Wikiversity betawikiversity https://beta.wikiversity.org/wiki/Main_Page MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Media Special Talk User User talk Wikiversity Wikiversity talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Translations Translations talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 3048 351497 339216 2022-08-24T15:23:36Z SzejkElRopa 49105 tak se dodaję... wikitext text/x-wiki {{/belka}} '''Zanim rozpoczniesz czytać tekst poniżej, zobacz [[Wikiwersytet:Witamy!|powitanie]]. Będzie to dla Ciebie bardzo pomocne.''' == Czym jest Wikiwersytet? == Wikiwersytet to projekt [[Wikimedia Foundation]]. Jest centrum tworzenia i wykorzystywania wolnych materiałów i działań w celach edukacyjnych. Organizujemy wolne zasoby edukacyjne i projekty naukowe. Dążymy również do interakcji z innymi projektami wikimedia i wspierania ich rozwoju. Jak dotąd języki, [[:en:Wikiversity:Main Page|angielski]], [[:de:Hauptseite|niemiecki]], [[:es:Portada|hiszpański]], [[:fr:Accueil|francuski]], [[:it:Pagina principale|włoski]], [[:el:Kύρια Σελίδα|grecki]], [[:ja:メインページ|japoński]], [[:ko:대문|koreański]], [[:pt:Página principal|portugalski]], [[:cs:Wikiverzita:Hlavní strana|czeski]], [[:fi:Etusivu|fiński]] i [[:ru:Заглавная страница|rosyjski]] stały się [[Wikiversity:separate projects|osobnymi projektami]]. Zobacz także: [[States of Wikiversities|Różne odmiany Wikiwersytetów]]. == Czym jest Wikiwersytet beta? == Ta strona jest głównym ogniwem koordynacji projektów Wikiversity we wszystkich językach. '''[[Wikiversity:Multilingualism/En|Wielojęzykowa koordynacja]]''' opiera się głównie na [[Wikiversity:Mission|celach]] Wikiversity oraz [[Wikiversity:Approved Wikiversity project proposal|propozycjach projektów Wikiversity]]. Na tej stronie prowadzone są dyskusje nt. [[Wikiversity:Policies|polityki]] Wikiversity dotyczącej original research. Wikiversity beta jest również inkubatorem dla projektów Wikiversity w rozmaitych językach; dla tych projektów, które nie stały się jeszcze oddzielnymi projektami. Dotychczas jako [[Wikiversity:separate projects|osobne]] rozwijane są projekty: [[:en:Wikiversity:Main Page|angielski]], [[:de:Hauptseite|niemiecki]], [[:es:Portada|hiszpański]], [[:fr:Accueil|francuski]], [[:it:Pagina principale|włoski]], [[:cs:|czeski]], [[:el:|grecki]], [[:fi:|fiński]], [[:ja:|japoński]], [[:pt:|portugalski]] oraz [[:ru:|rosyjski]]. Zobacz [[Wikiversity:Reports/En|nowinki na temat oddzielnych projektów]]. '''Jeśli chcesz założyć nowe Wikiversity''' musisz mieć dziesięciu chętnych do pracy nad projektem w danym języku. Jeżeli masz taką liczbę chętnych możesz [[m:Requests for new languages#Wikiversity|poprosić]] (w meta) o utworzenie nowej domeny dla języka. W międzyczasie dodaj swój projekt do [[Template:Main page|szablonu strony głównej]]. ''Możesz także zerknąć do [[Help:FAQ/pl|FAQ (Najczęściej Zadawanych Pytań)]].'' == Instrukcje == ''Proszę o pomoc w rozwoju oraz tłumaczeniu instrukcji prowadzenia badań, które będą stosowane dla projektów Wikiversity we wszystkich językach.'' *Czy Wikiversity powinno zezwolić na wszystkie typy [[Wikiversity:Research/En|twórczości]], włączając [[Wikiversity:Original research/En|twórczość własną]]? *[[Wikiversity:Research guidelines/En|Przewodniki tworzenia nowych stron]] - jakie zasady są potrzebne aby zapewnić, że prowadzone będą wyłącznie badania edukacyjne na wysokim poziomie? == Do zrobienia == {{:Co jest do zrobienia}} == Inne == *Chcesz skomentować? [[Feedback-pl|Zostaw opinię]]. *Potrzebujesz pomocy? [[Wikiversity:request custodian action/Pl|Poproś administratora o pomoc]].<br />'''''Niestety aktualnie nie mamy żadnego polskiego administratora.''''' == Edytujący polskojęzyczny Wikiwersytet == *''[[User:BacaPL|Baca]]'' *<span style='color: orange'>''Wandal ''</span><font size=0>([[User:Wandal|strona]]<span style='color: red'>|</span>[[User talk:Wandal|dyskusja]])</font> *''[[User:Slav|Slav]]'' *''[[User:Quiner|Quiner]]'' *''[[User:MSWin|MSWin]]'' *''[[User:Chrumps|Chrumps]]'' *''[[User:Masti|Masti]]'' *''[[User:Sp5uhe|Sp5uhe]]'' *''[[User:Spl908455|Spl908455]]'' *''[[User:Verwolff|Verwolff]]'' *''[[User:Babciak|Babciak]]'' *''[[User:Wikiczolna|wikiCzółna]]'' *''[[User:Cysioland|Cysioland]]'' *''[[User:Krottyianock|Krottyianock]]'' *[[User:Piolodiusz|''Piolodiusz'']] *[[User:VanVolsung|''VanVolsung'']] *[[User:StasiekSkiJumping|''StasiekSkiJumping'']] *[[User:Ynnarski|''Ynnarski'']] *''[[User:Superjurek|Superjurek]]'' * [[User:SzejkElRopa|''SzejkElRopa'']] '''Jeśli zedytujesz chociaż 1 stronę w j. polskim, dopisz się do powyższej listy''' [[User:VW T-Roc|VW T-Roc]] ([[User talk:VW T-Roc|talk]]) 12:53, 2 June 2018 (UTC) <br clear="both" /> {{Sisterprojects-pl}} {{Main page interwikis}} <noinclude> [[Category:PL]] </noinclude> t43q078618rsh4j3cnc7gw2e9q0n2hu 351498 351497 2022-08-24T15:25:01Z SzejkElRopa 49105 żeby ładniej było wikitext text/x-wiki {{/belka}} '''Zanim rozpoczniesz czytać tekst poniżej, zobacz [[Wikiwersytet:Witamy!|powitanie]]. Będzie to dla Ciebie bardzo pomocne.''' == Czym jest Wikiwersytet? == Wikiwersytet to projekt [[Wikimedia Foundation]]. Jest centrum tworzenia i wykorzystywania wolnych materiałów i działań w celach edukacyjnych. Organizujemy wolne zasoby edukacyjne i projekty naukowe. Dążymy również do interakcji z innymi projektami wikimedia i wspierania ich rozwoju. Jak dotąd języki, [[:en:Wikiversity:Main Page|angielski]], [[:de:Hauptseite|niemiecki]], [[:es:Portada|hiszpański]], [[:fr:Accueil|francuski]], [[:it:Pagina principale|włoski]], [[:el:Kύρια Σελίδα|grecki]], [[:ja:メインページ|japoński]], [[:ko:대문|koreański]], [[:pt:Página principal|portugalski]], [[:cs:Wikiverzita:Hlavní strana|czeski]], [[:fi:Etusivu|fiński]] i [[:ru:Заглавная страница|rosyjski]] stały się [[Wikiversity:separate projects|osobnymi projektami]]. Zobacz także: [[States of Wikiversities|Różne odmiany Wikiwersytetów]]. == Czym jest Wikiwersytet beta? == Ta strona jest głównym ogniwem koordynacji projektów Wikiversity we wszystkich językach. '''[[Wikiversity:Multilingualism/En|Wielojęzykowa koordynacja]]''' opiera się głównie na [[Wikiversity:Mission|celach]] Wikiversity oraz [[Wikiversity:Approved Wikiversity project proposal|propozycjach projektów Wikiversity]]. Na tej stronie prowadzone są dyskusje nt. [[Wikiversity:Policies|polityki]] Wikiversity dotyczącej original research. Wikiversity beta jest również inkubatorem dla projektów Wikiversity w rozmaitych językach; dla tych projektów, które nie stały się jeszcze oddzielnymi projektami. Dotychczas jako [[Wikiversity:separate projects|osobne]] rozwijane są projekty: [[:en:Wikiversity:Main Page|angielski]], [[:de:Hauptseite|niemiecki]], [[:es:Portada|hiszpański]], [[:fr:Accueil|francuski]], [[:it:Pagina principale|włoski]], [[:cs:|czeski]], [[:el:|grecki]], [[:fi:|fiński]], [[:ja:|japoński]], [[:pt:|portugalski]] oraz [[:ru:|rosyjski]]. Zobacz [[Wikiversity:Reports/En|nowinki na temat oddzielnych projektów]]. '''Jeśli chcesz założyć nowe Wikiversity''' musisz mieć dziesięciu chętnych do pracy nad projektem w danym języku. Jeżeli masz taką liczbę chętnych możesz [[m:Requests for new languages#Wikiversity|poprosić]] (w meta) o utworzenie nowej domeny dla języka. W międzyczasie dodaj swój projekt do [[Template:Main page|szablonu strony głównej]]. ''Możesz także zerknąć do [[Help:FAQ/pl|FAQ (Najczęściej Zadawanych Pytań)]].'' == Instrukcje == ''Proszę o pomoc w rozwoju oraz tłumaczeniu instrukcji prowadzenia badań, które będą stosowane dla projektów Wikiversity we wszystkich językach.'' *Czy Wikiversity powinno zezwolić na wszystkie typy [[Wikiversity:Research/En|twórczości]], włączając [[Wikiversity:Original research/En|twórczość własną]]? *[[Wikiversity:Research guidelines/En|Przewodniki tworzenia nowych stron]] - jakie zasady są potrzebne aby zapewnić, że prowadzone będą wyłącznie badania edukacyjne na wysokim poziomie? == Do zrobienia == {{:Co jest do zrobienia}} == Inne == *Chcesz skomentować? [[Feedback-pl|Zostaw opinię]]. *Potrzebujesz pomocy? [[Wikiversity:request custodian action/Pl|Poproś administratora o pomoc]].<br />'''''Niestety aktualnie nie mamy żadnego polskiego administratora.''''' == Edytujący polskojęzyczny Wikiwersytet == *''[[User:BacaPL|Baca]]'' *<span style='color: orange'>''Wandal ''</span><font size=0>([[User:Wandal|strona]]<span style='color: red'>|</span>[[User talk:Wandal|dyskusja]])</font> *''[[User:Slav|Slav]]'' *''[[User:Quiner|Quiner]]'' *''[[User:MSWin|MSWin]]'' *''[[User:Chrumps|Chrumps]]'' *''[[User:Masti|Masti]]'' *''[[User:Sp5uhe|Sp5uhe]]'' *''[[User:Spl908455|Spl908455]]'' *''[[User:Verwolff|Verwolff]]'' *''[[User:Babciak|Babciak]]'' *''[[User:Wikiczolna|wikiCzółna]]'' *''[[User:Cysioland|Cysioland]]'' *''[[User:Krottyianock|Krottyianock]]'' *[[User:Piolodiusz|''Piolodiusz'']] *[[User:VanVolsung|''VanVolsung'']] *[[User:StasiekSkiJumping|''StasiekSkiJumping'']] *[[User:Ynnarski|''Ynnarski'']] *''[[User:Superjurek|Superjurek]]'' * [[User:SzejkElRopa|''SzejkElRopa'']] '''Jeśli zedytujesz chociaż 1 stronę w j. polskim, dopisz się do powyższej listy''' [[User:VW T-Roc|VW T-Roc]] ([[User talk:VW T-Roc|talk]]) 12:53, 2 June 2018 (UTC) <br clear="both" /> {{Sisterprojects-pl}} {{Main page interwikis}} <noinclude> [[Category:PL]] </noinclude> 13erksccrqdvu5ty274hvzqsc5498af 1198 34941 351503 202771 2022-08-25T01:46:50Z 36.225.109.121 wikitext text/x-wiki == 參見 == jtihmyvec3tmpqc4gumipztq93h46e0 1198 35565 351507 206600 2022-08-25T03:37:55Z 36.225.109.121 wikitext text/x-wiki == 參見 == jtihmyvec3tmpqc4gumipztq93h46e0 1198 36307 351504 223434 2022-08-25T01:53:21Z 36.225.109.121 wikitext text/x-wiki == 參見 == jtihmyvec3tmpqc4gumipztq93h46e0 1198 36324 351506 223469 2022-08-25T02:00:18Z 36.225.109.121 wikitext text/x-wiki == 參見 == jtihmyvec3tmpqc4gumipztq93h46e0 1198 36516 351505 230228 2022-08-25T02:00:01Z 36.225.109.121 wikitext text/x-wiki == 參見 == jtihmyvec3tmpqc4gumipztq93h46e0 0 45390 351501 336239 2022-08-24T15:32:26Z SzejkElRopa 49105 drobne wikitext text/x-wiki [[File:Biston.betularia.7200.jpg|thumb|[[Krępak nabrzozak]] przed rewolucją przemysłową]] [[File:Biston.betularia.f.carbonaria.7209.jpg|thumb|W wyniku rewolucji krępak ewoluował i zmienik kolor na czarny]] '''Ewolucja''' to ciągłe rozwijanie się jakiegoś gatunku. Pierwszym z tych, którzy dowiedli ewolucji, był [[Karol Darwin]] w połowie 19 stulecia. ===Historia=== [[File:Antonio Rodríguez - Saint Augustine - Google Art Project.jpg|thumb|Oto wspomniany święty, możliwy prekursor ewolucji]] [[File:Charles Darwin aged 51.jpg|thumb|Karol Darwin, twórca teorii ewolucji]] Dawno, dawno temu, [[starożytna Grecja|starożytmi Grecy]] wpadli na pomysł, że jeden organizm może pochodzić od drugiego. Mimo to nie doszło do wymyślenia i uznania tejże teorii :(. Za prekursora uważany jest [[Święty Aureliusz Augustyn z Hippony]]. Uważał on, że [[Bóg (chrześcijaństwo|Bóg]] stworzył wszystko jednocześnie, lecz niektóre rzeczy powstały po jakimś czasie. Ostatecznie tej teorii dowiódł wcześniej wspomniany Karol Darwin. ===Ewolucja, a chrześcijaństwo=== Na początku chrześcijanie nie uznawali tej teorii. Twierdzili oni, że Bóg objawia się w swoim [[Słowo Boże|Słowie]]. [[Papież]] uznał tą teorię za prawdziwą, lecz niektórzy [[Chrześcijaństwo|chrześcijanie]] dalej tego nie uznają. ===Ewolucja na przykładzie człowieka=== [[File:Ape skeletons.png|thumb|Podobieństwa między małpami, a człowiekiem]] [[File:Editorial cartoon depicting Charles Darwin as an ape (1871).jpg|thumb|Oto symbol ewolucji, karykatura Darwina.]] Na początku były [[małpa|małpy]], które z czasem umiały posługiwać się przedmiotami. Po jakimś czasie, małpy przeobraziły się w [[człowiek|ludzi]]. Z tego wynika, że jesteśmy potomkami małp. ===Przekierowania=== Trafisz tutaj, pisząc "[[Teoria ewolucji]]". '''Wszystkie uwagi i zastrzeżenie kierujemy na stronę [[Talk:Ewolucja|dyskusji]]'''. [[Category:PL]] [[Category:Ludzie]] [[Category:Ewolucja]] 7t5hmji91wyaprwmal3iorfxnsnbznz 0 45406 351488 347237 2022-08-24T13:58:45Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Jak on działa=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]] i dzięki nim "sterują" człowiekiem. Po prostu mózg to jedna z najważniejszych części [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy [[sen (marzenie)|sny]]. Dzięki mózgowi możesz czytać ten tekst ;]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] i98ver07vqdic48ff7e2yyb80hzs6ra 351489 351488 2022-08-24T13:59:59Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Jak on działa=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Po prostu mózg to jedna z najważniejszych części [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy [[sen (marzenie)|sny]]. Dzięki mózgowi możesz czytać ten tekst ;]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] 6o8dxsb18ujntcvwbtq7r5tbwuanl1n 351490 351489 2022-08-24T14:00:21Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Jak on działa=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy [[sen (marzenie)|sny]]. Dzięki mózgowi możesz czytać ten tekst ;]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] k728uk5d6thsjcn957cb4ofy6udz5se 351491 351490 2022-08-24T14:00:47Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Jak on działa=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. Dzięki mózgowi możesz czytać ten tekst ;]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] 5s6ph2k6v4mq5g1nwpsrhu2bmr81ksg 351492 351491 2022-08-24T14:00:57Z Lanim282 49397 zbędne wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Jak on działa=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] fs581vth10fsiw4pnao9mkyog3ebhq2 351493 351492 2022-08-24T14:01:32Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (nie mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] 6x748d9p2tu5zglyozb0egw2rfsge65 351494 351493 2022-08-24T14:02:05Z Lanim282 49397 wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (uwaga: nie należy używać terminu mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Trafisz tu, jeżeli wpiszesz [[mózgowie]], bo to inna, bardziej naukowa nazwa tegoż narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] kd38hjcvgn2hpu3znukjb6be223nuea 351495 351494 2022-08-24T14:04:19Z Lanim282 49397 /* Inne nazwy */ wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (uwaga: nie należy używać terminu mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Mózgowie - to inna, bardziej naukowa nazwa tego narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na stronę [[Talk:Mózg|dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] psdbgzidyjlbwvppjf3983akr0qvt6d 351496 351495 2022-08-24T14:04:37Z Lanim282 49397 /* Inne nazwy */ wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (uwaga: nie należy używać terminu mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt (delfiny są mądre!)]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|Oto ten gość z wielkim mózgiem :)]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Mózgowie - to inna, bardziej naukowa nazwa tego narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na [[Talk:Mózg|stronę dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] fkhkxzabzo4xbi9zmadbkxxo9blgquz 351499 351496 2022-08-24T15:26:36Z SzejkElRopa 49105 zmiana stylu wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (uwaga: nie należy używać terminu mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|[[Albert Einstein - człowiek mający ponadprzeciętnie duży mózg]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Mózgowie - to inna, bardziej naukowa nazwa tego narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na [[Talk:Mózg|stronę dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] 2n9nhl5x4njq89v6q6rcuryxammz16z 351500 351499 2022-08-24T15:27:11Z SzejkElRopa 49105 pop. wikitext text/x-wiki [[File:Frontal lobe animation.gif|thumb|Mózg u człowieka]] [[File:Płaty mózgu.png|thumb|Płaty mózgu]] '''Mózg''' - część ciała, znajdująca się w [[głowa|głowie]]. Odpowiada za procesy myślowe. ===Sposób funkcjonowania=== Mózg przekazuje myśli i sygnały za pomocą [[komórka nerwowa|komórek nerwowych]]. Dzięki nim jest on w stanie "sterować" człowiekiem. Czyli krótko mówiąc: mózg to jedna z najważniejszych części ciała [[człowiek|człowieka]]. Dzięki niemu mamy między innymi [[sen (marzenie)|sny]]. ===Części mózgu=== Mózg składa się z wielu części. Z tyłu głowy znajduje się [[pień mózgu]]. [[Móżdżek]] (uwaga: nie należy używać terminu mały mózg!) odpowiada za uwagę i funkcje poznawcze, a więc - mały może dużo! [[Śródmózgowie]] odpowiada za [[wzrok]]. Są również różne płaty mózgu, które odpowiadają za różne myślenie ===Mózg u innych zwierząt=== [[File:File-ComparitiveBrainSize-PL.jpg|thumb|Mózgi u różnych zwierząt]] Oprócz rozmiaru, mózg zwierząt nie różni się od człowieczego. Przygotowałem dla Was ilustrację. ===Rozmiar mózgu=== [[File:Albert Einstein Head.jpg|thumb|[[Albert Einstein]] - człowiek mający ponadprzeciętnie duży mózg]] Oczywiście, jak wcześniej wspomniano, zwierzęta mają mniejszy mózg od ludzi. Ale [[Albert Einstein]] miał większy mózg od przeciętnego człowieka! Dlatego zrobił tyle dla nauki. ===Inne nazwy=== Mózgowie - to inna, bardziej naukowa nazwa tego narządu. '''Wszystkie uwagi i zatrzeżenia kierujemy na [[Talk:Mózg|stronę dyskusji]].''' [[Category:Ludzie]] [[Category:PL]] s9sn7rws6hftautqij9fh272djg69kl 0 48167 351502 351467 2022-08-24T21:31:20Z Profev 36331 + wikitext text/x-wiki Aquesta secció analitza com s'efectuen els repartiments en general i les eines que podem utilitzar per millorar la eficiència. '''Objectius:''' * Utilitzar diverses eines per repartir unitats o quantitats. * Utilitzar mètodes d'aproximació decimal. * Utilitzar els múltiples i divisors. * Mostrar l'ampli us i aplicació a la vida quotidiana. * Conèixer fets històrics. * Apreciar i valorar cadascuns dels objectius. == Introducció == Anteriorment s'ha vist la necessitat de la multiplicació: *Si volem repartir 5 pomes per a cada una de les 8 persona, en total hem repartit <math>5\times 8=40</math> pomes. {| cellpadding="5" align="center" style="border: 0px solid black;" cellpadding="5" cellspacing="0" |- | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef" colspan="2"|[[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] + [[File:CincoManzanas1.svg|50px]] |= | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef" colspan="2"|<math>8\times</math>[[File:CincoManzanas1.svg|50px]] |= | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef" colspan="2"|<math>40\times</math>[[File:UnaManzana1.svg|50px]] |} *Si volem calcular l'àrea d'un espai rectangular de 6 metres d'amplada i 7 de llarg, en total tenim <math>6\times 7=42</math> metres quadrats. {| cellpadding="5" align="center" style="border: 0px solid black;" cellpadding="3" cellspacing="0" |- | {| |- | |align="center"|7 |- |6 |[[File:Filas6x7cuadrados.svg|98px]] |} |= |[[File:Cuadricula6x7simple.svg|98px]] |= |<math>42\times</math> |[[File:Cuadrado20x20unico.svg|14px]] |} Ara es tracta de fer el procés invers i assegurar els càlculs: *S'ha repartit 40 pomes entre 8 persones, quantes pomes toca a cadascú? <math>40\div 8=5</math> pomes. *Donat un rectangle amb 42 metres quadrats d'àrea i 7 metres de llarg, quant mesura l'amplada? <math>42\div 7=6</math> metres. Aquest fet porta la necessitat de partir, trossejar, dividir o fraccionar en peces iguals o en valors iguals diverses quantitats idealment. Aquesta necessitat té com a conseqüència la introducció dels '''múltiples''', '''divisors''', '''fraccions''' i '''aproximacions'''. == Història == Les fraccions apareixen de manera natural quan les civilitzacions comencen a escriure sobretot a l'hora de fer registres quantitatius, utilitzant objectes amb valors fixos, anotacions en fang, escultures, escrits en papirs i altres suports. Les fraccions quedaven amagades amb unitats més petites que guarden una relació fixa respecte a una unitat més gran. *Els babilonis van utilitzar fraccions de 60 parts d'una unitat que més tard va acabar en un sistema sexagesimal molt potent. També van obtenir fraccions més reduïdes amb el temps. Exemple de fraccions protoelamites veïns dels sumeris: ::[[File:NumeraciónProtoelamita.svg|500px]] *Els egipcis van utilitzar fraccions d'una unitat amb una especie de quocient arbitrari. També van utilitzar símbols concrets com l'ull d'Horus per fer fraccions de potències de 2. ::[[File:Oudjat.SVG|130px]] *En altres latituds els Asteques havien registrat longituds de terrenys, utilitzant mitjos i cinquenes parts de la unitat de forma reduïda. ::[[File:NumeraciónAzteca.svg|230px]] == Repartiments d'unitats == [[File:Queso fresco.JPG|200px|right]] Donat un formatge sencer es vol repartir entre 6 persones. :{|style="border: 1px solid grey;" |- | * Acció demanada: dividir aquesta unitat de formatge en 6 parts iguals. Possibles solucions: * Fer una divisió radial del formatgen en 6 parts iguals. * Si el formatge pesa 600 grams llavors només cal donar 100 gram a cadascú sense importar la forma, però els seu pes és igual. |} El símbol ideal que s'utilitza és la fracció <math>\frac{1}{6}</math>, on l'u fa referència a un formatge sencer i el sis a les parts fetes. ==== Notació de fracció unitària ==== Per escriure que ''una unitat es divideix en una quantitat de parts iguals'' fem servir la notació algèbrica: {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#f8f8ff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Més" data-collapsetext="Ocultar" |- |<math>\frac{1}{n}</math>, on '''1''' és el '''numerador''', dividend o valor a dividir, i '''n''' és el '''denominador''', divisor o valor que divideix però <math>n\neq 0.</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|[[File:Solar-calculator.jpg|90px|right]] Tota fracció és un nombre decimal. Per calcular el seu valor decimal amb la calculadora s'ha d'escriure: :<math>\begin{array}{|c|}\hline 1\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline /\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline n\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline =\\ \hline \end{array}</math> :També :<math>\begin{array}{|c|}\hline 1\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline \div \\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline n\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline =\\ \hline \end{array}</math>. '''Exemple''': <math>\frac{1}{6}=0,166666666666666666666...=0,1\widehat{6}</math> Els egipcis també van desenvolupar una notació que indica les parts d'una unitat: {| align="center" border=0 cellpading=0.5em |<hiero>D21:Z1*Z1*Z1</hiero> | style="padding-right:2em;" |<math>= \frac{1}{3}</math> | style="border-left:1px solid black; padding-left:2em;" |<hiero>D21:V20</hiero> |<math>= \frac{1}{10}</math> |} A la regla de la imatge teniu escrites i detallades les fraccions sobre una vara de fusta especial i sota les fraccions es pot apreciar l'esforç artesà de dividir la unitat fixada. [[file:Measuring ruler-N 1538-IMG 4492-transparent.png.jpeg|900px]] |} ==== Exemples particulars ==== {| cellpadding="5" align="center" style="border: 1px solid grey;" bgcolor="#ffe" cellpadding="10" cellspacing="0" |- | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf" colspan="2"|'''Símbol''' | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf"|'''Divisió circular''' | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf" rowspan="2"|'''Ortoèdrics''' | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf" colspan="2"|'''Rectangulars''' | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf"|'''Mètric''' | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#ddf"|'''Objectes''' |- | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Fracció | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Decimal | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Radial | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Agrupats | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Tires | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Longituds | style="border: 1px solid grey;" align="center" bgcolor="#eef"|Unitats |- |style="border: 1px solid #aaf;"|<math>\frac{1}{2}</math> |style="border: 1px solid #aaf;"|0,5 |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:IconoMitadMedio1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:MedioOrtoedro1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:IconoMedioRec1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:MediaParteTira.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:MediaUnidad1.svg|211px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:UnaMitad.svg|100px]] |- |style="border: 1px solid #aaf;"|<math>\frac{1}{8}</math> |style="border: 1px solid #aaf;"|0,125 |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:IconoOctavo1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:OctavoOrtoedro1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:IconoOctavaRec1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:OctavaParteTira.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:OctavaUnidad1.svg|211px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:UnaOctavaParte.svg|100px]] |- |style="border: 1px solid #aaf;"|<math>\frac{1}{100}</math> |style="border: 1px solid #aaf;"|0,01 |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:IconoCentesima1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[file:centavoOrtoedro1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:IconoCentesimaRec1.svg|100px]] |style="border: 1px solid #aaf;"| |style="border: 1px solid #aaf;"|[[File:CentesimaUnidad1.svg|211px]] |style="border: 1px solid #aaf;"| |} {|cellspacing="3" align="center" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#f8f8ff" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Obre" data-collapsetext="Tanca" width="85%" |- |Comentaris del requadre |- | *Es mostra a la '''primera''' columna les fraccions i a la següent columna el seu valor decimal, de fet aritmèticament són el mateix, però una fracció aporta molta més informació, i de fet indica la procedència d'aquest valor decimal. *A la '''tercera''' columna hi ha la divisió radial del cercle, on ''el cercle és la unitat'', també té moltes variants una d'aquestes és la divisió radial del semicercle utilitzat per les eleccions al parlament per la semblança amb aquest físicament. *A la '''quarta''' columna es representen les divisions dins d'un ortoedre(les cares fan 90 graus amb les veïnes com un maó o un bric sense cares inclinades) o també un cub clarament es com tallar un formatge, en forma de ''cub que és la unitat'', en cubs o ortoedres més petits. *A la '''cinquena''' columna es presenten divisions dins d'una ''figura plana que és la unitat'' dividit en parts iguals segons convingui, tenen variants o agrupacions molt curioses. *A la '''sisena''' columna tenim divisions dins una tira que és la unitat, representat com a una cadena de rectangles. *A la '''setena''' columna tenim la identificació de les fraccions sobre la unitat longitudinal del sistema mètric com si fos una tira. *A la '''octava''' columna tenim la identificació de la fracció de 8 figures que representen la unitat. S'ha de deixar molt clar quina és la unitat, sense ella no hi ha manera de començar a fer particions. S'han deixat dos imatges per considerar-se no necessàries a més <math>\frac{1}{100}</math> = 1% |} L'objectiu de les fraccions és aplicar-les directament a les quantitats destinades. '''Com s'apliquen aquestes fraccions?''' doncs multiplicant-les pel valor a repartir: * Si es vol repartir dos metres de cinta adhesiva en 8 parts, llavors hi ha dos opcions equivalents: :* Dividint <math>2\div 8</math> donant 0,25 metres o 25 centímetres. :* Multiplicant <math>2\times\frac{1}{8}</math> és a dir <math>2\times 0,125</math> donant 0,25 metres o 25 centímetres. * Si es vol repartir 350 litres de llet entre 10 persones, llavors: :* Dividint <math>350\div 10</math> donant 35 litres. :* Multiplicant <math>350\times\frac{1}{10}</math> és a dir <math>350\times 0,1</math> donant 35 litres. {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#f8f8ff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Més" data-collapsetext="Ocultar" |- |A les calculadores científiques tenim la darrera notació anomenada '''inversa''' d'un nombre <math>n^{-1}=\frac{1}{n}=(1\div n)</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Exemple: * Si es vol repartir 140 caramels entre 20 persones llavors multiplico per la inversa <math>140\times 20^{-1}</math> <math>=140\times (1\div 20)</math> <math>=140\times 0'05</math> = 7 caramels per cadascú. La calculadora científica el fa directament amb <math>\begin{array}{|c|}\hline 1\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline 4\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline 0\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline \times\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline 2\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline 0\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline x^{-1}\\ \hline \end{array}\begin{array}{|c|}\hline =\\ \hline \end{array}</math> |} S'observa que: : En multiplicar 3 per un nombre positiu més gran que 1 com el 100, llavors aquest 3 creix o augmenta fins a 300. ::[[File:Blick durch einen Lesestein auf ein Bandmaß 1767.JPG|100px]] : En multiplicar 3 per un nombre positiu més petit que 1 com el 0'2, llavors aquest 3 decreix o disminueix fins a 0'6. ==== Sumes de fraccions ==== Aquesta secció presenta la notació actual de '''fracció''' que evita en un primer moment la multiplicació d'una fracció unitària per un nombre estalviant així temps i agilitzant operacions secundàries. ===== Notació de fracció ===== Per escriure que ''un valor arbitrari es divideix en una quantitat de parts iguals'' fem servir la notació general de fraccions: {|align="right" style="border: 1px solid #77d" cellspacing="0" cellpadding="3" |- |colspan="2" style="background:#ddf"|'''Tipus de fraccions''' |- |style="border: 1px solid #bbd;background:#f8f8ff"|Model |style="border: 1px solid #bbd;background:#f8f8ff"|Nom |- |style="border: 1px solid #bbd"|<math>\frac{1}{n}</math> |style="border: 1px solid #bbd"|'''unitàries''' |- |style="border: 1px solid #bbd"|<math>\frac{a}{b}\,\,i\,\,a<b</math> |style="border: 1px solid #bbd"|'''pròpia''' |- |style="border: 1px solid #bbd"|<math>\frac{a}{b}\,\,i\,\,a>b</math> |style="border: 1px solid #bbd"|'''impròpia''' |} {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#f8f8ff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Més" data-collapsetext="Ocultar" |- |<math>\frac{a}{n}</math>, on '''a''' és el '''numerador''', dividend o valor a dividir, i '''n''' és el '''denominador''', divisor o valor que divideix però <math>n\neq 0.</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"| {|cellspacing="0" cellpadding="5" width="100%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Nivell pro" data-collapsetext="Ocultar" |- |La fracció demana les '''vegades que el valor <math>n</math> està dins del valor <math>a</math>''' amb aquesta pregunta es pot reconstruir el mecanisme de les divisions que coneixem. |- |style="border: 1px solid #fbb"|Donada la fracció <math>\frac{19}{8}</math> vull obtenir el seu valor decimal: tinc que 8 cap 2 vegada com a màxim dins de 19 i sobra un 3 que falta dividir entre 8 i s'escriu com: :<math>\frac{19}{8}=2+\frac{3}{8}</math> Ara es multiplica <math>\frac{3}{8}</math> per <math>\frac{10}{10}</math> per poder dividir-lo entre 8 que s'escriu com: :<math>\frac{3}{8}</math> <math>=\frac{10}{10}\times\frac{3}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times 10\times\frac{3}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{10\times 3}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{30}{8}.</math> ::<math>\frac{30}{8}</math> <math>=3+\frac{6}{8}</math> com que s'ha tret <math>\frac{1}{10}</math> vol dir que aquest 3 és en realitat 0'3. Repetim: :<math>\frac{6}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{10\times 6}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{60}{8}.</math> ::<math>\frac{60}{8}</math> <math>=7+\frac{4}{8}</math> com que s'ha tret '''novament''' <math>\frac{1}{10}</math> vol dir que aquest 7 és en realitat 0'07. Repetim: :<math>\frac{4}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{10\times 4}{8}</math> <math>=\frac{1}{10}\times\frac{40}{8}.</math> ::<math>\frac{40}{8}</math> <math>=5</math> com que s'ha tret '''novament''' <math>\frac{1}{10}</math> vol dir que aquest 5 és en realitat 0'005. Resulta que <math>\frac{19}{8}=2+0'3+0'07+0'005=2,375</math> són les vegades que 8 està dins de 19 es a dir <math>19\div 8</math>. |} Tota fracció impròpia es pot escriure com un nombre més una fracció pròpia <math>s+\tfrac{a}{b}</math> <math>=s\;\;^a/_b,</math> on <math>a<b</math> d'aquesta suma en diem '''nombres mixtos'''. |} S'ha d'interpretar i conèixer bé aquesta notació, i entendre les igualtats següents no són més que una forma d'escriure el mateix: *<math>a\div n=\begin{array}{|c|}\hline\dfrac{a}{n}\\ \hline \end{array}</math> *<math>a\times \frac{1}{n}=\frac{a\times 1}{n}=\begin{array}{|c|}\hline\dfrac{a}{n}\\ \hline \end{array}</math> *<math>\frac{1}{n}\times a=\frac{1\times a}{n}=\begin{array}{|c|}\hline\dfrac{a}{n}\\ \hline \end{array}</math> Exemples trivials: {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#fff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Solució" data-collapsetext="Amaga" |- |1) Sumes de fraccions iguals <math>\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}=?</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Es demana ajuntar parts o trossos iguals per tant :<math>\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}+\frac{1}{3}</math> <math>=5\times\frac{1}{3}</math> <math>\begin{array}{|c|}\hline =\dfrac{5}{3}\\ \hline \end{array}</math> Utilitzant decimals és més elaborat: ::<math>0'\widehat{3\,}+0'\widehat{3\,}+0'\widehat{3\,}+0'\widehat{3\,}+0'\widehat{3\,}</math> <math>=5\times 0'\widehat{3\,}</math> <math>\begin{array}{|c|}\hline =1'\widehat{6\,}\\ \hline \end{array}</math> és a dir que en realitat <math>5\div 3</math> <math>=1'\widehat{6\,}.</math> Quin és el millor? doncs depèn de la situació pot ser un o l'altre. |} {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#fff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Solució" data-collapsetext="Amaga" |- |2) Sumes de fraccions mateix denominador: <math>\frac{3}{7}+\frac{2}{7}=?</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Només cal interpretar cada fracció per separat per adonar-se que són totes iguals: :<math>\frac{3}{7}+\frac{2}{7}</math> <math>=\bigg(\frac{1}{7}+\frac{1}{7}+\frac{1}{7}\bigg)+\bigg(\frac{1}{7}+\frac{1}{7}\bigg)</math> <math>\begin{array}{|c|}\hline =\dfrac{5}{7}\\ \hline \end{array}</math> |} {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#fff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Solució" data-collapsetext="Amaga" |- |3) Un comprador fa una comanda de 15 trossos d'un mateix tipus de formatge, aquest formatge es ven en mitjos de formatge. A quants formatges sencers equival la compra feta realment? escriu-lo en nombres mixtos i després en nombres decimals. |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Com que 15 no es pot dividir entre 2 llavors apartem un dels 15 i obtenim 14. :Directament separem un mig dels 15 que tinc <math>15\times\frac{1}{2}</math> <math>=\frac{14}{2}+\frac{1}{2}</math> :Es calcula els 14 mitjos: <math>=\frac{14}{2}+\frac{1}{2}</math> <math>\begin{array}{|c|}\hline =7+\dfrac{1}{2}.\\ \hline \end{array}</math> :I amb decimals <math>=7+\frac{1}{2}</math> = 7 + 0'5 <math>\begin{array}{|c|}\hline =7'5.\\ \hline \end{array}</math> De fet la divisió entera ens diu com és el nombre, el residu 1 és l'u del un mig: :<math>\begin{matrix} 15 & \begin{array}{|c}2\\ \hline \end{array}\\ 1 & 7 \end{matrix} \;\;\;\Rightarrow\;\;\; \frac{15}{2}=7+\frac{1}{2}</math> |} {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#fff" width="75%" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Solució" data-collapsetext="Amaga" |- |4) Un home es menja la meitat d'una pizza unitat, després té més gana però només es menja un quart de la pizza unitat. Quina fracció s'ha menjat realment respecte de la pizza unitat? |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Si es representa clarament el mig és el mateix que dos quarts [[File:Fracción suma 1 de 4 i 1 de 2.svg|200px|center]] Per tant en comptes de <math>\frac{1}{4}+\frac{1}{2}</math> el que realment tinc és <math>\frac{1}{4}+\frac{2}{4}</math> i que sumant dona <math>\begin{array}{|c|}\hline \dfrac{3}{4}\\ \hline \end{array}</math> |} '''Conclusió''' {|cellspacing="3" cellpadding="3" style="border: 1px solid #77d; background:#f8f8ff" width="400" class="mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="Demostració" data-collapsetext="Ocultar" |- |<math>\frac{a}{n}+\frac{b}{n}=\frac{a+b}{n}</math> |- |style="border: 1px solid #bbf;background:#fff"|Només cal repetir l'estratègia de interpretar: <math>\frac{a}{n}+\frac{b}{n}=\underbrace{ \underbrace{\frac{1}{n}+\cdots+\frac{1}{n}}_a+\underbrace{\frac{1}{n}+\cdots+\frac{1}{n}}_b}_{a+b}=\frac{a+b}{n}</math> |} Exercicis: 1) Quina és la quantitat total resultant en cada cas: :a) En sumar la quantitat de formatges venuts tenim: <math>4+\frac{1}{2}+\frac{1}{2}+\frac{1}{2}+\frac{1}{2}=</math> :b) En sumar l'àrea de les rajoles <math>\frac{1}{4}+\frac{3}{4}+\frac{5}{4}=</math> ... *<math>1=a\div a=\dfrac{a}{a}</math> la interpretació és per exemple: ''si repartim 310 pans entre 310 persones llavors toca 1 pa per cadascú''. *<math>a\div n\times(b+c) =\dfrac{a\times b}{n}+\dfrac{a\times c}{n}</math> anomenada '''propietat distributiva'''. Exercicis: 1) Reparteix esbrinant el valor que toca a cadascú. :a) Un formatge de 800 grams repartit per a 8 persones. :b) 21 metres quadrats repartits per a 7 persones. :c) 60 maons repartits per a 4 persones. 2) Indica el valor de cada fracció... [[Category:Matemàtiques de primer d'ESO]] jjodxh00nchxhpvn0egpw6ukqtfqhbs 2 48260 351486 2022-08-24T13:22:22Z SzejkElRopa 49105 my page :) wikitext text/x-wiki {{Babel|pl|en-2|de-1|es-1}} Hello! I'm Polish and I'd like to make pl.wikiversity. 9kxukqxudhv8ohevuwnffpl06687vs7 0 48261 351487 2022-08-24T13:47:10Z SzejkElRopa 49105 stronka wikitext text/x-wiki '''Witaj na Wikiwersytecie!''' Wikiwersytet to miejsce do nauki, gdzie możesz znaleźć materiały do uczenia się, oraz projekty naukowe. Każdy w tym może wziąć udział. Nie musisz płacić, nie ma tu reklam, nie potrzeba tu żadnych świadczeń. To po prostu miejsce do nauki! Każdy może tu "uczyć", czyli tworzyć materiały do nauki. Nie musisz mieć stopnia profesora, wystarczy wiedza na dany temat. Każdy może uczestniczyć w kursach, i każdy może je prowadzić. Każdy może tu edytować. Wikiwesytet jest oparty na oprogramowaniu wiki. Stwórz lub zmień treść dowolnej strony. Po prostu odważ się! Nie potrzeba nawet konta! Pamiętaj wszakże, że utworzenie takowego pomoże w zidentyfikowaniu Cię. Jeżeli znasz się na czymś, dodaj treści edukacyjne, które Twoim zdaniem mogą być przydatne. Jeżeli jesteś tu nowy, wybierz się na [[Wikiwersytet:Wycieczka z przewodnikiem|wycieczkę z przewodnikiem]], dzięki któremu poznasz wszystkie tajniki tego projektu. A więc jeszcze raz - witaj na Wikiwersytecie, życząc Ci miłych wrażeń! cs3zxbugt4azfzfdikgq6jxtn2sv4it