Tataramon na Bikol Sentral

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="bcl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>bclwiki</dbname>
    <base>https://bcl.wikipedia.org/wiki/Panginot_na_Pahina</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Medio</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Espesyal</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Olay</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Paragamit</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Olay kan paragamit</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Olay sa Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Ladawan</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Olay sa ladawan</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Olay sa MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Plantilya</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Olay sa plantilya</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Tabang</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Olay sa tabang</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Olay sa kategorya</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Tataramon na Bikol Sentral</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228</id>
    <revision>
      <id>233153</id>
      <parentid>232978</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:08:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17687" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabutan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin tercer distrito kan Camarines Sur (pwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabutan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasyon nin radyo asin telebisyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng sur kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng norte kaining isla na bakong sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaon ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Ta'ono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''udâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>dez3z8wskepq6j3llgwky4zpvf05ege</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233163</id>
      <parentid>233153</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:54:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bikol - Naga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17688" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabutan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasyon nin radyo asin telebisyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng sur kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng norte kaining isla na bakong sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaon ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Ta'ono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''udâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>lpefyb6n1xzdn7iyhrmhjsputyc84f5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233164</id>
      <parentid>233163</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:55:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17688" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasyon nin radyo asin telebisyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng sur kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng norte kaining isla na bakong sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaon ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Ta'ono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''udâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>1nt63gernuselt6lkoctihtyr9n5lno</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233165</id>
      <parentid>233164</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:56:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bikol - Legazpi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17691" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng sur kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng norte kaining isla na bakong sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaon ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Ta'ono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''udâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>6m8bnyw60apknp84z1zhq021h06pr0v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233166</id>
      <parentid>233165</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bikol - Virac */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17701" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaon ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Ta'ono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''udâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>5cotdmusjqafs93rd8qx9xmm02osy7t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233167</id>
      <parentid>233166</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T01:00:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17703" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Tàono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warang''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>exaqwpxhzx1d2xxyrilvz6103ajd740</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233168</id>
      <parentid>233167</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T01:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17706" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;&gt;[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&amp;rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]&lt;/ref&gt;
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}

::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''

An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]&lt;/ref&gt;, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.&lt;ref name=&quot;joshuaproject&quot;/&gt;

Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].&lt;ref&gt;McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.&lt;/ref&gt; Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]],  gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].

==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.

=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}&lt;/ref&gt; iyo, ini an minasunod.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Nasal stop|Nasal]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align=&quot;center&quot; |
|(ɲ)
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align=&quot;center&quot; |
| align=&quot;center&quot; |h
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align=&quot;center&quot; |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|w}}
|
|
| align=&quot;center&quot; |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan=&quot;2&quot; |Notes:
| colspan=&quot;6&quot; |
# '''ʃ''' -  An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan &quot;ch&quot; sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na &quot;j&quot; sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan &quot;ñ&quot; sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ'''  - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan &quot;ll&quot; sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa &quot;h&quot; sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : &quot;hiling&quot; (Bikol - Naga) nagigin &quot;iling&quot; (Bikol - Legazpi)
|}

==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:

===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o &quot;Bikol - Naga&quot; na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na &quot;standard Bikol&quot;. Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].

Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o &quot;Bikol - Legazpi&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;&gt;[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa&lt;/ref&gt; iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]]. 

Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi. 

Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].

===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o &quot;Bikol - Partido&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sangay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.

===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o &quot;Bikol - Daet&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].

[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.

===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o &quot;Bikol - Virac&quot;&lt;ref name=&quot;mintz&quot;/&gt; iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].

Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.

===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Naga
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Partido
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Daet
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Diyalektong Bikol - Virac
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi. 
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigapakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''`e naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''`e''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw ta dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw ta dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?

|'''Tàono/Ngatà raw''' ta '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indi naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''udâ ning''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}

Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan &quot;hadi&quot;, &quot;karma&quot;, &quot;daya&quot;, &quot;bahala&quot;, basa&quot;, &quot;bareta&quot;, &quot;gadya&quot;, &quot;halaga&quot;, &quot;salampati&quot;, &quot;kota&quot;, &quot;mutya&quot;, &quot;dusa&quot;, &quot;saksi&quot;, &quot;suka&quot;, &quot;tingga'.&quot;. Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.

==Balanghayan==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!&amp;nbsp;
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}

===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}

Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dai eksakto, dai totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

== Tamanggot (Rapsak) ==
An Tamanggot (Rapsak) o &quot;Angry Register&quot; na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak 
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod 
|-
| Bagas
| Lasgas, Lasugas 
|-
| Tubig
| Tamilig, Tulig 
|-
| Bungog
| Lusngog 
|-
| Uran
| Bagrat 
|-
| Bagyo
| Alimagyo 
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit 
|-
| Lalaki
| Lalaknit 
|-
| Bado, Gubing
| Lasdô, Lamasdô, Gubnit 
|-
| Harong (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag 
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok 
|-
| Ikos
| Kurasmag, Kasmag 
|-
| Ayam, Ido
| Dayô, Damayô (Naga);&lt;br /&gt;Gadyâ, Gamadyâ (Legazpi) 
|-
| Damulag (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Gadyâ, Gamadyâ (Naga) 
|-
| Humali
| Wumara 
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);&lt;br/&gt; Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi) 
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib 
|-
| Burat (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil 
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlo, Kamluon 
|-
| Hiling
| Butlâ 
|-
| Bitis
| Samingkil, Singkil 
|-
| Talinga
| Talingugngog 
|-
| Nguso (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak 
|-
| Kamot
| Kamulmog 
|-
| Mata
| Malsok 
|-
| Payo
| Alimantak, Alintak 
|-
| Hawak (Bikol - Naga),&lt;br/&gt;Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan 
|-
| Tulak
| Tindos, Lasdak, Lamasdak 
|-
| Sapatos
| Sapagtok 
|-
| Kalayo
| Kalasbot 
|-
| Kawali
| Kawalwag 
|-
| Sarwal
| Sarigwal 
|-
| Asin
| Tasik 
|}

==Mga Numero==

===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro.  Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.

;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò/Beynte
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Baynte i singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta i singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta i singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta i singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sisenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sisentá i singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitumpulò may limá / Setenta i singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta i singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) &lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)&lt;ref&gt;Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&amp;view=image&amp;size=200]&lt;/ref&gt; / Milyon

==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]

==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral‎]]''
* [[Iskriturang Basahan]]

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]</text>
      <sha1>pnf4oeqzr0qa81etx6s0xdb4jae8v7l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bikol Amihanan na Catanduanes</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230</id>
    <revision>
      <id>233157</id>
      <parentid>228280</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:28:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga kahaputan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3074" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=July 2018}}
{{hatnote|Klasipikasyon kan diyalektong Pandan kan [[Kinaray-a]]}}
{{Infobox language
|name=Pandan Bikol
|nativename=
|states= [[Filipinas]]
|region = [[Pandan, Catanduanes|Pandan]] and north-east [[Catanduanes]]
|speakers={{sigfig|77,500|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|iso3=cts
|glotto=nort2883
|glottorefname=Northern Catanduanes Bicolano
}}

[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Bikol Norteng Catanduanes sa pagtaraid na banwaan kan [[Pandan, Catanduanes]]]]
{{Incubator|code= cts}}
An '''Bikol Norteng Catanduanes''' o '''Pandan Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[Catanduanes]]. Pigtataram ini kan haros 77,500 na tao ([[2000]]) sa mga banwaan nin [[Pandan, Catanduanes|Pandan]], [[Caramoran, Catanduanes|Caramoran]], [[Viga, Catanduanes|Viga]], [[Panganiban, Catanduanes|Panganiban]], [[Bagamanoc, Catanduanes|Bagamanoc]], asin [[Gigmoto, Catanduanes|Gigmoto]].

==Pronouns==
Pinapahiling sa ibaba an mga Nomitatibong Demonstratibong pronouns kan Pandan Bikol.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Nomitatibong Demonstratibong pronouns 
|-
| 
! Colspan=&quot;2&quot;|Pandan Bikol 
! rowspan=&quot;2&quot;|Bikol Sentral 
! rowspan=&quot;2&quot;|Ingles
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pansaroan
!Ganap na Nominative &lt;br/&gt;Demonstrative pronouns
!Klitiko na Nominative &lt;br/&gt; Demonstrative pronouns
|-
|Hanto &lt;br/&gt; Hantoyan
| -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uni
|This
|-
|Hanyan
| -yan
|Uya
|That
|-
|Hanyon
| -yon
|Uto
|That (duman)
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pandakulan
| Haranto &lt;br/&gt; Harantoyan
|  -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uruni
| These
|-
| Haranyan
| -yan
| Uruya
| Those
|- 
| Haranyon
| -yon
| Uruto
| Those (duman)
|}

==Bokabularyo==
===Mga kahaputan===

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga kahaputan na W asin H
|-
! Pandan Bikol!! Bikol Sentral !! Ingles
|-
| Anohá/Ano|| Ano || What
|-
| Sînoha/Sîno || Siisay || Who
|-
| Saarin/Saano(ha) || Nuarin || When (ngunyan asin sa maabot na panahon)
|-
| Nin yo arin/Nin yo ano(ha)|| Kasuarin || When (nakaagi)
|-
| Ahin/Ahain/Hain/Asiin || Nasain/Hain || Where +  maging berbo
|-
| Siin/Karin || Sain || Where + maggibo nin mga berbo
|-
| Kîno || Kiisay || Whom/Whose
|-
| Arin || Arin || Which
|-
| Tâyon &lt;br/&gt; Akin &lt;br/&gt;Bakin &lt;br/&gt; Anoha ta&lt;br/&gt;Ano ta&lt;br/&gt;Ta|| Tâno (Naga) &lt;br/&gt; Tàdaw (pormal) &lt;br/&gt; Hadaw (Partido) &lt;br/&gt; Natà (Legazpi) &lt;br/&gt; Bakin (Daet) &lt;br/&gt;  || Why
|-
|Painano &lt;br/&gt; Páno || Pâno || How
|-
|Inano || (Mang)guràno || How much (degri nin kasidhian)
|-
|Apila &lt;br/&gt; Amila &lt;br/&gt; Mamila &lt;br/&gt; Tigpila &lt;br/&gt; Atigpila &lt;br/&gt; Bagaano || A pira &lt;br/&gt; Pig-/tigpira &lt;br/&gt; Gurâno|| How much
|-
|Pila ||Pira || How many
|}

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/cts Pandan Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{stub}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>gm6wtb1dkifw9g3wnyi7xxrr8kf90s6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233158</id>
      <parentid>233157</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:29:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga kahaputan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3072" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=July 2018}}
{{hatnote|Klasipikasyon kan diyalektong Pandan kan [[Kinaray-a]]}}
{{Infobox language
|name=Pandan Bikol
|nativename=
|states= [[Filipinas]]
|region = [[Pandan, Catanduanes|Pandan]] and north-east [[Catanduanes]]
|speakers={{sigfig|77,500|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|iso3=cts
|glotto=nort2883
|glottorefname=Northern Catanduanes Bicolano
}}

[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Bikol Norteng Catanduanes sa pagtaraid na banwaan kan [[Pandan, Catanduanes]]]]
{{Incubator|code= cts}}
An '''Bikol Norteng Catanduanes''' o '''Pandan Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[Catanduanes]]. Pigtataram ini kan haros 77,500 na tao ([[2000]]) sa mga banwaan nin [[Pandan, Catanduanes|Pandan]], [[Caramoran, Catanduanes|Caramoran]], [[Viga, Catanduanes|Viga]], [[Panganiban, Catanduanes|Panganiban]], [[Bagamanoc, Catanduanes|Bagamanoc]], asin [[Gigmoto, Catanduanes|Gigmoto]].

==Pronouns==
Pinapahiling sa ibaba an mga Nomitatibong Demonstratibong pronouns kan Pandan Bikol.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Nomitatibong Demonstratibong pronouns 
|-
| 
! Colspan=&quot;2&quot;|Pandan Bikol 
! rowspan=&quot;2&quot;|Bikol Sentral 
! rowspan=&quot;2&quot;|Ingles
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pansaroan
!Ganap na Nominative &lt;br/&gt;Demonstrative pronouns
!Klitiko na Nominative &lt;br/&gt; Demonstrative pronouns
|-
|Hanto &lt;br/&gt; Hantoyan
| -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uni
|This
|-
|Hanyan
| -yan
|Uya
|That
|-
|Hanyon
| -yon
|Uto
|That (duman)
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pandakulan
| Haranto &lt;br/&gt; Harantoyan
|  -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uruni
| These
|-
| Haranyan
| -yan
| Uruya
| Those
|- 
| Haranyon
| -yon
| Uruto
| Those (duman)
|}

==Bokabularyo==
===Mga kahaputan===

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga kahaputan na W asin H
|-
! Pandan Bikol!! Bikol Sentral !! Ingles
|-
| Ano(há)|| Ano || What
|-
| Sînoha/Sîno || Siisay || Who
|-
| Saarin/Saano(ha) || Nuarin || When (ngunyan asin sa maabot na panahon)
|-
| Nin yo arin/Nin yo ano(ha)|| Kasuarin || When (nakaagi)
|-
| Ahin/Ahain/Hain/Asiin || Nasain/Hain || Where +  maging berbo
|-
| Siin/Karin || Sain || Where + maggibo nin mga berbo
|-
| Kîno || Kiisay || Whom/Whose
|-
| Arin || Arin || Which
|-
| Tâyon &lt;br/&gt; Akin &lt;br/&gt;Bakin &lt;br/&gt; Anoha ta&lt;br/&gt;Ano ta&lt;br/&gt;Ta|| Tàdaw (pormal)&lt;br/&gt;Tâno (Naga)  &lt;br/&gt; Natà (Legazpi)  &lt;br/&gt; Hadaw (Partido) &lt;br/&gt; Bakin (Daet) &lt;br/&gt;  || Why
|-
|Painano &lt;br/&gt; Páno || Pâno || How
|-
|Inano || (Mang)guràno || How much (degri nin kasidhian)
|-
|Apila &lt;br/&gt; Amila &lt;br/&gt; Mamila &lt;br/&gt; Tigpila &lt;br/&gt; Atigpila &lt;br/&gt; Bagaano || A pira &lt;br/&gt; Pig-/tigpira &lt;br/&gt; Gurâno|| How much
|-
|Pila ||Pira || How many
|}

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/cts Pandan Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{stub}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>99qu2fzwyj9dfg9w2ufyc5aa9fdhk7j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233169</id>
      <parentid>233158</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:32:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga kahaputan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3085" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=July 2018}}
{{hatnote|Klasipikasyon kan diyalektong Pandan kan [[Kinaray-a]]}}
{{Infobox language
|name=Pandan Bikol
|nativename=
|states= [[Filipinas]]
|region = [[Pandan, Catanduanes|Pandan]] and north-east [[Catanduanes]]
|speakers={{sigfig|77,500|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|iso3=cts
|glotto=nort2883
|glottorefname=Northern Catanduanes Bicolano
}}

[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Bikol Norteng Catanduanes sa pagtaraid na banwaan kan [[Pandan, Catanduanes]]]]
{{Incubator|code= cts}}
An '''Bikol Norteng Catanduanes''' o '''Pandan Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[Catanduanes]]. Pigtataram ini kan haros 77,500 na tao ([[2000]]) sa mga banwaan nin [[Pandan, Catanduanes|Pandan]], [[Caramoran, Catanduanes|Caramoran]], [[Viga, Catanduanes|Viga]], [[Panganiban, Catanduanes|Panganiban]], [[Bagamanoc, Catanduanes|Bagamanoc]], asin [[Gigmoto, Catanduanes|Gigmoto]].

==Pronouns==
Pinapahiling sa ibaba an mga Nomitatibong Demonstratibong pronouns kan Pandan Bikol.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Nomitatibong Demonstratibong pronouns 
|-
| 
! Colspan=&quot;2&quot;|Pandan Bikol 
! rowspan=&quot;2&quot;|Bikol Sentral 
! rowspan=&quot;2&quot;|Ingles
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pansaroan
!Ganap na Nominative &lt;br/&gt;Demonstrative pronouns
!Klitiko na Nominative &lt;br/&gt; Demonstrative pronouns
|-
|Hanto &lt;br/&gt; Hantoyan
| -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uni
|This
|-
|Hanyan
| -yan
|Uya
|That
|-
|Hanyon
| -yon
|Uto
|That (duman)
|-
! rowspan=&quot;4&quot;|Pandakulan
| Haranto &lt;br/&gt; Harantoyan
|  -to&lt;br/&gt; -toyan
| Uruni
| These
|-
| Haranyan
| -yan
| Uruya
| Those
|- 
| Haranyon
| -yon
| Uruto
| Those (duman)
|}

==Bokabularyo==
===Mga kahaputan===

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga kahaputan na W asin H
|-
! Pandan Bikol!! Bikol Sentral !! Ingles
|-
| Ano(há)|| Ano || What
|-
| Sînoha/Sîno || Si isay || Who
|-
| Saarin/Saano(ha) || Nuarin || When (ngunyan asin sa maabot na panahon)
|-
| Nin yo arin/Nin yo ano(ha)|| Kasuarin || When (nakaagi)
|-
| Ahin/Ahain/Hain/Asiin || Nasain/Hain || Where +  maging berbo
|-
| Siin/Karin || Sàin || Where + maggibo nin mga berbo
|-
| Kîno || Ki isay, Kay isay || Whom/Whose
|-
| Arin || Arin || Which
|-
| Tâyon &lt;br/&gt; Akin &lt;br/&gt;Bakin &lt;br/&gt; Anoha ta&lt;br/&gt;Ano ta&lt;br/&gt;Ta|| Tàdaw (pormal)&lt;br/&gt;Tâno (Naga)  &lt;br/&gt; Natà (Legazpi)  &lt;br/&gt; Hadaw (Partido) &lt;br/&gt; Bakin (Daet) &lt;br/&gt;  || Why
|-
|Painano &lt;br/&gt; Páno || Pâno || How
|-
|Inano || (Mang)guràno || How much (degri nin kasidhian)
|-
|Apila &lt;br/&gt; Amila &lt;br/&gt; Mamila &lt;br/&gt; Tigpila &lt;br/&gt; Atigpila &lt;br/&gt; Bagaano || A pira &lt;br/&gt; Pig-/tigpira &lt;br/&gt; Gurâno|| How much
|-
|Pila ||Pira || How many
|}

==Mga toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/cts Pandan Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{stub}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>qwd3o76lgnynymride1efdkv4opdhu6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kadagaan na Bikol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>231</id>
    <revision>
      <id>233170</id>
      <parentid>211639</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1126" xml:space="preserve">An '''mga tataramon sa Kadagaan na Bikol''' ([[Ingles]]: ''Inland Bikol'') sarô sa tulong grupo o pamilya nin mga tataramon na minabilog kan [[Mga tataramon na Bikol|mga tataramon na Bikol]]. Kabali digdi an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] sagkod [[Miraya Bikol]]. 

*Kadagaan na Bikol (Kasuran)
**[[Tataramon na Bukid Iriga Agta]] (extinct)
**Mga [[tataramon na Albay Bikol]]
***[[Tataramon na Buhinon]]
***[[Tataramon na Libon Bikol]]
***[[Tataramon na Sulnopang Miraya]]
***[[Tataramon na Subangang Miraya]]
**[[Tataramon na Rinconada Bikol]]
***Diyakektong Tagataas / Sinabukid
****Baryateng Agta
****Baryanteng Iriga (estandarte)
***Diyakektong Tagadanaw / Sinaranəw
****Baryanteng Baao
****Baryanteng Bato
****Baryanteng Bula-Pili
****Baryanteng Nabua-Balatan

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/subgroups/inland Inland Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]
{{tataramon-tamboan}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>kpnh09si02i2gcxhuceija9slriit5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tataramon na Masbatenyo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>416</id>
    <revision>
      <id>233106</id>
      <parentid>233090</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T12:49:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4827" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Masbateño
|altname=Minasbate
|nativename=
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Mga probinsya kan Filipinas|Probinsya]] nin [[Masbate]] (haros bilog na porsyon kan [[Masbate (isla)|sentrong isla kan Masbate]], kaentiruhang [[Isla nin Ticao]] asin sa kabangaang sur kan isla nin [[Burias]])
|ethnicity=[[Mga Masbateño]]
|speakers=350,000
|speakers2= 250,000 [[Panduwamg tataramon|L2]] speakers &lt;br&gt; Kabilugan: 600,000+ mga parataram
|date=2002
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bisaya|Bisaya]]
|fam6=[[Mga tataramon na Sentral Bisaya|Sentral Bisaya]]
|iso3=msb
|glotto=masb1238
|glottorefname=Masbatenyo
|map=Masbatenyo language map.png
|mapcaption=Mga lugar kun sain pigtataram an Masbateño
|notice=IPA
}}

An '''Masbatenyo''' o '''Minasbate''' an mayor na tataramon sa isla kan [[Masbate (isla)|Masbate]]. Tulo an diyalekto kaini: Pwedeng apudon tá nin Masbatenyong Sulnopan na lakop sa palibot kan banwaan nin Basud, an Masbatenyong Habagatan nakasentro sa banwaan kan Cataingin sa habagatang-subangan kan isla asin Masbatenyong Amihanan na nakabase sa haros kabangâ kan amihanang parte kan isla asin sa palibot kan siyudad mismo kan Masbate. Tinatayà na nag-aabot 530,000 an naggagamit kan tataramon na ini sa kabiyuan.&lt;ref&gt;[https://dbpedia.org/page/Masbate%C3%B1o_language]dbpedia.org.Kinua 1-29-22.&lt;/ref&gt; 

Sa habagatan-sulnopan kan isla an mayor na tataramon [[Ilonggo]] na medyo nalahidan nin Bikol asin sa harayong parte kan habagatang-subangan kan isla an mayor na tataramon Sugbuanon.

Igwa pa man nin menor na mga diyalektong Minasbate sa isla kan Ticao na medyo nakakaiba sa pigtataram sa ibang lugar kan isla.

Sa Burias, parte pa kan probinsyang Masbate,  an kadaklan [[Tataramon na Cebuano|Sugbuanon]] an tinataram pwera sa San Pascual asin sentro kan Claveria na [[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol - Naga]] an ginagamit.

An ibang otoridad sa lenggwahe sinasakop an Masbatenyong tataramon sa terminong [[Bisacol|Bisakol]] na iyo an tataramon man sa Sentral Sorsogon asin sa Habagatan Sorsogon huli sa saindang pagka-aragidan.

==Mga halimbawa==
Pagkokompara kan Bikol - Naga/Bikol - Legazpi/Masbatenyo:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol - Naga
! Bikol - Legazpi
! Masbatenyo
|-
| dakul  
| dakul
| damo
|-
| dakula
| dakula
| dako
|-
| dikit
| diit
| dyutay
|-
| tukdô  
| turô
| tukdô
|-
| raot
| raot
| sira
|-
| harong
| balay
| balay
|-
| niyog
| niyog
| lubi
|-
| saldang
| aldaw
| adlaw
|-
| ulay
| huron
| istoryahan
|-
| lingaw
| lingaw
| limot
|-
| ugma
| ugma
| lipay
|-
| anggot
| dagit
| urit
|-
| giraray
| gilayon
| gihapon
|-
| amay
| atab
| atab
|-
| huri
| hudyan
| urhi
|-
| kakan
| kaon
| kaon
|-
| gutom
| punaw
| gutom
|-
| burat
| buyonɡ
| huboɡ
|-
| sakuya
| sakuya
| sa akon
|-
| samuya
| samuya
| sa amon
|-
| satuya
| satuya
| sa aton
|}

:Iba pang mga Halimbawa

::* An aluhipan, amo an nagmasid kun adlaw. (Masbatenyo)
::* An aluhipan/ulaypan, iyo an nagbantay kun aldaw. (Bikol Sentral)

::* Ini si Ramon, amo an mahigos sa tanan na lalaki sa baryo.(Masbatenyo)
::* Ini si Ramon, iyo an mahigos(maurop) sa gabos na lalaki sa baryo. (Bikol Sentral)

::* Dili na sya nagpapasaway. (Masbatenyo)
::* Dai na siya nagpapasaway. (Bikol Sentral)

::* Kaunon san miya an isda na prinito. (Masbatenyo)
::* Kakanon/Kaunon kan ikos an sirang prinitos/pigpritos.(Bikol Sentral)

Si [[Elmer P. Wolfenden]], sa saiyang adal, nagtaong opinyon na an [[Bisakol|Bisacol]] kan Sorsogon asin an Masbatenyo magka-agidan na maray alagad mas harani an Masbatenyo sa mga sistema gramatikal kan  bisayang Hiligaynon kisa kan sa lenggwaheng Bikol kan Habagatan Luzon o sa Sugbuanon kan probinsyang Cebu sa habagatan kan Pilipinas.

==Tanog asin pagsayod==
Igwang kag-anom na katanog: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r asin y dangan tolong tiyaw: i, a, asin u/o an tataramon na Masbatenyo. Mga alopono an mga patanog na '''u''' dangan '''o''', piggagamit pirmi an '''u'''.

==Mga numero==
Uni an mga numero kan masbatenyo puon saro (1) sagkod sampulo (10)

1 — isad/usad

2 — duwa/duha

3 — tulo

4 — upat

5 — lima

6 — unom

7 — pito

8 — walo

9 — siyam

10 — napulo

==Mga hihilngan==
* An Satuyang Tataramon - A Study of the Bikol Language), Jason William Lobel asin Fr. William Joseph S. Tria
* A Masbatenyo-English Dictionary, [[Elmer P. Wolfenden]]

==Toltolan==
{{reflist}}

==Mga panluwas na takod==
* [https://masbatenyo.webonary.org/browse/browse-vernacular/?letter=ng&amp;key=msb Diksyunaryo na Masbateño-Ingles]

{{poon}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
[[Kategorya:Mga tataramon kan Masbate]]</text>
      <sha1>0pcetrekr2s9nip22liho4sthm0z3rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nabua</title>
    <ns>0</ns>
    <id>768</id>
    <revision>
      <id>233175</id>
      <parentid>230282</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T11:13:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Derk29</username>
        <id>17433</id>
      </contributor>
      <comment>#WPWP #WPWPPH</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3907" xml:space="preserve">{{Infobox lokasyon}}
An '''Nabua''' sarong enot na klaseng banwaan sa [[Probinsya kan Filipinas|probinsya]] kan [[Camarines Sur]], [[Filipinas]]. An designadong zip code kaini iyo {{PH wikidata|postal_code}}. Susog sa sensus kan {{wikidata|qualifier|single|P1082|P585}}, igwa ining {{PH wikidata|population_total}} katawong nag-eerok digdi sa {{PH wikidata|household}} kaharongan. Igwa ining sukol na {{PH wikidata|area}} kilometro kwadrado. 

Iyo man ini an naapodang banwaan na ina kan mga banwaan nin Baao, Bato, Bula, Buhi, asin Balatan asin kan ciudad nin Iriga. Kan kaidtong yaon pa sa poder nin Español, an Nabua nababanga sa limang magkakasuhay na distrito: an Antacudos, Binoyoan, Caobnan, Lupa asin Sabang.

An kinangaranan hale sa tataramon na ''bowa'' sabot sa pisogan nin niyog o lobi.

==Mga barangay==
Nababanga an Nabua sa 42 [[barangay]].

{{columns-list|colwidth=12em|
* Angustia (Angustia Inapatan)
* Antipolo Old
* Antipolo Young
* Aro-aldao
* Bustrac
* Inapatan (Del Rosario Inapat
* Dolorosa (Dolorosa Inapatan)
* Duran (Jesus Duran)
* La Purisima (Agupit)
* Lourdes Old
* Lourdes Young
* La Opinion
* Paloyon Oriental
* Paloyon Proper (Sagrada Paloyon)
* Salvacion Que Gatos
* San Antonio (Poblacion)
* San Antonio Ogbon
* San Esteban (Poblacion)
* San Francisco (Poblacion)
* San Isidro (Poblacion)
* San Isidro Inapatan
* Malawag (San Jose Malawag)
* San Jose (San Jose Pangaraon
* San Juan (Poblacion)
* San Luis (Poblacion)
* San Miguel (Poblacion)
* San Nicolas (Poblacion)
* San Roque (Poblacion)
* San Roque Madawon
* San Roque Sagumay
* San Vicente Gorong-Gorong
* San Vicente Ogbon
* Santa Barbara (Maliban)
* Santa Cruz
* Santa Elena Baras
* Santa Lucia Baras
* Santiago Old
* Santiago Young
* Santo Domingo
* Tandaay
* Topas Proper
* Topas Sogod
}}

== Demograpiko ==
{{Populasyon}}
== Mga suanoy na Kinaugalian ==
An Nabua mamimidbidan man sa manga suanoy na kinaugalian.

==== An Pangarana ====
Ini an apod sa pagranga sa sarong babayi nin lalaking muya niyang magin kailusyon.

==== An Pa-aurora ====
Ini an apod sa obigacion nin sarong kagharong na magpamibi siya durar na ipapadolok niya an saindang manga patron sa mga harong.

==== Pista nin mga Kalag ====
Ini ginigiromdom tuyong enot asing ikaduwang aldaw nin Noviembre kun saen digdi pigsasalingoy an saindang manga namomotan sa buhay na naggadan na.

== Kataytayan nin mga ladawan ==
&lt;gallery&gt;
Ladawan:Jollibee Nabua.jpg|Jollibee Nabua
Ladawan:Bua-bua Landmark.JPG|Bua-bua Landmark
Ladawan:Nabua munisipyo.JPG|An munisipyo kan Nabua
Ladawan:Nabua Public Market.JPG|Merkado publiko sa gamping diversion
Ladawan:Cagang Hotel &amp; Resort.JPG|Macagang Business Center
Ladawan:Lcc nabua WTR.jpg|LCC Nabua WTR
Ladawan:Municipio ka Nabua.JPG|Municipio kan Nabua
Ladawan:Nabua Veterans Park.JPG|Nabua Veterans Park
Ladawan:Nabua Parochial School.JPG|Nabua Parochial School
Ladawan:Nabua Fire Station.JPG|Fire Station kan Nabua
Ladawan:Camarines Sur Polyticnic College.jpg|Camarines Sur Polyticnic College (CSPC)
Ladawan:Banco De Oro Nabua Branch.JPG|BDO Nabua branch
Ladawan:7eleven nabua.jpg|alt=|7eleven Nabua
&lt;/gallery&gt;

== Toltolan ==
{{reflist}}

== Mga panluwas na takod ==
* [https://www.philatlas.com/ PhilAtlas.com]
* [https://web.archive.org/web/20120413163013/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Philippine Standard Geographic Code]
* [https://web.archive.org/web/20161010201809/http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23 Local Governance Performance Management System]
*[http://elgu2.ncc.gov.ph/nabua/index.php?cat1=1 Municipality of Nabua]
*[http://www.nabuaforum.kulturavolunteers.org/ Nabua Forum] ''Non-profit Online Forum for Nabueno Communities Worldwide''
*[http://www.virtualgallery.townofnabua.org/Virtual Gallery - Town of Nabua]
*[http://www.townofnabua.net/ Town of Nabua Website]

{{saringsing}}
{{Navbox Camarines Sur}}

[[Kategorya:Mga banwaan kan Camarines Sur]]</text>
      <sha1>jubzppel0dktldinintm3e5g4n4lt0r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eukaristiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7341</id>
    <revision>
      <id>233103</id>
      <parentid>233086</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T12:46:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2048" xml:space="preserve">
[[File:Elevation of the Host.jpg|right|thumb|270px|An Banal na Hostya itinaas kan Pading Katoliko Romano]]
[[File:Última Cena - Juan de Juanes.jpg|right|thumb|270px|An Ultimong Pamanggihan]]
An '''Eukaristiya''', '''Banal na Komunyon''', o '''An Pamanggi nin Kagurangnan''' asin iba pang ngaran, iyo an sarong Kristiyanong Sakramento o ordinansa, heneralmente na pinagkokonsidera na iyo magigin sarong komemorasyon kan Huring Pamanggihan, an pinakahuring pagkakan na si Jesukristo an naghiras sa saiyang mga desipulos bago pa man an saiyang pagka-aresto asin panyayaring pagpako sa krus. An pagpapabanal kan tinapay asin sarong kopa na yaon sa laog kan rito pinagpabalik kan mga momento nin Huring Pamanggihan na kunsoarin na si Jesus an nagtao sa saiyang mga desipulos nin tinapay, na nagsasabi, “Iyo ini an sakuyang hawak”, asin arak, na nagsasabi, “Iyo ini an sakuyang dugo.”

Nagkaigwa nin nagkakaibang mga interpretasyon kan signipikansiya kan Eukaristiya, pero “nagkaigwa nin mas dakol na pag-uyon sa pag-iriba nin mga Kristiyano manunungod sa kahulugan kan Eukaristiya kesa sa pinagpapahiling gikan sa pagkukumpisal na mga debate na minaorog sa sakramental na presensiya, an mga epekto kan Eukaristiya, asin an manigong mga lugar na kun saen ini puwedeng selebraron.

An kasabihan na “an Eukaristiya” puwedeng minapanungod bako sana sa rito kundi iyo man sa tinapay asin arak (o, sa ibang mga Protestanteng denominasyon, dae pinagsasarang gatas nin ubas) na pinaggagamit sa rito, asin, sa arog kaining kamanunghan, an mga parataram puwedeng magtaram na “pinagreresibe an Eukaristiya”, siring man sa “pagselebrar kan Eukaristiya.”

{{stub}}

[[Kategorya: Kristiyanong terminolohiya]]
[[Kategorya:Luteranong Eukaristikong teolohiya]]
[[Kategorya:Luteranong mga sakramento asin rito]]
[[Kategorya:Bagong Tipan na mga katagang Griyego asin mga tataramon]]
[[Kategorya:Eukaristiya sa Simbahan Katoliko Romano]]
[[Kategorya:Ultimong Pamanggihan]]
[[Kategorya:Liturhiya sa Iglesia Ortodoksa]]
[[Kategorya:Pasurunod sa Misa]]</text>
      <sha1>7ekaj49c2m3nmw15zkegemnkcg2kfxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rinconada Bikol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11035</id>
    <revision>
      <id>233159</id>
      <parentid>228679</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:44:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bilang sarong suway na tataramon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15860" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Rinconada Bikol
|nativename=''Rinconada''
|pronunciation={{IPA|/riŋkonɑːdɑ biːkol/}}
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|234,000|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|dia1=Sinabukid
|dia2=Sinaranəw
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] (Alpabetong Rinconada Bicol);&lt;br&gt;[[Baybayin]] (Panhistorikal)
|nation=[[Panrehiyon na tataramon]] sa [[Filipinas]]
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]
|iso3=bto
|glotto=irig1242
|glottorefname=Iriga Bicolano
|notice=IPA
|map=File:Rinconada language map.png
|mapcaption=Heograpikong saklaw kan Rinconada segun sa [[Ethnologue]]
}}

[[Ladawan:Rinconada sticker.jpg|too|thumb|300px|Padukot sa tataramon na Rinconada Bikol]]
{{Incubator|code= bto}}
An '''Rinconada Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[probinsya kan Filipinas|probinsya]] nin [[Camarines Sur]], [[Filipinas]]. Igwa ini nin haros 234,000 na parataram kan [[2000]] asin iyo an lingua franca kan mga banwaan nin [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Bato, Camarines Sur|Bato]], [[Balatan, Camarines Sur|Balatan]], [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] asin [[Syudad nin Iriga]].&lt;ref&gt;[http://www.businessmirror.com.ph/index.php/en/news/regions/13401-deped-sponsors-crafting-of-rinconada-dictionary DepEd sponsors crafting of Rinconada dictionary] [http://www.businessmirror.com.ph Business Mirror]&lt;/ref&gt;

Tinataram man ini sa ibang barangay kan [[Minalabac, Camarines Sur|Minalabac]], [[Pili, Camarines Sur|Pili]] asin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] sagkod kan mga dayo sa [[Syudad nin Naga]]. Nakakaagid ini sa [[Libon Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

Ini an ikatulo sa pinakadakol na parataram sa [[mga tataramon na Bikol]] sunod sa [[Bikol Sentral]] asin [[Miraya Bikol]]. Kabali ini sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suhay na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal ni [[Jason Lobel]] kan 2009.

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon==
[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Rinconada Bikol sa pagtaraid na banwaan kan [[Syudad nin Iriga]]]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], iklinasipikar ninda sa apat an [[mga tataramon na Bikol]] asin yaon sa iramon kan grupong '''Interior Bikol''' iyo an tulong diyalekto. An inot kaini iyo an diyalekto na ginagamit sa [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] sa [[Camarines Sur]] asin [[Libon, Albay|Libon]], [[Albay]] na igwang pinakahababang imbentaryo nin tanog sosog sa pagsaligsig. An ikaduwang diyalekto na igwang pinakahababang imbentaryo asin nadagdagan nin pepet iyo an ginagamit sa [[Syudad nin Iriga|Iriga]] sa Camarines Sur asin [[Polangui, Albay|Polangui]], [[Syudad nin Ligao|Ligao]], [[Guinobatan, Albay|Guinobatan]], [[Camalig, Albay|Camalig]], [[Jovellar, Albay|Jovellar]] asin [[Daraga, Albay|Daraga]], [[Albay]]. Mantâ, an ikatulong diyalekto na ginagamit sa [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas, Albay|Oas]], [[Albay]] na liban sa pepet igwa nin nadagdag na tanog na /g/ (voiced velar fricative).&lt;ref&gt;[http://www.scribd.com/doc/6910007/Ang-Wikang-Rinconada-sa-Bikol Ang Wikang Rinconada sa Bikol] dai nin awtor gikan sa [http://www.scribd.com Scribd] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epsen kan [[1967]] na sarô sa anom na sakop nin diyalekto an '''diyalektong Rinconada''' kabilang an mga ginagamit sa Bula, Baao, Buhi, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur. Dai kabali sa pag-adal ni Epsen an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, isinuhay niya bilang mga tataramon an '''tataramon na Rinconada''' asin an '''tataramon na Buhi''' alagad dai nasambit kaini an sosogan kan pakabarangâ niya sa mga tataramon sa Bikol. 

Siring sa pagsaligsig ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. Dai man nasambitan an sakop kan Rinconada sa duwang pag-adal na ini. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi iyo an '''diyalektong Iriga''' sagkod mga nakapalibot digding banwaan nin Baao, Nabua sagkod Bato, asin an '''diyalektong Buhi'''. Ibinali an duwang diyalektong ini sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt; 

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), kabilang an '''diyalektong Rinconada''' na sakop an Baao, Bula, Iriga, Nabua, Balatan asin Bato. Ini kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol''' na yaon man an apat pang diyalektong Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)&lt;/ref&gt;

== Mga Diyalektos==
Nababanga an tataramon sa 2 diyalektos asin nababanga-pa sa anóm na barayti:

=== Sinabukid (diyalektong tagataas) ===
(Makusog na accent, patag na intonasyon lang, asing igwang {{IPA|/ə/}})
*Baryant nin Agta 
*Baryant nin Iriga (de facto standard)

=== Sinaranəw (diyalektong tagababa) ===
(Malumoy na accent na may manlain-lain na mga tipo nin intonasyon, asin mayong {{IPA|/ə/}}) 
*Baryant nin Nabua – Balatan
*Baryant nin Baao
*Baryant nin Bula – Pili
*Baryant nin Bato

=== Baryant nin Diyalektos ===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Baryant nin Iriga&lt;br /&gt;(Estandarte)&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Agta&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Nabua – Balatan&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bato &lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Baao&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bula – Pili&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Baybayon na Bikol
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Filipino/Tagalog
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Ingles
|-
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō gilid ku sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō '''iris''' ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka '''katbag''' adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow 'yā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow''' iyā sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku '''akos''' niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo '''jāday''' ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog '''kin''' nabaretāan niyā na inarādo '''dayday kin'''  igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa '''kin''' tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| Namamahaw siya duman sa gilid nin salog kan mabaretaan niyang inarado giraray kan aki niya si daga, dawa dai pa nin tubig itong uma ninda.
| Nag-aalmusal siya sa may tabi ng ilog nang mabalitaan niyang inararong muli ng kaniyang anak ang lupa, kahit na wala pang tubig ang kanilang bukirin.
| He was eating breakfast by the river when he heard the news about his child plowed the land again, even though the rice field has no water yet.
|}

== Mga Bilang ==

An mga bilang asin mga taramon o katagâ (sa natibong alpabeto) bilan minasunod:

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
| align=center | 0
| align=center | pōlô
|-
| align=center | 1
| align=center | əsad
| align=center | 11
| align=center | samsad
| align=center | 21
| align=center | darwamsad
| align=center | 31
| align=center | tolomsad
| align=center | 41
| align=center | pamsad
| align=center | 51
| align=center | limamsad
| align=center | 61
| align=center | nəmsad
| align=center | 71
| align=center | pitomsad
| align=center | 81
| align=center | walomsad
| align=center | 91
| align=center | yamsad
|-
| align=center | 2
| align=center | darwā
| align=center | 12
| align=center | samdarwā
| align=center | 22
| align=center | darwamdarwā
| align=center | 32
| align=center | tolomdarwā
| align=center | 42
| align=center | pamdarwā
| align=center | 52
| align=center | limamdarwā
| align=center | 62
| align=center | nəmdarwā
| align=center | 72
| align=center | pitomdarwā
| align=center | 82
| align=center | walomdarwā
| align=center | 92
| align=center | yamdarwā
|-
| align=center | 3
| align=center | tolō
| align=center | 13
| align=center | samtolō
| align=center | 23
| align=center | darwamtolō
| align=center | 33
| align=center | tolomtolō
| align=center | 43
| align=center | pamtolō
| align=center | 53
| align=center | limamtolō
| align=center | 63
| align=center | nəmtolō
| align=center | 73
| align=center | pitomtolō
| align=center | 83
| align=center | walomtolō
| align=center | 93
| align=center | yamtolō
|-
| align=center | 4
| align=center | əpat
| align=center | 14
| align=center | sampat
| align=center | 24
| align=center | darwampat
| align=center | 34
| align=center | tolompat
| align=center | 44
| align=center | pampat
| align=center | 54
| align=center | limampat
| align=center | 64
| align=center | nəmpat
| align=center | 74
| align=center | pitompat
| align=center | 84
| align=center | walompat
| align=center | 94
| align=center | yampat
|-
| align=center | 5
| align=center | limā
| align=center | 15
| align=center | samlimā
| align=center | 25
| align=center | darwamlimā
| align=center | 35
| align=center | tolomlimā
| align=center | 45
| align=center | pamlimā
| align=center | 55
| align=center | limamlimā
| align=center | 65
| align=center | nəmlimā
| align=center | 75
| align=center | pitomlimā
| align=center | 85
| align=center | walomlimā
| align=center | 95
| align=center | yamlimā
|-
| align=center | 6
| align=center | ənəm
| align=center | 16
| align=center | samnəm
| align=center | 26
| align=center | darwamnəm
| align=center | 36
| align=center | tolomnəm
| align=center | 46
| align=center | pamnəm
| align=center | 56
| align=center | limamnəm
| align=center | 66
| align=center | nəmnəm
| align=center | 76
| align=center | pitomnəm
| align=center | 86
| align=center | walomnəm
| align=center | 96
| align=center | yamnəm
|-
| align=center | 7
| align=center | pitō
| align=center | 17
| align=center | sampitō
| align=center | 27
| align=center | darwampitō
| align=center | 37
| align=center | tolompitō
| align=center | 47
| align=center | pampitō
| align=center | 57
| align=center | limampitō
| align=center | 67
| align=center | nəmpitō
| align=center | 77
| align=center | pitompitō
| align=center | 87
| align=center | walompitō
| align=center | 97
| align=center | yampitō
|-
| align=center | 8
| align=center | walō
| align=center | 18
| align=center | samwalō
| align=center | 28
| align=center | darwamwalō
| align=center | 38
| align=center | tolomwalō
| align=center | 48
| align=center | pamwalō
| align=center | 58
| align=center | limamwalō
| align=center | 68
| align=center | nəmwalō
| align=center | 78
| align=center | pitomwalō
| align=center | 88
| align=center | walomwalō
| align=center | 98
| align=center | yamwalō
|-
| align=center | 9
| align=center | siyam
| align=center | 19
| align=center | samsiyam
| align=center | 29
| align=center | darwamsiyam
| align=center | 39
| align=center | tolomsiyam
| align=center | 49
| align=center | pamsiyam
| align=center | 59
| align=center | limamsiyam
| align=center | 69
| align=center | nəmsiyam
| align=center | 79
| align=center | pitomsiyam
| align=center | 89
| align=center | walomsiyam
| align=center | 99
| align=center | yamsiyam
|-
| align=center | 10
| align=center | sampōlô
| align=center | 20
| align=center | darwampōlô
| align=center | 30
| align=center | tolompōlô
| align=center | 40
| align=center | pampōlô
| align=center | 50
| align=center | limampōlô
| align=center | 60
| align=center | nəmpōlô
| align=center | 70
| align=center | pitompōlô
| align=center | 80
| align=center | walompōlô
| align=center | 90
| align=center | yampōlô
| align=center | 100
| align=center | saŋgatos
|}

==Bilang sarong suway na tataramon==
Susog sa pag-adal ni [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;bto&quot; an '''Rinconada Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Iriga Bicolano asin Rinconada Bicolano. Ginagamit ini kan 234,000 na parataram kan [[2000]] sa Siyudad nin Iriga asin mga banwaan nin Bula, Baao, Nabua, Balatan asin Bato. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Publikasyon==
An diyalektong Irigueño an ipinapamugtak na pamantayan o estandarteng diyalekto kan tataramon huli sa gamit kan tataramon asin nakasurat na literatura. An iba pang diyalekto kaini iyo an taga-Nabua, taga-Baao asin taga-Bula.

An ''Rinconada: Bikol-Filipino-English Phrasebook: with Mini-dictionary'' (2001) ninda [[Jason Lobel]] asin Grace Bucad kan [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] iyo an solamenteng diksyonaryo sa tataramon ini. Hinihimò man kan DEPED an sarong diksyunaryo sa tataramon na Rinconada Bikol. Nagkapirang mga publikasyon an napalagda sa tataramon na ini siring kan mga panurat ninda [[Frank Peñones]], [[Jason Chancoco]], [[Rizaldy Manrique]], [[Jonher Cañeba]] asin [[Kristian Cordero]] kan [[Syudad nin Iriga]], [[Camarines Sur]]. Kan [[2004]], ipinublikar an ''Ragang Rinaranga: mga rawitdawit'' ni Frank Peñones, an inot na antolohiya nin mga rawitdawit sa tataramon na ini.  

Ibinungsod kan [[Hunyo 25]], [[2013]] kan Camarines Sur Polytechnic Colleges sa [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] an ''Center for Rinconada Studies'' o Sentro nin Pagsaligsig sa Rinconada.&lt;ref&gt;[http://www.cspc.edu.ph/index.php/news-and-updates/204-cspc30-kicks-off CSPC@30 Kicks Off] [http://www.cspc.edu.ph/ websityo kan CSPC] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/bto Rinconada Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

==Toltolan==
{{reflist}}

{{tataramon-rambong}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}

[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>5nfct59ampqic5jhjja63mg712sakrd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233160</id>
      <parentid>233159</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:45:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga Bilang */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15861" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Rinconada Bikol
|nativename=''Rinconada''
|pronunciation={{IPA|/riŋkonɑːdɑ biːkol/}}
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|234,000|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|dia1=Sinabukid
|dia2=Sinaranəw
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] (Alpabetong Rinconada Bicol);&lt;br&gt;[[Baybayin]] (Panhistorikal)
|nation=[[Panrehiyon na tataramon]] sa [[Filipinas]]
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]
|iso3=bto
|glotto=irig1242
|glottorefname=Iriga Bicolano
|notice=IPA
|map=File:Rinconada language map.png
|mapcaption=Heograpikong saklaw kan Rinconada segun sa [[Ethnologue]]
}}

[[Ladawan:Rinconada sticker.jpg|too|thumb|300px|Padukot sa tataramon na Rinconada Bikol]]
{{Incubator|code= bto}}
An '''Rinconada Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[probinsya kan Filipinas|probinsya]] nin [[Camarines Sur]], [[Filipinas]]. Igwa ini nin haros 234,000 na parataram kan [[2000]] asin iyo an lingua franca kan mga banwaan nin [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Bato, Camarines Sur|Bato]], [[Balatan, Camarines Sur|Balatan]], [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] asin [[Syudad nin Iriga]].&lt;ref&gt;[http://www.businessmirror.com.ph/index.php/en/news/regions/13401-deped-sponsors-crafting-of-rinconada-dictionary DepEd sponsors crafting of Rinconada dictionary] [http://www.businessmirror.com.ph Business Mirror]&lt;/ref&gt;

Tinataram man ini sa ibang barangay kan [[Minalabac, Camarines Sur|Minalabac]], [[Pili, Camarines Sur|Pili]] asin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] sagkod kan mga dayo sa [[Syudad nin Naga]]. Nakakaagid ini sa [[Libon Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

Ini an ikatulo sa pinakadakol na parataram sa [[mga tataramon na Bikol]] sunod sa [[Bikol Sentral]] asin [[Miraya Bikol]]. Kabali ini sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suhay na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal ni [[Jason Lobel]] kan 2009.

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon==
[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Rinconada Bikol sa pagtaraid na banwaan kan [[Syudad nin Iriga]]]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], iklinasipikar ninda sa apat an [[mga tataramon na Bikol]] asin yaon sa iramon kan grupong '''Interior Bikol''' iyo an tulong diyalekto. An inot kaini iyo an diyalekto na ginagamit sa [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] sa [[Camarines Sur]] asin [[Libon, Albay|Libon]], [[Albay]] na igwang pinakahababang imbentaryo nin tanog sosog sa pagsaligsig. An ikaduwang diyalekto na igwang pinakahababang imbentaryo asin nadagdagan nin pepet iyo an ginagamit sa [[Syudad nin Iriga|Iriga]] sa Camarines Sur asin [[Polangui, Albay|Polangui]], [[Syudad nin Ligao|Ligao]], [[Guinobatan, Albay|Guinobatan]], [[Camalig, Albay|Camalig]], [[Jovellar, Albay|Jovellar]] asin [[Daraga, Albay|Daraga]], [[Albay]]. Mantâ, an ikatulong diyalekto na ginagamit sa [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas, Albay|Oas]], [[Albay]] na liban sa pepet igwa nin nadagdag na tanog na /g/ (voiced velar fricative).&lt;ref&gt;[http://www.scribd.com/doc/6910007/Ang-Wikang-Rinconada-sa-Bikol Ang Wikang Rinconada sa Bikol] dai nin awtor gikan sa [http://www.scribd.com Scribd] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epsen kan [[1967]] na sarô sa anom na sakop nin diyalekto an '''diyalektong Rinconada''' kabilang an mga ginagamit sa Bula, Baao, Buhi, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur. Dai kabali sa pag-adal ni Epsen an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, isinuhay niya bilang mga tataramon an '''tataramon na Rinconada''' asin an '''tataramon na Buhi''' alagad dai nasambit kaini an sosogan kan pakabarangâ niya sa mga tataramon sa Bikol. 

Siring sa pagsaligsig ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. Dai man nasambitan an sakop kan Rinconada sa duwang pag-adal na ini. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi iyo an '''diyalektong Iriga''' sagkod mga nakapalibot digding banwaan nin Baao, Nabua sagkod Bato, asin an '''diyalektong Buhi'''. Ibinali an duwang diyalektong ini sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt; 

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), kabilang an '''diyalektong Rinconada''' na sakop an Baao, Bula, Iriga, Nabua, Balatan asin Bato. Ini kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol''' na yaon man an apat pang diyalektong Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)&lt;/ref&gt;

== Mga Diyalektos==
Nababanga an tataramon sa 2 diyalektos asin nababanga-pa sa anóm na barayti:

=== Sinabukid (diyalektong tagataas) ===
(Makusog na accent, patag na intonasyon lang, asing igwang {{IPA|/ə/}})
*Baryant nin Agta 
*Baryant nin Iriga (de facto standard)

=== Sinaranəw (diyalektong tagababa) ===
(Malumoy na accent na may manlain-lain na mga tipo nin intonasyon, asin mayong {{IPA|/ə/}}) 
*Baryant nin Nabua – Balatan
*Baryant nin Baao
*Baryant nin Bula – Pili
*Baryant nin Bato

=== Baryant nin Diyalektos ===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Baryant nin Iriga&lt;br /&gt;(Estandarte)&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Agta&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Nabua – Balatan&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bato &lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Baao&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bula – Pili&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Baybayon na Bikol
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Filipino/Tagalog
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Ingles
|-
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō gilid ku sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō '''iris''' ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka '''katbag''' adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow 'yā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow''' iyā sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku '''akos''' niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo '''jāday''' ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog '''kin''' nabaretāan niyā na inarādo '''dayday kin'''  igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa '''kin''' tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| Namamahaw siya duman sa gilid nin salog kan mabaretaan niyang inarado giraray kan aki niya si daga, dawa dai pa nin tubig itong uma ninda.
| Nag-aalmusal siya sa may tabi ng ilog nang mabalitaan niyang inararong muli ng kaniyang anak ang lupa, kahit na wala pang tubig ang kanilang bukirin.
| He was eating breakfast by the river when he heard the news about his child plowed the land again, even though the rice field has no water yet.
|}

==Mga Bilang==

An mga bilang asin mga tataramon o katagâ (sa natibong alpabeto) bilang minasunod:

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
| align=center | 0
| align=center | pōlô
|-
| align=center | 1
| align=center | əsad
| align=center | 11
| align=center | samsad
| align=center | 21
| align=center | darwamsad
| align=center | 31
| align=center | tolomsad
| align=center | 41
| align=center | pamsad
| align=center | 51
| align=center | limamsad
| align=center | 61
| align=center | nəmsad
| align=center | 71
| align=center | pitomsad
| align=center | 81
| align=center | walomsad
| align=center | 91
| align=center | yamsad
|-
| align=center | 2
| align=center | darwā
| align=center | 12
| align=center | samdarwā
| align=center | 22
| align=center | darwamdarwā
| align=center | 32
| align=center | tolomdarwā
| align=center | 42
| align=center | pamdarwā
| align=center | 52
| align=center | limamdarwā
| align=center | 62
| align=center | nəmdarwā
| align=center | 72
| align=center | pitomdarwā
| align=center | 82
| align=center | walomdarwā
| align=center | 92
| align=center | yamdarwā
|-
| align=center | 3
| align=center | tolō
| align=center | 13
| align=center | samtolō
| align=center | 23
| align=center | darwamtolō
| align=center | 33
| align=center | tolomtolō
| align=center | 43
| align=center | pamtolō
| align=center | 53
| align=center | limamtolō
| align=center | 63
| align=center | nəmtolō
| align=center | 73
| align=center | pitomtolō
| align=center | 83
| align=center | walomtolō
| align=center | 93
| align=center | yamtolō
|-
| align=center | 4
| align=center | əpat
| align=center | 14
| align=center | sampat
| align=center | 24
| align=center | darwampat
| align=center | 34
| align=center | tolompat
| align=center | 44
| align=center | pampat
| align=center | 54
| align=center | limampat
| align=center | 64
| align=center | nəmpat
| align=center | 74
| align=center | pitompat
| align=center | 84
| align=center | walompat
| align=center | 94
| align=center | yampat
|-
| align=center | 5
| align=center | limā
| align=center | 15
| align=center | samlimā
| align=center | 25
| align=center | darwamlimā
| align=center | 35
| align=center | tolomlimā
| align=center | 45
| align=center | pamlimā
| align=center | 55
| align=center | limamlimā
| align=center | 65
| align=center | nəmlimā
| align=center | 75
| align=center | pitomlimā
| align=center | 85
| align=center | walomlimā
| align=center | 95
| align=center | yamlimā
|-
| align=center | 6
| align=center | ənəm
| align=center | 16
| align=center | samnəm
| align=center | 26
| align=center | darwamnəm
| align=center | 36
| align=center | tolomnəm
| align=center | 46
| align=center | pamnəm
| align=center | 56
| align=center | limamnəm
| align=center | 66
| align=center | nəmnəm
| align=center | 76
| align=center | pitomnəm
| align=center | 86
| align=center | walomnəm
| align=center | 96
| align=center | yamnəm
|-
| align=center | 7
| align=center | pitō
| align=center | 17
| align=center | sampitō
| align=center | 27
| align=center | darwampitō
| align=center | 37
| align=center | tolompitō
| align=center | 47
| align=center | pampitō
| align=center | 57
| align=center | limampitō
| align=center | 67
| align=center | nəmpitō
| align=center | 77
| align=center | pitompitō
| align=center | 87
| align=center | walompitō
| align=center | 97
| align=center | yampitō
|-
| align=center | 8
| align=center | walō
| align=center | 18
| align=center | samwalō
| align=center | 28
| align=center | darwamwalō
| align=center | 38
| align=center | tolomwalō
| align=center | 48
| align=center | pamwalō
| align=center | 58
| align=center | limamwalō
| align=center | 68
| align=center | nəmwalō
| align=center | 78
| align=center | pitomwalō
| align=center | 88
| align=center | walomwalō
| align=center | 98
| align=center | yamwalō
|-
| align=center | 9
| align=center | siyam
| align=center | 19
| align=center | samsiyam
| align=center | 29
| align=center | darwamsiyam
| align=center | 39
| align=center | tolomsiyam
| align=center | 49
| align=center | pamsiyam
| align=center | 59
| align=center | limamsiyam
| align=center | 69
| align=center | nəmsiyam
| align=center | 79
| align=center | pitomsiyam
| align=center | 89
| align=center | walomsiyam
| align=center | 99
| align=center | yamsiyam
|-
| align=center | 10
| align=center | sampōlô
| align=center | 20
| align=center | darwampōlô
| align=center | 30
| align=center | tolompōlô
| align=center | 40
| align=center | pampōlô
| align=center | 50
| align=center | limampōlô
| align=center | 60
| align=center | nəmpōlô
| align=center | 70
| align=center | pitompōlô
| align=center | 80
| align=center | walompōlô
| align=center | 90
| align=center | yampōlô
| align=center | 100
| align=center | saŋgatos
|}

==Bilang sarong suway na tataramon==
Susog sa pag-adal ni [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;bto&quot; an '''Rinconada Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Iriga Bicolano asin Rinconada Bicolano. Ginagamit ini kan 234,000 na parataram kan [[2000]] sa Siyudad nin Iriga asin mga banwaan nin Bula, Baao, Nabua, Balatan asin Bato. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Publikasyon==
An diyalektong Irigueño an ipinapamugtak na pamantayan o estandarteng diyalekto kan tataramon huli sa gamit kan tataramon asin nakasurat na literatura. An iba pang diyalekto kaini iyo an taga-Nabua, taga-Baao asin taga-Bula.

An ''Rinconada: Bikol-Filipino-English Phrasebook: with Mini-dictionary'' (2001) ninda [[Jason Lobel]] asin Grace Bucad kan [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] iyo an solamenteng diksyonaryo sa tataramon ini. Hinihimò man kan DEPED an sarong diksyunaryo sa tataramon na Rinconada Bikol. Nagkapirang mga publikasyon an napalagda sa tataramon na ini siring kan mga panurat ninda [[Frank Peñones]], [[Jason Chancoco]], [[Rizaldy Manrique]], [[Jonher Cañeba]] asin [[Kristian Cordero]] kan [[Syudad nin Iriga]], [[Camarines Sur]]. Kan [[2004]], ipinublikar an ''Ragang Rinaranga: mga rawitdawit'' ni Frank Peñones, an inot na antolohiya nin mga rawitdawit sa tataramon na ini.  

Ibinungsod kan [[Hunyo 25]], [[2013]] kan Camarines Sur Polytechnic Colleges sa [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] an ''Center for Rinconada Studies'' o Sentro nin Pagsaligsig sa Rinconada.&lt;ref&gt;[http://www.cspc.edu.ph/index.php/news-and-updates/204-cspc30-kicks-off CSPC@30 Kicks Off] [http://www.cspc.edu.ph/ websityo kan CSPC] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/bto Rinconada Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

==Toltolan==
{{reflist}}

{{tataramon-rambong}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}

[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>gwyo7ojrczurpex44yu9eely4rc9204</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233161</id>
      <parentid>233160</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga Diyalektos */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15855" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Rinconada Bikol
|nativename=''Rinconada''
|pronunciation={{IPA|/riŋkonɑːdɑ biːkol/}}
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|234,000|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|dia1=Sinabukid
|dia2=Sinaranəw
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] (Alpabetong Rinconada Bicol);&lt;br&gt;[[Baybayin]] (Panhistorikal)
|nation=[[Panrehiyon na tataramon]] sa [[Filipinas]]
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]
|iso3=bto
|glotto=irig1242
|glottorefname=Iriga Bicolano
|notice=IPA
|map=File:Rinconada language map.png
|mapcaption=Heograpikong saklaw kan Rinconada segun sa [[Ethnologue]]
}}

[[Ladawan:Rinconada sticker.jpg|too|thumb|300px|Padukot sa tataramon na Rinconada Bikol]]
{{Incubator|code= bto}}
An '''Rinconada Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[probinsya kan Filipinas|probinsya]] nin [[Camarines Sur]], [[Filipinas]]. Igwa ini nin haros 234,000 na parataram kan [[2000]] asin iyo an lingua franca kan mga banwaan nin [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Bato, Camarines Sur|Bato]], [[Balatan, Camarines Sur|Balatan]], [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] asin [[Syudad nin Iriga]].&lt;ref&gt;[http://www.businessmirror.com.ph/index.php/en/news/regions/13401-deped-sponsors-crafting-of-rinconada-dictionary DepEd sponsors crafting of Rinconada dictionary] [http://www.businessmirror.com.ph Business Mirror]&lt;/ref&gt;

Tinataram man ini sa ibang barangay kan [[Minalabac, Camarines Sur|Minalabac]], [[Pili, Camarines Sur|Pili]] asin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] sagkod kan mga dayo sa [[Syudad nin Naga]]. Nakakaagid ini sa [[Libon Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

Ini an ikatulo sa pinakadakol na parataram sa [[mga tataramon na Bikol]] sunod sa [[Bikol Sentral]] asin [[Miraya Bikol]]. Kabali ini sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suhay na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal ni [[Jason Lobel]] kan 2009.

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon==
[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Rinconada Bikol sa pagtaraid na banwaan kan [[Syudad nin Iriga]]]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], iklinasipikar ninda sa apat an [[mga tataramon na Bikol]] asin yaon sa iramon kan grupong '''Interior Bikol''' iyo an tulong diyalekto. An inot kaini iyo an diyalekto na ginagamit sa [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] sa [[Camarines Sur]] asin [[Libon, Albay|Libon]], [[Albay]] na igwang pinakahababang imbentaryo nin tanog sosog sa pagsaligsig. An ikaduwang diyalekto na igwang pinakahababang imbentaryo asin nadagdagan nin pepet iyo an ginagamit sa [[Syudad nin Iriga|Iriga]] sa Camarines Sur asin [[Polangui, Albay|Polangui]], [[Syudad nin Ligao|Ligao]], [[Guinobatan, Albay|Guinobatan]], [[Camalig, Albay|Camalig]], [[Jovellar, Albay|Jovellar]] asin [[Daraga, Albay|Daraga]], [[Albay]]. Mantâ, an ikatulong diyalekto na ginagamit sa [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas, Albay|Oas]], [[Albay]] na liban sa pepet igwa nin nadagdag na tanog na /g/ (voiced velar fricative).&lt;ref&gt;[http://www.scribd.com/doc/6910007/Ang-Wikang-Rinconada-sa-Bikol Ang Wikang Rinconada sa Bikol] dai nin awtor gikan sa [http://www.scribd.com Scribd] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epsen kan [[1967]] na sarô sa anom na sakop nin diyalekto an '''diyalektong Rinconada''' kabilang an mga ginagamit sa Bula, Baao, Buhi, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur. Dai kabali sa pag-adal ni Epsen an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, isinuhay niya bilang mga tataramon an '''tataramon na Rinconada''' asin an '''tataramon na Buhi''' alagad dai nasambit kaini an sosogan kan pakabarangâ niya sa mga tataramon sa Bikol. 

Siring sa pagsaligsig ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. Dai man nasambitan an sakop kan Rinconada sa duwang pag-adal na ini. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi iyo an '''diyalektong Iriga''' sagkod mga nakapalibot digding banwaan nin Baao, Nabua sagkod Bato, asin an '''diyalektong Buhi'''. Ibinali an duwang diyalektong ini sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt; 

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), kabilang an '''diyalektong Rinconada''' na sakop an Baao, Bula, Iriga, Nabua, Balatan asin Bato. Ini kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol''' na yaon man an apat pang diyalektong Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)&lt;/ref&gt;

== Mga Diyalektos==
Nababanga an tataramon sa 2 diyalektos asin nababanga-pa sa anóm na barayti:

===Sinabukid (diyalektong tagataas)===
(Makusog na accent, patag na intonasiyon lang, asin igwang {{IPA|/ə/}})
*Baryant nin Agta 
*Baryant nin Iriga (de facto standard)

===Sinaranəw (diyalektong tagababa)===
(Malumoy na accent na may manlain-lain na mga tipo nin intonasyon, asin mayong {{IPA|/ə/}}) 
*Baryant nin Nabua – Balatan
*Baryant nin Baao
*Baryant nin Bula – Pili
*Baryant nin Bato

===Baryant nin Diyalektos===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Baryant nin Iriga&lt;br /&gt;(Estandarte)&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Agta&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Nabua – Balatan&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bato &lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Baao&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bula – Pili&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Baybayon na Bikol
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Filipino/Tagalog
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Ingles
|-
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō gilid ku sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō '''iris''' ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka '''katbag''' adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow 'yā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow''' iyā sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku '''akos''' niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo '''jāday''' ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog '''kin''' nabaretāan niyā na inarādo '''dayday kin'''  igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa '''kin''' tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| Namamahaw siya duman sa gilid nin salog kan mabaretaan niyang inarado giraray kan aki niya si daga, dawa dai pa nin tubig itong uma ninda.
| Nag-aalmusal siya sa may tabi ng ilog nang mabalitaan niyang inararong muli ng kaniyang anak ang lupa, kahit na wala pang tubig ang kanilang bukirin.
| He was eating breakfast by the river when he heard the news about his child plowed the land again, even though the rice field has no water yet.
|}

==Mga Bilang==

An mga bilang asin mga tataramon o katagâ (sa natibong alpabeto) bilang minasunod:

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
| align=center | 0
| align=center | pōlô
|-
| align=center | 1
| align=center | əsad
| align=center | 11
| align=center | samsad
| align=center | 21
| align=center | darwamsad
| align=center | 31
| align=center | tolomsad
| align=center | 41
| align=center | pamsad
| align=center | 51
| align=center | limamsad
| align=center | 61
| align=center | nəmsad
| align=center | 71
| align=center | pitomsad
| align=center | 81
| align=center | walomsad
| align=center | 91
| align=center | yamsad
|-
| align=center | 2
| align=center | darwā
| align=center | 12
| align=center | samdarwā
| align=center | 22
| align=center | darwamdarwā
| align=center | 32
| align=center | tolomdarwā
| align=center | 42
| align=center | pamdarwā
| align=center | 52
| align=center | limamdarwā
| align=center | 62
| align=center | nəmdarwā
| align=center | 72
| align=center | pitomdarwā
| align=center | 82
| align=center | walomdarwā
| align=center | 92
| align=center | yamdarwā
|-
| align=center | 3
| align=center | tolō
| align=center | 13
| align=center | samtolō
| align=center | 23
| align=center | darwamtolō
| align=center | 33
| align=center | tolomtolō
| align=center | 43
| align=center | pamtolō
| align=center | 53
| align=center | limamtolō
| align=center | 63
| align=center | nəmtolō
| align=center | 73
| align=center | pitomtolō
| align=center | 83
| align=center | walomtolō
| align=center | 93
| align=center | yamtolō
|-
| align=center | 4
| align=center | əpat
| align=center | 14
| align=center | sampat
| align=center | 24
| align=center | darwampat
| align=center | 34
| align=center | tolompat
| align=center | 44
| align=center | pampat
| align=center | 54
| align=center | limampat
| align=center | 64
| align=center | nəmpat
| align=center | 74
| align=center | pitompat
| align=center | 84
| align=center | walompat
| align=center | 94
| align=center | yampat
|-
| align=center | 5
| align=center | limā
| align=center | 15
| align=center | samlimā
| align=center | 25
| align=center | darwamlimā
| align=center | 35
| align=center | tolomlimā
| align=center | 45
| align=center | pamlimā
| align=center | 55
| align=center | limamlimā
| align=center | 65
| align=center | nəmlimā
| align=center | 75
| align=center | pitomlimā
| align=center | 85
| align=center | walomlimā
| align=center | 95
| align=center | yamlimā
|-
| align=center | 6
| align=center | ənəm
| align=center | 16
| align=center | samnəm
| align=center | 26
| align=center | darwamnəm
| align=center | 36
| align=center | tolomnəm
| align=center | 46
| align=center | pamnəm
| align=center | 56
| align=center | limamnəm
| align=center | 66
| align=center | nəmnəm
| align=center | 76
| align=center | pitomnəm
| align=center | 86
| align=center | walomnəm
| align=center | 96
| align=center | yamnəm
|-
| align=center | 7
| align=center | pitō
| align=center | 17
| align=center | sampitō
| align=center | 27
| align=center | darwampitō
| align=center | 37
| align=center | tolompitō
| align=center | 47
| align=center | pampitō
| align=center | 57
| align=center | limampitō
| align=center | 67
| align=center | nəmpitō
| align=center | 77
| align=center | pitompitō
| align=center | 87
| align=center | walompitō
| align=center | 97
| align=center | yampitō
|-
| align=center | 8
| align=center | walō
| align=center | 18
| align=center | samwalō
| align=center | 28
| align=center | darwamwalō
| align=center | 38
| align=center | tolomwalō
| align=center | 48
| align=center | pamwalō
| align=center | 58
| align=center | limamwalō
| align=center | 68
| align=center | nəmwalō
| align=center | 78
| align=center | pitomwalō
| align=center | 88
| align=center | walomwalō
| align=center | 98
| align=center | yamwalō
|-
| align=center | 9
| align=center | siyam
| align=center | 19
| align=center | samsiyam
| align=center | 29
| align=center | darwamsiyam
| align=center | 39
| align=center | tolomsiyam
| align=center | 49
| align=center | pamsiyam
| align=center | 59
| align=center | limamsiyam
| align=center | 69
| align=center | nəmsiyam
| align=center | 79
| align=center | pitomsiyam
| align=center | 89
| align=center | walomsiyam
| align=center | 99
| align=center | yamsiyam
|-
| align=center | 10
| align=center | sampōlô
| align=center | 20
| align=center | darwampōlô
| align=center | 30
| align=center | tolompōlô
| align=center | 40
| align=center | pampōlô
| align=center | 50
| align=center | limampōlô
| align=center | 60
| align=center | nəmpōlô
| align=center | 70
| align=center | pitompōlô
| align=center | 80
| align=center | walompōlô
| align=center | 90
| align=center | yampōlô
| align=center | 100
| align=center | saŋgatos
|}

==Bilang sarong suway na tataramon==
Susog sa pag-adal ni [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;bto&quot; an '''Rinconada Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Iriga Bicolano asin Rinconada Bicolano. Ginagamit ini kan 234,000 na parataram kan [[2000]] sa Siyudad nin Iriga asin mga banwaan nin Bula, Baao, Nabua, Balatan asin Bato. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Publikasyon==
An diyalektong Irigueño an ipinapamugtak na pamantayan o estandarteng diyalekto kan tataramon huli sa gamit kan tataramon asin nakasurat na literatura. An iba pang diyalekto kaini iyo an taga-Nabua, taga-Baao asin taga-Bula.

An ''Rinconada: Bikol-Filipino-English Phrasebook: with Mini-dictionary'' (2001) ninda [[Jason Lobel]] asin Grace Bucad kan [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] iyo an solamenteng diksyonaryo sa tataramon ini. Hinihimò man kan DEPED an sarong diksyunaryo sa tataramon na Rinconada Bikol. Nagkapirang mga publikasyon an napalagda sa tataramon na ini siring kan mga panurat ninda [[Frank Peñones]], [[Jason Chancoco]], [[Rizaldy Manrique]], [[Jonher Cañeba]] asin [[Kristian Cordero]] kan [[Syudad nin Iriga]], [[Camarines Sur]]. Kan [[2004]], ipinublikar an ''Ragang Rinaranga: mga rawitdawit'' ni Frank Peñones, an inot na antolohiya nin mga rawitdawit sa tataramon na ini.  

Ibinungsod kan [[Hunyo 25]], [[2013]] kan Camarines Sur Polytechnic Colleges sa [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] an ''Center for Rinconada Studies'' o Sentro nin Pagsaligsig sa Rinconada.&lt;ref&gt;[http://www.cspc.edu.ph/index.php/news-and-updates/204-cspc30-kicks-off CSPC@30 Kicks Off] [http://www.cspc.edu.ph/ websityo kan CSPC] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/bto Rinconada Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

==Toltolan==
{{reflist}}

{{tataramon-rambong}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}

[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>goixyqrd8ejl8dimppjeuax9hnrpms1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233162</id>
      <parentid>233161</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T00:49:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga pagsaligsig asin klasipikasyon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15857" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Rinconada Bikol
|nativename=''Rinconada''
|pronunciation={{IPA|/riŋkonɑːdɑ biːkol/}}
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|234,000|2}}
|date=2000 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|dia1=Sinabukid
|dia2=Sinaranəw
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] (Alpabetong Rinconada Bicol);&lt;br&gt;[[Baybayin]] (Panhistorikal)
|nation=[[Panrehiyon na tataramon]] sa [[Filipinas]]
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]
|iso3=bto
|glotto=irig1242
|glottorefname=Iriga Bicolano
|notice=IPA
|map=File:Rinconada language map.png
|mapcaption=Heograpikong saklaw kan Rinconada segun sa [[Ethnologue]]
}}

[[Ladawan:Rinconada sticker.jpg|too|thumb|300px|Padukot sa tataramon na Rinconada Bikol]]
{{Incubator|code= bto}}
An '''Rinconada Bikol''' sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa [[probinsya kan Filipinas|probinsya]] nin [[Camarines Sur]], [[Filipinas]]. Igwa ini nin haros 234,000 na parataram kan [[2000]] asin iyo an lingua franca kan mga banwaan nin [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Bato, Camarines Sur|Bato]], [[Balatan, Camarines Sur|Balatan]], [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] asin [[Syudad nin Iriga]].&lt;ref&gt;[http://www.businessmirror.com.ph/index.php/en/news/regions/13401-deped-sponsors-crafting-of-rinconada-dictionary DepEd sponsors crafting of Rinconada dictionary] [http://www.businessmirror.com.ph Business Mirror]&lt;/ref&gt;

Tinataram man ini sa ibang barangay kan [[Minalabac, Camarines Sur|Minalabac]], [[Pili, Camarines Sur|Pili]] asin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] sagkod kan mga dayo sa [[Syudad nin Naga]]. Nakakaagid ini sa [[Libon Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].

Ini an ikatulo sa pinakadakol na parataram sa [[mga tataramon na Bikol]] sunod sa [[Bikol Sentral]] asin [[Miraya Bikol]]. Kabali ini sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suhay na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal ni [[Jason Lobel]] kan 2009.

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon==
[[File:Bikol_languages.jpg|300px|thumb|Sakop kan tataramon na Rinconada Bikol sa pagtaraid na banwaan kan [[Syudad nin Iriga]]]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], iklinasipikar ninda sa apat an [[mga tataramon na Bikol]] asin yaon sa irarom kan grupong '''Interior Bikol''' iyo an tulong diyalekto. An inot kaini iyo an diyalekto na ginagamit sa [[Bula, Camarines Sur|Bula]], [[Baao, Camarines Sur|Baao]], [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]] sa [[Camarines Sur]] asin [[Libon, Albay|Libon]], [[Albay]] na igwang pinakahababang imbentaryo nin tanog susog sa pagsaligsig. An ikaduwang diyalekto na igwang pinakahababang imbentaryo asin nadagdagan nin pepet iyo an ginagamit sa [[Syudad nin Iriga|Iriga]] sa Camarines Sur asin [[Polangui, Albay|Polangui]], [[Syudad nin Ligao|Ligao]], [[Guinobatan, Albay|Guinobatan]], [[Camalig, Albay|Camalig]], [[Jovellar, Albay|Jovellar]] asin [[Daraga, Albay|Daraga]], [[Albay]]. Mantâ, an ikatulong diyalekto na ginagamit sa [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas, Albay|Oas]], [[Albay]] na liban sa pepet igwa nin nadagdag na tanog na /g/ (voiced velar fricative).&lt;ref&gt;[http://www.scribd.com/doc/6910007/Ang-Wikang-Rinconada-sa-Bikol Ang Wikang Rinconada sa Bikol] dai nin awtor gikan sa [http://www.scribd.com Scribd] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epsen kan [[1967]] na sarô sa anom na sakop nin diyalekto an '''diyalektong Rinconada''' kabilang an mga ginagamit sa Bula, Baao, Buhi, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur. Dai kabali sa pag-adal ni Epsen an Balatan asin mayong sinambit na susogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, isinuhay niya bilang mga tataramon an '''tataramon na Rinconada''' asin an '''tataramon na Buhi''' alagad dai nasambit kaini an susogan kan pakabarangâ niya sa mga tataramon sa Bikol. 

Siring sa pagsaligsig ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadikit an datos na ginamit asin susog sana sa obserbasiyon an pag-adal. Dai man nasambitan an sakop kan Rinconada sa duwang pag-adal na ini. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi iyo an '''diyalektong Iriga''' sagkod mga nakapalibot digding banwaan nin Baao, Nabua sagkod Bato, asin an '''diyalektong Buhi'''. Ibinali an duwang diyalektong ini sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt; 

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), kabilang an '''diyalektong Rinconada''' na sakop an Baao, Bula, Iriga, Nabua, Balatan asin Bato. Ini kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol''' na yaon man an apat pang diyalektong Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)&lt;/ref&gt;

== Mga Diyalektos==
Nababanga an tataramon sa 2 diyalektos asin nababanga-pa sa anóm na barayti:

===Sinabukid (diyalektong tagataas)===
(Makusog na accent, patag na intonasiyon lang, asin igwang {{IPA|/ə/}})
*Baryant nin Agta 
*Baryant nin Iriga (de facto standard)

===Sinaranəw (diyalektong tagababa)===
(Malumoy na accent na may manlain-lain na mga tipo nin intonasyon, asin mayong {{IPA|/ə/}}) 
*Baryant nin Nabua – Balatan
*Baryant nin Baao
*Baryant nin Bula – Pili
*Baryant nin Bato

===Baryant nin Diyalektos===

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;background:#efefff;&quot; | Baryant nin Iriga&lt;br /&gt;(Estandarte)&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Agta&lt;br /&gt;Diyalektong tagataas
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Nabua – Balatan&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bato &lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Baao&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Baryant nin Bula – Pili&lt;br /&gt;Diyalektong tagababa
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Baybayon na Bikol
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Filipino/Tagalog
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Palis sa Ingles
|-
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō gilid ku sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| Namāma{{IPA|ɣ}}əw iyā sadtō '''iris''' ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ ədâ pa ka '''katbag''' adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow 'yā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow''' iyā sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo naŋgad ku '''akos''' niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā nirā.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog ku nabaretāan niyā na inarādo '''jāday''' ku igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa ka tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| '''Namāma{{IPA|ɣ}}ow siyā''' sadtō gilid ka sālog '''kin''' nabaretāan niyā na inarādo '''dayday kin'''  igin niyā su ragâ, dāwâ '''udâ''' pa '''kin''' tubig adtoŋ umā '''nindā'''.
| Namamahaw siya duman sa gilid nin salog kan mabaretaan niyang inarado giraray kan aki niya si daga, dawa dai pa nin tubig itong uma ninda.
| Nag-aalmusal siya sa may tabi ng ilog nang mabalitaan niyang inararong muli ng kaniyang anak ang lupa, kahit na wala pang tubig ang kanilang bukirin.
| He was eating breakfast by the river when he heard the news about his child plowed the land again, even though the rice field has no water yet.
|}

==Mga Bilang==

An mga bilang asin mga tataramon o katagâ (sa natibong alpabeto) bilang minasunod:

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
| align=center | 0
| align=center | pōlô
|-
| align=center | 1
| align=center | əsad
| align=center | 11
| align=center | samsad
| align=center | 21
| align=center | darwamsad
| align=center | 31
| align=center | tolomsad
| align=center | 41
| align=center | pamsad
| align=center | 51
| align=center | limamsad
| align=center | 61
| align=center | nəmsad
| align=center | 71
| align=center | pitomsad
| align=center | 81
| align=center | walomsad
| align=center | 91
| align=center | yamsad
|-
| align=center | 2
| align=center | darwā
| align=center | 12
| align=center | samdarwā
| align=center | 22
| align=center | darwamdarwā
| align=center | 32
| align=center | tolomdarwā
| align=center | 42
| align=center | pamdarwā
| align=center | 52
| align=center | limamdarwā
| align=center | 62
| align=center | nəmdarwā
| align=center | 72
| align=center | pitomdarwā
| align=center | 82
| align=center | walomdarwā
| align=center | 92
| align=center | yamdarwā
|-
| align=center | 3
| align=center | tolō
| align=center | 13
| align=center | samtolō
| align=center | 23
| align=center | darwamtolō
| align=center | 33
| align=center | tolomtolō
| align=center | 43
| align=center | pamtolō
| align=center | 53
| align=center | limamtolō
| align=center | 63
| align=center | nəmtolō
| align=center | 73
| align=center | pitomtolō
| align=center | 83
| align=center | walomtolō
| align=center | 93
| align=center | yamtolō
|-
| align=center | 4
| align=center | əpat
| align=center | 14
| align=center | sampat
| align=center | 24
| align=center | darwampat
| align=center | 34
| align=center | tolompat
| align=center | 44
| align=center | pampat
| align=center | 54
| align=center | limampat
| align=center | 64
| align=center | nəmpat
| align=center | 74
| align=center | pitompat
| align=center | 84
| align=center | walompat
| align=center | 94
| align=center | yampat
|-
| align=center | 5
| align=center | limā
| align=center | 15
| align=center | samlimā
| align=center | 25
| align=center | darwamlimā
| align=center | 35
| align=center | tolomlimā
| align=center | 45
| align=center | pamlimā
| align=center | 55
| align=center | limamlimā
| align=center | 65
| align=center | nəmlimā
| align=center | 75
| align=center | pitomlimā
| align=center | 85
| align=center | walomlimā
| align=center | 95
| align=center | yamlimā
|-
| align=center | 6
| align=center | ənəm
| align=center | 16
| align=center | samnəm
| align=center | 26
| align=center | darwamnəm
| align=center | 36
| align=center | tolomnəm
| align=center | 46
| align=center | pamnəm
| align=center | 56
| align=center | limamnəm
| align=center | 66
| align=center | nəmnəm
| align=center | 76
| align=center | pitomnəm
| align=center | 86
| align=center | walomnəm
| align=center | 96
| align=center | yamnəm
|-
| align=center | 7
| align=center | pitō
| align=center | 17
| align=center | sampitō
| align=center | 27
| align=center | darwampitō
| align=center | 37
| align=center | tolompitō
| align=center | 47
| align=center | pampitō
| align=center | 57
| align=center | limampitō
| align=center | 67
| align=center | nəmpitō
| align=center | 77
| align=center | pitompitō
| align=center | 87
| align=center | walompitō
| align=center | 97
| align=center | yampitō
|-
| align=center | 8
| align=center | walō
| align=center | 18
| align=center | samwalō
| align=center | 28
| align=center | darwamwalō
| align=center | 38
| align=center | tolomwalō
| align=center | 48
| align=center | pamwalō
| align=center | 58
| align=center | limamwalō
| align=center | 68
| align=center | nəmwalō
| align=center | 78
| align=center | pitomwalō
| align=center | 88
| align=center | walomwalō
| align=center | 98
| align=center | yamwalō
|-
| align=center | 9
| align=center | siyam
| align=center | 19
| align=center | samsiyam
| align=center | 29
| align=center | darwamsiyam
| align=center | 39
| align=center | tolomsiyam
| align=center | 49
| align=center | pamsiyam
| align=center | 59
| align=center | limamsiyam
| align=center | 69
| align=center | nəmsiyam
| align=center | 79
| align=center | pitomsiyam
| align=center | 89
| align=center | walomsiyam
| align=center | 99
| align=center | yamsiyam
|-
| align=center | 10
| align=center | sampōlô
| align=center | 20
| align=center | darwampōlô
| align=center | 30
| align=center | tolompōlô
| align=center | 40
| align=center | pampōlô
| align=center | 50
| align=center | limampōlô
| align=center | 60
| align=center | nəmpōlô
| align=center | 70
| align=center | pitompōlô
| align=center | 80
| align=center | walompōlô
| align=center | 90
| align=center | yampōlô
| align=center | 100
| align=center | saŋgatos
|}

==Bilang sarong suway na tataramon==
Susog sa pag-adal ni [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;bto&quot; an '''Rinconada Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Iriga Bicolano asin Rinconada Bicolano. Ginagamit ini kan 234,000 na parataram kan [[2000]] sa Siyudad nin Iriga asin mga banwaan nin Bula, Baao, Nabua, Balatan asin Bato. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Buhi Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Publikasyon==
An diyalektong Irigueño an ipinapamugtak na pamantayan o estandarteng diyalekto kan tataramon huli sa gamit kan tataramon asin nakasurat na literatura. An iba pang diyalekto kaini iyo an taga-Nabua, taga-Baao asin taga-Bula.

An ''Rinconada: Bikol-Filipino-English Phrasebook: with Mini-dictionary'' (2001) ninda [[Jason Lobel]] asin Grace Bucad kan [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] iyo an solamenteng diksyonaryo sa tataramon ini. Hinihimò man kan DEPED an sarong diksyunaryo sa tataramon na Rinconada Bikol. Nagkapirang mga publikasyon an napalagda sa tataramon na ini siring kan mga panurat ninda [[Frank Peñones]], [[Jason Chancoco]], [[Rizaldy Manrique]], [[Jonher Cañeba]] asin [[Kristian Cordero]] kan [[Syudad nin Iriga]], [[Camarines Sur]]. Kan [[2004]], ipinublikar an ''Ragang Rinaranga: mga rawitdawit'' ni Frank Peñones, an inot na antolohiya nin mga rawitdawit sa tataramon na ini.  

Ibinungsod kan [[Hunyo 25]], [[2013]] kan Camarines Sur Polytechnic Colleges sa [[Nabua, Camarines Sur|Nabua]], [[Camarines Sur]] an ''Center for Rinconada Studies'' o Sentro nin Pagsaligsig sa Rinconada.&lt;ref&gt;[http://www.cspc.edu.ph/index.php/news-and-updates/204-cspc30-kicks-off CSPC@30 Kicks Off] [http://www.cspc.edu.ph/ websityo kan CSPC] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://www.ethnologue.com/language/bto Rinconada Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue]

==Toltolan==
{{reflist}}

{{tataramon-rambong}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}

[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>f8vqacwip5j3ygd0elgramh3ejwlmmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bikol Buhi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11036</id>
    <revision>
      <id>233127</id>
      <parentid>233095</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:17:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bokabularyo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9820" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinen''' o '''Boie’nen'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinen''' o '''Boie’nen''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suhay an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Sosog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasangling apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Biko''l, ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bàgo kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, sosog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈminm || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>btqindhz1gbdiy2g53a5d8wah6z0c8e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233129</id>
      <parentid>233127</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bokabularyo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9819" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinen''' o '''Boie’nen'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinen''' o '''Boie’nen''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suhay an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Sosog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasangling apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Biko''l, ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bàgo kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, sosog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>mlbal237zdgtf1yaz5wrarbqih8idsx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233171</id>
      <parentid>233129</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9821" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinën''' o '''Boie’nën'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinen''' o '''Boie’nen''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suhay an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Sosog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasangling apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Biko''l, ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bàgo kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, sosog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>6ez1mojk0avgbmvjrf0fm1hhyw7z4ii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233172</id>
      <parentid>233171</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:34:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9825" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinën''' o '''Boië’nën'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinën''' o '''Boië’nën''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suhay an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Sosog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasangling apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Biko''l, ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bàgo kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, sosog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>ajeqznr306080uuazl26wwzt681hnv5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233173</id>
      <parentid>233172</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:36:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bilang sarong suway na tataramon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9825" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinën''' o '''Boië’nën'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinën''' o '''Boië’nën''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na sosogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suhay an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadiit an datos na ginamit asin sosog sana sa obserbasyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Susog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Bikol'', ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bago kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, susog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>mzzydfq2h92vvj5k9fvjekq2c2x65hs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233174</id>
      <parentid>233173</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T05:40:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9827" xml:space="preserve">{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname          = '''Boinën''' o '''Boië’nën'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);&lt;br&gt;''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]&lt;br&gt;(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}

[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong &quot;Nakabuhi,&quot; an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]

An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinën''' o '''Boië’nën''')&lt;ref&gt;''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12&lt;/ref&gt;(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.

Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].

==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.&lt;ref&gt;''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
&lt;/ref&gt;

Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na susogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suway an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadikit an datos na ginamit asin susog sana sa obserbasiyon an pag-adal. 

Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.&lt;ref&gt;Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)&lt;/ref&gt;

Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel &amp; Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
&lt;/ref&gt;

==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Susog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na &quot;ubl&quot; an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].


Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].&lt;ref&gt;Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
&lt;/ref&gt; Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Bikol'', ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.&lt;ref&gt;Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)&lt;/ref&gt; Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.&lt;ref&gt;Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
&lt;/ref&gt;

Bago kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong &lt;em&gt;Boinen, Tao ag Sasabyen &lt;/em&gt;ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, susog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.&lt;ref&gt;Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)&lt;/ref&gt;

===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.

==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].

==Bokabularyo==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || ako
|-
| ʔiˈka || ika
|-
| ʔiˈja || siya
|-
| kiˈta || kita
|-
| siˈra || sinda
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;&lt;br/&gt; cf. [ʔaˈdi] ) || ini
|-
| ʔamwaˈʔa ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; &lt;br/&gt; cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || digdi; igdi
|-
| ʔadˈto (harayoon gikan sa parehas na parataram asin pinapadarahan) || duman
|-
| siʔiˈsaj || siisay
|-
| ʔoˈno || ano
|-
| saʔˈri || sàin
|-
| kinaoˈno || nuarin
|-
| paoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabos
|-
| mariˈɡən^  || dakol
|-
| naˌŋaɡˌkapiˈra || pira
|-
| ʔaɡˈbaj || (ka)dikit; (ka)diit
|-
| ʔiˈba || iba
|-
| ʔәˈsad^^|| saro
|-
| doˈwa || duwa
|-
| toˈlo || tolo
|-
| ʔәˈpat || apat
|-
| liˈma || lima
|-
| dakəˈɣəʔ || dakula
|-
| ʔalaˈbaʔ || halaba
|-
| maʔiˈwas || mahiwas
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabat
|-
| saˈdaj || sadit
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok)  || manipis
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}

* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]

==Toltolan==
&lt;small&gt;{{reflist|2}}&lt;/small&gt;

==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]

{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]</text>
      <sha1>k7mop1ixy9u77csettx6ht7t7d0cu95</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Balanghayan sa Bikol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11264</id>
    <revision>
      <id>233154</id>
      <parentid>208028</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pagkakaiba kan NIN asin KAN */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4027" xml:space="preserve">An '''balanghayan sa Bikol''' nakakaagid sa &quot;Balarila&quot; nin Filipino/Tagalog na lengguwahe na minapanunungod sa pormada o estruktura nin pagtaram o pagsurat sa lengguwaheng Bikol. Iyo ini an magigin patugmadan kan estandarteng Bikol na puwedeng gamiton sa laog nin eskuwelahan.

==Pagkakaiba kan NIN asin KAN==
Nin huli tà an Bikol igwang dakol na diyalektos, siring na sana kan [[Rinconada Bikol]], [[Pandan Bikol]] asin iba pa. Alagad sa pahináng ini, minagamit an estandarteng Bikol.

Mahihiling an pagkakaiba kan ''Nin'' asin ''Kan'' sa ibabâ:

(Bikol, Tagalog, Ingles)

*Paggamit kan ''nin''

#Simbahan ''nin'' Binondo
:Simbahan ''ng'' Binondo
:Binondo Church

*Paggamit kan ''kan''
#Simbahan ''kan'' Binondo
:Simbahan ''ng'' Binondo (haros parehas sa &quot;nin&quot; alagad ibabâ an buot sabihon)
:Church ''of'' Binondo or Binondo's Church

Minsan piggagamit an ''Kan'' sa pagtukoy kan panahon o kun isasalin sa tagalog pwedeng magin ''noong'' ( alternatibo sa ''kadto'' o ''kaito'').

Halimbawá: (bcl-tl-en)
#
: Iminundag si Filipinayzd ''kan'' 1985.
: Isinilang si Filipinayzd ''noong'' 1985.
: Filipinayzd was ''born'' on 1985.

#
:Puminutok an Bulkan ''kan'' kasagsagan ''kan'' Bagyong Ondoy.
:Suminabog ang Bulkan ''noong'' kasagsagan ''ng'' Bagyong Ondoy.
:The Volcano ''was'' erupted during Typhoon Ondoy.

Mahihiling nindo sa panduwang halimbawá, maski na duwáng ''kan'' an nasa pangungulay. Sa inot na ''kan'' minatukoy sa panahon mantang an panduwang ''kan'' minatukoy sa mga obheto.

==Pagkakaiba kan ASIN, SAGKOD, DANGAN asin BAGA==

==Estruktura nin pangungulay kan tataramon na Bikol==
An tataramon na Bikol, minasunod an Berba-Subheto-Oheto o sa ingles V-S-O word order na haros pararehas sa [[mga tataramon kan Filipinas]].

Halimbawá:
V-S-O word order

:{{Fontcolor|red|Nagkakan}} {{Fontcolor|blue|ako}} nin {{Fontcolor|Green|tinapay}}.

Nota:
*{{Fontcolor|red|red}} - minauyon sa Berba
*{{Fontcolor|blue|blue}} - minauyon sa Subheto
*{{Fontcolor|green|green}} - minauyon sa Obheto

===Mga partikulo===
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tyansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* daa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa sarong pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garo – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gáyo – &quot;eksakto&quot;
* daing gáyo – &quot;dae eksakto, dae totoo&quot;
* gayód / nanggayod – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giráray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutá-na / kutâ – &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lang / lámang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mú-na / ngó-na – (Tagalog: muna) &quot;enot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;utro, Ingles: again&quot;
* nanggad / mananggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultulan)
* nyako – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* ngani – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dae piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngaya – pagkamagalang sa paghiling ng impormasyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* po – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabí&quot; sa pirang diyalekto Kan Bikol
* túlos / túlos-túlos – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

{{Stub}}</text>
      <sha1>s8k1dcnzu7y6kurfiwor73f28awlq3p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233155</id>
      <parentid>233154</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:20:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <comment>/* Estruktura nin pangungulay kan tataramon na Bikol */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3999" xml:space="preserve">An '''balanghayan sa Bikol''' nakakaagid sa &quot;Balarila&quot; nin Filipino/Tagalog na lengguwahe na minapanunungod sa pormada o estruktura nin pagtaram o pagsurat sa lengguwaheng Bikol. Iyo ini an magigin patugmadan kan estandarteng Bikol na puwedeng gamiton sa laog nin eskuwelahan.

==Pagkakaiba kan NIN asin KAN==
Nin huli tà an Bikol igwang dakol na diyalektos, siring na sana kan [[Rinconada Bikol]], [[Pandan Bikol]] asin iba pa. Alagad sa pahináng ini, minagamit an estandarteng Bikol.

Mahihiling an pagkakaiba kan ''Nin'' asin ''Kan'' sa ibabâ:

(Bikol, Tagalog, Ingles)

*Paggamit kan ''nin''

#Simbahan ''nin'' Binondo
:Simbahan ''ng'' Binondo
:Binondo Church

*Paggamit kan ''kan''
#Simbahan ''kan'' Binondo
:Simbahan ''ng'' Binondo (haros parehas sa &quot;nin&quot; alagad ibabâ an buot sabihon)
:Church ''of'' Binondo or Binondo's Church

Minsan piggagamit an ''Kan'' sa pagtukoy kan panahon o kun isasalin sa tagalog pwedeng magin ''noong'' ( alternatibo sa ''kadto'' o ''kaito'').

Halimbawá: (bcl-tl-en)
#
: Iminundag si Filipinayzd ''kan'' 1985.
: Isinilang si Filipinayzd ''noong'' 1985.
: Filipinayzd was ''born'' on 1985.

#
:Puminutok an Bulkan ''kan'' kasagsagan ''kan'' Bagyong Ondoy.
:Suminabog ang Bulkan ''noong'' kasagsagan ''ng'' Bagyong Ondoy.
:The Volcano ''was'' erupted during Typhoon Ondoy.

Mahihiling nindo sa panduwang halimbawá, maski na duwáng ''kan'' an nasa pangungulay. Sa inot na ''kan'' minatukoy sa panahon mantang an panduwang ''kan'' minatukoy sa mga obheto.

==Pagkakaiba kan ASIN, SAGKOD, DANGAN asin BAGA==

==Estruktura nin pangungulay kan tataramon na Bikol==
An tataramon na Bikol, minasunod an Berba-Subheto-Obheto o sa ingles V-S-O word order na haros pararehas sa [[mga tataramon kan Filipinas]].

Halimbawá:
V-S-O word order

:{{Fontcolor|red|Nagkakan}} {{Fontcolor|blue|ako}} nin {{Fontcolor|Green|tinapay}}.

Nota:
*{{Fontcolor|red|red}} - minauyon sa Berba
*{{Fontcolor|blue|blue}} - minauyon sa Subheto
*{{Fontcolor|green|green}} - minauyon sa Obheto

===Mga partikulo===
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.

* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatào nin tsansa sa saróng tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasiyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: &quot;It looks like, it's as if.&quot;
* gayo – &quot;eksakto&quot;
* daing gayo – &quot;dài eksakto, dài totoo&quot;
* gayód – (Tagalog: bakâ) &quot;inda, Ingles: maybe, could be&quot;
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: &quot;again&quot;
* kutâ (na)– &quot;Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dài nangyari&quot; ; &quot;Kung lamang ... &quot;(kondisiyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: &quot;only, just&quot;
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) &quot;also&quot; o &quot;ever&quot; (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin siisay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) &quot;inot&quot; o &quot;yet&quot;
* na – (Tagalog: na) &quot;ngunyan&quot; o &quot;tapos&quot;
* naman – (Tagalog: naman) &quot;otro, Ingles: again&quot;
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) &quot;really, truly, absolutely&quot; (nagdadagdag nin kanultulan)
* niyakò – &quot;simbag ko, sabi ko&quot;
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran (&quot;mayong magiginibo&quot;) o sarong pakiulay para sa iba na dài piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – &quot;pagkatapos,&quot; &quot;kun sakaling,&quot; &quot;sa panahon / mantang&quot; (haloy kan panahon)
* ngaya – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon (&quot;so,&quot; &quot;let's see&quot;)
* pa – (Tagalog: pa) &quot;Ingles: ''still''&quot;
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; &quot;tabì&quot; sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad-agad) &quot;dali-dali, ngunyan na&quot;

{{Stub}}</text>
      <sha1>nhgwebrb91rsxt61nxtkvqyvecwtm7t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ogama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13948</id>
    <revision>
      <id>233128</id>
      <parentid>233101</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:18:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1812" xml:space="preserve">[[File:Specimen of Varuna litterata.JPG|right|thumb|265x265px|Sarong sampol nin ogama]]

An '''ogama''' o '''ugama''',&lt;ref&gt; ogama. Adrados, Jerry Escoto. Daratangan Na Olay. Common Language of the Bikolnon. Other Option Promotions. Tabaco City. 2012. p. 263. ISBN 978-971-95468-0-1 Kinua 29-01-17&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; ugama. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 979 ISBN 0 9580383 5 X Kinua 29-01-17&lt;/ref&gt; (''Varuna litterata'', Fabricius, 1798) ([[Ingles]]: ''shore crab'', ''river crab'') sarong klaseng aniit alagad saradit sana asin nagbubuhay sa mga katangyanan, sa salog asin sa oma. Ini saradit sana nanggad, mga saro abot duwang pulgada an lakbang, maitom o karo-kayumanggihon 
o madarag. Nakakakan ini, asin sa Kabikolan paboritong isangkap sa pagluto nin [[pinangat]] karibay sa [[buyod]].

An hubin na ogama, inaapod na ''bulagtok'' na kun magururang na, napasiring ilawod sa maaskad na tubig ta duman mapahirimsa kan aligi niya. &lt;ref&gt; bulagtok. Adrados, Jerry Escoto. Daratangan Na Olay. Common Language of the Bikolnon. Other Option Promotions. Tabaco City. 2012. p. 263. ISBN 978-971-95468-0-1 Kinua 29-01-17&lt;/ref&gt;

[[File:Ugama or Talangka.jpg|thumb|Sarong buhay na ogama o talangka|265x265px]]

==Pag'susugok==

An ogama nag'eestar sa tabang na tubig o sa oma, alagad an ibang specie napasiring sa askad kun masurugok na, asin pakasugok nabaralik mansana sa ta'bang.An ogama nadakul kun tig-uran asin sa pagluto kaini, mas ginugusto an babae kaini ta mas masiram sa namit.&lt;ref&gt;Adrados, Jerry Escoto. Daratangan Na Olay. Common Language of the Bikolnon. Other Option Promotions. Tabaco City. 2012. p. 263. ISBN 978-971-95468-0-1 Kinua 29-01-17&lt;/ref&gt;

== Toltolan ==
{{reflist}}

{{stub}}


[[Kategorya:Mga pagkakan sa salog]]</text>
      <sha1>494ej96br14brd9tfoiz0dc4o06s8tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kim Ung-yong</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14554</id>
    <revision>
      <id>233116</id>
      <parentid>233092</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:01:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="461" xml:space="preserve">[[Ladawan:Kim Ung-yong.jpg|thumb|Si Kim Ung-yong]]Si '''Kim Ung-yong''' (Hangul: 김웅용; namundag Marso 8, 1962) sarong Koreanong taga-Sur, propesor asin sarong ngangalasan na prodigy asin nakatala sa Guinness World Record ta nakua an pinakahalangkaw na IQ, sa iskor na 210. &lt;ref&gt;[http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20101006000616]www.koreaherald.com. Kinua 26-01-18&lt;/ref&gt;
== Toltolan ==
{{reflist}}

{{stub}}


[[Kategorya:Mga Koreanong Sur na henyo]]</text>
      <sha1>d7pgz1aubc198w0uym36f825xd1cb2x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tataramon na Albay Bikol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15929</id>
    <revision>
      <id>233120</id>
      <parentid>233097</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:09:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2881" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=May 2010}}
{{Infobox language
|name=Albay Bikol
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|1.9|2}} milyon
|date=2000 sensus
|ref=&lt;ref&gt;{{e16|bhk}}&lt;/ref&gt;
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon kan Filipinas|Filipinas]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipinas|Sentral Filipinas]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|iso3=bhk
|lc1=ubl|ld1=Buhi'non Bikol
|lc2=lbl|ld2=Libon Bikol
|lc3=rbl|ld3=Miraya Bikol
|lc4=fbl|ld4=Sulnupan na Albay Bikol
|glotto=alba1269
|glottorefname=Albay Bikolano
}}

An mga tataramon na '''Albay Bikol''', o pinasimple sa '''Albayanon''', sarong grupo kan mga tataramon asin sarô sa tulóng mga tataramon na yaon sa [[Inland Bikol]]. Pigtataram ini sa habagatan-sulnopan na gilid-baybayon kan [[Albay]] asin sa amihanan-sulnopan kan [[Sorsogon]] (Pio Duran, Jovellar).
Nahahangganan an tataramon kan mga parataram na [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]] dangan an [[Rinconada Bikol|Riŋkonāda]]. An ''latter'', iyo an pinakaharaning tataramon kan Albay Bikol asin ini ''mutually intelligible.'' Kaiba an pareho sa grupong mga tataramon kan [[Inland Bikol]].

An Albay Bikol lang an sub-grupo kan grupo nin Inland Bikol na igwang mga tataramon sa mga ini. An miyembro nin tataramon sa sub-grupong ini, kulang sa inaapod na ''stressed syllables'', bihirà, kun igwa man kaini, dangan nagigin iba asin mayong makakaarog sa ibang mga tataramon kan Bikol. An sinabing katangian kan Albay Bikol, kun ikokomparar sa tataramon na Pranses na bihira man maggamit nin '''stressed syllables'''.

==Pagkakalain kan diyalektos==

Mahihiling sa babâ an komparasyon kan tataramon sa pangungusap na &quot;Nahaloy ka duman sa saod?&quot; sa mga tataramon na Albay Bikol, [[Tataramon na Bikol Sentral|Coastal Bikol]] asin [[Rinconada Bikol]] o Riŋkonāda.

{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Bikol Buhi|Buhinon]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Libon
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Oasnon/Sulnupan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Daraga/Subangan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Rinconada Bikol]] or Riŋkonāda
|-
|Nahaloy ka duman sa saodan?
|Naəǧəy ika adto sa saran?
|Nauban ika adtu sa sawd?
|Naələy ka idto sa səd?
|Naulay ka didto sa saran?
|Naəban ikā sadtō sāran? 
|-
|}

==Hilingon man==
*[[Mga tataramon kan Filipinas]]

==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Translate Bikol]

{{incubator|rbl}}{{Tataramon-tamboan}}{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}

[[Kategorya:Mga tataramon na Bikol]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Albay]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Camarines Sur]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Sorsogon]]</text>
      <sha1>cb1wf3fharw7rp5rc9wn5zhxejsm1c4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233123</id>
      <parentid>233120</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:12:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2897" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=May 2010}}
{{Infobox language
|name=Albay Bikol
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|1.9|2}} milyon
|date=2000 sensus
|ref=&lt;ref&gt;{{e16|bhk}}&lt;/ref&gt;
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon kan Filipinas|Filipinas]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipinas|Sentral Filipinas]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|iso3=bhk
|lc1=ubl|ld1=Buhi'non Bikol
|lc2=lbl|ld2=Libon Bikol
|lc3=rbl|ld3=Miraya Bikol
|lc4=fbl|ld4=Sulnupan na Albay Bikol
|glotto=alba1269
|glottorefname=Albay Bikolano
}}

An mga tataramon na '''Albay Bikol''', o pinasimple sa '''Albayanon''', sarong grupo kan mga tataramon asin sarô sa tulóng mga tataramon na yaon sa [[Inland Bikol]]. Pigtataram ini sa habagatan-sulnopan na gilid-baybayon kan [[Albay]] asin sa amihanan-sulnopan kan [[Sorsogon]] (Pio Duran, Jovellar).
Nahahangganan an tataramon kan mga parataram na [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]] dangan an [[Rinconada Bikol|Riŋkonāda]]. An ''latter'', iyo an pinakaharaning tataramon kan Albay Bikol asin ini ''mutually intelligible.'' Kaiba an pareho sa grupong mga tataramon kan [[Inland Bikol]].

An Albay Bikol lang an sub-grupo kan grupo nin Inland Bikol na igwang mga tataramon sa mga ini. An miyembro nin tataramon sa sub-grupong ini, kulang sa inaapod na ''stressed syllables'', bihirà, kun igwa man kaini, dangan nagigin iba asin mayong makakaarog sa ibang mga tataramon kan Bikol. An sinabing katangian kan Albay Bikol, kun ikokomparar sa tataramon na Pranses na bihira man maggamit nin '''stressed syllables'''.

==Pagkakalain kan diyalektos==

Mahihiling sa babâ an komparasyon kan tataramon sa pangungusap na &quot;Nahaloy ka duman sa saod?&quot; sa mga tataramon na Albay Bikol, [[Tataramon na Bikol Sentral|Coastal Bikol]] asin [[Rinconada Bikol]] o Riŋkonāda.

{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Bikol Buhi|Buhinon]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Libon
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Oasnon/Sulnupan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Daraga/Subangan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Rinconada Bikol]] or Riŋkonāda
|-
|Nahaloy ka duman sa saodan?
|Naəǧəy ika adto sa saran?
|Nauban ika adtu sa sawd?
|Naələy ka idto sa səd?
|Naulay ka didto sa saran?
|Naəban ikā sadtō sāran? 
|-
|}

==Hilingon man==
*[[Mga tataramon kan Filipinas]]

==Mga panluwas na takod==
{{incubator|rbl}}
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Translate Bikol]

== Toltolan ==
{{Tataramon-tamboan}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
[[Kategorya:Mga tataramon na Bikol]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Albay]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Camarines Sur]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Sorsogon]]</text>
      <sha1>cov64bv1xx5248v9khgdskffksbgjt2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233124</id>
      <parentid>233123</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:13:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2911" xml:space="preserve">{{Refimprove|date=May 2010}}
{{Infobox language
|name=Albay Bikol
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol|Bikol]]
|speakers={{sigfig|1.9|2}} milyon
|date=2000 sensus
|ref=&lt;ref&gt;{{e16|bhk}}&lt;/ref&gt;
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon kan Filipinas|Filipinas]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipinas|Sentral Filipinas]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Inland Bikol]]
|iso3=bhk
|lc1=ubl|ld1=Buhi'non Bikol
|lc2=lbl|ld2=Libon Bikol
|lc3=rbl|ld3=Miraya Bikol
|lc4=fbl|ld4=Sulnupan na Albay Bikol
|glotto=alba1269
|glottorefname=Albay Bikolano
}}

An mga tataramon na '''Albay Bikol''', o pinasimple sa '''Albayanon''', sarong grupo kan mga tataramon asin sarô sa tulóng mga tataramon na yaon sa [[Inland Bikol]]. Pigtataram ini sa habagatan-sulnopan na gilid-baybayon kan [[Albay]] asin sa amihanan-sulnopan kan [[Sorsogon]] (Pio Duran, Jovellar).
Nahahangganan an tataramon kan mga parataram na [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]] dangan an [[Rinconada Bikol|Riŋkonāda]]. An ''latter'', iyo an pinakaharaning tataramon kan Albay Bikol asin ini ''mutually intelligible.'' Kaiba an pareho sa grupong mga tataramon kan [[Inland Bikol]].

An Albay Bikol lang an sub-grupo kan grupo nin Inland Bikol na igwang mga tataramon sa mga ini. An miyembro nin tataramon sa sub-grupong ini, kulang sa inaapod na ''stressed syllables'', bihirà, kun igwa man kaini, dangan nagigin iba asin mayong makakaarog sa ibang mga tataramon kan Bikol. An sinabing katangian kan Albay Bikol, kun ikokomparar sa tataramon na Pranses na bihira man maggamit nin '''stressed syllables'''.

==Pagkakalain kan diyalektos==

Mahihiling sa babâ an komparasyon kan tataramon sa pangungusap na &quot;Nahaloy ka duman sa saod?&quot; sa mga tataramon na Albay Bikol, [[Tataramon na Bikol Sentral|Coastal Bikol]] asin [[Rinconada Bikol]] o Riŋkonāda.

{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Tataramon na Bikol|Gilid-baybayon na Bikol]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Bikol Buhi|Buhinon]]
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Libon
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Oasnon/Sulnupan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Daraga/Subangan na Miraya
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | [[Rinconada Bikol]] or Riŋkonāda
|-
|Nahaloy ka duman sa saodan?
|Naəǧəy ika adto sa saran?
|Nauban ika adtu sa sawd?
|Naələy ka idto sa səd?
|Naulay ka didto sa saran?
|Naəban ikā sadtō sāran? 
|-
|}

==Hilingon man==
*[[Mga tataramon kan Filipinas]]

==Mga panluwas na takod==
{{incubator|rbl}}
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Translate Bikol]

== Toltolan ==
&lt;references /&gt;{{Tataramon-tamboan}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
[[Kategorya:Mga tataramon na Bikol]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Albay]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Camarines Sur]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Sorsogon]]</text>
      <sha1>j3j9pbqlrggdaivf41qaulh0ifvpztc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bikolog</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16542</id>
    <revision>
      <id>233156</id>
      <parentid>230157</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T18:23:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Otterfolwer</username>
        <id>18585</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3076" xml:space="preserve">An '''Bikolog''' o '''Tagakol''' (pigsugpon na &quot;Bikol&quot; asin &quot;Tagalog&quot;) apod sa sarong grupo nin tataramon na kun sain naghalo an mga katagâ o tataramon na Bikol asín Tagalog. Mahihiling ini sa mga parte na naghahampangan an [[Tataramon na Bikol]] sagkod an [[Tataramon na Tagalog]], arog sa [[Camarines Norte]] dangan sa pirang parte kan [[Camarines Sur]].

==Komparasyon==

===Pagkokomparar kan -on, -i asin -hon===
 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!'''[[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol Sentral]]''' !! '''[[Tataramon na Tagalog|Tagalog]]''' !! '''Bikolog'''
|-
| Si Juangko, saróng soldados kan sakóng nasyon. || Si Juangko ay isang sundalo ng aking bansa. || Si Juangko, saróng '''sundalo''' kan sakóng nasyon.
|}

An halimbawà sa itaas mahihiling sa duwang raya an pagkakaiba kan Bikol sagkod Tagalog dangan sa pantulong raya mahihiling an '''Bikolog'''. Kun ''papansinon'', an '''sundalo''' asin '''soldados''' magkasintanog kaya kun dadangungon garo an '''sundalo''' saróng tataramon na Bikol

An pagdadagdag kan hulapi na -on, -hon asin -i sa taramon na Tagalog mahihiling digdi.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!'''[[Tataramon na Bikol Sentral|Bikol Sentral]]''' !! '''[[Tataramon na Tagalog|Tagalog]]''' !! '''Bikolog'''
|-
| Tìnuhon mo man sinda sa luwas ta buot ka ninda na makaulay. || Pansinin mo naman sila sa labas dahil gusto ka nilang makausap. || '''Pansinon''' mo man sinda sa luwas '''dahil''' '''gusto''' ka '''nindang''' makaulay.
|}

An mga tataramon sa itaas saróng halimbawà kan pigtataram kan mga taga-[[Calabanga, Camarines Sur|Calabanga]] na kun sain an gamot-taramon na arog kan pansin, pagdadagdag lang nin -on asbp. Alagad, an mga hulapi ini may kanya-kanyang gamit. Halimbawà, dài pwedeng dagdagan nin -hon an taramon na Tagalog ''pansin''  ta malainon ining dangugon asin lapáon o buráot nin sa teksto, an hunlaping -hon pwede lang gamiton kun an taramon nagtatapos sa patanog (a,e,i,o,u) arog kan ''basa'' magigin  ''basahon''. Sa paggamit kan hulapi na -i piggagamit lang ini sa mga paki-ulay.

Halimbawà: (Pirang mga parataram sa Calabanga) Saróng Diyalogo

: Ina: Nonoy! '''Sampayi''' naman iniyong (ining) '''sinampay''' sa '''sampayan''' ta nganing ma-alang na an satóng mga badò ta mayò na kitang susùluton.
: Aki: Ma, dài pa '''pò''' bagá iniyo(ini) '''nabanlawan''', '''banlawan''' na mùna '''ang''' mga 'niyo (ini) ta dài pa iniyo (ini) '''nababanlawan'''.
: Ina: Sabi dàa ni Onido '''binanlawan''' na dàa iniyong (ining) mga badò, hambugon talagang akì kong iniyo (ini). Ta pag-ulî kaini, asi!!. '''Hanapi''' daw 'tong aking (itong akì na) ito.
: Aki: Aram ko kun '''nasain''' si Onido, nasa kompyuteran na naman 'to.
: Ina: '''Sundui''', tapos '''paulìi''' 'to (ito) ta tatabugaon ko 'to (ito).

===Iba pang Halimbawà===
* BASA^
#  Basahon - buot sabihon sa ingles &quot;to read&quot;
# Basahi -  buot sabihon &quot;basahon mo na idto(ito)/iyan&quot;
* BASÂ
# Basaon - buot sabihon sa ingles &quot;to wet&quot;
# Basai -  buot sabihon &quot;basaon mo na idto(ito)/iyan&quot;


Nota: ^ - dài pig-abay an duon, langkaw asin pundo kan tanog. 
{{Stub}}</text>
      <sha1>fo32qr0bu7tshtlezw06i2kao2xvpx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tataramon na Sumbawa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16949</id>
    <revision>
      <id>233135</id>
      <parentid>174257</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1096" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name=Sumbawa
|nativename=Basa Semawa
|region=[[Sumbawa]]
|speakers=300,000 
|date=1989
|ref = e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]] (MP)
|fam3=[[Mga tataramon na Nukleyar Malayo-Polinesyo|Nukleyar MP]] 
|fam4=[[Mga tataramon na Malayo-Sumbawano|Malayo-Sumbawano]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bali–Sasak|Bali–Sasak]]
|script= [[Alpabetong Latin|Latin]], [[Satera Jontal]]
|iso3=smw
|glotto=sumb1241
|glottorefname=Sumbawa
}}

An '''Sumbawa''' (Sumbawano: Basa Semawa, [[Tataramon na Indones|Indones]]: Bahasa Sumbawa) o '''Sumbawares''' saróng tataramon na [[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo Malayo-Polinesyo]] kan sulnupang kabangâ kan Isla nin [[Sumbawa]], [[Indonesya]], kun saen naheheras man ini kan mga parataram nin [[Tataramon na Bima|Bima]]. 

==Toltolan==
{{Reflist}}{{Tataramon-tamboan}}{{incubator|smw}}
{{Mga tataramon kan Indonesya}}
{{mga tataramon na Nukleyar Malayo-Polinesyo}}

[[Category:Mga tataramon kan Indonesya]]
[[Category:Mga tataramon na Malayo-Polinesyo]]
[[Category:Sumbawa]]</text>
      <sha1>a3uxbs4thva8fxelhrivppz713c0fti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga tataramon na Berawan–Ibabang Baram</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17398</id>
    <revision>
      <id>233134</id>
      <parentid>175710</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:26:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="970" xml:space="preserve">{{Infobox language family
|name=Berawan – Ibabang Baram
|altname=Baram–Tinjar
|region=[[Borneo]]
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Norteng Borneano|Norteng Borneano]]
|fam4=[[Mga tataramon na Norteng Sarawakano|Norteng Sarawakano]]
|fam5=Berawan–Kelabitiko
|child1=Berawano
|child2=Ibabang Baram
|glotto=bera1263
|glottorefname=Berawan – Lower Baram
}}

An '''mga tataramon na Berawan – Ibabang Baram''' iyo an grupo nin kabangang dosenang mga tataramon na pigtataram sa [[Borneo]].

==Mga tataramon==
*[[Tataramon na Berawano|Berawano]]
*Ibabang Baram: [[Tataramon na Belait|Belait]], [[Tataramon na Kiput|Kiput]], [[Tataramon na Lelak|Lelak]], [[Tataramon na Narom|Narom]], [[Tataramon na Tutong 2|Tutong]]

==Toltolan==
{{Reflist}}{{Tataramon-tamboan}}{{Mga tataramon na Borneano}}

{{DEFAULTSORT:Mga tataramon na Berawano - Ibabang Baram}}
[[Kategorya:Mga tataramon na Borneano]]</text>
      <sha1>p26oo3cq2rvkuqge8d52c9yj7l6c98n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Iris Duquesne</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25159</id>
    <revision>
      <id>233138</id>
      <parentid>205480</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:34:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4528" xml:space="preserve">Si '''Iris Duquesne''' sarong aktibista sa klimang Pranses na pinangaki sa Bordeaux.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Qui est Iris Duquesne, la Française qui porte plainte contre la France avec Greta Thunberg|url=https://www.leparisien.fr/environnement/qui-est-iris-duquesne-la-francaise-qui-porte-plainte-contre-la-france-avec-greta-thunberg-24-09-2019-8158884.php|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt; Kan Lunes kan Setyembre 23, 2019 sya nagreklamo tumang sa Pransia, Alemania, Argentina, Brazil asin Turkey.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Qui est Iris Duquesne, la jeune Bordelaise qui milite au côté de Greta Thunberg ?|url=https://www.wedemain.fr/respirer/qui-est-iris-duquesne-la-jeune-bordelaise-qui-milite-au-cote-de-greta-thunberg_a4306-html/|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt; Kaiba an lima pang hoben hali sa bilog na kinaban, kaiba si [[Greta Thunberg]], pinagtutuyaw nya an aksyon kan mga lider sa plano sa klima bilang paglapas sa kombensyon kan UN sa deretsos kan aki.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Cinq choses à savoir sur Iris Duquesne, l’ado qui porte plainte contre la France avec Greta Thunberg|url=https://www.nouvelobs.com/societe/20190925.OBS18920/cinq-choses-a-savoir-sur-iris-duquesne-l-ado-qui-porte-plainte-contre-la-france-avec-greta-thunberg.html|language=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Who is Iris Duquesne, the Frenchwoman, who files a complaint against France with Greta Thunberg?|url=https://newsbeezer.com/franceeng/who-is-iris-duquesne-the-frenchwoman-who-files-a-complaint-against-france-with-greta-thunberg/|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Greta Thunberg, 15 other climate activists file lawsuit with UN against five countries for failing to solve climate crisis-World News , Firstpost|url=https://www.firstpost.com/world/greta-thunberg-15-other-climate-activists-file-lawsuit-with-un-against-five-countries-for-failing-to-solve-climate-crisis-7392361.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Greta e le altre: ecco le ragazze che lottano per il Pianeta|url=https://www.repubblica.it/cultura/2021/04/21/news/greta_e_le_altre_ecco_le_giovani_che_lottano_per_il_pianeta-297408112/|language=it}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=You know Greta Thunberg. Meet 15 other young climate activists taking on world leaders|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2019/09/26/meet-greta-thunberg-young-climate-activists-filed-complaint-united-nations/2440431001/|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Greta's mates: The responsible generation|url=https://www.stuff.co.nz/science/116119605/gretas-mates-the-responsible-generation|language=en}}&lt;/ref&gt;

Nag-ayon siya sa California &quot;Heirs to the Oceans,&quot; sarong NGO para sa konserbasyon kan kadagatan na nagdadara nin pagkakasararo sa manampulong ribong mga kahobenan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|last=à 19h39|first=Par Cyril Simon Le 24 septembre 2019|last2=À 09h22|first2=Modifié Le 25 Septembre 2019|date=2019-09-24|title=Qui est Iris Duquesne, la Française qui porte plainte contre la France avec Greta Thunberg|url=https://www.leparisien.fr/environnement/qui-est-iris-duquesne-la-francaise-qui-porte-plainte-contre-la-france-avec-greta-thunberg-24-09-2019-8158884.php|language=fr-FR}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFà_19h39À_09h222019&quot;&gt;à 19h39, Par Cyril Simon Le 24 septembre 2019; À 09h22, Modifié Le 25 Septembre 2019 (2019-09-24). [https://www.leparisien.fr/environnement/qui-est-iris-duquesne-la-francaise-qui-porte-plainte-contre-la-france-avec-greta-thunberg-24-09-2019-8158884.php &quot;Qui est Iris Duquesne, la Française qui porte plainte contre la France avec Greta Thunberg&quot;]. ''leparisien.fr'' (in French)&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;2021-04-25&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;
[[Category:CS1 French-language sources (fr)]]&lt;/ref&gt; Sa ibong na lado, tinatawan nin atensyon ni Iris Duquesne an pag-recycle.

Nagtutubod man sya na igwa nin dapat itukdo an mga gurang sa mga aki. Kundi panahon naman daa tangani na an mga aki magtukdo naman sa mga gurang.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Qui est Iris Duquesne, la jeune Bordelaise qui milite au côté de Greta Thunberg ?|url=https://www.wedemain.fr/respirer/qui-est-iris-duquesne-la-jeune-bordelaise-qui-milite-au-cote-de-greta-thunberg_a4306-html/|language=fr-FR}}&lt;/ref&gt; Sya representante man kan Sorry Children sa USA sine kan 2019.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=www.linkedin.com/in/iris-duquesne|url=https://www.linkedin.com/in/iris-duquesne-52836b1b4/}}&lt;/ref&gt;

== Toltolan ==

[[Kategorya:WikiForHumanRights]]
[[Kategorya:WikiParaSaKarapatanPantawo]]
&lt;references /&gt;{{Tamboan}}</text>
      <sha1>46q3h646hzwpujuozap45pzeumanyx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Philippine Basketball Association</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26007</id>
    <revision>
      <id>233142</id>
      <parentid>218036</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:37:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1287" xml:space="preserve">[[Ladawan:PBA - Manila Clasico (Star vs Ginebra) - 003 - 2015-1225 (23861620612).jpg|thumb|300x300px|Sarong kawat na tampok an Manila Clasico (Star vs Ginebra) sa 2015–16 Philippine Cup]]
An '''Philippine Basketball Association''' ('''PBA''') o '''Asosasyong Basketbol kan Filipinas''' ([[Tagalog]]: ''Kapisanang Basketbol ng Pilipinas'') iyo sarong propesyunal na liga nin [[basketbol]] sa [[Filipinas]] na nagpoon kaidtong 1975. An PBA an pinakagurang na propesyonal na liga nin [[basketbol]] sa [[Asya]] asin pangaduwang pinakagurang na propesyunal na liga nin basketbol sa kinaban, pagkatapos kan [[National Basketball Association]] sa [[Estados Unidos]].&lt;ref&gt;Bartholomew, Rafe. &quot;Pacific Rims&quot;. New American Library, 2010, p. 13.&lt;/ref&gt; Pig-arug an mga kasuguan kaini sa [[FIBA]] asin sa National Basketball Association.

An enot na kawat kan liga iyo ginibo sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] sa [[Syudad nin Quezon]] kaidtong Abril 9, 1975.&lt;ref&gt;Bartholomew 2010, p. 13.&lt;/ref&gt; An opisina kan liga iyo mahihiling sa [[Eastwood City]], Libis, Syudad nin Quezon. An liga iyo pinangengenotan ni Komisyoner [[Willie Marcial]].

==Mga panluwas na takod==
* [http://www.pba.ph/ Opisyal na websityo kan PBA]

== Toltolan ==
{{reflist}}
{{tamboan}}
[[Kategorya:Isports sa Asya]]</text>
      <sha1>n8r1whh59eb301o63y9orxzqgcndby5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tataramon na Amihanan na Sorsoganon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28676</id>
    <revision>
      <id>233107</id>
      <parentid>233089</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T12:52:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2300" xml:space="preserve">{{short description|Austronesian language spoken in the Philippines}}
{{Infobox tataramon
|name=Amihanan na Sorsoganon
|altname=Sorsoganon na Masbate
|nativename=
|states=Filipinas
|region=[[Sorsogon]]
|ethnicity=
|speakers=85,000
|date=1975 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]] 
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bisaya|Bisaya]]
|fam6=Sentral Bisaya
|fam7=Peripiral
|iso3=bks
|glotto2=masb1237
|glottoname2=Masbate Sorsogon
}}

An '''Amihanan na Sorsoganon''' (inaapod man na '''Sorsoganon na Masbate''', '''Amihanan na Sorsoganon''', '''Bikol Sorsogon''') iyo an [[Mga tataramon na Bisaya|tataramon na Bisaya]] na pigtataram sa katahawan na parte kan [[Sorsogon]], [[Filipinas]], sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa [[:en:Municipalities of the Philippines|banwaan]] kan [[Casiguran, Sorsogon|Casiguran]], asin [[Juban, Sorsogon|Juban]].&lt;ref&gt;{{cite dissertation |last=MacFarland |first=Curtis D. |year=1974 |title=The Dialects of the Bikol Area |type=Ph.D. dissertation |publisher=University of New Haven}}&lt;/ref&gt; Ini harani na magkaano-ano, alagad nalalain sa [[:en:Southern Sorsogon language|Habagatan na Sorsoganon]] na kun sain pigtataram ini sa habagatan na parte kan Sorsogon.&lt;ref name=&quot;Zorc&quot;&gt;{{Cite book |title=The Bisayan Dialects of the Philippines: Subgrouping and Reconstruction |last=Zorc |first=David Paul |date=1977 |publisher=Dept. of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University |isbn=0858831570 |location=Canberra, Australia |doi=10.15144/PL-C44 |doi-access=free |url-access=registration |url=https://archive.org/details/bisayandialectso0044zorc }}&lt;/ref&gt;

Saro ini sa tulo na kabali sa [[Mga tataramon na Bisakol|Bisakol]] na sarong kumpol nin tataramon na kabali sa pamilya nin tataramon kan mga Bisaya, sunod sa mga ini iyo an [[:en:Southern Sorsogon language|Habagatan na Sorsoganon]] asin [[Tataramon na Masbatenyo|Masbateño]].

== Toltolan ==
{{reflist}}{{Tataramon-tamboan}}{{Mga tataramon na Bisaya}}
{{Mga tataramon na Filipino}}

{{Mga tataramon kan Filipinas}}

[[Category:Mga tataramon kan Sorsogon]]
[[Category:Mga tataramon na Bisaya]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Bikol]]</text>
      <sha1>3wmseq2o9uudxfp5nqvyqgqnlixobfu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233114</id>
      <parentid>233107</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T12:59:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2297" xml:space="preserve">{{short description|Austronesian language spoken in the Philippines}}
{{Infobox tataramon
|name=Amihanan na Sorsoganon
|altname=Sorsoganon na Masbate
|nativename=
|states=Filipinas
|region=[[Sorsogon]]
|ethnicity=
|speakers=85,000
|date=1975 sensus
|ref=e18
|familycolor=Austronesyo
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Filipino|Filipino]] 
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bisaya|Bisaya]]
|fam6=Sentral Bisaya
|fam7=Peripiral
|iso3=bks
|glotto2=masb1237
|glottoname2=Masbate Sorsogon
}}

An '''Amihanan na Sorsoganon''' (inaapod man na '''Sorsoganon na Masbate''', '''Amihanan na Sorsogon''', '''Bikol Sorsogon''') iyo an [[Mga tataramon na Bisaya|tataramon na Bisaya]] na pigtataram sa katahawan na parte kan [[Sorsogon]], [[Filipinas]], sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa [[:en:Municipalities of the Philippines|banwaan]] kan [[Casiguran, Sorsogon|Casiguran]], asin [[Juban, Sorsogon|Juban]].&lt;ref&gt;{{cite dissertation |last=MacFarland |first=Curtis D. |year=1974 |title=The Dialects of the Bikol Area |type=Ph.D. dissertation |publisher=University of New Haven}}&lt;/ref&gt; Ini harani na magkaano-ano, alagad nalalain sa [[:en:Southern Sorsogon language|Habagatan na Sorsoganon]] na kun sain pigtataram ini sa habagatan na parte kan Sorsogon.&lt;ref name=&quot;Zorc&quot;&gt;{{Cite book |title=The Bisayan Dialects of the Philippines: Subgrouping and Reconstruction |last=Zorc |first=David Paul |date=1977 |publisher=Dept. of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University |isbn=0858831570 |location=Canberra, Australia |doi=10.15144/PL-C44 |doi-access=free |url-access=registration |url=https://archive.org/details/bisayandialectso0044zorc }}&lt;/ref&gt;

Saro ini sa tulo na kabali sa [[Mga tataramon na Bisakol|Bisakol]] na sarong kumpol nin tataramon na kabali sa pamilya nin tataramon kan mga Bisaya, sunod sa mga ini iyo an [[:en:Southern Sorsogon language|Habagatan na Sorsoganon]] asin [[Tataramon na Masbatenyo|Masbateño]].

== Toltolan ==
{{reflist}}{{Tataramon-tamboan}}
{{Mga tataramon na Bisaya}}
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
[[Category:Mga tataramon kan Sorsogon]]
[[Category:Mga tataramon na Bisaya]]
[[Kategorya:Mga tataramon kan Bikol]]</text>
      <sha1>5c6y8ebjax1cq1820tol7ln0a82gqb4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Plantilya:Country data Papua New Guinea</title>
    <ns>10</ns>
    <id>33806</id>
    <revision>
      <id>233140</id>
      <parentid>225987</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>2</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing Flag_of_Papua_New_Guinea_(1965–1970).svg with [[File:Sporting_Flag_of_Papua_New_Guinea_(1965–1970).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="563" xml:space="preserve">{{ {{{1&lt;noinclude&gt;|country showdata&lt;/noinclude&gt;}}}
| alias = Papua New Guinea
| flag alias = Flag of Papua New Guinea.svg
| flag alias-1965  = Sporting Flag of Papua New Guinea (1965–1970).svg
| flag alias-1970 = Flag of Papua New Guinea 1970.svg
| flag alias-naval = Naval Ensign of Papua New Guinea.svg
| link alias-naval = Papua New Guinea Defence Force{{!}}Papua New Guinea Maritime Element
| size = {{{size|}}}
| name = {{{name|}}}
| altlink = {{{altlink|}}}
| variant = {{{variant|}}}
&lt;noinclude&gt;
| var1 = 1965
| var2 = 1970
| redir1 = PNG
&lt;/noinclude&gt;
}}</text>
      <sha1>rpk59wx8lx15dt62wvmlyir0c2spgwq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perin Jamsetjee Mistri</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36934</id>
    <revision>
      <id>233118</id>
      <parentid>233093</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T13:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5057" xml:space="preserve">Si '''Perin Jamsetjee Mistri''' (1913 &amp;ndash; 1989) iyo an pinakaenot na babaeng nakapasar bilang arkitekto sa [[Indya]].

==Kaamayi nin buhay asin pamilya==
Si Perin Jamshedji Mistri namundag sa sarong ilustradong Parsi'ng pamilya nin mga inhenyero asin mga nangengenot na paratugdok, na dati hale sa Navsari. An ama niya, sarong eminenteng arkitekto asin inhenyero, Jamshedji Pestonji Mistri, na nagtugdas kan kompanyang arkitektural na Mistri &amp; Bhedwar (dangan nagin, Ditchburn, Mistri &amp; Bhedwar), na siya an nagtugdok kan [[Art Deco sa Mumbai|Art Deco]] [[Metro INOX Cinemas|Metro Cinema]] sa [[Marine Lines]], an edipisyo kan HSBC na bangko [[Fort (Mumbai precinct)|Fort]], an mga [[Colaba]] asin mga  [[Cuffe Parade]] na riprap sa Dagat, an Taraporevala Mansion sa Cuffe Parade asin an enot na padalaganan kan [[Chhatrapati Shivaji Maharaj International Airport|Mumbai Airport]]. An hubin na tugang ni Perin Mistri, si arkitektong Minocher ‘Minoo’ Mistri, iyo an kagpundar kan publikasyon na [[Marg (magazine)|Marg]]'', sarong publikasyon dedikado sa arteng Indyano asin arkitektura. 

Pakakua nin amay na edukasyon sa Gujarati sa Bombay, siya nagin interna sa Miss Kimmin’s High School sa Panchgani asin dangan naghubo' sa Inglaterra sa edad na 10, na natapos niya saiyang edukasyon sa [[Croydon High School]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=India’s first woman architect – a tribute to Perin J. Mistri |url=https://www.artdecomumbai.com/research/perin-j-mistri/ |access-date=March 9, 2022 |website=Art Deco Mumbai}}&lt;/ref&gt;Kan siya nagbalik sa Bombay, siya nag'enrol sa [[Sir Jamsetjee Jeejebhoy School of Art|Sir Jamsetjee Jejeebhoy (J.J.) School of Art]] asin saiyang nakamit an saiyang diploma sa arkitektura kan 1936. Siya nagbali sa kompanya kan saiyang ama, sa M/s. Mistri and Bhedwar kan 1937, kun saen siya nagpraktis nin haros kabangang siglo bilang katuwang asin ta nagadan siya kan 1989.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Perin Mistri |url=http://www.thehecarfoundation.org/perinmistri.html |access-date=March 9, 2022 |website=Women in Architecture}}&lt;/ref&gt; 

== Karera ==
Saro sa mayor na trabaho ni Perin, na parte man ngani kan didikit na dai napara', iyo an bungalow ni Sir Behramji Karanjia, an Art Deco bungalow sa [[Carmichael Road]]. Iba niyang mga trabaho mga edipisyong publiko, residensyal asin industryal, siring kan Khatau mills sa Borivali, asin an Simbahan ni San Esteban sa [[Cumbala Hill|Cumballa Hill]]. Sa J.J, si Perin sinasabing nakipagdebate, &quot;Kun an mga lalaki mapirit na magtrabaho sa pagsibot sa harong, sinda makakagamiaw na paglikay sa mga cornices, carved ornament asin mga iba pang pigtitiponan mga alpog, dakulang bagay na gayo.&quot; Kan 1936, kan napabareta na si Perin nakasikwit nin diploma sa gobyerno bilang arkitekto, siya na pinakaenot na babaeng nagin siring, sarong surat na anonimo nagpadara komento sa Times of India asin inomaw si Perin bilang sarong babaeng edad 23 anyos na nagkusog-boot &quot;magluwas&quot; sa saiyang harong para sa pakinabang kan mga kababaihan na an buhay yaon sana nauubos sa  &quot;laog&quot; nin harong. &quot;An sarong babaeng arkitekto dai masasala, syerto ko, na siring kan arkitekto kan naggibo kan samong edpisyo, na naghuna an mga pamilya nagpurundo nang magkaigwang mga umboy,&quot; surat kan anonimong kagharong, na dagdag pa niya an &quot;mahal-mahal&quot; na harong niya sa &quot;primera-klaseng&quot; subdibisyon mayo lamang maski saditon na beranda kun saen pwede magsablay asin magbalad kan mga bado nin mga aki. An enot na bungalow na ginibo ni Perin sa Carmichael Road kun saen ini may mga halakbang na beranda asin haralawig na mga balkonahe nagpaogma nanggad sa nasabing anonimong ina.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ram |first=Sharmila Ganesan |title=How this woman architect made a room for herself in Mumbai |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/how-this-woman-architect-made-a-room-for-herself-in-mumbai/articleshow/86723818.cms |access-date=March 9, 2022 |website=Times of India}}&lt;/ref&gt;

==Personal==
An mga interes ni Perin iyo an pagkawat nin piyano asin hockey, pagtatanom asin pag'adal sa mga halas sa [http://www.haffkineinstitute.org/ Haffkine's institute] sa Bombay. An naagom niya iyo idtong negosyanteng si  Ardeshir Bhiwandiwalla asin nag'isog sinda sa Pali Hill duman sa Bandra.

==Toltolan==
{{reflist}}

{{Authority control}}{{Poon}}
{{DEFAULTSORT:Mistri, Perin Jamsetjee}}

[[Kategorya:Mga 1913 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1989 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Sir Jamsetjee Jeejebhoy School of Art]]
[[Kategorya:Mga nag'adal sa Croydon High School]]
[[Kategorya:Mga Ika-20ng siglong mga Indyanong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga Ika-20ng siglong mga babaeng Indyanong artista]]
[[Kategorya:Mga babaeng Indyanong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga babaeng artista na haleng Maharashtra]]
[[Kategorya:Mga Artistang taga Mumbai]]
[[Kategorya:Mga dugong Parsi'ng tawo haleng Mumbai]]
[[Kategorya:Mga negosyante haleng Mumbai]]
[[Kategorya:Mga negosyangteng haleng Maharashtra]]
[[Kategorya:Ika-20ng siglong mga negosyanteng Indyano]]
[[Kategorya:Ika-20ng siglong mga babaeng negosyanteng Indyano]]</text>
      <sha1>14cq2yrj24t5fshaxga1itkm9fyz4r6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Banal na Komunyon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36935</id>
    <redirect title="Eukaristiya" />
    <revision>
      <id>233104</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Eukaristiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Eukaristiya]]</text>
      <sha1>p91pj4k275awjkkk3s09pwfveawy512</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>An Pamanggi nin Kagurangnan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36936</id>
    <redirect title="Eukaristiya" />
    <revision>
      <id>233105</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:48:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Eukaristiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Eukaristiya]]</text>
      <sha1>p91pj4k275awjkkk3s09pwfveawy512</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Tataramon na Amihanan na Sorsoganon</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36937</id>
    <revision>
      <id>233108</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:53:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-3 |klase=tamboan |importansya=Itoktok }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="90" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-3
|klase=tamboan
|importansya=Itoktok
}}}}</text>
      <sha1>qj4rnq0faflqb6tb7ozohx6co702y1a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Plantilya:Cite dissertation</title>
    <ns>10</ns>
    <id>36938</id>
    <redirect title="Plantilya:Cite thesis" />
    <revision>
      <id>233109</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:54:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Plantilya:Cite thesis]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Plantilya:Cite thesis]]</text>
      <sha1>s7rsky8u3x2zsj65phkxw6s16e7nbo9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Amihanan na Sorsoganon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36939</id>
    <redirect title="Tataramon na Amihanan na Sorsoganon" />
    <revision>
      <id>233110</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:55:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</text>
      <sha1>fh4kschtunrim4jfw62l5mzu37dujir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sorsoganon na Masbate</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36940</id>
    <redirect title="Tataramon na Amihanan na Sorsoganon" />
    <revision>
      <id>233111</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:56:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</text>
      <sha1>fh4kschtunrim4jfw62l5mzu37dujir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Northern Sorsogon language</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36941</id>
    <redirect title="Tataramon na Amihanan na Sorsoganon" />
    <revision>
      <id>233112</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:57:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</text>
      <sha1>fh4kschtunrim4jfw62l5mzu37dujir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bikol Sorsogon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36942</id>
    <redirect title="Tataramon na Amihanan na Sorsoganon" />
    <revision>
      <id>233113</id>
      <timestamp>2022-07-20T12:58:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</text>
      <sha1>fh4kschtunrim4jfw62l5mzu37dujir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Amihanan na Sorsogon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36943</id>
    <redirect title="Tataramon na Amihanan na Sorsoganon" />
    <revision>
      <id>233115</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:00:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Amihanan na Sorsoganon]]</text>
      <sha1>fh4kschtunrim4jfw62l5mzu37dujir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Kim Ung-yong</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36944</id>
    <revision>
      <id>233117</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-11 |klase=tamboan |importansya=Tahaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-11
|klase=tamboan
|importansya=Tahaw
}}}}</text>
      <sha1>9yxs2dv8lcbjff8fmm3uehwczyi03q8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Perin Jamsetjee Mistri</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36945</id>
    <revision>
      <id>233119</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:04:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-9 |klase=poon |importansya=Tahaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-9
|klase=poon
|importansya=Tahaw
}}}}</text>
      <sha1>2znzj3mpx0ewaqmt7xrss5lljioqlb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Plantilya:E16</title>
    <ns>10</ns>
    <id>36946</id>
    <redirect title="Plantilya:Ethnologue16" />
    <revision>
      <id>233121</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Plantilya:Ethnologue16]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Plantilya:Ethnologue16]]</text>
      <sha1>hcxiqfrpcvxykv6fwl7mhb6ojrbzozp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Plantilya:Ethnologue16</title>
    <ns>10</ns>
    <id>36947</id>
    <revision>
      <id>233122</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:10:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{#if: {{{1|}}} |[https://www.ethnologue.com/16/show_language/{{{1|}}} {{{2|{{PAGENAME}}}}}] at ''[[Ethnologue]]'' (16th ed., 2009) |{{cite book|editor-first=M. Paul|editor-last=Lewis|year=2009|title=Ethnologue: Languages of the World|edition=16th|location=Dallas, Texas|publisher=SIL International|url=https://www.ethnologue.com/16}} }}&lt;includeonly&gt;[[Category:Language articles citing Ethnologue 16]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;!-- Add categories...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="535" xml:space="preserve">{{#if: {{{1|}}}
|[https://www.ethnologue.com/16/show_language/{{{1|}}} {{{2|{{PAGENAME}}}}}] at ''[[Ethnologue]]'' (16th ed., 2009)
|{{cite book|editor-first=M. Paul|editor-last=Lewis|year=2009|title=Ethnologue: Languages of the World|edition=16th|location=Dallas, Texas|publisher=SIL International|url=https://www.ethnologue.com/16}}
}}&lt;includeonly&gt;[[Category:Language articles citing Ethnologue 16]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories to the /doc subpage, interwikis to Wikidata, not here --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>02h3hhp6e41dqby6rt0yx8wm33h49k1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Albay Bikol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36948</id>
    <redirect title="Tataramon na Albay Bikol" />
    <revision>
      <id>233125</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:14:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Albay Bikol]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Albay Bikol]]</text>
      <sha1>bo9e3oyp9vjtf6gbzzc08okdmef0yud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Albayanon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36949</id>
    <redirect title="Tataramon na Albay Bikol" />
    <revision>
      <id>233126</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:15:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Albay Bikol]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Albay Bikol]]</text>
      <sha1>bo9e3oyp9vjtf6gbzzc08okdmef0yud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ugama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36950</id>
    <redirect title="Ogama" />
    <revision>
      <id>233130</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:19:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Ogama]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ogama]]</text>
      <sha1>caj15q97csol5xm1qmzjeu5myz2y7vl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Ogama</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36951</id>
    <revision>
      <id>233131</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:19:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-2 |klase=tamboan |importansya=Tahaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-2
|klase=tamboan
|importansya=Tahaw
}}}}</text>
      <sha1>gf1e69luatk7pe86zvpx1t6rj0i2e7b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Varuna litterata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36952</id>
    <redirect title="Ogama" />
    <revision>
      <id>233132</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:20:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Ogama]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ogama]]</text>
      <sha1>caj15q97csol5xm1qmzjeu5myz2y7vl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Mga tataramon na Berawan–Ibabang Baram</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36953</id>
    <revision>
      <id>233133</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:24:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-3 |klase=tamboan |importansya=Tahaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-3
|klase=tamboan
|importansya=Tahaw
}}}}</text>
      <sha1>p98ob207kni817ef7930gcfjq0g8od9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sumbawa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36954</id>
    <redirect title="Tataramon na Sumbawa" />
    <revision>
      <id>233136</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:28:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Sumbawa]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Sumbawa]]</text>
      <sha1>3gz5ta6bvo09rt3t7e5j92eaot5bl50</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sumbawares</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36955</id>
    <redirect title="Tataramon na Sumbawa" />
    <revision>
      <id>233137</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:29:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Piglilikay sa [[Tataramon na Sumbawa]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tataramon na Sumbawa]]</text>
      <sha1>3gz5ta6bvo09rt3t7e5j92eaot5bl50</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Iris Duquesne</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36956</id>
    <revision>
      <id>233139</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:34:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-9 |klase=tamboan |importansya=Tahaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2021-9
|klase=tamboan
|importansya=Tahaw
}}}}</text>
      <sha1>042g3bapt0fmy8iq5wwb4culsaqsj2q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olay:Philippine Basketball Association</title>
    <ns>1</ns>
    <id>36957</id>
    <revision>
      <id>233141</id>
      <timestamp>2022-07-20T13:36:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ralffralff</username>
        <id>14987</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2022-1 |klase=tamboan |importansya=Halangkaw }}}}&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92" xml:space="preserve">{{WikiProyekto banner shell|blp=no|1=
{{BW 2022-1
|klase=tamboan
|importansya=Halangkaw
}}}}</text>
      <sha1>mzu25dl2nv2i56ql39o7o9r2qqxj447</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jacques Aved</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36958</id>
    <revision>
      <id>233143</id>
      <timestamp>2022-07-20T14:56:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot;  [[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]] [[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]] Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot'''...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2702" xml:space="preserve">

[[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]]
[[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]]
Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot''' (''An Parabalidya'') asin '''Avet le Batave''' (''An Olandes si Avet''), sarong Pranses na pintor kan ika-18ng siglo asin saro sa mayor na  Pranses na [[Rococo]] parapintura. Siya nagpintura kan si embahador kan  [[Imperyo Ottoman]] sa Pransya na si [[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]] kan 1742.{{sfn|Göçek|1987|loc=p. 80; ill. p. 70}}

An ama niya sarong mediko asin ta siya nailong lujbos kan aki pa. Siya pinadakula sa [[Amsterdam]] kan saro sa saiyang tiyoon, kapitan sa Hokbong Olandes.&lt;ref&gt;Page 15 (40)- Galerie Douaisienne ou Biographie de la Ville de Douai par H. Duthillœul -imprimé par Adam Aubers à Douai en 1884 -archivé à la Bibliotheca Bodletana numérisé par [[Google Books]]&lt;/ref&gt;

Pakaadal niya sa Amsterdam sa pagmato ninda [[François Boitard]] asin [[Bernard Picart]], si Jacques Aved nagpoon magtrabahon sa Paris ki [[Alexis Simon Belle|Belle]] kan 1721. Dangan kaidto siya nag'entra sa [[Royal Academy of Painting and Sculpture]] ([[Académie royale de peinture et de sculpture]]) kan 1731 asin ta siya nanombrahan konsehal pakagradwar kan 1734 asin kan 1759, siya nagparetisipar sa ultimong ''salon''. Kan 1753 siya nagin myembro sa [[Confrerie Pictura]].&lt;ref&gt;[https://rkd.nl/en/explore/artists/3053 Jacques André Joseph Camellot Aved] in the [[RKD]]&lt;/ref&gt;

Bilang tagabenta sa arte asin tagatipon, siya may dakula asin importanteng mga koleksyon na kabarali mga trabaho kan mga Italyano, Pranses asin orog na kan mga artistang Olandes. An kolekshyon na ini ibinenta sa sarong subasta kan 1766.

Si [[Carle Van Loo]], [[François Boucher]], [[Pierre-Martin Dumont|Dumont le Romain]] asin [[Jean Siméon Chardin|Chardin]] iyo an magkapira sa mga estudyante niya.

==Nota==
{{reflist}}

{{commons category|Jacques Aved}}

{{Authority control (arts)}}

{{DEFAULTSORT:Aved, Jacques}}
[[Kategorya:Mga 1702 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1766 na kagadanan]]
[[Kategorya:Ika-18ng siglong mga Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga lalaking Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga Pranses na mga tagabenta sa arte]]
[[Kategorya:Mga Artista haleng Amsterdam]]
[[Kategorya:Mga Olandes na emigrante sa Pransya]]
[[Category:French art collectors]]
[KCategorya:Mga Pintor haleng The Hague]]</text>
      <sha1>br6lzl7i4roe6e91wx3n4rgyduppe5b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233144</id>
      <parentid>233143</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T14:59:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2695" xml:space="preserve">

[[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]]
[[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]]
Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot''' (''An Parabalidya'') asin '''Avet le Batave''' (''An Olandes si Avet''), sarong Pranses na pintor kan ika-18ng siglo asin saro sa mayor na Pranses na [[Rococo]] parapintura. Siya nagpintura kan embahador kan [[Imperyo Ottoman]] sa Pransya na si [[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]] kan 1742.{{sfn|Göçek|1987|loc=p. 80; ill. p. 70}}

An ama niya sarong mediko asin ta siya nailong-lubos kan aki pa. Siya pinadakula sa [[Amsterdam]] kan saro sa saiyang tiyoon, kapitan sa Hokbong Olandes.&lt;ref&gt;Page 15 (40)- Galerie Douaisienne ou Biographie de la Ville de Douai par H. Duthillœul -imprimé par Adam Aubers à Douai en 1884 -archivé à la Bibliotheca Bodletana numérisé par [[Google Books]]&lt;/ref&gt;

Pakaadal niya sa Amsterdam sa pagmato ninda [[François Boitard]] asin [[Bernard Picart]], si Jacques Aved nagpoon magtrabahon sa Paris ki [[Alexis Simon Belle|Belle]] kan 1721. Dangan kaidto siya nag'entra sa [[Royal Academy of Painting and Sculpture]] ([[Académie royale de peinture et de sculpture]]) kan 1731 asin ta siya nanombrahan konsehal pakagradwar kan 1734, asin kan 1759, siya nagpartisipar sa ultimong ''salon''. Kan 1753 siya nagin myembro sa [[Confrerie Pictura]].&lt;ref&gt;[https://rkd.nl/en/explore/artists/3053 Jacques André Joseph Camellot Aved] in the [[RKD]]&lt;/ref&gt;

Bilang tagabenta sa arte asin tagatipon, siya may dakula asin importanteng mga koleksyon na kabarali mga trabaho kan mga Italyano, Pranses asin orog na kan mga artistang Olandes. An koleksyon na ini ibinenta sa sarong subasta kan 1766.

Si [[Carle Van Loo]], [[François Boucher]], [[Pierre-Martin Dumont|Dumont le Romain]] asin [[Jean Siméon Chardin|Chardin]] iyo an magkapira sa mga estudyante niya.

==Nota==
{{reflist}}

{{commons category|Jacques Aved}}

{{Authority control (arts)}}

{{DEFAULTSORT:Aved, Jacques}}
[[Kategorya:Mga 1702 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1766 na kagadanan]]
[[Kategorya:Ika-18ng siglong mga Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga lalaking Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga Pranses na mga tagabenta sa arte]]
[[Kategorya:Mga Artista haleng Amsterdam]]
[[Kategorya:Mga Olandes na emigrante sa Pransya]]
[[Kategory:French art collectors]]
[[Kategorya:Mga Pintor haleng The Hague]]</text>
      <sha1>m0j49svvq8ob2dfoy1auho8513y5v03</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233145</id>
      <parentid>233144</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T15:19:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2831" xml:space="preserve">

[[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]]
[[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]]
Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot''' (''An Parabalidya'') asin '''Avet le Batave''' (''An Olandes si Avet''), sarong Pranses na pintor kan ika-18ng siglo asin saro sa mayor na Pranses na [[Rococo]] parapintura. Siya nagpintura kan embahador kan [[Imperyo Ottoman]] sa Pransya na si [[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]] kan 1742.{{sfn|Göçek|1987|loc=p. 80; ill. p. 70}}

An ama niya sarong mediko asin ta siya nailong-lubos kan aki pa. Siya pinadakula sa [[Amsterdam]] kan saro sa saiyang tiyoon, kapitan sa Hokbong Olandes.&lt;ref&gt;Page 15 (40)- Galerie Douaisienne ou Biographie de la Ville de Douai par H. Duthillœul -imprimé par Adam Aubers à Douai en 1884 -archivé à la Bibliotheca Bodletana numérisé par [[Google Books]]&lt;/ref&gt;

Pakaadal niya sa Amsterdam sa pagmato ninda [[François Boitard]] asin [[Bernard Picart]], si Jacques Aved nagpoon magtrabahon sa Paris ki [[Alexis Simon Belle|Belle]] kan 1721. Dangan kaidto siya nag'entra sa [[Royal Academy of Painting and Sculpture]] ([[Académie royale de peinture et de sculpture]]) kan 1731 asin ta siya nanombrahan konsehal pakagradwar kan 1734, asin kan 1759, siya nagpartisipar sa ultimong ''salon''. Kan 1753 siya nagin myembro sa [[Confrerie Pictura]].&lt;ref&gt;[https://rkd.nl/en/explore/artists/3053 Jacques André Joseph Camellot Aved] in the [[RKD]]&lt;/ref&gt;

Bilang tagabenta sa arte asin tagatipon, siya may dakula asin importanteng mga koleksyon na kabarali mga trabaho kan mga Italyano, Pranses asin orog na kan mga artistang Olandes. An koleksyon na ini ibinenta sa sarong subasta kan 1766.

Si [[Carle Van Loo]], [[François Boucher]], [[Pierre-Martin Dumont|Dumont le Romain]] asin [[Jean Siméon Chardin|Chardin]] iyo an magkapira sa mga estudyante niya.
==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Balechou-Crébillon.jpg
Aved - Портрет П.Ж. де Кребийона. 1746.jpg
Aved Tencin.jpg
&lt;/gallery&gt;
==Nota==
{{reflist}}

{{commons category|Jacques Aved}}

{{Authority control (arts)}}

{{DEFAULTSORT:Aved, Jacques}}
[[Kategorya:Mga 1702 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1766 na kagadanan]]
[[Kategorya:Ika-18ng siglong mga Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga lalaking Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga Pranses na mga tagabenta sa arte]]
[[Kategorya:Mga Artista haleng Amsterdam]]
[[Kategorya:Mga Olandes na emigrante sa Pransya]]
[[Kategory:French art collectors]]
[[Kategorya:Mga Pintor haleng The Hague]]</text>
      <sha1>pln2ctmvfolx2w9e2ztri38mso4vh5o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233146</id>
      <parentid>233145</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T15:23:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2796" xml:space="preserve">

[[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]]
[[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]]
Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot''' (''An Parabalidya'') asin '''Avet le Batave''' (''An Olandes si Avet''), sarong Pranses na pintor kan ika-18ng siglo asin saro sa mayor na Pranses na [[Rococo]] parapintura. Siya nagpintura kan embahador kan [[Imperyo Ottoman]] sa Pransya na si [[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]] kan 1742.{{sfn|Göçek|1987|loc=p. 80; ill. p. 70}}

An ama niya sarong mediko asin ta siya nailong-lubos kan aki pa. Siya pinadakula sa [[Amsterdam]] kan saro sa saiyang tiyoon, kapitan sa Hokbong Olandes.&lt;ref&gt;Page 15 (40)- Galerie Douaisienne ou Biographie de la Ville de Douai par H. Duthillœul -imprimé par Adam Aubers à Douai en 1884 -archivé à la Bibliotheca Bodletana numérisé par [[Google Books]]&lt;/ref&gt;

Pakaadal niya sa Amsterdam sa pagmato ninda [[François Boitard]] asin [[Bernard Picart]], si Jacques Aved nagpoon magtrabahon sa Paris ki [[Alexis Simon Belle|Belle]] kan 1721. Dangan kaidto siya nag'entra sa [[Royal Academy of Painting and Sculpture]] ([[Académie royale de peinture et de sculpture]]) kan 1731 asin ta siya nanombrahan konsehal pakagradwar kan 1734, asin kan 1759, siya nagpartisipar sa ultimong ''salon''. Kan 1753 siya nagin myembro sa [[Confrerie Pictura]].&lt;ref&gt;[https://rkd.nl/en/explore/artists/3053 Jacques André Joseph Camellot Aved] in the [[RKD]]&lt;/ref&gt;

Bilang tagabenta sa arte asin tagatipon, siya may dakula asin importanteng mga koleksyon na kabarali mga trabaho kan mga Italyano, Pranses asin orog na kan mga artistang Olandes. An koleksyon na ini ibinenta sa sarong subasta kan 1766.

Si [[Carle Van Loo]], [[François Boucher]], [[Pierre-Martin Dumont|Dumont le Romain]] asin [[Jean Siméon Chardin|Chardin]] iyo an magkapira sa mga estudyante niya.
==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Balechou-Crébillon.jpg
Aved - Портрет П.Ж. де Кребийона. 1746.jpg
Aved Tencin.jpg
&lt;/gallery&gt;
==Nota==
{{reflist}}

{{commons category|Jacques Aved}}

{{Authority control (arts)}}

{{DEFAULTSORT:Aved, Jacques}}
[[Kategorya:Mga 1702 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1766 na kagadanan]]
[[Kategorya:Ika-18ng siglong mga Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga lalaking Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga Pranses na mga tagabenta sa arte]]
[[Kategorya:Mga Artista haleng Amsterdam]]
[[Kategorya:Mga Olandes na emigrante sa Pransya]]
[[Kategorya:Mga Pintor haleng The Hague]]</text>
      <sha1>c28cz2up6kxrvowiq2ner3w077t7h81</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233147</id>
      <parentid>233146</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T15:30:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2798" xml:space="preserve">

[[File:Attribué à Joseph Aved, Portrait de Jean-Philippe Rameau (vers 1728) - 001.jpg|thumb|''[[Jean-Philippe Rameau]]'', c. 1728, [[Musée des Beaux-Arts de Dijon|Musée des Beaux-Arts]], [[Dijon]]]]
[[File:Mehmed Said Efendi in Paris 1742.jpg|thumb|''[[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]]'', 1742, [[Louvre Abu Dhabi]]]]
Si '''Jacques-André-Joseph Aved''' (12 Enero 1702 &amp;ndash; 4 Marso 1766), inaapod man  '''le Camelot''' (''An Parabalidya'') asin '''Avet le Batave''' (''An Olandes si Avet''), sarong Pranses na pintor kan ika-18ng siglo asin saro sa mayor na Pranses na [[Rococo]]ng parapintura. Siya nagpintura kan embahador kan [[Imperyo Ottoman]] sa Pransya na si [[Yirmisekizzade Mehmed Said Pasha|Yirmisekizzade Mehmed Said Efendi]] kan 1742.{{sfn|Göçek|1987|loc=p. 80; ill. p. 70}}

An ama niya sarong mediko asin ta siya nailong-lubos kan aki pa. Siya pinadakula sa [[Amsterdam]] kan saro sa saiyang tiyoon, kapitan sa Hokbong Olandes.&lt;ref&gt;Page 15 (40)- Galerie Douaisienne ou Biographie de la Ville de Douai par H. Duthillœul -imprimé par Adam Aubers à Douai en 1884 -archivé à la Bibliotheca Bodletana numérisé par [[Google Books]]&lt;/ref&gt;

Pakaadal niya sa Amsterdam sa pagmato ninda [[François Boitard]] asin [[Bernard Picart]], si Jacques Aved nagpoon magtrabahon sa Paris ki [[Alexis Simon Belle|Belle]] kan 1721. Dangan kaidto siya nag'entra sa [[Royal Academy of Painting and Sculpture]] ([[Académie royale de peinture et de sculpture]]) kan 1731 asin ta siya nanombrahan konsehal pakagradwar kan 1734, asin kan 1759, siya nagpartisipar sa ultimong ''salon''. Kan 1753 siya nagin myembro sa [[Confrerie Pictura]].&lt;ref&gt;[https://rkd.nl/en/explore/artists/3053 Jacques André Joseph Camellot Aved] in the [[RKD]]&lt;/ref&gt;

Bilang tagabenta sa arte asin tagatipon, siya may dakula asin importanteng mga koleksyon na kabarali mga trabaho kan mga Italyano, Pranses asin orog na kan mga artistang Olandes. An koleksyon na ini ibinenta sa sarong subasta kan 1766.

Si [[Carle Van Loo]], [[François Boucher]], [[Pierre-Martin Dumont|Dumont le Romain]] asin [[Jean Siméon Chardin|Chardin]] iyo an magkapira sa mga estudyante niya.
==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Balechou-Crébillon.jpg
Aved - Портрет П.Ж. де Кребийона. 1746.jpg
Aved Tencin.jpg
&lt;/gallery&gt;
==Nota==
{{reflist}}

{{commons category|Jacques Aved}}

{{Authority control (arts)}}

{{DEFAULTSORT:Aved, Jacques}}
[[Kategorya:Mga 1702 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1766 na kagadanan]]
[[Kategorya:Ika-18ng siglong mga Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga lalaking Pranses na pintor]]
[[Kategorya:Mga Pranses na mga tagabenta sa arte]]
[[Kategorya:Mga Artista haleng Amsterdam]]
[[Kategorya:Mga Olandes na emigrante sa Pransya]]
[[Kategorya:Mga Pintor haleng The Hague]]</text>
      <sha1>1tbzwfvvod8a1lio6zbosgal8be0og3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tamaraw</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36959</id>
    <revision>
      <id>233148</id>
      <timestamp>2022-07-20T16:05:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <comment>Pinagmukna an pahina kaining &quot; {{Speciesbox | name = Tamaraw | image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg | image_width = 250px | status = CR | trend = down | status_system = iucn2.3 | range_map=Tamaraw distribution map.PNG | range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde  | taxon = Bubalus mindorensis | authority = (Heude, 1888) }}  An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2560" xml:space="preserve">
{{Speciesbox
| name = Tamaraw
| image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg
| image_width = 250px
| status = CR
| trend = down
| status_system = iucn2.3
| range_map=Tamaraw distribution map.PNG
| range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde 
| taxon = Bubalus mindorensis
| authority = (Heude, 1888)
}}

An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa pamilyang [[Bovidae]]&lt;ref name=&quot;ITISBM&quot;&gt;{{ITIS | ID = 625123 | taxon = Bubalus mindorensis |date = 17 Marso 2007}}&lt;/ref&gt; na endemiko sa isla  nin [[Mindoro]] sa [[Filipinas]], alagad totoo pigtutubodan na namuhay man ini sa kapuroan nin [[Luzon]]. Enot na nanumpongan ini sa bilog na Mindoro, poon sa kapatagan hanggan sa kabukiran (2000&amp;nbsp;metro sa ibabaw ng antas ng dagat),  alagad sa paghiwas kan nga binabanwa kan mga tawo, pagbabatong asin pag'aayam, pagpapalod nin mga kahoy, asin pagbabadang, diiton na sana an nnatatada sa mga lugar na pasig asin ini namimiligro nang mapuho.&lt;ref name=&quot;IUCN2006&quot;&gt;IUCN2006&lt;/ref&gt;

Sarungat sa pagtubod asin paghuna, an tamaraw bakong saro sa klasipikasyon sa [[dsamulag]] na mas daro-dakula igdi.    May mga pagkakaiba an tamaraw sa damulag: an tamaraw mas mabarahibo, ivba sa hitrsura sa saiyang pamandokon, asin mas halipot mga sungoyna garo hitsurang [[V]].&lt;ref name=&quot;haribon&quot;&gt;{{cite web | last =Fuentes | first =Art | authorlink =Art Fuentes | title =The Tamaraw: Mindoro's endangered treasure | work =Haribon | publisher =Haribon Foundation for the Conservation of Natural Resources | date =2005-02-21 | url =http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node/view/130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | accessdate =2007-03-17 | archive-date =2007-09-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070927184137/http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node%2Fview%2F130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | url-status =live }}&lt;/ref&gt;  Ini na an katutubong pinakadakulang sa-daga na [[mamalya]] sa nasyon.

An tamaraw opisyal na simbolo kan Filipinas.  Mahihiling an ladawan kan tamaraw sa mga takal na [[Piso sa Pilipinas|Piso]] kan 1980 abot sa enot na parte kan taon 1990.

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 03.jpg|thumb|left|Palnak nin tamaraw.]]
Philbullpisolgrev.jpg|right|thumb|200px|Takal na piso, 1983-1994, may diyametro na 29mm, ladawan nin tamaraw sa likudan
&lt;/gallery&gt;
==Toltolan==
{{reflist}}
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Mga hayop sa Filipinas]]
[[Kategorya:Mga namimiligrong mapuho na mga hayop sa Filipinas]]</text>
      <sha1>tcyclrwkrma42lqw8sb2ptktbpcus1f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233149</id>
      <parentid>233148</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T16:08:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2639" xml:space="preserve">
{{Speciesbox
| name = Tamaraw
| image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg
| image_width = 250px
| status = CR
| trend = down
| status_system = iucn2.3
| range_map=Tamaraw distribution map.PNG
| range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde 
| taxon = Bubalus mindorensis
| authority = (Heude, 1888)
}}

An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa pamilyang [[Bovidae]]&lt;ref name=&quot;ITISBM&quot;&gt;{{ITIS | ID = 625123 | taxon = Bubalus mindorensis |date = 17 Marso 2007}}&lt;/ref&gt; na endemiko sa isla  nin [[Mindoro]] sa [[Filipinas]], alagad totoo pigtutubodan na namuhay man ini sa kapuroan nin [[Luzon]]. Enot na nanumpongan ini sa bilog na Mindoro, poon sa kapatagan hanggan sa kabukiran (2000&amp;nbsp;metro sa ibabaw ng antas ng dagat),  alagad sa paghiwas kan nga binabanwa kan mga tawo, pagbabatong asin pag'aayam, pagpapalod nin mga kahoy, asin pagbabadang, diiton na sana an nnatatada sa mga lugar na pasig asin ini namimiligro nang mapuho.&lt;ref name=&quot;IUCN2006&quot;&gt;IUCN2006&lt;/ref&gt;

Sarungat sa pagtubod asin paghuna, an tamaraw bakong saro sa klasipikasyon sa [[dsamulag]] na mas daro-dakula igdi.    May mga pagkakaiba an tamaraw sa damulag: an tamaraw mas mabarahibo, ivba sa hitrsura sa saiyang pamandokon, asin mas halipot mga sungoyna garo hitsurang [[V]].&lt;ref name=&quot;haribon&quot;&gt;{{cite web | last =Fuentes | first =Art | authorlink =Art Fuentes | title =The Tamaraw: Mindoro's endangered treasure | work =Haribon | publisher =Haribon Foundation for the Conservation of Natural Resources | date =2005-02-21 | url =http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node/view/130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | accessdate =2007-03-17 | archive-date =2007-09-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070927184137/http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node%2Fview%2F130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | url-status =live }}&lt;/ref&gt;  Ini na an katutubong pinakadakulang sa-daga na [[mamalya]] sa nasyon.

An tamaraw opisyal na simbolo kan Filipinas.  Mahihiling an ladawan kan tamaraw sa mga takal na [[Piso sa Pilipinas|Piso]] kan 1980 abot sa enot na parte kan taon 1990.

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;

Bubalus mindorensis by Gregg Yan 02.jpg|Haranihan na pitik sa sarong tamaraw
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 03.jpg|thumb|left|Palnak nin mga tamaraw
Philbullpisolgrev.jpg|right|thumb|200px|Takal na piso, 1983-1994, may diyametro na 29mm, ladawan nin tamaraw sa likudan
&lt;/gallery&gt;
==Toltolan==
{{reflist}}
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Mga hayop sa Filipinas]]
[[Kategorya:Mga namimiligrong mapuho na mga hayop sa Filipinas]]</text>
      <sha1>8ttm30edhduu4y1vubmygamqoznra1e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233150</id>
      <parentid>233149</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T16:11:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2728" xml:space="preserve">
{{Speciesbox
| name = Tamaraw
| image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg
| image_width = 250px
| status = CR
| trend = down
| status_system = iucn2.3
| range_map=Tamaraw distribution map.PNG
| range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde 
| taxon = Bubalus mindorensis
| authority = (Heude, 1888)
}}

An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa pamilyang [[Bovidae]]&lt;ref name=&quot;ITISBM&quot;&gt;{{ITIS | ID = 625123 | taxon = Bubalus mindorensis |date = 17 Marso 2007}}&lt;/ref&gt; na endemiko sa isla  nin [[Mindoro]] sa [[Filipinas]], alagad totoo pigtutubodan na namuhay man ini sa kapuroan nin [[Luzon]]. Enot na nanumpongan ini sa bilog na Mindoro, poon sa kapatagan hanggan sa kabukiran (2000&amp;nbsp;metro sa ibabaw ng antas ng dagat),  alagad sa paghiwas kan nga binabanwa kan mga tawo, pagbabatong asin pag'aayam, pagpapalod nin mga kahoy, asin pagbabadang, diiton na sana an nnatatada sa mga lugar na pasig asin ini namimiligro nang mapuho.&lt;ref name=&quot;IUCN2006&quot;&gt;IUCN2006&lt;/ref&gt;

Sarungat sa pagtubod asin paghuna, an tamaraw bakong saro sa klasipikasyon sa [[dsamulag]] na mas daro-dakula igdi.    May mga pagkakaiba an tamaraw sa damulag: an tamaraw mas mabarahibo, ivba sa hitrsura sa saiyang pamandokon, asin mas halipot mga sungoyna garo hitsurang [[V]].&lt;ref name=&quot;haribon&quot;&gt;{{cite web | last =Fuentes | first =Art | authorlink =Art Fuentes | title =The Tamaraw: Mindoro's endangered treasure | work =Haribon | publisher =Haribon Foundation for the Conservation of Natural Resources | date =2005-02-21 | url =http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node/view/130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | accessdate =2007-03-17 | archive-date =2007-09-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070927184137/http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node%2Fview%2F130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | url-status =live }}&lt;/ref&gt;  Ini na an katutubong pinakadakulang sa-daga na [[mamalya]] sa nasyon.

An tamaraw opisyal na simbolo kan Filipinas.  Mahihiling an ladawan kan tamaraw sa mga takal na [[Piso sa Pilipinas|Piso]] kan 1980 abot sa enot na parte kan taon 1990.

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 02.jpg|Haranihan na pitik sa sarong tamaraw
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 03.jpg|thumb|left|Palnak nin mga tamaraw
Preserved Tamaraw in Philippine National Museum.jpg|Retrato sa Philippine National Museum
Philbullpisolgrev.jpg|right|thumb|200px|Takal na piso, 1983-1994, may diyametro na 29mm, ladawan nin tamaraw sa likudan
&lt;/gallery&gt;
==Toltolan==
{{reflist}}
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Mga hayop sa Filipinas]]
[[Kategorya:Mga namimiligrong mapuho na mga hayop sa Filipinas]]</text>
      <sha1>ma1t6o2saj3t565bogt29i6ee17b6l4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233151</id>
      <parentid>233150</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T16:12:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2719" xml:space="preserve">
{{Speciesbox
| name = Tamaraw
| image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg
| image_width = 250px
| status = CR
| trend = down
| status_system = iucn2.3
| range_map=Tamaraw distribution map.PNG
| range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde 
| taxon = Bubalus mindorensis
| authority = (Heude, 1888)
}}

An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa pamilyang [[Bovidae]]&lt;ref name=&quot;ITISBM&quot;&gt;{{ITIS | ID = 625123 | taxon = Bubalus mindorensis |date = 17 Marso 2007}}&lt;/ref&gt; na endemiko sa isla  nin [[Mindoro]] sa [[Filipinas]], alagad totoo pigtutubodan na namuhay man ini sa kapuroan nin [[Luzon]]. Enot na nanumpongan ini sa bilog na Mindoro, poon sa kapatagan hanggan sa kabukiran (2000&amp;nbsp;metro sa lebel nin dagat),  alagad sa paghiwas kan nga binabanwa kan mga tawo, pagbabatong asin pag'aayam, pagpapalod nin mga kahoy, asin pagbabadang, diiton na sana an nnatatada sa mga lugar na pasig asin ini namimiligro nang mapuho.&lt;ref name=&quot;IUCN2006&quot;&gt;IUCN2006&lt;/ref&gt;

Sarungat sa pagtubod asin paghuna, an tamaraw bakong saro sa klasipikasyon sa [[dsamulag]] na mas daro-dakula igdi.    May mga pagkakaiba an tamaraw sa damulag: an tamaraw mas mabarahibo, ivba sa hitrsura sa saiyang pamandokon, asin mas halipot mga sungoyna garo hitsurang [[V]].&lt;ref name=&quot;haribon&quot;&gt;{{cite web | last =Fuentes | first =Art | authorlink =Art Fuentes | title =The Tamaraw: Mindoro's endangered treasure | work =Haribon | publisher =Haribon Foundation for the Conservation of Natural Resources | date =2005-02-21 | url =http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node/view/130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | accessdate =2007-03-17 | archive-date =2007-09-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070927184137/http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node%2Fview%2F130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | url-status =live }}&lt;/ref&gt;  Ini na an katutubong pinakadakulang sa-daga na [[mamalya]] sa nasyon.

An tamaraw opisyal na simbolo kan Filipinas.  Mahihiling an ladawan kan tamaraw sa mga takal na [[Piso sa Pilipinas|Piso]] kan 1980 abot sa enot na parte kan taon 1990.

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 02.jpg|Haranihan na pitik sa sarong tamaraw
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 03.jpg|thumb|left|Palnak nin mga tamaraw
Preserved Tamaraw in Philippine National Museum.jpg|Retrato sa Philippine National Museum
Philbullpisolgrev.jpg|right|thumb|200px|Takal na piso, 1983-1994, may diyametro na 29mm, ladawan nin tamaraw sa likudan
&lt;/gallery&gt;
==Toltolan==
{{reflist}}
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Mga hayop sa Filipinas]]
[[Kategorya:Mga namimiligrong mapuho na mga hayop sa Filipinas]]</text>
      <sha1>poei874gwnz7ke90mx90jqj2zdu8kwd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>233152</id>
      <parentid>233151</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T16:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ringer</username>
        <id>55</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2741" xml:space="preserve">
{{Speciesbox
| name = Tamaraw
| image = Bubalus mindorensis by Gregg Yan 01.jpg
| image_width = 250px
| status = CR
| trend = down
| status_system = iucn2.3
| range_map=Tamaraw distribution map.PNG
| range_map_caption=Lugar na estaran, arok na berde 
| taxon = Bubalus mindorensis
| authority = (Heude, 1888)
}}

An '''Tamaraw''' (''Bubalus mindorensis''; dating ''Anoa mindorensis'') sarong ''[[bovine]]'' (hitsurang-baka).  Kaiba sa ungguladong mamalyang ini sa pamilyang [[Bovidae]]&lt;ref name=&quot;ITISBM&quot;&gt;{{ITIS | ID = 625123 | taxon = Bubalus mindorensis |date = 17 Marso 2007}}&lt;/ref&gt; na endemiko sa isla  nin [[Mindoro]] sa [[Filipinas]], alagad totoo pigtutubodan na namuhay man ini sa kapuroan nin [[Luzon]]. Enot na nanumpongan ini sa bilog na Mindoro, poon sa kapatagan hanggan sa kabukiran (2000&amp;nbsp;metro sa lebel nin dagat),  alagad sa paghiwas kan nga binabanwa kan mga tawo, pagbabatong asin pag'aayam, pagpapalod nin mga kahoy, asin pagbabadang, diiton na sana an natatada sa mga kadlagan na pasig na estaran ninda, asin ini namimiligro nang mapuho.&lt;ref name=&quot;IUCN2006&quot;&gt;IUCN2006&lt;/ref&gt;

Sarungat sa pagtubod asin paghuna, an tamaraw bakong saro sa klasipikasyon sa [[damulag]] na mas daro-dakula igdi.    May mga pagkakaiba an tamaraw sa damulag: an tamaraw mas mabarahibo, iba sa hitsura sa saiyang pamandokon, asin mas halipot mga sungoy na garo hitsurang [[V]].&lt;ref name=&quot;haribon&quot;&gt;{{cite web | last =Fuentes | first =Art | authorlink =Art Fuentes | title =The Tamaraw: Mindoro's endangered treasure | work =Haribon | publisher =Haribon Foundation for the Conservation of Natural Resources | date =2005-02-21 | url =http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node/view/130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | accessdate =2007-03-17 | archive-date =2007-09-27 | archive-url =https://web.archive.org/web/20070927184137/http://www.haribon.org.ph/index.php?q=node%2Fview%2F130&amp;PHPSESSID=f07b7a39774972130ec811e029e12f5d | url-status =live }}&lt;/ref&gt;  Ini na an tubong tal asin pinakadakulang sa-daga na [[mamalya]] sa nasyon.

An tamaraw opisyal na simbolo kan Filipinas. Mahihiling an ladawan kan tamaraw sa mga takal na [[Piso sa Pilipinas|Piso]] kan 1980 abot sa enot na parte kan taon 1990.

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 02.jpg|Haranihan na pitik sa sarong tamaraw
Bubalus mindorensis by Gregg Yan 03.jpg|thumb|left|Palnak nin mga tamaraw
Preserved Tamaraw in Philippine National Museum.jpg|Retrato sa Philippine National Museum
Philbullpisolgrev.jpg|right|thumb|200px|Takal na piso, 1983-1994, may diyametro na 29mm, ladawan nin tamaraw sa likudan
&lt;/gallery&gt;
==Toltolan==
{{reflist}}
{{Tamboan}}
[[Kategorya:Mga hayop sa Filipinas]]
[[Kategorya:Mga namimiligrong mapuho na mga hayop sa Filipinas]]</text>
      <sha1>fz11ufsl4mc3wmh9t36ii9lg37tgb3u</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>