' (sigles n'[[idioma inglés|inglés]] '''{{lang|en|''Chemical Entities of Biological Interest''}}''') ye una [[base de datos]] [[química]] y [[Ontoloxía (ciencia de la información)|ontoloxía]] d'[[entidá molecular|entidaes moleculares]] centrada en compuestos químicos "pequeños", que forma parte del proyeutu [[Ontoloxíes biomédicas abiertes]] (OBO) nel [[Institutu Européu de Bioinformática]] (EBI).<ref name=pmid19854951>{{cite journal | vauthors = de Matos P, Alcántara R, Dekker A, Ennis M, Hastings J, Haug K, Spiteri I, Turner S, [[Christoph Steinbeck|Steinbeck C]] | title = Chemical Entities of Biological Interest: an update | journal = Nucleic Acids Research | volume = 38 | issue = Database issue | pages = D249-54 | date = 2010 | pmid = 19854951 | pmc = 2808869 | doi = 10.1093/nar/gkp886 }}</ref><ref name=pmid17932057>{{cite journal | vauthors = Degtyarenko K, de Matos P, Ennis M, Hastings J, Zbinden M, McNaught A, Alcántara R, Darsow M, Guedj M, [[Michael Ashburner|Ashburner M]] | title = ChEBI: a database and ontology for chemical entities of biological interest | journal = Nucleic Acids Research | volume = 36 | issue = Database issue | pages = D344-50 | date = 2008 | pmid = 17932057 | pmc = 2238832 | doi = 10.1093/nar/gkm791 }}</ref> Tolos datos na base de datos nun son propietarios nin deriven d'una fonte non propietaria. Poro, ye de llibre accesu y ta disponible para cualquier persona. Amás, cada elementu de datos ye rastrexable dafechu y faise referencia esplícita a la fonte orixinal. Tien un algame rellacionáu con otres bases de datos como [[ChEMBL]], [[ChemSpider]], [[DrugBank]], [[MetaboLights]] y [[PubChem]]. == References == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{propiedá Wikidata|P683}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Bases de datos]] [[Categoría:Química]] a8f9omu8f1ock3ke1pqs37on24swkne 0 258523 3710604 2022-08-22T09:44:07Z YoaR 37624 Redirixendo a [[ChEBI]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[ChEBI]] sx3k6kd5ct49667pllan5cmebyixfkd 0 258524 3710606 2022-08-22T09:51:24Z YoaR 37624 Páxina creada con «{{llocalidá}} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> foi una ciudá griega. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}}» wikitext text/x-wiki {{llocalidá}} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> foi una ciudá griega. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} nc9efz8downwqpoq0p3q8p9f1d2j4mr 3710607 3710606 2022-08-22T10:00:46Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá | mapa = Mediterraneu }} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> ({{lang-la|''Byzantium''}}, {{lang-grc|Βυζάντιον}}) foi una ciudá griega. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Antigües ciudaes griegues]] [[Categoría:Constantinopla]] i6xjwvg6kwbxfrcjk6ipygoivoy2vie 3710608 3710607 2022-08-22T10:01:08Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá | mapa = Mediterraneu }} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> ({{lang-la|''Byzantium''}}, {{lang-grc|Βυζάντιον}}) foi una ciudá griega. == Ver tamién == * [[Grecia antigua]] * [[Constantinopla]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Antigües ciudaes griegues]] [[Categoría:Constantinopla]] mweiw6rh8dlzuvai1u8xl4nt8qz3tzm 3710609 3710608 2022-08-22T10:49:52Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{llocalidá | mapa = Mediterraneu }} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> ({{lang-la|''Byzantium''}}, {{lang-grc|Βυζάντιον}}) foi una [[polis|ciudá]] de la [[Grecia antigua]] na [[antigüedá clásica]] que pasó a ser conocida col nome de [[Constantinopla]] na [[antigüedá tardía]] y [[Estambul]] anguaño. Bizanciu foi colonizada por [[griegos]] de [[Megara]] nel sieglu VII a. C. y permaneció principalmente de [[idioma griegu|fala griega]] hasta la [[cayida de Constantinopla]] pol [[Imperiu Otomanu]] en 1453.<ref>{{cita llibru |títulu=The Rise of the Greeks |fecha=2012 |publicación=Orion Publishing Group |isbn=978-1780222752 |páxina=[https://books.google.com/books?id=KynUBgAAQBAJ&pg=PT22 22]}}</ref> == Ver tamién == * [[Grecia antigua]] * [[Constantinopla]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Antigües ciudaes griegues]] [[Categoría:Constantinopla]] 5fzz7cbo7hfm4lvsft3dr91xx5vax65 3710610 3710609 2022-08-22T10:52:40Z YoaR 37624 /* Ver tamién */ wikitext text/x-wiki {{llocalidá | mapa = Mediterraneu }} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> ({{lang-la|''Byzantium''}}, {{lang-grc|Βυζάντιον}}) foi una [[polis|ciudá]] de la [[Grecia antigua]] na [[antigüedá clásica]] que pasó a ser conocida col nome de [[Constantinopla]] na [[antigüedá tardía]] y [[Estambul]] anguaño. Bizanciu foi colonizada por [[griegos]] de [[Megara]] nel sieglu VII a. C. y permaneció principalmente de [[idioma griegu|fala griega]] hasta la [[cayida de Constantinopla]] pol [[Imperiu Otomanu]] en 1453.<ref>{{cita llibru |títulu=The Rise of the Greeks |fecha=2012 |publicación=Orion Publishing Group |isbn=978-1780222752 |páxina=[https://books.google.com/books?id=KynUBgAAQBAJ&pg=PT22 22]}}</ref> == Ver tamién == * [[Constantinopla]], qu'esgrana la historia de la ciudá enantes de 1453 * [[Cayida de Constantinopla]], conquista turca en 1453. * [[Estambul]], que detalla la ciudá dende 1453 y la ciudá moderna. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Antigües ciudaes griegues]] [[Categoría:Constantinopla]] ens3730rzmyhrkpkwodiame9rbrnlna 3710611 3710610 2022-08-22T10:53:41Z YoaR 37624 /* Enllaces esternos */ wikitext text/x-wiki {{llocalidá | mapa = Mediterraneu }} '''Bizanciu'''<ref>{{DALLA|bizantín, -ina, -ino|7856}}</ref> ({{lang-la|''Byzantium''}}, {{lang-grc|Βυζάντιον}}) foi una [[polis|ciudá]] de la [[Grecia antigua]] na [[antigüedá clásica]] que pasó a ser conocida col nome de [[Constantinopla]] na [[antigüedá tardía]] y [[Estambul]] anguaño. Bizanciu foi colonizada por [[griegos]] de [[Megara]] nel sieglu VII a. C. y permaneció principalmente de [[idioma griegu|fala griega]] hasta la [[cayida de Constantinopla]] pol [[Imperiu Otomanu]] en 1453.<ref>{{cita llibru |títulu=The Rise of the Greeks |fecha=2012 |publicación=Orion Publishing Group |isbn=978-1780222752 |páxina=[https://books.google.com/books?id=KynUBgAAQBAJ&pg=PT22 22]}}</ref> == Ver tamién == * [[Constantinopla]], qu'esgrana la historia de la ciudá enantes de 1453 * [[Cayida de Constantinopla]], conquista turca en 1453. * [[Estambul]], que detalla la ciudá dende 1453 y la ciudá moderna. == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{traducíu ref|en|Byzantium|1105087665}} {{enllaces llocalidá}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Antigües ciudaes griegues]] [[Categoría:Constantinopla]] 1ye4fna9fef6lsdgnrz1cv608u7mwzz 0 258525 3710622 2022-08-22T11:14:06Z YoaR 37624 Páxina creada con «El '''partíu xudicial de Salamanca''' ye un de los [[partíu xudicial|partíos xudiciales]] de la [[provincia de Salamanca]] n'[[España]]. == Referencies == {{llistaref}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'España]] [[Categoría:Provincia de Salamanca]]» wikitext text/x-wiki El '''partíu xudicial de Salamanca''' ye un de los [[partíu xudicial|partíos xudiciales]] de la [[provincia de Salamanca]] n'[[España]]. == Referencies == {{llistaref}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'España]] [[Categoría:Provincia de Salamanca]] ernthnczn4ddyk4scuwm4bf538o1x56 3710623 3710622 2022-08-22T11:29:46Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{organización | imaxe = Partido judicial de Salamanca.svg }} El '''partíu xudicial de Salamanca''' ye un de los [[partíu xudicial|partíos xudiciales]] de la [[provincia de Salamanca]] n'[[España]]. Allúgase nel norte y centru de la [[provincia de Salamanca|provincia]] y ye el partíu xudicial númberu 1 de [[provincia de Salamanca|Salamanca]]. La so cabecera ye la ciudá de [[Salamanca]].<ref>{{cita web |títulu=Partido judicial de Salamanca |idioma= español |publicación= Consejo General de Procuradores de España |url= http://www.cgpe.es/partido.aspx?idprovincia=37&numpartido=1 |fechaaccesu=2 de xineru de 2011}}</ref> == Conceyos == {| {{tablaguapa}} | [[Abusejo]] | [[Alba de Tormes]] | [[Aldealengua]] | [[Aldeanueva de Figueroa]] |- | [[Aldeanueva de la Sierra]] | [[Aldearrodrigo]] | [[Aldearrubia]] | [[Aldeaseca de Alba]] |- | [[Aldeatejada]] | [[Aldehuela de la Bóveda]] | [[Almenara de Tormes]] | [[Anaya de Alba]] |- | [[Añover de Tormes]] | [[Arapiles]] | [[Arcediano (municipio)|Arcediano]] | [[El Arco (Salamanca)|El Arco]] |- | [[Barbadillo]] | [[Barbalos]] | [[Beleña]] | [[Berrocal de Huebra]] |- | [[Buenamadre]] | [[Buenavista (Salamanca)|Buenavista]] | [[Cabezabellosa de la Calzada]] | [[Cabrerizos]] |- | [[Cabrillas]] | [[Calvarrasa de Abajo]] | [[Calvarrasa de Arriba]] | [[Calzada de Don Diego]] |- | [[Calzada de Valdunciel]] | [[Canillas de Abajo]] | [[Carbajosa de la Sagrada]] | [[Carrascal de Barregas]] |- | [[Carrascal del Obispo]] | [[Castellanos de Moriscos]] | [[Coca de Alba]] | [[Chagarcía Medianero]] |- | [[Doñinos de Ledesma]] | [[Doñinos de Salamanca]] | [[Éjeme]] | [[Encina de San Silvestre]] |- | [[Encinas de Abajo]] | [[Encinas de Arriba]] | [[Espino de la Orbada]] | [[Florida de Liébana]] |- | [[Forfoleda]] | [[Fresno Alhándiga]] | [[La Fuente de San Esteban]] | [[Gajates]] |- | [[Galindo y Perahuy]] | [[Galinduste]] | [[Galisancho]] | [[Garcihernández]] |- | [[Garcirrey]] | [[Gejuelo del Barro]] | [[Golpejas]] | [[Gomecello]] |- | [[Horcajo Medianero]] | [[Juzbado]] | [[Larrodrigo]] | [[Ledesma (Salamanca)|Ledesma]] |- | [[Machacón]] | [[El Manzano (España)|El Manzano]] | [[Martinamor]] | [[Castellanos de Villiquera]] |- | [[La Mata de Ledesma]] | [[Matilla de los Caños del Río]] | [[La Maya]] | [[Membribe de la Sierra]] |- | [[Miranda de Azán]] | [[Monleras]] | [[Monterrubio de Armuña]] | [[Monterrubio de la Sierra]] |- | [[Morille]] | [[Moriscos (municipio)|Moriscos]] | [[Mozárbez]] | [[Narros de Matalayegua]] |- | [[Navales]] | [[Navarredonda de la Rinconada]] | [[Negrilla de Palencia]] | [[La Orbada]] |- | [[Pajares de la Laguna]] | [[Palacios del Arzobispo]] | [[Palencia de Negrilla]] | [[Parada de Arriba]] |- | [[Parada de Rubiales]] | [[Pedraza de Alba]] | [[Pedrosillo de Alba]] | [[Pedrosillo de los Aires]] |- | [[Pedrosillo el Ralo]] | [[Pelabravo]] | [[Pelarrodríguez]] | [[Pelayos]] |- | [[Peñarandilla]] | [[El Pino de Tormes]] | [[Pitiegua]] | [[Puebla de Yeltes]] |- | [[La Rinconada de la Sierra]] | [[Robliza de Cojos]] | [[Rollán]] | [[La Sagrada (Salamanca)|La Sagrada]] |- |bgcolor=#F781F3|<center> '''[[Salamanca]]''' </center> | [[San Cristóbal de la Cuesta]] | [[Sanchón de la Sagrada]] | [[Sando (municipio)|Sando]] |- | [[San Morales]] | [[San Muñoz]] | [[San Pedro del Valle]] | [[San Pedro de Rozados]] |- | [[San Pelayo de Guareña]] | [[Santa María de Sando]] | [[Santa Marta de Tormes]] | [[Santiz]] |- | [[Sardón de los Frailes]] | [[Sepulcro-Hilario]] | [[Sieteiglesias de Tormes]] | [[Tabera de Abajo]] |- | [[Tamames]] | [[Tardáguila]] | [[Tejeda y Segoyuela]] | [[Terradillos]] |- | [[Topas]] | [[Torresmenudas]] | [[Valdecarros (Salamanca)|Valdecarros]] | [[Valdelosa]] |- | [[Valdemierque]] | [[Valdunciel]] | [[Valverdón]] | [[Vecinos (Salamanca)|Vecinos]] |- | [[Vega de Tirados]] | [[Las Veguillas]] | [[La Vellés]] | [[Villagonzalo de Tormes]] |- | [[Villalba de los Llanos]] | [[Villamayor (Salamanca)|Villamayor]] | [[Villares de la Reina]] | [[Villarmayor (Salamanca)|Villarmayor]] |- | [[Villasdardo]] | [[Villaseco de los Gamitos]] | [[Villaseco de los Reyes]] | [[Villaverde de Guareña]] |- | [[Zamayón]] | [[Zarapicos]] | | |} == Ver tamién == * [[Partíos xudiciales de Castiella y Lleón]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'España]] [[Categoría:Provincia de Salamanca]] bvaspeestr4xjzziq3dc3z61ztu0xci 3710624 3710623 2022-08-22T11:32:51Z YoaR 37624 wikitext text/x-wiki {{organización | imaxe = Partido judicial de Salamanca.svg }} El '''partíu xudicial de Salamanca''' ye un de los [[partíu xudicial|partíos xudiciales]] de la [[provincia de Salamanca]] n'[[España]]. Allúgase nel norte y centru de la [[provincia de Salamanca|provincia]] y ye el partíu xudicial númberu 1 de [[provincia de Salamanca|Salamanca]]. La so cabecera ye la ciudá de [[Salamanca]].<ref>{{cita web |títulu=Partido judicial de Salamanca |idioma= español |publicación= Consejo General de Procuradores de España |url= http://www.cgpe.es/partido.aspx?idprovincia=37&numpartido=1 |fechaaccesu=2 de xineru de 2011}}</ref> == Conceyos == {| {{tablaguapa}} | [[Abusejo]] | [[Alba de Tormes]] | [[Aldealengua]] | [[Aldeanueva de Figueroa]] |- | [[Aldeanueva de la Sierra]] | [[Aldearrodrigo]] | [[Aldearrubia]] | [[Aldeaseca de Alba]] |- | [[Aldeatejada]] | [[Aldehuela de la Bóveda]] | [[Almenara de Tormes]] | [[Anaya de Alba]] |- | [[Añover de Tormes]] | [[Arapiles]] | [[Arcediano]] | [[El Arco (Salamanca)|El Arco]] |- | [[Barbadillo]] | [[Barbalos]] | [[Beleña]] | [[Berrocal de Huebra]] |- | [[Buenamadre]] | [[Buenavista (Salamanca)|Buenavista]] | [[Cabezabellosa de la Calzada]] | [[Cabrerizos]] |- | [[Cabrillas]] | [[Calvarrasa de Abajo]] | [[Calvarrasa de Arriba]] | [[Calzada de Don Diego]] |- | [[Calzada de Valdunciel]] | [[Canillas de Abajo]] | [[Carbajosa de la Sagrada]] | [[Carrascal de Barregas]] |- | [[Carrascal del Obispo]] | [[Castellanos de Moriscos]] | [[Coca de Alba]] | [[Chagarcía Medianero]] |- | [[Doñinos de Ledesma]] | [[Doñinos de Salamanca]] | [[Éjeme]] | [[Encina de San Silvestre]] |- | [[Encinas de Abajo]] | [[Encinas de Arriba]] | [[Espino de la Orbada]] | [[Florida de Liébana]] |- | [[Forfoleda]] | [[Fresno Alhándiga]] | [[La Fuente de San Esteban]] | [[Gajates]] |- | [[Galindo y Perahuy]] | [[Galinduste]] | [[Galisancho]] | [[Garcihernández]] |- | [[Garcirrey]] | [[Gejuelo del Barro]] | [[Golpejas]] | [[Gomecello]] |- | [[Horcajo Medianero]] | [[Juzbado]] | [[Larrodrigo]] | [[Ledesma (Salamanca)|Ledesma]] |- | [[Machacón]] | [[El Manzano (España)|El Manzano]] | [[Martinamor]] | [[Castellanos de Villiquera]] |- | [[La Mata de Ledesma]] | [[Matilla de los Caños del Río]] | [[La Maya]] | [[Membribe de la Sierra]] |- | [[Miranda de Azán]] | [[Monleras]] | [[Monterrubio de Armuña]] | [[Monterrubio de la Sierra]] |- | [[Morille]] | [[Moriscos]] | [[Mozárbez]] | [[Narros de Matalayegua]] |- | [[Navales]] | [[Navarredonda de la Rinconada]] | [[Negrilla de Palencia]] | [[La Orbada]] |- | [[Pajares de la Laguna]] | [[Palacios del Arzobispo]] | [[Palencia de Negrilla]] | [[Parada de Arriba]] |- | [[Parada de Rubiales]] | [[Pedraza de Alba]] | [[Pedrosillo de Alba]] | [[Pedrosillo de los Aires]] |- | [[Pedrosillo el Ralo]] | [[Pelabravo]] | [[Pelarrodríguez]] | [[Pelayos]] |- | [[Peñarandilla]] | [[El Pino de Tormes]] | [[Pitiegua]] | [[Puebla de Yeltes]] |- | [[La Rinconada de la Sierra]] | [[Robliza de Cojos]] | [[Rollán]] | [[La Sagrada (Salamanca)|La Sagrada]] |- |bgcolor=#F781F3|<center> '''[[Salamanca]]''' </center> | [[San Cristóbal de la Cuesta]] | [[Sanchón de la Sagrada]] | [[Sando]] |- | [[San Morales]] | [[San Muñoz]] | [[San Pedro del Valle]] | [[San Pedro de Rozados]] |- | [[San Pelayo de Guareña]] | [[Santa María de Sando]] | [[Santa Marta de Tormes]] | [[Santiz]] |- | [[Sardón de los Frailes]] | [[Sepulcro-Hilario]] | [[Sieteiglesias de Tormes]] | [[Tabera de Abajo]] |- | [[Tamames]] | [[Tardáguila]] | [[Tejeda y Segoyuela]] | [[Terradillos]] |- | [[Topas]] | [[Torresmenudas]] | [[Valdecarros (Salamanca)|Valdecarros]] | [[Valdelosa]] |- | [[Valdemierque]] | [[Valdunciel]] | [[Valverdón]] | [[Vecinos (Salamanca)|Vecinos]] |- | [[Vega de Tirados]] | [[Las Veguillas]] | [[La Vellés]] | [[Villagonzalo de Tormes]] |- | [[Villalba de los Llanos]] | [[Villamayor (Salamanca)|Villamayor]] | [[Villares de la Reina]] | [[Villarmayor (Salamanca)|Villarmayor]] |- | [[Villasdardo]] | [[Villaseco de los Gamitos]] | [[Villaseco de los Reyes]] | [[Villaverde de Guareña]] |- | [[Zamayón]] | [[Zarapicos]] | | |} == Ver tamién == * [[Partíos xudiciales de Castiella y Lleón]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'España]] [[Categoría:Provincia de Salamanca]] pq0it7tjv8elimjoi019gmq23znlwu1 3710625 3710624 2022-08-22T11:32:59Z YoaR 37624 +{{control d'autoridaes}}, usando [[:ast:Wikipedia:FastButtons|FastButtons]] wikitext text/x-wiki {{organización | imaxe = Partido judicial de Salamanca.svg }} El '''partíu xudicial de Salamanca''' ye un de los [[partíu xudicial|partíos xudiciales]] de la [[provincia de Salamanca]] n'[[España]]. Allúgase nel norte y centru de la [[provincia de Salamanca|provincia]] y ye el partíu xudicial númberu 1 de [[provincia de Salamanca|Salamanca]]. La so cabecera ye la ciudá de [[Salamanca]].<ref>{{cita web |títulu=Partido judicial de Salamanca |idioma= español |publicación= Consejo General de Procuradores de España |url= http://www.cgpe.es/partido.aspx?idprovincia=37&numpartido=1 |fechaaccesu=2 de xineru de 2011}}</ref> == Conceyos == {| {{tablaguapa}} | [[Abusejo]] | [[Alba de Tormes]] | [[Aldealengua]] | [[Aldeanueva de Figueroa]] |- | [[Aldeanueva de la Sierra]] | [[Aldearrodrigo]] | [[Aldearrubia]] | [[Aldeaseca de Alba]] |- | [[Aldeatejada]] | [[Aldehuela de la Bóveda]] | [[Almenara de Tormes]] | [[Anaya de Alba]] |- | [[Añover de Tormes]] | [[Arapiles]] | [[Arcediano]] | [[El Arco (Salamanca)|El Arco]] |- | [[Barbadillo]] | [[Barbalos]] | [[Beleña]] | [[Berrocal de Huebra]] |- | [[Buenamadre]] | [[Buenavista (Salamanca)|Buenavista]] | [[Cabezabellosa de la Calzada]] | [[Cabrerizos]] |- | [[Cabrillas]] | [[Calvarrasa de Abajo]] | [[Calvarrasa de Arriba]] | [[Calzada de Don Diego]] |- | [[Calzada de Valdunciel]] | [[Canillas de Abajo]] | [[Carbajosa de la Sagrada]] | [[Carrascal de Barregas]] |- | [[Carrascal del Obispo]] | [[Castellanos de Moriscos]] | [[Coca de Alba]] | [[Chagarcía Medianero]] |- | [[Doñinos de Ledesma]] | [[Doñinos de Salamanca]] | [[Éjeme]] | [[Encina de San Silvestre]] |- | [[Encinas de Abajo]] | [[Encinas de Arriba]] | [[Espino de la Orbada]] | [[Florida de Liébana]] |- | [[Forfoleda]] | [[Fresno Alhándiga]] | [[La Fuente de San Esteban]] | [[Gajates]] |- | [[Galindo y Perahuy]] | [[Galinduste]] | [[Galisancho]] | [[Garcihernández]] |- | [[Garcirrey]] | [[Gejuelo del Barro]] | [[Golpejas]] | [[Gomecello]] |- | [[Horcajo Medianero]] | [[Juzbado]] | [[Larrodrigo]] | [[Ledesma (Salamanca)|Ledesma]] |- | [[Machacón]] | [[El Manzano (España)|El Manzano]] | [[Martinamor]] | [[Castellanos de Villiquera]] |- | [[La Mata de Ledesma]] | [[Matilla de los Caños del Río]] | [[La Maya]] | [[Membribe de la Sierra]] |- | [[Miranda de Azán]] | [[Monleras]] | [[Monterrubio de Armuña]] | [[Monterrubio de la Sierra]] |- | [[Morille]] | [[Moriscos]] | [[Mozárbez]] | [[Narros de Matalayegua]] |- | [[Navales]] | [[Navarredonda de la Rinconada]] | [[Negrilla de Palencia]] | [[La Orbada]] |- | [[Pajares de la Laguna]] | [[Palacios del Arzobispo]] | [[Palencia de Negrilla]] | [[Parada de Arriba]] |- | [[Parada de Rubiales]] | [[Pedraza de Alba]] | [[Pedrosillo de Alba]] | [[Pedrosillo de los Aires]] |- | [[Pedrosillo el Ralo]] | [[Pelabravo]] | [[Pelarrodríguez]] | [[Pelayos]] |- | [[Peñarandilla]] | [[El Pino de Tormes]] | [[Pitiegua]] | [[Puebla de Yeltes]] |- | [[La Rinconada de la Sierra]] | [[Robliza de Cojos]] | [[Rollán]] | [[La Sagrada (Salamanca)|La Sagrada]] |- |bgcolor=#F781F3|<center> '''[[Salamanca]]''' </center> | [[San Cristóbal de la Cuesta]] | [[Sanchón de la Sagrada]] | [[Sando]] |- | [[San Morales]] | [[San Muñoz]] | [[San Pedro del Valle]] | [[San Pedro de Rozados]] |- | [[San Pelayo de Guareña]] | [[Santa María de Sando]] | [[Santa Marta de Tormes]] | [[Santiz]] |- | [[Sardón de los Frailes]] | [[Sepulcro-Hilario]] | [[Sieteiglesias de Tormes]] | [[Tabera de Abajo]] |- | [[Tamames]] | [[Tardáguila]] | [[Tejeda y Segoyuela]] | [[Terradillos]] |- | [[Topas]] | [[Torresmenudas]] | [[Valdecarros (Salamanca)|Valdecarros]] | [[Valdelosa]] |- | [[Valdemierque]] | [[Valdunciel]] | [[Valverdón]] | [[Vecinos (Salamanca)|Vecinos]] |- | [[Vega de Tirados]] | [[Las Veguillas]] | [[La Vellés]] | [[Villagonzalo de Tormes]] |- | [[Villalba de los Llanos]] | [[Villamayor (Salamanca)|Villamayor]] | [[Villares de la Reina]] | [[Villarmayor (Salamanca)|Villarmayor]] |- | [[Villasdardo]] | [[Villaseco de los Gamitos]] | [[Villaseco de los Reyes]] | [[Villaverde de Guareña]] |- | [[Zamayón]] | [[Zarapicos]] | | |} == Ver tamién == * [[Partíos xudiciales de Castiella y Lleón]] == Referencies == {{llistaref}} == Enllaces esternos == {{commonscat}} {{control d'autoridaes}} [[Categoría:Partíos xudiciales d'España]] [[Categoría:Provincia de Salamanca]] c1hd3cxm8ik6tqh7zooo8ci8s28gsdg