Wikipedia
barwiki
https://bar.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Hoamseitn
MediaWiki 1.39.0-wmf.26
first-letter
Media
Spezial
Dischkrian
Nutza
Nutza Dischkrian
Wikipedia
Wikipedia Dischkrian
Datei
Datei Dischkrian
MediaWiki
MediaWiki Dischkrian
Vorlog
Vorlog Dischkrian
Huif
Huif Dischkrian
Kategorie
Kategorie Dischkrian
Portal
Portal Dischkrian
Buach
Buach Dischkrian
Woat
Woat Dischkrian
Text
Text Dischkrian
Spruch
Spruch Dischkrian
Nochricht
Nochricht Dischkrian
TimedText
TimedText talk
Modul
Modul Diskussion
Gadget
Gadget Diskussion
Gadget-Definition
Gadget-Definition Diskussion
Westmiddlboarisch
0
3139
832177
807944
2022-08-25T04:57:45Z
2607:FEA8:2180:24C:ADFA:4680:851B:394A
wikitext
text/x-wiki
{{Dialekt-oben|VY OND
GO,A ima te
|Westmiddlboarisch}}
'''Westmiddlboarisch''' (dt.: '''Westmittelbairisch''') is de Oart, [[boarisch]] zun redn, wia mas in [[Obabayern]], [[Niedabayern]] und in Regiona vo [[Obaöstareich|Owaesdareich]] und [[Salzburger Land|Soizburg]] duad.
== Westmiddlboarisch in [[Obabayern]] ==
* As deitsche Woat "an" is z' [[Obabayern|Owabayern]] "o"
* Des meagt ma ob und zua aa bei Stejn in am ondan Woat, wo "an" voakemma ko:
** Wer kann, der kann - [[Wer ko, der ko]]
** Anmelden - Omejdn
* Aa grammadikalisch hod ma do a boar Eingheiddn ([[Boarische Grammatik]])
'''Sondaforman in Sidostobabayern'''
* im [[Cheamgau]]:
+sogt ma stott: vui, Buid, Spuin, wuid = vej, Bejd, Spejn, wejd, wia in Tein vo Niedabayern
* im [[Rupertiwinke]]:
+ sogt ma stott: vui, Buid, Spuin, wuid = vii, Biid, Spiin, wiid
+ do wean aa Weata mid da Siibn "ur" zua "ui" , Wia zum Beispii: kurz zua kuiz und durch wead zua duich...
+ aa wia vo Tei in [[Niedabayern]] und im [[Innviartl]], wead: ar zua oa, wia bei schwarz zua schwoarz...
+ A Bsondaheit im [[Cheamgau]], [[Rupertiwinkel]], [[Reichahoi]], [[Berchtsgoan]], am [[Salzburger Land|Soizburgaland]] und a am westlichn [[Salzkammergut|Soizkammaguat]] is de oftvawendte Siim "ei" stott "al", wia bei Vor- Noch- und Hausnama: Seppei, Hansei, Marei, Huabei, Moarei, Miinei...
wia aa bei Sachan und Leit: Bergei, Dirnei, Mandei...
== Westmiddlboarisch (Niedabayern, Obaestareich) ==
* im greßdn Tei va Niedabayern (Straubing, Deggendorf), im Boarischen Woid und am untan Inn und im westmiddlboarischn Sprochgebiet va [[Estareich]] sogd ma zum deitschn Laud "an" "â":
** Wer kann,der kann - Wea kâ, dea kâ
** Anmelden - Âmejdn
* Im Noadn vo Niedabayern songs zwa "o" zu "an", dafia songs koa wesdmiddlboarisch gfabds a sundan oa: * Goaddn=Goaddn
* schwoaz=schwoaz
* Letzdane Regl mid "oa" schdadd "a" guid a fias Innviadl
* Im westlichn Owaestareich, in de gressan Städt und in grouße Tei vom Land Soizbuag meagd ma scha, wia as Westmiddlboarisch ins Ostmiddlboarische iwagäd: (Soizbuaga Land eha Omb, Obaesderreich eha Wmb)
* "aa" is zwa nu "oa": * broad stod braad
* gloa stott glaa
* kummt stott kimmt
* owa es is de westmiddlboarische Veabendung scha weggfoin:
** mochn stott macha/mocha
** kaufm stott kaffa/kauffa (''a'' nach ''f-'' sogd ma heit nuaa no in Bayern und im Müi- und Woidviadl)
Ois des guid freile ned fia Städt, wei ma do nia song ko, vo weicham Tei vom boarischn Sprochraum de jeweijige Stod beeinflussd wiad. A boa Beischbui:
* [[Passau|Bassau]] westmiddlboarisch
* [[Inglstod]] westmiddlboarisch
* [[Landshuad]] westmiddlboarisch
* [[Linz]] ostmiddlboarisch
* [[Minga]] westmiddlboarisch
* [[Rengschburg]] westmiddlboarisch
* [[Salzburg|Soizburg]] west- und ostmiddlboarisch
In manchane Städt, wia voa oim in Minga, wead fost nua no hochdeitsch gredt.
Nu wichdige Regln fia'd Ausschbroch/"L-Vokalisiarung":
Sidlichs Niedabayern, Innviadl, Owabayern:
* -ui:
** Des guidt
** schbuin
** vui
Reodoi, Boarischa Woid, Innviadl, Chiemgau:
* -êi (bzw. -öi):
** Des gêydt
** schbêin
** vêi
Rupertiwingge, Beachtsgoana Lond, Soizburg:
* -ii:
** Des giit
** schbiin
** vii
Muidoafa Raum sowia Flachgau (Soizburg):
* -oi:
** d'Hêifdn = d'Hoifdn
** gêib = goib
** schnêi = schnoi
De Meglichkeid as boarische -oi zun bedona is grod in a boa Regiona vo Obabayern ibli.
[[Kategorie:Bairische Sprache]]
[[Kategorie:Bairische Kultur]]
icc92wrnrhtybofwsgtbwjgblmjf7vo
Wiazbuag
0
5924
832178
831094
2022-08-25T10:13:42Z
82.212.220.25
Main -> Moa
wikitext
text/x-wiki
{{Dialekt-oben|Westmittelbairisch|Obaboarisch}}
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Woppn
! Koartn
|- bgcolor="#FFFFFF" align="center"
| [[Datei:DEU Würzburg COA.svg|140px]]
| [[Datei:Würzburg-Position.png|140px|Deitschlandkoartn, [[Posizion]] vo Wiazbuag heavoaghom]]
|-
! colspan="2" | Basisdatn
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Bundesland (Deitschland)|Bundesland]]: || [[Bayern]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Regiarungsbeziak]]: || [[Untafrankn]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Landkroas]]: || <!-- bleibt bei kreisfreien Städten leer -->
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Geografische Lage]]: || {{Koordinate Text Artikel|49_47_39.61_N_09_55_45.68_E_type:city(132687)_region:DE-BY|49° 48′ N, 9° 56′ O}}
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Häh]]: || 177 m i. [[Noamalnui|NN]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Fläch]]: || 87,63 [[Quadratkilometa|km²]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Eihwohna]]: || 126.635 <small>(31. Dezemba 2017)</small>''
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Bevejkarungsdichte]]: || 1445 Eihwohna je [[km²]]
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Orbatslosnquotn]]: || 5,1 % (Oktoba 06)
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Postleitzoih]]: || 97070–97084 (''oid:'' 8700)
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Telefonvoawoih|Voawoih]]: || 0931
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Kfz-Kennzeichn]]: || WÜ
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Gmoaschlissl]]: || 09 6 63 000
|- bgcolor="#FFFFFF"
| Gliedarung van<br />Stodgebiet: || 13 Stodbeziak<br />mid 25 Stodtei
|- bgcolor="#FFFFFF"
| Adress vo da<br />Stodvawoitung: || Rückermainstraße 2<br />97070 Würzburg
|- bgcolor="#FFFFFF"
| Website: || [http://www.wuerzburg.de/ www.wuerzburg.de]
|-
! colspan="2" | Politik
|- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Buagamoasta|Obabuagamoasta]]: || [[Christian Schuchardt]] ([[CDU]])
|- bgcolor="#FFFFFF"
| colspan="2" align="center" | [[Datei:Marienberg wuerzburg.jpg|thumb|none|280px|De Festung Marienberg mid da „oidn Mainbruck“ im Voadagrund]]
|}
'''Wiazbuag''' (amtle: '''Würzburg''') is a [[kroasfreie Stod]] im [[Bayern|boarischn]] [[Untafrankn]] mid Siez vo da Regiarung vo Untafrankn. De Stod om [[Moa]] is oans vo de 23 [[Obazentrum|Obazentren]] van Freistoot [[Bayern]] und hod 126.635 Eihwohna (Stond 2017) und stähd domid hinta: [[Minga]], [[Niamberg]] und [[Augschburg]] an viata Stej unta de bayrischn [[Großstädt]].
== Gschicht ==
[[741]] oda [[742]] is de Grindung van [[Bistum Wiazbuag]] duach on [[Bischof]] Burkard eafoigd. Ob [[1168]] san de Bischef „Fiaschtbischef“ gwen und hom on Titl „Herzog in Frankn“ gfiahd. Se hom bis [[1803]] gherrschd. [[1814]] is Wiazbuag zan [[Kinereich Bayern]] kemma. Om 16. Meaz [[1945]] is Wiazbuag im [[Zwoata Wödkriag|Zwoatn Wejdkriag]] zammbombd worn.
== Sengswiadigkeitn ==
Gseng hom soi ma duat'n Dom und de oide Mainbruck. Aussadem gibd's duat aa de Residenz und de Marienfestung. Wiazbuag hod aa a [[Universitet]].
<br><gallery class=center caption="Wiazbuag - Würzburg">
Wuerzburg-von Festung-28-Alte Bruecke-Neumuenster-Altes Rathaus-Kiliansdom-2007-gje.jpg|Panorama
Wuerzburg-Alte Bruecke-22-Statue Johannes Nepomuk-2007-gje.jpg|Oide Mainbruck
Wuerzburg-Alter Kranen-10-von Linksmainig-2007-gje.jpg|Oide Kran
Wuerzburg-Kiliansdom-02-2007-gje.jpg|Kiliansdom
Wuerzburg-St Michael-02-2007-gje.jpg|St. Michael
Wuerzburg-Residenz-Westfassade-10-2007-gje.jpg|Residenz, vun Westn
Wuerzburg-Residenz-Parkfassade-20-2007-gje.jpg|Residenz, vun Ostn
Wuerzburg-Residenz-Treppenhaus-08-Ecke Europa-2007-gje.jpg|Residenz, Treppenhaus
Wuerzburg-Festung Marienberg-Burghof-08-2014-gje.jpg|Marienfestung
Wuerzburg-Festung Marienberg-Fuerstengarten-12-2014-gje.jpg|Marienfestung
</gallery>
== Sunstigs ==
De Zeidung vo Wiazbuag und Umgebung is de [[Main-Post]]. Wiazbuag hod zwoa gressare [[Fuaßboivaein]]e. Da [[Wiazbuaga FV]] spuid seit [[2010]] wieda in da [[Bayernliga]] und de [[Kickers Würzburg|Wiazbuaga Kickers]] spuin in da 2. Bundesliga.
== Literatua ==
* Erich Keyser, Heinz Stoob (Hrsg.): ''Bayerisches Städtebuch. Band V. 1. Teilband Unter-, Mittel- und Oberfranken.'' aus: ''Deutsches Städtebuch. Handbuch städtischer Geschichte.'' Im Auftrag der Arbeitsgemeinschaft der Historischen Kommissionen. E. Kohlhammer, Stuttgart [[1971]], (Band 2 [[1974]] ISBN 3-17-210181-9)
* Sybille Grübel, Clemens Wesely: ''Würzburg. 1000 Jahre Stadtgeschichte.'' Sutton, Erfurt [[1998]], ISBN 3-89702-039-4
== Im Netz ==
{{Wikinews|Portal:Würzburg|Themenportoi Wiazbuag}}
{{Commons|Würzburg}}
* [http://www.wuerzburg-fotos.de/ Fotos z Wiazbuag]
* [http://www.wuerzburgwiki.de/ S Wiazbuaga Stodwiki]
{{Navigationsleistn Landkreis und kreisfreie Städte in Bayern}}
{{Navigationsleiste Deutsche Großstädte}}
{{Normdaten}}
{{DEFAULTSORT:Wurzburg}}
[[Kategorie:Würzburg| ]]
[[Kategorie:Kreisfreie Stadt in Bayern]]
[[Kategorie:Gemeinde in Bayern]]
[[Kategorie:Weinort in Franken]]
[[Kategorie:Ehemaliger Residenzort in Bayern]]
[[Kategorie:Träger des Europapreises]]
[[Kategorie:Artikel auf Oberbayerisch]]
7002wfji8rb1ktvfbw61j0jj7oqj7q4