Wikipedia
bclwiki
https://bcl.wikipedia.org/wiki/Panginot_na_Pahina
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Medio
Espesyal
Olay
Paragamit
Olay kan paragamit
Wikipedia
Olay sa Wikipedia
Ladawan
Olay sa ladawan
MediaWiki
Olay sa MediaWiki
Plantilya
Olay sa plantilya
Tabang
Olay sa tabang
Kategorya
Olay sa kategorya
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Tataramon na Bikol Sentral
0
228
233705
233657
2022-08-05T12:01:30Z
Otterfolwer
18585
/* Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000<ref name="joshuaproject">[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]</ref>
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);<br>''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]<br>(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}
::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''
An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]</ref>, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.<ref name="joshuaproject"/>
Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].<ref>McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.</ref> Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]], gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].
==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.
=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971<ref>{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}</ref> iyo, ini an minasunod.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" |[[Nasal stop|Nasal]]
| align="center" |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align="center" |
|(ɲ)
| align="center" |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align="center" |
| align="center" |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align="center" |
| align="center" |h
|-
! rowspan="2" |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align="center" |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align="center" |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align="center" |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align="center" |{{IPA|w}}
|
|
| align="center" |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan="2" |Notes:
| colspan="6" |
# '''ʃ''' - An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan "ch" sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na "j" sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan "ñ" sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ''' - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan "ll" sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa "h" sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : "hiling" (Bikol - Naga) nagigin "iling" (Bikol - Legazpi)
|}
==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:
===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o "Bikol - Naga" na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na "standard Bikol". Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].
Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].
===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o "Bikol - Legazpi"<ref name="mintz">[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa</ref> iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]].
Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi.
Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].
===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o "Bikol - Partido"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sagñay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.
===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o "Bikol - Daet"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].
[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.
===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o "Bikol - Virac"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].
Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.
===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===
{|class="wikitable"
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style="background:#efefef;" | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Naga
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Partido
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Daet
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Virac
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi.
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigpakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''ê naglayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''mayò''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw tà dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kaya''' dài '''naglupad ang ibon''' ni Pedro '''maski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw tà dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''maski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?
|'''Tàono/Ngatà raw''' tà '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indî naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''udâ ning''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}
Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan "hadi", "karma", "daya", "bahala", basa", "bareta", "gadya", "halaga", "salampati", "kota", "mutya", "dusa", "saksi", "suka", "tingga'.". Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.
==Balanghayan==
{| class="wikitable"
!
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}
===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.
* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: "It looks like, it's as if."
* gáyo – "eksakto"
* daing gáyo – "dai eksakto, dai totoo"
* gayód – (Tagalog: bakâ) "inda, Ingles: maybe, could be"
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: "again"
* kutâ (na)– "Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari" ; "Kung lamang ... "(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: "only, just"
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) "also" o "ever" (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin si isay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) "enot" o "yet"
* na – (Tagalog: na) "ngunyan" o "tapos"
* naman – (Tagalog: naman) "otro, Ingles: again"
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) "really, truly, absolutely" (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – "simbag ko, sabi ko"
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran ("mayong magiginibo") o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – "pagkatapos," "kun sakaling," "sa panahon / mantang" (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon ("so," "let's see")
* pa – (Tagalog: pa) "Ingles: ''still''"
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; "tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad (-agad)) "dali-dali, ngunyan na"
==Tamonggot/Tamanggot (Rapsak)==
An Tamonggot o Tamanggot (Rapsak) o "Angry Register" na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamonggot/Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)
{| class="wikitable"
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod
|-
| Bagas
| Las(u)gas
|-
| Tubig
| Tamìlig, Tùlig
|-
| Bungog
| Lusngog
|-
| Uran
| Bagrat, Dùnag
|-
| Bagyo
| Alimagyo
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit
|-
| Lalaki
| Lalaknit
|-
| Bado, Gubing
| La(ma)sdô, Gubnit
|-
| Harong (Bikol - Naga),<br/>Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag, Biray
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok
|-
| Ikos
| K(ur)asmag, Kurakod
|-
| Ayam, Idò
| Da(ma)yô (Naga);<br />Ga(ma)dyâ (Legazpi)
|-
| Damulag (Bikol - Naga),<br/>Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Ga(ma)dyâ (Naga)
|-
| Humali
| Wumara
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);<br/> Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi)
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib
|-
| Burat (Bikol - Naga),<br/>Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil, Giltok
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlô, Kamluon
|-
| Hiling
| Butlâ
|-
| Bitis
| S(am)ingkil
|-
| Talinga
| Talingugngog
|-
| Nguso (Bikol - Naga),<br/>Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak, Ngislo
|-
| Kamot
| Kamulmog
|-
| Mata
| Malsok
|-
| Payo
| Ali(ma)ntak
|-
| Hawak (Bikol - Naga),<br/>Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan
|-
| Tulak
| Tindos, La(ma)sdak
|-
| Sapatos
| Sapagtok
|-
| Kalayo
| Kalasbot
|-
| Kawali
| Kawalwag
|-
| Sarwal
| Sarigwal
|-
| Asin
| Tasik
|-
| Banggi
| Lusók
|}
==Mga Numero==
===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro. Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.
;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò / Beynte(Baynte)
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Beynte(Baynte) y singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta(Traynta) y singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta y singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta y singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sesenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sesenta y singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitompulò may limá / Setenta y singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta y singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) <ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&view=image&size=200]</ref> / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)<ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&view=image&size=200]</ref> / Milyon
==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]
==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral]]''
* [[Iskriturang Basahan]]
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]
cir863hv4vchhbz6makycnhxje1k9mi
233706
233705
2022-08-05T12:12:26Z
Otterfolwer
18585
/* Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000<ref name="joshuaproject">[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]</ref>
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);<br>''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]<br>(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}
::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''
An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]</ref>, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.<ref name="joshuaproject"/>
Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].<ref>McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.</ref> Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]], gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].
==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.
=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971<ref>{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}</ref> iyo, ini an minasunod.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" |[[Nasal stop|Nasal]]
| align="center" |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align="center" |
|(ɲ)
| align="center" |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align="center" |
| align="center" |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align="center" |
| align="center" |h
|-
! rowspan="2" |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align="center" |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align="center" |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align="center" |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align="center" |{{IPA|w}}
|
|
| align="center" |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan="2" |Notes:
| colspan="6" |
# '''ʃ''' - An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan "ch" sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na "j" sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan "ñ" sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ''' - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan "ll" sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa "h" sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : "hiling" (Bikol - Naga) nagigin "iling" (Bikol - Legazpi)
|}
==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:
===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o "Bikol - Naga" na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na "standard Bikol". Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].
Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].
===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o "Bikol - Legazpi"<ref name="mintz">[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa</ref> iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]].
Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi.
Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].
===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o "Bikol - Partido"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sagñay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.
===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o "Bikol - Daet"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].
[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.
===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o "Bikol - Virac"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].
Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.
===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===
{|class="wikitable"
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style="background:#efefef;" | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Naga
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Partido
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Daet
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Virac
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi.
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigpakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''ê naglayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''mayò''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw tà dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''máski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kayâ''' dài '''naglupád ang ibon''' ni Pedro '''máski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw tà dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?
|'''Tàono/Ngatà raw''' tà '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indî naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''udâ ning''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}
Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan "hadi", "karma", "daya", "bahala", basa", "bareta", "gadya", "halaga", "salampati", "kota", "mutya", "dusa", "saksi", "suka", "tingga'.". Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.
==Balanghayan==
{| class="wikitable"
!
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}
===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.
* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: "It looks like, it's as if."
* gáyo – "eksakto"
* daing gáyo – "dai eksakto, dai totoo"
* gayód – (Tagalog: bakâ) "inda, Ingles: maybe, could be"
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: "again"
* kutâ (na)– "Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari" ; "Kung lamang ... "(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: "only, just"
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) "also" o "ever" (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin si isay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) "enot" o "yet"
* na – (Tagalog: na) "ngunyan" o "tapos"
* naman – (Tagalog: naman) "otro, Ingles: again"
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) "really, truly, absolutely" (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – "simbag ko, sabi ko"
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran ("mayong magiginibo") o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – "pagkatapos," "kun sakaling," "sa panahon / mantang" (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon ("so," "let's see")
* pa – (Tagalog: pa) "Ingles: ''still''"
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; "tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad (-agad)) "dali-dali, ngunyan na"
==Tamonggot/Tamanggot (Rapsak)==
An Tamonggot o Tamanggot (Rapsak) o "Angry Register" na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamonggot/Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)
{| class="wikitable"
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod
|-
| Bagas
| Las(u)gas
|-
| Tubig
| Tamìlig, Tùlig
|-
| Bungog
| Lusngog
|-
| Uran
| Bagrat, Dùnag
|-
| Bagyo
| Alimagyo
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit
|-
| Lalaki
| Lalaknit
|-
| Bado, Gubing
| La(ma)sdô, Gubnit
|-
| Harong (Bikol - Naga),<br/>Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag, Biray
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok
|-
| Ikos
| K(ur)asmag, Kurakod
|-
| Ayam, Idò
| Da(ma)yô (Naga);<br />Ga(ma)dyâ (Legazpi)
|-
| Damulag (Bikol - Naga),<br/>Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Ga(ma)dyâ (Naga)
|-
| Humali
| Wumara
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);<br/> Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi)
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib
|-
| Burat (Bikol - Naga),<br/>Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil, Giltok
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlô, Kamluon
|-
| Hiling
| Butlâ
|-
| Bitis
| S(am)ingkil
|-
| Talinga
| Talingugngog
|-
| Nguso (Bikol - Naga),<br/>Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak, Ngislo
|-
| Kamot
| Kamulmog
|-
| Mata
| Malsok
|-
| Payo
| Ali(ma)ntak
|-
| Hawak (Bikol - Naga),<br/>Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan
|-
| Tulak
| Tindos, La(ma)sdak
|-
| Sapatos
| Sapagtok
|-
| Kalayo
| Kalasbot
|-
| Kawali
| Kawalwag
|-
| Sarwal
| Sarigwal
|-
| Asin
| Tasik
|-
| Banggi
| Lusók
|}
==Mga Numero==
===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro. Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.
;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò / Beynte(Baynte)
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Beynte(Baynte) y singko
;Thirty. :Tulompulò / Traynta
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta(Traynta) y singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta y singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta y singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sesenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sesenta y singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitompulò may limá / Setenta y singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta y singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) <ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&view=image&size=200]</ref> / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)<ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&view=image&size=200]</ref> / Milyon
==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]
==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral]]''
* [[Iskriturang Basahan]]
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]
p2zv0krkv5owrsd6p8d6ygrl6tew58a
233708
233706
2022-08-05T18:12:46Z
Otterfolwer
18585
/* Mga Numero */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000<ref name="joshuaproject">[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]</ref>
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);<br>''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]<br>(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}
::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''
An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]</ref>, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.<ref name="joshuaproject"/>
Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].<ref>McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.</ref> Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]], gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].
==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.
=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971<ref>{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}</ref> iyo, ini an minasunod.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" |[[Nasal stop|Nasal]]
| align="center" |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align="center" |
|(ɲ)
| align="center" |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align="center" |
| align="center" |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align="center" |
| align="center" |h
|-
! rowspan="2" |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align="center" |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align="center" |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align="center" |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align="center" |{{IPA|w}}
|
|
| align="center" |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan="2" |Notes:
| colspan="6" |
# '''ʃ''' - An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan "ch" sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na "j" sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan "ñ" sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ''' - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan "ll" sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa "h" sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : "hiling" (Bikol - Naga) nagigin "iling" (Bikol - Legazpi)
|}
==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:
===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o "Bikol - Naga" na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na "standard Bikol". Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].
Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].
===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o "Bikol - Legazpi"<ref name="mintz">[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa</ref> iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]].
Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi.
Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].
===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o "Bikol - Partido"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sagñay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.
===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o "Bikol - Daet"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].
[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.
===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o "Bikol - Virac"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].
Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.
===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===
{|class="wikitable"
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style="background:#efefef;" | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Naga
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Partido
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Daet
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Virac
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi.
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigpakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''ê naglayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''mayò''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw tà dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''máski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kayâ''' dài '''naglupád ang ibon''' ni Pedro '''máski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw tà dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?
|'''Tàono/Ngatà raw''' tà '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indî naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''udâ ning''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}
Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan "hadi", "karma", "daya", "bahala", basa", "bareta", "gadya", "halaga", "salampati", "kota", "mutya", "dusa", "saksi", "suka", "tingga'.". Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.
==Balanghayan==
{| class="wikitable"
!
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}
===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.
* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: "It looks like, it's as if."
* gáyo – "eksakto"
* daing gáyo – "dai eksakto, dai totoo"
* gayód – (Tagalog: bakâ) "inda, Ingles: maybe, could be"
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: "again"
* kutâ (na)– "Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari" ; "Kung lamang ... "(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: "only, just"
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) "also" o "ever" (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin si isay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) "enot" o "yet"
* na – (Tagalog: na) "ngunyan" o "tapos"
* naman – (Tagalog: naman) "otro, Ingles: again"
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) "really, truly, absolutely" (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – "simbag ko, sabi ko"
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran ("mayong magiginibo") o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – "pagkatapos," "kun sakaling," "sa panahon / mantang" (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon ("so," "let's see")
* pa – (Tagalog: pa) "Ingles: ''still''"
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; "tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad (-agad)) "dali-dali, ngunyan na"
==Tamonggot/Tamanggot (Rapsak)==
An Tamonggot o Tamanggot (Rapsak) o "Angry Register" na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamonggot/Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)
{| class="wikitable"
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod
|-
| Bagas
| Las(u)gas
|-
| Tubig
| Tamìlig, Tùlig
|-
| Bungog
| Lusngog
|-
| Uran
| Bagrat, Dùnag
|-
| Bagyo
| Alimagyo
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit
|-
| Lalaki
| Lalaknit
|-
| Bado, Gubing
| La(ma)sdô, Gubnit
|-
| Harong (Bikol - Naga),<br/>Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag, Biray
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok
|-
| Ikos
| K(ur)asmag, Kurakod
|-
| Ayam, Idò
| Da(ma)yô (Naga);<br />Ga(ma)dyâ (Legazpi)
|-
| Damulag (Bikol - Naga),<br/>Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Ga(ma)dyâ (Naga)
|-
| Humali
| Wumara
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);<br/> Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi)
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib
|-
| Burat (Bikol - Naga),<br/>Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil, Giltok
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlô, Kamluon
|-
| Hiling
| Butlâ
|-
| Bitis
| S(am)ingkil
|-
| Talinga
| Talingugngog
|-
| Nguso (Bikol - Naga),<br/>Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak, Ngislo
|-
| Kamot
| Kamulmog
|-
| Mata
| Malsok
|-
| Payo
| Ali(ma)ntak
|-
| Hawak (Bikol - Naga),<br/>Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan
|-
| Tulak
| Tindos, La(ma)sdak
|-
| Sapatos
| Sapagtok
|-
| Kalayo
| Kalasbot
|-
| Kawali
| Kawalwag
|-
| Sarwal
| Sarigwal
|-
| Asin
| Tasik
|-
| Banggi
| Lusók
|}
==Mga Numero==
===Mga Numero===
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro. Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.
;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kuwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Twenty. :Duwampulò / Beynte (Baynte)
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Beynte (Baynte) y singko
;Thirty. :Tulompulò / Treynta (Traynta)
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta(Traynta) y singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta y singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta y singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sesenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sesenta y singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitompulò may limá / Setenta y singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta y singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) <ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&view=image&size=200]</ref> / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)<ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&view=image&size=200]</ref> / Milyon
==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]
==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral]]''
* [[Iskriturang Basahan]]
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]
j89nnmmppzxzbvqf3hz6j2s1rd4zv84
233709
233708
2022-08-05T18:14:27Z
Otterfolwer
18585
/* Mga Numero */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Sentral
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers=4,253,000<ref name="joshuaproject">[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=11116&rog3=RP Bikol, Central in Philippines] [http://joshuaproject.net Websityo kan Joshua Project]</ref>
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|script=[[Iskriturang Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);<br>''Nakasurat sa [[Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]<br>(Komisyon sa Tataramon na Filipino)
|iso2=bik
|lc1=bcl|ld1=Central Bikol|ll1=Bikol Sentral}}
::''Para sa mga tataramon na Bikol, hilingon tabì an [[Mga tataramon na Bikol]]''
An tataramon na '''Bikol Sentral''' o '''Katahawan na Bikol''' ([[Tataramon na Ingles|Ingles]]: ''Central Bikol'') o '''Bikol''' sana<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bcl ''Bicolano, Central'' Ethnologue]</ref>, an pinakapigtataram asin pinakanasasabotan na tataramon sa [[Rehiyon Bikol]]. Ini an sarô sa mga pang-inot na tataramon sa [[Filipinas]] na pigtataram kan 4,253,000 katawo.<ref name="joshuaproject"/>
Susog sa pagklasipikar ni Curtis McFarland sa mga tataramon sa rehiyon kan pamilya nin mga tataramon na Bikolnon, kabali an tataramon na ini sa [[Coastal Bikol]].<ref>McFarland, Curtis D. The Dialects of the Bikol Area. Ph.D. dissertation. New Haven: Dept. of Linguistics, Yale University, 1974.</ref> Pigtataram ini sa dakulang parte kan [[Camarines Sur]], subangang parte kan [[Albay]], sulnopang parte kan [[Camarines Norte]], gamping norte kan [[Sorsogon]], habagatang parte nin [[Catanduanes]], sagkod sa amihanang parte kan isla nin Burias sa [[Masbate]].
==Palatanugan==
Igwang 16 na mga katanog sa tataramon na Bikol: /p, b, d, t, k, ɡ, s, h, m, n, ŋ, l, ɾ, j~ʝ, w~ʋ, ʔ/. An walo sa mga ini, sinublian sana gikan sa mga subli-taramon: /f, v, tʃ, dʒ, ʃ, ʒ, ʎ, ɲ/. Pigtala an tulong katanog bilang /a, i, u/. An mga katanog na /e, o/ piggagamit sana sa Espanyol.
=== Mga katanog ===
An mga sistema nin tanog kan tataramon susog ki Mintz kan 1971<ref>{{Cite book |last=Mintz |first=Malcolm W. |title=Bikol Dictionary |date=1971 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-7891-7 |doi=10.2307/j.ctv9hvs8j}}</ref> iyo, ini an minasunod.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Bilabial consonant|Bilabial]]
![[Dental consonant|Dental]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" |[[Nasal stop|Nasal]]
| align="center" |{{IPA|m}}
|{{IPA|n}}
| align="center" |
|(ɲ)
| align="center" |{{IPA|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[Stop consonant|Stop]]
!Voiceless
|{{IPA|p}}
|{{IPA|t}}
|
|
|{{IPA|k}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
!Voiced
|{{IPA|b}}
|{{IPA|d}}
|
|
|{{IPA|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Fricative consonant|Fricative]]
| align="center" |
| align="center" |
|{{IPA|s}}
|(ʃ)
| align="center" |
| align="center" |h
|-
! rowspan="2" |[[Affricate consonant|Affricate]]
!Voiceless
|
|
| align="center" |
|(t̠ʃ)
|
|
|-
!Voiced
|
|
|
|(d̠ʒ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Flap consonant|Flap]]
|
|
| align="center" |{{IPA|ɾ}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|
| align="center" |{{IPA|l}}
|(ʎ)
|
|
|-
! colspan="2" |[[Approximant consonant|Approximant]]
| align="center" |{{IPA|w}}
|
|
| align="center" |{{IPA|j}}
|
|
|-
| colspan="2" |Notes:
| colspan="6" |
# '''ʃ''' - An /sy/ mahihiling sana ini sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles, siring sana kan ‘'''sh'''irt’.
# '''t̠ʃ''' - Mahihiling an /ty/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin Ingles na pigsasayod siring kan "ch" sa katagang Ingles na ‘'''ch'''eck’.
# '''d̠ʒ''' - Madaling mahiling an /dy/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Ingles na pigsasayod sa tanog na "j" sa katagang Ingles na ‘'''j'''eep’.
# '''ɲ''' - An /ny/ nahihiling sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod arog kan "ñ" sa katagang Espanyol na a ba'''ñ'''os.
# '''ʎ''' - Mahihiling an /ly/ sa mga sinublian-taramon gikan sa Espanyol asin pigsasayod siring kan "ll" sa katagang Espanyol na '''ll'''ave asin senci'''ll'''o.
# '''h''' - Nin huli ta sa pakikitakudan sa haraning [[tataramon na Albay Bikol|mga tataramon na Bikol kan Albay]], an mga katagâ na nagpupuon sa "h" sa Bikol - Naga, nagpupuon sa {{IPA|ʔ}} sa Bikol - Legazpi
#* hal : "hiling" (Bikol - Naga) nagigin "iling" (Bikol - Legazpi)
|}
==Mga diyalekto==
Igwa nin limang diyalekto an tataramon na Bikol Sentral:
===Bikol - Naga===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Naga'' o "Bikol - Naga" na pigtataram sa primero, segundo asin terser distrito kan Camarines Sur (puwera sa [[Del Gallego, Camarines Sur|Del Gallego]]), [[syudad nin Naga]], sagkod [[San Pascual, Masbate]] iyo an pig-aapod na "standard Bikol". Nasasabotan ini kan kadaklan na parataram nin [[mga tataramon na Bikol]].
Sa mga ibang parte kan Camarines Sur tinataram an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]] asin [[Buhi Bikol]].
===Bikol - Legazpi===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Legazpi'' o "Bikol - Legazpi"<ref name="mintz">[[Malcolm Mintz|Malcolm W Mintz]]. BIKOL DICTIONARY: Incorporating the 17th century Vocabulario de la lengua Bicol Marcos de Lisboa</ref> iyo an tataramon sa mga [[Syudad nin Legazpi]] asin [[Syudad nin Tabaco]] sa probinsya nin [[Albay]], pati sa mga banwaan nin Malinao, Malilipot, Bacacay, Sto. Domingo, Manito, Rapu-Rapu. Ini man an tataramon kan distrito nin Bacon sa [[Syudad nin Sorsogon]] asin sa banwaan nin Magallanes sa probinsya nin [[Sorsogon]].
Dakula an impluwensiya kaining diyalekto sa mga ibang parte kan probinsya nin Albay asin Sorsogon huli ta piglalakop ini kan mga estasiyon nin radyo asin telebisiyon hali sa Legazpi.
Sa mga ibang parte kan Albay tinataram an [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay]] asin [[Miraya Bikol]].
===Bikol - Partido===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Partido'' o "Bikol - Partido"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Tigaon, Ocampo, Sagñay, San José, Goa, Lagonoy, Caramoan asin Garchitorena sa probinsya nin [[Camarines Sur]], pati sa mga banwaan nin Tiwi, Albay asin San Andres, Catanduanes.
===Bikol - Daet===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Daet'' o "Bikol - Daet"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Daet, San Vicente, Talisay, Mercedes asin Basud, sa probinsya nin [[Camarines Norte]].
[[Tagalog]] an tataramon sa mga ibang banwa kaining probinsya.
===Bikol - Virac===
An diyalektong ''Bikol Sentral - Virac'' o "Bikol - Virac"<ref name="mintz"/> iyo an tataramon kan mga banwaan nin Virac, Bato, San Miguel, Baras, Gigmoto asin Cololbon, sa parteng habagatan kan probinsya nin [[Catanduanes]]. Susog ki Malcolm Mintz, iba asin distinto an tataramon sa parteng amihanan kaining isla na bakóng sakop nin pig-aapod na Bikol Sentral alagad kan tataramon na [[Bikol Norteng Catanduanes]].
Ikinaklasipikar man bilang suway na tataramon kan Ethnologue bilang Southern Catanduanes Bikol an diyalektong ini.
===Komparasyon kan mga lain-lain na tataramon===
{|class="wikitable"
|-
! [[Tataramon na Tagalog]]
! style="background:#efefef;" | Estandarteng Bikol (Canaman)
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Naga
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Partido
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Legazpi
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Daet
! style="background:#efefef;" | Diyalektong Bikol - Virac
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Bikol Rinconada]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Subangang Miraya]]
! style="background:#efefff;" | Tataramon na [[Mga tataramon na Sorsoganon|Waray Sorsogon]] (diyalektong Irosin)
|-
|''Dito sa bagong mesa pinakain ng itlog at tinapay ang babae.''
|Digdi sa bâgong lamesa pinakakán nin sugok asin tinapay an babayi.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakakán''' nin sugok '''saka''' tinapay '''si''' babayi.
|'''Igdi''' sa '''bag-ong''' lamesa '''tigpakakán''' nin sugok '''sagkod''' tinapay '''su bayi'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pigpakaon ki bunáy budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|Digdi sa '''bágong''' lamesa '''pinakain ning itlog at''' tinapay '''si babai'''.
|Digdi sa bâgong lamesa '''pinakaon ning''' sugok '''budâ''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Sadi''' sa '''bágong''' lamesa '''pinakaön ka itlog ag''' tinapay '''su''' babayi.
|'''Didi''' sa bâgong lamesa '''pigpakawn ning salag dangan''' tinapay '''su babay'''.
|'''Didi''' sa '''bag-o na''' lamesa '''inpakaon sin bunay nan''' tinapay '''su''' babayi.
|-
|''Bakit nga kaya hindi lumipad ang ibon ni Pedro kahit na walang kandado ang kulungan.''
|Tàdaw ta dài luminayog an gamgam ni Pedro dawà na dài nin kandado an hawla?
|'''Tâno''' daw ta dài '''naglayog''' an gamgam ni Pedro dawà na '''mayò''' nin kandado '''si''' hawla?
|'''Hadáw''' ta '''ê naglayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''mayò''' nin kandado '''su''' hawla?
|'''Natà''' daw tà dài '''naglayog''' an '''bayong''' ni Pedro '''máski''' na '''warâ ki''' kandado '''su''' hawla?
|'''Bakin''' daw '''kayâ''' dài '''naglupád ang ibon''' ni Pedro '''máski''' na '''mayong''' kandado '''si''' hawla?
|'''Ngatà''' daw tà dài '''nagḽayog''' an gamgam ni Pedro '''máski''' na '''dàing''' kandado '''su''' hawla?
|'''Tàono/Ngatà raw''' tà '''diri naglayog adtong bayong''' ni Pedro dawà na '''üdâ ka''' kandado '''su awla'''?
|'''Nyangà''' daw ta '''indî naglupad ang bayong''' ni Pedro '''maski''' na '''udâ ning''' kandado '''su''' hawla?
|'''Nakay''' daw '''kay diri naglupad''' an '''tamsi''' ni Pedro '''maski''' na '''warâ sin''' kandado '''su''' hawla?
|}
Siring kan iba pang mga tataramon sa Filipinas, igwa man nin mga bilang nin mga subli-tataramon an Bikol, kadaklan gikan sa Espanyol nin huli ta sa 333 taon kan pangugobyerno kan Espanyol sa Filipinas. Kaiba digdi an swerte (suerte), karne (carne), imbestigador (investigador), litro, pero, krimen (crimen) asin iba pa. An iba pang ginunuang subli-tataramon, iyo an Sanskrito, na may mga katagâ o tataramon arog kan "hadi", "karma", "daya", "bahala", basa", "bareta", "gadya", "halaga", "salampati", "kota", "mutya", "dusa", "saksi", "suka", "tingga'.". Alagad, an mga Sanskritong katagâ na nasubli kan Bikol, an iba bakong direkta hali digdi kundi uminagi pa sa ibang tataramon.
==Balanghayan==
{| class="wikitable"
!
!Absolutibo
!Ergatibo
!Oblik
|-
|'''Pang-saruang ''ika-1(inot) na tawo'''''
|akó
|ko
|sakuyà, sakô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|iká, ka
|mo
|saimo, sìmô
|-
|'''Pang-saruang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|siyá,
|niyá,
|saiyá
|-
|'''Pangkadakulang ''kabali an ika-1(inot) na tawo'''''
|kitá
|niyatò, tá
|satuyà, satô
|-
|'''Pangkadakulang ''dai-kabali an ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamí
|niyamò, mi
|samuyà, samô
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-2(duwa)-ng tawo'''''
|kamó
|nindó
|saindó
|-
|'''Pangkadakulang ''ika-3(tulo)-ng tawo'''''
|sindá
|nindá
|saindá
|}
===Mga partikulo===
{{Hilingon man|Balanghayan sa Bikol}}
Siring man sa dakol na [[mga tataramon na Filipino]], mayaman man an Bikol sa set kan mga partikulo nin diskurso.
* bagá – nagpapahayag nin pagdududa o pag-aatubili
* bayâ – nagtatao nin tsansa sa sarong tawo; pirit nin paggalang
* dàa – (Tagalog: daw) pag-quote sa impormasyon gikan sa saróng pangaduwang mapagkukuanan
* daw – (Tagalog: ba/kaya) partikulong interogatibo
* garó – (Tagalog: mukhang, parang) pagkakahawig o pagkakaarog. Ingles: "It looks like, it's as if."
* gáyo – "eksakto"
* daing gáyo – "dai eksakto, dai totoo"
* gayód – (Tagalog: bakâ) "inda, Ingles: maybe, could be"
* giraray / liwát – (Tagalog: [m]uli) Ingles: "again"
* kutâ (na)– "Umaasa ako (sarong bagay na piggibo / dae nangyari" ; "Kung lamang ... "(kondisyon kan nakalihis na mga kaganapan)
* lamang, lang / saná – (Tagalog: lang), Ingles: "only, just"
* lugód – Nag-aasa na mangyayari an sarong bagay, o pagpapahayag nin pagsuko
* man – (Tagalog: din, rin) "also" o "ever" (arog kan ''ano man'' o 'whatever' asin si isay man o 'whoever')
* mûna / ngûna – (Tagalog: muna) "enot" o "yet"
* na – (Tagalog: na) "ngunyan" o "tapos"
* naman – (Tagalog: naman) "otro, Ingles: again"
* nanggad – (Tagalog: talaga, nga) "really, truly, absolutely" (nagdadagdag nin kanultolan)
* niyakò – "simbag ko, sabi ko"
* nganì – nagpapahayag nin kapalaran ("mayong magiginibo") o sarong pakiulay para sa iba na dai piriton
* ngantig – Nag-uulat an sarong bagay na pigsabi sa sarong ikatlong tawo
* ngapit – "pagkatapos," "kun sakaling," "sa panahon / mantang" (haloy kan panahon)
* ngayá – pagkamagalang sa paghiling ng impormasiyon ("so," "let's see")
* pa – (Tagalog: pa) "Ingles: ''still''"
* palán – (Tagalog: pala) nagpapahayag nin sorpresa o biglaang pagsasakatuparan
* pò – (Tagalog: po) palatandaan nin paggalang; "tabì sa pirang diyalekto kan Bikol
* tulos (- tulos) – (Tagalog: agad (-agad)) "dali-dali, ngunyan na"
==Tamonggot/Tamanggot (Rapsak)==
An Tamonggot o Tamanggot (Rapsak) o "Angry Register" na inaapod sa tataramon na Ingles, dagyâ sain man na tataramon kan Bikol. Ini an halimbawa kan inaapod na Tamonggot/Tamanggot (Rapsak sa iba) (kun sa Ingles, inaapod ining ''Bikol Angry Speech Register''.)
{| class="wikitable"
|-
! Normal na Bikol
! Halimbawa nin Rapsak
|-
| Malutò, Kanon
| Malustod
|-
| Bagas
| Las(u)gas
|-
| Tubig
| Tamìlig, Tùlig
|-
| Bungog
| Lusngog
|-
| Uran
| Bagrat, Dùnag
|-
| Bagyo
| Alimagyo
|-
| Babayi
| Babaknit, Siknit
|-
| Lalaki
| Lalaknit
|-
| Bado, Gubing
| La(ma)sdô, Gubnit
|-
| Harong (Bikol - Naga),<br/>Balay (Bikol - Legazpi)
| Langag, Biray
|-
| Sira
| Sigtok, Buragtok
|-
| Ikos
| K(ur)asmag, Kurakod
|-
| Ayam, Idò
| Da(ma)yô (Naga);<br />Ga(ma)dyâ (Legazpi)
|-
| Damulag (Bikol - Naga),<br/>Karabaw (Bikol - Legazpi)
| Ga(ma)dyâ (Naga)
|-
| Humali
| Wumara
|-
| Magkakan/Kumakan (Bikol - Naga);<br/> Magkaon/Kumaon (Bikol - Legazpi)
| Hablô, Humablô, Hablùon, Sibà, Sumibà, Sumibsib
|-
| Burat (Bikol - Naga),<br/>Buyong (Bikol - Legazpi)
| Lasngag, Lusrat, Lusyong, Bultok
|-
| Taram
| Tabil, Giltok
|-
| Kapot, Kaputan
| Kamlô, Kamluon
|-
| Hiling
| Butlâ
|-
| Bitis
| S(am)ingkil
|-
| Talinga
| Talingugngog
|-
| Nguso (Bikol - Naga),<br/>Ngimot (Bikol - Legazpi)
| Ngurapak, Ngaspak, Ngislo
|-
| Kamot
| Kamulmog
|-
| Mata
| Malsok
|-
| Payo
| Ali(ma)ntak
|-
| Hawak (Bikol - Naga),<br/>Lawas (Bikol - Legazpi)
| Kabangkayan
|-
| Tulak
| Tindos, La(ma)sdak
|-
| Sapatos
| Sapagtok
|-
| Kalayo
| Kalasbot
|-
| Kawali
| Kawalwag
|-
| Sarwal
| Sarigwal
|-
| Asin
| Tasik
|-
| Banggi
| Lusók
|}
==Mga Numero==
May duwang klase nin pagpapangaran kan mga numero sa Bikol. An katutubong tataramon na Bikol asin an tataramon na espanyol. Sa pangkagabsan, an tataramon na bikol, minagamit an terminong espanyol sa mga pagtukdô kan oras siring kan ''Alas singko (5 o'clock)'''. Mantang, an mga katutubong termino mababasa sa mga libro. Maririsa man an terminong Espanyol sa pagpresyo.
;One-half. : Kabangâ / Mediya
;One. : Sarô / Uno / Una (ginagamit sana sa oras)
;Two. : Duwá / Dos
;Three. : Tuló / Tres
;Four. :Apát / Kuwatro
;Five. : Limá / Singko
;Six. :Anóm / Sais
;Seven. :Pitó / Siyete
;Eight. : Waló / Otso
;Nine. : Siyám / Nuwebe
;Ten. :Sampulò / Diyes
;Twelve. :Kagduwá / Dóse
;Thirteen. :Kagtuló / Trese
;Fourteen. :Kag-apát / Katorse
;Fifteen. :Kaglimá / Kinse
;Sixteen. :Kag-anóm / Diyesisais
;Seventeen. :Kagpitó / Diyesisiyete
;Eighteen. :Kagwaló / Diyesiotso
;Nineteen. :Kagsiyám / Diyesinuwebe
;Twenty. :Duwampulò / Beynte (Baynte)
;Twenty-five. :Duwampulò may lima / Beynte (Baynte) y singko
;Thirty. :Tulompulò / Treynta (Traynta)
;Thirty-five. :Tulompulò may limá / Treynta(Traynta) y singko
;Forty. :Apát na pulò / Kuwarenta
;Forty-five. :Apát na pulò may lima / Kuwarenta y singko
;Fifty. :Limampulò / Singkuwenta
;Fifty-five. :Limampulò may limá / Singkuwenta y singko
;Sixty. :Anóm na pulò / Sesenta
;Sixty-five :Anóm na pulò may limá / Sesenta y singko
;Seventy. :Pitompulò / Setenta
;Seventy-five. :Pitompulò may limá / Setenta y singko
;Eighty. :Walompulò / Otsenta
;Eighty-five. :Walompulò may limá / Otsenta y singko
;Ninety. :Siyám na pulò / Nobenta
;Ninety-five. :Siyám na pulò may limá / Nobenta y singko
;One-hundred. :Sanggatós / Siyen, Siyento
;One-thousand.:Sangribo / Mil
;Ten-thousand.:Sangyukot (Suanoy na Bikol) <ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol.1865.[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/451?q1=yocot&view=image&size=200]</ref> / Diyes Mil
;One-million. :Sanglaksâ (Suanoy na Bikol)<ref>Lisboa, Marcos de. Vocabulario de la lengua bicol. 1865.
[https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqa2025.0001.001/209?q1=lacsa&view=image&size=200]</ref> / Milyon
==Iba pang mga tataramon na Bikol sa kapatagan==
* [[Rinconada Bikol]]
* [[Buhi Bikol]]
* [[Libon Bikol]]
* [[Bikol Sulnopan na Albay ]]
* [[Miraya Bikol]]
* [[Bikol Norteng Catanduanes]]
==Hilingon man==
* [[Bikolog]]
* ''[[Antabay sa Ortograpiya nin Bikol Sentral]]''
* [[Iskriturang Basahan]]
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
*[http://bikoltranslator.blogspot.com Bikol Translator]
*{{ethnologue|code=bcl}}
*[http://llmap.org/languages/bcl.html LL-Map]
*[http://multitree.org/codes/bcl MultiTree]
*[https://www.omniglot.com/language/phrases/bikol.htm mga parirala sa tataramon na bikol]
*[https://www.omniglot.com/babel/bikol.htm An Genesis 11: 1-9 sa duwang paagi nin ortograpiya kan Bikol Sentral]
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol|Bikol, mga tataramon]]
[[Kategorya:Mga tataramon sa Rehiyon V]]
99ed90guolz3m384o3b9rrext3k6070
Bikol Buhi
0
11036
233707
233558
2022-08-05T13:58:36Z
Otterfolwer
18585
/* Bokabularyo */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Tataramon
|name=Bikol Buhi
| altname = '''Boinën''' o '''Boië’nën'''
|familycolor=Austronesyo
|states=[[Filipinas]]
|region=[[Rehiyon Bikol]]
|speakers= 73,600 (2009)
|fam2=[[Mga tataramon na Malayo-Polinesyo|Malayo-Polinesyo]]
|fam3=[[Mga tataramon na Borneo-Filipino|Borneo-Filipino]]
|fam4=[[Mga tataramon na Sentral Filipino|Sentral Filipino]]
|fam5=[[Mga tataramon na Bikol]]
|fam6=[[Kadagaan na Bikol]]
|script=[[Alpabetong Latin|Latin]] ([[w:Filipino orthography|Baryanteng Filipino]]);<br>''Nakasurat sa [[Baybayin|Basahan]] kan panahon''
|agency=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]<br>(Commission on the Filipino Language)
|iso3=ubl
|lc1=|ld1=|ll1=}}
[[File:Nakabuhi statue.JPG|right|thumb|300px|Monumentong "Nakabuhi," an ginikanan kan ngaran kan banwaan susog sa uusipon]]
An '''Bikol Buhi''' o '''Buhi-non''' (Bikol Buhi na tataramon: '''Boinën''' o '''Boië’nën''')<ref>''Bikol, Buhi’non''. Simons, Gary F. asin Charles D. Fennig (mga editor). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. Ginuno 2017-11-12</ref>(mga alternatibong apod: Bikol Buhi, Boînan, Buhi, Buhi’non, Buhi-non) sarô sa [[mga tataramon na Bikol]] na pigtataram sa banwaan nin [[Buhi, Camarines Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]]. Igwa ini nin haros 73,600 na parataram kan [[2009]]. Haros nakakaagid ini sa [[Rinconada Bikol]]. Inot ining iklinasipikar bilang suway na tataramon ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] asin inuyonan sa pag-adal nin [[Jason Lobel]] kan 2009.
Kabali an Buhinon sa grupo nin [[Kadagaan na Bikol|mga tataramon sa Kadagaan na Bikol]] sagkod an [[Rinconada Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].
==Mga pagsaligsig asin klasipikasyon kan tataramon==
[[Ladawan:Buhi Signage.jpg|right|thumb|300px|Paisi na nakasurat sa tataramon na Buhinon]]
Sa pagsaligsig ninda Barbara Anderson asin Frank Lynch kan [[1956]], an diyalekto na ginagamit sa [[Buhi,_Camarines_Sur|Buhi]], [[Camarines Sur]] asin sa [[Oas,_Albay|Oas]], [[Albay]] na igwa nin nadagdag na tanog na /ɣ/ (voiced velar fricative) klasipikado sa grupong '''Interior Bikol''' kaiba an duwa (2) pang diyalekto. Sa pag-adal na ini, igwa nin apat na [[mga tataramon na Bikol]] kabilang an Interior Bikol.<ref>''Ang Wikang Rinconada sa Bikol'' dai nin awtor gikan sa '''Scribd''' (pighugot 2014-04-19)
</ref>
Nagluwas sa pag-adal ni Jon Epstein kan [[1967]] na kabilang sa '''diyalektong Rinconada''' an tataramon na ginagamit sa Buhi siring man an tataramon na ginagamit sa Bula, Baao, Iriga, Nabua asin Bato na anas yaon sa Camarines Sur mantang dai kabali sa pag-adal an Balatan asin mayong sinambit na susogan an saiyang klasipikasyon. Alagad sa pagsaligsig ni [[Malcolm Mintz]] kan [[1973]] sa kaso asin semantikong panugpon sa mga berbo, suway an '''tataramon na Buhi''' sa [[Tataramon_na_Rinconada_Bikol|tataramon na Rinconada]] dawà sa pagsaligsig na ini ninda Anderson sagkod Lynch (1956) asin Mintz (1973), kadikit an datos na ginamit asin susog sana sa obserbasiyon an pag-adal.
Sa urog na siyentipikong pag-aadal ni Curtis Daniel Mcfarland kan [[1974]], igwa nin kagsarong (11) klasipikasyon nin diyalekto sa rawis kan Bikol sagkod Catanduanes. Kabilang digdi bilang suhay na diyalekto an '''diyalektong Buhi''' asin diyalektong Rinconada na ibinali sa sarô sa apat na mga grupo, an '''Inland Dialect'''. Sa ginibong pagsaligsig, ikinumpara an mga diyalekto sa tanog asin mga relasyon kaini, tataramon asin pagbilog nin mga tataramon. Dai ibinali an mga banwaan na Tagalog an ginagamit sa Camarines Norte sagkod Camarines Sur asin an mga isla nin Masbate sagkod Ticao.<ref>Mc Farland, Curtis Daniel ''The dialects of the Bikol area'' PhD dissertation, Yale University (1974)</ref>
Siring man sa pagsaligsig ninda Jason William Lobel, Wilmer Joseph Tria asin Jose Maria Carpio kan [[2000]], kun sain naidugang pa an diyalektong Partido sa kagsarong (11) diyalekto na nainot nang iklinasipikar ni Mcfarland (1974), an '''diyalektong Buhinon''' kabilang sa grupong '''Southern Coastal and Inland Bikol'''. Kaiba sa grupong ini an lima (5) pang diyalektong Rinconada, Buhinon, Libon, West Miraya asin East Miraya.<ref>Lobel, Jason William, Tria, Wilmer Joseph S., and Carpio, Jose Maria Z. ''An satuyang tataramon / A Study of the Bikol Language'' Naga City, Philippines: Lobel & Tria Partnership, Co.: Holy Rosary Minor Seminary (2000)
</ref>
==Bilang sarong suway na tataramon==
[[File:Bikol_languages.jpg|150px|thumb|Sakop kan tataramon na Buhi Bikol sa palibot kan Danaw nin Buhi]]
Susog sa pag-adal nin [[Jason Lobel]], tinàwan kan Ethnologue nin identipikasyon na ISO 639-3 na "ubl" an '''Buhinon Bikol''' kan [[2009]]. Igwa ining kasanglíng apod na Buhi Bikol asin Buhinon. Ginagamit ini kan 73,600 na parataram kan [[2009]] sa banwaan nin Buhi. Klasipikado ini sa '''Inland Bikol''' kabilang an mga tataramon na [[Rinconada Bikol]], [[Libon Bikol]], Mt. Iriga Agta, [[Libon Bikol]], [[Bikol Sulnopan na Albay|West Albay Bikol]] asin [[Miraya Bikol]].
Sa ginibong pag-adal ni Dominga Portugal kan [[2000]], nakalikom siya nin 108 tataramon na Buhinon na magkaagid para sa 71 kahulogan kaiba an mga [[rapsak na tataramon]].<ref>Portugal, Dominga L. J. ''Buhi dialect (Boînen)'' San Francisco: D. J. Portugal Publications (2000)
</ref> Kabali man an mga rapsak na tataramon sa pag-adal ni Jason Lobel kan [[2005]] sa ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' kun sain iklinasipikar kaini bilang '''diyalekto '''an Buhi Bikol kan '''Southern Bikol''' o haros siring sa ''Interior Bikol'', ''Inland Dialect'' asin ''Inland Bikol ''na sakop.<ref>Lobel, Jason William. ''The Angry Register of the Bikol Languages of the Philippines'' University of Hawai‘i (2005)</ref><ref>Hsiu-chuan Liao and Carl R. Galvez Rubino, eds. Current issues in Philippine linguistics and anthropology: Parangal kay Lawrence A. Reid. Manila: LSP and SIL. pp. 149-166 (2005)</ref> Kan 2009, idinokumento ninda Nilo Borromeo asin pag-iriba an 207 na tataramon sa Buhinon.<ref>Buhi’non (Bikol) Digital Wordlist Vol. 3, No. 2 (December 2009), pp. 213-225
</ref>
Bago kan mga ini, may nainot nang pag-adal si Yukihiro Yamada kan [[1972]] sa mga bokabularyo sa Buhi Bikol asin an librong <em>Boinen, Tao ag Sasabyen </em>ni Judith Noble-Claveria. An gibo ni Yamada, sarong Hapones, susog sa bokabularyo ni Valerio Yaguel, sarong propyeng Buhinon siring ninda Portugal asin Claveria.<ref>Yamada, Yukihiro. ''A Buhi Bikol vocabulary'' Bulletin of the Faculty of Education, Kochi University, No. 24, Series I. Kochi: Faculty of Education, Kochi University (1972)</ref><ref>Claveria, Benjamin A. ''Our Buhi Language'' [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage] (pighugot 2014-04-19)</ref>
===Mga prominenteng parataram===
Duwa sa mga midbid na tao na nakakataram nin Buhinon iyo sinda Rez Cortez na sarong aktor sa pelikula asin si Victor Wood na sarong parakanta.
==Literatura==
Kan 2016, ipinublikar an ''KAAYUPAN'', sarong surusadiring publikasyon ni [[Ryan Cuatrona]] na pagpalis sa tataramon na ini kan mga pabula ni Esopo. Ibinungsod an babasahon sa [[Better Living Through Xeroxography Naga]] kan Disyembre 10, 2016 sa Anthosia Cafe sa [[Syudad nin Naga]].
==Bokabularyo==
{| class="wikitable"
|-
! Bikol Buhi !! Bikol Sentral
|-
| ʔaˈko || akó
|-
| ʔiˈka || iká
|-
| ʔiˈja || siyá
|-
| kiˈta || kitá
|-
| siˈra || sindá
|-
| ʔamwaˈdi (literal na ‘Ining ini (harani sa parataram)’;<br/> cf. [ʔaˈdi] ) || iní
|-
| ʔamwaˈʔan ( literal na ‘Uning uni (harani sa pinapadarahan)’; <br/> cf. [ʔaˈʔan] ) || uni
|-
| diˈdi || d(igdí)
|-
| ʔadˈto (harayuon gikan sa parehas na parataram asin pinapadar(a)han) || dumán
|-
| siʔiˈsai || si isáy
|-
| ʔoˈno || áno
|-
| saʔˈri || sàin (kun matukdô nin direksiyon) <br/> háin, nasàin (kun mahanap nin bagay/gamit/tao)
|-
| kinaʔoˈno || nùarin
|-
| paʔoˈno || pâno
|-
| ʔinˈdiʔ || dài
|-
| ŋaʔˈmin || gabós, ánas
|-
| mariˈɡən^ || dakól
|-
| naŋaɡˌkapiˈra || nagkapirá
|-
| ʔaɡˈbai || (ka)dikít, (ka)dìit
|-
| ʔiˈba || ibá
|-
| ʔәˈsad^^|| sarô
|-
| doˈwa || duwá
|-
| toˈlo || tuló
|-
| ʔәˈpat || apát
|-
| liˈma || limá
|-
| dakəˈɣəʔ || dakulà
|-
| ʔalaˈbaʔ || halabà
|-
| maʔiˈwas || mahiwas, halakbáng
|-
| maiʔˈbәɡ || mahìbog
|-
| mabәʔˈɡat || magabát
|-
| saˈdai || sadít, sadáy
|-
| ʔaliʔˈpot || halìpot
|-
| piɡiˈpit || piot, hayàpit
|-
| maniˈpis (kahibugan talaga; e.g. manipis na libro; manipis na buhok) || mahimpís, manipís
|-
| babaˈji || babayi
|-
| laɣaˈki || lalaki
|-
| taˈwo || tawo
|}
* ^- intensifier; 'Napaka' pag igwang kaibang saróng pang-uri o pantipo; '(Ka)dakol' pag kaiba an saróng numero kan pangngaran.
* ^^ - naproprodusir kan parataram iyo an [ʔiˈsad]
==Toltolan==
<small>{{reflist|2}}</small>
==Mga panluwas na takod==
*[http://buhiclaveria.tripod.com/language.htm Our Buhi Language] ni Benjamin A. Claveria
*[http://buhiclaveria.tripod.com/yamada A Buhi Bicol Vocabulary ni Yukihiro Yamada] sa websayt na [http://buhiclaveria.tripod.com The Claveria Heritage]
*[http://www.ethnologue.com/language/ubl Buhi Bikol] sa [http://www.ethnologue.com Ethnologue][[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
*[https://www.facebook.com/groups/1403229279894975 Banwaang Mauyay] - sarong grupo nin parataram sa Buhi Bikol sa [http://www.facebook.com Facebook]
*[http://www.youtube.com/watch?v=YXqZB2J8oxk Buhi, Banwaan Ko BANWAAN] (tataramon asin musika ni Bides asin dugang na rap ni Reddzmack) - sarong kanta sa [http://www.youtube.com Youtube]
*[http://www.youtube.com/watch?v=HjE3axlw2Mg Sarong klasikong kantang Buhinon] sa sa [http://www.youtube.com Youtube]
{{Mga tataramon na Filipino}}
{{Mga tataramon kan Filipinas}}
{{Mga tataramon na Bikol}}
{{tataramon-saringsing}}
[[Kategorya:Mga tataramon sa Bikol]]
q3i1xmqq04vgfr06m8pz89nbmivxyaj
Robin Padilla
0
36160
233710
233703
2022-08-05T21:41:20Z
Aquarius274
19743
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = Robin Padilla
| image = Senator Robinhood Padilla.png
| caption = Sen. Robin Padilla, 2022
| birth_name = Robinhood Ferdinand Cariño Padilla
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1969|11|23}}
| birth_place = [[Daet, Camarines Norte]], Philippines
| death_date =
| death_place =
| other_names = Abdul Aziz (Muslim Name), Binoe/Binoy
| occupation = {{hlist|Actor|Film producer|Film director|Writer|Politician}}
| agent = {{Ubl
| Vidanes Celebrity Marketing
| [[Star Magic]] (1999–2006; 2010–2013; 2016–presente)
| [[GMA Artist Center]] (2007–2009; 2013; 2021–presente)
}}
| years_active = 1978–presente
| known_for = "Bad Boy" of Philippine movies<ref>Llanes, Rommel (September 3, 2009). [http://www.pep.ph/features/extra/19770/bad-boys-of-philippine-cinema "Bad Boys" of Philippine Cinema]. ''The PEP'' retrieved November 27, 2011</ref>
| party = [[PDP–Laban]] (2021–present)<ref name="candidacy">{{cite web |title=PDP-Laban bet Robin Padilla files candidacy for senator |url=https://www.rappler.com/nation/elections/robin-padilla-files-certificate-candidacy-senator-2022 |website=Rappler |access-date=5 November 2021 |language=en}}</ref>
| spouse = {{Ubl
| {{Marriage|Liezl Sicangco|1996|2007|end=div}}
| {{Marriage|[[Mariel Rodriguez]]|2010}}
}}
| parents = {{Unbulleted list|[[Roy Padilla Sr.]] (ama)|Lolita Eva Cariño (ina)}}
| relatives = [[pamilya Padilla]]
| partner =
| children = 6, kaiba [[Kylie Padilla]]
}}
Si '''Robinhood Ferdinand Cariño Padilla''' (namundag Nobyembre 23, 1969)<ref>{{cite web |title=49. PADILLA, ROBIN |url=https://votepilipinas.com/candidate/padilla-robin.html |website=Vote Pilipinas |access-date=8 May 2022}}</ref> sarong[[Mga Filipino|Filipino]]ng aktor, politiko, screenwriter, prodyuser, asin direktor.<ref>{{Cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/33464/showbiz/robin-padilla-a-changed-man/|title=Robin Padilla: A changed man|website=GMA News Online|language=en-US|access-date=September 10, 2018}}</ref> Siya midbid bilang "Bad Boy" (Barumbado) sa [[Sinema nin Filipinas|sinehan Filipinas]] sa paglaladawan kan mga [[Antihero|anti-hero]] [[protagonista]]ng mga papel nin gangster sa mga pelikulang arog kan ''Anak ni Baby Ama'', ''Grease Gun Gang'', ''Bad Boy'', asin ''Bad Boy 2''.<ref>{{Citation|title=The Bad Boy of Cinema: Robin Padilla|url=https://www.youtube.com/watch?v=X4jIsv7kkLY|language=en|access-date=2022-02-09}}</ref> Siya naapod man na "Prinsipe nin Aksyon" sa sinemang Filipino.<ref>{{Cite news|date=|title=After rift, ER Ejercito to do film with Robin Padilla|work=ABS-CBN News|url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/12/09/11/after-rift-er-ejercito-do-film-robin-padilla}}</ref> Si Padilla aktibo man sa mga programa sa telebisyon asin nagkaigwa nin mga mayor na papel sa ''[[Basta't Kasama Kita]], [[Asian Treasures]]'', ''[[Joaquin Bordado]]'', ''[[Totoy Bato]]'', ''[[Guns and Roses (TV series)|Guns and Roses]]'' asin ''[[Toda Max]]''.
Kan Oktobre 8, 2021, si Padilla nagsa'ngat kan saiyang kandidatura para senador sa irarom kan partido politikang [[PDP–Laban]] para sa [[2022 Eleksyon sa senado nin Filipinas|2022 na eleksyon]].<ref>{{cite news |last1=Gonzales |first1=Cathrine |title=Robin Padilla files candidacy for senator |url=https://newsinfo.inquirer.net/1499202/robin-padilla-files-candidacy-for-senator |access-date=8 May 2022 |work=Philippine Daily Inquirer |date=8 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211008082017/https://newsinfo.inquirer.net/1499202/robin-padilla-files-candidacy-for-senator |archive-date=8 October 2021 |language=en}}</ref>
==Filmograpiya==
===Pelikula===
{| class="wikitable"
|-
! scope="col" | TaonYear
! scope="col" | Titulo
! scope="col" | Papel
! scope="col" | Kompanyang produksyon/distribusyon
|-
| 2020 || ''[[Hayop Ka!]]''<ref>{{cite web|url=https://cnnphilippines.com/entertainment/2018/06/02/Hayop-Ka-angelica-panganiban-robin-padilla-sam-milby-empoy.html|title=Watch: Wild teaser of 'Hayop Ka' animated flick featuring all-Pinoy cast|last=Uy|first=Jerald|date=2 June 2018|website=[[CNN Philippines]]|access-date=1 September 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.spot.ph/entertainment/movies-music-tv/76730/hayop-ka-sneak-peek-video-a1174-20190124|title=Pinoy Animated Film Hayop Ka! Finally Hits Theaters in 2019|last=Aldana|first=Ida|date=24 January 2019|website=[[Spot.ph]]|access-date=1 September 2020}}</ref> || Roger || Rocketsheep Studio<br />Spring Films
|-
| 2019 || ''[[Bato]]'' || [[Ronald dela Rosa|Ronald "Bato" dela Rosa]] || [[Regal Entertainment]]<br />RCP Productions
|-
| 2017 || ''[[Unexpectedly Yours]]'' || Cocoy || [[Star Cinema]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan="2" | 2014 || ''[[Bonifacio: Ang Unang Pangulo]]'' || [[Andrés Bonifacio]] || Philippians Films<br />RCP Productions<br />[[TBA Studios|Tuko Film Productions]]<br />[[TBA Studios|Buchi Boy Entertainment]]
|-
| ''[[Sa Ngalan ng Ama, Ina at mga Anak]]'' || Ongkoy || [[Star Cinema]]<br />RCP Productions
|-
| 2013 || ''[[10,000 Hours (film)|10,000 Hours]]'' || Gabriel Molino Alcaraz || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan=2|2011 || ''Wacha Wacha'' || Dominador "Dondi" Matias ||
|-
| ''[[Tum, My Pledge of Love|Tum: My Pledge of Love]]'' || Ravan Raza || Liwanag ng Kapayapaan Foundation Philippines<br />R.R. Foundation India<br />[[Star Cinema]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan=2|2009 || ''Paano Ginawa ang Isang Robin Padilla'' || Himself || RCP Productions
|-
| ''[[Sundo (2009 film)|Sundo]]'' || Romano || [[GMA Films]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan=3|2008 || ''Ikaw Pa Rin, Jabol Ka Boy!'' || Boy || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Triple Romance'' || Marco || [[Viva Films]]<br />[[GMA Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Brown Twelve'' || Leon || [[GMA Films]]<br />RCP Productions
|-
| 2007 || ''Blackout'' || Gil Blanco || RCP Productions
|-
| 2006 || ''[[Till I Met You]]'' || Gabriel || [[Viva Films]]<br />[[GMA Films]]<br />RCP Productions
|-
| 2005 || ''[[La Visa Loca]]'' || Jesus Huson || Unitel Pictures<br />RCP Productions
|-
| rowspan=2|2004 || ''[[Kulimlim]]'' || Jake || [[Viva Films]]
|-
| ''Astig'' || Bien || Pelipula
|-
| rowspan=2|2003 || ''Alab ng Lahi'' || Gregorio Magtanggol|| RCP Productions
|-
| ''You and Me Against the World'' || Paolo Guerrero || FLT Films International<br />RCP Productions
|-
| rowspan=3|2002 || ''Jeannie, Bakit Ngayon Ka Lang'' || Badong Bulaong || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Videoke King'' || King || [[Star Cinema]]<br />[[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Hari ng Selda: Anak ni Baby Ama 2'' || Anghel || rowspan=3|[[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan=3|2001 || ''Pagdating ng Panahon'' || Manuel
|-
| ''Buhay Kamao'' || Pepe
|-
| ''Oops, Teka Lang... Diskarte Ko 'To!'' || Dario Daliaga || FLT Films International<br />RCP Productions
|-
| rowspan=3|2000 || ''[[Kailangan Ko'y Ikaw]]'' || Guillermo "Gimo" Talumpati || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Eto na Naman Ako'' || Abet Dimaguiba || Millennium Cinema<br />RCP Productions
|-
| ''[[Tunay Na Tunay: Gets Mo? Gets Ko!]]'' || Nick Abeleda || [[Star Cinema]]<br />RCP Productions
|-
| rowspan=2|1999 || ''Bilib Ako Sa 'Yo'' || Gatdula || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Di Pwedeng Hindi Puwede'' || Carding || [[Star Cinema]]<br />FLT Films International<br />RCP Productions
|-
| 1998 || ''Tulak ng Bibig, Kabig ng Dibdib'' || Lando || [[Viva Films]]<br />FLT FIlms International<br />RCP Productions
|-
| 1997 || ''Anak, Pagsubok Lamang'' || Rico || FLT Films International<br />RCP Productions
|-
|rowspan="4"| 1994 || ''P're Hanggang sa Huli'' || Brando Del Valle || rowspan=3|[[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Col. Billy Bibit, RAM'' || Gringo Honasan
|-
| ''[[Mistah (film)|Mistah]]'' || Mario Cariño
|-
| ''Lab Kita, Bilib Ka Ba?'' || Carlos & Billie || Moviearts Presentation<br />RCP Productions
|-
|rowspan="5"| 1993 || ''Di Na Natuto'' || Ishmael || rowspan=4|[[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Oo na Sige na "Magtigil Ka Lang"'' || Bonggoy
|-
| ''[[Manila Boy]]'' || Diego/Manila Boy
|-
| ''Makuha Ka sa Tingin (Kung Puwede Lang)'' || Elcid
|-
| ''Gagay: Prinsesa ng Brownout'' || Cameo Role ||
|-
|rowspan="4"| 1992 || ''Engkanto''<!-- December 25 --> || Matador || Double M Productions<br />RCP Productions
|-
| ''Bad Boy 2''<!-- November 18 --> || Bombo ||rowspan="8"| [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Grease Gun Gang''<!-- Unknown --> || Carding Sungkit
|-
| ''Miss Na Miss Kita (Utol Kong Hoodlum II)''<!-- January --> || Ben
|-
|rowspan="3"| 1991 || ''Ang Utol Kong Hoodlum'' || Ben
|-
| ''[[Hinukay Ko Na ang Libingan Mo]]'' || Elmo/Anton
|-
| ''[[Maging Sino Ka Man (film)|Maging Sino Ka Man]]'' || Carding Ermita
|-
|rowspan="5"| 1990 || ''Anak ni Baby Ama'' || Anghel
|-
| ''Bad Boy'' || Bombo
|-
| ''Walang Awa Kung Pumatay'' || Narding || Four N Films<br />RCP Productions
|-
| ''Barumbado'' || Eric || Cine Suerte<br />RCP Productions
|-
| ''Sa Diyos Lang Ako Susuko''<!-- March 6 --> || Romano || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
|rowspan="5"| 1989 || ''Carnap King?<!-- This is exactly how the film is titled onscreen --> (The Randy Padilla Story)''<!-- November 9 --> || Randy Padilla || Cine Suerte<br />RCP Productions
|-
| ''Delima Gang''<!-- August 16 --> || Berto Delima || Bonanza Films<br />RCP Productions
|-
| ''Hindi Pahuhuli ng Buhay''<!-- August 9 --> || Carding Valencia || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''Eagle Squad''<!-- April 5 --> || Ptr. Raymond Perez || [[Viva Films]]<br />RCP Productions
|-
| ''[[Arrest: Pat. Rizal Alih – Zamboanga Massacre]]''<!-- March 8 --> || || The Golden Lions Production
|-
|rowspan="3"| 1988 || ''Sgt. Victor Magno: Kumakasa Kahit Nag-iisa''<!-- October 20 --> || Brando ||
|-
| ''Sa Likod ng Kasalanan'' || Omar || Falcon Films<br />RCP Productions
|-
| ''[[Alega Gang: Public Enemy No. 1 of Cebu]]''<!-- June --> || Eddie || RNB Films Productions<br />RCP Productions
|-
| 1986 || ''Bagets Gang'' || Frankie Reyes || RNB Films<br />RCP Productions
|-
|rowspan="2"| 1985 || ''Public Enemy No. 2'' || || Cherbum Films<br />RCP Productions
|-
| ''Bala Ko ang Hahatol'' || Gino ||
|-
| 1983 || ''Ang Tapang Para sa Lahat!'' || Young Ricardo || RCP Productions
|}
===Telebisyon===
{| class="wikitable"
|-
! scope="col" | Taon
! scope="col" | Titulo
! scope="col" | Papel
! scope="col" | Network
|-
|rowspan="2"| 2020 || ''[[Kesayasaya]]'' || Carding Magtanggol || rowspan="2" | [[Net 25]]
|-
| ''Unlad: Kaagapay sa Hanapbuhay'' || Himself / Host
|-
|rowspan="1"| 2018 || ''[[Sana Dalawa ang Puso]]'' || Leonardo "Leo" Tabayoyong || rowspan="3" | [[ABS-CBN]]
|-
|rowspan="2"| 2016 || ''[[Game ng Bayan]]'' || Himself / Host
|-
| ''[[Pilipinas Got Talent (season 5)|Pilipinas Got Talent]]'' || Himself / Judge
|-
|rowspan="1"| 2015 || ''[[2½ Daddies|2 1/2 Daddies]]'' || Apostol / Apol Pastoran||[[TV5 (Philippines)|TV5]]
|-
|rowspan="3"| 2014 ||''[[Tonight with Arnold Clavio]]'' || rowspan="2" |Himself / Guest || [[GMA News TV]]
|-
|''[[The Ryzza Mae Show]]'' || [[GMA Network]]
|-
| ''[[Talentadong Pinoy|Talentadong Pinoy 2014]]'' || Himself / Host || [[TV5 Network (company)|TV5]]
|-
|rowspan="2"| 2013 || ''[[Adarna (TV series)|Adarna]]'' || Berto / Lito (Cameo Role) || [[GMA Network]]
|-
| ''[[Kailangan Ko'y Ikaw (TV series)|Kailangan Ko'y Ikaw]]'' || Police Insp. Gregorio "Bogs" Dagohoy || rowspan=2|[[ABS-CBN]]
|-
|rowspan="3"| 2011 || ''[[Toda Max]]'' || Bartolome "Tol" Batumbakal
|-
| ''[[Wiltime Bigtime]]'' || Guest ||[[TV5 (Philippines)|TV5]]
|-
| ''[[Guns and Roses (TV series)|Guns and Roses]]'' || Abelardo "Abel" Marasigan || rowspan=3| [[ABS-CBN]]
|-
|rowspan="2"| 2010 || ''[[Pilipinas Win Na Win]]'' ||Himself / Host
|-
| ''[[Wowowee]]'' ||Himself / Special Guest Host
|-
| 2009 || ''[[Totoy Bato]]'' || Arturo "Totoy Bato" Magtanggol|| rowspan=3| [[GMA Network]]
|-
| 2008 || ''[[Joaquin Bordado]]'' || Joaquin "Joaquin Bordado" Apacible
|-
| 2007 || ''[[Asian Treasures]]'' || Elias Pinaglabanan / Susi
|-
|rowspan="2"|2006 || ''Pilipinas Ngayon Na!'' || rowspan=2|Himself / Host || [[People's Television Network|NBN]]
|-
| ''Kamao: Matira Matibay'' || rowspan=3| [[ABS-CBN]]
|-
| 2003 || ''[[Basta't Kasama Kita]]'' || Alberto "Ambet" Katindig
|-
| 1999 || ''[[Pwedeng Pwede]]'' || Carding Caguiat
|}
===Parasurat===
{| class="wikitable"
|-
! scope="col" | Taon
! scope="col" | Titulo
! scope="col" | Obra
! scope="col" | Tinatawan kredito
|-
| 2004 || ''Sigaw'' || rowspan=5|Story and screenplay || Robinhood C. Padilla
|-
| 2002 || ''Hari ng Selda: Anak ni Baby Ama 2'' || rowspan=2|Robinhood Cariño Padilla
|-
| 1993 || ''Makuha Ka sa Tingin (Kung Puwede lang)''
|-
| rowspan=2|1992 || ''Miss na Miss Kita: Ang Utol Kong Hoodlum 2'' || Robinhood C. Padilla
|-
| ''Bad Boy 2'' || Robinhood Padilla
|}
==Mga gawad asin nominasyon==
{{expand section|date=April 2014}}
{| class="wikitable"
|-
! scope="col" | Taon
! scope="col" | Kagduhol pasib
! scope="col" | Kategorya
! scope="col" | Trabaho
! scope="col" | Resulta
|-
| 2008||[[PMPC Star Awards for TV 2008|22nd PMPC Star Awards for TV]]||Best Drama Actor||''[[Joaquin Bordado]]''||{{nom}}
|-
|[[2013 Metro Manila Film Festival|2013]]||[[Metro Manila Film Festival]]||[[Metro Manila Film Festival Award for Best Actor|Best Actor]]<ref>[https://www.imdb.com/event/ev0000431/2013 "Metro Manila Film Festival:2013"]. ''IMDB''. Retrieved April 9, 2014.</ref>||rowspan=2|''[[10,000 Hours (film)|10,000 Hours]]''||{{won}}
|-
|2014||[[2014 GMMSF Box-Office Entertainment Awards|45th GMMSF Box-Office Entertainment Awards]]||Film Actor of the Year<ref>[http://www.thesummitexpress.com/2014/05/complete-list-of-winners-45th-guillermo-mendoza-box-office-entertainment-awards-2014.html "Complete List of Winners: 45th Guillermo Mendoza Box-Office Entertainment Awards 2014"]. ''The Summit Express''. Retrieved 2014-05-019.</ref>||{{won}}
|}
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
* {{IMDb name|1107053}}
{{FAMAS Award for Best Actor}}{{The Padilla Family}}{{Gawad Urian Award for Best Actor}}
{{MMFF}}
{{GMMSF Box-Office Entertainment Awards for Box Office King}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Padilla, Robin}}
[[Kategorya:Mga aktor sa pelikulang filipino]]
[[Kategorya: Mga Filipinong lalaking aktor]]
[[Kategorya:Mga Filipinong muslim]]
[[Kategorya:Mga preso sa New Bilibid Prison]]
[[Kategorya:Mga politiko sa PDP-Laban]]
[[Kategorya:Mga prodyuser nin pelikulang Filipino]]
fno8lgsy8cmimpfj6u92g0g544l27ro
Győző Czigler
0
37115
233711
2022-08-06T08:48:47Z
Ringer
55
Pinagmukna an pahina kaining " [[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]] [[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]] Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}..."
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
9tzkn7gvnr9bixkpso452rmq9uu8c5b
233712
233711
2022-08-06T09:00:39Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
a0ihqcgqhew1qmvs04f40ftl7nwsgne
233713
233712
2022-08-06T09:01:20Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
clgbjmivqwe3tygju2i5uyncwz54d3z
233714
233713
2022-08-06T09:05:08Z
Ringer
55
/* Mga proyektong napahaman (imahe) */
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
Görög katolikus templom (11444. számú műemlék).jpg|Greek Catholic Church, Budapest
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
b9p8xmag77i8tp3j2wzq0hek1lhj69m
233715
233714
2022-08-06T09:09:08Z
Ringer
55
/* Mga proyektong napahaman (imahe) */
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|Art movie theatre
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
Görög katolikus templom (11444. számú műemlék).jpg|Greek Catholic Church, Budapest
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
oqg7e4hejxgsgoazv10jewv7g6akksq
233716
233715
2022-08-06T09:10:21Z
Ringer
55
/* Mga proyektong napahaman (imahe) */
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|Art movie theatre
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
Görög katolikus templom (11444. számú műemlék).jpg|Greek Catholic Church, Budapest
Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
d4hya09nqsfttbtw2kouu0o23t8egj8
233717
233716
2022-08-06T09:10:58Z
Ringer
55
/* Mga proyektong napahaman (imahe) */
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
[[File:Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|250px|thumb|Széchenyi Bath, 1913]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|Art movie theatre
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
Görög katolikus templom (11444. számú műemlék).jpg|Greek Catholic Church, Budapest
Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|Széchenyi Bath, 1913
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
5dwepgyvie5usq8u8a898hqzzg7s0n2
233718
233717
2022-08-06T09:12:34Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cziegler Győző.jpg|thumb|250px|Czigler Győző (1905)]]
Si '''Győző Czigler''' (Hulyo 19, 1850 in [[Arad, Romania|Arad]] – Marso 28, 1905 sa [[Budapest]]) sarong Hunggarong arkitekto asin akademiko.<ref name="MEK">[http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/index.html Czigler Győző], [[Hungarian Electronic Library]], retrieved 6 May 2012 {{in lang|hu}}</ref>
==Buhay==
Hale sa pamilyang linya an mga arkitekto, si Czigler enot nag'adal sa pagmato kan saiyang ama asin dangan ki [[Theophil Hansen]] sa [[Budapest Academy of Fine Arts]].<ref name="MEK"/> Siya nagdagdag adal sa Alemanya, Inglaterra asin Pransya; dangan siya nagparabyahe man sa Italya, Gruwesya, asin Turkeya. Siya nag'estar sa Budapest kan 1874 asin nagtrabaho sa departamento nin obras publikas asin kan 1878 nagtugdok kan enot niyang mayor na kontrata: an palasyo Saxlehner sa [[Andrassy Avenue]]. Kan 1887 siya nagin fellow sa [[Budapest Technical University]] asin nagserbi bilang presidente kan Society of Hungarian Engineers and Builders poon 1894 abot 1900. Siya man nagpartisipar sa dakul na mga kumperensya sa luwas asin sa lugar niya, saka nagpublikar mga artikulo teknikal. Sa estilo, siya pigrepresentar an konserbatibong parte kan estilo eklektiko.
Sa mga mas bistong mga trabaho niya iyo an [[Széchenyi thermal bath|Széchenyi Bath]] sa [[City Park (Budapest)|City Park]] sa Budapest, na natugdok pakagadan na niya kan 1905.
==Mga proyektong napahaman (imahe)==
<gallery>
Wien 09 Collegium Pazmanianum a.jpg|Pazmanianum University
Budapest 1973, Kossuth Lajos - Semmelweis utca sarok, Gourmand eszpresszó - Fortepan 103789.jpg|Art movie theatre
Kazinczy Straße 35, Mittelrisalit, 2021 Sátoraljaújhely.jpg|Penitentiary and Prison
Görög katolikus templom (11444. számú műemlék).jpg|Greek Catholic Church, Budapest
Széchenyi Gyógyfürdő thermal spa in Budapest 001.JPG|Széchenyi Bath, 1913
</gallery>
==Toltolan==
{{reflist}}
==Mga panluwas na takod==
{{Commons-inline|Category:Győző Czigler|Győző Czigler}}
{{authority control}}
{{DEFAULTSORT:Czigler, Gyozo}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga 1850 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1905 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga nagtapos sa Hungarian University of Fine Arts]]
9xce3ktwx863rdpczjv0mwm1i1a8dcu
Samu Pecz
0
37116
233719
2022-08-06T09:40:12Z
Ringer
55
Pinagmukna an pahina kaining " {{Infobox artist | name = Samu Pecz | image = Pecz Samu szobra a Szilágyi Dezső téren. Budapest. - FotoThalerTamas.jpg | caption = Statue of Samu Pecz | nationality = Hunggaro | birth_name = Samu Petz | birth_date = {{Birth date|df=yes|1854|03|01}} | birth_place = [[Pest, Hungary|Pest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1526–1867)|Kahadean nin Hunggarya]] | death_date..."
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox artist
| name = Samu Pecz
| image = Pecz Samu szobra a Szilágyi Dezső téren. Budapest. - FotoThalerTamas.jpg
| caption = Statue of Samu Pecz
| nationality = Hunggaro
| birth_name = Samu Petz
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1854|03|01}}
| birth_place = [[Pest, Hungary|Pest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1526–1867)|Kahadean nin Hunggarya]]
| death_date = {{Death date|df=yes|1922|09|01}}
| death_place = [[Budapest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1920–1946)wHungary]]
| alma_mater = [[Vienna Academy of Fine Arts]], [[Vienna]] <br>[[University of Stuttgart]], [[Stuttgart]]
| practice = [[Theophil Hansen]] <br>[[Frigyes Schulek]] <br>[[Alajos Hauszmann]]
| significant_buildings = [[Matthias Church]]
| spouse =
| children =
}}
[[File:Pecz Samu Monument in Budapest.jpg|thumb|Monumento ki Pecz Samu sa Budapest]]
Si '''Samu Pecz''' (namundag, ''Petz'', [[Pest, Hungary|Pest]], 1 Marso 1854 – [[Budapest]], 1 Septyembre 1922)sarong [[Mga Hunggaro|Hunggaro]] sarong arkitekto asin akademiko.
==Karera==
Si Pecz nag'adal sa magkapirang unibersidad sa lugar niya asin sa luwas sa [[Stuttgart]], dangan sa [[Vienna Academy of Fine Arts]] sa pagmato ni arkitektong Danish na si [[Theophil Hansen]], an kagtugdok kan [[Edipisyo kan Parlamento Austryako]], [[Musikverein]], asin kan mga edipiwsyo kan [[Wiener Börse|Stock Exchange]] sa Vienna.
[[Image:NB Vásárcsarnok fullfront halffront.JPG|thumb|Great Market Hall, Budapest]]
[[Image:First Unitarian Church, 2009 BudapestDSCN3505.jpg|thumb|Unitarian Church, Budapest]]
[[Image:Cluj-Napoca Szekely Palace.jpg|thumb|Széky Palace in Cluj-Napoca]]
[[Image:IX. kerület, Haller utca 88. BudapestDSCN3629.jpg|thumb|Tenement house on Nagyvárad Square, Budapest]]
Pakabalik sa [[Budapest]] siya nagtrabaho katuwang si [[Frigyes Schulek]] sa [[Simbahan Matthias]] sa [[Buda]] asin ngapit sa mga opisina ni [[Alajos Hauszmann]]. Sa panahon na ini siya nag'adal ka n arkitekturang Gotiko, orog na an mga desenyo para sa mga simbahan. Dangan si Pecz nagtrabaho sa [[Budapest University of Technology and Economics|technical university]] sa pagmamato ni Schulek asin ni [[Imre Steindl]] asin kan 1887 tagalektura igdi. Siya edad 34 anyos kan siya nagin dekano sa building faculty sagkod sa taon na siya nagadan. Dakul siyang nadesenyong mga edipisyo na nagsusug sa tradisyon historisista, na ginagamit niya mga baldosang [[Zsolnay]] na nataong makusog na kolor. .
==Mayor na mga trabaho==
'''Pwera'''
*Dévaványa: Reformed Church
*Debrecen: Reformed Church on Kossuth Street
*Nagyvárad (now Oradea, Romania): Lutheran church
*Kolozsvár (now Cluj-Napoca, Romania): [[Széki Palace, Cluj-Napoca|Széki Palace]]
'''Budapest'''
*Distrito V: Unitarian Church and apartments on Nagy Ignác Street
*Distrito IX: [[Great Market Hall (Budapest)|Great Market Hall]] on Fővám Square
*Distrito I: National Archives building in [[Buda Castle]]
*Distrito I: [[Szilágyi Dezső Square Reformed Church|Reformed Church on Szilágyi Dezső Square]]
*Distrito VII: Fasori Lutheran Church and [[Fasori Gimnázium]]
*Distrito XI: Technical University Library on Budafoki Street
*Distrito VIII: "Gólyavár" on Múzeum blvd.
*Distrito IX: Tenement house on Nagyvárad Square
== Mga Sinurat ==
(sa Hunggaro)
* Introduction to Greek stonework (A görög kőszerkezetek ismertetése) (Budapest, 1886)
* On the development of ancient Christian architecture (Az ókeresztény templom-építészet fejlődése (Budapest, 1886)
* On the building of Protestant churches (A protestáns templomok építéséről) (Budapest, 1888)
{{commons category|Samu Pecz}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Pecz, Samu}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga tawong haleng Pest, Hunggarya]]
[[Kategorya:Mga 1854 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1922 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga natapos sa Academy of Fine Arts Vienna]]
[[Kategorya:Mga tawong Danube-Swabian]]
4z4dbcd1hhx50fp1uclf1mi272ojgpt
233720
233719
2022-08-06T09:43:58Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox artist
| name = Samu Pecz
| image = Pecz Samu 1899.jpg
| caption = Si Samu Pecz (1899)
| nationality = Hunggaro
| birth_name = Samu Petz
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1854|03|01}}
| birth_place = [[Pest, Hungary|Pest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1526–1867)|Kahadean nin Hunggarya]]
| death_date = {{Death date|df=yes|1922|09|01}}
| death_place = [[Budapest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1920–1946)wHungary]]
| alma_mater = [[Vienna Academy of Fine Arts]], [[Vienna]] <br>[[University of Stuttgart]], [[Stuttgart]]
| practice = [[Theophil Hansen]] <br>[[Frigyes Schulek]] <br>[[Alajos Hauszmann]]
| significant_buildings = [[Matthias Church]]
| spouse =
| children =
}}
[[File:Pecz Samu Monument in Budapest.jpg|thumb|Monumento ki Pecz Samu sa Budapest]]
Si '''Samu Pecz''' (namundag, ''Petz'', [[Pest, Hungary|Pest]], 1 Marso 1854 – [[Budapest]], 1 Septyembre 1922)sarong [[Mga Hunggaro|Hunggaro]] sarong arkitekto asin akademiko.
==Karera==
Si Pecz nag'adal sa magkapirang unibersidad sa lugar niya asin sa luwas sa [[Stuttgart]], dangan sa [[Vienna Academy of Fine Arts]] sa pagmato ni arkitektong Danish na si [[Theophil Hansen]], an kagtugdok kan [[Edipisyo kan Parlamento Austryako]], [[Musikverein]], asin kan mga edipiwsyo kan [[Wiener Börse|Stock Exchange]] sa Vienna.
[[Image:NB Vásárcsarnok fullfront halffront.JPG|thumb|Great Market Hall, Budapest]]
[[Image:First Unitarian Church, 2009 BudapestDSCN3505.jpg|thumb|Unitarian Church, Budapest]]
[[Image:Cluj-Napoca Szekely Palace.jpg|thumb|Széky Palace in Cluj-Napoca]]
[[Image:IX. kerület, Haller utca 88. BudapestDSCN3629.jpg|thumb|Tenement house on Nagyvárad Square, Budapest]]
Pakabalik sa [[Budapest]] siya nagtrabaho katuwang si [[Frigyes Schulek]] sa [[Simbahan Matthias]] sa [[Buda]] asin ngapit sa mga opisina ni [[Alajos Hauszmann]]. Sa panahon na ini siya nag'adal ka n arkitekturang Gotiko, orog na an mga desenyo para sa mga simbahan. Dangan si Pecz nagtrabaho sa [[Budapest University of Technology and Economics|technical university]] sa pagmamato ni Schulek asin ni [[Imre Steindl]] asin kan 1887 tagalektura igdi. Siya edad 34 anyos kan siya nagin dekano sa building faculty sagkod sa taon na siya nagadan. Dakul siyang nadesenyong mga edipisyo na nagsusug sa tradisyon historisista, na ginagamit niya mga baldosang [[Zsolnay]] na nataong makusog na kolor. .
==Mayor na mga trabaho==
'''Pwera'''
*Dévaványa: Reformed Church
*Debrecen: Reformed Church on Kossuth Street
*Nagyvárad (now Oradea, Romania): Lutheran church
*Kolozsvár (now Cluj-Napoca, Romania): [[Széki Palace, Cluj-Napoca|Széki Palace]]
'''Budapest'''
*Distrito V: Unitarian Church and apartments on Nagy Ignác Street
*Distrito IX: [[Great Market Hall (Budapest)|Great Market Hall]] on Fővám Square
*Distrito I: National Archives building in [[Buda Castle]]
*Distrito I: [[Szilágyi Dezső Square Reformed Church|Reformed Church on Szilágyi Dezső Square]]
*Distrito VII: Fasori Lutheran Church and [[Fasori Gimnázium]]
*Distrito XI: Technical University Library on Budafoki Street
*Distrito VIII: "Gólyavár" on Múzeum blvd.
*Distrito IX: Tenement house on Nagyvárad Square
== Mga Sinurat ==
(sa Hunggaro)
* Introduction to Greek stonework (A görög kőszerkezetek ismertetése) (Budapest, 1886)
* On the development of ancient Christian architecture (Az ókeresztény templom-építészet fejlődése (Budapest, 1886)
* On the building of Protestant churches (A protestáns templomok építéséről) (Budapest, 1888)
{{commons category|Samu Pecz}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Pecz, Samu}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga tawong haleng Pest, Hunggarya]]
[[Kategorya:Mga 1854 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1922 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga natapos sa Academy of Fine Arts Vienna]]
[[Kategorya:Mga tawong Danube-Swabian]]
pn0vz60bwtnyxekjtt8wjjg4b8nkwhv
233721
233720
2022-08-06T09:48:02Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox artist
| name = Samu Pecz
| image = Pecz Samu 001.jpg
| caption = Si Samu Pecz (1922)
| nationality = Hunggaro
| birth_name = Samu Petz
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1854|03|01}}
| birth_place = [[Pest, Hungary|Pest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1526–1867)|Kahadean nin Hunggarya]]
| death_date = {{Death date|df=yes|1922|09|01}}
| death_place = [[Budapest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1920–1946)wHungary]]
| alma_mater = [[Vienna Academy of Fine Arts]], [[Vienna]] <br>[[University of Stuttgart]], [[Stuttgart]]
| practice = [[Theophil Hansen]] <br>[[Frigyes Schulek]] <br>[[Alajos Hauszmann]]
| significant_buildings = [[Matthias Church]]
| spouse =
| children =
}}
[[File:Pecz Samu Monument in Budapest.jpg|thumb|Monumento ki Pecz Samu sa Budapest]]
Si '''Samu Pecz''' (namundag, ''Petz'', [[Pest, Hungary|Pest]], 1 Marso 1854 – [[Budapest]], 1 Septyembre 1922) sarong [[Mga Hunggaro|Hunggaro]] sarong arkitekto asin akademiko.
==Karera==
Si Pecz nag'adal sa magkapirang unibersidad sa lugar niya asin sa luwas sa [[Stuttgart]], dangan sa [[Vienna Academy of Fine Arts]] sa pagmato ni arkitektong Danish na si [[Theophil Hansen]], an kagtugdok kan [[Edipisyo kan Parlamento Austryako]], [[Musikverein]], asin kan mga edipiwsyo kan [[Wiener Börse|Stock Exchange]] sa Vienna.
[[Image:NB Vásárcsarnok fullfront halffront.JPG|thumb|Great Market Hall, Budapest]]
[[Image:First Unitarian Church, 2009 BudapestDSCN3505.jpg|thumb|Unitarian Church, Budapest]]
[[Image:Cluj-Napoca Szekely Palace.jpg|thumb|Széky Palace in Cluj-Napoca]]
[[Image:IX. kerület, Haller utca 88. BudapestDSCN3629.jpg|thumb|Tenement house on Nagyvárad Square, Budapest]]
Pakabalik sa [[Budapest]] siya nagtrabaho katuwang si [[Frigyes Schulek]] sa [[Simbahan Matthias]] sa [[Buda]] asin ngapit sa mga opisina ni [[Alajos Hauszmann]]. Sa panahon na ini siya nag'adal ka n arkitekturang Gotiko, orog na an mga desenyo para sa mga simbahan. Dangan si Pecz nagtrabaho sa [[Budapest University of Technology and Economics|technical university]] sa pagmamato ni Schulek asin ni [[Imre Steindl]] asin kan 1887 tagalektura igdi. Siya edad 34 anyos kan siya nagin dekano sa building faculty sagkod sa taon na siya nagadan. Dakul siyang nadesenyong mga edipisyo na nagsusug sa tradisyon historisista, na ginagamit niya mga baldosang [[Zsolnay]] na nataong makusog na kolor. .
==Mayor na mga trabaho==
'''Pwera'''
*Dévaványa: Reformed Church
*Debrecen: Reformed Church on Kossuth Street
*Nagyvárad (now Oradea, Romania): Lutheran church
*Kolozsvár (now Cluj-Napoca, Romania): [[Széki Palace, Cluj-Napoca|Széki Palace]]
'''Budapest'''
*Distrito V: Unitarian Church and apartments on Nagy Ignác Street
*Distrito IX: [[Great Market Hall (Budapest)|Great Market Hall]] on Fővám Square
*Distrito I: National Archives building in [[Buda Castle]]
*Distrito I: [[Szilágyi Dezső Square Reformed Church|Reformed Church on Szilágyi Dezső Square]]
*Distrito VII: Fasori Lutheran Church and [[Fasori Gimnázium]]
*Distrito XI: Technical University Library on Budafoki Street
*Distrito VIII: "Gólyavár" on Múzeum blvd.
*Distrito IX: Tenement house on Nagyvárad Square
== Mga Sinurat ==
(sa Hunggaro)
* Introduction to Greek stonework (A görög kőszerkezetek ismertetése) (Budapest, 1886)
* On the development of ancient Christian architecture (Az ókeresztény templom-építészet fejlődése (Budapest, 1886)
* On the building of Protestant churches (A protestáns templomok építéséről) (Budapest, 1888)
{{commons category|Samu Pecz}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Pecz, Samu}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga tawong haleng Pest, Hunggarya]]
[[Kategorya:Mga 1854 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1922 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga natapos sa Academy of Fine Arts Vienna]]
[[Kategorya:Mga tawong Danube-Swabian]]
ajnzcr9w3rk3sgc3tf6diq91mwclzrd
233722
233721
2022-08-06T09:55:49Z
Ringer
55
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox artist
| name = Samu Pecz
| image = Pecz Samu 001.jpg
| caption = Si Samu Pecz (1922)
| nationality = Hunggaro
| birth_name = Samu Petz
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1854|03|01}}
| birth_place = [[Pest, Hungary|Pest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1526–1867)|Kahadean nin Hunggarya]]
| death_date = {{Death date|df=yes|1922|09|01}}
| death_place = [[Budapest]], [[Kahadean nin Hunggarya (1920–1946)wHungary]]
| alma_mater = [[Vienna Academy of Fine Arts]], [[Vienna]] <br>[[University of Stuttgart]], [[Stuttgart]]
| practice = [[Theophil Hansen]] <br>[[Frigyes Schulek]] <br>[[Alajos Hauszmann]]
| significant_buildings = [[Matthias Church]]
| spouse =
| children =
}}
[[File:Pecz Samu Monument in Budapest.jpg|thumb|Monumento ki Pecz Samu sa Budapest]]
Si '''Samu Pecz''' (namundag, ''Petz'', [[Pest, Hungary|Pest]], 1 Marso 1854 – [[Budapest]], 1 Septyembre 1922) sarong [[Mga Hunggaro|Hunggaro]] sarong arkitekto asin akademiko.
==Karera==
Si Pecz nag'adal sa magkapirang unibersidad sa lugar niya asin sa luwas sa [[Stuttgart]], dangan sa [[Vienna Academy of Fine Arts]] sa pagmato ni arkitektong Danish na si [[Theophil Hansen]], an kagtugdok kan [[Edipisyo kan Parlamento Austryako]], [[Musikverein]], asin kan mga edipiwsyo kan [[Wiener Börse|Stock Exchange]] sa Vienna.
Pakabalik sa [[Budapest]] siya nagtrabaho katuwang si [[Frigyes Schulek]] sa [[Simbahan Matthias]] sa [[Buda]] asin ngapit sa mga opisina ni [[Alajos Hauszmann]]. Sa panahon na ini siya nag'adal ka n arkitekturang Gotiko, orog na an mga desenyo para sa mga simbahan. Dangan si Pecz nagtrabaho sa [[Budapest University of Technology and Economics|technical university]] sa pagmamato ni Schulek asin ni [[Imre Steindl]] asin kan 1887 tagalektura igdi. Siya edad 34 anyos kan siya nagin dekano sa building faculty sagkod sa taon na siya nagadan. Dakul siyang nadesenyong mga edipisyo na nagsusug sa tradisyon historisista, na ginagamit niya mga baldosang [[Zsolnay]] na nataong makusog na kolor. .
==Mayor na mga trabaho==
'''Pwera'''
*Dévaványa: Reformed Church
*Debrecen: Reformed Church on Kossuth Street
*Nagyvárad (now Oradea, Romania): Lutheran church
*Kolozsvár (now Cluj-Napoca, Romania): [[Széki Palace, Cluj-Napoca|Széki Palace]]
'''Budapest'''
*Distrito V: Unitarian Church and apartments on Nagy Ignác Street
*Distrito IX: [[Great Market Hall (Budapest)|Great Market Hall]] on Fővám Square
*Distrito I: National Archives building in [[Buda Castle]]
*Distrito I: [[Szilágyi Dezső Square Reformed Church|Reformed Church on Szilágyi Dezső Square]]
*Distrito VII: Fasori Lutheran Church and [[Fasori Gimnázium]]
*Distrito XI: Technical University Library on Budafoki Street
*Distrito VIII: "Gólyavár" on Múzeum blvd.
*Distrito IX: Tenement house on Nagyvárad Square
== Mga Sinurat ==
(sa Hunggaro)
* Introduction to Greek stonework (A görög kőszerkezetek ismertetése) (Budapest, 1886)
* On the development of ancient Christian architecture (Az ókeresztény templom-építészet fejlődése (Budapest, 1886)
* On the building of Protestant churches (A protestáns templomok építéséről) (Budapest, 1888)
==Mga proyekto napahaman (imahe)==
<gallery>
NB Vásárcsarnok fullfront halffront.JPG|thumb|Great Market Hall, Budapest]]
First Unitarian Church, 2009 BudapestDSCN3505.jpg|thumb|Unitarian Church, Budapest]]
Cluj-Napoca Szekely Palace.jpg|thumb|Széky Palace in Cluj-Napoca]]
IX. kerület, Haller utca 88. BudapestDSCN3629.jpg|thumb|Tenement house on Nagyvárad Square, Budapest]]
Könyves Kálmán High School 03.JPG|Kálmán High School, Budapest
</gallery>
{{commons category|Samu Pecz}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Pecz, Samu}}
[[Kategorya:Mga Hunggarong arkitekto]]
[[Kategorya:Mga tawong haleng Pest, Hunggarya]]
[[Kategorya:Mga 1854 na kamundagan]]
[[Kategorya:Mga 1922 na kagadanan]]
[[Kategorya:Mga natapos sa Academy of Fine Arts Vienna]]
[[Kategorya:Mga tawong Danube-Swabian]]
c2diziwdwe9ngcyr3aak1wcwrdzv5gd