Wikipedia bclwiki https://bcl.wikipedia.org/wiki/Panginot_na_Pahina MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Medio Espesyal Olay Paragamit Olay kan paragamit Wikipedia Olay sa Wikipedia Ladawan Olay sa ladawan MediaWiki Olay sa MediaWiki Plantilya Olay sa plantilya Tabang Olay sa tabang Kategorya Olay sa kategorya TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 265 233312 215011 2022-07-24T17:18:21Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki [[Ladawan:WTNaga HIJAB D30.JPG|right|thumb|250px|Gulay na natong]] An '''gulay na natong''', sarong lutong Bikolnon. Ini simpleng lutò kan dahon nin natong sa gutâ na may sili asin karne o sirang askad.<ref>[https://hubpages.com/food/A-List-Of-Philippine-Root-Crops]hubpages.com. Kinua 10-06-17</ref> An dahon kan tinamon na '''''Colocasia esculenta''''' iyo an mayor na sangkap kaini. Ginugutaan ini na pwedeng la'bas pa asin dai pinaalang o idtong binalad sa saldang. Arin man igdi sa duwa, pareho ini kinikirinit asin pinipili idtong bakong magatol asin bakong makura'sil o makunot. An '''natong''' ibang tinanom sa [[linsa]] ta an huri may natubong dakulang laman o unod alagad an dahon-linsa (na mas nadarakul kisa sa dahon natong) pwede man gutaan pero bakong arog kalomhok sa dahon natong asin ta medyo matagas an mga gusok kan dahon, ini hinihimoro asin dai ibinabali sa pagluto.<ref>[https://hubpages.com/food/A-List-Of-Philippine-Root-Crops]hubpages.com. Kinua 10-06-17</ref> [[File:Natong dahon 002.jpg|thumb|250px|Tinanom na natong]] An laman kan tinanom na natong saradit asin haros matilaba sana. Bakong arog kan laman kan linsa, an laman kan natong matari (bakong masapog), makubol (bakong malomhok sa kagat) asin bakong mapulot. Ini mas bagay sanang pansalak sa ibang lutoon arog kan kalabasa. Alagad, may sarong klaseng natong, inaapod na [[tinsol]] na angay sana man na palalamanon. Dai bagay an mga dahon kaini na gulayon. ==Mga Natong== <gallery> Ladawan:Katnga Iriga.JPG|Mga tinanom na natong Ladawan:"Katnga".JPG|Alang na natong na pinatos sa plastik Ladawan:Katnga Baao.JPG|Piggutaan na natong Ladawan:Katnga leaves at bato.JPG|Binabalad na natong Ladawan:Dried Katnga.JPG|Binabalad na gurunit-gunit na natong Ladawan:Katnga.jpg|Lutong gulay na natong Ladawan:Poun sa Katnga.JPG|Satong tanom na natong </gallery> == Toltolan == {{reflist}} {{poon}} [[Kategorya:Mga lutong Bikolnon]] oe6cqgz5o9dr4d93x1bscip44jto5x5 233328 233312 2022-07-25T06:41:19Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki [[Ladawan:WTNaga HIJAB D30.JPG|right|thumb|250px|Gulay na natong]] An '''gulay na natong''', sarong lutong Bikolnon. Ini simpleng lutò kan dahon nin natong sa gutâ na may sili asin karne o sirang askad.<ref>[https://hubpages.com/food/A-List-Of-Philippine-Root-Crops]hubpages.com. Kinua 10-06-17</ref> An dahon kan tinamon na '''''Colocasia esculenta''''' iyo an mayor na sangkap kaini. Ginugutaan ini na pwedeng la'bas pa asin dai pinaalang o idtong binalad sa saldang. Arin man igdi sa duwa, pareho ini kinikirinit asin pinipili idtong bakong magatol asin bakong makura'sil o makunot. An '''natong''' ibang tinanom sa [[linsa]] ta an huri may natubong dakulang laman o unod alagad an dahon-linsa (na mas nadarakul kisa sa dahon natong) pwede man gutaan pero bakong arog kalomhok sa dahon natong asin ta medyo matagas an mga gusok kan dahon, ini hinihimoro asin dai ibinabali sa pagluto.<ref>[https://hubpages.com/food/A-List-Of-Philippine-Root-Crops]hubpages.com. Kinua 10-06-17</ref> [[File:Natong dahon 002.jpg|thumb|250px|Tinanom na natong]] An laman kan tinanom na natong saradit asin haros matilaba sana. Bakong arog kan laman kan linsa, an laman kan natong matari (bakong masapog), makubol (bakong malomhok sa kagat) asin bakong mapulot. Ini mas bagay sanang pansalak sa ibang lutoon arog kan kalabasa. Alagad, may sarong klaseng natong, inaapod na [[tinsol]] na angay sana man na palalamanon. Dai bagay an mga dahon kaini na gulayon. ==Kataytayan nin mga ladawan== <gallery> Ladawan:Katnga Iriga.JPG|Mga tinanom na natong Ladawan:"Katnga".JPG|Alang na natong na pinatos sa plastik Ladawan:Katnga Baao.JPG|Piggutaan na natong Ladawan:Katnga leaves at bato.JPG|Binabalad na natong Ladawan:Dried Katnga.JPG|Binabalad na gurunit-gunit na natong Ladawan:Katnga.jpg|Lutong gulay na natong Ladawan:Poun sa Katnga.JPG|Satong tanom na natong </gallery> == Toltolan == {{reflist}} {{poon}} [[Kategorya:Mga lutong Bikolnon]] q0r7rqeossec9dfzfrk8g2cu4ld2ctl 0 423 233308 215047 2022-07-24T16:56:17Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki [[File:Sinanglay na talusog.jpg|thumb|Sinanglay na talusog]] An '''sinanglay''' (inaapod man na '''pikadilyo''') sarong lutò nin sirâ sa ginutaan na popular sa [[rehiyon Bikol]]. An pwedeng sanglayon iyo an [[tilapia]], [[talusog]] o [[karpa]] alagad ini ugaring madugi. An kaibahan kaini sa ibang mga ginutaan iyo ta sinosoksokan an tulak kan sirâ nin dakul na giniris na kamatis dangan pinapasiram pa ta may salak na mga bawang, sibulyas asin làya. Pinapatos ini nin dahon nin [[natong]] o [[petsay|pechay]]. ==Pangaran== Gikan sa tataramon na "sanglay" an pangaran kan lutong Bikolnon na ini.<ref>Joram Paul Bag-ao Jabonillo. [http://www.academia.edu/27100867/Pagkaong_Binol-anon_A_Preliminary_Study_of_Boholano_Culinary_Linguistics Pagkaong Binol-anon: A Preliminary Study of Boholano Culinary Linguistics] p. 27</ref> Mantang an "pikadilyo" gikan man sa [[tataramon na Espanyol]]. ==Pag-andam== Sa pagluto kaini: badion ngùna an mga sirâ. An paghilap bako sa tulak kundi sa may talodtod nya magpoon. Maggutâ kan niyog. Sa pinakalipotok iramas an mga giniris na kamatis, làya, sibulyas asin bawang na inasinan sagkod na magnamit. Sa lambang binadì, isoksok an mga giniris tapos tiklopon saka patoson sa dahon natong. Bugkoson kan kinunit na dahon batag na linobloban ngani syempre dai magburuka. An kaserola o kaldero talapitapan nin dahon natong o kan mga paklang sa irarom kaini ngarig dai matotong an linuluto. Ikaag na an mga binurugkos na mga sira sa kaserola. Ikaag naman an ikaduwang ginuta' abot o sayaw sa langkaw kan sinuruknong na sira. Kaagan giraray nin diit na asin sagkod na magnamit. Kun gustong dakul an mga gulaygulay, ibabaw an abot sa sampolong dahon nin natong asin seguruhon na maguta' ngani manamit na maray an mga natong. Lutoon na sagkod na maglomoy. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Puyo 2.JPG|An itsura kan kiniskisan na puyo na ginagamit sa pagluto kan pikadilyo o sinanglay File:Talusog in Baao.JPG|An itsura kan talusog na ganit sa pagluto nin sinanglay </gallery> ==Toltolan== {{reflist}} ==Hilnga man== *[[Pinagrok]] ==Mga panluwas na takod== *[https://news.abs-cbn.com/life/08/15/18/recipe-sinanglay-ng-bicol RECIPE: Sinanglay ng Bicol] [https://news.abs-cbn.com/life ABS-CBN News] *[http://www.gmanetwork.com/news/video/saksi/376846/sinanglay-bicol-dish-na-ginamitan-ng-dahon-ng-gabi/video/ Sinanglay, Bicol dish na ginamitan ng dahon ng gabi] [http://www.gmanetwork.com/ GMA News] (bidyo) *[https://m.asianfoodchannel.com/en/recipes/recipe/sinanglay-with-crab-stuffing Sinanglay with Crab Stuffing] [https://asianfoodchannel.com Asia Food Channel] {{poon}} [[Kategorya: Mga lutong Bikolnon]] bayhheuregliwichlj221dacr5b0kpm 233309 233308 2022-07-24T16:58:40Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki [[File:Sinanglay na talusog.jpg|thumb|Sinanglay na talusog]] An '''sinanglay''' (inaapod man na '''pikadilyo''') sarong lutò nin sirâ sa ginutaan na popular sa [[rehiyon Bikol]]. An pwedeng sanglayon iyo an [[tilapia]], [[talusog]] o [[karpa]] alagad ini ugaring madugi. An kaibahan kaini sa ibang mga ginutaan iyo ta sinosoksokan an tulak kan sirâ nin dakul na giniris na kamatis dangan pinapasiram pa ta may salak na mga bawang, sibulyas asin làya. Pinapatos ini kan dahon nin [[natong]] o [[petsay]]. ==Pangaran== Gikan sa tataramon na "sanglay" an pangaran kan lutong Bikolnon na ini.<ref>Joram Paul Bag-ao Jabonillo. [http://www.academia.edu/27100867/Pagkaong_Binol-anon_A_Preliminary_Study_of_Boholano_Culinary_Linguistics Pagkaong Binol-anon: A Preliminary Study of Boholano Culinary Linguistics] p. 27</ref> Mantang an "pikadilyo" gikan man sa [[tataramon na Espanyol]]. ==Pag-andam== Sa pagluto kaini: badion ngùna an mga sirâ. An paghilap bako sa tulak kundi sa may talodtod nya magpoon. Maggutâ kan niyog. Sa pinakalipotok iramas an mga giniris na kamatis, làya, sibulyas asin bawang na inasinan sagkod na magnamit. Sa lambang binadì, isoksok an mga giniris tapos tiklopon saka patoson sa dahon natong. Bugkoson kan kinunit na dahon batag na linobloban ngani syempre dai magburuka. An kaserola o kaldero talapitapan nin dahon natong o kan mga paklang sa irarom kaini ngarig dai matotong an linuluto. Ikaag na an mga binurugkos na mga sira sa kaserola. Ikaag naman an ikaduwang ginuta' abot o sayaw sa langkaw kan sinuruknong na sira. Kaagan giraray nin diit na asin sagkod na magnamit. Kun gustong dakul an mga gulaygulay, ibabaw an abot sa sampolong dahon nin natong asin seguruhon na maguta' ngani manamit na maray an mga natong. Lutoon na sagkod na maglomoy. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Puyo 2.JPG|An itsura kan kiniskisan na puyo na ginagamit sa pagluto kan pikadilyo o sinanglay File:Talusog in Baao.JPG|An itsura kan talusog na ganit sa pagluto nin sinanglay </gallery> ==Toltolan== {{reflist}} ==Hilnga man== *[[Pinagrok]] ==Mga panluwas na takod== *[https://news.abs-cbn.com/life/08/15/18/recipe-sinanglay-ng-bicol RECIPE: Sinanglay ng Bicol] [https://news.abs-cbn.com/life ABS-CBN News] *[http://www.gmanetwork.com/news/video/saksi/376846/sinanglay-bicol-dish-na-ginamitan-ng-dahon-ng-gabi/video/ Sinanglay, Bicol dish na ginamitan ng dahon ng gabi] [http://www.gmanetwork.com/ GMA News] (bidyo) *[https://m.asianfoodchannel.com/en/recipes/recipe/sinanglay-with-crab-stuffing Sinanglay with Crab Stuffing] [https://asianfoodchannel.com Asia Food Channel] {{poon}} [[Kategorya: Mga lutong Bikolnon]] 5g6d25laddjctjhwl6lm62rylk8sjop 233310 233309 2022-07-24T17:03:52Z Ringer 55 /* Pangaran */ wikitext text/x-wiki [[File:Sinanglay na talusog.jpg|thumb|Sinanglay na talusog]] An '''sinanglay''' (inaapod man na '''pikadilyo''') sarong lutò nin sirâ sa ginutaan na popular sa [[rehiyon Bikol]]. An pwedeng sanglayon iyo an [[tilapia]], [[talusog]] o [[karpa]] alagad ini ugaring madugi. An kaibahan kaini sa ibang mga ginutaan iyo ta sinosoksokan an tulak kan sirâ nin dakul na giniris na kamatis dangan pinapasiram pa ta may salak na mga bawang, sibulyas asin làya. Pinapatos ini kan dahon nin [[natong]] o [[petsay]]. ==Pangaran== Gikan sa tataramon na "sanglay" an pangaran kan lutong Bikolnon na ini.<ref>Joram Paul Bag-ao Jabonillo. [http://www.academia.edu/27100867/Pagkaong_Binol-anon_A_Preliminary_Study_of_Boholano_Culinary_Linguistics Pagkaong Binol-anon: A Preliminary Study of Boholano Culinary Linguistics] p. 27</ref> Mantang an "pikadilyo" gikan man sa [[tataramon na Espanyol]] na ''picadillo''<ref> pikadilyo. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 789. ISBN 0 9580383 5 X</ref>) ==Pag-andam== Sa pagluto kaini: badion ngùna an mga sirâ. An paghilap bako sa tulak kundi sa may talodtod nya magpoon. Maggutâ kan niyog. Sa pinakalipotok iramas an mga giniris na kamatis, làya, sibulyas asin bawang na inasinan sagkod na magnamit. Sa lambang binadì, isoksok an mga giniris tapos tiklopon saka patoson sa dahon natong. Bugkoson kan kinunit na dahon batag na linobloban ngani syempre dai magburuka. An kaserola o kaldero talapitapan nin dahon natong o kan mga paklang sa irarom kaini ngarig dai matotong an linuluto. Ikaag na an mga binurugkos na mga sira sa kaserola. Ikaag naman an ikaduwang ginuta' abot o sayaw sa langkaw kan sinuruknong na sira. Kaagan giraray nin diit na asin sagkod na magnamit. Kun gustong dakul an mga gulaygulay, ibabaw an abot sa sampolong dahon nin natong asin seguruhon na maguta' ngani manamit na maray an mga natong. Lutoon na sagkod na maglomoy. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Puyo 2.JPG|An itsura kan kiniskisan na puyo na ginagamit sa pagluto kan pikadilyo o sinanglay File:Talusog in Baao.JPG|An itsura kan talusog na ganit sa pagluto nin sinanglay </gallery> ==Toltolan== {{reflist}} ==Hilnga man== *[[Pinagrok]] ==Mga panluwas na takod== *[https://news.abs-cbn.com/life/08/15/18/recipe-sinanglay-ng-bicol RECIPE: Sinanglay ng Bicol] [https://news.abs-cbn.com/life ABS-CBN News] *[http://www.gmanetwork.com/news/video/saksi/376846/sinanglay-bicol-dish-na-ginamitan-ng-dahon-ng-gabi/video/ Sinanglay, Bicol dish na ginamitan ng dahon ng gabi] [http://www.gmanetwork.com/ GMA News] (bidyo) *[https://m.asianfoodchannel.com/en/recipes/recipe/sinanglay-with-crab-stuffing Sinanglay with Crab Stuffing] [https://asianfoodchannel.com Asia Food Channel] {{poon}} [[Kategorya: Mga lutong Bikolnon]] cbplx7v0dpjx56a12988bx0bxfqvat7 233311 233310 2022-07-24T17:04:42Z Ringer 55 /* Kataytayan nin mga ladawan */ wikitext text/x-wiki [[File:Sinanglay na talusog.jpg|thumb|Sinanglay na talusog]] An '''sinanglay''' (inaapod man na '''pikadilyo''') sarong lutò nin sirâ sa ginutaan na popular sa [[rehiyon Bikol]]. An pwedeng sanglayon iyo an [[tilapia]], [[talusog]] o [[karpa]] alagad ini ugaring madugi. An kaibahan kaini sa ibang mga ginutaan iyo ta sinosoksokan an tulak kan sirâ nin dakul na giniris na kamatis dangan pinapasiram pa ta may salak na mga bawang, sibulyas asin làya. Pinapatos ini kan dahon nin [[natong]] o [[petsay]]. ==Pangaran== Gikan sa tataramon na "sanglay" an pangaran kan lutong Bikolnon na ini.<ref>Joram Paul Bag-ao Jabonillo. [http://www.academia.edu/27100867/Pagkaong_Binol-anon_A_Preliminary_Study_of_Boholano_Culinary_Linguistics Pagkaong Binol-anon: A Preliminary Study of Boholano Culinary Linguistics] p. 27</ref> Mantang an "pikadilyo" gikan man sa [[tataramon na Espanyol]] na ''picadillo''<ref> pikadilyo. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 789. ISBN 0 9580383 5 X</ref>) ==Pag-andam== Sa pagluto kaini: badion ngùna an mga sirâ. An paghilap bako sa tulak kundi sa may talodtod nya magpoon. Maggutâ kan niyog. Sa pinakalipotok iramas an mga giniris na kamatis, làya, sibulyas asin bawang na inasinan sagkod na magnamit. Sa lambang binadì, isoksok an mga giniris tapos tiklopon saka patoson sa dahon natong. Bugkoson kan kinunit na dahon batag na linobloban ngani syempre dai magburuka. An kaserola o kaldero talapitapan nin dahon natong o kan mga paklang sa irarom kaini ngarig dai matotong an linuluto. Ikaag na an mga binurugkos na mga sira sa kaserola. Ikaag naman an ikaduwang ginuta' abot o sayaw sa langkaw kan sinuruknong na sira. Kaagan giraray nin diit na asin sagkod na magnamit. Kun gustong dakul an mga gulaygulay, ibabaw an abot sa sampolong dahon nin natong asin seguruhon na maguta' ngani manamit na maray an mga natong. Lutoon na sagkod na maglomoy. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Puyo 2.JPG|An itsura kan kiniskisan na puyo na ginagamit sa pagluto kan pikadilyo o sinanglay File:Talusog in Baao.JPG|An itsura kan talusog na gamit sa pagluto nin sinanglay </gallery> ==Toltolan== {{reflist}} ==Hilnga man== *[[Pinagrok]] ==Mga panluwas na takod== *[https://news.abs-cbn.com/life/08/15/18/recipe-sinanglay-ng-bicol RECIPE: Sinanglay ng Bicol] [https://news.abs-cbn.com/life ABS-CBN News] *[http://www.gmanetwork.com/news/video/saksi/376846/sinanglay-bicol-dish-na-ginamitan-ng-dahon-ng-gabi/video/ Sinanglay, Bicol dish na ginamitan ng dahon ng gabi] [http://www.gmanetwork.com/ GMA News] (bidyo) *[https://m.asianfoodchannel.com/en/recipes/recipe/sinanglay-with-crab-stuffing Sinanglay with Crab Stuffing] [https://asianfoodchannel.com Asia Food Channel] {{poon}} [[Kategorya: Mga lutong Bikolnon]] 0i0ibhk8leq3ha4940vlob89rgw3gpn 233327 233311 2022-07-25T06:39:31Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki [[File:Sinanglay na talusog.jpg|thumb|Sinanglay na talusog]] An '''sinanglay''' (inaapod man na '''pikadilyo''') sarong lutò nin sirâ sa ginutaan na popular sa [[Rehiyon Bikol]]. An pwedeng sanglayon iyo an [[tilapia]], [[talusog]] o [[karpa]] alagad ini ugaring madugi. An kaibahan kaini sa ibang mga ginutaan iyo ta sinosoksokan an tulak kan sirâ nin dakul na giniris na kamatis dangan pinapasiram pa ta may salak na mga bawang, sibulyas asin làya. Pinapatos ini kan dahon nin [[natong]] o [[petsay]]. ==Pangaran== Gikan sa tataramon na "sanglay" an pangaran kan lutong Bikolnon na ini.<ref>Joram Paul Bag-ao Jabonillo. [http://www.academia.edu/27100867/Pagkaong_Binol-anon_A_Preliminary_Study_of_Boholano_Culinary_Linguistics Pagkaong Binol-anon: A Preliminary Study of Boholano Culinary Linguistics] p. 27</ref> Mantang an "pikadilyo" gikan man sa [[tataramon na Espanyol]] na ''picadillo''.<ref> pikadilyo. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 789. ISBN 0 9580383 5 X</ref> ==Pag-andam== Sa pagluto kaini: badion ngùna an mga sirâ. An paghilap bako sa tulak kundi sa may talodtod nya magpoon. Maggutâ kan niyog. Sa pinakalipotok iramas an mga giniris na kamatis, làya, sibulyas asin bawang na inasinan sagkod na magnamit. Sa lambang binadì, isoksok an mga giniris tapos tiklopon saka patoson sa dahon natong. Bugkoson kan kinunit na dahon batag na linobloban ngani syempre dai magburuka. An kaserola o kaldero talapitapan nin dahon natong o kan mga paklang sa irarom kaini ngarig dai matotong an linuluto. Ikaag na an mga binurugkos na mga sira sa kaserola. Ikaag naman an ikaduwang ginuta' abot o sayaw sa langkaw kan sinuruknong na sira. Kaagan giraray nin diit na asin sagkod na magnamit. Kun gustong dakul an mga gulaygulay, ibabaw an abot sa sampolong dahon nin natong asin seguruhon na maguta' ngani manamit na maray an mga natong. Lutoon na sagkod na maglomoy. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Puyo 2.JPG|An itsura kan kiniskisan na puyo na ginagamit sa pagluto kan pikadilyo o sinanglay File:Talusog in Baao.JPG|An itsura kan talusog na gamit sa pagluto nin sinanglay </gallery> ==Toltolan== {{reflist}} ==Hilnga man== *[[Pinagrok]] ==Mga panluwas na takod== *[https://news.abs-cbn.com/life/08/15/18/recipe-sinanglay-ng-bicol RECIPE: Sinanglay ng Bicol] [https://news.abs-cbn.com/life ABS-CBN News] *[http://www.gmanetwork.com/news/video/saksi/376846/sinanglay-bicol-dish-na-ginamitan-ng-dahon-ng-gabi/video/ Sinanglay, Bicol dish na ginamitan ng dahon ng gabi] [http://www.gmanetwork.com/ GMA News] (bidyo) *[https://m.asianfoodchannel.com/en/recipes/recipe/sinanglay-with-crab-stuffing Sinanglay with Crab Stuffing] [https://asianfoodchannel.com Asia Food Channel] {{poon}} [[Kategorya: Mga lutong Bikolnon]] 14jxkmf9afcsgdoot0xhm5bph2d4t2w 1 27844 233330 215012 2022-07-25T06:44:18Z Ralffralff 14987 /* Natong: Tinanom Vs. Pagkakan */ bàgong seksyon wikitext text/x-wiki {{WikiProyekto banner shell|blp=no|1= {{BW 2021-6 |klase=poon |importansya=Halangkaw }}}} == Natong: Tinanom Vs. Pagkakan == Kaipohan na isuway an artikulo para sa [[Natong (tinanom)]] hali sa [[Natong (pagkakan)]] para mas mapakarhay asin mas magin malinaw an artikulo na ini. [[Paragamit:Ralffralff|Ralffralff]] ([[Olay kan paragamit:Ralffralff|kaulayon]]) 06:44, 25 Hulyo 2022 (UTC) tvbwzyaxwq9nmxeu57a8fzoqjna673n 0 36831 233331 232877 2022-07-25T07:14:48Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki {{Infobox artifact | name = Mga Guhit sa Gahing Tangso nin Laguna | image = File:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg | image_caption = An ginuhit sa gahing tangso nakasaray sa [[Museo Nasyonal nin Antropolohiya (Manila)|Museo Nasyonal nin Antropolohiya]] sa Manila | material = Tumbaga o tangso | height = < {{convert|20|cm|in|abbr=on}} | width = < {{convert|30|cm|in|abbr=on}} | weight = | language = Pangenot na Suanoy na Malay na may ibang Sanskrit & Suanoy na Javanese asin/o Suanoy na Tagalog | created = 900 | discovered_date = 1989 | discovered_place = [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]], [[Filipinas]] | location = [[Museo Nasyonal nin Filipinas]] | culture = }} An '''Mga Guhit sa Gahing<ref>pinaggahe, adelgazada la plancha de algun metal. Vocabulario de la lengua bicol.https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/135?q1=gahe&view=image&size=200. Kinua 07-.0.22</ref><ref>gahi, thin sheet or leaf of tin, gold, or brass.Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 555 ISBN 0 9580383 5 X.Kinua 07-1-22.</ref> Tangso nin Laguna''' ({{lang-tl|Inskripsyon sa binatbat na tanso ng Laguna}}, [[literal translation]]: ''Inscription on flattened copper of Laguna'') sarong opisyal na pagpapabutas sa kautangan nakaguhit sa sarong gahi' na tumbaga kan taon na [[kalendaryong Hindu|Shaka]] 822 (Gregoriano A.D. 900). Ini an pinakaamay na petsado-sa-kalendaryong dokumento nakua sa laog mismo kan teritoryo nin Filipinas.<ref name="Postma">{{cite journal|url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018|title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary|jstor=42633308|last=Postma|first=Antoon|journal=Philippine Studies|volume=40|issue=2|pages=182–203|publisher=Ateneo de Manila University|date=April–June 1992}}</ref> An gahi' nadukayan kan 1989 nin sarong hurnal sa sabang kan Salog Lumbang sa Wawa, [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]] sa [[Filipinas]]. An inskripsyon haros nakasurat sa [[Lumang Malayo]] na ginagamit an Kaamaying [[Alpabeto Kawi|Kawi]] na inskripsyon na may kasalak na mga [[Sanskrito]]ng kataga' asin [[Daan na Habanes]] o [[Daan na Tagalog]] na mga honoripiko.<ref>{{Cite journal |last=Postma |first=Antoon |date=1991 |title=The Laguna Copper-Plate Inscription: A Valuable Philippine Document |url=https://journals.lib.washington.edu/index.php/BIPPA/article/viewFile/11381/10020 |journal=Indo-Pacific Prehistory 1990 Assn. Bulletin 11 |volume=2 |pages=161-165 |via=University Libraries - University of Washington}}</ref> Pakadukay kaini, an enot na nagpalis kan mga ginuhit sa gahi' iyo si [[Antoon Postma]] kan taon 1991,<ref name="MS">{{cite news|last=Patanñe|first=E.P.|title=New Philippine date challenges historians|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&dat=19910328&printsec=frontpage&hl=en|access-date=April 25, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kagitingan Publications, Inc.|date=March 31, 1991|page=4|quote=A copper plate containing an Old Malay inscription [...] deciphered by the Dutch Ethnographer [sic] Antoon Postma, carries a clear date of Saka 822, a Sanskritized reckoning equivalent to A.D. 900.}}</ref> sarong Holandes na antropologo asin parasaligsig kan [[Guhit Hanunó'o]].<ref name="Postma"/> An inskripsyon nagtala' kan mga lugar asin pangaran kan magkapirang estado kan A.D. 900, siring kan syudad-estadong Tagalog arog kan [[Tondo (historikal na banwa)|Tondo]].<ref name="Postma"/> An magkapirang mga historyador nagtataong swestyon na ini nagpapahiling nin mga relasyon ekonimiko, kultural, asin politikal sa pag'ultan kan mga estadong ini asin an kagurubay kaining [[Kahadean nin Medang]] sa [[Java]].<ref name="Postma"/> ==Konteksto historikal == Bago pa an Anoy nin Pagkolonya Europeo, an [[Sur-subangan na Asya]] yaon sa impluwensya nin Kadakulaan Indya kun saen an dakul na mga imperyo, kahadean asin prinsipalidad nagtalubo nin pirang siglo sa mga lugar na ngonyan sinasakop na kan [[Tailandya]], [[Indonesya]], [[Malaysia]], [[Singapur]], [[Filipinas]], [[Kambodya]] asin [[Byetnam]]. An impluwensya nin kulturang Indyano sa mga lugar na ini inaapod na "indyanisasyon".<ref name=acharya>{{cite web|last1=Acharya|first1=Amitav|title=The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations|url=http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|website=amitavacharya.com}}</ref>Si arkeologong Pranses, [[George Coedes]], pigpaliwanag ini komo pagpahiwas kan sarong organisadong kultura na pinanday sa Indyanong ginikanan nin kahadean, [[Hinduismo]], asin [[Budhist|Budhismo]] asin kan [[Sanskritisasyon|dyalektong Sanskrito]].<ref name=coedes>{{cite book|last1=Coedes|first1=George|title=The Indianized States of Southeast Asia|date=1967|publisher=Australian National University Press}}</ref> Ini mahihiling sa inaapod na Indyanisasyon nin [[Sur-subangan na Asya]], an [[Hinduismo sa Sur-subangan na Asya|paglakop nin Hinduismo]] asin an [[Silk Road transmission of Buddhism|paglakop nin Budhismo]]. Mga Indyanong byahero, negosyante, komersyante, paratukdo asin mga padi may dakulang papel na gayo sa pangyayaring ini.<ref name="lukas">{{cite journal|last1=Lukas|first1=Helmut|title=1 THEORIES OF INDIANIZATIONExemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)|journal=International SanskritConference|date=May 21–23, 2001|url=https://www.academia.edu/4803585}}</ref><ref>{{cite book|last1=Krom|first1=N.J.|title=Barabudur, Archeological Description|date=1927|publisher=The Hague}}</ref><ref name="smith">{{cite journal|last1=Smith|first1=Monica L.|title="Indianization" from the Indian Point of View: Trade and Cultural Contacts with Southeast Asia in the Early First Millennium C.E.|author-link1=Monica L. Smith|journal=Journal of the Economic and Social History of the Orient|date=1999|volume=42|issue=11–17|pages=1–26|doi=10.1163/1568520991445588|jstor=3632296}}</ref> Mga [[Indyanong honoripiko]] may impluwensya man sa mga [[Malayong estilo asin titulo|Malay]], [[Thai na ranggo asin royal na mga titulo|Thai]], [[Filipino estilo asin mga honoripiko|Filipino]] saka kan mga [[Indones na pagngagaran #Honorifics|Indones]] na honoripiko.<ref name=tit1>Krishna Chandra Sagar, 2002, An Era of Peace, Page 52.</ref> Mga ehemplo kaini iyo an titulong Raja, Rani, Maharlika, asbp. na na-ilito haleng kulturang Indyano pasiring Filipinas paagi kan Malay asin [[Imperyong Srivijaya ]]. An pre-kolonyal na [[Suyat|Eskriturang filipino]] inaapod na [[Baybayin]] ({{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}}), bisto sa [[Lenggwaheng bisaya|Bisaya]] na ''badlit'' ({{Script|Tglg|ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔}}), sa [[Tataramon na Iloko|Ilokano]] komo ''kur-itan/kurditan'' , sa [[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]] komo ''kulitan'', asin sa [[Tataramon na Bikol|Bikol]] komo ''basahan''<ref>{{cite encyclopedia|url=https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/61?q1=basahan&view=image&size=175|entry=basahan|page=60|last=Lisboa|first=Maŕcos de|authorlink=Marcos de Lisboa|title=Vocabulario de la Lengua Bicol|year=1865|language=es, bik|access-date=2019-12-01|quote=BASAHAN. pc. El ''a'', ''b'', ''c'', de ellos por donde aprenden á leer que tiene quince letras consonantes, y tres vocales, ''a'', ''e'', ''o''.}}</ref>, gabos ini gikan sa mga [[eskriturang Bramiko]] nin Indya. An paggamit kaini narekord kan ika-16 na siglo ni [[Miguel López de Legazpi]].<ref name="baybayin">{{Cite web | last = Morrow | first = Paul | url = http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | publisher = MTS | title = Baybayin, the Ancient Philippine script | access-date = September 4, 2008 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | archive-date = August 21, 2010 }}.</ref> ==Pagkadukay== [[File:Laguna Copperplate Inscription.gif|thumb|360px|right|An gahing tangso sa Laguna, an mga inskripsyon kaini iginuhit paagi nin pagtudok-tudok sa ibabaw. Nagpapahiling ini nin sayod na impluwensya nin kulturang Indyano dara kan [[Srivijaya]]) na iyo an nagdadanay na kultura sa Filipinas mayo pa an pagkolonya Europeo nin Ika-16 na siglo.]] An Gahing Tangso na Inskripsyon nadukayan kan 1989 harani sa sabang kan Salog Lumbang sa may [[Sola' nin Laguna]],<ref name="Chua20130528">{{Cite web |url=https://xiaochua.net/2013/05/28/xiao-time-27-may-2013-kahalagahan-ng-laguna-copperplate-at-ika-400-taon-ng-vocabulario-ni-san-buenaventura/ |title=KAHALAGAHAN NG LAGUNA COPPERPLATE AT IKA-400 TAON NG VOCABULARIO NI SAN BUENAVENTURA |last=Chua |first=Xiao |date=May 28, 2013 |website=IT'S XIAOTIME! |access-date=October 10, 2017}}</ref>nin sarong lalaki nagngangaran Ernesto Legisma na natungod naghuhunggad nin baybay na gagamiton sa pagsesemento. Naisip na an nakotkot niya may halaga, an lalaki pinabakal ini sa sarong nagnenegosyo sa mga bagay na luma, na dai man nakakakuang parabakal kaini, diretso logod ipinabakal sa [[National Museum of the Philippines]], kun saen itinalaga ki [[Alfredo E. Evangelista]], pamayo sa departamento nin [[antropolohiya]].<ref name="mts"/><ref name=pdi>{{cite news|title=Expert on past dies; 82 |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |date=October 21, 2008 |access-date=November 17, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081024114447/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |archive-date=October 24, 2008 }}</ref> An Museo Nasyonal pigbansagan an nadukayan na tangsong gahi' na ''Laguna Copper Plate''.<ref>{{cite web | author = National Museum of the Philippines | author-link = National Museum of the Philippines | title =National Cultural Treasures of Philippine Archaeology | url=https://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/NCT.html | access-date = June 13, 2019}}</ref> Pakalihis sarong taon, si [[Antoon Postma]] nareparo ini na an mga guhit igdi nakaagid sa antigong Indones na kinalingking na inaapod na [[Lumang Kawi|Kawi]]. Si Postma pigpalis an eskritura asin nakitang an dokumento nagpepetsang susog sa [[Indyanong kalendaryo nasyonal|Saka'ng taon]] 822, petsang lumang Hindu katumbas sa taon 900.<ref name="MS"/> Ini panahon na gayo kun kasuarin nasambitan an Filipinas sa sarong opisyal na rekord kan Tsinong [[Dinastiyang Song]] sa ''[[History of Song (Yuan dynasty)|History of Song]]'' natutungod sa taon na 972.<ref>William Henry Scott, ''Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History'', pg.65. {{ISBN|971-10-0226-4}}.</ref> ==Toltolan== {{reflist|2}} {{Tamboan}} [[Kategorya:Arekeologo sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga primaryang susugan para sa amay na historya nin Filipinas]] [[Kategorya:Hinduismo sa Filipinas]] [[Kategorya:Historya sa Filipinas (900 - 1565)]] [[Kategorya:Mga eskritura sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga Malay na eskritura]] [[Kategorya:Mga Kadamotan sa Museo Nasyonal nin Fillipinas]] [[Kategorya:Historya nin Laguna (probinsya) of Laguna]] [[Kategorya:Ika-10ng siglong mga eskritura]] [[Kategorya:Mga tumbagang bagay]] [[Kategorya:Mga 1989 na nadukayan arkeolohikal]] bw8d4bjdffc7mm7ikn4l95v01x5mj28 233332 233331 2022-07-25T07:19:18Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki {{Infobox artifact | name = Mga Guhit sa Gahing Tangso nin Laguna | image = File:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg | image_caption = An ginuhit sa gahing tangso nakasaray sa [[Museo Nasyonal nin Antropolohiya (Manila)|Museo Nasyonal nin Antropolohiya]] sa Manila | material = Tumbaga o tangso | height = < {{convert|20|cm|in|abbr=on}} | width = < {{convert|30|cm|in|abbr=on}} | weight = | language = Pangenot na Suanoy na Malay na may ibang Sanskrit & Suanoy na Javanese asin/o Suanoy na Tagalog | created = 900 | discovered_date = 1989 | discovered_place = [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]], [[Filipinas]] | location = [[Museo Nasyonal nin Filipinas]] | culture = }} An '''Mga Guhit sa Gahing<ref>pinaggahe, adelgazada la plancha de algun metal. Vocabulario de la lengua bicol.https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/135?q1=gahe&view=image&size=200. Kinua 07-.0.22</ref><ref>gahi, thin sheet or leaf of tin, gold, or brass.Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 555 ISBN 0 9580383 5 X.Kinua 07-1-22.</ref> Tangso nin Laguna''' ({{lang-tl|Inskripsyon sa binatbat na tanso ng Laguna}}, [[literal translation]]: ''Inscription on flattened copper of Laguna'') sarong opisyal na pagpapabutas sa kautangan nakaguhit sa sarong gahi' na tumbaga kan taon na [[kalendaryong Hindu|Shaka]] 822 (Gregoriano A.D. 900). Ini an pinakaamay na petsado-sa-kalendaryong dokumento nakua sa laog mismo kan teritoryo nin Filipinas.<ref name="Postma">{{cite journal|url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018|title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary|jstor=42633308|last=Postma|first=Antoon|journal=Philippine Studies|volume=40|issue=2|pages=182–203|publisher=Ateneo de Manila University|date=April–June 1992}}</ref> An gahi' nadukayan kan 1989 nin sarong hurnal sa sabang kan Salog Lumbang sa Wawa, [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]] sa [[Filipinas]]. An inskripsyon haros nakasurat sa [[Lumang Malayo]] na ginagamit an Kaamaying [[Alpabeto Kawi|Kawi]] na inskripsyon na may kasalak na mga [[Sanskrito]]ng kataga' asin [[Daan na Habanes]] o [[Daan na Tagalog]] na mga honoripiko.<ref>{{Cite journal |last=Postma |first=Antoon |date=1991 |title=The Laguna Copper-Plate Inscription: A Valuable Philippine Document |url=https://journals.lib.washington.edu/index.php/BIPPA/article/viewFile/11381/10020 |journal=Indo-Pacific Prehistory 1990 Assn. Bulletin 11 |volume=2 |pages=161-165 |via=University Libraries - University of Washington}}</ref> Pakadukay kaini, an enot na nagpalis kan mga ginuhit sa gahi' iyo si [[Antoon Postma]] kan taon 1991,<ref name="MS">{{cite news|last=Patanñe|first=E.P.|title=New Philippine date challenges historians|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&dat=19910328&printsec=frontpage&hl=en|access-date=April 25, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kagitingan Publications, Inc.|date=March 31, 1991|page=4|quote=A copper plate containing an Old Malay inscription [...] deciphered by the Dutch Ethnographer [sic] Antoon Postma, carries a clear date of Saka 822, a Sanskritized reckoning equivalent to A.D. 900.}}</ref> sarong Holandes na antropologo asin parasaligsig kan [[Guhit Hanunó'o]].<ref name="Postma"/> An inskripsyon nagtala' kan mga lugar asin pangaran kan magkapirang estado kan A.D. 900, siring kan syudad-estadong Tagalog arog kan [[Tondo (historikal na banwa)|Tondo]].<ref name="Postma"/> An magkapirang mga historyador nagtataong swestyon na ini nagpapahiling nin mga relasyon ekonimiko, kultural, asin politikal sa pag'ultan kan mga estadong ini asin an kagurubay kaining [[Kahadean nin Medang]] sa [[Java]].<ref name="Postma"/> ==Konteksto historikal == Bago pa an Anoy nin Pagkolonya Europeo, an [[Sur-subangan na Asya]] yaon sa impluwensya nin Kadakulaan Indya kun saen an dakul na mga imperyo, kahadean asin prinsipalidad nagtalubo nin pirang siglo sa mga lugar na ngonyan sinasakop na kan [[Tailandya]], [[Indonesya]], [[Malaysia]], [[Singapur]], [[Filipinas]], [[Kambodya]] asin [[Byetnam]]. An impluwensya nin kulturang Indyano sa mga lugar na ini inaapod na "indyanisasyon".<ref name=acharya>{{cite web|last1=Acharya|first1=Amitav|title=The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations|url=http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|website=amitavacharya.com}}</ref>Si arkeologong Pranses, [[George Coedes]], pigpaliwanag ini komo pagpahiwas kan sarong organisadong kultura na pinanday sa Indyanong ginikanan nin kahadean, [[Hinduismo]], asin [[Budhist|Budhismo]] asin kan [[Sanskritisasyon|dyalektong Sanskrito]].<ref name=coedes>{{cite book|last1=Coedes|first1=George|title=The Indianized States of Southeast Asia|date=1967|publisher=Australian National University Press}}</ref> Ini mahihiling sa inaapod na Indyanisasyon nin [[Sur-subangan na Asya]], an [[Hinduismo sa Sur-subangan na Asya|paglakop nin Hinduismo]] asin an [[Silk Road transmission of Buddhism|paglakop nin Budhismo]]. Mga Indyanong byahero, negosyante, komersyante, paratukdo asin mga padi may dakulang papel na gayo sa pangyayaring ini.<ref name="lukas">{{cite journal|last1=Lukas|first1=Helmut|title=1 THEORIES OF INDIANIZATIONExemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)|journal=International SanskritConference|date=May 21–23, 2001|url=https://www.academia.edu/4803585}}</ref><ref>{{cite book|last1=Krom|first1=N.J.|title=Barabudur, Archeological Description|date=1927|publisher=The Hague}}</ref><ref name="smith">{{cite journal|last1=Smith|first1=Monica L.|title="Indianization" from the Indian Point of View: Trade and Cultural Contacts with Southeast Asia in the Early First Millennium C.E.|author-link1=Monica L. Smith|journal=Journal of the Economic and Social History of the Orient|date=1999|volume=42|issue=11–17|pages=1–26|doi=10.1163/1568520991445588|jstor=3632296}}</ref> Mga [[Indyanong honoripiko]] may impluwensya man sa mga [[Malayong estilo asin titulo|Malay]], [[Thai na ranggo asin royal na mga titulo|Thai]], [[Filipino estilo asin mga honoripiko|Filipino]] saka kan mga [[Indones na pagngagaran #Honorifics|Indones]] na honoripiko.<ref name=tit1>Krishna Chandra Sagar, 2002, An Era of Peace, Page 52.</ref> Mga ehemplo kaini iyo an titulong Raja, Rani, Maharlika, asbp. na na-ilito haleng kulturang Indyano pasiring Filipinas paagi kan Malay asin [[Imperyong Srivijaya ]]. An pre-kolonyal na [[Suyat|Eskriturang filipino]] inaapod na [[Baybayin]] ({{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}}), bisto sa [[Lenggwaheng bisaya|Bisaya]] na ''badlit'' ({{Script|Tglg|ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔}}), sa [[Tataramon na Iloko|Ilokano]] komo ''kur-itan/kurditan'' , sa [[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]] komo ''kulitan'', asin sa [[Tataramon na Bikol|Bikol]] komo ''basahan''<ref>{{cite encyclopedia|url=https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/61?q1=basahan&view=image&size=175|entry=basahan|page=60|last=Lisboa|first=Maŕcos de|authorlink=Marcos de Lisboa|title=Vocabulario de la Lengua Bicol|year=1865|language=es, bik|access-date=2019-12-01|quote=BASAHAN. pc. El ''a'', ''b'', ''c'', de ellos por donde aprenden á leer que tiene quince letras consonantes, y tres vocales, ''a'', ''e'', ''o''.}}</ref>, gabos ini gikan sa mga [[eskriturang Bramiko]] nin Indya. An paggamit kaini narekord kan ika-16 na siglo ni [[Miguel López de Legazpi]].<ref name="baybayin">{{Cite web | last = Morrow | first = Paul | url = http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | publisher = MTS | title = Baybayin, the Ancient Philippine script | access-date = September 4, 2008 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | archive-date = August 21, 2010 }}.</ref> ==Pagkadukay== [[File:Laguna Copperplate Inscription.gif|thumb|360px|right|An gahing tangso sa Laguna, an mga inskripsyon kaini iginuhit paagi nin pagtudok-tudok sa ibabaw. Nagpapahiling ini nin sayod na impluwensya nin kulturang Indyano dara kan [[Srivijaya]]) na iyo an nagdadanay na kultura sa Filipinas mayo pa an pagkolonya Europeo nin Ika-16 na siglo.]] An Gahing Tangso na Inskripsyon nadukayan kan 1989 harani sa sabang kan Salog Lumbang sa may [[Sola' nin Laguna]],<ref name="Chua20130528">{{Cite web |url=https://xiaochua.net/2013/05/28/xiao-time-27-may-2013-kahalagahan-ng-laguna-copperplate-at-ika-400-taon-ng-vocabulario-ni-san-buenaventura/ |title=KAHALAGAHAN NG LAGUNA COPPERPLATE AT IKA-400 TAON NG VOCABULARIO NI SAN BUENAVENTURA |last=Chua |first=Xiao |date=May 28, 2013 |website=IT'S XIAOTIME! |access-date=October 10, 2017}}</ref>nin sarong lalaki nagngangaran Ernesto Legisma na natungod naghuhunggad nin baybay na gagamiton sa pagsesemento. Naisip na an nakotkot niya may halaga, an lalaki pinabakal ini sa sarong nagnenegosyo sa mga bagay na luma, na dai man nakakakuang parabakal kaini, diretso logod ipinabakal sa [[National Museum of the Philippines]], kun saen itinalaga ki [[Alfredo E. Evangelista]], pamayo sa departamento nin [[antropolohiya]].<ref name="mts"/><ref name=pdi>{{cite news|title=Expert on past dies; 82 |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |date=October 21, 2008 |access-date=November 17, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081024114447/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |archive-date=October 24, 2008 }}</ref> An Museo Nasyonal pigbansagan an nadukayan na tangsong gahi' na ''Laguna Copper Plate''.<ref>{{cite web | author = National Museum of the Philippines | author-link = National Museum of the Philippines | title =National Cultural Treasures of Philippine Archaeology | url=https://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/NCT.html | access-date = June 13, 2019}}</ref> Pakalihis sarong taon, si [[Antoon Postma]] nareparo ini na an mga guhit igdi nakaagid sa antigong Indones na kinalingking na inaapod na [[Lumang Kawi|Kawi]]. Si Postma pigpalis an eskritura asin nakitang an dokumento nagpepetsang susog sa [[Indyanong kalendaryo nasyonal|Saka'ng taon]] 822, petsang lumang Hindu katumbas sa taon 900.<ref name="MS"/> Ini panahon na gayo kun kasuarin nasambitan an Filipinas sa sarong opisyal na rekord kan Tsinong [[Dinastiyang Song]] sa ''[[History of Song (Yuan dynasty)|History of Song]]'' natutungod sa taon na 972.<ref>William Henry Scott, ''Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History'', pg.65. {{ISBN|971-10-0226-4}}.</ref> ==Toltolan== {{reflist|2}} {{Tamboan}} [[Kategorya:Arekeologo sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga primaryang susugan para sa amay na historya nin Filipinas]] [[Kategorya:Hinduismo sa Filipinas]] [[Kategorya:Historya sa Filipinas (900 - 1565)]] [[Kategorya:Mga eskritura sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga Malay na eskritura]] [[Kategorya:Mga Kadamotan sa Museo Nasyonal nin Fillipinas]] [[Kategorya:Historya nin Laguna (probinsya) of Laguna]] [[Kategorya:Ika-10ng siglong mga eskritura]] [[Kategorya:Mga tumbagang bagay]] [[Kategorya:Mga 1989 na nadukayan arkeolohikal]] qt41xyk88mu47d5te2k0qhpfkcu7xf1 233333 233332 2022-07-25T08:00:50Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki {{Infobox artifact | name = Mga Guhit sa Gahing Tangso nin Laguna | image = File:Extract from Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna.jpg | image_caption = An ginuhit sa gahing tangso nakasaray sa [[Museo Nasyonal nin Antropolohiya (Manila)|Museo Nasyonal nin Antropolohiya]] sa Manila | material = Tumbaga o tangso | height = < {{convert|20|cm|in|abbr=on}} | width = < {{convert|30|cm|in|abbr=on}} | weight = | language = Pangenot na Suanoy na Malay na may ibang Sanskrit & Suanoy na Javanese asin/o Suanoy na Tagalog | created = 900 | discovered_date = 1989 | discovered_place = [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]], [[Filipinas]] | location = [[Museo Nasyonal nin Filipinas]] | culture = }} An '''Mga Guhit sa Gahing<ref>pinaggahe, adelgazada la plancha de algun metal. Vocabulario de la lengua bicol.https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/135?q1=gahe&view=image&size=200. Kinua 07-.0.22</ref><ref>gahi, thin sheet or leaf of tin, gold, or brass.Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 555 ISBN 0 9580383 5 X.Kinua 07-1-22.</ref> Tangso nin Laguna''' ({{lang-tl|Inskripsyon sa binatbat na tanso ng Laguna}}, [[literal translation]]: ''Inscription on flattened copper of Laguna'') sarong opisyal na pagpapabutas sa kautangan nakaguhit sa sarong gahi' na tumbaga kan taon na [[kalendaryong Hindu|Shaka]] 822 (Gregoriano A.D. 900). Ini an pinakaamay na petsado-sa-kalendaryong dokumento nakua sa laog mismo kan teritoryo nin Filipinas.<ref name="Postma">{{cite journal|url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018|title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary|jstor=42633308|last=Postma|first=Antoon|journal=Philippine Studies|volume=40|issue=2|pages=182–203|publisher=Ateneo de Manila University|date=April–June 1992}}</ref> An gahi' nadukayan kan 1989 nin sarong hurnal sa sabang kan Salog Lumbang sa Wawa, [[Lumban]], [[Laguna (probinsya)|Laguna]] sa [[Filipinas]]. An inskripsyon haros nakasurat sa [[Lumang Malayo]] na ginagamit an Kaamaying [[Alpabeto Kawi|Kawi]] na inskripsyon na may kasalak na mga [[Sanskrito]]ng kataga' asin [[Daan na Habanes]] o [[Daan na Tagalog]] na mga honoripiko.<ref>{{Cite journal |last=Postma |first=Antoon |date=1991 |title=The Laguna Copper-Plate Inscription: A Valuable Philippine Document |url=https://journals.lib.washington.edu/index.php/BIPPA/article/viewFile/11381/10020 |journal=Indo-Pacific Prehistory 1990 Assn. Bulletin 11 |volume=2 |pages=161-165 |via=University Libraries - University of Washington}}</ref> Pakadukay kaini, an enot na nagpalis kan mga ginuhit sa gahi' iyo si [[Antoon Postma]] kan taon 1991,<ref name="MS">{{cite news|last=Patanñe|first=E.P.|title=New Philippine date challenges historians|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&dat=19910328&printsec=frontpage&hl=en|access-date=April 25, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kagitingan Publications, Inc.|date=March 31, 1991|page=4|quote=A copper plate containing an Old Malay inscription [...] deciphered by the Dutch Ethnographer [sic] Antoon Postma, carries a clear date of Saka 822, a Sanskritized reckoning equivalent to A.D. 900.}}</ref> sarong Holandes na antropologo asin parasaligsig kan [[Guhit Hanunó'o]].<ref name="Postma"/> An inskripsyon nagtala' kan mga lugar asin pangaran kan magkapirang estado kan A.D. 900, siring kan syudad-estadong Tagalog arog kan [[Tondo (historikal na banwa)|Tondo]].<ref name="Postma"/> An magkapirang mga historyador nagtataong swestyon na ini nagpapahiling nin mga relasyon ekonimiko, kultural, asin politikal sa pag'ultan kan mga estadong ini asin an kagurubay kaining [[Kahadean nin Medang]] sa [[Java]].<ref name="Postma"/> ==Konteksto historikal == Bago pa an Anoy nin Pagkolonya Europeo, an [[Sur-subangan na Asya]] yaon sa impluwensya nin Kadakulaan Indya kun saen an dakul na mga imperyo, kahadean asin prinsipalidad nagtalubo nin pirang siglo sa mga lugar na ngonyan sinasakop na kan [[Tailandya]], [[Indonesya]], [[Malaysia]], [[Singapur]], [[Filipinas]], [[Kambodya]] asin [[Byetnam]]. An impluwensya nin kulturang Indyano sa mga lugar na ini inaapod na "indyanisasyon".<ref name=acharya>{{cite web|last1=Acharya|first1=Amitav|title=The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations|url=http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|website=amitavacharya.com}}</ref>Si arkeologong Pranses, [[George Coedes]], pigpaliwanag ini komo pagpahiwas kan sarong organisadong kultura na pinanday sa Indyanong ginikanan nin kahadean, [[Hinduismo]], asin [[Budhist|Budhismo]] asin kan [[Sanskritisasyon|dyalektong Sanskrito]].<ref name=coedes>{{cite book|last1=Coedes|first1=George|title=The Indianized States of Southeast Asia|date=1967|publisher=Australian National University Press}}</ref> Ini mahihiling sa inaapod na Indyanisasyon nin [[Sur-subangan na Asya]], an [[Hinduismo sa Sur-subangan na Asya|paglakop nin Hinduismo]] asin an [[Silk Road transmission of Buddhism|paglakop nin Budhismo]]. Mga Indyanong byahero, negosyante, komersyante, paratukdo asin mga padi may dakulang papel na gayo sa pangyayaring ini.<ref name="lukas">{{cite journal|last1=Lukas|first1=Helmut|title=1 THEORIES OF INDIANIZATIONExemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)|journal=International SanskritConference|date=May 21–23, 2001|url=https://www.academia.edu/4803585}}</ref><ref>{{cite book|last1=Krom|first1=N.J.|title=Barabudur, Archeological Description|date=1927|publisher=The Hague}}</ref><ref name="smith">{{cite journal|last1=Smith|first1=Monica L.|title="Indianization" from the Indian Point of View: Trade and Cultural Contacts with Southeast Asia in the Early First Millennium C.E.|author-link1=Monica L. Smith|journal=Journal of the Economic and Social History of the Orient|date=1999|volume=42|issue=11–17|pages=1–26|doi=10.1163/1568520991445588|jstor=3632296}}</ref> Mga [[Indyanong honoripiko]] may impluwensya man sa mga [[Malayong estilo asin titulo|Malay]], [[Thai na ranggo asin royal na mga titulo|Thai]], [[Filipino estilo asin mga honoripiko|Filipino]] saka kan mga [[Indones na pagngagaran #Honorifics|Indones]] na honoripiko.<ref name=tit1>Krishna Chandra Sagar, 2002, An Era of Peace, Page 52.</ref> Mga ehemplo kaini iyo an titulong Raja, Rani, Maharlika, asbp. na na-ilito haleng kulturang Indyano pasiring Filipinas paagi kan Malay asin [[Imperyong Srivijaya ]]. An pre-kolonyal na [[Suyat|Eskriturang filipino]] inaapod na [[Baybayin]] ({{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}}), bisto sa [[Lenggwaheng bisaya|Bisaya]] na ''badlit'' ({{Script|Tglg|ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔}}), sa [[Tataramon na Iloko|Ilokano]] komo ''kur-itan/kurditan'' , sa [[Tataramon na Kapampangan|Kapampangan]] komo ''kulitan'', asin sa [[Tataramon na Bikol|Bikol]] komo ''basahan''<ref>{{cite encyclopedia|url=https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/61?q1=basahan&view=image&size=175|entry=basahan|page=60|last=Lisboa|first=Maŕcos de|authorlink=Marcos de Lisboa|title=Vocabulario de la Lengua Bicol|year=1865|language=es, bik|access-date=2019-12-01|quote=BASAHAN. pc. El ''a'', ''b'', ''c'', de ellos por donde aprenden á leer que tiene quince letras consonantes, y tres vocales, ''a'', ''e'', ''o''.}}</ref>, gabos ini gikan sa mga [[eskriturang Bramiko]] nin Indya. An paggamit kaini narekord kan ika-16 na siglo ni [[Miguel López de Legazpi]].<ref name="baybayin">{{Cite web | last = Morrow | first = Paul | url = http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | publisher = MTS | title = Baybayin, the Ancient Philippine script | access-date = September 4, 2008 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm | archive-date = August 21, 2010 }}.</ref> ==Pagkadukay== [[File:Laguna Copperplate Inscription.gif|thumb|360px|right|An gahing tangso sa Laguna, an mga inskripsyon kaini iginuhit paagi nin pagtudok-tudok sa ibabaw. Nagpapahiling ini nin sayod na impluwensya nin kulturang Indyano dara kan [[Srivijaya]]) na iyo an nagdadanay na kultura sa Filipinas mayo pa an pagkolonya Europeo nin Ika-16 na siglo.]] An Gahing Tangso na Inskripsyon nadukayan kan 1989 harani sa sabang kan Salog Lumbang sa may [[Sola' nin Laguna]],<ref name="Chua20130528">{{Cite web |url=https://xiaochua.net/2013/05/28/xiao-time-27-may-2013-kahalagahan-ng-laguna-copperplate-at-ika-400-taon-ng-vocabulario-ni-san-buenaventura/ |title=KAHALAGAHAN NG LAGUNA COPPERPLATE AT IKA-400 TAON NG VOCABULARIO NI SAN BUENAVENTURA |last=Chua |first=Xiao |date=May 28, 2013 |website=IT'S XIAOTIME! |access-date=October 10, 2017}}</ref>nin sarong lalaki nagngangaran Ernesto Legisma na natungod naghuhunggad nin baybay na gagamiton sa pagsesemento. Naisip na an nakotkot niya may halaga, an lalaki pinabakal ini sa sarong nagnenegosyo sa mga bagay na luma, na dai man nakakakuang parabakal kaini, diretso logod ipinabakal sa [[National Museum of the Philippines]], kun saen itinalaga ki [[Alfredo E. Evangelista]], pamayo sa departamento nin [[antropolohiya]].<ref name="mts"/><ref name=pdi>{{cite news|title=Expert on past dies; 82 |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |date=October 21, 2008 |access-date=November 17, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081024114447/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20081021-167699/Expert-on-past-dies-82 |archive-date=October 24, 2008 }}</ref> An Museo Nasyonal pigbansagan an nadukayan na tangsong gahi' na ''Laguna Copper Plate''.<ref>{{cite web | author = National Museum of the Philippines | author-link = National Museum of the Philippines | title =National Cultural Treasures of Philippine Archaeology | url=https://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/NCT.html | access-date = June 13, 2019}}</ref> Pakalihis sarong taon, si [[Antoon Postma]] nareparo ini na an mga guhit igdi nakaagid sa antigong Indones na kinalingking na inaapod na [[Lumang Kawi|Kawi]]. Si Postma pigpalis an eskritura asin nakitang an dokumento nagpepetsang susog sa [[Indyanong kalendaryo nasyonal|Saka'ng taon]] 822, petsang lumang Hindu katumbas sa taon 900.<ref name="MS"/> Ini panahon na gayo kun kasuarin nasambitan an Filipinas sa sarong opisyal na rekord kan Tsinong [[Dinastiyang Song]] sa ''[[History of Song (Yuan dynasty)|History of Song]]'' natutungod sa taon na 972.<ref>William Henry Scott, ''Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History'', pg.65. {{ISBN|971-10-0226-4}}.</ref> ==Pagpapalis== {| class="wikitable" !Taytay ! Pagsasayod</br> <small>An mga tekstong yaon sa ibaba nababatay batay sa pagguguhit ni Hector Santos kaidtong 1995.<ref name="SantosTranslitteration1996">{{Cite web |url=http://www.bibingka.com/dahon/lci/transcri.htm |title=Sulat sa Tanso: Transcription of the LCI |last=Santos |first=Hector |date=1996-10-26 |website=www.bibingka.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029061518/http://www.bibingka.com/dahon/lci/transcri.htm |archive-date=2014-10-29 |url-status=dead |access-date=2017-10-10}}</ref> Gabos na palis nakasurat sa saradit na kurit.</small> ! Pagpapalis sa Bikol<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf |access-date=2015-12-02 |archive-date=2017-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170822104639/http://www.bagongkasaysayan.org/ebook/wp-content/uploads/2013/03/3.Ang-Tundo_Kimuell-Gabriel_Marked.pdf |url-status=dead }}</ref> ! Orihinal na palis ni Antoon Postma (1991) sa [[Tataramon na Ingles|Ingles]] ! Tala |- | 1 | swasti shaka warshatita 822 waisakha masa ding jyotisha. chaturthi krishnapaksha so- | Tara! Taon Siyaka 822, bulan nin waisakha, susog sa astronomiya. An ikaapat na aldaw nin pagsadit nin bulan, Lunes |''Hail! In the Saka-year 822; the month of March-April; according to the astronomer: the fourth day of the dark half of the moon; on'' |- | 2 | -mawara sana tatkala dayang angkatan lawan dengannya sanak barngaran si bukah | Dayang Angkatan sampolo kan saiyang mga tugang na nagngangaran Buka (burak), |''Monday. At that time, Lady Angkatan together with her relative, Bukah by name,'' |- | 3 | anakda dang hwan namwaran di bari waradana wi shuddhapat(t)ra ulih sang pamegat senapati di tundu- | na mga aki ninsi Kagalang-galang na si Namwaran, dinuhulan nin sarong kasuratan nin lubos na kapatawadan hale ki Poon Pangkagabsan nin Tundun |''the child of His Honor Namwaran, was given, as a special favor, a document of full acquittal, by the Chief and Commander2 of Tundun'' |- | 4 | n barja(di) dang hwan nayaka tuhan pailah jayadewa. di krama dang hwan namwaran dengan dang kaya- | sa pagpipintakasi ki Pamayong Kagawad nin Pailah na si Jayadewa. Sa pagboot na ini, sa paagi ni Kagsurat, |''representing the Leader of Pailah, Jayadewa. This means that His Honor Namwran, through the Honorable Scribe4'' |- | 5 |stha shuddha nu di parlappas hutangda wale(da)nda kati 1 suwarna 8 di hadapan dang hwan nayaka tuhan pu- | an Kagalang-galang na si Namwaran pinatawad na sa gabos na saiyang mga kautangan na 1 kati asin 8 suwarna sa atubangan ni Kagalang-galang na Pamayong Kagawad nin Puliran |''was totally cleared of a salary-related debt of 1 kati and 8 suwarna (weight of gold): in the presence of His Honor the Leader of Puliran,'' |- | 6 | liran ka sumuran. dang hwan nayaka tuhan pailah barjadi ganashakti. dang hwan nayaka tu- | na si Kasumuran, (sa kapangyarihan ninsi Kagalang-galang na Pamayong Kagawad nin Pailah). |''Kasumuran; His Honor the Leader of Pailah, representing Ganasakti; (and) His Honor the Leader'' |- | 7 | han binwangan barjadi bishruta tathapi sadanda sanak kaparawis ulih sang pamegat de- | Kunsiring, an mga nabubuhay na mga maku-apo ninsi Kagalang-galang na si Namwaran pinatawad na sa anuman asin gabos na pagkakautang kaini (ninsi Kagalang-galang na si Namwaran) sa Pamayong si Dewata, |''of Binwangan, representing Bisruta. And, with his whole family, on orders of the Chief of Dewata'' |- | 8 | wata [ba]rjadi sang pamegat medang dari bhaktinda di parhulun sang pamegat. ya makanya sadanya anak | Ini, kun sakali, magpapahayag kiisayman na poon ngonyan kun may tawong magsasabing dai pa butas sa utang an Kagalang-galang... |''representing the Chief of Mdang, because of his loyalty as a subject (slave?) of the Chief, therefore all the descendants'' |- | 9 | chuchu dang hwan namwaran shuddha ya kaparawis di hutangda dang hwan namwaran di sang pamegat dewata. ini gerang | Kunsiring , an mga nabubuhay na kamaku-apoan ninsi Kagalang-galang na si Namwaran pinatawad na sa anuman asin gabos na pagkakautang kaini |''of his Honor Namwaran have been cleared of the whole debt that His Honor owed the Chief of Dewata. This (document) is (issued) in case'' |- | 10 | syat syapanta ha pashchat ding ari kamudyan ada gerang urang barujara welung lappas hutangda dang hwa ... |(ninsi Kagalang-galang na si Namwaran) sa Pamayong si Dewata, Ini, kun sakali, magpapahayag kiisayman na poon ngonyan kun may tawong magsasabing dai pa lungkas sa utang an Kagalang-galang... |''there is someone, whosoever, some time in the future, who will state that the debt is not yet acquitted of His Honor...'' | <small>* Sa ika-10 taytay natapos an ginuhit.<ref name="Postma"/></small> |} ==Toltolan== {{reflist|2}} {{Tamboan}} [[Kategorya:Arekeologo sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga primaryang susugan para sa amay na historya nin Filipinas]] [[Kategorya:Hinduismo sa Filipinas]] [[Kategorya:Historya sa Filipinas (900 - 1565)]] [[Kategorya:Mga eskritura sa Filipinas]] [[Kategorya:Mga Malay na eskritura]] [[Kategorya:Mga Kadamotan sa Museo Nasyonal nin Fillipinas]] [[Kategorya:Historya nin Laguna (probinsya) of Laguna]] [[Kategorya:Ika-10ng siglong mga eskritura]] [[Kategorya:Mga tumbagang bagay]] [[Kategorya:Mga 1989 na nadukayan arkeolohikal]] 8p69m9lb45gyk1ftd03lnvu0e8wl3pi 0 37003 233319 233302 2022-07-25T06:17:54Z Ralffralff 14987 +gallery wikitext text/x-wiki [[File:Schickedanz Albert.JPG|right|thumb|260px|Si Albert Schickedanz]] Si '''Albert Schickedanz''' (o Schikedanz) (Oktobre 14, 1846 &ndash; Hulyo 11, 1915) sarong [[Austria-Hunggariya|Austro-Hunggaro]]ng [[arkitekto]] asin [[Pagpintura|pintor]] sa [[Eklektisismo sa arte|estilong eklektiko]]. Si Schickedanz namundag sa [[Bielsko-Biała|Biala]], [[Kahadean nin Galicia asin Lodomeria]], sa sarong [[etnikong Aleman|Aleman]] na pamilya. Siya nag'adal sa saiyang sadiring banwaan asin sa Käsmark (ngonyan [[Kežmarok]], [[Slovakia]]). Pakaadal sa [[Karlsruhe]] asin sa [[Vienna]], si Schickedanz nagtrabaho kasabay an [[Hungarian people|Hunggaro]]ng arkitekto na si [[Miklós Ybl]]. Siya an nagdesenyo kan Millennium memorial (1897-1905), kan edipisyo nin [[Museum of Fine Arts (Budapest)|Museum of Fine Arts]] (1899-1907) asin kan [[Kunsthalle Budapest|Palace of Art]] (1905) sa [[Budapest]]; an duwang ini namumugtak kahampang an higanteng [[Heroes' Square (Budapest)|Heroes' Square]] sa poro kan [[Andrássy Avenue]]. Si Schickedanz iyo man an nagdesenyo kan [[plinth]] kan memorial ni Count [[Lajos Batthyány]] sa [[Kerepesi Cemetery]] asin an mga plinthes kan mga estatuwa na [[Ferenc Deák (politiko)|Ferenc Deák]] asin [[János Arany]]. Siya aktibo man sa pagpintura asin sa arte praktikal. Pag'ultan 1880 asin 1902, siya nagtukdo sa School of Applied Arts, Budapest. An saiyang mga [[townscape]] nasasaray sa Budapest History Museum. == Kataytayan nin mga ladawan == <gallery> File:Schickedanz Albert sírja.jpg|Grab auf dem Kerepesi temető, ki Albert Schickedanz File:Antiopé.jpg|An Antiope </gallery> ==Mga panluwas na takod== {{Commons-inline|Category:Albert Schickedanz|Albert Schickedanz}} {{Authority control}} {{tamboan}} {{DEFAULTSORT:Schickedanz, Albert}} [[Kategorya:Mga 1846 na kamundagan]] [[Kategorya:Mga 1915 na kagadanan]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong arkitekto]] [[Kategorya:Mga nagtapos sa Karlsruhe Institute of Technology]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong pintor]] [[Kategorya:Mga Hunggarong may dugong Polako]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Hu8nggarong arkitekto]] [[Kategorya:Ika-20 na siglong mga lalaking Austriyanong artista]] 73e26m89u26yc0d1yh78eijgqeim3x3 233321 233319 2022-07-25T06:20:41Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki [[File:Schickedanz Albert.JPG|right|thumb|260px|Si Albert Schickedanz]] Si '''Albert Schickedanz''' (o Schikedanz) (Oktobre 14, 1846 &ndash; Hulyo 11, 1915) sarong [[Austria-Hunggariya|Austro-Hunggaro]]ng [[arkitekto]] asin [[Pagpintura|pintor]] sa [[Eklektisismo sa arte|estilong eklektiko]]. Si Schickedanz namundag sa [[Bielsko-Biała|Biala]], [[Kahadean nin Galicia asin Lodomeria]], sa sarong [[etnikong Aleman|Aleman]] na pamilya. Siya nag'adal sa saiyang sadiring banwaan asin sa Käsmark (ngonyan [[Kežmarok]], [[Slovakia]]). Pakaadal sa [[Karlsruhe]] asin sa [[Vienna]], si Schickedanz nagtrabaho kasabay an [[Hungarian people|Hunggaro]]ng arkitekto na si [[Miklós Ybl]]. Siya an nagdesenyo kan Millennium memorial (1897-1905), kan edipisyo nin [[Museum of Fine Arts (Budapest)|Museum of Fine Arts]] (1899-1907) asin kan [[Kunsthalle Budapest|Palace of Art]] (1905) sa [[Budapest]]; an duwang ini namumugtak kahampang an higanteng [[Heroes' Square (Budapest)|Heroes' Square]] sa poro kan [[Andrássy Avenue]]. Si Schickedanz iyo man an nagdesenyo kan [[plinth]] kan memorial ni Count [[Lajos Batthyány]] sa [[Kerepesi Cemetery]] asin an mga plinthes kan mga estatuwa na [[Ferenc Deák (politiko)|Ferenc Deák]] asin [[János Arany]]. Siya aktibo man sa pagpintura asin sa arte praktikal. Pag'ultan 1880 asin 1902, siya nagtukdo sa School of Applied Arts, Budapest. An saiyang mga [[townscape]] nasasaray sa Budapest History Museum. == Mga obra == <gallery> File:Schickedanz Albert sírja.jpg|Grab auf dem Kerepesi temető, ki Albert Schickedanz File:Antiopé.jpg|An Antiope </gallery> ==Mga panluwas na takod== {{Commons-inline|Category:Albert Schickedanz|Albert Schickedanz}} {{Authority control}} {{tamboan}} {{DEFAULTSORT:Schickedanz, Albert}} [[Kategorya:Mga 1846 na kamundagan]] [[Kategorya:Mga 1915 na kagadanan]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong arkitekto]] [[Kategorya:Mga nagtapos sa Karlsruhe Institute of Technology]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong pintor]] [[Kategorya:Mga Hunggarong may dugong Polako]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Hu8nggarong arkitekto]] [[Kategorya:Ika-20 na siglong mga lalaking Austriyanong artista]] bcejwkcxgnvnyh517pii891bcg9tu7z 233326 233321 2022-07-25T06:36:10Z Ringer 55 /* Mga obra */ wikitext text/x-wiki [[File:Schickedanz Albert.JPG|right|thumb|260px|Si Albert Schickedanz]] Si '''Albert Schickedanz''' (o Schikedanz) (Oktobre 14, 1846 &ndash; Hulyo 11, 1915) sarong [[Austria-Hunggariya|Austro-Hunggaro]]ng [[arkitekto]] asin [[Pagpintura|pintor]] sa [[Eklektisismo sa arte|estilong eklektiko]]. Si Schickedanz namundag sa [[Bielsko-Biała|Biala]], [[Kahadean nin Galicia asin Lodomeria]], sa sarong [[etnikong Aleman|Aleman]] na pamilya. Siya nag'adal sa saiyang sadiring banwaan asin sa Käsmark (ngonyan [[Kežmarok]], [[Slovakia]]). Pakaadal sa [[Karlsruhe]] asin sa [[Vienna]], si Schickedanz nagtrabaho kasabay an [[Hungarian people|Hunggaro]]ng arkitekto na si [[Miklós Ybl]]. Siya an nagdesenyo kan Millennium memorial (1897-1905), kan edipisyo nin [[Museum of Fine Arts (Budapest)|Museum of Fine Arts]] (1899-1907) asin kan [[Kunsthalle Budapest|Palace of Art]] (1905) sa [[Budapest]]; an duwang ini namumugtak kahampang an higanteng [[Heroes' Square (Budapest)|Heroes' Square]] sa poro kan [[Andrássy Avenue]]. Si Schickedanz iyo man an nagdesenyo kan [[plinth]] kan memorial ni Count [[Lajos Batthyány]] sa [[Kerepesi Cemetery]] asin an mga plinthes kan mga estatuwa na [[Ferenc Deák (politiko)|Ferenc Deák]] asin [[János Arany]]. Siya aktibo man sa pagpintura asin sa arte praktikal. Pag'ultan 1880 asin 1902, siya nagtukdo sa School of Applied Arts, Budapest. An saiyang mga [[townscape]] nasasaray sa Budapest History Museum. == Mga obra == <gallery> File:Schickedanz Albert sírja.jpg|Grab auf dem Kerepesi temető, ki Albert Schickedanz File:Antiopé.jpg|An Antiope Batthyány Mausoleum 007.jpg|Mausoleum ki Batthyány </gallery> ==Mga panluwas na takod== {{Commons-inline|Category:Albert Schickedanz|Albert Schickedanz}} {{Authority control}} {{tamboan}} {{DEFAULTSORT:Schickedanz, Albert}} [[Kategorya:Mga 1846 na kamundagan]] [[Kategorya:Mga 1915 na kagadanan]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong arkitekto]] [[Kategorya:Mga nagtapos sa Karlsruhe Institute of Technology]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong pintor]] [[Kategorya:Mga Hunggarong may dugong Polako]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Hu8nggarong arkitekto]] [[Kategorya:Ika-20 na siglong mga lalaking Austriyanong artista]] kt43qgya9wi6x6do2wyh3i19qb019a3 233329 233326 2022-07-25T06:42:37Z Ringer 55 /* Mga obra */ wikitext text/x-wiki [[File:Schickedanz Albert.JPG|right|thumb|260px|Si Albert Schickedanz]] Si '''Albert Schickedanz''' (o Schikedanz) (Oktobre 14, 1846 &ndash; Hulyo 11, 1915) sarong [[Austria-Hunggariya|Austro-Hunggaro]]ng [[arkitekto]] asin [[Pagpintura|pintor]] sa [[Eklektisismo sa arte|estilong eklektiko]]. Si Schickedanz namundag sa [[Bielsko-Biała|Biala]], [[Kahadean nin Galicia asin Lodomeria]], sa sarong [[etnikong Aleman|Aleman]] na pamilya. Siya nag'adal sa saiyang sadiring banwaan asin sa Käsmark (ngonyan [[Kežmarok]], [[Slovakia]]). Pakaadal sa [[Karlsruhe]] asin sa [[Vienna]], si Schickedanz nagtrabaho kasabay an [[Hungarian people|Hunggaro]]ng arkitekto na si [[Miklós Ybl]]. Siya an nagdesenyo kan Millennium memorial (1897-1905), kan edipisyo nin [[Museum of Fine Arts (Budapest)|Museum of Fine Arts]] (1899-1907) asin kan [[Kunsthalle Budapest|Palace of Art]] (1905) sa [[Budapest]]; an duwang ini namumugtak kahampang an higanteng [[Heroes' Square (Budapest)|Heroes' Square]] sa poro kan [[Andrássy Avenue]]. Si Schickedanz iyo man an nagdesenyo kan [[plinth]] kan memorial ni Count [[Lajos Batthyány]] sa [[Kerepesi Cemetery]] asin an mga plinthes kan mga estatuwa na [[Ferenc Deák (politiko)|Ferenc Deák]] asin [[János Arany]]. Siya aktibo man sa pagpintura asin sa arte praktikal. Pag'ultan 1880 asin 1902, siya nagtukdo sa School of Applied Arts, Budapest. An saiyang mga [[townscape]] nasasaray sa Budapest History Museum. == Mga obra == <gallery> File:Schickedanz Albert sírja.jpg|Grab auf dem Kerepesi temető, ki Albert Schickedanz File:Antiopé.jpg|An Antiope Batthyány Mausoleum 007.jpg|Mausoleum ki Batthyány Muzeul de Arta din Budapesta.jpg|Muzeul de Arta din Budapesta Knorr-villa (majd Hopp-villa) (12547. számú műemlék) 3.jpg|Knorr-villa (majd Hopp-villa) </gallery> ==Mga panluwas na takod== {{Commons-inline|Category:Albert Schickedanz|Albert Schickedanz}} {{Authority control}} {{tamboan}} {{DEFAULTSORT:Schickedanz, Albert}} [[Kategorya:Mga 1846 na kamundagan]] [[Kategorya:Mga 1915 na kagadanan]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong arkitekto]] [[Kategorya:Mga nagtapos sa Karlsruhe Institute of Technology]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Austriyanong pintor]] [[Kategorya:Mga Hunggarong may dugong Polako]] [[Kategorya:Mga Ika-19ng siglong mga Hu8nggarong arkitekto]] [[Kategorya:Ika-20 na siglong mga lalaking Austriyanong artista]] 5mpivgq1p6nl6x21cmfrdcc9k3ncmf7 0 37005 233313 2022-07-25T03:43:51Z Ringer 55 Pinagmukna an pahina kaining " {{Infobox cultivar | name = Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Chinensis Group, Pekinensis Group | origin = [[China]], before the 15th century | subdivision = Many; see text }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]]..." wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Chinensis Group, Pekinensis Group | origin = [[China]], before the 15th century | subdivision = Many; see text }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). A ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==History== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|thumb|Bok choy]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairomm na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapoinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] iizgg71tzlf4bqy6o41fmns9hks8a7f 233314 233313 2022-07-25T03:49:02Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay, o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). A ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairomm na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapoinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] 0zgwjm32a9ey7v6yqnqe78ygxc5nv8p 233315 233314 2022-07-25T03:50:08Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay, o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairomm na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapoinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] duvrqsakh7ugcu1xe7j1ylctsp6dozm 233316 233315 2022-07-25T03:51:25Z Ringer 55 /* Grupong Chinensis */ wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay, o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairom na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapoinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] cb5xuxc6ru4rxjmp0bm9unmp9l7a7vg 233317 233316 2022-07-25T03:57:02Z Ringer 55 wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay, o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] [[File:Starr 080607-7271 Brassica campestris var. chinensis.jpg|270px|thumb|right|Bok choy, biklad pa]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairom na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapoinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] ftzle42l7o5wf97i02p9lbsu28iqif0 233318 233317 2022-07-25T03:58:52Z Ringer 55 /* Hilnga man */ wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay, o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Pekinensis Group=== {{Main|Napa cabbage}} An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== {{Main|Bok choy}} [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] [[File:Starr 080607-7271 Brassica campestris var. chinensis.jpg|270px|thumb|right|Bok choy, biklad pa]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairom na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{Brassica}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] idis2npm8x7w62pkcy37r6pnbbidtlk 233322 233318 2022-07-25T06:25:16Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' (Ing., chinese cabbage:''[[Brassica rapa]]'', subspecies ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Grupong Pekinensis=== An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] [[File:Starr 080607-7271 Brassica campestris var. chinensis.jpg|270px|thumb|right|Bok choy, biklad pa]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairom na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{poon}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] 2946oyq94h345yi1b17o9y9e85x3obl 233324 233322 2022-07-25T06:27:15Z Ralffralff 14987 wikitext text/x-wiki {{Infobox cultivar | name = Petsay o Chinese cabbage | image = | species = ''[[Brassica rapa]]'' | group = Grupo Chinensis, Grupo Pekinensis | origin = [[Tsina]], bago sa Ika-15ng siglo | subdivision = Dakulon; basaha sa teksto }} [[File:ChineseCabbage.jpg|thumb|270px||''Brassica rapa'' subsp. ''pekinensis'']] An '''petsay''' ([[Ingles]]: ''chinese cabbage''; ''[[Brassica rapa]]'', sub-espesye na ''pekinensis'' asin ''chinensis'') natutungod sa duwang [[grupong cultivar]] nin [[gulay na dahonan]] na parati ginagamit sa [[Gisong tsino]] asin uso man sa bilog na Asya: an inapod na Grupo Pekinensis ([[napa cabbage]]) asin an Grupo Chinensis ([[bok choy]]). An ma-dahon na gulay na ini sinasabing baryant na [[cultivar]] o subspecies kan [[turnip]] asin napipisan sa parehas na [[genus]] arog kan garamiton sa Amerika na inaapod na [[repolyo]], [[broccoli]], asin [[coliflor]]. Ini parehas daa kadakul na iba-ibang mga pangaran, ispeling asin klapikasyon sa syensia, orog na daa an bok choy na cultivar. ==Historya== An petsay dati pigkukultibar sa ronang Delta kan [[Salog Yangtze]], alagad an naturalista kan [[Dinastiyang Ming]] na si [[Li Shizhen]] pinabantog ining marhay huli kan tradisyonal na pakinabang kaini bilang medisina. An variant na pigkultibar sa [[Zhejiang]] mga ika-14 na siglo dinara sa amihanan asin ta an gosi kan norte kan [[napa cabbage]] mas dakul na logod kan sa gosi sa habagatan. An dagyang produksyon ibinalik sa habagatan na nag'aagi sa [[Grand Canal (Tsina)|Grand Canal]] pasiring [[Hangzhou]] asin pigkomersyo paaging dagat hanggan sa harayong banda nin [[Guangdong]].{{citation needed|date=August 2013}} An Napa cabbage nangyari ordinaryong lutoon sa [[gisong Northeastern Chinese]] sa paggibo nin ''[[suan cai]]'', sa-Intsik na [[sauerkraut]]. Sa [[Korea]], an napa cabbage nagigin ''[[baek-kimchi]]''. Asin ta ini nangagin nang [[kimchi]].{{citation needed|date=December 2015}} An petsay komun nang nakukua sa mga saodan sa bilog na kinaban. Kan 2017, lunad sa [[International Space Station]], sarong patubo nin petsay pigmantener para sa konsumo kan mga taga-ISS asin nagtada man para sa adal sa syensia.<ref>{{Cite news|url=https://www.nasa.gov/feature/cabbage-patch-fifth-crop-harvested-aboard-space-station|title=Cabbage Patch: Fifth Crop Harvested Aboard Space Station|last=Heiney|first=Anna|date=2017-02-17|work=NASA|access-date=2018-05-11|language=en}}</ref> ==Grupong Cultivar== Igwang duwang laen-laen na grupo nin cultivar kan ''Brassica rapa'' na gamit sa paggugulay sa Tsina asin may mahiwas na pagkairiba man ngani sa laog kan mga cultivar na ini. An binomial na pangaran ''B. campestris'' inuusar man. ===Grupong Pekinensis=== An grupong Pekinensis, iyo an popular na maray urog na sa luwas kan Asya; mga arapodan sa [[napa cabbage]], na ''dà báicài'' ({{zh|links=no|c=大白菜}}, "large white vegetable"); ''Baguio petsay'' o ''petsay wombok'' ([[Tagalog language|Tagalog]]); ''Chinese white cabbage''; "wong a pak" (Hokkien, Fujianese); ''baechu'' ({{Korean|배추}}), ''wongbok'' asin ''hakusai'' ({{lang-ja|[[:ja:白菜|白菜]] o [[:ja:ハクサイ|ハクサイ]]}}) parati iyo an mga kaarayon sa grupong ini. An mga Grupong Pekinensis na petsay may mga haralakbang na dahon na puting-puti an takogong, higot na nagpapatos na bilogon sa porma. Siring sa nasasambit sa pangaran, ini popular sa amihanan Tsina sa paralibot kan [[Beijing]] (Peking). ===Grupong Chinensis=== [[File:Starr-070730-7871-Brassica rapa-Chinese cabbage-Foodland Pukalani-Maui (24797118771).jpg|270px|thumb|Bok choy]] [[File:Starr 080607-7271 Brassica campestris var. chinensis.jpg|270px|thumb|right|Bok choy, biklad pa]] An Grupong Chinensis na mga cultivar daing napormang bilogon na payo; imbes ini may mahalnas asin mairom na berdeng mga dahon nagpopormang kurumpol nakaagid sa [[Mustard plant|mustard]] o [[celery]]. An mga cultivar na ini popular sa habagatan Tsina asin sa [[Sur-subangan na Asya]]. Ini palibhasa kaya an lipot nin imbyerno, nagigin nang popular itanom sa Amihanan na Europa. An grupong ini daa orihinal napipisan sa sadiring species niya sa irarom na pangaran na ''B. chinensis'' ni [[Carl Linnaeus|Linnaeus]].{{Citation needed|date=June 2014}} ==Hilnga man== *[[Repolyo]], an kapinsan na Europeong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Capitata *[[Gai lan]] ({{lang|zh|芥兰}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''jièlán''), an Tsinong gulay na ''B. oleracea'' Grupo Alboglabra *[[Rapeseed]] ({{lang|zh|油菜}}, <small>[[pinyin|p]]</small>&nbsp;''yóucài''), an ka-pinsan na ''B. napus'' kinukunsomo sa Tsina bilang gulay ("yu choy") *[[Turnip]], parehong species ''B. rapa'' na kinukultibar sa Europa huli sa saiyang unod. *'''''<small>{{portal-inline|Food}}</small>''''' ==Toltolan== {{Reflist}} ==Mga panluwas na takod== *[http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Brassica_rapa.html Multilingual taxonomical information from the University of Melbourne] {{poon}} [[Kategorya:Brassica]] [[Kategorya:Mga Tsinong gulayon]] [[Kategorya:Mga dahonan na gulayon]] qryjp9ndo6w96zq9x1i0dozzlvrs3lx 0 37006 233320 2022-07-25T06:19:25Z Ralffralff 14987 Piglilikay sa [[Albert Schickedanz]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albert Schickedanz]] 6vnrx73s1r84whoiivudg7ed2um2j3w 0 37007 233323 2022-07-25T06:26:13Z Ralffralff 14987 Piglilikay sa [[Petsay]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petsay]] auuaibymdon73glcmgwmng53cqdd2ng 0 37008 233325 2022-07-25T06:28:06Z Ralffralff 14987 Piglilikay sa [[Petsay]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petsay]] auuaibymdon73glcmgwmng53cqdd2ng