Википедия
bawiki
https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Медиа
Махсус
Фекерләшеү
Ҡатнашыусы
Ҡатнашыусы менән һөйләшеү
Википедия
Википедия буйынса фекерләшеү
Файл
Файл буйынса фекерләшеү
MediaWiki
MediaWiki буйынса фекерләшеү
Ҡалып
Ҡалып буйынса фекерләшеү
Белешмә
Белешмә буйынса фекерләшеү
Категория
Категория буйынса фекерләшеү
Портал
Портал буйынса фекерләшеү
Проект
Проект буйынса фекерләшеү
TimedText
TimedText talk
Модуль
Модуль буйынса фекерләшеү
Гаджет
Гаджет буйынса фекерләшеү
Гаджет билдәһе
Гаджет билдәһе буйынса фекерләшеү
Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr
3
3326
1150425
1106215
2022-08-22T08:57:54Z
Рөстәм Нурыев
43
/* Кәлтәй - Кәлтәү */ яңы бүлек
wikitext
text/x-wiki
{{Ҡатнашыусыларға эш}}
{{Архив|2007 — 2010|2010 — 2012|2012 — 2015|2015|2016|2017|2019}}
== WAM 2019 Postcard ==
Dear Participants and Organizers,
Congratulations!
It's WAM's honor to have you all participated in [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|Wikipedia Asian Month 2019]], the fifth edition of WAM. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages!
Here we, the WAM International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2019.
Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the form], let the postcard can send to you asap!
Cheers!
Thank you and best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]]
--[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 08:16, 3 ғинуар 2020 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19671656 -->
== WAM 2019 Postcard ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Kindly remind you that we only collect the information for [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|WAM]] postcard 31/01/2019 UTC 23:59. If you haven't filled [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, wait for the postcard and tracking emails.
Cheers!
Thank you and best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.01
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 20:37, 20 ғинуар 2020 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:-revi@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19732202 -->
== WAM 2019 Postcard: All postcards are postponed due to the postal system shut down ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear all participants and organizers,
Since the outbreak of COVID-19, all the postcards are postponed due to the shut down of the postal system all over the world. Hope all the postcards can arrive as soon as the postal system return and please take good care.
Best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.03
<!-- Сообщение отправил Участник:Aldnonymous@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19882731 -->
== Digital Postcards and Certifications ==
[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=M:Wikipedia_Asian_Month_2019|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Because of the COVID19 pandemic, there are a lot of countries’ international postal systems not reopened yet. We would like to send all the participants digital postcards and digital certifications for organizers to your email account in the upcoming weeks. For the paper ones, we will track the latest status of the international postal systems of all the countries and hope the postcards and certifications can be delivered to your mailboxes as soon as possible.
Take good care and wish you all the best.
<small>This message was sent by [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] via [[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 18:58, 20 июнь 2020 (UTC)</small>
<!-- Сообщение отправил Участник:Martin Urbanec@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=20024482 -->
== Бәйгеләр ==
Хөрмәтле Зөфәр әфәнде, бәйгеләр белән килеп чыккан проблема ТатВикида да бар иде, бәйгеләр барышында барлыкка килгән мәкаләләрне (күбесе автоматик тәрҗемә, яисә тоташ бәйге буенча "минем бабам әйбәт кеше", "безнең авылда тәмле су" кебекләр) беркем дә төзәтмәде. Әлеге проблеманы чишү өчен без [[tt:Википедия:Бәйге оештыру кагыйдәләре]] кагыйдәсен кабул иттек, бәйге оештыручыларның "ирекле Википедия шартларында сез бу мәкаләләрне безгә бәйли алмыйсыз" дип каршы килүләренә, "Авгиевы конюшни Википедия"сен нормаль күренеш дип атауларына карамастан. Сезгә дә шулай эшләргә кирәк түгел микән?--[[Ҡатнашыусы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ilnur efende|әңгәмә]]) 11:30, 24 июнь 2020 (UTC)
* [[Ҡатнашыусы:Ilnur efende|Ilnur efende]] Бик шәп булған. Беҙгә лә шундай иммунитет булдырырға кәрәк!--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 19:12, 24 июнь 2020 (UTC)
== Wikipedia Asian Month 2020 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]]
Hi WAM organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team.
# Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''.
# Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!!
# If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from WAM team:'''
# Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020
Sincerely yours,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:KOKUYO@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 -->
== Wikipedia Asian Month 2020 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]]
Hi WAM organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team.
# Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''.
# Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!!
# If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from WAM team:'''
# Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020
Sincerely yours,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:KOKUYO@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 -->
== Юйырға тәҡдим ителгән ==
[https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%A0%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%83%D1%81%D1%8B%3ASaganBot%2Fvector.js&type=revision&diff=995658&oldid=117332].--[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 15:48, 21 декабрь 2020 (UTC)
[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] Юйырға!--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 16:23, 21 декабрь 2020 (UTC)
== Wikimedia CEE Spring 2021 ==
Hello to Viki Başkurdistan :)
I'm not sure who to write to about this. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Bashkortostan Here], '''Each participant who will have written three or more articles about Bashkortostan will receive a souvenir postcard from Bashkortostan''' written and I'm one of the [https://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Vikibahar_2021/Thecatcherintherye winners] :).-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 20:54, 3 июль 2021 (UTC)
:Hi @[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]]! I'll send you a postcard. Let me know your mailing address. --[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 14:34, 9 июль 2021 (UTC)
:: Hi @ [[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]], How can I send you my adress?-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 11:42, 10 июль 2021 (UTC)
:::[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] On the left side panel Ҡатнашыусыға хат яҙырға (Email this user) or zsaliho@mail.ru --[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 19:01, 10 июль 2021 (UTC)
:::: I've sent it. Thank you.-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 20:07, 10 июль 2021 (UTC)
== Wikipedia Asian Month 2021 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hi [[m:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[Wikipedia Asian Month 2021]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[m:Wikipedia Asian Month/Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants' will not be able to receive the prize from Wikipedia Asian Month team.
# Add your language projects and organizer list to the [[m:Template:Wikipedia Asian Month 2021 Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2021'''.
# Inform your community members Wikipedia Asian Month 2021 is coming soon!!!
# If you want Wikipedia Asian Month team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth Twitter], or you want to share your Wikipedia Asian Month experience / achievements on [https://asianmonth.wiki/ our blog], feel free to send an email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki] or PM us via Facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to Wikipedia Asian Month, a.k.a. [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Events|Wikipedia Asian Month sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules#How to Participate in Contest?|event regulations]] and [[m:Wikipedia Asian Month 2021/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let's edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from Wikipedia Asian Month team:'''
# Due to the [[m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, Wikipedia Asian Month team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Postcards and Certification|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the Wikipedia Asian Month team via emailing '''[Mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]''' or discuss on the meta talk page. If it's urgent, please contact the leader directly ('''[Mailto: Jamie@asianmonth.wiki jamie@asianmonth.wiki]''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2021
Sincerely yours,
[[m:Wikipedia Asian Month 2021/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.10
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Reke@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=20538644 -->
== Wikipedia Asian Month 2021 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hi [[m:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[Википедия:Азия айлығы 2021]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[m:Wikipedia Asian Month/Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants' will not be able to receive the prize from Wikipedia Asian Month team.
# Add your language projects and organizer list to the [[m:Template:Wikipedia Asian Month 2021 Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2021'''.
# Inform your community members Wikipedia Asian Month 2021 is coming soon!!!
# If you want Wikipedia Asian Month team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth Twitter], or you want to share your Wikipedia Asian Month experience / achievements on [https://asianmonth.wiki/ our blog], feel free to send an email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki] or PM us via Facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to Wikipedia Asian Month, a.k.a. [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Events|Wikipedia Asian Month sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules#How to Participate in Contest?|event regulations]] and [[m:Wikipedia Asian Month 2021/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let's edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from Wikipedia Asian Month team:'''
# Due to the [[m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, Wikipedia Asian Month team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Postcards and Certification|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the Wikipedia Asian Month team via emailing '''[Mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]''' or discuss on the meta talk page. If it's urgent, please contact the leader directly ('''[Mailto: Jamie@asianmonth.wiki jamie@asianmonth.wiki]''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2021
Sincerely yours,
[[m:Wikipedia Asian Month 2021/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.10
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Reke@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=20538644 -->
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
18:10, 4 ғинуар 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Johan (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 -->
== Башкорт энциклопедиясе буенча ==
Зөфәр ага, Башкорт энциклопедиясен цитаталыйм: "Хәҙ. татар әҙәби теле 19 б. 2‑се ярт. формалаша башлай. Т.т. 3 диалекты айырыла: үҙәк (урта), көнбайыш (мишәр), көнсығыш (себер татарҙары диалекты)."([http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/13448-tatar-tele Татар теле. Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201124233419/http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/13448-tatar-tele |date=2020-11-24 }}). Бәлкем бу текст минем күземә генә күренәдер, шуңа да бетергәнче башка кулланучылардан сорап карагыз әле. Бәлкем сез генә күрмисездер--[[Ҡатнашыусы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ilnur efende|әңгәмә]]) 16:22, 16 ғинуар 2022 (UTC)
== Кәлтәй - Кәлтәү ==
Рәсми сығанаҡтарҙа '''Кәлтәй''' тип теркәләгән. Адмнистратив территориаль берәмектәр буйынса железо-бетонный абруйлы сығаҡтар бар ([https://wikisource.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8B_(%E2%84%96_22-%D0%B7,_16_%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8C,_2008_%D0%B9%D1%8B%D0%BB.)#%D0%A2%D3%99%D1%82%D0%B5%D1%88%D0%BB%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0: 1) БР законы], [https://www.bashkortostan.ru/thesaurus/files/1.0122.17_ATU_Itog.pdf 2) Биләмә ҡоролошо. 305 бит] . Башҡортостан ауылдары һәм ауыл советтарның башҡортса яҙылышы уларҙа теркәлгән. Хаталы теркәлеүе лә ихтимал. Әммә, рәсми атаманы бөтөнләй юйып ташлау дөрөҫ түгел. Хаталы булһа ла ул атама төп исем, ә ауыл халҡы ҡулланғаны, улар дөрөҫ тип иҫәпләгәне өҫтәмә мәғлүмәт итеп биреү урынлы. [[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 08:57, 22 август 2022 (UTC)
2i1jvlvtuqw579sx079ilz2ceithbnz
Вязовка (Тәтешле районы)
0
13481
1150403
1117779
2022-08-21T19:03:13Z
ZUFAr
191
Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{ТП-Рәсәй|Вязовка
|статус = ауыл
|башҡортса исеме = Вязовка
|төп исеме =
|ил =
|герб =
|флаг =
|герб киңлеге =
|флаг киңлеге =
|lat_deg = 56 | lat_min = 15 | lat_sec = 37
|lon_deg = 55 | lon_min = 59 | lon_sec = 10
|CoordAddon =
|CoordScale =
|ил картаһы =
|регион картаһы =
|район картаһы =
|ил картаһының дәүмәле =
|регион картаһының дәүмәле =
|район картаһының дәүмәле =
|регион төрө = төбәк
|регион = Башҡортостан
|теҙмәләге регион =
|район төрө = район
|район = Тәтешле районы
|теҙмәләге район =
|урынлашыу төрө = ауыл советы
|урынлашыу = Кәлтәй ауыл Советы (Тәтешле районы)
|теҙмәләге урынлашыу = Кәлтәй ауыл Советы (Тәтешле районы)
|эске бүленеү =
|башлыҡ төрө =
|башлыҡ =
|нигеҙ һалыныу =
|беренсе телгә алыу =
|элекке исемдәре =
|статус (башлап) =
|майҙан =
|ТП үҙәгенең бейеклеге =
|климат =
|рәсми тел =
|рәсми тел-ref =
|халыҡ = 504
|иҫәп алыу йылы = 2010
|тығыҙлыҡ =
|агломерация =
|конфессия составы =
|этнохороним =
|ваҡыт бүлкәте = +5
|DST =
|почта индексы = 452834
|почта индекстары =
|телефон коды =34778
|автомобиль коды = 02, 102
|танымлаусы төрө =
|һансал танымлаусы = 80250835002
|Commons-тағы категория =
|сайт =
|сайт теле =
}}
'''Вязовка''' ({{lang-ru|Вязовка}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Тәтешле районы]]ндағы ауыл. [[Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)|Кәлтәй ауыл Советына]] ҡарай. [[2010]] йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 504 кеше<ref>{{2010. Башҡортостан ауылдары}}</ref>.
Почта индексы — 452834, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80250835002.
== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||504||236||268||46,8||53,2
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)]] мәғлүмәте буйынса — күпселек [[удмурттар]] (87 %)<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochni.. Excel форматында ҡушымта] {{ref-ru}}</ref>
== Географик урыны ==
* Район үҙәгенә тиклем ([[Тәтешле]]): 8 км
* Ауыл советы үҙәгенә тиклем ([[Кәлтәй]]): 3 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 34 км
== Ауыл тарихы ==
Ауылға 20 башында башында [[Бөрө өйәҙе]]ндә нигеҙ һалына.<ref name="бэ">{{БЭ|90189}}</ref>
1925 йылда ауылда 62 йорт-хужалыҡ булыуы теркәлгән.<ref>{{Китап:История сёл и деревень Башкортостана}} стр.319</ref>
[[Удмурттар]] йәшәй. Төп мәктәп (Кәлтәй урта мәктәбе филиалы), балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана бар.<ref name="бэ" />
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Навигация1
|Портал = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды =
|Викиновости =
|Викисклад =
|Метавики =
|Проект = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Тәтешле районы ауылдары}}
[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]
djuodbvzt3273rn88kg5ugc9nq4pkpv
Кәлтәү
0
13488
1150398
1150360
2022-08-21T19:00:46Z
ZUFAr
191
ZUFAr [[Кәлтәй]] битенең исемен йүнәлтеү ҡуймайынса үҙгәртте. Яңы исеме: [[Кәлтәү]]: хата
wikitext
text/x-wiki
{{ТП-Рәсәй| Ҡәлтәү
|статус = ауыл
|башҡортса исеме = Ҡәлтәү
|төп исеме =
|ил =
|герб =
|флаг =
|герб киңлеге =
|флаг киңлеге =
|lat_deg = 56 | lat_min = 16 | lat_sec = 39
|lon_deg = 55 | lon_min = 56 | lon_sec = 54
|CoordAddon =
|CoordScale =
|ил картаһы =
|регион картаһы =
|район картаһы =
|ил картаһының дәүмәле =
|регион картаһының дәүмәле =
|район картаһының дәүмәле =
|регион төрө = төбәк
|регион = Башҡортостан
|теҙмәләге регион =
|район төрө = район
|район = Тәтешле районы
|теҙмәләге район =
|урынлашыу төрө = ауыл советы
|урынлашыу =
|теҙмәләге урынлашыу =
|эске бүленеү =
|башлыҡ төрө =
|башлыҡ =
|нигеҙ һалыныу =
|беренсе телгә алыу =
|элекке исемдәре =
|статус (башлап) =
|майҙан =
|ТП үҙәгенең бейеклеге =
|климат =
|рәсми тел =
|рәсми тел-ref =
|халыҡ = 573
|иҫәп алыу йылы = 2010
|тығыҙлыҡ =
|агломерация =
|конфессия составы =
|этнохороним =
|ваҡыт бүлкәте = +5
|DST =
|почта индексы = 452834
|почта индекстары =
|телефон коды =34778
|автомобиль коды = 02, 102
|танымлаусы төрө =
|һансал танымлаусы = 80250835001
|Commons-тағы категория =
|сайт =
|сайт теле =
}}
'''Ҡәлтәү''' ({{lang-ru|Кальтяево}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Тәтешле районы]]ндағы ауыл. [[2010]] йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 573 кеше<ref>{{2010. Башҡортостан ауылдары}}</ref>.
Почта индексы — 452834, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80250835001.
== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||573||276||297||48,2||51,8
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)]] мәғлүмәте буйынса — күпселек [[башҡорттар]] (86 %) йәшәй<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochni.. Excel форматында ҡушымта] {{ref-ru}}</ref>.
== Географик урыны ==
* Район үҙәгенә тиклем ([[Тәтешле]]): 5 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 31 км
== Тарихы ==
Ҡәлтәү ауылы шул исемдәге йылға буйында урынлашҡан. Ҡырғыҙ-Танып улусының Ҡайпан түбәһендә булған. [[1795 йыл]]да ауылда 22 ир-ат һәм 38 ҡатын-ҡыҙ теркәлгән. Барыһы ла [[аҫаба]] булған. Улар күптән түгел килеп урынлашҡан. «Был ауылға башҡорттары төрлө ерҙәрҙән килгән» тигән документ һаҡланған. Әммә барыһы ла Ҡайпан түбәһенә ҡараған. Тимәк, был яңы ауылды төрлө ауылдан килгән ҡайпандар нигеҙләгән. 1811 йылда 62 ир-ат теркәлгән, 1816 йылда — 67 ир-ат, 1834 — 185, 1859 йылда — 236, 1870 — 287, 1920 йылда — барлығы 766 башҡорт йәшәгән. Был ауылдан [[Түбәнге Ҡәлтәү]] ауылы бүленеп сыҡҡан. Был ауыл Үрге Ҡәлтәү тип атала башлаған. [[1925 йыл]]да Түбәнге Ҡәлтәүҙә 18 хужалыҡ булған.<ref name="асф">{{Китап:История сёл и деревень Башкортостана}} стр.318</ref>
2002 йылға торошло, ауылда урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто (“Науруз” татар халыҡ ансамбле), китапхана, мәсет бар.<ref>{{БЭ|87383}}</ref>
== Билдәле шәхестәр ==
* [[Закиров Ринат Закир улы]] (7.07.1947) — хужалыҡ һәм партия эшмәкәре, банкир. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты, доцент. [[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының миҙалы, Халыҡтар Дуҫлығы<ref>[http://www.bashinform.ru/news/1022857-rustem-khamitov-vruchil-gosudarstvennye-nagrady-rossiyskoy-federatsii-i-respubliki-bashkortostan/ Рустэм Хамитов вручил государственные награды Российской Федерации и Республики Башкортостан. {{Башинформ}}, 2017, 13 июля]{{ref-ru}}{{V|16|07|2017}}</ref><ref>[http://glavarb.ru/upload/iblock/Список%20награжденных%20(2017.07.13).pdf СПИСОК награждённых государственными наградами Российской Федерации и Республики Башкортостан]{{ref-ru}}{{V|16|07|2017}}</ref>, II дәрәжә Бөйөк Петр, [[Хаҡас Республикаһы]]ның «Хаҡасия алдындағы хеҙмәттәре өсөн» һәм «Изге эштәре өсөн» ордендары кавалеры<ref>[http://personarb.ru/index.php?categoryid=15&nomer=957465 Кто есть кто в РБ → Карточка персоны. Закиров Ринат Закирович]{{ref-ru}}{{V|3|07|2017}}</ref>.
* [[Нуғаев Азамат Ҡотләхмәт улы]] (1898—1938) — хужалыҡ һәм партия етәксеһе.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|87383}}{{V|21|08|2022}}
{{Навигация1
|Портал = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды =
|Викиновости =
|Викисклад =
|Метавики =
|Проект = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Тәтешле районы ауылдары}}
[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]
6z4h278crn04gzr2d5016xczxsb0g80
Иҫке Ҡайпан
0
13511
1150392
1117895
2022-08-21T18:55:14Z
ZUFAr
191
/* Тарихы */
wikitext
text/x-wiki
{{ТП-Рәсәй|Иҫке Ҡайпан
|статус = ауыл
|башҡортса исеме = Иҫке Ҡайпан
|төп исеме =
|ил =
|герб =
|флаг =
|герб киңлеге =
|флаг киңлеге =
|lat_deg = 56 | lat_min = 22 | lat_sec = 22
|lon_deg = 55 | lon_min = 44 | lon_sec = 39
|CoordAddon =
|CoordScale =
|ил картаһы =
|регион картаһы =
|район картаһы =
|ил картаһының дәүмәле =
|регион картаһының дәүмәле =
|район картаһының дәүмәле =
|регион төрө = төбәк
|регион = Башҡортостан
|теҙмәләге регион =
|район төрө = район
|район = Тәтешле районы
|теҙмәләге район =
|урынлашыу төрө = ауыл советы
|урынлашыу =
|теҙмәләге урынлашыу =
|эске бүленеү =
|башлыҡ төрө =
|башлыҡ =
|нигеҙ һалыныу =
|беренсе телгә алыу =
|элекке исемдәре =
|статус (башлап) =
|майҙан =
|ТП үҙәгенең бейеклеге =
|климат =
|рәсми тел =
|рәсми тел-ref =
|халыҡ = 357
|иҫәп алыу йылы = 2010
|тығыҙлыҡ =
|агломерация =
|конфессия составы =
|этнохороним =
|ваҡыт бүлкәте = +5
|DST =
|почта индексы = 452839
|почта индекстары =
|телефон коды =34778
|автомобиль коды = 02, 102
|танымлаусы төрө =
|һансал танымлаусы = 80250820003
|Commons-тағы категория =
|сайт =
|сайт теле =
}}
'''Иҫке Ҡайпан''' ({{lang-ru|Старокайпаново}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Тәтешле районы]]ндағы ауыл. [[2010]] йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 357 кеше<ref>{{2010. Башҡортостан ауылдары}}</ref>.
Почта индексы — 452839, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80250820003.
== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||357||180||177||50,4||49,6
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)]] мәғлүмәте буйынса — [[башҡорттар]] (95 %)<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochni.. Excel форматында ҡушымта] {{ref-ru}}</ref>.
== Географик урыны ==
* Район үҙәгенә тиклем ([[Тәтешле]]): 16 км
* Ауыл советы үҙәгенә тиклем ([[Мәмәтәй]]): 3 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 18 км
== Тарихы ==
10-сы башҡорт кантонының 18-се тирмәһе составында хәҙерге Тәтешле районындағы [[Бүл-Ҡайпан|Бүлеғарт-Ҡайпан]], [[Яңы Ҡайпан]] һәм [[Кәлтәү]] ауылдары була.
Будум йылғаһы буйында урынлашҡан Кайпан ауылы Ҡайпан түбәһе башҡорттарының төп ауылы булған. Ауылдың исеме - антропонимдан. Әммә архивта уның тураһында мәғлүмәт юҡ.
Тапан ауылына [[Себер даруғаһы]] Ҡыр‑Танып улусы башҡорттары нигеҙ һалған, 1710 йылдан алып Ҡайпан исемле ауыл булараҡ билдәле. 1747 йылда керҙәшлек килешеүе б‑са бында типтәрҙәр килеп ултыра.<ref>{{БЭ|7758}}</ref>
Ҡайпан тәүге тапҡыр 1703 йылғы сығанаҡтарҙа, ҡайпанлы Йәнсура Йәнгилдин Тәтешле ауылынан удмурт Йәнбәт Яныҡаевты уллыҡҡа алғанда, телгә алына (был яҙма Тәтешлелә удмурттарҙы урынлаштырыуға һәм башҡорт ерҙәрен үҙ ерҙәре итеп биләүгә нигеҙ була). Бер һүҙ менән әйткәндә, Ҡайпановтыңтарихы 17 быуат төпкөлөнән башлана, Яңы һәм Бүлеғарт-ҡайпан кеүек айырым яңы ауылдарға бүленеү ваҡыты билдәһеҙ.
1758 йылда Ҡайпан исемле ике ауыл бар: [[Иҫке Ҡайпан|Иҫке]] һәм [[Яңы Ҡайпан]]. 1795 йылда өс ауылдың бөтәһе лә 5 ревизияла теркәлгән. Ул саҡта ауылдың төп ауыл Иҫке ҡҠайпан тип аталыуы билдәле. Иҫке Ҡайпанда 38 йортта 55 ир-ат һәм 50 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән. Бында Өфө провинция канцелярияһының 1747 йылдың 24 июнендәге указы нишгеҙендә типтәрҙәр ҙә килеп төпләнгән. Бөтәһе 1834 йылға 4 ир-егет һәм 2 ҡатын-ҡыҙ булған. Артабан был ауылдағы типтәрҙәр [[Яңы Ҡайпан|Яңы]] һәм [[Бүл-Ҡайпан|Бүлеғарт Ҡайпан]] ауылына күсеү сәбәпле иҫәпкә алынмаған. 1834 йылда Иҫке Кәйпанда 30 йортта 10-сы кантон составында 113 башҡорт һәм 1-се кантонға буйһонған 164 башҡорт йәшәгән.<ref name="асф">{{Китап:История сёл и деревень Башкортостана}}</ref>
1850 йылда 60 ихата, 346 кеше булған. 10 ревизия буйынса 8 йортта 430 кеше йәшәгән. Бөтәһе лә - аҫаба. 1870 йыл «мишәр» ауылы типкүрһәтә, ә унда бер мишәр ҙә юҡ. Бөтәһе 84 йортта 420 кеше иҫәпләнгән. 1920 йылда 765 башҡорт һәм уларҙың 154 йорто иҫәпкә алынған.
Ҡайпандарҙың хужалығы тураһында бер нисә һан. 1842 йылда башҡорттар (277 кеше) 960 бот ужым һәм 1176 бот яҙғы иген сәскән, был бер кешегә 7,7 бот тәшкил итә. Ревизия үткәреү йылында билдәләнгән ҡайпандар башлыса игенселек менән шөғөлләнә. Һәр йортҡа 3,8 йылҡы тура килгән, һыйырҙар - 4,6-шар, һарыҡ - 2,7-шәр, кәзәләр - 1,0-шәр.<ref name="асф" />
20 бюыуат башында уҡ мәсет иҫәпкә алынған.
== Ҡыҙыҡлы факттар ==
[[Башҡортостанда Крәҫтиәндәр һуғышы (1773—1775)|Пугачев хәрәкәте]] йылдарында атаман дәрәжәһендәге Әлетдин Биктуғанов 400 кешенән торған, ҡайһы ваҡыт 1000 кешегә лә еткән, баш күтәреүселәр отряды менән етәкселек иткән. Уның отряды башҡа бүгәсәүселәр менән бергә [[Танып]] йылғаһы бассейны һәм Бөрө янында хәрәкәт итә, унда язалаусылар менән һуғышта ҡатнаша. Һуңынан ул Ирәкте улусы старшинаһы Шәрип Кейеков тарафынан тотола һәм властарға тапшырыла.<ref name="асф" />
== Билдәле шәхестәре ==
* [[Әһлетдин Биктуғанов]] — [[1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы]]нда ҡатнашҡан [[Танып (ҡәбилә)|Ҡыр-Танып]] улусы башҡорт старшинаһы. Пугачёв полковнигы.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Навигация1
|Портал = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды =
|Викиновости =
|Викисклад =
|Метавики =
|Проект = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Тәтешле районы ауылдары}}
[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]
ovjqf5wcq0o3ytqmd04c4rbzr30uaqt
Фәнгә
0
13525
1150393
1127593
2022-08-21T18:56:07Z
ZUFAr
191
/* Географик урыны */ Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{ТП-Рәсәй|Фәнгә
|статус = ауыл
|башҡортса исеме = Фәнгә
|төп исеме =
|ил =
|герб =
|флаг =
|герб киңлеге =
|флаг киңлеге =
|lat_deg = 56 | lat_min = 17 | lat_sec = 56
|lon_deg = 55 | lon_min = 59 | lon_sec = 55
|CoordAddon =
|CoordScale =
|ил картаһы =
|регион картаһы =
|район картаһы =
|ил картаһының дәүмәле =
|регион картаһының дәүмәле =
|район картаһының дәүмәле =
|регион төрө = төбәк
|регион = Башҡортостан
|теҙмәләге регион =
|район төрө = район
|район = Тәтешле районы
|теҙмәләге район =
|урынлашыу төрө = ауыл советы
|урынлашыу =
|теҙмәләге урынлашыу =
|эске бүленеү =
|башлыҡ төрө =
|башлыҡ =
|нигеҙ һалыныу =
|беренсе телгә алыу =
|элекке исемдәре =
|статус (башлап) =
|майҙан =
|ТП үҙәгенең бейеклеге =
|климат =
|рәсми тел =
|рәсми тел-ref =
|халыҡ = 2
|иҫәп алыу йылы = 2010
|тығыҙлыҡ =
|агломерация =
|конфессия составы =
|этнохороним =
|ваҡыт бүлкәте = +5
|DST =
|почта индексы = 452834
|почта индекстары =
|телефон коды =34778
|автомобиль коды = 02, 102
|танымлаусы төрө =
|һансал танымлаусы = 80250835005
|Commons-тағы категория =
|сайт =
|сайт теле =
}}
'''Фәнгә''' ({{lang-ru|Фанга}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Тәтешле районы]]ндағы ауыл. [[2010]] йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 2 кеше<ref>{{2010. Башҡортостан ауылдары}}</ref>.
Почта индексы — 452834, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80250835005.
== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||2||1||1||50,0||50,0
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)]] мәғлүмәте буйынса — күпселек [[башҡорттар]] (100 %) йәшәй<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochni.. Excel форматында ҡушымта] {{ref-ru}}</ref>.
== Географик урыны ==
* Район үҙәгенә тиклем ([[Тәтешле]]): 9 км
* Ауыл советы үҙәгенә тиклем ([[Кәлтәү]]): 4 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 34 км
== Тарихы ==
[[1925 йыл]]ғы халыҡ иҫәбен алыуҙан һуң түбәндәге башҡорт тораҡ пункттары барлыҡҡа килә: [[Әрибаш]], [[Артауыл]], [[Еләктау]], Көрәш, [[Мәнәгәз]], Новотроицк, [[Һабансы (Яңауыл районы)|Һабансы]], [[Фәнгә]].<ref>{{ИСДБ|страница=317}}</ref>
== Урамдары ==
Башҡортостан Республикаһының һалым хеҙмәте белешмәһе мәғлүмәте:<ref>[https://www.gosspravka.ru/02/043/000024.html Фанга (деревня) Налоговый орган (код 0264):Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 29 по Республике Башкортостан]</ref>
* Лагерь урамы ({{lang-ru|улица Лагерная}})
* Үҙәк урам ({{lang-ru|улица Центральная}})
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Навигация1
|Портал = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды =
|Викиновости =
|Викисклад =
|Метавики =
|Проект = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Тәтешле районы ауылдары}}
[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]
d8405lrebd1jcr16itp2zdfqpaq4lf4
Википедия:Bar
4
14997
1150421
1149860
2022-08-22T07:33:48Z
AAkhmedova (WMF)
32925
wikitext
text/x-wiki
{{Архив|—2021}}
== Wiki Loves Folklore is back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February.
You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest.
You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.
Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance.
'''Kind regards,'''
'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 13:14, 9 ғинуар 2022 (UTC)
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 -->
== Опрос о пожеланиях сообщества — 2022 ==
[[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]]
'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Опрос о пожеланиях сообщества — 2022]]''' открыт!
Это процесс, в котором сообщества решают, над чем команда [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] должна работать в течение следующего года. Мы рекомендуем всем подавать предложения до истечения крайнего срока '''23 января''', или комментировать другие предложения, чтобы помочь сделать их лучше.
The communities will vote on the proposals between 28 января and 11 февраля.
Команда технической помощи сообществам сосредоточена на инструментах для опытных редакторов проектов Викимедиа. Вы можете писать предложения на любом языке, и мы переведем их для вас. Мы ждём ваших предложений с благодарностью и нетерпением! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:39, 10 ғинуар 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:SGrabarczuk (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 -->
== Feminism and Folklore 2022 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.
You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].
You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language.
Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance...
Thank you.
'''Feminism and Folklore Team''',
[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--05:49, 11 ғинуар 2022 (UTC)
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 -->
== Приём ваших отзывов по поводу выборов в Совет попечителей открыт ==
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Приём обратной связи по поводу выборов в Совет попечителей объявлен открытым и завершится <s>7</s> 16 февраля 2022 года.
В настоящем приглашении к приёму обратной связи команда по Стратегии и управлению движением применяет другой подход. Этот подход принимает во внимание отзывы сообщества полученные в 2021 году. Вместо того чтобы выдвигать предложения, этот приём обратной связи состоит из ключевых вопросов полученных от Совета попечителей. Ключевые вопросы были сформулированы на основе отзывов о выборах в Совет попечителей 2021 года. Цель состоит в том, чтобы вдохновить коллективное обсуждение и совместную разработку предложений по этим ключевым вопросам.
[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia%20Foundation%20Board%20of%20Trustees/Call%20for%20feedback:%20Board%20of%20Trustees%20elections/ru Присоединяйтесь к обсуждению.]
С уважением,
Команда по Стратегии и управлению движением
[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 10:18, 12 ғинуар 2022 (UTC)
== Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dear community members,
Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context.
If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories.
Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]].
More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]].
For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org.
------
<div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|<sup><span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span></sup>]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div>
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:ZI Jony@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 -->
== Новости Стратегии движения и управления – Выпуск 5 ==
<section begin="ucoc-newsletter"/>
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
<div style = "line-height: 1.2">
<span style="font-size:200%;">'''Новости Стратегии движения и управления'''</span><br>
<span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Выпуск 5 — Январь 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Прочитайте полный текст вестника''']]</span>
----
Добро пожаловать в пятый выпуск Новостей о Стратегии движения и управления (ранее именуемый как Новости Универсального кодекса поведения)! Этот обновлённый бюллетень содержит актуальные новости и события, касающиеся Устава Движения, Универсального кодекса поведения, грантов на реализацию Стратегии движения, выборов в Совет попечителей и других соответствующих тем по Стратегии движения и управлению.
Этот информационный бюллетень будет выпускаться ежеквартально. Дополнительные новости будут рассылаться подписчикам еженедельно или раз в две недели. Пожалуйста, не забудьте подписаться [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|здесь]], чтобы получать эти обновления.
</div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;">
*'''Приглашение к обратной связи по поводу выборов в Совет попечителей''' - Мы приглашаем вас поделиться своим мнением о предстоящих выборах в Совет попечителей Фонда Викимедиа. Приём ваших отзывов по поводу этих выборов был объявлен 10 января 2022 года и завершится 7 февраля 2022 года. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|продолжить чтение]])
*'''Ратификация Универсального кодекса поведения''' - В 2021 году Фонд Викимедиа обратился к сообществам с вопросом о том, как обеспечить соблюдение текста политики Универсального кодекса поведения. Пересмотренный проект руководства по обеспечению соблюдения будет готов для голосования сообществ в марте. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|продолжить чтение]])
*'''Гранты на реализацию Стратегии движения''' - Продолжая рассматривать ряд интересных проектных предложений, мы поощряем и приветствуем новые предложения и идеи, направленные на конкретную инициативу из рекомендаций Стратегии движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|продолжить чтение]])
*'''Преобразование информационного бюллетеня''' - В связи с преобразованием Информационного бюллетеня УКП в Информационный бюллетень Стратегии движения и управления, мы приглашаем вас присоединиться к команде фасилитаторов для разработки и определения новых направлений этого информационного бюллетеня. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|продолжить чтение]])
*'''Блог «Diff»''' - Ознакомьтесь с самыми последними публикациями по Стратегии движения и управлению Фонда на Викимедиа Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|продолжить чтение]])</div><section end="ucoc-newsletter"/>
[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 17:55, 23 ғинуар 2022 (UTC)
== Поговорите с Техническим Сообществом ==
[[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]]
{{int:Hello}}
Как было [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|недавно объявлено]], мы, команда, работающая над [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Опросом о пожеланиях сообщества]], хотели бы пригласить вас на онлайн-встречу с нами. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:j xg|2022-01-19}} ({{#time:l|2022-01-19}}), {{#time:H:i e|18:00|en|1}}'''] on Zoom, and will last an hour. This external system is not subject to the [[foundation:Privacy_policy|WMF Privacy Policy]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Нажмите, чтобы присоединиться'''].
'''Повестка'''
* Bring drafts of your proposals and talk to to a member of the Community Tech Team about your questions on how to improve the proposal
'''Формат'''
Встреча не будет записываться или транслироваться. Будет вестись краткий протокол без указания авторства реплик; он будет опубликован на Meta-Wiki.
Мы можем ответить на вопросы на английском, французском, польском, испанском, немецком и итальянском языках. Если вы хотите задать вопросы заранее, добавьте их [[m:Talk:Community Wishlist Survey|на странице обсуждения опроса о пожеланиях сообщества]] или отправьте на sgrabarczuk@wikimedia.org.
Эту встречу будет проводить [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Наталья Родригес]] (менеджер [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Технического Сообщества]]).
'''Ссылка-приглашение'''
* [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Присоединяйтесь онлайн]
* ID встречи: <span dir=ltr>85804347114</span>
* [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Наберите по своему местоположению]
Будем рады увидеться с вами! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 17:27, 18 ғинуар 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:SGrabarczuk (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 -->
== <section begin="announcement-header" />Лидерлыҡты үҫтереү буйынса маҡсатлы төркөм: Фекерегеҙҙе яҙығыҙ!<section end="annoncement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Был хәбәрҙең Мета-викила башҡа телдәргә тәржемәһен таба алаһығыҙ.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Викимедиа фондының берләшмәләрҙе үҫтереү мәсьәләләре буйынса команда?ы берекмәләрҙең әүҙем ҡатнашлығында лидерлыҡты үҫтереү буйынса глобаль маҡсатлы төркөм төҙөүҙе хуплай. Был төркөмдөң маҡсаты лидерлыҡты үҫтереүҙә кәңәштәр биреү.
Команда Һеҙҙән лидерлыҡты үҫтереү буйынса маҡсатлы төркөмдөң бурыстары буйынса үҙ фекерегеҙҙе белдереүҙе һорай. Был Мета-биттә Һеҙ [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|лидерлыҡты үҫтереү буйынса маҡсатлы төркөм ойоштороу]] һәм [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|нисек ярҙам итә алыуығыҙ]] тураһында тәҡдим табырһығыҙ. Тәҡдимдәр йыйыу 2022 йылдың 7-25 февралендә уҙғарыла.<section end="announcement-content" />
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 16:39, 8 февраль 2022 (UTC)
=== <section begin="announcement-header" />Заявки на участие в Рабочей группе по развитию лидерства принимаются до 10 апреля 2022 года<section end="announcement-header" /> ===
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Команда по развитию сообщества принимает заявки от заинтересованных членов сообщества на участие в Рабочей группе по развитию лидерства. Цель рабочей группы — предоставление рекомендаций по развитию лидерства, обмен идеями и рекомендациями по инициативами развития лидерства в сообществах. Группа будет работать с сообществами над определением понятия лидерства и составлением плана развития лидерства, среди прочих.
'''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Leadership_Development_Working_Group/Participate/ru Приём заявок]''' открыт '''до 10 апреля 2022 года'''. Будет предоставлена языковая поддержка, поэтому знание английского языка не является обязательным условием. К сожалению, с марта 2022 года члены из русскоязычного сообщества и проектов не смогут получать компенсацию из-за действующих санкций SWIFT. Участники_цы сообщества находящиеся за пределами РФ могут получать финансовую компенсацию в размере $100 каждые два месяца, которые способствуют участию в волонтерской деятельности.
Более подробную информацию о создаваемой группе можно прочитать [https://meta.wikimedia.org/wiki/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure/ru здесь]. Отчёт о результатах обратной связи доступен на Мета-вики. -[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 10:14, 4 апрель 2022 (UTC)
== Обновленная информация о Руководстве по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Привет всем,
'''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Руководство по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения]]''' (УКП) было опубликовано 24 января 2022 года в качестве предлагаемого способа применения [[m:Universal Code of Conduct|политики]] в масштабах движения. Комментарии к руководству можно оставить здесь или на [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|странице обсуждения]].
25 февраля 2022 года в 12:00 UTC, и 4 марта 2022 года в 15:00 UTC пройдет обсуждение вопросов о руководстве и процессе ратификации. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Вы можете присоединиться, чтобы обсудить вопросы с членами Комитета по разработке Руководства и командой проекта УКП]].'''
Ознакомьтесь с [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|таймлайном на Мета-вики]]. Период голосования с 7 по 21 марта. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Подробности на странице информации о голосовании]]'''.
Благодарим Вас за участие.
С уважением,
Команда по Стратегии движения и управлению Фонда Викимедиа
[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 18:48, 16 февраль 2022 (UTC) <section end="announcement-content" />
== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,
We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.
We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.
Best wishes,
'''International Team'''<br />
'''Wiki Loves Folklore'''
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 04:50, 22 февраль 2022 (UTC)
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Rockpeterson@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 -->
== Coming soon ==
<div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).
All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28 февраль 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 -->
== Началось голосование по тексту Руководства по применению УКП ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
7 марта в 00:00 UTC началось голосование по [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/ru обновленному тексту Руководства по обеспечению применения] [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/ru Универсального кодекса поведения]! Голосование завершится в понедельник 21 марта 2022 года в 00:00 UTC. Ознакомьтесь с [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/ru подробной информацией о голосовании и праве на участие в голосовании].
'''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting/ru Проголосуйте здесь]'''.
Универсальный кодекс поведения (УКП) устанавливает базовый уровень приемлемого поведения для всего Движения. Обновленный текст Руководства по применению был опубликован 24 января 2022 года в качестве предлагаемого способа применения правил УКП в рамках всего Движения Викимедиа. Более подробная информация [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Project/ru о проекте УКП].
Отзывы и комментарии принимаются на странице обсуждения на Мета-вики на любом удобном для вас языке. По вопросам к команде по УКП пишите на: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org
С уважением,
Команда по Стратегии и Управлению Движением Фонда Викимедиа
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 13:13, 7 март 2022 (UTC)
=== <section begin="announcement-header" />Голосование завершено. Спасибо всем за участие! <section end="announcement-header" /> ===
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information/Announcement|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
21 марта 2022 года завершилось голосование по ратификации [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|обновлённого Руководства по обеспечению правоприменения]] [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Универсального кодекса поведения]] (УКП). В голосовании приняли участие более {{#expr:2300}} викимедийцев из разных регионов нашего Движения. Группа по проверке итогов голосования приступила к работе. Потребуется примерно две недели, чтобы они завершили подсчет голосов.
Окончательные итоги голосования будут объявлены [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|здесь]] вместе с соответствующей статистикой и резюме комментариев, как только они будут доступны.
[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 18:07, 22 март 2022 (UTC)
=== Следующие шаги: Универсальный кодекс поведения (УКП) и Руководство по обеспечению правоприменения УКП ===
После изучения результатов голосования и комментариев, Комитет по делам сообщества принял решение о проведении нового раунда консультаций с сообществом. После этого доработанный текст Руководства будет вынесен на повторное голосование. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/April_2022_-_Board_of_Trustees_on_Next_steps:_Universal_Code_of_Conduct_(UCoC)_and_UCoC_Enforcement_Guidelines/ru Подробнее об этом здесь]. --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 11:17, 23 апрель 2022 (UTC)
=== <section begin="announcement-header" />Отчёт об отзывах участниц_ков голосования по Руководству по обеспечению правоприменения УКП<section end="announcement-header" />===
----
Новость от команды по проекту УКП об отчёте по результатам комментариев сообщества. --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 09:51, 26 май 2022 (UTC)
----
<section begin="announcement-content" />
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Доброго дня,
Команда проекта УКП завершила анализ отзывов, полученных в ходе голосования по Руководству по обеспечению правоприменения УКП.
В 2022 году черновая версия Руководства по правоприменению УКП было вынесено на голосование в сообществе Викимедиа. В голосовании приняли участие представители 137 сообществ, из них топ-9 сообществ: Английская, Немецкая, Французская, Русскоязычная, Польская, Испанская, Китайская, Японская, Итальянская Википедии и Мета-вики.
Проголосовавшие имели возможность представить комментарии по содержанию документа. Комментарии оставили 658 участниц_ков. 77% комментариев на английском языке. Комментарии были представлены на 24 языках, при этом наибольшее количество отзывов было написано на английском (508), немецком (34), японском (28), французском (25) и русском (12) языках.
Отчёт будет направлен в Revision Drafting Committee для доработки Руководства по обеспечению правоприменения на основе отзывов. Версия отчёта для общественности и перевод [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|'''опубликованы на Мета-вики''']]. {{int:please-translate}}
Мы ещё раз благодарим всех, кто принял участие в голосовании и обсуждениях. Приглашаем всех внести свой вклад в следующих обсуждениях сообщества. Более подробную информацию об Универсальном кодексе поведения и Руководстве по его применению можно найти [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|на Мета-вики]].
От лица команды проекта Универсального кодекса поведения<br /><section end="announcement-content" />
===Поправки к Руководству по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения (УКП)===
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
----
Новость от команды по проекту УКП - [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal%20Code%20of%20Conduct/Drafting%20committee/ru Комитет по пересмотру] принимает ваши комментарии и предложения по улучшению текста Руководства по обеспечению правоприменения. --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 16:44, 2 июнь 2022 (UTC)
----
Доброго дня,
После проведённого голосования по Руководству, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Комитет Совета по делам сообщества (CAC)]] [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ предложил пересмотреть несколько разделов Руководства с целью внесения улучшений]. Проанализировав полученные комментарии, Комитет по делам сообщества принял решение начать ещё один раунд консультаций с сообществом. После этих обсуждений у сообщества будет возможность проголосовать по обновлённому тексту Руководства по обеспечению правоприменения УКП. Комитет также предложил пересмотреть спорное примечание в пункте 3.1 самого УКП.
Согласно анализу, в комментариях были выделены три основные группы вопросов:
1. О прохождении (обязательного) обучения по УКП и его применению;
2. О балансе защиты конфиденциальности и надлежащей процедуры;
3. О требовании, чтобы определенные группы пользователей подтвердили, что они признают и будут придерживаться Универсального кодекса поведения.
Комитет по пересмотру просит Вас оставить комментарии и ответы на следующих страницах: [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Обсуждение пересмотра Руководства по применению]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Обсуждение пересмотра текста правил]]
От лица команды проекта Универсального кодекса поведения
== <section begin="announcement-header" />Приглашение на глобальное обсуждение по инициативе хабов 12 марта 2022 года в 13:00 UTC<section end="announcement-header" /> ==
:''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
----
Всем доброго дня, ознакомьтесь с приглашением от моего коллеги о предстоящей глобальной беседе о хабах. [[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 18:22, 9 март 2022 (UTC)
----
Команда по Стратегии Движения и Управлению Фонда Викимедиа приглашает вас на мероприятие по теме "Региональные и тематические хабы". Движение Викимедиа работает над определением того, какими должны быть региональные и тематические хабы. Воркшоп проведённый в ноябре 2021 года дал старт обсуждениям ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|прочитать отчёт]]), но это ещё не всё.
За последние недели мы провели порядка 16 интервью с группами, работающими над созданием хабов в своих регионах ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|прочитать Диалог по созданию хабов]]). Данные интервью легли в основу отчёта, который послужит фундаментом для обсуждения 12 марта. Отчёт будет доступен 9 марта.
Мероприятие состоится 12 марта с 13:00 до 16:00 UTC на платформе Zoom. Будет обеспечен устный перевод на французский, испанский, арабский, русский и португальский языки. Регистрация завершится 10 марта (поздняя регистрация возможна по эл. почте: strategy2030@wikimedia.org). К участию приглашаются все заинтересованные члены Движения. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|Дополнительная информация о мероприятии на Мета-вики]]'''.
С уважением,
[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Стратегия Движения
== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners.
([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])
The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]
A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].
We look forward for your immense co-operation.
Thanks
Wiki Loves Folklore international Team
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 14:40, 14 март 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Rockpeterson@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 -->
== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==
[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i>
Keep an eye on the project page for declaration of Winners.
We look forward for your immense co-operation.
Thanks
Wiki Loves Folklore international Team
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 14:28, 26 март 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Rockpeterson@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 -->
== <section begin="announcement-header" />Новости Стратегии Движения и Управления — Выпуск 6<section end="announcement-header"/> ==
<section begin="ucoc-newsletter"/>
<div style = "line-height: 1.2">
<span style="font-size:200%;">'''Новости Стратегии Движения и Управления'''</span><br>
<span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Выпуск 6, апрель 2022 года'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Читать полную версию информационного бюллетеня''']]</span>
----
Добро пожаловать в шестой выпуск новостей Стратегии движения и управления! Обновлённый бюллетень содержит информацию, в частности, о новостях и событиях связанных с Уставом движения, Универсальным кодексом поведения, грантами на реализацию Стратегии движения, выборами в Совет попечителей.
Информационный бюллетень выходит ежеквартально, а обновления — еженедельно. Не забудьте [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|подписаться]], чтобы получать последующие выпуски.
</div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;">
*'''Развитие лидерства -''' формируется Рабочая группа! - Приём заявок на участие в Рабочей группе по развитию лидерства завершился 10 апреля 2022 года. Для участия в рабочей группе будут отобраны до 12 членов сообщества. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|продолжить чтение]])
*'''Голосование по ратификации Универсального кодекса поведения -''' С 7 по 21 марта было проведено глобальное голосование по Руководству по обеспечению правоприменения УКП через SecurePoll. Более 2300 пользователей с правом голоса, по меньшей мере из 128 домашних вики-проектов поделились мнениями и комментариями. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|продолжить чтение]])
*'''Дискуссии движения о хабах -''' 12 марта провели глобальное обсуждение по вопросам региональных и тематических хабов. В нём приняли участие 84 викимедийцев со всего движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|продолжить чтение]])
*'''Гранты по Стратегии движения по-прежнему открыты! -''' С начала года было одобрено шесть проектных предложений общей суммой порядка 80 000 долларов США. У вас есть проектная идея по Стратегии движения? Свяжитесь с нами! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|продолжить чтение]])
*'''Комитет по разработке Устава движения приступил к работе! -''' Комитет из пятнадцати членов, избранный в октябре 2021 года, согласовал основные ценности, методы работы, а также приступил к составлению плана работы над проектом Устава движения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|продолжить чтение]])
*'''Еженедельные обновления по Стратегии движения -''' Участвуйте и подписывайтесь! - Команда по Стратегии движения и управлению запустила портал обновлений, где собраны все страницы Стратегии движения на Мета-вики. Подпишитесь и получайте последние новости о текущих проектах. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|продолжить чтение]])
*'''Блог «Diff» -''' Прочитайте последние публикации о Стратегии движения на Викимедиа Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|продолжить чтение]])
</div><section end="ucoc-newsletter"/>
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 11:19, 14 апрель 2022 (UTC)
== <section begin="announcement-header" />Присоединяйтесь к обсуждению Годового плана Фонда Викимедиа с Марьяной Искандер<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''Вы можете найти перевод этого сообщения на другие языки на Мета-вики''.]]
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Добрый день,
[[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Команды по Коммуникациям движения]] и по [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Стратегии движения и управлению]] приглашают вас обсудить '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|Годовой план Фонда Викимедиа на 2022-23 годы]]'''.
Эти беседы являются продолжением [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|тура прослушиваний исполнительного директора Фонда Викимедиа]] [[m:User:MIskander-WMF|Марьяны Искандер]].
Беседы посвящены следующим вопросам:
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|Стратегия движения Викимедиа до 2030 года]] определяет направление «знания как услуга» и «равенство знаний». Фонд Викимедиа стремиться планировать свою деятельность в соответствии с этими двумя целями. Как, по вашему мнению, Фонд Викимедиа должен применить эти цели в своей работе?
* Фонд Викимедиа продолжает искать пути улучшения работы на региональном уровне. Мы усилили региональный подход в таких направлениях, как гранты, новые функции и беседы с сообществом. Что работает успешно? Что может быть улучшено?
* Каждый может внести свой вклад в процесс разработки Стратегии движения. Расскажите о своей деятельности, идеях, пожеланиях и извлечённых уроках. Как Фонд Викимедиа может лучше поддерживать волонтёров и партнёрских организаций, работающих в рамках Стратегии движения?
Вы можете найти [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''график встреч на Мета-вики''']].
Информация доступна на нескольких языках. На встречах могут принять участие все желающие. Синхронный перевод на русский язык будет доступен во встрече, которая состоится 23 апреля в [https://zonestamp.toolforge.org/1650722420 14.00 UTC].
С уважением,<br /><section end="announcement-content" />
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 09:27, 15 апрель 2022 (UTC)
=== Обсуждение Годового плана Фонда состоится сегодня в 14.00 UTC ===
Напоминаем, что сегодня, 23 апреля, в 14.00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1650722420 проверьте ваше местное время]) состоится встреча с [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:MIskander-WMF Марьяной Искандер], где вы можете обсудить [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2022-2023/draft/ru '''Годовой план Фонда Викимедиа на 2022-2023 годы''']. Будет обеспечен синхронный перевод на русский язык. Ссылка на Zoom встречу: https://wikimedia.zoom.us/j/5792045919 --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 09:35, 23 апрель 2022 (UTC)
== <section begin="announcement-header" />Объявление о выдвижении кандидатур в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Совет попечителей объявляет поиск кандидатов на участие в выборах в Совет 2022 года. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Подробнее на Мета-вики''']].
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Выборы в Совет попечителей 2022 года]] объявляются открытыми! Просим вас рассмотреть возможность выдвижения своей кандидатуры для службы в Совете попечителей.
Совет попечителей Фонда Викимедиа осуществляет контроль за деятельностью Фонда Викимедиа. В состав Совета входят попечители от сообществ и партнёрских организаций, а также назначенные попечители. Каждый попечитель служит три года. Сообщество Викимедиа имеет возможность голосовать за попечителей от сообществ и партнёрских организаций.
Участники_цы сообщества будут голосовать за два места в Совете попечителей в 2022 году. Это возможность улучшить представительство, разнообразие и компетентность Совета как команды.
Вы являетесь потенциальным кандидатом? Узнайте подробности на странице [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Подать заявку на выдвижение своей кандидатуры]].
Благодарим вас за поддержку,
Команда по Стратегии движения и управлению от лица Комитета по выборам и Совета попечителей<br /><section end="announcement-content" />
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 10:34, 25 апрель 2022 (UTC)
== New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hello Wikimedians!
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia published by the Organisation for Economic Cooperation and Development
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research
Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more.
Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today!
<br>--The Wikipedia Library Team 13:16, 26 апрель 2022 (UTC)
:<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small>
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Samwalton9@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 -->
== Coming soon: Improvements for templates ==
<div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">
<!--T:11-->
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:
The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''':
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters.
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]
In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting.
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]
Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”.
We would love to hear your feedback on our talk pages!
</div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13, 29 апрель 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i>
[[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]]
The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/>
</div>
[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:54, 2 май 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:Quiddity (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 -->
== <section begin="announcement-header" />Выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022. Приглашаем волонтёров<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Команда по Стратегии движения и управлению приглашает членов сообщества принять участие в качестве волонтёров на предстоящих выборах в Совет попечителей.
Идея программы "Волонтёры на выборах" возникла во время выборов в Совет попечителей Викимедиа в 2021 году. Программа была успешной. Благодаря помощи волонтёров на выборах мы смогли увеличить охват сообществ и участие в выборах на 1 753 избирателя по сравнению с 2017 годом. Общая явка составила 10,13%, что на 1,1 процентных пункта больше. Были представлены 214 википроектов.
Но 74 вики, не участвовавших в 2017 году, дали голоса на выборах 2021 года. Хотите помочь изменить ситуацию с участием?
Волонтёры на выборах будут помогать в следующем:
* Переводить короткие сообщения и анонсировать текущий избирательный процесс на каналах сообщества
* По желанию: Мониторить каналы сообщества на предмет комментариев и вопросов
Волонтёры должны:
* Соблюдать политику дружественного пространства во время бесед и мероприятий
* Представлять руководящие принципы и информацию о голосовании сообществу в нейтральном ключе
Вы хотите стать волонтёром на выборах и обеспечить представительство вашего сообщества в голосовании? Подпишитесь [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|здесь]], чтобы получать обновления. Вы можете использовать [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|страницу обсуждения]] для вопросов о переводе.<br /><section end="announcement-content" /> --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 11:30, 6 май 2022 (UTC)
==Протестируйте новый форум Стратегии движения==
Добрый день.
Приглашаем вас протестировать и поделиться мнением о [https://forum.movement-strategy.org/ новом форуме Стратегии Движения]. Форум предлагает улучшенный способ обсуждения [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement%20Strategy/ru Стратегии Движения] в многоязычной и удобной для использования платформе.
Пожалуйста, расскажите, что вы думаете об этом форуме, ответив на [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-strategy-forum-community-review/46 вопросы для сообщества].
[https://forum.movement-strategy.org/t/say-hello/79/43 Здесь] вы можете поприветствовать сообщество на вашем языке!
Функциональный форум доступен для тестирования до 24 июля. Вы можете перевести посты используя кнопку 🌐, также можете делиться комментариями на любом удобном вам языке.
Если отзывы сообщества будут положительными, форум будет запущен в августе 2022 года перед Викиманией. Если нет, команда будет следовать полученным отзывам, менять предложение или закрывать форум. Подробнее на [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Forum/Proposal/ru Мета].
С уважением, --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 09:23, 2 июнь 2022 (UTC)
==Глобальные обсуждения по региональным и тематическим хабам==
Добрый день!
Приглашаем вас принять участие во встрече по обсуждению минимальных критериев для пилотных хабов с 24 по 26 июня 2022 года. 24 июня с 11:00 - 13:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1656068431 проверить ваше местное время]) будет обеспечен устный перевод на русский язык. Встреча будет проходить на платформе Zoom.
Цель встречи - сбор отзывов и предложений по улучшению [https://forum.movement-strategy.org/t/draft-minimum-criteria-for-hub-pilots/487 минимальных критерий для пилотных хабов].
[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhTVdCVM2VTftvWf5YUSeF1Gj5-sJDWqF0DvbOdrturBKcoQ/viewform Регистрация] на мероприятие открыто до 23 июня.
Все подробности на странице мероприятия на [https://meta.wikimedia.org/wiki/Hubs/Global_Conversations_June_24-26,_2022/ru Мета].
С уважением,— [[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 08:17, 17 июнь 2022 (UTC)
== Обновление улучшенного интерфейса настольной версии ==
[[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]]
Привет. Я хотел поделиться с вами обновленной информацией о проекте [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|улучшенного интерфейса настольной версии]], над которым команда «Веб» Фонда Викимедиа работала последние несколько лет. Наша работа почти завершена! 🎉
Мы хотели бы, чтобы эти функции стали по умолчанию для читателей и редакторов во всех вики. <span style="background-color:#fc3;">В ближайшие недели мы начнем обсуждение для других вики, включая ваш. 🗓️</span> Мы с удовольствием ознакомимся с вашими предложениями!
Цели проекта - сделать интерфейс более гостеприимным и удобным для читателей и полезным для опытных пользователей. Проект состоит из ряда улучшенных функций, которые облегчают чтение и изучение, навигацию по странице, поиск, переключение между языками, использование вкладок статей и пользовательского меню и многое другое. Эта функция уже доступно по умолчанию для читателей и редакторов в 30 разделах, включая [[:fr:|французскую]], [[:pt:|португальскую]] и [[:fa:|персидскую]] Википедию.
Эти изменения доступны только пользователям стиля [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]. Те, кто использует [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] или [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless], не будут затронуты.
; Новейшие функции
* [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Содержание]] - наша версия удобна для того, чтобы найти, получить контекст страницы и перемещаться по странице без необходимости прокрутки. В настоящее время оно тестируется на наших пробных вики-сайтах. Оно также доступно для редакторов, которые выбрали внешний вид для Вики «Вектор 2022».
* [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Инструменты страницы]] - теперь на боковой панели есть два типа ссылок. Существуют действия и инструменты для отдельных страниц (например, [[Special:RecentChangesLinked|связанные правки]]) и ссылки обще-википедийного характера (например, [[Special:RecentChanges|свежие правки]]). Мы собираемся разделить их на два интуитивно понятных меню.
; Как включить улучшения
[[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]]
* Можно включить самостоятельно [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|на вкладке Внешний вид в настройках]], выбрав "{{int:skinname-vector-2022}}". Такую же опцию можно включить в [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|глобальных настройках]] для всех разделов.
* В тех разделах, где изменения включены по умолчанию, зарегистрированные пользователи могут переключится на Vector. Для этого есть легко доступная ссылка на боковой панели.
; Узнайте больше и присоединяйтесь к нам
Если вы хотите следить за прогрессом нашего проекта, вы можете подписаться на [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|нашу рассылку]]. Вы можете ознакомиться [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|страницей проекта]], проверить наше [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|ЧаВо]], написать [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|на странице обсуждения проекта]] и [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|присоединиться к онлайн-встрече с нами]].
Спасибо! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|обс.]]) 02:45, 21 июнь 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:SGrabarczuk (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 -->
== Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
Hi, Greetings
The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced!
We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]'''
Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project.
We hope to have you contribute to the campaign next year.
'''Thank you,'''
'''Wiki Loves Folklore International Team'''
--[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 16:12, 4 июль 2022 (UTC)
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 -->
== <section begin="announcement-header" /> Выдвижение предложений для Компаса избирателя 2022 года <section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Всем привет,
Приглашаем членов сообщества принять участие в [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|выборах в Совет попечителей 2022 года]] и выдвинуть [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/ru свои предложения для Компаса избирателя].
Компас избирателя - это инструмент, помогающий голосующим выбрать тех кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют вашим убеждениям и взглядам. Члены сообщества предложат кандидатам свои предложения, на которые кандидаты ответят по шкале Ликерта (согласен/нейтрален/не согласен). Ответы кандидатов будут загружены в инструмент "Компас избирателя". Голосующие смогут ввести свои ответы по предложениям (согласен/не согласен/нейтрален). В конце вы увидите тех кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют вашим убеждениям и взглядам.
Ниже приведена временная шкала по использованию Компаса избирателя:
* 8 - 20 июля: Члены сообщества выдвигают предложения для Компаса избирателя
*
* 21 - 22 июля: Комитет по выборам рассматривает предложения на предмет ясности и удаляет предложения, не относящиеся к теме
*
* 23 июля - 1 августа: Волонтеры голосуют по предложениям
*
* 2 - 4 августа: Комитет по выборам отбирает 15 лучших предложений
*
* 5 - 12 августа: кандидаты определяют свои позиции по предложениям
*
* 15 августа: Компас избирателя открывается для голосующих, чтобы помочь им в принятии решения во время голосования.
Комитет по выборам отберет 15 лучших предложений в начале августа. Комитет по выборам будет наблюдать за процессом при поддержке команды по Стратегии движения и управлению. Команда по Стратегии движения и управлению проверит, чтобы вопросы были четкими, не было дубликатов, опечаток и так далее.
С уважением,
Команда по Стратегии движения и управлению
''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''.<br /><section end="announcement-content" />
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 11:36, 12 июль 2022 (UTC)
== <section begin="announcement-header" /> Объявление шести кандидатов на выборах в Совет попечителей 2022 года<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Всем привет,
По итогам голосования представителей партнёрских организаций были отобраны следующие кандидаты в Совет попечителей 2022 года:
* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])
Вы можете посмотреть дополнительную информацию о [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|результатах]] и [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|статистике]] этих выборов.
Партнёрские организации выбрали своих представителей для голосования. Представители партнёрских организаций задали кандидатам вопросы, на которые кандидаты ответили в середине июня. Ответы кандидатов и информация, предоставленная Комитетом по анализу, послужили основой для представителей при принятии решений.
Пожалуйста, найдите минутку, чтобы поблагодарить представителей партнёрских организаций и членов Комитета по анализу за участие в этом процессе и содействие в расширении разнообразия Совета попечителей. Эти часы добровольной работы объединяют нас в понимании и перспективе. Благодарим вас за участие.
Выражаем благодарность также членам сообщества, которые выдвинули свою кандидатуру в Совет попечителей. Рассмотрение вопроса о вступлении в Совет попечителей — нелегкое решение. Вклад в участие на выборах в Совет попечителей говорит об их преданности нашему движению. Поздравляем кандидатов, которые прошли на следующий этап. Благодарим за участие кандидатов, которые не прошли отбор. Пожалуйста, продолжайте делиться своим лидерским потенциалом с Викимедиа.
Что теперь?
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Ознакомьтесь с результатами процесса отбора представителями партнёрских организаций]].
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Узнайте о следующих шагах]].
С уважением,
Команда по Стратегии движения и управлению
''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''.<br /><section end="announcement-content" /> --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 06:58, 21 июль 2022 (UTC)
== <section begin="announcement-header" />Новости Стратегии движения и управления – Выпуск 7<section end="announcement-header"/> ==
<section begin="msg-newsletter"/>
<div style = "line-height: 1.2">
<span style="font-size:200%;">'''Новости Стратегии движения и управления'''</span><br>
<span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Выпуск 7 — Июль - сентябрь 2022 года'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Прочитайте полный текст''']]</span>
----
Информационный бюллетень знакомит с новостями и событиями о реализации [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|рекомендаций Стратегии движения]] Викимедиа. В бюллетене содержится информация об управлении Движением, а также о проектах и мероприятиях, поддерживаемых командой Фонда Викимедиа по Стратегии движения и управлению (MSG).
Информационный бюллетень MSG выходит ежеквартально. Для желающих внимательнее следить за нашими процессами предлагается бюллетень «Еженедельные новости Стратегии движения». Чтобы оставаться в курсе новостей, не забудьте подписаться на рассылку [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|здесь]].
</div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;">
* '''Устойчивость движения''': Опубликован ежегодный отчёт Фонда Викимедиа об устойчивом развитии. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|продолжить чтение]])
* '''Улучшение пользовательского опыта''': последние улучшения интерфейса настольной версии проектов Викимедиа. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|продолжить чтение]])
* '''Безопасность и инклюзивность''': последние новости о процессе пересмотра Руководства по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|продолжить чтение]])
* '''Обеспечение справедливости при принятии решений''': отчёты об обсуждениях по поводу пилотных хабов, последние достижения Комитета по разработке Устава движения и новое исследование по проектированию будущего участия в движении Викимедиа. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|продолжить чтение]])
* '''Координация между заинтересованными сторонами''': запуск службы поддержки для партнёрских организаций и волонтёрских сообществ, работающих над партнёрством в области контента. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|продолжить чтение]])
* '''Развитие лидерства''': обновления о проектах лидерства от организаторов движения Викимедиа в Бразилии и Кабо-Верде. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|продолжить чтение]])
* '''Управление внутренними знаниями''': запуск нового портала для технической документации и ресурсов сообщества. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|продолжить чтение]])
* '''Инновации в области свободных знаний''': высококачественные аудиовизуальные ресурсы для научных экспериментов и новый набор инструментов для транскрипции устных культур. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|продолжить чтение]])
* '''Оценка, итерация и адаптация''': результаты пилотного проекта Equity Landscape ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|продолжить чтение]])
* '''Другие новости и обновления''': новый форум для обсуждения реализации Стратегии движения, предстоящие выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа, новый подкаст для обсуждения Стратегии движения, а также кадровые изменения в команде Фонда по Стратегии движения и управлению. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|продолжить чтение]])
</div><section end="msg-newsletter"/> --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 07:46, 25 июль 2022 (UTC)
== Поговорим об улучшении настольной версии ==
[[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]]
Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону].
[[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 июль 2022 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:SGrabarczuk (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 -->
== <section begin="announcement-header" /> Проголосуйте за утверждения для Компаса избирателя<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Всем привет,
Приглашаем членов сообщества [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|проголосовать за утверждения для использования в Компасе избирателя]] на выборах в [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Совет попечителей 2022 года.]] Вы можете проголосовать за те утверждения, которые вы хотите видеть в Компасе избирателя на Мета-вики.
Компас избирателя — это инструмент, который помогает голосующим выбрать кандидатов, которые в наибольшей степени соответствуют их убеждениям и взглядам. Члены сообщества предложат утверждения, в отношении которых кандидаты должны дать ответы, используя шкалу Лайкерта (соглашаюсь/нейтрально/не соглашаюсь). Ответы кандидатов будут добавлены в Компас избирателя. Затем участники голосования смогут пользоваться компасом, добавляя свои ответы относительно утверждений (соглашаюсь/нейтрально/не соглашаюсь). Как результат, компас покажет кандидатов, которые лучше всего отвечают убеждениям и взглядам участников голосования.
Ниже приведена временная шкала по использованию Компаса избирателя:
*<s>8 — 20 июля: Члены сообщества выдвигают утверждения для Компаса избирателя</s>
*<s>21 — 22 июля: Комитет по выборам рассматривает утверждения на предмет ясности и удаляет те утверждения, которые не относятся к теме</s>
*23 июля — 1 августа: Члены сообщества голосуют за утверждения
*2 — 4 августа: Комитет по выборам отбирает 15 лучших утверждений
*5 — 12 августа: Кандидаты позиционируют себя в отношении утверждений
*16 августа: Компас избирателя открывается для голосующих, чтобы помочь им в принятии решения во время голосования.
Комитет по выборам отберёт 15 лучших утверждений в начале августа.
С уважением,
Команда по Стратегии движения и управлению.
''Данное сообщение было отправлено от имени Целевой группы по отбору членов Совета и Комитета по выборам''. <section end="announcement-content" /> --[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 11:15, 27 июль 2022 (UTC)
== Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 ==
[[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Wikimedians of Bashkortostan User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left).
P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language.
[[Ҡатнашыусы:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Dušan Kreheľ|әңгәмә]]) 17:01, 1 август 2022 (UTC)
== <section begin="announcement-header" /> Перенос сроков голосования на выборах в Совет попечителей Фонда Викимедиа в 2022 году<section end="announcement-header" /> ==
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Всем привет,
Я пишу вам сегодня по поводу графика голосования на выборах в Совет попечителей.
Как многие из вас уже знают, в этом году мы предлагаем [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Компас избирателя]], чтобы помочь голосующим определить позиции кандидатов по некоторым ключевым вопросам. Несколько кандидатов попросили увеличить количество символов в их ответах, чтобы они могли дать более развернутые ответы. Избирательная комиссия считает, что их аргументация соответствует целям справедливого и равноправного избирательного процесса.
Чтобы к началу голосования обеспечить перевод более длинных заявлений, Избирательная комиссия и Целевая группа по отбору членов Совета решили отложить начало голосования на одну неделю. Это самое оптимальное время, предложенное сотрудниками, работающими над проведением выборов.
Несмотря на то, что не все захотят использовать Компас избирателя для принятия решения в голосовании, Избирательная комиссия посчитала более уместным предоставить перевод заявлений для членов сообщества на разных языках.
Голосование начнется 23 августа в 00:00 UTC и завершится 6 сентября в 23:59 UTC.
С уважением,
Матанья, от имени Избирательной комиссии
<section end="announcement-content" />
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 09:34, 17 август 2022 (UTC)
== Присоединяйтесь к форуму Стратегии движения ==
Всем привет,
[https://forum.movement-strategy.org/ Форум Стратегии движения] (MS Forum) — это многоязычное пространство для совместного обсуждения всех вопросов, связанных с реализацией Стратегии движения.
Приглашаем всех участников Движения к сотрудничеству на форуме Стратегии движения. Цель форума - построение сотрудничества между сообществами с помощью инклюзивной и многоязычной платформы.
[https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Стратегия движения] — это совместная работа по созданию будущего движения Викимедиа. Каждый может внести свой вклад в Стратегию движения — от одного комментария до разработки проекта. Присоединяйтесь к форуму со своей учетной записью Викимедиа, участвуйте в беседах и задавайте вопросы на своем языке.
Команда по Стратегии движения и управлению (MSG) выдвинула предложение о создании форума в мае 2022 года. Был проведен 2-х месячный период рассмотрения предложения сообществом, который завершился 24 июля 2022 года. Вы можете ознакомиться с отчетом об обзоре сообщества [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 здесь].
Мы будем рады видеть вас на форуме!
С уважением,
Команда по Стратегии движения и управлению
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 07:33, 22 август 2022 (UTC)
j7n5v5mv0uue7btkbowl5al0c669lfr
Ҡалып:Тәтешле районы ауылдары
10
25354
1150390
1120783
2022-08-21T18:51:50Z
ZUFAr
191
wikitext
text/x-wiki
{{Навигационная полоса
|имя=Тәтешле районы ауылдары
|цвет={{цвет|Россия}}
|изображение=[[Рәсем: Coat of Arms of Tatyshly rayon (Bashkortostan).png|60px]]
|изображение2=[[Рәсем: Flag of Tatyshlinsky rayon.svg|90px]]
|заглавие= [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Тәтешле районы]] ауылдары
|содержание= '''Район үҙәге:''' [[Үрге Тәтешле]] ауылы </br>
'''Tораҡ пункттар:''' [[1-се Еремйәбаш]] {{!}} [[1-се Яңауыл]] {{!}} [[2-се Еремйәбаш]] {{!}} [[Алға (Тәтешле районы)|Алға]] {{!}} [[Артауыл]] {{!}} [[Асауҙы]] {{!}} [[Асыуйылға]] {{!}} [[Ауыҡ-Бүләк]] {{!}} [[Аҡсәйет]] {{!}} [[Байҡыбаш (Тәтешле районы)|Байҡыбаш]] {{!}} [[Башҡыбаш]] {{!}} [[Беләш]] {{!}} [[Бигәнәй (Тәтешле районы)|Бигәнәй]] {{!}} [[Биҙ]] {{!}} [[Борғонбаш]] {{!}} [[Бүл-Ҡайпан]] {{!}} [[Бәләкәй Бәлзүгә]] {{!}} [[Бәҙрәш]] {{!}} [[Вязовка (Тәтешле районы)|Вязовка]] {{!}} [[Гәрәбаш]] {{!}} [[Дубовка (Тәтешле районы)|Дубовка]] {{!}} [[Еләктау]] {{!}} [[Еремйә]] {{!}} [[Ивановка (Тәтешле районы)|Ивановка]] {{!}} [[Илмәт]] {{!}} [[Иҫке Аҡбулат (Тәтешле районы)|Иҫке Аҡбулат]] {{!}} [[Иҫке Күрҙем]] {{!}} [[Иҫке Салдау]] {{!}} [[Иҫке Соҡор]] {{!}} [[Иҫке Шарҙаҡ]] {{!}} [[Иҫке Ҡайпан]] {{!}} [[Иҫке Ҡыҙылъяр]] {{!}} [[Иҫке Ҡәлмиәр]] {{!}} [[Иҫке Һикәяҙ]] {{!}} [[Йосоп (Тәтешле районы)|Йосоп]] {{!}} [[Кустаревка]] {{!}} [[Кәлтәү]] {{!}} [[Ҡарман (Тәтешле районы)|Ҡарман]] {{!}} [[Ҡарҙағош]] {{!}} [[Ҡашҡаҡ]] {{!}} [[Ҡытҡыйылға]] {{!}} [[Майск]] {{!}} [[Мәмәтәй]] {{!}} [[Мәнәгәз]] {{!}} [[Никольск (Тәтешле районы)|Никольск]] {{!}} [[Петропавловка (Тәтешле районы)|Петропавловка]] {{!}} [[Сараштыбаш]] {{!}} [[Сорғолдо]] {{!}} [[Сәүкияҙ]] {{!}} [[Танып (Тәтешле районы)|Танып]] {{!}} [[Танып-Шишмә]] {{!}} [[Ташкент (Тәтешле районы)|Ташкент]] {{!}} [[Түбәнге Балтас]] {{!}} [[Түбәнге Кәлтәй]] {{!}} [[Үрге Тәтешле]] {{!}} [[Ураҙгилде]] {{!}} [[Утарйылға]] {{!}} [[Уяҙыбаш]] {{!}} [[Үрге Балтас]] {{!}} [[Үрге Сәләй]] {{!}} [[Үрге Ҡоҙаш]] {{!}} [[Фәнгә]] {{!}} [[Һәүәләй (Тәтешле районы)|Һәүәләй]] {{!}} [[Шишмә (Тәтешле районы)|Шишмә]] {{!}} [[Шулған]] {{!}} [[Әри башы]] {{!}} [[Әрибаш]] {{!}} [[Юда (Тәтешле районы)|Юда]] {{!}} [[Юрмияҙбаш]] {{!}} [[Яңы Ирәкте]] {{!}} [[Яңы Соҡор]] {{!}} [[Яңы Тәтешле]] {{!}} [[Яңы Ҡайпан]] {{!}} [[Яңы Ҡоҙаш (Тәтешле районы)|Яңы Ҡоҙаш]] {{!}} [[Яңғыҙнарат (Тәтешле районы)|Яңғыҙнарат]]</br>
'''Бөткән ауылдар:''' [[Яңы Шарҙаҡ]] {{!}} }}
<includeonly>{{#if:{{{nocat|}}}||[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]}}</includeonly><noinclude>
[[Категория:Ҡалыптар:Башҡортостандың административ бүленеше]]
</noinclude>
9s4xwuyir284tgc7bscp4076vov5gju
Фекерләшеү:Кәлтәү
1
56531
1150399
1150359
2022-08-21T19:00:48Z
ZUFAr
191
ZUFAr [[Фекерләшеү:Кәлтәй]] битенең исемен йүнәлтеү ҡуймайынса үҙгәртте. Яңы исеме: [[Фекерләшеү:Кәлтәү]]: хата
wikitext
text/x-wiki
{{Проект — Башҡортостан ауылдары}}
* Кәлтәй түгел, Кәлтәү тип аңлаталар бит әле был атаманы. Шайморатовсы Абзалетдинов Мөхәмәтзаһир Абзалетдин улы шул ауылда тыуып үҫкән. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 16:03, 11 июнь 2021 (UTC)
== Ауылдың дөрөҫ исеменә үҙгәртеү ==
Был ауылдың ысын исеме Кәлтәй булмай. Төп тороусылар уны "Ҡәлтәү" тип атай. Русс мәҡәләһендә лә башҡорт теленә тәржемәһендә "Ҡәлтәү" тигән атама бирелгән. Шуның өсөн мәҡәләнең исемен һәм был ауылған бәйләнгән мәҡәләләрҙә ҡулланған "Кәлтәй" атамаһын "Ҡәлтәү" гә үҙгәртмәк кәрәк. [[Ҡатнашыусы:Almaz Nuri|Almaz Nuri]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Almaz Nuri|әңгәмә]]) 06:42, 21 август 2022 (UTC)
d5gycd2wkjxajs12ncxenzpndvlxu3z
1150426
1150399
2022-08-22T08:58:58Z
Рөстәм Нурыев
43
/* Рәсми сығанаҡтарҙа теркәлеүе */ яңы бүлек
wikitext
text/x-wiki
{{Проект — Башҡортостан ауылдары}}
* Кәлтәй түгел, Кәлтәү тип аңлаталар бит әле был атаманы. Шайморатовсы Абзалетдинов Мөхәмәтзаһир Абзалетдин улы шул ауылда тыуып үҫкән. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 16:03, 11 июнь 2021 (UTC)
== Ауылдың дөрөҫ исеменә үҙгәртеү ==
Был ауылдың ысын исеме Кәлтәй булмай. Төп тороусылар уны "Ҡәлтәү" тип атай. Русс мәҡәләһендә лә башҡорт теленә тәржемәһендә "Ҡәлтәү" тигән атама бирелгән. Шуның өсөн мәҡәләнең исемен һәм был ауылған бәйләнгән мәҡәләләрҙә ҡулланған "Кәлтәй" атамаһын "Ҡәлтәү" гә үҙгәртмәк кәрәк. [[Ҡатнашыусы:Almaz Nuri|Almaz Nuri]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Almaz Nuri|әңгәмә]]) 06:42, 21 август 2022 (UTC)
== Рәсми сығанаҡтарҙа теркәлеүе ==
Рәсми сығанаҡтарҙа '''Кәлтәй''' тип теркәләгән. Адмнистратив территориаль берәмектәр буйынса железо-бетонный абруйлы сығаҡтар бар ([https://wikisource.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8B_(%E2%84%96_22-%D0%B7,_16_%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8C,_2008_%D0%B9%D1%8B%D0%BB.)#%D0%A2%D3%99%D1%82%D0%B5%D1%88%D0%BB%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0: 1) БР законы], [https://www.bashkortostan.ru/thesaurus/files/1.0122.17_ATU_Itog.pdf 2) Биләмә ҡоролошо. 305 бит] . Башҡортостан ауылдары һәм ауыл советтарның башҡортса яҙылышы уларҙа теркәлгән. Хаталы теркәлеүе лә ихтимал. Әммә, рәсми атаманы бөтөнләй юйып ташлау дөрөҫ түгел. Хаталы булһа ла ул атама төп исем, ә ауыл халҡы ҡулланғаны, улар дөрөҫ тип иҫәпләгәне өҫтәмә мәғлүмәт итеп биреү урынлы. [[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 08:58, 22 август 2022 (UTC)
7e6173zvp7xtdgs3rm4114gtwecjot3
Эсватини
0
65013
1150407
961948
2022-08-21T20:18:34Z
Bestoernesto
27824
+ Eswatini Regions map.png
wikitext
text/x-wiki
{{Дәүләт
|Башҡортса исеме = Эсватини Короллеге
|Оригиналь исеме = Kingdom of Eswatini<br>Umbuso weSwatini
|Эйәлек килеш = Эсватини
|Герб = Coat of arms of Eswatini.svg
<!-- |Герб урынына= -->
|Девиз = Мы — крепость<br>({{lang-ss|Siyinqaba}})
|Гимн исеме = Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati
<!-- |Аудио= -->
|Идара итеү төрө = [[Конституцион монархия]] (де-юре),<br>[[Абсолют монархия]] (де-факто)
<!-- |Дәүләт дине= -->
|lat_dir =S |lat_deg = 26|lat_min =34 |lat_sec = 0
|lon_dir =E |lon_deg =31 |lon_min =29 |lon_sec = 0
|region = SZ
|CoordScale =1000000
|Картала = Eswatini on the globe (Africa centered).svg
|Рәсми телдәр = [[Инглиз теле|инглиз]] һәм [[свати]]
|Бойондороҡһоҙлок датаһы = [[6 сентябрь]] [[1968]]
|тан бойондороҡһоҙлоҡ = [[Бөйөк Британия]]
|Баш ҡала = [[Мбабане]] <small>(официальная)</small>, [[Лобамба]] <small>(королевская и парламентская)</small>
|Эре ҡала = [[Манзини]]
|Етәкселәрҙең вазифалары = [Король<br>Премьер-министр
|Етәкселәр = Мсвати III<br>Барнабас Сибусисо Дламини
|Этнохороним =
|Территория буйынса урыны = 153
|Территория = 17 363
|% һыу өҫтө = 0,9
|Халҡы буйынса урыны = 154
|Халыҡ = 1 185 000<ref name=unpop>{{cite journal | url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf | title=World Population Prospects, Table A.1| version=2008 revision | format=PDF | publisher=United Nations | author=Department of Economic and Social Affairs Population Division | year=2009 | accessdate= 2009-03-12}}</ref>
|Иҫәп алыу йылы = 2009
|Халыҡ тығыҙлығы = 68.2
|ЭТП= 4,1 млрд долл. (номинал)
|ЭТП-ны иҫәпләү йылы = 2011
<!-- |ЭТП буйынса урыны= -->
|Йән башына ЭТП= $3 400<ref>[http://www.be5.biz/makroekonomika/gdp/gdp_swaziland.html#t1 Валовый внутренний продукт (ЭТП) Свазиленда, 1970—2011 гг]</ref>
|КПҮИ = {{рост}} 0,536<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2013|publisher=United Nations Development Programme|date=2013-03-14|accessdate=2013-03-14|deadlink=404}}</ref>
|КПҮИ-ны иҫәпләү йылы = 2013
|КПҮИ буйынса урыны = 141
|КПҮИ-ны кимәле = <span style="color:#fc0;">'''средний'''</span>
|Валюта = [[лилангени]]
|Домен = [[.sz]]
<!--|ISO=-->
|Телефон коды = 268
|Сәғәт бүлкәте = +2
<!-- |Иҫкәрмәләр= -->
<!-- |Флаг һәм гербһыҙ=* -->
}}
'''Эсватини Короллеге''' (элекке ''Свазиленд Короллеге''; {{lang-en|Kingdom of Eswatini, до 2018 Kingdom of Swaziland}}, {{lang-ss|Umbuso weSwatini}}) — [[Көньяҡ Африка]]ла урынлашҡан дәүләт. Баш ҡалаһы — [[Мбабане]].
[[File:Eswatini Regions map.png|left|400px]]
{{clear}}
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Африка илдәре}}
[[Категория:Свазиленд|*]]
[[Категория:Дуалистик монархиялар]]
[[Категория:Унитар дәүләттәр]]
[[Категория:Диңгеҙгә сығыу юлы булмаған илдәр]]
[[Категория:Инглиз телле илдәр һәм территориялар]]
[[Категория:Көньяҡ Африка]]
{{countries-stub}}
qiiw88ctyguhk6r1phks18hrtl8tqck
Беттәр
0
69162
1150408
1051192
2022-08-21T22:25:51Z
Ilovemydoodle
35681
Ҡулланыусы [[Special:Contributions/92.40.170.110|92.40.170.110]] ([[User talk:92.40.170.110|фекер алышыу]]) 999299 үҙгәртеүенән баш тартты
wikitext
text/x-wiki
{{Таксон
|image file = Pediculus humanus.JPG
|image title = Кеше бете (Pediculus humanus)
|image descr = Кеше бете (''Pediculus humanus'')
|regnum = Хайуандар
|parent = Phthiraptera
|rang = Аҫ отряд
|latin = Anoplura
|author = [[Лич, Уильям Элфорд|Leach]], [[1815 год|1815]]
|children name = ғаилә
|children =
* ''[[Echinophthiriidae]]''
* ''[[Enderleinellidae]]''
* ''[[Haematopinidae]]''
* ''[[Hamophthiriidae]]''
* ''[[Hoplopleuridae]]''
* ''[[Hybothiridae]]''
* ''[[Linognathidae]]''
* ''[[Microthoraciidae]]''
* ''[[Neolinognathidae]]''
* ''[[Pecaroecidae]]''
* ''[[Pedicinidae]]''
* [[Pediculidae]] (''Pediculidae'')
* ''[[Phthiridae]]''
* ''[[Polyplacidae]]''
* ''[[Ratemiidae]]''
|wikispecies = Anoplura
|commons = Category:Anoplura
|itis = 103344
|ncbi = 30005
|eol = 2760803
}}
'''Беттәр''' ({{lang-la|Anoplura}}, ({{lang-ru| Вши }}) — ҡан һурыусы бөжәктәр отрядына ҡараған, кеше, ҡош, йәнлек тәнендә булған паразиттар; тиф, биҙгәк таратыусылар<ref> Русско-башкирский толковый словарь медицинских терминов (М.Т.Азнабаев, 2007)
</ref>; тулы булмаған әүерелеш юлы менән үҫә торған бөжәктәр.
Кәүҙәһе ромб һымаҡ, ҙурлығы 2,5-тән алып 5 мм-ға ҡәҙәр, тығыҙ, һарғылт-һоро төҫтә; баш, күкрәк һәм ҡорһаҡ өлөштәренә бүленә. Күкрәгендә хәрәкәтсел тырнаҡлы өс пар ҡыҫҡа аяҡтары бар. Ауыҙ аппараты тирене тишеп һурыуга яйлашҡан. Беттәрнең төкөрөк биҙҙәре бүлентеләре кеше һәм хайуандарҙа ҡан ойошоуҙы тотҡарлай. Инә беттәр тәүлегенә 3-тән алып 15-кә ҡәҙәр, ә үҙ ғүмеренә (1,5 айға ҡәҙәр) барлығы 50-нән алып 350-гә ҡәҙәр күкәй (һеркә) һала. Кеше тәнендә 3 төрө бет паразитлык итергә мөмкин, кейем беттәре (Pediculus vestimenti), баш беттәре (P. capitis) һәм касык түмһәкәй бете (Phthirius inguinalis). Беттәр тешләгән урын ҡысыта, тырнау нәтижәһендә тире тупаҫлана, үлекләй.
Беттәр — паразитар тиф, волын йәки траншея биҙгәге, түләрәмә ауырыуҙарын таратыусылар.
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
== Сығанаҡ ==
* [http://tatarile.org/maglumat/ Татар энциклопедияһы. Ҡазан, 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131207140810/http://tatarile.org/maglumat |date=2013-12-07 }} {{Ref-tt}}
== Әҙәбиәт ==
* Павловский Е.Н. Руководство по паразитологии человека. М.-Л., 1948; Соснина Е.Ф. Итоги изучения вшей в Волжско-Камском крае // Материалы итоговой научной конференции зоологов ВКК. Казань, 1970.
t9vj0tx38wtjmf0yqtn4si192pqzoaj
Ибраһимов Рәхим Кирәй улы
0
70536
1150431
903060
2022-08-22T10:00:05Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Государственный деятель
| имя =
| оригинал имени =
| изображение =
| ширина =
| должность = [[БАССР-ҙың Үҙәк башҡарма комитеты]] (БашЦИК) Рәйесе
| порядок = 6
| период начало = 1937
| период конец = 1946
| предшественник = [[Таһиров Авзал Мөхөтдин улы]]
| преемник = [[Ниғмәтйәнов Ғилман Вилдан улы]] ([[БАССР]]-ҙың Юғары Советы Президиумы Рәйесе булараҡ)
| флаг = Flag RSFSR 1918.svg
| дата рождения = 15.8.1904
| место рождения = [[Ырымбур губернаһы]] [[Орск өйәҙе]] Үҫәргән волосының Этҡол ауылы<ref>Хәҙерге [[Башҡортостан Республикаһы]] {{ТУ|Ейәнсура районы}}</ref>
| дата смерти = 20.12.1971
| место смерти = {{ВБУ|Өфө}}
| похоронен =
| в браке =
| дети =
| партия =
|награды=
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Орден Ленина|1944}} {{!!}} {{Орден Знак Почёта|1949}}{{!!}} {{Орден Красной Звезды|1936}}
{{!}}}
}}
{{фамилиялаш|Ибраһимов}}
'''Ибраһимов Рәхим Кирәй улы''' ([[15 август]] [[1904 йыл]] — [[20 декабрь]] [[1971 йыл]]) — [[Башҡортостан]]дың дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, 1937—1946 йылдарҙа [[БАССР-ҙың Үҙәк башҡарма комитеты]] һәм БАССР Юғары Советы Президиумы (1938 йылдан) Рәйесе. [[СССР]]-ҙың, [[РСФСР]]-ҙың һәм [[БАССР]]-ҙың 1-се һәм 2-се саҡырылыш Юғары Советтары депутаты. [[Ленин ордены|Ленин]] (1944), [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] (1936) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почёт Билдәһе»]] (1949) ордендары кавалеры.
== Биографияһы ==
Рәхим Кирәй улы Ибраһимов 1904 йылдың 15 авгусында [[Ырымбур губернаһы]] [[Орск өйәҙе]] Үҫәргән волосының (хәҙерге [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Ейәнсура районы]]) [[Этҡол (Ейәнсура районы)|Этҡол]] ауылында тыуған. 1929 йылда [[Ҡазан]] ҡалаһындағы Татар Үҙәк башҡарма комитеты исемендәге берләштерелгән татар-башҡорт хәрби мәктәбен тамамлай. 1929—1937 йылдарҙа [[Стәрлетамаҡ]]та һәм [[Бәләбәй]]ҙә Ҡыҙыл Армия сафында взвод, рота, батальон командиры, полк командиры ярҙамсыһы булып хеҙмәт итә. Хәрби хеҙмәттәге уңыштары өсөн 1936 йылда Ҡыҙыл Йондоҙ ордены менән бүләкләнә. 1930 йылдан алып ВКП(б) ағзаһы.
== Дәүләт эшмәкәрлеге ==
* 1937—1938 йылдарҙа БАССР Үҙәк башҡарма комитеты Рәйесе вазифаһын башҡарыусы.
* 1938—1946 йылдарҙа БАССР Юғары Советы Президиумы Рәйесе.
* 1946—1953 йылдарҙа БАССР-ҙың Аҙыҡ-түлек сәнәғәте министры булып эшләй.
Рәхим Кирәй улы Ибраһимов — [[Башҡорт атлы дивизияһы|Башҡорт кавалерия дивизияһын]] ойоштороусыларҙың береһе. СССР Юғары Советы депутаты (1937—1946), РСФСР Юғары Советы депутаты (1938—1947), БАССР Юғары Советы депутаты (1938—1951) итеп һайлана. Дәүләт хеҙмәтендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены|Ленин]] (1944), [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] (1936) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почёт Билдәһе»]] (1949) ордендары менән бүләкләнә.
1971 йылдың 20 декабрендә [[Өфө]]лә вафат була.
== Бүләктәре ==
* [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] (1936)
* [[Ленин ордены]] (1944)
* [[«Почёт Билдәһе» ордены]] (1949)
== Хәтер ==
* [[Ейәнсура районы]]ның [[Этҡол (Ейәнсура районы)|Этҡол]] ауыл мәктәбе Рәхим Ибраһимов исемен йөрөтә. Уҡыу йортонда билдәле дәүләт эшмәкәренең тормошона һәм эшмәкәрлегенә арналған музей булдырылған.
* [[Өфө]] ҡалаһының Коммунистик урамындағы Рәхим Кирәй улы Ибраһимов йәшәгән 75-се йортҡа мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/5754-ibra-imov-r-khim-kir-j-uly}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
{{Башҡортостан парламенттарының етәкселәре}}
[[Категория:БАССР Юғары Советы Президиумы Рәйестәре]]
[[Категория:1-се саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:2-се саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:РСФСР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:1-се саҡырылыш Башҡорт АССР-ы Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:2-се саҡырылыш Башҡорт АССР-ы Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
[[Категория:Башҡортостан Үҙәк Башҡарма Комитеты ағзалары]]
pmlr7pp3pqgfj62tpflgv5w32u6ylme
Лазарева Дина Наумовна
0
72825
1150410
908061
2022-08-22T06:05:07Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Учёный
| Имя = Дина Наумовна Лазарева
| Оригинал имени =
| Изображение =
| Ширина = 220px
| Описание изображения =
| Дата рождения = 11.9.1922
| Место рождения = {{ТУ|Силәбе губернаһы}}, {{ТУ|Мейәс|Мейәстә}} ҡалаһы
| Дата смерти =
| Место смерти =
| Гражданство = СССР, Россия
| Научная сфера = фармакология
| Учёная степень = {{учёная степень|доктор|медицинских наук }} (1962)
| Учёное звание = профессор
| Место работы = [[Башҡорт дәүләт медицина университеты]]
| Альма-матер = [[Башҡорт дәүләт медицина институты]]
| Научный руководитель =
| Знаменитые ученики =
| Известен как =
| Награды и премии =
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{Орден Дружбы народов|1986}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Государственная премия России|1992}} {{!!}} {{Заслуженный деятель науки РФ|1995}}
{{!}}}
БАССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1976)
| Сайт =
}}
{{ФШ|Лазарев}}
'''Лазарева Дина Наумовна''' ([[11 сентябрь]] [[1922 йыл]] — [[11 сентябрь]] [[2019 йыл]]) — ғалим-фармаколог, юғары мәктәп хеҙмәткәре. [[Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы]]ның почётлы академигы (1995), медицина фәндәре докторы (1962), профессор (1963). 1946—2002 йылдарҙа [[Башҡорт дәүләт медицина институты]] (1995 йылдан — университет) уҡытыусыһы. [[Рәсәй Федерацияһы]]ның (1993) һәм [[Башҡорт АССР-ы]]ның (1976) атҡаҙанған фән эшмәкәре, Башҡортостан Республикаһының һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2002). Рәсәй Федерацияһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (1993), [[Халыҡтар Дуҫлығы ордены]] кавалеры (1986).
== Биографияһы ==
{{planned}}
Дина Наумовна Лазарева 1922 йылдың 11 сентябрендә [[Силәбе губернаһы]]ның Мейәс заводы ҡасабаһында тыуған.
1943 йылда Башҡортостан медицина институтын тамамлай.
1946—2002 йылдарҙа [[Башҡорт медицина институты]]нда<ref>Хәҙер Башҡорт дәүләт медицина университеты.</ref> эшләй.
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1993)
* БАССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәрҙәре (1976)
* Башҡортостан Республикаһының һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2002)
* Рәсәй Федерацияһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы (1993)
* [[Халыҡтар Дуҫлығы ордены]] (1986)
== Хеҙмәттәре ==
* Клиническая фармакология в онкологии. М., 2007 (авторҙ.);
* Лекарственные растения Башкортостана. Уфа, 2011 (авторҙ.).
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
{{БЭ2013|index.php/read/8-statya/7624-lazareva-dina-naumovna}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:Башҡорт дәүләт медицина университетын тамамлаусылар]]
[[Категория:Башҡорт дәүләт медицина университеты профессорҙары]]
[[Категория:Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы академиктары]]
[[Категория:Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәрҙәре]]
82mfwo7judpf0h57sevgy0xo0mq37a9
Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар
3
74959
1150419
1129784
2022-08-22T06:18:34Z
StarDeg
16129
/* Энциклопедиялар исемлеге */
wikitext
text/x-wiki
Бөгөн {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}
{{hello}}
== Шәхси статистика ==
[https://tools.wmflabs.org/xtools/pcount/index.php?user=%D0%90%D0%B9%D1%81%D0%B0%D1%80&project=ba.wikipedia.org Ҡатнашыусы:Айсар статистикаһы]
{{Архив|2015|2016|2017|2018|2019|2020|2021}}
== Ҡоралдар ==
[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель URL-адресов]
== Wikipedia Asian Month 2021 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hi [[m:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[Wikipedia Asian Month 2021]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[m:Wikipedia Asian Month/Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants' will not be able to receive the prize from Wikipedia Asian Month team.
# Add your language projects and organizer list to the [[m:Template:Wikipedia Asian Month 2021 Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2021'''.
# Inform your community members Wikipedia Asian Month 2021 is coming soon!!!
# If you want Wikipedia Asian Month team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth Twitter], or you want to share your Wikipedia Asian Month experience / achievements on [https://asianmonth.wiki/ our blog], feel free to send an email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki] or PM us via Facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to Wikipedia Asian Month, a.k.a. [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Events|Wikipedia Asian Month sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules#How to Participate in Contest?|event regulations]] and [[m:Wikipedia Asian Month 2021/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let's edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from Wikipedia Asian Month team:'''
# Due to the [[m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, Wikipedia Asian Month team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Postcards and Certification|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the Wikipedia Asian Month team via emailing '''[Mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]''' or discuss on the meta talk page. If it's urgent, please contact the leader directly ('''[Mailto: Jamie@asianmonth.wiki jamie@asianmonth.wiki]''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2021
Sincerely yours,
[[m:Wikipedia Asian Month 2021/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.10
</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:Reke@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=20538644 -->
== Интерлингве ==
Привет, не могли бы вы написать статью об [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C интерлингве]? Достаточно пары предложений. --[[Ҡатнашыусы:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Caro de Segeda|әңгәмә]]) 09:26, 30 декабрь 2021 (UTC)
== Энциклопедиялар исемлеге ==
* Айсар ағай, үҙеңдә булған энциклопедиялар исемлеген яҙып ҡуй әле. --[[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 07:25, 25 апрель 2022 (UTC)
* Бар: Баймаҡ, Дүртөйлө, Салауат (ҡала), Хәйбулла һәм Әбйәлил - былары яңылар; Бар тағы иҫкеләр: Баҡалы, Благовар, Иглин, Салауат районы --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 12:39, 25 апрель 2022 (UTC)
== Вітання ==
Нажаль, не володію башкирською, але навіть мені відомо слово РАХМАТ. Дякую і Вам.
j5cy0npr9vl1cebznzsrath16kcul3z
Баннов Геннадий Ефимович
0
83133
1150412
1050668
2022-08-22T06:06:14Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Персона
|имя = Баннов Геннадий Ефимович
|оригинал имени =
|портрет = <!-- Бында рәсем исеме булырға тейеш. "Example.jpg" - дөрөҫ. "[[Рәсем:Example.jpg]]" - дөрөҫ түгел. Хәҙерге ваҡытта йәшәүсе кешеләр өсөн тик ирекле рөхсәтнамәле рәсемдәр генә ҡабул ителә -->
|размер = <!-- рәсем дәүмәле px форматында -->
|описание =
|имя при рождении =
|род деятельности = Яҙыусы, һөнәри белем биреү хеҙмәткәре, спортсы-боксер
|дата рождения = 28.12.1928
|место рождения = [[Төмән]] ҡалаһы
|гражданство = {{флагификация|СССР}} → {{флагификация|Россия}}
|подданство =
|дата смерти = 16.04.2017
|место смерти = [[Башҡортостан Республикаһы]], {{ВБУ|Өфө}} ҡалаһы
|отец =
|мать =
|супруг =
|супруга =
|дети =
|награды и премии = [[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған һөнәри белем биреү уҡытыусыһы, [[Башҡортостан]] комсомолы премияһы лауреаты, [[Славян телдәр|Славян]] яҙмаһы һәм [[мәҙәниәт]]е халыҡ-ара фондының маҡтаулы дипломы, К. Д. Ушинский миҙалы
|сайт = <!-- Рәсми сайт. Фанаттар сайттарын ҡуймағыҙ -->
|разное =
}}
'''Баннов Геннадий Ефимович''' ([[28 декабрь]] [[1928 йыл]] — [[16 апрель]] [[2017 йыл]]) — яҙыусы, спортсы, республикала боксҡа нигеҙ һалыусыларҙың береһе. 1974 йылдан [[СССР Яҙыусылар союзы]] ағзаһы. [[Башҡорт АССР-ы]]ның профессиональ‑техник белем биреү уҡытыусыһы (1989). [[Башҡортостан]] комсомолы премияһы лауреаты (1973).
== Биографияһы ==
Геннадий Ефимович Баннов 1928 йылдың 28 декабрендә [[Төмән]] ҡалаһында эшсе ғаиләһендә тыуған. 1944 йылда Новосибирск тимер юл училищеһына уҡырға инә, бер йылдан һуң уҡыуын дауам итергә [[Өфө]] тимер юл техникумына күсерелә. Уны уңышлы тамамлағас, йүнәтмә менән [[Сахалин өлкәһе]]нең Александровск ҡалаһының һөнәрселек училищеһына уҡытыусы итеп эшкә ебәрелә. Аҙаҡтан Южно-Сахалинск ҡалаһында Хеҙмәт резервтарының өлкә идаралығында инспектор, һуңынан идаралыҡ совет рәйесенең урынбаҫары була.
1953 йылдан Геннадий Баннов [[Өфө]]лә йәшәй. Башта Хеҙмәт резервтары системаһында, шунан [[йылға]]сылар, аҙаҡтан полиграфистарҙың һөнәрселек училищеләрендә эшләй, 26-сы урта мәктәптә уҡыу-уҡытыу бүлеге мөдире вазифаһын башҡара. 1962 йылдан 1989 йылда хаҡлы ялға сыҡҡансы 118-се урта һөнәрселек техник училищеһында директор була. Ситтән тороп уҡытыусылар институтын һәм [[Башҡорт дәүләт университеты]]ның филология факультетын тамамлай.
Мәғариф һәм һөнәри белем биреү өлкәһендәге күп йыллыҡ фиҙакәр хеҙмәте өсөн «[[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған һөнәри белем биреү уҡытыусыһы» тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ булған, [[Ушинский Константин Дмитриевич|К. Д. Ушинский миҙалы]] менән бүләкләнгән.
Әҙип 2017 йылдың 16 апрелендә Өфө ҡалаһында вафат була<ref name="БИ">[http://www.bashinform.ru/news/987327-ne-stalo-odnogo-iz-stareyshikh-pisateley-bashkirii-gennadiya-bannova/ Не стало одного из старейших писателей Башкирии Геннадия Баннова. {{Башинформ}}, 2017, 17 апрель]{{ref-ru}}{{V|18|04|2017}}</ref>.
== Йәмәғәт эшмәкәрлеге ==
Геннадий Баннов йәш сағынан [[спорт]]ҡа ныҡлап ылыға. [[Башҡортостан Республикаһы]] Бокс федерацияһының рәсми сайтындағы мәғлүмәттә «[[Бөйөк Ватан һуғышы]]нан һуң үткәрелгән [[БАССР]]-ҙың беренсе чемпионатында ҙур уңышҡа өлгәшеүселәр» араһында уның да исеме бар. Артабан да төп эше менән бер рәттән бокс менән әүҙем шөғөлләнә, [[Сахалин өлкәһе]]нең һәм [[Башҡортостан]]дың чемпионы була. Cпорттың был төрөн таратыуҙа, пропагандалауҙа һәм артабан үҫтереүҙә турана-тура ҡатнаша, шуға ла хаҡлы рәүештә республикала боксҡа нигеҙ һалыусыларҙың береһе булып һанала.
== Әҙәби ижады ==
Геннадий Баннов уҙған ХХ быуаттың илленсе йылдары аҙағында әҙәби ижад менән әүҙем шөғөлләнә башлай. 1957 йылдан уның публицистик мәҡәләләре, очерктары һәм [[хикәйә]]ләре [[гәзит]]-[[журнал]]дарҙа, төрлө йыйынтыҡтарҙа даими баҫылып килә. Ул башлыса үҙе яҡшы бөлгән мөхит — һөнәри училищеләрҙә уҡыусылар, эшсе йәштәр һәм спортсылар тураһында яҙа. [[Журналистика]]ны [[нәфис әҙәбиәт]] өҫтөндә эшләү менән тығыҙ бәйләп алып барырға көндәлек тырышлығын һала. Артабанғы бер нисә тиҫтә йыл арауығанда сыҡҡан унға яҡын [[проза]] китабында ул [[Бөйөк Ватан һуғышы]] елдәре ҡағылған быуын вәкилдәренең яҙмышын ышандырырлыҡ итеп һүрәтләй, үҙ геройҙарының эске донъяһын һәм уй-кисерештәрен асып биреүҙә үҙенсәлекле алымдар ҡуллана.
Әҙиптең «Под сенью черемухи» исемле [[рус теле]]ндәге беренсе [[хикәйә]]ләр йыйынтығы [[Башҡортостан китап нәшриәте]]ндә 1970 йылда донъя күрә. «Ребята из девятнадцатой» тип аталған повесы 1973 йылда баҫыла, һәм автор уның өсөн [[Башҡортостан]] комсомолы премияһын ала.
1974 йылда Геннадий Баннов [[СССР Яҙыусылар союзы]]на ағза итеп ҡабул ителә.
1980 йылда [[Өфө]]лә сыҡҡан «Звезды на росстани» повесы тағы бер әҫәре менән бергә 1985 йылда [[Мәскәү]]ҙең «Современник» нәшриәтендә яңынан нәшер ителә һәм ВЛКСМ Үҙәк Комитетының, [[СССР Яҙыусылар союзы]]ның һәм СССР-ҙың Нәшриәт, полиграфия һәм китап сауҙаһы буйынса дәүләт комитетының берлектәге Бөтә союз премияһына лайыҡ була.
1996 йылда әҙиптең «Виктория» романын [[«Китап» нәшриәте]] донъяға сығарҙы.
== Китаптары ==
'''рус телендә''':
* Под сенью черемухи: Рассказы. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1970. — 128 с.
* Ребята из девятнадцатой: Повесть. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1973. — 214 с.
* Звезды на росстани: Повесть. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1980. — 208 с.
* Звезды на росстани: Повести. — М.: Современник, 1985. — 238 с.
* Висячий камень: Повести, рассказы. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1987. — 320 с.
* Эстафета: Повести. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1991. — 336 с.
* Виктория: Роман. — Уфа: Китап, 1996. — 254 с.
* Отзовется вдали колокольцами: Повести. — Уфа: Китап, 2004. — 516 с.
* За огнями маяков: Повесть. — Уфа: Китап, 2009.
* Висячий камень: Повести. — Уфа: Китап, 2013.
== Әҙип тураһында ==
* [[Алик Шакиров|Алим Фаизов]]. Не стало одного из старейших писателей Башкирии Геннадия Баннова. «[[Башинформ]]» мәғлүмәт агентлығы, 2017, 17 апрель<ref name="БИ" />.
== Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре ==
* [[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған һөнәри белем биреү уҡытыусыһы
* [[Башҡортостан]] комсомолы премияһы лауреаты (1973)
* ВЛКСМ Үҙәк Комитетының, [[СССР Яҙыусылар союзы]]ның һәм СССР-ҙың Нәшриәт, полиграфия һәм китап сауҙаһы буйынса дәүләт комитетының берлектәге Бөтә союз премияһы (1985)
* [[Славян телдәр|Славян]] яҙмаһы һәм [[мәҙәниәт]]е халыҡ-ара фондының маҡтаулы дипломы (1993)
* [[Константин Ушинский|К. Д. Ушинский]] миҙалы
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Сығанаҡтар ==
* Писатели земли башкирской. Справочник / (сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина). Переработанное и дополненное второе издание. — Уфа: Китап, 2015. — 672 с. ISBN 978-5-295-06338-1{{ref-ru}}
* Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: [[Байымов Роберт Нурмөхәмәт улы|Р. Н. Баимов]], Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с.{{ref-ru}}
* [[Ғәйнуллин Миҙхәт Фазлый улы|Ғәйнуллин М. Ф.]], [[Хөсәйенов Ғайса Батыргәрәй улы|Хөсәйенов Ғ.Б.]] Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.
* [[Ғәйнуллин Миҙхәт Фазлый улы|Гайнуллин М. Ф.]], [[Хөсәйенов Ғайса Батыргәрәй улы|Хусаинов Г. Б.]] Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник / Оформление А. Королевского. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1977. — 416 стр.{{ref-ru}}
== Һылтанмалар ==
* [http://www.xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/1642-bannov-gennadij-efimovich Баннов Геннадий Ефимович — Башҡорт энциклопедияһы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160405180146/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/1642-bannov-gennadij-efimovich |date=2016-04-05 }}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:Башҡортостан яҙыусылары]]
[[Категория:СССР Яҙыусылар союзы ағзалары]]
[[Категория:Башҡортостан боксёрҙары]]
[[Категория:Башҡорт дәүләт университетын тамамлаусылар]]
[[Категория:К. Д. Ушинский миҙалы менән наградланғандар]]
gix1h4jq4x9m9tdy17d7vzzhitkjvqd
Себер татар теле
0
89935
1150385
1106483
2022-08-21T13:38:20Z
Цицәк
11626
Песнең телебес ҡасан татарларның диалекты түгел.
wikitext
text/x-wiki
{{Язык
|цвет = алтайские
|имя = Себер татар теле
|самоназвание = себер тел
|страны ={{RUS}}
|регионы = [[Ҡурған өлкәһе]], [[Төмән өлкәһе]], [[Омск өлкәһе]], [[Новосибирск өлкәһе]], [[Томск өлкәһе]], [[Кемерово өлкәһе]]
|официальный язык =
|регулирующая организация =
|число носителей =100 000
|рейтинг =
|вымер =
|категория = [[Евразия телдәре]]
|классификация =
[[Алтай ғаиләһе]]
: [[Төрки телдәре|Төрки тармаҡ]]
:: [[Ҡыпсаҡ телдәре|Ҡыпсаҡ төркөмө]]
:::Волга буйы-ҡыпсаҡ төркөмсәһенә
|письмо = юҡ
|ГОСТ 7.75–97 =
|ISO1 =
|ISO2 =
|ISO3 = sty
}}
'''Себер татар теле''' (себер тел) — [[себер татарҙары]]ның теле. Телде классификациялау бәхәсле мәсьәлә. Ҡайһы бер тикшеренеүселәр уны үҙ аллы [[Төрки телдәр|төрки тел]] тип һанай<ref name=autogenerated3>{{Cite web |url=http://static.iea.ras.ru/neotlozhka/92-Iskhakov.pdf |title=Исхакова С. М., Валеев Ф. Т. «Сибирские татары: этнокультурные и политические проблемы возрождения» |accessdate=2012-09-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150619134226/http://www.tatar-hist.ru/sibir-tatar.htm |archivedate=2015-06-19 |deadlink=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150619134226/http://www.tatar-hist.ru/sibir-tatar.htm |date=2015-06-19 }}</ref>. Башҡа тикшеренеүселәр уны татар теленең көнсығыш диалекты<ref name="БЭ">[http://bashenc.online/ba/articles/76913/ Татар теле. Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201124233419/http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/13448-tatar-tele |date=2020-11-24 }}</ref><ref>{{Книга|автор=Ахатов Г. Х.|заглавие=Вопросы методики преподавания татарского языка в условиях восточного диалекта|ответственный=|издание=|место=Тобольск|издательство=|год=1958|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref><ref>{{Книга|автор=Poppe Nicholas|заглавие=Introduction to Altaic linguistics|ответственный=|издание=|место=Wiesbaden|издательство=Onno Harrassowitz|год=1965|страницы=45|страниц=212|isbn=}}</ref><ref>{{Книга|автор=|заглавие=Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции|ответственный=Э. Р. Тенишев|издание=|место=М.|издательство=Наука|год=2002|страницы=767|страниц=732|isbn=}}</ref> йәки татар теле диалекттарының көнсығыш төркөмө тип ҡарай<ref name=":0">{{Книга|автор=Тумашева Д. Г.|заглавие=Диалекты сибирских татар: опыт сравнительного исследования|ответственный=|издание=|место=Казань|издательство=|год=1977|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref><ref>{{Статья|автор=Рамазанова Д. Б.|заглавие=Сибирско-татарские диалекты и говоры татарского языка|ссылка=|язык=|издание=Материалы IX Всероссийской научно-практической конференции «Сулеймановские чтения — 2006». Тюмень,|тип=|год=2006|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=89-90|issn=}}</ref><ref>{{Статья|автор=Ниязова Г. Н.|заглавие=Генетические пласты лексики материальной культуры тоболо-иртышского диалекта сибирских татар|ссылка=|издание=Вестн. Том. гос. университета. 2007. № 304|тип=|год=2007|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|issn=}}</ref><ref>Насибуллина А. Х. Древнетюркский пласт лексики тоболо-иртышского диалекта татарского языка// Сулеймановские чтения – 2006 : материалы IX Всероссийской научно-практической конференции (г. Тюмень, 18–19 мая 2006 г.). – Тюмень : Экспресс, 2006. – С. 75–76.</ref>.
Себер татар теле өс диалектҡа бүленә: тубыл-иртыш, бараба һәм томск диалекттары. [[2010 йыл]]да [[ЮНЕСКО]] тарафынан [[Рәсәй Федерацияһы]]ның юғалыу хәүефе янаған телдәренә индерелә <ref> Статья Ю.Н. Квашнина, Г.Т. Бакиевой «СИБИРСКИЕ ТАТАРЫ ПЕРЕД ВЫБОРОМ – СОХРАНИТЬ ИЛИ ПОТЕРЯТЬ РОДНОЙ ЯЗЫК» стр.140</ref>.
[[29 ноябрь]] — тел байрамы уҙғарыла.
== Классификациялар ==
=== [[Радлов Василий Васильевич|В. В. Радлов]] классификацияһы ===
* '''Көнсығыш төркөмө''': [[Алтай]], [[Обь]],[[ Йәнәсәй]] [[төркиҙәр]]е һәм [[Чулымдар|Чулым]] татарҙары, тофалар, хаҡастар, шорҙар һәм тывалар телдәре һәм диалекттары;
* '''Көнбайыш төркөмө''': Көнбайыш себер татарҙары һөйләштәре, [[ҡырғыҙ теле|ҡырғыҙ]], [[ҡаҙаҡ теле|ҡаҙаҡ]], [[башҡорт теле|башҡорт]], [[татар теле|татар]] һәм, шартлы рәүештә, [[ҡарағалпаҡ теле|ҡарағалпаҡ]] телдәре;
* '''Урта Азия төркөмө''': [[уйғыр теле|уйғыр]] һәм [[үзбәк теле|үзбәк телдәре]];
* '''Көньяҡ төркөмө''': [[төркмән теле|төркмән]], [[әзербайжан теле|әзербайжан]], [[төрөк теле|төрөк]] һәм ҡайһы бер көньяҡ яр буйҙары һөйләштәре [[ҡырым-татар теле|ҡырым-татар телдәре]];
* [[Яҡут теле]] махсус рәүештә<ref>Гаджиева Н. З. Тюркские языки. // Лингвистический энциклопедический словарь. — М., 1990. — С. 527—529)</ref>.
=== В. А. Богородицкий классификацияһы ===
* '''Төньяҡ-көнсығыш''' — [[яҡут теле|яҡут]], [[тофалар теле|ҡарағас]] һәм [[тыва теле]];
* '''Хаҡас (абаҡан)''' — [[хаҡас]] халҡы [[сағай диалекты|сағай]], [[белтир диалекты|белтир]], [[ҡойбал диалекты|ҡойбал]], [[ҡасын диалекты|ҡасын]] һәм [[ҡыҙыл диалекты|ҡыҙыл]] һөйләштәре;
* '''Алтай''' — көньяҡ тармағы менән: [[алтай теле|алтай]] һәм [[телеут теле]] һәм төньяҡ тармағы менән: [[тубалар]] һәм ҡайһы бер башҡа диалекттар;
* '''Көнбайыш-себер''' — [[себер теле|себер татарҙары теленең]] бөтә диалекттары''';
* '''Урал буйы-Урал яны''' — [[татар теле|татар]] һәм [[башҡорт теле|башҡорт телдәре]];
* '''Урта Азия''' — [[уйғыр теле|уйғыр]], [[ҡаҙаҡ теле|ҡаҙаҡ]], [[ҡырғыҙ теле|ҡырғыҙ]], [[үзбәк теле|үзбәк]], [[ҡарағалпаҡ теле|ҡарағалпаҡ телдәре]];
* '''Көньяҡ-көнбайыш''' — [[төркмән теле|төркмән]], [[әзербайжан теле|әзербайжан]], [[ҡумыҡ теле|ҡумыҡ]], [[ғағауз теле|ғағауз]] һәм [[төрөк теле|төрөк телдәре]]<ref name="bogor">Богородицкий В. А. Введение в татарское языкознание. Казань, 1934.</ref>.
=== Д. Г. Тумашева классификацияһы ===
* '''Тубыл-иртыш:'''
** төмән һөйләше — Төмән өлкәһе, Ялутор районы, Түбәнге Тавды, [[Исәт районы|Исәт]], Заводоук районы;
** тубыл һөйләше — Төмән өлкәһе [[Тубыл районы|Тубыл]] (элекке Байҡал менән), Вағай районы (элекке Дубровинск менән), Ярков районы
* көнсығыш-тубыл (туҡыҙ-уват) һөйләш төрө — Вағай районы;
** Болотье аръяғы һөйләше — Төмән өлкәһе Тубыл, [[Уват районы]];
** тәүриз (ҡурдағ, ҡуртаҡ) һөйләше — Омск өлкәһе Тәүриз, Усть-Ишем, Знаменка районы;
** тара һөйләше — Омск өлкәһе Тара районы, [Большереченка районы, Колосов районы.
* '''[[Бараба диалекты|Бараба]]''' — Новосибирск өлкәһе Бараба районы, Куйбышев районы, Кыштов районы, Венгеров районы, Уба районы, Чанов районы<ref>Корусенко С. Н., Кулешова Н. В. Генеалогия и этническая история барабинских и курдакско-саргатских татар. — Новосибирск, 1999. — С.6.</ref>.
* '''[[Томск диалекты|Томск]]:'''
** әүештә-чат һөйләше — Томск өлкәһе Томск районы;
** ҡалмаҡ һөйләше — Кемеров өлкәһе Юрға районы;
** чат (орск һөйләше) — Новосибирск өлкәһе Колыван районы.
Д. Г. Тумашева себер татарҙар диалекттарын татар теле составына индерә<ref name=":0"/>. Уның фекеренсә, грамматик ҡоролошо өлкәһендә бараба диалекты алтай, ҡырғыҙ телдәренең көньяҡ диалекттарына ҡарай һәм хаҡас, шор, тыва һәм уларҙың чулым-төрки телдәре менән дөйөм һыҙаттары бар. Томск диалекты алтай һәм уға туғандаш телдәргә тағы ла яҡыныраҡ. Тубыл-иртыш диалектының тәүриз һөйләшендә алтай, хаҡас һәм шор телдәренә хас күп кенә көнсығыш-төрки элементтар билдәләнә.
== Өйрәнеү тарихы ==
'''Себер татар телен''' фәнни яҡтан өйрәнергә маташыуҙар [[XVIII быуат]] аҙағына ҡарай. Себер татарҙарының теленә ҡыҙыҡһыныу себер татарҙарын христианлыҡҡа ылыҡтырыу буйынса миссионер кадрҙарҙы әҙерләү маҡсатында көсәйә. [[XVIII]] быуат аҙағында (1783 йыл) себер татар теле уҡытыла башлай, әммә себер татарҙары туған телен өйрәнеүҙән баш тарталар, сөнки яҙма теле мосолман халҡы булараҡ себер татарҙары уны христианлашыу теле тип ҡабул итә.
Миссионерлыҡ маҡсатында Тубыл халыҡ училищеһының татар теле уҡытыусыһы Иосиф Гиганов тарафынан бик ҙур эш башҡарыла. 1801 йылда уның «Татар теле грамматикаһы» баҫтырыла<ref>Гиганов И. Грамматика татарского языка, сочинённая в Тобольской главной школе учителем татарского языка, Софийского Собора священником Иосифом Гигановым. СПб., 1801.</ref>. 1804 йылда икенсе китабы донъя күрә — «Рәсәй-татар һүҙлеге»<ref name="Викитека РБС">{{ВТ-РБС|Гиганов, Иосиф}}</ref>. Китап исемендәге «татар» һүҙен себер татар тип аңларға кәрәк. Һүҙлеккә 10 меңдән ашыу һүҙҙәр һәм һүҙбәйләнештәр ингән. Һүҙлектә ''йыуык'' — «близко», ''тора''- «город», ''кунагөй''- «гостиница», ''коток'-' «колодец», ''сый''- «честь» һәм башҡа һүҙҙәр бар, ә шулай уҡ Инзил — «Евангелие», Индзильче — «евангелист» кеүек терминдар ҡулланылған.
1802 йылда [[Санкт-Петербург]]та Саускан мәктәбе уҡытыусыһы Ниәт-Баки Атнометовтың себер татарҙары мәктәптәрендәге башланғыс кластары уҡыусылары өсөн уҡытыу әҫбабы сифатында «Ғәрәп һәм татар яҙмаһы әлифбаһы» баҫтырыла<ref>Атнаметов Н. Б. Букварь татарского и арабского письма с приложением слов со знаками, показывающими их выговор. Под рук. И. Гиганова. СПб., 1802.</ref>. Был китаптың ҡиммәте — себер татарҙары телендә дәреслек төҙөргә маташыуында.
Себер татарҙары теле менән Себер тарихсыһы Г. Ф. Миллер ҙа ҡыҙыҡһына<ref name="ahat">Ахатов Г. Х. Диалект [[сибирские татары|западносибирских татар]]. Уфа, 1963. 195 с.</ref>.
[[XVIII]] быуатта матбуғат биттәрендә Себер аборигендарының мәҙәниәтенә, көнкүрешенә бағышланған публикациялар күбәйә. Мәҫәлән, "Тубыл губерна хәбәрҙәре"ндә (1861) И. Юшков «Себер татарҙары» мәҡәләһендә тубыл татарҙары фонетикаһы, лексикаһы буйынса материалдар баҫтыра. Ул телде анализлай һәм унда өс фонетик үҙенсәлек таба:
# көтөлгән яңғырау тартынҡы '''''б''''', '''''з''''', '''''д'''' өндәре урынында '''''п''''', '''''с''''', '''''т''''' һаңғырау тартынҡыларын ҡулланыу (''пүлмә'' < «комната», ''син'' «способность», ''тус'' «друг»);
# боронғо төрки '''''ч''''' өнө '''''ц''''' менән алыштырыла (''пыцак'' «нож», ''акца'' «деньги»);
# ғәрәп-фарсы сығышлы һүҙҙәрҙә '''''ч''''' өнө '''''җ''''' өнөнә тура килеүе (''чан'' < җан «душа»).
Төрки телдәрен тикшеренеүсе [[Радлов Василий Васильевич|В. В. Радлов]] Себер татарҙары теле буйынса хеҙмәттәрен ҡалдыра. «Көньяҡ себерҙә һәм Жуңғар далаһында йәшәгән төрки ҡәбиләләрҙең халыҡ әҙәбиәте өогөләре» хеҙмәтендәге IV өлөшө бараба, тара, тубыл һәм төмән татарҙары һөйләштәренә арналған. В. В. Радлов йыйған фольклор материалдар үҙ ҡиммәтен әле лә юғалтмаған, сөнки улар фонетик транскрипцияла яҙылған һәм тулыһынса себер татарҙары теленең үҙенсәлекле һыҙаттарын сағылдыра<ref name="ahat" />. В. В. Радлов себер татарҙары телендә ике диалект күрһәтә: бараба диалекты, һәм тубыл-иртыш диалекты, йәғни тара, тубыл, төмән татарҙары.
1903 йылда ул ваҡыттағы күренекле төркиәтселәрҙең береһе проф. Н. Ф. Катанов Ҡаҙанда «Үрәнхай телен тикшереү тәжрибәһе» исемле китабын баҫтыра. Унда автор үрәнхай (тыва) телен ентекле тасуирлай һәм тел белгесе булараҡ уны бөтә төрки телдәре (42 тере һәм 5 юҡҡа сыҡҡан), шул иҫәптән себер татарҙары теле менән сағыштырған.
Тубылда 1904 йылда тубыл округы татарҙары һөйләшендә ҙур булмаған һүҙлек сығарыла, ә 1905 йылда — «Урыҫ-татар һөйләшеү китабы», ул себер татарҙарын урыҫ телен өйрәнеү маҡсатында тәғәйенләнә. "Ҡыҫҡаса урыҫ-татар һүҙлеге"ндә диалект һүҙҙәре тематик рәүештә классификациялана. Әле һүҙлек төҙөлөшө буйынса И. ГигановтыңЭ «Граммтикаһы» нан айырылмай, әммә унда, башҡа һүҙлектәрҙән айырмалы рәүештә, синоним төркөмдәренең исемлектәре бирелгән. Мәҫәлән, ''куца'', ''әкә'' «өлкән ағай», ''цәцгелцә'', ''пау типкец'' «бәүелсәк», ''әйәрлек'', ''таңлы'' «тәрән аҡыл», ''көйгәләк'', ''тис кеше'' «ҡыҙыу», ''шир арсар'' «ахмаҡ», ''аңкарай'', ''мәцкәй'' «һаран» и др.
[[XIX быуат]] башында себер татарҙар телен өйрәнеү элеккесә православие миссионерлыҡ йәмғиәте комитеты тарафынан алып барыла. 1906 йылда [[Тубыл]]да «Урыҫ-татар әлифбәһе» (урыҫ телендә һәм Тубыл губернаһы татарҙары һөйләшендә), баҫтырыла, ул ике өлөштән тора — себер татар һәм урыҫ, һәр береүендә алфавит һәм бер нисә өгөт-нәсихәт бирелгән. Әлеге китаптарҙы төҙөү барышында миссионерҙар ябай кешегә аңлайышлы булһын өсөн, ул ваҡыттағы халыҡ телен ҡулланырға тырышалар, әммә был ысул себер татарҙарын яҙма теленән баш тартыуға килтерә.
Совет осоронда себер теле тәрәнерәк өйрәнелә башлай. 20-30-сы йылдарҙан себер татарҙары телетатар теленең диалекттары системаһы объект булараҡ ҡарала. Ул йылдарҙа Себергә бер нисә фәнни экспедиция ойошторола.
В. А. Богородицкий себер татарҙар телен төрки телдәрҙең көнбайыш-төрки төркөмөнә индерә. Уның фекеренсә, бында чулым, бараба, тубыл, ишем, төмән һәм тура татарҙары инә. Ишем татарҙарынан тыш, бөтә ошо исемләнгән телдәрҙә Ц-лаштырыу ҡулланыла. Көнбайыш-себер диалекттары, Богородицкий фекеренсә, Волга буйы-Урал яны телдәр өлкәһенә күсеү юлында. Уларҙа элекке төрки вокализм ошо йүнәлештә үҙгәреүҙең баш фазаһында тора. Мәҫәлән, төрки О өнө Ү тип үҙгәрә, ә төрки У өнө ябай ҡыҫҡа «у» булып ҡала<ref name="bogor" />.
1940 йылда «Совет мәктәбе» журналында Латыф Зәләйҙең «Татар теле диалекттары» исемле мәҡәләһе донъя күрә, уның икенсе өлөшөндә тубыл татарҙары теле буйынса материалдар бар — «Тобол татарлар сөйләү телендәге кайбер үзенчәлекләрне күрсәткән материаллар». Автор Омск өлкәһе Байҡал районы аттарҙарның телен анализлай, шулай уҡ Омск өлкәһе тара татарҙары һөйләштәренән, шулай уҡ Свердловск өлкәһендәге бардым татарҙары теленән миҫалдар килтерә. Был мәҡәләлә Л. Зәләй беренсе тапҡыр себер татарҙары телен билдәләү өсөн «көнсығыш диалекты» терминын ҡуллана. Әммә ул осорҙа себер татарҙары теле буйынса бер генә фундаменталь хеҙмәт булмай. Л. Зәләйҙең иң мөһим хеҙмәттәре, шул иҫәптән, диссертациялары, татар теленең урта диалектына арналған.
Себер татарҙары теле күп йылдар дауамында диалект үҙенсәлектәрен үҙ ареалында ентекле, системалы тикшеренеүгә мохтаж, совет ғалимдары был эшкә тотонорға баҙнат итмәне.
Ғәбделхай Әхәтов себер татарҙар теле үҙенсәлектәрен тәрәнерәк өйрәнеү маҡсатында тәүгеләрҙән булып Ҡаҙандан Тубылға күсә һәм шуның менән себер татарҙарыны телен өйрәнеүгә ифрат ҙур өлөш индерә<ref name=autogenerated4>{{Cite web |url=http://www.rt-online.ru/aticles/rubric-77/nauchnyj_podvig_lingvista/# |title=Ахатова З. Ф. Научный подвиг лингвиста// «Республика Татарстан», 14.09.2012, выпуск: № 183 (27340) |accessdate=2012-09-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120921014021/http://rt-online.ru/aticles/rubric-77/nauchnyj_podvig_lingvista/# |archivedate=2012-09-21 |deadlink=yes }}</ref>.
Урындағы халыҡ һөйләшененең фонетик үҙенсәлектәрен өйрәнеү барышында Ғ. Х. Әхәтов ғалимдар араһында тәүгеләрҙән булып себер татарҙары телендә Ц-лаштырыу ҡулланыуылына иғтибар итә<ref name=autogenerated1>Ахатов Г. Х. Диалект западносибирских татар. Уфа, 1963, 195 с.</ref>, которое, по его мнению, было приобретено сибирскими татарами от половцев<ref>Ахатов Г. Х. Диалекты западносибирских татар. Автореф. дис. на соиск. учен. степени доктора филологических наук. Ташкент, 1965.</ref><ref>[http://www.philology.ru/linguistics4/iskhakova-valeev-92.htm С. М. Исхакова, Б. Ф. Валеев. Проблемы возрождения национального языка сибирских татар // Языки, духовная культура и история тюрков: традиция и современность. Т. 1. — Казань, 1992. — С. 41-43]</ref>.
Үҙенең «Көнбайыш себер татарҙары диалекты» исемле классик фундаменталь ғилми хеҙмәтендә (1963) Әхәтов Төмән һәм Омск өлкәләрендәге тубыл-иртыш татарҙарының территориаль урынлашыуы буйынса материалдар бирә. Фонетик системаһы, лексик составы һәм грамматик ҡоролошо төрлө яҡлап комплекслы анализға дусар ителә, ғалим, себер татарҙары теле һөйләштәргә бүленмәгән үҙаллы диалект булып формалашыуы һәм иң боронғо төрки телдәрҙең береһе булып тора, тигән һығымтаға килә. Ғалим фекеренсә, «көнбайыш Себер татарҙары ҡатмарлы тарихи процесс һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән айырым этнографик төркөм булып тора»<ref>Ахатов Г. Х. Татарская диалектология. — Уфа, 1977, С. 28</ref>.
Д. Г. Тумашева көнбайыш-себер татарҙары диалектын һәм, дөйөм алғанда, түбәнерәк кимәлдә торған себер татарҙары телен юғарыраҡ кимәлдәге тел берәмеге составына индерә , йәғни татар теле составына<ref name=autogenerated3 /> ә тубыл-иртыш диалекты<ref>Тумашева Д. Г. К этнолингвистической истории Сибирских татар // Экология культуры и образования: филология, философия, история. Тюмень, 1997. С. 137—139.</ref>, уның фекеренсә, биш һөйләшкә бүленә: төмән, тубыл, болотье аръяғы, тәүриз һәм тара, әммә был бүленеш дәлилһеҙ һәм хаталы<ref name=autogenerated3 />.
Үҙгәртеп ҡороу һәм унан һуңғы осорҙасебер татарҙар теленең теге йәки был үҙенсәлектәре Р. С. Барсукова тарафынан тикшерелә<ref>Барсукова Р. С. Заболотный говор тоболо-иртышского диалекта татарского языка в сравнительном освещении. Казань, 2004. 160 с.</ref><ref>Барсукова Р. С. Мифологическая лексика заболотного говора тоболо-иртышского диалекта сибирских татар // Тезисы докладов и сообщений научно-практической конференции «Сулеймановские чтения — 2003». Тюмень, 2004. С. 22-24.</ref>, А. Х. Насибуллиной<ref>Насибуллина А. Х. Лексика тоболо-иртышских диалектов сибирских татар (в семантическом и генетическом аспектах). Тюмень, 2001. 147 с.</ref>, Д. Б. Рамазановой<ref>Рамазанова Д. Б. Сибирско-татарские диалекты и говоры татарского языка // Материалы IX Всероссийской научно-практической конференции «Сулеймановские чтения — 2006». Тюмень, 2006. С. 89-90.</ref>, А. Р. Рахимовой<ref name="rah">Рахимова А. Лексика диалектов сибирских татар: сравнительно-исторический анализ промысловой и хозяйственной лексики. Казань, 2001. 128 с.</ref>, Г. М. Сунгатовым<ref>Сунгатов Г. М. Фонетическая система заболотного говора тоболо-иртышского диалекта сибирских татар: автореф. дис. … канд. филол. наук. Казань, 1991.</ref> һәм башҡалар.
Себер татарҙары теле башҡа төрки телдәре менән сағыштырмаса рәүештә өйрәнелә. Тарихсылар һәм этнографтар себер татарҙарының һәм башҡорттарҙың этник бәйләнештәрен күрә. Миҫал өсөн, Б. О. Долгих, Төмән өйәҙенең ерле халҡы составында, татарҙарҙан тыш, башҡорт ҡәбиләләре лә булған, тип һанай, улар [[XVIбыуат]] башында далаға сығалар, унда Күсем яҡлы булалар. Башҡорт һәм себер татарҙары телдәренең уртаҡлығы Ғ. Х. Әхәтовтың эштәрендә лә билдәләнә<ref name="ahat" /><ref name=autogenerated2>Ахатов Г. Х. Язык сибирских татар. Фонетические особенности. Уфа, 1960.</ref><ref name="автоссылка1">Ахатов Г. Х. Татарская диалектология (учебник для студентов вузов). Казань,1984.</ref>, шулай уҡ Д. Г. Тумашеваның ҡайһы бер эштәрендә<ref name="tumdial">Тумашева Д. Г. Диалекты сибирских татар. Опыт сравнительного исследования. Казань, 1977.</ref><ref name="tumkon">Тумашева Д. Г. Көнбатыш себер татарлары теле. Грамматик очерк хэм сузлек. Казань, 1961.</ref>, и Ф. Т. Валеева<ref>Валеев Ф. Т. Сибирские татары: культура и быт. Казань, 1993. 208 с.</ref><ref>Валеев Ф. Т. Языковые проблемы западносибирских татар // Языковая ситуация в Российской Федерации. М, 1992. С. 72-82.</ref>.
Тумашеваның себер татарҙары телен өйрәнеү буйынса ғилми эшмәкәрлеге ғалимдар һәм киң ғилми йәмғиәт тарафынан тәнҡитләүгә дусар ителә. Мәҫәлән, С. М. Исхакова һәм Ф. Т. Вәлиев «Себер татарҙары: этномәҙәни һәм сәйәси тергеҙеү проблемалары» исемле эшендә, Тумашеваның хеҙмәттәрендәге теоретик һәм методик етешһеҙлектәер һәм хаталары себер татарҙарының үҙ телен һәм мәҙәниәтен тергеҙеү буйынса актуаль проблемаларҙы хәл итеүҙә ҡамасаулай, тигән һығымта<ref name=autogenerated3 />.
Ҡаҙаҡтар Себер татарҙарының бөтә төркөмдәренең тиерлек иң яҡын күршеләре. Ҡаҙаҡтар һәм себер татарҙары араһындағы этник бәйләнештәр бик электән килгән, ике халыҡтың тел уртаҡлығы Ғ. Х. Әхәтовтың хеҙмәттәрендә асылған<ref name="ahat" /><ref name=autogenerated2 /><ref name=autogenerated1 />.
Урта Азия этник компонентының себер татарҙары составындағы сағылышы Ғ. Х. Әхәтовтың «Көнбайыш себер татарҙары» монографияһында (1963) һәм С. М. Исхакованың «Себер татарҙары лексикаһы: татар һәм үзбәк телдәре үҙ-ара бәйләнештәрәре мәсьәләһенә» (1970) хеҙмәтендә ҡарала.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|3}}
== Һылтанмалар ==
* [https://zen.yandex.ru/media/id/5dc1d42d5ba2b500ae6b9dd6/dlia-sibirskih-tatar-iazyk-povoljskih-tatar--kak-inostrannyi-5e4cbf0d07349e4ee436c9cb?&utm_campaign=dbr Для сибирских татар язык поволжских татар — как иностранный. Портал Яндекс-Дзен, 2020, 19 февраля]{{ref-ru}}{{V|20|02|2020}}
* [http://www.sbras.info/articles/simply/nepriznannyi-narod?fbclid=IwAR2bYUpBhgBLPIOECZuPKXzSmVcEY7jEAw8HIvnR2y02amqJqNdZ6ZQjUgE Наука в Сибири. Сибирские татары]
* [http://www.kiskeufa.ru/index.php?dn=news&to=art&id=3999/ «Киске Өфө» гәзите сайты/ «Тамырҙарын юллай Себер татарҙары»]
[[Категория:Төрки телдәр]]
[[Категория:Татар теле]]
qpnkff3vw9vgl56rqutwy7c5q16tzsd
Себер татарҙары
0
89940
1150386
1146044
2022-08-21T13:47:16Z
Цицәк
11626
Флаг антай түгел, үс атыбысны масҡара ҡалмаң
wikitext
text/x-wiki
{{Халыҡ
| название = ''Себер татарҙары''
| изображение =
| ширина =
| подпись =
| самоназвание = ''себерләр''<ref>Д. М. Исхаков. Татары: популярный очерк этнической истории и демографии. Стр. 4</ref>, ''<ref name="Томилов">{{cite web 2|url=https://bigenc.ru/ethnology/text/5097397|author=[[Томилов, Николай Аркадьевич|Томилов Н. А.]]|title=Татары сибирские|website=[[Большая российская энциклопедия]]|type=Электронная версия|year=|date=02.03.2018}}</ref>
| численность = 200 000
| расселение = {{флагификация|Россия}}: 200 000<br />
* [[Ҡурған өлкәһе]],
* [[Төмән өлкәһе]],
* [[Омск өлкәһе]],
* [[Новосибирск өлкәһе]],
* [[Томск өлкәһе]],
* [[Кемерово өлкәһе]],
* [[Свердловск өлкәһе]]
| вымер =
| архкультура =
| язык = [[себер татар теле|татар теленең себер татарҙары диалекты]]<ref name="БЭ">[http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/13448-tatar-tele Татар теле. Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201124233419/http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/13448-tatar-tele |date=2020-11-24 }}</ref>, [[татар теле]], [[урыҫ теле]]
| раса = [[көньяҡ-себер расаһы]]<br /> [[урал расаһы|көнбайыш-себер расаһы]] <br /> [[тунгид расаһы|үҙәк-азия расаһы]]
| религия = [[ислам]] [[суннизм]]
| родственные = [[Төрки халыҡтар]]
| входит = [[татарҙар]]
| включает =
| происхождение =
}}
[[Файл:Siberian Tatars.jpg|мини|Себер татарҙары]]
[[File:Flag of Siberian Tatars.jpg|мини|Себер татарҙары флагы]]
'''Себер татарҙары''' (үҙ ат. себерләр<ref>Д. М. Исхаков. Татары: популярный очерк этнической истории и демографии. Стр. 4</ref><ref name="Томилов">{{cite web 2|url=https://bigenc.ru/ethnology/text/5097397|author=[[Томилов, Николай Аркадьевич|Томилов Н. А.]]|title=Татары сибирские|website=[[Большая российская энциклопедия]]|type=Электронная версия|year=|date=02.03.2018}}</ref>) — Көнбайыш Себерҙә йәшәгән [[татарҙар]] төркөмө.<ref name="Томилов">{{cite web 2|url=https://bigenc.ru/ethnology/text/5097397|author=[[Томилов, Николай Аркадьевич|Томилов Н. А.]]|title=Татары сибирские|website=[[Большая российская энциклопедия]]|type=Электронная версия|year=|date=02.03.2018}}</ref>
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Себер ханлығы]]
* [[Себер татар теле]]
== Видеояҙмалар ==
*{{YouTube|tYpBFr42MTo|logo=1}} Сибирские татары: прошлое и настоящее
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* ''[[Әхәтов Ғәбделхәй Хурам улы|Ахатов Г. Х.]]'' Некоторые вопросы методики преподавания родного языка в условиях восточного диалекта татарского языка. — Тобольск, 1958.
* ''Ахатов Г. Х.'' Язык сибирских татар. Фонетика. — Уфа, 1960.
* ''Ахатов Г. Х.'' [http://www.lib.unn.ru/php/details.php?DocId=283462&DB=1 Диалект западно-сибирских татар.] — Уфа, 1963.
* ''Ахатов Г. Х.'' Диалекты западносибирских татар. Автореф. дис. на соиск. учен. степени докт. филолог. наук. Ташкент, 1965.
* ''Ахатов Г. Х.'' Татарская диалектология. Диалект западно-сибирских татар. — Уфа, 1977.
* ''Ахатов Г. Х.'' Татарская диалектология (учебник для студентов высших учебных заведений). — Казань, 1984.
* ''[[Баҡыева Гөлсифа Тәҡиулла ҡыҙы|Бакиева Г. Т.]]'' [http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a9/130-140-bak.pdf Особенности развития судебной системы у сибирских татар в XVIII — начале XX в.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140106033103/http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a9/130-140-bak.pdf |date=2014-01-06 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии (издание ИПОС СО РАН), 2009, № 9. — С. 130—140.
* ''Бакиева Г. Т.'' [http://www.docme.ru/doc/1697871/bakieva-g.t.-obychaj-i-zakon.-ocherki-pravovoj-kul._tury-sib... Обычай и закон. Очерки правовой культуры сибирских татар в XVIII — начале XX века] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180416201942/https://www.docme.ru/doc/1697871/bakieva-g.t.-obychaj-i-zakon.-ocherki-pravovoj-kul._tury-sib... |date=2018-04-16 }} / отв. ред. Миненко Нина Адамовна; Рос. акад. наук, Сиб. отд-ние, Ин-т проблем освоения Севера. — Новосибирск: Академическое изд-во «Гео», 2011. — 214 с. ISBN 978-5-904682-52-1
* ''Бакиева Г. Т.'' [http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a10/122-129-bakieva.pdf Положение женщины в семье сибирских татар в XIX — начале XX в.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924040012/http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a10/122-129-bakieva.pdf |date=2015-09-24 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии. — 2009. — № 10. — С. 122—129.
* ''Бакиева Г. Т.'' [http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a7/C_166-171-Bakieva.pdf Приходское духовенство у сибирских татар в XVIII — начале XX в.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140106040453/http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a7/C_166-171-Bakieva.pdf |date=2014-01-06 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии. 2007. — № 7. — С. 166—171.
* ''Бакиева Г. Т.'' [http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a8/C-97-108-Bakieva.pdf Реформы в системе образования у сибирских татар во второй половине XIX — начале XX в.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140106040457/http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a8/C-97-108-Bakieva.pdf |date=2014-01-06 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии. — 2008. — № 8. — С. 97-108.
* {{книга|автор = Бакиева Г. Т.|часть = Сибирские татары в составе Российского государства в XVII-XVIII вв.|заглавие = Средневековые тюрко-татарские государства|оригинал = |ссылка = http://www.tataroved.ru/publicat/sttg_1.pdf|ответственный = Отв. ред. И. К. Загидуллин|издание = |место = Казань|издательство = Институт истории им. Ш. Марджани АН РТ|год = 2009|том = |страницы = 29—33|страниц = 232|серия = |isbn = 978-5-98245-048-7|тираж = 500}}
[[Файл:Сибирские татарки Енисейской и Томской губерний.jpg|мини|слева|Енисей һәм Томск губерналарының<br> сыбыр ҡатын-ҡыҙҙары]]
* ''Баязитова Флера Саидовна'' [http://nevesta-kazan.narod.ru/text/tatar-seber3.htm Свадебный обряд и его терминология в контексте народно-разговорного языка сибирских татар.] // [https://www.tataroved.ru/publicat/sib_tat.pdf Cибирские татары. Монография.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180619132441/http://www.tataroved.ru/publicat/sib_tat.pdf |date=2018-06-19 }} – Казань: Институт истории АН РТ, 2002. — 240 с. ISBN 5-94981-009-0
* Валеев Фоат Тач-Ахметович, Томилов Николай Аркадьевич. Татары Западной Сибири: история и культура. /Науч. совет гос. науч.-исслед. программы "Народы России: возрождение и развитие" и др. — Новосибирск: Наука : Сиб. изд. фирма РАН, 1996. — 219 с. (Культура народов России. Гл. ред.: В. Т. Пуляев (гл. ред.) и др.; Т. 2).; ISBN 5-02-030893-5
* {{книга|автор= [[Зәкиев Мирфәтих Зәки улы|Закиев М. З.]]|часть = Татарский язык|заглавие = Языки Мира. Тюркские языки|ссылка = |ответственный =Отв. ред. Тенишев Эдхям Рахимович|место= Бишкек|издательство = Кыргызстан|год = 1997|страницы = 371|страниц= 543|серия=Языки мира (серия книг)|isbn = 5-655-01214-6|ref =Закиев}}
* ''Клюева Вера Павловна'' [http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a10/117-121-klueva.pdf Жизнь в атеистическом государстве: мусульманские общины Тюменской области (1940—1960-е гг.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310091630/http://www.ipdn.ru/rics/va/_private/a10/117-121-klueva.pdf |date=2016-03-10 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии. — 2009. — № 10. — С. 117—121.
* ''Клюева Вера Павловна'' [http://www.ipdn.ru/rics/doc0/DA/a5/3-klu.htm Православие и ислам в Западной Сибири (конец XVII — середина XVIII в.): проблемы взаимодействия.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310191728/http://www.ipdn.ru/rics/doc0/DA/a5/3-klu.htm |date=2016-03-10 }} // Вестник археологии, антропологии и этнографии. — 2005. — № 5.
* ''Леонова Анна Владимировна'' Особенности развития национальной культуры у сибирских татар в 1970—1990-е гг. : диссертация … кандидата исторических наук : 07.00.02. — Омск, 2000. — 212 с.
* {{книга|автор=Мухамедьяров Шамиль Фатыхович|ссылка=http://nomadica.ru/biblioteka/se_80_3_muhamedyarov.html|заглавие=Рецензия на книгу Н. А. Томилов. Современные этнические процессы среди сибирских татар. (Отв. редактор И. С. Гурвич. Томск, 1978, 208 с.)|издание=Советская этнография|год=1980|номер=3|страницы=168—171|ref=Мухамедьяров}}
* {{книга
|автор =
|часть = Сибирские татары
|заглавие = Сибирь. Атлас Азиатской России
|оригинал =
|ссылка =
|место = М.
|издательство = Топ-книга, Феория, Дизайн. Информация. Картография
|год = 2007
|страниц = 664
|isbn = 5-287-00413-3}}
* {{книга
|автор =
|часть = Сибирские татары
|заглавие = Народы России. Атлас культур и религий
|оригинал =
|ссылка =
|место = М.
|издательство = Дизайн. Информация. Картография
|год = 2010
|страниц = 320
|isbn = 978-5-287-00718-8}}
* [https://web.archive.org/web/20110715200113/http://www.franklang.ru/download/sib_tat.pdf Сибирские татары. Монография.] Отв. ред. С. В. Суслова. — Казань: Институт истории АН РТ, 2002. — ISBN 5-94981-009-0.
* Томилов Николай Аркадьевич. Процессы сближения томских татар с русским населением // Материалы по этнографии Сибири. Томск, 1972. С. 126–139
* Томилов Н. А. Вопросы этнического развития сибирских татар в дореволюционной и советской литературе // Этнокультурные явления в Западной Сибири. Томск, 1978. С. 131–149
* Томилов Н. А. Современные этнические процессы среди сибирских татар. / Отв. редактор И. С. Гурвич. — Томск: Изд-во Том. ун-та, 1978. — 208 с.
* Томилов Н. А. Этническая дифференциация тюркского населения Западно-Сибирской равнины // Этногенез и этническая история тюркоязычных народов Сибири и сопредельных территорий. Омск, 1979. С. 144–148
* Томилов Н. А. Этнография тюркоязычного населения Томского Приобья;
* Томилов Н. А. Очерки этнографии тюркского населения Томского Приобья;
* Томилов Н. А. Динамика этнических процессов у сибирских татар в конце 1960-х – 1970-х годах (по материалам томских татар) // Этнокультурные процессы у народов Сибири и Севера. М, 1985. С. 40–54;
* Томилов Н. А. Этнокультурные процессы среди тюркоязычного населения Западно-Сибирской равнины в конце XVI – начале XX вв. // Этнические культуры Сибири: Проблемы эволюции и контактов. Новосибирск, 1986. С. 15–20;
* Томилов Н. А. Основные тенденции этнокультурных процессов у коренных народов Тоболо-Иртышского региона на современном этапе // Культура народностей Севера. Новосибирск, 1986. С. 49–59;
* Томилов Н. А., Коровушкин Д. Г., Реммлер В. В. Динамика этнических процессов у народов и национальных групп Западной Сибири // Этническая история и культура народов Советской страны. Омск, 1991. С. 60–64
* Томилов Н. А. Этническая история тюркоязычного населения Западно-Сибирской равнины в конце XVI - начале XX в. Новосибирск, 1992
* Томилов Н. А. [http://ethnography.omskreg.ru/page.php?id=1030 Проблемы этнической истории (По материалам Западной Сибири).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180301164534/http://ethnography.omskreg.ru/page.php?id=1030 |date=2018-03-01 }} — Томск: Изд-во Том. ун-та, 1993. — 222 с.
* ''Файзрахманов Габтельбар Лутфиевич'' История сибирских татар с древнейших времён до начала XX века.]'' История сибирских татар (с древнейших времен до начала XX века). — Казань: Издательство «Фэн» Академии наук Республики Татарстан, 2002. — 488 с. ([http://kitap.net.ru/fajzrahmanov1.php выборочные главы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071107210521/http://kitap.net.ru/fajzrahmanov1.php |date=2007-11-07 }})
;Энциклопедик һәм белешмә баҫмалар
* {{книга |автор=Томилов Н. А.|часть=Татары сибирские|ссылка часть=|заглавие=Народы и религии мира: Энциклопедия|ответственный=Ин-т этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая Рос. Акад. Наук (Москва); Гл. ред. В. А. Тишков; Редкол.: О. Ю. Артемова, С. А. Арутюнов, А. Н. Кожановский, В. М. Макаревич (зам. гл. ред.), В. А. Попов, П. И. Пучков (зам. гл. ред.), Г. Ю. Ситнянский|место=М. |издательство=Большая Российская энциклопедия |год=1998|страницы=520—521|страниц=928|isbn=5-85270-155-6 |тираж=100000|ref=Томилов}}
* {{книга |автор= Томилов Н. А.|часть=Татары сибирские|ссылка часть=http://irkipedia.ru/content/tatary_sibirskie_istoricheskaya_enciklopediya_sibiri_2009|заглавие=Историческая энциклопедия Сибири: в 3 т. |ответственный=Российская акад. наук, Сибирское отд-ние, Ин-т истории, Изд. дом "Историческое наследие Сибири" ; гл. ред.: В. А. Ламин; редкол.: С. С. Букин и др.|место=Новосибирск|издательство=Историческое наследие Сибири|год=2010|том=3: С - Я|страниц=783|isbn=5-8402-0248-7|ref=Томилов}}
== Һылтанмалар ==
* [https://zen.yandex.ru/media/id/5dc1d42d5ba2b500ae6b9dd6/sibirskie-tatary-chast-kazanskih-tatar-ili-samostoiatelnyi-narod-5e395c1b8a0fdb4347452ef6?&utm_campaign=dbr&secdata=CLGzyoGBLiABMIKAAQ%3D%3D Сибирские татары - часть казанских татар или самостоятельный народ?]{{ref-ru}}{{V|7|02|2020}}
* [https://zen.yandex.ru/media/etosibir/sibirskie-tatary-istoriia-proishojdeniia-5c10c5699e2c8400a9540c43 Сибирские татары. История происхождения.]{{ref-ru}}{{V|26|02|2019}}
* [http://gdb.rferl.org/81E01400-5DE9-475E-92FD-8E82C36896FC_mw800_mh600.jpg Группа сибирских татар.]
* [http://www.spsl.nsc.ru/history/descr/sibir.htm История сибирского ханства]
* [http://www.sybyrlar.narod.ru/ Национальный сайт сибирских татар «Сыбырлар».]
* {{cite web|url=http://akhatov.org/|title=Официальный сайт Мемориального Общества сохранения культурного и научного наследия профессора Габдулхая Хурамовича Ахатова|archiveurl=http://www.webcitation.org/65C14deUZ|archivedate=2012-02-04}}
* [http://www.sbras.info/articles/simply/nepriznannyi-narod?fbclid=IwAR2bYUpBhgBLPIOECZuPKXzSmVcEY7jEAw8HIvnR2y02amqJqNdZ6ZQjUgE Наука в Сибири. Сибирские татары]
[[Категория:Төрки халыҡтар]]
{{Төрки халыҡтар}}
lo3nfozfyj4c64omvnl25miqxerokb8
Кларк Гейбл
0
97416
1150417
930714
2022-08-22T06:13:45Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Orphan|date=ғинуар 2016}}
{{Кинематографист
|имя = Кларк Гейбл
|оригинал имени = Clark Gable
|изображение = Clark Gable - publicity.JPG
|ширина = 240px
|описание изображения = <small>1940-сы йылдарҙа студияла төшкән фото</small>
|имя при рождении = Уильям Кларк Гейбл
|дата рождения = 1.2.1901
|место рождения = Кадис, [[Огайо]], {{ТУ|АҠШ|АҠШ-та}}
|дата смерти = 16.11.1960
|место смерти = [[Лос-Анджелес]], [[Калифорния]], {{ВБУ|АҠШ|АҠШ-та}}
|профессия = {{актёр|АҠШ|XX быуат}}
|гражданство = {{флагификация|США}}
|годы активности = 1924—1960
|направление =
|киностудия =
|награды = «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» (1935)
{{{!}}
{{!}}{{Крест лётных заслуг (США)}}{{!}}{{!}}{{Воздушная медаль (США)}}
{{!}}}
}}
'''Уильям Кларк Гейбл''' ({{Lang-en|William Clark Gable}}; [[1 февраль]] [[1901 йыл]] — [[16 ноябрь]] [[1960 йыл]]) — [[Америка Ҡушма Штаттары]] актёры, «Голливуд короле» исемен йөрөтөүсе. «Оскар» премияһы лауреаты (1935)<ref name="C">''Joanne L. Yeck'' Gable, Clark // International Dictionary of Films and Filmmakers. — St. James Press, 2001. — Vol. 3. — P. 462.</ref>..
== Биография ==
Кларк Гейбл [[Огайо|Огайо штаты]]нда, Кадиста 1901 йылдың 1 февралендә тыуған. Ул нефть скажинаһында быраусы булып эшләгән Уильям Генри Гейбл менән ҡатыны Аделинаның (ҡыҙ сағында — Гершельман) берҙән-бер балалары була. Ата—бабалары сығышы менән [[Германия]]нан. Әсәһе Клара эпилепсия менән сирләй, улы тыуғас, ете айҙан һуң мәрхүмә була, шуға күрә малайҙы атаһы менән үгәй әсәһе Дженни Данлап үҫтерә.
Актёр биш тапҡыр өйләнә:
* Джозефина Диллон, Гейблдан 14 йәшкә өлкән (1924—1930);
* Мария Лэнгэм, Гейблдан 17 йәшкә оло (1931—1939);
* Кэрол Ломбард (1939—1942);
* Сильвия Эшли (1949—1952);
* Кей Уильямс (1955—1960).
«Тынғыһыҙ» атамалы фильм төшөрөү майҙансығында Гейблдың йөрәк өйәнәге була. Ун бер көндән, 1960 йылдың 16 ноябрендә вафат була.
== Ҡыҙыҡлы хаҡиҡәттәр ==
* Кларк автомобилдәр коллекцияһы йыя, шуға Кэрол Ломбард бәләкәй йөрәктәр менән биҙәлгән «Форд» бүләк итә.
* Беренсе ҡатыны ҡыланышынан ташлатҡансы, Гейбл йыш ҡына атаһының исеме менән үҙен таныта.
* Кэрол Ломбард үлгәндән һуң, Кларк Гейбл, хөкүмәт менән әрме ҡаршы тороуға ҡарамаҫтан, В—17 самолётында атыусы булып урынлаша, Германияға һауанан һөжүм итеүҙәрҙә ҡатнаша. Ул биш хәрби осошта ҡатнаша, шул иҫәптән, береһе — [[Германия]]ға. Осоштарҙың береһендә, самолёт боҙолғас, MGM студияһы етәксеһе актёрҙың һәләк булыуынан хәүефләнеп, Гейблды фронттан ҡайтарыу яғын хәстәрләй. 1943 йылдың ноябрендә ул [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]] —ҡа ҡайтып, кинолағы эшен дауам итә.
* Актриса [[Грета Гарбо]]ны йәне һөймәй, уға «ҡупып» тип өндәшә һәм һәләтһеҙ тип ғәйепләй.
* Ул масон, [[Калифорния]] «Беверли Хиллс» No. 528 үҙәгендә тора<ref>Royal Arch Mason Magazine, Spring, 1981, p. 271</ref>.
* «Оскар» тапшырыу церемонияһында әйткән иң ҡыҫҡа телмәре ике һүҙҙән тора: «Thank you». 1935 йылда «Иң яҡшы ирҙәр роле» номинацияһында премия «Бер мәлде төндә булған хәл» фильмына бирелгәс, сәхнәгә сығып статуэтканы ала ла: «Һеҙгә рәхмәт…!» — тип, кире урынына бара.
== Фильмография ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
!Год
!Башҡортса атамаһы
! Название на языке оригинала
! Роль
|-
|1961
|Тынғыһыҙ
| The Misfits
| ''Гай Ленгленд''
|-
|1960
|Был Неаполда башланды
| It Started in Naples
| ''Майкл Гамильтон''
|-
|1959
|Әммә миңә түгел
| But Not for Me
| ''Рассел Уорд''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1958
|Уҡытыусының яратҡаны
| Teacher’s Pet
| ''Джеймс Гэннон''
|-
|Әкрен барырға, төпкә барырға
| Run Silent Run Deep
| ''Ричардсон''
|-
|<br />
|Фәрештәләр шайкаһы
| Band of Angels
| ''Хэмиш Бонд''
|-
|1956
|Король һәм дүрт королева
| The King and Four Queens
| ''Дэн Кихоу''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1955
|Текә егеттәр
| The Tall Men
| ''Полковник Бен Эллисон''
|-
|Далан һалдаттары
| Soldier of Fortune
| ''Хэнк Ли''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1953
|Могамбо
| Mogambo
| ''Виктор Марсвелл''
|-
|Мине ысҡындырма
| Never Let Me Go
| ''Филип Сазерленд''
|-
|1952
|Яңғыҙ йондоҙ
| Lone Star
| ''Деверо Бёрк''
|-
|1951
|Киң Миссури аша
| Across the Wide Missouri
| ''Флинт Митчелл''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1950
|Ханыма яғымлы булыу өсөн
| To Please a Lady
| ''Майк Брэннан''
|-
|Ҡаланың асҡысы
| Key to the City
| ''Стив Фиск''
|-
|1949
|Эре иҫәп
| Any Number Can Play
| ''Чарли Энди Кинг''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1948
|Дөйөм ҡараш
| Command Decision
| ''Бриг. ген. К. С. Деннис''
|-
|Ҡайтыу
| Homecoming
| ''полковник Улисс Делби Джонсон''
|-
|1947
|Рекламасылар
| The Hucksters
| ''Виктор Элби Норман''
|-
|1945
|Мажара
| Adventure
| ''Гарри Паттерсон''
|-
|1942
|Мин һине табырмын
| Somewhere I’ll Find You
| ''Джонатан Дэвис''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1941
|Оя
| Honky Tonk
| ''Кэнди Джонсон''
|-
|Улар Бомбейҙә осорашты
| They Met in Bombay
| ''Джеральд Мелдрик''
|-
| rowspan="3" valign="center" |1940
|Иптәш Икс
| Comrade X
| ''Маккинли Б. Томпсон''
|-
|Шау—шыулы ҡала
| Boom Town
| ''Биг Джон Макмастерс''
|-
|Сәйер йөк
| Strange Cargo
| ''Андре Верне''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1939
|Ел артынан
| Gone with the Wind
| ''Ретт Батлер''
|-
|Алйот шатлығы
| Idiot’s Delight
| ''Гарри Ван''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1938
|Үтә хәүефле
| Too Hot to Handle
| ''Кристофер Хантер''
|-
|Лётчик—испытатель
| Test Pilot
| ''Джим Лейн''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1937
|Саратога
| Saratoga
| ''Дюк Брэдли''
|-
|Парнелл
| Parnell
| ''Чарльз Стюарт Парнелл''
|-
| rowspan="4" valign="center" |1936
|Ашыҡ мөхәббәт
| Love on the Run
| ''Майкл Энтони''
|-
|Кейн һәм Мәйбл
| Cain and Mabel
| ''Ларри Кейн''
|-
|Сан—Франциско
| San Francisco
| ''Блэки Нортон''
|-
|Ҡатын секретаршаға ҡаршы
| Wife vs. Secretary
| ''Вэн Стэнхоуп''
|-
| rowspan="4" valign="center" |1935
|Баунтиҙә фетнә
| Mutiny on the Bounty
| ''лейтенант Флетчер Кристиан''
|-
|Ата—бабаларҙың ораны
| The Call of the Wild
| ''Джек Торнтон''
|-
|Ҡытай диңгеҙҙәре
| China Seas
| ''капитан Алан Гаскелл''
|-
|Эштән һуң
| After Office Hours
| ''Джеймс Бранч''
|-
| rowspan="5" valign="center" |1934
|Башҡаларҙы онотоп
| Forsaking All Others
| ''Джеффри Уильямс''
|-
|Бығауҙар
| Chained
| ''Майкл Брэдли''
|-
|Манхэттен мелодрамаһы
| Manhattan Melodrama
| ''Эдвард 'Блэки' Галлахер''
|-
|Аҡ кейемле ир
| Men in White
| ''доктор Джордж Фергюсон''
|-
|Төндә булған бер хәл
| It Happened One Night
| ''Питер Уорен''
|-
| rowspan="4" valign="center" |1933
|Бейеүсе леди
| Dancing Lady
| ''Патч Галлахер''
|-
|Төнғө осош
| Night Flight
| ''Джулс''
|-
|Иреңде ҡәҙерлә
| Hold Your Man
| ''Эдди Холл''
|-
|Аҡ һеңле
| The White Sister
| ''Джованни Севери''
|-
| rowspan="4" valign="center" |1932
|Ғәжәп интерлюдия
| Strange Interlude
| ''доктор Нед Даррел''
|-
|Ыҙалы ир
| No Man of Her Own
| ''Джерри 'Бейб' Стюарт''
|-
|Ҡыҙыл туҙан
| Red Dust
| ''Деннис Карсон''
|-
|Цирктағы Полли
| Polly of the Circus
| ''Джон Хартли''
|-
| rowspan="12" valign="center" |1931
|Сумыусы шайтандар
| Hell Divers
| ''Стив Нельсон''
|-
|Аҡылдан шашҡан ҡатын
| Possessed
| ''Марк Уитни''
|-
|Сюзан Ленокс
| Susan Lenox
| ''Родни Спенсер''
|-
|Ҡанлы спорт
| Sporting Blood
| ''Уоррен Риддел''
|-
|Төнғө ҡараусы
| Night Nurse
| ''Ник''
|-
|Ирекле йән
| A Free Soul
| ''Эйс Уилфонг''
|-
|Ғонаһлы көләкәс
| Laughing Sinners
| ''Карл Лумис''
|-
|Йәшерен ярымһаҡ
| The Secret Six
| ''Карл Лакнер''
|-
|Бармаҡ остары
| The Finger Points
| ''Луис Бланко''
|-
|Бейегеҙ ахмаҡтар, бейегеҙ
| Dance, Fools, Dance
| ''Джейк Лава''
|-
|Иң ябай ысул
| The Easiest Way
| ''Ник Фелики''
|-
|Буялған үҙән
| The Painted Desert
| ''Рэнс Бретт''
|-
|1925
|Төньяҡ йондоҙ
| North Star
| ''Арчи Вест''
|-
| rowspan="2" valign="center" |1924
|Тыйылған ожмах
| Forbidden Paradise
| ''Солдат царской охраны''
|-
|Аҡ кеше
| White Man
| ''ярат леди Андреа''
|}
== Наградалары һәм номинациялары ==
=== Наградалары ===
* 1935 — «Оскар» премияһы — иң яҡшы ирҙәр роле, «Бер мәлде төндә булған хәл» фильмына
=== Номинациялар ===
* 1936 — «Оскар» премияһы — иң яҡшы роль, «Бауинти фетнәһе» фильмы
* 1940 — «Оскар» премияһы — иң яҡшы роль, «Ел артынан» фильмы өсөн
* 1959 — «Алтын глобус» премияһы — «Уҡытыусының яратҡаны» фильмындағы иң яҡшы ир-ат роле өсөн
* 1960 — «Алтын глобус» премияһы — «Әммә миңә түгел» фильмындағы иң яҡшы ир-ат роле өсөн
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{IMDb name|0000022|Кларк Гейбл}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]
[[Категория:АҠШ актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актёрҙар]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:АҠШ масондары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
{{actor-stub}}
i7gza0rmht6h9j3qj5pi75542a26eqo
Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka
3
100074
1150383
1146551
2022-08-21T13:22:02Z
Рөстәм Нурыев
43
/* Категория:Проект:Башҡортостан ауылдары */
wikitext
text/x-wiki
{{Архив|2017|2018|2019}}
* Бүләк иҫәбенә яңы мәҡәлә яҙылғас йәки булғаны тулыландырылғас, «Юбилярға Википедия бүләге» ҡалыбы '''мәҡәлә яҙыусы йәки булғанды тулыландырыусының үҙе тарафынан''' мәҡәләнең фекерләшеү битенә ҡуйыла (https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%AE%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D1%80%D2%93%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D3%99%D0%B3%D0%B5). --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 08:11, 3 ғинуар 2020 (UTC)
== WAM 2019 Postcard ==
Dear Participants and Organizers,
Congratulations!
It's WAM's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2019, the fifth WAM. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages!
Here we, the WAM International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2019.
Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the form], let the postcard can send to you asap!
Cheers!
Thank you and best regards,
Wikipedia Asian Month International Team 2020.01
== WAM 2019 Postcard ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Kindly remind you that we only collect the information for [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|WAM]] postcard 31/01/2019 UTC 23:59. If you haven't filled [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, wait for the postcard and tracking emails.
Cheers!
Thank you and best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.01
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 20:37, 20 ғинуар 2020 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:-revi@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19732202 -->
== WAM 2019 Postcard: All postcards are postponed due to the postal system shut down ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear all participants and organizers,
Since the outbreak of COVID-19, all the postcards are postponed due to the shut down of the postal system all over the world. Hope all the postcards can arrive as soon as the postal system return and please take good care.
Best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.03
<!-- Сообщение отправил Участник:Aldnonymous@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19882731 -->
== Digital Postcards and Certifications ==
[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=M:Wikipedia_Asian_Month_2019|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Because of the COVID19 pandemic, there are a lot of countries’ international postal systems not reopened yet. We would like to send all the participants digital postcards and digital certifications for organizers to your email account in the upcoming weeks. For the paper ones, we will track the latest status of the international postal systems of all the countries and hope the postcards and certifications can be delivered to your mailboxes as soon as possible.
Take good care and wish you all the best.
<small>This message was sent by [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] via [[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 18:58, 20 июнь 2020 (UTC)</small>
<!-- Сообщение отправил Участник:Martin Urbanec@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=20024482 -->
== Translation request about a small [[w:simple:United Nations General Assembly Resolution 68/262|wiki-article]] ==
Hello dear Akkashka, saw your wonderful contribution in Bashkir Wikipedia. In this context I would like to ask you translate [[w:simple:United Nations General Assembly Resolution 68/262|the small article]] into Bashkir, or may be you know somebody who can translate it (english to bashkir, or russian to bashkir), and add it to the wikipedia. Thank you in advance for your support/contribution and best wishes!
== Wikipedia Asian Month 2020 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]]
Hi WAM organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team.
# Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''.
# Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!!
# If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from WAM team:'''
# Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020
Sincerely yours,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:KOKUYO@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 -->
== ☆ Орден ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:BoNM - Russian Order of Glory dedicated WW2.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:red">'''Икенсе донъя һуғышы ордены'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда [[Проект:Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң|«Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң»]] проектында әүҙем ҡатнашҡан өсөн'''''<br />''<small>Ижади уңыштар, сәләмәтлек теләйем! --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 14:37, 14 октябрь 2020 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Орден ☆ ==
<div style="float:left;position:relative;background-color:black;margin:70px;width:200px;padding-top:300px">
<span style="position:absolute;top:-75px;left:-75px">[[File:Barnstar World War II… 75 Years After.png|350px]]</span>
<div style="color:#fff;font-weight:bold;margin:26px;margin-top:0;margin-bottom:8px;text-align:center;padding-bottom:20px;">Thank you for participating in "World War II… 75 Years After"</div>
</div>
<br style="clear:left;" />
[[Проект:Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң|«Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң»]] проектында ҡатнашҡан өсөн'''''<br />''<small>Сербия википедистары исеменән --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 18:12, 23 ноябрь 2020 (UTC)
== [[Проект:Башҡорттар/Һөҙөмтәләр]] ==
Хәйерле көн! Вики-яҙ конкурсында Башҡортостан тураһында мәҡәләләр ([[Дәүләтбаева Венера Ғилемхан ҡыҙы]], [[Илбәкова Франгиза Фәнән ҡыҙы]], [[Ишморатова Рауза Ғарифйән ҡыҙы]], [[Камаева Рәфиҙә Ғилметдин ҡыҙы]], [[Кәримова Мәрйәм Ғатаулла ҡыҙы]], [[Нәбиуллина Фәниә Мәжит ҡыҙы]]) ҡабул ителмәй, шуға уларҙы "Башҡорттар" конкурсына күсерергә тәҡдим итәм. --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 13:50, 18 май 2021 (UTC)
* [[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]], рәхмәт иҫкәрткәнегеҙ өсөн. Мин үҙем дә шулайыраҡ тип уйлап йөрөгәйнем. [[Нәбиуллина Фәниә Мәжит ҡыҙы]] мәҡәләһен «Вики-яҙ» 2021 конкурсында ҡалдырырға мөмкиндер тип уйлайым, сөнки ул һуҡырҙар һәм насар күреүселәр йәмғиәтендә актив эшләгән, европа кимәленә бара. "Башҡорттар" тигәнгә бармай - Татар Малаяҙынан, милләте буйынса татар [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 14:27, 18 май 2021 (UTC)
== Wikimedia CEE Spring 2021 ==
Hello to Viki Başkurdistan :)
I'm not sure who to write to about this. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Bashkortostan Here], '''Each participant who will have written three or more articles about Bashkortostan will receive a souvenir postcard from Bashkortostan''' written and I'm one of the [https://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Vikibahar_2021/Thecatcherintherye winners] :).-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 20:54, 3 июль 2021 (UTC)
:Hi @[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]]! I'll send you a postcard. Let me know your mailing address. --[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 14:34, 9 июль 2021 (UTC)
:: Hi @ [[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]], How can I send you my adress?-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 11:41, 10 июль 2021 (UTC)
== Даталарҙы яҙыу ==
* Шәхестең йәшәү йылдарын был формала (29.06. 1940-18.09. 2016) түгел, ә шулай: ([[27 август]] [[1913 йыл]] — [[7 октябрь]] [[2004 йыл]]) итеп яҙабыҙ. --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 14:46, 27 август 2021 (UTC)
* 112-се Башҡорт диаизияһында шулай яҙылды шикелле. Ярай, онотмаҫҡа кәрәк, рәхмәт! [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 10:59, 28 август 2021 (UTC)
== 10 октябрь 2021 йыл ==
Бөгөн сәғәт өстә (15:00) көтәм. Таңылыу апайға лә әйт әле. --[[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 06:10, 10 октябрь 2021 (UTC)
Подключиться к Zoom (учебный класс Онлайн ВикиШколы) https://us02web.zoom.us/j/86558601222?pwd=ZDU4WUMwL1Y1VVZ2TmZVeVJaM0FzZz09
Идентификатор конференции: 865 5860 1222 Код доступа: 287306
* Ур-ра! «Юбилярға - бүләк»кә 50 мәҡәлә яҙҙым! [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 13:45, 15 ғинуар 2022 (UTC)
== Иғтибар ==
(1932 — 21.06.2022) - шәхестең преамбулалағы йәшәү датаһын бары һеҙ генә шулай яҙыуҙы дауам итәгеҙ, һәр мәҡәләгеҙҙе төҙәтәм: тулыһынса итеп, "нуль внимания". Юрий Шатуновтағы кәрәкһеҙ тәҙәтмәләрегеҙҙе шулай уҡ кирегә әйләндереп сыҡтым, Квадрат йәйәләр - "матурлыҡ билгеһе" түгел, мәҡәлә башында яһалған бер йүнәлтмә етә... Йылдарҙы квадрат йәйәләргә (кәрәккәндә лә-кәрәкмәгәндә лә) алыу нимәгә ул? Шулай уҡ һәр мәҡәләгә автоматом == Шулай уҡ ҡарағыҙ == == Сығанаҡтар == кеүек нәмәләрҙе нейә ҡуяғыҙ ул? Википедия - һеҙҙең генә даирә түгел бит, тәү сиратта уны уҡыясаҡ кешене уйларға кәрәктер ул... Шунан: минең төҙәткәнде (башҡалар просто төҙәтмәй) иғтибар менән ҡараһағыҙ ине: мәҡәлә бүлектәренең күптән ҡабул ителгән тәртибе бар бит: иҫкәрмәне беренсе, һылтанманы - һуңға ҡуябыҙ...--[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 17:39, 23 июнь 2022 (UTC)
[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]], йылдарҙы һәр ваҡыт күгәртергә кәрәк ти инегеҙ түгелме ни? Хәҙер етмәһә ҡатмарлаштырып сығара башланы. Шулай ҡабул ителгән икән тием бит. Эске һылтанмалар йылдарға һәм айырым төшөнсәләргә (''малсылыҡ, игенселек, мәктәп'') гел ҡуйыла тип төҙәтәм. Ҡайһы саҡта ашығыс яҙыла ла, ике ҡатлы квадрат йәйәгә алынмай ҡалдырыла. Шуны ла төҙәтәм. Вики "минең даирәм" тигәндән эшләмәйем. Ундай амбиция менән интекмәйем. Еренә еткереп эшләргә тырышам, һәм гел әҙәр генә ишетәм. Берәй яҡшы һүҙ әйткән "юғары" һәм "аҡыллы" табылмай арағыҙҙа. Беҙҙең кеүек рядовойҙарһыҙ ни ҡылыр инегеҙ, уйлап ҡарағыҙ шуны ла. Йә йыш осрашып, арыу ғына йүнәлеш бирелгәне бармы берәй? [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 18:02, 23 июнь 2022 (UTC)
* Бында бер кем дә "яҡшы һүҙ ишетер өсөн" эшләмәй, маҡтауҙы кемдән көтәгеҙ һуң? Уҡытыусы булараҡ беләгеҙ бит - шыр хата йә насар мәҡәлә өсөн бер кем дә маҡтамаясаҡ. Бында мәктәптәге кеүек директор ҙа, кемдәрҙер күҙ алдына килтергәнсә - көтөүсе лә юҡ. Мин дә һеҙҙең кеүек үк рядовоймын, әммә ҡағиҙәләрҙе яҡшылап уҡыным, үҙемдән бер ни уйлап сығармайым. Башҡорт теленең дә,википедияның да ҡағиҙәләре көн дә үҙгәреп тормай, уларҙы үтәргә генә кәрәк. Шунан иң мөһиме: ниңә һуң хаталарығыҙҙы табып төҙәткәнем өсөн бар асыуығыҙҙы миңә яуҙырағыһҙ һуң - хаталары өсөн насар билдәһе ҡуйған уҡытыусыһына асыу белдергән насар уҡыусы кеүек. Минән башҡа берәйһе бармы хаталарҙы төҙәткән? Әллә мин дөрөҫ төҙәтмәйемме - миҫал килтерегеҙ... Йә ярар, яҙағыҙ бит тип хуплап-ҡуплап ултырыу заманы үтте лә инде, бында "яҙып ҡуйыу" МӨҺИМ ТҮГЕЛ, Ә УНЫ УҠЫУСЫ НИСЕК ҠАБУЛ ИТӘ, УҠЫЙ - ШУНЫҺЫ МӨҺИМ. «УЛ ВИКИПЕДИЯЛА ШЫР ХАТА БИТ» ТИГӘНДЕ МИҢӘ ЙЫШ ИШЕТЕРГӘ ТУРА КИЛӘ..! Минең дә ваҡыт күктән төшмәй бит- бер төҙәткән хатаны икенсе мәҡәлә тағы ҡабатлайығыҙ - ашығыс яҙыуығыҙ, үҙегеҙ әйткәнсә, кемгә кәрәк һуң - кем һеҙҙе ҡыуып тора... Аҡсаға конкурста ҡатнашағыҙ икән - урыҫса әйткәнсә, будьте добры, ҡағиҙәләрҙе һәм тел нормаларын боҙмағыҙ... Әллә нисә үҙегеҙгә яҙғандарҙы ҡолаҡҡа ла элмәгәнегеҙ өсөн бында яҙырға мәжбүр булдым... --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 18:36, 23 июнь 2022 (UTC)
[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] туған, мин үҙемде шыр хаталы яҙам тип иҫәпләмәйем. Бар башҡорт теленең үҙенсәлеген белмәй яҙған саҡтары ла. Күрһәм, мин дә төҙәтәм. Аҡса тип тә күҙ тонған юҡ. Теләп яҙам, файҙалы эш менән булам тип, дәртте һүндермәгеҙ, зинһар. == Шулай уҡ ҡарағыҙ == == Сығанаҡтар == == Әҙәбиәт == == Һылтанмалар == == Иҫкәрмәләр == {{иҫкәрмәләр}} - былар шул тәртиптә тора, һәм мин шулай ҡуйырға тырыштым. Һин тәнҡитләгәндән һуң, барыһын да теҙеп яҙмайым. == Иҫкәрмәләр == {{иҫкәрмәләр}} артта торһа, һәйбәт тип иҫәпләйем. Ауылдарҙы яҙғанда, Географик урын алда торһа, дөрөҫөрәктер? Шунан - Тарихы һ. б. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 19:06, 23 июнь 2022 (UTC)
* Һеҙ һаман үҙегеҙсә: «һәйбәт тип иҫәпләйем. Ауылдарҙы яҙғанда, Географик урын алда торһа, дөрөҫөрәктер?» Улар бит һеҙгә, миңә тиклем ҡағиҙа булараҡ яҙып ҡуйылған. Мин тәнҡитләмәйем, ә ҡағиҙә нигеҙендә төҙәтәм һәм һеҙҙе лә шул ҡағиҙәләрҙе үтәргә саҡырам, өгөтләйем хатта. Ә һеҙ үҙегеҙҙе генә уҡытыусыға һанап, бары тик үҙегеҙҙекен генә дөрөҫ тип иҫәпләйегеҙ... Улай булмай бит. Мәҫәлән, һеҙҙең Квадрат йәйә бары тик «зәңгәрләтеү» (матурайтыу тип тә әйткәйне бер апай) ҡуйыла тигән фекер дөрөҫ түгел бит. Ул - һылтанма, мәҡәләнең башында бер ҡуйыла һәм - бөттө, һәр осорағанға ҡуйыу - ябай орфографик хата!!! --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 19:29, 23 июнь 2022 (UTC)
* [[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]], хәйерле иртә! Һуң шуны бына шулай ябай ғына итеп аңлатырға булмай инеме ни? Башта уҡ. Тимәк, тыуған йылы йә тормошондағы мөһим осоро бер тапҡыр һылтанма итеп ҡуйыла икән, башҡа ҡуймаһаң да ярай. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 03:32, 24 июнь 2022 (UTC)
** Хәйерле иртә! Бына ошо [[Википедия:Ҡағиҙә һәм күрһәтмәләр]] һәм башҡа ҡағиҙәләр [[Википедия:Эске һылтанмалар]].--[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 04:29, 24 июнь 2022 (UTC)
== Категория:Проект:Башҡортостан ауылдары ==
Мәҡәләгә был категорияны ҡуйыу кәрәкмәй.--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 08:13, 19 июль 2022 (UTC)
* Ҡуяйым әле, тип тороп ҡуйып сыҡтым шул. Алып ташлармын [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 08:26, 19 июль 2022 (UTC)
== Өлгө ==
Һеҙҙең мәҡәләләрҙе иҫкә алғанда тәңҡит итеп түгел, ә өлгә итеп әйтәләр. Әммә, элекке мәҡәләләрегеҙ араһында эшләнеп бөтмәгәндәре бар. Шуларҙы ҡарап сығығыҙ тип әллә нисә тапҡыр әндәшәм инде һуңғы йылдарҙа. --[[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 13:22, 21 август 2022 (UTC)
jylqkbizppqdvgk7um8uwotlpx89ny6
1150384
1150383
2022-08-21T13:22:58Z
Рөстәм Нурыев
43
/* Өлгө */
wikitext
text/x-wiki
{{Архив|2017|2018|2019}}
* Бүләк иҫәбенә яңы мәҡәлә яҙылғас йәки булғаны тулыландырылғас, «Юбилярға Википедия бүләге» ҡалыбы '''мәҡәлә яҙыусы йәки булғанды тулыландырыусының үҙе тарафынан''' мәҡәләнең фекерләшеү битенә ҡуйыла (https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%AE%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D1%80%D2%93%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D3%99%D0%B3%D0%B5). --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 08:11, 3 ғинуар 2020 (UTC)
== WAM 2019 Postcard ==
Dear Participants and Organizers,
Congratulations!
It's WAM's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2019, the fifth WAM. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages!
Here we, the WAM International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2019.
Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the form], let the postcard can send to you asap!
Cheers!
Thank you and best regards,
Wikipedia Asian Month International Team 2020.01
== WAM 2019 Postcard ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Kindly remind you that we only collect the information for [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|WAM]] postcard 31/01/2019 UTC 23:59. If you haven't filled [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, wait for the postcard and tracking emails.
Cheers!
Thank you and best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.01
[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 20:37, 20 ғинуар 2020 (UTC)
<!-- Сообщение отправил Участник:-revi@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19732202 -->
== WAM 2019 Postcard: All postcards are postponed due to the postal system shut down ==
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear all participants and organizers,
Since the outbreak of COVID-19, all the postcards are postponed due to the shut down of the postal system all over the world. Hope all the postcards can arrive as soon as the postal system return and please take good care.
Best regards,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.03
<!-- Сообщение отправил Участник:Aldnonymous@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19882731 -->
== Digital Postcards and Certifications ==
[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=M:Wikipedia_Asian_Month_2019|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2019]]
Dear Participants and Organizers,
Because of the COVID19 pandemic, there are a lot of countries’ international postal systems not reopened yet. We would like to send all the participants digital postcards and digital certifications for organizers to your email account in the upcoming weeks. For the paper ones, we will track the latest status of the international postal systems of all the countries and hope the postcards and certifications can be delivered to your mailboxes as soon as possible.
Take good care and wish you all the best.
<small>This message was sent by [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] via [[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 18:58, 20 июнь 2020 (UTC)</small>
<!-- Сообщение отправил Участник:Martin Urbanec@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=20024482 -->
== Translation request about a small [[w:simple:United Nations General Assembly Resolution 68/262|wiki-article]] ==
Hello dear Akkashka, saw your wonderful contribution in Bashkir Wikipedia. In this context I would like to ask you translate [[w:simple:United Nations General Assembly Resolution 68/262|the small article]] into Bashkir, or may be you know somebody who can translate it (english to bashkir, or russian to bashkir), and add it to the wikipedia. Thank you in advance for your support/contribution and best wishes!
== Wikipedia Asian Month 2020 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]]
Hi WAM organizers and participants!
Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November.
'''For organizers:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to:
# use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team.
# Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''.
# Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!!
# If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook.
If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one.
'''For participants:'''
Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes!
'''Here are some updates from WAM team:'''
# Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones.
# The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!)
# Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status.
If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki''').
Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020
Sincerely yours,
[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div>
<!-- Сообщение отправил Участник:KOKUYO@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 -->
== ☆ Орден ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:BoNM - Russian Order of Glory dedicated WW2.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:red">'''Икенсе донъя һуғышы ордены'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда [[Проект:Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң|«Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң»]] проектында әүҙем ҡатнашҡан өсөн'''''<br />''<small>Ижади уңыштар, сәләмәтлек теләйем! --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 14:37, 14 октябрь 2020 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Орден ☆ ==
<div style="float:left;position:relative;background-color:black;margin:70px;width:200px;padding-top:300px">
<span style="position:absolute;top:-75px;left:-75px">[[File:Barnstar World War II… 75 Years After.png|350px]]</span>
<div style="color:#fff;font-weight:bold;margin:26px;margin-top:0;margin-bottom:8px;text-align:center;padding-bottom:20px;">Thank you for participating in "World War II… 75 Years After"</div>
</div>
<br style="clear:left;" />
[[Проект:Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң|«Икенсе донъя һуғышы...75 йылдан һуң»]] проектында ҡатнашҡан өсөн'''''<br />''<small>Сербия википедистары исеменән --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 18:12, 23 ноябрь 2020 (UTC)
== [[Проект:Башҡорттар/Һөҙөмтәләр]] ==
Хәйерле көн! Вики-яҙ конкурсында Башҡортостан тураһында мәҡәләләр ([[Дәүләтбаева Венера Ғилемхан ҡыҙы]], [[Илбәкова Франгиза Фәнән ҡыҙы]], [[Ишморатова Рауза Ғарифйән ҡыҙы]], [[Камаева Рәфиҙә Ғилметдин ҡыҙы]], [[Кәримова Мәрйәм Ғатаулла ҡыҙы]], [[Нәбиуллина Фәниә Мәжит ҡыҙы]]) ҡабул ителмәй, шуға уларҙы "Башҡорттар" конкурсына күсерергә тәҡдим итәм. --[[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Ryanag|әңгәмә]]) 13:50, 18 май 2021 (UTC)
* [[Ҡатнашыусы:Ryanag|Ryanag]], рәхмәт иҫкәрткәнегеҙ өсөн. Мин үҙем дә шулайыраҡ тип уйлап йөрөгәйнем. [[Нәбиуллина Фәниә Мәжит ҡыҙы]] мәҡәләһен «Вики-яҙ» 2021 конкурсында ҡалдырырға мөмкиндер тип уйлайым, сөнки ул һуҡырҙар һәм насар күреүселәр йәмғиәтендә актив эшләгән, европа кимәленә бара. "Башҡорттар" тигәнгә бармай - Татар Малаяҙынан, милләте буйынса татар [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 14:27, 18 май 2021 (UTC)
== Wikimedia CEE Spring 2021 ==
Hello to Viki Başkurdistan :)
I'm not sure who to write to about this. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Bashkortostan Here], '''Each participant who will have written three or more articles about Bashkortostan will receive a souvenir postcard from Bashkortostan''' written and I'm one of the [https://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Vikibahar_2021/Thecatcherintherye winners] :).-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 20:54, 3 июль 2021 (UTC)
:Hi @[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]]! I'll send you a postcard. Let me know your mailing address. --[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 14:34, 9 июль 2021 (UTC)
:: Hi @ [[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]], How can I send you my adress?-[[Ҡатнашыусы:Thecatcherintherye|Thecatcherintherye]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Thecatcherintherye|әңгәмә]]) 11:41, 10 июль 2021 (UTC)
== Даталарҙы яҙыу ==
* Шәхестең йәшәү йылдарын был формала (29.06. 1940-18.09. 2016) түгел, ә шулай: ([[27 август]] [[1913 йыл]] — [[7 октябрь]] [[2004 йыл]]) итеп яҙабыҙ. --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 14:46, 27 август 2021 (UTC)
* 112-се Башҡорт диаизияһында шулай яҙылды шикелле. Ярай, онотмаҫҡа кәрәк, рәхмәт! [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 10:59, 28 август 2021 (UTC)
== 10 октябрь 2021 йыл ==
Бөгөн сәғәт өстә (15:00) көтәм. Таңылыу апайға лә әйт әле. --[[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 06:10, 10 октябрь 2021 (UTC)
Подключиться к Zoom (учебный класс Онлайн ВикиШколы) https://us02web.zoom.us/j/86558601222?pwd=ZDU4WUMwL1Y1VVZ2TmZVeVJaM0FzZz09
Идентификатор конференции: 865 5860 1222 Код доступа: 287306
* Ур-ра! «Юбилярға - бүләк»кә 50 мәҡәлә яҙҙым! [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 13:45, 15 ғинуар 2022 (UTC)
== Иғтибар ==
(1932 — 21.06.2022) - шәхестең преамбулалағы йәшәү датаһын бары һеҙ генә шулай яҙыуҙы дауам итәгеҙ, һәр мәҡәләгеҙҙе төҙәтәм: тулыһынса итеп, "нуль внимания". Юрий Шатуновтағы кәрәкһеҙ тәҙәтмәләрегеҙҙе шулай уҡ кирегә әйләндереп сыҡтым, Квадрат йәйәләр - "матурлыҡ билгеһе" түгел, мәҡәлә башында яһалған бер йүнәлтмә етә... Йылдарҙы квадрат йәйәләргә (кәрәккәндә лә-кәрәкмәгәндә лә) алыу нимәгә ул? Шулай уҡ һәр мәҡәләгә автоматом == Шулай уҡ ҡарағыҙ == == Сығанаҡтар == кеүек нәмәләрҙе нейә ҡуяғыҙ ул? Википедия - һеҙҙең генә даирә түгел бит, тәү сиратта уны уҡыясаҡ кешене уйларға кәрәктер ул... Шунан: минең төҙәткәнде (башҡалар просто төҙәтмәй) иғтибар менән ҡараһағыҙ ине: мәҡәлә бүлектәренең күптән ҡабул ителгән тәртибе бар бит: иҫкәрмәне беренсе, һылтанманы - һуңға ҡуябыҙ...--[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 17:39, 23 июнь 2022 (UTC)
[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]], йылдарҙы һәр ваҡыт күгәртергә кәрәк ти инегеҙ түгелме ни? Хәҙер етмәһә ҡатмарлаштырып сығара башланы. Шулай ҡабул ителгән икән тием бит. Эске һылтанмалар йылдарға һәм айырым төшөнсәләргә (''малсылыҡ, игенселек, мәктәп'') гел ҡуйыла тип төҙәтәм. Ҡайһы саҡта ашығыс яҙыла ла, ике ҡатлы квадрат йәйәгә алынмай ҡалдырыла. Шуны ла төҙәтәм. Вики "минең даирәм" тигәндән эшләмәйем. Ундай амбиция менән интекмәйем. Еренә еткереп эшләргә тырышам, һәм гел әҙәр генә ишетәм. Берәй яҡшы һүҙ әйткән "юғары" һәм "аҡыллы" табылмай арағыҙҙа. Беҙҙең кеүек рядовойҙарһыҙ ни ҡылыр инегеҙ, уйлап ҡарағыҙ шуны ла. Йә йыш осрашып, арыу ғына йүнәлеш бирелгәне бармы берәй? [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 18:02, 23 июнь 2022 (UTC)
* Бында бер кем дә "яҡшы һүҙ ишетер өсөн" эшләмәй, маҡтауҙы кемдән көтәгеҙ һуң? Уҡытыусы булараҡ беләгеҙ бит - шыр хата йә насар мәҡәлә өсөн бер кем дә маҡтамаясаҡ. Бында мәктәптәге кеүек директор ҙа, кемдәрҙер күҙ алдына килтергәнсә - көтөүсе лә юҡ. Мин дә һеҙҙең кеүек үк рядовоймын, әммә ҡағиҙәләрҙе яҡшылап уҡыным, үҙемдән бер ни уйлап сығармайым. Башҡорт теленең дә,википедияның да ҡағиҙәләре көн дә үҙгәреп тормай, уларҙы үтәргә генә кәрәк. Шунан иң мөһиме: ниңә һуң хаталарығыҙҙы табып төҙәткәнем өсөн бар асыуығыҙҙы миңә яуҙырағыһҙ һуң - хаталары өсөн насар билдәһе ҡуйған уҡытыусыһына асыу белдергән насар уҡыусы кеүек. Минән башҡа берәйһе бармы хаталарҙы төҙәткән? Әллә мин дөрөҫ төҙәтмәйемме - миҫал килтерегеҙ... Йә ярар, яҙағыҙ бит тип хуплап-ҡуплап ултырыу заманы үтте лә инде, бында "яҙып ҡуйыу" МӨҺИМ ТҮГЕЛ, Ә УНЫ УҠЫУСЫ НИСЕК ҠАБУЛ ИТӘ, УҠЫЙ - ШУНЫҺЫ МӨҺИМ. «УЛ ВИКИПЕДИЯЛА ШЫР ХАТА БИТ» ТИГӘНДЕ МИҢӘ ЙЫШ ИШЕТЕРГӘ ТУРА КИЛӘ..! Минең дә ваҡыт күктән төшмәй бит- бер төҙәткән хатаны икенсе мәҡәлә тағы ҡабатлайығыҙ - ашығыс яҙыуығыҙ, үҙегеҙ әйткәнсә, кемгә кәрәк һуң - кем һеҙҙе ҡыуып тора... Аҡсаға конкурста ҡатнашағыҙ икән - урыҫса әйткәнсә, будьте добры, ҡағиҙәләрҙе һәм тел нормаларын боҙмағыҙ... Әллә нисә үҙегеҙгә яҙғандарҙы ҡолаҡҡа ла элмәгәнегеҙ өсөн бында яҙырға мәжбүр булдым... --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 18:36, 23 июнь 2022 (UTC)
[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] туған, мин үҙемде шыр хаталы яҙам тип иҫәпләмәйем. Бар башҡорт теленең үҙенсәлеген белмәй яҙған саҡтары ла. Күрһәм, мин дә төҙәтәм. Аҡса тип тә күҙ тонған юҡ. Теләп яҙам, файҙалы эш менән булам тип, дәртте һүндермәгеҙ, зинһар. == Шулай уҡ ҡарағыҙ == == Сығанаҡтар == == Әҙәбиәт == == Һылтанмалар == == Иҫкәрмәләр == {{иҫкәрмәләр}} - былар шул тәртиптә тора, һәм мин шулай ҡуйырға тырыштым. Һин тәнҡитләгәндән һуң, барыһын да теҙеп яҙмайым. == Иҫкәрмәләр == {{иҫкәрмәләр}} артта торһа, һәйбәт тип иҫәпләйем. Ауылдарҙы яҙғанда, Географик урын алда торһа, дөрөҫөрәктер? Шунан - Тарихы һ. б. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 19:06, 23 июнь 2022 (UTC)
* Һеҙ һаман үҙегеҙсә: «һәйбәт тип иҫәпләйем. Ауылдарҙы яҙғанда, Географик урын алда торһа, дөрөҫөрәктер?» Улар бит һеҙгә, миңә тиклем ҡағиҙа булараҡ яҙып ҡуйылған. Мин тәнҡитләмәйем, ә ҡағиҙә нигеҙендә төҙәтәм һәм һеҙҙе лә шул ҡағиҙәләрҙе үтәргә саҡырам, өгөтләйем хатта. Ә һеҙ үҙегеҙҙе генә уҡытыусыға һанап, бары тик үҙегеҙҙекен генә дөрөҫ тип иҫәпләйегеҙ... Улай булмай бит. Мәҫәлән, һеҙҙең Квадрат йәйә бары тик «зәңгәрләтеү» (матурайтыу тип тә әйткәйне бер апай) ҡуйыла тигән фекер дөрөҫ түгел бит. Ул - һылтанма, мәҡәләнең башында бер ҡуйыла һәм - бөттө, һәр осорағанға ҡуйыу - ябай орфографик хата!!! --[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 19:29, 23 июнь 2022 (UTC)
* [[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]], хәйерле иртә! Һуң шуны бына шулай ябай ғына итеп аңлатырға булмай инеме ни? Башта уҡ. Тимәк, тыуған йылы йә тормошондағы мөһим осоро бер тапҡыр һылтанма итеп ҡуйыла икән, башҡа ҡуймаһаң да ярай. [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 03:32, 24 июнь 2022 (UTC)
** Хәйерле иртә! Бына ошо [[Википедия:Ҡағиҙә һәм күрһәтмәләр]] һәм башҡа ҡағиҙәләр [[Википедия:Эске һылтанмалар]].--[[Ҡатнашыусы:Айсар|Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 04:29, 24 июнь 2022 (UTC)
== Категория:Проект:Башҡортостан ауылдары ==
Мәҡәләгә был категорияны ҡуйыу кәрәкмәй.--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 08:13, 19 июль 2022 (UTC)
* Ҡуяйым әле, тип тороп ҡуйып сыҡтым шул. Алып ташлармын [[Ҡатнашыусы:Akkashka|Akkashka]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Akkashka|әңгәмә]]) 08:26, 19 июль 2022 (UTC)
== Өлгө ==
Һеҙҙең мәҡәләләрҙе иҫкә алғанда тәңҡит итеп түгел, ә өлгә итеп әйтәләр (шул иҫәптән эшләнеп бөтмәгәндәрен дә). Элекке мәҡәләләрегеҙ араһында эшләнеп бөтмәгәндәре бар. Шуларҙы ҡарап сығығыҙ тип әллә нисә тапҡыр әндәшәм инде һуңғы йылдарҙа. --[[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 13:22, 21 август 2022 (UTC)
sillqq5am168y9aezeb2dh8mxmg8b2j
Леонов Евгений Павлович
0
100194
1150409
1054734
2022-08-22T06:04:43Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Театральный деятель
|Имя = Евгений Леонов
|Оригинал имени =
|Изображение = Евгений Леонов.jpg
|Ширина = 220px
|Описание изображения =
|Дата рождения = 2.09.1926
|Место рождения = [[Мәскәү]]
|Гражданство = {{USSR}} → {{RUS}}
|Профессия = {{актёр|СССР|Рәсәй|XX быуат}}
|Годы активности = [[1947]]—[[1994]]
|Дата смерти = 29.01.1994
|Место смерти = {{ВБУ|Мәскәү}}, [[Рәсәй]]
|Театр = К. С. Станиславский исемендәге Мәскәү драма театры, Владимир Маяковский исемендәге Мәскәү академия театры, «Ленком» театры
|Награды =
{{{!}} style ="background: transparent"
{{!}} {{Орден Ленина|1986}} {{!!}} {{Орден Знак Почёта|1967}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Народный артист СССР|1978}} {{!!}} {{Народный артист РСФСР|1972}} {{!!}} {{Заслуженный артист РСФСР|1959}} {{!}}{{!}} {{Государственная премия России|1992}} {{!}}{{!}} {{Государственная премия СССР|1976}} {{!}}{{!}} {{Государственная премия РСФСР имени братьев Васильевых|1981}} {{!}}{{!}} {{Премия Ленинского комсомола|1978}}
{{!}}}
}}
[[Файл:Russia-2001-stamp-Yevgeny Leonov.jpg|250px|мини|<center>Евгений Леонов<br />«Полосатый рейс» фильмында <center>]]
'''Леонов Евгений Павлович''' ([[2 сентябрь]] [[1926 йыл]] — [[29 ғинуар]] [[1994 йыл]]) — [[СССР]] һәм [[Рәсәй]]ҙең [[театр]] һәм кино актёры. СССР-ҙың халыҡ артисы ([[1978]]). СССР-ҙың ([[1976]]) һәм [[Рәсәй Федерацияһы]]ның ([[1992]]) дәүләт премиялары лауреаты. КПСС ағзаһы.
== Биографияһы ==
Евге́ний Па́влович Лео́нов 1926 йылдың 2 сентябрендә Мәскәүҙә авиазавод инженеры һәм йорт хужабикәһе ғаиләһендә икенсе бала булып тыуған. [[Бөйөк Ватан һуғышы]] башланғас, ни бары етенсе синыфты тамамлаған үҫмер ата-әсәһенең тәҡдиме менән авиация заводына токарь өйрәнсеге булып эшкә бара.
[[1941]] йылдың көҙөндә Евгений Серго Орджоникидзе исемендәге авиация техникумына уҡырға инә. Өсөнсө курста техникумды ташлай һәм Мәскәү эксперименталь театр студияһының драма бүлегенә китә. Уның менән ''«Ҙур театр»ҙың'' ([[рус теле|русса]] «Большой театр») билдәле балетмейстеры ''Ростислав Захаров'' етәкселек иткән була. [[1947]] йылда студияны тамамлай һәм Мәскәүҙең Дзержинский районындағы театрға эшкә алына. [[1948]] йылдан К. С. Станиславский исемендәге Мәскәү драма театры (Станиславский исемендәге театр) сәхнәһендә сығыш яһай.
[[1968]] йылдан Евгений Леонов — Владимир Маяковский исемендәге Мәскәү академия театры актёры. Бында ул үҙенең иң яҡшы ролдәренең береһен башҡара — рус даматургы Сергей Найдёновтың «Ванюшин балалары» («Дети Ванюшина») пьесаһы буйынса ҡуйылған спектаклдә Ванюшин-атай образын тыуҙыра. 1970-се йылдар башында актёр менән театрҙың художество етәксеһе Андрей Гончаров араһында аңлашылмаусанлыҡ тыуа: ул Леоновтың кинола төшөү арҡаһында йыш ҡына театрҙа булмауына күҙ йомоп ҡараһа ла, уның рекламала төшөүҙәрен ҡабул итмәй. Шул сәбәптән [[1974]] йылда Евгений Леонов Ленин комсомолы исемендәге Мәскәү дәүләт театрына (хәҙер «Ленком» театры) күсә<ref>[http://www.lenkom-bilet.su/actor-archive/evgeniy-leonov/|work=Легенды|publisher=Официальный сайт театра «Ленком»|{{V|14|09|2015}}]</ref>. Актёрҙың был сәхнәлә уйнаған иң яҡшы ролдәре: [[Антон Чехов]]тың «Иванов»ы, Всеволод Вишневскийҙың «Оптимистик трагедия»һында Вожак һәм Григорий Гориндың «Поминальная молитва» спектаклендәге ''Тевье''. Был роле өсөн Евгений Леонов [[1992]] йылда [[Рәсәй Федерацияһы]]ның дәүләт премияһына лайыҡ була<ref>[http://www.peoples.ru/art/cinema/actor/leonov/index2.html Евгений Леонов / Evgeniy Leonov]</ref>.
[[1988]] йылда [[Германия]]лағы гастроль барышында киң инфаркт һөҙөмтәһендә актёр клиник үлем кисерә. Ашығыс операциянан һуң 16 тәүлек ''комала'' (тәрән йоҡоға оҡшаған иҫһеҙ хәлдә) була. Сәхнәгә дүрт айҙан һуң ғына сыға ала<ref>{{cite web|url=http://www.rusactors.ru/l/leonov_e/index.shtml|title=Леонов Евгений - Биография - Актеры советского и российского кино|accessdate=2013-01-21|archiveurl=http://www.webcitation.org/6E7DhHhAf|archivedate=2013-02-02}}</ref>.
Евгений Павлович Леонов [[1994]] йылдың [[29 ғинуар]]ында 68-се йәшендә «Поминальная молитва» спектакленә барырға йыйынғанда тромб ысҡыныуҙан вафат була. Мәскәүҙең ''Новодевичье'' зыяратында ерләнгән.
== Кинолағы ролдәре ==
Массовкаларҙа ҡатнашыуын иҫәпкә алмағанда, Евгений Леонов [[1954]] йылда эпизодик роль менән режиссёр Владимир Немоляевтың «Диңгеҙ һунарсыһы» («Морской охотник») фильмында тәүге тапҡыр киноға төшә<ref>http://www.belousenko.com/books/art/leonov_letters.htm Письма к сыну</ref>. Актёрҙар һайлау менән шөғөлләнгән икенсе режиссёр Георгий Натансон Леоновты Станиславский исемендәге театр сәхнәһендә «Дни Турбиных» спекталендә уйнағанда күреп ала һәм уға кок (карап ашнаҡсыһы) ролен тәҡдим итә. Леонов ризалаша һәм фильмға
раҫлана<ref name ="natanson">{{книга
|автор = Георгий Натансон
|заглавие = 320 страниц про любовь и кино
|ссылка =
|место = М
|издательство = АСТ
|год = 2012
|страниц = 320
|isbn = 978-5-271-45653-4
}}</ref>.
Евгений Леонов ''«Полосатый рейс»'' фильмы экрандарға сыҡҡандан һуң киң билдәлелек ала. Артабан «Зигзаг удачи» ([[1969]]), «Джентльмены удачи» ([[1971]]), «Большая перемена» ([[1972]]), «Афоня» ([[1975]]), «Обыкновенное чудо» ([[1978]]), «Осенний марафон» ([[1979]]), «Кин-дза-дза» ([[1986]]), «Паспорт» ([[1990]]) һәм башҡа бик күп фильмдарҙа уның һәләте тулы кимәлдә асыла.
Сәхнә оҫтаһының [[Мультипликация|мультфильмдарҙы]] тауышлы итеү буйынса эшмәкәлеге лә маҡтауға лайыҡ. [[1969]]—[[1972]] йылдарҙа Евгений Леонов тауышы менән һөйләгән Винни-Пухтан башлап тағы ла өс тиҫтәгә яҡын мультипликацион фильм бер нисә быуын төрлө йәштәге тамашасыларҙың һөйөүен яулаған<ref>''Капков С.'' [http://www.kinozapiski.ru/ru/article/sendvalues/874/ Мастера дураковаляния. Фрагменты ненаписанной книги] [http://www.kinozapiski.ru/ru/no/sendvalues/43/ Киноведческие записки № 80, 2006]</ref>.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}
== Һылтанмалар ==
{{Навигация
|Тема=Евгений Леонов
|Викицитатник=ru:Евгений Леонов
|Викисклад = Category:Yevgeny Leonov
}}
* [http://www.eugene-leonov.ru/ Сайт о Евгении Леонове]
* [http://www.nashfilm.ru/kinostars/707.html Евгений Леонов — извечный поиск себя] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070912132937/http://www.nashfilm.ru/kinostars/707.html |date=2007-09-12 }}
* [http://www.peoples.ru/art/cinema/actor/leonov/index2.html Подробная биография Леонова]
* [http://www.animator.ru/db/?p=show_person&pid=143 Леонов, Евгений Павлович] в базе данных «Аниматор.ру»
* [http://www.russiancinema.ru/names/name520/ Евгений Леонов — Энциклопедия отечественного кино]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.ria.ru/photolents/20110902/424511310.html «Обыкновенное чудо» Евгений Леонов]
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:СССР актёрҙары]]
[[Категория:Рәсәй актёрҙары]]
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]
[[Категория:XXI быуат актёрҙары]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
rmlkfntmmx1lx6hed0hu9dhzojq2znq
Джоан Кроуфорд
0
102955
1150430
1070431
2022-08-22T09:59:41Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Кинематографист
|имя = Джоан Кроуфорд
|оригинал имени = Joan Crawford
|изображение = JoanCrawford-colour.jpg
|ширина = 230px
|описание изображения = <small>Студийное фото 1948 года</small>
|имя при рождении = Люсиль Фэй Лесюр
|дата рождения = 23.3.1904
|дата смерти = 10.5.1977
|место рождения = {{МестоРождения|Сан-Антонио}}, [[АҠШ]]
|место смерти = {{МестоСмерти|Нью-Йорк}}, [[АҠШ]]
|профессия = актриса
|годы активности = 1925—1974
|направление =
|киностудия =
|награды =
}}
'''Джоан Кроуфорд'''<ref>рус текстарында киң ҡулланылған фамилия тапшырмаһы; теүәл тапшырма — ''[http://inogolo.com/query.php?qstr=Crawford&key=1 Кроуфорд]''</ref> ({{lang-en|Joan Crawford}}, [[23 март]] [[1904 йыл]]<ref>Нәҡ ошо дата Кроуфордтың ҡәбер ташында күрһәтелгән</ref> — [[10 май]] [[1977 йыл]]) — [[АҠШ|Америка]] кино актёры, 1930-сы йылдарҙа популярлығы буйынса [[Марлен Дитрих]] һәм [[Грета Гарбо]] менән көнәркәш булған.
1946 йылда Кроуфорд Америка киносәнғәт институты тарафынан иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле өсөн [[Оскар]]ға лайыҡ була һәм AF версияһы буйынса 100 йыл эсендә 100 иң бөйөк кино йондоҙҙары исемлегенә инә.
== Биографияһы ==
Люсиль Фэй Лесюр ({{lang-en|Lucille Fay LeSueur}}) 23 мартта [[Техас]] штатының [[Сан-Антонио]] ҡалаһында тыуған. Кроуфордтың тыуған йылы аныҡ ҡына билдәле түгел, мәғлүмәттәр төрлө. Буласаҡ актрисаның 1904 йылдан алда һәм 1908-сы йылан һуңыраҡ тыумағаны ғына билдәле.
Уның ата — әсәһе бала тыуғанға тиклем уҡ айырылышҡан булған. Нисек кенә булмаһын, Люсиль артабанғы тормошонда бер нисә мәртәбә кейәүгә сыҡҡан әсәһе тәриәһендә үҫә.
[[1920-се йылдар]] башында Люсиль [[Миссури (штат)|Миссури]] штаты Колумбия ҡалаһындағы Стивенс-колледж (Stephens College) колледжына уҡырға инә, әммә тиҙ арала уҡыуҙы ташлай. Осраҡлы урындарҙа ла эшләй, шул иҫәптән супермаркет эскалаторы операторы булып та. Люсиль бала саҡтан бейеүсе булырға хыяллана, дәрестәр ҙә ала, бейеү конкурстарында даими ҡатнашып бара. 1923 йылда Люсиль [[Канзас-Сити (Канзас)|Канзас-Ситила]] эстрада башҡарыусылары һәүәҫкәр конкурсында еңеү яулай.
Ошо еңеүҙән һуң ул сығыш яһар өсөн [[Чикаго]], [[Детройт]] һәм [[Нью-Йорк]] клубтарына сығып китә.
1925 йылдың иң башында Люсиль [[Голливуд]]та бәхет эҙләргә була һәм шундуҡ «Һылыуҡайҙар» («Красавицы») фильмында роль ала. Ул «[[Metro-Goldwyn-Mayer|Metro-Goldwyn Pictures]]» студияһы менән килешеү төҙә һәм студия талабы буйынса «Джоан Кроуфорд» псевдонимын ала. Был периодтағы фильмдар араһында ул ҡатнашҡан Гарри Эдвардстың «Берәҙәк, берәҙәк, берәҙәк» («Бродяга, бродяга, бродяга») (1926) комедияһы, [[Броунинг Тод|Тода Броунингты]]ң «Неизвестный» (1927) драмаһы ҡыҙыҡһыныу уята.
Ысын танылыш уға тик «Беҙҙең бейеүсе ҡыҙҙар» («Наши танцующие дочери») (1928) фильмында төп ролде башҡарғандан һуң килә. Был фильмдан һуң тағы ла бер нисә уңышлы фильмдары була. Тауышлы киноның барлыҡҡа килеүе Кроуфордтың карьераһына кире йоғонто яһамай, сөнки ул бик көслө, сағыу тауышлы була.
Кроуфорд өсөн беренсе тауышлы фильм булып «Үпкәсел» («Недотрога») (1929) фильмы тора. Был фильмда ул бер нисә йыр башҡара.
1929-се йылдан 1933 йылға тиклем ул актёр һәм Икенсе Донъя һуғышы буласаҡ геройы кесе [[Фэрбенкс Дуглас (младший)|Дуглас Фэрбенкста]] кейәүҙә була. Айырылышыу сәбәбе булып Клоуфордтың билдәле артист [[Гейбл Кларк|Кларк Гейбл]]<ref>[http://www.legendaryjoancrawford.com/douglasfairbanksjr.html «Легендарная Джоан Кроуфорд»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150222135428/http://www.legendaryjoancrawford.com/douglasfairbanksjr.html |date=2015-02-22 }}{{ref-en}}</ref> менән мауығып китеүе тора. 1930-сы йылдарҙа Кроуфордтың карьераһы бик уңышлы үҫешә, ул "MGM"студияһында иң билдәле артистар араһына инә һәм уның өсөн бик мөһим булған «Украденные драгоценности» (1931), «Гранд-отель» (1932), «Сэйди Макки» (1934), «Только без дам» (1935) һәм «Любовь на бегу» (1936) фильмдарында төшә. {{книга
|автор = Robin Allan
|заглавие = Il était une fois Walt Disney : Aux sources de l'art des studios Disney Aller à : Navigation, rechercher
|страницы = 200
|isbn = 2-7118-5013-7
}}</ref>.
1943 йылда Джоан Кроуфорд «MGM»-ды ташлап китә, сөнки студия уға уның талаптарына ярашлы ролдәр тәҡдим итмәй башлай һәм «[[Warner Bros.|Warner Brothers]]»-ҡа күсә. Был студия менән хеҙмәттәшлеге актрисаға «[[Милдред Пирс]]» (1945) фильмында төп роле өсөн берҙән — бер «[[Оскар (премия)|Оскар]]» премияһын алып килә. Артабанғы тормошонда ул тағы ла ике номинацияға лайыҡ була, әммә башҡа премиялар ала алмай һәм 1950-се йылдарҙан алып фильмдарҙа ла төшөүе һирәгәйә бара. 1956 йылда ул дүртенсе мәртәбәгә кейәүгә сыға — был юлы [[PepsiCo]] компания директорҙар Советы рәйесе Альфред Стилға. Уның вафатынан һуң , 1959 йылда , Кроуфорд һирәкләп булһа ла фильмдарҙа төшөүен дауам итә, компанияла 1959 йылға тиклем пресс — хеҙмәт етәксеһе булып эшләй.
Иң һуңғы эре ролен актриса «Что случилось с Бэби Джейн?» (1962) психологик триллерҙа башҡарҙы. Был триллерҙа ул үҙенең электән йәне һөймәгән [[Бетти Дэвис|Бетт Дэвис]] менән уйнай. 1977 йылдың 10 майында Джоан Кроупфорд үҙенең [[Манхэттен]] квартираһында<ref>{{citeweb|url=http://news.google.com/newspapers?nid=rwEhk56xNqMC&dat=19770511&printsec=frontpage&hl=en|title=Heart Attack Claims Actress Joan Crawford|publisher=''Lakeland Ledger''|date=11 мая 1977|lang=en|accessdate=2013-8-22}}</ref> йөрәк сиренән ҡапыл вафат була. Ул ваҡытта ул оҙайлы ваҡыт [[ашҡаҙан аҫты биҙе рагы]] менән яфаланған. Кроуфордты кремациялайҙар, уның көлөн Фэрнклифф зыяраты ерләнә.
Йыл ярымдан һуң уның эйәрсен ҡыҙы «Дорогая мамочка» исемле хәтерләүҙәр китабын донъяға сығара. Был китапта ул Кроуфордты бик йәмһеҙ итеп һүрәтләй. Китап күп бәхәс тыуҙырҙы һәм бестселлер булып китә. 1981 йылда китап буйынса фильм төшөрөлә, Кроуфорд ролен [[Данауэй Фэй|Фэй Данауэй]] башҡара.
== Ҡыҙыҡлы факттар ==
[[Файл:Joan Crawford in Whatever Happened to Baby Jane trailer2.jpg|thumb|Джоан Кроуфорд «Что случилось с Бэби Джейн?» (1962) фильмында]].
* «Все целуют невесту» (1942) фильмында Кроуфорд [[Кэрол Ломбард]] уйнарға тейеш булған ролде уйнай. Был ролде ул Ломбардтың армия фондына аҡса йыйыу туры үткәргән саҡта авиаһәләкәттә һәләк булғанынан һуң уйнарға риза була. Бөтә гонорарын Кроуфорд [[Ҡыҙыл тәре һәм Ҡыҙыл ярым ай Халыҡ-ара хәрәкәте|Красный крест]]ҡа тапшыра. Хатта ул бер агентты ошо аҡсанан үҙенә тейешле тип һанаған аҡсаны алып ҡалғаны өсөн эштән сығара.
* Кроуфорд үҙен һәр фанатҡа яуапты шәхсән яҙырға яуаплы тип һанаған. Фанаттарына ул автографтарын ебәргән. Күп йылдар дауамында ошо шөғөл уның буш ваҡытын алған. Үҙенең Стивенс — колледждағы класташтарына ғына ул быны эшләмәгән, сөнки улар Кроупфордты уҡыу ваҡытында бик ыҙалатҡандар.
* Кроуфордта таҙалыҡ манияһы булған. Ул ун минут һайын ҡулдарын йыуған һәм ҡунаҡтар артынан фланель сепрәк менән улар ҡағылған урындарҙы һөртөп йөрөгән; ул сигареттарҙы үҙенең пачкаһынан ғына тартҡан. Ҡайһы отелдә туҡталһа ла, иң зауыҡлыларҙа ла шул иҫәптән, ванналарҙы үҙе йыуған. Сантехник уның өйөндә унитаз ҡуйғандан һуң файҙаланғанын белеп ҡалғас, унитазды ғына түгел, бөтә канализация торбаларын да алыштыртҡан. * Джоан Кроуфорд Голливуд Дан аллеяһында (1752 Vine Street) йондоҙ ҡуйыуға лайыҡ була.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}
== Һылтанмалар ==
* [http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0323.html Некролог] «''The New York Times''» (11 май, 1977){{ref-en}}
* [http://joancrawfordbest.com/ Сайт, посвящённый Джоан Кроуфорд]{{ref-en}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
{{DEFAULTSORT:Кроуфорд, Джоан}}
[[Категория:Алфавит буйынса актрисалар]]
[[Категория:АҠШ кинематографы актрисалары]]
[[Категория:XX быуат актрисалары]]
[[Категория:Вестерндар актёрҙары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Артистар псевдонимдары]]
[[Категория:Сесил Б. Де Милль премияһы лауреаттары]]
4b4ndkte3pac13z7m51wxoaldbmng3c
Клодетт Колбер
0
107784
1150429
966733
2022-08-22T09:59:17Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Кинематографист
|имя = Клодетт Колбер
|оригинал имени = Claudette Colbert
|изображение =
|ширина = 240px
|описание изображения = <small> 1930 йылдарҙағы студия фотоһы </small>
|имя при рождении = Эмили Шошуа
|профессия = {{актриса|АҠШ кинематографы}}
|годы активности = 1923—1987
}}
'''Клодетт Колбер''' (''Claudette Colbert'', {{Дата|13|09|1903|1}}, Сен-Манды, [[Франция]] — {{Дата|30|07|1996|1}}, Speightstown (ингл.), Спайтстаун (рус.), {{ВафатБулыуУрыны|Барбадос|Барбадоста}}) — [[Америка Ҡушма Штаттары|Америка]] актёры, «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» һәм «[[Алтын глобус]]» премиялары эйәһе, 1930 йылдарҙың күренекле комедия актёрҙарының береһе тип танылған.
== Биографияһы ==
Клодетт Колбер, ҡыҙ фамилияһы Эмили Шошуа ({{Lang-fr|Émilie Chauchoin}}), [[Франция]]ның Иль-де-Франс регионы Сен-Манде ҡалаһында тыуа, уның бала сағы, ата-әсәләре 1906 йылда күсеп китеү сәбәпле, [[Нью-Йорк]]та үтә.
Атаһы, банкир Жорж Клода, әсәһе кондитер, Жанна Лоу Шошуан. Колберҙың шулай уҡ өлкән ағаһы Шарль Огюст Шошуан (1898—1971) була. Ғаиләлә француз теле менән бер рәттән француз-инглиз тамырҙарына эйә булған Клодеттың оләсәһе Мари Августина Лева арҡаһында инглиз теле лә ҡулланыла. Клодеттың ата-әсәһе 1906 йылда [[Нью-Йорк]]ҡа күскәндә Клодеттҡа өс йәш була, Клодетт Вашингтонда Ирвинг мәктәбен тамамлай. Инглиз теле уҡытыусыһы Алиса Россеттер уға ҙур булмаған телмәр етешһеҙлегенән ҡотолорға ярҙам итә, ә һуңынан театр постановкаһы өсөн тыңлауҙарҙа ҡатнашырға саҡыра. 14 йәшендә Клодетт «Provincetown Playhouse» театры сәхнәһендә «Вдовья вуаль» пьесаһында үҙенең беренсе ролен башҡара.
Мәктәпте тамамлағас, Колбер Студент сәнғәте лигаһына стенографист булып уҡырға инә һәм уҡыуын түләр өсөн параллель рәүештә кейем-һалым магазинында эшләй. Башта ҡыҙ модельер карьераһы тураһында хыяллана, ул һүрәтте яҡшы төшөрә, әммә драматург Энн Моррисон лекцияларынан һуң актриса карьераһы тураһында едти уйлана башлай. Бер формаль булмаған кисәнән һуң Моррисон уға үҙенең «Дикие Уэскоттсы» спектаклендә ролдәрҙең береһен башҡарырға тәҡдим итә, спектаклде 1923 йылда Бродвей сәхнәһендә ҡуялар. Сәхнә исеме Клодетт Колбер аҫтында ҡыҙ тик 1925 йылда ғына сығыш яһай башлай. Колбер фамилияһын һайлау осраҡлы булмай, был әсәһе яғынан өләсәһенең ысын фамилияһы була. Клодеттың ағаһы, Чарльз Уэндлинг, күп йылдар дауамында актрисаның агенты һәм менеджеры сифатында эшләй.
=== Карьераһы ===
Клодеттың актёр карьераһы [[1920-се йылдар|1920 йылдарҙа]] Бродвейҙа башлана, һуңынан телһеҙ кинола дауам ителә, артабан ул бер ниндәй ҡытыршыҡлыҡһыҙ тауышлы фильмдарға эләгеп китә.
Америкала Бөйөк депрессия осоронда Бродвейҙың күп театрҙары ябыла, һәм шул саҡта Клодетт кинола төшөргә ҡарар итә. Клодетт Франк Капраның «Ни за какие коврижки» (1927) фильмында тәүге тапҡыр сығыш яһай. Әммә актрисаның кинематография эштәре уңышҡа өлгәшмәй. Бынан тыш уңышһыҙлыҡтар аҙым һайын осрап тора, шул сәбәпле актрисаның ныҡ күңел төшөнкөлөгө башлана, һәм ул кинонан китергә йыйына. Әммә 1929 йылда актрисаның тормошо икенсе юҫыҡта китә.
Популярлыҡ Колберға 1920 йылдар аҙағында − 1930 йылдар башында, уның «Леди алдаша» (1929) фильмындағы героиняһы — үҙенән күпкә өлкәнерәк иргә хайран ҡалған һатыусы һәм үҙенең етәксеһенә ғашиҡ сәркәтипте уйнаған «Һөйәркәләр араһындағы намыҫ» (1931) кеүек фильмдары менән, килә. Кольбер был йылдарҙа — ҡыҫҡа итеп ҡырҡылған ҡара сәсле һәм айырылып торған макияжлы хәтәр ҡатын. Был бигерәк тә уның Сесиль Де Миллдәге эштәрендә: шәрә килеш һөттә йыуынған императрица Поппеи «Тәре билдәһе» (1932) йәки "Клеопатра"ла (1934) Мысыр батшабикәһе Клеопатра ролдәрендә төҫмөрләнә.
1934 йылдан һуң уның образы үҙгәрә — инде ул блондинка һәм ул — өлгөлө ҡатын һәм хужабикә ролдәрендә сығыш яһай башлай. Колбер башлыса "Paramount Pictures"та киноға төшә һәм ваҡыт үтеү менән АҠШ -тың иң юғары хаҡ түләнмәле актрисаһы булып китә. Уның иң сағыу һәм билдәле роле Фрэнк Капраның «Был бер мәл төндә булды» (1935) күңелле комедияһындағы артыҡ иркәләп боҙолған вариҫ ҡатын — ҡыҙ Элли Эндрюс роле булып ҡала, ошо роль өсөн ул «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]»ға лайыҡ була. Колбер тағы ла ике тапҡыр Киноакадемия премияһына номинацияға индерелә, был юлы «Шәхси донъялар» (1936) һәм «Һеҙ киткәндән бирле» (1945) фильмдарындағы драматик ролдәре өсөн.
1950 йылдар аҙағына уның кинокарьераһы аҫҡа ҡарай тәгәрәй башлай. 1961 йылда ул ҙур экранға һуңғы тапҡыр «Пэрриш» фильмында сыға. Артабан ул үҙенең карьераһын Англияла һәм АҠШ -та театр сәхнәләрендә дауам итә, шулай уҡ бер — ике тапҡыр телевидениела күренә. 1971 йылда актрисаның туғаны Чарльз Уэнлинг вафат була.
=== Шәхси тормошо ===
Клодетт ике тапҡыр никахта була. Беренсе тапҡыр 1928 йылда актриса актёр һәм режиссёр Норманн Фостерға кейәүгә сыға, ул уның менән Бродвейҙа «Баркер» постановкаһында ҡатнаша. Был никах шул ваҡыт өсөн ғәҙәти булмай. Улар айырым йәшәй, һәм быны актрисаның әсәһенә кейәү оҡшамай тип аңлаталар. Клодетт әсәһе менән йәшәй, ә әсәһе Фостерға уларҙың йортона килеүҙе тыя. 1935 йылда шундай мөнәсәбәттәрҙе күтәрә алмай, актёрҙар айырылыша. Ошо уҡ йылда Кольбер ҡабаттан кейәүгә сыға. Был юлы Лос-Анджелестан хирург Джоэл Прессманға. Джоэл менән Клодетт никахта 33 йыл йәшәйҙәр. 1968 йылда Прессман ҡапыл ғына бауыр шешенән вафат була.
Ире вафат булғандан һуң кинола төшөүҙән һәм сәхнәлә сығыш яһауҙан туҡтап, актриса [[Барбадос]]ҡа, [[Спайтстаун]] ҡалаһына йәшәргә күсә, унда вафатына тиклем йәшәй. Клодетт Колбер 1996 йылдың 30 июлендә, бер нисә инсульт үткәргәндән һуң, 92 йәшендә вафат була. Актриса шунда уҡ, Барбадоста, Изге Петр ҡорамының Спайтстаун зыяратында ерләнә. Клодеттың балалары булмай. Мөлкәтен Клодетт һуңғы өс йылда үҙен ҡараған әхирәте Хелен О’Хэгенға ҡалдыра.
Колбер, Кеннеди-үҙәктең ижади ҡаҙаныштары өсөн бирелә торған премия, Сара Сиддонс йәмғиәте наградаһына лайыҡ була.
Киноға индергән өлөшө өсөн Клодет Колбер Голливуд-бульвар, 6812 Голливуд даны аллеяһында йондоҙға лайыҡ була. 1999 йылда ул 12-се һаны аҫтында AFI версияһы буйынса 100 бөйөк кино йондоҙҙары исемлегенә индерелә.
== Һайланған фильмографияһы ==
* 1927 — Майк мөхәббәте хаҡына / ''For the Love of Mike''
* 1929 — Леди алдаша / ''The Lady Lies''
* 1931 — Мөхәббәт һәм намыҫ / ''Honor Among Lovers''
* 1931 — Йылмайыусы лейтенант / ''The Smiling Lieutenant''
* 1933 — Төнгө йырсы (Сентименталь йырсы) / ''Torch Singer''
* 1934 — Дүрт ҡото алынған / ''Four Frightened People''
* 1934 — Тормош имитацияһы / ''Imitation of Life''
* 1934 — Был бер мәл төндә булды / ''It Happened One Night''
* 1934 — Клеопатра / ''Cleopatra''
* 1935 — Шәхси донъялар / ''Private Worlds''
* 1935 — Ул кейәүгә хужаға сыҡты / ''She Married Her Boss''
* 1938 — Ҡүк Һаҡалдын һигеҙенсе ҡатыны / ''Bluebeard’s Eighth Wife''
* 1939 — Заза / ''Zaza''
* 1939 — Мохок үҙәне барабандары/ ''Drums Along the Mohawk''
* 1939 — Был мөғжизәле донъя / ''It’s a Wonderful World''
* 1940 — Ығы — зығылы ҡала / ''Boom Town''
* 1940 — Мөхәббәтем минең, уян / ''Arise, My Love''
* 1943 — Ғорурлыҡ, юҡһыныу һәм юғалтыуҙар аша / ''So Proudly We Hail!''
* 1944 — Һеҙ киткәндән бирле / ''Since You Went Away''
* 1945 — Килеп китә торған ҡатын / ''Guest Wife''
* 1946 — Серле йөрәк / ''The Secret Heart''
* 1947 — Булдыҡһыҙ кеше һәм мин / ''The Egg and I''
* 1948 — Йоҡла, минең мөхәббәтем / ''Sleep, My Love''
* 1949 — Һатыуға кәләш / ''Bride for Sale''
* 1950 — Йәшерен ярһыу / ''The Secret Fury''
* 1951 — Әйҙә, быны асыҡ итеп эшләйек / Let’s Make It Legal
* 1952 — Плантатор ҡатыны / ''The Planter’s Wife''
* 1954 — Яҙмыштар / ''Destinées''
* 1954 — Версаль серҙәре / ''Si Versailles m'était conté''
* 1961 — Пэрриш / ''Parrish''
== Наградалары һәм номинациялары ==
=== Наградалары ===
* 1935 — «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» премияһы — «Был бер мәл төндә булды» фильмындағы иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле өсөн
* 1988 — «[[Алтын глобус]]» премияһы — мини — сериал, телесериал һәм телефильмдарҙа икенсе пландағы иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «Ике миссис Грэнвилль» телефильмы өсөн
=== Номинациялары ===
* 1936 — "Оскар"премияһы — иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «Шәхси дөньялар» фильмы өсөн
* 1945 — «Оскар» —"Һеҙ киткәндән бирле" фильмындағы иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле өсөн
* 1987 — «Эмми» премияһы— мини — сериал, телесериал һәм телефильмдарҙа икенсе пландағы иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «Ике миссис Грэнвилль» телефильмы өсөн
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}
== Һылтанмалар ==
* {{Ibdb|35788|Клодетт Колбер}}(инг.)<span> </span>''Internet Database Broadway'' сайтында
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:АҠШ театры актрисалары]]
[[Категория:Голливудтың дан аллеяһы]]
[[Категория:Комик ҡатын-ҡыҙҙар]]
[[Категория:АҠШ комиктары]]
[[Категория:«Алтын глобус» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
ks4z796k5csjxz743s8b0ji4yhno4vo
Коди Кристиан
0
110995
1150418
1066761
2022-08-22T06:14:07Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{rq|style}}
{{Кинематографист|Тыуған көнө=15.04.1995|Тыуған урыны=АҠШ|Изображение=Cody Christian SDCC 2015.jpg}}
'''Коди Аллен Кристиан''' (инг. ''<span lang="en">Cody Allen Christian</span>''; род. [[15 апрель]] [[1995 йыл|1995]], [[АҠШ]]) — америка актеры. Иң популяр ролдәре — «Милые обманщицы» телесериалында Майк Монтгомери<ref>{{Cite web|url=http://hollywoodlife.com/celeb/cody-christian/|title=Cody Christian|author=Avery Thompson|date=2015-07-17|publisher=Hollywoodlife.com|lang=en-US|accessdate=2016-08-24}}</ref> һәм роль «Волчонок» телесериалында Тео Рэйкен<ref name="autogenerated1">{{Cite web|url=http://hollywoodlife.com/2015/02/10/cody-christian-teen-wolf-cast-season-five-pretty-little-liars/|title=Cody Christian In ‘Teen Wolf': ‘Pretty Little Liars’ Hunk Joins 5th Season|author=Julianne Ishler|date=|work=Hollywoodlife|accessdate=July 10, 2015}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150715085530/http://hollywoodlife.com/2015/02/10/cody-christian-teen-wolf-cast-season-five-pretty-little-liars/ |date=July 15, 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hollywoodlife.com/2015/08/24/teen-wolf-finale-spoilers-theo-malia-connection-cody-christian-interview/|title=‘Teen Wolf’ Finale: Game-Changing Reveals, Theo & Malia’s ‘Connection’ & More Scoop|author=Avery Thompson|date=2015-08-24|publisher=Hollywood Life|accessdate=2016-08-24}}</ref>.
== Карьераһы ==
Кристиан Аринын Монтгомериның ҡустыһын уйнаған, Майк тип, телесериалда «[[Милые обманщицы (телесериал)|Милые обманщицы]]», [[Freeform]]<ref>{{Cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/live-feed/pretty-little-liars-cody-christian-772206|title='Pretty Little Liars' Star on Mike and Alison's Shocking Storyline, "Crazy" Finale|author=Ryan Gajewski|date=FEBRUARY 10, 2015|publisher=[[The Hollywood Reporter]]|accessdate=2016-08-24}}</ref> каналында күрһәтелә. Ул эпизод рольдарҙы уйнаған телесериалдарҙа «[[Вернуться к вам]]», «[[Настоящая кровь]]» и «[[Анатомия страсти]]». 2011 йылда «[[Ирландец (фильм)|Ирландец]]» тип фильмда төшкән, ә 2013 йылда баш роль алды комеди-фильмда «[[Очень голодные игры]]»<ref>{{Cite web|url=http://deadline.com/2013/07/hunger-games-spoof-the-starving-games-november-releas-550097/|title=‘Hunger Games’ Spoof ‘The Starving Games’ Sets November Release Ahead Of ‘Catching Fire’|author=Jen Yamato|date=2013-07-26|publisher=[[Deadline.com]]|lang=en-US|accessdate=2016-08-24}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hollywoodlife.com/2013/11/08/cody-christian-the-starving-games-interview/|title=‘The Starving Games’: Cody Christian Previews His Twisted Take On Peeta|author=Andy Swift|date=2013-11-08|publisher=Hollywood Life|accessdate=2016-08-24}}</ref>. Коди 5-се сезонда «[[Волчонок (телесериал)|Волчонок]]» килеп сыҡты, Тео Рэйкен тип уйнаны<ref name="autogenerated1"/><ref>{{Cite web|url=http://zap2it.com/2015/02/teen-wolf-brings-pretty-little-liars-cody-christian-into-the-pack/|title='Teen Wolf' brings 'Pretty Little Liars'' Cody Christian into the pack|author=MEGAN VICK|date=2015-02-11|publisher=zap2it|lang=en-US|accessdate=2016-08-24}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160821195310/http://zap2it.com/2015/02/teen-wolf-brings-pretty-little-liars-cody-christian-into-the-pack/ |date=2016-08-21 }}</ref>.
== Фильмографияһы ==
====== Фильмдар ======
{| class="wikitable"
!Йыл
!Исеме
!Тыуған исеме
!Роли
!Иҫкәрмәләр
|-
| rowspan="2" |2006
|Томми Кюгларҙын тайналары
|''The Profound Mysteries of Tommy Kuglar''
|Йәш Томми Кюглер
|Кескәй фильм
|-
|Корн-Дог Толерантности
|''Corndog of Tolerance''
|Малай
|Кескәй фильм
|-
|2009
|Суррогаттар
|''[[Surrogates]]''
|Малай Кантер
|
|-
|2011
|Ирландец
|''[[Kill the Irishman]]''
|Йәш Денни Грин
|
|-
|2013
|Бик асыҡҡан уйындар
|''[[The Starving Games]]''
|Питр Меларки
|
|-
| rowspan="2" |2015
|Һыу астында
|''Submerged''
|Дилан
|
|-
|Һайуан үтереү
|''Killing Animals''
|Роберто
|
|-
|2017
|Милләт үтереү
|Assassination Nation
|
|
|}
===== Телевидениеһы =====
{| class="wikitable"
!Йыл
!Исеме
!Тыуған исеме
!Роли
!Иҫкәрмәләр
|-
| rowspan="2" |2007
|Күңелден хәле
|''[[State of Mind (TV series)|State of Mind]]''
|Адам
|
|-
|Һиңә ҡайтырға
|''[[Back to You (TV series)|Back to You]]''
|Ксандер Таккер
|"Хулиган Грейси" (season 1, episode 6)
|-
|2008
|Ысын Ҡан
|''[[True Blood]]''
|Кыскырған малай
|"Sparks Fly Out" (season 1, episode 5)
|-
|2010
|Страстьтың анатомияһы
|''[[Grey's Anatomy]]''
|Бред Уолкер
|"State of Love and Trust"(season 6, episode 13)
|-
|2010
|Сибәр Бәләкәй Алдаҡсылар
|''[[Pretty Little Liars (TV series)|Pretty Little Liars]]''
|Майк Мантгомери
|Recurring role (seasons 1–2, 4–6)
|-
| rowspan="3" |2012
|Подопытныйҙар
|''[[Lab Rats (U.S. TV series)|Lab Rats]]''
|Кэван
|"Crush, Chop, and Burn, Part I" (season 1, episode 1)
|-
|Матур кешеләр
|''Beautiful People''
|Кайл
|Unsold television pilot<sup>[[Cody Christian#cite note-10|[10]]]</sup>
|-
|Следствие по телу
|''[[Body of Proof]]''
|Грег Люкс
|"Home Invasion" (season 2, episode 16)
|-
| rowspan="2" |2013
|Остин менән Элли
|''[[Austin & Ally]]''
|Эллиот
|"Campers & Complications" (season 2, episode 9)
|-
|Сверхвоины
|''[[Supah Ninjas]]''
|Флинт Фостер
|"Flint Forster" (season 2, episode 2), "Finding Forster" (season 2, episode 9), "Spring Fling" (season 2, episode 12)
|-
|2014
|Ох, уж этот папа
|''[[See Dad Run]]''
|Эван
|"See Dad Roast the Toast" (season 2, episode 15)
|-
|2015-17
|Волчонок
|''[[Teen Wolf (2011 TV series)|Teen Wolf]]''
|Тео Райкен
|Recurring role (seasons 5 and 6)
|}
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{IMDb name|2421367|Коди Кристиан}}(англ.)<span> на сайте </span>Internet Movie Database
* {{Twitter|reallycody|Коди Кристиан}}
* [http://instagram.com/codychristian Коди Кристиан]<span> на сайте </span>[[Instagram]]
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:АҠШ актёрҙары]]
[[Категория:АҠШ кинематографының актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актёрҙар]]
[[Категория:АҠШ телевидениеһы актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:1995 йылда тыуғандар]]
[[Категория:АҠШ-та тыуғандар]]
7omo3yl7yy8agkuyljqsw3080lx12q0
Лоренс Оливье
0
114971
1150415
949522
2022-08-22T06:12:23Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Кинематографист
|имя = Лоренс Оливье
|оригинал имени = Laurence Olivier
|изображение = Lord Olivier 18 Allan Warren.jpg
|ширина = 220px
|описание изображения = <small>1972 йылғы фото. Фотограф Allan Warren</small>
|имя при рождении = Лоренс Керр Оливье
|дата рождения = 22.5.1907
|место рождения = Доркинг, Суррей, [[Бөйөк Британия]]
|дата смерти = 11.7.1989
|место смерти = Стайнинг, Суссекс, Бөйөк Британия
|профессия = Бөйөк Британияның XX быуат актёры, кинорежиссёры, театр режиссёры, продюсер
|гражданство = {{GBR}}
|годы активности = 1926—1988
|направление =
|киностудия =
|награды = «Оскар (кинопремия)» (1947, 1949, 1979)<br> «Алтын глобус» (1949, 1977, 1983)<br> BAFTA (1956, 1970, 1976)<br> Соннинг премияһы (1966)<br> Фельтринелли премияһы (1988)
}}
'''Ло́ренс Керр Оливье́'''<ref>{{БРЭ|Оливье|id=2684958|автор=Е. В. Кочетова|том= 24|страницы= 99}}</ref>, шулай уҡ '''Ло́уренс Оливье́''', '''сэр Ло́ренс Оливье́''', '''барон Оливье́ Бра́йтонский ('''{{lang-en|Sir Laurence Kerr Olivier, Baron Olivier}}, {{IPA|[ˈlɒrəns ɵˈlɪvi.eɪ]}}; [[22 май]] [[1907 йыл]] — [[11 июль]] [[1989 йыл]]) — Британия театр һәм кино актёры, режиссёр, продюсер. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">XX быуаттың иң мәшһүр актёрҙарының береһе, репертуарына антик драмалар һәм Шекспир әҫәрҙәренән алып хәҙерге заман американ һәм британ пьесаларына тиклем инә. </span>
Дүрт «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» премияһы лауреаты (береһе — иң яҡшы ирҙәр роле өсөн, береһе — иң яҡшы фильм өсөн, икеһе — махсус), «[[Алтын глобус]]» (өс тапҡыр), BAFTA (өс тапҡыр) һәм тағы 40-лап кинематографик награда лауреаты. 38 театр постановкаһы, алты фильм режиссёры, театрҙа 120-нән ашыу роль башҡарған, 58 тулы метражлы картинала төшкән.
== Биографияһы ==
[[Файл:Vivien_Leigh_and_Laurence_Olivier_disembarking_plane,_Brisbane_1948.jpg|слева|мини|Икенсе ҡатыны Вивьен Ли менән (1948)]]
Лоренс Оливье [[1907 йыл]]дың [[22 май]]ында Доркингта (Суррей графлығы, [[Англия]]) ауыл руханийы ғаиләһендә тыуа. Атаһы үтә диндар булғанлыҡтан әсәһен нығыраҡ яҡын күрә (әсәһе ҡырҡ йәшендә, Лоренсҡа 12 йәш булғанда, вафат була). Сәхнәләге тәүге ролен — сенатор Брут ролен — 1914 йылда мәктәп театрында башҡара. 13 йәштән Оксфордта Изге Эдуард мәктәбендә (St Edward’s School) уҡыуын дауам итә, унда сәхнәгә ҡарата ҡыҙыҡһыныуы етдиләнә төшә. 17 йәшендә Лондонда университет статусындағы Король драма һәм ораторлыҡ сәнғәте мәктәбенә инә ({{lang-en|Royal Central School of Speech & Drama}}), уны тамамлағас, 1926 йылда Бирмингемдағы [[:en:Repertory Theatre|Repertory Theatre]] театр труппаһына ҡабул ителә. Бер йылдан генерал Макбет, [[Гамлет]] кеүек төп ролдәрҙе уйнай.
1930 йылдың 25 июлендә йәш актриса Джилл Эсмондҡа өйләнә (был никах 1940 йылға тиклем дауам итә). Улы Тарквиний тыуа. 1930 йылда Оливье кинематографта эпизодик ролдәрҙә уйнай башлай, ә 1931 йылда «Һары билет» фильмында беренсе төп роле булған Рауль Уолш ролен башҡара.
1936 йылда Шекспирҙың «Был һеҙгә оҡшармы икән» тигән комедияһын экранлаштырыуҙа ҡатнаша. Ошо осорҙа ул актриса Вивьен Ли менән таныша. Киләһе йылына «Англия өҫтөндәге ялҡын» тигән фильмда бергә төшәләр һәм бер-береһенә йылы хистәр уяна, артабан ялҡынлы һөйөү тоҡана.
1939 йылда Бродвейҙа «Комедия ваҡыты түгел» тигән пьесала дебюты була. Бер үк ваҡытта «Йәшенле артылыш» тигән фильмда төшә, был роле уға бөтә донъяла билдәлелек килтерә. Шул уҡ йылды Вивьен Ли «Ел менән алып кителгәндәр» фильмы аша халыҡ-ара танылыу ала. Ғашиҡтар, быға тиклемге йәмәғәттәре менән көскә айырылышып, 1940 йылдың 31 авгусында никахлаша. Никах теркәүҙә ике генә кеше ҡатнаша — актриса [[Кэтрин Хепбёрн]] һәм режиссёр Гарсин Канин. Вивьен менән Оливье 1960 йылда айырылыша. 1961 йылда Оливье йәш актриса Джоан Плоурайтҡа өйләнә, өс балалары тыуа.
== Фильмография ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
! colspan="4" | Актёр
|-
!Йыл
! Рус телендә
!Оригинал телендә
! Роль
|-
|2004
|Небесный капитан и мир будущего<br />
| Sky Captain and the World of Tomorrow
| доктор Тотенкопф (компьютерная реконструкция)
|-
| 1989
|Военный реквием<br />
| War Requiem
| старый солдат
|-
| 1987—2008
|Биография<br />
| Biography
| Гамлет
|-
| 1986
|Петр Великий<br />
| Peter the Great
| Вильгельм Оранский
|-
| 1985
|Дикие гуси 2<br />
| Wild Geese II
| Рудольф Гесс
|-
| 1984
|Черная башня<br />
| The Ebony Tower (ТВ)
| Henry Breasley
|-
| 1984
|Последние дни Помпеи<br />
| The Last Days of Pompeii
| Gaius
|-
| 1984
|Баунти<br />
| The Bounty
| Адмирал Худ
|-
| 1984
|
| A Talent for Murder (ТВ)
| Dr. Anthony 'Tony' Wainwright
|-
| 1983
|Человек-загадка<br />
| The Jigsaw Man
| Adm. Sir Gerald Scaith
|-
| 1983
|Вагнер<br />
| Wagner
| Pfeufer
|-
| 1983
|
| Mr. Halpern and Mr. Johnson (ТВ)
| Joe Halpern
|-
| 1983
|Король Лир (ТВ)
| King Lear
| Король Лир
|-
| 1982
|
| A Voyage Round My Father (ТВ)
| Clifford Mortimer
|-
| 1981
|Инчхон<br />
| Inchon
| генерал Дуглас Макартур
|-
| 1981
|Возвращение в Брайдсхед<br />
| Brideshead Revisited
| лорд Марчмейн
|-
| 1981
|Битва титанов<br />
| Clash of the Titans
| Зевс
|-
| 1980
|
| A New Germany, 1933—1939 (ТВ)
| рассказчик
|-
| 1980
|Певец джаза<br />
| The Jazz Singer
| Cantor Rabinovitch
|-
| 1979
|Дракула<br />
| Dracula
| профессор Абрахам Ван Хельсинг
|-
| 1979
|Маленький роман<br />
| A Little Romance
| Юлиус
|-
| 1978
|Мальчики из Бразилии<br />
| The Boys from Brazil
| Ezra Lieberman
|-
| 1978
|Бетси<br />
| The Betsy
| Loren Hardeman
|-
| 1978
|
|Daphne Laureola (ТВ)
| Sir Joseph
|-
| 1978
|Суббота, воскресенье, понедельник<br />
| Saturday, Sunday, Monday (ТВ)
|
|-
| 1977
| Come Back, Little Sheba (ТВ)
| Doc Delaney
|
|-
| 1977
|Мост слишком далеко<br />
| A Bridge Too Far
| Dr. Jan Spaander
|-
| 1977
| Иисус из Назарета
| Jesus of Nazareth
| Nicodemus
|-
| 1976
|Кошка на раскалённой крыше (ТВ)
| Cat on a Hot Tin Roof
| Big Daddy
|-
| 1976
|Семипроцентный раствор<br />
| The Seven-Per-Cent Solution
| профессор Джеймс Мориарти
|-
| 1976
|Марафонец<br />
| Marathon Man
| Dr. Christian 'The White Angel' Szell — Christopher Hess
|-
| 1976
|
|The Collection (ТВ)
| Harry
|-
| 1975
|Джентльмен-бродяга<br />
| The Gentleman Tramp
| рассказчик
|-
| 1975
|Любовь среди руин (ТВ)
| Love Among the Ruins
| Sir Arthur Glanville-Jones
|-
| 1974
|
| The Rehearsal
|
|-
| 1973
|Венецианский купец<br />
| The Merchant of Venice (ТВ)
| Shylock
|-
| 1973
|
| Long Day’s Journey Into Night (ТВ)
| James Tyrone, Sr.
|-
| 1972
|Леди Каролина Лэм<br />
| Lady Caroline Lamb
| герцог Веллингтон
|-
| 1972
|Игра навылет<br />
| Sleuth
| Эндрю Уайк
|-
| 1971
|Николай и Александра<br />
| Nicholas and Alexandra
| граф Витте
|-
| 1970
|Три сестры<br />
| Three Sisters
| доктор Иван Чебутыкин
|-
| 1969
|Танец смерти<br />
| The Dance of Death
| Edgar
|-
| 1969
|Дэвид Копперфильд<br />
| David Copperfield (ТВ)
| Mr. Creakle
|-
| 1969
|Битва за Англию<br />
| Battle of Britain
| Air Chief Marshal Sir Hugh Dowding
|-
| 1969
|О, что за чудесная война<br />
| Oh! What a Lovely War
| Field Marshal Sir John French
|-
| 1969
|
| Male of the Species (ТВ)
| рассказчик
|-
| 1968
|Башмаки рыбака<br />
| The Shoes of the Fisherman
| Петр Ильич Каменев
|-
| 1968
|Ромео и Джульетта<br />
| Romeo and Juliet
| рассказчик, в титрах не указан
|-
| 1966
| Джихад
| Khartoum
| The Mahdi
|-
| 1965
|Отелло<br />
| Othello
| Отелло
|-
| 1965
|Исчезнувшая Банни Лейк<br />
| Bunny Lake Is Missing
| Суперинтендант Ньюхаус
|-
| 1963
|Дядя Ваня<br />
| Uncle Vanya
| Михаил Астров
|-
| 1962
|Семестр испытаний<br />
| Term of Trial
| Graham Weir
|-
| 1961
|
| The Power and the Glory (ТВ)
| священник
|-
| 1960
|Спартак<br />
| Spartacus
| Марк Лициний Красс
|-
| 1960
|Комедиант<br />
| The Entertainer
| Арчи Райс
|-
| 1959
|Луна и грош<br />
| The Moon and Sixpence (ТВ)
| Charles Strickland
|-
| 1959
|Ученик дьявола<br />
| The Devil’s Disciple
| Gen. John Burgoyne
|-
| 1958
|
| John Gabriel Borkman (ТВ)
| John Gabriel Borkman
|-
| 1957
|Принц и танцовщица<br />
| The Prince and the Showgirl
| Charles, the Prince Regent
|-
| 1956
| Korda Interviews (ТВ)
| Interviewee
|
|-
| 1955
|Ричард III<br />
| Richard III
| Ричард III
|-
| 1953
|Опера нищих<br />
| The Beggar’s Opera
| Captain MacHeath
|-
| 1953
|
| A Queen Is Crowned
| рассказчик
|-
| 1952
|Сестра Керри<br />
| Carrie
| George Hurstwood
|-
| 1952
|Волшебный ящик<br />
| The Magic Box
| Констебль 94-B
|-
| 1948
|Гамлет<br />
| Hamlet
| Гамлет
|-
| 1944
| Генрих V
| Chronicle History of King Henry the Fift with His Battell Fought at Agincourt in France, The
| Генрих V
|-
| 1944
|Этот счастливый народ<br />
| This Happy Breed
| рассказчик, в титрах не указан
|-
| 1943
|Полурай<br />
| The Demi-Paradise
| Иван Кузнецов
|-
| 1942
|
| Malta G.C.
| рассказчик
|-
| 1941
|Слова для сражения<br />
| Words for Battle
| озвучка
|-
| 1941
|49-я параллель<br />
| 49th Parallel
| Johnnie — the Trapper
|-
| 1941
|Леди Гамильтон<br />
| That Hamilton Woman
| Лорд Горацио Нельсон
|-
| 1940
|Гордость и предубеждение<br />
| Pride and Prejudice
| Мистер Дарси
|-
| 1940
|Ребекка<br />
| Rebecca
| Максим де Уинтер
|-
| 1940
|Двадцать один день<br />
| 21 Days
| Ларри Дюррант
|-
| 1939
|Грозовой перевал<br />
| Wuthering Heights
| Хитклифф
|-
| 1939
|
| Q Planes
| Tony McVane
|-
| 1938
|Развод леди Икс<br />
| The Divorce of Lady X
| Everard Logan
|-
| 1937
|Пламя над Англией<br />
| Fire Over England
| Michael Ingolby
|-
| 1936
|Завоевание воздуха<br />
| Conquest of the Air
| Vincent Lunardi
|-
| 1936
|Как вам это понравится<br />
| As You Like It
| Orlando, Son of Roland de Boys
|-
| 1935
|
| Moscow Nights
| капитан Игнатов
|-
| 1933
|Не смешной бизнес<br />
| No Funny Business
| Clive Dering
|-
| 1933
|Идеальное взаимопонимание<br />
| Perfect Understanding
| Nicholas Randall
|-
| 1932
|
| Westward Passage
| Nicholas 'Nick' Allen
|-
| 1931
|Жена Потифара<br />
| Potiphar’s Wife
| Straker
|-
| 1931
|Желтый билет<br />
| The Yellow Ticket
| Julian Rolfe
|-
| 1931
|Друзья и любовники<br />
| Friends and Lovers
| Lieutenant Ned 'Neddie' Nichols
|-
| 1930
|
| Too Many Crooks
| The Man
|-
| 1930
|Временная вдова<br />
| The Temporary Widow
| Peter Bille
|}
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
! colspan="3" | Продюсер
|-
! Йыл
! Рус телендә
!Оригинал телендә
|-
| 1978
|
| Daphne Laureola (ТВ)
|-
| 1977
|
| Come Back, Little Sheba (ТВ)
|-
| 1976
|Кошка на раскалённой крыше (ТВ)
| Cat on a Hot Tin Roof
|-
| 1976
|
| Collection, The (ТВ)
|-
| 1957
|Принц и танцовщица<br />
| Prince and the Showgirl, The
|-
| 1955
|Ричард III<br />
| Richard III
|-
| 1953
| Опера нищих
| Beggar’s Opera, The
|-
| 1948
|Гамлет<br />
| Hamlet
|-
| 1944
|Генрих V<br />
| Chronicle History of King Henry the Fift with His Battell Fought at Agincourt in France, The
|}
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
! colspan="3" | Режиссёр
|-
! Йыл
! Рус телендә
!Оригинал телендә
|-
| 1976
|
| Hindle Wakes (ТВ)
|-
| 1970
|Три сестры<br />
| Three Sisters
|-
| 1957
|Принц и танцовщица<br />
| Prince and the Showgirl, The
|-
| 1955
|Ричард III<br />
| Richard III
|-
| 1948
|Гамлет<br />
| Hamlet
|-
| 1944
|Генрих V<br />
| Chronicle History of King Henry the Fift with His Battell Fought at Agincourt in France, The
|}
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 40px;"
! colspan="3" | Сценарист
|-
! Йыл
! Рус телендә
!Оригинал телендә
|-
| 1955
|Ричард III<br />
| Richard III
|-
| 1948
|Гамлет<br />
| Hamlet
|-
| 1944
| Генрих V<br />
| Chronicle History of King Henry the Fift with His Battell Fought at Agincourt in France, The
|}
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 39px;"
! colspan="4" | Актёр: Үҙен үҙе уйнай
|-
! Йыл
! Рус телендә
! Оригинал телендә
! Роль
|-
| 2007
|
| Never Apologize
| играет самого себя, хроника
|-
| 2007
| Брандо (ТВ)
| Brando
| играет самого себя, хроника
|-
| 2004
|
| Revamping of Dracula, The (видео)
| хроника
|-
| 2004
|Небесный капитан и мир будущего<br />
| Sky Captain and the World of Tomorrow
| Dr. Totenkopf, хроника
|-
| 2001
|
| Larry and Vivien: The Oliviers in Love (ТВ)
| хроника
|-
| 2000
| Уильям Шекспир
| William Shakespeare
| Hamlet / Henry V, хроника
|-
| 2000
|Грязь и ярость<br />
| Filth and the Fury, The
| играет самого себя, хроника
|-
| 1999
| Shylock
| Shylock, хроника
|-
| 1999
|Женщины Шекспира и Клэр Блум<br />
| Shakespeare’s Women & Claire Bloom (ТВ)
| Richard III, хроника
|-
| 1990
|
|Tales of Helpmann, The
| играет самого себя, хроника
|-
| 1989
|Любимцы Богов<br />
| Darlings of the Gods (ТВ)
| играет самого себя, хроника
|-
| 1987
| Мэрлин Монро: За пределами легенды
| Marilyn Monroe: Beyond the Legend
| играет самого себя, хроника
|-
| 1986
| Режиссёр Уильям Уайлер
| Directed by William Wyler
| играет самого себя
|-
| 1985
|
| Golden Gong, The (ТВ)
| хроника
|-
| 1984
| Трагедия у алтаря
| Terror in the Aisles
| хроника
|-
| 1976
|
| Magic of Hollywood… Is the Magic of People, The
| играет самого себя
|-
| 1974
|Мир в войне<br />
| World at War, The
| играет самого себя — рассказчик
|-
| 1972
|
| Films of Robert Bolt, The
| играет самого себя
|-
| 1968
|Ботинки рыбака<br />
| Shoes of the Fisherman, The
| играет самого себя, в титрах не указан
|-
| 1966
|
| Great Acting: Laurence Olivier (ТВ)
| играет самого себя, хроника
|-
| 1966
|Легенда Мэрлин Монро<br />
| Legend of Marilyn Monroe, The
| играет самого себя, хроника, в титрах не указан
|-
| 1948—1971
|Тост из города<br />
| Toast of the Town (сериал)
| играет самого себя
|-
| 1943
|
| Volunteer, The
| играет самого себя — impersonating a fish outside restaurant window
|}
<gallery>
File:Laurence Olivier (borders removed).jpg|Фото 1939 г. Фотограф Carl Van Vechten
File:Laurence Olivier Pride and prejudice.jpg|В фильме «Гордость и предубеждение» (1940)
|
</gallery>
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* ''Юткевич С.'' [http://rus-shake.ru/criticism/Yutkevich/Kings_Moles/ Короли и кроты: «Генрих V» и «Ричард ІІІ» Лоуренса Оливье] // ''Юткевич С.'' [http://rus-shake.ru/criticism/Yutkevich/Shakespeare_Cinema/ Шекспир и кино]. М.: Наука, 1973. С.14—32.
* {{Китап|автор=Алексей Бартошевич|заглавие=[http://www.w-shakespeare.ru/library/shekspir-angliya-xx-vek.html Шекспир. Англия. XX век.]|издательство=Искусство|год=1994|страниц=586|isbn=5-210-02049-5}}
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Оформление библиографических ссылок на книжные издания.">Книга</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="автор" class="cx-template-editor-param-key">автор</span><span data-key="автор" title="Имя автора или список авторов. Внимание: инициалы отделяются от фамилии и друг от друга неразрывным пробелом. Пример: {{nobr|Петров А. Б.}}" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="автор" id="mwA4A-автор-" style="position: relative;">Алексей Бартошевич</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="заглавие" class="cx-template-editor-param-key">заглавие</span><span data-key="заглавие" title="Заглавие книги целиком (без точки в конце)." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="заглавие" id="mwA4A-заглавие-" style="position: relative;">[http://www.w-shakespeare.ru/library/shekspir-angliya-xx-vek.html Шекспир. Англия. XX век.]</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="издательство" class="cx-template-editor-param-key">издательство</span><span data-key="издательство" title="Примеры: Наука, Oxford Press, [[АСТ (издательство)|АСТ]] (или просто [[АСТ (издательство)|АСТ]] — АСТ после | будет добавлено автоматически при сохранении статьи)" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="издательство" id="mwA4A-издательство-" style="position: relative;">Искусство</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="год" class="cx-template-editor-param-key">год</span><span data-key="год" title="Год издания. Пример: 2010" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="год" id="mwA4A-год-" style="position: relative;">1994</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="страниц" class="cx-template-editor-param-key">страниц</span><span data-key="страниц" title="Общее количество страниц в источнике. При цитировании не рекомендуется (хотя и допустимо) указывать вместе с полем «страницы»." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="страниц" id="mwA4A-страниц-" style="position: relative;">586</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="isbn" class="cx-template-editor-param-key">isbn</span><span data-key="isbn" title="Используется для указания международного стандартного книжного номера (ISBN). Для знака X в номере нужно использовать латинскую X («икс»), а не русскую Х («ха»). Если необходимо добавить другие идентификаторы, их можно дописать после номера ISBN. Пример: isbn = 12345, ББК 678" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="isbn" style="position: relative;">5-210-02049-5</div></div></div></div><div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Оформление библиографических ссылок на книжные издания.">Книга</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="автор" class="cx-template-editor-param-key">автор</span><span data-key="автор" title="Имя автора или список авторов. Внимание: инициалы отделяются от фамилии и друг от друга неразрывным пробелом. Пример: {{nobr|Петров А. Б.}}" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="автор" id="mwA4A-автор-" style="position: relative;">Алексей Бартошевич</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="заглавие" class="cx-template-editor-param-key">заглавие</span><span data-key="заглавие" title="Заглавие книги целиком (без точки в конце)." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="заглавие" id="mwA4A-заглавие-" style="position: relative;">[http://www.w-shakespeare.ru/library/shekspir-angliya-xx-vek.html Шекспир. Англия. XX век.]</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="издательство" class="cx-template-editor-param-key">издательство</span><span data-key="издательство" title="Примеры: Наука, Oxford Press, [[АСТ (издательство)|АСТ]] (или просто [[АСТ (издательство)|АСТ]] — АСТ после | будет добавлено автоматически при сохранении статьи)" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="издательство" id="mwA4A-издательство-" style="position: relative;">Искусство</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="год" class="cx-template-editor-param-key">год</span><span data-key="год" title="Год издания. Пример: 2010" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="год" id="mwA4A-год-" style="position: relative;">1994</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="страниц" class="cx-template-editor-param-key">страниц</span><span data-key="страниц" title="Общее количество страниц в источнике. При цитировании не рекомендуется (хотя и допустимо) указывать вместе с полем «страницы»." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="страниц" id="mwA4A-страниц-" style="position: relative;">586</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="isbn" class="cx-template-editor-param-key">isbn</span><span data-key="isbn" title="Используется для указания международного стандартного книжного номера (ISBN). Для знака X в номере нужно использовать латинскую X («икс»), а не русскую Х («ха»). Если необходимо добавить другие идентификаторы, их можно дописать после номера ISBN. Пример: isbn = 12345, ББК 678" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="isbn" style="position: relative;">5-210-02049-5</div></div></div></div>
* {{Китап|автор=Jonathan Croall|заглавие=Gielgud: A Theatrical Life 1904-2000|ссылка=https://www.forewordreviews.com/reviews/gielgud/|издательство=Continuum|год=2001|страниц=413|isbn=978-0-8264-1333-8}}
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Оформление библиографических ссылок на книжные издания.">Книга</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="автор" class="cx-template-editor-param-key">автор</span><span data-key="автор" title="Имя автора или список авторов. Внимание: инициалы отделяются от фамилии и друг от друга неразрывным пробелом. Пример: {{nobr|Петров А. Б.}}" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="автор" id="mwA4I-автор-" style="position: relative;">Jonathan Croall</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="заглавие" class="cx-template-editor-param-key">заглавие</span><span data-key="заглавие" title="Заглавие книги целиком (без точки в конце)." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="заглавие" id="mwA4I-заглавие-" style="position: relative;">Gielgud: A Theatrical Life 1904—2000</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="ссылка" class="cx-template-editor-param-key">ссылка</span><span data-key="ссылка" title="Ссылка на источник в интернете. Относится к полю заглавие." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="ссылка" id="mwA4I-ссылка-" style="position: relative;"><nowiki>https://www.forewordreviews.com/reviews/gielgud/</nowiki></div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="издательство" class="cx-template-editor-param-key">издательство</span><span data-key="издательство" title="Примеры: Наука, Oxford Press, [[АСТ (издательство)|АСТ]] (или просто [[АСТ (издательство)|АСТ]] — АСТ после | будет добавлено автоматически при сохранении статьи)" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="издательство" id="mwA4I-издательство-" style="position: relative;">Continuum</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="год" class="cx-template-editor-param-key">год</span><span data-key="год" title="Год издания. Пример: 2010" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="год" id="mwA4I-год-" style="position: relative;">2001</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="страниц" class="cx-template-editor-param-key">страниц</span><span data-key="страниц" title="Общее количество страниц в источнике. При цитировании не рекомендуется (хотя и допустимо) указывать вместе с полем «страницы»." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="страниц" id="mwA4I-страниц-" style="position: relative;">413</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="isbn" class="cx-template-editor-param-key">isbn</span><span data-key="isbn" title="Используется для указания международного стандартного книжного номера (ISBN). Для знака X в номере нужно использовать латинскую X («икс»), а не русскую Х («ха»). Если необходимо добавить другие идентификаторы, их можно дописать после номера ISBN. Пример: isbn = 12345, ББК 678" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="isbn" style="position: relative;">978-0-8264-1333-8</div></div></div></div><div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Оформление библиографических ссылок на книжные издания.">Книга</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="автор" class="cx-template-editor-param-key">автор</span><span data-key="автор" title="Имя автора или список авторов. Внимание: инициалы отделяются от фамилии и друг от друга неразрывным пробелом. Пример: {{nobr|Петров А. Б.}}" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="автор" id="mwA4I-автор-" style="position: relative;">Jonathan Croall</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="заглавие" class="cx-template-editor-param-key">заглавие</span><span data-key="заглавие" title="Заглавие книги целиком (без точки в конце)." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="заглавие" id="mwA4I-заглавие-" style="position: relative;">Gielgud: A Theatrical Life 1904—2000</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="ссылка" class="cx-template-editor-param-key">ссылка</span><span data-key="ссылка" title="Ссылка на источник в интернете. Относится к полю заглавие." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="ссылка" id="mwA4I-ссылка-" style="position: relative;"><nowiki>https://www.forewordreviews.com/reviews/gielgud/</nowiki></div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="издательство" class="cx-template-editor-param-key">издательство</span><span data-key="издательство" title="Примеры: Наука, Oxford Press, [[АСТ (издательство)|АСТ]] (или просто [[АСТ (издательство)|АСТ]] — АСТ после | будет добавлено автоматически при сохранении статьи)" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="издательство" id="mwA4I-издательство-" style="position: relative;">Continuum</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="год" class="cx-template-editor-param-key">год</span><span data-key="год" title="Год издания. Пример: 2010" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="год" id="mwA4I-год-" style="position: relative;">2001</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="страниц" class="cx-template-editor-param-key">страниц</span><span data-key="страниц" title="Общее количество страниц в источнике. При цитировании не рекомендуется (хотя и допустимо) указывать вместе с полем «страницы»." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="страниц" id="mwA4I-страниц-" style="position: relative;">413</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="isbn" class="cx-template-editor-param-key">isbn</span><span data-key="isbn" title="Используется для указания международного стандартного книжного номера (ISBN). Для знака X в номере нужно использовать латинскую X («икс»), а не русскую Х («ха»). Если необходимо добавить другие идентификаторы, их можно дописать после номера ISBN. Пример: isbn = 12345, ББК 678" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="isbn" style="position: relative;">978-0-8264-1333-8</div></div></div></div>
== Һылтанмалар ==
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]
[[Категория:Бөйөк Британия актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актёрҙар]]
[[Категория:XX быуат кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:Бөйөк Британия кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса кинорежиссёрҙар]]
[[Категория:«Оскар» почётлы премияһының лауреаттары]]
[[Категория:BAFTA премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Golden Raspberry Awards лауреаттары]]
[[Категория:«Алтын глобус» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Эмми» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Сесил Б. Де Милль премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Бөйөк Британия режиссёрҙары]]
[[Категория:1907 йылда тыуғандар]]
[[Категория:Алфавит буйынса театр режиссёрҙары]]
[[Категория:1989 йылда вафат булғандар]]
a8ol8uttibspm1frobgqoija4v7ipkx
Вивьен Ли
0
115079
1150411
966757
2022-08-22T06:05:47Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Кинематографист
|имя = Вивьен Ли
|оригинал имени = {{lang-en|Vivien Leigh}}
|изображение = Gable-Leigh GWTW-b.jpg
|ширина = 240px
|описание изображения = Кларк Гейбл менән «Ел менән алып кителгәндәр»ҙә (1939)
|имя при рождении = Вивиан Мэри Хартли
|дата рождения = 5.11.1913
|место рождения = {{NE|Дарджилинг||Дарджилинг (ҡала)}}, [[Британ Һиндостаны]]
|дата смерти = 7.7.1967
|место смерти = {{D<E|Лондон}}, [[Бөйөк Британия]]
|профессия = {{актриса|Бөйөк Британия}}
|годы активности =
|направление =
|награды = «[[Оскар]]» (1940,1952)
«BAFTA» (1953)
«Тони» (1963)
|киностудия =
}}
'''Вивьен Ли, леди Оливье''' ({{lang-en|Vivien Leigh}}; тыумыштан '''Вивиан Мэри Хартли''' ({{lang-en|Vivian Mary Hartley}}); [[5 ноябрь]] [[1913 йыл]] — [[7 июль]] [[1967 йыл]]) — [[Англия|инглиз]] актрисаһы, Америка гүзәлдәре ролдәрен башҡарған өсөн ике «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» премияһы алыусы: «Ел менән алып кителгәндәр»ҙә ''Скарлетт О’Хара'' (1939) һәм "«Теләк» трамвайы"нда ''Бланш Дюбуа'' (1951). Талантлы актриса йыш ҡына ире [[Оливье Лоренс|Лоренс Оливье]] менән бергә эшләй, ул ҡатыны ҡатнашҡан бер нисә фильмдың режиссёры була. Утыҙ йыллыҡ эшмәкәрлеге дәүерендә Ноэл Коуард һәм Бернард Шоу комедияларынан башлап классик [[Уильям Шекспир|Шекспир]] героинялары: Офелия, ''Клеопатра'', ''Джульетта'' һәм ''леди Макбет ''ролдәренә тиклем башҡара.
Ҡайһы берҙә Лиға ғәҙәттән тыш матурлығы арҡаһында уны етди актриса итеп күрмәйҙәрҙер кеүек тойола, ләкин ролдәр алыуға күберәк уның насар һаулығы ҡамасаулай. Оҙаҡ йылдар маниакаль депрессия аҫтында булған Вивьен Ли бергә эшләү өсөн ауыр холоҡло тигән дан ала, шунлыҡтан карьераһында төшөнкөлөк осорҙары байтаҡ була. Артабан йыш ҡабатланған [[туберкулёз]] өйәнәктәре актрисаның сәләмәтлеген бөтөнләй ҡаҡшата. Был диагноз уға ҡырҡынсы йылдар уртаһына ҡуйыла. Вивьен менән Оливье [[1960 йыл]]да айырылыша, унан һуң Ли кинола бик һирәк төшә, туберкулёздан вафат булғанына тиклем театрҙа эшләй.
Хәҙерге заман кино белгестәре һәм тарихсылары уны тарихтағы бөйөк актрисаларҙың береһе тип атай. Лиҙың "«Теләк» трамвайы"ндағы эше актёрҙарҙың бөтөнләй башҡа кәүҙәләнеш алыу һәләте йәһәтенән бөтә замандар эсендәге иң ентекле эш тип ҡарала<ref>{{Cite web|title=The Best Oscar Performances of All Time|url=http://www.awardsdaily.com/blog/the-best-performances-of-all-time/|author=Саша Стоун.|lang=en|publisher=''Awards Daily''|date=10 июля 2013|accessdate=2013-8-24}}(инг.)<span id="cxmw2g" tabindex="0">.</span> <span id="cxmw2g" tabindex="0"> </span>''Awards Daily'' <span id="cxmw2g" tabindex="0">(10 июля 2013).</span> <small id="cxmw2g" tabindex="0">24 август 2013 тикшерелгән.</small></ref><ref>{{Cite web|title=The 200 Greatest Movie Performances Of All Time|url=http://www.totalfilm.com/features/the-200-greatest-movie-performances-of-all-time|author=Джордж Уэйлс|lang=en|publisher=''Total Film''|date=23 июня 2013|accessdate=2013-8-24}}(инг.)<span id="cxmw5Q" tabindex="0">.</span> <span id="cxmw5Q" tabindex="0"> </span>''Total Film'' <span id="cxmw5Q" tabindex="0">(23 июня 2013).</span> <small id="cxmw5Q" tabindex="0">24 август 2013 тикшерелгән.</small></ref>.
== Биографияһы ==
=== Бала сағы һәм актёрлыҡ карьераһы ===
Вивиан Мэри Хартли [[Һиндостан]]дың Дарджилинг тигән ҡалаһында донъяға килә. Атаһы Эрнест Хартли, милләте буйынса инглиз, һинд кавалерияһы офицеры була. Әсәһе, Гертруда Робинсон Яки, ирланд һәм француз сығышлы була. Ата-әсәһе [[Лондон]]дың Кенсиңтон районында [[1912 йыл]]да никахлаша. [[1917 йыл]]да Эрнест Хартлиҙы Бангалорға күсерәләр, Гертруда менән Вивиан Утакамундта ҡала. Вивиан Хартли беренсе тапҡыр сәхнәгә өс йәшендә сыға, ул «Кескәй Бо Пип» тигән шиғыр менән әсәһенең үҙешмәкәр театр төркөмөндә сығыш яһай. Гертруда Хартли ҡыҙында әҙәбиәткә һөйөү тәрбиәләргә тырыша, уны [[Андерсен Ханс Кристиан|Ганс Христиан Андерсен]], Льюис Кэрролл, Редьярд Киплинг әҫәрҙәре, грек мифологияһы хикәйәләре менән таныштыра. Ғаиләләге берҙән-бер бала Вивиан Хартли [[1920 йыл]]да [[Англия]]лағы Изге Йөрәк монастырына оҙатыла. Буласаҡ актриса Морин О’Салливан монастырҙа Вивиандың иң яҡын әхирәтенә әүерелә. Вивиан уға ''«бөйөк актриса» ''булыу хыялы тураһында һөйләй<ref>''Maureen O’Sullivan — No average Jane'', by David Fury, Artist’s Press, Minnesota, USA, 2006, [//ru.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0924556064 ISBN 0-924556-06-4]</ref><ref>[//ru.wikipedia.org/wiki/Anne_Edwards Edwards, Anne].</ref>.
Вивиан Хартли [[1931 йыл]]да [[Англия]]ға ата-әсәһе янына ҡайта һәм белем алыуын [[Европа]]ла дауам итә. Атаһы уға [[Лондон]]дағы Король Драма сәнғәте академияһына инергә булышлыҡ итә.<ref>Edwards, pp 25-30</ref>
[[1931 йыл|1932]] йылда үҙенән 13 йәшкә өлкән адвокат Герберт Ли Холманға кейәүгә сыға. [[1933 йыл]]дың 12 октябрендә ҡыҙы тыуа, уға Сюзанна тип исем ҡушалар. Тиҙҙән «Эштәр яҡшырыуға бара» тигән кинокартинала кескәй генә роль башҡара, был уның кинолағы дебюты була. Вивиан Джон Гиддонды агенты итеп ала, Джон уны «Вивиан Холман» тигән исемдең актриса өсөн килешле булмауына ышандыра. Вивиан, ул тәҡдим иткән «Айприл Морн» тигән псевдонимдан баш тартып, «Вивьен Ли» тигән исемде ала.
=== Лоренс Оливье менән осрашыу ===
[[Оливье Лоренс|Лоренс Оливье]] Вивьенды «Изгелеклелек битлеге» тигән фильмда күрә. «Англия өҫтөндәге ялҡын» фильмында улар ғашиҡтарҙы уйнай, шунан һуң Ли менән Оливье дуҫлыҡтары мөхәббәткә әйләнгәнен аңлай.
[[Файл:Vivien_Leigh_and_Laurence_Olivier,_Broadbeach,_Australia,_1948.jpg|слева|мини|240x240пкс|Вивьен менән Лоренс Оливье]]
Ошо ваҡытта Ли Маргарет Митчеллдың «Ел менән алып кителгәндәр» китабын уҡый һәм [[Америка Ҡушма Штаттары|Америкалағы]] агентына фильм продюсеры Дэвид Селзникҡа үҙен Скарлет роленә тәҡдим итергә ҡуша.
=== Халыҡ-ара уңышы ===
Оливьеның кино карьераһы йылдам үҫә, ләкин [[Бөйөк Британия|Британияла]] ул бик уңышлы актёр булһа ла, [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ-та]] уны насар беләләр. «Йәшенле артылыш» фильмында Хитклифф роленә ризалашып, ул Голливудҡа китә, Вивьен [[Лондон]]да ҡала. Картина продюсеры Сэмюэл Голдвин һәм режиссёр Уильям Уайлер уға икенсе пландағы Изабелла ролен тәҡдим итһә лә, ул, тик төп ролдә генә уйнаясағын әйтеп, баш тарта. Ләкин Кэти роле был мәлгә Мерл Оберонға бирелеп өлгөргән була<ref>Berg, A. Scott.</ref>.
[[Файл:Vivien_Leigh_Gone_Wind_Restored.jpg|мини|230x230пкс|Вивьен Ли «Ел менән алып кителгәндәр»ҙә (1939)]]
Был ваҡытта Голливудта «Ел менән алып кителгәндәр»ҙә Скарлетт роленә актриса эҙләү эше бик әүҙем бара. Лиҙың Америкалағы агенты уның кандидатураһын тәҡдим итә. Дэвид Селзник Вивьен Ли төшкән «Англия өҫтөндәге ялҡын» һәм «Янкиҙар Оксфордта» тигән фильмдарҙы ҡарай, һәм Вивьен ролгә етди дәғүәселәр иҫәбенә индерелә. Вивьен «Йәшенле артылыш» фильмында төшөр өсөн Голливудҡа киткән ире Оливьеға яҡыныраҡ булыу һылтауы менән Лос-Анджелесҡа килә. Майрон Селзник (Дэвидтың туғаны) Вивьен Лиҙы күргәс, уның Дэвид ҡуйған талаптарға тулыһынса тап килгәнен аңлай. Майрон Вивьен менән Оливьены Дэвидҡа алып килә. Ул киноһынау үткәрә һәм ҡатынына былай тип яҙа: «Скарлетт әлегә асылып бөтмәгән, иҫ киткес ылыҡтырғыс булып күренә. Ҡаты сер итеп кенә һиңә әйтәм: дәғүәселәр даирәһе тарайып, унда Полетт Годдар, Джин Артур, Джоан Беннетт һәм Вивьен Ли ғына ҡалды». Режиссёр Джордж Кьюкор Вивьендың «тотоп тыйғыһыҙ йүгәнһеҙлеген» билдәләй, тиҙҙән ролгә ул раҫлана<ref>[//ru.wikipedia.org/wiki/Ronald_Haver Haver, Ronald].</ref>.
Кино төшөрөү барышы Вивьен өсөн ҡатмарлы булып сыға. Кьюкор эштән ебәрелә, уның урынына Виктор Флеминг алына. Флеминг менән Вивьен йыш талаша. Ул һәм Оливия де Хэвилленд (Мелани Гамильтон) йәшерен генә Кьюкор менән осрашып тора, ролдәре буйынса унан кәңәштәр һорайҙар. Вивьен [[Кларк Гейбл]] (Ретт Батлер) һәм уның ҡатыны Кэрол Ломбард, шулай уҡ де Хэвилленд менән дуҫлаша, әммә Лесли Говард (Эшли Уилкс) менән йыш телгә килешә. Уға шулай уҡ аҙнаһына 7 көн, йыш ҡына хатта төнгә тиклем эшләү оҡшамай, етмәһә, эше буйынса [[Нью-Йорк]]ҡа киткән Оливьены һағына. Ли Холманға: «Минең Голливудты енем һөймәй… Мин быға бер ҡасан да өйрәнә алмаясаҡмын — кинола төшөүҙе күрә алмайым», тип яҙа<ref>Taylor, John Russell.</ref>.
«Ел менән алып кителгәндәр» ун «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» ала, улар араһында иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле өсөн Вивьен Лиға бирелгәне лә була.
=== Туй һәм уртаҡ проекттар ===
[[1940 йыл]]дың февралендә Джилл Эсмонд — Оливье менән, ә Холман Вивьен Ли менән айырылышыуға ризалыҡ бирә. Артабан ғүмер буйы улар араһында дуҫлыҡ бәйләнештәре һаҡлана. Эсмонд менән Оливьеның улы әсәһендә, ә Вивьендың ҡыҙы Сюзанна атаһында ҡала. 30 августа Оливье менән Вивьен [[Калифорния]] штатында Санта-Барбарала өйләнешә. Никах тантанаһында тик шаһиттар [[Кэтрин Хепбёрн]] менән Гарсон Канин ғына ҡатнаша.
[[Файл:Vivien_Leigh_and_Laurence_Olivier_disembarking_plane,_Brisbane_1948.jpg|слева|мини|259x259пкс|Вивьен һәм Лоуренс Оливье (1948)]]
Ли менән Оливье «Леди Гамильтон» (1941) фильмында бергә уйнайҙар, Лоуренс — Горацио Нельсон, ә Вивьен Эмма Гамильтон ролен башҡара. Был роль Лиҙың Голливуд йондоҙо статусын раҫлай, фильм тәнҡитселәр менән тамашасыларға ла бик оҡшай, актрисаның үҙенең дә иң яратҡан картинаһы була. Фильм АҠШ һәм Бөйөк Британияла ғына түгел, [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]]-ҙа ла ҙур уңыш менән бара. Был киноны [[Уинстон Черчилль]] ойошторған ябыҡ күрһәтеүҙә [[Франклин Рузвельт|Франклин Д.]] [[Франклин Рузвельт|Рузвельт]] та ҡатнаша. Оливье менән Лиҙы Черчилль бик ярата. Уларҙы һәр ваҡыт мәжлестәргә саҡыра, Вивьенды үрнәк итеп ҡуя.
Вивьен менән Лоренс Бродвей өсөн "Ромео һәм Джульетта"ны ҡуя. Нью-Йорк гәзиттәре Ли менән Оливье араһында тоҡанған хистәр тураһында яҙа, уларҙы әхләҡһеҙлектә ғәйепләй, сөнки һуғыш тамамланғас, улар [[Англия]]ға ҡайтып китмәгән. Тәнҡитселәр постановканы түбән баһалай. Оливье менән Вивьен йыйған аҡсаларының күп өлөшөн ошо постановкаға һалғанлыҡтан уның уңышһыҙлығы улар өсөн һәләкәткә әйләнә<ref>Edwards, p 127</ref>.
Икәүләп Англияға ҡайтып төшәләр. 1943 йылда Лиҙың Төньяҡ Африка буйлап турнеһы була, ул йүткереп, биҙгәк тота башлағансы сығыш яһай. 1944 йылда уға һул үпкәһендә [[туберкулёз]] тип диагноз ҡуялар. Бер нисә ай дауаханала ятҡандан һуң Вивьен үҙен һауыҡҡан итеп тоя. Яҙ көнө «Цезарь һәм Клеопатра» (1945) тигән фильмда төшә, был ваҡытта Вивьендың ауырға ҡалған булыуы асыҡлана. Ләкин ауыры төшә. Ул тәрән депрессияға бата, уның иң ныҡ көсәйгән мәлендә Ли ирен һүҙ менән дә битәрләй, ҡул күтәреүҙән дә тыйыла алмай, үкһеп, иҙәнгә йығылғансы ошо хәле дауам итә. Оливьеға был билдәләр таныш була — бер нисә көн гиперактивлыҡ, артабан эмоциональ өҙлөгөү, унан һуң Вивьен бер ни ҙә хәтерләмәй, әммә ныҡ уңайһыҙлана һәм үкенә<ref>Holden, pp 221—222</ref>.
[[Файл:Vivien_Leigh_1958.jpg|мини|221x221пкс|Вивьен Ли 1958 йылда]]
Хәле ярайһы уҡ яҡшырғас, [[1946 йыл]]да Лондонда Торнтон Уалдерҙың «The Skin of Our Teeth» постановкаһында уйнай. Был осорҙа ул ҡатнашҡан фильмдар — «Цезарь менән Клеопатра» һәм «Анна Каренина» — ҙур уңыш яулай алмай.
[[1947 йыл]]да Оливье рыцарлыҡҡа бағышлау үтә, Вивьен уны оҙатып Букингем һарайына церемонияға бара. Ул леди Оливье булып китә, һәм был титулды айырылышҡас та һаҡлап ҡала. [[1948 йыл]]ға Оливье Олд-Вик театрының Директорҙар советына индерелә һәм Ли менән [[Австралия]], [[Яңы Зеландия]] турнеларына сыға. Был сәфәрҙә театр өсөн аҡса йыйыу маҡсаты ҡуйыла. Алты ай буйы Оливье «Ричард III» һәм Ли менән бергә «The School for Scandal» и «The Skin of Our Teeth» спектаклдәрендә уйнай. Турне ҙур уңыш менән үтә, тик Ли бер килке йоҡоһоҙлоҡтан яфаланып ала. Вивьен ауырығанда уның ролдәрен дублёр актриса башҡара. Вивьен ҙур яуаплылыҡ талап иткән эшмәкәрлекте тейешенсә башҡарып сыға. Оливье уның «матбуғатты таң ҡалдырғанын» билдәләй. Һуңғараҡ труппа ағзалары улар араһында янъялдар ҡупҡылағанын, Вивьендың сәхнәгә сығыуҙан баш тартҡанын һәм Оливьеның уның яңағына сабып ебәргәнен хәтерләй. Турне аҙағына икеһе лә ауырыуға әйләнә һәм арый. Оливье журналистарға: «Һеҙ, моғайын, үҙегеҙҙең һыуынып барған ике мәйет менән һөйләшеүегеҙҙе абайламайһығыҙҙыр»<ref>Holden, pp 295</ref>.
Ли Вест-Эндта Теннесси Уильямстың «„Теләк“ трамвайы» постановкаһында Бланш Дюбуа роленә раҫлана. Оливье режиссёр итеп ҡуйыла. Пьесала көсләү, гомосексуализм, тәртипһеҙ енси бәйләнештәр ишаралары шәйләнә, уның тирәһендә ҡыҙыу бәхәстәр бара. Лиҙың уйынына күп тәнҡит эләгә. Ваҡытлы матбуғатта әйтелгәндәргә ҡарағанда, бындай хистәрҙе сәхнәнән күрһәтеү өсөн британ актёрҙары үтә тәрбиәле, шунлыҡтан был роль Вивьенға килешмәй. Оливье һәм Лиҙы был рецензиялар бошондора. Әммә тамашасы ҡыҙыҡһыныуы постановканың үтемле булыуын тәьмин итә.
«Трамвай» 326 тапҡыр күрһәтелә, бынан һуң Вивьенды уның киноверсияһын төшөрөүгә саҡыралар. Картинала [[Марлон Брандо]] ла ҡатнаша. Әммә Вивьенға режиссёр Элиа Казан менән эшләү ҡатмарлы була, сөнки ул Лиҙы актриса булараҡ түбән баһалай. Шулай ҙа эш дауам итә. Фильмға ҡарата бик яҡшы фекерҙәр әйтелә, Ли «Иң яҡшы актриса» номинацияһында икенсе «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]»ҙы һәм иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле өсөн «BAFTA» премияһын ала<ref>Coleman, pp 227—231</ref>. Теннеси Уильямс әйтеүенсә, Вивьендың уйынында ул теләгәндең барыһы ла, ул хыялланғандан күпкә күберәге лә була. Бер нисә йылдан биполяр тайпылыштан яфаланған Вивьен Ли уны нәҡ Бланш Дюбуа роле аҡылдан яҙҙырғанлығы тураһында әйтә.<ref>Holden, p 312</ref>
=== Һуңғы йылдары ===
[[1967 йыл]]дың майында Лиҙа [[туберкулёз]] яңынан көсәйә. [[7 июль|7 июлдә]] сираттағы өйәнәге ваҡытында ул вафат була. Голдерс-Грин крематорийында яндырыла, көлө өйө эргәһендә<ref>[http://vivandlarry.com/vivien-leigh/tickerage-mill-a-private-view/ Tickerage Mill: A private view — Vivien Leigh and Laurence Olivier]</ref> Блэкбойз ауылында<ref>[http://sussex.villagenet.co.uk/blackboys.php Blackboys Sussex — (Charcoal and Soot) — an English Village UK]</ref> Көнсығыш Сассекс графлығында һибеп таратыла.
== Избранная фильмография ==
{{Кол|2}}
# [[1935]] — Деревенский сквайр / ''The Village Squire''
# [[1935]] — Взгляни и засмейся / ''Look up and Laugh''
# [[1935]] — Дела идут на лад / ''Things are Looking up''
# [[1936]] — Пламя над Англией / ''Fire Over England'' — ''Синтия''
# [[1937]] — Мрачное путешествие / ''Dark Journey''
# [[1937]] — Буря в стакане воды / ''Storm in a Teacup''
# [[1938]] — Янки в Оксфорде / ''A Yank at Oxford'' — ''Эльза Крэдок''
# [[1938]] — Двадцать один день / ''21 Days'' — ''Ванда''
# [[1938]] — Тротуары Лондона / ''Sidewalks of London'' — ''Либби''
# [[1939]] — Унесённые ветром / ''Gone With The Wind'' — ''[[Скарлетт О’Хара]]''
# [[1940]] — Мост Ватерлоо / ''Waterloo Bridge'' — ''Майра Лестер''
# [[1941]] — Леди Гамильтон / ''That Hamilton Woman'' — ''Эмма Гамильтон''
# [[1945]] — Цезарь и Клеопатра — ''[[Клеопатра]]''
# [[1948]] — Анна Каренина / ''Anna Karenina'' — ''[[Анна Каренина]]''
# [[1951]] — Трамвай «Желание» / ''A Streetcar Named Desire'' — ''Бланш Дюбуа''
# [[1955]] — Глубокое синее море / ''The Deep Blue Sea''
# [[1961]] — Римская весна миссис Стоун / ''The Roman Spring of Mrs. Stone'' — ''Карэн Стоун''
# [[1965]] — Корабль дураков / ''Ship of Fools'' — ''Мэри Тредвел''
{{конец кол}}
== Бүләктәре һәм номинациялары ==
=== Бүләктәре ===
* 1940 — «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» премияһы — иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «Ел менән алып кителгәндәр» фильмы
* 1952 — «Оскар» премияһы — иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «„Теләк“ трамвайы» фильмы
* 1953 — BAFTA премияһы — иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «„Теләк“ трамвайы» фильмы
* 1963 — «Тони» премияһы — мюзиклда иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «Иптәш» мюзиклы
=== Номинациялары: ===
* 1952 — «Алтын глобус» премияһы — драмала иң яҡшы ҡатын-ҡыҙ роле, «„Теләк“ трамвайы» фильмы
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|2}}
== Әҙәбиәт ==
{{Кол|2}}
* ''Утилов В. А.'' Вивьен Ли. — М.: Искусство, 1963. — 160, [32] с. {{книга|автор=Утилов Владимир Александрович|часть=|ссылка часть=|заглавие=Вивьен Ли|оригинал=|ссылка=|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Искусство|год=1963|том=|страницы=|страниц=160, [32]|серия=Мастера зарубежного киноискусства|isbn=|тираж=}}
* Edwards, Anne. ''Vivien Leigh, A Biography'', Coronet Books, 1978 edition. ISBN 0-340-23024-X
* John Russell Taylor. ''Vivien Leigh'', Elm Tree Books, 1984. ISBN 0-241-11333-4
* Vickers, Hugo. ''Vivien Leigh'' Little, Brown and Company, 1988 edition.
* Walker, Alexander. ''Vivien, The Life of Vivien Leigh'', Grove Press, 1987. ISBN 0-8021-3259-6
* Berg, A. Scott. ''Goldwyn''. London: Sphere Books, 1989. ISBN 0-7474-0593-X.
* Briggs, Asa, ed. ''A Dictionary of Twentieth Century World Biography.'' London: Book Club Associates, 1992. ISBN 978-0-19-211679-6.
* Coleman, Terry. ''Olivier, The Authorised Biography''. London: Bloomsbury Publishing, 2005. ISBN 0-7475-8306-4.
* Fury, David. ''Maureen O’Sullivan: No average Jane''. Minneapolis, Minnesota: Artist’s Press, 2006, ISBN 0-924556-06-4.
* Haver, Ronald. ''David O. Selznick’s Hollywood''. New York: Bonanza Books, 1980. ISBN 0-517-47665-7.
* Hartnoll, Phyllis, ''The Concise Companion to the Theatre''. Peachtree City, Georgia, USA: Omega Books, 1972. ISBN 1-85007-044-X.
* Holden, Anthony. ''Olivier''. London: Sphere Books Limited, 1989. ISBN 0-7221-4857-7.
* Kael, Pauline. ''5001 Nights At The Movies''. Minneapolis, Minnesota: Zenith Books, 1982. ISBN 0-09-933550-6.
* Maltin, Leonard. ''1998 Movie and Video Guide''. New York: Signet Books, 1997. ISBN 978-0-452-25993-5.
* McGilligan, Patrick. ''Alfred Hitchcock, A Life in Darkness and Light''. Chichester, West Sussex, UK: Wiley Press, 2003. ISBN 0-470-86973-9.
* More, Kenneth. ''More or Less''. London: Hodder & Staughton, 1978. ISBN 0-240-22603-X.
* Olivier, Laurence. ''Confessions Of an Actor''. New York: Simon & Schuster, 1982. ISBN 0-14-006888-0.
* Selznick, David O. Rudy Behlmer, editor. ''Memo from David O. Selznick''. New York: Modern Library, 2000. ISBN 0-375-75531-4.
* Shipman, David, ''Movie Talk''. New York: St Martin’s Press, 1988. ISBN 0-312-03403-2.
{{конец кол}}
== Һылтанмалар ==
* [http://vivien-leigh.com/ Сайт Вивьен Ли]
* [http://nevsepic.com.ua/nostalgiya/page,1,11877-viven-li-vivien-leigh-270-foto.html Вивьен Ли. Фотоподборка] // 270 фотографий
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:Бөйөк Британия актрисалары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актрисалар]]
[[Категория:BAFTA премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Кубок Вольпи» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Тони» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:1913 йылда тыуғандар]]
[[Категория:1967 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:Лондонда вафат булғандар]]
[[Категория:Туберкулёздан үлеүселәр]]
9el2wn0coecmpma76phohxvlcf1lw82
Грета Гарбо
0
129815
1150428
1061657
2022-08-22T09:58:39Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
''' Грета Гарбо''' ({{lang-en|Greta Garbo}}Greta Garbo, [[18 сентябрь]] [[1905]]<span style="display:none">(<span class="bday">19050918</span>)</span>, Стокгольм, [[Швеция]] — {{Үлгән көнө|15|4|1990}}, [[Нью-Йорк]], [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]), ысын исеме '''Грета Ловиса Густафссон''' ({{Lang-sv|Greta Lovisa Gustafsson}}) — [[Швеция]] һәм [[Америка Ҡушма Штаттары|Америка]] актрисаһы. 1954 йылда кино сәнғәтен үҫтереүгә ҙур өлөш индергәне өсөн почетлы «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]] премияһына лайыҡ була.
== Биографияһы ==
=== Карьераһының башы ===
Буласаҡ актриса [[1905 йыл]]дың 18 сентябрендә Стокгольмда, [[Швеция]]ла тыуған. Карл менән Анна Густафссон ғаиләһендә өсөнсө бала була. [[1918 йыл]]да уға бик яҡын булған атаһы [[Туберкулёз|туберкулез]] ауырыуынан вафат була. Грета мәктәпте ташлап китергә мәжбүр була һәм эшкә төшә. Тәүге аҡсаһын ул бөҙрәханала ярҙамсы булып эшләа ала, һуңынан универмагта эшләй, параллель рәүештә реклама өсөн гәзиттәрҙә төшә. Камералар алдында ул беренсе тапҡыр үҙе эшләгән универмаг өсөн реклама роликтарында күренә. Ахыр сиктә уға комедия режиссёры Эрик Петчер иғтибар итә һәм үҙенең „Петер-бродяга“ (1922) яңы картинаһында ҡыҙға бәләкәй генә роль бирә. Картинаның титрҙарында актриса үҙ исеме аҫтында телгә алына.
1922—1924 йылдарҙа Гарбо Стокгольмда актёрлыҡ оҫталығына Король драма театры янындағы театр мәктәбендә өйрәнә, уның менән бергә Мими Поллак, Альф Шёберг уҡыйҙар. Шунда ул режиссёр Мориц Стиллер менән таныша. Ул шәхсән уның менән шөғөлләнә башлай, ҡыҙға матур яңғырашлы псевдоним уйлап таба — Грета Гарбо — һәм тауышһыҙ „Сага о Йесте Берлинге“ картинаға төп ролгә саҡыра.[[Нобель премияһы| Нобель премияһы лауреаты]] Сельма Лагерлёф романының ошо экранизацияһында ағктриса швед актёры Ларс Хансон менән бергә төшә.парҙары төшә.
Гарбоның уйыны Metro-Goldwyn-Mayerҙың башында торған Луис Б. Майерға ҙур тәьҫир яһай һәм ул актрисаға һәм Мориц Стиллерға уның киностудияһында эш тәҡдим итә. Һуңынан, Гарбо менән Стиллер аралары боҙола һәм 1928 йылда Стиллерҙы эштән сығаралар, ул Швецияға ҡайта һәм тиҙҙән вафат була. Был осорҙа Гарбоның тышҡы рәүеше бик ныҡ үҙгәрә — тулы кәүҙәле һатыуснан Гарбо гүзәл Сфинксҡа әйләнә, һәм ошо ваҡыттан ошо ҡиәфәте ныҡлап уның исеме менән бәйле була.
[[Файл:Greta_Garbo_and_her_mother_1939.jpg|слева|мини|280x280пкс|Швецияла әсәһе менән осрашҡан мәле (1939)]]
=== Голливуд ===
Гарбоның иң билдәле тауышһыҙ картиналары „Ағым“ (1926), „Тән һәм ғазазил“ (1927) һәм „Мөхәббәт“ (1927) була. Аҙаҡҡы ике фильмында ул шул осорҙағы популяр актёр Джон Гилберт менән төшә, улар араһында бәйләнеш була. Улар өйләнешергә уйлай, әммә гарбо аҙаҡҡы мәлдә генә кире уйлай һәм туйҙан баш тарта
Бынан тыш, актрисаның ҡатын-ҡыҙҙар менән романтик бәйләнештәре тураһында ла имеш-мимештәр йөрө— фаразланған һөйәркәләр исемлегендә актриса Луиза Брукс һәм яҙыусы Мерседес де Акоста иҫәпләнә. Шулай уҡ уның ваөыты-ваҡҡыты менән британ фотограф-гомосексуал Сесил Битон менән бәйләнештәре булып ала, бының хаҡта ирҙең донъя күргән көндәлектәренән билдәле булды.
Тауышһыҙ кинола төшөп, Гарбо популярлыҡ түбәһенә етә. Ул тауышлы фильмдарға уңышлы күсеүсе һирәк актрисаларҙың береһе була. Ләкин студия етәкселеге был күсеүҙе тотҡарлап килә, сөнки швед Сфинксы һөйләшә башлауына тамашасылар ыңғай ҡарауына шикләнә. Уның аҙаҡҡы тауышһыҙ фильмы 1929 йылғы «Үбеү» картинаһы була. Етәкселектең хәүефләнеүе бушҡа булып сыға. Гарбоның Юджин О'Нил пьесаһы буйынса ҡуйылған «Анна Кристо» (1930) фильмындағы швед акцентлы ҡарлыҡҡаныраҡ тауышы тамашасыларҙың һөйөүен яулай. Фильм экранға „Гарбо һөйләй" слоганы менән сыға.
1931 йылда Гарбо [[Кларк Гейбл]] менән «Сьюзан Ленокс: падение и взлёт» картинаһында бергә төшә. Был уларҙың берҙән-бер уртаҡ фильмы була, бының сәбәбе уларҙың бер-береһен яратмуҙа. Гарба актёрҙың уйынын тупаҫ тип һанай, ә Гейбл яуап итеп Гарбоны снобизмда ғәйепләй<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0022453/trivia Travia at Imdb.com]</ref>.
Артабан ул Мата Хари» һәм «Гранд-отель» фильмдарында төшә. Береһендә ул Беренсе донъя һуғышы осорондағы шпионка ролен уйнаһа, икенсеһе 1932 йылда «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]] премияһына лайыҡ була. Бер аҙ ваҡыт Гарбо контракт шарттарына бәйле сәбәптәр арҡаһында кинола төшмәй. Ниһайәт, MGM етәкселеге Гарбо өсөн айырым хоҡуҡтар ҡаралған яңы контракт төҙөй.
Гарбо киноға [[Икенсе донъя һуғышы]] тамамланғандан һуң әйләнеп ҡайтырға уйлай, әммә был ниәтен тормошҡа ашырырға насип булмай. Ул киткәндән һуң [[Марлен Дитрих]]тың иренә яҙған хатында ошондай һүҙҙәр бар: «Мин ишеттем, Гарбо кинонан киткән икән… Ярай, мин шатмын. Хәҙер мин бер ҙем ҡалам».
=== Һуңғы йылдары ===
Кинолағы карьераһының тәүге йылдарынан тыш, Грета Грета автографтарҙы һирәк бирә, үҙенең фильмдарының премьераларында булмай, фанаттарҙың хаттарына яуап һәм интервьюлар бирмәй.
1951 йылда актриса Америка гражданлығын ҡабул итә<ref name="WhoLLC1983">{{Cite book|author1=Marquis Who's Who|author2=LLC|title=Who's Who of American Women, 1983–1984|url=https://books.google.com/?id=Cz2ppa_YfZ8C|accessdate=2010-07-24|date=December 1983|publisher=Marquis Who's Who|isbn=978-0-837-90413-9|page=279}}</ref> . 1953 йылда Гарбо Манхеттенда ете бүлмәле апартаменттар һатып ала<ref name="Kalins_Wise1968">{{Cite journal|last=Kalins Wise|first=Dorothy|title=Appraising the Most Expensive Apartment Houses in the City|url=https://books.google.com/?id=meECAAAAMBAJ&pg=PA18|accessdate=2010-07-24|date=1968-05-20|journal=New York Magazine|volume=1|issue=7|publisher=New York Media, LLC|page=18|issn=0028-7369}}</ref> һәм ғүмеренең аҙағына тиклем шунда йәшәй. Гарбо Голливуд кисәләрендә ҡатнашыуҙан баш тарта, әммә үҙенең яҡын дуҫтары менән әүҙем сәйәхәт итә. Ул йыш ҡына Джорд Шлее, Сесиль де Ротшильд һәм Сесил Битон менән бергә көнбайыш Европаҡа бара, Аристотель Онассис ойошторған Урта диңгеҙ буйлап круиздарҙа ҡатнаша, Ротштльдтар ғаиләһ яхтаһында ял итә. Йәйҙәрен ул Швейцарияла тау курорты Клостерста үткәрә. Актриса бер ҡасан да кейәүгә сыҡмай һәм балалары ла булмай. Нью-йорк йәмғиәтендә ул ҙурҡөояштан һаҡлаусы күҙлектәрен кейеп алып ҡала буйлап оҙайлы йәйәү йөрөүҙәре менән билдәле була<ref name="Mariani1975p54">{{Cite journal|last=Mariani|first=John|title=The Greatest Movie Set Ever|date=1975-12-29|page=54|journal=New York Magazine|volume=9|issue=1|publisher=New York Media, LLC|issn=0028-7369|url=https://books.google.com/?id=bOMCAAAAMBAJ&pg=PA54|accessdate=2010-07-23}}</ref>.
1970 йылдарҙан башлап Голливудтың ҡартайған батшабикәһен пленкаға төшөрөп ҡалырға теләп, актрисаны папараццилар эҙәрлекләп йонсота<ref name="Goldstein1977p83">{{Cite journal|last=Goldstein|first=Patti|title=Garbo Walks|date=1977-12-12|page=83|journal=New York Magazine|volume=10|issue=50|publisher=New York Media, LLC|issn=0028-7369|url=https://books.google.com/?id=i-gCAAAAMBAJ&pg=PA83|accessdate=2010-07-23}}</ref><ref name="NYT-Obit-privacy">{{Harvnb|NYTimes, 1990|p=}}. Her penchant for privacy broke all of Hollywood’s rules, said her biographer, John Bainbridge. Except at the start of her career, he wrote in ''Garbo'', she «granted no interviews, signed no autographs, attended no premieres, answered no fan mail.»
</ref> . Улар уны үлгәнсе тынғылыҡта ҡалдырмай, хатта 1990 йылдың яҙында ныҡ ауырыған актрисаны тиҙ ярҙам каретаһына ултырғанына тиклем төшөрөп алалар<ref>[http://www.garboforever.com/Garbos_Last_Pic.htm Garbo’s Last Pictures]</ref> , шул уҡ йылдың 15 апрелендә пневмониянан һәм бөйөр ауырынан [[Нью-Йорк]]тың бер шәхси клиникалырының береһендә 84 йәшендә вафат була<ref name="Parish2007">{{Cite book|last=Parish|first=James Robert|title=The Hollywood Book of Extravagance: The Totally Infamous, Mostly Disastrous, and Always Compelling Excesses of America's Film and TV Idols|url=https://books.google.com/?id=CJS5RL7eqdsC&pg=PA78|accessdate=2010-07-24|date=1 August 2007|publisher=John Wiley and Sons|isbn=978-0-470-05205-1|page=78}}</ref> Уның кәүҙәһен яндыралар һәм оҙайлы судлашыуҙан һуң 1999 йылда үҙе тыуған Стокгольмдан бик алыҫ булмаған Скугсчюркогорден зыяратында ерләйҙәр<ref name="Ohlsen2004">{{Cite book|author=Becky Ohlsen|title=Stockholm|url=https://books.google.com/?id=skJHrgPELxUC&pg=PA86|accessdate=2010-07-24|year=2004|publisher=Lonely Planet|isbn=9781741041729|pages=86–|quote=The Unesco World Heritage-listed graveyard Skogskyrkogården ... is also known as the final resting place of Hollywood actress Greta Garbo}}</ref>
АҠШ-тың махсус хеҙмәттәренең асылған архивтарынан Гарбо уларҙың йәшерен агенты булыуы тураһында мәғлүмәт сенсацияға әүерелә. Гарбо Икенсе донья һуғышы осоронда фашистарға ҡаршы көрәштә, атап әйткәндә, Данияла йәшәгән йәһүдтәрҙе ҡотҡарыуҙа ҡатнаша.
Артабан: <nowiki>https://uznayvse.ru/znamenitosti/biografiya-greta-garbo.html</nowiki>
== Мәҙәниәттә ==
* «Premiere» журналы Гарбоны ваҡытта иң бөйөк кино йондоҙҙары исемлегенә һигеҙенсе урынға ҡуя. Шулай уҡ ул Америка кино институты версияһы буйынса легендалар рейтингында бишенсе урынға ҡуйылған.
* Гарбо режиссёр Сидни Люметтың «Гарбо һөйләй» (1984) американ киномедияһында уйнарға тейеш булған. Комедия героиняһы Гарбо баш мейеһе шеш ауырыуы менән яфаланыуын белә һәм үҙенең кумиры менән осрашырға була. Фильмда Гарбоның үҙе төшкән кадрҙары бар (титрҙарҙа күрһәтелмәгән, әммә төп ролде актриса БеттиКомден башҡара, Бетти проектҡа иң аҙағында ғына индерелә, сөнкт продюсерҙар Гарбо үҙе фильмда атнашырға теләр тигән өмөттә булалар.
* 2005 йылдың 23 сентябрендә Швеция һәм АҠШ администрациялары тарафынан Грета Гарбоның тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә уның портреты менән берлектәге почта маркалары сығарыла.
* Француз йырсыһы Милен Фармер «Cendres de lune» дебют альбомына Грета Гарбоға бағышланған «Greta» исеме аҫтында йыр инә. Музыкаль проигрыштарҙа «Ике йөҙлө ҡатын» фильмынан алынған Гарбоның тауышы ишетелә, был фильм актрисаның һуңғы фильмы була.
* Жан Коктоның «Изге ҡурҡыныс заттар» пьесаһында Гарбо телгә алына. Шулай итеп герой кинола төшөргә хыялланған ҡыҙҙы исемләй.
* Мадоннаның «Vogue» билдәле йырында Гарбо Голливуд йондоҙҙары [[Мэрилин Монро]], [[Марлен Дитрих]], [[Марлон Брандо|Актёр Марлон Брандо]] һәм [[Джеймс Дин]] менән бер рәттән телгә алына.
* 2011 йылдың 6 апрелендә Швеция банкы 2014—2015 йылдарҙа яңы аҡсалар серияһын сығарасаҡ планы тураһында хәбәр итте. 100 швед крона купюраның аверсында Грета Гарбо портреты урынлаштырылған була<ref>[http://www.riksbank.com/templates/Page.aspx?id=46685 Sweden’s new banknotes and coins] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927172146/http://www.riksbank.com/templates/Page.aspx?id=46685 |date=2011-09-27 }}: сообщение на официальном сайте [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%BA_%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%B8%D0%B8 Банка Швеции].{{ref-en}}(англ.) {{V|7|4|2011}}(Проверено 7 апреля 2011)</ref><ref>[http://www.bonistica.ru/news/novye-lica-shvedskih-kron/ Новые лица шведских крон] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110530092227/http://www.bonistica.ru/news/novye-lica-shvedskih-kron |date=2011-05-30 }} // Бонистика. Энциклопедия банкнот мира. — 6 апреля 2011.{{V|3|8|2011}}(Проверено 3 августа 2011)</ref>.
* «Үлем уға килешә» фильмында Изабелла Росселлини героиняһы — мәңгелек матурлыҡ һәм үлемһеҙлек серен һаҡлаған эсемлекте һатҡан Лисл фон Руман — үҙенең билдәһеҙ һатып алыусыларының береһенә барыһына ла «Мин бер үҙем ҡалырға теләйем» тип әйтергә тәҡдим итә (ошо фраза төрлө вариацияларҙа Гарбо ҡатнашҡан фильмдарҙа ишетелә һәм уның исеменә бәйле).
* Австрия йырсыһы Falco актрисға «Garbo» йырын бағышлай.
== Фильмографияһы ==
{{Кол|2}}
* [[1941 год в кино|1941]] — [[Двуликая женщина (фильм)|Двуликая женщина]] / ''Two-Faced Woman'' — ''Карин Борг Блейк''
* [[1939 год в кино|1939]] — [[Ниночка (фильм)|Ниночка]] / ''Нина Ивановна Якушова (Ниночка)''
* [[1937 год в кино|1937]] — [[Мария Валевска (фильм)|Мария Валевска]] / ''Conquest'' — ''Графиня Мария Валевска''
* [[1936 год в кино|1936]] — [[Дама с камелиями (фильм, 1936)|Дама с камелиями]] / ''Camille'' — ''Маргарита Готье''
* [[1935 год в кино|1935]] — [[Анна Каренина (фильм, 1935)|Анна Каренина]] / ''Anna Karenina'' — ''Анна Каренина''
* [[1934 год в кино|1934]] — [[Разрисованная вуаль (фильм, 1934)|Разрисованная вуаль]] / ''The Painted Veil'' — ''Кэтрин Фейн''
* [[1933 год в кино|1933]] — [[Королева Кристина (фильм)|Королева Кристина]] / ''Queen Christina'' — ''Королева Кристина''
* [[1932 год в кино|1932]] — [[Какой ты меня желаешь (фильм)|Какой ты меня желаешь]] / ''As You Desire Me'' — ''Зара''
* [[1932 год в кино|1932]] — [[Гранд-отель (фильм)|Гранд-отель]] / ''Grand Hotel'' — ''Балерина Грушинская''
* [[1931 год в кино|1931]] — [[Мата Хари (фильм)|Мата Хари]] / ''Mata Hari'' — ''[[Мата Хари]]''
* [[1931 год в кино|1931]] — [[Сьюзан Ленокс: падение и взлёт (фильм)|Сьюзан Ленокс: падение и взлёт]] / ''Сьюзан Ленокс''
* [[1931 год в кино|1931]] — [[Вдохновение (фильм)|Вдохновение]] / ''Ивонна Вальбрет''
* [[1930 год в кино|1930]] — [[Анна Кристи (фильм, 1930)|Анна Кристи]] / ''Анна Кристи''
* [[1930 год в кино|1930]] — [[Роман (фильм)|Роман]] / ''Мадам Рита Каваллини''
* [[1929 год в кино|1929]] — [[Поцелуй (фильм, 1929)|Поцелуй]] / ''Ирен Гуарри''
* [[1929 год в кино|1929]] — [[Единый стандарт]] / ''Арден Стюарт Хьюлетт''
* [[1929 год в кино|1929]] — [[Дикие орхидеи (фильм)|Дикие орхидеи]] / ''Лилли Стерлинг''
* [[1928 год в кино|1928]] — [[Владычица любви]] / ''Диана Меррик Фернесс''
* [[1928 год в кино|1928]] — [[Таинственная леди (фильм)|Таинственная дама]] / ''Таня Федорова''
* [[1928 год в кино|1928]] — [[Божественная женщина (фильм)|Божественная женщина]] / ''Марианна''
* [[1927 год в кино|1927]] — [[Любовь (фильм, 1927)|Любовь]] / ''[[Анна Каренина (персонаж)|Анна Каренина]]''
* [[1926 год в кино|1926]] — [[Плоть и дьявол (фильм)|Плоть и дьявол]] / ''Фелиция''
* [[1926 год в кино|1926]] — [[Соблазнительница (фильм)|Соблазнительница]] / ''Елена''
* [[1926 год в кино|1926]] — [[Поток (фильм, 1926)|Поток]] / ''Леонора Морено''
* [[1925 год в кино|1925]] — [[Безрадостный переулок (фильм)|Безрадостный переулок]] / ''Грета Рамфорт''
* [[1924 год в кино|1924]] — [[Сага о Йесте Берлинге (фильм)|Сага о Йесте Берлинге]] / ''Элизабет Дона''
* [[1922 год в кино|1922]] — [[Петер-бродяга]] / ''Грета''
* [[1922 год в кино|1922]] — [[Скарлет Анджел]] / ''Экстра''
* [[1921 год в кино|1921]] — [[Охотники за удачей]] / ''Мэд, горничная''
* [[1921 год в кино|1921]] — [[Как не одеваться]] / ''компаньонка''
* [[1920 год в кино|1920]] — [[Господин и госпожа Стокгольм]] / ''Сестра Элдер''
{{конец кол}}
== Әҙәбиәт ==
* Грета Гарбо. ''Жизнь, рассказанная ею самой.'' М.: Яуза-Пресс, 2013. 288 с. Серия «Уникальная биография женщины-эпохи», 7000 экз., ISBN 978-5-9955-0578-5
* Н. Я. Надеждин. ''Грета Гарбо: «Кино — это жизнь».'' Биографические рассказы. — 2-е изд. — М.: Майор, Осипенко, 2011. 192 с., Серия «Неформальные биографии», 2000 экз., ISBN 978-5-98551-161-1
* Софья Бенуа. ''Грета Гарбо. Исповедь падшего ангела.'' ООО «Издательство Алгоритм», 2013. 288 с. Серия «Женщина, покорившая мир», ISBN 978-5-4438-0198-8
== Документаль фильмографияһы ==
* ''Грета Гарбо / Greta Garbo: A Lone Star.'' Режиссёр: Стив Коул / Steve Cole. 2001. Великобритания, США. Продолжительность: 49 мин.
* ''Легенды мирового кино. Грета Гарбо.'' Режиссёр: Андрей Истратов, ведущий: Константин Карасик. 2005. Россия. Телеостров, ГТРК Культура. Продолжительность: 26 мин.
* ''Гарбо / Garbo.'' Режиссёры: Кристофер Бёрд, Кевин Браунлоу. 2005. США. Длительность: 1 час 25 минут. (Фильм создан к 100-летию со дня рождения Актрисы)
* ''Грета Гарбо и Бетт Дэвис.'' Из истории театра и кино. Великие актрисы. Кинодивы 30-50-х годов XX века. Режиссёр: Светлана Аронова. 2013. Россия. Продолжительность: 49 мин.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* [http://cinemotions.blogspot.com/2009/01/greta-garbo-sept-18-1905-april-15-1990.html Грета Гарбо о себе] Из книги шведского журналиста Свена Бромана «Разговоры с Гарбо»{{ref-ru}}
* [http://cinemotions.blogspot.com/2010/02/greta-garbo-legends-beginning.html Грета Гарбо: истоки легенды] журнал Киносценарии (1995){{ref-ru}}
* {{Cite news|title=Greta Garbo, 84, Screen Icon Who Fled Her Stardom, Dies|newspaper=[[The New York Times]]|date=16 April 1990|url=https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0918.html|accessdate=22 July 2010|ref=NYTimes, 1990}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:XX быуат актрисалары]]
[[Категория:АҠШ кинематографы актрисалары]]
[[Категория:АҠШ тауышһыҙ киноһы актрисалары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актрисалар]]
[[Категория:Голливудтың дан аллеяһы]]
[[Категория:«Оскар» почётлы премияһының лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:18 сентябрҙә тыуғандар]]
[[Категория:1905 йылда тыуғандар]]
[[Категория:15 апрелдә вафат булғандар]]
[[Категория:1990 йылда вафат булғандар]]
2o7n7vypkvxm9tvynignieh5nmggj5r
Ҡалып:Тәтешле районы муниципаль берәмектәре
10
133928
1150404
828371
2022-08-21T19:03:56Z
ZUFAr
191
Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{навигационная полоса
|имя = Тәтешле районы муниципаль берәмектәре
|цвет = {{Цвет|Россия}}
|заглавие = [[Тәтешле районы]] муниципаль берәмектәре
|state = <includeonly>collapsed</includeonly>
|изображение = [[Файл:Coat of Arms of Tatyshly rayon (Bashkortostan).png|60px]]
|изображение2 = [[Файл:Flag of Tatyshlinsky rayon.svg|80px]]
|содержание =
{{s|[[Аҡбулат ауыл Советы (Тәтешле районы)|Аҡбулат ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Аҡсәйет ауыл Советы (Тәтешле районы)|Аҡсәйет ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Бәҙрәш ауыл Советы (Тәтешле районы)|Бәҙрәш ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Бүл-Ҡайпан ауыл Советы (Тәтешле районы)|Бүл-Ҡайпан ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Күрҙем ауыл Советы (Тәтешле районы)|Күрҙем ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)|Кәлтәү ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Ҡоҙаш ауыл Советы (Тәтешле районы)|Ҡоҙаш ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Ҡәлмиәр ауыл Советы (Тәтешле районы)|Ҡәлмиәр ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Түбәнге Балтас ауыл Советы (Тәтешле районы)|Түбәнге Балтас ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Үрге Тәтешле ауыл Советы (Тәтешле районы)|Үрге Тәтешле ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Шулған ауыл Советы (Тәтешле районы)|Шулған ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Яңғыҙнарат ауыл Советы (Тәтешле районы)|Яңғыҙнарат ауыл Советы]]{{•}} }}
{{s|[[Яңы Тәтешле ауыл Советы (Тәтешле районы)|Яңы Тәтешле ауыл Советы]]{{•}} }}
;Бөткән ауыл Советтары
{{s|[[Мәмәтәй ауыл Советы (Тәтешле районы)|Мәмәтәй ауыл Советы]]{{•}} }}
}}<noinclude>
[[Категория:Ҡалыптар:Башҡортостандың административ бүленеше|Тәтешле районы]]
[[Категория:Тәтешле районы]]
</noinclude>
fgcltpl138q04se4g94y8fyqi4uit2j
Вирский Павел Павлович
0
135621
1150413
1051917
2022-08-22T06:07:00Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
''' Вирский Павел Павлович''' ({{lang-uk|Павло Павлович Вірський}}; [[25 февраль]] [[1905 йыл]] — [[5 июль]] [[1975 йыл]]) — украин совет балет артисы, балетмейстер, хореограф, педагог. СССР-ҙың халыҡ артисы (1960). СССР Дәүләт премияһы (1970) һәм беренсе дәрәжә Сталин премияһы лауреаты (1950).
== Биографияһы ==
Павел Павлович Вирский 1905 йылдың 25 февралендә [[Одесса]]ла инженер Павел Павлович һәм Олимпиада Алексеевна Вирскийҙарҙың дворян ғаиләһендә донъяға килә. Алексей ғаиләлә ҡустыһы менән тәрбиәләнә.
1923 йылда Одессала Ришельевский гимназияһын тамамлай.
[[1923 йыл|1923]]—[[1927 йыл|1927 йылдарҙа]] [[Одесса]] музыкаль-драматик техникумында уҡый (хәҙер ул К. Ф. Данькевич исемендәге Одесса сәнғәт һәм мәҙәниәт училищеһы) (педагогы В. И. Пресняков), [[1927 йыл|1927]]—[[1928 йыл|1928 йылдарҙа]] — [[Ҙур театр]] эргәһендәге Дәүләт балет мәктәбендә уҡый (1937 йылдан Мәскәү хореография училищеһы, хәҙер — Мәскәү дәүләт хореография академияһы) (педагогы А. М. Мессерер)<ref>[http://www.ballet-enc.ru/html/v/virskiy.html ВИРСКИЙ в энциклопедии балета]</ref>.
[[1923]]—[[1931 йыл]]дарҙа — балет артисы, балетмейстер, [[1932]]—[[1933 йыл]]дарҙа — Одесса опера һәм балет театрында балетмейстер. [[1933 йыл|1933]]—[[1937 йыл|1937 йылдарҙа]] — Харьков, Днепропетровск, [[Киев]] опера һәм балет театрҙарының художество еткәсеһе<ref name="te1">Театральная энциклопедия. Гл. ред. С. С. Мокульский. Т. 1 — М.: Советская энциклопедия, 1961, 1214 стб. с илл., 12 л. илл.</ref>.
[[1937 йыл]]да А. Болотов менән бергә Украин ССР-ы халыҡ бейеүҙәре ансамблен ойоштора. [[1937 йыл|1937]]—[[1940 йыл|1940 йылдарҙа]] — ансамблдә балетмейстер.
[[1940 йыл]]дан [[1943 йыл|1943 йылға]] тиклем — [[Киев]] хәрби округының йыр һәм бейеү ансамблендә балетмейстер, [[1943 йыл]]дан [[1955 йыл|1955 йылға]] тиклем — А. Александров исемендәге Совет армияһы йыр һәм бейеү ансамбле балетмейстеры.
[[1955 йыл]]дан — Украин ССР-ының Дәүләт бейеү ансамбленең художество етәксеһе (хәҙер Павел Вирский исемендәге Украина бейеү ансамбле).
Халыҡ традицияларына таянып, Вирский сағыу хореографик композиция төҙөй: «Запорожецтар», «Кукуруз яланында», «Ҡурсаҡтар», «Ҡул эшенә оҫта ҡыҙҙар», «Гопак», «Ползунец», «Беҙ Украинанан», «Моряктар», «Апалы-һеңлеләр», «Чумацкий шатлыҡтары», «Ой, сейә аҫтында», «Подоляночка», «Тал ни хаҡта илай», «Беҙ иҫләйбеҙ!», «Бухенвальд», «Ҡомалаҡ», « „Совет Украинаһы“ флотилияһы», «Шевчиктар» һ. б.
Ансамбль менән СССР һәм сит илдәр буйлап гастролдәргә сыға: [[Германия]], [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|ҠХР]], [[Вьетнам]] (1956), [[Польша]] (1955), [[Англия]]ла (1958), [[Франция]] һәм [[Австрия]] (1959), [[Испания]] (1969), [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]] (1972) һ. б.
Киев хореографик училищеһында уҡыта.
[[1946 йыл]]дан ВКП(б) ағзаһы
[[1975 йыл]]дың 5 июлендә [[Киев]]та вафат була. Байково зыяратында ерләнә<ref>[http://kiev-necropol.narod.ru/VirskyPP.html Вирский Павел Павлович (1905—1975)]</ref>.
=== Ғаиләһе ===
* Ағаһы — Алексей, репрессиялана, хәбәрһеҙ юғала.
* Беренсе ҡатыны — Ольга Максимовна Вирская, бейеүсе<ref>[http://fakty.ua/196048-olga-virskaya-doch-narodnogo-artista-sssr-pavla-virskogo-salvador-dali-prinimal-papu-v-svoem-osobnyake-v-ispanii Дочь Павла Вирского: «Сальвадор Дали принимал папу в своем особняке в Испании» — Газета «ФАКТЫ и комментарии»]</ref>.
** Ҡыҙы — Ольга Павловна Вирская — музыкант, музыкаль педагог, Р. М. Глиэр. исемендәге Киев музыка институтында уҡыта.
* Икенсе ҡатыны — Вирская Валерия Семеновна (Котляр) (29.10.1930, Киев, УССР — 27.02.2016, Киев, Украина<ref>{{Cite web|title=Умерла народная артистка Украины Валерия Вирская|url=http://ukranews.com/news/200911.Umerla-narodnaya-artistka-Ukraini-Valeriya-Virskaya.ru|work=[[Украинские новости]]|publisher=ukranews.com|date=2016-02-27}}</ref>) — балет артисы, балетмейстер, Украина ССР-ының халыҡ артисы (1964).
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* Украина ССР- ының атҡаҙанған артисы ([[1942 йыл|1942]])
* РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре ([[1949 йыл|1949]])
* Украина ССР- ының халыҡ артисы (1957)
* СССР-ҙың халыҡ артисы ([[1960 йыл|1960]])
* Беренсе дәрәжәләге Сталин премияһы ([[1950 йыл|1950]]) — А. Александров исемендәге КАППСА баш балетмейстер сифатында концерт-башҡарыу эшмәкәрлеге өсөн.
* Украина ССР-ының Т. Г. Шевченко исемендәге Дәүләт премияһы ([[1965 йыл|1965]]) — 1964 йылғы концерт программаһы өсөн.
* СССР Дәүләт премияһы ([[1970 йыл|1970]]) — Украин ССР-ының академия театрының дәүләт залындағы концерт программалары өсөн (1966—1969).
* Ике [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены]] ([[1949 йыл|1949]], ансамблдең 20 йыллығы менән бәйле; [[1965 йыл|1965]])
* [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ Ордены]] (1942)
* [[Халыҡтар Дуҫлығы ордены]] (1975)
* Миҙалдар<ref>[http://narnecropol.narod.ru/virsky.htm ВИРСКИЙ ПАВЕЛ ПАВЛОВИЧ (1905—1975)]</ref>.
== Театрҙарҙа балет ҡуйылыштары ==
* {{Год в театре|1928}} — Р. М. Глиэрҙың «Ҡыҙыл сәскә» (Одесса опера һәм балет театры, Н. А. Болотов менән бергә)
* {{Год в театре|1929}} — «Эсмеральда», Ц. Пуни (Одесса опера һәм балет театры)
* {{Год в театре|1932}} — В. А. Фемелиди, «Карманьола» (В. В. Кригер етәкселегендә «Мәскәү художестволы балеты» , Н. А. Болотов менән бергә.
* {{Год в театре|1933}} — «Эсмеральда», Ц. Пуни (Н. Лысенко исемендәге Харьков оперы һәм балет театры)
* {{Год в театре|1934}} — "Раймонда, А. К. Глазунов (Н. Лысенко исемендәге Харьков опера и балет театры)
* {{Год в театре|1936}} — «Тоскандан мещан», В. Н. Нахабин (Днепропетровск оперы һәм балет, Т. Г. Шевченко исемендәге Киев опера һәм балет театры)
* {{Год в театре|1960}} — «Ҡара алтын», В. Б. Гомоляка (Т. Г. Шевченко исемендәге Киев опера һәм балет театры)
* «Аҡҡош күле», [[Чайковский Пётр Ильич|П.]] [[Чайковский Пётр Ильич|И. Чайковский]]
* «Корсар», А. Адан
== Хәтер ==
* 1977 йылдан Украина ССР-ының Дәүләт халыҡ бейеүҙәре ансамбле Вирский исемен йөрөтә.
* [[1983 йыл]]да Киевта балетмейстер йәшәгән йортҡа (Пустышев урамы, 10-сы һанлы йорт) мемориаль таҡтаташ ҡуйыла (скульпторы Н. Д. Марченко, архитектор Т. Г. Довженко).
* Одессала Вирский йәшәгән йортҡа (адресы: Новосельский урамы, 78), шулай уҡ мемориаль таҡтаташ ҡуйыла (скульптор Н. Худоль).
* Харьков өлкә дәүләт администарцияһы башлығының 26.07.2000 йылдың № 713 «Өлкә дәүләт администрацияһының мәҙәниәт һәм сәнғәт өлкәһендә исемле стипендиялар булдырыу тураһында» күрһәтмәһенә ярашлы хореография сәнғәте өлкәһендә Павел Павлович Вирский исемендәге стипендия булдырыла, ул күренекле мәҙәниәт һәм сәнғәт эшмәкәрҙәренә, һәләтле йәштәрҙе дәртләндереү маҡсатында һәм шәхси ижади хеҙмәттәр өсөн билдәләнә<ref>[http://old.kharkivoda.gov.ua/pv/ru/news/view/id/9350 Присуждены премии им. А. С. Масельского за 2010 год и именные стипендии облгосадминистрации в области культуры и искусства — Новости — Харьковская областная государственная адм…] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304211646/http://old.kharkivoda.gov.ua/pv/ru/news/view/id/9350 |date=2016-03-04 }}</ref>.
* 2005 йылда Украинаның Милли банкы «Украинаның мәшһүр шәхестәре» серияһы хореографтың тыуыуына 100 йыл айҡанлы 20 000 дана 2 гривналыҡ иҫтәлекле тәңкәне әйләнешкә сығара.
* 2005 йылда Украинаның Почтаһы П. Вирскийҙың 100 йыллығына бағышланған 45 тин номиналында почта маркалары сығара.
* Украина Юғары Радаһының 2015 йылдың 11 февралендыге № 184-VIII ҡарары менән балетмейстерҙың тыуыуына 110 йыл дәүләт кимәлендә билдәләнә.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{Из БСЭ|заглавие=Вирский Павел Павлович}}
* [http://www.oballet.ru/page/pavel-pavlovich-virskij Павел Павлович Вирский " История и развитие балета]
* [http://virsky.kiev.ua/virskiy.html Ансамбль ім. П. П. Вірського > Історія > П. П. Вірський] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407063248/http://virsky.kiev.ua/virskiy.html |date=2014-04-07 }}{{Ref-uk}}(укр.)
* [http://virsky.kiev.ua/ Офіційний сайт ансамблю ім.] [http://virsky.kiev.ua/ П.Вірського]
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:XX быуат балет артистары]]
[[Категория:СССР балет артистары]]
[[Категория:Алфавит буйынса балет артистары]]
[[Категория:XX быуат балетмейстерҙары]]
[[Категория:Рәсәй балетмейстерҙары]]
[[Категория:СССР балетмейстерҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса балетмейстерҙар]]
[[Категория:Украин ССР-ының атҡаҙанған артистары]]
[[Категория:РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Халыҡтар Дуҫлығы ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:СССР Дәүләт премияһы лауреаттары]]
[[Категория:СССР-ҙың халыҡ артистары]]
[[Категория:Украин ССР-ының халыҡ артистары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:25 февралдә тыуғандар]]
[[Категория:1905 йылда тыуғандар]]
[[Категория:Одессала тыуғандар]]
[[Категория:XX быуат бейеүселәре]]
[[Категория:5 июлдә вафат булғандар]]
[[Категория:1975 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:Киевта вафат булғандар]]
[[Категория:XX быуат хореографтары]]
[[Категория:СССР хореографтары]]
[[Категория:Алфавит буйынса хореографтар]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
evpwauf1hmsew5kjiaplysy0appz4m9
Үрге Тәтешле ауыл Советы (Тәтешле районы)
0
140162
1150402
834611
2022-08-21T19:02:26Z
ZUFAr
191
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
'''Үрге Тәтешле ауыл Советы''' — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Тәтешле районы]]ндағы [[муниципаль берәмек]].
Административ үҙәге — [[Үрге Тәтешле]] ауылы. Үрге Тәтешле ауыл Советы көнбайыштан [[Ҡоҙаш ауыл Советы (Тәтешле районы)|Ҡоҙаш ауыл Советы]], көньяҡтан [[Яңғыҙнарат ауыл Советы (Тәтешле районы)|Яңғыҙнарат ауыл Советы]], көнсығыштан [[Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)|Кәлтәй ауыл Советы]], [[Яңы Тәтешле ауыл Советы (Тәтешле районы)|Яңы Тәтешле ауыл Советы]] менән сиктәш.
== Тарихы ==
[[Үрге Тәтешле]] ауыл Советы — [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Тәтешле районы]] муниципаль районының муниципаль берәмеге. «Башҡортостан Республикаһы муниципаль берәмектәренең сиктәре, статусы һәм административ үҙәктәре тураһындағы Законына» ярашлы [[ауыл биләмәһе]] статусына эйә<ref name="RBzakon">[http://docs.cntd.ru/document/935113266 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 20.07.2005 № 211-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113265 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 21.06.2006 № 329-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113261 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 29.12.2006 № 404-з]</ref>.
== Халҡы ==
{{ Население | Верхнетатышлинский сельсовет (Татышлинский район) }}
== Ауыл биләмәһе составы ==
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Тораҡ пункты
| Заголовок3 = Тораҡ пункты тибы
| Заголовок4 = Халҡы
| Сортировка4 = число
| Выравнивание4 = right
|%| [[Үрге Тәтешле]] | ауыл, {{s|административ үҙәк}} | {{ Население | Верхние Татышлы | тс }}
| | [[Уяҙыбаш]] | ауыл | {{ Население | Уядыбаш | тс }}
| | [[Никольск (Тәтешле районы)|Никольск]] | дауыл | {{ Население | Никольск (Татышлинский район) | тс }}
}}
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
kcwtksdf99otyecyhz2n1kfbzmx7rih
Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)
0
140185
1150397
830567
2022-08-21T18:59:03Z
ZUFAr
191
/* Ауыл биләмәһе составы */ Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}'''Кәлтәй ауыл Советы''' — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Тәтешле районы]]ндағы [[муниципаль берәмек]]
Административ үҙәк — [[Кәлтәй]] ауылы.
== Тарихы ==
[[Кәлтәй]] ауыл Советы — [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Тәтешле районы]] муниципаль районының муниципаль берәмеге. «Башҡортостан Республикаһы муниципаль берәмектәренең сиктәре, статусы һәм административ үҙәктәре тураһындағы Законына» ярашлы [[ауыл биләмәһе]] статусына эйә<ref name="RBzakon">[http://docs.cntd.ru/document/935113266 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 20.07.2005 № 211-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113265 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 21.06.2006 № 329-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113261 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 29.12.2006 № 404-з]</ref>.
== Халҡы ==
{{ Население | Кальтяевский сельсовет (Татышлинский район) }}
== Ауыл биләмәһе составы ==
{{Автонумерация}}
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Тораҡ пункты
| Заголовок3 = Тораҡ пункты тибы
| Заголовок4 = Халҡы
| Сортировка4 = число
| Выравнивание4 = right
|%| [[Кәлтәү]] | ауыл, {{s|административ үҙәк}} | {{ Население | Кальтяево | тс }}
| | [[Вязовка (Тәтешле районы)|Вязовка]] | ауыл | {{ Население | Вязовка (Татышлинский район) | тс }}
| | [[Иҫке Шарҙаҡ]] | ауыл | {{ Население | Старый Шардак | тс }}
| | [[Түбәнге Кәлтәй]] | ауыл | {{ Население | Нижнее Кальтяево | тс }}
| | [[Фәнгә]] | ауыл | {{ Население | Фанга | тс }}
}}
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
symgxl05c82kbcz44mqz3l1cg983l03
1150401
1150397
2022-08-21T19:01:45Z
ZUFAr
191
/* Тарихы */
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}'''Кәлтәй ауыл Советы''' — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Тәтешле районы]]ндағы [[муниципаль берәмек]]
Административ үҙәк — [[Кәлтәй]] ауылы.
== Тарихы ==
[[Кәлтәү]] ауыл Советы — [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Тәтешле районы]] муниципаль районының муниципаль берәмеге. «Башҡортостан Республикаһы муниципаль берәмектәренең сиктәре, статусы һәм административ үҙәктәре тураһындағы Законына» ярашлы [[ауыл биләмәһе]] статусына эйә<ref name="RBzakon">[http://docs.cntd.ru/document/935113266 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 20.07.2005 № 211-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113265 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 21.06.2006 № 329-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113261 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 29.12.2006 № 404-з]</ref>.
== Халҡы ==
{{ Население | Кальтяевский сельсовет (Татышлинский район) }}
== Ауыл биләмәһе составы ==
{{Автонумерация}}
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Тораҡ пункты
| Заголовок3 = Тораҡ пункты тибы
| Заголовок4 = Халҡы
| Сортировка4 = число
| Выравнивание4 = right
|%| [[Кәлтәү]] | ауыл, {{s|административ үҙәк}} | {{ Население | Кальтяево | тс }}
| | [[Вязовка (Тәтешле районы)|Вязовка]] | ауыл | {{ Население | Вязовка (Татышлинский район) | тс }}
| | [[Иҫке Шарҙаҡ]] | ауыл | {{ Население | Старый Шардак | тс }}
| | [[Түбәнге Кәлтәй]] | ауыл | {{ Население | Нижнее Кальтяево | тс }}
| | [[Фәнгә]] | ауыл | {{ Население | Фанга | тс }}
}}
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
kozx66h8f39ley2fbd6e9km0lcb5cy3
1150405
1150401
2022-08-21T19:04:53Z
ZUFAr
191
ZUFAr [[Кәлтәй ауыл Советы (Тәтешле районы)]] битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: [[Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)]]: хата
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}'''Кәлтәй ауыл Советы''' — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Тәтешле районы]]ндағы [[муниципаль берәмек]]
Административ үҙәк — [[Кәлтәй]] ауылы.
== Тарихы ==
[[Кәлтәү]] ауыл Советы — [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Тәтешле районы]] муниципаль районының муниципаль берәмеге. «Башҡортостан Республикаһы муниципаль берәмектәренең сиктәре, статусы һәм административ үҙәктәре тураһындағы Законына» ярашлы [[ауыл биләмәһе]] статусына эйә<ref name="RBzakon">[http://docs.cntd.ru/document/935113266 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 20.07.2005 № 211-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113265 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 21.06.2006 № 329-з]</ref><ref>[http://docs.cntd.ru/document/935113261 Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан от 29.12.2006 № 404-з]</ref>.
== Халҡы ==
{{ Население | Кальтяевский сельсовет (Татышлинский район) }}
== Ауыл биләмәһе составы ==
{{Автонумерация}}
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Тораҡ пункты
| Заголовок3 = Тораҡ пункты тибы
| Заголовок4 = Халҡы
| Сортировка4 = число
| Выравнивание4 = right
|%| [[Кәлтәү]] | ауыл, {{s|административ үҙәк}} | {{ Население | Кальтяево | тс }}
| | [[Вязовка (Тәтешле районы)|Вязовка]] | ауыл | {{ Население | Вязовка (Татышлинский район) | тс }}
| | [[Иҫке Шарҙаҡ]] | ауыл | {{ Население | Старый Шардак | тс }}
| | [[Түбәнге Кәлтәй]] | ауыл | {{ Население | Нижнее Кальтяево | тс }}
| | [[Фәнгә]] | ауыл | {{ Население | Фанга | тс }}
}}
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
kozx66h8f39ley2fbd6e9km0lcb5cy3
Ҡатнашыусы:StarDeg
2
154247
1150420
1102795
2022-08-22T06:24:07Z
StarDeg
16129
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
[[Image:3dflags ukr0001-0002a.gif]] '''Я українець! - I am Ukrainian!'''
{{Ҡалып:Стаж UserBox|year=2019|month=09|day=13}}
[[be:User:StarDeg]]
[[be-x-old:User:StarDeg]]
[[bg:Потребител:StarDeg]]
[[da:User:StarDeg]]
[[kk:User:StarDeg]]
[[ka:User:StarDeg]]
[[fr:User:StarDeg]]
[[en:User:StarDeg]]
[[pt:User:StarDeg]]
[[es:Usuario:StarDeg]]
[[ru:User:StarDeg]]
[[it:Utente:StarDeg]]
[[eo:Uzanto:StarDeg]]
[[pl:User:StarDeg]]
[[sv:User:StarDeg]]
[[sr:Корисник:StarDeg]]
[[no:Bruker:StarDeg]]
0k8qzfdqwxmo78f8nwk1jsvf5ypzfs1
Ҡатнашыусы:Баныу
2
161207
1150432
1149393
2022-08-22T10:24:26Z
Баныу
28584
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
{{Ҡалып:Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы булам. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, -- [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br />''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
* {|
|{{начало цитаты}}
Ағас нығытма менән уратып
{{oq|ru|Чумляцкая слобода<ref>{{Книга|автор=П.С.Паллас|заглавие=Путешествие по разным места Российского Государства"|ответственный=|год=1770|издание=Часть 2.Книга 2.|место=|издательство=|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref>}}
|{{конец цитаты}}
|}
==Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* <blockquote><ref>[]</ref></blockquote>.
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:|Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[File:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954 — 2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
tfispjk12guxreyl9px7pgkvumo6x0j
1150433
1150432
2022-08-22T10:25:04Z
Баныу
28584
wikitext
text/x-wiki
{{Ҡалып:Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы булам. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, -- [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br />''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
* {|
|{{начало цитаты}}
Ағас нығытма менән уратып
{{oq|ru|Чумляцкая слобода<ref>{{Книга|автор=П.С.Паллас|заглавие=Путешествие по разным места Российского Государства"|ответственный=|год=1770|издание=Часть 2.Книга 2.|место=|издательство=|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref>}}
|{{конец цитаты}}
|}
==Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* <blockquote><ref>[]</ref></blockquote>.
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:|Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[File:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954 — 2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
464gppiwrfnfatrnb4jx0ii75tv0hh2
1150434
1150433
2022-08-22T10:27:11Z
Баныу
28584
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
{{Ҡалып:Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы булам. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, -- [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br />''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
* {|
|{{начало цитаты}}
Ағас нығытма менән уратып
{{oq|ru|Чумляцкая слобода<ref>{{Книга|автор=П.С.Паллас|заглавие=Путешествие по разным места Российского Государства"|ответственный=|год=1770|издание=Часть 2.Книга 2.|место=|издательство=|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref>}}
|{{конец цитаты}}
|}
==Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* <blockquote><ref>[]</ref></blockquote>.
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:|Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[File:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954 — 2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
tfispjk12guxreyl9px7pgkvumo6x0j
1150435
1150434
2022-08-22T10:27:43Z
Баныу
28584
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
{{Ҡалып:Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы булам. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, -- [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br />''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
:'''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br />''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
* {|
|{{начало цитаты}}
Ағас нығытма менән уратып
{{oq|ru|Чумляцкая слобода<ref>{{Книга|автор=П.С.Паллас|заглавие=Путешествие по разным места Российского Государства"|ответственный=|год=1770|издание=Часть 2.Книга 2.|место=|издательство=|страницы=|страниц=|isbn=}}</ref>}}
|{{конец цитаты}}
|}
==Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* <blockquote><ref>[]</ref></blockquote>.
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:|Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[File:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954 — 2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
rsyytu1vev1klzdcj5tqd442acbh1mz
1150436
1150435
2022-08-22T10:31:14Z
Баныу
28584
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
{{Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы Ҡотлобулатова. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, — [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br>''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
== Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* <blockquote><ref>[]</ref></blockquote>.
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[Файл:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954—2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
fwu1pgs6vvrsugo672y160v4d6hzeka
1150437
1150436
2022-08-22T10:32:30Z
Баныу
28584
/* Ярҙамсы ҡалыптар */
wikitext
text/x-wiki
{{Userbox/Йылнамә/ваҡыт}}
{{Стаж UserBox|year=2020|month=06|day=30}}
{{Userbox/Википедияла мотлаҡ мең мәҡәлә 2021}}
{{Userbox/Башҡорт википедиясыларының 4-се форумы}}
[[Файл:Certificate of participation in the 4th Forum of Bashkir Wikipedians.jpg|безрамки|справа]]
* Мин Фәниә (Баныу) Ғәзим ҡыҙы Ҡотлобулатова. Хаҡлы ялдағы башҡорт теле һәм әҙәбиәте, рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһымын.
* [https://davlekanovo.bashkortostan.ru/presscenter/news/431967/ 21 февраля — Международный день родного языка. Муниципальный район Давлекановский район Республики Башкортостан. Официальный сайт. Новости. 20 февраля 2022 года]{{ref-ru}}{{V|23|02|2022}}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 25 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small> Сираттағы уңышығыҙ һәм бүләгегеҙ менән! Яңы йылда Википедия киңлектәрендә тағы ла яңынан-яңы үрҙәрҙе яуларға яҙһын! Ихтирам менән, — [[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 05:17, 12 ғинуар 2022 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 10+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''2-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 10 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small> Бар эшегеҙҙә ижади уңыштар, ныҡлы һаулыҡ теләйем! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 01:17, 23 декабрь 2021 (UTC)''
|+
|}
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 5+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''3-сө дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]нда «Юбилярға Википедия бүләге» темаһына 5 мәҡәлә яҙған өсөн'''''<br>''<small>Википедия киңлектәрендә яңынан-яңы уңыштар юлдаш булһын! Ихтирам менән --[[Ҡатнашыусы:Айсар]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Айсар|әңгәмә]]) 16:23, 19 октябрь 2021 (UTC)''
|+
|}
== ☆ Миҙал ☆ ==
{|background-color:#FFFDD0; border: 3px solid #395C98;
|+
|-
|[[файл:Wiki expansion 25+ barnstar.png|left|100px]]
|<center> <span style="color:green">'''1-се дәрәжәле миҙал'''</span>
:
: '''''[[Башҡорт Википедияһы]]ның «[[Проект:Башҡорт исемдәре 2021|Башҡорт исемдәре 2021]]» конкурсында 25 мәҡәлә яҙған һәм тулыландырған өсөн'''''<br>''
|+
|}
=== Ҡоралдар ===
* {{Мөхәррирләү|Баныу|28.12.2020}}
== Һылтанмалар ==
* https://ba.wikiscan.org/?date_filter=2021&menu=userstats
* https://ru.wikimedia.org/wiki/Конкурсы/Выпускники_и_наставники_России_2022
* https://w.wiki/4DP6
* https://ba.wikiscan.org/user/Баныу
* [https://kitaptar.bashkort.org/files/Башҡорт%20аш-һыуҙары%20лексикаһы.pdf Ҡамыр аштары ]
== Ярҙамсы ҡалыптар ==
* CC BY-SA 4.0 фото аҫтынамы, өҫтөнәме ошо лицензияны ҡуйырға кәрәк
* [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener Сокращатель]
* {{V|13|09|2021}}
* {{Цитата| <ref>{{китап |автор= Әхтәм Ихсан |заглавие=«Саҡма тояҡ аттарҙа» |место=Өфө |издательство=«Китап» |год=1995 й |страницы=402-се б }}</ref>.|}}
* {{Берләштерергә|Фәнил (исем)|Фәнил}}
* --[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 17:23, 11 ноябрь 2021 (UTC)
* {{Колонки|3}}
* {{YouTube|F7n_AGdbjQM|logo=1}} История одного села. Чургулды Татышлинский район РБ
{{YouTube|C69-QGyWYZ8|logo=1}} Асылыкүл
{{YouTube|fT0rhlIc6g4|logo=1}} Ташлы ауылы
* [[Ҡатнашыусы:]], [[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|әңгәмә]]) 22:00, 5 май 2022 (UTC)
* http://ihtika.ru/book/tenishev-er-izbrannye-trudy-kn2-ufa-2006/text/190
* {{МиҙалБ|СХГ}} — Социалистик Хеҙмәт Геройы
== Һүҙлектәр ==
* [http://old.toposural.ru/html/s.htm Шувалов]
== Энциклопедияға һылтанма ҡалыптары ==
{| class="wikitable"
|+
|-
+
! Ҡалып !! Ҡулланыу өлгөһө !! Күренеше
+
|-
+
| {{tl|БЭ}} (Башҡорт энциклопедияһы) ||<nowiki>{{БЭ|81767|Алдар}}</nowiki> ||{{БЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ЭБЭ}} (Башкирская энциклопедия) || <nowiki>{{ЭБЭ|81767|Алдар}}</nowiki>|| {{ЭБЭ|81767|Алдар}}
+
|-
+
| {{tl|ВЭБ}} (Военная энциклопедия башкир)) || <nowiki>{{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}</nowiki>|| {{ВЭБ|51372|Алдар Исекеев}}
+
|-
+
| {{tl|СЮЭ}} (Салават Юлаев: Энциклопедия) || <nowiki>{{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}</nowiki> || {{СЮЭ|52227|Абдрешит Галиев}}
+
|}
== Мәҡәләләр биҙәлеше ==
* https://w.wiki/3mth
== Кәрәкле ҡоралдар (ауылдар) ==
* [https://kitaptar.bashkort.org/book/662 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий ]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/places Деревни. Уфаген]
* [[Файл:Уфаген.png|60px]][https://ufagen.ru/node/3302 Список поселенных мест 1877 . Уфаген]
* [[Файл:Башархив.png|50px]][https://basharchive.ru/ Башархив. Историко-документальный проект общества краеведов Республики Башкортостан]
* [[Файл:Логотип БСТ.jpg|40px]] [https://www.youtube.com/results?search_query=%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%B1%D1%81%D1%82 История одного села]
* Башҡорт халыҡ ижады. 1954—2004 йылдарҙа китаптар серияһы. [https://kitaptar.bashkort.org/?q=%D0%B1%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%20%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%20%D0%B8%D0%B6%D0%B0%D0%B4%D1%8B&idx=books&p=0 Бер нисә томы ошонда бар]
d2xbbt33yfca9shbiwjscdn6yolepyb
Абдуллин Айтмөхәмәт Абдулла улы
0
162423
1150414
964086
2022-08-22T06:07:30Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{ФШ|Абдуллин}}{{Учёный
|Имя = Айтмухамед Абдуллаевич Абдулин
|Оригинал имени = {{lang-kk|Айытмұхамед Абдуллаұлы Абдулин}}
|Изображение =
|Ширина =
|Описание изображения =
|Место рождения = [[Петропавловск өйәҙе (Аҡмола өлкәһе)|Петропавловск өйәҙе]], [[Ҡырғыҙ АССРы]], [[РСФСР]]
|Научная сфера = [[геология]]
|Место работы =
|Учёная степень = {{Учёная степень|доктор|геолого-минералогических наук}}
|Учёное звание = {{Учёное звание||0}};<br>{{Учёное звание|АН КазССР|0}};<br>{{Учёное звание|НАН РК |0}}
|Альма-матер = [[Әл-Фараби исемендәге Ҡаҙаҡ милли университеты|С. М. Киров ис. Ҡаҙаҡ дәүләт университеты]]
|Научный руководитель =
|Знаменитые ученики =
|Известен как =
|Награды и премии =
{{ряд-л|{{Орден Отан}}|{{Орден Курмет}}|{{Орден Октябрьской Революции}}|{{Орден Отечественной войны I степени}}}}
{{ряд-л|{{Орден Трудового Красного Знамени}}|{{Орден Красной Звезды}}|{{Орден Красной Звезды}}|{{Медаль За оборону Сталинграда}}}}
{{ряд-л|{{Медаль За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}|{{Медаль Двадцать лет победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.}}|{{Медаль Тридцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}|{{Медаль Сорок лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}}}
{{ряд-л|{{Миҙал Кенигсбергты алған өсөн}}|{{Медаль 50 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}|{{Медаль 60 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг. (Казахстан)}}|{{Медаль 65 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945}}}}
{{ряд-л|{{Почётный разведчик недр}}|{{Государственная премия СССР|1978}}|{{Государственная премия СССР|1985}}}}
|Роспись =
|Ширина росписи =
|Сайт =
}}
'''Абдуллин Айтмөхәмәт (Айтжан) Абдулла улы''' ({{lang-kk|Айытмұхамед Абдуллаұлы Абдулин}}; [[29 ноябрь]] [[1924 йыл|1924]], Олотау ҡасабаһы, [[Петропавловск өйәҙе (Аҡмола өлкәһе)|Петропавловск өйәҙ]], [[Акмола губернаһы]], [[Ҡырғыҙ АССР-ы]], [[РСФСР]] — [[12 июнь]] [[2010 йыл|2010]], [[Алматы]], [[Ҡаҙағстан]]) — [[геология|геолог]]-эҙләүсе, геология-минералогия [[Фән докторы|фәндәре докторы]], [[профессор]] (1973), [[Ҡаҙағстан фәндәр академияһы|Ҡаҙағстан милли фәндәр академияһы]] академигы (1979).
== Биографияһы ==
Айтмөхәмәт Абдуллин [[Бөйөк Ватан һуғышы|Бөйөк Ватан]] һәм Совет-япон һуғыштарында ҡатнаша, запастағы полковник дәрәжәһенә лайыҡ була.
[[1953 йыл]]да [[Алматы]] ҡалаһында С. М. Киров исемендәге Ҡаҙаҡ дәүләт университетында геология факультетын тамамлай.
Шул уҡ йылда К. И. Сатпаев исемендәге геология фәндәре институтында инженер булараҡ эш хеҙмәткәрлеген башлай. Ошонда Айтмөхәмәт Абдуллин кесе ғилми хеҙмәткәренән алып Институт директоры (1971—1995) һәм Ҡаҙағстан фәндәр академияһы вице-президентына (1988—1995) тиклем ғилми хеҙмәткәрлектең бөтә баҫҡыстарын үтә.
«Мугоджар комплекс тикшеренеүҙәре һәм Урал, Тянь-Шань менән Үҙәк Ҡаҙағстан тектоник структураларының бәйләнеше мәсьәләләре» темаһы буйынса докторлыҡ диссертацияһын яҡлай.
1979 йылда [[Ҡаҙағстан Республикаһы]] милли фәндәр академияһының академигы исеменә лайыҡ була.
1951 йылдан алып 1991 йылға тиклем [[Советтар Союзы Коммунистар партияһы|КПСС]] ағзаһы.
300‑ҙән ашыу фәнни хеҙмәт һәм 10 монография авторы.
[[Башҡортостан Фәндәр Академияһы]]ның почётлы академигы (1995). Ҡаҙаҡ ССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1979).
Айтмөхәмәт Абдулла улының фәнни тикшеренеүҙәре Ҡаҙағстан һәм уның менән сиктәш территорияларҙың геолологик төҙөлөшө проблемаларына арналған. Ҡомкүл нефть һәм газ ятҡылығын асыуҙа ҡатнаша.
Ҡаҙағстан Республикаһы юғары советының 12‑се саҡырылыш депутаты.
Көньяҡ Каролина ([[АҠШ]]) һәм [[Ҡаҙаҡ милли техник университеты|К. И. Сатпаев ис. Ҡаҙаҡ милли техник]] университеттарының профессоры, бер нисә сит ил ғилми ойошмаларының ағзаһы, Тараз, [[Ҡыҙылурҙа]], Көньяҡ Ҡаҙағстан дәүләт университеттарының почетлы профессоры.
== Ғилми хеҙмәттәре ==
* «Мугоджар комплекс тикшеренеүҙәре һәм Урал, Тянь-Шань һәм Үҙәк Ҡаҙағстан тектоник структураларының бәйләнеше мәсьәләләре» {{lang-ru|«Комплексные исследования земной коры Мугоджар и проблемы связи тектонических структур Урала, Тянь-Шаня и Центрального Казахстана»}}), Алмата, [[1978]].
== Наградалары һәм почётлы билдәләре ==
* [[Октябрь Революцияһы ордены]] (1984)
* [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены]] (1978)
* [[Курмет ордены]]
* [[Отан ордены]]
* 1‑се дәрәжә [[Ватан һуғышы ордены]] (1985)
* [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] (1943, 1944)
* [[«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы]]
* [[«Кёнигсбергты алған өсөн» миҙалы]]
* [[«Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы]]
* Академик К. И. Сатпаев исемендәге премия лауреаты
* СССР-ҙың Дәүләт премиялары лауреаты (1978, 1985)
* Ҡаҙағстан Республикаһының Дәүләт премияһы лауреты (1978)
* Ҡаҙаҡ ССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1979)
* Ҡаҙаҡстан Республикаһының геологтары милли комитеты президенты
* «Ҡаҙағстан почетлы инженеры»
* «Ҡаҙағстан ер аҫтын почетлы өйрәнеүсе»
* Халыҡ-ара геология конгресының алтын билдәһе
* «Совет геологияһын үҫтереү өсөн», «СССР ятҡылығын тәүге асҡан» дипломдары һәм билдәләре
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/component/content/article/8-statya/232-abdullin-ajtm-kh-m-t-ajtzhan-abdulla-uly|Абдуллин Айтмөхәмәт Абдулла улы|автор=Закиров Ә. Й., [[Юлбарисов Эрнст Мирсаяф улы|Юлбарисов Э. М.]] тәрж.}}
* Ашимбаев Д. Р. Кто есть кто в Казахстане. Биографик энциклопедияһы. Алматы, 2008
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:СССР геологтары]]
[[Категория:Ҡаҙағстан геологтары]]
[[Категория:Ҡаҙаҡ милли университетын тамамлаусылар]]
[[Категория:Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы академиктары]]
[[Категория:Халыҡ-ара инженер академияһы ағзалары]]
[[Категория:Ҡаҙаҡ ССР-ы ЮС‑ының 12‑се саҡырылыш депутаты]]
[[Категория:Совет-япон һуғышында ҡатнашыусылар]]
1mn2pdrutwrf49mzqiiexhml1x9ko4a
Закиров Ринат Закир улы
0
162950
1150394
1145259
2022-08-21T18:56:54Z
ZUFAr
191
/* Биографияһы */ Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
'''Закиров Ринат Закир улы''' ({{lang-ru|Закиров Ринат Закирович}}; [[7 июль]] [[1947 йыл]]) — ғалим-зоотехник, ауыл хужалығы, партия һәм финанс органдары хеҙмәткәре, йәмәғәтсе. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты. [[Башҡорт АССР-ы]]ның 12-се саҡырылыш [[БАССР Юғары Советы|Юғары Советы]] депутаты. Милләте — [[башҡорттар|башҡорт]]<ref>Народные депутаты Республики Башкортостан. Двенадцатый созыв. — Уфа, Китап, 1994. — с. 95.</ref>
== Биографияһы ==
Ринат Закир улы Закиров 1947 йылдың 7 июлендә Башҡорт АССР-ының [[Тәтешле районы]]нда [[Кәлтәү]] ауылында тыуған.
[[1978 йыл]]да [[Башҡортостан ауыл хужалығы институты]]н, [[1984 йыл]]да Свердловск юғары партия мәктәбен тамамлай. [[1995 йыл]]да, ситтән тороп уҡып, Бөтә Рәсәй финанс-иҡтисад институты дипломын ала.
[[1964 йыл]]да хеҙмәт юлын Урал вагон эшләү заводында токарь булып башлай.
[[1978]]-[[1984 йыл]]дарҙа — Тәтешле районы ауыл хужалығы идаралығында зоотехник, артабан колхоз рәйесе.
[[1984]]-[[1991 йыл]]дарҙа — КПСС-тың Тәтешле район комитетының — икенсе, аҙаҡ беренсе секретары булып эшләй.
[[1991]]-[[1993 йыл]]дарҙа — Башҡортостандың ауыл хужалығы һәм аҙыҡ-түлек министрының беренсе урынбаҫары.
[[1993]]-[[1996 йыл]]дарҙа — [[Башҡортостан Республикаһының Милли банкы]] рәйесенең беренсе урынбаҫары
[[1996 йыл]]дан — Башҡортостан сәнәғәт банкыһы вице-президенты.
[[1997 йыл]]дан — Иглин хисаплашыу-касса үҙәге начальнигы.
[[1997]] — [[2009 йыл]]дарҙа — [[Хакасия]] Республикаһының милли банкыһы рәйесе.
[[2009]] — [[2014 йыл]]дарҙа — Башҡортостан Республикаһы милли банкыһы рәйесе урынбаҫары.
[[2014 йыл]]дың сентябренән — Рәсәй Банкы Урал Дәүләт идаралығы Башҡортостан Республикаһы буйынса милли банкыһының бүлексә идарасыһы урынбаҫары<ref>[https://www.cbr.ru/rb/structure/zakirovrz/ Закиров Ринат Закирович]</ref>.
== Йәмәғәт эшмәкәрлеге ==
* 12-се саҡырылыш [[БАССР Юғары Советы|Юғары Советы]]на Тәтешле районы, 254-се Күрҙем һайлау округынан халыҡ депутаты итеп һайланған<ref>Народные депутаты Республики Башкортостан. Двенадцатый созыв. — Уфа, Китап, 1994. — с. 95.</ref>
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының миҙалы (2008)
* Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1991)
* Башҡортостан «Халыҡтар дуҫлығы» ордены (2017)
* Рәсәй банкы отличнигы, 2014<ref>[https://www.cbr.ru/rb/structure/zakirovrz/ Закиров Ринат Закирович]</ref>
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Сығанаҡтар ==
* Народные депутаты Республики Башкортостан. Двенадцатый созыв. — Уфа, Китап, 1994. — с. 95.
== Һылтанмалар ==
* [https://www.cbr.ru/rb/structure/zakirovrz/ Закиров Ринат Закирович]
* [http://gsrb.ru/ru/about/deputaty-proshlykh-sozyvov/37940/ 12 созыв (БАССР)]
[[Категория:12-се саҡырылыш Башҡорт АССР-ы Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:Башҡорт дәүләт аграр университетын тамамлаусылар]]
8ukxre4kchvvcguwghi982yg2c0dxau
Китано Такэси
0
167754
1150416
1054128
2022-08-22T06:13:08Z
StarDeg
16129
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
{{Нихонго|'''Такэси Китано'''|北野 武|Китано Такэси|род. [[18 января]] [[1947 год]]а, [[Адати]], [[Токио]], [[Япония]]}} — [[Япония|япон]] [[кинорежиссёр]]ы һәм [[Актер|актёры]], комедиант, сценарий яҙыусы, яҙыусы, шағир һәм рәссам, телевидениела алып барыусы. Бөтә эштәрендә лә, режиссёрлыҡ эшенән башҡа, Beat Takeshi (яп. ビートたけし би: то такэси)<ref>[http://www.rg.ru/2003/09/04/BlondinBitTakeshi.html Российская газета, федеральный выпуск № 3289 (4 сентября 2003 года).]</ref> псевдонимын ҡуллана.
== Тормошо һәм ижады ==
=== Бала сағы ===
Китано [[1947 йыл]]да [[Токио|Токионың]] махсус райондарының береһе Адатила маляр булып эшләгән Кикудзиро Китано (яртылаш корей була) һәм уның ҡатыны Сакиҙың ғаиләһендә дүртенсе бала булып тыуа (икенсе балалары сабый саҡта мәрхүмә була). Ата-әсә, бамбуктың йәш үрендеһе һымаҡ тормошонда осраған теләһә ниндәй ҡаршылыҡтарҙы еңеп, үҙ юлын дауам итер, тигән өмөт менән балаға «Такэси» (яп. 竹, «такэ») исемен ҡуша. Ағайҙарынан күпкә бәләкәй булған Китано уны тәрбиәләүҙә күп кенә мәшәҡәттәрҙе үҙ өҫтөнә алған өләсәһе янында үҫә.
Шул уҡ Адати районындағы башланғыс мәктәпкә бара. Өйҙә дәрес әҙерләүен контролләүгә әсәһе бик күп ваҡыт һәм тырышлыҡ һала, шуға ла Такэси, [[арифметика]] һәм үҙен ижади йәһәттән күрһәтеп булған фәндәр (һынлы сәнғәт һ. б.) буйынса яҡшы өлгәшеп, иң яҡшы уҡыусыларҙың береһенә әйләнә. Урта мәктәптең беренсе баҫҡысын уңышлы тамамлағандан һуң киләсәктә улының юғары белем аласағына өмөтләнгән әсәһенең талабына ҡаршы килмәйенсә Китано Адатиның икенсе осонда урынлашҡан абруйлы мәктәпкә күсә. Урта мәктәптең икенсе баҫҡысын да уңышлы тамамлай ул.
Мәктәптә уҡыған ваҡытында Китано һәр ваҡыт [[бейсбол]], ә өлкән класстарҙа тағы ла [[бокс]] секцияһында шөғөлләнә, аҙаҡ «Балалар ҡайта», «Ҡайнау нөктәһе» кинокартиналарын һәм башҡа режиссерлыҡ эштәрен үҙенең бала саҡта алған тәжрибәһенә таянып эшләй. Йәш Китано ракуго менән мауығып китә, был шөғөлө лә уның яҙмышына ҙур йоғонто яһай.
=== Университет йылдары ===
Урта мәктәпте тамамлағандан һуң [[1965 йыл]]да Китано әсәһенең тәҡдиме буйынса Мэйдзи университетының инженер факультетына ([[машиналар эшләү]] бүлеге) имтихандарҙы уңышлы тапшыра. Әммә икенсе курста Китано, ата-әсәһе йортонан китеп, үҙаллы тормош башлай, университет дәрестәренә барыу урынына Токионың Синдзюку районындағы урам донъяһына сума.
1960-сы йылдар аҙағындағы студент сыуалыштарында туранан-тура ҡатнашыуына ҡарамаҫтан, уны сәйәсәт әллә ни ҡыҙыҡһындырмай, ә [[джаз]] һәм башҡа мауығыуҙарҙы өҫтөнөрәк күрә ул. Шул ваҡытта сәскә атҡан джаз-барҙар мөхитенә инеп китә, официант булып та эшләй, шулай итеп, Китано был даирәлә джазды нескә тойомлаусы белгес репутацияһына эйә була. Ошонда уҡ япон кино-андерграунды пионерҙары, режиссерҙар Кодзи Вакамацу һәм Казуо Комидзулар менән таныша. Ул йылдарҙа Китаноның кемдәр араһында булыуын белеү өсөн уның «Vanguard Village» селтәре барында официант булып эшләүен һәм шул мәлдә полиция эҙәрлекләүенән ҡасып йөрөгән сериялы кеше үлтереүсе Норио Нагаяманың уның алмашсыһы булыуын әйтеү генә лә етә.
Дуҫында йәшәгәнгә күрә Китаноны етди матди бурыстар борсомай, ул, эш урынын даими алмаштырып, күңеленә ятҡан һөнәр һайлауҙы дауам итә. Джаз-барҙарҙа официант булыуҙан тыш ул кондитер кибетендә һатыусы, урамда сауҙа итеүсе, биналарҙы һүтеү эшендә ҡара эшсе, төнгө клубтарҙа официант һәм башҡа эштәрҙә үҙен һынап ҡарай. Ханэда аэропортында йөк ташыусы булып эшләгәнендә аҙағыраҡ хәҙерге заман япон әҙәбиәте классигына әйләнгән Кэндзи Накагами уның «хеҙмәттәше» була, һәм улар джаз-барҙарҙың береһендә таныша.
Аҙаҡ килеп Китано профессиональ тәржемәсе булырға ҡарар итә һәм, сит илдә уҡыу өсөн талап ителгән аҡсаны йыйыу маҡсатында, таксист булып урынлаша, ләкин ярты йылдан был эшен ташлай һәм автозапрвкалау станцияһына урынлаша. Шул уҡ ваҡытта Китано Кодзи Вакамацуның тәүге фильмдарында актер булараҡ бер нисә эпизодик ролдәр башҡара, шулай уҡ студенттар спектаклдәрендә ҡатнаша, әммә был юлы ул күберәген спектаклдәрҙе ҡуйыу һәм ойоштороу эштәре менән шөғөлләнә. Яҡшы өлгәшеүенә ҡарамаҫтан, Китано Мэйдзи университетынан занятиеларҙы күп ҡалдырған өсөн ҡыуыла.
=== Беренсе сығыштары ===
Японияла студенттар хәрәкәтенең әүҙемлеге түбәнәйеп, йәмәғәт тормошо аҙмы-күпме юлға һалынғас, Китано ниндәй ҙә булһа бер шөғөлдә туҡталырға кәрәклеген эске тойомлау менән аңлай. Сәнғәт менән ҡыҙыҡһынһа ла, япон театрында күңеленә яҡынын тапмай, шул уҡ ваҡытта үҙендә актер һәләте барлығын тоя һәм артист булырға ҡарар итә.
[[1972 йыл]]да Китано Асакус районындағы стриптиз-барға лифтсы булып эшкә урынлаша, шунда бер ыңғай актерлыҡ оҫталығына ла өйрәнергә ниәтләй. Һуңыраҡ баҫылып сыҡҡан хәтирәләренә үҙ-үҙенә ҡарата үтә талапсан Китано комедиялар яҙыусы драматург Хисаси Иноуэҙың уға адресланған ремаркаһын да индерә. Шулай ҙа әкренләп лифтсы булып эшләүен дауам итә һәм танылған артист, ошо барҙың директоры Сэндзабуро Фукамиҙың уға комедия жанры сәнғәте һабаҡтарын бирә башлауына өлгәшә. Һөҙөмтәлә, Китано актер булараҡ тәүге аҙымдарын яһай, бигерәк тә чечетка дәресенә етди иғтибар бүлә. Фуками етәкселеге аҫтында эшләгән күпселек артистар уның ышанысын яулау үтә ҡатмарлы булыуын билдәләй, әммә Китано ҡыйыулығы, сәхнәлә үҙен тамашасы ышанырлыҡ итеп тотоуы арҡаһында, Фуками уның үҙенсәлекле комик талантын танырға мәжбүр була.
=== Комик актер эше ===
[[1979 йыл]]да Китано менән «Кими һәм Мити» ҡатын-ҡыҙ мандзай-дуэтында ҡатнашыусы Мики Мацудтың туйҙары була (уларҙың ике балаһы бар — улдары Ацуси (тыу. [[31 март|31 март,]] [[1981 йыл|1981]]) һәм ҡыҙҙары Сёко (тыу. [[5 октябрь]], [[1982 йыл|1982]]); Сёко — актриса һәм йырсы, шулай уҡ Китаноның «Фейерверк» фильмында эпизодик ролде башҡара). Бер айҙан һуң ғаилә Камэариға күсенә (Токионың төньяҡ өлөшөндә Кацусика районында урынлашҡан). Шул уҡ йылдың ноябрендә «Ике Бит» «Цукиноя энкё» (月の家円鏡) ракуго мәктәбе оҫтаһы телепроектында ҡатнаша. Был телепроекттың уңышы һуңыраҡ «Мандзай-бум» тапшырыуын булдырыу өсөн нигеҙ була.
=== «Мандзай-бум» ===
[[1980 йыл|1980 йылдың]] июнь айында «Мандзай-бум» көләмәстәр йыйынтығы нәшер ителә, был китап халыҡ тарафынан әллә ни хупланмаҫ, тип көтөлһә лә, ул 850 мең дана тираж менән сыға. Контракт буйынса гонорар тулыһынса дуэтта ҡатнашыусыларға бирелә, шулай итеп уларҙың матди хәле һиҙелерлек рәүештә яҡшыра. Шул уҡ йылда киң популярлыҡ яулаған «Ике Бит» дуэты башҡа телетапшырыуҙарға ла саҡырыла, шулай уҡ бер популяр телесериалдың эпизодында ла ҡатнаша. [[1981 йыл]]да ла был дуэт уңышлы эшләй, әммә киләһе йылдың йәйенә ике комиктың дуэты тарҡала. Шуға ҡарамаҫтан, дуэттың сығыштары 1970—1980 йылдарҙағы япон ситираһында иң уңышлыһы тип билдәләнә. Дуэт тарҡалғандан һуң Китано телевидениелағы күп һанлы сатирик программаларҙың алып барыусыһы була.
=== Телевидениелағы карьераһы ===
=== Режиссер карьераһы ===
== Тормошондағы төрлө факттар ==
=== Журналистарҙы туҡмау ===
1986 йылда бульвар гәзиттәрҙең береһе Такэсиҙың ниндәйҙер бер ҡыҙ менән бергә төшкән фотоһын баҫтырып сығара. Был хәл Китаноның асыуын килтерә, һәм ул бер нисә дуҫы менән гәзит редакцияһына барып инә һәм журналистарҙы дөмбәҫләп сыға. Бының өсөн ул судҡа тарттырыла, һәм бер ни тиклем ваҡытҡа уны экранға сығарыу тыйыла. Режиссер булараҡ танылыу яулағандан һуң да журналистарға интервью барышында артыҡ һорауҙар бирмәҫкә ҡушыла<ref>[http://kinoart.ru/en/archive/1999/10/n10-article8 Такеши Китано: «Понять якудза, или Конец насилия» — Art of Cinema]{{Недоступная ссылка|date=Июль 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>.
=== Математика ===
=== Экология ===
=== Башҡа ҡаҙаныштары ===
* Китано шиғырҙар һәм кинотәнҡит мәҡәләләре тупланған илленән ашыу китап, шулай уҡ бер нисә роман яҙа, уларҙың ҡайһы берҙәрен башҡа режиссерҙар сценарий сифатында ҡуллана.
* Күп йылдар дауамында Китано телетапшырыуҙарҙы алып барыусы булып таныла.
* [[2004 йыл|2004 йылдың]] [[7 сентябрь|7 сентябрендә]] Мэйдзи университеты ҡасандыр шул уҡ университеттан ҡыуылған Китаноға фәндәр [[бакалавр]]ы дәрәжәһен бирә.
* Китано Токио сәнғәт университетында уҡыта.
=== Реклама ===
[[2007 йыл|2007 йылдың]] мартынан Китано — Рәсәйҙә Panasonic компанияһының рекламаһында төшөрөлгән (Viera линейка).<ref>{{Cite web|url=http://www.sostav.ru/news/2007/04/20/r13/|title=Ради рекламы Panasonic VIERA Такеши Китано взялся за русский язык|date=2007-04-20|publisher=Состав.ру|accessdate=2017-11-04}}</ref>
== Наградалары ==
* Почетлы легион ордены офицеры ([[Франция]], 2016 йыл)<ref>[https://wek.ru/takeshi-kitano-poluchil-orden-pochetnogo-legiona Такеши Китано получил орден Почетного легиона]</ref>.
* Сәнғәт һәм әҙәбиәт ордены Командоры (Франция, март, 2010 йыл)<ref>{{Cite web|url=http://www.vz.ru/news/2010/3/10/382533.html|title=Такеши Китано получил высшую награду Франции|date=10 марта 2010|publisher=Взгляд|accessdate=2010-03-10}}</ref>.
== Фильмографияһы ==
; Режиссер
* 1989 — {{Нихонго|«[[Жестокий полицейский]]»|その男、凶暴につき|Соно отоко кё:бо: ни цуки}}
* 1990 — {{Нихонго|«[[Точка кипения (фильм, 1990)|Точка кипения]]»|3-4×10月|Сан тай ён эккусу дзю:гацу}}
* 1991 — {{Нихонго|«[[Сцены у моря]]»|あの夏、いちばん静かな海|Ано нацу ичибан сидзукана уми}}
* 1993 — {{Нихонго|«[[Сонатина (фильм, 1993)|Сонатина]]»|ソナチネ|Сонатинэ}}
* 1995 — {{Нихонго|«[[Снял кого-нибудь?]]»|みんな~やってるか|Минна яттэру ка!}}
* 1996 — {{Нихонго|«[[Ребята возвращаются]]»|キッズ・リターン|''Кидзу рита:н}}
* 1997 — «Фейерверк» (''Hana-Bi'')
* 1999 — {{Нихонго|«[[Кикудзиро]]»|菊次郎の夏|Кикудзиро: но нацу}}
* 2000 — «Брат якудзы» (''Brother'')
* 2002 — «Куклы» (''Dolls'')
* 2003 — {{Нихонго|«[[Затойчи]]»|座頭市|Дзато:ити}}
* 2005 — «Такесиз» (''Takeshis''')
* 2007 — {{Нихонго|«[[Банзай, режиссёр!]]»|監督 ばんざい!|Кантоку бандзай!}}
** 2007 — «У каждого свое кино» / ''son Chacun cinéma'' — эпизод «Один прекрасный день»
* 2008 — {{Нихонго|«[[Ахиллес и черепаха (фильм)|Ахиллес и черепаха]]»|アキレスと亀|Akiresu to kame}}
* 2010 — {{Нихонго|«[[Беспредел (фильм, 2010)|Беспредел]]»|アウトレイジ|Autoreiji}}
* 2012 — {{Нихонго|«[[Полный беспредел]]»|アウトレイジ 2|Autoreiji: Biyondo}}
* 2015 — {{Нихонго|«[[Рюдзо и семеро бойцов]]»|龍三と七人の子分たち|Ryuzo to 7 nin no kobun tachi}}
* 2017 — {{Нихонго|«[[Последний беспредел]]»|アウトレイジ 最終章|Autoreiji: Saishusho}}
; Актер
* [[1983 год в кино|1983]] — «[[Счастливого Рождества, мистер Лоуренс]]»
* 1991- близнецы драконы
* [[1995 год в кино|1995]] — «[[Джонни-мнемоник]]»
* [[1995 год в кино|1995]] — «[[Гонин]]»
* [[1998 год в кино|1998]] — «[[Глаза Токио]]»
* [[1999 год в кино|1999]] — «[[Табу (фильм, 1999)|Табу]]»
* [[2000 год в кино|2000]] — «[[Королевская битва (фильм)|Королевская битва]]»
* [[2003 год в кино|2003]] — {{nihongo|«[[Затойчи]]»|座頭市|Дзато:ити}}
* [[2003 год в кино|2003]] — «[[Королевская битва 2]]»
* [[2004 год в кино|2004]] — «[[Идзо]]»
* [[2004 год в кино|2004]] — «[[Кровь и кости]]»
* [[2012 год в кино|2012]] — «[[Для тебя]]»
* [[2014 год в кино|2014]] — «[[Чёрная библия (Фильм)|Чёрная библия]]»
* [[2015 год в кино|2015]] — «Хищник» (Mozu)
* [[2016 год в кино|2016]] — «[[Пока женщины спят]]»
* [[2017 год в кино|2017]] — «[[Призрак в доспехах (фильм, 2017)|Призрак в доспехах]]»
* 2017 — «Побег из тюрьмы»
* Также роли в собственных фильмах, за исключением «Сцены у моря», «Ребята возвращаются» и «Куклы».
== Башҡа проекттар ==
Китано башҡа режиссерҙар фильмдарында даими төшә, Кодзи Вакамацуның тәүге картиналарында эпизодик ролдәрҙе башҡара. Иң билдәле эштәре — икенсе план роле фильм Нагиса Осиманың «Бәхетле Раштыуа, мистер Лоуренс» һәм «Табу», шулай уҡ романдың төп ролде Ян Согилдең «Кровь и кости» (режиссеры Еити Сая) романы экранизацияһында тҡп ролде уйнай. Китано төшкән башҡа фильмдар: «Джонни-мнемоник», «Гонин», {{Тәржемәһеҙ|Идзо (фильм)|«Идзо»|en|Izo}} һәм «Королевская битва».
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}
== Әҙәбиәт ==
* [http://office-kitano.co.jp/ «Офис Китано» компанияһының рәсми сайтында] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191220044814/http://office-kitano.co.jp/ |date=2019-12-20 }}{{ref-ja}}
* {{книга|автор=[[Долин, Антон Владимирович|Долин А. В.]] |заглавие=Такеси Китано. Детские годы |место=М. |издательство=Новое литературное обозрение |год=2006 |серия=Кинотексты |страниц=216 |isbn=5-86793-452-7 |тираж=2000}}
== Һылтанмалар ==
{{Навигация|Такэси Китано}}
;Официальные страницы
* [http://office-kitano.co.jp/ Официальный сайт компании «Офис Китано»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191220044814/http://office-kitano.co.jp/ |date=2019-12-20 }}{{ref-ja}}
;О Такэси Китано
* {{cite web |author=[[Андреева, Екатерина Юрьевна|Андреева Е. Ю.]] |title=Бит или не бит? |url=http://seance.ru/blog/bit-ili-ne-bit/ |date=2007-01-23 |publisher=Сеанс |accessdate=2015-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402170556/http://seance.ru/blog/bit-ili-ne-bit/ |archivedate=2015-04-02}}
* {{cite web |author=Катасонова Е. Л.|title=Китано Такэси: от смешного до трагичного один шаг |url=http://japanstudies.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=582 |date=2015-02-26 |publisher=Японоведение в России |accessdate=2015-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150817104836/http://japanstudies.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=582 |archivedate=2015-08-17}}
{{Фильмы Такэси Китано}}
{{Премия «Голубая лента» за лучшую мужскую роль}}
{{Kinema Junpo Award за лучшую мужскую роль}}
{{Кинопремия «Майнити» за лучшую мужскую роль}}
;
;О Такэси Китано
* {{cite web |author=[[Андреева, Екатерина Юрьевна|Андреева Е. Ю.]] |title=Бит или не бит? |url=http://seance.ru/blog/bit-ili-ne-bit/ |date=2007-01-23 |publisher=Сеанс |accessdate=2015-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402170556/http://seance.ru/blog/bit-ili-ne-bit/ |archivedate=2015-04-02}}
* {{cite web |author=Катасонова Е. Л.|title=Китано Такэси: от смешного до трагичного один шаг |url=http://japanstudies.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=582 |date=2015-02-26 |publisher=Японоведение в России |accessdate=2015-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150817104836/http://japanstudies.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=582 |archivedate=2015-08-17}}
{{ВС}}
{{Фильмы Такэси Китано}}
{{Премия «Голубая лента» за лучшую мужскую роль}}
{{Kinema Junpo Award за лучшую мужскую роль}}
{{Кинопремия «Майнити» за лучшую мужскую роль}}
[[Категория:Псевдоним аҫтында билдәле булған әҙиптәр]]
[[Категория:Япония сценаристары]]
[[Категория:Сәнғәт һәм әҙәбиәт француз ордены командорҙары]]
[[Категория:Почётлы легион ордены офицерҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:XXI быуат актёрҙары]]
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актёрҙар]]
[[Категория:XXI быуат кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:XX быуат кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:Япония кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса кинорежиссёрҙар]]
[[Категория:Токиола тыуғандар]]
[[Категория:Википедия:Замандаштар биографияһы]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:1947 йылда тыуғандар]]
[[Категория:18 ғинуарҙа тыуғандар]]
3bxjcxxenjqb9o4sgu3ix4mjt8is1zf
Нуғаев Азамат Ҡотләхмәт улы
0
171199
1150395
1124009
2022-08-21T18:57:30Z
ZUFAr
191
/* Биографияһы */ Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
{{фамилиялаш|Нуғаев}}
''' Нуғаев Азамат Ҡотләхмәт улы''' (1898, [[Кәлтәй]] ауылы — 1938, [[Силәбе]]) — хужалыҡ һәм партия етәксеһе.
== Биографияһы ==
Азамат Ҡотләхмәт улы Нуғаев [[1898 йыл]]да хәҙерге [[Тәтешле районы]] [[Кәлтәү]] ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Башҡорт.
Атаһының хужалығында хеҙмәт иткән. 1916 йылда армияға алына.
Уҡытыусылар әҙерләүсе курстарҙа уҡый.
Мәскәүҙә [[Көнсығыш хеҙмәтсәндәренең коммунистик университеты]]н һәм Ленинградта Ленин исемендәге университетты тамамлай.
[[Фирғәнә]] комсомол ойошмаларында эшләй.
Артабан [[Екатеринбург|Свердловск]], [[Силәбе]], [[Магнитогорск]] ҡалаларындағы партия етәксеһе вазифаларында хеҙмәт итә.
1933 йылда Урал өлкәһенең игенселек совхозы директоры урынбаҫары.
1934 йылда — [[Сафакүл районы|Сафакүл район]] (хәҙерге Ҡурған өлкәһе)башҡарма комитеты рәйесе.
1934—35 йылдарҙа — ВКП (б)-ның Ҡыҙыл-Троицк партия комитеты һәм
1935—1937 йылдарҙа — ВКП(б)-ның [[Ҡоншаҡ районы|Ҡоншаҡ район]] (Силәбе өлкәһе) комитеты секретары.
1937 йылда, «халыҡ дошманы» мөһөрө тағылып, партиянан сығарыла һәм эшенән ҡыуыла. [[1938 йыл]]да [[Силәбе өлкәһе]]ндә атылған.
1956 йылда ғына аҡлана<ref name="Уфа-гид">[//chel-portal.ru/enc/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%83%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Ҡотләхмәт Нуғаев</ref>.
==Ғаиләһе ==
Ҡатыны- Нуғаева Мәрйәм Шәйҙулла ҡыҙы (1899?- 2000?), Үрге Тәтешле ауылында тыуған,Үрге Тәтешле урта мәктәбе уҡытыусыһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры, БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы.
Улы- Томас Азамат улы Нуғаев (1929- 2007), Башҡорт дәүләт медицина институтын 1953? тамамлаған, Башҡортостандың үҙәк район дауаханаһы табибы (хирург-онколог), Башҡортостан АССР Республикаһының атҡаҙанған табибы (198?).
== Һылтанмалар ==
*[http://chel-portal.ru/enc/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%83%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Ҡотләхмәт Нуғаев]
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
[[Категория:СССР-ҙа репрессияланғандар]]
[[Категория:Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусылар (Рәсәй)]]
[[Категория:Рәсәйҙәге Граждандар һуғышында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Тәтешле районында тыуғандар]]
[[Категория:Көнсығыш хеҙмәтсәндәренең И. В. Сталин исемендәге коммунистик университетын тамамлаусылар]]
lsj6jrcq862plc2iwprvbw7iz4dj7qe
1150400
1150395
2022-08-21T19:01:19Z
ZUFAr
191
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
{{фамилиялаш|Нуғаев}}
''' Нуғаев Азамат Ҡотләхмәт улы''' (1898, [[Кәлтәү]] ауылы — 1938, [[Силәбе]]) — хужалыҡ һәм партия етәксеһе.
== Биографияһы ==
Азамат Ҡотләхмәт улы Нуғаев [[1898 йыл]]да хәҙерге [[Тәтешле районы]] [[Кәлтәү]] ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Башҡорт.
Атаһының хужалығында хеҙмәт иткән. 1916 йылда армияға алына.
Уҡытыусылар әҙерләүсе курстарҙа уҡый.
Мәскәүҙә [[Көнсығыш хеҙмәтсәндәренең коммунистик университеты]]н һәм Ленинградта Ленин исемендәге университетты тамамлай.
[[Фирғәнә]] комсомол ойошмаларында эшләй.
Артабан [[Екатеринбург|Свердловск]], [[Силәбе]], [[Магнитогорск]] ҡалаларындағы партия етәксеһе вазифаларында хеҙмәт итә.
1933 йылда Урал өлкәһенең игенселек совхозы директоры урынбаҫары.
1934 йылда — [[Сафакүл районы|Сафакүл район]] (хәҙерге Ҡурған өлкәһе)башҡарма комитеты рәйесе.
1934—35 йылдарҙа — ВКП (б)-ның Ҡыҙыл-Троицк партия комитеты һәм
1935—1937 йылдарҙа — ВКП(б)-ның [[Ҡоншаҡ районы|Ҡоншаҡ район]] (Силәбе өлкәһе) комитеты секретары.
1937 йылда, «халыҡ дошманы» мөһөрө тағылып, партиянан сығарыла һәм эшенән ҡыуыла. [[1938 йыл]]да [[Силәбе өлкәһе]]ндә атылған.
1956 йылда ғына аҡлана<ref name="Уфа-гид">[//chel-portal.ru/enc/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%83%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Ҡотләхмәт Нуғаев</ref>.
==Ғаиләһе ==
Ҡатыны- Нуғаева Мәрйәм Шәйҙулла ҡыҙы (1899?- 2000?), Үрге Тәтешле ауылында тыуған,Үрге Тәтешле урта мәктәбе уҡытыусыһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры, БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы.
Улы- Томас Азамат улы Нуғаев (1929- 2007), Башҡорт дәүләт медицина институтын 1953? тамамлаған, Башҡортостандың үҙәк район дауаханаһы табибы (хирург-онколог), Башҡортостан АССР Республикаһының атҡаҙанған табибы (198?).
== Һылтанмалар ==
*[http://chel-portal.ru/enc/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%83%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Ҡотләхмәт Нуғаев]
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
[[Категория:СССР-ҙа репрессияланғандар]]
[[Категория:Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусылар (Рәсәй)]]
[[Категория:Рәсәйҙәге Граждандар һуғышында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Тәтешле районында тыуғандар]]
[[Категория:Көнсығыш хеҙмәтсәндәренең И. В. Сталин исемендәге коммунистик университетын тамамлаусылар]]
69wps0ivq5m7h483duptmx2q2tah459
Проект:Башҡортостан ауылдары 2022/Ҡатнашыусылар һәм мәҡәләләр
102
182230
1150391
1145733
2022-08-21T18:54:31Z
ZUFAr
191
Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
=== {{U|Вәхит}} ===
10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Аҫҡар]] || Тарихы, урамдары,+4 шәжәрә || 20 {{No}}
|-
| 2 || [[Аҡбулат (Бөрйән районы)]] || Тарихы, урамы, иҫтәлекле урындары || 4,5 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Ҡотан]] || Тарихы, урамдары, || 4,8 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ){{No}}
|-
| 4 || [[Ғәҙелгәрәй]] || Текст || 15 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ){{No}}
|-
| 5 || [[Мәҡсүт (Бөрйән районы)]] || Тарихы, урамдары, || 4 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ){{No}}
|-
| 6 || [[Кейекбай]] || Ауыл тарихы, урамдары, || 3,8 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ){{No}}
|-
| 7 || [[Яңы Мөсәт]] || Тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре , Видеояҙмалар || 10 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 8 || [[Ырғыҙлы]] || Тарихы, урамдары, || 7 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 9 || [[Үрге Нөгөш]] || Тарихы, урамдары, || 2 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Ғәлиәкбәр]] ||Билдәле шәхестәре (2), +5 шәжәрә || (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән) {{No}}
|-
| 11 || [[Берәтәк (Бөрйән районы)]] || Тарихы, урамдары, һылтанма || 2 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Айыуһаҙы (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 13 || [[Айғырбатҡан (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || 1 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Амангилде (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, матбуғатта, видеояҙмалар || 5 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 15 || [[Асҡар (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, ваҡиғалар, [[Мәһәҙиева Бибикамал Мәһәҙи ҡыҙы]] || 12 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 16 || [[Атауҙы]] || Тарихы, урамдары, || 4 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Аһылай (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || 6 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ)
|-
| 18 || [[Байым (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, Билдәле шәхестәре (3), Матбуғатта || 20 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ)
|-
| 19 || [[Биҡҡол (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || 2 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Буранғол (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,Матбуғатта,Видеояҙмалар || 8 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Дауыт (Башҡортостан)]] || Тарихы, урамдары, ||7 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 22 || [[Дәүләт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || 7 (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ) {{No}}
|-
| 23 || [[Әлмөхәмәт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || машина тәржемәһе, ФА битенә яҙылды, төҙәтелһә ҡабул ителә
|-
| 24 || [[Үрге Әбдрәш]] || Тарихы, урамдары, || эске һылтанмалар ҡуйылһы ҡабул ителә
|-
| 25 || [[Булат (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, || ФА битенә яҙылды
|-
| 26 || [[Хәлил (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,[[Амангилдина Римма Зәйнетдин ҡыҙы]] || (урамдар исемлеге дөрөҫ биҙәлмәгән, эске һылтанмалар юҡ)
|-
| 27 || [[Таштимер]] || Тарихы, урамдары, [[Зарипов Рәил Моталлап улы]],Видеояҙмалар || ФА битенә яҙылды
|-
| 28 || [[Ҡаҙмаш (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, шәхес,Матбуғатта,Видеояҙмалар || ФА битенә яҙылды
|-
| 29 || [[Әбделғәзе (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, [[Шафиҡ Әминев-Тамъяни]]|| ФА битенә яҙылды
|-
| 30 || [[Рысҡужа]] || Тарихы, урамдары,Матбуғатта, шәхестәр (5),Сайттар(2),Видеояҙмалар (2) || ФА битенә яҙылды
|-
| 31 || [[Юлдаш (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,Видеояҙмалар, [[Әхмәтҡужина Гөлшат Фәйзелғаян ҡыҙы]] || ФА битенә яҙылды
|-
| 32 || [[Ишкилде]] || Тарихы, урамдары,Ишкилде ауылы ер-һыу атамалары һәм һөйләше,Матбуғатта,Видеофильмдар || ФА битенә яҙылды
|-
| 33 || [[Ишҡол]] || Тарихы, урамдары, Видеояҙмалар,Билдәле шәхестәре (2) || ФА битенә яҙылды
|-
| 34 || [[Рәхмәт (ауыл)]] || Тарихы, урамдары, Видеояҙмалар|| ФА битенә яҙылды
|-
| 35 || [[Рауил]] || Тарихы, урамдары,Ер-һыу атамалары, Видеояҙмалар || 9 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Оло Ғәбдин (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, ||ФА битенә яҙылды
|-
| 37 || [[Мораҡай]] || Тарихы, урамдары,Тәбиғәт ҡомартҡылары || ФА битенә яҙылды
|-
| 38 || [[Ишбулды (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,[[Әхтәр Мөхәмәт улы Боҫҡонов]], [[Нәҙерғолов Миңлеғәли Хөсәйен улы]], Матбуғатта || ФА битенә яҙылды
|-
| 39 || [[Әбделмәмбәт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,Видеояҙмалар || 8 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Мәхмүт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,Ер-һыу атамалары,Видеояҙмалар || ФА битенә яҙылды
|-
| 41 || [[Ҡалмаҡ (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Әхмәт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары, Текст || ФА ьитенә яҙылды
|-
| 43 || [[Яҡшымбәт (Әбйәлил районы)]] || Тарихы || 2.8 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Исҡужа (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары || ФА битенә яҙылды
|-
| 45 || [[Үтәгән (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары,Билдәле шәхестәр, матбуғатта || ФА битенә яҙылды
|-
| 46 || [[Тал Ҡусҡары]] || Тарихы, урамдары,Билдәле шәхестәр || ФА битенә яҙылды
|-
| 47 || [[Дәүләтша (Әбйәлил районы)]] || Тарихы, урамдары || ФА битенә яҙылды
|-
| 48 || [[Ҡырҙас]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 49 || [[Ярлыҡап]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 50 || [[Ҡолоҡас]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 51 || [[Таҡһыр]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 52 || [[Тупаҡ]] || Текст || ФАбитенә яҙылды
|-
| 53 || [[Йәлембәт (Әбйәлил районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 54 || [[Салауат (Әбйәлил районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 55 || [[Һәйетҡол]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 56 || [[Ҡушый (ауыл)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 57 || [[Ҡужан]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 58 || [[Әүмеш (Әбйәлил районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 59 || [[Күсем (Әбйәлил районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 60 || [[Иҙәш Ҡусҡары]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 61 || [[Озерный (Әбйәлил районы)]] || һылтанма || ФА битенә яҙылды
|-
| 62 || [[Яҡтыкүл (Әбйәлил районы)]] || һылтанма || ФА битенә яҙылды
|-
| 63 || [[Әбйәлил районы]] || һылтанма || {{No}}
|-
| 64 || [[Яңы Балапан]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 65 || [[Туйыш (Әбйәлил районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 66 || [[Яйҡар]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 67 || [[Күсем руднигы]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 68 || [[Һабыр (Йылайыр районы)]] || Текст || ФА битенә яһылды
|-
| 69 || [[Сафар (Шишмә районы)]] || [[Бикбулатова Фәриҙә Ғариф ҡыҙы]] || 1 {{Ok}}
|-
| 70 || [[Исҡужа (Йылайыр районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 71 || [[Мәмбәт (Хәйбулла районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 72 || [[Ашҡаҙар (Йылайыр районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 73 || [[Яманһаҙ]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 74 || [[Матрай]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 75 || [[Йылайыр]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 76 || [[Бәләкәй Юлдыбай]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 77 || [[Юлдыбай (Йылайыр районы)]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 78 || [[Ҡашҡар (Йылайыр районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 79 || [[Һултантимер]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 80 || [[Япарһаҙ]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 81 || [[Мәсетбар]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 82 || [[Ҡананикольский]] || Текст || 18 {{Ok}}
|-
| 83 || [[Иҫке Яҡуп (Йылайыр районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 84 || [[Үрге Сәлим]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 85 || [[Бикйән (Йылайыр районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 86 || [[Ҡәнзәфәр (Башҡортостан)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 87 || [[Йомағужа (Йылайыр районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 88 || [[Үрге Ғәле]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 89 || [[Суйынсы-Супан]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 90 || [[Бирҙәш (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 91 || [[Һарытау (Йылайыр районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 92 || [[Ҡыҙҙар-Биргән]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 93 || [[Сәләх]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 94 || [[Үрге Ҡаҙарма]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 95 || [[Мәтегисеү]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 96 || [[Мәмбәтҡол]] || Текст || 5 ФА битенә яҙылды
|-
| 97 || [[Йомағужа (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 98 || [[Илкәнәй]] || Текст || 11 ФА битенә яҙылды
|-
| 99 || [[Таймаҫ]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 100 || [[Ялсыҡай]] || Текст || 8 ФА битенә яҙылды
|-
| 101 || [[Арыҫлан-Әмәкәс]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 102 || [[Аҡһары]] || Текст || 15 ФА битенә яҙылды
|-
| 103 || [[Урта Баба]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 104 || [[Яңы Ҡалта]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 105 || [[Ҡарай (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 106 || [[Ҡансыра]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 107 || [[Кинйәбай (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 108 || [[Көйөргәҙе районы]] || Текст || {{No}}
|-
| 109 || [[Ҡунаҡбай (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 110 || [[Ҡотлоюл (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 111 || [[Ерекле (Күгәрсен районы)]] || Текст || 5 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 112 || [[Яңы Мораптал]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 113 || [[Мотал (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 8 {{Ok}} Фа битенә яҙылды
|-
| 114 || [[Яҡут]] || Текст || 6 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 115 || [[Яҡуп (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 116 || [[Яҡшымбәт (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 117 || [[Яҡшембәт (Күгәрсен районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 118 || [[Яңауыл (Күгәрсен районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 119 || [[Яманғол]] || Текст || 4 ФА битенә яҙылды
|-
| 120 || [[Яманһары (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 121 || [[Яңы Ямаш]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 122 || [[Яҙлау]] || Текст || 4 ФА битенә яҙылды
|-
| 123 || [[Абдул (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 124 || [[Зәк-Ишмәт]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 125 || [[Яңы Муса (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 126 || [[Яңы Аллабирҙе]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 127 || [[Тимербай (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}} Милли составы ике мәртәбә яҙылған
|-
| 128 || [[Керәүле-Илюшкин (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 129 || [[Яңы Урал (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 130 || [[Сураҡай (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 131 || [[Михайловка (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 132 || [[Яңы Таймаҫ]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 133 || [[Анновка (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 134 || [[Бахмут (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 135 || [[Бөгөлсән]] || Текст || 9 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 136 || [[Ермолаевка (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 137 || [[Покровка (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 3 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 138 || [[Бәләкәй Муса (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 5 ФА битенә яҙылды
|-
| 139 || [[Марьевка (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 140 || [[Юшатыр]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 141 || [[Айсыуаҡ]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 142 || [[Яңауыл (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 129 || [[Шәбағыш]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 143 || [[2-се Санйын]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 144 || [[2-се Төкән (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 145 || [[Холодный Ключ (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 5 {{Ok}} Милли составы ике мәртәбә яҙылған
|-
| 146 || [[Холмогор (Көйөргәҙе районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 147 || [[Йәнгел]] || Текст || {{No}} ФА битенә яҙылды
|-
| 148 || [[Аҙнағол (Күгәрсен районы) ]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 149 || [[Әлимғол]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 150 || [[Әлмәс]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 151 || [[ Аралбай (Күгәрсен районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 152 || [[Иҫке Байыш]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 153 || [[Исәмәт ауыл Советы (Илеш районы)]] || Текст || {{No}}
|-
| 154 || [[Салмалы ауыл Советы (Шаран районы)]] || Текст || {{No}}
|-
| 155 || [[Төмәнәк]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 156 || [[Баҙытамаҡ]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 157 || [[Мәҡсүт (Күгәрсен районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 158 || [[Ерекле (Күгәрсен районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 159 || [[Ҡалдар]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 160 || [[Тәүәкән]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 161 || [[Сәйетҡол (Күгәрсен районы)]] || Текст ||14 {{Ok}}
|-
| 162 || [[Бикбулат]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 163 || [[Теләүембәт]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 164 || [[Йомағужа (Күгәрсен районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 165 || [[Нуҡай]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 166 || [[Наҙарғол (Күгәрсен районы)]] || бөткән ауыл || {{No}} ФА битенә яҙылды
|-
| 167 || [[Түбәнге Бикҡужа]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 168 || [[Үрге Бикҡужа]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 169 || [[Юлдыбай (Күгәрсен районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 170 || [[Дауыт-Ҡайып]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 171 || [[Үрге Сирбай]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 172 || [[Түбәнге Сирбай]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 173 || [[Хоҙайбирҙин (ауыл)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 174 || [[Әбдрәшит (Әлшәй районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 175 || [[Гәйнәямаҡ]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 176 || [[Әбделкәрим (Әлшәй районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 177 || [[Ибрай (Әлшәй районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 178 || [[Иҫке Сәпәш]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 179 || [[Яңы Сәпәш]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 180 || [[Иҫке Аҡҡолай]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 181 || [[Бәләкәй Аҡҡолай]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 182 || [[Сурай (Әлшәй районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 183 || [[Ҡыпсаҡ-Асҡар]] || Текст || 23 {{Ok}}
|-
| 184 || [[Яңы Ҡыпсаҡ (Әлшәй районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 185 || [[Мырҙағол]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 186 || [[Ҡармыш]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 187 || [[Алдар (Әлшәй районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 188 || [[Балғажы]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 189 || [[Яңы Балғажы]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 190 || [[Һарай (Әлшәй районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 191 || [[Ҡунҡаҫ]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 192 || [[Һарыш (Әлшәй районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 193 || [[Тәүәтәй]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 194 || [[Себенле]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 195 || [[Иҙрис (Әлшәй районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 196 || [[Сураҡай (Әлшәй районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 197 || [[Раевка (Әлшәй районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 198 || [[Әлшәй районы]] || Текст || 0
|-
| 199 || [[Ҡырым (Әлшәй районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 200 || [[Мәндән]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 201 || [[Иҫке Васильевка (Әлшәй районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 202 || [[Ниғмәтулла]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 203 || [[Үрге Әүрез]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 204 || [[Түбәнге Әүрез]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 205 || [[Әүрезтамаҡ]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 206 || [[Торонтайыш]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 207 || [[Ыҫлаҡ (Әлшәй районы)]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 208 || [[Никифар]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 209 || [[Ҡайраҡлы (Әлшәй районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 210 || [[Андриановка (Әлшәй районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 211 || [[Адамовка (Әлшәй районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 212 || [[Үрәҙмәт]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 213 || [[Матрай]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 214 || [[Авашла (утар)]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 215 || [[Шәмсетдин (Йылайыр районы)]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 216 || [[Петровка (Йылайыр районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 217 || [[Анновка (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 218 || [[Аралбай (Йылайыр районы)]] || Билдәле шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 219 || [[Шанский (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 220 || [[Яңы Яҡуп (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 221 || [[Берёзовка (Йылайыр районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 222 || [[Благовещен (Йылайыр районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 223 || [[Васильевка (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 224 || [[Владимир-Николаев]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 225 || [[Дмитриевка (Йылайыр районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 226 || [[Иван-Ҡыуалат]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 227 || [[Ҡамышүҙәк]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 228 || [[Ҡартлаҙма]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 229 || [[Аҙау (Архангел районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 230 || [[Абҙан (Архангел районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 231 || [[Оҙондар]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 232 || [[Тәүәкәс]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 233 || [[Ғәйфулла]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 234 || [[Айытмәмбәт]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 235 || [[Тирәкле (Архангел районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 236 || [[Ҡыҙғы]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 237 || [[Бәйес]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 238 || [[Ҡыҙылъяр (Архангел районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 239 || [[Яңы Шишмә]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 240 || [[Муллаҡай (Архангел районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 241 || [[Ҡыҫынды]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 242 || [[Баҫыу (Архангел районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 243 || [[Родинка (Архангел районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 244 || [[Архангел (Архангел районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 245 || [[Ырныҡшы]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 246 || [[Үрге Ырныҡшы]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 247 || [[Ҡыҙыл Еҙем]] || Текст || 18 {{Ok}}
|-
| 248 || [[Сикйылға]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 249 || [[Ҡурғаш (Архангел районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 250 || [[Уҫаҡлы]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 251 || [[Валентиновка (Архангел районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 252 || [[Лагутовка (Архангел районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 253 || [[Сухополь]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 254 || [[Троицкий (Архангел районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|}
=== {{U|М.Илнар}} 23 сентябрь 2021 ===10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Әхмәтов Хәлил Атаулла улы]] || Текст || {{No}}
|-
| 2 || [[Абдулла (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Адвокатовка]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Аҡкүл (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || 7.8 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Күлләр]] || Текст || 8.5 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Ҡырмыҫҡалы (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || 7,8 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Алайғыр]] || Текст || 8,6 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Мөрсәк]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Мөкәй]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Ҡарлыман (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Тарихы || 4.7 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Ҡарлыманбаш]] || Тарихы || 3,7 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Төбәк-Таҙлар]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 13 || [[Мырҙа (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 14 || [[Иҫке Бәпес]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Көстөғол]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 16 || [[Үрге Төкөн]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 17 || [[Түбәнге Төкөн]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 18 || [[Ибраһим (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Бишауыл-Уңғар]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Иҫке Аҡташ]] || Текст || 3.5 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Яңы Аҡташ]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Яңы Бишауыл]] || Текст || 1.5 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Иҫке Йәнбәк]] || Текст || 5.5 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Сысҡан (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|} 101
==={{U|Г.Алтынай}} 9 ноябрь 2021===
10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Аҡбулат (Фёдоровка районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Таулы]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Ҡыҙылъяр (Мәләүез районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Михайловка (Мәләүез районы)]] || Текст || 3.6 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Семёновка (Мәләүез районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Покровка (Мәләүез районы)]] || Текст || 3.6 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Яңы Троевка (Мәләүез районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Һамар (Мәләүез районы)]] || Текст || 4.6 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Богородский (Мәләүез районы)]] || Текст || 4.8 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Боһорман]] || Текст ||4.5 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Ерек (Мәләүез районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|} 41
==={{U|Б.Илзирә}} 23 сентябрь 2021===
10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Оло Әбеш]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Солтанбаев Шәрифйән Дәүләтбай улы]] || Текст || {{No}}
|-
| 3 || [[Сәғитов Хәйрулла Ғилман улы]] || Текст || {{No}}
|-
| 4 || [[Яубаҫаров Ғәни Сөләймән улы]] || Текст || {{No}}
|-
| 5 || [[1-се Мырҙа]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 6 || [[Әбүбәкер]] || урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Ғәлиәхмәт]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 8 || [[Сәғит (Хәйбулла районы)]] || Текст ||ФА битенә яҙылды
|-
| 9 || [[Юлдаш (Фёдоровка районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 10 || [[Бала Сытырман]] || Тарихы, урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Батыр]] || Тарихы || 7 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Ишмөхәмәт (Фёдоровка районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Һәйет]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 14 || [[Юрматы (Фёдоровка районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 15 || [[Әтәс (Фёдоровка районы)]] || Текст || 5
|-
| 16 || [[Ҡораласыҡ (Фёдоровка районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 17 || [[Балыҡлы]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Балыҡлыбаш]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Фёдоровка (Фёдоровка районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 20 || [[Яңы Николаевка (Фёдоровка районы)]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Яңы Яуыш (Фёдоровка районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 22 || [[Веселовка (Фёдоровка районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Моҡас (Күгәрсен районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Үргө Мөрсәләй]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 25 || [[Туйөмбәт]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 26 || [[Назаркин]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 27 || [[Үрге Санъяп]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 28 || [[Ҡасҡын (Күгәрсен районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 29 || [[Ерекле (Күгәрсен районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 30 || [[Үрге Һаҙ]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Түбәнге Һаҙ]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Яҡуп (Ҡариҙел районы)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 32 || [[Хәлил (Ҡариҙел районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Иҫке Аҡбүләк]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 24 || [[Яңы Аҡбүләк]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 34 || [[Һарт-Наурыҙ]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Һарт-Шишмә]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 36 || [[Атйетәр (Башҡортостан)]] || Текст || ФА битенә яҙылды
|-
| 34 || [[]] || Текст || 0
|} 55
==={{U|Юлдашева Луиза}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Нәби]] ||НП.Тарихы, билдәле шәхестәре (өҫтәү), ер-һыу атамалары, урамдары, видеояҙмалар, БХИ информаторҙары, фольклорҙа, урамдары, ҡушаматтар, лаҡаптар. Һылтанмалар || 27 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Әтек (Бөрйән районы)]] ||НП. Тарихы. Биләмә берәмектәренә инеүе. Шәхестәр (өҫтәү). Ер-һыу атамалары. Урамдары. Әтектәрҙең батша Рәсәйе алып барған һуғыштарҙа ҡатнашыуын фаразлау. Ауылдың XIX быуат уртаһынан артабанғы үҫеше. Видеояҙмаларҙа. Әтек ауылы тураһында сайттарҙа мәғлүмәттәр (өҫтәү). Ревизия материалдары. Һылтанмалар. Иҫкәрмәләр || 16 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Яңы Усман (Бөрйән районы)]] ||НП.Тарихы. Бөгөнгөһө. Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (өҫтәү). Урамдары.Ер-һыу атамалары. Билдәле шәхестәр, икене өҫтәү).Видеофильмдарҙа. Ревизия материалдары.Иҫкәрмә-һылтанмалар. || 18 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Ишдәүләт]] ||НП,Тарихы. Ауыл бөгөн. Урамдары.Видеофильмдарҙа. Ревизия материалдары Иҫкәрмә-һылтанмалар || 16 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Байғаҙы]] ||НП, Тарихы. Билдәле шәхестәре.Урамдары. Ер-һыу атамалары.Видеофильмдарҙа. Иҫкәрмә-һылтанмалар || 10
|-
| 6 || [[Иҫәнғазы (Бөрйән районы)]] ||Мәҡәлә тулыһынса яңынан төҙөлдө, фото ҡуйылды || 10 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Яңы Собханғол]] ||НП.Тарихы. Шәхестәр -берәү өҫтәлде. Урамдары. Ер-һыу атамалары. Видеофильмдарҙа. Иҫкәрмә-һылтанмалар.|| 7
|-
| 8 || [[Иҫке Собханғол (Бөрйән районы)]] ||НП, Бөгөнгөһө өҫтәлде. Шәхестәр өҫтәлде (ете кеше). Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше) өҫтәлде. Урмадары. Ер-һыу атамалары.Башҡорт халыҡ ижады информаторҙары. Иҫкәрмә-һылтанмалар.|| 10
|-
| 9 || [[Әлебай]] ||НП.Тарихы. Халыҡ һаны. Шәхестәре. Урамдары.Ер-һыу атамалары. Иҫкәрмәләр-һылтанмалар|| 13
|-
| 10 || [[Абҙан (Ейәнсура районы)]] ||НП. Географик урыны. Тарихы. Шәхестәре (өҫтәү). Урамдары. Ер-һыу атамалары. Видеофильмдар. Ревизия материалдары Иҫкәрмәләр-һылтанмалар|| 0
|-
| 11 || [[Ибрай (Ейәнсура районы)]] ||НП. Тарихы. Хәҙерге торошо. Урамдары. Билдәле шәхестәре (өҫтәү). Ер-һыу атамалары. Башҡорт халыҡ ижады информаторҙары. Ревизия материалдары Иҫкәрмәләр-һылтанмалар || 22 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Аҡдәүләт]] ||НП, Тарихы. Урамдары. Иҫкәрмә-һылтанмалар || 9 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Байдәүләт]] ||НП. Тарихы. Билдәле кешеләре (өҫтәү), урамдары.Видеофильмдарҙа Ревизия материалдары || 14 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Юлдыбай (Ейәнсура районы)]] ||НП, Тарихы.Урамдары. Ревизия материалдары. Иҫкәрмә-һылтанмалар || 10
|-
| 15 || [[Яңыбай (Ейәнсура районы)]] ||НП, Тарих. Хәҙерге осор.Халыҡ һаны өҫтәү. Урамдары.Ерүһыу атамалары. Видеофильм. Иҫкәпмәләр-һылтанмалар || 9
|-
| 16 || [[Иҙәш]] ||НП. Тарихы. Хәҙерге осор. Урамдары. Билдәле шәхестәре (өҫтәү). Ер-һыу атамалары. Видеофильмдарҙа. БХИ информаторҙары. Иҫкәрмәләр-һылтанмалар || 11
|-
| 17 || [[Башҡорт Үргене]] ||НП, Тарихы. Хәҙ осор. Биләмә берәмектәренә инеүе (өҫтәү).Халыҡ һаны (өҫтәү). Урамдары.Ер-һыу атамалары. Шәхестәр өҫтәү. Видеофильмдарҙа. Ҡушаматтар.Иҫкәрмәләр-һәлтанмалар || 13
|-
| 18 || [[Үтәғол]] ||НП, Тарихы. Шәхестәре (Өҫтәү). Урамдары. Ер-һыу атамалары. БХИ информаторҙары. Видеофильмдарҙа. Ревизия материалдары Иҫкәмәләр-һылтанмалар. || 10
|-
| 19 || [[Ағурҙа]] ||НП, Тарихы. Хәҙерге осор. Халыҡ һаны (өҫтәү), Билдәле шәхестәре. Урамдары.Ер-һыу атамалары. Видеофильмдарҙа.|| 9
|-
| 20 || [[Күгәрсен (Ейәнсура районы)]] ||НП. Тарихы. Хәҙерге осор.Билдәле шәхестер (өҫтәү), Халыҡ һаны (өҫтәү).Ер-һыу атамалары. Видеояҙмаларҙа. || 8
|-
| 21 || [[Бикбау (Ейәнсура районы)]] ||НП. Тарихы. Халыҡ һаны (өҫтәү), Урамдары.Билдәле шәхестәре өҫтәү. Видеояҙмаларҙа. Иҫкәрмәләр-һылтанмалар.Ер-һыу атамалары. Ревизия материалдары || 15 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Бикҡужа]] ||НП.Тарихы. Халыҡ һаны (өҫтәү).Ревизия материалдары. Иҫкәрмәләр-һылтанмалар|| 8 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Саҙалы]] ||НП. Тарихы. Халыҡ һаны өҫтәү. Урамдары. Тирә-яҡ мөхит. Видеояҙмаларҙа. Иҫкрмәләр-һылтанмалар.|| 5 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Иҙелбәк]] ||НП, Тарихы. Хәҙерге осор.Халыҡ һаны өҫтәү.Башҡорт халыҡ ижады информаторҙары. Иҫкәрмәләр-һылтанмалар|| 9
|-
| 25 || [[Өмбәт]] || Текст || 17 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Байыш (Ейәнсура районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Сәғит (Ейәнсура районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Этҡол (Ейәнсура районы)]] || Текст || 15
|-
| 29 || [[Таҙлар (Ейәнсура районы)]] || Текст || 15
|-
| 30 || [[Башҡорт Самаҙыһы]] || Текст || 12
|-
| 31 || [[Башҡорт Бармағы]] || Текст || 9
|-
| 32 || [[Үрге Муйнаҡ]] || Текст || 13
|-
| 33 || [[Яңы Павловка (Ейәнсура районы)]] || Текст || 8
|-
| 34 || [[Түбәнге Муйнаҡ]] || Текст || 7
|-
| 35 || [[Урта Муйнаҡ]] || Текст || 11
|-
| 36 || [[Ишемғол]] || Текст || 9
|-
| 37 || [[Яңы Себенле]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Иҫәнғол]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Сиреғол]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Әбүләйес (Ейәнсура районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Үрге Бикбирҙе]] || Текст || 9
|-
| 42 || [[Юнай]] || Текст || 10
|-
| 43 || [[Ғәббәс]] || Текст || 9
|-
| 44 || [[Абҙаҡ (Учалы районы) ]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Ахун (Учалы районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 46 || [[Туңғатар]] || Текст || 8
|-
| 47 || [[Һөйөндөк (Учалы районы)]] || Текст || 9
|-
| 48 || [[Наурыҙ (Учалы районы)]] || Текст || 18 {{Ok}}
|-
| 49 || [[Иҫке Балбыҡ]] || Текст || 5
|-
| 50 || [[Яңы Байрамғол]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Ҡорама (Учалы районы)]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Шәрип (Учалы районы)]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 53 || [[Ураҙ (Учалы районы)]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Ҡаҙаҡҡол]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 55 || [[Кәрим (Учалы районы)]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 56 || [[Көсөк (Учалы районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Яңы Хөсәйен]] || Текст || 6
|-
| 58 || [[Ҡобағош (Башҡортостан)]] || Текст || 11
|-
| 59 || [[Сәфәр (Учалы районы)]] || Текст || 11
|-
| 60 || [[Миндәк (Учалы районы)]] || Текст || 16
|-
| 61 || [[Иманғол (Учалы районы)]] || Текст || 18
|-
| 62 || [[Буранғол (Учалы районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 63 || [[Абдулҡасим]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 64 || [[Амангилде (Учалы районы)]] || Текст || 8
|-
| 65 || [[Әбсәләм (Учалы районы)]] || Текст || 9
|-
| 66 || [[Ҡалуй]] || Текст || 7 (1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу 267 кеше менән 52 хужалыҡты асыҡлай. Йәйләүгә май айы аҙаҡтарында сыҡҡандар, унда Кесе Ҡаҙаҡҡол ауылы кешеләре лә күсенеп килгән) (?)
|-
| 67 || [[Оҙонгүл (ауыл)]] || Текст || 12 (138 кеше менән 26 ихата иҫәпләнә)
|-
| 68 || [[Ҡотой (Учалы районы)]] || Текст || 12 (Ҡотой ауылында 68 кеше менән 8 хужалыҡ иҫәпләнгән)
|-
| 69 || [[Баттал]] || Текст || 9 (унда 47 кеше менән 5 хужалыҡ теркәлгән)
|-
| 70 || [[Сораман]] || Текст || 9
|-
| 71 || [[Ҡалҡан (ауыл)]] || Текст || 13 (типтәрҙәр Шәмәр исеме аҫтында ауылға нигеҙ һала, Әммә кешеләре араһында рәүиз материалдарында ундай исем йәки фамилия менән кеше табылмай) (?)
|-
| 72 || [[Илтабан]] || Текст || 12 (Ошо ишара ярҙамында уның командаһынан күп кешеләрҙең сыуаштарҙан килеп сығышы тураһында белергә мөмкин. Батырша Илтабанды һәм уның кешеләрен белгән, унда Илтабан командаһындағы Әбдекәй Биктимеров уҡыған) (?)
|-
| 73 || [[Һөйәрғол]] || Текст || 6
|-
| 74 || [[Иҫке Байрамғол]] || Текст || 12 (X рәүиз ауылда 306 кеше менән 39 хужалыҡты теркәй.)
|-
| 75 || [[Рысай (Учалы районы)]] || Текст || 13
|-
| 76 || [[Ғәҙелша]] || Текст || 8 (Ғәҙелша ауылы кешеләре йәйләү өсөн 4 урынға, Кәрәтауһаҙ, Иҫәкйылға, Һыуыҡҡойо һәм Сатрайылға шишмәләренә эйә була) (?)
|-
| 77 || [[Мулдаш (Учалы районы)]] || Текст || 12 ФА битенә яҙылды
|-
| 78 || [[Мансур (Учалы районы)]] || Текст || 16
|-
| 79 || [[Аҙнаш]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 80 || [[Аһылай (Учалы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 81 || [[Байһаҡал]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 82 || [[Баҙарғол]] || Текст || 6
|-
| 83 || [[Бәләкәй Ҡаҙаҡҡол]] || Текст || 8 (Уның халҡы күсенеп йөрөү урынына — Ҡыялар, Киткән һәм Һарнаҡаҙған йылғалары буйлап Ҡалуй ауылы халҡы менән бергә сыҡҡан.)
|-
| 84 || [[Бөйҙө]] || Текст || 10 (Ауылға Верхнеурал өйәҙе Ҡара-Табын улусына нигеҙ һалына, 1795 йылдан билдәле. Типтәрҙәр шулай уҡ Бөйҙө приискыһында ла йәшәгән. 1920 йылда унда 42 кеше менән 6 хужалыҡ иҫәпләнгән.) (?)
|-
| 85 || [[Ғәлиәхмәр]] || Текст || 6 (1795 йылда унда 96 кеше менән 17 хужалыҡ иҫәпләнгән.)
|-
| 86 || [[Илсе]] || Текст || 15
|-
| 87 || [[Ҡәйепҡол]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 88 || [[Ҡарағужа (Башҡортостан)]] || Текст || 6
|-
| 89 || [[Ҡарт Муйнаҡ]] || Текст || 12 (Иҫке Муйнаҡта 142 кеше менән 32 хужалыҡ иҫәпләнгән). '''Ҡарт Муйнаҡ''' Иҫке Муйнаҡ булып киткән (?)
|-
| 90 || [[Ҡолош (Учалы районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 91 || [[Ҡоҙаш (Учалы районы)]] || Текст || 10
|-
| 92 || [[Ҡужай]] || Текст || 8 (294 кеше менән 40 ихатаға 1841 йылда 218 ат, 90 һыйыр, 190 һарыҡ, 39 баш кәзә тура килгән.)
|-
| 93 || [[Рәсүл]] || Текст || 9 (Риүәйәт буйынса Тайсын - Рәсүлдең уллыҡҡа алған '''ҡалмығы'''.) (?)
|-
| 94 || [[Мишкә (Учалы районы)]] || Текст || 7 (1920 йылда унда 196 кеше менән 34 ихата булғанлығы билдәле)
|-
| 95 || [[Ҡунаҡбай (Учалы районы)]] || Текст || 16 (1920 йылда 1696 кеше менән 314 йорт була)
|-
| 96 || [[Вознесенка (Учалы районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 97 || [[Мәҫкәү (Учалы районы)]] || Текст || 11
|-
| 98 || [[Ыҫтамғол]] || Текст || 5 (7—8 ауыл 6-сы кантондың 26-сы йортона ҡараған. Шуларҙан Ыҫтамғол ауылы 1795 йылда 35 ир-ат һәм 45 ҡатын-ҡыҙ менән 11 йорттан торған.)
|-
| 99 || [[Ялсығол]] || Текст || 10
|-
| 100 || [[Юлдаш (Учалы районы)]] || Текст || 8 (1859 йылда 954 кеше менән 150 йорт иҫәпләнгән)
|-
| 101 || [[Муса (Учалы районы)]] || Текст || 7
|-
| 102 || [[Орловка (Учалы районы)]] || Текст || 6 (Илсеғол, Мулдаҡай, Орловка ауылдары яҡын булыуна сәбәпле бер тораҡ пунктҡа оҡшаған), урамдар
|-
| 103 || [[Тәтлембәт]] || Текст || 7 (Әлбиттә, бот яҙғы иген сәселгән)
|-
| 104 || [[Шартым (ауыл)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 105 || [[Өргөн (Учалы районы)]] || Текст || 12
|-
| 106 || [[Һәйтәк (Учалы районы)]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 107 || [[Поляковка (Учалы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 108 || [[Һөләймән (Учалы районы)]] || Текст || 7
|-
| 109 || [[Ишмәкәй]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 110 || [[Кирәбе]] || Текст || 9 ФА битенә яңылды
|-
| 111 || [[Назар (Ейәнсура районы)]] || Текст || 14 ФА битенә яҙылды
|-
| 112 || [[Ҡужабаҡ]] || Текст || 10
|-
| 113 || [[Ҡужанаҡ]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 114 || [[Танысау]] || Текст || 12 ФА битенә яҙылды
|-
| 115 || [[Мулдаҡай (Учалы районы)]] || Текст || 6 ФА битенә яҙылды
|-
| 116 || [[Сөләймән (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6 ФА битенә яҙылды
|-
| 117 || [[Исмәғил (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 118 || [[Талбазы (Ауырғазы районы)]] || Текст || 28
|-
| 119 || [[Ҡорманай (Ауырғазы районы)]] || Текст || 15
|-
| 120 || [[Мораҙым (Ауырғазы районы)]] || Текст || 15 ФА битенә яҙылды
|-
| 121 || [[Иҫке Этекәй]] || Текст || 8 ФА битенә яҙылды
|-
| 122 || [[Абдрахман (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 123 || [[Мөҡсин (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5 ФА битенә яҙылды
|-
| 124 || [[Ишле (Ауырғазы районы)]] || Текст || 13 ФА битенә яһылды
|-
| 125 || [[Төрөмбәт]] || Текст || 15 ФА битенә яҙылды
|-
| 126 || [[Түрһәгәҙе]] || Текст || 13 ФА битенә яҙылды
|-
| 128 || [[Мәҫәле]] || Текст || 13 ФА битенә яҙылды
|-
| 129 || [[Юламан (Башҡортостан)]] || Текст || 11
|-
| 130 || [[Ибрай (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7 ФА битенә яҙылды
|-
| 131 || [[Уҫман (Төрөмбәт ауыл советы, Ауырғазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 133 || [[Яңы Атйетәр]] || Текст || 6 ФА битенә яҙылды
|-
| 134 || [[Балыҡлыкүл]] || Текст || 10
|-
| 135 || [[Аҫаубаш]] || Текст || 8 (Халҡы 1134 кешенән тора тип яҙыу бик оҡшап етмәһә лә)
|-
| 136 || [[Шланлы]] || Текст || 12 ФА битенә яҙылды
|-
| 137 || [[Собханғол (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 138 || [[Әхмәр (Ауырғазы районы)]] || Текст || 10
|-
| 139 || [[Мәнеү]] || Текст || 13 ФА битенә яҙылды
|-
| 140 || [[Таштамаҡ]] || Текст || 13 ФА битенә яҙылды
|-
| 141 || [[Яңы Сылатҡан]] || Текст || 7 ФА битенә яҙылды
|-
| 142 || [[Көйәҙебаш]] || Текст || 13
|-
| 143 || [[Кәбәс (Ауырғазы районы)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 144 || [[Миңнебай]] || Текст || 7
|-
| 145 || [[Солтанморат]] || Текст || 20
|-
| 146 || [[Иҫке Әпсәләм]] || Текст || 12
|-
| 147 || [[Сыуаш Нуғаҙағы]] || Текст || 11
|-
| 148 || [[Үтәймулла]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 149 || [[Кешәнне]] || Текст || 10
|-
| 150 || [[Мостафа (Ауырғазы районы)]] || Текст || 11
|-
| 151 || [[Түбәнге Ләкәнде]] || Текст || 9
|-
| 152 || [[Үрге Ләкәнде]] || Текст || 10
|-
| 153 || [[Терәпә]] || Текст || 14 ФА битенә яҙылды
|-
| 154 || [[Нуғаҙаҡ]] || Текст || 11
|-
| 155 || [[Татар Нуғаҙағы]] || Текст || 9
|-
| 156 || [[Иҫке Күҙәк]] || Текст || 12
|-
| 157 || [[Яңы Тимешкә]] || Текст || 9
|-
| 158 || [[Баҡай (Ауырғазы районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 159 || [[Өсбәлеш]] || Текст || 11
|-
| 160 || [[Степановка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 11
|-
|
|-
| 162 || [[Сыуаш-Ҡарамалы]] || Текст || 15
|-
| 163 || [[Туҡай (Ауырғазы районы)]] || Текст || 10
|-
| 164 || [[Макаров (Ауырғазы районы)]] || Текст || 8
|-
| 165 || [[Әхмәт (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 166 || [[Нәжметдин]] || Текст || 6
|-
| 167 || [[Никольский (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 168 || [[Поташевка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 169 || [[Һабансы (Ауырғазы районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 170 || [[Шеверле]] || Текст || 5
|-
| 171 || [[Яҡты Юл]] || Текст || 7
|-
| 172 || [[Яңы Федоровка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 10
|-
| 173 || [[Яңы Мостафа (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 174 || [[Алексеевка (Семенкин ауыл советы, Ауырғазы районы)]] || Текст || 7 ФА битенә яҙылды
|-
| 175 || [[Алексеевка (Талбазы ауыл советы, Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 176 || [[Андреевка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 177 || [[Берёзовка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 179 || [[Берлек]] || Текст || 6
|-
| 180 || [[Надеждин (Ауырғазы районы)]] || Текст || 4
|-
| 181 || [[Ғүмәр (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5 ФА битенә яҙылды
|-
| 182 || [[Кесе Ибрай]] || Текст || 4
|-
| 183 || [[Иҫке Ибрай]] || Текст || 6
|-
| 184 || [[Дубровка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 185 || [[Әмзә (Ауырғазы районы)]] || Текст || 4
|-
| 186 || [[Яңы Ҡарамалы (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9
|-
| 187 || [[Иҫке Ҡарамалы (Башҡортостан)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 188 || [[Яңы Этекәй]] || Текст || 7 ФА битенә яҙылды
|-
| 189 || [[Абдулла (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 190 || [[Арыҫлан (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 191 || [[Түбәнге Бәгәнәш]] || Текст || 9
|-
| 192 || [[Ташлыкүл (Ауырғазы районы)]] || Текст || 11
|-
| 193 || [[Кесе Нуғаҙаҡ]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 194 || [[Иҫке Тимешкә (Ауырғазы районы)]] || Текст || 14
|-
| 195 || [[Кәлсер-Буран]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 196 || [[Терешковка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9
|-
| 197 || [[Покровка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5
|-
| 198 || [[Каменка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 199 || [[Ивановка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 200 || [[Журавлевка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 8
|-
| 201 || [[Вязовка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 202 || [[Бәләкәй Ивановка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9
|-
| 203 || [[Веселовка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 204 || [[Сосновка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 7
|-
| 205 || [[Кузьминовка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 206 || [[Уҡҫынны]] || Текст || 7
|-
| 207 || [[Борисовка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5
|-
| 208 || [[Трудовка]] || Текст || 7
|-
| 209 || [[Сыбайтал]] || Текст || 8
|-
| 210 || [[Тальник (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 211 || [[Дүртөйлө (Ауырғазы районы)]] || Текст || 9
|-
| 212 || [[Дадановка]] || Текст || 8
|-
| 213 || [[Яңы Троицкий (Ауырғазы районы)]] || Текст || 8
|-
| 214 || [[Утаркүл]] || Текст || 12
|-
| 215 || [[Толмачевка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 216 || [[Ермолаевка (Ауырғазы районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 217 || [[Болотин (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6
|-
| 218 || [[Алтынташ (Учалы районы)]] || Текст || 6
|-
| 219 || [[Беренсе Май (Учалы районы)]] || Текст || 5
|-
| 220 || [[Илсеғол (Учалы районы)]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 221 || [[Ильинка (Учалы районы)]] || Текст || 8
|-
| 222 || [[Йәһүҙә (Учалы районы)]] || Текст || 6
|-
| 223 || [[Көсөк-Маяҡ]] || Текст || 7
|-
| 224 || [[Ҡыйҙыш]] || Текст || 5
|-
| 225 || [[Малай-Муйнаҡ]] || Текст || -
|-
| 226 || [[Ташморон (Учалы районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 227 || [[Учалы (ауыл)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 228 || [[Үрге Мәмбәтша]] || Текст || 7
|-
| 229 || [[Яңы Кәлсер]] || Текст || 7
|-
| 230 || [[Төбәк]] || Текст || 9
|-
| 231 || [[Ҡушкүл (Ауырғазы районы)]] || Текст || 5
|-
| 232 || [[Ҡаһарман]] || Текст || 9
|-
| 233 || [[Аҙнағол (Белорет районы)]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды
|-
| 234 || [[Мулдаҡай (Белорет районы)]] || Текст || 7
|-
| 235 || [[Өмөтбай (Белорет районы)]] || Текст || 5
|-
| 236 || [[Тирлән]] || Текст || 9
|-
| 237 || [[Хәйбулла (Белорет районы)]] || Текст || 7
|-
| 238 || [[Мәхмүт (Белорет районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 239 || [[Рысыҡай]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 240 || [[Яңы Хәсән]] || Текст || 7
|-
| 241 || [[Ноҡат]] || Текст || 7
|-
| 242 || [[Бирҙеғол]] || Текст || 15
|-
| 243 || [[Айыс]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 244 || [[Ҡағы (Белорет районы)]] || Текст || 17 {{Ok}}
|-
| 245 || [[Ломовка (Белорет районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 246 || [[ Үҙән (Башҡортостан)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 247 || [[Аҙналы (Башҡортостан)]] || Текст || 13
|-
| 248 || [[Кәртәле (Белорет районы)]] || Текст || 6
|-
| 249 || [[Ҡаҙыш (Белорет районы)]] || Текст || 9
|-
| 250 || [[Көмбә]] || Текст || 7
|-
| 251 || [[Үткәл]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 252 || [[Ҡарағайлы (Белорет районы)]] || Текст || 7
|-
| 253 || [[Юлдаш (Ауырғазы районы)]] || Текст || 6 ФА битенә яҙылды {{Ok}}
|-
| 254 || [[Ҡарғалы (Ейәнсура районы)]] || Текст || 8
|-
|} 630
==={{U|Alfiya55}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иҫке Күл]] || Текст || 19 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Иҫке Исай]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Ишморат]] || Текст || 10 {{Ok}}
|} 80
=== {{U|Баныу}} 30 июнь 2020 ===
10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Ҡоръятмаҫ]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, шәхестәре, ер-һыу атамалары, ырыу тамғалары, халыҡ ижады, урамдары, видеояҙма,һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 35 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Мәкәш]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма,һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү.|| 32 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Иҫке Мерәҫ]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма,һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү.|| 16 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Буранғол (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү,документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, нигеҙләү, арихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү.|| 23 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Ҡыҙрас]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү.||23 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Сапай (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 17 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Яңы Тормош (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре,,ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 20 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Алға (Алға ауыл советы, Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 20 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Буранғол (Әбйәлил районы)]] || шәхестәре, һылтанмалар БЭ буйынса тикшереү,өҫтәү || 14 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Ахун (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 19 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Горчаки (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, халыҡ ижады, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 18 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Шестопаловка]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү, инмәгән|| 19 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Ҡупаяр]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, видеояҙма, БЭ буйынса тикшереү, инмәгән || 17 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Романовка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 16 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Ивановка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, видеояҙма ,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 24 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Александровка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, тәбиғәт ҡомартҡылары,һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү || 15
|-
| 17 || [[Ленинск (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, билдәле кешеләре, һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү|| 11 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Березовка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары, билдәле кешеләр, видеояҙма, һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү || 17 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Рауш (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү, инмәгән, исемен үҙгәртеү || 13 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Комсомол (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, фото тейәү нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү,видеояҙма || 13 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Рассвет (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү,видеояҙма || 16 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Рублёвка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 9{{Ok}}
|-
| 23 || [[Яңы Йәнбәк]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, матбуғатта, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 17 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Бик-Ҡарамалы]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 20 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Имай-Ҡарамалы]] || НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, халыҡ ижады, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 10 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Ҡаҙырғол]] || НП ҡалыбы, фото, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, халыҡ ижады, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 19 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Ҡаҙанғол]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, археологик ҡом., һылтанмалар, видеояҙма, БЭ буйынса тикшереү. || 15 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Исмәғил (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, ер-һыу атамалары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 10 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Хөсәйен (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 16 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Иҫке Көрмәнкәй]] || НП ҡалыбы, төҙәтеү, фото, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар, матбуғатта, БЭ буйынса тикшереү. || 20 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Иҫке Яппар]] || НП ҡалыбы, төҙәтеү, фото, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре,ҡомартҡылары, халыҡ ижады, һылтанмалар, матбуғатта, видеояҙма, БЭ буйынса тикшереү. || 12 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Яңы Яппар]] ||НП ҡалыбы, төҙәтеү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар, видеояҙма, БЭ буйынса тикшереү. || 12 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Суйынсы (Дәүләкән районы)]] || НП ҡалыбы, төҙәтеү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар, матбуғатта, БЭ буйынса тикшереү. || 14 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Суйынсы-Николаевка]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары, билдәле кешеләр, видеояҙма, һылтанмалар, БЭ буйынса табыу, тикшереү || 12 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Тавричанка (Дәүләкән районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары || 8 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Искәндәр (Башҡортостан)]] || НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары || 11 {{Ok}}
|-
| 37 || [[Айыухан]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, элекке исеме тарихы, урамдары, ВИДЕОЯҘМА, БЭ || 13 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Ташлы (Әлшәй районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, видео, ер-һыу атамалары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 22 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Өҫән-Ивановка]] || НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, видео, ер-һыу атамалары, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 22 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Ҡаңны-Төркәй]] ||НП ҡалыбы, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, видео, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 15 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Аксёнов (Әлшәй районы)]] ||НП ҡалыбы, фото, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, архитектура ҡомарт.,видеояҙмалар, һылтанмалар, БЭ буйынса тикшереү. || 22 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Надеждино (Бәләбәй районы)]] ||НП ҡалыбы, фото тейәү, нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, урамдары, шәхестәре, видеояҙмалар, матбуғатта, иҫтәлекле урындары, һылтанмалар, БЭ буйынса табыу,икшереү || 26 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Ермолаевка (Көйөргәҙе районы)]] ||тарихы, стилде, хаталарҙы төҙәтеү, шәхестәр исемлегенә, фотоларға өҫтәмәләр индереү || 8 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Ҡырғыҙ-Миәкә]] || НП ҡалыбы, , нигеҙләү, документтарҙа беренсе ҡулланылған дата, тарихы, иҡтисады, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар, видеояҙма, БЭ буйынса табыу,икшереү || 23 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Үрге Йәркәй]] || шәхестәре, тарихы, видеояҙма, һылтанмалар || 22 {{Ok}}
|-
| 46 || [[Әбдрәшит (Әлшәй районы) ]] ||тарихы, стилде төҙәтеү, һылтанмалар, видеояҙма || 5 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Ҡыпсаҡ-Асҡар]] ||тарихы, видеояҙма, һылтанмалар, шәхестәре || 12 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Сафар (Миәкә районы)]] || тарихы, күренеште, стилде төҙәтеү, видеояҙма, шәхеетәре, һылтанмалар || 4 {{Ok}}
|-
| 49 || [[Яңы Ишле]] ||НП, тарихы,стилде төҙәтеү, һылтанмалар, шәхестәр - өҫтәмә мәғлүмәт || 5 {{Ok}}
|-
| 50 || [[Тәүәтәй]] || тарихына өҫтәмә, аныҡлау, стилде төҙәтеү, һылтанмаларҙы аныҡлаштырыу || 3 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Иҫке Шәрип]] ||НП, тарихы,урамдары, һылтанмалар||10 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Фәриҙун]] ||НП, тарихы, урамдары, ер-һыу атамалары, һылтанмалар, БЭ||11 {{Ok}}
|-
| 53 || [[Ҡармыш]] ||билдәле шәхестәре||20 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Сураҡай (Әлшәй районы)]] ||НП,өҫтәмә мәғ.,шәхестәре, һылтанмалар||4 {{Ok}}
|-
| 55 || [[Ҡырым (Әлшәй районы)]] ||НП,өҫтәмә мәғ. фото, тарихы, урамдары сығ., һылтанмалар ||8 {{Ok}}
|-
| 56 || [[Дүртөйлө (Дәүләкән районы)]] ||НП,өҫтәмә мәғ., фото, тарихы,ҡомартҡылары, һылтанмалаар,БЭ||13 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Яҫҡайын]] ||НП, өҫтәмә мәғ.,тарихы, һылтанмалар||9 {{Ok}}
|-
|58 ||[[Яппар-Йәнбәк]] ||НП,өҫтәмә мәғ., һылтанмалар||9 {{Ok}}
|-
|59 ||[[Ниғмәтулла]] ||НП, өҫтәү, шәхестәре ||4 {{Ok}}
|-
|60 ||[[Мәндән]] ||НП ||3 {{Ok}}
|-
|61 ||[[Ивангород (Дәүләкән районы)]] ||НП, тарихы, урамдары, һылтанмалар, шәхестәре || 6 {{Ok}}
|-
|62 ||[[Йоматау (Өфө районы)]] ||НП, фото, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар. ||10 {{Ok}}
|-
|63 ||[[Шафран]] ||НП, өҫтәү, тарихы, архитек. ҡомартҡылары, шәхестәре, урамдары, фоторәсемдәр, һылтанмалар. ||20 {{Ok}}
|-
| 64 ||[[Баязит (Әлшәй районы)]] ||НП, тарихы, урамдары, һылтанмалар ||6
|-
|65 ||[[Чехов А.П. исемендәге шифахана ауылы]] ||НП, тарихы,урамдары, һылтанмалар ||6 {{Ok}}
|-
|66 ||[[Аксаков (Бәләбәй районы)]] ||НП, тарихы, шәхестәре,урамдары, һылтанмалар ||17 {{Ok}}
|-
|67 ||[[Приют (Бәләбәй районы)]] ||НП, тарихы, урамдары, шәхестәре, һылтанмалар ||28 {{Ok}}
|-
|68 ||[[Еҙем-Ҡаран]] ||тарихы, урамдары, шәхестәре, фотогалерея, шәхестәре, һылтанмалар ||12 {{Ok}}
|-
| 69 ||[[Ташаҫты]] ||НП, фото, тарихы,урамдары, видео, һылтанмалар, БЭ ||8 {{Ok}}
|-
|70 ||[[Сәйетбаба]] ||НП, фото, тарихы, урамдары, шәхестәре, видео, һылтанмалар ||19 {{Ok}}
|-
|71 ||[[Красноусол]] ||НП, фото, тарихы, урамдары, видео, шәхестәре, һылтанмалар ||30 {{Ok}}
|-
| 72 ||[[Имәндәш]] ||НП, тарихы, урамдары, видео, шәхестәре, һылтанмалар ||17 {{Ok}}
|-
|73 ||[[Ҡарағай (Ғафури районы)]] ||НП, өҫтәмә мәғ., тарихы, урамдары, видео, һылтанмалар ||9 {{Ok}}
|-
|74 ||[[Байымбәт]] ||НП, өҫтәмә мәғ., тарихы, урамдары,видео, һылтанмалар||14 {{Ok}}
|-
|75 ||[[Һабай (Ғафури районы)]] ||НП, өҫтәммә мәғ.. тарихы, урамдары, һылтанмалар ||10 {{Ok}}
|-
| 76 ||[[Оло Үтәш]] ||НП, өҫтәмә мәғ.. тарихы, урамдары, һылтанмалар ||11 {{Ok}}
|-
| 77 ||[[Родина (Ғафури районы)]] ||НП, фото, өҫтәмә мәғ.. тарихы, урамдары, ВИДЕО, һылтанмалар ||9 {{Ok}}
|-
| 78 ||[[Ҡормантау]] ||НП, тарихы, видеояҙмалар, урамдары, һылтанмалар ||11 {{Ok}}
|-
| 79 ||[[Ҡаранйылға (Ғафури районы)]] ||НП, тарихы, видеояҙма, шәхестәр, урамдары, һылтанмалар ||10 {{Ok}}
|-
| 80 ||[[Мораҙ]] ||НП, тарихы, һылтанмалар, урамдары. ||8 {{Ok}}
|-
|81 ||[[Юлыҡ (Ғафури районы)]] ||НП, тарихы, этимологияһы, шәхестәре, урамдары, һылтанмалар ||16 {{Ok}}
|-
|82 ||[[Юлыҡ (Баймаҡ районы)]] ||НП, тарихы, шәхестәре, урамдары, һылтанмалар ||16 {{Ok}}
|-
|83 ||[[Юрмаш (Ғафури районы)]] ||НП,фото, тарихы, урамдары, видео, һылтанмалар || 8 {{Ok}}
|} 1176
==={{U|Яғалса}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Йөрәктау (Стәрлетамаҡ районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 6 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Айыусы]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә, билдәле шәхестәре || 9 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Мырҙаш]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрәт || 10 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Ҡунаҡбай (Стәрлетамаҡ районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Күсәрбай]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 7 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Стәрлебаш]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә, билдәле шәхестәре || 9 {{Ok}} Ашҡаҙар йылғыһы тигән ҡыҙыл һылтанма бар, эшләнде
|-
| 7 || [[Мәҡсүт (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы,Тарихы, Сығанаҡтар, урамдары || 6 {{Ok}} Стәрле йылғаһы тигән ҡыҙыл һылтанма бар, эшләнде
|-
| 8 || [[Ибраҡай]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 3 {{Ok}} Стәрлетамаҡ ҡалаһы тигән ҡыҙыл һылтанма бар, эшләнде
|-
| 9 || [[Иҫке Ҡалҡаш]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Мөхәмәтдәмин]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 3 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Үрге Шәкәр]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 3 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Үрге Аллағыуат]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Табылды]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 8 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Мостафа (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 5 {{Ok}} Ашҡаҙар йылғыһы тигән ҡыҙыл һылтанма бар, эшләнде
|-
| 15 || [[Һарайҫа]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Түбәнге Шәкәр]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрәт || 4 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Түбәнге Аллағыуат]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 5 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Йәлембәт (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Өмөтбай (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 9 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Йомағужа (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, тарихы, урамдары, шәжәрә || 4 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Мәҡсүт (Стәрлетамаҡ районы)]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Айтуған (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 6 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Әмир (Стәрлебаш районы)]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 7 {{Ok}} ФА битенә яҙылды, эшләнде
|-
| 24 || [[Ҡарағош (ауыл)]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 6 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Батыр]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 2 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Иҫке Сытырман]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Йәшергән]] || НП ҡалыбы, Тарихы, урамдары || 6 {{No}} ФА битенә яҙылды, эшләнде
|-
| 28 || [[Яңы Яуыш (Фёдоровка районы)]] ||Тарихына өҫтәмә, Әҙәбиәт || 3 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Һәйет]] || Тарихына өҫтәмә, Сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Юрматы (Фёдоровка районы)]] || Тарихына өҫтәмә, Сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Балыҡлы]] || Тарихына, Сығанаҡтарға өҫтәмәләр || 5 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Ҡораласыҡ (Фёдоровка районы)]] || НП ҡалыбы Тарихына өҫтәмә, Сығанаҡтар || 8 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Балыҡлыбаш]] || Тарихына өҫтәмә, Сығанаҡтар || 8 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Әтәс (Фёдоровка районы)]] || Тарихҡа өҫтәмә, Сығанаҡтар || 9 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Һабаш]] || Тарихына өҫтәмә, Иҫкәрмәләр һәм Сығанаҡтар өҫтәү, Ауыл урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Мерәҫ (Ырымбур өлкәһе)]] || Тарихы. Билдәле шәхестәре, Сығанаҡтар || 10 {{No}}
|-
| 37 || [[Иҫке Ишембай]] || Тарихы, урамдары || 14 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Үрге Ташбүкән]] || Тарихы, Сығанаҡтар, Ауыл урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Түбәнге Ташбүкән]] || Тарихы, Сығанаҡтар, Ауыл урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Мораҡ (Ғафури районы)]] || Тарихы, Сығанаҡтар, Урамдар || 8 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Яңғыҙҡайын]] || Тарихы, урамдары, Сығанаҡтар || 8 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Яңы Ҡарамыш]] || Тарихы, сығанаҡтар, урамдар || 5 {{Ok}} Ҡотлоғужа ауылына һылтанманы тәҙәтегеҙ, эшләнде
|-
| 43 || [[Туғай (Үтәк ауыл советы, Ғафури районы)]] || Тарихы, Сығанаҡтар, урамдар || 7 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Һабыр (Йылайыр районы)]] || Тарихына өҫтөмө, Әҙәбиәткә өҫтәмә|| 19 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Аралбай (Йылайыр районы)]] || Тарихы, Әҙәбиәт || 7 {{Ok}}
|-
| 46 || [[Түбәнге Ғәле]] || ТарихыТекст || 2 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Әбеш]] || Тарихы, Урамдары || 7 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Бүребай]] || Тарихы, Урамдары || 10 {{Ok}} Һабыр ауылына һылтанманы төҙәтегеҙ, эшләнде
|-
| 49 || [[Йәнтеш]] || Тарихы, урамдары || 7 {{Ok}}
|-
| 50 || [[Борай]] || Тарихы || 7 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Шишмә-Борай]] || Тарихы || 5 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Үтәгән (Борай районы)]] || Тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 53 || [[Дүсмәт (Борай районы)]] || Тарихы || 4 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Һыуыҡҡул (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 5 {{Ok}}
|-
| 55 || [[Солтанбәк (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар|| 8 {{Ok}} Алдар, Ҡуян ауылдарына һылтанмаларҙы төҙәтегеҙ, эшләнде
|-
| 56 || [[Әкәнәй (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы || 6 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Гөлөк]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 58 || [[Иҫке Байыш]] || тарихы || 5 {{Ok}}
|-
| 59 || [[Иҫке Уртай]] || Тарихы || 4 {{Ok}}
|-
| 60 || [[Урманаҫты]] || Тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 61 || [[Мәскәү (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 6 {{Ok}}
|-
| 62 || [[Һабанай (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, Сығанаҡтар, Урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 63 || [[Арғымаҡ (ауыл)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 14 {{Ok}}
|-
| 64 || [[Түбәнге Аташ]] || Тарихы || 4 {{Ok}}
|-
| 65 || [[Үрге Ҡарғауыл]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 66 || [[Түбәнге Ҡарғауыл]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 5 {{Ok}}
|-
| 67 || [[Йүкәлекүл (Һыуыҡҡул ауыл советы, Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 5 {{Ok}}
|-
| 68 || [[Исмаил (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы || 6 {{Ok}}
|-
| 69 || [[Түбәнге Маншыр ]] || Тарихы || 4 {{Ok}}
|-
| 70 || [[Үрге Әлкәш]] || Тарихы, сығанаҡтар || 7 {{Ok}}
|-
| 71 || [[Етембәк]] || Тарихы, Сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 72 || [[Йосоп (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 73 || [[Һикәлекүл]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 74 || [[Шишмә (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 75 || [[Наҙытамаҡ]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 76 || [[Иҫке Кәңгеш]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 77 || [[Миңеште]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 78 || [[ Таубаш-Баҙраҡ]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}} Мари милләте тигән һылтанманы төҙәтегеҙ, эшләнде
|-
| 79 || [[Барғыҙбаш]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 80 || [[Барғаты]] || Тарихы, сығанаҡтар ||2 {{Ok}}
|-
| 81 || [[Яңы Бейектау]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 82 || [[Венеция (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 83 || [[Әсән (Дүртөйлө районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 5 {{Ok}}
|-
| 84 || [[Күкҡуян]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 85 || [[Атһөйәр]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 86 || [[Йөннө]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 87 || [[Лаяшты]] || Тарихы, сығанаҡтар ||4 {{Ok}}
|-
| 88 || [[Буралы (Илеш районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 89 || [[Үрге Сереккүл]] || Тарихы, сығанаҡтар || 3 {{Ok}}
|-
| 90 || [[Түбәнге Сереккүл]] || Тарихы, сығанаҡтар || 5 {{Ok}}
|-
| 91 || [[Теләпән]] || Тарихы, сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 92 || [[Ишҡар]] || Тарихы, сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 93 || [[Иҫке Күктау]] || тарихы, сығанаҡтар || 6 {{Ok}}
|-
| 94 || [[Яңы Күктау]] || Тарихы, сығанаҡтар || 2 {{Ok}}
|-
| 95|| [[Этәй]] || Тарихы, сығанаҡтар || 4 {{Ok}}
|-
| 96|| [[Тыпый]] || Тарихы, сығанаҡтар || 23 майҙа тулыландырғанмын, әммә теркәргә онотҡанмын
|-
| 97|| [[Иштирәк (Илеш районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар || 23 майҙа тҡркәргә онотҡанмын.
|-
| 98|| [[Рсай]] || Тарихы, сығанаҡтар || 23 майҙа тулыландырғанмын, әммә теркәргә онотҡанмын
|-
| 99|| [[Дөмәй]] || Тарихы || 22 майҙа теркәргә онотҡанмын.
|-
| 100|| [[Үрмәт]] || Тарихы, сығанаҡтар || 23 майҙа яҙғанмын, әммә теркәргә онотҡанмын
|-
| 101|| [[Ҡәҙер (Илеш районы)]] || Тарихы ||
|-
| 102|| [[Сүлте]] || Тарихы ||
|-
| 103|| [[Бишҡурай (Илеш районы)]] || Тарихы, сығанаҡтар ||
|-
| 104|| [[Яңы Аташ ]] || ||
|-
| 105|| [[Имәнлеҡул]] || ||
|} 479
==={{U|Таңһылыу}}===
сертификат 11 июль 2022
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иҫке Монасип]] || Текст || 22 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Яңы Монасип]] || Текст || 13 эске һылтанмалар юҡ, ЭШЛӘНДЕ
|-
| 3 || [[Аралбай (Бөрйән районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Әбделмәмбәт (Бөрйән районы)]] || Текст || 16 эске һылтанмалар юҡ, ЭШЛӘНДЕ
|-
| 5 || [[Һарғая]] || Текст || 17 {{Ok}} фото исемдәре русса, ЭШЛӘНДЕ
|-
| 6 || [[Исламбай]] || Текст || 12 эске һылтанмалар юҡ, ЭШЛӘНДЕ
|-
| 7 || [[Мәһәҙей]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Ҡолғана]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Бәләкәй Ҡыпсаҡ]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Аблай (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Маҡар (Ишембай районы)]] || Текст || 28 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Ҡолғона]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Кәбәс]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Кинйәбулат (Ишембай районы)]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Көҙән (Ишембай районы)]] || Текст || 19 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Кинйәкәй (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Иҫәкәй (Ишембай районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Авангард (Ишембай районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Аҙнай (Ишембай районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Алаҡай]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Алмалы (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Аникеевский (Ишембай районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Арлар]] || Текст || 15 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Һайран (Ишембай районы)]] || Текст || 15 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Байғужа (Ишембай районы)]] || Текст || 20 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Ҡарайған]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Козловский (Ишембай районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Кузнецов (Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Кәшәләкбаш]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Ҡалмаҡ (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Ҡалмаҡтар (Ишембай районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Ҡанаҡай (Ишембай районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Ҡалыуайыры (Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Ҡыҙыл Октябрь (Ишембай районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Ҡыҙыл-Йондоҙ (Ишембай районы)]] || Текст || 2 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Ҡыяуыҡ]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 37 || [[Лесной (Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Михайловка (Йәнырыҫ ауыл советы, Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Михайловка (Скворчиха ауыл советы, Ишембай районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Новогеоргиевка (Ишембай районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Октябрь (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Оло Байыҡ]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Осиповка (Ишембай районы)]] || Текст || 2 ФА битенә яҙылды. Тарихын бер ерҙән дә тапманым. Гел һәләк булған афғансы ғына яҙылған. Иҫке исеме Бүҙәнә буйынса ла эҙләп ҡараным.
|-
| 44 || [[Павловка (Ишембай районы)]] || Текст || 6 эске һылтанмалар ҡуйылмаған. ЭШЛӘНДЕ
|-
| 45 || [[Петровский (Ишембай районы)]] || Текст || 19 {{Ok}} ФА битенә яҙылды. ЭШЛӘНДЕ
|-
| 46 || [[Подгорный (Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Подлесный (Ишембай районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Ромадановка (Ишембай районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 49 || [[Скворчиха (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 50 || [[Биксән]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Богдановка (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Бәләкәй Байыҡ]] || Текст || 8 ауыл исеме Байкыҡ тип яҙылған, эске һылтанмалар ҡуйылмаған ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 53 || [[Бәләкәй Мәҡсүт]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Бәрҙешле]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 55 || [[Васильевка (Ишембай районы)]] || Текст ||9 {{Ok}}
|-
| 56 || [[Верхотор (Ишембай районы)]] || Текст || 23 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Восток (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 58 || [[Ғүмәр (Ишембай районы)]] || Текст || 12
|-
| 59 || [[Егән (Ишембай районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 60 || [[Екатериновка (Ишембай районы)]] || Текст || 5
|-
| 61 || [[Ибрай (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 62 || [[Иҫке Сәйет (Башҡортостан)]] || Текст || 8 {{Ok}} Тарихында бәйләнмәгән һөйләмдәр бар, төҙәтеп ҡуйығыҙ. ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 63 || [[Иҫкесәк]] || Текст || 9 {{Ok}} фото тәржемә ителмәгән. ЭШЛӘНДЕ
|-
| 64 || [[Ишем (Ишембай районы)]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды. ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 65 || [[Ишәй (Ишембай районы)]] || Текст || 19 {{Ok}}
|-
| 66 || [[Йәнырыҫ (Ишембай районы)]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 67 || [[Йәшелтау]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 68 || [[Карасёвка (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 69 || [[Слободка (Ишембай районы)]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 70 || [[Солёный (Ишембай районы)]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 71 || [[Сәлих (Ишембай районы)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 72 || [[Татьяновка (Ишембай районы)]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 73 || [[Тимашевка (Ишембай районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 74 || [[Торғаҫ]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 75 || [[Түбәнге Әрмет]] || Текст || 15 {{Ok}}
|-
| 76 || [[Ураҙбай (Ишембай районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 77 || [[Урман-Бишҡаҙаҡ]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 78 || [[Уртаайыры (утар)]] || Текст || 3 ФА битенә яҙылды. ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 79 || [[Үрге Этҡол]] || Текст || 12 {{Ok}} ФА битенә яҙылды. ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 80 || [[Үрге Әрмет]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 81 || [[Үрнәк (Ишембай районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 82 || [[Хажы (Ишембай районы)]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 83 || [[Һарғай (Ишембай районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 84 || [[Шихан (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 85 || [[Әптек]] || Текст || 19 {{Ok}}
|-
| 86 || [[Әрмет-Рәхим]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 87 || [[Әсеялан]] || Текст || 10 ФА битенә яҙылды. ЭШЛӘНДЕ
|-
| 88 || [[Әхмәр (Ишембай районы)]] || Текст || 17 {{Ok}}
|-
| 89 || [[Юлдаш (Ишембай районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 90 || [[Ялтыран]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 91 || [[Яңауыл (Ишембай районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 92 || [[Яңы Йорт]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 93 || [[Яңы Николаевка (Ишембай районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 94 || [[Яңы Сәйет (Башҡортостан)]] || Текст || 9 {{Ok}} Һуңғы йылдарҙы нисә кеше йәшәгәне билдәһеҙ ЯҘҘЫМ
|-
| 95 || [[Яңы Әптек]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 96 || [[Яр-Бишҡаҙаҡ]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 97 || [[Абдулла (Ғафури районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 98 || [[Аҙнағол (Туймазы районы)]] || Текст || 22 {{Ok}}
|-
| 99 || [[Үрмәкәй]] || Текст || 15 {{Ok}} Һуңғы йылдарҙа нисә кеше йәшәгәне яҙылмаған ЯҘҘЫМ
|-
| 100 || [[Төпкилде]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 101 || [[Иҫке Собханғол (Туймазы районы)]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 102 || [[Собханғол (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 103 || [[Нөркәй]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 104 || [[Татар-Олҡан]] || Текст || 22 {{Ok}}
|-
| 105 || [[Сыуаш-Олҡан]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 106 || [[Ташкисеү (Туймазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 107 || [[Тимер (Туймазы районы)]] || Текст || 11 {{Ok}} ФА битенә яҙылды ЭШЛӘНДЕ
|-
| 108 || [[Төмәнәк]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 109 || [[Туҡмак-Ҡаран]] || Текст || 5
|-
| 110 || [[Туймазы]] || Текст || 22 {{Ok}}
|-
| 111 || [[Туҡай (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}} ФА битенә яҙылды . ЭШЛӘНДЕ
|-
| 112 || [[Туҡтағол (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 113 || [[Түбәнге Бишенде]] || Текст || 14 ФА битенә яҙылды. ЭШЛӘНДЕ
|-
| 114 || [[Түбәнге Ҡаранйылға]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 115 || [[Түбәнге Сәрҙек]] || Текст ||11 {{Ok}}
|-
| 116 || [[Түбәнге Троицк]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 117 || [[Тәрәнйылға]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 118 || [[Уяҙытамаҡ]] || Текст || 12 {{Ok}}
|-
| 119 || [[Үрге Бишенде]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 120 || [[Үрге Сәрҙек]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 121 || [[Үрге Троицк (Туймазы районы)]] || Текст || 11 {{Ok}} Халыҡ иҫәбе юҡ ЯҘҘЫМ
|-
| 122 || [[Фрунзе (Туймазы районы)]] || Текст || 8 {{Ok}} халыҡ һаны юҡ. ЯҘҘЫМ
|-
| 123 || [[Чапаев (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 124 || [[Әгертамаҡ]] || Текст || 7 ФА битенә яҙылды} ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 125 || [[Әйтәктамаҡ]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 126 || [[Әтек (Туймазы районы)]] || Текст || 6 ФА битенә яҙылды ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 127 || [[Яҡшай]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 128 || [[Яңы Арыҫлан]] || Текст || 5 ФА битенә яҙылды. ТӨҘӘТТЕМ
|-
| 129 || [[Яңы Арыҫланбәк]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 130 || [[Яңы Бишенде]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 131 || [[Яңы Нарыш]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 132 || [[Яңы Һыуыҡҡул]] || Текст || 6 Нисә кеше йәшәгәне билдәһеҙ. ЯҘҘЫМ
|-
| 133 || [[Япрыҡ]] || Текст || 12
|-
| 134 || [[Ярмунса]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 135 || [[Япрыҡ янғын һүндереү депоһы]] || Текст || 6 халыҡ иҫәбе юҡ. ЯҘҘЫМ
|-
| 136 || [[Александровка (Туймазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 137 || [[Алексеевка (Туймазы районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 138 || [[Арҙат (Туймазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 139 || [[Баҡсаһарай (Туймазы районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 140 || [[Балағаскүл]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 141 || [[Балтай]] || Текст || 14 {{Ok}}
|-
| 142 || [[Беренсе Май (Туймазы районы)]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 143 || [[Бикмәт (Туймазы районы)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 144 || [[Бишҡурай (Туймазы районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 145 || [[Бөресклет хужалығы]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 146 || [[Булат (Туймазы районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 147 || [[Бәйрәкәтүбә]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 148 || [[Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран]] || Текст || 8
|-
| 149 || [[Бәтке]] || Текст || 9 ФА битенә яҙылды ЭШЛӘНДЕ
|-
| 150 || [[Воздвиженка (Туймазы районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 151 || [[Горный (Туймазы районы)]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 152 || [[Ғәфүр]] || Текст || 19 {{Ok}}
|-
| 153 || [[Дарвин]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 154 || [[Дуҫлыҡ (Туймазы районы)]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 155 || [[Егетәк]] || Текст || 13 {{Ok}}
|-
| 156 || [[Знаменка (Туймазы районы)]] || Текст || 4 халыҡ иҫәбе юҡ. ЯҘҘЫМ
|-
| 157 || [[Илсембәт]] || Текст || 15 {{Ok}}
|-
| 158 || [[Иманғол (Туймазы районы)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 159 || [[Имәнкүпер]] || Текст || 6
|-
| 160 || [[Исмаил (Туймазы районы)]] || Текст || 16 {{Ok}}
|-
| 161 || [[Иҫке Арыҫланбәк]] || Текст || 10 {{Ok}}
|-
| 162 || [[Иҫке Ҡандра]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 163 || [[Иҫке Туймазы]] || Текст || 11 {{Ok}}
|-
| 164 || [[Йүкәле Шишмә]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 165 || [[Йәрмөхәмәт (Туймазы районы)]] || Текст || 9 {{Ok}}
|}1356
=== {{U|Тутыйғош}} ===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иҙелбай (Баймаҡ районы)]] ||Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 15 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Шура (Баймаҡ районы)]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 11 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Юлалы]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 22 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Мырҙабулат]] ||Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 9 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Ярат]] || категориялар, навигация, исеменең килеп сығышы, урамдары, һылтанма-әҙәбиәт өҫтәү, дөрөҫләү, ырыуы, милли составы, видеояҙма || э.һ. эшләнде 10
|-
| 6 || [[Исхаҡ (Баймаҡ районы)]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 11 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Йылҡыбай (Баймаҡ районы)]] ||Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 9 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Ишмырҙа]] || НП, эске һылтанмаларҙы алыштырыу, топонимдар, урамдар, этимология, әҙәбиәт өҫтәү || 12 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Кейәүеште]] ||Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 9 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Мырҙый]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 11 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Үрге Мәмбәт ]] || категориялар, навигация, исеменең килеп сығышы, урамдары, һылтанма-әҙәбиәт өҫтәү, дөрөҫләү, ырыуы, милли составы, видеояҙма || 12 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Түбәнге Мәмбәт]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 11 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Тәңребирҙе]] ||Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 10 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Аҡтырнаҡ]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 11 {{Ok}}
|-
| 15 || [[1-се Этҡол]] || НП, яңы һылтанма-әҙәбиәт өҫтәү, эске һылтанмаларҙы төҙәтеү, урамдар, тарихы, билдәле кешеләр, исеменең килеп сығышы|| 18 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Ишбирҙе (Күсей ауыл Советы)]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә|| 9 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Ишбирҙе (Баймаҡ районы)]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 3 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Яңы Сибай]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 12 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Үрге Иҙрис]] || категориялар, навигация, этимология, тарихы, эске һылтанма-әҙәбиәт төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 7 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Хисмәт]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 8 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Әбделкәрим (Баймаҡ районы)]] ||Урамдар, топонимдар, бөгөнгө торошо, әҙәбиәт-һылтанмалар өҫтәү, видеояҙмалар || 16 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Алғаҙы]] || Викидата, НП, яңы мәҡәлә || 10 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Ҡыуат (Баймаҡ районы)]] || категориялар, тарихына өҫтәү, һылтанмаларҙы яңыртыу, урамдары, милли составы, топонимикаһы, билдәле кешеләр || 19 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Аҡморон ]] || навигация, яңы һылтанмалар, әҙәбиәт, видеояҙмалар, урамдар, ауыл тарихына, билдәле кешеләргә өҫтәмәләр || 10 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Аҡтау (Баймаҡ районы)]] || категориялар, этимология, тарихы, эске һылтанма-әҙәбиәт төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 7 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Ҡаратал (Баймаҡ районы)]] ||категориялар, этимология, тарихы, эске һылтанма-әҙәбиәт төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары, видеояҙмалар, ||э.һ. эшләнде 9
|-
| 27 || [[Сәйғәфәр]] ||навигация, яңы һылтанмалар, әҙәбиәт, видеояҙмалар, урамдар, ауыл тарихына, билдәле кешеләргә өҫтәмәләр, милли составы|| 14 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Бикеш (Баймаҡ районы)]] || яңы һылтанмалар, әҙәбиәт, видеояҙмалар, урамдар, ауыл тарихына, билдәле кешеләргә өҫтәмәләр || 17 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Ҡуянтау]] || Һылтанмаларҙы яңыртыу, мәғлүмәттәр өҫтәү, урамдар, видеояҙмалар || 19 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Баймырҙа (Баймаҡ районы)]] ||категориялар, исеменең сығышы, географик урыны, урамдары, ырыуы, һылтанмаларҙы өҫтәү|| 5 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Билал]] ||категориялар, навигация, исеменең килеп сығышы, урамдары, һылтанмалар, әҙәбиәт өҫтәү, дөрөҫләү, ырыуы || 17 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Күгиҙел]] || Исеменең килеп сығышы, урамдары, топонимдар, тарихын байытыу, бөгөнгө торошо, әҙәбиәт-һылтанмалар өҫтәү, дөрөҫләү ||эшләнде 16
|-
| 33 || [[Һәмән (Баймаҡ районы)]] ||категориялар, навигация, этимология, эске һылтанмаарҙы дөрөҫләү, урамдар, әҙәбиәт, тарихын байытыу, ырыу-араларын аныҡлау, бөгөнгө торошо || 16 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Өмөтбай (Баймаҡ районы)]] ||НП, навигация, этимология, урамдар, эске һылтанмаларҙы төҙәтеү, ырыуы, билдәле кешеләре, әҙәбиәт, бөгөнгөһө, ауыл активы, видеояҙмалар || 29 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Комсомол (Баймаҡ районы)]] ||категориялар, навигация, этимология, эске һылтанмалаҙарҙы аныҡлау, халыҡ һаны, әҙәбиәт өҫтәү, урамдар, видеояҙмалар, ауыл активы || 12 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Күлтабан]] || категориялар, навигация, этимология, урамдар, ауыл активы, билдәле кешеләр, тарихына өҫтәү, һылтанмаларҙы алыштырыу, әҙәбиәт || эшләнде 11
|-
| 37 || [[Октябрь (Баймаҡ районы)]] || категориялар, навигация, этимология, урамдар, тарихы, халыҡ һаны, ауыл активы, әҙәбиәт, эске һылтанмаларҙы төҙәтеү || 10 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Покровка (Баймаҡ районы)]] ||категориялар, навигация, этимология, тарихы, ауыл активы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 13 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Сосновка (Баймаҡ районы)]] || категориялар, навигация, этимология, тарихы, ауыл активы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 10 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Урал (Баймаҡ районы)]] || категориялар, навигация, фото тейәү, этимология, тарихы, ауыл активы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары||эшләнде 11
|-
| 41 || [[Урғаҙа]] || категориялар, навигация, этимология, тарихы, ауыл активы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 15 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Ғәҙелбай]] ||категориялар, навигация, этимология, тарихы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, халыҡ һаны, милли составы, урамдары || 16 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Шүлкә]] || категориялар, навигация, этимология, тарихы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, милли составы, урамдары, ер-һыу атамалары || 13 {{Ok}}
|-
| 44 || [[2-се Этҡол]] || категориялар, навигация, 2 фото тейәү, этимология, тарихы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, милли составы, халыҡ һаны, урамдары, ер-һыу атамалары || 17 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Байым (Баймаҡ районы)]] || категориялар, навигация, этимология, тарихы, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, милли составы, урамдары, билдәле кешеләре || 16 {{Ok}}
|-
| 46 || [[1-се Моҡас]] || категориялар, навигация, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, милли составы, урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Урта Муйнаҡ]] || 2 фото, билдәле кешеләре || 4 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Бәхтегәрәй (Ишмөхәмәт ауыл Советы, Баймаҡ районы)]] || категориялар, навигация, эске һылтанмалар-әҙәбиәтте төҙәтеү, фото || 2 {{Ok}}
|}511
=== {{U|Akkashka}} ===
серитфикат 11 июль 2022
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иҫке Ҡорос]] || НП. Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Ер-һыу ат-ры. Һыл-р - '''''10857 байт''''' (''нисә байт өҫтәгәнемде күрһәттем'')|| 20 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 2 || [[Яңы Ҡатай]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Билд. к-ре. Хәтер. Һыл-р - ''5166 б.'' || 10 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 3 || [[Ҡамышлытамаҡ]] || НП. Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Хәтер. Һыл-р - ''4776 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Киләй]] || НП. Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Билд. к-ре. Хәтер. Һыл-р - ''7377 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Нуғайбәк]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Билд. к-ре. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''6120 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Килкабыҙ]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''4546 б.''|| 12 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 7 || [[Ҡуштирәк]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. 3 видео. Һыл-р - ''9878 б.'' || 18 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Ҡаҙансы (Баҡалы районы)]] ||Т-хы. Топ-һы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''8874 б.''|| 17 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Туҡтағол (Баҡалы районы)]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''6088 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Иҫке Ҡуян]] || Т-хы.Баҡалы р-ны геогр-һы.Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. 2 видео. Һыл-р - ''7021 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Ҡамай]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''3845 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Үҫтем]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''6893 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Саҡат]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. 1 видео, 1 фото. Һыл-р - ''4465 б.''|| 11 {{Ok}} фото күренмәй!
|-
| 14 || [[Мулланур]] || Т-хы. Баҡалы р-ны геогр-һы. Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''2403 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Илтәй]] || НП.Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р- ''7443 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Мөсәт]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ.Ур-ры. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''6692 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Ташауыл]] ||НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ.Ур-ры.2 бел-мә. Ырыу.Билд. к-ре. Һыл-р - ''6366 б.''|| 14 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Урмантау (Салауат районы)]]||НП. Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры.2 видео.Ырыу. Һыл-р - ''4448 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Көҫәпәй]] || НП.Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''4303 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 20 || [[1-се Иҙелбай]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''7343 б.''|| 14 {{Ok}}
|-
| 21 || [[2-се Иҙелбай]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ырыу. Һыл-р - ''5774 б.''|| 9 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Мәсетле]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''9332 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Күҫәләр]] ||НП. Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ.Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''3640 б.''|| 7 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Үгеҙ (Бөрө районы)]]||Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит.1 видео. Ырыу. Һыл-р - ''10857 б.''|| 17 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Ҡалмаҡҡол]] || УК. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ырыу. Һыл-р - ''29981 б.''|| 32 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Мөрсәлим]] ||НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры.Т-яҡ мөхит.2 видео. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''6610 б.''|| 14 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Янғантау (Салауат районы)]]|| НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Билд.к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''13368 б.'' || 19 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Бишәүҙәр]] ||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''5742 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Абзай (Ҡыйғы районы)]] || Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''11079 б.''|| 15 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Иҫке Мөхәмәт]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''16259 б.''|| 20 {{Ok}}
|-
| 31 ||[[Йүкәлекүл (Ҡыйғы районы)]]||НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ.Ур-ры. Ырыу.Һыл-р - ''11313 б.''|| 15
|-
| 32 || [[Ибрай (Ҡыйғы районы)]] || НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу.Һыл-р - ''9895 б.''|| 15
|-
| 33 || [[Йосоп (Ҡыйғы районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''10669 б.''|| 17
|-
| 35 || [[Иҙрис (Ҡыйғы районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''10220 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Арыҫлан (Ҡыйғы районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''21414 б.''|| 25 {{Ok}}
|-
| 37 || [[Алағуз]] || Хаталарын төҙәттем - ''3391 б.''|| 2 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Аҫылғужа]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''13573 б.''|| 18 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Үрге Ҡыйғы]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''22624 б.''|| 28 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Ҡолбаҡ]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''13102 б.''|| 16 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 41 || [[Ҡолмәт]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''16151 б.''|| 22 {{Ok}}
|-
| 42 ||[[Юныс (Ҡыйғы районы)]]||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''6276 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Яуын (Ҡыйғы районы)]]||НП. Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ.Ур-ры.Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''8681 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Сағыр]] || НП.Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''8396 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Йылгилде]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''6740 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 46 || [[Миндеш]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''4089 б.''|| 9 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Иҙрис (Салауат районы)]]|| НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''2911 б.''|| 7 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Арҡауыл (Салауат районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''6482 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 49 || [[Ҡамышлы (Ҡырмыҫҡалы районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''2942 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 50 || [[Атаутамаҡ]] || Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''4650 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Ҡарағол]] || Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''2774 б.''|| 7 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Башҡорт Илсекәйе]] ||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''878 б.''|| 4 {{Ok}}
|-
| 53 || [[Арый]] || НП. Тарихы. Биләмә берәмектәренә инеүе. Халыҡ һанын өҫтәү. Урамдары. Билдәле кешеләре. Ырыу. Һыл-р - ''9575 б.''|| 15 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Ҡәҙер (Дыуан районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Хановтар шәж-һе. Т-яҡ мөхит. Т-хи ҡомартҡы. Һыл-р - ''24024 б.''|| 32 {{Ok}}
|-
| 55 || [[Мәсәғүт (Дыуан районы)]]||НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''16870 б.''|| 21 {{Ok}}
|-
| 56 || [[Рәсмәкәй (Кушнаренко районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''9336 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Әбдрәшит (Дыуан районы)]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''11613 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 58 || [[Иҫке Хәлил (Дыуан районы)]]|| НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Билд. к-ре.Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''14033 б.''|| 18 {{Ok}}
|-
| 59 || [[Үрге Әбсәләм]] || НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Ырыу.Һыл-р - ''8559 б.''|| 18 {{Ok}}
|-
| 60 || [[Мәрйәмғул]] || НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ.Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''9228 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 61 || [[Соҡаҙытамаҡ]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''10667 б.''|| 19 {{Ok}}
|-
| 62 || [[Мөлкәт]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''8819 б.''|| 17 {{Ok}}
|-
| 63 || [[Сирбай]] || НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ.Билд. к-ре.Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''9201 б.''|| 19 {{Ok}}
|-
| 64 || [[Туғыҙлы]] ||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''17314 б.''|| 24 {{Ok}}
|-
| 65 || [[Ҡурғаш (Ҡыйғы районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''7419 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 66 || [[Мәсәк]] ||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Ырыу. Һыл-р - ''6637 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 67 || [[Дыуан-Мәсетле]] ||Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''21686 б.''|| 29 {{Ok}}
|-
| 68 || [[Һөләймән (Мәсетле районы)]]|| НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''20461 б.''|| 26 {{Ok}}
|-
| 69 || [[Әжекәй (Мәсетле районы)]]||НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''16475 б.''|| 26 {{Ok}}
|-
| 70 || [[Әбдрәхим]] ||Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''12099 б.''|| 21 {{Ok}}
|-
| 71 || [[Айып]] || Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Билд. к-ре. Ырыу. Һыл-р - ''8259 б.''|| 15 {{Ok}}
|-
| 72 || [[Дүшәмбикә]] || НП. Т-хы (осор). Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''25534 б.''|| 33 {{Ok}}
|-
| 73 || [[Түбәнге Ҡыйғы]] || НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''8369 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 74 || [[Миәшәгәр]] || НП. Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе. Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''11054 б.''|| 20 {{Ok}}
|-
| 75 || [[Шәрип (Салауат районы)]]||НП.Т-хы (осор).Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры.Ырыу.Һыл-р - ''14431 б.''|| 20 {{Ok}}
|-
| 76 || [[Яхъя (Салауат районы)]] ||Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''6437 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 77 || [[Малаяҙ]] ||НП. Биләмә берәм-нә инеүе.Халыҡ. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''4312 б.''|| 7 {{Ok}}
|-
| 78 || [[Ахун (Салауат районы)]] || НП. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''4584 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 79 || [[Юлай (Салауат районы)]] || Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''3370 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 80 || [[Шәрәк]] || Күпмелер өҫтәмә индерҙем - ''1243 б.''|| 1 {{Ok}}
|-
| 81 || [[Лағыр]] || НП.Тарихы. Халыҡ. Билд. к-ре. Һыл-р - ''5202 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 82 || [[Тирмән (Салауат районы)]] || НП.Тарихы. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р -''5637 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 83 || [[Урмансы]] || НП.Т-хы. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''1881 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 84 || [[Яңы Сүрәкәй]] || Т-хы. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''1666 б.''|| 5 {{Ok}}
|-
| 85 || [[Ҡалмаҡтар]] || Т-хы. Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ур-ры. Һыл-р - ''5321 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 86 || [[Әй (Салауат районы)]] || Т-хы (осор). Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ур-ры. Һыл-р - ''2504 б.''|| 7 {{Ok}}
|-
| 87 || [[Семёнкин (Ауырғазы районы)]] || Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''8111 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 88 || [[Әлкә]] || Т-хы. Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Ырыу. Һыл-р - ''1420 б.''|| 4 {{Ok}}
|-
| 89 || [[Гусевка (Салауат районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''13971 б.''|| 21 {{Ok}}
|-
| 90 || [[Йыланыш (Салауат районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ур-ры. Һыл-р - ''2752 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 91 || [[Ҡаратаулы]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''25260 б.''|| 29 {{Ok}}
|-
| 92 || [[Яңы Ҡаратаулы]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''3724 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 93 || [[Яңыбай (Балаҡатай районы)]] ||НП.Т-хы (осор).Халыҡ. Билд. к-ре.Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''12428 б.''|| 18 {{Ok}}
|-
| 94 || [[Монас]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Биләмә берәм-нә инеүе. Ырыу. Һыл-р - ''8292 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 95 || [[Нәсибаш]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''7143 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 96 || [[Мәхмүт (Салауат районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''4129 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 97 || [[Һарғамыш]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''5002 б.'' || 9 {{Ok}}
|-
| 98 || [[Татар Малаяҙы]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р ''5205 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 99 || [[Первомайский (Салауат районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''15498 б.''|| 20 {{Ok}}
|-
| 100 || [[Лаҡлы]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''10365 б.''|| 14 {{Ok}}
|-
| 101 || [[Вәҡийәр]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''8678 б.''|| 13 {{Ok}}
|-
| 102 || [[Йыланлы]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''12786 б.''|| 16 {{Ok}}
|-
| 103 || [[Ләүйылға]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''15360 б.''|| 19 {{Ok}}
|-
| 104 || [[Әнйәк]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''4402 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 105 || [[Рухтин]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ һанын өҫтәү. Ур-ры. Һыл-р - ''9737 б.''|| 14 {{Ok}}
|-
| 106 || [[Ҡалмаш (Дыуан районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''3090 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 107 || [[Ҡаракүл (Дыуан районы)]]||НП.Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''7620 б.'' || 12 {{Ok}}
|-
| 108 || [[Мәтәле (Дыуан районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''19564 б.'' || 24 {{Ok}}
|-
| 109 || [[Вознесенка (Дыуан районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Һыл-р - ''7503 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 110 || [[Ярославка (Дыуан районы)]] || НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''17149 б.''|| 20 {{Ok}}
|-
| 111 || [[Таҙтүбә (Дыуан районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''18238 б.'' || 22 {{Ok}}
|-
| 112 || [[Туҙлыҡыуыш (Бәләбәй районы)]] ||НП. Т-хы (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''8178 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 113 || [[Дыуан (Дыуан районы)]] || НП. Т-х (осор). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''15087 б.''|| 20 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 114 || [[Өлкөндө]] ||НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Билд. к-ре. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''23862 б.''|| 28 {{Ok}}
|-
| 115 || [[Һикәяҙ (Дыуан районы)]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''7855 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 116 || [[Озеро (Дыуан районы)]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''6645 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 117 || [[Ҡараяр (Ҡариҙел районы)]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''5138 б.'' || 9 {{Ok}}
|-
| 118 || [[Түбәнге Әбсәләм]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''8902 б.'' || 12 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 119 || [[Әбсәләм (Балаҡатай районы)]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''8073 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 120 || [[Айҙаҡай]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Б-ле к-ре. Ур-ры. Һыл-р - ''8457 б.''|| 12 {{Ok}}
|-
| 121 || [[Урғалы]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Хәтер. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''7461 б.'' || 12 {{Ok}}
|-
| 122 || [[Яҫауыл]] || УК. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''16461 б.'' || 18 {{Ok}} ФА битенә яҙылды
|-
| 123 || [[Атарша]] || НП. Т-х. Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''4760 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 124 || [[Апут]] || НП. Т-х. Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''4824 б.''|| 8 {{Ok}}
|-
| 125 || [[Билән]] || НП. Т-х (осорҙар). Халыҡ. Ур-ры. Тирә-яҡ мөхит. Һыл-р - ''11622 б.'' || 15 {{Ok}}
|-
| 126 || [[Түбәнге Үтәш]] ||НП. Т-х (осор).Халыҡ. Билд. к-ре. Мәғлүмәт. Ур-ры.Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''16958 б.'' || 21 {{Ok}}
|-
| 127 || [[Айғыръял]] || НП. Т-х. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''3680 б.''|| 6 {{Ok}}
|-
| 128|| [[Әшәй]] || НП. Тарихы. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''4896 б.'' || 8 {{Ok}}
|-
| 129 || [[Ямаш (Балаҡатай районы)]] ||НП. Т-х. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''16592 б.'' || 20 {{Ok}}
|-
| 130 || [[Ҡарлыхан]] ||НП. Т-хы. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''5599 б.''|| 10 {{Ok}}
|-
| 131 || [[Ҡараҡай]] || НП. Т-х. Викидата. Халыҡ. Ур-ры. Т-яҡ мөхит. Һыл-р - ''5947 б.''|| 11 {{Ok}}
|-
| 132 || [[Баҡалы (Баҡалы районы)]] || НП. Тарихы. Халыҡ һанын өҫтәү. Билдәле кешеләре. Урамдары. Тирә-яҡ мөхит. Һылтанмалар - ''2130 б.''|| 8 {{Ok}}
|} 1797
==={{U|Һәҙиә}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Яуымбай]] || Билдәле кешеләр, Тарихы, Мәктәп тарихы, Тирә - яҡ мөхит, Бөйөк Ватан һуғышы яугирҙары исемлеге || 32 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Байназар]] || Бөйөк Ватан һуғышы яугирҙары исемлеге, урамдары|| 17 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Ҡурғашлы (Бөрйән районы) ]] ||Ауылдың тарихы, Урамдары, Ауылдың этимологияһы, Ҡурғашлы ауыл мәҙәниәт йорто, Топонимикаһы, Ауылдың күренекле кешеләре ,МТС (РТП)-ың алдынғы хеҙмәтҡәрҙәре, Һуғыш, тыл һәм хеҙмәт ветерандары, һуғыш балалары, Сиктән тыш хәлдәр һәм төрлө һуғыш хәрәкәттәрендә ҡатнашыусылар, Герой һәм күп балалы әсәләр, фотогалерия || 22 {{Ok}}
|-
| 4 || [[ Мораҙым (Бөрйән районы) ]] || Ауылға нигеҙ һалыусылар, Урамдары || 6
|-
| 5 || [[Йәрмөхәмәт (Бөрйән районы) ]] || Яңы бит, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Яҡшығол (Бөрйән районы)]] || Яңы бит, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 7 || [[ Бикташ (Бөрйән районы) ]] || Яңы бит, викидата || 8 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Әсебар (Бөрйән районы)]] ||Яңы бит, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 9 || [[ Атанғол (Бөрйән районы) ]] || Яңы бит || 8 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Алдар (Бөрйән районы)]] || Яңы бит || 5 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Мәһәҙей]] || Бөйөк Ватан һуғышы яугирҙары исемлеге || 3 {{Ok}}
|-
| 11 ||[[ Һарғая]] ||фотогалерия || 1 {{Ok}}
|} 121
==={{U|Kuzgaul}} 15 март 2022===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Байғусҡар]] || Текст 4,5 кб, 4 һылтанма, 3 викидата || 10 {{Ok}}
|-
| 2 || [[ Әбүбәкер ]] || Текст 3кб, 2 һылтанма, 3 викидата|| 6 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Аҡҡужа]] || Текст 5.2 кб, 2 һылтанма, 5 викидата || 8 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Юлбарыҫ (Хәйбулла районы)]] || Текст 2.5 кб, 3 һылтанма, 3 викидата|| 8 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Иҫке Юлбарыҫ]] || Текст 5.6 кб, 2 һылтанма, 5 викидата || 8 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Аҡъяр (Хәйбулла районы)]] || Текст 8.5 кб, 4 һылтанма, 2 викидата || 13 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Оло Арыҫланғол]] || Текст 4.5 кб, 3 һылтанма, || 7 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Бәләкәй Арыҫланғол ]] || Текст 5.7 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 9 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Ҡырмыҫҡалы (Ҡырмыҫҡалы районы) ]] || фото үҙемдеке, 3 викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Бүздәк ]] || Текст 2.5 кб, фото үҙемдеке, 3 викидата || 7 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Аблай (Саҡмағош районы) ]] || Текст 3.2 кб, 2 һылтанма, 3 викидата || 6 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Иҫке Ихсан ]] || Текст 3.2 кб, 3 һылтанма, 3 викидата|| 9 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Митрәй-Әйүп ]] || Текст 1.7 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 6 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Уйбулат ]] || Текст 1.6 кб, 2 һылтанма, 3 викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Саҡмағош]] || Текст 4.8 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 9 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Рапат]] || Текст 4.5 кб, 3 һылтанма, 3 викидата|| 8 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Иҫке Ҡалмаш ]] || Текст 2 кб, 2 һылтанма, 3 викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Яңы Ҡалмаш ]] || Текст 4.3 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 8
|-
| 19 || [[Яңы Ихсан]] || Текст 1 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 5 {{Ok}}
|-
|20 || [[Имәнлеҡул]] || Текст 2.9 кб, 4 һылтанма, 3 викидата || 8 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Ҡотой (Саҡмағош районы)]] || Текст 2 кб, 2 һылтанма, 4 викидата|| 5 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Аҡбарыҫ ]] || Текст 0.8 кб, 3 һылтанма || 4 {{Ok}}
|-
|23 || [[Алпай]] || Текст 2.4 кб, 3 һылтанма, 3 викидата || 6 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Анисимова Поляна]] || Текст 2.6 кб, 3 һылтанма, 3 викидата|| 7 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Юность (Шаран районы)]] || Текст 6.6 кб, 10 һылтанма, || 17 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Баҡса (Шаран районы)]] || Текст 3.2 кб, 9 һылтанма, 3 викидата|| 12 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Биктыш]] || Текст 1.2кб, 2 һылтанма, 3 викидата|| 4 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Урсай (Башҡортостан)]] || Текст 2.7кб, 5 һылтанма, 3 викидата ||11 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Арамелевка]] || Текст 1 кб, фото|| 1 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Удельно-Дыуанай]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 31 || [[2-се Александровка]] || Текст 2кб, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Арҡауыл (Благовещен районы)]] || Текст 2.3кб, фото|| 3 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Ашҡашлы]] || фото|| 1 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Быков (Благовещен районы)]] || Текст 2кб, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Варьяз]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Үрге Иҙәк]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Владимировка (Благовещен районы)]] ||фото || 1 {{Ok}}
|-
| 37 || [[Воскресенка (Благовещен районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Дмитриевка (Благовещен районы)]] || Текст 2.4кб, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Кулики (Благовещен районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Түбәнге Иҙәк]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Никольск (Благовещен районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Яңы Меңйетәр]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Яңы Турбаҫлы]] || Текст 2кб, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Пекарь]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Покровский (Благовещен районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Туҡтар (Благовещен районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Төрөшлө]] || Текст 2.1кб, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Уҡман]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Устюговск]] || Текст 1.8 1 һылтанма, фото|| 4 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Христолюбово]] || Текст 4.7кб, 1 һылтанма, фото || 7 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Шылан]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Шәрип (Благовещен районы)]] || Текст 2.2кб, 1 һылтанма, фото|| 4 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Щепной]] || Текст 1.4кб, 1 һылтанма, фото || 3 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Успенка (Благовещен районы)]] || Текст 2.6кб, 2 һылтанма, фото || 6 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Туғай (Благовещен районы)]] || Текст 3.3кб, 2 һылтанма, фото || 6 {{Ok}}
|} 270
==={{U|Yadgar9}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Рауил]] || Текст || 9 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Мөхәмәт (Башҡортостан)]] || Текст || 8 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Үҙәнбаш]] || Текст || 2
|-
| 4 || [[]] || Текст || 0
|-
| 5 || [[]] || Текст || 0
|-
| 6 || [[]] || Текст || 0
|-
| 7 || [[]] || Текст || 0
|-
| 8 || [[]] || Текст || 0
|-
| 9 || [[]] || Текст || 0
|-
| 10 || [[]] || Текст || 0
|}17
==={{U|Zlgll}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[1-се Еремйәбаш ]] || 2.5КБ, 4 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Еремйә ]] ||4.3КБ, 5 источников || 9 {{Ok}}
|-
| 3 || [[ 2-се Еремйәбаш]] || 2.5КБ, 4 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Иҫке Аҡбулат (Тәтешле районы) ]] || 5.9КБ, 6 источников || 12 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Аҡсәйет]] || 10КБ, 9 источников+5 ревизий || 24 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Сорғолдо]] || 2.5КБ, 6 источника || 8 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Алға (Тәтешле районы)]] || 0.9КБ, 2 источника || 3 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Асауҙы]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Асыуйылға]] || 2.3КБ, 5 источников || 7 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Биҙ]] || 2кБ, 4 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Бәҙрәш]] || 3.5КБ, 3 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Сәүкияҙ]] || 2КБ, 4 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Борғонбаш]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Сараштыбаш]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Юрмияҙбаш]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Ҡытҡыйылға]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Йосоп (Тәтешле районы) ]] || 3КБ, 6 источника || 9 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Үрге Сәләй ]] || 2.7КБ, 4 источника || 6 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Вязовка (Тәтешле районы) ]] || 1.3КБ, 3 источника || 4 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Илмәт]] || 2.4КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Иҫке Ҡайпан ]] || 5КБ, 3 источника || 8 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Яңы Ҡайпан ]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Әрибаш]] || 3.5КБ, 2 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Ауыҡ-Бүләк ]] || 1.2КБ, 2 источника || 3 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Беләш]] || 1.4КБ, 2 источника || 3 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Үрге Ҡоҙаш ]] || 5.7КБ, 3 источника || 9 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Кәлтәү]] || 2КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Иҫке Ҡәлмиәр]] || 3.7КБ, 3 источника || 7 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Иҫке Ҡыҙылъяр ]] || 2.1КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Майск]] || 0.8КБ, 2 источника || 3 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Бәләкәй Бәлзүгә ]] || 3.2КБ, 2 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Мәмәтәй ]] || 1.9КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Яңы Тәтешле]] || 1.8КБ, 2 источника || 4 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Петропавловка (Тәтешле районы)]] || 1.1КБ, 2 источника || 3 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Һәүәләй (Тәтешле районы) ]] || 2.1КБ, 3 источника || 4 {{Ok}}
|-
| 36 || [[ Яңғыҙнарат (Тәтешле районы) ]] || 3.4КБ, 2 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 37 || [[Иҫке Соҡор]] || 4КБ, 3 источника || 7 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Яңы Соҡор]] || 2.3КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 39 || [[ Шишмә (Тәтешле районы) ]] || 2.4КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 40 || [[ Иҫке Күрҙем]] || 4.4КБ, 4 источника || 8 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Биҙ]] || 1.5КБ, 4 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Яңы Шарҙаҡ ]] || 2.2КБ, 2 источника, викидата 4 || 5 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Ураҙгилде]] || 1.8КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Еләктау]] || 0.4КБ, 1 источник || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Кустаревка]] || 0.4КБ, 1 источник || 1 {{Ok}}
|-
| 46 || [[Кәлтәй]] ||2КБ, 3 источника|| 5 {{Ok}}
|-
| 47 || [[Түбәнге Кәлтәй]] || 1.7КБ, 2 источника || 4 {{Ok}}
|-
| 48 || [[Үрге Тәтешле]] || 5.2КБ, 2 источника || 7 {{Ok}}
|-
| 49 || [[Асыуйылға]] || 1.5КБ, 5 источников || 6 {{Ok}}
|-
| 50 || [[Һабансы (Яңауыл районы) ]] || 2.3КБ, 5 источников, викидата || 8 {{Ok}}
|-
| 51 || [[Ҡашҡаҡ]] || 2.5КБ, 3 источника|| 5 {{Ok}}
|-
| 52 || [[Иҫке Һикәяҙ ]] || 1.5КБ, 3 источника|| 4 {{Ok}}
|-
| 53 || [[Мәнәгәз ]] || 1КБ, 3 источника, викидата|| 5 {{Ok}}
|-
| 54 || [[Никольск (Тәтешле районы) ]] || 1КБ, 3 источника || 0
|-
| 55 || [[Еләктау]] || 1.8КБ, 3 источника, викидата || 6 {{Ok}}
|-
| 56 || [[Фәнгә]] ||1.4КБ, 3 источника, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 57 || [[Еләктау]] ||1.4КБ, 3 источника, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 58 || [[Артауыл]] || 1.4КБ, 3 источника, викидата || 5 {{Ok}}
|-
| 59 || [[Еләктау ]] || 1.8КБ, 3 источника || 5 {{Ok}}
|-
| 60 || [[Фәнгә]] || 1.2КБ, 3 источника || 4 {{Ok}}
|-
| 61 || [[ Һабансы (Яңауыл районы) ]] || 1.2КБ, 5 источников || 6 {{Ok}}
|-
| 62 || [[Айбүләк]] || 2.3КБ, 10 источников || 12 {{Ok}}
|-
| 63 || [[Андреевка (Первомайский ауыл советы, Яңауыл районы) ]] || 2.3КБ, 8 источников || 10 {{Ok}}
|-
| 64 || [[ Асауҙыбаш ]] || 6.2КБ, 8 источников, 1 викидата || 15 {{Ok}}
|-
| 65 || [[Атлығас ]] || 7.8КБ, 17 источников, 2 викидата || 26 {{Ok}}
|-
| 66 || [[ Ахтиял ]] || 8.6КБ, 16 источников, 2 викидата || 26 {{Ok}}
|-
| 67 || [[Байсар]] || 1.7кб, 6 источников, 2 викидата || 10 {{Ok}}
|-
| 68 || [[Бәнибаш]] || 3.5кб, 8 источников, 2 викидата || 12 {{Ok}}
|-
| 69 || [[Байғужа (Яңауыл районы)]] || 11.9кб, 17источников, 2 викидата || 30 {{Ok}}
|-
| 70 || [[Барабановка (Яңауыл районы) ]] || 6.7кб, 14 источников, 3 викидата || 0
|-
| 71 || [[Будья Вәрәш ]] || 3.5кб, 12 источников, 3 викидата || 18 {{Ok}}
|-
| 72 || [[Булатйылға]] || 4.9кб, 10 источников, 3 викидата || 18 {{Ok}}
|-
| 73 || [[Вәрәш]] || 2.8кб, 7 источников, 3 викидата|| 13 {{Ok}}
|-
| 74 || [[ Андреевка (Ямаҙы ауыл советы, Яңауыл районы) ]] || 6.3кб, 15 источников, 3 викидата || 24 {{Ok}}
|-
| 75 || [[ Үрге Сат]] || 6кб, 13 источников, 3 викидата || 23 {{Ok}}
|}568
==={{U|ZUFAr}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Бейгилде (Балтас районы) ]] || Текст || 0
|-
| 2 || [[ Яңы Дүртекәй]] || Текст || 0
|-
| 3 || [[Иҫке Дүртекәй]] || Текст || 0
|-
| 4 || [[Еләҙекүл]] || Текст || 0
|-
| 5 || [[Уразай (Балтас районы)]] || Текст,3 һылтанма || 0
|-
| 6 || [[Имән (Балтас районы)]] || Текст, 2 һылтанма || 0
|-
| 7 || [[Түбәнге Иванай]] || Текст || 0
|-
| 8 || [[Үрге Иванай]] || Текст || 0
|-
| 9 || [[Иҫке Илекәй]] || Текст || 0
|-
| 10 || [[]] || Текст || 0
|}
==={{U|MR973}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Әбет]] || Текст || 3
|-
| 2 || [[Зелёная поляна (Әбйәлил районы) ]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Мораҡай]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Оло Ыҡтамаҡ]] || Текст || 20 {{Ok}}
|-
| 5 || [[]] || Текст || 0
|-
| 6 || [[]] || Текст || 0
|-
| 7 || [[]] || Текст || 0
|-
| 8 || [[]] || Текст || 0
|-
| 9 || [[]] || Текст || 0
|-
| 10 || [[]] || Текст || 0
|}14
==={{U|Aidar254}}===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[ Ураҙгилде]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Түбәнге Троицк]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 3 || [[ Төпкилде]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Соҡаҙытамаҡ]] || Текст || 1 {{Ok}}
|-
| 5 || [[]] || Текст || 0
|-
| 6 || [[]] || Текст || 0
|-
| 7 || [[]] || Текст || 0
|-
| 8 || [[]] || Текст || 0
|-
| 9 || [[]] || Текст || 0
|-
| 10 || [[]] || Текст || 0
|}4
=== {{U|Зилиә}} 13 ноябрь 2021===
10.07.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Ҡотош (Мәләүез районы)]] || тарихы, урамдары || 7
|-
| 2 || [[Ҡанбулат (Мәләүез районы)]] || фото || 1 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Аҡбулат (Фёдоровка районы)]] || урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Смаҡ]] || тарихы, урамдары, видеояҙмалар || 10 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Бәләкәй Моҡас]] || Тарихы, урам || 4
|-
| 6 || [[Түләк]] || Текст || 6 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Нурдәүләт]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Дәүләтҡол (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Ҡотлобулат]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Һәргәй (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Аҡназар (Мәләүез районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Эткөсөк]] || Текст || 7 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Һыртлан (Мәләүез районы)]] || Текст || 6
|-
| 14 || [[Муллағол]] || Текст || 6
|-
| 15 || [[Мотай]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Һарыш (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Апас (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Томансы]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Сурағол]] || Текст || 3 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Ергән]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Воскресенск (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Нордовка]] || Текст || 5
|-
| 23 || [[Даниловка (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Корнеевка (Мәләүез районы)]] || Текст || 6
|-
| 25 || [[Сухаревка (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Иҫке Казанковка]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Яңы Казанковка]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Ужа]] || Текст || 5
|-
| 29 || [[Самойловка (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Ҡаран (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Йомаҡ (Мәләүез районы)]] || Урамдары, милли составы || 6 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Үрге Юлдаш (Мәләүез районы)]] || Урамдары, милли составы, һылтанма || 6 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Исламғол (Мәләүез районы)]] || Текст || 4 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Арыҫлан (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Түбәнге Таш]] || Текст || 4
|-
| 36 || [[Иштуған]] || Текст || 4
|-
| 37 || [[Васильевка (Мәләүез районы)]] || Текст || 5 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Александровка (Мәләүез районы)]] || Текст || 5
|} 134
=== {{U|Фәнирә Нәбиуллина 2021 }} 11 март 2021===
10.04.2022 сертификат
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Ҡарткиҫәк]] ||Хәҙерге торошо, тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре, тирә-яҡ мөхит,Ҡарткиҫәк ауылының ерле һөйләше,әҙәбиәт,Ҡарткиҫәк ауылы видеояҙмаларҙа || 22 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Арбаш]]|| Хәҙерге торошо, тарихы, урамдары, һылтанмалар|| 7 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Упҡанкүл]]|| Хәҙерге торошо, тарихы, топонимикаһы, урамдары, билдәле шәхестәр, һылтанмалар || 26 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Солтанай (Асҡын районы) ]] || Хәҙерге торошо, тарихы, урамдары, һылтанмалар || 3 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Яңы Мутабаш]]|| Тарихы, урамдары, күренекле кешеләре, ер — һыу атамалары, ауыл үҙенсәлектәре, һылтанмалар || 14 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Асҡын (Асҡын районы)]] || Тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре || 14 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Ҡашҡа (Асҡын районы)]] || Тарихы, урамдары, һылтанмалар || 7 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Солтанбәк (Асҡын районы)]] || ||7 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Урманкүл]] || Хәҙерге торошо, тарихы, тирә-яҡ мөхит, урамдары, һылтанмалар || 7
|-
| 10 || [[Ҡарткиҫәк ауылы топонимдары]] || Ҡарткиҫәк ауылы топонимдарының лексик — семантик классификацияһы, әҙәбиәт ||0 {{No}}
|-
| 11 || [[Ҡышлауйылға]] || Тарихы, урамдары,әҙәбиәт || 6 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Шишмә-Ураҡай]] ||Тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре, һылтанмалар || 7 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Төлгөҙбаш]] || Тарихы, урамдары, күренекле кешеләре, һылтанмалар || 8 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Асҡын районы]] || Билдәле шәхестәре, һылтанмалар || 0 {{No}}
|-
| 15 || [[Сураш (Асҡын районы)]] || Тарихы, урамдары, һылтанмалар || 6 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Урмияҙ]] || Тарихы, урамдары,әҙәбиәт, һылтанмалар || 5 {{Ok}}
|-
| 17 || [[Үршиҙе]] || Тарихы, урамдары, ер-һыу атамалары,һылтанмалар || 5 {{Ok}}
|-
| 18 || [[Гөмбә]] || тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 4 {{Ok}}
|-
| 19 || [[Яңы Сөйөш]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 4 {{Ok}}
|-
| 20 || [[Әмир (Асҡын районы)]] ||Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 4 {{Ok}}
|-
| 21 || [[Дәүләт (Асҡын районы)]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 3 {{Ok}}
|-
| 22 || [[Куяштыр]] || Тарихы, урамдары, сығанаҡтар, һылтанмалар || 3 {{Ok}}
|-
| 23 || [[Яңы Бағаҙы]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 3 {{Ok}}
|-
| 24 || [[Көнгәк]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 3 {{Ok}}
|-
| 25 || [[Үтәш]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 3 {{Ok}}
|-
| 26 || [[Төпрәле]] || Тарихы, урамдары, әҙәбиәт || 4 {{Ok}}
|-
| 27 || [[Ҡыйғаҙы]] || Билдәле шәхестәре, урамдары, һылтанмалар || 3 {{Ok}}
|-
| 28 || [[Ташлыкүл (Асҡын районы)]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 29 || [[Ҡубыяҙ]] || Урамдары || 2 {{Ok}}
|-
| 30 || [[Яңы Ҡаҙансы]] || Урамдары || 2 {{Ok}}
|-
| 31 || [[Иҫке Ҡаҙансы]] || Урамдары || 2 {{Ok}}
|-
| 32 || [[Йәнкиҫәк]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 33 || [[Иҫке Мутабаш]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 34 || [[Яңы Ҡара]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 35 || [[Иҫке Ҡара]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 36 || [[Баҙансат]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 37 || [[Яңы Күскилде]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 38 || [[Иҫке Күскилде]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 39 || [[Билгеш]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 40 || [[Табаҫҡытамаҡ]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 41 || [[Яубүләк (Асҡын районы)]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 42 || [[Күсән]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 43 || [[Королев (Асҡын районы)]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 44 || [[Башҡортостан (Асҡын районы)]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|-
| 45 || [[Степановка (Асҡын районы)]] || Урамдары || 1 {{Ok}}
|} 179
=== {{U|Абайдуллина Файруза}} 22 апрель 2021 ===
серитфикат 11 июль 2022
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Йәнәби-Урсай]] ||Халыҡ һаны, тарихы,урамдары, шәхестәре,|| 9 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Тамъян-Таймаҫ]]||Ауыл тарихы, урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Туҡһанбай (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары,шәхестәре өҫтәлде || 17 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Ҡолтай-Ҡаран]] || Ауыл тарихы, урамдары || 6 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Кәреш]]|| Ауылдың исеме үҙгәртелде, урамдары,бөгөнгө ауыл, ер-һыу атамалары || 6 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Исламғол (Миәкә районы)]] ||Ауыл тарихы, урамдары || 7 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Мәнәүезтамаҡ]] ||Ауыл тарихы,халҡы, урамдары, шәхестәре || 13 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Сафар (Миәкә районы)]] || Ер-һыу атамалары,тарихына өҫтәмә,ауылдағы аралар,төҙәтмәләр,шәхестәре өҫтәлде || 26 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Ереклекүл]] ||Ауыл тарихы, урамдары || 4 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Ҡырғыҙ-Миәкә]] ||Ауыл тарихы, билдәле шәхестәре || 5 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Ҡанбәк]] ||Ауыл тарихы, урам исемдәре, шәхестәре өҫтәлде || 6 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Кожай-Семёновка ]] ||Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Әбеш]] ||Ауыл тарихы, урамдары,шәхестәре || 10 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Байтимер]] ||Ауыл тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре || 5 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Бикҡол (Миәкә районы)]] ||Ауыл тарихы, урамдары, шәхестәре || 6 {{Ok}}
|-
| 16|| [[Ҡорманайбаш]] ||Ауыл тарихы, урамдары,билдәле шәхестәре || 6 {{Ok}}
|-
| 17|| [[Шатмантамаҡ]] ||Ауыл тарихы, урамдары,шәхестәре || 8 {{Ok}}
|-
| 18|| [[Өршәкбаш-Ҡарамалы]] ||Ауыл тарихы, урамдары, халыҡ һаны,билдәле шәхестәре || 8 {{Ok}}
|-
| 19|| [[Боғҙан (Миәкә районы)]] || Ауыл тарихы, урамдары, ер-һыу атамалары,шәхестәре өҫтәлде || 9 {{Ok}}
|-
| 20|| [[Сурай (Миәкә районы)]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 21|| [[Зәйпекүл]] || Ауыл тарихы, билдәле шәхестәре || 3 {{Ok}}
|-
| 22|| [[Баязит (Миәкә районы)]] ||Ауыл тарихы,халыҡ һанын өҫтәү, урамдары,шәхестәре || 7 {{Ok}}
|-
| 23|| [[Илсеғол (Миәкә районы)]] ||Ауыл тарихы, урам исемдәре || 9 {{Ok}}
|-
| 24|| [[Сатый]] ||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 25|| [[Миәкәтамаҡ]] || Ауыл тарихы, халыҡ һанын өҫтәү,шәхестәре || 4 {{Ok}}
|-
| 26|| [[2-се Миәкәбаш]] ||Ауыл тарихы, урам исемдәре || 3 {{Ok}}
|-
| 27|| [[Яңы Ишле]] ||Ауыл тарихы, шәхестәре || 4 {{Ok}}
|-
| 28|| [[Айыт (Миәкә районы)]] ||Ауыл тарихы,урам исемдәре, шәхестәре || 7 {{Ok}}
|-
| 29|| [[Сирәштамаҡ]] ||Ауыл тарихы, шәхестәре || 3 {{Ok}}
|-
| 30|| [[Ҡаран-Ҡуңҡаҫ]] || шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 31|| [[Сәтәй-Бөрйән]] || шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 32|| [[Ҡашҡар (Миәкә районы)]] || шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 33|| [[Елдәр]] ||Ауыл тарихы,урамдары, шәхестәре || 8 {{Ok}}
|-
| 34|| [[Яңы Ҡарамалы]] || Ауыл тарихы,шәхестәре || 5 {{Ok}}
|-
| 35|| [[Оло Кәркәле]] || Ауыл тарихы, билдәле шәхестәре|| 8 {{Ok}}
|-
| 36|| [[Ихтисад (Миәкә районы)]] || ауыл исеме дөрөҫләнде, урамы, || 1 {{Ok}}
|-
| 37|| [[Йәрлекәү]] || Урам исемдәре || 2 {{Ok}}
|-
| 38|| [[Уманка]] || шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 39|| [[Ҡыңғыр-Мәнәүез]] || ауыл тарихы,Шәхестәре, урамдары|| 7 {{Ok}}
|-
| 40|| [[Тауҡай-Гәйнә]] || тарихы, урам исемдәре,билдәле шәхестәре || 6 {{Ok}}
|-
| 41|| [[Урыҫ Урсайы]] || тарихы || 1 {{Ok}}
|-
| 42|| [[Әнәс (Миәкә районы)]] || Урам исемдәре, билдәле шәхестәре || 4 {{Ok}}
|-
| 43|| [[Тимәш (Миәкә районы)]] || Урам исемдәре || 1 {{Ok}}
|-
| 44|| [[Ҡаныҡай]] ||ауыл тарихы, урам исемдәре, ер-һыу атамалары || 1 {{Ok}}
|-
| 45|| [[Сергеевка]] || билдәле шәхестәре || 0
|-
| 46|| [[Ҡасҡын]] || ауыл тарихы || 8
|-
| 47|| [[Дүҫән]] || Ауыл тарихы, урам исемдәре || 5
|-
| 48|| [[Бикҡол (Бишбүләк районы)]] || Ауыл тарихы, урамдары || 4
|-
| 49|| [[Айыт (Бишбүләк районы)]] || Ауыл тарихы || 3
|-
| 50|| [[Садовый (Миәкә районы)]] || Билдәле шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 51|| [[Ржановка (Миәкә районы)]] || Билдәле шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
| 52|| [[Ҡасим]] || Ауыл тарихы || 1
|-
| 53|| [[ Мәнәүез-Мәскәү ]] || Ауыл тарихы|| 2
|-
| 54|| [[Йылболаҡтамаҡ]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 55|| [[Яңы Васильевка]] || Ауыл тарихы|| 0
|-
| 56|| [[ Кәкән-Васильевка ]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 57|| [[Өйәҙебаш]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 58|| [[Ҡарамалы-Ғөбәй ]] || Ауыл тарихы,билдәле шәхестәре || 5
|-
| 59|| [[Райман (Туймазы районы)]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 60|| [[Ҡандра-Ҡотой]] || Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 61|| [[Илькин (Бәләбәй районы)]] || Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 62|| [[Анновка (Бәләбәй районы)]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 63|| [[Краснохолмский]] || Ауыл тарихы, билдәле шәхестәре || 4 {{Ok}}
|-
| 64|| [[Ҡамышлы (Миәкә районы)]] || Ауыл тарихы || 1 {{Ok}}
|-
| 65|| [[Айҙарәле]] ||Ауыл тарихы || 2
|-
| 66|| [[Баҡый (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы) || 2
|-
| 67|| [[Буҙат (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 68|| [[Мортаҙа (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы, билдәле шәхестәре || 3
|-
| 69|| [[Тормай]] || Ауыл тарихы|| 3
|-
| 70|| [[Хәлекәй]] || Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 71|| [[Булаш]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 72|| [[Байым (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 73|| [[Үрге Гөлөм]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 74|| [[Ҡуғанаҡбаш]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 75|| [[Күндерәк (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 76|| [[Ҡаранай (Стәрлебаш районы)]] ||Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 77|| [[Йәшергән]] ||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 78|| [[Ямғырсы]] || Ауыл тарихы, ауыл исеме төҙәтелде || 2
|-
| 79|| [[Яңы Ҡалҡаш]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 80|| [[Ҡараяр (Стәрлебаш районы)]] || Ауыл тарихы || 1 {{Ok}}
|-
| 81|| [[Чегодаевка]] || Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 82|| [[Өсөгән-Әсән]] || Ауыл тарихы || 3
|-
| 83|| [[Ҡыҫҡайылға (Туймазы районы)]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 84|| [[Ҡандракүл (Туймазы районы)]] || Ауыл тарихы || 3
|-
| 85|| [[Ҡандра]] || Ауыл тарихы || 3 {{Ok}}
|-
| 86|| [[Ҡандра-Төмәкәй]] || Ауыл тарихы || 2
|-
| 87|| [[Көсөгән (Миәкә районы)]] || Билдәле шәхестәре || 1 {{Ok}}
|-
|} 271
=== {{U|Sherbn}} (бүләк кәрәкмәй) ===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иҫке Илекәй]]||Ауыл тарихы, урамдары,билдәле шәхестәре|| 18 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Маты (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары,билдәле шәхестәре ||8 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Имән (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Ҡомъяҙы]]||Ауыл тарихы, урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Текән]]||Ауыл тарихы, урамдары || 10 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Уразай (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы || 8 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Түбәнге Ҡанһөйәр]]||Ауыл тарихы, урамдары || 10 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Штәнде]]||Ауыл тарихы, урамдары || 12 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Көнтүгеш]]||Ауыл тарихы, билдәле кешеләре, урамдары || 14 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Яңы Балтас (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары || 8 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Тушҡыр]]||Ауыл тарихы, урамдары, билдәле шәхестәре || 11 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Тусыбай]]||Ауыл тарихы, урамдары || 15 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Мишәр (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары || 5 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Һәйтәк (Балтас районы)]]||Ауыл тарихы, урамдары || 15 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Иҫке Ҡарғалы]]||Ауыл тарихы, урамдары || 6 {{Ok}}
|-
| 16 || [[Мәнәгәҙ]]||Ауыл тарихы, урамдары || 6
|-
| 17 || [[Тутағас]]||Ауыл тарихы, урамдары || 6 {{Ok}}
|-
|} 154
=== {{U|Әсфәндиәрова Миләүшә}} 20 апрель 2022 ===
серитфикат 11 июль 2022
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Күл-Ҡуңҡаҫ]]||Шәхестәре, урамдары, тарихы|| 7 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Ҡаран-Ҡуңҡаҫ]]||Ауыл тарихы,урамдары || 8 {{Ok}}
|-
| 3 || [[Сәтәй-Бөрйән]]||Ауыл тарихы|| 3 {{Ok}}
|-
| 4 || [[Нарыҫтау]]||Ауыл тарихы|| 3 {{Ok}}
|-
| 5 || [[Сергеевка (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 6 || [[Софиевка (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 7 || [[Маяҡ (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы|| 1 {{Ok}}
|-
| 8 || [[Садовый (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 9 || [[Петропавловка (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы|| 1 {{Ok}}
|-
| 10 || [[Никольский (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы|| 1 {{Ok}}
|-
| 11 || [[Чайка (Миәкә районы)]]||Ауыл тарихы || 1 {{Ok}}
|-
| 12 || [[Йәрлекәү]]||Ауыл тарихы || 4 {{Ok}}
|-
| 13 || [[Тау (Яңауыл районы)]]||Ауыл тарихы|| 2 {{Ok}}
|-
| 14 || [[Түбәнге Сат]]||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
| 15 || [[Сибәҙе]]||Ауыл тарихы || 2 {{Ok}}
|-
|}38
=== {{U|Ҡараҡай}} 5 май 2022 ===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Яугилде (Ғафури районы)]]|||| 3 {{Ok}}
|-
| 2 || [[Имәнлек (Ғафури районы)]]|| || 0 {{No}}
|-
| 3 || [[]]|||| 0
|-
| 4 || [[]]|| || 0
|-
| 5 || [[]]|| || 0
|-
| 6 || [[]]|| || 0
|-
| 7 || [[]]|||| 0
|-
| 8 || [[]]|| || 0
|-
| 9 || [[]]|| || 0
|-
| 10 || [[]]|| || 0
|-
| 11 || [[]]|| || 0
|-
|}3
=== {{U|Ryanag}} (конкурстан тыш) ===
{| class="wikitable"
|-
! №!! Мәҡәләләр !! Эшләгән үҙгәрештәр !! Мәрәйҙәр
|-
| 1 || [[Иләкшиҙе]]|||| 0
|-
| 2 || [[]]|| || 0
|-
| 3 || [[]]|||| 0
|-
| 4 || [[]]|| || 0
|-
| 5 || [[]]|| || 0
|-
| 6 || [[]]|| || 0
|-
| 7 || [[]]|||| 0
|-
| 8 || [[]]|| || 0
|-
| 9 || [[]]|| || 0
|-
| 10 || [[]]|| || 0
|-
| 11 || [[]]|| || 0
|-
|}
[[Категория:Проект:Башҡортостан ауылдары 2022]]
qy41iijqajiqbp60l4x9yyqxjdy6u6p
Яңы Шарҙаҡ
0
182462
1150396
1122592
2022-08-21T18:58:16Z
ZUFAr
191
/* Ауыл тарихы */ Кәлтәү
wikitext
text/x-wiki
{{Ук}}
'''Яңы Шарҙаҡ''' ({{lang-ru|Новый Шардак}}) — [[Тәтешле районы]]нда бөткән ауыл.
== Ауыл тарихы ==
Шарҙаҡ йылғаһы буйында [[Кәлтәү]] ауылы кешеләре [[Шишмә (Тәтешле районы)|Шишмә ауылына]] нигеҙ һала. Һуңынан ауылды ла йылға кеүек Иҫке Шарҙаҡшишмә тип атайҙар.<ref name="асф">{{Китап:История сёл и деревень Башкортостана}} стр.307</ref>
1859 йылда Шарҙаҡшишмә ауылында 17 йортта 80 кеше йәшәгән. Ошо уҡ ауылда 1870 йылда 97 кеше йәшәгән. 1896 йылда Яңы Шарҙаҡ ауылы бүленеп сыға, ауыл Иҫке Шарҙаҡ тип атала.<ref name="энц">{{БЭ|77377}}</ref> 1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу [[Иҫке Шарҙаҡ]] ауылында 54 йорта 310 башҡорт йәшәгәнен һәм 25 йортло [[Яңы Шарҙаҡ]]та 133 башҡорт йәшәгәнен күрһәтә.
1896 йылда Яңы Шарҙаҡ бүлендек ауыл булараҡ барлыҡҡа килгән һәм 20 быуаттың 80-се йылдарында юҡҡа сыҡҡан. <ref name="энц" />
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Навигация1
|Портал = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды =
|Викиновости =
|Викисклад =
|Метавики =
|Проект = Башҡортостан ауылдары
}}
{{Тәтешле районы ауылдары}}
[[Категория:Тәтешле районы ауылдары]]
[[Категория:Тәтешле районының бөткән ауылдары]]
tusljmzty0c3j7negczv18qtwhqy5yv
Клюев Александр Владимирович
0
184762
1150380
1150379
2022-08-21T12:03:33Z
Баныу
28584
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{ФШ|Клюев}}
{{Ук}}
[[Клюев Александр Владимирович]] ([[21 август]] [[1952 йыл]]) — [[фән|ғалим]]-юрист, комсомол һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|дәүләт именлеге органдары]] хеҙмәткәре, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1978 йылдан Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары; 1981—2000 йылдарҙа [[КГБ|Башҡорт АССР-ы Дәүләт именлеге комитеты]] һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы]] хеҙмәткәре. 2001—2013 йылдарҙа [[Башҡорт дәүләт университеты]] уҡытыусыһы. Юридик фәндәр кандидаты (2004). Полковник (2005).
== Биографияһы ==
Александр Владимирович Клюев 1952 йылдың 21 агусында хәҙерге [[Әзербайжан]]дың [[Нахчиван]] ҡалаһында тыуған.
1976—1981 йылдарҙа комсомол эшендә. 1979 йылда Башҡорт дәүләт университетын тамамлай.
1969—1970 йылдарҙа һәм 1973 йылдан Өфө приборҙар эшләү заводында эшләй.
1976 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институтының дауалау факультеты ВЛКСМ-ының секретарь урынбаҫары, Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары.
1981—2000 йылдарҙа Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында эшләй.
1994—1996 йылдарҙа Рәсәй Федерацияһы Һалым полицияһы федераль хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы хеҙмәткәре.
2000 йылдан Рәсәй компанияһы «Вимм-Билл-Данн» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Өфө филиалында директор урынбаҫары, 2008 йылдың ғинуарынан Өфө хоҡуҡ һаҡлау органдары ветерандарын социаль яҡлау ассоциацияһының генераль директоры, шул уҡ йылдың декабренән коммерцияға ҡарамаған партнерлыҡ «Тәржемәселәр ойошмаһы» директоры.
2001—2013 йылдарҙа [[БДУ]]-ла, бер үк ваҡытта, 2005—2010 йылдарҙа, Наркотиктар әйләнешенә контроль буйынса федераль хеҙмәттең Төньяҡ-Көнбайыш квалификация күтәреү институтының Өфө филалында уҡыта<ref>[http://bashenc.online/ru/articles/50670/ Башкирская энциклопедия /Клюев Александр Владимирович]</ref>.
== Фәнни тикшеренеүҙәре ==
Терроризмға, экстремизмға, наркоенәйәтселеккә ҡаршы көрәш, Рәсәйҙең милли именлеге проблемаларына арналған. 50-нән артыҡ ғилми хеҙмәт авторы.
Ғилми баҫмалары:
* Детерминанты терроризма и организация его профилактики. Өфө, 2005 (авторҙаш);
* Уфимское губернское жандармское управление. 1873—1917 гг.: док. и материалы. Өфө, 2012 (авторҙаш).
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* «Йәмәғәт тәртибен һаҡлау буйынса яҡшы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1985);
* 3-сө дәрәжә «Намыҫлы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1989);
* 2-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (1997);
* 1-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (2000);
* Рәсәй Эске эштәр министрлығы эске ғәскәрҙәренең күкрәккә таға торған «Хеҙмәттәге уңыштары өсөн» билдәһе (2002);
* СССР Дәүләт хәүефһеҙлеге комитетының Почёт грамотаһы (1997).
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{ЭБЭ2013|50670|Клюев Александр Владимирович}}{{V|21|08|2022}}
[[Категория:юридик фәндәр кандидаттары]]
2is34np63c3ov2t2h5jf269e5nhfbzv
1150381
1150380
2022-08-21T12:04:14Z
Баныу
28584
/* Һылтанмалар */
wikitext
text/x-wiki
{{ФШ|Клюев}}
{{Ук}}
[[Клюев Александр Владимирович]] ([[21 август]] [[1952 йыл]]) — [[фән|ғалим]]-юрист, комсомол һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|дәүләт именлеге органдары]] хеҙмәткәре, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1978 йылдан Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары; 1981—2000 йылдарҙа [[КГБ|Башҡорт АССР-ы Дәүләт именлеге комитеты]] һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы]] хеҙмәткәре. 2001—2013 йылдарҙа [[Башҡорт дәүләт университеты]] уҡытыусыһы. Юридик фәндәр кандидаты (2004). Полковник (2005).
== Биографияһы ==
Александр Владимирович Клюев 1952 йылдың 21 агусында хәҙерге [[Әзербайжан]]дың [[Нахчиван]] ҡалаһында тыуған.
1976—1981 йылдарҙа комсомол эшендә. 1979 йылда Башҡорт дәүләт университетын тамамлай.
1969—1970 йылдарҙа һәм 1973 йылдан Өфө приборҙар эшләү заводында эшләй.
1976 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институтының дауалау факультеты ВЛКСМ-ының секретарь урынбаҫары, Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары.
1981—2000 йылдарҙа Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында эшләй.
1994—1996 йылдарҙа Рәсәй Федерацияһы Һалым полицияһы федераль хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы хеҙмәткәре.
2000 йылдан Рәсәй компанияһы «Вимм-Билл-Данн» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Өфө филиалында директор урынбаҫары, 2008 йылдың ғинуарынан Өфө хоҡуҡ һаҡлау органдары ветерандарын социаль яҡлау ассоциацияһының генераль директоры, шул уҡ йылдың декабренән коммерцияға ҡарамаған партнерлыҡ «Тәржемәселәр ойошмаһы» директоры.
2001—2013 йылдарҙа [[БДУ]]-ла, бер үк ваҡытта, 2005—2010 йылдарҙа, Наркотиктар әйләнешенә контроль буйынса федераль хеҙмәттең Төньяҡ-Көнбайыш квалификация күтәреү институтының Өфө филалында уҡыта<ref>[http://bashenc.online/ru/articles/50670/ Башкирская энциклопедия /Клюев Александр Владимирович]</ref>.
== Фәнни тикшеренеүҙәре ==
Терроризмға, экстремизмға, наркоенәйәтселеккә ҡаршы көрәш, Рәсәйҙең милли именлеге проблемаларына арналған. 50-нән артыҡ ғилми хеҙмәт авторы.
Ғилми баҫмалары:
* Детерминанты терроризма и организация его профилактики. Өфө, 2005 (авторҙаш);
* Уфимское губернское жандармское управление. 1873—1917 гг.: док. и материалы. Өфө, 2012 (авторҙаш).
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* «Йәмәғәт тәртибен һаҡлау буйынса яҡшы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1985);
* 3-сө дәрәжә «Намыҫлы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1989);
* 2-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (1997);
* 1-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (2000);
* Рәсәй Эске эштәр министрлығы эске ғәскәрҙәренең күкрәккә таға торған «Хеҙмәттәге уңыштары өсөн» билдәһе (2002);
* СССР Дәүләт хәүефһеҙлеге комитетының Почёт грамотаһы (1997).
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{ЭБЭ2013|50670|Клюев Александр Владимирович}}{{V|21|08|2022}}
[[Категория:юридик фәндәр кандидаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
f6rof8r6zvlzydbfnbed8aj80n7gphd
1150389
1150381
2022-08-21T18:06:55Z
Баныу
28584
/* Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре */
wikitext
text/x-wiki
{{ФШ|Клюев}}
{{Ук}}
[[Клюев Александр Владимирович]] ([[21 август]] [[1952 йыл]]) — [[фән|ғалим]]-юрист, комсомол һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|дәүләт именлеге органдары]] хеҙмәткәре, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1978 йылдан Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары; 1981—2000 йылдарҙа [[КГБ|Башҡорт АССР-ы Дәүләт именлеге комитеты]] һәм [[Рәсәй Федераль именлек хеҙмәте|Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы]] хеҙмәткәре. 2001—2013 йылдарҙа [[Башҡорт дәүләт университеты]] уҡытыусыһы. Юридик фәндәр кандидаты (2004). Полковник (2005).
== Биографияһы ==
Александр Владимирович Клюев 1952 йылдың 21 агусында хәҙерге [[Әзербайжан]]дың [[Нахчиван]] ҡалаһында тыуған.
1976—1981 йылдарҙа комсомол эшендә. 1979 йылда Башҡорт дәүләт университетын тамамлай.
1969—1970 йылдарҙа һәм 1973 йылдан Өфө приборҙар эшләү заводында эшләй.
1976 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институтының дауалау факультеты ВЛКСМ-ының секретарь урынбаҫары, Башҡортостан студент төҙөлөш отряды комиссары.
1981—2000 йылдарҙа Рәсәй Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында эшләй.
1994—1996 йылдарҙа Рәсәй Федерацияһы Һалым полицияһы федераль хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы хеҙмәткәре.
2000 йылдан Рәсәй компанияһы «Вимм-Билл-Данн» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Өфө филиалында директор урынбаҫары, 2008 йылдың ғинуарынан Өфө хоҡуҡ һаҡлау органдары ветерандарын социаль яҡлау ассоциацияһының генераль директоры, шул уҡ йылдың декабренән коммерцияға ҡарамаған партнерлыҡ «Тәржемәселәр ойошмаһы» директоры.
2001—2013 йылдарҙа [[БДУ]]-ла, бер үк ваҡытта, 2005—2010 йылдарҙа, Наркотиктар әйләнешенә контроль буйынса федераль хеҙмәттең Төньяҡ-Көнбайыш квалификация күтәреү институтының Өфө филалында уҡыта<ref>[http://bashenc.online/ru/articles/50670/ Башкирская энциклопедия /Клюев Александр Владимирович]</ref>.
== Фәнни тикшеренеүҙәре ==
Терроризмға, экстремизмға, наркоенәйәтселеккә ҡаршы көрәш, Рәсәйҙең милли именлеге проблемаларына арналған. 50-нән артыҡ ғилми хеҙмәт авторы.
Ғилми баҫмалары:
* Детерминанты терроризма и организация его профилактики. Өфө, 2005 (авторҙаш);
* Уфимское губернское жандармское управление. 1873—1917 гг.: док. и материалы. Өфө, 2012 (авторҙаш).
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* «Йәмәғәт тәртибен һаҡлау буйынса яҡшы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1985);
* 3-сө дәрәжә «Намыҫлы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1989);
* 2-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (1997);
* 1-се дәрәжә «Хәрби хеҙмәттә күрһәткән хеҙмәте өсөн» миҙалы (ФИХ) (2000);
* Рәсәй Эске эштәр министрлығы эске ғәскәрҙәренең күкрәккә таға торған «Хеҙмәттәге уңыштары өсөн» билдәһе (2002);
* СССР [[КГБ|Дәүләт именлеге комитеты]]ның Почёт грамотаһы (1997).
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Һылтанмалар ==
* {{ЭБЭ2013|50670|Клюев Александр Владимирович}}{{V|21|08|2022}}
[[Категория:юридик фәндәр кандидаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
p7fik3g8g32h4nq5kqpp9y6hlvg7hjj
Фекерләшеү:Клюев Александр Владимирович
1
184763
1150382
2022-08-21T12:08:42Z
Баныу
28584
"{{Юбилярға Википедия бүләге|Баныу}}" исемле яңы бит булдырылған
wikitext
text/x-wiki
{{Юбилярға Википедия бүләге|Баныу}}
4odxwhyvxmj3h23i4r6eddno41yhmq3
Иҫкешәһәр
0
184764
1150387
2022-08-21T14:35:10Z
Akkashka
14326
"[[:ru:Special:Redirect/revision/123445624|Эскишехир]]" битен тәржемә итеп төҙөлгән
wikitext
text/x-wiki
'''Иҫкешәһәр''' (тур. <span lang="tr" style="font-style:italic;">Eskişehir</span>, тимәк, иҫке ҡала, eski — иҫке һәм şehir — ҡала) — Төркиә ҡалаһы. Шул исемле илдең һәм ҡала районының административ үҙәге.
Халҡы: 789 750 кеше.
Порсук йылғаһы буйында [[Анкара|Анкаранан]] көнбайышҡа табан 250 км, [[Истанбул|Истанбулдан]] көньяҡ-көнсығышҡа табан 350 км,[[Кютахья|Кютахьянан]] төньяҡ-көнсығышҡа табан 90 км алыҫлыҡта урынлашҡан.
''Дорилей'' ({{Lang-el|Δορύλαιον}}) исеме менән булдырылған
[[Категория:Төркиә ҡалалары]]
[[Категория:Википедия:Статьи со ссылками на элементы Викиданных без русской подписи]]
hnr7o8qxm1eprwp72q7kgpux7dbrtii
1150388
1150387
2022-08-21T14:42:37Z
Akkashka
14326
wikitext
text/x-wiki
{{значения}}{{НП-Турция
|статус = Город
|русское название = Эскишехир
|оригинальное название = Eskişehir
|изображение = Eskişehircollage.png
|lat_deg = 39|lat_min= 46|lat_sec= 36
|lon_deg = 30|lon_min= 31|lon_sec= 14
|CoordAddon =
|CoordScale =
|размер карты страны =
|размер карты региона =
|размер карты района =
|вид региона =
|регион = Центральная Анатолия
|регион в таблице = Центральная Анатолия
|ил = Эскишехир (ил){{!}}Эскишехир
|дата основания =
|первое упоминание =
|прежние имена = Дорилея, Дорилей
|статус с =
|площадь =
|вид высоты =
|высота центра НП = 763
|климат = средиземноморский
|официальный язык =
|официальный язык-ref =
|население = 789 750<ref>{{cite web|url=http://www.nufusu.com/il/eskisehir-nufusu|title=Eskişehir Nüfusu 2012|accessdate=2013-04-15|archiveurl=https://www.webcitation.org/6G0XrGCR5?url=http://www.nufusu.com/il/eskisehir-nufusu|archivedate=2013-04-20|deadlink=no}}</ref>
|год переписи = 2012
|плотность =
|агломерация =
|национальный состав = [[крымские татары]] - 80%, [[турки]], [[курды]] и др.
|телефонный код = <small>(+90)</small> 222
|почтовый индекс = 26 xxx
|почтовые индексы =
|автомобильный код =
|вид идентификатора =
|цифровой идентификатор =
|сайт = http://www.eskisehir-bld.gov.tr
}}
'''Иҫкешәһәр''' (тур. <span lang="tr" style="font-style:italic;">Eskişehir</span>, тимәк, иҫке ҡала, eski — иҫке һәм şehir — ҡала) — Төркиә ҡалаһы. Шул исемле илдең һәм ҡала районының административ үҙәге.
Халҡы: 789 750 кеше.
Порсук йылғаһы буйында [[Анкара|Анкаранан]] көнбайышҡа табан 250 км, [[Истанбул|Истанбулдан]] көньяҡ-көнсығышҡа табан 350 км,[[Кютахья|Кютахьянан]] төньяҡ-көнсығышҡа табан 90 км алыҫлыҡта урынлашҡан.
''Дорилей'' ({{Lang-el|Δορύλαιον}}) исеме менән булдырылған.
Являлся третьей по счёту столицей молодого [[Османская империя|Османского государства]] в начале XIV века, вплоть до завоевания [[Эдирне]]. Весной 1921 года стал центром военных действий, когда наступающие греческие войска пытались окружить и разгромить войска кемалистской Турции. Несмотря на победный для греков исход [[Сражение при Афьон Карахисаре-Эскишехире|этого сражения]], войскам кемалистов удалось вырваться из окружения, что имело решающее значение для дальнейшего хода войны.
Турецкая армия вернулась в город летом 1922 года.
== Мәҙәниәт һәм туризм ==
<!-- В эпоху расцвета Византии Дорилей был одним из самых развитых городов [[Малая Азия|Малой Азии]] с хорошим климатом и богатой инфраструктурой. В конце XI века город был до основания разрушен кочевыми тюрками, около 2 000 которых осталось жить в его окрестностях. Таким образом, полностью обезлюдевший город лежал в руинах в течение почти столетия (1081—1175). В 1115—1175 годах [[Византия]] временно вернула контроль над этой местностью, но город уже не возродился в его былом величии<ref>{{книга |автор= Korobeinikov, Dimitri.|часть= The Age of Revolts|ссылка часть= |заглавие= Byzantium and the Turks in the Thirteenth Century|оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство= |год= 2014|volume= |pages= 251|columns= |allpages= 400|серия= Oxford Studies in Byzantium|isbn= |тираж= |ref= }}</ref>. В 1175 году император Мануил попытался возродить на месте Дорилея городскую жизнь, построив здесь форт для проживания греческих поселенцев, небольшое количество которых вернулось в места своего проживания. Кочевые [[тюрки]] активно противились этому процессу, так как не желали чтоб за их традиционными кочевыми маршрутами следила византийская армия. Стычки с тюрками привели к тому что последние сожгли свои юрты и временно укрылись в горах. В [[1176 год]]у, сразу после поражения при Мириокефале, остатки Дорилея окончательно вышли из под византийской юрисдикции, хотя значительное (2/5)<ref>{{статья |автор= |заглавие= Hellenism in Asia Minor|ссылка=https://archive.org/details/hellenisminasiam0000diet|язык= |автор издания= |издание= |тип= |место= |издательство= American-Hellenic society|год= 1918|том= |выпуск= 4|страницы= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid=}}</ref> православное население ([[тюркоязычные греки]]) сохранялось здесь до обмена 1922 года.
Согласно решению Саммита глав тюркоязычных государств, в 2013 году Эскишехир стал «Культурной столицей тюркского Мира 2013 года»<ref>{{Cite web |url=http://www.turkishnews.ru/kultura-turizm-otdyh-v-turcii/news/eskishehir-stanet-kulturnoy-stolicey-tyurkskogo-mira-2013 |title=Эскишехир стал Культурной столицей тюркского мира 2013 г. |access-date=2012-05-05 |archive-date=2013-06-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130616021154/http://www.turkishnews.ru/kultura-turizm-otdyh-v-turcii/news/eskishehir-stanet-kulturnoy-stolicey-tyurkskogo-mira-2013 |deadlink=no }}</ref>.
-->
== Климаты ==
{{-}}
{| class="wikitable" style="font-size:90%;width:100%;border:0px;text-align:center;line-height:120%;"
! style="background: #99CCCC; color: #000080" height="17" |Месяцы
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Янв
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Фев
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Март
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Апр
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Май
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Июнь
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Июль
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Авг
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Сент
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Окт
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Ноя
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Дек
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Темп. Max. °C
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 3.9
| style="background: #DDDDDD; color:#000000;" | 6.2
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 11.2
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 16.4
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 21.8
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 25.9
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 29.2
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 28.9
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 25
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 19.8
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 12.4
| style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 5.5
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Темп. Min °C
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | −4.1
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | −3.9
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | −1.5
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 2.8
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 6.9
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 10.4
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 13.1
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 13
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 8.4
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 4.4
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 0.3
| style="background: #FFFFFF; color: black;" | −2
|}
== Туғандаш ҡалалар ==
* {{flagicon|Russia}} [[Казань]], [[Россия]] (1990 г.)
* {{flagicon|Moldova}} [[Кишинёв]], [[Молдавия]]
* {{flagicon|South_Korea}} [[Пхаджу]], [[Южная Корея]]
* {{flagicon|Kazakhstan}} [[Шымкент]], [[Казахстан]]
<!--
== Известные уроженцы, жители ==
[[Бояджи, Сюмейе|Сюмейе Бояджи]] (тур. Sümeyye Boyacı, род. 5 февраля 2003) — турецкая пловчиха-паралимпиец.
== Мәғариф ==
[[Анатолийский университет]] с более 880 000 студентов является крупнейшим в стране и четвёртым в мире.
== Транспорт ==
С 2004 года в городе действует современная [[трамвай]]ная система, см [[Трамвай Эскишехира]].
== Галерея ==
<gallery class="center">
Cengiz Topel.JPG|Скульптура [[Топель, Дженгиз|Дженгиза Топеля]]
Eskisehir Night.jpg|Ночь в Эскишехире.
Adalar porsuk1.JPG|Порсук
Eskişehir Merkez camii.jpg|Центральная мечеть Эскишехир
Camsanatlarimuzesi.jpg|Музей искусства стекла
Eskişehir odunpazarı evleri.jpg|Дома в Эскишехире
Eskişehir 8.7.2007 (72).jpg|Скульптура хатун
Fiume Eskisehir.jpg|Вид на реку, которая проходит через Эскишехир
</gallery>
-->
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Таврский экспресс]]
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Эскишер}}
== Һылтанмалар ==
* http://www.eskisehir.net {{Wayback|url=http://www.eskisehir.net/ |date=20220301071233 }}
* http://www.eskisehir.pol.tr {{Wayback|url=http://www.eskisehir.pol.tr/ |date=20210117055854 }}
* http://www.eskisehir.bel.tr {{Wayback|url=http://www.eskisehir.bel.tr/ |date=20220308080447 }}
* http://www.eskisehireskisehir.com {{Wayback|url=http://www.eskisehireskisehir.com/ |date=20181022004615 }}
* [http://www.f-blog.info/galeri/eskisehir/ Eskişehir Photo Gallery] {{Wayback|url=http://www.f-blog.info/galeri/eskisehir/ |date=20100222033232 }}
{{Эскишехир}}
{{Города Турции}}
[[Категория:Иҫкешәһәр| ]]
[[Категория:Төркиәнең ҡалалары]]
[[Категория:Төрки донъяның мәҙәни баш ҡалалары]]
[[Категория:Төркиә ҡалалары]]
[[Категория:Википедия:Статьи со ссылками на элементы Викиданных без русской подписи]]
fwd6tbbzchqwvnxbzuy3ul9ic4h86m1
Мамантовтың атлы рейды
0
184766
1150422
2022-08-22T08:15:21Z
Тутыйғош
13835
"[[:ru:Special:Redirect/revision/123055128|Конный рейд Мамантова]]" битен тәржемә итеп төҙөлгән
wikitext
text/x-wiki
{{Хәрби конфликт|конфликт=Конный рейд Мамантова|часть=[[Гражданская война в России]]|изображение=|заголовок=Рейд 4-го Донского корпуса генерала Мамантова К.К.|дата=[[10 августа]]—[[19 сентября]] [[1919 год]]а|место=[[Тамбовская губерния]], <br> [[Воронежская губерния]], <br> [[Орловская губерния]]|итог=Победа белых. Казаки отозваны после нанесения ущерба противнику|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Вооружённые силы Юга России]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов, Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич, Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Донская армия]]:
6000 сабель<br>
3000 штыков<br>
12 орудий|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
ок. 23000 человек<br>
самолёты<br>
бронепоезда|потери1=|потери2={{s|уничтожены склады и базы,}} <br>
{{s|основательно разрушена ж/д сеть}}}}'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 авгусы - 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе - генерал К.К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатырға хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта ( 1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год|1919 года]] казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
[[Файл:Мамонтов2.JPG|слева|мини|308x308пкс|Мамантов К. К.]]
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейд баһаһы ==
Негативную оценку рейда давал главнокомандующий [[ВСЮР]] генерал А. И. Деникин в своих «Очерках русской смуты»:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии...» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне... Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения...»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции.
{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Командующий на момент рейда [[Кавказская армия (ВСЮР)|Кавказской добровольческой армией]] генерал-лейтенант [[Врангель, Пётр Николаевич|Врангель]] так писал о рейде Мамантова<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Имя генерала Мамантова было у всех на устах. Донской войсковой круг торжественно чествовал его, газеты были наполнены подробностями рейда.
Я считал действия генерала Мамантова не только неудачными, но явно преступными. Проникнув в тыл врага, имея в руках крупную массу прекрасной конницы, он не только не использовал выгодности своего положения, но явно избегал боя, все время уклоняясь от столкновений.
Полки генерала Мамантова вернулись обремененные огромной добычей в виде гуртов племенного скота, возов мануфактуры и бакалеи, столового и церковного серебра. Выйдя на фронт наших частей, генерал Мамантов передал по радио привет «родному Дону» и сообщил, что везет «Тихому Дону» и «родным и знакомым …богатые подарки». Дальше шел перечень «подарков», включительно до церковной утвари и риз. Радиотелеграмма эта была принята всеми радиостанциями. Она не могла не быть известна и штабу Главнокомандующего. Однако, генерал Мамантов не только не был отрешен от должности и предан суду, но ставка его явно выдвигала…{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә.Командующий Южным фронтом РККА, бывший [[табель о рангах|полковник]] [[Егоров, Александр Ильич|А. И. Егоров]], оценил рейд Мамантова следующим образом:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"></blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында, Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{Cite web|author=|subtitle=2019-11-10|work=}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
q2q0v5g1x9ytvrgcyuqwf7i6ziaxvyr
1150423
1150422
2022-08-22T08:38:59Z
Тутыйғош
13835
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 авгусы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
[[Файл:Мамонтов2.JPG|слева|мини|308x308пкс|Мамантов К. К.]]
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейд баһаһы ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. Әммә Мамонтов,ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Имя генерала Мамантова было у всех на устах. Донской войсковой круг торжественно чествовал его, газеты были наполнены подробностями рейда.
Я считал действия генерала Мамантова не только неудачными, но явно преступными. Проникнув в тыл врага, имея в руках крупную массу прекрасной конницы, он не только не использовал выгодности своего положения, но явно избегал боя, все время уклоняясь от столкновений.
Полки генерала Мамантова вернулись обремененные огромной добычей в виде гуртов племенного скота, возов мануфактуры и бакалеи, столового и церковного серебра. Выйдя на фронт наших частей, генерал Мамантов передал по радио привет «родному Дону» и сообщил, что везет «Тихому Дону» и «родным и знакомым …богатые подарки». Дальше шел перечень «подарков», включительно до церковной утвари и риз. Радиотелеграмма эта была принята всеми радиостанциями. Она не могла не быть известна и штабу Главнокомандующего. Однако, генерал Мамантов не только не был отрешен от должности и предан суду, но ставка его явно выдвигала…{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдына ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"></blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{Cite web|author=|subtitle=2019-11-10|work=}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
2pny4f99setzzgjajmqmqy1snedouqm
1150424
1150423
2022-08-22T08:43:13Z
Тутыйғош
13835
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 авгусы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейд баһаһы ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. Әммә Мамонтов,ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Имя генерала Мамантова было у всех на устах. Донской войсковой круг торжественно чествовал его, газеты были наполнены подробностями рейда.
Я считал действия генерала Мамантова не только неудачными, но явно преступными. Проникнув в тыл врага, имея в руках крупную массу прекрасной конницы, он не только не использовал выгодности своего положения, но явно избегал боя, все время уклоняясь от столкновений.
Полки генерала Мамантова вернулись обремененные огромной добычей в виде гуртов племенного скота, возов мануфактуры и бакалеи, столового и церковного серебра. Выйдя на фронт наших частей, генерал Мамантов передал по радио привет «родному Дону» и сообщил, что везет «Тихому Дону» и «родным и знакомым …богатые подарки». Дальше шел перечень «подарков», включительно до церковной утвари и риз. Радиотелеграмма эта была принята всеми радиостанциями. Она не могла не быть известна и штабу Главнокомандующего. Однако, генерал Мамантов не только не был отрешен от должности и предан суду, но ставка его явно выдвигала…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдына ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
pxpkcm6smsn0vajo6smkny66f0kzhtj
1150438
1150424
2022-08-22T11:03:22Z
Тутыйғош
13835
/* Рейд баһаһы */
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 авгусы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. Әммә Мамонтов,ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Имя генерала Мамантова было у всех на устах. Донской войсковой круг торжественно чествовал его, газеты были наполнены подробностями рейда.
Я считал действия генерала Мамантова не только неудачными, но явно преступными. Проникнув в тыл врага, имея в руках крупную массу прекрасной конницы, он не только не использовал выгодности своего положения, но явно избегал боя, все время уклоняясь от столкновений.
Полки генерала Мамантова вернулись обремененные огромной добычей в виде гуртов племенного скота, возов мануфактуры и бакалеи, столового и церковного серебра. Выйдя на фронт наших частей, генерал Мамантов передал по радио привет «родному Дону» и сообщил, что везет «Тихому Дону» и «родным и знакомым …богатые подарки». Дальше шел перечень «подарков», включительно до церковной утвари и риз. Радиотелеграмма эта была принята всеми радиостанциями. Она не могла не быть известна и штабу Главнокомандующего. Однако, генерал Мамантов не только не был отрешен от должности и предан суду, но ставка его явно выдвигала…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдына ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
fc502a56ydxc5uso3rbh08o1ep5f1do
1150439
1150438
2022-08-22T11:04:20Z
Тутыйғош
13835
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 августы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре составындағы Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. Әммә Мамонтов,ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Имя генерала Мамантова было у всех на устах. Донской войсковой круг торжественно чествовал его, газеты были наполнены подробностями рейда.
Я считал действия генерала Мамантова не только неудачными, но явно преступными. Проникнув в тыл врага, имея в руках крупную массу прекрасной конницы, он не только не использовал выгодности своего положения, но явно избегал боя, все время уклоняясь от столкновений.
Полки генерала Мамантова вернулись обремененные огромной добычей в виде гуртов племенного скота, возов мануфактуры и бакалеи, столового и церковного серебра. Выйдя на фронт наших частей, генерал Мамантов передал по радио привет «родному Дону» и сообщил, что везет «Тихому Дону» и «родным и знакомым …богатые подарки». Дальше шел перечень «подарков», включительно до церковной утвари и риз. Радиотелеграмма эта была принята всеми радиостанциями. Она не могла не быть известна и штабу Главнокомандующего. Однако, генерал Мамантов не только не был отрешен от должности и предан суду, но ставка его явно выдвигала…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдына ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
52ngpc13qnw2bw5x4n7dlt5f37tsrsl
1150440
1150439
2022-08-22T11:25:29Z
Тутыйғош
13835
/* Рейдты баһалау */
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 августы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре составындағы Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. {{Цитата аҙағы}}
Әммә Мамонтов, ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Генерал Мамантовтың исеме һәр кемгә билдәле була. Дон ғәскәри кругы уны тантаналай, гәзиттәр рейд хаҡында мөмкин тиклем тулыраҡ мәғлүмәт бирә.
Генерал Мамантовтың ғәмәлдәрен уңышһыҙ ғына түгел, енәйәтсел тип тә иҫәпләй инем. Дошмандың тылына үтеп инеп, ҡулында бик күп иҫ киткес һыбайлы көс булыуына ҡарамаҫтан, ул үҙ хәленән файҙаһын ҡулланмау түгел, ә һәр ваҡыт бәрелешеүҙәрҙән тайпылып, алыштарҙан ҡасыу яғын ҡараны.
Генерал Мамантовтың полктары тоҡомло мал көтөүе, мануфактура һәм бакалея йөктәре, ашхана һәм сиркәү көмөшө кеүек ғәйәт ҙур табыш йыйып ҡайта. Хәрби частарыбыҙҙың фронтына сыҡҡас, генерал Мамантов радионан «тыуған Дон»ға сәләм еткерә һәм «Тыныс Дон»ға, «туғандарына һәм таныштарына… бай бүләктәр» алып ҡайтыу тураһында хәбәр итә. Артабан сиркәү кәрәк-яраҡтарына һәм ризаларға тиклем «бүләктәр» исемлеге бирелә. Әлеге радиограмма бөтә радиостанциялар тарафынан ҡабул ителә. Ул Баш командующий штабына билдәле булмауы мөмкин түгел. Әммә генерал Мамантовты вазифаһынан бушатып, судҡа биреү урынына ставка уны күрәләтә яҡлай…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдын ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
p5evcqxbo3afyz4v9vpgqe9yl1qahqb
1150441
1150440
2022-08-22T11:32:05Z
Тутыйғош
13835
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 августы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре составындағы Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
[[File:Mamontov K.K. 1869-1920.jpg|мини|слева| Мамонтов (Мамантов) К. К.]]
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. {{Цитата аҙағы}}
Әммә Мамонтов, ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Генерал Мамантовтың исеме һәр кемгә билдәле була. Дон ғәскәри кругы уны тантаналай, гәзиттәр рейд хаҡында мөмкин тиклем тулыраҡ мәғлүмәт бирә.
Генерал Мамантовтың ғәмәлдәрен уңышһыҙ ғына түгел, енәйәтсел тип тә иҫәпләй инем. Дошмандың тылына үтеп инеп, ҡулында бик күп иҫ киткес һыбайлы көс булыуына ҡарамаҫтан, ул үҙ хәленән файҙаһын ҡулланмау түгел, ә һәр ваҡыт бәрелешеүҙәрҙән тайпылып, алыштарҙан ҡасыу яғын ҡараны.
Генерал Мамантовтың полктары тоҡомло мал көтөүе, мануфактура һәм бакалея йөктәре, ашхана һәм сиркәү көмөшө кеүек ғәйәт ҙур табыш йыйып ҡайта. Хәрби частарыбыҙҙың фронтына сыҡҡас, генерал Мамантов радионан «тыуған Дон»ға сәләм еткерә һәм «Тыныс Дон»ға, «туғандарына һәм таныштарына… бай бүләктәр» алып ҡайтыу тураһында хәбәр итә. Артабан сиркәү кәрәк-яраҡтарына һәм ризаларға тиклем «бүләктәр» исемлеге бирелә. Әлеге радиограмма бөтә радиостанциялар тарафынан ҡабул ителә. Ул Баш командующий штабына билдәле булмауы мөмкин түгел. Әммә генерал Мамантовты вазифаһынан бушатып, судҡа биреү урынына ставка уны күрәләтә яҡлай…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдын ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд төп операциялары башҡарыу менән бәйләнеш етерлек фронтта, һөжүмгә әҙерләнә бурыс булып уңыш һәм казактар һөжүм ҡыҙыл япҡан;
# Рейд ваҡытында ген. Тыл менән фронттың уҡсылар дивизияһы һәм үҙенә йүнәлтелгән мамантов 5, стр бригадаһы бер өлөшө, 3 стр дивизия, атлы корпусы бирҙин ғәли иркәбай, 5 коммунар полктарын, пехота курс тамбов, урындағы күп һанлы отряд ойоштора һәм, бронемашиналар һәм летучка;
# Төп идара итеүсе итеп рейдтар мамантов көньяҡ фронтта боҙған, Бөркөт һәм уның штабы араһында өҙгөләнеп мәжбүр трудах позднего;
# Төптәнерәк емереп тимер юл селтәре;
# Һәм көньяҡ фронттан складтары базаһына юҡ, уны тәьмин итеүгә килтереүе ауыр һуғыр.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
m87smpuq0y47p3npsn8zl6v3rawjlho
1150442
1150441
2022-08-22T11:35:09Z
Тутыйғош
13835
/* Рейдты баһалау */
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 августы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре составындағы Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
[[File:Mamontov K.K. 1869-1920.jpg|мини|слева| Мамонтов (Мамантов) К. К.]]
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо вваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. {{Цитата аҙағы}}
Әммә Мамонтов, ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Генерал Мамантовтың исеме һәр кемгә билдәле була. Дон ғәскәри кругы уны тантаналай, гәзиттәр рейд хаҡында мөмкин тиклем тулыраҡ мәғлүмәт бирә.
Генерал Мамантовтың ғәмәлдәрен уңышһыҙ ғына түгел, енәйәтсел тип тә иҫәпләй инем. Дошмандың тылына үтеп инеп, ҡулында бик күп иҫ киткес һыбайлы көс булыуына ҡарамаҫтан, ул үҙ хәленән файҙаһын ҡулланмау түгел, ә һәр ваҡыт бәрелешеүҙәрҙән тайпылып, алыштарҙан ҡасыу яғын ҡараны.
Генерал Мамантовтың полктары тоҡомло мал көтөүе, мануфактура һәм бакалея йөктәре, ашхана һәм сиркәү көмөшө кеүек ғәйәт ҙур табыш йыйып ҡайта. Хәрби частарыбыҙҙың фронтына сыҡҡас, генерал Мамантов радионан «тыуған Дон»ға сәләм еткерә һәм «Тыныс Дон»ға, «туғандарына һәм таныштарына… бай бүләктәр» алып ҡайтыу тураһында хәбәр итә. Артабан сиркәү кәрәк-яраҡтарына һәм ризаларға тиклем «бүләктәр» исемлеге бирелә. Әлеге радиограмма бөтә радиостанциялар тарафынан ҡабул ителә. Ул Баш командующий штабына билдәле булмауы мөмкин түгел. Әммә генерал Мамантовты вазифаһынан бушатып, судҡа биреү урынына ставка уны күрәләтә яҡлай…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдын ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд производился в достаточной связи с основными операциями фронта, имевшими задачей сорвать готовящееся наступление красных и облегчить успех наступления казаков;
# За время рейда ген. Мамантов отвлек на себя с фронта и тыла 5 стрелковых дивизий, одну стр. бригаду, часть 3-й стр. дивизии, конный корпус Буденного, 5 полков коммунаров, Тамбовские пехотные курсы, многочисленные местные формирования и отряды, бронепоезда и летучки;
# Рейд Мамантова коренным образом нарушил управление Южным фронтом, заставил метаться его штаб между Козловом и Орлом;
# Основательно разрушил железнодорожную сеть;
# Уничтожил склады и базы Южного фронта, нанеся тяжкий удар всему его снабжению.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
rgvd4s8k1zlk6cz9pgtcmpncxnvfc5e
1150443
1150442
2022-08-22T11:42:35Z
Тутыйғош
13835
/* Рейд һөҙөмтәләре */
wikitext
text/x-wiki
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=22 август 2022}}
{{Хәрби конфликт|конфликт=Мамантовтың атлы рейды|часть=[[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы]]|изображение=|заголовок= Генерал Мамантов К.К. етәкселегендәге 4-се Дон корпусы рейды|дата=[[10 август]]—[[19 сентябрь]] [[1919 йыл]]|место=[[Тамбов губернаһы]], <br> [[Воронеж губераһы]], <br> [[Орел губернаһы]]|итог=Аҡтар еңеүе. Казактар, дошманға зыян килтергәндән һуң, кире ҡайтарыла|противник1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Рәсәй Көньяғының Ҡораллы көстәре]]|противник2={{Флагификация|РСФСР|1918}}|командир1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Мамантов Константин Константинович|К. К. Мамантов]]|командир2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[Лашевич Михаил Михайлович|М. М. Лашевич]]|силы1=[[Файл:Flag of Russia.svg|border|22px]] [[Дон армияһы]]:
6000 ҡылыс<br>
3000 штык<br>
12 орудие|силы2={{Флаг|РСФСР|1918}} [[РККА]]:
яҡынса 23000 кеше<br>
самолёттар<br>
бронепоездар|потери1=|потери2={{s|складтар һәм базалалр юҡ ителә,}} <br>
{{s|тулыһынса тиерлек тимер юлдары селтәре емерелә}}}}
'''Мамантовтың атлы рейды''' — 1919 йылдың 10 августы — 19 сентябрендә Рәсәйҙең Көньяҡ Көстәре составындағы Дон армияһының 4-се Дон корпусы рейды. Етәксеһе — генерал К. К. Мамантов<ref>{{Мәҡәлә|автор=Erik-C. Landis|заглавие=A Civil War Episode: General Mamontov in Tambov, August 1919|ссылка=http://carlbeckpapers.pitt.edu/ojs/index.php/cbp/article/view/118|язык=en|издание=The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies|год=2002|том=0|выпуск=1601|страницы=39|issn=2163-839X|doi=10.5195/cbp.2002.118}}</ref>.
== Фронт хәлдәре рейд алдынан ==
1919 йылдың авгусы уртаһында [[Рәсәйҙә Граждандар һуғышы|Граждандар һуғышы]] барышында Көньяҡ ҡыҙылдар фронты аҡ ғәскәрҙәрҙең төп төркөмөн тар-мар итеү, [[Дон|Дондың]] түбәнге ағымын баҫып алыу һәм дошмандың төп көстәренең Төньяҡ Кавказға китеүенә юл ҡуймау өсөн контрһөжүмгә күсергә маташа.
Контрһөжүм тураһында алдан белеп ҡалғас, Деникин командованиеһы генерал-лейтенант Мамантовтың 4-се Дон казак корпусын (6 мең ҡылыс, 3 мең штык, 12 орудие) ҡыҙыл ғәскәрҙәр тылы буйлап рейдҡа ебәреп, һөжүмде туҡтатыуҙы хәл итә.
== Рейдҡа әҙерлек ==
Башта (1919 йылдың [[23 февраль|23 февраленән]] алып [[4 август|4 августҡа]] тиклем) генерал Мамантовтың корпусында 3400 һыбайлы, 103 [[Пулемёт|пулемет]] һәм бер нисә бронеавтомобиль иҫәпләнә. 1919 йылдың 4 авгусында ашығыс тикшереү ваҡытында генерал Мамантов шәхсән үҙе дошман тылында бурысты үтәй алмаҫлыҡ казактарҙы айырып ала. 4-се Дон казак корпусын ҡабаттан тергеҙгәндән һуң корпуста 2500 һыбайлы, 103 пулемет һәм 3 бронеавтомобиль ҡала.
[[File:Mamontov K.K. 1869-1920.jpg|мини|слева| Мамонтов (Мамантов) К. К.]]
Уның хәрби һәләтлеген күтәреү маҡсатында корпус яңы частар менән көсәйтелә. . Шуға күрә Мамантов етәкселегендә рейдҡа ебәрелгән аҡгвардеецтар ғәскәрҙәренең дөйөм һаны 3000 штык, 6000 ҡылыс, 12 орудие, 3 бронеавтомобиль, 7 бронепозд тәшкил итә<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>.
== Рейд ==
1919 йылдың 10 авгусында Мамантовтың корпусы Добринская станицаһы районында Хопёр йылғаһы аша сыға һәм Көньяҡ фронтты 8-се һәм 9-сы армиялар тоташҡан урындан өҙә. Тиҙҙән Көньяҡ фронттың 40-сы дивизияһының төп көстәре ҡыйратыла, ә ҡалғандары ҡаса башлай.{{Внешнее изображение|topic=|subtopic=|image1=[https://bigenc.ru/media/2016/10/27/1235210759/Рейд%20конницы%20Мамонтова.jpg Карта рейда корпуса Мамантова]|image2=[https://pastvu.com/_p/a/z/1/5/z15ekl8lvkyi8efuw7.jpg Взорванный мост возле города Козлова]}}Фронтты йырып сыҡҡас, Мамантовтың корпусы Бөйөк Ватан һуғышы тылына инә. Рейд барышында Мамантов ғәскәрҙәре дошмандың гарнизондарын һәм частарын, хәрби тәьминәт пункттарын юҡ итә, ҡайһы бер осраҡта большевиктар мобилизациялаған һалдаттарҙы өйҙәренә ҡайтара<ref>Казаки конной группы генерала Мамонтова продвигались вдоль железнодорожного полотна [[Борисоглебск]] — [[Грязи]], захватили военный [[Воинский эшелон|эшелон]] с мобилизованными в [[РККА|Красную армию]] крестьянами и распустили их. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>. Генерал Мамантов [[Тамбов]] (18 август)<ref>Навстречу казакам были брошены три дивизии красных, снятые с Южного фронта. Потрепав их и частично уничтожив, генерал Мамонтов решил занять [[Тамбов]] и дать отдых своим казакам. На пути к Тамбову казаки наголову разбивают пехотную дивизию красных и кавбригаду, после чего ворваться в Тамбов уже не составляло труда. [[18 августа]] [[1919 год]]а казаки генерала Мамантова без единого выстрела взяли Тамбов. В городе находился 15-тысячный [[гарнизон]] красных, который тут же разбежался, а частью присоединился к казакам. С самого начала рейда казаки шли без потерь. Это можно объяснить быстротой их действий и высокой мобильностью. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, Козлов (23 август), Лебедянь (28 август), [[Елец]] (31 август), Касторное (6 сентябрь) һәм Грязи, шулай уҡ [[Воронеж]] (11 сентябрь) ҡалаларын яулай. Әсирҙәге ҡыҙылармеецтарҙан һәм урындағы крәҫтиәндәрҙән полковник Дьяконов етәкселегендәге Тула ирекле пехота дивизияһы ойошторола.
Уның менән көрәш өсөн ғыҙылдар командованиеһы М. М. Лашевич етәкселегендәге Эске фронтты(яҡынса 23 мең кеше, авиация, бронепоездар) ойоштора.
Мамантовтың корпусы генерал Деникиндың ҡәтғи талабы буйынса кире ҡайтарыла. Корпустың кире хәрәкәте ғәскәрҙәргә бай дошман фронты һәм ҙур хәрби табыш ылауы менән ҡыйынлаша. Воронеж һәм 12 сентябрҙә мамантовсылар Воронеждан ҡыуып сығарыла һәм 19 сентябрҙә Яңы оскол ҡалаһы тирәһендә Рәсәй Көньяғы ғәскәрҙәре менән ҡушыла.
== Рейд һөҙөмтәләре ==
Мамантов рейды ҙур уңыштарға өлгәшә, ҡыҙылдарҙың тылдарын емерә, һөжүм итеүсе частарҙың һуғышҡа һәләтлегенә етди зыян килтерә<ref>На двух железных дорогах была приостановлена связь с Южным фронтом, а на самом Южном фронте была нарушена связь между 8-й и 9-й армиями [[Большевики|большевиков]] да плюс к этому возникла ещё и [[паника]], охватившая все тылы Южного фронта. Никто толком не знал, сколько в их тылу оперирует казаков. Весь штаб Южного фронта в панике бежал из города [[Мичуринск|Козлова]], где он дислоцировался до этого, в [[Орёл (город)|Орёл]]. Сенников Б. Тамбовское восстание 1918—1921 гг. и раскрестьянивание России 1929—1933 гг. Серия «Библиотечка россиеведения». Выпуск 9. — М.: Посев, 2004. — 176 с. 22 илл. ISBN 5-85824-152-2</ref>, әммә төп маҡсатына — Ҡыҙыл Армияһының контрһөжүмгә әҙерләнеүен юҡҡа сығарыу — ирешә алмай<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bigenc.ru/military_science/text/2155997|title=МАМОНТОВА РЕЙД 1919 • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2020-10-08}}</ref>. Мәскәүгә табан аҡтарҙың хәрәкәте 1919 йылдың октябрь уртаһына тиклем дауам итә, ошо ваҡытта Орел ҡалаһы яулап алына. Һуңынан ҡыҙылдарҙың көньяҡ фронты үҙ контрһөжүмен башлай.
== Рейдты баһалау ==
Рейдҡа Үҙенең "Рус болаһы очерктары"нда баш командующий генерал А. И. Деникин рейдҡа кире баһа бирә:
{{Цитата башы}}
Будем справедливы: Мамонтов сделал большое дело, и недаром набег его вызвал целую большевистскую приказную литературу, отмеченную неприкрытым страхом и истерическими выпадами. Сам Бронштейн, находившийся тогда в районе набега и с необычайной поспешностью отбывший в Москву, писал по дороге: «Белогвардейская конница прорвалась в тыл нашим войскам и несет с собою расстройство, испуг и опустошение пределов Тамбовской губернии…» Взывал тоном растопчинских афиш: «На облаву, рабочие, крестьяне… Ату белых! Смерть живорезам!..» И в конце концов смилостивился над «казаками, обманутыми Мамонтовым», приглашая их сдаться: «Вы в стальном кольце. Вас ждет бесславная гибель. Но в последнюю минуту рабоче-крестьянское правительство готово протянуть вам руку примирения…»
Но Мамонтов мог сделать несравненно больше: использовав исключительно благоприятную обстановку нахождения в тылу большевиков конной массы и сохранив от развала свой корпус, искать не добычи, а разгрома живой силы противника, что, несомненно, вызвало бы новый крупный перелом в ходе операции. {{Цитата аҙағы}}
Әммә Мамонтов, ҡыҙылдар тылында уңайлы шарттарҙы файҙаланып һәм үҙенең корпусын тарҡатыуҙан һаҡлап, дошмандың тере көсөн тар-мар итә һәм, һис шикһеҙ, операция барышында яңы ҙур һынылыш тыуҙыра алыр ине.
</blockquote>Рейд осоронда Кавказ ирекле армия (ВСЮР) командующийы генерал-лейтенант [[Врангель Пётр Николаевич|Врангель]] Мамантов рейды тураһында ошолай яҙа<ref>[http://militera.lib.ru/memo/russian/vrangel1/index.html Врангель П. Н. Записки. Книга первая (ноябрь 1916 г. — март 1920 г.)]</ref>:
{{Цитата башы}}Генерал Мамантовтың исеме һәр кемгә билдәле була. Дон ғәскәри кругы уны тантаналай, гәзиттәр рейд хаҡында мөмкин тиклем тулыраҡ мәғлүмәт бирә.
Генерал Мамантовтың ғәмәлдәрен уңышһыҙ ғына түгел, енәйәтсел тип тә иҫәпләй инем. Дошмандың тылына үтеп инеп, ҡулында бик күп иҫ киткес һыбайлы көс булыуына ҡарамаҫтан, ул үҙ хәленән файҙаһын ҡулланмау түгел, ә һәр ваҡыт бәрелешеүҙәрҙән тайпылып, алыштарҙан ҡасыу яғын ҡараны.
Генерал Мамантовтың полктары тоҡомло мал көтөүе, мануфактура һәм бакалея йөктәре, ашхана һәм сиркәү көмөшө кеүек ғәйәт ҙур табыш йыйып ҡайта. Хәрби частарыбыҙҙың фронтына сыҡҡас, генерал Мамантов радионан «тыуған Дон»ға сәләм еткерә һәм «Тыныс Дон»ға, «туғандарына һәм таныштарына… бай бүләктәр» алып ҡайтыу тураһында хәбәр итә. Артабан сиркәү кәрәк-яраҡтарына һәм ризаларға тиклем «бүләктәр» исемлеге бирелә. Әлеге радиограмма бөтә радиостанциялар тарафынан ҡабул ителә. Ул Баш командующий штабына билдәле булмауы мөмкин түгел. Әммә генерал Мамантовты вазифаһынан бушатып, судҡа биреү урынына ставка уны күрәләтә яҡлай…{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>Ирекле армия командующийы итеп тәғәйенләнгәндән һуң, Врангель, иң элек, генерал Мамантовты вазифаһынан ситләтеүҙе талап итә. РККА-ның Көньяҡ фронты командующийы полковник [[Егоров Александр Ильич|А. И. Егоров]] Мамантов рейдын ошо рәүеше баһалай:
{{Цитата башы}}Своим движением на север, вместо района Лисок, Мамантов бесконечно расширил цели и задачи своих действий, в расчете, очевидно, на восстание крестьянства и городской буржуазии против советской власти. Это, конечно, авантюра, но Мамантов, имея более сильные средства для достижения менее обширных задач, был здесь в меньшей степени авантюристом, чем сам Деникин. К тому же, в отличие от Деникина, сам осуществлял свои идеи и — надо быть откровенным — имел с первых же дней рейда много ярких доказательств правильности своих расчетов. Мамантов не добился основного: крестьянство не восстало.{{Цитата аҙағы}}
</blockquote>А. Егоров 1931 йылда донъя күргән «Деникинды тар-мар итеү» монографияһында Мамантов рейды Аҡтар хәрәкәтенә түбәндәге файҙа килтерҙе, тип иҫәпләй:
# Рейд производился в достаточной связи с основными операциями фронта, имевшими задачей сорвать готовящееся наступление красных и облегчить успех наступления казаков;
# За время рейда ген. Мамантов отвлек на себя с фронта и тыла 5 стрелковых дивизий, одну стр. бригаду, часть 3-й стр. дивизии, конный корпус Буденного, 5 полков коммунаров, Тамбовские пехотные курсы, многочисленные местные формирования и отряды, бронепоезда и летучки;
# Рейд Мамантова коренным образом нарушил управление Южным фронтом, заставил метаться его штаб между Козловом и Орлом;
# Основательно разрушил железнодорожную сеть;
# Уничтожил склады и базы Южного фронта, нанеся тяжкий удар всему его снабжению.
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт ==
* «Трагедия Казачества» т. III и журнал «Родимый Край» № 24,28.
== Һылтанмалар ==
* {{cite web|url=https://echo.msk.ru/programs/cenapobedy/2533463-echo/|title=Мамантовский рейд 1919 года (беседа с к.и.н. Сергеем Дробязко)|author=|date=2019-11-10|work=|publisher=программа «Цена революции»|accessdate=2020-04-01}}
[[Категория:1919 йылғы низағтар]]
[[Категория:1919 йыл Рәсәйҙә]]
[[Категория:Аҡ хәрәкәт алыштары]]
[[Категория:РСФСР алыштары]]
[[Категория:Рәсәйҙә Граждандар һуғышы операциялары һәм алыштары]]
[[Категория:Алфавит буйынса алыштар]]
1euxh1umrt49hdthipg031wj34b74dx
Фекерләшеү:Кәлтәү ауыл Советы (Тәтешле районы)
1
184767
1150427
2022-08-22T08:59:49Z
Рөстәм Нурыев
43
/* Рәсми сығанаҡтарҙа теркәлеүе */ яңы бүлек
wikitext
text/x-wiki
== Рәсми сығанаҡтарҙа теркәлеүе ==
Рәсми сығанаҡтарҙа '''Кәлтәй''' тип теркәләгән. Адмнистратив территориаль берәмектәр буйынса железо-бетонный абруйлы сығаҡтар бар ([https://wikisource.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8B_(%E2%84%96_22-%D0%B7,_16_%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8C,_2008_%D0%B9%D1%8B%D0%BB.)#%D0%A2%D3%99%D1%82%D0%B5%D1%88%D0%BB%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0: 1) БР законы], [https://www.bashkortostan.ru/thesaurus/files/1.0122.17_ATU_Itog.pdf 2) Биләмә ҡоролошо. 305 бит] . Башҡортостан ауылдары һәм ауыл советтарның башҡортса яҙылышы уларҙа теркәлгән. Хаталы теркәлеүе лә ихтимал. Әммә, рәсми атаманы бөтөнләй юйып ташлау дөрөҫ түгел. Хаталы булһа ла ул атама төп исем, ә ауыл халҡы ҡулланғаны, улар дөрөҫ тип иҫәпләгәне өҫтәмә мәғлүмәт итеп биреү урынлы. [[Ҡатнашыусы:Рөстәм Нурыев|Рөстәм Нурыев]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Рөстәм Нурыев|әңгәмә]]) 08:59, 22 август 2022 (UTC)
7uqizhl6wxlzu1h93nfh2sfwiw4tuth