Wikipedia avwiki https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%82%D3%80%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D0%B3%D1%8C%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80 MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Медиа Хъулухъалъулаб БахӀс ГӀахьалчи ГӀахьалчиясул бахӀс Википедия Википедиялъул бахӀс Файл Файлалъул бахӀс MediaWiki MediaWiki-ялъул бахӀс Халип Халипалъул бахӀс Кумек Кумекалъул бахӀс Категория Категориялъул бахӀс TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Гаджет Гаджеталъул бахӀс Гаджеталъул баян чӀезаби Гаджеталъул баян чӀезабиялъул бахӀс 10 10777 82431 73289 2022-07-22T12:54:34Z M. Omarius 10562 wikitext text/x-wiki <includeonly>[[ВП:Буссинаби|{{#if:{{{2|}}}|Цогидал цӀарал|Цогидаб цӀар}}]] гьаб халипалъе{{#if:{{{2|}}}|&#58;|&nbsp;—}} <!-- -->{{#if:{{{1|}}}|{{t|{{{1}}}|noredir}} |<strong class=error>Цониги алтернативияб цӀар бихьизабун гьечӀо!</strong>}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|, {{t|{{{2}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|, {{t|{{{3}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|, {{t|{{{4}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|, {{t|{{{5}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|, {{t|{{{6}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}|, {{t|{{{7}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}|, {{t|{{{8}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}|&#32;[{{fullurl:Хъулухъалъулаб:Гьанире регӀелал/{{FULLPAGENAMEE}}|hidelinks=1&hidetrans=1}} ва ц.]|{{#if:{{{comment|}}}|&nbsp;({{{comment}}})}}}}.</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> g09lcjmkn0da1qnpb9m6d6stzzngyu0 82432 82431 2022-07-22T12:58:23Z M. Omarius 10562 M. Omarius гӀахьалчияс [[Халип:Другие названия шаблона]] гьумералъул цӀар [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал]]-абун хисана wikitext text/x-wiki <includeonly>[[ВП:Буссинаби|{{#if:{{{2|}}}|Цогидал цӀарал|Цогидаб цӀар}}]] гьаб халипалъе{{#if:{{{2|}}}|&#58;|&nbsp;—}} <!-- -->{{#if:{{{1|}}}|{{t|{{{1}}}|noredir}} |<strong class=error>Цониги алтернативияб цӀар бихьизабун гьечӀо!</strong>}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|, {{t|{{{2}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|, {{t|{{{3}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|, {{t|{{{4}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|, {{t|{{{5}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|, {{t|{{{6}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}|, {{t|{{{7}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}|, {{t|{{{8}}}|noredir}} }}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}|&#32;[{{fullurl:Хъулухъалъулаб:Гьанире регӀелал/{{FULLPAGENAMEE}}|hidelinks=1&hidetrans=1}} ва ц.]|{{#if:{{{comment|}}}|&nbsp;({{{comment}}})}}}}.</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> g09lcjmkn0da1qnpb9m6d6stzzngyu0 10 10778 82434 65807 2022-07-22T12:58:23Z M. Omarius 10562 M. Omarius гӀахьалчияс [[Халип:Другие названия шаблона/doc]] гьумералъул цӀар [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал/doc]]-абун хисана wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> Этот шаблон служит для указания перенаправлений на шаблон. Возможно указание до восьми названий. Помещайте список перенаправлений в документации под описанием предназначения шаблона или снизу. Возможно, стоит перечислять не все перенаправления (например, не включать те, в которых [[Википедия:Употребление буквы Ё|буква «ё»]] заменена на «е»). {{другие названия шаблона|днш|ДНШ|другое название шаблона}} == Использование == Например (на странице шаблона {{tl|заготовка}}), : {{пример||stub|незавершённая статья|_sep={{sp↓||-0.5em|0.2em}}|_tag=pre}} Можно также указать комментарий, который будет выведен в конце в скобках. В комментарии можно использовать вики-разметку, в том числе шаблоны. Например (на странице шаблона {{tl|иноязычная статья}}), : {{tpre||<nowiki>ll|comment=от {{lang-en|[foreign] language link}}</nowiki>}} : {{sp↓||-0.5em|0.2em}} : {{другие названия шаблона|ll|comment=от {{lang-en|[foreign] language link}}}} == См. также == * {{t|template shortcut}} <includeonly> [[Категория:Шаблоны:Ссылки на шаблоны]] [[Категория:Шаблоны:Для документирования шаблонов]] </includeonly> nrfrdj15vjrpjooqr27213sd4b7gavd 10 13388 82443 81879 2022-07-22T17:47:18Z M. Omarius 10562 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = НахъбакӀ мухъ | title = [[НахъбакӀ мухъ]] | listclass = hlist | state = {{{state|}}} | above = Мухъалъул марказ: {{Гъоркьмухъ|'''[[Дилим]]'''}} | image = [[Файл:Coat of Arms of Kazbekovsky District.png|60px]] | group1 = Росаби | list1 = *'''[[Алмахъ]]''' *'''[[Буртина (росу)|Буртина]]''' *'''[[Гертма]]''' *'''[[Гуни]]''' *'''[[Гъозултала]]''' *{{Гъоркьмухъ|'''[[Дилим]]'''}} *'''[[ИчӀкӀаб]]''' *'''[[Саларосо]]''' | group2 = Росдал боял | list2 = *'''''[[ГӀаркьухъ росдал бо]]''''' **[[Ахтачихъ]] **{{Кьер/рагӀабазе|кьер=Lavender|рагӀи='''[[ГӀаркьухъ]]'''}} **[[ИмангӀалиросо]] **[[ХъахӀаблъарахъ]] *'''''[[Хубар росдал бо]]''''' **[[Ихха]] **{{Кьер/рагӀабазе|кьер=Lavender|рагӀи='''[[Хубар]]'''}} | group3 = Шагьаралъул боял | list3 = *'''[[Хадум]]''' | below = <small>'''{{Кьер/рагӀабазе|кьер=Lavender|рагӀи=Кьералдалъун ва бицатаб}}''' ''хатӀалдалъун рихьизарун руго росдал боязул марказал''<small/> }}<noinclude>{{doc}}</noinclude> j5amuh5naq1rk1v50gf32lmmchcjdi6 828 14172 82430 78986 2022-07-22T12:45:58Z M. Omarius 10562 Scribunto text/plain local p = {} local get_args = require('Module:Arguments').getArgs local mHatnote = require('Module:Hatnote') local category_ns_number = 14 local function get_property(args) local res = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = 'wikidata', args = args} return res ~= '' and res or nil end local function get_link_target(wikitext) local target = wikitext:match('%[%[([^%]%|]+)%]') or wikitext:match('%[%[([^%|]+)%|') return { target = target or wikitext, contains_link = target ~= nil } end local function get_catmain_from_wikidata(properties) local values = {} for _, property in pairs(properties) do values[#values + 1] = get_property{property} values[#values + 1] = get_property{property, plain = true} end if #values > 0 then for _, value in pairs(values) do local link_target = get_link_target(value) local title = mw.title.new(link_target.target) if title and title.exists then return { title = value, exists = true, missed = not link_target.contains_link } end end return {title = values[1], exists = false} end return nil end function p.main(frame) local args = get_args(frame) local current_title = mw.title.getCurrentTitle() local categories = mHatnote.define_categories{ by_wikidata = 'Википедия:Аслиял макъалаби Викибаяназдаса ругел категориял', by_pagename = 'Википедия:Аслиял макъалаби мухӀканго рихьизарун гьечӀел категориял', missed = 'Википедия:Ругел амма Викибаяназда рихьизарун гьечӀел аслиял макъалабазул категориял' } local hatnote_args = setmetatable({ prefix = 'Аслияб макъала:', prefix_plural = 'Аслиял макъалаби:', bold_links = true }, { __index = args }) local overridden_categories = {} local nocat = args.nocat if current_title.namespace == category_ns_number then hatnote_args.id = 'catmore' overridden_categories.red_link = 'Википедия:Аслиял макъалаби гьечӀел категориял' local first_title_exists if not hatnote_args[1] then local catmain = get_catmain_from_wikidata{'p301', 'p1753'} local title if catmain then title = catmain.title first_title_exists = catmain.exists categories:add('by_wikidata', nocat) if catmain.missed then categories:add('missed') end else title = current_title.text categories:add('by_pagename', nocat) end hatnote_args[1] = title end if first_title_exists == nil then link = mHatnote.parse_link{hatnote_args[1]} first_title_exists = not link or mw.title.new(link).exists end if not first_title_exists then hatnote_args.prefix = 'Гьаб категориялъул гьечӀо аслияб макъала —' end end return mHatnote.main(hatnote_args, overridden_categories) .. categories end return p 9w43xsovoexmw3inb6ld2mx0gmnrypu 0 17172 82429 82428 2022-07-22T12:34:15Z M. Omarius 10562 wikitext text/x-wiki {{Short description|ТӀабгӀияб, физкалияб, ялъуни материалияб дуниял ва гьелъул загьиратал}} {{Multiple image | direction = vertical | image1 = Shaqi_jrvej.jpg | width1 = 250 | caption1 = [[Шаки чвахеро]], [[Арменистан]] | image2 = Bachalpsee reflection.jpg | width2 = 250 | caption2 = [[Бахалрзе]], [[Швейцар Алпал]] | image3 = Levi, Kittila - Finland - panoramio - aristidov (7).jpg | width3 = 250 | caption3 = Хасалил пейзаж [[Лапланд (Финланд)|Лапландалда]], [[Финланд]] | image4 = Galunggung.jpg | width4 = 250 | caption4 = [[Пири]] речӀчӀи, [[Галунггунг]] [[вулка]] бурулеб мехалда, [[БакътӀерхьул Ява]], 1982 сон | image5 = Expn7398 (39695069782).jpg | width5 = 250 | caption5 = [[Гъварилъул зона|Океаназул гъварилъуда]] гӀумру }} '''ТӀабигӀат''', ялъуни '''натура''', ялъуни '''бижел''', бищун гӀатӀидаб магӀнаялда, буго физикияб дуниял яги ТӀолгодунял. "ТӀабигӀат" гӀахьалаб буго физикияб дуниялалъул феноменалъе, ва гьединго гӀумруялъе гӀаммго. ТӀабигӀаталъул цӀех-рехел ккола [[ГӀелму|гӀелмуялъул]] кӀудияб, цо бугеб батичӀониги, рахъ. ГӀадамал тӀабигӀаталъул бутӀалъун кколел рукӀаниги, инсанасулаб жигарчилъи ва пиша гӀемерисеб бичӀчӀула тӀабигӀатазул цогидал загьиратаздаса батӀаго бугеб категория гӀадин.<ref name="What does nature mean"/> ТӀабигӀат абураб рагӀи буго гӀараб мацӀалдаса бачӀараб. Натура абураб рагӀи буго бачӀараб [[Латин мацӀ|латин]] ''natura'' абураб рагӀудаса, "букӀиналъул къагӀида, бижухъеяб хасият" магӀна бугеб, ва некӀо заманалда жиндир хӀарпккураб магӀнаги ''гьари'', ''рижи'' абун букӀараб.<ref name="etymonline-nature">{{OEtymD|nature|access-date=September 23, 2006}}</ref> НекӀсияб философиялда, ''natura'' гӀемерисеб хӀалтӀизабулаан латин мацӀалде грек ''[[фюсис]]'' (φύσις) рагӀи буссинабизе, гьебги ьайбихьуда букӀана гъветӀ-хералъул, хӀайваназул ва дунялалъул цогидал хаслъабазул жанисел характеристикабазе гӀахьал гьабулеб рагӀи.<ref>An account of the pre-Socratic use of the concept of φύσις may be found in Naddaf, Gerard (2006) ''The Greek Concept of Nature'', SUNY Press, and in {{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}. The word φύσις, while first used in connection with a plant in Homer, occurs early in Greek philosophy, and in several senses. Generally, these senses match rather well the current senses in which the English word ''nature'' is used, as confirmed by Guthrie, W.K.C. ''Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus'' (volume 2 of his ''History of Greek Philosophy''), Cambridge UP, 1965.</ref><ref>The first known use of ''physis'' was by [[Homer]] in reference to the intrinsic qualities of a plant: ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι '''φύσιν''' αὐτοῦ ἔδειξε. (So saying, Argeiphontes [=Hermes] gave me the herb, drawing it from the ground, and showed me its '''nature'''.) ''[[Odyssey]]'' 10.302–03 (ed. A.T. Murray). (The word is dealt with thoroughly in Liddell and Scott's ''[http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux Greek Lexicon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110305235638/http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux/ |date=March 5, 2011 }}''.) For later but still very early Greek uses of the term, see earlier note.</ref> ТӀабигӀаталъул концепция, гӀаммаб хӀалалъ физикияб [[тӀолгодунял|тӀолгодунялалъул]], буго оригиналияб бичӀчӀел гӀатӀид гьабиялъул цояб;<ref name="What does nature mean">{{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}</ref> гьеб байбихьана [[Сократида цебесеб философия|Сократида цересел философчагӀаз]] φύσις рагӀи хӀалтӀизабиялъул аслиял къагӀидаби баян гьариялдас (доб заманалъ гьеб рагӀул динамикияб роцен букӀаниги, хасго [[Гьераклит]]ие), ва гьелдаса нахъе дагьлъи гьечӀого букӀана машгьурлъулеб. Ахирисел чанго гӀасрабазда, гьанжесел [[ГӀелмияб метод|гӀелмиял методал]] раккулеб заманалда, тӀабигӀат лӀугьана пассивияб унголъилъун, жиб илагьиял къануназ гӀуцӀа-кӀутӀулеб ва цбехун бачунеб.<ref>Isaac Newton's [[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica]] (1687), for example, is translated "Mathematical Principles of Natural Philosophy", and reflects the then-current use of the words "[[natural philosophy]]", akin to "systematic study of nature"</ref><ref>The etymology of the word "physical" shows its use as a synonym for "natural" in about the mid-15th century: {{OEtymD|physical|access-date=September 20, 2006}}</ref> Индустриалияб революциялдаса байбихьун тӀабигӀаталъул цӀикӀкӀу-цӀикӀкӀун хал гьабизе байбихьана жинде ургъунго гъорлӀе къай гьечӀеб унголъиялъул бутӀа хӀисабалда: гьелъ цо-цо традицияз гьеб рикӀкӀунаан сакралияблъун ([[Руссо, Жан-Жак|Руссо]], американ [[трансцендентализм]]) яги гӀадатго илагьияб провиденциялъе яги инсанияб тарихалъе декорлъун ([[Гьегел]], [[Маркс, Карл|Маркс]]). Амма гьебго заманалда цӀилъана тӀабигӀаталъул виталистияб бихьел, жиб пресократииялде гӀагараб, хасго [[Чарлз Дарвин|Чарлз Дарвинидаса]] хадуб.<ref name="What does nature mean2" /> РагӀи хӀалтӀизабиялъул гьанжесел батӀи-батӀиял вариантазда, "тӀабигӀат" гӀемерисеб гӀахьал гьабула геологиялде ва [[ГӀалхул тӀабигӀат|гӀалхул гӀумруялде]]. ТӀабигӀат гӀахьалаб букӀине бегьула чӀагоял гъветӀ-хералъул ва хӀайваназул гӀаммаб рахъалъе, цо-цо нухалъ чӀагоял-гурел объектазда хурхарал процессазе — [[Ракь (планета)|Ракьалъул]] гьава-бакъ ва геология гӀадал жал-жалазул хасал тайпабазул рукӀиналъул къагӀидаялъе ва жидедаго рекъон хисиялъе. Гьеб гӀемериселъ къабул гьабула тӀабигӀияб сверухъдунял яги гӀалхуллъи — гӀалхул хӀайванап, кьураби, рохь ва гӀаммго инсанасул хӀалтӀи-пиша сабаблъун жал гьедигӀан хисичӀел яги инсан гъорлӀчӀваниги цӀунун хутӀарал жал гӀадин. Мисалалъе, мануфакутрлъарал объектал ва гӀадамазул гьоркьолъаби гӀаммго абуни рикӀкӀунаро тӀабигӀаталъул бутӀалъун, цохӀо гьезул квалификация гьабичӀони, мисалалъе, "инсанияб тӀабигӀат" яги "тӀолго тӀабигӀат" хӀисабалда. Гьеб ккола натуралиял жалазул дагьабги традиционияб концепция, жиб жакъа къоялъги батизе бегьулеб; гьелда гъоркь бичӀчӀула тӀабигӀияб ва гьунарияб жоялда гьоркьоб батӀалъи, гьунарияб абулеб жо бичӀчӀула инсанасул [[Лъав|лъавалъ]] яги инсанасул [[ГӀакълу|гӀакълуялъ]] гьабураб жо гӀадин. Конкретияб контексталда бан, "тӀабигӀияб/натуралияб" батӀа гьабизе бегьула тӀабигӀияб-гуреб (анатуралияб) яги [[тӀасатӀабигӀияб]] (супернатуралияб) жоялдаса.<ref name="What does nature mean3" /> == Ракь == == Атмосфера, климат, гьава-бакъ == == Ракьалда лъим == == Экосистемаби == == ЧӀаголъел == == ГӀадамазул гьоркьолъаби == == Материя ва энергия == == Ракь тун къватӀиб == ==КъватӀисел регӀелал== * [http://www.iucnredlist.org/ The IUCN Red List of Threatened Species (iucnredlist.org)] * {{cite web |url=https://www.encyclopedie-environnement.org/en/life/what-is-nature/ |title=What is nature? |last1=Ducarme |first1=Frédéric |date=3 January 2021 |website=Encyclopedia of the Environment |access-date=}} {{Earth}} {{Nature}} {{Natural science}} {{Environmental science}} {{Branches of biology}} {{Authority control}} [[Category:ТӀабигӀат| ]] [[Category:Сверухъдунялалъул гӀелмаби]] draztimkcd6lgjdjcjp9e7iyk76un8g 82437 82429 2022-07-22T14:23:40Z M. Omarius 10562 wikitext text/x-wiki {{Short description|ТӀабгӀияб, физкалияб, ялъуни материалияб дуниял ва гьелъул загьиратал}} {{Multiple image | direction = vertical | image1 = Shaqi_jrvej.jpg | width1 = 250 | caption1 = [[Шаки чвахеро]], [[Арменистан]] | image2 = Bachalpsee reflection.jpg | width2 = 250 | caption2 = [[Бахалрзе]], [[Швейцар Алпал]] | image3 = Levi, Kittila - Finland - panoramio - aristidov (7).jpg | width3 = 250 | caption3 = Хасалил пейзаж [[Лапланд (Финланд)|Лапландалда]], [[Финланд]] | image4 = Galunggung.jpg | width4 = 250 | caption4 = [[Пири]] речӀчӀи, [[Галунггунг]] [[вулка]] бурулеб мехалда, [[БакътӀерхьул Ява]], 1982 сон | image5 = Expn7398 (39695069782).jpg | width5 = 250 | caption5 = [[Гъварилъул зона|Океаназул гъварилъуда]] гӀумру }} '''ТӀабигӀат''', ялъуни '''натура''', ялъуни '''бижел''', бищун гӀатӀидаб магӀнаялда, буго физикияб дуниял яги ТӀолгодунял. "ТӀабигӀат" гӀахьалаб буго физикияб дуниялалъул феноменалъе, ва гьединго гӀумруялъе гӀаммго. ТӀабигӀаталъул цӀех-рехел ккола [[ГӀелму|гӀелмуялъул]] кӀудияб, цо бугеб батичӀониги, рахъ. ГӀадамал тӀабигӀаталъул бутӀалъун кколел рукӀаниги, инсанасулаб жигарчилъи ва пиша гӀемерисеб бичӀчӀула тӀабигӀатазул цогидал загьиратаздаса батӀаго бугеб категория гӀадин.<ref name="What does nature mean"/> ТӀабигӀат абураб рагӀи буго гӀараб мацӀалдаса бачӀараб. Натура абураб рагӀи буго бачӀараб [[Латин мацӀ|латин]] ''natura'' абураб рагӀудаса, "букӀиналъул къагӀида, бижухъеяб хасият" магӀна бугеб, ва некӀо заманалда жиндир хӀарпккураб магӀнаги ''гьари'', ''рижи'' абун букӀараб.<ref name="etymonline-nature">{{OEtymD|nature|access-date=September 23, 2006}}</ref> НекӀсияб философиялда, ''natura'' гӀемерисеб хӀалтӀизабулаан латин мацӀалде грек ''[[фюсис]]'' (φύσις) рагӀи буссинабизе, гьебги ьайбихьуда букӀана гъветӀ-хералъул, хӀайваназул ва дунялалъул цогидал хаслъабазул жанисел характеристикабазе гӀахьал гьабулеб рагӀи.<ref>An account of the pre-Socratic use of the concept of φύσις may be found in Naddaf, Gerard (2006) ''The Greek Concept of Nature'', SUNY Press, and in {{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}. The word φύσις, while first used in connection with a plant in Homer, occurs early in Greek philosophy, and in several senses. Generally, these senses match rather well the current senses in which the English word ''nature'' is used, as confirmed by Guthrie, W.K.C. ''Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus'' (volume 2 of his ''History of Greek Philosophy''), Cambridge UP, 1965.</ref><ref>The first known use of ''physis'' was by [[Homer]] in reference to the intrinsic qualities of a plant: ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι '''φύσιν''' αὐτοῦ ἔδειξε. (So saying, Argeiphontes [=Hermes] gave me the herb, drawing it from the ground, and showed me its '''nature'''.) ''[[Odyssey]]'' 10.302–03 (ed. A.T. Murray). (The word is dealt with thoroughly in Liddell and Scott's ''[http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux Greek Lexicon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110305235638/http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux/ |date=March 5, 2011 }}''.) For later but still very early Greek uses of the term, see earlier note.</ref> ТӀабигӀаталъул концепция, гӀаммаб хӀалалъ физикияб [[тӀолгодунял|тӀолгодунялалъул]], буго оригиналияб бичӀчӀел гӀатӀид гьабиялъул цояб;<ref name="What does nature mean">{{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}</ref> гьеб байбихьана [[Сократида цебесеб философия|Сократида цересел философчагӀаз]] φύσις рагӀи хӀалтӀизабиялъул аслиял къагӀидаби баян гьариялдас (доб заманалъ гьеб рагӀул динамикияб роцен букӀаниги, хасго [[Гьераклит]]ие), ва гьелдаса нахъе дагьлъи гьечӀого букӀана машгьурлъулеб. Ахирисел чанго гӀасрабазда, гьанжесел [[ГӀелмияб метод|гӀелмиял методал]] раккулеб заманалда, тӀабигӀат лӀугьана пассивияб унголъилъун, жиб илагьиял къануназ гӀуцӀа-кӀутӀулеб ва цбехун бачунеб.<ref>Isaac Newton's [[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica]] (1687), for example, is translated "Mathematical Principles of Natural Philosophy", and reflects the then-current use of the words "[[natural philosophy]]", akin to "systematic study of nature"</ref><ref>The etymology of the word "physical" shows its use as a synonym for "natural" in about the mid-15th century: {{OEtymD|physical|access-date=September 20, 2006}}</ref> Индустриалияб революциялдаса байбихьун тӀабигӀаталъул цӀикӀкӀу-цӀикӀкӀун хал гьабизе байбихьана жинде ургъунго гъорлӀе къай гьечӀеб унголъиялъул бутӀа хӀисабалда: гьелъ цо-цо традицияз гьеб рикӀкӀунаан сакралияблъун ([[Руссо, Жан-Жак|Руссо]], американ [[трансцендентализм]]) яги гӀадатго илагьияб провиденциялъе яги инсанияб тарихалъе декорлъун ([[Гьегел]], [[Маркс, Карл|Маркс]]). Амма гьебго заманалда цӀилъана тӀабигӀаталъул виталистияб бихьел, жиб пресократииялде гӀагараб, хасго [[Чарлз Дарвин|Чарлз Дарвинидаса]] хадуб.<ref name="What does nature mean2" /> РагӀи хӀалтӀизабиялъул гьанжесел батӀи-батӀиял вариантазда, "тӀабигӀат" гӀемерисеб гӀахьал гьабула геологиялде ва [[ГӀалхул тӀабигӀат|гӀалхул гӀумруялде]]. ТӀабигӀат гӀахьалаб букӀине бегьула чӀагоял гъветӀ-хералъул ва хӀайваназул гӀаммаб рахъалъе, цо-цо нухалъ чӀагоял-гурел объектазда хурхарал процессазе — [[Ракь (планета)|Ракьалъул]] гьава-бакъ ва геология гӀадал жал-жалазул хасал тайпабазул рукӀиналъул къагӀидаялъе ва жидедаго рекъон хисиялъе. Гьеб гӀемериселъ къабул гьабула тӀабигӀияб сверухъдунял яги гӀалхуллъи — гӀалхул хӀайванап, кьураби, рохь ва гӀаммго инсанасул хӀалтӀи-пиша сабаблъун жал гьедигӀан хисичӀел яги инсан гъорлӀчӀваниги цӀунун хутӀарал жал гӀадин. Мисалалъе, мануфакутрлъарал объектал ва гӀадамазул гьоркьолъаби гӀаммго абуни рикӀкӀунаро тӀабигӀаталъул бутӀалъун, цохӀо гьезул квалификация гьабичӀони, мисалалъе, "инсанияб тӀабигӀат" яги "тӀолго тӀабигӀат" хӀисабалда. Гьеб ккола натуралиял жалазул дагьабги традиционияб концепция, жиб жакъа къоялъги батизе бегьулеб; гьелда гъоркь бичӀчӀула тӀабигӀияб ва гьунарияб жоялда гьоркьоб батӀалъи, гьунарияб абулеб жо бичӀчӀула инсанасул [[Лъав|лъавалъ]] яги инсанасул [[ГӀакълу|гӀакълуялъ]] гьабураб жо гӀадин. Конкретияб контексталда бан, "тӀабигӀияб/натуралияб" батӀа гьабизе бегьула тӀабигӀияб-гуреб (анатуралияб) яги [[тӀасатӀабигӀияб]] (супернатуралияб) жоялдаса.<ref name="What does nature mean3" /> == Ракь == {{Nature timeline}} {{Main|Ракь (планета)}} [[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|left|''[[The Blue Marble]]'', [[Ракь (планета)|Ракьалъул]] машгьураб сурат, 1972 соналъ [[Apollo 17]]-алъул экипажалъ бахъараб]] Ракь буго цохӀого цо жинда гӀумру букӀин лъалеб планета, ва гьелъул тӀабигӀиял хаслъаби руго гӀемерисел гӀелмиял цӀех-рехелазул субъектал. [[Бакъул система]]ялда, гьеб ккола лъабабилеб бакъалде гӀагараблъун; гьеб буго бищун кӀудияб [[ракьдалаб планета]] ва щуалбилеб киназдаго гьоркьоб. Гьелъул бищун хасиятал климатиял хаслъаби руго кӀиго кӀудияб полярияб регион, цогидазде дандеккун тӀеренал [[рекъараб зона|рекъарал]] зонаби ва гӀатӀидал [[экватор]]иалиял тропикиял ва [[субтропикал|субтропикиял]] зонаби.<ref> {{cite web |url=http://www.blueplanetbiomes.org/climate.htm |title=World Climates |work=Blue Planet Biomes |access-date=September 21, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081217015636/http://www.blueplanetbiomes.org/climate.htm |archive-date=December 17, 2008 |url-status=live |df=mdy-all }} </ref> [[ГӀазу-цӀад]]алъул балеб къадар гӀемер бараб букӀуна бакӀалда, лъагӀалида жаниб чанго метралдаса бахъараб миллиметралдаса дагьалдеги щвезегӀан. Ракьалъул тӀасалъиялъул 21 процент буго цӀамгӀалаб лълъим бугел океаназ бацараб. ХутӀараб бутӀа буго гӀуцӀун континентаз ва чӀинкӀиллъабаз, гӀумру гьабулеб ракъдаллъиялъул цӀикӀкӀанисеб бутӀаги ккола [[шималияб бащдасфераялде]]. Ракь цебетӀуна жидеца байбихьудасел шартӀазул лъалкӀал тарал геологиял ва биологиял процессазул хӀасилалда. [[Хъаллъи (геология)|КъватӀисеб тӀасалъи]] бикьун буго чанго дагь-дагьккун мигратунел [[тектоникияб къоно|тектоникиял къаназде]]. Жанисеб рахъ буго хутӀун активияб, пластикияб [[Мантия (геология)|мантиялъул]] биццатаб гъатгун ва маххалъ цӀураб ракӀигун, жинца [[макънатӀияб эгьеллъи]] генератунеб. РакӀиб лӀугьунеб конвективияб багъарахъдиялъ дюнамиял акционаздалъун генератуна электрикиял чвахаби, ва гьез, жидерго иргаялда, генератуна геомакънатӀияб эгьеллъи. == Атмосфера, климат, гьава-бакъ == == Ракьалда лъим == == Экосистемаби == == ЧӀаголъел == == ГӀадамазул гьоркьолъаби == == Материя ва энергия == == Ракь тун къватӀиб == ==КъватӀисел регӀелал== * [http://www.iucnredlist.org/ The IUCN Red List of Threatened Species (iucnredlist.org)] * {{cite web |url=https://www.encyclopedie-environnement.org/en/life/what-is-nature/ |title=What is nature? |last1=Ducarme |first1=Frédéric |date=3 January 2021 |website=Encyclopedia of the Environment |access-date=}} {{Earth}} {{Nature}} {{Natural science}} {{Environmental science}} {{Branches of biology}} {{Authority control}} [[Category:ТӀабигӀат| ]] [[Category:Сверухъдунялалъул гӀелмаби]] [[Категория:Аслияб темаялъул макъалаби]] sme5jow17tfm9i7qui0alzbrqzmueop 82441 82437 2022-07-22T17:00:52Z M. Omarius 10562 wikitext text/x-wiki {{Short description|ТӀабгӀияб, физкалияб, ялъуни материалияб дуниял ва гьелъул загьиратал}} {{Multiple image | direction = vertical | image1 = Shaqi_jrvej.jpg | width1 = 250 | caption1 = [[Шаки чвахеро]], [[Арменистан]] | image2 = Bachalpsee reflection.jpg | width2 = 250 | caption2 = [[Бахалрзе]], [[Швейцар Алпал]] | image3 = Levi, Kittila - Finland - panoramio - aristidov (7).jpg | width3 = 250 | caption3 = Хасалил пейзаж [[Лапланд (Финланд)|Лапландалда]], [[Финланд]] | image4 = Galunggung.jpg | width4 = 250 | caption4 = [[Пири]] речӀчӀи, [[Галунггунг]] [[вулка]] бурулеб мехалда, [[БакътӀерхьул Ява]], 1982 сон | image5 = Expn7398 (39695069782).jpg | width5 = 250 | caption5 = [[Гъварилъул зона|Океаназул гъварилъуда]] гӀумру }} '''ТӀабигӀат''', ялъуни '''натура''', ялъуни '''бижел''', бищун гӀатӀидаб магӀнаялда, буго физикияб дуниял яги ТӀолгодунял. "ТӀабигӀат" гӀахьалаб буго физикияб дуниялалъул феноменалъе, ва гьединго гӀумруялъе гӀаммго. ТӀабигӀаталъул цӀех-рехел ккола [[ГӀелму|гӀелмуялъул]] кӀудияб, цо бугеб батичӀониги, рахъ. ГӀадамал тӀабигӀаталъул бутӀалъун кколел рукӀаниги, инсанасулаб жигарчилъи ва пиша гӀемерисеб бичӀчӀула тӀабигӀатазул цогидал загьиратаздаса батӀаго бугеб категория гӀадин.<ref name="What does nature mean"/> ТӀабигӀат абураб рагӀи буго гӀараб мацӀалдаса бачӀараб. Натура абураб рагӀи буго бачӀараб [[Латин мацӀ|латин]] ''natura'' абураб рагӀудаса, "букӀиналъул къагӀида, бижухъеяб хасият" магӀна бугеб, ва некӀо заманалда жиндир хӀарпккураб магӀнаги ''гьари'', ''рижи'' абун букӀараб.<ref name="etymonline-nature">{{OEtymD|nature|access-date=September 23, 2006}}</ref> НекӀсияб философиялда, ''natura'' гӀемерисеб хӀалтӀизабулаан латин мацӀалде грек ''[[фюсис]]'' (φύσις) рагӀи буссинабизе, гьебги байбихьуда букӀана гъветӀ-хералъул, хӀайваназул ва дунялалъул цогидал хаслъабазул жанисел характеристикабазе гӀахьал гьабулеб рагӀи.<ref>An account of the pre-Socratic use of the concept of φύσις may be found in Naddaf, Gerard (2006) ''The Greek Concept of Nature'', SUNY Press, and in {{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}. The word φύσις, while first used in connection with a plant in Homer, occurs early in Greek philosophy, and in several senses. Generally, these senses match rather well the current senses in which the English word ''nature'' is used, as confirmed by Guthrie, W.K.C. ''Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus'' (volume 2 of his ''History of Greek Philosophy''), Cambridge UP, 1965.</ref><ref>The first known use of ''physis'' was by [[Homer]] in reference to the intrinsic qualities of a plant: ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι '''φύσιν''' αὐτοῦ ἔδειξε. (So saying, Argeiphontes [=Hermes] gave me the herb, drawing it from the ground, and showed me its '''nature'''.) ''[[Odyssey]]'' 10.302–03 (ed. A.T. Murray). (The word is dealt with thoroughly in Liddell and Scott's ''[http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux Greek Lexicon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110305235638/http://archimedes.fas.harvard.edu/pollux/ |date=March 5, 2011 }}''.) For later but still very early Greek uses of the term, see earlier note.</ref> ТӀабигӀаталъул концепция, гӀаммаб хӀалалъ физикияб [[тӀолгодунял|тӀолгодунялалъул]], буго оригиналияб бичӀчӀел гӀатӀид гьабиялъул цояб;<ref name="What does nature mean">{{cite journal |last1=Ducarme |first1=Frédéric |last2=Couvet |first2=Denis |year=2020 |title=What does 'nature' mean? |journal=[[Palgrave Communications]] |volume=6 |issue=14 |publisher=[[Springer Nature]] |doi=10.1057/s41599-020-0390-y |doi-access=free }}</ref> гьеб байбихьана [[Сократида цебесеб философия|Сократида цересел философчагӀаз]] φύσις рагӀи хӀалтӀизабиялъул аслиял къагӀидаби баян гьариялдас (доб заманалъ гьеб рагӀул динамикияб роцен букӀаниги, хасго [[Гьераклит]]ие), ва гьелдаса нахъе дагьлъи гьечӀого букӀана машгьурлъулеб. Ахирисел чанго гӀасрабазда, гьанжесел [[ГӀелмияб метод|гӀелмиял методал]] раккулеб заманалда, тӀабигӀат лӀугьана пассивияб унголъилъун, жиб илагьиял къануназ гӀуцӀа-кӀутӀулеб ва цбехун бачунеб.<ref>Isaac Newton's [[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica]] (1687), for example, is translated "Mathematical Principles of Natural Philosophy", and reflects the then-current use of the words "[[natural philosophy]]", akin to "systematic study of nature"</ref><ref>The etymology of the word "physical" shows its use as a synonym for "natural" in about the mid-15th century: {{OEtymD|physical|access-date=September 20, 2006}}</ref> Индустриалияб революциялдаса байбихьун тӀабигӀаталъул цӀикӀкӀу-цӀикӀкӀун хал гьабизе байбихьана жинде ургъунго гъорлӀе къай гьечӀеб унголъиялъул бутӀа хӀисабалда: гьелъ цо-цо традицияз гьеб рикӀкӀунаан сакралияблъун ([[Руссо, Жан-Жак|Руссо]], американ [[трансцендентализм]]) яги гӀадатго илагьияб провиденциялъе яги инсанияб тарихалъе декорлъун ([[Гьегел]], [[Маркс, Карл|Маркс]]). Амма гьебго заманалда цӀилъана тӀабигӀаталъул виталистияб бихьел, жиб пресократииялде гӀагараб, хасго [[Чарлз Дарвин|Чарлз Дарвинидаса]] хадуб.<ref name="What does nature mean2" /> РагӀи хӀалтӀизабиялъул гьанжесел батӀи-батӀиял вариантазда, "тӀабигӀат" гӀемерисеб гӀахьал гьабула геологиялде ва [[ГӀалхул тӀабигӀат|гӀалхул гӀумруялде]]. ТӀабигӀат гӀахьалаб букӀине бегьула чӀагоял гъветӀ-хералъул ва хӀайваназул гӀаммаб рахъалъе, цо-цо нухалъ чӀагоял-гурел объектазда хурхарал процессазе — [[Ракь (планета)|Ракьалъул]] гьава-бакъ ва геология гӀадал жал-жалазул хасал тайпабазул рукӀиналъул къагӀидаялъе ва жидедаго рекъон хисиялъе. Гьеб гӀемериселъ къабул гьабула тӀабигӀияб сверухъдунял яги гӀалхуллъи — гӀалхул хӀайванап, кьураби, рохь ва гӀаммго инсанасул хӀалтӀи-пиша сабаблъун жал гьедигӀан хисичӀел яги инсан гъорлӀчӀваниги цӀунун хутӀарал жал гӀадин. Мисалалъе, мануфакутрлъарал объектал ва гӀадамазул гьоркьолъаби гӀаммго абуни рикӀкӀунаро тӀабигӀаталъул бутӀалъун, цохӀо гьезул квалификация гьабичӀони, мисалалъе, "инсанияб тӀабигӀат" яги "тӀолго тӀабигӀат" хӀисабалда. Гьеб ккола натуралиял жалазул дагьабги традиционияб концепция, жиб жакъа къоялъги батизе бегьулеб; гьелда гъоркь бичӀчӀула тӀабигӀияб ва гьунарияб жоялда гьоркьоб батӀалъи, гьунарияб абулеб жо бичӀчӀула инсанасул [[Лъав|лъавалъ]] яги инсанасул [[ГӀакълу|гӀакълуялъ]] гьабураб жо гӀадин. Конкретияб контексталда бан, "тӀабигӀияб/натуралияб" батӀа гьабизе бегьула тӀабигӀияб-гуреб (анатуралияб) яги [[тӀасатӀабигӀияб]] (супернатуралияб) жоялдаса.<ref name="What does nature mean3" /> == Ракь == {{Nature timeline}} {{Main|Ракь (планета)}} [[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|left|''[[The Blue Marble]]'', [[Ракь (планета)|Ракьалъул]] машгьураб сурат, 1972 соналъ [[Apollo 17]]-алъул экипажалъ бахъараб]] Ракь буго цохӀого цо жинда гӀумру букӀин лъалеб планета, ва гьелъул тӀабигӀиял хаслъаби руго гӀемерисел гӀелмиял цӀех-рехелазул субъектал. [[Бакъул система]]ялда, гьеб ккола лъабабилеб бакъалде гӀагараблъун; гьеб буго бищун кӀудияб [[ракьдалаб планета]] ва щуалбилеб киназдаго гьоркьоб. Гьелъул бищун хасиятал климатиял хаслъаби руго кӀиго кӀудияб полярияб регион, цогидазде дандеккун тӀеренал [[рекъараб зона|рекъарал]] зонаби ва гӀатӀидал [[экватор]]иалиял тропикиял ва [[субтропикал|субтропикиял]] зонаби.<ref> {{cite web |url=http://www.blueplanetbiomes.org/climate.htm |title=World Climates |work=Blue Planet Biomes |access-date=September 21, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081217015636/http://www.blueplanetbiomes.org/climate.htm |archive-date=December 17, 2008 |url-status=live |df=mdy-all }} </ref> [[ГӀазу-цӀад]]алъул балеб къадар гӀемер бараб букӀуна бакӀалда, лъагӀалида жаниб чанго метралдаса бахъараб миллиметралдаса дагьалдеги щвезегӀан. Ракьалъул тӀасалъиялъул 21 процент буго цӀамгӀалаб лълъим бугел океаназ бацараб. ХутӀараб бутӀа буго гӀуцӀун континентаз ва чӀинкӀиллъабаз, гӀумру гьабулеб ракъдаллъиялъул цӀикӀкӀанисеб бутӀаги ккола [[шималияб бащдасфераялде]]. Ракь цебетӀуна жидеца байбихьудасел шартӀазул лъалкӀал тарал геологиял ва биологиял процессазул хӀасилалда. [[Хъаллъи (геология)|КъватӀисеб тӀасалъи]] бикьун буго чанго дагь-дагьккун мигратунел [[тектоникияб къоно|тектоникиял къаназде]]. Жанисеб рахъ буго хутӀун активияб, пластикияб [[Мантия (геология)|мантиялъул]] биццатаб гъатгун ва маххалъ цӀураб ракӀигун, жинца [[макънатӀияб эгьеллъи]] генератунеб. РакӀиб лӀугьунеб конвективияб багъарахъдиялъ дюнамиял акционаздалъун генератуна электрикиял чвахаби, ва гьез, жидерго иргаялда, генератуна геомакънатӀияб эгьеллъи. [[Атмосфера|Атмосфериял]] шартӀал гӀезегӀан хисана тӀоцере рукӀараздаса чӀагоял формаби рукӀиналъ,<ref>{{cite web|date=September 11, 2005|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2005/09/050911103921.htm|title=Calculations favor reducing atmosphere for early Earth|work=[[Science Daily]]|access-date=January 6, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20060830150624/http://www.sciencedaily.com/releases/2005/09/050911103921.htm|archive-date=August 30, 2006|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> гьез гьабула экологияб баланс, тӀасалъиялда ругел шартӀал стабил гьарулел. [[ГӀеблъел|ГӀеблъелалда]] ва цогиял географиял факторазда рекъон климаталъул гӀатӀидал ратӀалъиял рукӀаниги, халатболжелаб гьоркьохъеб климат буго гӀезегӀан стабилияб цӀороллъиялъул периодазда гьоркьоб,<ref>{{cite web|url=http://www.epa.gov/climatechange/science/pastcc.html|title=Past Climate Change|publisher=U.S. Environmental Protection Agency|access-date=January 7, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20120511021842/http://www.epa.gov/climatechange/science/pastcc.html|archive-date=May 11, 2012|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> гьоркьохъеб абуни глобалияб температураялъул цо яги кӀиго градусалъулцин хьвагӀдеялъ тарихияб рахъалъ цӀакъ кӀудияб асар гьабулаан Ракьалъул экологикияб балансалде ва фактикияб географиялде.<ref>{{cite web|author=Hugh Anderson|author2=Bernard Walter|date=March 28, 1997|url=http://vathena.arc.nasa.gov/curric/land/global/climchng.html|title=History of Climate Change|publisher=NASA|access-date=January 7, 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080123130745/http://vathena.arc.nasa.gov/curric/land/global/climchng.html|archive-date=January 23, 2008}}</ref><ref>{{cite web|last=Weart|first=Spencer|date=June 2006|url=http://www.aip.org/history/climate/|title=The Discovery of Global Warming|publisher=American Institute of Physics|access-date=January 7, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20110804232058/http://www.aip.org/history/climate/|archive-date=August 4, 2011|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> == Атмосфера, климат, гьава-бакъ == == Ракьалда лъим == == Экосистемаби == == ЧӀаголъел == == ГӀадамазул гьоркьолъаби == == Материя ва энергия == == Ракь тун къватӀиб == ==КъватӀисел регӀелал== * [http://www.iucnredlist.org/ The IUCN Red List of Threatened Species (iucnredlist.org)] * {{cite web |url=https://www.encyclopedie-environnement.org/en/life/what-is-nature/ |title=What is nature? |last1=Ducarme |first1=Frédéric |date=3 January 2021 |website=Encyclopedia of the Environment |access-date=}} {{Earth}} {{Nature}} {{Natural science}} {{Environmental science}} {{Branches of biology}} {{Authority control}} [[Category:ТӀабигӀат| ]] [[Category:Сверухъдунялалъул гӀелмаби]] [[Категория:Аслияб темаялъул макъалаби]] a26ave9f6fmdu7jsjisz0xlqbfmcqg0 10 17176 82433 2022-07-22T12:58:23Z M. Omarius 10562 M. Omarius гӀахьалчияс [[Халип:Другие названия шаблона]] гьумералъул цӀар [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал]]-абун хисана wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал]] qoan6uvit8oeav1hyqrhada5gmw1d67 10 17177 82435 2022-07-22T12:58:23Z M. Omarius 10562 M. Omarius гӀахьалчияс [[Халип:Другие названия шаблона/doc]] гьумералъул цӀар [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал/doc]]-абун хисана wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Халип:Халипалъул цогидал цӀарал/doc]] jaxky5gix1d6qws8a761xi6sfj1y8gy 10 17178 82436 2022-07-22T12:59:11Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{docpage}} {{onLua|Аслияб макъала|main}} Шаблон предназначен для ссылок на более подробные статьи '''из разделов обзорной статьи''', а также для использования на страницах категорий для ссылок на обзорную статью по данной теме. ''Обратите внимание: он не предназна...» wikitext text/x-wiki {{docpage}} {{onLua|Аслияб макъала|main}} Шаблон предназначен для ссылок на более подробные статьи '''из разделов обзорной статьи''', а также для использования на страницах категорий для ссылок на обзорную статью по данной теме. ''Обратите внимание: он не предназначен для ссылок в обратную сторону (из подробной статьи в обзорную). Для этой цели следует использовать другие методы — например, ссылки из текста статьи, [[Шаблон:Обзорная статья]] или раздел «См. также».'' {{другие названия шаблона|main articles|main|Аслияб макъала|аслияб|бетӀераб|бетӀераб макъала}} {{TOC right}} == Формат == Аслияб: {{tpre||''Статья''}} На страницах категорий можно использовать шаблон без параметров — ссылка будет браться из свойств {{WD|P301}} или {{WD|P1753}} Викиданных. Если эти свойства не заданы, ссылка будет формироваться из названия категории. {{tpre}} Несколько ссылок: {{tpre||''Статья 1''|''Статья 2''|''Статья 3''}} Для каждой ссылки можно указывать, как она будет выглядеть (перед цифрой — строчная «L», от {{lang-en|label}}): <nowiki>{{</nowiki>Аслияб макъала |''Статья 1'' |''Статья 2'' |l1=''Отображаемый текст ссылки 1'' |l2=''Отображаемый текст ссылки 2'' }} Можно ставить ссылку на раздел статьи, используя символ решётки (#): {{tpre||''Статья 1#Раздел''}} Вместо названия статьи можно указать шаблон серии «не переведено», например, {{t|iw}}: {{demo|<nowiki>{{Аслияб макъала|{{iw|Смит, Питер Джон|Питер Джон Смит|en|Peter John Smith}}}}</nowiki>}} == Примеры == {{таблица примеров|t=Аслияб макъала |Статья |Один\Два\Три |Один\Два\Три\l1{{=}}I\l2{{=}}II\l3{{=}}III |USB#USB 3.0 |USB#USB 3.0\l1{{=}}USB 3.0 }} == См. также == * {{tl|см. также}} * {{tl|подробная статья}} * {{tl|подробнее}} * {{tl|подробно}} * {{tl|информационный список}} * {{tl|см. также категорию}} == Параметры шаблона для визуального редактора == <TemplateData> { "description": "Шаблон предназначен для ссылок на более подробные статьи из разделов обзорной статьи.", "params": { "1": { "label": "Имя статьи", "description": "Имя статьи, более полно раскрывающей суть раздела", "type": "wiki-page-name", "required": true }, "l1": { "label": "Текст ссылки на статью", "description": "Текст ссылки на статью. Если не указан — будет выведено её собственное название.", "type": "string", "required": false }, "2": { "label": "Имя второй статьи", "description": "Имя ещё одной статьи, более полно раскрывающей суть раздела", "type": "wiki-page-name", "required": false }, "l2": { "label": "Текст ссылки на вторую статью", "description": "Текст ссылки на статью. Если не указан - будет выведено её собственное название.", "type": "string", "required": false }, "3": { "label": "Имя третьей статьи", "description": "Имя ещё одной статьи, более полно раскрывающей суть раздела", "type": "wiki-page-name", "required": false }, "l3": { "label": "Текст ссылки на третью статью", "description": "Текст ссылки на статью. Если не указан — будет выведено её собственное название.", "type": "string", "required": false }, "4": { "label": "Имя четвёртой статьи", "description": "Имя ещё одной статьи, более полно раскрывающей суть раздела", "type": "wiki-page-name", "required": false }, "l4": { "label": "Текст ссылки на четвёртую статью", "description": "Текст ссылки на статью. Если не указан — будет выведено её собственное название.", "type": "string", "required": false }, "5": { "label": "Имя пятой статьи", "description": "Имя ещё одной статьи, более полно раскрывающей суть раздела", "type": "wiki-page-name", "required": false }, "l5": { "label": "Текст ссылки на пятую статью", "description": "Текст ссылки на статью. Если не указан — будет выведено её собственное название.", "type": "string", "required": false } } } </TemplateData> <includeonly> [[Категория:Халипал:Макъалаялъул бутӀаби]] [[Категория:Халипал:Жанисел регӀелал]] </includeonly> jpovzvr9xv30jy73zqdt1q7qk7ve63d 828 17179 82438 2022-07-22T15:25:18Z M. Omarius 10562 Новая страница: «local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local compressSparseArray = require('Module:TableTools').compressSparseArray local p = {} -- ================= -- UTILITY FUNCTIONS -- ================= -- Default colors for first 28 bars/periods local defaultColor = {"#6ca","#ff9","#6cf","#c96","#fcc","#9f9","#96c","#cc6","#ccc","#f66","#6c6","#99f","#c66","#f9c", "#396","#ff3","#06c","#963","#c9c","#9c6","#c63","#c96","#999","#c03","#393","#939"...» Scribunto text/plain local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local compressSparseArray = require('Module:TableTools').compressSparseArray local p = {} -- ================= -- UTILITY FUNCTIONS -- ================= -- Default colors for first 28 bars/periods local defaultColor = {"#6ca","#ff9","#6cf","#c96","#fcc","#9f9","#96c","#cc6","#ccc","#f66","#6c6","#99f","#c66","#f9c", "#396","#ff3","#06c","#963","#c9c","#9c6","#c63","#c96","#999","#c03","#393","#939","#996","#f69"} -- The default width of annotations (in em) local defaultAW = 8 -- Previous version default width (in em) local oldDefaultAW = 7 -- Function to turn blank arguments back into nil -- Parameters: -- s = a string argument -- Returns -- if s is empty, turn back into nil (considered false by Lua) local function ignoreBlank(s) if s == "" then return nil end return s end -- Function to suppress incorrect CSS values -- Parameters: -- val = dimensional value -- unit = unit of value -- nonneg = [bool] value needs to be non-negative -- formatstr = optional format string -- Returns: -- correct string for html, or nil if val is negative local function checkDim(val, unit, nonneg, formatstr) if not val then return nil end val = tonumber(val) if not val or (nonneg and val < 0) then return nil end if formatstr then return mw.ustring.format(formatstr,val)..unit end return val..unit end -- function to scan argument list for pattern -- Parameters: -- args = an argument dict that will be scanned for one or more patterns -- patterns = a list of Lua string patters to scan for -- other = a list of other argument specification lists -- each element o corresponds to a new argument to produce in the results -- o[1] = key in new argument list -- o[2] = prefix of old argument -- o[3] = suffix of old argument -- Returns: -- new argument list that matches patterns specified, with new key names -- -- This function makes the Lua module scalable, by specifying a list of string patterns that -- contain relevant arguments for a single graphical element, e.g., "period(%d+)". These -- patterns should have exactly one capture that returns a number. -- -- When such a pattern is detected, the number is extracted and then other arguments -- with the same number is searched for. Thus, if "period57" is detected, other relevant -- arguments like "period57-text" are searched for and, if non-empty, are copied to the -- output list with a new argument key. Thus, there is {"text","period","-text"}, and -- "period(%d+)" detects period57, the code will look for "period57-text" in the input -- and copy it's value to "text" on the output. -- -- This function thus pulls all relevant arguments for a single graphical item out, and -- makes an argument list to call a function to produce a single element (such as a bar or note) function p._scanArgs(args,patterns,other) local result = {} for _, p in pairs(patterns) do for k, v in pairs(args) do local m = tonumber(mw.ustring.match(k,p)) -- if there is a matching argument, and it's not blank -- and we haven't handled that match yet, then find other -- arguments and copy them into output arg list. -- We have to handle blank arguments for backward compatibility with the template -- we check for an existing output with item m to save time if m and v ~= "" and not result[m] then local singleResult = {} for _, o in ipairs(other) do local foundVal = args[(o[2] or "")..m..(o[3] or "")] if foundVal then singleResult[o[1]] = foundVal end end -- A hack: for any argument number m, there is a magic list of default -- colors. We copy that default color for m into the new argument list, in -- case it's useful. After this, m is discarded singleResult.defaultColor = defaultColor[m] result[m] = singleResult end end end -- Squeeze out all skipped values. Thus, continguous argument numbers are not -- required: the module can get called with bar3, bar17, bar59 and it will only produce -- three bars, in numerical order that they were called (3, 17, 59) return compressSparseArray(result) end -- Function to compute the numeric step in the timescale -- Parameters: -- p1, p2 = lower and upper bounds of timescale -- Returns: -- round step size that produces ~10 steps between p1 and p2 -- -- Implements [[Template:Calculate increment]], except with a slight tweak: -- The round value (0.1, 0.2, 0.5, 1.0) is selected based on minimum log -- distance, so the thresholds are slightly tweaked function p._calculateIncrement(p1, p2) local d = math.abs(p1-p2) if d < 1e-10 then return 1e-10 end local logd = math.log10(d) local n = math.floor(logd) local frac = logd-n local prevPower = math.pow(10,n-1) if frac < 0.5*math.log10(2) then return prevPower elseif frac < 0.5 then return 2*prevPower elseif frac < 0.5*math.log10(50) then return 5*prevPower else return 10*prevPower end end -- Signed power function for squashing timeline to be more readable function p._signedPow(x,p) if x < 0 then return -math.pow(-x,p) end return math.pow(x,p) end -- Function to convert from time to location in HTML -- Arguments: -- t = time -- from = earliest time in timeline -- to = latest time in timeline -- height = height of timeline (in some units) -- scaling = method of scaling ('linear' or 'sqrt' or 'pow') -- power = power law of scaling (if scaling='pow') function p._scaleTime(t, from, to, height, scaling, power) if scaling == 'pow' then from = p._signedPow(from,power) to = p._signedPow(to,power) t = p._signedPow(t,power) end return height*(to-t)/(to-from) end -- Utility function to create HTML container for entire graphical timeline -- Parameters: -- container = HTML container for title -- args = arguments passed to main -- args["instance-id"] = unique string per Graphical timeline per page -- args.embedded = is timeline embedded in another infobox? -- args.align = float of timeline (default=right) -- args.margin = uniform margin around timeline -- args.bodyclass = CSS class for whole container -- args.collapsible = make timeline collapsible -- args.state = set collapse state -- Returns; -- html div object that is root of DOM for graphical timeline -- -- CSS taken from previous version of [[Template:Grpahical timeline]] local function createContainer(args) args.align = args.align or "right" local container = mw.html.create('table') container:attr("id","Container"..(args["instance-id"] or "")) container:attr("role","presentation") container:addClass(args.bodyclass) container:addClass("toccolours") container:addClass("searchaux") if not args.embedded then if args.state == "collapsed" then args.collapsible = true container:addClass("mw-collapsed") container:addClass("nomobile") elseif args.state == "autocollapse" then args.collapsible = true container:addClass("autocollapse") container:addClass("nomobile") end if args.collapsible then container:addClass("mw-collapsible") end end container:css("text-align","left") container:css("padding","0 0.5em") container:css("border-style",args.embedded and "none" or "solid") if args.embedded then container:css("margin","auto") else container:css("float",args.align) if args.align == "right" or args.align == "left" then container:css("clear",args.align) end local margins = {} margins[1] = args.margin or "0.3em" margins[2] = (args.align == "right" and 0) or args.margin or "1.4em" margins[3] = args.margin or "0.8em" margins[4] = (args.align == "left" and 0) or args.margin or "1.4em" container:css("margin",table.concat(margins," ")) end container:css("overflow","hidden") return container end -- Utility function to create title for graphical timeline -- Parameters: -- args = arguments passed to main -- args["instance-id"] = unique string per Graphical timeline per page -- args["title-color"] = background color for title -- args.title = title of timeline -- Returns; -- html div object that is the title -- -- CSS taken from previous version of [[Template:Grpahical timeline]] local function createTitle(container,args) container:attr("id","Title"..(args["instance-id"] or "")) local bottomPadding = args["link-to"] and (not args.embedded) and (not args.collapsible) and "0" or "1em" container:css("padding","1em 1em "..bottomPadding.." 1em") local title = container:tag('div') title:css("background-color",ignoreBlank(args["title-colour"] or args["title-color"] or "#77bb77")) title:css("padding","0 0.2em 0 0.2em") title:css("font-weight","bold") title:css("text-align","center") title:wikitext(args.title) end -- Utility function to create optional navbox header for timeline -- Parameters: -- container = container for navbox header -- args = arguments passed to main -- args.title = title of timeline -- args["link-to"] = name of parent template (without namespace) -- Returns; -- html div object that is the navbox header -- -- CSS taken from previous version of [[Template:Grpahical timeline]] local function navboxHeader(container,args) local frame = mw.getCurrentFrame() container:attr("id","Navbox"..(args["instance-id"] or "")) local topMargin = args.title and "0" or "0.2em" container:css("padding","0") container:css("margin",topMargin.." 1em 0 0") container:css("text-align","right") container:wikitext(frame:expandTemplate{title="Navbar",args={"Template:"..args["link-to"]}}) end -- ================== -- TIME AXIS AND BARS -- ================== --Function to create HTML time axis on left side of timeline --Arguments: -- container = HTML parent object -- args = arguments passed to main -- args.from = beginning (earliest) time of timeline -- args.to = ending (latest) time of timeline -- args.height = height of timeline -- args["height-unit"] = unit of height (default args.unit) -- args.unit = unit of measurement (default em) -- args["instance-id"] = unique string per Graphical timeline per page -- args["scale-increment"] = gap between time ticks (default=automatically computed) -- args.scaling = method of scaling (linear or sqrt, linear by default) -- args["label-freq"] = frequency of labels (per major tick) -- Returns; -- html div object for the time axis -- -- CSS taken from previous version of [[Template:Grpahical timeline]] function p._scalemarkers(container,args) local height = tonumber(args.height) or 36 local unit = args["height-unit"] or args.unit or "em" container:attr("id","Scale"..(args["instance-id"] or "")) container:css("width","4.2em") args.computedWidth = args.computedWidth+4.2 container:css("position","relative") container:css("float","left") container:css("font-size","100%") container:css("height",checkDim(height,unit,true)) container:css("border-right","1px solid #242020") local incr = args["scale-increment"] or p._calculateIncrement(args.from,args.to) -- step through by half the desired increment, alternating small and large ticks -- put labels every args["label-freq"] large ticks local labelFreq = args["label-freq"] or 1 labelFreq = labelFreq*2 -- account for minor ticks local halfIncr = incr/2 local tIndex = math.ceil(args.from/incr)*2 -- always start on a label local toIndex = math.floor(args.to/halfIncr) local tickCount = 0 while tIndex <= toIndex do local t = tIndex*halfIncr local div = container:tag("div") div:css("float","right") div:css("position","absolute") div:css("right","-1px") div:css("top",checkDim(p._scaleTime(t,args.from,args.to,height,args.scaling,args.power), unit,nil,"%.2f")) div:css("transform","translateY(-50%)") local span = div:tag("span") span:attr("name",showNum and "Number" or "Tick") span:css("font-size","90%") span:css("white-space:nowrap") local text = "" if tickCount%labelFreq == 0 then if t < 0 then text = mw.ustring.format("&minus;%g&nbsp;",-t) else text = mw.ustring.format("%g&nbsp;",t) end end if tickCount%2 == 0 then text = text.."&mdash;" else text = text.."&ndash;" end span:wikitext(text) tIndex = tIndex + 1 tickCount = tickCount + 1 end end -- Function to create timeline container div -- Arguments: -- container = HTML parent object -- args = arguments passed to main -- args["plot-colour"] = background color for timeline -- args["instance-id"] = unique string per graphical timeline per page -- args.height = height of timeline (36 by default) -- args.width = width of timeline (10 by default) -- args["height-unit"] = unit of height measurement (args.unit by default) -- args["width-unit"] = unit of width measurement (args.unit by default) -- args.unit = unit of measurement (em by default) -- Returns: -- timeline HTML object created local function createTimeline(container,args) local color = ignoreBlank(args["plot-colour"] or args["plot-color"]) container:attr("id","Timeline"..(args["instance-id"] or "")) container:addClass("toccolours") container:css("position","relative") container:css("font-size","100%") container:css("width","100%") container:css("height",checkDim(args.height or 36,args["height-unit"] or args.unit or "em",true)) container:css("padding","0px") container:css("float","left") local width = args.width or 10 local widthUnit = args["width-unit"] or args.unit or "em" container:css("width",checkDim(width,widthUnit,true)) if widthUnit == "em" then args.computedWidth = args.computedWidth+width elseif widthUnit == "px" then args.computedWidth = args.computedWidth+width/13.3 else args.computedWidth = args.computedWidth+10 end container:css("border","none") container:css("background-color",color) return container end -- Function to draw single bar (or box) -- Arguments: -- container = parent HTML object for bar -- args = arguments for this box -- args.text = text to display -- args.nudgedown = distance to nudge text down (in em) -- args.nudgeup = distance to nudge text up (in em) -- args.nudgeright = distance to nudge text right (in em) -- args.nudgeleft = distance to nudge text left (in em) -- args.colour = color of bar (default to color assigned to bar number) -- args.left = fraction of timeline width for left edge of bar (default 0) -- args.right = fraction of timeline width for right edge of bar (default 1) -- args.to = beginning (bottom) of bar, in time units (default timeline begin) -- args.from = end (top) of bar, in time units (default timeline end) -- args.height = timeline height -- args.width = timeline width -- args["height-unit"] = units of timeline height (default args.unit) -- args["width-unit"] = units of timeline width (default args.unit) -- args.unit = units for timeline dimensions (default em) -- args.border-style = CSS style for top/bottom of border (default "solid" if args.border) function p._singleBar(container,args) args.text = args.text or "&nbsp;" args.nudgedown = (tonumber(args.nudgedown) or 0) - (tonumber(args.nudgeup) or 0) args.nudgeright = (tonumber(args.nudgeright) or 0) - (tonumber(args.nudgeleft) or 0) args.colour = args.colour or args.defaultColor args.left = tonumber(args.left) or 0 args.right = tonumber(args.right) or 1 args.to = tonumber(args.to) or args["tl-to"] args.from = tonumber(args.from) or args["tl-from"] args.height = tonumber(args.height) or 36 args.width = tonumber(args.width) or 10 args["height-unit"] = args["height-unit"] or args.unit or "em" args["width-unit"] = args["width-unit"] or args.unit or "em" args.border = tonumber(args.border) args["border-style"] = args["border-style"] or ((args.border or args["border-colour"]) and "solid") or "none" -- the HTML element for the box/bar itself local bar = container:tag('div') bar:css("font-size","100%") bar:css("background-color",ignoreBlank(args.colour or "#aaccff")) bar:css("border-width",checkDim(args.border,args["height-unit"],true)) bar:css("border-color",ignoreBlank(args["border-colour"])) bar:css("border-style",args["border-style"].." none") bar:css("position","absolute") bar:css("text-align","center") bar:css("margin","0") bar:css("padding","0") local bar_top = p._scaleTime(args.to,args["tl-from"],args["tl-to"],args.height,args.scaling,args.power) local bar_bottom = p._scaleTime(args.from,args["tl-from"],args["tl-to"],args.height,args.scaling,args.power) local bar_height = bar_bottom-bar_top bar:css("top",checkDim(bar_top,args["height-unit"],nil,"%.3f")) if args["border-style"] ~= "none" and args.border then bar_height = bar_height-2*args.border end bar:css("height",checkDim(bar_height,args["height-unit"],true,"%.3f")) bar:css("left",checkDim(args.left*args.width,args["width-unit"],nil,"%.3f")) bar:css("width",checkDim((args.right-args.left)*args.width,args["width-unit"],true,"%.3f")) -- within the bar, use a div to nudge text away from center local textParent = bar if not args.alignBoxText then local nudge = bar:tag('div') nudge:css("font-size","100%") nudge:css("position","relative") nudge:css("top",checkDim(args.nudgedown,"em",nil)) nudge:css("left",checkDim(args.nudgeright,"em",nil)) textParent = nudge end -- put text div as child of nudge div (if exists) local text = textParent:tag('div') text:css("position","relative") text:css("text-align","center") text:css("font-size",ignoreBlank(args.textsize)) text:css("vertical-align","middle") local text_bottom = -0.5*bar_height text:css("display","block") text:css("bottom",checkDim(text_bottom,args["height-unit"],nil,"%.3f")) text:css("transform","translateY(-50%)") text:css("z-index","5") text:wikitext(ignoreBlank(args.text)) end -- Function to render all bars/boxes in timeline -- Arguments: -- container = parent HTML object -- args = arguments to main function -- -- Global (main) arguments are parsed, individual box arguments are picked out -- and passed to p._singleBar() above -- -- The function looks for bar*-left, bar*-right, bar*-from, or bar*-to, -- where * is a string of digits. That string of digits is then used to -- find corresponding parameters of the individual bar. -- For example, if bar23-left is found, then bar23-colour turns into local colour, -- bar23-left turns into local left, bar23-from turns into local from, etc. function p._bars(container,args) local barArgs = p._scanArgs(args,{"^bar(%d+)-left$","^bar(%d+)-right$","^bar(%d+)-from","^bar(%d+)-to"}, {{"text","bar","-text"}, {"textsize","bar","-font-size"}, {"nudgedown","bar","-nudge-down"}, {"nudgeup","bar","-nudge-up"}, {"nudgeright","bar","-nudge-right"}, {"nudgeleft","bar","-nudge-left"}, {"colour","bar","-colour"}, {"colour","bar","-color"}, {"border","bar","-border-width"}, {"border-colour","bar","-border-colour"}, {"border-colour","bar","-border-color"}, {"border-style","bar","-border-style"}, {"left","bar","-left"}, {"right","bar","-right"}, {"from","bar","-from"}, {"to","bar","-to"}}) -- The individual bar arguments are placed into the barArgs table -- Iterating through barArgs picks out the for _, barg in ipairs(barArgs) do -- barg is a table with the local arguments for one bar. -- barg needs to have some global arguments copied into it: barg["tl-from"] = args.from barg["tl-to"] = args.to barg.height = args.height barg.width = args.width barg["height-unit"] = args["height-unit"] barg["width-unit"] = args["width-unit"] barg.unit = args.unit barg.scaling = args.scaling barg.power = args.power barg.alignBoxText = not args["disable-box-align"] -- call _singleBar with the local arguments for one bar p._singleBar(container,barg) end end -- Function to draw a bar corresponding to a geological period -- Arguments: -- container = parent HTML object -- args = global arguments passed to main -- -- This function is just like _bars(), above, except with defaults for periods: -- a period bar is triggered by period* (* = string of digits) -- all other parameters start with "period", not "bar" -- colour, from, and to parameters default to data from named period -- text is a wikilink to period article function p._periods(container,args) local frame = mw.getCurrentFrame() local periodArgs = p._scanArgs(args,{"^period(%d+)$"}, {{"text","period","-text"}, {"textsize","period","-font-size"}, {"period","period"}, {"nudgedown","period","-nudge-down"}, {"nudgeup","period","-nudge-up"}, {"nudgeright","period","-nudge-right"}, {"nudgeleft","period","-nudge-left"}, {"colour","period","-colour"}, {"colour","period","-color"}, {"border-width","period","-border-width"}, {"border-colour","period","-border-colour"}, {"border-colour","period","-border-color"}, {"border-style","period","-border-style"}, {"left","period","-left"}, {"right","period","-right"}, {"from","period","-from"}, {"to","period","-to"}}) -- Iterate through period* arguments, translating much like bar* arguments -- Supply period defaults to local arguments, also for _, parg in ipairs(periodArgs) do parg.text = parg.text or ("[["..parg.period.."]]") parg.textsize = "90%" parg.colour = parg.colour or frame:expandTemplate{title="period color",args={parg.period}} parg.from = parg.from or tonumber("-"..frame:expandTemplate{title="period start",args={parg.period}}) parg.to = parg.to or tonumber("-"..frame:expandTemplate{title="period end",args={parg.period}}) if tonumber(parg.from) < tonumber(args.from) then parg.from = args.from end if tonumber(parg.to) > tonumber(args.to) then parg.to = args.to end parg["tl-from"] = args.from parg["tl-to"] = args.to parg.height = args.height parg.width = args.width parg["height-unit"] = args["height-unit"] parg["width-unit"] = args["width-unit"] parg.unit = args.unit parg.scaling = args.scaling parg.power = args.power parg.alignBoxText = not args["disable-box-align"] p._singleBar(container,parg) end end -- =========== -- ANNOTATIONS -- =========== -- Function to render a single note (annotation) -- Arguments: -- container = parent HTML object -- args = arguments for this single note -- args.text = text to display in note -- args.noarr = bool, true if no arrow should be used -- args.height = height of timeline -- args.unit = height units -- args.at = position of annotation (in time units) -- args.colour = color of text in note -- args.textsize = size of text (default 90%) -- args.nudgeright = nudge text (and arrow) to right (in em) -- args.nudgeleft = nudge text (and arrow) to left (in em) -- Following parameters are only applicable to "no arrow" case or when -- args.alignArrow is false: -- args.nudgedown = nudge text down (in em) -- args.nudgeup = nudge text up (in em) -- args.aw = annotation width (in em) function p._singleNote(container,args) -- Ensure some parameters default to sensible values args.height = tonumber(args.height) or 36 args.at = tonumber(args.at) or 0.5*(args.to+args.from) args.colour = args.colour or "black" args.aw = tonumber(args.aw) -- if string is centering, use old width to not break it or mw.ustring.find(args.text,"center",1,true) and oldDefaultAW or defaultAW args.textsize = args.textsize or "90%" -- Convert 4 nudge arguments to 2 numeric signed nudge dimensions (right, down) args.nudgeright = (tonumber(args.nudgeright) or 0)-(tonumber(args.nudgeleft) or 0) args.nudgedown = (tonumber(args.nudgedown) or 0)-(tonumber(args.nudgeup) or 0) -- Two cases: no arrow, and arrow -- For no arrow case, use previous CSS which works well to position text if args.noarr then -- First, place a bar that pushes annotation down to right spot local bar = container:tag('div') bar:addClass("annot-bar") bar:css("width","auto") bar:css("font-size","100%") bar:css("position","absolute") bar:css("text-align","center") bar:css("margin-top",checkDim(p._scaleTime(args.at,args.from,args.to,args.height,args.scaling,args.power), args.unit,nil,"%.3f")) -- Now, nudge the text per nudge dimensions local nudge = bar:tag('div') nudge:addClass("annot-nudge") nudge:css("font-size","100%") nudge:css("float","left") nudge:css("position","relative") nudge:css("text-align","left") nudge:css("top",checkDim(args.nudgedown-0.75,"em",nil)) nudge:css("left",checkDim(args.nudgeright,"em",nil)) nudge:css("width",checkDim(args.aw,"em",true)) -- Finally, place a dev for the text local text = nudge:tag('div') text:css("position","relative") text:css("width","auto") text:css("z-index","10") text:css("font-size",ignoreBlank(args.textsize)) text:css("color",ignoreBlank(args.colour)) text:css("vertical-align","middle") text:css("line-height","105%") text:css("bottom","0") text:wikitext(ignoreBlank(args.text)) else -- In the arrow case, previous code didn't correctly line up the text -- Now that we're in Lua, it's easy to use a table to hold the arrow against the text -- One row: first td is arrow, second td is text -- Table gets placed directly using top CSS and absolute position local tbl = container:tag('table') tbl:attr("role","presentation") -- warn screen readers this table is for layout only -- choose a reasonable height for table, then position middle of that height in the timeline tbl:css("position","absolute") tbl:css("z-index","15") local at_location = p._scaleTime(args.at,args.from,args.to,args.height,args.scaling,args.power) tbl:css("top",checkDim(at_location,args.unit,nil,"%.3f")) tbl:css("left",checkDim(args.nudgeright,"em",nil)) tbl:css("transform","translateY(-50%)") tbl:css("padding","0") tbl:css("margin","0") tbl:css("font-size","100%") local row = tbl:tag('tr') local arrowCell = row:tag('td') arrowCell:css("padding","0") arrowCell:css("text-align","left") arrowCell:css("vertical-align","middle") local arrowSpan = arrowCell:tag('span') arrowSpan:css("color",args.colour) arrowSpan:wikitext("&#8592;") --- HTML for left-pointing arrow local textCell = row:tag('td') textCell:css("padding","0") textCell:css("text-align","left") textCell:css("vertical-align","middle") local textParent = textCell -- If disable-arrow-align is true, nudge the text per nudge dimensions: if not args.alignArrow then local nudge = textCell:tag('div') nudge:addClass("annot-nudge") nudge:css("font-size","100%") nudge:css("float","left") nudge:css("position","relative") nudge:css("top",checkDim(args.nudgedown,"em",nil)) textParent = nudge end local text = textParent:tag('div') text:css("z-index","10") text:css("font-size",ignoreBlank(args.textsize)) text:css("color",ignoreBlank(args.colour)) text:css("display","block") text:css("line-height","105%") --- don't crunch multiple lines of text text:css("bottom","0") text:wikitext(ignoreBlank(args.text)) end end -- Function to render all annotations in timeline -- Arguments: -- container = parent HTML object -- args = arguments to main function -- -- Global (main) arguments are parsed, individual box arguments are picked out -- and passed to p._singleNote() above -- -- The function looks for note*, where * is a string of digits -- That string of digits is then used to find corresponding parameters of the individual note. -- For example, if note23 is found, then note23-colour turns into local colour, -- note-at turns into local at, note-texdt turns into local text, etc. -- -- args["annotation-width"] overrides automatically determined width of annotation div function p._annotations(container,args) local noteArgs = p._scanArgs(args,{"^note(%d+)$"}, {{"text","note"}, {"noarr","note","-remove-arrow"}, {"noarr","note","-no-arrow"}, {"textsize","note","-size"}, {"textsize","note","-font-size"}, {"nudgedown","note","-nudge-down"}, {"nudgeup","note","-nudge-up"}, {"nudgeright","note","-nudge-right"}, {"nudgeleft","note","-nudge-left"}, {"colour","note","-colour"}, {"colour","note","-color"}, {"at","note","-at"}}) if #noteArgs == 0 then return end -- a div to hold all of the notes local notes= container:tag('td') notes:attr("id","Annotations"..(args["instance-id"] or "")) notes:css("padding","0") notes:css("margin","0.7em 0 0.7em 0") notes:css("float","left") notes:css("position","relative") -- Is there a "real" note? If so, leave room for it -- real is: is non-empty and (has arrow or isn't nudged left) local realNote = false for _, narg in ipairs(noteArgs) do local left = (tonumber(narg.nudgeleft) or 0)-(tonumber(narg.nudgeright) or 0) if narg.text ~= "" and (not narg.noarr or left <= 0) then realNote = true args.hasRealNote = true -- record realNote boolean in args for further use break end end -- width of notes holder depends on whethere there are any "real" notes -- width can be overriden local aw = tonumber(args["annotations-width"]) or (realNote and defaultAW) or 0 aw = aw+2.25 notes:css("width",checkDim(aw,"em",true)) args.computedWidth = args.computedWidth+aw local height = tonumber(args.height) or 36 local unit = args["height-unit"] or args.unit or "em" notes:css("height",checkDim(height,unit,true)) for _, narg in ipairs(noteArgs) do --- copy required global parameters to local note args narg.from = args.from narg.to = args.to narg.height = args.height narg.unit = args["height-unit"] or args["width-unit"] or "em" narg.aw = args["annotations-width"] narg.alignArrow = not args["disable-arrow-align"] narg.scaling = args.scaling narg.power = args.power p._singleNote(notes,narg) end end -- ==================== -- LEGENDS AND CAPTIONS -- ==================== -- Function to render a single legend (below the timeline) -- Arguments: -- container = parent HTML object -- args = argument table for this legend -- args.colour = color to show in square -- args.text = text that describes color function p._singleLegend(container,args) if not args.text then -- if no text, not a sensible legend return end args.colour = args.colour or args.defaultColor or "transparent" local row = container:tag('tr') local squareCell = row:tag('td') squareCell:css("padding",0) local square = squareCell:tag('span') square:css("background",ignoreBlank(args.colour)) square:css("padding","0em .1em") square:css("border","solid 1px #242020") square:css("height","1.5em") square:css("width","1.5em") square:css("margin",".25em .9em .25em .25em") square:wikitext("&emsp;") local textCell = row:tag('td') textCell:css("padding",0) local text = textCell:tag('div') text:wikitext(args.text) end function p._legends(container,args) local legendArgs = p._scanArgs(args,{"^legend(%d+)$"}, {{"text","legend"}, {"colour","bar","-colour"}, {"colour","bar","-color"}, {"colour","legend","-colour"}, {"colour","legend","-color"} }) if #legendArgs == 0 then return end local legendRow = container:tag('tr') local legendCell = container:tag('td') legendCell:attr("id","Legend"..(args["instance-id"] or "")) legendCell:attr("colspan",3) legendCell:css("padding","0 0.2em 0.7em 1em") local legend = legendCell:tag('table') legend:attr("id","Legend"..(args["instance-id"] or "")) legend:attr("role","presentation") legend:addClass("toccolours") legend:css("margin-left","3.1em") legend:css("border-style","none") legend:css("float","left") legend:css("clear","both") for _,larg in ipairs(legendArgs) do p._singleLegend(legend,larg) end end local helpString = [=[ ---- '''Usage instructions''' ---- Copy the text below, adding multiple bars, legends and notes as required. <br>Comments, enclosed in <code><!-</code><code>- -</code><code>-></code>, should be removed. Remember: * You must use <code>{</code><code>{!}</code><code>}</code> wherever you want a {{!}} to be : rendered in the timeline * Large borders will displace bars in many browsers * Text should not be wider than its containing bar, : as this may cause compatibility issues * Units default to [[em (typography){{!}}em]], the height and width of an 'M'. See {{tl|Graphical timeline}} for full documentation. {{Graphical timeline/blank}}}}]=] local function createCaption(container,args) local captionRow = container:tag("tr") local captionCell = captionRow:tag("td") captionCell:attr("id","Caption"..(args["instance-id"] or "")) captionCell:attr("colspan",3) captionCell:css("padding","0") captionCell:css("margin","0 0.2em 0.7em 0.2em") local caption = captionCell:tag("div") caption:attr("id","Caption"..(args["instance-id"] or "")) caption:addClass("toccolours") if args.embedded then caption:css("margin","0 auto") caption:css("float","left") else caption:css("margin","0 0.5em") end caption:css("border-style","none") caption:css("clear","both") caption:css("text-align","center") local widthUnit = args["width-unit"] or args.unit or "em" local aw = tonumber(args["annotations-width"]) or (args.hasRealNote and defaultAW) or -0.25 aw = aw+5+((widthUnit == "em" and tonumber(args.width)) or 10) if aw > args.computedWidth then args.computedWidth = aw end caption:css("width",checkDim(aw,"em",true)) caption:wikitext((args.caption or "")..((args.help and args.help ~= "off" and helpString) or "")) end function p._main(args) -- For backward compatibility with template, all empty arguments are accepted. -- But, for some parameters, empty will cause a Lua error, so for those, we convert -- empty to nil. for _, attr in pairs({"title","link-to","embedded","align","margin", "height","width","unit","height-unit","width-unit","scale-increment", "annotations-width","disable-arrow-align","disable-box-align","from","to"}) do args[attr] = ignoreBlank(args[attr]) end -- Check that to > from, and that they're both defined local from = tonumber(args.from) or 0 local to = tonumber(args.to) or 0 if from > to then args.from = to args.to = from else args.from = from args.to = to end if args.scaling == 'sqrt' then args.scaling = 'pow' args.power = 0.5 end if args.scaling == 'pow' then args.power = args.power or 0.5 end args.computedWidth = 1.7 -- Create container table local container = createContainer(args) -- TITLE if args.title and not args.embedded then local titleRow = container:tag('tr') local titleCell = titleRow:tag('td') titleCell:attr("colspan",3) createTitle(titleCell,args) end -- NAVBOX HEADER if args["link-to"] and not args.embedded then local navboxRow = container:tag('tr') local navboxCell = navboxRow:tag('td') navboxCell:attr("colspan",3) navboxHeader(navboxCell,args) end local centralRow = container:tag('tr') centralRow:css("vertical-align","top") -- SCALEBAR local scaleCell = centralRow:tag('td') scaleCell:css("padding","0") scaleCell:css("margin","0.7em 0 0.7em 0") p._scalemarkers(scaleCell,args) -- TIMELINE local timelineCell = centralRow:tag('td') timelineCell:css("padding","0") timelineCell:css("margin","0.7em 0 0.7em 0") local timeline = createTimeline(timelineCell,args) -- PERIODS p._periods(timeline,args) -- BARS p._bars(timeline,args) -- ANNOTATIONS p._annotations(centralRow,args) -- LEGEND p._legends(container,args) -- CAPTION createCaption(container,args) container:css("min-width",checkDim(args.computedWidth,"em")) return container end function p.main(frame) local args = getArgs(frame,{frameOnly=false,parentOnly=false,parentFirst=true,removeBlanks=false}) return tostring(p._main(args):allDone()) end return p lm6xauhb0mb1nbyn9ah08xgjhit9px5 10 17180 82439 2022-07-22T15:26:52Z M. Omarius 10562 Новая страница: «<includeonly>{{#invoke:Graphical timeline|main}}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude>» wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Graphical timeline|main}}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> 0d7nxq016h5gvaun1d5cymwvgidu14i 10 17181 82440 2022-07-22T16:34:31Z M. Omarius 10562 Новая страница: «<onlyinclude>{{Graphical timeline | bodyclass=nomobile | help=off | link-to=ТӀабигӀаталъул заманадулмухъ | scale-increment=1.000 | plot-colour=#e5cc7f | label-freq=1 | from=-13.787 | to=0 | height=50 | width=13 | annotations-width=8.8 | disable-arrow-align=true | disable-box-align=true | title=[[ТӀолгодунялалъул хронология|ТӀабигӀаталъул заманадулмухъ]] | bar1-f...» wikitext text/x-wiki <onlyinclude>{{Graphical timeline | bodyclass=nomobile | help=off | link-to=ТӀабигӀаталъул заманадулмухъ | scale-increment=1.000 | plot-colour=#e5cc7f | label-freq=1 | from=-13.787 | to=0 | height=50 | width=13 | annotations-width=8.8 | disable-arrow-align=true | disable-box-align=true | title=[[ТӀолгодунялалъул хронология|ТӀабигӀаталъул заманадулмухъ]] | bar1-from=-13.787 | bar1-to=-13.650 | bar1-text= [[ТӀолгодунялалъул хронология#БецӀал гӀасраби|<span style="color:white;">БецӀал гӀасраби</span>]] | bar1-colour=#000000 | bar1-left=0 | bar1-nudge-left=-0.6 | bar1-nudge-down=-0.3 | bar2-from=-13.650 | bar2-to=-12.80 | bar2-text=[[Реионизация|<span style="color:white;">Реионизация</span>]] | bar2-colour=#555555 | bar2-left=0 | bar2-nudge-left=-0.5 | bar2-nudge-down=-0.5 | bar3-from=-12.800 | bar3-to=-4.54 | bar3-left=0 | bar3-colour=#666666 | bar3-text= [[Масштабалъул фактор (космология)#Материя-доминантаб эра|<span style="color:#99ffff;">Материя-доминантаб<br/>эра</span>]] | bar3-nudge-left=-0.5 | bar3-nudge-down=-1.7 | bar4-from=-4.4 | bar4-text=[[ТӀолгодунялалъул хехлъизабураб гӀатӀилъи|<span style="color:#99ffff;">Хехлъизабураб гӀатӀилъи</span>]] | bar4-colour=#7aa3cc | bar4-left=0.01 | bar4-nudge-left=0 | bar4-nudge-down=10.0 | bar5-from=-4.4 | bar5-text=[[Лъим|<span style="color:white;">Ракьалда лъим</span>]] | bar5-colour=#7aa3cc | bar5-left=0.00 | bar5-nudge-left=0.0 | bar5-nudge-down=7.25 | bar6-from=-4.0 | bar6-text=[[Цолъамелаб организм|Цолъамелаб чӀаголъел]] | bar6-colour=#b3d9ff | bar6-left=0.0 | bar6-nudge-left=-0.75 | bar6-nudge-down=6.4 | bar7-from=-3.500 | bar7-text=[[Фотосинтезалъул эфолюция|Фотосинтез]] | bar7-colour=#99ffff | bar7-left=0.12 | bar7-nudge-left=-0.2 | bar7-nudge-down=3.25 | bar8-from=-1.850 | bar8-text=[[ГӀемерлъамелаб организм|ГӀемерлъамелаб<br>чӀаголъел]] | bar8-colour=#b3ffdb | bar8-left=0.17 | bar8-nudge-left=0.0 | bar8-nudge-down=1.0 | bar9-from=-0.520 | bar9-to=0 | bar9-text=[[Мугъзагьодилаб|<span style="color:white;">Мугъзагьодилал</span>]] | bar9-colour=#cc9900 | bar9-left=0.22 | bar9-nudge-left=0.0 | bar9-nudge-down=0.0 | note1-at=-13.787 | note1=[[ТӀолгодунялалъул ригь|Цебесеб ТӀолгодунял<!---(-13.772 bya)--->]] | note1-nudge-down=0.2 | note2-at=-13.6 | note2=[[ЦӀвабзазул полуяция#III популяциялъул цӀваби|Бищун цересел цӀваби]]<!--- per https://www.nature.com/articles/d41586-018-02616-8 (-13.6)]] - 13.6 bya ---> | note2-nudge-down=0.05 | note3-at=-13.457 | note3=[[HD1 (galaxy)|Бищун цебесеб галаксия]] <!--- [[Milky Way|Formation of Milky Way (-13.4)]] - 13.4 bya ---> | note3-nudge-up=0.3 | note4-at=-13.1 | note4=[[Квазар]] / [[Супермассивияб чӀегӀераб каратӀ|чӀегӀераб каратӀ]] | note5-at=-11.52 | note5=[[Omega Centauri|ω Centauri]] | note6-at=-10.0 | note6=[[Андромеда галаксия|Андромеда галаксия]] | note7-at=-8.8 | note7=[[Рахьдал нух#ЛӀугьин|Рахьдаллъул спиралал]] | note8-at=-6.8 | note8=[[NGC 188|NGC 188 кластер]] | note9-at=-6.5 | note9=[[Alpha Centauri|α Centauri]] | note10-at=-6.0 | note10= <!--- [[Accelerating expansion of the universe|cosmic speed-up]] -- est time of 6.0 bya seems supported by several sources - see => [[Talk:Accelerating expansion of the universe#Error in Acceleration time?]] ---> | note11-at=-4.568 <!--- est age of the [[Solar System]] is 4.568 bya est. age of the [[Earth]] is 4.54 bya - per [[Age of the Earth]] ---> | note11=[[Цебесеб Ракь|Ракь]] / [[Бакьул системаялъул лӀугьен ва эволюция|Бакъул система]] <!--- | note12-at=-4.412 | note12=[[Ракьалда лъим лӀугьин|Бищун цебесеб лъим]] ---> | note13-at=-4.0 | note13=[[Бищун цересел лъалел чӀагоял формаби|Бищун цебесеб лъалеб чӀаголъел]] | note14-at=-3.500 | note14=[[Оксигеналъул геологияб тарих|Бищун цебесеб оксиген]] | note15-at=-2.450 | note15=[[Оксигеналъул геологияб тарих|Атмосферияб оксиген]] <!--- see discussion at => "[[Template talk:Life timeline#Beginning of sexual reproduction]]" ---> | note16-at=-2.000 | note16=[[Жинсияб репродукция]] <!--- | note17-at=-1.600 | note17=[[Francevillian biota|Earliest multicellular life]] ---> | note18-at=-1.500 | note18=[[ГӀурдахӀаназул эволюция|Цересел гӀурдахӀанал]] | note19-at=-0.800 | note19=[[Caveasphaera|Ц. чӀаголъаби]] / [[ГъветӀ-хералъул эволюционияб тарих#Ракьалъул колонизация|гъветӀ-хер]] | note20-at=-0.541 | note20=[[Кембрияб кьвагьел|Кембрияб кьвагьел]] | note21-at=-0.250 | note21=[[Рахьхахулеб|Цересел рахьхахулел]] | note22-at=-0.025 | note22=[[Гьоминоид|Ц. гьоминоидал]] / [[Инсан|гӀадамал]] | note23=<span style="display:block; text-align:center;">[[ЧӀаголъелалъул эвалюционияб тарихалъул хронология|ГӀ<br>у<br>м<br>р<br>у]]</span> | note23-at=-1.0 | note23-nudge-left=16.6 | note23-nudge-down=2 | note23-remove-arrow=yes | caption={{align|left|([[гигалъагӀел|биллион соналъ цебе]])}} }}</onlyinclude><noinclude> {{documentation}}</noinclude> c4r39xyp6dryzlbftfoh88x5uugkwga 0 17182 82442 2022-07-22T17:45:08Z M. Omarius 10562 Новая страница: «'''Месед''' — периодикияб системаялъул 6 периодалъул 11 группаялъул [[химикияб элемент]], жиндир [[Симбол (химия)|симбол]] '''Au''' ({{lang-la|aurum}} рагӀудаса) ва атомияб номер 79 бугеб, ккола тӀабигӀаталда жалго дандчӀвалел бищун цӀикӀкӀараб атомияб номер бугеб элемен...» wikitext text/x-wiki '''Месед''' — периодикияб системаялъул 6 периодалъул 11 группаялъул [[химикияб элемент]], жиндир [[Симбол (химия)|симбол]] '''Au''' ({{lang-la|aurum}} рагӀудаса) ва атомияб номер 79 бугеб, ккола тӀабигӀаталда жалго дандчӀвалел бищун цӀикӀкӀараб атомияб номер бугеб элементазул цояблъун. БацӀцӀадаб формаялда, гьеб буго гвангъараб, дагьабго оранж-тӀогьилаб, гъункараб, тамахаб, бацӀулеб ва пластиклъи бугеб метал. Химикияб рахъалъ, месед буго [[гьоркьохъеб металл]]. Гьеб буго бищун реактивлъи дагьал химикиял элементазул цояб ва [[Температураялъе ва тӀадецуялъул стандартиял шартӀал|стандартиял шартӀазда]] букӀуна къвакӀараблъун. Месед гӀемер дандчӀвала эркенаб элементарияб (жибгояб) формаялде, [[Меседил магӀдан|магӀдан]] яги мугьал гӀадин, [[ГьецӀо (геология)|гьецӀоязда]], [[Рихь (геология)|рихьазда]] ва [[Аллювиалияб нахърател|аллювиалиял нахърателазда]]. Гьеб дандчӀвала [[КъвакӀараб билъел|къвакӀарал билъелал]] сериязда жибгояб элементарияб [[ГӀарац|гӀарацгун]] ([[электрум]] гӀадин), тӀабигӀаталдаго пахь ва палладий гӀадал цогидал металлалгун [[Биэн|биэназулӀ]], [[Минералияб гъорлӀжо|минералиял гъорлӀжалазулӀ]], [[пирит]] гӀадал. Гьелдасаги дагь гьеб дандчӀвала меседалъул итӀнелазул, гӀемерисеб [[Теллурий|теллурийгун]] ([[Меседалъул теллурид|меседалъул теллуридал]]), ругел минералазда. == МугъчӀваял == {{Reflist|30em}} 0wnbb72mhzwpv6w65g3byc701dzwewf 0 17183 82444 2022-07-22T17:59:37Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{ЧӀБ+Россия | статус = Росу | авар_цӀар = Алмахъ | сурат = Алмак.jpg | сураталда_гъоркьхъвай = 1905 соналъул сурат |lat_deg = 42|lat_min = 59|lat_sec = 18 |lon_deg = 46|lon_min = 34|lon_sec = 35 | икълим = Дагъистан | мухъ = НахъбакӀ мухъ | поселениялъул_тайпа = Росдал поселение | п...» wikitext text/x-wiki {{ЧӀБ+Россия | статус = Росу | авар_цӀар = Алмахъ | сурат = Алмак.jpg | сураталда_гъоркьхъвай = 1905 соналъул сурат |lat_deg = 42|lat_min = 59|lat_sec = 18 |lon_deg = 46|lon_min = 34|lon_sec = 35 | икълим = Дагъистан | мухъ = НахъбакӀ мухъ | поселениялъул_тайпа = Росдал поселение | поселение = Алмахъ{{!}}Алмахъ росу | бетӀерасул_тайпа = | бетӀер = | кьучӀ_лъей = | тӀоцебесеб_рехсей = | цересел_цӀарал = | статус_буго = | ЧӀБ_централъул_борхалъи = 877 | климат = | халкъ = {{ Халкъалъул къадар | Алмак | тр | Регион = Дагъистан }} | рикӀкӀараб_сон = {{ Халкъалъул къадар | Алмак | с | Регион = Дагъистан }} | гъунки = | миллияб_гӀуцӀи = [[Аварал]] | конфессионалияб_гӀуцӀи = [[Ислам]] | этнохороним = | телефоналъул_код = | почалъул_индекс = 368150 | цифрабазул_идентификатор = | цифрабазул_идентификатор2 = | цифрабазул_идентификатор3 = | сайт = | сайталъул_мацӀ = | Commons_категория = | икълималде = | B икълималде = квараниса }} '''Алмахъ''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[НахъбакӀ мухъ|НахъбакӀ мухъалда]] бугеб росу. Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''Алмахъ росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе цо бугеб росу хӀисабалда.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Жумгьурияталъул 2005 соналъул 13 январалдаса къанун № 6: «Дагъистаналъул Жумгьурияталъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 |deadlink=no }}</ref> == География == Росу буго мухъалъул марказ [[Дилим|Дилималдаса]] 11 км-алъ жанубиябгун бакътӀерхьудехун, СаламегӀералъул аххалъукь, Хасавхъала шагьаралдаса жанубалдехун, Ахчи лъарал кваранаб рагӀалда, Буртина росдада аскӀоб. == Демография == {{ Халкъалъул къадар | Алмак | Регион = Дагъистан }} {{ Халкъалъул къадар | Алмак | график | Регион = Дагъистан }} Ккола моноэтникияб авар росулъун.<ref>{{Cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/tom1/pub-01-11.xls |title=Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул, шагьаразул сверухълъабазул, муниципалиял мухъазул, шагьаразул ва росдал поселениязул халкъалъул къадар. 2010 соналъ тӀолго россиялъул халкъалъул къадар рикӀкӀиналъул хӀасилал. Том 1. Халкъалъул къадар ва бугеб бакӀ|access-date=2012-11-04 |archive-date=2013-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130527102937/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/tom1/pub-01-11.xls |deadlink=no }}</ref> == МугъчӀваял == {{хӀужаби}} {{Dagestan-geo-stub}} {{НахъбакӀ мухъ}} [[Категория:Аваразул росаби]] [[Категория:НахъбакӀ мухъалъул росаби]] ddzdxxalbgemqzsvlalmn5lef9pkhea 0 17184 82445 2022-07-22T18:15:27Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{Цоги магІнаби|2=Буртина}} {{ЧӀБ+Россия | статус = Росу | авар_цӀар = Буртина | сурат = Въезд Буртунай.jpg | сураталда_гъоркьхъвай = |lat_deg = 42.990677 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg = 46.631376 |lon_min = |lon_sec = | икълим = Дагъистан | мухъ = НахъбакӀ мухъ | поселениялъул_тайпа = Росдал поселе...» wikitext text/x-wiki {{Цоги магІнаби|2=Буртина}} {{ЧӀБ+Россия | статус = Росу | авар_цӀар = Буртина | сурат = Въезд Буртунай.jpg | сураталда_гъоркьхъвай = |lat_deg = 42.990677 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg = 46.631376 |lon_min = |lon_sec = | икълим = Дагъистан | мухъ = НахъбакӀ мухъ | поселениялъул_тайпа = Росдал поселение | поселение = Буртина (росу){{!}}Буртина росу | бетӀерасул_тайпа = | бетӀер = | кьучӀ_лъей = | тӀоцебесеб_рехсей = [[XV гӀасру|XV гӀ.]] | цересел_цӀарал = | статус_буго = | ЧӀБ_централъул_борхалъи = | климат = | халкъ = {{ Халкъалъул къадар | Буртунай | тр | Регион = Дагъистан }} | рикӀкӀараб_сон = {{ Халкъалъул къадар | Буртунай | с | Регион = Дагъистан }} | гъунки = | миллияб_гӀуцӀи = [[Аварал]] | конфессионалияб_гӀуцӀи = [[Ислам]] | этнохороним = | телефоналъул_код = | почалъул_индекс = 368155 | цифрабазул_идентификатор = | цифрабазул_идентификатор2 = | цифрабазул_идентификатор3 = | сайт = | сайталъул_мацӀ = | Commons_категория = | икълималде = гъоркьа | B икълималде = квараниса }} '''Буртина''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[НахъбакӀ мухъ|НахъбакӀ мухъалда]] бугеб росу. Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''Буртина росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе цо бугеб росу хӀисабалда.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Жумгьурияталъул 2005 соналъул 13 январалдаса къанун № 6: «Дагъистаналъул Жумгьурияталъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 |deadlink=no }}</ref> == География == Росу буго мухъалъул марказ [[Дилим|Дилималдаса]] жанубалдехун, СаламегӀералъул аххалъукь, [[Хасавхъала|Хасавхъалаялдаса]] [[Болъихъ|Болъихъе]] бугеб шагьранухалда. БакътӀерхьуда гӀурхъи буго [[Алмахъ]] росдалгун. == Демография == {{ Халкъалъул къадар | Буртунай | Регион = Дагъистан }} {{ Халкъалъул къадар | Буртунай | график | Регион = Дагъистан }} Ккола моноэтникияб авар росулъун.<ref>{{Cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/tom1/pub-01-11.xls |title=Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул, шагьаразул сверухълъабазул, муниципалиял мухъазул, шагьаразул ва росдал поселениязул халкъалъул къадар. 2010 соналъ тӀолго россиялъул халкъалъул къадар рикӀкӀиналъул хӀасилал. Том 1. Халкъалъул къадар ва бугеб бакӀ|access-date=2012-11-04 |archive-date=2013-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130527102937/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/tom1/pub-01-11.xls |deadlink=no }}</ref> == Тухумал == Буртина росулӀ ругел тухумал: * Ахъаилал, * Чанхъал, * Чубалал, * ЧӀилтӀал, * Жударисел, * Ансал, * Карчал, * Хьиддал, * Хонхал, * БагӀарилал, * Лъагьзадерилал.{{sfn|Идрисов|2005|с=170}} == Инфраструктура == * Муниципалияб гьоркьохъеб гӀаммаб лъайкьеялъулаб школа * Муниципалияб байбихьул школа * Маданияталъул рукъ * Библиотека * Ясли-ах * Амбулатория<ref>[http://kazbekovskiy.ru/burtunaj/ Буртунай]</ref>. <gallery> Файл:Въезд Буртунай.jpg|Въезд в село Файл:Мечеть в Буртунае.jpg|Мечеть </gallery> == МугъчӀваял == {{хӀужаби}} == Адабият == * {{книга | автор = Идрисов Р. И. | часть = | ссылка часть = | заглавие = Салатавия - дир чӀухӀи | оригинал = | ссылка = | викитека = | ответственный = | издание = | место = Махачкала | издательство = ИД «Эпоха» | год = 2005 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 274 | серия = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Идрисов }} * {{книга | автор = [[Дадаев, Мухаммад-афанди|Дадаев М.-А.И.]] | заглавие = Краткий краеведческий справочник по Салатавии | ссылка = | место = Махачкала | издательство = Исламская типография «Ихлас», | год = 2007 | тираж = 1000 | страниц = 198 | isbn = | ref = Дадаев }} == РегӀелал == {{cite web |url = http://www.kazbekovskiy.ru/burtunay |title = Буртина мухъалъул администрациялъул сайталда |deadlink = yes }} {{Dagestan-geo-stub}} {{НахъбакӀ мухъ}} [[Категория:Аваразул росаби]] [[Категория:НахъбакӀ мухъалъул росаби]] [[Категория:Дагъистаналъул росдал поселениял]] iznkgncddcnxxzr9gih1j3ajphp5ron 0 17185 82446 2022-07-22T18:18:14Z M. Omarius 10562 Новая страница: «'''Буртина''' абураб термин гӀахьалаб букӀине бегьула хадусезе: *[[Буртина]] — аваразул традиционияб ретӀелалъул элемент; *[[Буртина (росу)|Буртина]] — НахъбакӀ мухъалъул росу. {{Цо магӀна гуреб|кинабго}}» wikitext text/x-wiki '''Буртина''' абураб термин гӀахьалаб букӀине бегьула хадусезе: *[[Буртина]] — аваразул традиционияб ретӀелалъул элемент; *[[Буртина (росу)|Буртина]] — НахъбакӀ мухъалъул росу. {{Цо магӀна гуреб|кинабго}} 5m4b3jnvwb9jih770twyu3olh17o9m8 0 17186 82447 2022-07-22T18:29:23Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{Таксон |image file = Green_Needle_Grass.jpg |image descr = ''[[Stipa viridula]]'' |regnum = ГъветӀ-хер |rang = НавгӀ |latin = Stipa |author = [[L.]], 1753 |syn = * {{btname|Lasiagrostis|[[Линк, Иоганн Генрих Фридрих|Link]]}} * {{btname|Orthoraphium|[[Nees]]}} * {{btname|Patis|[[Ohwi]]}} * {{btname|Sparteum|[[P.Beauv.]], nom. inva...» wikitext text/x-wiki {{Таксон |image file = Green_Needle_Grass.jpg |image descr = ''[[Stipa viridula]]'' |regnum = ГъветӀ-хер |rang = НавгӀ |latin = Stipa |author = [[L.]], 1753 |syn = * {{btname|Lasiagrostis|[[Линк, Иоганн Генрих Фридрих|Link]]}} * {{btname|Orthoraphium|[[Nees]]}} * {{btname|Patis|[[Ohwi]]}} * {{btname|Sparteum|[[P.Beauv.]], [[nom. inval.]]}} * {{btname|Timouria|[[Roshev.]]}} * {{btname|Trichosantha|[[Steud.]], [[nom. inval.]]}} |typus = {{bt-latav|Stipa pennata|aut=L.|txt=<ref name="ING">{{ING|Stipa}}</ref>|}} |children name = НавгӀал |children = [[#НавгӀал|Ралагье тексталде]] |range map = |range map caption = |range map width = |range legend = |wikispecies = Stipa |grin = 11604 }} '''ХӀет''' ({{lang-la|Stipa}}) — {{bt-avlat|ТӀоролал{{!}}ТӀоролазул|Poaceae}} хъизаналъул гӀемерсонил яги цосонил [[хер|хералъул]] [[навгӀ (биология)|навгӀ]]. ==Ралагье гьединго== * ''[[Nassella]]'' ==МугъчӀваял== {{Reflist}} ==КъватӀисел регӀелал== *{{Wikispecies-inline}} *{{Commons category-inline}} {{Taxonbar|from=Q161274}} [[Category:Stipa| ]] [[Category:Poaceae genera]] lh5x40dn6gx8jdjv51m4t7i0k8qlib0 10 17187 82448 2022-07-22T18:30:25Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent=Stipeae|rang=НавгӀ|latin=Stipa|name=ХӀет}}» wikitext text/x-wiki {{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent=Stipeae|rang=НавгӀ|latin=Stipa|name=ХӀет}} lcrkyct2jos75th4p1rxmlqg63ud7fr 10 17188 82449 2022-07-22T18:31:26Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent = Pooideae |rang = Триба |latin = Stipeae |name = ХӀеталъулал |ref = }}» wikitext text/x-wiki {{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent = Pooideae |rang = Триба |latin = Stipeae |name = ХӀеталъулал |ref = }} thur5c8h7v4dlipb5wpdjgjne5ucu75 10 17189 82450 2022-07-22T18:34:08Z M. Omarius 10562 Новая страница: «{{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent=Poaceae|rang=Гъоркьхъизан|latin=Pooideae|name=Pooideae}}» wikitext text/x-wiki {{TaxInfo|mode={{{1|}}}|parent=Poaceae|rang=Гъоркьхъизан|latin=Pooideae|name=Pooideae}} qsn84hb8hck5d9kqzbcc34f79eyldq9