Вікікрыніцы bewikisource https://be.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Мультымедыя Адмысловае Размовы Удзельнік Размовы з удзельнікам Вікікрыніцы Размовы пра Вікікрыніцы Файл Размовы пра файл MediaWiki Размовы пра MediaWiki Шаблон Размовы пра шаблон Даведка Размовы пра даведку Катэгорыя Размовы пра катэгорыю Аўтар Размовы пра аўтара Старонка Размовы пра старонку Індэкс Размовы пра індэкс TimedText TimedText talk Модуль Размовы пра модуль Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1061 89258 88579 2022-08-26T15:38:14Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Полска квитнет лациною… | аўтар = Ян Казімір Пашкевіч | секцыя = Верш | дата = 22 жніўня 1621 году | анатацыі = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. }} [[File:Paszkiewicz Polska kwitniet łacinoju 1621.jpg|thumb|200px|Аўтограф верша «Полска квітнет лаціною…».]] Аўтограф паэт пакінуў на старонках рукапісу Літоўскага Статута 1529 года, с. 28. * [[Полска квитнет лациною… (1621)|Полска квитнетъ лациною…]] // {{Fine|Слуцкі сьпіс [[Статут ВКЛ (1529)|Статуту ВКЛ]]. Вільня, 1529}} * [[Полска квитнетъ Лациною… (1842)|Полска квитнетъ Лациною…]] / {{Fine|пад рэд. ''А. Лісоўскага''. Мҍсяцословъ хозяйственный на лҍто Христово 1842. Вильно, 1842}} * [[Вольная Беларусь (газета)/1918/24/Полска квитнетъ лациною…|Полска квитнетъ лациною…]] / {{Fine|падаў ''[[Аўтар:Язэп Лёсік|Я. Л.]] [[Вольная Беларусь (газета)|Вольная Беларусь]]. — 30 чэрвеня 1918. — [[Вольная Беларусь (газета)/1918/24|№24]]}} * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча/Польска квітнець лацізнаю…|Польска квітнець лацізнаю…]] // {{Fine|''[[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]''. [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)|Гісторыя беларускае літэратуры]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1921}} * [[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд/Полска квитнет лациною…|Полска квитнет лациною…]] // {{Fine|''[[Аўтар:Мікалай Алексютовіч|Мікалай Алексютовіч]]''. [[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд]]. Мінск: Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1958}} == Глядзіце таксама == * [http://wiersze.wikia.com/index.php?title=Polska_kwitnie_łaciną...&useskin=monobook Polska kwitnie łaciną…] (Polski) [[Катэгорыя:Вершы Яна Казіміра Пашкевіча]] [[Катэгорыя:Вершы на старабеларускай мове]] 0z634zqscvfq5u05qd6euk2hl47fyy4 89259 89258 2022-08-26T15:43:19Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва = Полска квитнет лациною… | аўтар = Ян Казімір Пашкевіч | секцыя = Верш | дата = 22 жніўня 1621 году | анатацыі = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. }} [[File:Paszkiewicz Polska kwitniet łacinoju 1621.jpg|thumb|200px|Аўтограф верша «Полска квітнет лаціною…».]] Аўтограф паэт пакінуў на старонках рукапісу Літоўскага Статута 1529 года, с. 28. * [[Полска квитнет лациною… (1621)|Полска квитнетъ лациною…]] // {{Fine|Слуцкі сьпіс [[Статут ВКЛ (1529)|Статуту ВКЛ]]. Вільня, 1529}} * [[Полска квитнетъ Лациною… (1842)|Полска квитнетъ Лациною…]] / {{Fine|пад рэд. ''А. Лісоўскага''. Мҍсяцословъ хозяйственный на лҍто Христово 1842. Вильно, 1842}} * [[Вольная Беларусь (газета)/1918/24/Полска квитнетъ лациною…|Полска квитнетъ лациною…]] / {{Fine|падаў ''[[Аўтар:Язэп Лёсік|Я. Л.]] [[Вольная Беларусь (газета)|Вольная Беларусь]]. — 30 чэрвеня 1918. — [[Вольная Беларусь (газета)/1918/24|№24]]}} * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1920)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча/Польска квітнець лацізнаю…|Польска квітнець лацізнаю…]] // {{Fine|''[[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]''. [[Гісторыя беларускае літэратуры (1920)|Гісторыя беларускае літэратуры]]. Вільня: [[Аўтар:Уладзіслаў Знамяроўскі|Ў. Знамяроўскі]] і [[Аўтар:Эдвард Будзька|Э. Будзька]], 1920}} * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча/Польска квітнець лацізнаю…|Польска квітнець лацізнаю…]] // {{Fine|''[[Аўтар:Максім Гарэцкі|Максім Гарэцкі]]''. [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)|Гісторыя беларускае літэратуры]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1921}} * [[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд/Полска квитнет лациною…|Полска квитнет лациною…]] // {{Fine|''[[Аўтар:Мікалай Алексютовіч|Мікалай Алексютовіч]]''. [[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд]]. Мінск: Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1958}} == Глядзіце таксама == * [http://wiersze.wikia.com/index.php?title=Polska_kwitnie_łaciną...&useskin=monobook Polska kwitnie łaciną…] (Polski) [[Катэгорыя:Вершы Яна Казіміра Пашкевіча]] [[Катэгорыя:Вершы на старабеларускай мове]] 28knnbofxxjd1m30izn67m4ez6gvt9d 102 1630 89309 61045 2022-08-27T05:30:54Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Рымша | Імёны =Андрэй | Першая літара прозвішча =Р | Варыянты імёнаў = | Апісанне = | Іншае = | ДН =каля 1550 | Месца нараджэння =в. Пянчын пад Навагрудкам | ДС =пасля 1599 | Месца смерці = | Выява = | Вікіпедыя =:be:Андрэй Рымша | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Андрэй Рымша | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Андрэй Рымша | Google = }} == Творы == {{All works‎}} * [[Дзесяцігадовая аповесць ваенных спраў князя Крыштофа Радзівіла]] ** [[Бяда, болі (Рымша)|Бяда, болі]] * [[Храналогія (Рымша)|Храналогія ]] === Эпікграмы === * [[На герб ясневельможного пана, пана Остафея Воловича, пана виленского и прочих]] * [[На гербы Льва Сапеги 1588]] * [[На гербы ясневельможного пана, пана Теодора Скумина, воеводы новгородского, епикграмма]] == Пра аўтара == *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша (Гарэцкі)]] [[Катэгорыя:Старабеларускія аўтары|Рымша, Андрэй]] [[Катэгорыя:Аўтары XVI стагоддзя]] la60oaqbrcgsqcrg3hngbtp89drwwl9 102 1648 89301 88753 2022-08-26T22:10:35Z Gleb Leo 2440 /* Пра аўтара */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча = Дунін-Марцінкевіч | Імёны = Вінцэнт | Першая літара прозвішча = Д | Варыянты імёнаў = Wincenty Jakub Dunin-Marcinkiewicz, Войт Навум, Навум Прыгаворка | Апісанне = беларускі і польскі драматург, паэт, тэатральны крытык | Іншае = | ДН = 4 лютага 1808 | Месца нараджэння = фальв. Панюшкавічы, Расійская імперыя | ДС = 29 снежня 1884 | Месца смерці = Люцынка, Расійская імперыя | Выява = Wincenty Dunin-Marcinkiewicz 2.jpg | Вікіпедыя = :be:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч | Вікіпедыя2 = :be-tarask:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч | Вікіцытатнік = Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч | Вікісховішча = Category:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz | Вікіліўр = Vintsent Dunin-Martsinkyevich | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч | Google = }} == Творы == {{Усе творы}} === Паэмы === * [[Вечарніцы]] * [[Гапон]] * [[Купала]] * '''Быліцы, расказы Навума''' ** [[Навум да братоў мужыкоў]] ** [[Злая жонка]] ** [[Халімон на каранацыі]] * [[Шчароўскія дажынкі]] * [[Травіца брат-сястрыца]] === П’есы === * [[Ідылія]] * [[Залёты]] * [[Пінская шляхта]] === Вершы === * [[Віншаванне войта Навума]] * [[Верш Навума Прыгаворкі]] * [[Заўтра Спаса, кажуць людзе]] * [[Галубкі]] === Пераклады === * [[Пан Тадэвуш (Міцкевіч/Дунін-Марцінкевіч)]] === Лісты === * [[Ліст да Юзафа Ігнацыя Крашэўскага (Дунін-Марцінкевіч/Зямкевіч)]] === Dubia === * [[Гутарка двух суседаў]] * [[Гутарка старога дзеда]] * [[Вясна гола перапала]] * [[Песні набожныя#II|«Божа, што Польшчы праз доўгія векі…»]] == Пра аўтара == * [[Вінцуку Дуніну-Марцінкевічу]] * [[У 25-летнюю гадаўшчыну сьмерці В. Дунін-Марцінкевіча]] * [[Вінцук Дунін-Марцінкевіч, яго жыцьцё і літаратурнае значэньне]] * [[Памяці Вінцука Марцінкевіча]] * [[Грамадзянскае становішча В. Дуніна-Марцінкевіча]] * [[Наша Ніва (1906)/1910/48/В. Марцінкевіч у практычным жыцьці|В. Марцінкевіч у практычным жыцьці]] * [[«Залёты», аперэтка Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]] * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч (Гарэцкі)]] * [[Вінцэнты Дунін-Марцінкевіч, стары менскі беларускі пісьменнік]] * [[Кароткі_нарыс_нацыянальна-культурнага_адраджэньня_Беларусі#Вінцук_Дунін-Марцінкевіч._(1807—85).|Вінцук Дунін-Марцінкевіч (Ігнатоўскі)]] * [[Пагляд на творчасць Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]] * {{Скан|[[Нацыянальнасьць у Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]]|Зямкевіч Дунін.pdf}} * [[Падсьведамае і сьведамае ў «Душы беларускай» Сыракомлі]] * [[Нязнаны верш Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]] * [[Забытая кніжка]] * [[Вінцук Дунін-Марцінкевіч: У 40-я ўгодкі сьмерці яго]] * [[Конфіскацыя "Пана Тадэуша" Д.-Марцінкевіча]] * {{Скан|[[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч: (Агульна-крытычны начырк)]]|Ільляшэвіч Дунін-Марцінкевіч.pdf}} * [[Нарысы гісторыі беларускай літаратуры (1928)/Эпоха распаду і ліквідацыі прыгоннай гаспадаркі/Драматычныя творы Дуніна-Марцінкевіча|Драматычныя творы Дуніна-Марцінкевіча]] * [[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]] * [[Фрагмэнт з жыцьця В. Дуніна-Марцінкевіча]] * [[Jozef Gołąbek. Wincenty Dunin-Marcnkiewicz, poeta polsko-białoruski]] * [[В. Дунін-Марцінкевіч (Савановіч)]] * [[Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч (Клімковіч)]] * {{Скан|[[Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч – адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры]]|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч – адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры.pdf}} * {{Скан|Неапублікаваны твор В. Дуніна-Марцінкевіча|Неапублікаваны твор В. Дуніна-Марцінкевіча.pdf}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.khblit.narod.ru/twory.html Выданні твораў] * [http://www.dunin-marcinkevich.ru/ Тэксты твораў] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Беларускія драматургі]] [[Катэгорыя:Польскія аўтары]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] 7cb656hutvi5rafai7orkfn0niovvd7 102 1667 89297 85876 2022-08-26T22:07:44Z Gleb Leo 2440 /* Пра аўтара */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Каліноўскі | Імёны =Кастусь | Першая літара прозвішча =К | Варыянты імёнаў = | Апісанне =беларускі палітычны дзеяч, публіцыст, паэт | Іншае = | ДН =21 студзеня (2 лютага) 1838 | Месца нараджэння = Мастаўляны, Галынская воласць, Гродзенскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя | ДС = 22 сакавіка 1864 | Месца смерці =Вільня, Віленскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя | Выява =Kastuś Kalinoŭski. Кастусь Каліноўскі (G. Bonoldi, 1863).jpg | Вікіпедыя =:be:Кастусь Каліноўскі | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Кастусь Каліноўскі | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Кастусь Каліноўскі | Google = }} {{All works‎}} ==Творы== *[[Мужыцкая праўда/Арыгінал/6 (ненадрукаваны)|Мужыцкая праўда (ненадрукаваны нумар)]] *[[Прыказ гародзенскага камісара]] *[[Прыказ ад Ронду Рольскага над цэлым краем Літоўскім i Беларускім да народу зямлі Літоўскай i Беларускай]] *[[Jeszcze Polszcza nie propała]] *[[Марыська чарнабрэва, галубка мая…]] *[[Лісты з-пад шыбеніцы]] '''У суаўтарстве''' *[[Мужыцкая праўда]] ==Пра аўтара== '''Мастацкія творы''' *[[Кастусь Каліноўскі (Міровіч)]] *[[Кастусь Каліноўскі (Гурло)]] *[[Палёт у мінулае]] *[[Кастусь Каліноўскі (Дудар)]] *[[Кастусь Каліноўскі (Вольны)]] *[[Чуеш, Беларусь?]] *[[Кастусь Каліноўскі (Лявонны)]] *[[Кастусь Каліноўскі (Клімковіч)]] '''Навуковыя артыкулы''' *[[Памяці Справядлівага]] *[[Хто быў Констант Каліноўскі?]] *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі (Гарэцкі)]] *[[Кастантын Каліноўскі (Цвікевіч)]] *[[Кастусь Каліноўскі (Цвікевіч)]] *[[Кастусь Каліноўскі, "Мужыцкая праўда" і ідэя Незалежнасьці Беларусі]] *[[Ў 70-я угодкі беларускага сацыялістычнага друку]] *[[Кастусь Каліноўскі (Да васьмідзесяцігоддзя з дня смерці)]] [[Катэгорыя:Паўстанне 1863 года]] [[Катэгорыя:Беларускія палітыкі]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Беларускія вайскоўцы]] [[Катэгорыя:Публіцысты]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] piu2e4x3kpq6eepd9fjem8qpxcioejx 102 1686 89308 63176 2022-08-27T05:30:16Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Ян Казімір |Прозвішча = Пашкевіч |Варыянты імёнаў = |Выява = |ДН = другая палова XVI ст. |Месца нараджэння = |ДС = 1635 або 1636 |Месца смерці = |Апісанне = паэт, слуцкі шляхціч гербу «Радван», слуга Канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага. |Іншае = |Вікіпедыя = Ян Казімір Пашкевіч |Вікіпедыя2 = Ян Казімер Пашкевіч |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Ян Казімір Пашкевіч |Першая літара прозвішча = П }} == Творы == {{Усе творы}} * [[Полска квитнет лациною…]] == Пра аўтара == * [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча (Гарэцкі)]] [[Катэгорыя:Старабеларускія аўтары|Пашкевіч, Ян Казімір]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Аўтары XVII стагоддзя]] 2dma18oaad2hcttftxqjshcnydcjp1z 102 1694 89295 87976 2022-08-26T22:05:16Z Gleb Leo 2440 /* Пра аўтара */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Чачот | Імёны =Ян | Першая літара прозвішча =Ч | Варыянты імёнаў =Jan Czeczot | Апісанне =беларускі і польскі паэт, фалькларыст, мовазнавец | Іншае = | ДН =24.06.1796 (7.7) | Месца нараджэння =в. Малюшычы Навагрудскага пав. Слонімскай губ., цяпер Карэліцкі раён Гродзенскай вобласці | ДС =11.08.1847 (23) | Месца смерці =Друскенікі, цяпер Друскінінкай, Літва | Выява =Czeczot jan.jpg | Вікіпедыя =:be:Ян Чачот | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Ян Чачот | Вікіцытатнік =:be:Ян Чачот | Вікісховішча =Category:Jan Czeczot | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Ян Чачот | Google = }} {{All works‎}} == Вершы == {|width="70%" |width="50%" style="text-align:left;"| ===Беларускамоўныя=== *[[Яжовыя імяніны]] *[[На прыезд Адама Міцкевіча]] *[[Да пакіньце горла драць!]] *[[Да мілых мужычкоў]] *[[Фантазія па-беларуску]] ''ВЯСКОВЫЯ ПЕСЬНІ ЎЛАСНАГА САЧЫНЕНЬНЯ'' *[[Ой, у кусце, у хрусце…]] *[[Як то добра, калі мужык…]] *[[Ой, чые то людзі піён і гуляён?..]] *[[Хто тут піяк, то такоўскі…]] *[[Ой, гаспадыня чорна, як камін…]] *[[У лесе такуець цецярук…]] *[[Каб у карчме не сядзеў…]] *[[Быў я колісь кавалём…]] *[[Маладыя маладзіцы…]] *[[Шчабячэце, як сарокі…]] *[[Кепска робім, жаначкі…]] *[[Плакала бяроза ды гаварыла…]] *[[Калі ў зямлю зерне кінеш…]] *[[Нашто нам дым выядае вочкі?…]] *[[Выведзьце, жаночкі…]] *[[Паночкі, нашы кветачкі…]] *[[Ой, ты суседзе багаты!..]] *[[Доўга спала дзеванька…]] *[[Ніхто цябе, татка, пахаваць не йдзе…]] *[[Хоць я бедны, хоць я гол…]] *[[Не на тое Бог стварыў…]] *[[Ай ей, які ён добры гаспадар!..]] *[[Працуймы, дзеткі, шчыра…]] *[[А мая ж ты кветачка…]] *[[Каб цябе спаліла маланка…]] *[[Ой, чаму ж ты, зязюлечка…]] *[[Покуль сонца ўзыдзе…]] *[[Поле, поле шырокае…]] |width="60%" style="text-align:left; vertical-align:top;"| ===Польскамоўныя=== *[[Прадкі (Чачот/Татур)|Прадкі]] ''(Prząśniczka)'' — пераклад Генрыка Татура *[[Казак (Чачот/Трашчкоўская)|Казак]] — пераклад Адама М-скага |} == Лексыкаграфія == *[[Słownik wyrazów Krewickich]] *[[Niektóre idiotyzmy (własnonazwy) Krewickie]] == Пра аўтара == *[[Кароткі_нарыс_нацыянальна-культурнага_адраджэньня_Беларусі#Ян_Чэчат.|Ян Чэчат (Ігнатоўскі)]] *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот (Гарэцкі)]] *[[Таварыства філёматаў]] {{PD-old}} [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Польскія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Лексікографы]] [[Катэгорыя:Фалькларысты]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] ekam5dsvc8bz55dudapj8od34pj3plr 102 11264 89300 86105 2022-08-26T22:10:25Z Gleb Leo 2440 /* Пра аўтара */ wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча = Каратынскі | Імёны = Вінцэнт (Вінцэсь) | Першая літара прозвішча = К | Варыянты імёнаў = | Апісанне = беларускі паэт, перакладчык | Іншае = | ДН = 1831 | Месца нараджэння = | ДС = 1891 | Месца смерці = | Выява = Вінцэсь Каратынскі.jpg | Вікіпедыя = Вінцэсь Каратынскі | Вікіпедыя2 = Вінцэсь Каратынскі | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Вінцэсь Каратынскі | Google = }} == Пра аўтара == *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі (Гарэцкі)]] == Творы == {{Усе творы}} === Паэзія === * [[Уставайма, братцы, за дзела, за дзела]] * [[Туга на чужой старане]] * [[У Альбом Арцёму Вярыгу-Дарэўскаму]] ===Dubia=== * [[Гутарка старога дзеда]] * [[Гутарка двух суседаў]] [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]] pevpnprcbpdokfzpfppzs8hnlp5jh0x 0 12045 89310 88617 2022-08-27T05:31:42Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Прамова Мялешкі | безаўтара = | секцыя = Проза | крыніца = | анатацыі = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. }}{{Вікіпэдыя}} * [[Кароткая гісторыя Беларусі (1910, кірыліца)/Прамова Мялешкі|Прамова Мялешкі]] // {{Fine|''[[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Власт]]''. [[Кароткая гісторыя Беларусі (1910, кірыліца)|Кароткая гісторыя Беларусі]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1910}} * [[Кароткая гісторыя Беларусі (1910, лацінка)/Прамова Мялешкі|Pramowa Mialeški]] // {{Fine|''[[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Włast]]''. [[Кароткая гісторыя Беларусі (1910, лацінка)|Karotkaja historyja Biełarusi]]. Wilnia: Drukarnia Marcina Kuchty, 1910}} == Гл. таксама == *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|«Прамова» Мялешкі (Гарэцкі)]] [[Катэгорыя:Ананімныя творы]] [[Катэгорыя:Творы XVII стагоддзя]] [[Катэгорыя:Проза на старабеларускай мове]] 5nksm3g4gdqs6oypd23szwp0v7j1w4n 102 14035 89254 85498 2022-08-26T15:10:18Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча = Клімковіч | Імёны = Міхась | Першая літара прозвішча = К | Варыянты імёнаў = | Апісанне = беларускі паэт, драматург, празаік, крытык | Іншае = | ДН = 8 (20) лістапада 1899 | Месца нараджэння = в. Сялітранка, цяпер Барысаўскі раён, Мінская вобласць, Беларусь | ДС = 5 лістапада 1954 | Месца смерці = Мінск | Выява = | Вікіпедыя = Міхась Клімковіч | Вікіпедыя2 = Міхась Клімковіч | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Міхась Клімковіч | Google = }} == Творы == {{Усе творы}} === Вершы === * [[Мы, беларусы (Клімковіч)]] * [[Лірычнае]] * [[«Не папракай мяне ў няшчырасці…»]] === Драматургія === * [[Георгій Скарына]] *[[Кастусь Каліноўскі (Клімковіч)]] === Пераклады === *[[На перавозе]] *[[Дзе ты, песенька, дзе ты…]] *[[Альпурга (Міцкевіч/Клімковіч)]] *[[Песня пра цара Івана Васільевіча, маладога апрычніка і ўдалага купца Калашнікава]] *[[Князёўна (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Хусціна (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Чарнец (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Сонца заходзіць, горы чарнеюць (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Трынаццаць мне тады мінала (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Не грэе сонца на чужыне (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Сон (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Іржавец (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[N.N. (О мае думы!) (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Як мы былі йшчэ казакамі (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Адзін другога мы пытаем (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Самому дзіўна (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[Ой строчачку за строчачкай (Шаўчэнка/Клімковіч)]] *[[А.О. Казачкоўскаму (Шаўчэнка/Клімковіч)]] === Артыкулы === * {{Скан|[[Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч (Клімковіч)]]|Клімковіч Дунін2.pdf}} * {{Скан|[[Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч – адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры]]|Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч – адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры.pdf}} {{PD-Беларусь}} [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія драматургі]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] i30t1kos8k8epaff4hnc9f48upqhzjr 102 16540 89311 61947 2022-08-27T05:32:11Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Кміта-Чарнабыльскі | Імёны =Філон | Першая літара прозвішча =К | Варыянты імёнаў = | Апісанне = вялікалітоўскі дзяржаўны і ваенны дзеяч. | Іншае = | ДН =каля 1530 | Месца нараджэння = | ДС = да 1587 | Месца смерці = | Выява =Matejko Filon Kmita-Chornobylskyj.png | Вікіпедыя =:be:Філон Кміта-Чарнабыльскі | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Філон Кміта-Чарнабыльскі | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Філон Кміта-Чарнабыльскі | Google = }} {{All works‎}} *[[Лісты Кміты-Чарнабыльскага]] == Пра аўтара == *[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта (Гарэцкі)]] [[Катэгорыя:Старабеларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Аўтары XVI стагоддзя]] n3p5oiqrv6njna71e2sjyebnnan9lq1 102 18930 89247 85392 2022-08-26T15:02:14Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Францішак |Прозвішча = Грышкевіч |Варыянты імёнаў = Імя: Франук |Выява = |ДН = 1904/1906 |Месца нараджэння = Сухаволя, Сакольскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя |ДС = 1946 |Месца смерці = Мінск, БССР, СССР |Апісанне = беларускі паэт, публіцыст, перакладчык, педагог |Іншае = |Вікіпедыя = Францішак Грышкевіч |Вікіпедыя2 = Францішак Грышкевіч |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = Category:Evdokim Romanov |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Францішак Грышкевіч |Першая літара прозвішча = Г }} == Творы == {{Усе творы‎}} * [[Пяльгрым (Грышкевіч)|Пяльгрым]] (1924) * [[Музэй Івана Луцкевіча (Грышкевіч)|Музэй Івана Луцкевіча]] (1924) * [[З народу мы…]] (1926) * [[Князь Вітаўт (Грышкевіч)|Князь Вітаўт]] (1927) * [[Думкі (Грышкевіч)|Думкі]] (1928) [[Катэгорыя:Беларускія аўтары|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Публіцысты|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] d2l0nj81t5qx929w2ttau9qya5sf49j 89271 89247 2022-08-26T16:40:09Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара |Імёны = Францішак |Прозвішча = Грышкевіч |Варыянты імёнаў = Імя: Франук |Выява = |ДН = 1904/1906 |Месца нараджэння = Сухаволя, Сакольскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя |ДС = 1946 |Месца смерці = Мінск, БССР, СССР |Апісанне = беларускі паэт, публіцыст, перакладчык, педагог |Іншае = |Вікіпедыя = Францішак Грышкевіч |Вікіпедыя2 = Францішак Грышкевіч |Вікіцытатнік = |Вікісховішча = |Вікіліўр = |ЭСБЕ = |Google = |Катэгорыя = Францішак Грышкевіч |Першая літара прозвішча = Г }} == Творы == {{Усе творы‎}} * [[Пяльгрым (Грышкевіч)|Пяльгрым]] (1924) * [[Музэй Івана Луцкевіча (Грышкевіч)|Музэй Івана Луцкевіча]] (1924) * [[З народу мы…]] (1926) * [[Князь Вітаўт (Грышкевіч)|Князь Вітаўт]] (1927) * [[Думкі (Грышкевіч)|Думкі]] (1928) [[Катэгорыя:Беларускія аўтары|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Публіцысты|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі|Грышкевіч, Францішак]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] fglgrke3zxijpcegd2869b5y7mwx4qo 104 21964 89340 80252 2022-08-27T09:45:19Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude> мiс Ніпер і прыдумаць спосаб, каб маленькая Фларэнс магла быць з ёю, не парушаючы правіл і не праяўляючы непакорлівасці. У той-жа вечар якраз выпаў зручны момант. Як і заўсёды яна сышла па званку ў зашклёны пакой і доўга хадзіла з дзіцем на руках, як раптам яна вельмі здзівілася i нават спалохалася, калі вышаў містэр Домбі і спыніўся перад ёю. — Добры вечар, Рычардс. Такі самы строгі, чопарны джентльмен, якім яна яго ўбачыла ў той першы дзень, джентльмен з такім суровым позіркам, што яна мімаволі патупілася і зрабіла рэверанс. — Як маецца майстар Поль, Рычардс? — Расце, сэр, здаровы. — Выгляд у яго здаровы, — сказаў містэр Домбі, углядаючыся з вялiкай увагай у малюсенькі тварык, які яна прыадкрыла для яго, i, аднак, прытвараючыся ў нейкай меры роўнадушным. — Спадзяюся, вы атрымліваеце ўсё, што хочаце? — Так, сэр, дзякую вам. Аднак, яна з такім замяшаннем дала гэты адказ, што мiстэр Домбі, які ўжо адышоў ад яе, спыніўся і зноў павярнуўся да яе з дапытлівым выглядам. — Мне здаецца, сэр, каб забавiць і развесяліць дзіця, нічога не можа быць лепш, як дазволіць іншым дзецям гуляць каля яго, — набраўшыся адвагі, заўважыла Полі. — Калі вы паступілі сюды, Рычардс, — насупіўшыся, сказаў мiстэр Домбі, — я, здаецца, выказаў жаданне, каб вы як можна менш бачыліся са сваёй сям’ёй. Будзьце ласкавы, прагульвайцеся далей. З гэтымі словамі ён вышаў ва ўнутраныя пакоі, а Полі здагадалася, што ён зусім не зразумеў яе намеру і што яна яго пакрыўдзіла, ніяк не наблізіўшыся да мэты. У наступны вечар, калi яна сышла на нiз, яна ўбачыла, што містер Домбі прагульваецца па аранжарэі. Яна спынілася ў дзвярах, збянтэжаная гэтым незвычайным відовішчам, не ведаючы, iсцi ей далей ці адступіць; ён падазваў яе. — Калі вы сапраўды лічыце, што такое таварыства карысна дзіцяці, — сказаў ён адрывіста, нібы яму гэта толькі што прапанавалі, — дык дзе-ж мiс Фларэнс? — Лепш не знайсці, чым міс Фларэнс, сэр, — з запалам падхапіла Полі, — але са слоў яе маленькай служанкі я зразумела, што яны не... Містэр Домбі пазваніў і пачаў хадзіць па пакоі, пакуль не з’явіўся слуга. — Загадайце, каб мiс Фларэнс пускалі да Рычардс, калі яна захоча, адпускалi з ёй на прагулку і так далей. Загадайце, каб дзецям дазволілі быць разам, калi гэтага хоча Рычардс.<noinclude></noinclude> j8ob8cl4i2b4oxb4184r33950j7h949 104 22000 89341 82945 2022-08-27T09:46:35Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude> — Дарагі мой Поль, — прамармытала місіс Чык, абдымаючы яго, — спадзяюся, гэта пачатак многіх шчаслівых дзён. — Дзякую вам, Луіза, — хмура сказаў містэр Домбі, — як жывеце, містэр Джон? — Як жывеце, сэр? — сказаў містэр Чык. — Можа, Луiза, — сказаў містэр Домбі, злёгку паварочваючы галаву ў каўнерыку, нібы яна была на шарніры, — вы не супраць, каб запалілі ў каміне? — О, не, дарагі мой Поль, — сказала місіс Чык, якая так старалася, каб не стукаць зубамі, — для мяне не патрэбна. — Мiстэр Джон, — запытаўся мiстэр Домбі, — вы не адчувальныя да холаду? Містэр Джон, які паспеў засунуць рукі ў кішэні па самае запясце і падрыхтаваўся зацягнуць той самы сабачы прыпеў, які аднойчы ўжо давёў місіс Чык да такога гневу, заявіў, што адчувае сябе вельмі добра. Ён дадаў паціху: «З маёй там-пам-пам-ляля», калі быў, на шчасце, перапынены Таулiнсонам, які далажыў: — Міс Токс. І ўвайшла чароўная спакусніца з сінім носам i невыказна замёрзлым тварам, бо ў гонар цырамоніі яна апранулася вельмі лёгка ў нейкія развяваючыяся шматкі. — Як жывеце, мiс Токс? — сказаў містэр Домбі. Міс Токс у газе, які яе ахутваў, апусцілася якраз таксама, як тэатральны бінокль, калі яго ссоўваюць, яна прысела так нізка ў падзяку за тое, што містэр Домбі ступіў ёй насустрач. — Я ніколі не забудуся гэтага дня, сэр, — пяшчотна праказала яна. — Забыцца немагчыма. Дарагая мая Луіза, я бадай ці магу паверыць сведчанню сваiх пачуццяў. Калi-б мiс Токс магла паверыць сведчанню аднаго з сваiх пачуццяў, яна павінна была-б прызнаць, што дзень вельмі халодны. Гэта было зусім ясна. Яна скарыстала першы зручны момант, каб аднавіць кровезварот у кончыку носа, і ўнезаметку сагравала яго насавой хустачкай, каб сваёй вельмі нізкай тэмпературай ён не выклікаў непрыемнага здзіўлення ў дзіцяці, калi яна падыйдзе яго пацалаваць. Неўзабаве паявiлася дзiця, прынесенае з вялікай помпай Рычардс; Фларэнс-жа, пад аховай свайго энергічнага маладога канстэбля<ref>''Канстэбль'' — паліцэйскі агент у Англіі.</ref> С'юзен Ніпер, увайшла апошняй. Хоць усё дзіцячае насельніцтва насiла к таму часу не такі глыбокі траур, аднак, выгляд асiрацелых дзяцей не спрыяў праясненню надвор’я. Да таго-ж i дзiця — магчыма, віной быў нос Mic Токс — расплакалася. З прычыны гэтага мiстэр Чык устрымаўся ад ажыццяўлення не да месца вельмі пахвальнага намеру, які зводзіўся да таго, каб аддаць больш увагі Фларэнс, бо гэты джентльмен сапраўды любіў яе i не таіў, што любiць, і цяпер рыхтаваўся праявіць гэта па-свойму, калі Поль расплакаўся і жонка спыніла містэра Чыка.<noinclude></noinclude> qabcbbk67idl1zpiyt8ezuq5u1m2nva 104 22006 89343 83424 2022-08-27T09:48:49Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="By-isti" /></noinclude> старэйшага сына на вольную вакансію; i, як мне паведамілі, ён адзеў сёння форменную вопратку. Здаецца, нумар яе сына, — сказаў мiстэр Домбі, звяртаючыся да сястры і гаворачы аб хлопчыку так, нібы той быў наёмнай карэтай, — сто сорак сёмы. Луiза, вы можаце паведаміць ей. — Cто сорак сёмы, — сказала місіс Чык. — Форменная яго вопратка, Рычардс, — гэта прыгожы цёплы сiнi фланелевы фрак i шапка з аранжавым кантам, чырвоныя шарсцяныя панчохі і вельмі моцныя скураныя штонікі. Ужо адну гэтую частку туалета можна насіць з удзячнасцю, дадала з энтузіязмам мiсiс Чык. — Ну, вось, Рычардс! — сказала мiс Токс. — Цяпер вам ёсць чым ганарыцца. Літасцівыя Тачыльшчыкі! — Я вельмi дзякую, сэр, — цiха адказвала Рычардс, — i вы вельмi добрыя, што ўспомнілі пра маіх дзетак. Пры гэтым вобраз Байлера ў касцюме Літасцівага Тачыльшчыка з маленькiмi яго ножкамі, абцягнутымі моцнымі штонікамі, пра якія гаварыла місіс Чык, паўстаў перад вачыма Рычардс і прымусіў яе праслязіцца. — Я вельмі рада, што вы такая адчувальная, Рычардс, — сказала мiс Токс. — Сапраўды, пачынаеш спадзявацца, — сказала мiсiс Чык, якая ганарылася сваiмi даверлівымі адносінамi да прыроды чалавечай, — што ёсць яшчэ на свеце іскра ўдзячнасці і належнай адчувальнасці. Рычардс адазвалася на гэтыя кампліменты, прысядаючы і мармычучы словы ўдзячнасцi; але бачачы, што ёй не аправіцца ад таго перапалоху, у які яе прывёў вобраз сына ў неадпаведных яго ўзросту штанах, яна непрыкметна адступіла да дзвярэй і адчула вялікую палёгку, вышмыгнуўшы ў іх. Тыя мімалётныя паказчыкі частковай адлігі, якія з’явіліся разам з ёю, з ёю і зніклi; i мароз зноў запанаваў, такі-ж жорсткі i люты, як і раней. Было чуваць, як у канцы стала мiстэр Чык двойчы пачынаў напяваць арыю, але абодва разы гэта быў жалобны марш з «Саула»<ref>''Араторыя'' (муз. твор кампазітара Гендэля (1685-1759).</ref>. Здавалася, што кампанія рабілася ўсё халаднейшай і халаднейшай і паступова пераходзіла ў замарожаны і цвёрды стан, як закуска, вакол якой яна сабралася. Нарэшце, мiсiс Чык зірнула на міс Токс, а міс Токс адказала ёй позіркам, і абедзве ўсталі і заўважылі, што час iсцi. 3 той прычыны, што мiстэр Домбі прыняў гэтую заяву зусiм абыякава, яны развiталiся з гэтым джэнтльменам і неўзабаве адбылі пад аховай мiстэра Чыка, які, як толькi яны павярнуліся спiной к дому і пакінулі яго гаспадара ў прывычнай адзіноце, засунуў рукі ў кішэні, адкінуўся на спінку сядзення і ўсю дарогу насвістваў «Хей хо чыві!», выказваючы пры гэтым усёй сваёй фізіяноміяй такую сумную і грозную пагарду, што мiсiс Чык<noinclude></noinclude> qox0zet58xyfdr1m0lzlqb93c7r66bb 104 23421 89344 80189 2022-08-27T09:52:44Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>цікавай і калі-ні-калі выяўляць разгубленасць і замяшанне, якія яна была не супроць выставіць напаказ. Маёр падаваў ёй нямала зручных выпадкаў праявіць гэтае хваляванне; у час абеду ён не скупіўся на скаргі, выкліканыя тым, што яна пакінула яго і пляц Прынцэсы; і з тае прычыны, што яму, відавочна, было вельмі прыемна іх выказваць, то ўсе адчувалі сябе вельмі добра. Але ідучы назад да сябе ў гасцініцу маëр бесперастанку цвярдзіў сабе аб сваёй персоне: «Хітры, сэр... хітры, сэр... д’ябальскі хітры!» А прышоўшы ў гасцініцу, ён рассеўся ў крэсла і пачаў усклікаць: — Вы-б не супраць, пані?? Не супраць? Місіс Домбі, э. пані? Не думаю, пані. Не, пакуль Джо Б. можа ўставіць вам палку ў калясо, пані. Джо Б. цяпер зраўняўся з вамі, пані. Ён яшчэ не вышаў з гульні, сэр, Бегсток не вышаў. Яна хітрая, сэр, хітрая, але Джо-ж яшчэ хітрэйшы. Старына Джо не дрэмле, варушыцца і вельмі пільнуецца, сэр! На другі дзень пасля гэтага эпізода (была нядзеля), калі містэр Домбі, місіс Чык і міс Токс снедалі, усё яшчэ пахваляючы маёра, убегла Фларэнс з расчырванелым тварам і радасна ззяючымі вачыма і крыкнула: — Тата! Тата! Уолтер тут! і ён не хоча ўвайсці. — Хто? — усклікнуў містэр Домбі. — Аб чым яна гаворыць? Што гэта азначае? — Уолтэр, тата, — нясмела сказала Фларэнс, адчуваючы, што вельмі фамільярна наблізілася да яго асобы. — Які знайшоў мяне, калі я заблудзілася. — Няўжо яна гаворыць аб маладым Гэі, Луіза? — запытаўся містэр Домбі, нахмурыўшы бровы. — Сапраўды, манеры ў гэтай дзяўчынкі зрабіліся вельмі рэзкія. Наўрад ці пра маладога Гэя яна гаворыць. Даведайцеся, калі ласка, у чым справа. Місіс Чык выбегла ў карыдор і вярнулася з весткай, што гэта малады Гэй у суправаджэнні вельмі дзіўнага з выгляду чалавека; і малады Гэй гаворыць, што не адважваецца ўвайсці, ведаючы, што містэр Домбі снедае, а пачакае, пакуль містэр Домбі дазволіць яму з’явіцца. — Скажыце хлопчыку, каб зайшоў цяпер, — заявіў містэр Домбі. — Ну, Гэй, у чым справа? Хто вас сюды паслаў? Хіба, апрача вас, не было каму прыехаць? — Прашу прабачэння, сэр, — адказваў Уолтэр. — Мяне не пасылалі. Я сам адважыўся прыехаць і спадзяюся, вы мне даруеце, калі я вытлумачу прычыну. Але містэр Домбі, не слухаючы яго, нецярпліва паглядаў то ўправа, то ўлева ад яго (нібы ён быў слупам на яго шляху) на нейкі прадмет за яго спіной. — Што гэта? — сказаў містэр Домбі. — Хто гэта? Мне здаецца, вы трапілі не ў тыя дзверы, сэр? — О, прабачце, што я зайшоў не адзін, сэр, — спяшаючыся сказаў Уолтэр, — але гэта... гэта капітан Катль, сэр.<noinclude></noinclude> j419ggko9599c0j77ur5jdn09pnaxng 104 23546 89345 80231 2022-08-27T09:56:15Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>— Як вы адважыліся смяяцца за спіной джэнтльмена? — сказала місіс Піпчын. — І за каго вы мяне лічыце? — Я ні з каго не смяюся, і, дапраўды, я вас ні за каго не лічу, пані, — напалохана адказаў малады чалавек. — У чым справа, місіс Піпчын? — запытаўся, азірнуўшыся, містэр Домбі. — Цішэй! Прашу вас! Доктар сядзеў у сваім велічным кабінеце, маючы па глобусу ля кожнага калена, вакол кнігі, Гамера<ref>''Гамер'' — міфічны грэчаскі паэт, якому прыпісваюць дзве найвялікшыя паэмы — „Іліяду“ і „Одысею“.</ref> над дзвярыма і Мінерву<ref>''Мінерва'' (рым. міф.) — багіня мудрасці ў рымлян.</ref> на каміннай паліцы. — Ну, як маецеся, сэр? — сказаў ён містэру Домбі, — і як маецца мой маленькі сябра? Урачыстым, як арган, быў голас доктара, а калі ён змоўк, вялікі гадзіннік у вестыбюлі (ва ўсякім выпадку, так здалося Полю) падхапіў яго словы і пачаў паўтараць: «Як ма-е-ц-ца мой сябра? Як ма-е-ц-ца мой сябра?» Зноў і зноў, і зноў. З тае прычыны, што маленькі сябра быў вельмі малы, каб можна было, разгледзець яго з-за кніг на стале, з таго месца, дзе сядзеў доктар, то доктар рабіў дарэмныя спробы ўбачыць яго з-за ножак стала; містэр Домбі, заўважыўшы гэта, вывеў доктара з цяжкага становішча: узяў на рукі Поля і пасадзіў яго на другі маленькі стол, насупраць доктара, пасярэдзіне пакоя. — Так! — сказаў доктар, адкідваючыся на спінку крэсла і закладаючы руку за адварот фрака. — Цяпер я бачу майго маленьхага сябра. Як маецеся, мой маленькі сябра? Гадзіннік у вестыбюлі не захацеў прызнаць гэту перамену ў абароце гутаркі і па-ранейшаму паўтараў: «Як ма-е-ц-ца мой сябра? Як ма-е-ц-ца мой сябра?» — Вельмі добра, дзякую вам, сэр, — абазваўся Поль, адказваючы і доктару і гадзінніку. — Так! — сказаў доктар Блімбер. — Зробім з яго мужчыну? — Вы чуеце, Поль? — дадаў містэр Домбі, бо Поль маўчаў. — Зробім з яго мужчыну? — паўтарыў доктар. — Я-б больш хацеў быць дзіцем, — адказаў Поль. — Вось што! — сказаў доктар. — Чаму? Хлопчык сядзеў на стале, пазіраючы на яго дзіўным поглядам, які выказваў прыгнечанае хваляванне, і горда пахлопваў адной рукой па калену, як быццам іменна тут накіпалі ў яго слёзы, а ён іх стрымліваў. Але другая яго рука ў той-жа час працягнулася ўбок, далёка, яшчэ далей, пакуль не абвілася вакол шыі Фларэнс. «Вось чаму», нібы гаварыла яна, а пасля напружаны твара змяніўся, знік; дрыжачая губа апусцілася, і паліліся слёзы. — Місіс Піпчын, — нездаволеным тонам сказаў бацька, — дапраўды-ж, мне вельмі гэта непрыемна.<noinclude></noinclude> kwcl0xv0ynqmb7b8gmk4p53914j39pd 104 23547 89346 80232 2022-08-27T10:01:35Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sopcan" /></noinclude>— Адыйдзіцеся ад яго, чуеце, міс Домбі, — сказала наглядчыца. — Нічога, — сказаў доктар, ціхмана ківаючы галавой, каб утрымаць місіс Піпчын. — Нічо-га; у хуткім часе мы гэта заменім новымі інтарэсамі і новымі ўражаннямі, містэр Домбі. Вы як і раней хочаце, каб мой маленькі сябра засвоіў… — Усё! Прашу вас, доктар, — цвёрда сказаў містэр Домбі. — Так, — сказаў доктар, які, з напоўзакрытымі вачыма і звычайнай сваёй усмешкай, здавалася, разглядаў Поля з той цікаўнасцю, якую мог выклікаць у яго рэдкі звярок, з якога ён наважыў зрабіць чучала. — Так, правільна. Так! Мы раскажам нашаму маленькаму сябру шмат чаго цікавага і, адважуся думаць, хутка яго зробім развітым. Адважуся думаць. Здаецца, вы гаварылі, што глеба зусім некранутая, містэр Домбі? — За выключэннем звычайнай падрыхтоўкі дома і ў гэтай лэдзі, — адказаў містэр Домбі, знаёмячы з місіс Піпчын, якая зараз-жа напружыла ўсю сваю мускульную сістэму і загадзя фыркнула задзёрыста, у выпадку, калі доктар паставіцца да яе з пагардай, — за выключэннем гэтага Поль нічому не навучаўся. Доктар Блімбер нахіліў галаву, спагадліва адносячыся да такога нікчэмнага ўмяшання, як умяшанне місіс Піпчын, і сказаў, што рад гэта чуць. — Значна лепш, — заўважыў ён, паціраючы рукі, — пачынаць з самых асноў. І зноў ён скасіўся на Поля, нібы не супраць быў адразу-ж засадзіць яго за грэчаскую азбуку. — Сапраўды, гэтая акалічнасць, доктар Блімбер, — прадажаў містэр Домбі, глянуўшы на свайго маленькага сына, — і гутарка, якую я ўжо меў прыемнасць весці з вамі, робяць далейшае тлумачэнне і, значыцца, далейшы замах на ваш такі дарагі час такім бескарысным, што… — Ну, міс Домбі! — кісла сказала Піпчын. — Прабачце, — сказаў доктар, — адну хвілінку. Дазвольце прадставіць вам місіс Блімбер і маю дачку. Місіс Блімбер — містэр Домбі. Мая дачка Карнелія — містэр Домбі. Містэр Домбі, дарагая мая, — прадаўжаў доктар, звяртаючыся да жонкі, — аказвае такое давер'е, што… Вы бачыце нашага маленькага сябра? Місіс Блімбер ад залішняй пачцівасці, якая датычыла містэра Домбі, напэўна, не бачыла, бо яна адступалася да маленькага сябра і пагражала сур’ёзнай небяспекай яго пазіцыі на стале. Але, пачуўшы намёк, яна павярнулася да Поля і, зноў звярнуўшыся да містэра Домбі, прагаварыла з уздыхам, што зайздросціць яго міламу сыну. — Як пчале, сэр, — сказала місіс Блімбер, падымаючы позірк да столі, — якая гатова спусціцца ў сад, к цудоўнейшым кветкам і ўпершыню паспрабаваць іх прыемны смак. Віргілій, Гарацый,<noinclude></noinclude> 5k6uaf3czfr01tdu7ty9ayfmxkpolss 4 23917 89255 89068 2022-08-26T15:29:20Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}} ---- : [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/жнівень]] : [[Вікікрыніцы:Проза сёння/жнівень]] ---- <section begin="1"/>'''1 жніўня''' * 1520 — нарадзіўся [[Аўтар:Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонт III Аўгуст]], вялікі князь літоўскі (1529—1572), кароль польскі (1548—1572) * 1938 — загінуў [[Аўтар:Іван Цьвікевіч|Іван Цьвікевіч]], беларускі навуковец, кіраўнік мэдычнай сэкцыі Інстытуту беларускай культуры <section end="1"/> <section begin="2"/>'''2 жніўня''' * 1884 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Коўш|Аляксандар Коўш]], беларускі грамадзка-палітычны і царкоўны дзеяч * 1919 — у Вільні створаная [[:Катэгорыя:Беларуская вайсковая камісія|Беларуская вайсковая камісія]] <section end="2"/> <section begin="3"/>'''3 жніўня''' * 1971 — памёр [[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]], беларускі пісьменьнік <section end="3"/> <section begin="4"/>'''4 жніўня''' * 1875 — памёр [[Аўтар:Ганс Крысціян Андэрсен|Ганс Крыстыян Андэрсэн]], дацкі пісьменьнік і паэт <section end="4"/> <section begin="5"/>'''5 жніўня''' * 1461 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Ягелончык|Аляксандар Ягелончык]], вялікі князь літоўскі і кароль польскі * 1772 — Расея, Прусія і Аўстрыя падпісалі канвэнцыю, паводле якой адбыўся Першы падзел Рэчы Паспалітай * 1908 — памёр [[Аўтар:Валерый Урублеўскі|Валеры Ўрублеўскі]], паўстанец 1863 году, рэвалюцыянэр <section end="5"/> <section begin="6"/>'''6 жніўня''' * 1840 — нарадзіўся [[Аўтар:Альгерд Абуховіч|Альгерд Абуховіч]], беларускі паэт, байкапісец * 1877 — памёр [[Аўтар:Іван Насовіч|Іван Насовіч]], беларускі мовазнавец-лексыкограф, фальклярыст, этнограф <section end="6"/> <section begin="7"/>'''7 жніўня''' * 1879 — нарадзіўся [[Аўтар:Пётра Крачэўскі|Пётра Крачэўскі]], беларускі палітычны дзяяч, гісторык, пісьменьнік * 1921 — памёр [[Аўтар:Аляксандр Блок|Аляксандар Блок]], расейскі паэт * 1941 — памёр [[Аўтар:Рабіндранат Тагор|Рабіндранат Тагор]], бэнгальскі паэт, пісьменьнік, кампазытар, мастак, грамадзкі і рэлігійны дзяяч <section end="7"/> <section begin="8"/>'''8 жніўня''' * 1910 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў паэму «[[Сон на кургане]]» * 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Аркадзь Чарнышэвіч|Аркадзь Чарнышэвіч]], беларускі пісьменьнік <section end="8"/> <section begin="9"/>'''9 жніўня''' * 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Раман Дмоўскі|Раман Дмоўскі]], польскі палітычны дзяяч, публіцыст * 1890 — нарадзіўся [[Аўтар:Максім Бурсевіч|Максім Бурсевіч]], беларускі нацыянальны дзеяч, пэдагог, публіцыст * 1915 — памёр [[Аўтар:Ежы Жулаўскі|Ежы Жулаўскі]], польскі пісьменьнік-фантаст, паэт і драматург * 1927 — зьезд Беларускай праваслаўнай царквы абвясьціў аўтакефалію <section end="9"/> <section begin="10"/>'''10 жніўня''' * 1796 — нарадзіўся [[Аўтар:Ігнат Легатовіч|Ігнат Легатовіч]], беларуска-польскі паэт, пэдагог * 1874 — нарадзіўся [[Аўтар:Антанас Смятона|Антанас Смятона]], летувіскі палітык, прэзыдэнт Летувы * 1878 — нарадзіўся [[Аўтар:Еўсцігней Міровіч|Еўсьцігней Міровіч]], беларускі драматург * 1898 — нарадзіўся [[Аўтар:Тадэвуш Далэнга-Мастовіч|Тадэвуш Далэнга-Мастовіч]], беларуска-польскі пісьменьнік * 1919 — у Менску створаны [[:Катэгорыя:Часовы беларускі нацыянальны камітэт|Часовы беларускі нацыянальны камітэт]], арганізацыйны цэнтар беларускага нацыянальнага руху. <section end="10"/> <section begin="11"/>'''11 жніўня''' * 1856 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзімір Дабравольскі|Ўладзімер Дабравольскі]], беларуска-расейскі этнограф, фальклярыст <section end="11"/> <section begin="12"/>'''12 жніўня''' * 1938 — загінуў [[Аўтар:Пётр Мятла|Пётар Мятла]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч <section end="12"/> <section begin="13"/>'''13 жніўня''' * 1860 — нарадзіўся [[Аўтар:Мацвей Любаўскі|Мацей Любаўскі]], беларуска-расейскі гісторык * 1946 — памёр [[Аўтар:Герберт Уэлс|Гэрбэрт Ўэлз]], брытанскі пісьменьнік і публіцыст * 1956 — памёр [[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]], клясык беларускае літаратуры, празаік, паэт <section end="13"/> <section begin="14"/>'''14 жніўня''' * 1385 — паміж Польскім Каралеўствам і Вялікім Княствам Літоўскім была падпісаная Крэўская вуні * 1958 — памёр [[Аўтар:Эдвард Будзька|Эдвард Будзька]], беларускі публіцыст, палітык, грамадскі дзеяч, паэт і выдавец <section end="14"/> <section begin="15"/>'''15 жніўня''' * 1831 — нарадзіўся [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Вінцэсь Каратынскі]], беларуска-польскі паэт і журналіст <section end="15"/> <section begin="16"/>'''16 жніўня''' * 1882 — нарадзіўся [[Аўтар:Леанід Леўшчанка|Леанід Леўшчанка]], беларускі літаратуразнавец, настаўнік * 1920 — памёр [[Аўтар:Аляксей Шахматаў|Аляксей Шахматаў]], расейскі філёляг, мовазнавец, гісторык <section end="16"/> <section begin="18"/>'''18 жніўня''' * 1891 — нарадзіўся [[Аўтар:Макар Краўцоў|Макар Краўцоў]], беларускі паэт, публіцыст, перакладчык * 1942 — загінуў [[Аўтар:Лявон Більдзюкевіч|Лявон Більдзюкевіч]], беларускі пэдагог, матэматык, грамадзкі дзяяч <section end="18"/> <section begin="19"/>'''19 жніўня''' * 1506 — памёр [[Аўтар:Аляксандр Ягелончык|Аляксандар Ягелончык]], вялікі князь літоўскі і кароль польскі * 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, крытык * 1943 — загінуў [[Аўтар:Язэп Воўк-Левановіч|Язэп Воўк-Левановіч]], беларускі мовазнавец <section end="19"/> <section begin="20"/>'''20 жніўня''' * 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Іван Луцкевіч]], беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч, публіцыст, археоляг * 1938 — загінуў [[Аўтар:Уладзімір Пракулевіч|Уладзімер Пракулевіч]], беларускі грамадзкі і палітычны дзяяч, публіцыст, журналіст, юрыст <section end="20"/> <section begin="22"/>'''22 жніўня''' * 1621 — [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Ян Казімер Пашкевіч]] напісаў верш «[[Полска квитнет лациною…]]» * 1898 — нарадзіўся [[Аўтар:Альгерд Абуховіч|Альгерд Абуховіч]], беларускі паэт, байкапісец <section end="22"/> <section begin="23"/>'''23 жніўня''' * 1847 — памёр [[Аўтар:Ян Чачот|Ян Чачот]], беларуска-польскі паэт, драматург, фальклярыст, этнограф * 1954 — памёр [[Аўтар:Васіль Русак|Васіль Русак]], беларускі нацыянальны дзяяч, выдавец, прадпрымальнік * 1955 — памёр [[Аўтар:Іван Краскоўскі|Іван Краскоўскі]], беларускі і ўкраінскі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст <section end="23"/> <section begin="24"/>'''24 жніўня''' * 1906 — нарадзіўся [[Аўтар:Юльян Саковіч|Юльян Саковіч]], беларускі грамадзкі й палітычны дзяяч * 1954 — памёр [[Аўтар:Леанід Леўшчанка|Леанід Леўшчанка]], беларускі літаратуразнавец, настаўнік <section end="24"/> <section begin="25"/>'''25 жніўня''' * 1900 — памёр [[Аўтар:Павел Шэйн|Павал Шэйн]], беларускі этнограф, фальклярыст, мовазнавец * 1919 — выйшаў першы нумар рэдагаванай [[Аўтар:Янка Купала|Янкам Купалам]] газэты «[[Звон (газета)|Звон]]» * 1947 — памерла [[Аўтар:Алеся Александровіч|Алеся Александровіч]], беларускі літаратуразнаўца, пэдагог <section end="25"/> <section begin="26"/>'''26 жніўня''' * 1933 — СНК БССР прыняў [[Пастанова СНК БССР «Аб зменах і спрашчэнні беларускага правапіса»|пастанову «Аб зменах і спрашчэнні беларускага правапіса»]] <section end="26"/> <section begin="27"/>'''27 жніўня''' * 1856 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Франко|Іван Франко]], украінскі пісьменьнік, палітык і філёзаф * 1884 — нарадзіўся [[Аўтар:Людас Гіра|Людаслаў Гіра]], летувіскі паэт, драматург, літаратурны крытык, публіцыст <section end="27"/> <section begin="28"/>'''28 жніўня''' * 1874 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Уласаў|Аляксандар Уласаў]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст, палітык <section end="28"/> <section begin="31"/>'''31 жніўня''' * 1922 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў трагікамэдыю «[[Тутэйшыя]]», якая ў СССР замоўчвалася <section end="31"/> 0hb60lc4dt0jsvmc3d5fljzxgg9shgx 104 27375 89347 80351 2022-08-27T10:03:03Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Нерон, Тыберый, Калігула, Геліогабал<ref>''Вітэлій, Даміцыян, Нерон, Тыберый, Калігула'' — рымскія імператары I ст. н. э. і ''Геліогабал'' — І ст. н. э., якія праславіліся сваімі шаленствамі і жорсткасцю; ''Тіт'' — рымскі імператар І ст. н. э.</ref> і шмат якія іншыя, — прадаўжаў доктар, — то гэта, містэр Фідэр, калі я заслугоўваю вашу ўвагу, выдатна, у вышэйшай ступені выдатна, сэр… Але Джансон, не маючы магчымасці больш стрымлівацца, так моцна закашляўся ў гэты момант, хоць абодва бліжэйшыя суседы пачалі стукаць яму па спіне, містэр Фідэр уласнаручна паднёс да яго губ шклянку вады, а дварэцкі прымусіў яго некалькі разоў прамаршыраваць паміж крэслам і буфетам, накшталт часавога, што прайшло добрых пяць хвілін, перш чым ён больш або менш апамятаўся, і тады запанавала глыбокае маўчанне. — Джэнтльмены, — сказаў доктар Блімбер, — станьце на малітву. Карнелія, зніміце Домбі. — Пасля гэтага над абрусам відаць былі толькі яго валасы. — Заўтра перад снеданнем Джансон прачытае мне напамяць з грэчаскага Новага завета першы раздзел «Паслання апостала Паўла да ефесян». Містэр Фідэр, мы адновім нашы заняткі праз поўгадзіны. Маладыя джэнтльмены пакланіліся і вышлі. Містэр Фідэр зрабіў тое-ж самае. На працягу поўгадзіны маладыя джэнтльмены, падзяліўшыся на пары, прагульваліся падручкі па маленькай пляцоўцы за домам або спрабавалі раздуць іскру ажыўлення ў грудзях Брыгса. Але нічога вульгарнага, накшталт гульняў, не было і ў паміне. Роўна ў вызначаную гадзіну прагучаў гонг і заняткі аднавіліся пры добрадзейным удзеле як доктара Блімбера, так і містэра Фідэра. З тае прычыны што гульні, якія заключаліся ў хаджэнні ўзад і ўперад, былі ў той дзень скарочаны з-за Джансона, усе накіраваліся на прагулку перад чаем. Нават Брыгс (хоць ён яшчэ, не прыступіў да работы) удзельнічаў у гэтай забаве, цешачыся якой ён разы два-тры змрочна паглядзеў уніз з вяршыні ўцёса. Доктар Блімбер ішоў за імі, і Поль заслужыў гонар быць узятым на буксір самім доктарам — пачэснае становішча, у якім ён здаваўся вельмі маленькім і слабым. Чай быў сервіраван не менш утончана, чым абед, а пасля чаю маладыя джэнтльмены, устаўшы і пакланіўшыся, як і раней, пайшлі, каб вярнуцца да незакончаных урокаў сёнешняга дня або ўзяцца за надыходзячыя ўрокі заўтрашняга дня. Тым часам містэр Фідэр пайшоў у свой пакой, а Поль усеўся ў куток, разважаючы аб тым, ці думае пра яго Фларэнс і што яны там робяць у місіс Піпчын. Праз некаторы час містэр Тутс, якога затрымала важнае пісьмо ад герцага Уэлінгтона, адшукаў Поля; ён доўга глядзеў на яго, як і раней, а пасля запытаўся, ці любіць ён жылеты.<noinclude></noinclude> oo3y6quzx4n7o0xspfi92x6obhyjpiq 104 27682 89348 81192 2022-08-27T10:06:13Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>камі або перагарадзіць ёй шлях пяском, і калі ён бачыў, што яна насоўваецца, непераможная, ён ускрыкваў. Але досыць было Фларэнс, якая заўсёды знаходзілася каля яго, сказаць адно слова, каб небарака апамятаўся і, прытуліўшы сваю галоўку да яе грудзей, ён расказваў Флой пра свой сон і ўсміхаўся. Калі пачынала днець, ён чакаў сонца, і калі, яркае яго святло пачынала іскрыцца ў пакоі, ён уяўляў сабе — не, не ўяўляў! ён бачыў — высокія званіцы, што ўздымаліся да ранішняга неба, горад, які ажываў, абуджаўся і зноў пачынаў жыццё, раку, якая зіхацела і каціла свае хвалі (але каціла ўсё з тою-ж хуткасцю), і палі, асвежаныя расою. Знаёмыя гукі і крыкі пачыналі паступова раздавацца на вуліцы; слугі ў доме прачыналіся і мітусіліся; твары заглядалі ў пакой, і галасы ціхенька пыталіся ў тых, хто даглядаў яго, як ён сябе адчувае. Поль заўсёды адказваў сам: — Мне лепш. Мне значна лепш, дзякую вам! Перадайце гэта тату! Паступова ён стамляўся ад мітусні дня, ад шуму экіпажаў, фурманак і людзей, якія снавалі ўзад і ўперад, і засынаў, або зноў яго бянтэжыла неспакойная і трывожная думка — хлопчык бадай ці мог сказаць, было тое ў сне ці ў сапраўднасці — думка аб гэтай імклівай рацэ. — Ах, няўжо яна ніколі не спыніцца, Флой? — пытаў іншы раз ён. — Мне здаецца, што яна мяне зносіць. Але Флой заўсёды ўмела ўгаварыць яго і супакоіць; і кожны дзень ён радаваўся, прымушаючы яе апусціць галаву на яго падушку і адпачыць. — Вы заўсёды даглядаеце мяне, Флой. Цяпер дайце мне дагледзець ''вас!'' Яго абкладалі падушкамі ў кутку ложка, і ён сядзеў адкінуўшыся на іх, у той час калі яна ляжала ля яго, часта нахіляўся, каб пацалаваць яе, і шэптам гаварыў тым, хто з імі быў, што яна змарылася і як яна дбала пра яго столькі начэй. Так, паступова, згасаў дзень, гарачы і ясны, і залатая вада зноў струменіла па сцяне. Яго наведвалі тры важныя дактары — звычайна яны сустракаліся ўнізе і разам падымаліся наверх, — і ў пакоі было так ціха, а Поль так пільна сачыў за імі (хоць ён ніколі і ні ў каго не пытаўся, аб чым яны гавораць), што нават адрозніваў ціканне іх гадзіннікаў. Але ўвага яго сканцэнтроўвалася на сэры Паркеры Пепсе, які заўсёды садзіўся на край яго ложка. Бо Поль чуў, як гаварылі, даўна-даўно, што гэты джэнтльмен быў пры яго маме, калі яна абвіла рукамі Фларэнс і памерла. І ён не мог забыць пра гэта. Ён любіў яго за гэта. Ён не баяўся.<noinclude></noinclude> gx6w75qojp1jxc2b6cygwdd4d8pj4bg 104 28391 89350 84025 2022-08-27T10:13:37Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>шэйшай ступені. Што-ж павінна адчуваць я, бачачы, як яна мучыцца! Мяне гэта губіць. Маёр, высунуўшы падвойны падбародак і заспакойліва зморшчыўшы сінія губы, выказаў надзвычай глыбокае спачуванне. — З хваляваннем думаеш аб тым давер'і, — сказала місіс Ск'ютон, — якое існавала паміж намі, — свабоднае развіццё душы і выказванне пачуццяў. Мы хутчэй былі двума сёстрамі, чым маткай і дачкой. — Такая-ж думка Дж. Б., — заўважыў маёр, — якая выказвалася Дж. Б. пяцьдзесят тысяч разоў! — Не перапыняйце мяне, грубіян! — сказала Клеапатра. — Якія павінны быць мае перажыванні, калі я заўважаю, што ёсць адзін прадмет, якога мы баімся закрануць! Што паміж намі ўтварылася… як гэта кажуць… прорва! Што мая простадушная Эдзіт перамянілася ў адносінах да мяне! Вядома, гэта самае пакутлівае пачуццё! Маёр устаў з крэсла і перасеў да століка. — З дня на дзень я гэта наглядаю, дарагі маёр, — прадаўжала місіс Ск'ютон. — З дня на дзень я гэта адчуваю. Кожную гадзіну я дакараю сябе ў тым збытку шчырасці і даверлівасці, які прывёў да такіх сумных вынікаў, і амаль кожную хвіліну я спадзяюся, што містэр Домбі аб'ясніцца і палегчыць перажываемыя мною пакуты, якія так знясільваюць. Але нічога не здараецца, дарагі маёр. І дапраўды-ж, я не ведаю, што рабіць і з якім добрым чалавекам мне параіцца. Маёр Бегсток, заахвочаны, магчыма, тым ласкавым і даверлівым тонам, да якога місіс Ск'ютон некалькі разоў звярталася, а цяпер выбрала яго канчаткова, працягнуў цераз столік руку і сказаў падміргваючы: — Парайцеся з Джо, пані. — У такім выпадку, нязноснае вы страшыдла, — сказала Клеапатра, падаючы руку маёру і стукаючы яго па пальцах веерам, які трымала ў другой руцэ, — чаму вы не пагаворыце са мною? Вы ведаеце, аб чым я думаю. Чаму-ж вы мне нічога аб гэтым не гаворыце? Маёр зарагатаў, пацалаваў працягнутую яму руку і зноў нястрымна зарагатаў. — Ці такі містэр Домбі шчыры чалавек, якім я яго лічу? — пяшчотна праваркатала Клеапатра. — Як вы думаеце, дарагі маёр, ці сур'ёзны ў яго намер? Вы лічыце патрэбным пагаварыць з ім ці прадаставіць яго самому сабе? Скажыце мне, дарагі, што-б вы параілі? — Ажаніць нам яго з Эдзіт Грэйнджэр, пані? — хрыпла рагатаў маёр. — Загадкавае стварэнне! — адазвалася Клеапатра, падымаючы веер, каб выцяць маёра па носе. — Як ''мы'' можам яго жаніць? — Домбі, — сказаў маёр, — зайздросная здабыча.<noinclude></noinclude> d5w3ngh4kscjxfqeepoez6ph1omp4z5 104 28394 89351 84028 2022-08-27T10:15:50Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> Не менш раззлаваны быў маёр, калі апранаўся к абеду: у часе гэтай працэдуры на цёмнаскурага слугу сыпаўся град усялякіх прадметаў, пачынаючы з бота, канчаючы шчоткай для прычэсвання і ўключаючы ўсё, што трапляла пад руку яго гаспадара. Нарэшце, маёр, марна патраціўшы ўсе снарады, што былі ў яго пад рукою, і ўзнагародзіўшы тубыльца такой колькасцю новых мянушак, што ў таго былі ўсе падставы здзівіцца багаццю англійскай мовы, падначаліўся неабходнасці завязаць гальштук; выфранціўшыся, ён адчуў прыліў жыццерадаснасці пасля такіх практыкаванняў і спусціўся ўніз забаўляць Домбі і яго правую руку. Домбі яшчэ не было ў пакоі, але правая рука знаходзілася там, і зубныя багацці былі, як звычайна, да паслуг маёра. — Ну, сэр, — сказаў маёр, — што вы параблялі з таго часу, як я меў шчасце вас бачыць? Прагуляліся? — Гулялі не больш поўгадзіны, — адказаў Каркер. — Мы былі так заняты. — Справы, э? — запытаўся маёр. — Трэба было скончыць з рознымі дробязямі, — адазваўся Каркер. — Але, ведаеце… Гэта зусім не ўласціва мне, выхаванаму ў школе недаверлівасці і звычайна неахвочаму да горлівасці, — пачаў ён, перапыняючы сябе і гаворачы прывабна шчырым тонам, — але да вас я адчуваю поўнае давер'е, маёр Бегсток. — Вы робіце мне гонар, сэр, — адказаў маёр. — Мне вы можаце давяраць. — У такім выпадку, ведаеце, — прадаўжаў Каркер, — я знайшоў, што мой сябра… бадай варта было-б сказаць ''наш'' сябра… — Вы маеце на ўвазе Домбі, сэр? — усклікнуў маёр. — Містэр Каркер, вы бачыце мяне, які стаіць тут, перад вамі? Дж. Б.? Ён быў досыць тоўстым і досыць сінім, каб яго ўбачыць, і містэр Каркер сказаў, што мае прыемнасць бачыць. — У такім выпадку, сэр, вы бачыце чалавека, які пойдзе ў агонь і ў ваду, каб услужыць Домбі, — заявіў маёр Бегсток. Містэр Каркер усміхнуўся і сказаў, што ў гэтым не сумняваецца. — Ці ведаеце, маёр, — прадаўжаў ён, — варочаюся да таго, з чаго я пачаў: я знайшоў, што сёння наш сябра быў менш уважлівы да спраў, чым звычайна. — Так? — адазваўся ўзрадаваны маёр. — Я знайшоў яго крыху няўважлівым і не схільным думаць. — Клянуся Юпітэрам, сэр, — закрычаў маёр тут замешана лэдзі! — Сапраўды, я пачынаю верыць, што гэта так, — адказаў Каркер. — Мне здавалася, вы жартуеце, калі як быццам намякнулі на гэта; я-ж ведаю вас, ваенных…<noinclude></noinclude> rdamctnugwivlcwj001kaz4g6615iq4 0 28821 89313 89163 2022-08-27T06:07:37Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Домбі і сын | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = [[:en:Dombey and Son (1848)|Dombey and Son]] | папярэдні = | наступны = | дата = 1848 (пераклад 1938) | анатацыі = }} *[[Домбі і сын/1|Раздзел I. Домбі і сын]] *[[Домбі і сын/2|Раздзел II, у якім своечасова прымаюцца захады з прычыны нечаканага збегу акалічнасцей, якія ўзнікаюць часам у самых упарадкаваных сем'ях]] *[[Домбі і сын/3|Раздзел III, у якім містэр Домбі, як чалавек і бацька, паказан на чале свайго хатняга дэпартамента]] *[[Домбі і сын/4|Раздзел IV, у якiм на нашай сцэне ўпершыню выступаюць новыя асобы]] *[[Домбі і сын/5|Раздзел V. Рост і хрысціны Поля]] *[[Домбі і сын/6|Раздзел VI. Другая страта Поля]] *[[Домбі і сын/7|Раздзел VII. Позірк з птушынага палёту на месца пражывання міс Токс, а таксама на сардэчную прывязанасць міс Токс]] *[[Домбі і сын/8|Раздзел VIII. Далейшае развіццё, рост і характар Поля]] *[[Домбі і сын/9|Раздзел IХ, у якім Драўляны Мічман трапляе ў бяду]] *[[Домбі і сын/10|Раздзел Х, у якім расказваецца аб выніках, да якіх прывялі няшчасці Мічмана]] *[[Домбі і сын/11|Раздзел ХI. Выступленне Поля на новай сцэне]] *[[Домбі і сын/12|Раздзел XII. Выхаванне Поля]] *[[Домбі і сын/13|Раздзел ХІІІ. Весткі аб гандлёвым флоце і справы ў канторы]] *[[Домбі і сын/14|Раздзел ХІV. Поль робіцца ўсё больш дзівакаваты і едзе дадому на канікулы]] *[[Домбі і сын/15|Раздзел XV. Надзвычайная вынаходлівасць капітана Катля і новыя клопаты Уолтэра Гэя]] *[[Домбі і сын/16|Раздзел ХVІ. Аб чым заўсёды гаварылі хвалі]] *[[Домбі і сын/17|Раздзел ХVII. Капітану Катлю ўдасцца сёе-тое зладзіць для маладых людзей]] *[[Домбі і сын/18|Раздзел ХVIII. Бацька і дачка]] *[[Домбі і сын/19|Раздзел ХІХ. Уолтэр ад'язджае]] *[[Домбі і сын/20|Раздзел ХХ. Містэр Домбі прадпрыймае паездку]] *[[Домбі і сын/21|Раздзел ХХІ. Новыя асобы]] *[[Домбі і сын/22|Раздзел ХХII. Што-колечы аб кіраўніцтве містэра Каркера-загадчыка]] *[[Домбі і сын/23|Раздзел XXIII. Фларэнс адзінокая, а Мічман загадкавы]] *[[Домбі і сын/24|Раздзел XXIV. Клопаты сэрца, якое любіць]] *[[Домбі і сын/25|Раздзел XXV. Дзіўныя весткі пра дзядзьку Соля]] *[[Домбі і сын/26|Раздзел ХХVІ. Цені мінулага і будучага]] *[[Домбі і сын/27|Раздзел XXVII. Цені згушчаюцца]] *[[Домбі і сын/28|Раздзел ХХVІІI. Перамены]] *[[Домбі і сын/29|Раздзел ХХІХ. Місіс Чык зрабілася відушчай]] *[[Домбі і сын/30|Раздзел ХХХ. Перад вяселлем]] *[[Домбі і сын/31|Раздзел ХХХІ. Вяселле]] *[[Домбі і сын/32|Раздзел ХХХІІ. Драўляны Мічман разбіваецца ўшчэнт]] *[[Домбі і сын/33|Раздзел ХХХIII. Кантрасты]] *[[Домбі і сын/34|Раздзел ХХХІV. Другая маці з дачкой]] *[[Домбі і сын/35|Раздзел ХХХV. Шчаслівая пара]] *[[Домбі і сын/36|Раздзел XXXVI. Святкаванне наваселля]] *[[Домбі і сын/37|Раздзел ХХХVII. Некалькі перасцярог]] *[[Домбі і сын/38|Раздзел ХХХVIII. Міс Токс аднаўляе старое знаёмства]] *[[Домбі і сын/39|Раздзел XXXIX. Далейшыя прыгоды капітана Эдуарда Катля, марака]] *[[Домбі і сын/40|Раздзел ХL. Сямейныя адносіны]] *[[Домбі і сын/41|Раздзел ХLI. Новыя галасы ў хвалях]] *[[Домбі і сын/42|Раздзел ХLІІ, у якім расказваецца аб давяральнай размове і аб няшчасным выпадку]] *[[Домбі і сын/43|Раздзел ХLІІІ. Бяссонная ноч]] *[[Домбі і сын/44|Раздзел ХLІV. Разлука]] *[[Домбі і сын/45|Раздзел ХLV. Давераная асоба]] *[[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]] *[[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]] *[[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]] *[[Домбі і сын/49|Раздзел XLIX. Мічман робіць адкрыцце]] *[[Домбі і сын/50|Раздзел L. Нараканні містэра Тутса]] *[[Домбі і сын/51|Раздзел LI. Містэр Домбі і свецкае грамадства]] *[[Домбі і сын/52|Раздзел LII. Сакрэтныя весткі]] *[[Домбі і сын/53|Раздзел LIII. Новыя весткі]] *[[Домбі і сын/54|Раздзел LIV. Уцекачы]] *[[Домбі і сын/55|Раздзел LV. Роб Тачыльшчык пазбаўляецца месца]] *[[Домбі і сын/56|Раздзел LVI. Шмат хто ў захапленні, а Баявы Певень нездаволены]] *[[Домбі і сын/57|Раздзел LVII. Яшчэ адно вяселле]] *[[Домбі і сын/58|Раздзел LVIII. Праз некаторы час]] *[[Домбі і сын/59|Раздзел LІХ. Адплата]] *[[Домбі і сын/60|Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях]] *[[Домбі і сын/61|Раздзел LХІ. Яна саступае]] *[[Домбі і сын/62]] [[Катэгорыя:Проза Чарльза Дыкенса]] [[Катэгорыя:Ананімныя пераклады]] [[Катэгорыя:Пераклады з рускай мовы]] [[Катэгорыя:Пераклады з англійскай мовы]] [[Катэгорыя:Раманы]] [[Катэгорыя:Кнігі]] [[Катэгорыя:Творы 1848 года]] [[Катэгорыя:Творы 1938 года]] [[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]] [[en:Dombey and Son (1848)]] sp8xzul2gmnf7djlg5oe4ac9h7ut3gc 89328 89313 2022-08-27T09:07:39Z VasyaRogov 1510 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Домбі і сын | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = [[:en:Dombey and Son (1848)|Dombey and Son]] | папярэдні = | наступны = | дата = 1848 (пераклад 1938) | анатацыі = }} *[[Домбі і сын/1|Раздзел I. Домбі і сын]] *[[Домбі і сын/2|Раздзел II, у якім своечасова прымаюцца захады з прычыны нечаканага збегу акалічнасцей, якія ўзнікаюць часам у самых упарадкаваных сем'ях]] *[[Домбі і сын/3|Раздзел III, у якім містэр Домбі, як чалавек і бацька, паказан на чале свайго хатняга дэпартамента]] *[[Домбі і сын/4|Раздзел IV, у якiм на нашай сцэне ўпершыню выступаюць новыя асобы]] *[[Домбі і сын/5|Раздзел V. Рост і хрысціны Поля]] *[[Домбі і сын/6|Раздзел VI. Другая страта Поля]] *[[Домбі і сын/7|Раздзел VII. Позірк з птушынага палёту на месца пражывання міс Токс, а таксама на сардэчную прывязанасць міс Токс]] *[[Домбі і сын/8|Раздзел VIII. Далейшае развіццё, рост і характар Поля]] *[[Домбі і сын/9|Раздзел IХ, у якім Драўляны Мічман трапляе ў бяду]] *[[Домбі і сын/10|Раздзел Х, у якім расказваецца аб выніках, да якіх прывялі няшчасці Мічмана]] *[[Домбі і сын/11|Раздзел ХI. Выступленне Поля на новай сцэне]] *[[Домбі і сын/12|Раздзел XII. Выхаванне Поля]] *[[Домбі і сын/13|Раздзел ХІІІ. Весткі аб гандлёвым флоце і справы ў канторы]] *[[Домбі і сын/14|Раздзел ХІV. Поль робіцца ўсё больш дзівакаваты і едзе дадому на канікулы]] *[[Домбі і сын/15|Раздзел XV. Надзвычайная вынаходлівасць капітана Катля і новыя клопаты Уолтэра Гэя]] *[[Домбі і сын/16|Раздзел ХVІ. Аб чым заўсёды гаварылі хвалі]] *[[Домбі і сын/17|Раздзел ХVII. Капітану Катлю ўдасцца сёе-тое зладзіць для маладых людзей]] *[[Домбі і сын/18|Раздзел ХVIII. Бацька і дачка]] *[[Домбі і сын/19|Раздзел ХІХ. Уолтэр ад'язджае]] *[[Домбі і сын/20|Раздзел ХХ. Містэр Домбі прадпрыймае паездку]] *[[Домбі і сын/21|Раздзел ХХІ. Новыя асобы]] *[[Домбі і сын/22|Раздзел ХХII. Што-колечы аб кіраўніцтве містэра Каркера-загадчыка]] *[[Домбі і сын/23|Раздзел XXIII. Фларэнс адзінокая, а Мічман загадкавы]] *[[Домбі і сын/24|Раздзел XXIV. Клопаты сэрца, якое любіць]] *[[Домбі і сын/25|Раздзел XXV. Дзіўныя весткі пра дзядзьку Соля]] *[[Домбі і сын/26|Раздзел ХХVІ. Цені мінулага і будучага]] *[[Домбі і сын/27|Раздзел XXVII. Цені згушчаюцца]] *[[Домбі і сын/28|Раздзел ХХVІІI. Перамены]] *[[Домбі і сын/29|Раздзел ХХІХ. Місіс Чык зрабілася відушчай]] *[[Домбі і сын/30|Раздзел ХХХ. Перад вяселлем]] *[[Домбі і сын/31|Раздзел ХХХІ. Вяселле]] *[[Домбі і сын/32|Раздзел ХХХІІ. Драўляны Мічман разбіваецца ўшчэнт]] *[[Домбі і сын/33|Раздзел ХХХIII. Кантрасты]] *[[Домбі і сын/34|Раздзел ХХХІV. Другая маці з дачкой]] *[[Домбі і сын/35|Раздзел ХХХV. Шчаслівая пара]] *[[Домбі і сын/36|Раздзел XXXVI. Святкаванне наваселля]] *[[Домбі і сын/37|Раздзел ХХХVII. Некалькі перасцярог]] *[[Домбі і сын/38|Раздзел ХХХVIII. Міс Токс аднаўляе старое знаёмства]] *[[Домбі і сын/39|Раздзел XXXIX. Далейшыя прыгоды капітана Эдуарда Катля, марака]] *[[Домбі і сын/40|Раздзел ХL. Сямейныя адносіны]] *[[Домбі і сын/41|Раздзел ХLI. Новыя галасы ў хвалях]] *[[Домбі і сын/42|Раздзел ХLІІ, у якім расказваецца аб давяральнай размове і аб няшчасным выпадку]] *[[Домбі і сын/43|Раздзел ХLІІІ. Бяссонная ноч]] *[[Домбі і сын/44|Раздзел ХLІV. Разлука]] *[[Домбі і сын/45|Раздзел ХLV. Давераная асоба]] *[[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]] *[[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]] *[[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]] *[[Домбі і сын/49|Раздзел XLIX. Мічман робіць адкрыцце]] *[[Домбі і сын/50|Раздзел L. Нараканні містэра Тутса]] *[[Домбі і сын/51|Раздзел LI. Містэр Домбі і свецкае грамадства]] *[[Домбі і сын/52|Раздзел LII. Сакрэтныя весткі]] *[[Домбі і сын/53|Раздзел LIII. Новыя весткі]] *[[Домбі і сын/54|Раздзел LIV. Уцекачы]] *[[Домбі і сын/55|Раздзел LV. Роб Тачыльшчык пазбаўляецца месца]] *[[Домбі і сын/56|Раздзел LVI. Шмат хто ў захапленні, а Баявы Певень нездаволены]] *[[Домбі і сын/57|Раздзел LVII. Яшчэ адно вяселле]] *[[Домбі і сын/58|Раздзел LVIII. Праз некаторы час]] *[[Домбі і сын/59|Раздзел LІХ. Адплата]] *[[Домбі і сын/60|Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях]] *[[Домбі і сын/61|Раздзел LХІ. Яна саступае]] *[[Домбі і сын/62|Раздзел LXII. Заключны]] [[Катэгорыя:Проза Чарльза Дыкенса]] [[Катэгорыя:Ананімныя пераклады]] [[Катэгорыя:Пераклады з рускай мовы]] [[Катэгорыя:Пераклады з англійскай мовы]] [[Катэгорыя:Раманы]] [[Катэгорыя:Кнігі]] [[Катэгорыя:Творы 1848 года]] [[Катэгорыя:Творы 1938 года]] [[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]] [[en:Dombey and Son (1848)]] s7hglofs32m6q8y3t9j2rmf876miu7k 102 28866 89248 85391 2022-08-26T15:03:03Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча = Мурашка | Імёны = Рыгор | Першая літара прозвішча = М | Варыянты імёнаў = Рыго́р Дані́лавіч Мура́шка | Апісанне = беларускі пісьменьнік | Іншае = | ДН = 16 лютага 1902 | Месца нараджэння = в. Бязьверхавічы, цяпер Слуцкі раён | ДС = красавік 1944 | Месца смерці = | Выява = | Вікіпедыя = Рыгор Данілавіч Мурашка | Вікіпедыя2 = Рыгор Мурашка | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Рыгор Мурашка | Google = }} == Творы == {{Усе творы}} * [[Прыгранічны манастыр]] [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] 1hkx9m8gn1831c0k5gfr6x7bjr5j5wd 0 28942 89324 85577 2022-08-27T08:53:45Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Гісторыя беларускае літэратуры | аўтар = Максім Гарэцкі | секцыя = Падручнік | папярэдні = | наступны = | анатацыі = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. | дата = 1920 год }} * {{Скан|[[Гісторыя беларускае літэратуры (1920)|Гісторыя беларускае літэратуры]]|Гісторыя беларускае літэратуры (1920).pdf}}. {{Fine|Вільня: [[Аўтар:Уладзіслаў Знамяроўскі|Ў. Знамяроўскі]] і [[Аўтар:Эдвард Будзька|Э. Будзька]], 1920}} * {{Скан|[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)|Гісторыя беларускае літэратуры]]|Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf}}. {{Fine|Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1921}} == Крытыка == * [[«Гісторыя беларускае літаратуры»]] ([[Аўтар:Антон Луцкевіч|Антон Луцкевіч]]) [[Катэгорыя:Максім Гарэцкі]] [[Катэгорыя:Падручнікі гісторыі Беларусі]] [[Катэгорыя:Гісторыя беларускай літаратуры]] [[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]] [[Катэгорыя:Кнігі]] [[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]] bjkydban5ywkgb2m9v93vyp6didvpm2 104 28956 89215 89173 2022-08-26T12:12:17Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> 3n0ccdykf5080azyzj26x228iaqjkal 89237 89215 2022-08-26T14:15:04Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> 7xa2khdwz82cgckvc29xhx08gi3pfvp 89292 89237 2022-08-26T21:15:13Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> 254i6znvm0kcoyfmh87pgu8lax7lgws 89304 89292 2022-08-26T22:12:25Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> cbgg9yago1li2fzl1asq2jpb77do43d 89305 89304 2022-08-26T22:15:51Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Бібліаграфія|Бібліаграфія]]<ref name=":1"/>|100|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Агульны пагляд|Агульны пагляд]]<ref name=":1"/>|102|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> cfnpr3v944yy8oygxok1whlt14m7e88 89306 89305 2022-08-26T22:35:16Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Бібліаграфія|Бібліаграфія]]<ref name=":1"/>|100|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Агульны пагляд|Агульны пагляд]]<ref name=":1"/>|102|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[{{gap|2em}}[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC|{{gap|2em}}|[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Косіч|М. Косіч]]<ref name=":1"/>|124|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Абуховіч|А. Абуховіч]]<ref name=":1"/>|125|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/В. Арлоўскі|В. Арлоўскі]]<ref name=":1"/>|127|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара|Нашаніўская пара]]<ref name=":1"/>|132|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Старэйшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Старэйшыя пісьменьнікі/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Старэйшыя пісьменьнікі/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Старэйшыя пісьменьнікі/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Старэйшыя пісьменьнікі/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Маладзейшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Маладзейшыя пісьменьнікі/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> bnb5c3p6ttu0le913zifnzv39akf9nf 89307 89306 2022-08-26T22:37:30Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Бібліаграфія|Бібліаграфія]]<ref name=":1"/>|100|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Агульны пагляд|Агульны пагляд]]<ref name=":1"/>|102|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC|{{gap|2em}}|[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Косіч|М. Косіч]]<ref name=":1"/>|124|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Абуховіч|А. Абуховіч]]<ref name=":1"/>|125|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/В. Арлоўскі|В. Арлоўскі]]<ref name=":1"/>|127|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара|Нашаніўская пара]]<ref name=":1"/>|132|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Старэйшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Маладзейшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]<ref name=":1"/>|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> ko5ak5wl16er3xbzj57nn8e5m98jlj0 89352 89307 2022-08-27T10:16:44Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''КАРОТКІ СЬПІС ПА СТРАНІЦАХ.'''|памер=140%}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Цэнтар|'''I. Старадаўнае пісьменства.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|{{Разьбіўка|Царкоўна-славяншчына}} (10—11—12 ст.)]]|3|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|{{Разьбіўка|Падгатаваўчая пара}} (13—14—15 ст.)]]|14|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|{{Разьбіўка|Залатая пара}} (16 век)]]|18|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Кміта|Ф. Кміта]]<ref name=":1"/>|28|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|30|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|{{Разьбіўка|Сход}} (17 век)]]|43|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|{{Разьбіўка|Заняпад}} (18 век)]]|54|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''II. Новая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]]<ref name=":1"/>|57|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Стара-шляхоцкія романтыкі<ref name=":1"/>|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]]|64|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]]|68|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот|Я. Чачот]]|70|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]]|73|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура 1860-х гадоў<ref name=":1"/>|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі|К. Каліноўскі]]|75|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Праклямацыі і брошуры|Праклямацыі і брошуры]]<ref name=":1"/>|76|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/А. Кісель|А. Кісель]]|77|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/Проціўпольскія вершы|Проціўпольскія вершы]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Нова-шляхоцкія пісьменьнікі<ref name=":1"/>|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]]|78|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі|В. Каратынскі]]|91|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]]|94|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рукапіснае народнае пісьменства|Рукапіснае народнае пісьменства]]|96|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Бібліаграфія|Бібліаграфія]]<ref name=":1"/>|100|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Агульны пагляд|Агульны пагляд]]<ref name=":1"/>|102|3|col3-width=2em}} {{Цэнтар|'''III. Навейшая літэратура.'''|памер=120%}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Народніцкая пара|Народніцкая пара]]<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Ф. Багушэвіч|Ф. Багушэвіч]]|105|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Я. Няслухоўскі|Я. Няслухоўскі]]|118|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Пшчолка|А. Пшчолка]]|120|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC|{{gap|2em}}|[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/М. Косіч|М. Косіч]]<ref name=":1"/>|124|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/А. Абуховіч|А. Абуховіч]]<ref name=":1"/>|125|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/В. Арлоўскі|В. Арлоўскі]]<ref name=":1"/>|127|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Этнографы і вучоныя|Этнографы і вучоныя]]|130|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара|Нашаніўская пара]]<ref name=":1"/>|132|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Старэйшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/К. Каганец|К. Каганец]]|134|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Цётка|Цётка]]|139|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/Ядвігін Ш.|Ядвігін Ш.]]|143|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Старэйшыя/А. Паўловіч|А. Паўловіч]]|147|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||Маладзейшыя пісьменьнікі<ref name=":1"/>|103|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Колас-Т. Гушча|Я. Колас-Т. Гушча]]|149|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Я. Купала|Я. Купала]]|162|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/М. Багдановіч|М. Багдановіч]]|173|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/З. Бядуля-Ясакар|З. Бядуля-Ясакар]]|179|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/А. Гарун|А. Гарун]]|186|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Нашаніўская пара/Маладзейшыя/Ф. Аляхновіч|Ф. Аляхновіч]]|193|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Матар’ял аб іншых пісьменьніках|Матар‘ял аб іншых пісьменьніках]]|198|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/III/Сьпіс беларускіх газэт і журналаў|Сьпіс беларускіх газэт і журналаў]]<ref name=":1"/>|206|3|col3-width=2em}} {{block center/e}}<noinclude></noinclude> 0vrv7xrrxozkswivq3hc3jiatpr2bdn 104 28960 89265 87506 2022-08-26T15:53:55Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''I. СТАРАДАЎНАЕ ПІСЬМЕЙСТВА.'''|памер=140%}} {{Цэнтар|'''{{Larger|Царкоўна-славяншчына.}}'''<br />(10—11—12 век).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Гістарычнае дзяленьне беларускае літэратуры.'''}} Беларускую літэратуру можна падзяліць на {{Разьбіўка|старадаўную}} (ад прыняцьця хрысьціянскай веры да 19-га сталецьця), {{Разьбіўка|новую}} (19-е сталецьце да 80-х гадоў) і {{Разьбіўка|навейшую}} (ад 80-х гадоў 19-га сталецьця да нашых дзён). Старадаўнае пісьменства, маець ў сваім разьвіцьці {{Разьбіўка|царкоўна-славяншчыну}} (10—11—12 век), {{Разьбіўка|падгатаваўчую пару}} (13—14—15 век), {{Разьбіўка|залатую пару}} (16 век), {{Разьбіўка|сход}} (17 век) і поўны {{Разьбіўка|заняпад}} (18 век). {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Беларуская нацыя і яе мова.'''}} Беларускі народ утварыўся з трох родных славянскіх пляменьняў: крывічоў, дрыгвічоў і радзімічаў. Гэтыя пляменьні ўжо ў спрадвечны час ня розьніліся між сабою ані моваю, ані правам сваім, ані рэлігійнымі звычаямі,—але ўсім тым надта розьніліся ад пляменьняў, з якіх утварыліся маскоўскі і ўкраінскі народы. Зьбліжэньне беларускіх пляменьняў асабліва ўзрасло за ўдзельна-вечавое жыцьцё, але зусім зьліліся яны ў адзін беларускі народ за 13 і 14 век. Цяперашняя беларуская мова разьвілася паступова і гістарычна з мовы крывічоў, дрыгвічоў і радзімічаў. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Царкоўна-спавянская мова.'''}} у часе вялізнага пераходу народаў частка прыпяцкіх дрыгвічоў пайшла на паўдзён, прабілася на Балканы і асела навакол места Салонік. Грэцкія пісьменьнікі называлі гэтых дрыгвічоў {{Разьбіўка|другувітамі}}; яны пісалі, быццам другувіцкае племя ўжо ў 7-ым<noinclude></noinclude> 1oj3ikou6tb51afw97y4c5o7k1hdd8e 0 29130 89298 87721 2022-08-26T22:08:54Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Дунін-Марцінкевіч]] у [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = В. Дунін-Марцінкевіч | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 | крыніца = | сэкцыя = Артыкул | папярэдні = | наступны = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="82" to="95" fromsection=dunin tosection=dunin /> {{Выроўніваньне-канец}} [[Катэгорыя:Творы 1921 года]] cu6pjxffayfurzc022kkirancl8ywl7 89299 89298 2022-08-26T22:09:39Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = В. Дунін-Марцінкевіч | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 | крыніца = | сэкцыя = Артыкул | папярэдні = | наступны = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="82" to="95" fromsection=dunin tosection=dunin /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:В. Дунін-Марцінкевіч}} [[Катэгорыя:Творы пра Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча]] 3afk5i6zc56y4yzhrc77053imzetkm7 0 29133 89296 87549 2022-08-26T22:06:57Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/К. Каліноўскі]] у [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Рэвалюцыйныя і проціўрэволюцыйная літэратура/К. Каліноўскі]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = К. Каліноўскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Кісель|А. Кісель]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="79" to="80" fromsection=kastus tosection=kastus /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:К. Каліноўскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Кастуся Каліноўскага]] irfyq7ddzs7xqeozpcvxq0sddso7wgz 0 29137 89293 87548 2022-08-26T22:03:55Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Чачот]] у [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Чачот]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Я. Чачот | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="74" to="76" fromsection=czaczot /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Я. Чачот}} [[Катэгорыя:Творы пра Яна Чачота]] 02qrcr3iiv7s5i31fpe05sh8smiv0ko 89294 89293 2022-08-26T22:04:29Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Я. Чачот | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/А. Рыпінскі|А. Рыпінскі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Беларуска-маскоўскія пісьменьнікі/П. Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="74" to="76" fromsection=czaczot /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Я. Чачот}} [[Катэгорыя:Творы пра Яна Чачота]] dkohjxl7b7y7co4mfyjut2sosyjd9nu 0 29210 89302 87722 2022-08-26T22:11:27Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Каратынскі]] у [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Каратынскі]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = В. Каратынскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 | крыніца = | сэкцыя = Артыкул | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]] | наступны = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="95" to="98" fromsection=karatynski tosection=karatynski /> {{Выроўніваньне-канец}} [[Катэгорыя:Творы 1921 года]] 4e5qyqzlfqwpzs9a9o5sfuqt01w8jhr 89303 89302 2022-08-26T22:12:19Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = В. Каратынскі | аўтар = Максім Іванавіч Гарэцкі | год = 1921 | крыніца = | сэкцыя = Артыкул | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/В. Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Нова-шляхоцкія пісьменьнікі/А. Дарэўскі-Вярыга|А. Дарэўскі-Вярыга]] }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="95" to="98" fromsection=karatynski tosection=karatynski /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:В. Каратынскі}} [[Катэгорыя:Творы пра Вінцэся Каратынскага]] qgu3twqhc9j1q9e10rjdjryv6pmnpez 102 29314 89253 87410 2022-08-26T15:08:31Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Станкевіч | Імёны =Уладзіслава | Першая літара прозвішча =С | Варыянты імёнаў =псеўд. В. Станкевічанка | Апісанне =беларуская літаратуразнаўца і культурная дзяячка | Іншае = | ДН = 25 снежня 1891 | Месца нараджэння = Вішнева, цяпер Валожынскі раён, Мінская вобласць | ДС = 25 лютага 1960 | Месца смерці =Мінск | Выява = | Вікіпедыя =:be:Уладзіслава Францаўна Луцэвіч | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Уладзіслава Луцэвіч | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Уладзіслава Станкевіч | Google = }} == Творы == {{All works}} *[[Гудзіць вецер, завывае…|«Гудзіць вецер, завывае…»]] // «Bielarus», 1914, № 20. [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] osz4zkcr6sqje5ejk9o8juk0udtb2wk 104 29379 89266 87544 2022-08-26T15:54:47Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="царкоўнаславяншчына"/>ахоплен адзіным настроем лірыка, маючага душу, поўную гора і тугі. „Слова а палку Ігараве“ — самы слаўны твор старадаўнага пісьменства. <section end="царкоўнаславяншчына"/> <section begin="падрыхтаваньне"/>{{Цэнтар|{{Larger|'''Падгатаваўчая пара.'''}}<br />(13—14—15 век).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Утварэньне адзінага бепарускага гаспадарства.'''}} У 13-ым сталецьці беларускі князеўскі род рагваложых сыноў зьвёўся. Прасторнае і магутнае некалі Тураўска-Пінекае князьства пабілася цяпер на некалькі дробных і слабых князьстваў, а ў іншых з іх князеўскі пасад трапіў у кволыя рукі жанчын. А ў гэтых часох ваяўнічыя суседзі літоўцы здолелі ўтварыць незалежнае літоўскае гаспадарства, першыя князі каторага прылучылі да яго невялікія часткі сумежнай зямлі і навет сваю сталіцу Вільню пабудавалі на гэтым здабытым прасторы. Тады беларускія князьствы пачалі троху-патроху {{Разьбіўка|прылучацца}} да Літвы. Прылучаліся найчасьцей самахоць, на ўснове умоў, а часам былі другія прычыны, як тое, да прыкладу, што літоўскія князі жаніліся з беларускімі князеўнамі, рады каторых былі зьвёўшыся. Урэшце вялікі князь літоўскі стаўся князем усіх абадзіненых беларускіх земляў. З князьствамі Полацкім, Віцебскім і Смаленскім вялікія князі рабілі ўмовы і давалі ім констытуцыйныя граматы; князьствы, дзе свае князі панавалі далей, рабіліся так ці йначай залежнымі ад вялікіх князёў, але паўнапраўнымі часткамі новага адзінага гаспадарства. У гэтым гаспадарстве, да якога пазьней было прылучана і колькі ўкраінскіх зямель, мы пераважалі сваёю лічбою і сваёю культурнасьцю, дык ня дзіва, што ў ім запанаваў беларускі дух. Так, можна сказаць, на працягу 13—14 сталецьцяў беларускія пляменьні аканчальна зьліліся ў адну-адзіную беларускую нацыю і стварылі сваё, вялікае і дужое, гаспадарства пад уладаю літоўска-беларускіх князёў. Беларусы духоўна зусім адалелі літоўцаў-жмудзінаў, каторыя пачалі пераймаць у іх цывілізацыю, мову і навет рэлігію грэцкага вызнаньня. У часох будаваньня беларускага гаспадарства было ўжо ўсім вядома імя Беларусі і беларусаў, якое азначала „русь“ вольную, слабодную ад платы падаткаў наезчыкам. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Утварэньне адзінай пісьменнай беларускай мовы.'''}} К гэтаму-ж часу з гутарак беларускіх пляменьняў злажылася ў галоўных сваіх асаблівасьцях і адна-адзіная беларуская народная мова. Яна болей а болей пачала<section end="падрыхтаваньне"/><noinclude></noinclude> 5iqm953q41jk8z32ynsce7j8zkdlv99 4 29387 89256 87657 2022-08-26T15:32:54Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Правіла}} {{Службовы загаловак | назва = Аўтарскае права | безаўтара = | секцыя = | папярэдні = | наступны = | анатацыі = Мэта Вікікрыніц, як ''Вольнае Кніжні'', — гэта стварэнне збору твораў з вольным зместам. Гэтая старонка змяшчае правіла, якое выкарыстоўваецца, каб вызначыць, ці змест твора згодны [[Вікікрыніцы:Аўтарскае права#Што такое «вольны змест»|азначэньнем вольнага зьместу]], пададзенага ніжэй. }} Матэрыялы, змешчаныя ў Вікікрыніцах, павінныя свабодна распаўсюджвацца паводле законаў ЗША, таму што праекты «Фонду Вікімедыя» рэгулююцца законамі штата Каліфорніі, і паводле законаў Рэспублікі Беларусь, бо гэта спрашчае паўсюднае выкарыстанне тэкстаў Вікікрыніц. Калі не ўказанае іншае, ўвесь унёсак карыстальнікаў у Вікікрыніцы внесок користувачів у Вікіджерела знаходзіцца пад ліцэнзіяй [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Creative Commons Attribution/Share-Alike License] (CC-BY-SA) ды [http://www.gnu.org/licenses/fdl.html GNU Free Documentation License], версіі 1.2 або любойіншай наступнай версіі Free Software Foundation; без «Invariant Sections», без «Front-Cover Texts» ды без «Back-Cover Texts». Перадусім на Вікікрыніцы распаўсюджваюцца законы Злучаных Штатаў Амерыкі датычна аўтарскага права, бо фізічныя серверы Фонду Вікімедыя знаходзяцца ніх тэрыторыі. ЗША не абавязаныя працягваць аўтарскія правы ў адпаведнасьці з аўтарскім правам, якое дзейнічае ў краіне аўтара. У бальшыні краінаў свету аўтарскія правы дзейнічаюць цягам жыцця аўтара і пэўнай колькасці гадоў пасля ягонай смерці. == Што такое «вольны змест» == '''Вольны змест''' — гэта змест, які можна вольна глядзець, выкарыстоўваць, пашыраць ды зменьваць каму заўгодна, як заўгодна ды з якой заўгодна мэтай (у тым лікукамерцыйны мэты) без аніякіх выняткаў ды абмежаванняў (акрамя таго, што ясна ўказана ніжэй як дазволенае). Некаторыя патрабаваньні і абмежаваньні дазволеныя ў Вікікрыніцах: * '''простае зазначэнне аўтарства''', не касуючы патрабаванняў датычна паведамлення пра выкарыстанне; * '''перенос правоў''' (вядомае таксама як ''copyleft'' або ''share-alike''), што патрабуе, каб вытворныя творы заставалсія вольнымі. Такія творы могуць быць уключаныя ў творы, абароненыя аўтарскім правам, але яны самі не могуць быць абмежаваныя таксама, як і ўся большая частка твора. == Сумленнае выкарыстанне == ''Сумленнае выкарыстанне'' — гэта канцэпцыя, калі неліцэнзійны твор, абаронены аўтарскім правам, можа легальна выкарыстоўвацца без аніякіх выплатаў і дазволаў ад ўласніка аўтарскіх правоў (гл. {{Спасылка на Вікіпэдыю|артыкул на Вікіпедыі|Вікіпедыя:Крытэрыі добрасумленнага выкарыстання|Вікіпэдыя:Крытэры добрасумленнага выкарыстаньня}}). Сумленнае выкарыстанне '''ясна забароненае ў Вікіерыніцах.''' <!--As described by the [[w:Fair_use#Amount_and_substantiality|Amount and substantiality]] clause, reproducing whole works is not fair use. See the legal precedent set in ''Harper & Row v. Nation Enterprises'' (1985); as stated by [[w:Harper & Row v. Nation Enterprises|Wikipedia's article on the subject]], the US Supreme Court "''determined that fair use is not a defense to the appropriation of work by a famous political figure simply because of the public interest in learning of that political figure's account of an historic event.''" Further, "''the use of less than 400 words from President Ford's memoir by a political opinion magazine was interpreted as infringement because those few words represented "the heart of the book" and were, as such, substantial.''"--> == Правы ды абавязкі рэдактараў Вікікрыніцаў == Ўсе творы ў Вікікрыніцах павінныя быць у {{Спасылка на Вікіпэдыю|грамадскім набытку|Грамадскі набытак|Грамадзкі набытак}} або апублікаваныя пад ліцэнзіяй, сумяшчальнай з [[Вікікрыніцы:Аўтарскае права#Што такое «вольны змест»|азначэннем вольнага зьместу]]. Адказнасць за вызначэнне сумяшчальнасці з ліцэнзіяй Вікікрыніцаў ляжыць на карыстальніку, які дадаў змест. Трэба карыстацца адпаведным шаблёнам на старонцы з выходным матэрыляам, каб указаць ліцэнзію, пад якой знаходзіцца змест (гл. [[Даведка:Шаблоны ліцэнзій]]). [[Катэгорыя:Вікікрыніцы:Аўтарскія правы]] 5m9ouoo8i3djsndys3v325cr0w05o0p 89257 89256 2022-08-26T15:33:26Z Gleb Leo 2440 /* Сумленнае выкарыстанне */ wikitext text/x-wiki {{Правіла}} {{Службовы загаловак | назва = Аўтарскае права | безаўтара = | секцыя = | папярэдні = | наступны = | анатацыі = Мэта Вікікрыніц, як ''Вольнае Кніжні'', — гэта стварэнне збору твораў з вольным зместам. Гэтая старонка змяшчае правіла, якое выкарыстоўваецца, каб вызначыць, ці змест твора згодны [[Вікікрыніцы:Аўтарскае права#Што такое «вольны змест»|азначэньнем вольнага зьместу]], пададзенага ніжэй. }} Матэрыялы, змешчаныя ў Вікікрыніцах, павінныя свабодна распаўсюджвацца паводле законаў ЗША, таму што праекты «Фонду Вікімедыя» рэгулююцца законамі штата Каліфорніі, і паводле законаў Рэспублікі Беларусь, бо гэта спрашчае паўсюднае выкарыстанне тэкстаў Вікікрыніц. Калі не ўказанае іншае, ўвесь унёсак карыстальнікаў у Вікікрыніцы внесок користувачів у Вікіджерела знаходзіцца пад ліцэнзіяй [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Creative Commons Attribution/Share-Alike License] (CC-BY-SA) ды [http://www.gnu.org/licenses/fdl.html GNU Free Documentation License], версіі 1.2 або любойіншай наступнай версіі Free Software Foundation; без «Invariant Sections», без «Front-Cover Texts» ды без «Back-Cover Texts». Перадусім на Вікікрыніцы распаўсюджваюцца законы Злучаных Штатаў Амерыкі датычна аўтарскага права, бо фізічныя серверы Фонду Вікімедыя знаходзяцца ніх тэрыторыі. ЗША не абавязаныя працягваць аўтарскія правы ў адпаведнасьці з аўтарскім правам, якое дзейнічае ў краіне аўтара. У бальшыні краінаў свету аўтарскія правы дзейнічаюць цягам жыцця аўтара і пэўнай колькасці гадоў пасля ягонай смерці. == Што такое «вольны змест» == '''Вольны змест''' — гэта змест, які можна вольна глядзець, выкарыстоўваць, пашыраць ды зменьваць каму заўгодна, як заўгодна ды з якой заўгодна мэтай (у тым лікукамерцыйны мэты) без аніякіх выняткаў ды абмежаванняў (акрамя таго, што ясна ўказана ніжэй як дазволенае). Некаторыя патрабаваньні і абмежаваньні дазволеныя ў Вікікрыніцах: * '''простае зазначэнне аўтарства''', не касуючы патрабаванняў датычна паведамлення пра выкарыстанне; * '''перенос правоў''' (вядомае таксама як ''copyleft'' або ''share-alike''), што патрабуе, каб вытворныя творы заставалсія вольнымі. Такія творы могуць быць уключаныя ў творы, абароненыя аўтарскім правам, але яны самі не могуць быць абмежаваныя таксама, як і ўся большая частка твора. == Сумленнае выкарыстанне == ''Сумленнае выкарыстанне'' — гэта канцэпцыя, калі неліцэнзійны твор, абаронены аўтарскім правам, можа легальна выкарыстоўвацца без аніякіх выплатаў і дазволаў ад ўласніка аўтарскіх правоў (гл. {{Спасылка на Вікіпэдыю|артыкул на Вікіпедыі|Вікіпедыя:Крытэрыі добрасумленнага выкарыстання|Вікіпэдыя:Крытэры добрасумленнага выкарыстаньня}}). Сумленнае выкарыстанне '''ясна забароненае ў Вікікрыніцах.''' <!--As described by the [[w:Fair_use#Amount_and_substantiality|Amount and substantiality]] clause, reproducing whole works is not fair use. See the legal precedent set in ''Harper & Row v. Nation Enterprises'' (1985); as stated by [[w:Harper & Row v. Nation Enterprises|Wikipedia's article on the subject]], the US Supreme Court "''determined that fair use is not a defense to the appropriation of work by a famous political figure simply because of the public interest in learning of that political figure's account of an historic event.''" Further, "''the use of less than 400 words from President Ford's memoir by a political opinion magazine was interpreted as infringement because those few words represented "the heart of the book" and were, as such, substantial.''"--> == Правы ды абавязкі рэдактараў Вікікрыніцаў == Ўсе творы ў Вікікрыніцах павінныя быць у {{Спасылка на Вікіпэдыю|грамадскім набытку|Грамадскі набытак|Грамадзкі набытак}} або апублікаваныя пад ліцэнзіяй, сумяшчальнай з [[Вікікрыніцы:Аўтарскае права#Што такое «вольны змест»|азначэннем вольнага зьместу]]. Адказнасць за вызначэнне сумяшчальнасці з ліцэнзіяй Вікікрыніцаў ляжыць на карыстальніку, які дадаў змест. Трэба карыстацца адпаведным шаблёнам на старонцы з выходным матэрыляам, каб указаць ліцэнзію, пад якой знаходзіцца змест (гл. [[Даведка:Шаблоны ліцэнзій]]). [[Катэгорыя:Вікікрыніцы:Аўтарскія правы]] pbmo1hkawzkthtdvc93aa20acagexkz 104 29526 89338 87936 2022-08-27T09:42:43Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Божа мой, місіс Домбі! — з вялікім здзіўленнем усклікнуў яе муж. — Няўжо вы думаеце, што я магу паставіцца сур'ёзна да такой прапановы? Ці ведаеце вы, хто я такі, пані? Ці ведаеце вы, што я з сябе ўяўляю? Ці чулі вы калі-небудзь аб фірме Домбі і Сын? Будуць гаварыць аб тым, што містэр Домбі — містэр Домбі! — развёўся са сваёй жонкай! Нічога не вартыя людзі будуць гаварыць аб містэры Домбі і сямейных яго справах! Няўжо вы сур'ёзна думаеце, місіс Домбі, што я дазволіў-бы зневажаць сваё імя пры такіх акалічнасцях? Што вы, што вы, пані! Як вам не сорам! Якое глупства! Містэр Домбі рассмяяўся шчыра. Але не так, як яна. Лепш было-б ёй памерці, чым рассмяяцца так, як рассмяялася яна ў адказ, не зводзячы з яго пільнага позірку. Лепш было-б яму памерці, чым сядзець тут, ва ўсёй велічнасці, і слухаць яе. — Не, місіс Домбі, — прадаўжаў ён, — не, пані. Не можа быць і гутаркі аб нашым разводзе, і тым больш настойліва раю я вам апамятацца і прызнаць пачуццё абавязку. Дык вось што я хацеў вам сказаць, Каркер… Містэр Каркер, які ўвесь час сядзеў і слухаў, падняў цяпер вочы, якія загарэліся яркім, незвычайным блескам. — … Вось што я хацеў вам сказаць, — прадаўжаў містэр Домбі, — цяпер, калі справа набывае такі характар, я прашу вас паведаміце місіс Домбі: правілы майго жыцця не дазваляюць, каб мне хто-б там ні быў супярэчыў — хто-б там ні быў, Каркер. Яны не дазваляюць таксама, каб каго-б там ні было, апрача мяне, высоўвалі на першы план, калі гутарка ідзе аб паслухмянасці мне. Успамінанне аб маёй дачцы, і тая акалічнасць, што мая дачка скарыстана ў процівагу мне, — супроцьнатуральна. Ці знаходзіцца мая дачка ў саюзе з місіс Домбі, я не ведаю і ведаць не хачу, але пасля слоў, сказаных сёння, я хачу давесці да ведама місіс Домбі наступнае: калі яна па-ранейшаму пачне ператвараць гэты дом у арэну барацьбы, я буду лічыць сваю дачку да вядомай ступені адказнай, па ўласнаму прызнанню місіс Домбі, і яна заслужыць мной гнеў. Місіс Домбі запыталася: «хіба мала таго», што яна зрабіла тое і тое. Будзьце ласкавы адказаць ёй — так, гэтага мала! — Адну хвілінку! — перапыніў Каркер. — Дазвольце! Якое ні пакутліве маё становішча, пакутлівае ў асаблівасці таму, што я з вамі не зусім згодзен, — павярнуўся ён да містэра Домбі, — я вымушан запытацца, ці не лепш будзе, калі вы яшчэ раз абдумаеце пытанне аб разводзе. Я ведаю, наколькі гэта ўяўляецца несумяшчальным з вашым высокім грамадскім становішчам, і ведаю, наколькі вялікая ваша рашучасць, калі вы даеце місіс Домбі зразумець, — яго бліскучы позірк скіраваўся на яе, калі ён выразна вымаўляў гэтыя словы, адчаканеныя, як удары звона, — даеце зразумець, што толькі смерць можа вас<noinclude></noinclude> p1mkrekq28pwjqy5z3sj1rx9ht0c98c 104 29541 89267 89052 2022-08-26T15:55:10Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="падрыхтаваньне"/>Статута (16 ст.), але ўжо ў 15 сталецьці яна стаяла вельмі высака. Прыкладам, з вялікай лічбы памятак, можа быць мова „Праўнага ліста караля Казіміра“, каторы пачынаўся так: {{Водступ|2|em}}<small>Казімір, божаю міласьцю кароль польскі, вялікі князь літоускі і руські, княжа прускае, і жамаідзві, і іных, чынім знамяніта сім нашым лістом… іж мы з князьмі і з паны радаю нашага Вялікага Князьства Літоускага і з усім паспольствам сагадаушы, урадзілі есьмо так.</small> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Летапісі-кронікі.'''}} Характэрнаю азнакаю кронік беларускага гаспадарства ёсьць тое, што ўсе яны пісаны ў чыстай і прыгожай беларускай мове. Летапісных зборнікаў за 15-е, 16-е і 17-е сталецьці маем шмат. Прыкладам можа быць {{Разьбіўка|Летапісь Аўрамкі}} (напісана ў 15 веку ў Смаленску, цяпер на сховах у Віленскай публічнай бібліатэцы) або {{Разьбіўка|Летапісец вялікага князьства Літоўскага}} (16 века, цяпер на сховах у бібліатэцы Красінскіх у Варшаве) і іншыя. У гэнай другой кроніцы летапісец выводзіць род нашых князёў ад рымскіх цэсараў, даець аб пачатках Літвы цікаўны, больш баечнага характару пераказ. Так пісаць ён мог толькі ведаючы латынь. Значыцца, апісаная ім на гістарычны лад байка радзілася з пашырэньнем на Беларусі ўплываў рымскай культуры. Тут-жа ёсьць апавяданьне аб сьвятой Праксэдзе Полацкай, пахаванай у Рыме, жыцьцё каторай падобна да жыцьця сьвятой Афрасіньні Полацкай. <section end="падрыхтаваньне"/> <section begin="золата"/>{{Цэнтар|{{Larger|'''Залатая пара.'''}}<br />(16 век).|памер=120%}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Далейшае разьвіцьце старадаўнай літэратурнай мовы.'''}} Калі беларускае жыцьцё ўсё шырэй набіралась эўропэйскасьці, мова наша, як мова нацыянальна-літэратурная, запанавала ў соймах і ратушах. Спачатку мова кніжная зусім мала адрозьнівалась ад народнае мовы. Але „дзеля таго, што народная мова ня мела патрэбных слоўных тэрмінаў, выказуючых новыя разуменьні, прышлося браць іх з другіх моў, а ў першую чаргу з польскай і праз яе з заходня-эўропэйскіх моў, бо з імі былі знаёмы праз Польшчу вышэйшыя і сярэднія станы на Беларусі. Потым, дзякуючы пашырэньню палітычнай і рэлігійнай вуніі з Польшчай (у канцы 16 века), калі ўмацаваўся на Беларусі польскі каталіцызм, уплыў польскай мовы на народ і духавенства стаў вельмі прыметны. З гэтай прычыны, апрацаваная к канцу 16-га века беларуская літэратурная мова была перасыпана полёнізмамі, галоўным чынам у слоўніку ([[Аўтар:Яўхім Карскі|Е. Карскі]]). Офіцыяльнае поле яе пашырэньня было зацьверджана законам.<section end="золата"/><noinclude></noinclude> pioc3jlifwqsolsp8zqdh2xvckvyc7k 89332 89267 2022-08-27T09:23:50Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="падрыхтаваньне"/>Статута (16 ст.), але ўжо ў 15 сталецьці яна стаяла вельмі высака. Прыкладам, з вялікай лічбы памятак, можа быць мова „Праўнага ліста караля Казіміра“, каторы пачынаўся так: {{Водступ|2|em}}<small>Казімір, божаю міласьцю кароль польскі, вялікі князь літоускі і руські, княжа прускае, і жамаідзві, і іных, чынім знамяніта сім нашым лістом… іж мы з князьмі і з паны радаю нашага Вялікага Князьства Літоускага і з усім паспольствам сагадаушы, урадзілі есьмо так.</small> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Летапісі-кронікі.'''}} Характэрнаю азнакаю кронік беларускага гаспадарства ёсьць тое, што ўсе яны пісаны ў чыстай і прыгожай беларускай мове. Летапісных зборнікаў за 15-е, 16-е і 17-е сталецьці маем шмат. Прыкладам можа быць {{Разьбіўка|Летапісь Аўрамкі}} (напісана ў 15 веку ў Смаленску, цяпер на сховах у Віленскай публічнай бібліатэцы) або {{Разьбіўка|Летапісец вялікага князьства Літоўскага}} (16 века, цяпер на сховах у бібліатэцы Красінскіх у Варшаве) і іншыя. У гэнай другой кроніцы летапісец выводзіць род нашых князёў ад рымскіх цэсараў, даець аб пачатках Літвы цікаўны, больш баечнага характару пераказ. Так пісаць ён мог толькі ведаючы латынь. Значыцца, апісаная ім на гістарычны лад байка радзілася з пашырэньнем на Беларусі ўплываў рымскай культуры. Тут-жа ёсьць апавяданьне аб сьвятой Праксэдзе Полацкай, пахаванай у Рыме, жыцьцё каторай падобна да жыцьця сьвятой Афрасіньні Полацкай. <section end="падрыхтаваньне"/> <section begin="золата"/>{{Цэнтар|{{Larger|'''Залатая пара.'''}}<br />(16 век).|памер=120%}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Далейшае разьвіцьце старадаўнай літэратурнай мовы.'''}} Калі беларускае жыцьцё ўсё шырэй набіралась эўропэйскасьці, мова наша, як мова нацыянальна-літэратурная, запанавала ў соймах і ратушах. Спачатку мова кніжная зусім мала адрозьнівалась ад народнае мовы. Але „дзеля таго, што народная мова ня мела патрэбных слоўных тэрмінаў, выказуючых новыя разуменьні, прышлося браць іх з другіх моў, а ў першую чаргу з польскай і праз яе з заходня-эўропэйскіх моў, бо з імі былі знаёмы праз Польшчу вышэйшыя і сярэднія станы на Беларусі. Потым, дзякуючы пашырэньню палітычнай і рэлігійнай вуніі з Польшчай (у канцы 16 века), калі ўмацаваўся на Беларусі польскі каталіцызм, уплыў польскай мовы на народ і духавенства стаў вельмі прыметны. З гэтай прычыны, апрацаваная к канцу 16-га века беларуская літэратурная мова была перасыпана полёнізмамі, галоўным чынам у слоўніку ([[Аўтар:Яўхім Карскі|Е. Карскі]]). Офіцыяльнае поле яе пашырэньня было зацьверджана законам.<section end="золата"/><noinclude></noinclude> 3640xm8x26j6dqw1wzh256rzk3rr49f 102 29639 89249 88318 2022-08-26T15:03:31Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Паўлюкоўскі | Імёны =Уладзіслаў | Першая літара прозвішча =П | Варыянты імёнаў =Карыстаўся псеўданімамі: У-Ініцкі; Улад. Ініцкі; У. І. Ніцкі; Улад-Ініцкі; Унучак; У. Паў-скі; Ул. Паў-скі; У. І.; У.-І.; Ў. П. | Апісанне = беларускі паэт, празаік, этнограф, краязнавец, мастак | Іншае = | ДН =1 (13) мая 1895 | Месца нараджэння =в. Ініца, Наваградскі павет | ДС = 8 верасня (ці 8 лістапада) 1955 | Месца смерці =Вільня | Выява = | Вікіпедыя =:be:Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Google = }} {{All works‎}} == Успаміны == *[[Арышты; Бяроза і Воля]] [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] fo62hfpadgtehq3yj0n4i3rpvhynksc 89252 89249 2022-08-26T15:06:19Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Пра аўтара | Прозвішча =Паўлюкоўскі | Імёны =Уладзіслаў | Першая літара прозвішча =П | Варыянты імёнаў =Карыстаўся псеўданімамі: У-Ініцкі; Улад. Ініцкі; У. І. Ніцкі; Улад-Ініцкі; Унучак; У. Паў-скі; Ул. Паў-скі; У. І.; У.-І.; Ў. П. | Апісанне = беларускі паэт, празаік, этнограф, краязнавец, мастак | Іншае = | ДН =1 (13) мая 1895 | Месца нараджэння =в. Ініца, Наваградскі павет | ДС = 8 верасня (ці 8 лістапада) 1955 | Месца смерці =Вільня | Выява = | Вікіпедыя =:be:Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Вікіпедыя2 =:be-x-old:Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Вікіцытатнік = | Вікісховішча = | Вікіліўр = | ЭСБЕ = | Катэгорыя = Уладзіслаў Паўлюкоўскі | Google = }} {{All works‎}} == Успаміны == *[[Арышты; Бяроза і Воля]] (1940) {{PD-Беларусь}} [[Катэгорыя:Беларускія аўтары]] [[Катэгорыя:Беларускія паэты]] [[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]] ldhbi2arnhn9o1g3sxuzppw24mlwfex 0 29640 89251 88317 2022-08-26T15:05:52Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{загаловак | назва =Арышты; Бяроза і Воля | аўтар =Уладзіслаў Паўлюкоўскі | секцыя =Успаміны | папярэдні = | год = 1940 | наступны = | крыніца = [https://berezakartuska.livejournal.com/11053.html], [https://berezakartuska.livejournal.com/11450.html#cutid1] | анатацыі = арыгінал лацінскімі літарамі }} ==Жнівень 1939 г.== Што новы дзень, то ўсё гразьнейшы й страшнейшы для людзей: няўхільна прыбліжалася вайна Нямеччыны з Польшай. Аж 30 жніўня, расклеенымі ўночы плакатамі, была абвешчана агульная мабілізацыя. Ускалыхнулася сталіца колішняй, Беларуска-Літоўскай дзяржавы. Пачаўся нястрыманы многімі яшчэ нябачаны рух выпушчанае з моцных сьціскаў спранжыны, каторая шалёна круцілася ў няведамым кірунку й гучэла незразумелымі гукамі, а рэха іх адбівалася ў сьведамасьці людзей шматлітарным словам - мабілізацыя. І з людзей мо'ніхто ня быў такім чулым да яе й так не праймаўся ейнымі гукамі, як Беларусы. У самы дзень мабілізацыі ў Вільні былі арыштаваны: дырэктар Беларускай гімназіі Анцукевіч, рэдактар "Калосься" Шутовіч, рэдактар "Шляху моладзі" Найдзюк і працаўнік Беларускай Друкарні А.Шутовіч. Вестка аб арышце іх маланкай разьняслася сярод Віленскіх Беларусаў і сабою зацьміла ўсе іншыя весткі, зроджаныя рухамі мабілізацыі. У агульным хаосе іх тая вестка вырастала ў нейкі патвор і душыла самапачуцьцё кажнага шчырага Беларуса, каторы сваім інстынктам і інтуіцыяй чуў пачатак яшчэ горшага палажэння й прасьледу беларускай народнай справы, якія ўжо дагэтуль перабыліся. - Што будзе?- азіраючыся на ўсе бакі пыталі адзін аднаго Беларусы.- Што нас чакае? - Кепска будзе,- адзін другому адказывалі Беларусы, паціскаючы плячыма, бо на другое пытаньне ніхто не хацеў адказываць, каб не агарчаць свайго брата з вялікай Беларускай Айчыны. Аж 1-га верасьня абвешчана вайна... У горадзе грукат, стук, натоўпы людзей, беганіна падводы, аўты, жаўнеры і... ўзрыды, плач. Плакалі мацяркі, жонкі, сёстры, дзеці. Яны праваджалі сваіх карміцеляў і апякуноў "на дарогу магутнасьці найясьнейшай рэспублікі" , як гаварылі тыя пілсудчыкі, што заржавелі на нятыкальных мясцох дзяржаўнай машыны... Пад вечар гэтага дня - над Парубункам - нямецкі самалёт, страляніна па ім... Сапраўды, вайна! А змрокам і па змроку таго-ж 1-га верасьня зноў сьлёзы адчайнага плачу, але ўжо ў беларускіх, украінскіх, літоўскіх, нямецкіх і ў жыдоўскіх кватэрах і хатах. Па ўсёй Польшчы адбываліся масавыя рэвізіі й арышты "інародцаў", коштам і працаю каторых польскія паны тварылі дабрабыт сабе ды сваім "родаком і пшыяцёлом". Мяне арыштоўвалі сышчык з паліцыянтам, зрабіўшы павярхоўную рэвізію маіх кнігаў. Пры рэвізіі толькі забралі зьбіраныя праз даўжэйшы час карты, пры помачы каторых я маніўся ўлажыць для Музею альбом гістарычных зьменаў на тэрыторыі этнографічнай Беларусі, забралі рукапіс хронологіі Беларусі й некалькі кніжак і пазычаных украінскіх газэтаў, а так-жа рукапіс Беларускага Сялянскага Календара на 1940 год. Забіраючы-ж мяне, паліцыянт і сышчык не казалі нічога ні аб прычыне, ні аб мэце арышту, а толькі падганялі хутчэй зьбірацца. Думаючы, што возьмуць мяне на кароткі час, я сьпехам сабраўся - на босыя ногі абуў камашы, на кашулю апрануў летні халацік і ўзяў курыць, як толькі-толькі на дзень. Мімаходам, з усьмешкаю на вуснах, разьвітаўшыся з заплаканаю жонкаю, выйшаў я з хаты. Мяне пасадзілі ў чакаўшую нас дрынду (вазьніка) й павязьлі на Сьвятаянскую вуліцу, у Сьледчы аддзел паліцыі. Тутака ў асобным пакою мае праважатыя пісалі пратакол рэвізіі, а я пазіраў, як міма мяне ў суседні пакой прыводзілі й выводзілі з яго розных людзей - і мужчын і жанчын. Былі ўсякія між імі - і панаватыя й прасьцейшыя, і з клумкамі й з пустымі рукамі, і лёгка апранутыя, як і я, нават без шапкаў, і ў плашчох і польтах. Пазіраў я на іх і ўсьцішна рабілася, тым балей, што электрычныя лямпачкі былі абкалпачаны сіняю папераю, - а сэрца так неспа-койна й трывожна трапяталася, а ў галаве так і круціліся цяжкія думкі: "хаця-б ня білі, хаця-б ня білі". Аб тым, што пішуць пратакол не на месцы рэвізіі ды не пры пастароньніх сьведках, нічога ня думалася. Калі я падпісаў прачытаны пратакол, мяне зараз-жа перавялі ў той суседні пакой, які ўжо для мяне зрабіўся страшным. Тутака пры вялікім стале сядзеў пажылы, апрануты па вайсковаму нейкі пан, каторы перабіраў кучу папераў. Да кожнай паперы была прыколата чырвоная картачка. З мейсца, дзе мяне паставілі ў тым пакою, я глянуў праз ягонае плячо і здолеў прачытаць загаловак аднае чырвонае картачкі: - Розпорзадзене інтэрнованю (Распараджэньне аб інтэрнаваньні)... Так і выбухнула пякучая ўсё нутро маё цяжкая думка: "Няўжо-ж гэта мяне?... Няўжо-ж не вярнуся дамоў?" Павёў я імглістымі вачыма па сабраных людзёх - нікога знаёмага ня ўбачыў. Яшчэ не абтросься ад дабіўшай мяне цяжкай думкі, як за дзьвярыма пачуў грознае слова: "эскорта!" Зьявіўся паліцыянт і мяне павёў... павёў у "Цэнтралку", на Ігнатаўскай вуліцы. <poem>Было ўжо за поўнач. Усіх вітаю, што жылі, Што за справу боль пілі. Я вітаю ўсіх, што крочаць Проста ў косы, проста ў вочы Патарочы цёмнай ночы...</poem> А цягнік... чах-чах-чах... і з кажнай мінутай прыбліжаўся да Бярэзы. ==У самай Бярэзе.== 9 верасьня, каля гадз. 10-й, нас прывязьлі на ст. Бярэза-Картуская. Высадзіўшы з вагонаў, нас пералічылі й чацьвёркамі павялі ў лагер, як мы думалі. Да лагеру было кілёметраў 6, улева, як мы ехалі. Слабейшым, і ў каго было шмат рэчаў, паліцыя дазволіла наняць падводу; заплацілі за яе 6 злотаў, згары; грошы сабралі ў складку ад карыстаўшых. У палавіне дарогі зрабілі адпачынак. Пры дарозе сяляне капалі бульбу. Паліцыя загадала ім прынясьці некалькі вёдраў вады, за каторую арыштаваным запрапанавана было заплаціць "паводле сумленьня". Яшчэ мы аддыхалі й прагавіта пілі ваду, як міма нас з праціўнага кірунку прайшла вялікая грамада людзей, болей за 100. Ішлі яны чацьвёркамі, і, хоць былі акружаныя паліцыяй, але не ў такім ліку, як мы. Паміж іх пераважалі жанчыны, нават з дзяцьмі, меншымі й большымі. Ясна было, што гэта - выселенцы, а можа адпушчаныя з лагеру. Від іх быў сумны, твары худыя, толькі вочы блішчэлі, вопратка - лахманы, босыя, а калі хто быў абуты, то толькі для фасону... Па ўсім было відаць, што перажылі яны шмат гора, можа такога, якое й нас чакала... - "Машыраваць!" - пачулася каманда, і мы пайшлі. Перад самым лагерам улева ад дарогі, віднеліся руіны нейкага муру й будынку... Прыпомнілася, што гэта руіны колішняга манастыра, заснаванага тутака езуітамі-картузамі, ад каторых і самая мясцовасьць назвалася Бярэзай-Картускай. Глядзеў я на тыя руіны й думаў аб дзівах часу... Бо-ж адгэтуль калісьці выходзіла сьвятло Хрыстовай навукі, прасякнутае любоўю да людзей, а цяперака побач з ім стала месца, куды хрысьціяне хрысьціянаў-жа вядуць на гібеньне, няма ведама за што. Зьвярнуўшы ўправа і прайшоўшы кавалак пыльнай дарогі ўздоўж шчыльнага дошчак паркану, мы акружылі яго і ўзыйшлі на кобрынскую шашу - шырокую, з прысадамі й кветкамі з абодвух бакоў. Пазіраючы на галоўкі міленькіх астраў, гвазьдзікоў, мяне ахапіла ціхая прыемнасьць, але не надоўга, бо вось міма нас двух паліцыянтаў правялі групу самых праўдзівых бярэзаўскіх арыштантаў. Вопратка на іх была з шэрага зрэбнага палатна, на галовах мелі зрэбныя "лодачкі", як у польскіх жаўнераў-абозьнікаў. На плячах-жа, ва ўсю шырыню іх і вышыню лапаткаў, кажны меў вялікія, чорныя цыфры свайго нумару. Я, як мог, лавіў зрокам іхнюю лічбу й меней тысячы не заўважыў. На некаторых кашулі былі захварбаваныя крывёю... Толькі пайшлі гэтыя нумараваныя ці апрячатаныя людзі, як мы сталі перад варотамі свайго месца быцця, каторае разьлягалася з абодвух бакоў шашы. З аднаго боку над варотамі віднеўся надпіс: "Мейсцэ одособненя в Бэрэзе Картускей", а з другога боку шашы, напроціў, бачыліся другія вароты ў такой-жа дашчатай і шчыльнай агарожы. Над імі быў надпіс: "Комэндант месца одособненя в Бэрэзе Картускей". - якія нявінныя словы, - падумаў я, акурат як "прыціснуты да муру!" Ціха й сумна стала. З першых варотаў выйшлі іншыя паліцыянты, з гумовымі палкамі, пагутарылі з нашымі й гэтыя адыйшлі набок. Бярэзаўскія паліцыянты адразу паказаліся грубейшымі й вастрэйшымі. Пачуліся іхнія каманды. Жанчынам загадалі стаць асобна й пералічылі іх. З другіх варотаў выйшлі паліцыянткі з гумовымі палкамі й павялі жанчын за тыя вароты. Пералічылі й нас, як нейкія мёртвыя рэчы, без назоваў, аднолькавыя, бо нават не спраўджалі па сьпіску. Загадалі рухацца ў першыя вароты, скамандаваўшы: "Бягом!"" Толькі я ўбег за вароты, як над галавою пачуў новы крык "бягом" і адначасна з ім удар па плячах. Не глядзеў я, хто й чым ударыў, а пабег... Бягу... паміж паліцыянтаў стаяўшых у два рады і біўшых тых, што беглі прерада мною. Паліцыянты крычалі "бягом" і білі... а мы, як хто мог беглі,.. беглі проста, у лукаткі, ад адного раду паліцыянтаў да другога, пераганяючы адзін аднаго, папіхаючы пярэдняга, каб даць сабе дарогу, - кажны, як мог, як знаў, так ратаваўся ад біцьця, не глядзеў на свайго таварыша... Ня было тутака літасьці й гуманнасьці паміж людзей, каторых спаткала аднолькавая нядоля... А паліцыянты толькі крычалі "бягом!" і білі... Білі гумовымі палкамі, прыкладамі стрэльбаў, каламі, палеччамі, хто што меў у руках... Білі ад усяго сэрца й душы, разьюшаныя жорсткаю злосьцю, бо ў некаторых ламаліся ў руках палкі й палеччы. Страшна было бегчы ад адного ўдару пад другі, але павароту ня было... І мы беглі, стагналі, крычалі, раўлі... Беглі й падалі, куляліся адзін цераз другога, адзін другога тапталі й так мо'якіх 100 мэтраў, уздоўж аднаго трохпаверхавага будынку... Аж узьбеглі на нейкую дарожку ўздоўж драцяной агорожы, потым паміж дроту на нейкі пляц, акружаны калючым дротам. Цяперака нас біў кажны стрэчны паліцыянт, які толькі йшоў па гэтай дарозе... Захрапліся, засапліся, пагублялі свае клумкі, шапкі, парассыпалі свае пайкі хлеба з "Цэнтралкі", парвалі вопратку аб драты, пераганяючы й папіхаючы адзін аднаго... Гэта было нешта жудаснае, і ня біцьцё, а катаваньне. Катавалі на Лукішках у 1926 і ў 1927 гг., гэтак-сама азьвярэлыя людзі, але тое катаваньне то не зраўнялася-б і з трацінаю цяперашняга. На пляцы, дзе мы затрымаліся, да нас падыйшоў паліцэйскі сяржант і, называючы нас інтэрнаванымі, абвесьціў рэжым. Вось некаторыя пункты яго: 1. бяспрэчная паслухмянасьць і ўважлівасьць як да паліцыі так і да "інструктароў" назначаных з пасярод нас; 2. пісаньне і атрымліваньне пісьмаў забаронена; 3. ніякія пасылкі, ні емінныя, ні з вопраткаю, да інтэрнаваных не дапускаюцца; 4. дакупліваньне ежы - забаронена; 5. найбліжэйшым начальнікам зьяўляецца "інструктар" - толькі ён можа дакладаць каманданту групы аб усякіх просьбах інтэрнаванага; 6. вопратка й хусьцё інтэрнаваным не даецца і хто ў чым прыехаў, у тым і будзе да канца інтэрнаваньня... Многія з нас пры гэтым пазайздравалі таму, хто прыехаў ў цяплейшай вопратцы і ў лепшым вобую. Бяда й гора чакалі босых і лёгкаапранутых - а іх, ой, шмат было! А восень ужо чулася ў паветры, асабліва раніцамі. Далей сяржант загадаў аддаць у дэпозыт грошы, дакументы й наагул вартасныя рэчы, а ўсякую дробязь, як грабяні, партманкі, папяросьніцы, лісткі й інш. выкінуць вон. Пасьля гэтага з нашай групы выклікалі лекараў. З Беларусаў аказаўся толькі Арсень Паўлюкевіч. Дактары аглядзелі стан здароўя прыбыўшых, аддзялілі ад нас калекаў, слабых і старых і адвялі іх некуды ў іншую групу... На дакторскім аглядзе шмат у каго на плячах і на руках былі відаць жоўтыя паласкі - гэта былі сьляды біцьця, удараў палак. Каму папалася мацней, дык палоскі былі ня жоўтыя, а чырвоныя, з падцёкамі крыві. У мяне-то былі жоўтыя палоскі на абедзьвюх руках, вышэй локцяў. Калі ўсё тое рабілася, я, як мог, навокал глядзеў, што нас акружае... Нічога ня ўбачыў, толькі платы з калючымі дратамі, а за імі людзі й людзі, - сотні, тысячы стаялі ў радох, як мы. Горда й важна паміж тых прыгнечаных людзей хадзілі паліцыянты... Яны крычалі, лаялі, махалі палкамі й білі... Да дроту, каторы аддзяляў наш пляц ад суседняга, з таго боку падбягалі людзі й прасілі хлеба... - Хоць кусочак... Восьмы дзень тутака,- казалі яны. - А скуль?- ціханька пытаемся. - З Галіччыны,- кажуць,- ёсьць з Валыні, з Лэмкаўшчыны... - А Беларусы ёсьць? - Ой шмат: з Горадні, з Вялейкі, з Маладэчна, із Слонімшчыны, з Ашмяншчыны, Трок, з Чарэтхі, з Палесься... адусюль,- казалі яны. Неўзабаве да нашага шэрагу падыйшоў іншы паліцыянт і пачаў крычаць і лаяць нас за тое, што мы - здраднікі, ня ўмелі шанаваць загадаў Пілсудскага, а слухалі Гітлера, што ўсе чэсныя цяперака на фронце, а мы - шкурнікі й дарма хочам есьці польскі хлеб і г.д. у гэтым духу. Кажны сказ пачынаў і канчаў ён польскаю лаянкаю "з курвы сын". Падчас свае "навукі" аднаго запытаўся, што ён казаў, і акурат папаў на маладога Украінца, каторы зусім не разумеў яго. - Што я сказаў?- пытаецца азьвярэлы паліцыянт. Украінец маўчыць. - Ах ты, з курвы сыне, ня хочаш гаварыць са мною!- крыкнуў паліцыянт,- Нагніся! Украінец нагнуўся й паліцыянт прылажыў некалькі палак, аж бедны Украінец скруціўся й завыў нечалавечым голасам. Зноў жа, пачуліся з шэрагу галасы, што ёсьць адзін із зламанаю нагою (зламалі яму пад час таго біцьця - "прыняцьця"), дык той паліцыянт, ходзячы перад нашым шэрагам і махаючы палкаю ці каго б'ючы ёю, кажа: - Я віджу яго, але ня бачу й ягонага стогну ня чую,- але ўсёж-такі дазволіў вынясьці яго на руках да дактароў, каторыя былі ў другім канцы нашага пляцу. Адзін інтэрнаваны на грудзёх меў стужкі ордэнаў, дык гэты паліцыянт пазрываў іх, кінуў на зямлю й топчучы нагамі крыкнуў: - Такія, як мы на фронце бароняць гонар найясьнейшай рэчыпаспалітае... Тутака толькі здраднікі, шпегі, з к... сыны,- і з гэтымі словамі ахнуў палкаю па ягоных плечах. Доўга "навучаў" нас той паліцыянт, аж ногі забалелі стоячы і толькі чуваць было між нас: - Вось папаліся! Канец будзе! Калі ўжо ён скончыў, далі нам вады, пасьля каторай бегам пагналі ў памешканьне, дзе таксама некаторыя атрымалі гумовыя палкі за тое, што ўбеглі ў шапках. Усіх агарнуў страх і тропат. Думалі, што гэтак будзе штодня. Аказалася-ж, што гэтак нас толькі спатыкалі, бо назаўтра тое самае паўтарылася з новымі двума групамі, прыведзенымі ў Бярэзу. У адной групе было, між іншым, трох клерыкаў і з іх аднаго так білі, што той падаў пад ударамі, а як падымаўся й хістаючыся прабягаў некалькі крокаў, яго даганялі й ударамі палак зноў валілі з ног. Бедны клерык! Праз ўсё жыцьцё сваё ён будзе ясна ўяўляць, як Езус падаў пад крыжам... Двух клерыкаў то зручна ўцякалі, падняўшы свае сутанны, але і ім дасталося палак. У другой групе так-жа спрытна ўцякалі два маладыя сьвяшчэньнікі, каторых так-жа бязлітасна білі, як і клерыкаў. Ад 1 верасьня да якога 10-га ў Бярэзу было сагнана тысячы людзей. Ня было ў Польшы такога павету, каб у Бярэзе не аказалася ягоных прадстаўнікоў. Але найболей было Украінцаў і Беларусаў. Пазьней мы даведаліся, што ўсіх інтэрнаваных у Бярэзе было да 10000 чалавек. Былі ўсякія: і маладыя і старыя, і здаровыя й хворыя, нават калекі - кульгавыя, гарбатыя, сьлепавокія, заікі... хворыя на падачку, а ў нашай залі быў нат адзін вар'ят, і ўсе былі "залічаны" ў катэгорыю "здраднікаў!" А як яны даставаліся ў Бярэзу, ня лішнім будзе прыпомніць хоць кароткае апавяданьне інструктара Келецкай групы: "Нас арыштавалі 1 верасьня й сагналі ў Страхавіцах. Тутака нас паскоўвалі па двух і пехатою павялі. Ішлі мы болей тыдня, і толькі ўночы. Першыя дні тры то йшлі скаванымі. Калі ж нямецкія самалёты пачалі лётаць над галовамі й абстрэльваць нас кулямётамі, тады раскавалі, каб маглі лепей хавацца. Усё-ж такі аднаго з нас бомбы забілі. Так дайшлі мы да Берасьця, адкуль цягніком прывязьлі нас сюды... Нацярпеліся мы голаду, а найбо-лей - страху," - цяжка ўздыхнуўшы закончыў інструктар.. ==Гібеньне== "Месца адасабненьня ў Бярэзе Картускай" займала ўвесь абшар колішніх кавалерыйскіх казармаў. Ён быў вялікі і навокал абведзены шчыльнаю дашчатаю агародкаю, па версе каторай быў калючы дрот, нацягнуты гэтак, як на агарожах меставых гароднікаў ці садаводаў. У паўночнай часьці гэтага абшару стаялі два вялікія трохпаверхавыя будынкі - адзін уздоўж Кобрынскай шашы, а другі - да першага ўпоперак. Вокны ў гэтага другога будынку былі з кратамі, у ім была кухня і прадуктавыя склады. Воддаль і з бакоў стаялі меншыя будынкі - шпіталь і будынкі гаспадарчыя. Паміж усіх гэтых будынкаў быў пляц муштраў, абведзены калючым дротам так густа і завіла, як драцяное загараджэньне перад акопамі. Пляц меў толькі адзін уваход, густа аплецены дротам збоку і зьверху. У сярэдзіне высокімі платамі з калючага дроту ён быў разьдзелены на чатыры кварталы. На іх былі ськіраваны два кулямёты - стаялі яны на адумысловых вышках, дзе бязвыхадна вартавала паліцыя. Рэшта абшару займаў агарод, у паўдзеннай часьці каторага віднеліся нейкія невялікія будынкі і будаваліся новыя. Апрача таго, на гародзе, бліжэй да пляцу, было некалькі зямлянак - баракаў. Нашая Віленская група з далучанай групай Келецкай памяшчалася ў будынку бяз кратаў, што ля шашы і займала пакой №14. Пакой гэты меў метраў 10 даўжыні, метраў 7 шырыні і метраў 5 вышыні. Сьцены былі чыстыя, выбеленыя і мелі 3 вакны, з каторых бачыўся ўвесь пляц. Праз усю вялічыню пакою, адступіўшы мо' па мэтру ад сьценаў, стаялі двухбочныя і двухпаверхавыя нары, з голых дошчак. Усіх нас у гэтым пакоі памяшчалася 140 чалавек, пры чым трэцяя частка спала пад нарамі, на падлозе. Нанач прыносіўся "кібіль" і ў пакоі чулася цяжкое паветра і задуха, куды горшая ад задухі ў 12-й цэлі "Цэнтралкі". Будзілі нас а гадз. 6 і зараз жа бягом выганялі на пляц, за загарадкі кварталаў, адкуль так жа бягом прыганялі а гадз. 4-ай. На пляцу мы станавіліся ў двушэрагі, з кожнае залі паасобку, і, нягледзячы на надвор'е, стаялі аж да 4-й гадз. вечара. Тутака з намі праходзіліся вайсковыя муштры, каторыя вёў інструктар групы - такі самы інтэрнаваны, але быўшы ў войску. Інструктарам віленскай групы быў дэнтыст Нэўфельд, Немец, каторы ля сябе і трымаў Немцаў-памочнікаў. Муштры нашыя складаліся з гімнастыкі, паваротаў і навукі ходу і бегу. Апрача гэтага яшчэ вучылі "мэльдавацца" розным - старшым і ў розных магчымых выпадках. Непаваротлівых, непапраўных або адсталых інструктар падвучываў біцьцём або бегам пад каманду: "Падай - устань!". Іншы раз іх біў паліцыянт гумоваю палкаю калі рабіў праверку, як ідзе загаданая муштра. На адным квартале пляцу вяліся карныя муштры. Яны складаліся з ходу на карачках (жабка), або з качынага ходу (жабка з паднятымі рукамі), паданьня і паўставаньня цэлаю групаю ды поўзаньня, на манер, як поўзаюць вужы. Карныя муштры вяліся хоць тым жа інструктарам, але ў прысутнасьці паліцыянта, каторы сам назіраў за іх ходам і ўдарамі палкі папраўляў усякія пахібы. Карныя муштры нашая група таксама мела. Праз цэлы дзень з шэрагаў не дазвалялася выходзіць ні па якой прычыне. Здаралася, што над пляцамі праляталі нямецкія самалёты - мы тады падалі й нярухома ляжалі, схаваўшы галаву... Ах, як было добра гэта! Як было добра змучаным муштрамі ці стаяньнем! На пляцу муштраў нам давалася цёплая страва - "сьнеданьне" і "абед", а іншы раз то адно што-небудзь, бо кармілі нас нерэгулярна. Але ці было "сьнеданьне", ці "абед", ці давалася адзін раз, ці два разы ў дзень, то ўсё роўна літр на двох чалавек - крупніку або прасянога пойла, падкалочанага жытняю мукою і нібыта заскваранага. Раз я, зачэрпнуўшы з самага дна міскі, палічыў крупы ў лыжцы - і налічыў нешта каля 10-х крупінак. Страва была іншы раз пасоленаю, хоць слаба, а іншы раз зусім бяз солі. Сталоў ня было, а елі з каленаў, дзеля чаго садзіліся "па-татарску" на тым самым месцы, дзе стаялі. Міскі і лыжкі пераходзілі з групы ў групу - індывідуальных ніхто ня меў. Хлеба давалі ўсяго па 100 грамаў на чалавека, баханку на 20 чалавек. Хлеб быў то недапечаны, то перапечаны, так што скарынка была горкая, але яе ніхто ня кідаў. Хто яшчэ меў пайкі з "Цэнтралкі", або запас ежы з падаянкаў ці з дому, то трымаўся добра. А ў каго гэтага ня было, то ўжо пад канкец тыдня быцьця ў Бярэзе адчувалася недаяданьне. У мяне, напр., кружылася галава і цямнела ў ваччу - з гэтымі праявамі я быў знаёмы яшчэ з Лукішак, але тутака яны наступілі вельмі борзда. Вада была дарагім дадаткам. Прабылі мы ў Бярэзе 8 дзён і ніхто ні разу не памыўся. Ня толькі мыцца, але мыць міскі і лыжкі ня было чым. Міску чысьцілі пяском, перад гэтым напляваўшы ў яе, а потым шапкаю або палом выціралі, лыжкі таксама чысьцілі пяском. Пясок бралі проста з-пад ног, дзе хто стаяў, не разьбіраліся, ці ён быў апляваны, ці абхарканы. Вады да піцьця давалі вядро на залю і з падзелу прыходзілася болей-меней 3/4 шклянкі на трох чалавек. Піць ваду давалі перад сном. Як ужо гаварылася, на муштры і з муштраў нас ганялі бягом. Бягом ганялі і некаторым "карным" групам загадвалі паўзьці ў тое месца, куды звычайна ходзяць пехатою. Было яно ў канцы аднаго кварталу і прадстаўлялася доўгаю ямаю, мэтры 2 ўглыбкі, адкрытаю з усіх бакоў. Над ямаю былі прымацаваны дзьве дошкі, з каторых пры малейшай неасьцярожнасьці лёгка было зваліцца. Часу давалася адна мінута, а калі хто не пасьпеў, дык прыстаўлены крыміналісты з №2250 зганяў з занятага месца, б'ючы яго палеччам ці цырубалкам. Афіцыяльна дзень канчаўся паверкаю а гадз. 6-7, у часе каторай інтэрнаваныя выбягалі на калідор і станавіліся ў шэраг, папарадку і асобна з кожнага пакою. Так і цягнулася нашае жыццё, аднастайна, сумна, дзень ад дня страшнейшы, бо тэрмін канца нашае высылкі быў далёка, далёка. Кажны ў памяці трымаў, каторы дзень у Бярэзе, бо ні даты, ні дня ніхто ня ведаў. Прабыўшы некалькі дзён і штодня бачучы беганіну людзей, я прыйшоў да вываду, што беганьне тутака было сумысьля ўведзена, як спосаб марыць чалавека. Бо бегалі ня толькі мы, інтэрнаваныя, але і крыміналістыя з сваімі вялікімі нумарамі на плячах. Бегалі яны ня толькі паасобку, але й цэлымі групамі. Ня раз можна было бачыць, як паліцыянт ехаў на ровары, а за ім ці перад ім беглі нумараваныя людзі... мабыць на работы. Нават тыя, што вазілі ваду бочкамі, і то іншы раз подбегам цягнулі бочкі. Паміж інтэрнаваных чулася, што рэдка хто вытрымае ад такога жыцьця. З яды, то хто мацнейшы целам, дык, можа, дачакаецца звальненьня, але з гігіенічных варункаў - то ня было надзеі. Мара тыфусу ці іншай галоднай хваробы так і гнятлі ўсякую думку, так і сьціскалі сэрца... Ужо некалькі гадоў, як існуе гэтая Бярэза з сваёю асабліваю сістэмаю марэньня чалавека. Шмат хто ў ёй пабываў, але ня было чуваць, як там жылося. А гэта дзеля таго, як потым я дачуўся, што ад звольненай з Бярэзы асобы паліцыя брала падпіску-прысягу - нікому і ніколі не казаць аб тым, што бачылася і што перажылося ў ёй. Але мы гэтага не дачакаліся! ==Воля.== Як ужо гаварылася, віленская група была інтэрнавана на працяг 3-х месяцаў, усе-ж іншыя групы з другіх частак Польшчы - толькі на адзін месяц. Дык мы спадзяваліся, што бяз ніякіх захадаў на "одволане" віленскай групе скароцяць час прабываньня ў Бярэзе, раўнуючы яго з часам інтэрнаваньня іншых групаў. Гэта была маленечкая надзея на перамену нашага палажэньня, а большая на гэта надзея крылася ў вайне. Бо як ні былі мы аддзелены ад сьвету, як ні сьціснуты жорсткім рэжымам, усё ж да нас даходзілі сякія-такія весткі аб ёй. Мо' яны не суадказвалі рэчаістасьці, але крапілі нас на духу і падтрымлівалі вытрываласьць. Нешта каля 15 верасьня Я. Найдзюк, пайшоўшы на перавязку свайго пальца, даведаўся ад док. Паўлюкевіча, што немцы занялі Берасьце і Беласток. Па 15 верасьня заўважалася нерэгулярнасьць у выдачы ежы... Да таго ж, калі некаторыя з нашай групы зьвярнуліся да сяржанта ў справе "одволаня", то той з прыемнасьцю ў голасе парадзіў пачакаць пару дзён - тады, быццам, высьветліцца палажэньне ўсіх інтэрнаваных. З 16 на 17 верасьня цэлую ноч каля казармаў езьдзілі падводы, а ў далейшых гаспадарскіх будынках - гарэла сьвятло і пішчэлі сьвіньні, чаго папярэднімі начамі ня было. Дагадваліся мы, што паліцыя нешта вывозіць. А калі 17-га верасьня той жа Найдзюк пайшоў на перавязку, то прынёс вестку, што немцы нібыта занялі Кобрынь, а бальшавікі - Баранавічы. Гэтая вестка была для нас такой неспадзяванай і дзіўнай, што ўзбударажыла ўсіх. Пайшлі дагадкі, толкі і спрэчкі аб тым, як з намі паступяць палякі, каторыя, як нам здавалася, у хуткім часе пакінуць Бярэзу. Адны казалі, што ўсіх нас пераб'юць або патруцяць газамі, іншыя - што нас пакінуць на волі, а яшчэ іншыя - што нас перададуць у поўным парадку новай, зарганізаванай з мясцовага жыхарства, уладзе. Усе былі ў напружаным стане і ў тропатным настроі. Выціснутаю сілаю волі ўсе стараліся скрыць гэта як ад самых сябе, так і ад паліцыі, калі яна выганяла на пляц. Зазначыць трэба, што у гэты дзень муштраў ня было, а на пляцы толькі давалі абед. У вечары і да познай ночы мы чулі і прыглядаліся маланкам і бязупынным грымотам. Гэта была, як пазьней мы даведаліся, бітва немцаў з палякамі за Кобрынь. А звонку казармы былі чуваць гукі нязвычайнай язды, беганіны, неспакойных гутаркаў і нявыразных воклічаў. Так цягнулася мо' за поўнач, а калі гэта скончылася, ніхто з нас не заўважыў. Толькі 18-га раніцай, калі яшчэ было цемнавата, як перад вокнамі нашай казармы пачуліся галасы: - Таварышы, Вольныя! Усе ўсхапіліся са сваіх мясцоў і кінуліся ў вокны. У суценьні сьцюдзёнай раніцы заўважылі мы некалькі мужчын, каторыя хадзілі перад казармаю ад акна да акна і казалі: - Нікога няма - вольныя! - А паліцыя? - чуецца пытаньне з нутра казармаў. - Уцякла! У Кобрыні - немцы, у Баранавічах - бальшавікі, а палякі - на Палесьсі, - адказваюць мужчыны. Гэта ашаламіла ўсіх. Борзда пачалі апранацца і зьбіраць свае рэчы, а тым часам паднялася гутарка, як нам быць. Гутарка, спачатку перарывістая, быццам баязьлівая, хутка перайшла ў неспакойны і нэрвовы гоман, з каторага вырываліся рэдкія выкрыкі: "чакаць сьвятла!", "правакацыя", "болей спакою!". Але дзе там... З кажным мамэнтам гоман станавіўся мацнейшы, біла з яго рашучасьць і адвага. А жаданьне волі, імкненьне вырвацца з ненавіснага месца былі такія ўпорыстыя і так пхалі кожнага, што прападала ўсякая развага і ламаліся наймалейшыя праявы асьцярожнасьці... На калідоры паняслося рэха стукаў і ўражджаньня... Гэта болей сьмялейшыя з натоўпу яшчэ дрыжачымі рукамі вырывалі вокны, зьнімалі з завесаў дзьверы, а то і выбівалі іх... У зробленыя праходы кідаліся людзі з сваімі клумкамі і кумяльчом ляцелі... на панадворак, дзе гуртаваліся, хваляваліся і гаманілі... пахлынаючы тых мужчынаў, каторыя для ўсіх абвесьцілі дарагую волю. На панадворку перад казармаю ўжо бегалі жанчыны, прыйшоўшыя з свайго аддзелу. Яны шукалі стрэчы з сваімі бацькамі, мужамі, знаёмымі, што цудам вырваліся з ашчарэпіўшых лапаў ужо падбітага польскага арла... што цудам вымкнуліся з пасьці галоднае сьмерці, на каторую паслаў іх польскі генерал Складкоўскі... І вось адна ўбачыла... Кінулася на шыю і заенчыла, як бы ад вялікага болю: - Татачка, родненькі, карміцель наш! - Абое плачуць, плачуць ад радасьці, якой мо' ніколі ня было ў іх. Знайшла другая... мужа! - Міленькі, наймілейшы, ізноў мы разам, - і з гэтымі словамі прыціснулася да ягоных грудзёў і дрыжачымі вуснамі ўпілася ў ягоныя... - Вось стрэча, такой ня было між нас, - цалуючы ў руку нейкай жанчыны казаў яе знаёмы. - Мо' , Бог дасьць, і ня будзе, - з радаснаю ўсьмешкаю, з радаснымі сьлязьмі на вачох, адказала жанчына і пачынала апавяданьне аб сваім гібеньні. - Яны думалі, што мы зьгінем... Не, мы жывём, бо мы - за праўду! - нехта казаў, слухаючы яе апавяданьне. Няма слоў выразіць тыя пачуцьці, што ўзьнікалі ў стрэўшыхся блізкіх да сябе людзей, каторых польскія ўлады сілаю разлучылі... Болей таго, няма слоў, каб апісаць нават вонкавыя праявы радаснага спатканьня, а, можа, ускрашэння. Трэба ня толькі быць вачавідкам яго, але і хоць крышку перажыць разлуку з мілым, блізкім да сэрца чалавекам... Гэткія стрэчы рэдка трапляюцца ў жыцьці людзей. А на панадворку і на пляцох людзі гуртаваліся, гаманілі і хваляваліся. Мо' доўга цягнулася б гэта, каб ня страх перад небясьпекаю... Чуваць былі галасы разважнейшых, каб хутчэй ісьці, бо можа напасьці адступаўшае польскае войска і памсьціцца на нас... Але як ісьці, калі дакумэнты ў дэпазыце... Рашылі дастаць іх, а тымчасам на пляцох людзі пачалі гуртавацца... Толькі і чуваць было: - Львів, Коломыя, Зборів - сюды! - Наваградак, Вільня, Горадня, Беласток - сюды! Пакуль шукаліся дакумэнты падахвочанымі асобамі, пакуль гуртаваліся паводле мясцоў свайго сталага быцьця, - гурмы сьмялейшых людзей бурылі склады, разьбівалі вокны, білі дзьверы і, ўрываючыся ў розныя закануркі, цягнулі адтуль хлеб, соль, гарох, цукер, вопратку, вобуй, - хто што знайшоў і каму што трэба было. Людзі ціснуліся ў закануркі складаў, перліся адзін цераз другога, лаяліся, дакаралі, пагражалі... Крыміналістыя ськідалі сваю нумараваную вопратку і, пераапрануўшыся ў знойдзеную на складах, мяшаліся разам з інтэрнаванымі. Натоўпы людзей бегалі ад будынку да будынку, цягаліся па гародзе, пляндруючы дашчэнту грады морквы, бручкі, памідораў - кажны рваў, што хацеў і колькі мог... Досыць доўга трывала гэтая "воля руйнаваньня", аж нарэшце ў ціску і з крыкам былі разданы кажнаму дакумэнты і ўсе з пляцоў рынуліся на Кобрынскую шасу. На шасе, перад пакіданым месцам гібеньня, колькітысячны натоўп яшчэ раз перагрупаваўся цяпер на аддзелы, у залежнасьці ад кірунку маршу. Жыды і беларусы-сяляне з усходніх паветаў Зах. Беларусі ўзялі кірунак на Баранавічы, а немцы і ўкраінцы рашылі ісьці ў кірунку Кобрыня, бо дарогу ўважалі ўжо ачышчанай і бясьпечнай. Да іх прылучыліся і мы - жменька Віленскіх меставых беларусаў і жменечка Віленскіх расейцаў. Ад Бярэзы да Кобрыня лічылася 54 кіляметры, але гэтая далечыня нікога не палохала. Аддзелы рухнулі і, выйшаўшы на канец агарожаў, разьдзяліліся і пайшлі па дарогах выбраных кірункаў. Мы з украінцамі пайшлі проста... пад гукі нацыянальнай украінскай песьні, каторая магутным сьпевам лілася з сотняў грудзёў, радасна дыхнуўшых восеньскім паветрам Беларускага Палесься. На перадзе нашага паходу хістаўся белы сьцяг, зроблены з шырокага ручніка, а за ім ішлі вызваленыя з няволі людзі - ішлі бадзёра і ў магчымым парадку... Час ад часу ўздоўж паходу пралятала каманда: "Дарога вольная!" А па ёй ужо і праяжджала некалькі ровараў, знойдзеных у Бярэзаускіх складах ці мо кінутых уцякаўшай паліцыяй. Далёка па шасе расьцягнуўся наш паход, ня было відаць ні пачатку ні канца яго... А як параўняўся ён з хатамі хутароў і вёсак, што шырока раськідаліся воддаль шасы - дык да нас, праз палі, беглі сялянкі і сяляне з кашолкамі, збанкамі, з вёдрамі... На стрэчу ім так-жа праз палі, праз загоны беглі з паходу галодныя людзі. Сялянкі і сяляне давалі хлеб, малако, гуркі, памідоры, садовіну, нават масла і сала, і з дамешкаю украінскіх слоў казалі: - Родненькія, падкрапецеся... Ведаем, як вас марылі, - мы-ж тутэйшыя. Добры і спагадлівы народ! І ня гледзячы на іх украінскі акцэнт, так і чулася шчырая гасьцінная беларускасьць, якую ў часе сусьветнай вайны назіраў я і ў Менскай і ў Віцебскай Беларусі. І гэтая беларускасьць была Менскай, каторую палякі дзеля полонізацыйных мэтаў выдзелілі ў асобную групу - Палескую, дзе, быццам, праяўляўся дух палешукоў, "сзцзэпу посьрэднего медзы бялорусінамі і ўкраінцамш". Пакуль хто што еў, ці напаўняў свае кішэні "у дарогу", сялянкі спагадліва казалі: - А родненькія, намучыліся, бедныя... І нас-жа намучылі гэтыя каты - ужо проста душу выймалі. - А зьніклі і прапалі, як дым, бо не на сваім сядзелі, - выясьнялі іхнія мужчыны. І гэтак было мо' на працягу пяцёх кілёметраў, пакуль мы не ўвайшлі ў лес "Кобрынскага падлясьніцтва". Тутака ў вадным месцы бачылі польскага ахвіцэра-ўлана з некалькімі жаўнерамі - яны, скорчыўшыся, сядзелі пад дзеравам і пазіралі на нас саромлівымі вачыма. - Гэта абаронцы "найясьнейшай" Рэчы-паспалітай - мінаючы іх, заўважыў нейкі ўкраінец. - Лепей-жа самому астацца жывым, калі зьгінула "Ойцзызна", - паясьніў нехта іншы з украінцаў. - А вось дзіва, - даняслося з другога канца паходу, - што Бярэзу разбурылі тыя, для каго была яна празначана палякамі! - Ага, гэта таксама як-бы "Цуд над Віслаю"... Так ішлі мы праз палескі лес, успамінаючы ўсё, што было з намі за 8 дзён гібеньня. Гутаркам ня было канца. Рысказывалі адны, што шукаючы гародніны на Бярэзаўскіх градах наткнуліся на паколатых трупаў з цывільных людзей. Было іх каля 15 і ляжалі ў аднэй яме, за баракамі. А другія казалі, што за гаспадарскімі будынкамі бачылі 4 трупы - гэтыя быццам былі расстраляны. Чуючы гэткія сумныя расказы, успомнілася мне, як увечары 17 верасьня паліцыя шукала па пакоях нейкага Вэрнэра - напэўна ён быў паміж тых трупаў... Увечары, па змроку ўжо, дайшлі да р. Мухаўца. Мост на ім быў спалены. Прыйшлося пераходзіць раку па жэрдках, паложаных у вадзе, а самым падкасывацца за калені. А было хіба каля поўначы, калі пярэднія і здаравейшыя былі ў Кобрыні. Цэнтр паходу заначаваў у ваколіцах вёскі Жуцэвічы, у 5 клм ад гораду. Начаваць тут быў змушаны ён весткай, прысланай д-рам Сайковічам, што немцы дзеля ночы і ваенных абставінаў у горад ня пускаюць. Мы, беларусы, заначавалі ў самай вёсцы, пад стогам саломы, пры гумне аднаго гаспадара, хата каторага стаяла пры самай дарозе. Цераз фронт - дамоў! З Кобрыня да Берасьця. 19 верасьня, толькі пасьвятлела, мы рушылі ўдарогу, і цераз нейкую гадзіну ізноў дайшлі да Мухаўца, працякаўшага ля самага Кобрыня. Цяперака пераходзілі яго па дошках, перакінутых з плыту на плыт, каторыя стаялі на барбарах і шырыгах, паабапал спаленага вялікага мосту. У Кобрыне кажды з бярэзаўцаў затрымліваўся на дварэ вастрогу, ужо пакінутага, як тымі, што сьцераглі замкоў, так і тымі, што за замкамі гібелі і чакалі дарагой волі. Цэлі вастрогу былі паадчыняныя, кажды мог цікавіцца месцам духовага а мо' і фізычнага цярпеньня папаўшага сюды чалавека. Але мала было гэткіх ахвотнікаў. Большасьць поркалася ў адчыненых вастрожных складох, дзе кажды браў патрэбныя сабе рэчы - вопратку, хусьцё, менажкі, кубкі - некаторыя бралі кніжкі і відакоўкі - уласнасьць былых арыштантаў. Выйшаўшы з складу.... Улад Ініцкі [[Катэгорыя:Уладзіслаў Паўлюкоўскі]] [[Катэгорыя:Успаміны]] [[Катэгорыя:Творы 1940 года]] datbx6o20iu6tz4cfhtbnyk03149t6y 104 29707 89356 88438 2022-08-27T10:24:31Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Дапраўды, місіс Браун, — запярэчыў зняслаўлены Тачыльшчык, — я і не заікаўся аб тым, што хачу пайсці. Будзьце ласкавы, місіс Браун, не кажыце гэтага. — Я зусім ні аб чым не буду гаварыць, — сказала місіс Браун, паварушыўшы сваімі скручанымі пальцамі, пасля чаго той скурчыўся ў кутку, і зрабіўся ў два разы меншым. — Я больш ніводнага слова яму не скажу. Ён — няўдзячны сабака! Я ад яго адракуся. Няхай ён ідзе да ліха! А я напушчу на яго тых, хто не стане трымаць язык за зубамі, я напушчу тых, ад каго ён не адчэпіцца, тых, якія ўвап'юцца ў яго, як п'яўкі, і будуць красціся за ім, як лісы. О, ён іх ведае! Ён ведае і свае старыя гульні і прывычкі. Калі ён забыўся, яны яму хутка напомняць. Няхай ён ідзе вон і няхай паглядзіць, як яму будзе добра служыць свайму гаспадару і захоўваць яго сакрэты, калі гэтыя хлопцы ходзяць за ім следам. Ха-ха-ха! Ён убачыць, што яны зусім не падобны да нас з вамі, Элі, хоць з вамі і са мною ён няшчыры. Няхай ён ідзе вон, няхай ідзе вон! На невымоўны жах Тачыльшчыка, згорбленая старая пачала хадзіць па кругу дыяметрам у чатыры футы, паўтараючы гэтыя словы, трасучы над галавою кулаком і жуючы губамі. — Місіс Браун, — залемантаваў Роб, высунуўшыся з свайго кутка, — я ўпэўнен, што, падумаўшы і супакоіўшыся, вы не захочаце забіць хлапца, праўда? — Маўчыце! — сказала місіс Браун, з гневам прадаўжаючы рушыць па кругу. — Ідзіце вон! — Місіс Браун, — упрашаў няшчасны Тачыльшчык, — ды я-ж не хацеў… о, трэба-ж было, каб з хлапцом здарылася такая бяда!.. я толькі асцерагаўся балбатаць, як і заўсёды асцерагаюся, бо ён усё можа выведаць. Але мне варта было-б ведаць, што далей гэтага пакоя нічога не пойдзе. Я, дапраўды, вельмі не супроць папляткарыць крыху, місіс Браун, — з няшчасным выглядам дадаў ён. — Калі ласка, кіньце так гаварыць. Ох, ды няўжо-ж вы не закінеце слаўца за няшчаснага? — закрычаў Тачыльшчык, у роспачы звяртаючыся да дачкі. — Матуля, вы чуеце, што ён гаворыць, — сурова прагаварыла тая, нецярпліва страсянуўшы галавой, — паспрабуйце яшчэ раз, а калі вы зноў пасварыцеся, можаце, калі хочаце, раз на заўсёды расправіцца з ім. Місіс Браун, як відаць расчуленая гэтым далікатным угаворам, пачала падвываць і, паступова змякчыўшыся, абвіла рукамі раскаяўшагася Тачыльшчыка, які з невымоўна сумнай фізіяноміяй адказаў на абдымкі і з выглядам афяры, якою ён і быў, заняў сваё ранейшае месца каля яе. — Любенькі мой, ну, як маецца гаспадар? — запыталася місіс Браун. — Ціха! Будзьце ласкавы, місіс Браун, гаварыце не так моцна, — папрасіў, Роб. — Думаю, што ён здаровы, дзякую вам.<noinclude></noinclude> 1ql7g6cgd71uaz4a6oq4ehxo3amf4w7 0 29757 89216 89209 2022-08-26T12:12:36Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Залатая пара (16 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="22" to="24" fromsection=золата /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||{{gap|2em}}[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} ----------- {{Крыніцы}} {{DEFAULTSORT:Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)}} nnjabwrxpy9bg5eth5q9jpyhwg3q72f 89217 89216 2022-08-26T12:12:52Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Залатая пара (16 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="22" to="24" fromsection=золата /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} ----------- {{Крыніцы}} {{DEFAULTSORT:Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)}} hidm2ywalu9fhhrz06ez59chzdpnsvh 89238 89217 2022-08-26T14:15:17Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Залатая пара (16 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="22" to="24" fromsection=золата /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} ----------- {{Крыніцы}} {{DEFAULTSORT:Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)}} b6t9dkz4kg6ekgesh6nxkecqg0wezx3 89287 89238 2022-08-26T20:32:32Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Залатая пара (16 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="22" to="24" fromsection=золата /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ф. Скарына|Ф. Скарына]]|21|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/В. Цяпінскі|В. Цяпінскі]]|25|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/С. Будны|С. Будны]]<ref name=":1">У арыгінальным зьмесьце ня згадваецца. (Вікікрыніцы [[File:Wikisource-logo.svg|16px]])</ref>|27|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Т. Еўлашэўскі|Т. Еўлашэўскі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/«Прамова» Мялешкі|„Прамова“ Мялешкі]]<ref name=":1"/>|29|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]]|32|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]]<ref name=":1"/>|33|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]]|34|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]]<ref name=":1"/>|38|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]]<ref name=":1"/>|40|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]]<ref name=":1"/>|42|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} ----------- {{Крыніцы}} {{DEFAULTSORT:Залатая пара (16 век)}} qftfme9fmgsy846ihfv8ceq920p9jks 104 29911 89221 89193 2022-08-26T12:20:13Z Gleb Leo 2440 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{зьлева|[[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 7.jpg|250px]]}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Эвангельле В. Цяпінскага.'''}} У 1570 — 80 гадох В. Цяпінскі пераклаў на беларускую мову і надрукаваў у сваёй ўласнай пераезнай друкарні {{Разьбіўка|Эвангельле}}. У {{Абмылка|цэласьіц|цэласьці}} яно да нас не дайшло, бо Цяпінскі ў прадмове пішаць аб трох эвангелістах, а маем толькі двух. Вельмі цікаўна і важна для нас [[Прадмова (Цяпінскі)|{{Разьбіўка|прадмова}}]], напісаная Цяпінскім да Эвангельля. Цяпер кніга Цяпінскага — нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць; вядомы толькі два акзэмпляры, адзін у Салавецкім манастыры, другі ў Петраградзкай публічнай бібліатэцы. Шрыфт кнігі Цяпінскага падобен шрыфту кніг [[Аўтар:Францыск Скарына|Ф. Скарыны]] і [[Аўтар:Сымон Будны|С. Буднага]], але хараства скарынінскіх выданьняў яна ня маець, бо Цяпінскаму ніхто не памагаў ні коштам, ні працаю. Друкаваў ён два тэксты: царкоўна-славянскі побач з беларускім, а на краёх кнігі зьмяшчаў розныя паясьненьні. Мова Цяпінскага маець полëнізмы, царкоўна-славянскія і стара-беларускія словы. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пагляды В. Цяпінскага'''}} выказуюць у ім перадавы розум свайго часу і гарачае сэрца патрыота. У сваёй Прадмове В. Цяпінскі даў высокі прыклад грамадзянскай сьвядомасьці і павіннасьці. Аб сваёй працы ён казаў: „З убогае {{Абмылка|сваее|свае}} маетнасьці народу майму услугую“, „з жычлівасьці ку маей атчызьне“. Ен хацеў, каб людзі „трымаліся языка свайго прыражонага“, бо відзеў у гэтым пеўны спосаб захаваць нацыянальную адзінасьць і падняць родную культуру. Ен пісаў, што трэба адчыніць школы за грошы з двароў, якія ўдаўнасьці дастала духавенства „не на марнатрацтва, не на строй і на што такое, але для навук“. Ен пісаў беларускім паном, што калі ў іх засталося хоць колькі-небудзь улітаваньня да роднага народу, народу „зацнага, слаўнага,<noinclude></noinclude> g4lqpdmz70cyhewv6xw6966editft63 89222 89221 2022-08-26T12:26:33Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> [[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 7.jpg|left|250px]] {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Эвангельле В. Цяпінскага.'''}} У 1570 — 80 гадох В. Цяпінскі пераклаў на беларускую мову і надрукаваў у сваёй ўласнай пераезнай друкарні {{Разьбіўка|Эвангельле}}. У {{Абмылка|цэласьіц|цэласьці}} яно да нас не дайшло, бо Цяпінскі ў прадмове пішаць аб трох эвангелістах, а маем толькі двух. Вельмі цікаўна і важна для нас [[Прадмова (Цяпінскі)|{{Разьбіўка|прадмова}}]], напісаная Цяпінскім да Эвангельля. Цяпер кніга Цяпінскага — нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць; вядомы толькі два акзэмпляры, адзін у Салавецкім манастыры, другі ў Петраградзкай публічнай бібліатэцы. Шрыфт кнігі Цяпінскага падобен шрыфту кніг [[Аўтар:Францыск Скарына|Ф. Скарыны]] і [[Аўтар:Сымон Будны|С. Буднага]], але хараства скарынінскіх выданьняў яна ня маець, бо Цяпінскаму ніхто не памагаў ні коштам, ні працаю. Друкаваў ён два тэксты: царкоўна-славянскі побач з беларускім, а на краёх кнігі зьмяшчаў розныя паясьненьні. Мова Цяпінскага маець полëнізмы, царкоўна-славянскія і стара-беларускія словы. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пагляды В. Цяпінскага'''}} выказуюць у ім перадавы розум свайго часу і гарачае сэрца патрыота. У сваёй Прадмове В. Цяпінскі даў высокі прыклад грамадзянскай сьвядомасьці і павіннасьці. Аб сваёй працы ён казаў: „З убогае {{Абмылка|сваее|свае}} маетнасьці народу майму услугую“, „з жычлівасьці ку маей атчызьне“. Ен хацеў, каб людзі „трымаліся языка свайго прыражонага“, бо відзеў у гэтым пеўны спосаб захаваць нацыянальную адзінасьць і падняць родную культуру. Ен пісаў, што трэба адчыніць школы за грошы з двароў, якія ўдаўнасьці дастала духавенства „не на марнатрацтва, не на строй і на што такое, але для навук“. Ен пісаў беларускім паном, што калі ў іх засталося хоць колькі-небудзь улітаваньня да роднага народу, народу „зацнага, слаўнага,<noinclude></noinclude> ljtv2fyxke7oqhkbxbc5047dhokjruv 104 29955 89223 89195 2022-08-26T12:41:54Z Gleb Leo 2440 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Будны"/>тоў Радзівілаў, Будны пісаў у патрыатычным духу, каб маладыя князі „ня толькі ў чужаземскіх языцах кахалі“. {{выява з подпісам|месца=справа|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 8.jpg|подпіс=Стр. 8-ая з пасьвячэньня выдаўцоў „Катэхізіса“ С. Буднага Радзівілам.}} {{Водступ|2|em}}Ня маючы ніякага асаблівага значаньня ў разьвіцьці нашай літэратуры, творы Буднага пабольшылі, тымчасам, лічбу друкаваных беларускіх кніжак і спрычыніліся ў пашырэньні беларускай прасьветы. Яны пабуджалі грамадзкую думку, давалі ёй сьвежасьць новых паглядаў. <section end="Будны"/> <section begin="Кміта"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Філон Кміта-Чарнабыльскі|Філон Кміта]]}}.'''<br />(Другая палавіна 16 ст.).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Філон Сымонавіч Кміта-Чарнабыльскі,'''}} як відаць, ня быў беларус родам. Ен служыў у Воршы і Смаленску, адкуль пасылаў паном радным данясеньні, ці „одпісы“. Быўшы старастам на ўзьмежку гаспадарства, недалёчка ад маскоўскае граніцы, Кміта разьвіў шырокую сыстэму шпігоўства ў Маскоўшчыне і аб усім старанна адпісываў у гаспадарстваную раду. Ен добра ведаў палітычнае палажэньне ня<section end="Кміта"/><noinclude></noinclude> 9slz6i7a1fwm0ylstodychj872hfvmc 89224 89223 2022-08-26T12:42:17Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Будны"/>тоў Радзівілаў, Будны пісаў у патрыатычным духу, каб маладыя князі „ня толькі ў чужаземскіх языцах кахалі“. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 8.jpg|подпіс=Стр. 8-ая з пасьвячэньня выдаўцоў „Катэхізіса“ С. Буднага Радзівілам.}} {{Водступ|2|em}}Ня маючы ніякага асаблівага значаньня ў разьвіцьці нашай літэратуры, творы Буднага пабольшылі, тымчасам, лічбу друкаваных беларускіх кніжак і спрычыніліся ў пашырэньні беларускай прасьветы. Яны пабуджалі грамадзкую думку, давалі ёй сьвежасьць новых паглядаў. <section end="Будны"/> <section begin="Кміта"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Філон Кміта-Чарнабыльскі|Філон Кміта]]}}.'''<br />(Другая палавіна 16 ст.).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Філон Сымонавіч Кміта-Чарнабыльскі,'''}} як відаць, ня быў беларус родам. Ен служыў у Воршы і Смаленску, адкуль пасылаў паном радным данясеньні, ці „одпісы“. Быўшы старастам на ўзьмежку гаспадарства, недалёчка ад маскоўскае граніцы, Кміта разьвіў шырокую сыстэму шпігоўства ў Маскоўшчыне і аб усім старанна адпісываў у гаспадарстваную раду. Ен добра ведаў палітычнае палажэньне ня<section end="Кміта"/><noinclude></noinclude> 143vgssvw1vjyomb3g18dscahezvo82 0 29979 89218 89207 2022-08-26T12:13:26Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Баркулабаўская кроніка | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/А. Рымша|А. Рымша]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="37" to="38" fromsection=Кроніка tosection=Кроніка /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Баркулабаўская кроніка}} isbuezzzhyij8ka1uf6qfv8i3ekp9sw 104 29981 89225 89211 2022-08-26T12:49:35Z Gleb Leo 2440 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>разьдзеле: „А хто-бы ў каго ўкраў вала або карову, сьвіню або вепра, або аўцу, або казу,—іно таму цана за вала пяцьдзесят грашэй“… і г. д. {{выява з подпісам|месца=справа|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 10.jpg|подпіс=Літоўскі Статут па экзэмпляру з беларускага музэю [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіча]]. «Напісана: (артык)ул 1. Всі абывателі велікого князства літовского тым адным правом пісаным і от нас даным сужоны быті мають. Напрод мы г(аспа)д(а)р абецуем і шлюбуем под тою-ж прысегою, которую учынілі есмо всім абывателем всіх земль паньства нашого»… і г. д.}}<noinclude></noinclude> fqx25hzhnmq6lbbg0ezck5ehx4iu89r 89227 89225 2022-08-26T13:13:38Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>разьдзеле: „А хто-бы ў каго ўкраў вала або карову, сьвіню або вепра, або аўцу, або казу,—іно таму цана за вала пяцьдзесят грашэй“… і г. д. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 10.jpg|подпіс=Літоўскі Статут па экзэмпляру з беларускага музэю [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіча]]. «Напісана: (артык)ул 1. Всі абывателі велікого князства літовского тым адным правом пісаным і от нас даным сужоны быті мають. Напрод мы г(аспа)д(а)р абецуем і шлюбуем под тою-ж прысегою, которую учынілі есмо всім абывателем всіх земль паньства нашого»… і г. д.}}<noinclude></noinclude> q6d2p59jcyqnc2efxdzc3it35mqhv07 89228 89227 2022-08-26T13:17:57Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>разьдзеле: „А хто-бы ў каго ўкраў вала або карову, сьвіню або вепра, або аўцу, або казу,—іно таму цана за вала пяцьдзесят грашэй“… і г. д. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 10.jpg|подпіс=Літоўскі Статут па экзэмпляру з беларускага музэю [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіча]]. «Напісана: (артык)ул 1. Всі абывателі велікого князства літовского тым адным правом пісаным і от нас даным сужоны быті мають. Напрод мы г(аспа)д(а)р абецуем і шлюбуем под тою-ж прысегою, которую учынілі есмо всім абывателем всіх земль паньства нашого»… і г. д.}}<noinclude></noinclude> okidlbgx0cpbwbpc8i8t8yd1ihu34zr 104 29982 89212 2022-08-26T12:01:36Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> Але хоць яны і прыехалі зусім нядаўна, місіс Тутс ужо заўладала дзіцем, узяла яго на рукі і, прысеўшы на ступеньку лесвіцы, абдымала яго і ласкала. Фларэнс стаяла тут-жа, нахіліўшыся над ёй. — А ваш татуля надта хворы, ненаглядная мая міс Флой? — запыталася С'юзен. — Ён надта, надта хворы, — адказала Фларэнс. — С'юзен, любая, цяпер вы не называеце мяне так, як называлі раней. Але што гэта азначае? — са здзіўленнем запыталася яна, дакрануўшыся да яе плацця. — Ваша ранейшае плацце? Ранейшы капялюшык і локаны, усё па-стараму? — Дарагая міс Домбі, — выступіўшы наперад, сказаў містэр Тутс, — я растлумачу. Гэта самая дзівосная жанчына. Мала хто можа з ёю зраўняцца! Яна заўсёды казала — казала яшчэ да нашага вяселля і паўтарала да гэтага часу, — што, калі-б вы не вярнуліся, яна прыдзе да вас у тым самым плацці, якое насіла раней, калі служыла ў вас, бо баіцца — раптам яна здасца вам чужой, і вы будзеце менш любіць яе. Я асабіста захапляюся гэтым плаццем, — сказаў містэр Тутс. — Я абажаю яе ў ім! Дарагая міс Домбі, яна зноў будзе вашай пакаёўкай, нянькай, усім, чым была раней. Яна зусім не змянілася. Але, С'юзен, дарагая мая, — сказаў містэр Тутс, які гаварыў з захапленнем і глыбокім пачуццём, — я прашу толькі аднаго: вы павінны памятаць парады доктара і не ператамляцца. {{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ LХІ'''''}} {{Цэнтар|'''''Яна саступае.'''''}} Фларэнс патрэбна была дапамога. Надзвычай патрэбна была дапамога і яе бацьку, і паслугі старой яе сяброўкі былі вельмі каштоўнымі. Смерць стаяла каля яго пасцелі. Фларэнс заўсёды была з ім. Звычайна ён яе пазнаваў, але ў блюзненні адсоўваў у мінулае тое, што вакол адбывалася. Іншы раз ён гаварыў так, як быццам яго сын нядаўна памёр, і, хоць, паводле яго запэўненняў, ён ні слова не сказаў аб тым, як яна не адыходзіла ад маленькага ложачка, аднак, ён гэта бачыў — ён гэта бачыў. І ён хаваў твар у падушку, плакаў і працягваў схудзелую руку. Іншы раз ён пытаўся ў яе: «Дзе Фларэнс?» — «Я тут, тата, тут». «Я не пазнаю яе! — усклікваў ён. — Мы так доўга былі разлучаны, што я не пазнаю яе». Аднойчы ён запытаўся аб тым, ці не пачуў ён голасу С'юзен. Фларэнс адказала: «Так, любы тата» і запыталася, ці не хоча ён яе бачыць.<noinclude></noinclude> gp6c9zy3sn5vdcarjfkszyxt6tot0o3 89312 89212 2022-08-27T05:56:07Z VasyaRogov 1510 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude><section begin="ch60"/>Але хоць яны і прыехалі зусім нядаўна, місіс Тутс ужо заўладала дзіцем, узяла яго на рукі і, прысеўшы на ступеньку лесвіцы, абдымала яго і ласкала. Фларэнс стаяла тут-жа, нахіліўшыся над ёй. — А ваш татуля надта хворы, ненаглядная мая міс Флой? — запыталася С'юзен. — Ён надта, надта хворы, — адказала Фларэнс. — С'юзен, любая, цяпер вы не называеце мяне так, як называлі раней. Але што гэта азначае? — са здзіўленнем запыталася яна, дакрануўшыся да яе плацця. — Ваша ранейшае плацце? Ранейшы капялюшык і локаны, усё па-стараму? — Дарагая міс Домбі, — выступіўшы наперад, сказаў містэр Тутс, — я растлумачу. Гэта самая дзівосная жанчына. Мала хто можа з ёю зраўняцца! Яна заўсёды казала — казала яшчэ да нашага вяселля і паўтарала да гэтага часу, — што, калі-б вы не вярнуліся, яна прыдзе да вас у тым самым плацці, якое насіла раней, калі служыла ў вас, бо баіцца — раптам яна здасца вам чужой, і вы будзеце менш любіць яе. Я асабіста захапляюся гэтым плаццем, — сказаў містэр Тутс. — Я абажаю яе ў ім! Дарагая міс Домбі, яна зноў будзе вашай пакаёўкай, нянькай, усім, чым была раней. Яна зусім не змянілася. Але, С'юзен, дарагая мая, — сказаў містэр Тутс, які гаварыў з захапленнем і глыбокім пачуццём, — я прашу толькі аднаго: вы павінны памятаць парады доктара і не ператамляцца. <section end="ch60"/> <section begin="ch61"/>{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ LХІ'''''}} {{Цэнтар|'''''Яна саступае.'''''}} Фларэнс патрэбна была дапамога. Надзвычай патрэбна была дапамога і яе бацьку, і паслугі старой яе сяброўкі былі вельмі каштоўнымі. Смерць стаяла каля яго пасцелі. Фларэнс заўсёды была з ім. Звычайна ён яе пазнаваў, але ў блюзненні адсоўваў у мінулае тое, што вакол адбывалася. Іншы раз ён гаварыў так, як быццам яго сын нядаўна памёр, і, хоць, паводле яго запэўненняў, ён ні слова не сказаў аб тым, як яна не адыходзіла ад маленькага ложачка, аднак, ён гэта бачыў — ён гэта бачыў. І ён хаваў твар у падушку, плакаў і працягваў схудзелую руку. Іншы раз ён пытаўся ў яе: «Дзе Фларэнс?» — «Я тут, тата, тут». «Я не пазнаю яе! — усклікваў ён. — Мы так доўга былі разлучаны, што я не пазнаю яе». Аднойчы ён запытаўся аб тым, ці не пачуў ён голасу С'юзен. Фларэнс адказала: «Так, любы тата» і запыталася, ці не хоча ён яе бачыць. <section end="ch61"/><noinclude></noinclude> 1xs8nxllhzwozrbm4uybubvwo09f4lo 104 29983 89213 2022-08-26T12:08:45Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Статут"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Літоўскага Статута.'''}} Статут—найдаражэйшая памятка ня толькі гістарычная ці юрыдычная, але і чыста літэратурная, хоць гэта і ня ёсьць твор краснага пісьменства. Літэратурнае значаньне Статута стваралас...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Статут"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Літоўскага Статута.'''}} Статут—найдаражэйшая памятка ня толькі гістарычная ці юрыдычная, але і чыста літэратурная, хоць гэта і ня ёсьць твор краснага пісьменства. Літэратурнае значаньне Статута стваралася і расло з яго гадамі, а ў нашы дні яно нязвычайнае, вялізазнае. Літоўскі Статут—гэта ёсьць тая несакрушная скаліна, той духоўны памятнік, які найлепей сьведчыць аб славе і магутнасьці нашае мовы і нашага навет звычайнага пісьменства. Статут 1529 г., як агульны і свой закон для ўсіх земляў гаспадарства, агараджаў яго адзінства і самастойнасьць, а сваёю беларускаю моваю паказываў на панаваньне ў гаспадарстве беларускай стыхіі, як грунтоўнай. <section end="Статут"/> <section begin="Друк"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Друкары, друкарні, кнігі.}}.'''<br />(1529—1566—1588).}} У старадаўны чае сярод беларусаў шмат было культурных дзеячаў, каторыя друкаваньнем кніжок, коштамі, матар‘яламі, спагадаю ці прывілеямі і рознымі іншымі спасабамі разьвівалі і паднімалі беларускае пісьменства. Спачатку стаяць слаўныя іменьні друкароў-мецэнатаў: {{Разьбіўка|Багдана Онькова}}, {{Разьбіўка|Якуба Бабіча}} і інш. У 1515 годзе быўшая [[Аўтар:Францыск Скарына|Скарыніна]] друкарня, закладзеная на кошты Бабіча, перайшла на ўласнасьць да вядомых культурных дзеячаў 16-га сталецьця—братоў {{Разьбіўка|Кузьмы і Лукаша Мамонічаў}}. Мамонічы былі родам з Магілева. Кузьма быў віленскім бурмістрам, а Лукаш скарбным вял. кн. Літоўскага. Кузьмоў сын [[Аўтар:Лявон Мамоніч|Лявон]] менаваўся каралеўскім друкаром. Дзеяльнасьць друкарні цягнулася безперастанку да другой палавіны 17 сталецьця. У ёй надрукован [[Статут ВКЛ (1588)|Літоўскі Статут]], шмат твораў полемічных і духоўнага зьместу: Браты Мамонічы запрасілі да сябе вядомага беларуса-друкаваньніка {{Разьбіўка|[[Аўтар:Пётр Мсціславец|Пётру Мсьціслаўца]]}}, які раней, у 1564 г., разам з маскоўцам дыяканам Іванам Фёдаравым паспрабаваў залажыць друкарню ў Маскве. Маскоўская чэрня разбурыла яе, а друкары, абвінавачаныя ў гэрэсі, мусілі ўцякаць назад на Беларусь. Іх узяў да сябе сьперша, вядомы беларускі дзеяч-мецэнат гетман {{Разьбіўка|Грыгор Хадкевіч}} у свой двор {{Разьбіўка|Заблудава}} (Беластоцкага павету), дзе яны наснудзілі друкарню і надрукавалі колькі кніг. Тут у 1568-1569 гг. выцісьнена Эвангельле вучыцельнае, Псалтыр і інш.; у прадмове да Эвангельля Г. Хадкевіч пісаў: „Памысьліў быў есьмі, іжа бы сію кнігу, выразуменьня радзі простых людзей, пералажыці на простую малву.“ Перайшоўшы да Мамонічаў, Мсьціелавец ў 1514-1515 г.г. надрукаваў Эвангельле служэбнае, а У 1516 г. Псалтыр. Ён з удзячнасьцю пісаў аб падмозе яму ў гэтым часе ад двух<section end="Друк"/><noinclude></noinclude> t11r4qs79nrwa576n3rzhgnj7koznkh 89214 89213 2022-08-26T12:09:15Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Статут"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Літоўскага Статута.'''}} Статут—найдаражэйшая памятка ня толькі гістарычная ці юрыдычная, але і чыста літэратурная, хоць гэта і ня ёсьць твор краснага пісьменства. Літэратурнае значаньне Статута стваралася і расло з яго гадамі, а ў нашы дні яно нязвычайнае, вялізазнае. Літоўскі Статут—гэта ёсьць тая несакрушная скаліна, той духоўны памятнік, які найлепей сьведчыць аб славе і магутнасьці нашае мовы і нашага навет звычайнага пісьменства. Статут 1529 г., як агульны і свой закон для ўсіх земляў гаспадарства, агараджаў яго адзінства і самастойнасьць, а сваёю беларускаю моваю паказываў на панаваньне ў гаспадарстве беларускай стыхіі, як грунтоўнай. <section end="Статут"/> <section begin="Друк"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Друкары, друкарні, кнігі}}.'''}} У старадаўны чае сярод беларусаў шмат было культурных дзеячаў, каторыя друкаваньнем кніжок, коштамі, матар‘яламі, спагадаю ці прывілеямі і рознымі іншымі спасабамі разьвівалі і паднімалі беларускае пісьменства. Спачатку стаяць слаўныя іменьні друкароў-мецэнатаў: {{Разьбіўка|Багдана Онькова}}, {{Разьбіўка|Якуба Бабіча}} і інш. У 1515 годзе быўшая [[Аўтар:Францыск Скарына|Скарыніна]] друкарня, закладзеная на кошты Бабіча, перайшла на ўласнасьць да вядомых культурных дзеячаў 16-га сталецьця—братоў {{Разьбіўка|Кузьмы і Лукаша Мамонічаў}}. Мамонічы былі родам з Магілева. Кузьма быў віленскім бурмістрам, а Лукаш скарбным вял. кн. Літоўскага. Кузьмоў сын [[Аўтар:Лявон Мамоніч|Лявон]] менаваўся каралеўскім друкаром. Дзеяльнасьць друкарні цягнулася безперастанку да другой палавіны 17 сталецьця. У ёй надрукован [[Статут ВКЛ (1588)|Літоўскі Статут]], шмат твораў полемічных і духоўнага зьместу: Браты Мамонічы запрасілі да сябе вядомага беларуса-друкаваньніка {{Разьбіўка|[[Аўтар:Пётр Мсціславец|Пётру Мсьціслаўца]]}}, які раней, у 1564 г., разам з маскоўцам дыяканам Іванам Фёдаравым паспрабаваў залажыць друкарню ў Маскве. Маскоўская чэрня разбурыла яе, а друкары, абвінавачаныя ў гэрэсі, мусілі ўцякаць назад на Беларусь. Іх узяў да сябе сьперша, вядомы беларускі дзеяч-мецэнат гетман {{Разьбіўка|Грыгор Хадкевіч}} у свой двор {{Разьбіўка|Заблудава}} (Беластоцкага павету), дзе яны наснудзілі друкарню і надрукавалі колькі кніг. Тут у 1568-1569 гг. выцісьнена Эвангельле вучыцельнае, Псалтыр і інш.; у прадмове да Эвангельля Г. Хадкевіч пісаў: „Памысьліў быў есьмі, іжа бы сію кнігу, выразуменьня радзі простых людзей, пералажыці на простую малву.“ Перайшоўшы да Мамонічаў, Мсьціелавец ў 1514-1515 г.г. надрукаваў Эвангельле служэбнае, а У 1516 г. Псалтыр. Ён з удзячнасьцю пісаў аб падмозе яму ў гэтым часе ад двух<section end="Друк"/><noinclude></noinclude> ci7ryjrh637en9q1ksgacem8pq1q148 89220 89214 2022-08-26T12:15:31Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Статут"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Літоўскага Статута.'''}} Статут—найдаражэйшая памятка ня толькі гістарычная ці юрыдычная, але і чыста літэратурная, хоць гэта і ня ёсьць твор краснага пісьменства. Літэратурнае значаньне Статута стваралася і расло з яго гадамі, а ў нашы дні яно нязвычайнае, вялізазнае. Літоўскі Статут—гэта ёсьць тая несакрушная скаліна, той духоўны памятнік, які найлепей сьведчыць аб славе і магутнасьці нашае мовы і нашага навет звычайнага пісьменства. Статут 1529 г., як агульны і свой закон для ўсіх земляў гаспадарства, агараджаў яго адзінства і самастойнасьць, а сваёю беларускаю моваю паказываў на панаваньне ў гаспадарстве беларускай стыхіі, як грунтоўнай. <section end="Статут"/> <section begin="Друк"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Друкары, друкарні, кнігі}}.'''}} У старадаўны чае сярод беларусаў шмат было культурных дзеячаў, каторыя друкаваньнем кніжок, коштамі, матар‘яламі, спагадаю ці прывілеямі і рознымі іншымі спасабамі разьвівалі і паднімалі беларускае пісьменства. Спачатку стаяць слаўныя іменьні друкароў-мецэнатаў: {{Разьбіўка|Багдана Онькова}}, {{Разьбіўка|Якуба Бабіча}} і інш. У 1515 годзе быўшая [[Аўтар:Францыск Скарына|Скарыніна]] друкарня, закладзеная на кошты Бабіча, перайшла на ўласнасьць да вядомых культурных дзеячаў 16-га сталецьця—братоў {{Разьбіўка|Кузьмы і Лукаша Мамонічаў}}. Мамонічы былі родам з Магілева. Кузьма быў віленскім бурмістрам, а Лукаш скарбным вял. кн. Літоўскага. Кузьмоў сын [[Аўтар:Лявон Мамоніч|Лявон]] менаваўся каралеўскім друкаром. Дзеяльнасьць друкарні цягнулася безперастанку да другой палавіны 17 сталецьця. У ёй надрукован [[Статут ВКЛ (1588)|Літоўскі Статут]], шмат твораў полемічных і духоўнага зьместу: Браты Мамонічы запрасілі да сябе вядомага беларуса-друкаваньніка {{Разьбіўка|[[Аўтар:Пётр Мсціславец|Пётру Мсьціслаўца]]}}, які раней, у 1564 г., разам з маскоўцам дыяканам Іванам Фёдаравым паспрабаваў залажыць друкарню ў Маскве. Маскоўская чэрня разбурыла яе, а друкары, абвінавачаныя ў гэрэсі, мусілі ўцякаць назад на Беларусь. Іх узяў да сябе сьперша, вядомы беларускі дзеяч-мецэнат гетман {{Разьбіўка|Грыгор Хадкевіч}} у свой двор {{Разьбіўка|Заблудава}} (Беластоцкага павету), дзе яны наснудзілі друкарню і надрукавалі колькі кніг. Тут у 1568-1569 гг. выцісьнена Эвангельле вучыцельнае, Псалтыр і інш.; у прадмове да Эвангельля Г. Хадкевіч пісаў: „Памысьліў быў есьмі, іжа бы сію кнігу, выразуменьня радзі простых людзей, пералажыці на простую малву.“ Перайшоўшы да Мамонічаў, Мсьціелавец ў 1514-1515 г.г. надрукаваў Эвангельле служэбнае, а У 1516 г. Псалтыр. Ён з удзячнасьцю пісаў аб падмозе яму ў гэтым часе ад двух<section end="Друк"/><noinclude></noinclude> 0e9p4tw7cnxxm5701v275blqbmh5own 89230 89220 2022-08-26T13:32:12Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Статут"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне Літоўскага Статута.'''}} Статут—найдаражэйшая памятка ня толькі гістарычная ці юрыдычная, але і чыста літэратурная, хоць гэта і ня ёсьць твор краснага пісьменства. Літэратурнае значаньне Статута стваралася і расло з яго гадамі, а ў нашы дні яно нязвычайнае, вялізазнае. Літоўскі Статут—гэта ёсьць тая несакрушная скаліна, той духоўны памятнік, які найлепей сьведчыць аб славе і магутнасьці нашае мовы і нашага навет звычайнага пісьменства. Статут 1529 г., як агульны і свой закон для ўсіх земляў гаспадарства, агараджаў яго адзінства і самастойнасьць, а сваёю беларускаю моваю паказываў на панаваньне ў гаспадарстве беларускай стыхіі, як грунтоўнай. <section end="Статут"/> <section begin="Друк"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Друкары, друкарні, кнігі}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У старадаўны чае сярод беларусаў шмат было культурных дзеячаў, каторыя друкаваньнем кніжок, коштамі, матар‘яламі, спагадаю ці прывілеямі і рознымі іншымі спасабамі разьвівалі і паднімалі беларускае пісьменства. Спачатку стаяць слаўныя іменьні друкароў-мецэнатаў: {{Разьбіўка|Багдана Онькова}}, {{Разьбіўка|Якуба Бабіча}} і інш. У 1515 годзе быўшая [[Аўтар:Францыск Скарына|Скарыніна]] друкарня, закладзеная на кошты Бабіча, перайшла на ўласнасьць да вядомых культурных дзеячаў 16-га сталецьця—братоў {{Разьбіўка|Кузьмы і Лукаша Мамонічаў}}. Мамонічы былі родам з Магілева. Кузьма быў віленскім бурмістрам, а Лукаш скарбным вял. кн. Літоўскага. Кузьмоў сын [[Аўтар:Лявон Мамоніч|Лявон]] менаваўся каралеўскім друкаром. Дзеяльнасьць друкарні цягнулася безперастанку да другой палавіны 17 сталецьця. У ёй надрукован [[Статут ВКЛ (1588)|Літоўскі Статут]], шмат твораў полемічных і духоўнага зьместу: Браты Мамонічы запрасілі да сябе вядомага беларуса-друкаваньніка {{Разьбіўка|[[Аўтар:Пётр Мсціславец|Пётру Мсьціслаўца]]}}, які раней, у 1564 г., разам з маскоўцам дыяканам Іванам Фёдаравым паспрабаваў залажыць друкарню ў Маскве. Маскоўская чэрня разбурыла яе, а друкары, абвінавачаныя ў гэрэсі, мусілі ўцякаць назад на Беларусь. Іх узяў да сябе сьперша, вядомы беларускі дзеяч-мецэнат гетман {{Разьбіўка|Грыгор Хадкевіч}} у свой двор {{Разьбіўка|Заблудава}} (Беластоцкага павету), дзе яны наснудзілі друкарню і надрукавалі колькі кніг. Тут у 1568-1569 гг. выцісьнена Эвангельле вучыцельнае, Псалтыр і інш.; у прадмове да Эвангельля Г. Хадкевіч пісаў: „Памысьліў быў есьмі, іжа бы сію кнігу, выразуменьня радзі простых людзей, пералажыці на простую малву.“ Перайшоўшы да Мамонічаў, Мсьціелавец ў 1514-1515 г.г. надрукаваў Эвангельле служэбнае, а У 1516 г. Псалтыр. Ён з удзячнасьцю пісаў аб падмозе яму ў гэтым часе ад двух<section end="Друк"/><noinclude></noinclude> g0e5hku5yi9w5gq7iofnpjuhwgxby6z 0 29984 89219 2022-08-26T12:15:09Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Літоўскі Статут | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]] | наступны = Гі...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Літоўскі Статут | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Баркулабаўская кроніка|Баркулабаўская кроніка]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="38" to="42" fromsection=Статут tosection=Статут /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Літоўскі Статут}} [[Катэгорыя:Статут Вялікага Княства Літоўскага]] gt1fqj5s8ltc27gujqwbxjtwhog56fj 104 29985 89226 2022-08-26T12:51:10Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «[[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 9.jpg|center|250px]]» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>[[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 9.jpg|center|250px]]<noinclude></noinclude> h8rq88youpdy1xjvpim2uyakb93hwwa 104 29986 89229 2022-08-26T13:20:44Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Разьбіўка|братоў Зарэцкіх}}. Як ведаем, памагалі друкаром {{Разьбіўка|Раддзівілы}}, [[Аўтар:Канстанцін Астрожскі|{{Разьбіўка|К. Астрожскі}}]], {{Разьбіўка|Тышкевіч}}, {{Разьбіўка|Кішка}}, {{Разьбіўка|Валовіч}}, {{Разьбіўка|Сапега}}, {{Разьбіўка|Крышкоўскі}}, {{Разь...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Разьбіўка|братоў Зарэцкіх}}. Як ведаем, памагалі друкаром {{Разьбіўка|Раддзівілы}}, [[Аўтар:Канстанцін Астрожскі|{{Разьбіўка|К. Астрожскі}}]], {{Разьбіўка|Тышкевіч}}, {{Разьбіўка|Кішка}}, {{Разьбіўка|Валовіч}}, {{Разьбіўка|Сапега}}, {{Разьбіўка|Крышкоўскі}}, {{Разьбіўка|Кавечынскі}}. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 11.jpg|подпіс=Загалоўны ліст „Служэбніка“ (Вільня, 1617).}} і інш. Князь Мікалай Радзівіл Чорны залажыў у 1558 г. друкарню ў Бярэсьці-Літоўскім для друкаваньня рэформацкіх кніг. Адгэтуль выйшла так званая Радзівілаўская, або Бярэсцкая Біблія, якую малодшы сын Мікалая Радзівіла, князь Юры, кардынал і віленскі біскуп, скупіў усю-чыста і спаліў<noinclude></noinclude> kox10s9nwgqczka2r4s1k6nm8nnj7en 104 29987 89231 2022-08-26T13:47:49Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Друк"/>перад касьцёлам сьв. Яна ў Вільні. Цяпер гэтая Біблія нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць. Друкарня з Бярэсьця была, перавезена ў Вільню і аддадзена езуіцкай акадэміі. У Супрасьлі (Горадзеншчына) друкарня істнавала пры уніяцкім базыль...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Друк"/>перад касьцёлам сьв. Яна ў Вільні. Цяпер гэтая Біблія нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць. Друкарня з Бярэсьця была, перавезена ў Вільню і аддадзена езуіцкай акадэміі. У Супрасьлі (Горадзеншчына) друкарня істнавала пры уніяцкім базыльянскім манастыры. Тут друкаваліся Чэцьці-Мінеі, свяшчэннае пісаньне і наагул царкоўныя і духоўныя уніяцкія кнігі для ўсяе Беларусі. Тутэка друкаваліся і стараверскія кнігі (ў перш. палав. 18 ст.). Супрасьльская друкарня істнавала аж да пачатку 19-га сталецьця; калі Супрасьль з Беластокам адыйшоў да Прусаў, зьбяднеўшыя манахі-уніяты прадалі яе друкару Арону з Беластока ([[Аўтар:Адам Кіркор|Кіркор]], „Асьвета і народная творчасьць ў Ліцьве“). Друкарня ў Еўі (35 вёрст ад Вільні) была адчынена ў 1611 г. князем Багданам Огінскім. Апрача таго, былі вялікія друкарні ў Дзярэчыне, Гродз. губ., (зрабіў ў 1585 г. Сапега), у Кейданах, Ковен. губ., (зрабіў у 1611 г. Януш Радзівіл), у Сейнах, Ашмяне, Кнышыне, Слоніме, Горадні, Заслаўлі, Магілеве, Полацку, {{Абмылка|Менску.|Менску,}} Пінску, Бялынычах і іншых мястох. Друкаваньне кніг, пачаўшыся ўдосьветкі ў 16 сталецьці, к канцу века разьвілося нязвычайна: можна было налічыць дзесяткі друкарняў, раскіданых па розных мястох і мясьцечках Беларусі. Найболей старадрукарскіх кніг, дайшоўшых да нас, прыпадае на канец 16-га і пачатак 17-га сталецьця. Друкаваліся і расходзілісь кнігі ў масе экзэмпляраў. Есьць туг усялякія выданьні. Есьць, акром разгледжаных, дужа цікаўныя па мове, як {{Разьбіўка|{{Абмылка|Гармонія|„Гармонія}}, альбо сагласіе веры, сакрамэнтаў і цэрэмоней васточнае цэркві з касьцёлам рымскім}}“ (Вільня, 1608) ці вучыцельнае {{Разьбіўка|Эвангельле Каліста}} (Еўе, 1616), выданае дзеля незнаемасьці і неўмеетнасьці языка славенскага многіх, цераз што іншыя „удавалісь да заразьлівых ерэтычнай навукі паствіск.“ Есьць кнігі па філёлёгіі, як граматыкі ([[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція Зізанія]]—Вільня, 1596 г., [[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|М. Сматрыцкага]]—Еўе, 1616 г. і інш.), слоўнікі („{{Разьбіўка|Лексікон}}“ [[Аўтар:Памва Бярында|{{Разьбіўка|Памвы Бярынды}}]]—1627 г., складаны на працягу больш за 30-х гадоў, а ў 1653 г. перадрукованы ў {{Разьбіўка|Куцеінскай}} (Магіл. губ.) {{Разьбіўка|друкарні}} [[Аўтар:Спірыдон Собаль|{{Разьбіўка|С. Собаля}}]], як „патрэбны і пажытачны многім“). Асабліва-ж многа школьных падручнікаў. <section end="Друк"/> <section begin="Кітаб"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Ай Кітаб}}}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У 1915 годзе [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіч]] знайшоў у Сорак-Татарах, ваколіцы пад Вільняй, рукапісную кнігу „Ай Кітаб“, аб каторай пісаў вось што: „Літоўскія татары-магамэтане, якія дагэтуль жывуць ў Меншчыне і Віленшчыне, пасяліліся ў на-<section end="Кітаб"/><noinclude></noinclude> tizt1g5e1von0kg9bqqmir2v6hedtor 89234 89231 2022-08-26T14:07:25Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Друк"/>перад касьцёлам сьв. Яна ў Вільні. Цяпер гэтая Біблія нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць. Друкарня з Бярэсьця была, перавезена ў Вільню і аддадзена езуіцкай акадэміі. У Супрасьлі (Горадзеншчына) друкарня істнавала пры уніяцкім базыльянскім манастыры. Тут друкаваліся Чэцьці-Мінеі, свяшчэннае пісаньне і наагул царкоўныя і духоўныя уніяцкія кнігі для ўсяе Беларусі. Тутэка друкаваліся і стараверскія кнігі (ў перш. палав. 18 ст.). Супрасьльская друкарня істнавала аж да пачатку 19-га сталецьця; калі Супрасьль з Беластокам адыйшоў да Прусаў, зьбяднеўшыя манахі-уніяты прадалі яе друкару Арону з Беластока ([[Аўтар:Адам Кіркор|Кіркор]], „Асьвета і народная творчасьць ў Ліцьве“). Друкарня ў Еўі (35 вёрст ад Вільні) была адчынена ў 1611 г. князем Багданам Огінскім. Апрача таго, былі вялікія друкарні ў Дзярэчыне, Гродз. губ., (зрабіў ў 1585 г. Сапега), у Кейданах, Ковен. губ., (зрабіў у 1611 г. Януш Радзівіл), у Сейнах, Ашмяне, Кнышыне, Слоніме, Горадні, Заслаўлі, Магілеве, Полацку, {{Абмылка|Менску.|Менску,}} Пінску, Бялынычах і іншых мястох. Друкаваньне кніг, пачаўшыся ўдосьветкі ў 16 сталецьці, к канцу века разьвілося нязвычайна: можна было налічыць дзесяткі друкарняў, раскіданых па розных мястох і мясьцечках Беларусі. Найболей старадрукарскіх кніг, дайшоўшых да нас, прыпадае на канец 16-га і пачатак 17-га сталецьця. Друкаваліся і расходзілісь кнігі ў масе экзэмпляраў. Есьць туг усялякія выданьні. Есьць, акром разгледжаных, дужа цікаўныя па мове, як {{Разьбіўка|{{Абмылка|Гармонія|„Гармонія}}, альбо сагласіе веры, сакрамэнтаў і цэрэмоней васточнае цэркві з касьцёлам рымскім}}“ (Вільня, 1608) ці вучыцельнае {{Разьбіўка|Эвангельле Каліста}} (Еўе, 1616), выданае дзеля незнаемасьці і неўмеетнасьці языка славенскага многіх, цераз што іншыя „удавалісь да заразьлівых ерэтычнай навукі паствіск.“ Есьць кнігі па філёлёгіі, як граматыкі ([[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція Зізанія]]—Вільня, 1596 г., [[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|М. Сматрыцкага]]—Еўе, 1616 г. і інш.), слоўнікі („{{Разьбіўка|Лексікон}}“ [[Аўтар:Памва Бярында|{{Разьбіўка|Памвы Бярынды}}]]—1627 г., складаны на працягу больш за 30-х гадоў, а ў 1653 г. перадрукованы ў {{Разьбіўка|Куцеінскай}} (Магіл. губ.) {{Разьбіўка|друкарні}} [[Аўтар:Спірыдон Собаль|{{Разьбіўка|С. Собаля}}]], як „патрэбны і пажытачны многім“). Асабліва-ж многа школьных падручнікаў. <section end="Друк"/> <section begin="Кітаб"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Ай Кітаб}}}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У 1915 годзе [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіч]] знайшоў у Сорак-Татарах, ваколіцы пад Вільняй, рукапісную кнігу „Ай Кітаб“, аб каторай пісаў вось што: „Літоўскія татары-магамэтане, якія дагэтуль жывуць ў Меншчыне і Віленшчыне, пасяліліся ў на-<section end="Кітаб"/><noinclude></noinclude> seuf12qiptlnvotwwbgwbu5lgeait0v 89242 89234 2022-08-26T14:27:56Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Друк"/>перад касьцёлам сьв. Яна ў Вільні. Цяпер гэтая Біблія нязвычайная бібліаграфічная рэдкасьць. Друкарня з Бярэсьця была, перавезена ў Вільню і аддадзена езуіцкай акадэміі. У Супрасьлі (Горадзеншчына) друкарня істнавала пры уніяцкім базыльянскім манастыры. Тут друкаваліся Чэцьці-Мінеі, свяшчэннае пісаньне і наагул царкоўныя і духоўныя уніяцкія кнігі для ўсяе Беларусі. Тутэка друкаваліся і стараверскія кнігі (ў перш. палав. 18 ст.). Супрасьльская друкарня істнавала аж да пачатку 19-га сталецьця; калі Супрасьль з Беластокам адыйшоў да Прусаў, зьбяднеўшыя манахі-уніяты прадалі яе друкару Арону з Беластока ([[Аўтар:Адам Кіркор|Кіркор]], „Асьвета і народная творчасьць ў Ліцьве“). Друкарня ў Еўі (35 вёрст ад Вільні) была адчынена ў 1611 г. князем Багданам Огінскім. Апрача таго, былі вялікія друкарні ў Дзярэчыне, Гродз. губ., (зрабіў ў 1585 г. Сапега), у Кейданах, Ковен. губ., (зрабіў у 1611 г. Януш Радзівіл), у Сейнах, Ашмяне, Кнышыне, Слоніме, Горадні, Заслаўлі, Магілеве, Полацку, {{Абмылка|Менску.|Менску,}} Пінску, Бялынычах і іншых мястох. Друкаваньне кніг, пачаўшыся ўдосьветкі ў 16 сталецьці, к канцу века разьвілося нязвычайна: можна было налічыць дзесяткі друкарняў, раскіданых па розных мястох і мясьцечках Беларусі. Найболей старадрукарскіх кніг, дайшоўшых да нас, прыпадае на канец 16-га і пачатак 17-га сталецьця. Друкаваліся і расходзілісь кнігі ў масе экзэмпляраў. Есьць туг усялякія выданьні. Есьць, акром разгледжаных, дужа цікаўныя па мове, як {{Разьбіўка|{{Абмылка|Гармонія|„Гармонія}}, альбо сагласіе веры, сакрамэнтаў і цэрэмоней васточнае цэркві з касьцёлам рымскім}}“ (Вільня, 1608) ці вучыцельнае {{Разьбіўка|Эвангельле Каліста}} (Еўе, 1616), выданае дзеля незнаемасьці і неўмеетнасьці языка славенскага многіх, цераз што іншыя „удавалісь да заразьлівых ерэтычнай навукі паствіск.“ Есьць кнігі па філёлёгіі, як граматыкі ([[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція Зізанія]]—Вільня, 1596 г., [[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|М. Сматрыцкага]]—Еўе, 1616 г. і інш.), слоўнікі („{{Разьбіўка|Лексікон}}“ [[Аўтар:Памва Бярында|{{Разьбіўка|Памвы Бярынды}}]]—1627 г., складаны на працягу больш за 30-х гадоў, а ў 1653 г. перадрукованы ў {{Разьбіўка|Куцеінскай}} (Магіл. губ.) {{Разьбіўка|друкарні}} [[Аўтар:Спірыдон Собаль|{{Разьбіўка|С. Собаля}}]], як „патрэбны і пажытачны многім“). Асабліва-ж многа школьных падручнікаў. <section end="Друк"/> <section begin="Кітаб"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Ай Кітаб}}}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У 1915 годзе [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Я. Луцкевіч]] знайшоў у Сорак-Татарах, ваколіцы пад Вільняй, рукапісную кнігу „Ай Кітаб“, аб каторай пісаў вось што: „Літоўскія татары-магамэтане, якія дагэтуль жывуць ў Меншчыне і Віленшчыне, пасяліліся ў {{перанос пачатак|п=на|к=шым}}<section end="Кітаб"/><noinclude></noinclude> hzpewt1uu78dzhdj3b9j4g2qimyws31 0 29988 89232 2022-08-26T13:50:02Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Друкары, друкарні, кнігі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]] | наступны = Гісторыя...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Друкары, друкарні, кнігі | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Літоўскі Статут|Літоўскі Статут]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="42" to="44" fromsection=Друк tosection=Друк /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Друкары, друкарні, кнігі}} [[Катэгорыя:Кнігадрукаванне ў Вялікім Княстве Літоўскім]] 10ki5r2fjmd8gsa8cexoicodp4v1kio 104 29989 89233 2022-08-26T13:54:54Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 12.jpg|подпіс=Ай Кітаб з беларускага музэю Я. Луцкевіча.<br />Пятая частка страніцы. Чытаецца так: «Цэмна было, очы сьветласьці не відзелі. Куры не пелі, сабакі не брэхал...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 12.jpg|подпіс=Ай Кітаб з беларускага музэю Я. Луцкевіча.<br />Пятая частка страніцы. Чытаецца так: «Цэмна было, очы сьветласьці не відзелі. Куры не пелі, сабакі не брэхалі. Лошч ішоу, цемна было, вецер веяу. Разумеу, што судны дзень настау».}}<noinclude></noinclude> 4g0ltkwzpj9ilcp862hxrw5c2ipails 89240 89233 2022-08-26T14:19:08Z Gleb Leo 2440 /* Праблематычная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="2" user="Gleb Leo" /></noinclude><noinclude></noinclude> rdb1lbd92min15eyxum6jwj2d22zcp0 89244 89240 2022-08-26T14:28:39Z Gleb Leo 2440 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 12.jpg|подпіс=Ай Кітаб з беларускага музэю Я. Луцкевіча.<br />Пятая частка страніцы. Чытаецца так: «Цэмна было, очы сьветласьці не відзелі. Куры не пелі, сабакі не брэхалі. Лошч ішоу, цемна было, вецер веяу. Разумеу, што судны дзень настау».}}<noinclude></noinclude> 4g0ltkwzpj9ilcp862hxrw5c2ipails 104 29990 89235 2022-08-26T14:10:37Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «шым краі ў пачатку XV веку. Яны былі выпісаны, як ўспамагаўчае войска проці крыжакоў, вялікім князем [[Аўтар:Вітаўт|Вітаўтам]]. Пасьля вайны яны асталіся ў нашым краі, дасталі права жаніцца. з дачкамі тутэйшых баяр-шляхты і прынялі ад іх фаміліі, звычаі, мов...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>шым краі ў пачатку XV веку. Яны былі выпісаны, як ўспамагаўчае войска проці крыжакоў, вялікім князем [[Аўтар:Вітаўт|Вітаўтам]]. Пасьля вайны яны асталіся ў нашым краі, дасталі права жаніцца. з дачкамі тутэйшых баяр-шляхты і прынялі ад іх фаміліі, звычаі, мову беларускую; толькі вера асталася магамэтанская. Вось, для духоўнае патрэбы татарскія муўллы („молна“) арабскімі літэрамі пабеларуску перапісалі і пераклалі сьвятую кнігу „Ай Кітаб“, зьбеларушчаную ў „Кіцёп“—„Ай Кітаб“, сьвятая кніга, гэта ёсьць тлумачаньне Корану, яго прыповесьці важнейшыя: Знаньне арабскае мовы хутка загінула, асталося толькі знаўства пісаць арабскімі літэрамі і чытаць напісанае паарабску. Мы бачым яшчэ шмат дакумэнтаў судовых, падпісаных мясцовымі татарамі паарабску, але словамі беларускімі. Гэта йдзе праз увесь XVI і XVII век“. {{Водступ|2|em}}Знойдзены Я. Луцкевічам „Ай Кітаб“ — вялікая рукапісная кніга, зложаная з колькісот страніц, ў вокладцы, без пачатку і канца, пісаная характарам 16-га або пачатку 17-га веку. На некаторых страніцах радок беларускага тэксту йдзець пад радком арабскім (гэтак на нашым зьнімку). Але найчасьцей тэкст толькі беларускі, сярод якога стаіць часам адно ці некалькі сьпецыяльных слоў магамэтанскай рэлігіі. {{Водступ|2|em}}Апрача літэратурна-паказаўчага характару, беларускі „Ай Кітаб“ маець для нас вельмі важнае і гістарычна-філёлёгічнае значаньне, як цэнная памятка нашай жывой старадаўнай мовы. Яна маець у сваім правапісе дзьве характэрных асаблівасьці, якіх у кірылічным тэксьце беларускіх старых грамат у такім пеўным выглядзе ня маем: 1) ясна азначаны гук„ дз“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|дзень}}, {{Разьбіўка|відзелі}} і інш.); 2) асобным знакам паказаны гук „ць“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|цемна}}, {{Разьбіўка|сьветласці}}, якія па кірылічнай транскрыпцыі былі-б напісаны „темна“, {{Абмылка|сьветласьті“|„сьветласьті“}}). Адгэтуль відаць, што гукі „дз“ і „ць“ выгаварываліся ў нашай жывой мове ад найдаўнейшых часоў. Беларускі „Ай Кітаб“ пакуль што мала быў на воку вучоных мовазнаўцаў, дык магчыма, што калі-небудзь з яго даведаемся і аб іншых важных асаблівасьцях старадаўнае мовы. <section begin="Кітаб"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Полска квитнет лациною…|Верш]] [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Пашкевіча]]}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У вадным старадаўным рукапісу [[Статуты ВКЛ|Літоўскага Статута]], каторы быў на сховах у бібліатэцы віленскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі, знайшлі цікаўны верш, азагалоўлены гэтак: „Ян-Казімір Пашкевіч рукою ўласнаю пісаў року 1621“. Верш невялічкі:<section end="Кітаб"/><noinclude></noinclude> 6ouwvnaz7gosdvo47hn9dtfg7qg3x5s 89236 89235 2022-08-26T14:11:49Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кітаб"/>шым краі ў пачатку XV веку. Яны былі выпісаны, як ўспамагаўчае войска проці крыжакоў, вялікім князем [[Аўтар:Вітаўт|Вітаўтам]]. Пасьля вайны яны асталіся ў нашым краі, дасталі права жаніцца. з дачкамі тутэйшых баяр-шляхты і прынялі ад іх фаміліі, звычаі, мову беларускую; толькі вера асталася магамэтанская. Вось, для духоўнае патрэбы татарскія муўллы („молна“) арабскімі літэрамі пабеларуску перапісалі і пераклалі сьвятую кнігу „Ай Кітаб“, зьбеларушчаную ў „Кіцёп“—„Ай Кітаб“, сьвятая кніга, гэта ёсьць тлумачаньне Корану, яго прыповесьці важнейшыя: Знаньне арабскае мовы хутка загінула, асталося толькі знаўства пісаць арабскімі літэрамі і чытаць напісанае паарабску. Мы бачым яшчэ шмат дакумэнтаў судовых, падпісаных мясцовымі татарамі паарабску, але словамі беларускімі. Гэта йдзе праз увесь XVI і XVII век“. {{Водступ|2|em}}Знойдзены Я. Луцкевічам „Ай Кітаб“ — вялікая рукапісная кніга, зложаная з колькісот страніц, ў вокладцы, без пачатку і канца, пісаная характарам 16-га або пачатку 17-га веку. На некаторых страніцах радок беларускага тэксту йдзець пад радком арабскім (гэтак на нашым зьнімку). Але найчасьцей тэкст толькі беларускі, сярод якога стаіць часам адно ці некалькі сьпецыяльных слоў магамэтанскай рэлігіі. {{Водступ|2|em}}Апрача літэратурна-паказаўчага характару, беларускі „Ай Кітаб“ маець для нас вельмі важнае і гістарычна-філёлёгічнае значаньне, як цэнная памятка нашай жывой старадаўнай мовы. Яна маець у сваім правапісе дзьве характэрных асаблівасьці, якіх у кірылічным тэксьце беларускіх старых грамат у такім пеўным выглядзе ня маем: 1) ясна азначаны гук„ дз“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|дзень}}, {{Разьбіўка|відзелі}} і інш.); 2) асобным знакам паказаны гук „ць“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|цемна}}, {{Разьбіўка|сьветласці}}, якія па кірылічнай транскрыпцыі былі-б напісаны „темна“, {{Абмылка|сьветласьті“|„сьветласьті“}}). Адгэтуль відаць, што гукі „дз“ і „ць“ выгаварываліся ў нашай жывой мове ад найдаўнейшых часоў. Беларускі „Ай Кітаб“ пакуль што мала быў на воку вучоных мовазнаўцаў, дык магчыма, што калі-небудзь з яго даведаемся і аб іншых важных асаблівасьцях старадаўнае мовы. <section end="Кітаб"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Полска квитнет лациною…|Верш]] [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Пашкевіча]]}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У вадным старадаўным рукапісу [[Статуты ВКЛ|Літоўскага Статута]], каторы быў на сховах у бібліатэцы віленскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі, знайшлі цікаўны верш, азагалоўлены гэтак: „Ян-Казімір Пашкевіч рукою ўласнаю пісаў року 1621“. Верш невялічкі: <section end="Пашкевіч"/><noinclude></noinclude> qe3t0xm858i8k0e7lytg7s58ankurg3 89241 89236 2022-08-26T14:19:48Z Gleb Leo 2440 /* Праблематычная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="2" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кітаб"/>шым краі ў пачатку XV веку. Яны былі выпісаны, як ўспамагаўчае войска проці крыжакоў, вялікім князем [[Аўтар:Вітаўт|Вітаўтам]]. Пасьля вайны яны асталіся ў нашым краі, дасталі права жаніцца. з дачкамі тутэйшых баяр-шляхты і прынялі ад іх фаміліі, звычаі, мову беларускую; толькі вера асталася магамэтанская. Вось, для духоўнае патрэбы татарскія муўллы („молна“) арабскімі літэрамі пабеларуску перапісалі і пераклалі сьвятую кнігу „Ай Кітаб“, зьбеларушчаную ў „Кіцёп“—„Ай Кітаб“, сьвятая кніга, гэта ёсьць тлумачаньне Корану, яго прыповесьці важнейшыя: Знаньне арабскае мовы хутка загінула, асталося толькі знаўства пісаць арабскімі літэрамі і чытаць напісанае паарабску. Мы бачым яшчэ шмат дакумэнтаў судовых, падпісаных мясцовымі татарамі паарабску, але словамі беларускімі. Гэта йдзе праз увесь XVI і XVII век“. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 12.jpg|подпіс=Ай Кітаб з беларускага музэю Я. Луцкевіча.<br />Пятая частка страніцы. Чытаецца так: «Цэмна было, очы сьветласьці не відзелі. Куры не пелі, сабакі не брэхалі. Лошч ішоу, цемна было, вецер веяу. Разумеу, што судны дзень настау».}} {{Водступ|2|em}}Знойдзены Я. Луцкевічам „Ай Кітаб“ — вялікая рукапісная кніга, зложаная з колькісот страніц, ў вокладцы, без пачатку і канца, пісаная характарам 16-га або пачатку 17-га веку. На некаторых страніцах радок беларускага тэксту йдзець пад радком арабскім (гэтак на нашым зьнімку). Але найчасьцей тэкст толькі беларускі, сярод якога стаіць часам адно ці некалькі сьпецыяльных слоў магамэтанскай рэлігіі. {{Водступ|2|em}}Апрача літэратурна-паказаўчага характару, беларускі „Ай Кітаб“ маець для нас вельмі важнае і гістарычна-філёлёгічнае значаньне, як цэнная памятка нашай жывой старадаўнай мовы. Яна маець у сваім правапісе дзьве характэрных асаблівасьці, якіх у кірылічным тэксьце беларускіх старых грамат у такім пеўным выглядзе ня маем: 1) ясна азначаны гук„ дз“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|дзень}}, {{Разьбіўка|відзелі}} і інш.); 2) асобным знакам паказаны гук „ць“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|цемна}}, {{Разьбіўка|сьветласці}}, якія па кірылічнай транскрыпцыі былі-б напісаны „темна“, {{Абмылка|сьветласьті“|„сьветласьті“}}). Адгэтуль відаць, што гукі „дз“ і „ць“ выгаварываліся ў нашай жывой мове ад найдаўнейшых часоў. Беларускі „Ай Кітаб“ пакуль што мала быў на воку вучоных мовазнаўцаў, дык магчыма, што калі-небудзь з яго даведаемся і аб іншых важных асаблівасьцях старадаўнае мовы. <section end="Кітаб"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Полска квитнет лациною…|Верш]] [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Пашкевіча]]}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У вадным старадаўным рукапісу [[Статуты ВКЛ|Літоўскага Статута]], каторы быў на сховах у бібліатэцы віленскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі, знайшлі цікаўны верш, азагалоўлены гэтак: „Ян-Казімір Пашкевіч рукою ўласнаю пісаў року 1621“. Верш невялічкі: <section end="Пашкевіч"/><noinclude></noinclude> ayt0juwgyvcp365i3xsk5lus89u6hx8 89243 89241 2022-08-26T14:28:20Z Gleb Leo 2440 /* Не вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Кітаб"/>{{перанос канец|п=на|к=шым}} краі ў пачатку XV веку. Яны былі выпісаны, як ўспамагаўчае войска проці крыжакоў, вялікім князем [[Аўтар:Вітаўт|Вітаўтам]]. Пасьля вайны яны асталіся ў нашым краі, дасталі права жаніцца. з дачкамі тутэйшых баяр-шляхты і прынялі ад іх фаміліі, звычаі, мову беларускую; толькі вера асталася магамэтанская. Вось, для духоўнае патрэбы татарскія муўллы („молна“) арабскімі літэрамі пабеларуску перапісалі і пераклалі сьвятую кнігу „Ай Кітаб“, зьбеларушчаную ў „Кіцёп“—„Ай Кітаб“, сьвятая кніга, гэта ёсьць тлумачаньне Корану, яго прыповесьці важнейшыя: Знаньне арабскае мовы хутка загінула, асталося толькі знаўства пісаць арабскімі літэрамі і чытаць напісанае паарабску. Мы бачым яшчэ шмат дакумэнтаў судовых, падпісаных мясцовымі татарамі паарабску, але словамі беларускімі. Гэта йдзе праз увесь XVI і XVII век“. {{Водступ|2|em}}Знойдзены Я. Луцкевічам „Ай Кітаб“ — вялікая рукапісная кніга, зложаная з колькісот страніц, ў вокладцы, без пачатку і канца, пісаная характарам 16-га або пачатку 17-га веку. На некаторых страніцах радок беларускага тэксту йдзець пад радком арабскім (гэтак на нашым зьнімку). Але найчасьцей тэкст толькі беларускі, сярод якога стаіць часам адно ці некалькі сьпецыяльных слоў магамэтанскай рэлігіі. {{Водступ|2|em}}Апрача літэратурна-паказаўчага характару, беларускі „Ай Кітаб“ маець для нас вельмі важнае і гістарычна-філёлёгічнае значаньне, як цэнная памятка нашай жывой старадаўнай мовы. Яна маець у сваім правапісе дзьве характэрных асаблівасьці, якіх у кірылічным тэксьце беларускіх старых грамат у такім пеўным выглядзе ня маем: 1) ясна азначаны гук„ дз“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|дзень}}, {{Разьбіўка|відзелі}} і інш.); 2) асобным знакам паказаны гук „ць“ (напрыклад, у словах {{Разьбіўка|цемна}}, {{Разьбіўка|сьветласці}}, якія па кірылічнай транскрыпцыі былі-б напісаны „темна“, {{Абмылка|сьветласьті“|„сьветласьті“}}). Адгэтуль відаць, што гукі „дз“ і „ць“ выгаварываліся ў нашай жывой мове ад найдаўнейшых часоў. Беларускі „Ай Кітаб“ пакуль што мала быў на воку вучоных мовазнаўцаў, дык магчыма, што калі-небудзь з яго даведаемся і аб іншых важных асаблівасьцях старадаўнае мовы. <section end="Кітаб"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Полска квитнет лациною…|Верш]] [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Пашкевіча]]}}.'''}} {{Водступ|2|em}}У вадным старадаўным рукапісу [[Статуты ВКЛ|Літоўскага Статута]], каторы быў на сховах у бібліатэцы віленскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі, знайшлі цікаўны верш, азагалоўлены гэтак: „Ян-Казімір Пашкевіч рукою ўласнаю пісаў року 1621“. Верш невялічкі: <section end="Пашкевіч"/><noinclude></noinclude> e7guzdf7pu2lam0bakdnss3n57w2tvc 0 29991 89239 2022-08-26T14:16:45Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Ай Кітаб | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]] | наступны = Гісторыя...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Ай Кітаб | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Друкары, друкарні, кнігі|Друкары, друкарні, кнігі]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Верш Пашкевіча|Верш Пашкевіча]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="44" to="46" fromsection=Кітаб tosection=Кітаб /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Ай Кітаб}} [[Катэгорыя:Кітабы]] dc3jyzvwnafy7ehrbzcifqpvgy2tn6g 104 29992 89245 2022-08-26T14:40:03Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Пашкевіч"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей уў Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br />...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Пашкевіч"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей уў Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br /> Па усім сьвеце юж: дайзрала;<br /> Весяліся-ж ты, русіне,<br /> Тва слава нікгды ня згіне! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}То-ж была яшчэ пара бліскучага ўваччу разьвіцьця нашага слова, і сучасьнікі ня відзелі, што пачаўся сход… І дапраўды,—цяпер таксама зьяўляліся пісьменьнікі, друкавалася {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 13.jpg|подпіс=Аўтографы: 1) Cапегі, 2) Валовіча, 9) Палубенскай і 4) Масальскай.}} шмат кніжок, літэратура жыла. Хіба толькі новы, полемічны тон яе даваў права сказаць аб нейкім пераломе. Тымчасам, гэтая пара была няпрыкметным пачаткам страшнога, мёртвага заняпаду нацыянальна-беларускай духоўнасьці. <section end="Пашкевіч"/> <section begin="Сход"/>{{Цэнтар|'''{{Разьбіўка|Сход}}.'''<br />(17 век).|памер=120%}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Палітычны і культурны заняпад.'''}} З часоў уніі нашага гаспадарства з Польшчаю, на якую прыстаў у 1385 г. Ягайла, мы яшчэ ня трацілі свае незалежнасьці; на пагляд нашых прашчураў гэта быў палітычны хаўрус. Каталіцтва, каторае зьявілася пасьля гэтага на беларускай тэрыторыі больш-менш прыкметна, хоць і нясло з сабою чужаземны польскі дух, але нясло так, што зусім не пагражала устоям самабытна-беларускай культуры. Польскія ўплывы<section end="Сход"/><noinclude></noinclude> f1s8eyqvh0uvr43e2x4x494bv37bigh 89260 89245 2022-08-26T15:44:56Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Верш"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей уў Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br /> Па усім сьвеце юж: дайзрала;<br /> Весяліся-ж ты, русіне,<br /> Тва слава нікгды ня згіне! </small>{{Block center/e}} <section end="Верш"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Водступ|2|em}}То-ж была яшчэ пара бліскучага ўваччу разьвіцьця нашага слова, і сучасьнікі ня відзелі, што пачаўся сход… І дапраўды,—цяпер таксама зьяўляліся пісьменьнікі, друкавалася {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 13.jpg|подпіс=Аўтографы: 1) Cапегі, 2) Валовіча, 9) Палубенскай і 4) Масальскай.}} шмат кніжок, літэратура жыла. Хіба толькі новы, полемічны тон яе даваў права сказаць аб нейкім пераломе. Тымчасам, гэтая пара была няпрыкметным пачаткам страшнога, мёртвага заняпаду нацыянальна-беларускай духоўнасьці. <section end="Пашкевіч"/> <section begin="Сход"/>{{Цэнтар|'''{{Разьбіўка|Сход}}.'''<br />(17 век).|памер=120%}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Палітычны і культурны заняпад.'''}} З часоў уніі нашага гаспадарства з Польшчаю, на якую прыстаў у 1385 г. Ягайла, мы яшчэ ня трацілі свае незалежнасьці; на пагляд нашых прашчураў гэта быў палітычны хаўрус. Каталіцтва, каторае зьявілася пасьля гэтага на беларускай тэрыторыі больш-менш прыкметна, хоць і нясло з сабою чужаземны польскі дух, але нясло так, што зусім не пагражала устоям самабытна-беларускай культуры. Польскія ўплывы<section end="Сход"/><noinclude></noinclude> 18z0qc7jtb0brckfisocmt24em5aze4 89263 89260 2022-08-26T15:52:06Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Верш"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей уў Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br /> Па усім сьвеце юж: дайзрала;<br /> Весяліся-ж ты, русіне,<br /> Тва слава нікгды ня згіне! </small>{{Block center/e}} <section end="Верш"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Водступ|2|em}}То-ж была яшчэ пара бліскучага ўваччу разьвіцьця нашага слова, і сучасьнікі ня відзелі, што пачаўся сход… І дапраўды,—цяпер таксама зьяўляліся пісьменьнікі, друкавалася {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 13.jpg|подпіс=Аўтографы: 1) Cапегі, 2) Валовіча, 9) Палубенскай і 4) Масальскай.}} шмат кніжок, літэратура жыла. Хіба толькі новы, полемічны тон яе даваў права сказаць аб нейкім пераломе. Тымчасам, гэтая пара была няпрыкметным пачаткам страшнога, мёртвага заняпаду нацыянальна-беларускай духоўнасьці. <section end="Пашкевіч"/> <section begin="Сход"/>{{Цэнтар|'''{{Разьбіўка|Сход}}.'''<br />(17 век).|памер=120%}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Палітычны і культурны заняпад.'''}} З часоў уніі нашага гаспадарства з Польшчаю, на якую прыстаў у 1385 г. Ягайла, мы яшчэ ня трацілі свае незалежнасьці; на пагляд нашых прашчураў гэта быў палітычны хаўрус. Каталіцтва, каторае зьявілася пасьля гэтага на беларускай тэрыторыі больш-менш прыкметна, хоць і нясло з сабою чужаземны польскі дух, але нясло так, што зусім не пагражала устоям самабытна-беларускай культуры. Польскія ўплывы<section end="Сход"/><noinclude></noinclude> ijpmz3wcptk58k8s82mwhtvdey8afld 89264 89263 2022-08-26T15:52:58Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Верш"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей уў Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br /> Па усім сьвеце юж: дайзрала;<br /> Весяліся-ж ты, русіне,<br /> Тва слава нікгды ня згіне! </small>{{Block center/e}} <section end="Верш"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Водступ|2|em}}То-ж была яшчэ пара бліскучага ўваччу разьвіцьця нашага слова, і сучасьнікі ня відзелі, што пачаўся сход… І дапраўды,—цяпер таксама зьяўляліся пісьменьнікі, друкавалася {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 13.jpg|подпіс=Аўтографы: 1) Cапегі, 2) Валовіча, 9) Палубенскай і 4) Масальскай.}} шмат кніжок, літэратура жыла. Хіба толькі новы, полемічны тон яе даваў права сказаць аб нейкім пераломе. Тымчасам, гэтая пара была няпрыкметным пачаткам страшнога, мёртвага заняпаду нацыянальна-беларускай духоўнасьці. <section end="Пашкевіч"/> <section begin="Сход"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Сход}}.}}'''<br />(17 век).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Палітычны і культурны заняпад.'''}} З часоў уніі нашага гаспадарства з Польшчаю, на якую прыстаў у 1385 г. Ягайла, мы яшчэ ня трацілі свае незалежнасьці; на пагляд нашых прашчураў гэта быў палітычны хаўрус. Каталіцтва, каторае зьявілася пасьля гэтага на беларускай тэрыторыі больш-менш прыкметна, хоць і нясло з сабою чужаземны польскі дух, але нясло так, што зусім не пагражала устоям самабытна-беларускай культуры. Польскія ўплывы<section end="Сход"/><noinclude></noinclude> of8pw032mi9lc32y05evd8qego0eevl 89286 89264 2022-08-26T20:29:59Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Верш"/>{{Block center/s}}<small> Польска квітнець лацізнаю,<br /> Літва квітнець русчызнаю;<br /> Бяз той ў Польшчы не прабудзеш;<br /> Баз сей у Ліцьве блазнам будзеш;<br /> Той лаціна язык даець,<br /> Та бяз русі не вытрвасць,<br /> Ведзь-жа, юж, Русь, іж тва хвала<br /> Па усім сьвеце юж: дайзрала;<br /> Весяліся-ж ты, русіне,<br /> Тва слава нікгды ня згіне! </small>{{Block center/e}} <section end="Верш"/> <section begin="Пашкевіч"/>{{Водступ|2|em}}То-ж была яшчэ пара бліскучага ўваччу разьвіцьця нашага слова, і сучасьнікі ня відзелі, што пачаўся сход… І дапраўды,—цяпер таксама зьяўляліся пісьменьнікі, друкавалася {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 13.jpg|подпіс=Аўтографы: 1) Cапегі, 2) Валовіча, 9) Палубенскай і 4) Масальскай.}} шмат кніжок, літэратура жыла. Хіба толькі новы, полемічны тон яе даваў права сказаць аб нейкім пераломе. Тымчасам, гэтая пара была няпрыкметным пачаткам страшнога, мёртвага заняпаду нацыянальна-беларускай духоўнасьці. <section end="Пашкевіч"/> <section begin="Сход"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Сход}}.}}'''<br />(17 век).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Палітычны і культурны заняпад.'''}} З часоў уніі нашага гаспадарства з Польшчаю, на якую прыстаў у 1385 г. Ягайла, мы яшчэ ня трацілі свае незалежнасьці; на пагляд нашых прашчураў гэта быў палітычны хаўрус. Каталіцтва, каторае зьявілася пасьля гэтага на беларускай тэрыторыі больш-менш прыкметна, хоць і нясло з сабою чужаземны польскі дух, але нясло так, што зусім не пагражала устоям самабытна-беларускай культуры. Польскія ўплывы<section end="Сход"/><noinclude></noinclude> jhgzlt7ahvi48sicbnubawyu3fj5plv 0 29993 89246 2022-08-26T14:41:21Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Верш Пашкевіча | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]] | наступны = Гісторыя беларускае літэратуры (192...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Верш Пашкевіча | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)/Ай Кітаб|Ай Кітаб]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="46" to="47" fromsection=Пашкевіч tosection=Пашкевіч /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Верш Пашкевіча}} [[Катэгорыя:Творы пра Яна Казіміра Пашкевіча]] 2ziwux4l3sxdttmx431k3wk1zl7t5d3 14 29994 89250 2022-08-26T15:04:11Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Вікіпэдыя}} {{DEFAULTSORT:Паўлюкоўскі, Уладзіслаў}} [[Катэгорыя:Катэгорыі аўтараў]]» wikitext text/x-wiki {{Вікіпэдыя}} {{DEFAULTSORT:Паўлюкоўскі, Уладзіслаў}} [[Катэгорыя:Катэгорыі аўтараў]] 518mi3p0efm8l0ui8e4s6nmpkpi3d89 0 29995 89261 2022-08-26T15:46:47Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Польска квітнець лацізнаю… | аўтар = Ян Казімір Пашкевіч | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Верш | папярэдні = | наступны = | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="47" to="47" fro...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Польска квітнець лацізнаю… | аўтар = Ян Казімір Пашкевіч | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Верш | папярэдні = | наступны = | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="47" to="47" fromsection=Верш tosection=Верш /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Польска квітнець лацізнаю…}} 4cts1rfsxblea4djmgdqfhcq7ff8a5o 89262 89261 2022-08-26T15:47:14Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Польска квітнець лацізнаю… | аўтар = Ян Казімір Пашкевіч | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Верш | папярэдні = | наступны = | анатацыі = Іншыя публікацыі гэтага твора: [[Полска квитнет лациною…]] }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="47" to="47" fromsection=Верш tosection=Верш /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Польска квітнець лацізнаю…}} 022mu9mlxaknaa04ywxcya1kpame1vp 104 29996 89268 2022-08-26T16:18:28Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «ўзрасьлі толькі ў 15-ым сталецьці, а прыкрымі зрабіліся для беларускіх патрыотаў толькі ў 16-ым сталецьці. Самая шкода хавалася ў адсутнасьці добрых нацыянальна-беларускіх школ. Хоць сярод беларускіх магнатаў і цяпер панавала ў хатнім ужытку свая родная...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>ўзрасьлі толькі ў 15-ым сталецьці, а прыкрымі зрабіліся для беларускіх патрыотаў толькі ў 16-ым сталецьці. Самая шкода хавалася ў адсутнасьці добрых нацыянальна-беларускіх школ. Хоць сярод беларускіх магнатаў і цяпер панавала ў хатнім ужытку свая родная беларуская мова, але стала, да прыкладу, модным падпісываць на офіцыяльных дакумэнтах сваё імя польскімі літэрамі, бо гэта лічылася знакам адукаванасьці! У другой палавіне 16-га сталецьця аж разумныя людзі (як „стоўп праваслаўнае веры“, маскоўскі цімак князь Курбскі) і тыя спакусіліся гэтаю модаю. Узгадаваньне ў польскіх школах, каталіцкіх і протэстанцкіх, прышчэплівала беларускім магнатам і шляхце рабскае {{Разьбіўка|паддаваньне}} перад польскай культурай і раўнадушнасьць да свайго, роднага, асабліва мовы—яе сталі ганіць і ня любіць. Сьледам за панамі ішло духавенства. Так, ужо [[Аўтар:Васіль Цяпінскі|В. Цяпінскі]] лаіў паноў за тое, што яны ня маюць школ для вучэньня роднай мове і абвучаюць сваіх дзяцей папольску, „або ў іныя пісьма за такою няволяю заправуюць“ з нямалым сорамам для сябе і для дзяцей… Але і гэта была яшчэ не такая бяда, пакуль паклоньнікі польскай мовы чулі сябе беларусамі, пакуль не разьвілося ганебнае выраканьне свайго народу. {{Разьбіўка|Ня гледзячы нінавошта}}, Люблінская палітычная унія 1569 г. {{Разьбіўка|офіцыяльна}} была такая: абодва гаспадарства злучыліся, як „роўны з роўным“ і „вольны з вольным“, на вечны час у такім значаньні, што яны павінны былі мець супольны парлямэнт (сойм), які мае права даваць законы і выбіраць супольнага гаспадара: для палякоў караля, для нас—вялікага князя. Улада вялікага князя ў нас выяўляецца незалежна: законы, войска, грошы, фінансы і міністэрствы кожнае гаспадарства мае асобныя, палякі—свае, мы—свае. Сьпецыяльныя для нашага гаспадарства законы разглядаліся толькі нашымі пасламі. Але ў другой ужо палавіне 17-га сталецьця гэтая мяжа пачала на практыцы сьцірацца, пачалі зьяўляцца супольныя для абодвух гаспадарстваў установы. Усё болей а болей прыяжджаюць на Беларусь і палякі колёнізатары, глаўным чынам шляхта (зрэдку рамесьнікі). Тады нашае панства, замест бараніць родную справу, яшчэ болей задзівавалася на бліскучую польскую шляхту і яшчэ горш пачало цягнуць да Польшчы, дзе панству былі вялікія правы і выгоды. Шкодным для нацыянальнай справы беларусаў выйшла і протэстанцтва. Калі ў канцы 16-га сталецьця распачалі на Беларусі шырокую працу езуіты, тады протэстанты з быўшых праваслаўных магнатаў пачалі шыбка перахадзіць на каталіцтва. У канцы канцоў беларускія вышэйшыя станы, так шчыльна, прыпаўшыя да палякоў культурна, палітычна і рэлігійна, {{Разьбіўка|няўпрыцям}} зусім перавярнуліся на палякоў. Каб<noinclude></noinclude> ivwjvzotmgn3h0p9vjerjflnn3shnuu 104 29997 89269 2022-08-26T16:27:55Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «пацягнуць за сабою і свой прыгонны народ, паны і біскупы, большасьць каторых была таксама з паноў, прысталі ў 1596 годзе на Берасьцейскую царкоўную унію з рымскім касьцёлам. Магчыма, што сярод ідэйных уніятаў былі і такія людзі, каторыя відзелі ў уніі кары...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>пацягнуць за сабою і свой прыгонны народ, паны і біскупы, большасьць каторых была таксама з паноў, прысталі ў 1596 годзе на Берасьцейскую царкоўную унію з рымскім касьцёлам. Магчыма, што сярод ідэйных уніятаў былі і такія людзі, каторыя відзелі ў уніі карысьць для нацыянальнай беларускай справы, відзелі ў ёй спосаб захаваць сваю самабытнасьць у заходнім лацінскім моры, ня шукаючы ратунку ў аднавернай, але злосніцкай Маскоўшчыне. Унія гэта істнавала 243 гады і зрабілася агульнай, нацыянальнай беларускай верай, але заведзена была яна, як патым і скасавана, з вялікім гвалтам, проці волі народа. У канцы залатой пары нашай літэратуры настаў, такім чынам, цяжкі час войстрага рэлігійнага і нацыянальнага змаганьня, на каторае марнаваліся ўсе лепшыя сілы беларускай творчасьці. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Заняпад пітэратурнай мовы.'''}} На пачатку 17-га сталецьця наша офіцыяльная кніжная мова значна аддалілася ад народнай. Часта адступаў ад народнай мовы літэратурны сінтаксіс, а яшчэ далей адсунуўся літэратурны слоўнік, асабліва ў перакладаных творах. Беларускія полемісты і багасловы, ня толькі уніяты, але і праваслаўныя, каб найшырэй распаўсюдзіць свае творы, асабліва сярод станаў лаціна-польскіх ці закранутых польскім чарваточыньнем, часта пісалі цяпер свае творы папольску, а потым занасілі польскія словы і звароты мовы ў сваю літэратурную мову. Палажэньне ў школе беларускай мовы было добрае толькі ў школах уніяцкіх. У праваслаўных-жа брацкіх школах вучыліся ёй мала-дзе, а часам дык забаранялі вучням гаварыць на лекцыях „папросту“, а вымагалі славянскай размовы. Уніяты, наадварот, мелі яе ў школах за грунтоўную. Віленская уніяцкая конгрэгацыя 1686 г. на сваёй 15-й сэсіі загадала, каб манахі мелі казаньні пабеларуску,—вось жа трэ‘ было ім вучыцца гэтай мовы ў школах. Тымчасам наш палітычны і культурны заняпад цягнуў к таму, што з другое палавіны 17-га сталецьця наша мова пачынае траціць места ў навуцы, законах, судох, адміністрацыйных установах і інш. на карысьць лацінскай і польскай мовы. Гэта была для яе загуба, як для мовы літэратурна-нацыянальнай. Аднак, мець ролю літэратурнай і офіцыяльнай мовы ёй прышлося доўга, аж пакуль яе ня выціснула з судова-адміністрацыйнай практыкі польская мова, што было зацьверджана дэкрэтам 1697 года. У іншым ужытку наша старадаўная кніжная мова істнавала і далей, аж да канца 18-га веку. Аслабіла кніжную мову і яе украінізацыя, каторая адбылася таксама ў другой палавіне 17-га сталецьця, посьле таго, як культурны асяродак праваслаўных беларусаў і ўкраінцаў перанёсься з беларускай<noinclude></noinclude> c18scmidvtwg82h4g0vr5mvvpp7glun 104 29998 89270 2022-08-26T16:37:41Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «Вільні ў украінскі Кіеў. Да таго часу беларуская кніжная мова, як офіцыяльная мова ўсяго літоўскага гаспадарства, панавала як у нас, так і на сучаснай украінскай тэрыторыі. Украінцы, з прычыны блізкасьці і роднасьці нашых моў, толькі чыталі напісанае га...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>Вільні ў украінскі Кіеў. Да таго часу беларуская кніжная мова, як офіцыяльная мова ўсяго літоўскага гаспадарства, панавала як у нас, так і на сучаснай украінскай тэрыторыі. Украінцы, з прычыны блізкасьці і роднасьці нашых моў, толькі чыталі напісанае гаспадарстванаю моваю на свой украінскі лад. Цяпер-жа, з пераносам асяродку і выступам на культурнай і літэратурнай ніве ўкраінскай стыхіі, кіеўская кніжная мова няўпрыцям рабілася усё болей асобнаю, дзеля чаго наша кніжная мова траціла свае ранейшае значаньне і слабела. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Лацінка.'''}} „Кірылаўскае пісьмо, або азбука, ў пачатку нашай гісторыі было агульным для ўсіх славян, як усходніх, так і заходніх. Да 14 веку кірыліцай пісалі палякі і чэхі. І толькі дзякуючы гусіцкай гэрэсі, каторая пашыралася праз кнігі, пісаныя кірыліцай, палякі і чэхі, пад ўплывам рымска-каталіцкага духавенства, адмовіліся ад кірылаўскага пісьма і прынялі лацінку, дадаўшы да яе пару сваіх асобных літэр, для адзначэньня чыста-польскіх або чэшскіх {{Абмылка|гукау|гукаў}}“ ([[Аўтар:Язэп Лёсік|Я. Лёсік]]). З пашырэньнем каталіцтва на Беларусі, лацінка трапіла і ў беларускае пісьмо; у часе сходу і заняпаду нашай літэратуры яна ўжывалася дужа часта, а ў 19 сталецьці дык пераважала. Наша кірылаўская скорапісь была занесена [[Аўтар:Сімяон Полацкі|С. Полацкім]] ў Маскоўшчыну, а пазьней, па даручэньню Пётры Вялікага, была рэфармавана беларусам-каталіком Капіевічам у так званую „гражданкў“. Значыцца, і „лацінка“ і „гражданка“ маюць у беларускай літэратуры даўнае і поўнае права. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура 17-га сталецьця'''}} азначаецца схолястычнасьцю. І гэты кірунак разьвіўся ў нас таксама пад заходня-эўропэйскім уплывам, хоць і надта спозьненым. А прычынай яго разьвіцьця было змаганьне праваслаўя, уніі і каталіцтва міжсобку. Царкоўныя брацтвы, каторыя паадчыняліся ў розных гарадох, пачалі ваяваць спосабам езуітаў, т. зн. адукацыяй. Яны сталі завадзіць брацкія школы, бяручы за прыклад школы езуіцкія і наагул польска-каталіцкія. Навука ў брацкіх школах была схолястычная, шчыльна зьвязаная з сярэднявяковасьцю. Яна прызнавала, што ўсё, патрэбнае для чалавека, ёсьць у сьвятых кнігах, дык навука павінна толькі навучыць, як зьясняць, давадзіць, абараняць напісанае ў іх. Схолястыка грунтавалася на аўторытэтах; апрача сьвятых кніг, аўторытэтамі лічыліся: Арыстоталь у філёзофіі, кодэкс Юстыньяна ў навуцы аб правох, Тамаш Аквінат у багаслоўскіх навуках, Цыцэрон у рыторыцы і г. д. Выкла-<noinclude></noinclude> s0wt9iwm9hk4qtaxacymzebe3m9km47 89272 89270 2022-08-26T17:13:02Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>Вільні ў украінскі Кіеў. Да таго часу беларуская кніжная мова, як офіцыяльная мова ўсяго літоўскага гаспадарства, панавала як у нас, так і на сучаснай украінскай тэрыторыі. Украінцы, з прычыны блізкасьці і роднасьці нашых моў, толькі чыталі напісанае гаспадарстванаю моваю на свой украінскі лад. Цяпер-жа, з пераносам асяродку і выступам на культурнай і літэратурнай ніве ўкраінскай стыхіі, кіеўская кніжная мова няўпрыцям рабілася усё болей асобнаю, дзеля чаго наша кніжная мова траціла свае ранейшае значаньне і слабела. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Лацінка.'''}} „Кірылаўскае пісьмо, або азбука, ў пачатку нашай гісторыі было агульным для ўсіх славян, як усходніх, так і заходніх. Да 14 веку кірыліцай пісалі палякі і чэхі. І толькі дзякуючы гусіцкай гэрэсі, каторая пашыралася праз кнігі, пісаныя кірыліцай, палякі і чэхі, пад ўплывам рымска-каталіцкага духавенства, адмовіліся ад кірылаўскага пісьма і прынялі лацінку, дадаўшы да яе пару сваіх асобных літэр, для адзначэньня чыста-польскіх або чэшскіх {{Абмылка|гукау|гукаў}}“ ([[Аўтар:Язэп Лёсік|Я. Лёсік]]). З пашырэньнем каталіцтва на Беларусі, лацінка трапіла і ў беларускае пісьмо; у часе сходу і заняпаду нашай літэратуры яна ўжывалася дужа часта, а ў 19 сталецьці дык пераважала. Наша кірылаўская скорапісь была занесена [[Аўтар:Сімяон Полацкі|С. Полацкім]] ў Маскоўшчыну, а пазьней, па даручэньню Пётры Вялікага, была рэфармавана беларусам-каталіком Капіевічам у так званую „гражданкў“. Значыцца, і „лацінка“ і „гражданка“ маюць у беларускай літэратуры даўнае і поўнае права. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура 17-га сталецьця'''}} азначаецца схолястычнасьцю. І гэты кірунак разьвіўся ў нас таксама пад заходня - эўропэйскім уплывам, хоць і надта спозьненым. А прычынай яго разьвіцьця было змаганьне праваслаўя, уніі і каталіцтва міжсобку. Царкоўныя брацтвы, каторыя паадчыняліся ў розных гарадох, пачалі ваяваць спосабам езуітаў, т. зн. адукацыяй. Яны сталі завадзіць брацкія школы, бяручы за прыклад школы езуіцкія і наагул польска - каталіцкія. Навука ў брацкіх школах была схолястычная, шчыльна зьвязаная з сярэднявяковасьцю. Яна прызнавала, што ўсё, патрэбнае для чалавека, ёсьць у сьвятых кнігах, дык навука павінна толькі навучыць, як зьясняць, давадзіць, абараняць напісанае ў іх. Схолястыка грунтавалася на аўторытэтах; апрача сьвятых кніг, аўторытэтамі лічыліся: Арыстоталь у філёзофіі, кодэкс Юстыньяна ў навуцы аб правох, Тамаш Аквінат у багаслоўскіх навуках, Цыцэрон у рыторыцы і г. д. Выкла-<noinclude></noinclude> e97l9zxvlenxyqdphz62vn8rgwlfe0u 104 29999 89273 2022-08-26T17:17:30Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «даліся навукі найболей палатыні, але таксама паславянску і пагрэцку; беларуская-ж мова была толькі, як навука. Падручнікі ўкладаліся па тых аўторытэтах. Важнейшыя навукі ў школах былі такія: граматыка, рыторыка і піітыка, філёзофія, багаслоўская навука...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>даліся навукі найболей палатыні, але таксама паславянску і пагрэцку; беларуская-ж мова была толькі, як навука. Падручнікі ўкладаліся па тых аўторытэтах. Важнейшыя навукі ў школах былі такія: граматыка, рыторыка і піітыка, філёзофія, багаслоўская навука. Вучыцялі называліся дыдаскаламі, а вучні старэйшых дзьвюх клясаў—спудэямі. Па клясах вучні называліся: граматыкамі, рыторамі, філёзофамі і багасловамі. Схолястыка надавала асабліва важнае значаньне дыалектыцы, як мастацтву сьпірацца, дыспутаваць. Часта бывалі дыспуты ў школах і за школамі, дзе сьпіраньнікі дахадзілі дасканальства. Але важна было не разьвязаць пытаньне, а пабіць супраціўніка сваёю цямнасьцю ў сьвятых кнігах і розных аўторытэтах. Вучні брацкіх школ вучыліся пісаць казаньні, віршы і школьныя і духоўныя драмы. З брацкіх школ і выйшлі больш вядомыя дагэтуль беларускія пісьменьнікі новага схолястычнага кірунку. У літэратуры 17-га сталецьця яны стварылі першую пару, так званую {{Разьбіўка|пару брацкіх школ}}. 1. У першую пару, як час самага войстрага змаганьня, і дзякуючы езуітам, якія прынясьлі з сабою полеміку і пропаганду, вельмі разьвілася ў нас літэратура полемічная, пісаньне памфлетаў рэлігійных і палітычных,. З разьвіцьцем полемічных твораў закрасавала і казаньне. Апрача таго,шмат хто пачаў займацца вершатворствам. З таго часу многа дайшло да нас літэратурных назоваў і пісьменьіцкіх іменьняў, але вялікая частка іх маець значаньне ня столькі ў гісторыі літэратуры, сколькі ў гісторыі цэркваў на Беларусі. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Полемічная літэратура.'''}} Аўторы - полемісты пісалі не для хараства слова і даволі часта не пабеларуску. Праўда, некаторыя іх творы вызначаюцца дужа чыстай і прыгожай беларускай мовай. Наша полемічная літэратура маець цяпер, глаўным чынам, філёлёгічную цану ды цікаўна, як матар‘ял для гісторыі нацыянальна - рэлігійнага змаганьня. Полемічная літэратура дужа вялікая, аўтораў шмат. [[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|{{Разьбіўка|Мялеці Сматрыцкі}}]]—тыповы {{Абмылка|пра''д''стаўнік|прадстаўнік}} свайго часу, спачатку праваслаўны, потым уніят, вельмі вучоны беларускі дзеяч (родам украінец), выдатнейшы публіцыст-полеміста, філёлёг, аўтор патрыатычнага „Плачу“ і інш. Пісаў пабеларуску, папольску, палацінску, пацаркоўна-славянску. Магутным змаганьнікам з уніятамі быў [[Аўтар:Стафан Зізаній|{{Разьбіўка|Стэфан Зізані}}]] (брат [[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція]], а іх фамілія — Тусланоўскія). Ен казаў і пісаў вельмі войстра і не шкадаваў сваіх супраціўнікаў. Некалькі разоў мусіў уцякаць з Вільні за свае казаньні і полемічныя творы.<noinclude></noinclude> a6pedghurldv57m4fc19yirzsf1wqai 89274 89273 2022-08-26T17:18:16Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>даліся навукі найболей палатыні, але таксама паславянску і пагрэцку; беларуская-ж мова была толькі, як навука. Падручнікі ўкладаліся па тых аўторытэтах. Важнейшыя навукі ў школах былі такія: граматыка, рыторыка і піітыка, філёзофія, багаслоўская навука. Вучыцялі называліся дыдаскаламі, а вучні старэйшых дзьвюх клясаў—спудэямі. Па клясах вучні называліся: граматыкамі, рыторамі, філёзофамі і багасловамі. Схолястыка надавала асабліва важнае значаньне дыалектыцы, як мастацтву сьпірацца, дыспутаваць. Часта бывалі дыспуты ў школах і за школамі, дзе сьпіраньнікі дахадзілі дасканальства. Але важна было не разьвязаць пытаньне, а пабіць супраціўніка сваёю цямнасьцю ў сьвятых кнігах і розных аўторытэтах. Вучні брацкіх школ вучыліся пісаць казаньні, віршы і школьныя і духоўныя драмы. З брацкіх школ і выйшлі больш вядомыя дагэтуль беларускія пісьменьнікі новага схолястычнага кірунку. У літэратуры 17-га сталецьця яны стварылі першую пару, так званую {{Разьбіўка|пару брацкіх школ}}. 1. У першую пару, як час самага войстрага змаганьня, і дзякуючы езуітам, якія прынясьлі з сабою полеміку і пропаганду, вельмі разьвілася ў нас {{Разьбіўка|літэратура полемічная}}, пісаньне памфлетаў рэлігійных і палітычных,. З разьвіцьцем полемічных твораў закрасавала і казаньне. Апрача таго,шмат хто пачаў займацца вершатворствам. З таго часу многа дайшло да нас літэратурных назоваў і пісьменьіцкіх іменьняў, але вялікая частка іх маець значаньне ня столькі ў гісторыі літэратуры, сколькі ў гісторыі цэркваў на Беларусі. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Полемічная літэратура.'''}} Аўторы - полемісты пісалі не для хараства слова і даволі часта не пабеларуску. Праўда, некаторыя іх творы вызначаюцца дужа чыстай і прыгожай беларускай мовай. Наша полемічная літэратура маець цяпер, глаўным чынам, філёлёгічную цану ды цікаўна, як матар‘ял для гісторыі нацыянальна - рэлігійнага змаганьня. Полемічная літэратура дужа вялікая, аўтораў шмат. [[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|{{Разьбіўка|Мялеці Сматрыцкі}}]]—тыповы {{Абмылка|пра''д''стаўнік|прадстаўнік}} свайго часу, спачатку праваслаўны, потым уніят, вельмі вучоны беларускі дзеяч (родам украінец), выдатнейшы публіцыст-полеміста, філёлёг, аўтор патрыатычнага „Плачу“ і інш. Пісаў пабеларуску, папольску, палацінску, пацаркоўна-славянску. Магутным змаганьнікам з уніятамі быў [[Аўтар:Стафан Зізаній|{{Разьбіўка|Стэфан Зізані}}]] (брат [[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція]], а іх фамілія — Тусланоўскія). Ен казаў і пісаў вельмі войстра і не шкадаваў сваіх супраціўнікаў. Некалькі разоў мусіў уцякаць з Вільні за свае казаньні і полемічныя творы.<noinclude></noinclude> qcmg49w26eltf3aixutsbq0u1opclhk 89275 89274 2022-08-26T17:18:47Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>даліся навукі найболей палатыні, але таксама паславянску і пагрэцку; беларуская-ж мова была толькі, як навука. Падручнікі ўкладаліся па тых аўторытэтах. Важнейшыя навукі ў школах былі такія: граматыка, рыторыка і піітыка, філёзофія, багаслоўская навука. Вучыцялі называліся дыдаскаламі, а вучні старэйшых дзьвюх клясаў—спудэямі. Па клясах вучні называліся: граматыкамі, рыторамі, філёзофамі і багасловамі. Схолястыка надавала асабліва важнае значаньне дыалектыцы, як мастацтву сьпірацца, дыспутаваць. Часта бывалі дыспуты ў школах і за школамі, дзе сьпіраньнікі дахадзілі дасканальства. Але важна было не разьвязаць пытаньне, а пабіць супраціўніка сваёю цямнасьцю ў сьвятых кнігах і розных аўторытэтах. Вучні брацкіх школ вучыліся пісаць казаньні, віршы і школьныя і духоўныя драмы. З брацкіх школ і выйшлі больш вядомыя дагэтуль беларускія пісьменьнікі новага схолястычнага кірунку. У літэратуры 17-га сталецьця яны стварылі першую пару, так званую {{Разьбіўка|пару брацкіх школ}}. {{Водступ|2|em}}1. У першую пару, як час самага войстрага змаганьня, і дзякуючы езуітам, якія прынясьлі з сабою полеміку і пропаганду, вельмі разьвілася ў нас {{Разьбіўка|літэратура полемічная}}, пісаньне памфлетаў рэлігійных і палітычных,. З разьвіцьцем полемічных твораў закрасавала і казаньне. Апрача таго,шмат хто пачаў займацца вершатворствам. З таго часу многа дайшло да нас літэратурных назоваў і пісьменьіцкіх іменьняў, але вялікая частка іх маець значаньне ня столькі ў гісторыі літэратуры, сколькі ў гісторыі цэркваў на Беларусі. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Полемічная літэратура.'''}} Аўторы - полемісты пісалі не для хараства слова і даволі часта не пабеларуску. Праўда, некаторыя іх творы вызначаюцца дужа чыстай і прыгожай беларускай мовай. Наша полемічная літэратура маець цяпер, глаўным чынам, філёлёгічную цану ды цікаўна, як матар‘ял для гісторыі нацыянальна - рэлігійнага змаганьня. Полемічная літэратура дужа вялікая, аўтораў шмат. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Мялецій Сматрыцкі|{{Разьбіўка|Мялеці Сматрыцкі}}]]—тыповы {{Абмылка|пра''д''стаўнік|прадстаўнік}} свайго часу, спачатку праваслаўны, потым уніят, вельмі вучоны беларускі дзеяч (родам украінец), выдатнейшы публіцыст-полеміста, філёлёг, аўтор патрыатычнага „Плачу“ і інш. Пісаў пабеларуску, папольску, палацінску, пацаркоўна-славянску. {{Водступ|2|em}}Магутным змаганьнікам з уніятамі быў [[Аўтар:Стафан Зізаній|{{Разьбіўка|Стэфан Зізані}}]] (брат [[Аўтар:Лаўрэнцій Зізаній|Лаўрэнція]], а іх фамілія — Тусланоўскія). Ен казаў і пісаў вельмі войстра і не шкадаваў сваіх супраціўнікаў. Некалькі разоў мусіў уцякаць з Вільні за свае казаньні і полемічныя творы.<noinclude></noinclude> 2vfrws3ywtvjq93fujsmye0ky8yzkjm 104 30000 89276 2022-08-26T17:39:05Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Казаньне.'''}} Казаньні, ці пропаведзі мелі схолястычны характар. Форма забівала думку. Яны ўсьцяж — хітры пляцень тропаў, фігур і розных другіх азнак прыгожага пісаньня. Гэтакая форма была тады, відаць, спанараўна для ўсіх; казнадзея...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Казаньне.'''}} Казаньні, ці пропаведзі мелі схолястычны характар. Форма забівала думку. Яны ўсьцяж — хітры пляцень тропаў, фігур і розных другіх азнак прыгожага пісаньня. Гэтакая форма была тады, відаць, спанараўна для ўсіх; казнадзеяў (прапаведнікаў) разьвялось у літэратуры вельмі многа. Разьвіўшыся пад уплывам каталіцкіх казаньняў, нашы казаньні згубілі потым свой полемічны характар. На раніцы сталецьця казаньнямі ўславіўся [[Аўтар:Лявонцій Карповіч|Л. Карповіч]], а ў пазьнейшы час іх пісаў Галятоўскі, Транквіліон, Радзівілоўскі, Барановіч і іншыя. [[Аўтар:Лявонцій Карповіч|{{Разьбіўка|Лявон (Логін) Карповіч}}]] (1581 — 1620), сын сьвяшчэньніка, пахадзіў з пінскай шляхты. Змалку жыў ён у Вільні, дзе, пеўна, і вучыўся ў брацкай школе. Посьле ён быў сябрам брацтва, нёс абавязкі брацкага пісара, галоўнага друкара і карэктара. Як архімандрыт Духаўскага манастыра, быў і рэктарам брацкай школы. Слынуў за вялікага красамоўцу і надта адукаванага чалавека, шыбка гаварыў пагрэцку і палатыні. Напісаў два выдатных казаньні, на {{Разьбіўка|Ушэсьце}} і на {{Разьбіўка|Малую Прачыстую}}, надрукованыя ў Еўі (1615 г.). Апрача таго, пісаў іншыя духоўныя творы, перакладаў пабеларуску з грэцкай мовы. З яго твораў відаць, што гэта быў вельмі разьвіты думаньнік, знаёмы з сусьветнай літэратурай і з рознымі спасабамі аратарства. Мова яго маець шмат слоў чужых, польcкіх, лацінскіх, грэцкіх. [[Аўтар:Кірыла Транквіліён-Стаўравецкі|{{Разьбіўка|Кірыла Транквіліон-Стаўравецкі}}]] († 1646 г.), чарнігаўскі уніяцкі мітрапаліт, быў найболей таланавіты прадстаўнік літэратуры казаньняў. Слова яго простае, няхітрае, але дужое, магутнае. Ен не паганяў так за бліскучай формай, як другія казнадзеі. Напісаў: „Пэрл мнагацэнны“, „Казаньні на нядзелі праз рок“ і інш. Здабыў славу вучонага багаслова. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Вершатворства.'''}} У пісаньсі вершаў нашы пісьменьнікі з быўшых брацкіх вучняў пераймаліся польскімі прыклдамі. Вершы выходзілі з-пад іх пяра сілябічныя, зусім няскладныя і ня гучныя. Па зьместу вершы дзяліліся на духоўную лірыку, каторая была простым перакладам псальмаў, малітваў, хваленьнем Бога і сьвятых, і на панегірыкі, або услаўленьне важных, карысных чым-небудзь для поэта ці для яго справы асоб, паноў, магнатаў, з прычыны розных сямейных урачыстасьцей у іх. Панегірыкі былі запазычаны нашымі піітамі ў езуітаў, каторыя здабывалі імі сабе ласку ў вяльмож. Вершатворнік усю стараннасьць пакладаў тады на форму, надворнасьць верша: пісаў так вершы, каб пачатковыя<noinclude></noinclude> jizjkwyy3tj952iy9cto3tnv311hn88 104 30002 89278 2022-08-26T18:39:18Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «ў радках літэры складалі якое-небудзь імя; пісаў вершы, каторыя можна было чытаць і з пачатку і з канца; надаваў вершам форму трывугольніка, круга, сякеры і г. д. Разумеецца, у гэткіх штучных вершах рэдка магло быць запраўднае натхненьне. {{Водступ|2|em}}2. {{Р...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>ў радках літэры складалі якое-небудзь імя; пісаў вершы, каторыя можна было чытаць і з пачатку і з канца; надаваў вершам форму трывугольніка, круга, сякеры і г. д. Разумеецца, у гэткіх штучных вершах рэдка магло быць запраўднае натхненьне. {{Водступ|2|em}}2. {{Разьбіўка|Пара украінізацыі}}, ці пара кіеўскай Магілянскай акадэміі—другі час нашай літэратуры 17-га сталецьця. Ен пачаў вызначацца з 1631 года, калі была акадэмія заложана. Войстрасьць нацыянальна-рэлігійнага змаганьня быццам троху ўжо зьменшалась, ды праваслаўныя беларусы і ўкраінцы відзелі цяпер вялікую вагу асьветы і шкоднасьць загранічнай адукацыі для нацыяналькай і рэлігійнай справы, дык завялі вышэйшую навуку ўдаму. З Магілянскай акадэміі выйшла многа культурных дзеячаў і працаўнікоў на літэратурнай ніве. У гэты час, апрача казаньняў, дужа разьвілася духоўная {{Разьбіўка|лірыка}} і зьявіўся яшчэ адзін, гаразд важнейшы літэратурны від — духоўная {{Разьбіўка|драма}} (містэрыя). Большасьць пісьменнікаў гэтага часу па мове трэба прызнаць за беларуска-ўкраінскіх. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Казаньне.'''}} Літэратура казаньняў асабліва пашырыралась. Казаньні цяпер зрабіліся творамі пераважна літэратурнымі, яны мелі болей літэратурнага смаку, чымся рэлігійнага настрою. І цяпер казаньні аставаліся чыста схолястычнымі, але сучасьнікі відзелі ў іх ня толькі сьцюдзёную рытарычнасьць, а знаходзілі і запраўднае жывое чуцьцё. З казнадзеяў цяпер дужа быў славен [[Аўтар:Лазар Барановіч|Л. Барановіч]], а таксама [[Аўтар:Іанікій Галятоўскі|І. Галятоўскі]] і другія. [[Аўтар:Іанікій Галятоўскі|{{Разьбіўка|Іоанікі Галятоўскі}}]] († 1668 г.), рэктар кіеўскай акадэміі, быў слаўны і вучоны казнадзея, каторы напісаў і правілы, як складаць казаньні: „Навука, альбо спосаб злажэньня казаньня“. Ен глядзеў на казаньне, як на лірычны для хвалы бога твор з усім хараством піітыкі і рыторыкі. Матар‘ял для сваіх казаньняў браў Галятоўскі з гісторыі, астролёгіі, прыродазнаўства, жыцьця праваслаўных і каталіцкіх сьвятых і з розных зборнікаў таго часу, а ня толькі з сьвятога пісьма і царкоўных кніг, як Л. Барановіч. З яго твораў былі вядомы кнігі: „Ключ разуменьня“ (1659), „Казаньні“ (1666), „Неба новае“ (1077) і інш. Мова Галятоўскага маець шмат украінскіх слоў, як: що, котрый і да т. п. [[Аўтар:Антон Радзівілоўскі|{{Разьбіўка|Антон Радзівілоўскі}}]], вядомы казнадзея, творы каторага зьмешчаны ў дзьвюх кнігах: «Агродак Марыі Багародзіцы» і „Вянец Хрыстоў“, дапускаў у свае казаньні навет жарты.<noinclude></noinclude> 1sh06lo4oot4xbih29ple0sa7t4ej1a 104 30003 89279 2022-08-26T18:52:40Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Лірыка.'''}} К канцу сталецьця лірыка значна разьвілася, як з унутранага, так і з надворнага боку, і страціла свой вельмі духоўны характар. К канцу века панегірыкі патроху перайшлі ў оду, а ранейшая пакутная элегія, маляваўшая засмучэн...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Лірыка.'''}} К канцу сталецьця лірыка значна разьвілася, як з унутранага, так і з надворнага боку, і страціла свой вельмі духоўны характар. К канцу века панегірыкі патроху перайшлі ў оду, а ранейшая пакутная элегія, маляваўшая засмучэньне пабожнага пііты перад якімі-небудзь важнымі ці і няважнымі падзеямі, разьвілася ў чыста сьвецкі твор. Спачатку-ж глаўным відам духоўнай лірыкі, як і лірычнай поэзіі наагул, былі гімны, ухваляўшыя бога і сьвятых. Панаваў, быццам, у лірыцы і псэўдаклясыцызм, бо ў вершах стаялі іменьні антычнага сьвету, былі абразы „каралевы навук“ Мінервы, бога Аполёна і інш., адылі захапленьня ад гэтых абразоў у схолястычных поэтаў не зьяўлялася,—найвышэй стаяў для іх абраз Божай Маці. Лірычныя вершы 17-га сталецьця пайшлі ў народ. Іх пяялі пабожныя людзі, іх пяялі і бедныя шкаляры, хадзіўшы пад вокнамі гаспадароў і славіўшы Ражство Хрыстова і популярных сьвятых. Можна думаць, што аж з той пары жывуць ў нашым народзе вядомыя псальмы, запісаныя этнографамі толькі ў 19 сталецьці („[[Стары Восіп барадаты]]“, „[[Хімка з Агаткаю, дзьве маладзіцы]]“ і інш.). Наша лірыка перайшла і ў Маскоўшчыну. З боку надворнага лірычныя вершы к канцу 17-га сталецьця азначаліся зусім не благой версіфікацыяй, былі правільна пабудаваныя і даволі гучныя; сілябічныя вершы мелі абмеркаваны, пеўны лік складоў у радкох, цэзуру і г. д. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Лазар Барановіч|{{Разьбіўка|Лазар Барановіч}}]] († 1694 г.), чарнігаўскі архіепіскап, здабыў вялікую славу ў сваіх сучасьнікаў ня толькі сваімі казаньнямі, але таксама і лірычнымі вершамі. Пісаў украінізаванай моваю, а ёсьць у яго і польскія вершы. Лірыка яго духоўная, але часам маець зачаткі сьвецкасьці; 1) гімны поэта ўслаўляюць Багародзіцу, апосталаў, сьвятых; 2) песьні яго кажуць славу сонцу й месяцу, ён пяець аб вясьне і аб пагодзе, а часам чапаець і гістарычныя падзеі, як войны з татарамі. Як поэт-лірык, Л. Барановіч выказаў сябе ў зборніку схолястычных вершаў «Лютня Аполёна». {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Драма.'''}} Духоўныя lрамы пачаліся ад сярэдніх вякоў у Заходнай Эўропе, калі духавенства паказывала там у царквох эвангельскія сцэны. З гэтых сцэн патроху разьвіліся цэлыя драмы, дастаўшыя назоў {{Разьбіўка|містэрый}}. Містэрыі, або тайнасьці, былі розныя: Страсьці, Ражство і інш. Адбываліся яны па розных гарадох цераз заведзены час, іншы раз цераз колькі гадоў; ролі даставаліся тым самым асобам, а часам пераходзілі навет з рода ў род, ад бацькі к сыну. Апрача містэрый, былі такія духоўныя драмы, у якіх дзеючымі асобамі былі абстракцыйныя разуменьні, дабрадзействы і злачынствы, {{Разьбіўка|моралітэ}} і {{Разьбіўка|міраклі}}; ў гэных-жа драмах пака-<noinclude></noinclude> 172x16bbjgdozdii2zxb6kidpoyhnic 104 30004 89280 2022-08-26T19:06:53Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> Ён сказаў: «Вельмі хачу». І С'юзен, не без трывогі, падышла да яго ложка. Здавалася, гэта зрабіла яму вялікую палёгку. Ён прасіў яе не адыходзіць; дараваў ёй за ўсё, што яна калі-небудзь яму гаварыла; няхай яна тут астанецца. Цяпер у яго з Фларэнс зусім іншыя адносіны, — сказаў ён, — і яны надта шчаслівыя. Няхай яна паглядзіць! Ён прыцягнуў да сябе пакорлівую галоўку і прымусіў яе апусціцца на сваю падушку. У такім стане ён быў на працягу многіх дзён і тыдняў. Нарэшце, ён зрабіўся спакайнейшым, ляжаў у пасцелі — мізэрны цень чалавека — і гаварыў так ціха, што, толькі нахіліўшыся да самых яго губ, можна было пачуць яго. Цяпер яму было надта прыемна ляжаць ля адчыненага акна, пазіраць на летняе неба і дрэвы, а вечарамі — на заходзячае сонца. Цяпер ён непакоіўся часамі аб тым, што Фларэнс стомлена, і часта ён перамагаў сваю слабасць, каб прашаптаць, звяртаючыся да дачкі: «Пайдзіце пагуляйце, дарагая мая, падыхайце свежым паветрам. Пайдзіце да свайго слаўнага мужа!» Аднойчы, калі ў яго ў пакоі быў Уолтэр, ён паклікаў яго да сябе, папрасіў нагнуцца і, паціскаючы яму руку, прашаптаў, што, паміраючы, ён можа даверыць Уолтэру сваю дачку, — ён гэта ведае. Аднойчы вечарам, перад заходам сонца, калі Фларэнс з Уолтэрам сядзелі ў яго ў пакоі — ён любіў бачыць іх разам, — Фларэнс, трымаючы на руках свайго маленькага, паціхеньку пачала спяваць яму тую старую песеньку, якую так часта спявала памёршаму хлопчыку. Містэр Домбі не мог гэта вытрымаць; ён падняў дрыжачую руку, упрашваючы яе не спяваць, але ў наступны дзень ён папрасіў яе праспяваць гэту песню і з таго часу, вечарамі, часта паўтараў гэту просьбу; і яна спявала. Ён слухаў, адвярнуўшыся ад яе. Неяк раз Фларэнс сядзела ля акна ў яго пакоі. Ён задрамаў. Быў цудоўны вечар, яшчэ гадзіны дзве аставалася да змроку, і цішыня навеяла на Фларэнс глыбокую задуменнасць. На хвіліну яна была ў забыцці, успамінаючы той дзень, калі чалавек, які ляжаў цяпер тут так змяніўшыся, пазнаёміў яе з прыгожай яе мамай. Яна ўздрыганулася, калі Уолтэр, абапёршыся локцямі на спінку яе крэсла, дакрануўся да яе пляча. — Дарагая мая, — сказаў Уолтэр, — унізе вас чакае адзін джэнтльмен, які хацеў-бы з вамі пагаварыць. Ёй здавалася, што ў Уолтэра надта сур'ёзны твар, і яна запыталася, ці не здарылася што-небудзь. — Не, не, дарагая! — сказаў Уолтэр. — Я бачыў гэтага джэнтльмена і пагаварыў з ім. Вы пойдзеце да яго? Фларэнс узяла яго пад руку, пакінуўшы бацьку на апеку чарнавокай місіс Тутс, спусцілася ўніз разам з мужам. Ва ўтульнай маленькай гасцінай, якая выходзіла вокнамі ў сад, сядзеў джэнтльмен, які, убачыўшы ўвайшоўшую Фларэнс, устаў, каб<noinclude></noinclude> 4b7ktv9hkcpuebnzhdr4v2cvtfaporu 104 30005 89281 2022-08-26T19:26:47Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>пайсці ёй насустрач, але, падначальваючыся своеасаблівай будове ног, звярнуў убок і паляцеў на стол. Тады Фларэнс успомніла стрыечнага брата Фінікса, якога спачатку не пазнала, бо дрэвы перад вокнамі зацямнялі яго. Стрыечны брат Фінікс паціснуў ёй руку і павіншаваў са шлюбам. — Я гаварыў майму сябру містэру Гэю, калі ён дазволіць мне называць яго гэтым імем, — сказаў стрыечны брат Фінікс, — з якою радасцю я даведаўся аб выздараўленні майго сябра Домбі. Спадзяюся, мой сябра Домбі не дапусціць, каб страта маёмасці падзейнічала на яго так цяжка. Не магу сказаць, каб мне самому здарылася страціць вялікую маёмасць: вялікай маёмасці ў мяне, уласна кажучы, ніколі не было. Але тое, што я мог страціць, я страціў, і не заўважаю, каб мяне гэта надта непакоіла. Мой сябра Домбі надзвычай сумленны чалавек — такая агульная думка, і, спадзяюся, яму вельмі ўцешліва будзе аб гэтым даведацца. Фларэнс адчула, што пасля гэтага павінна быць яшчэ нейкае паведамленне, і з нецярплівасцю чакала яго. Стрыечны брат Фінікс сказаў, нібы адказваючы на пытанне: — Справа ў тым, што мы з маім сябрам Гэем разважалі аб тым, ці прыстойна будзе прасіць вас аб адной ласцы, і мой сябра Гэй, які з надзвычайнай шчырасцю пайшоў мне насустрач, за што я яму вельмі дзякую, дазволіў мне звярнуцца да вас з гэтай просьбай. Хвалюючыся ўсё больш і больш, Фларэнс перавяла позірк з яго на Уолтэра. — Дапраўды, дарагая мая, нічога дрэннага не здарылася, — сказаў Уолтэр. — Клянуся, нічога дрэннага не здарылася, — пацвердзіў стрыечны брат Фінікс, — і я вельмі засмучаны тым, што выклікаў у вас хоць-бы на хвіліну трывогу. Адважуся вас запэўніць, нічога дрэннага не здарылася. Ласка, аб якой я хачу вас прасць, заключаецца ўсяго толькі ў тым… але, дапраўды-ж, гэта здаецца такім незвычайным, што я быў-бы бясконца ўдзячан майму сябру Гэю, калі-б ён патурбаваўся зламаць… уласна кажучы, зламаць лёд. Пачуўшы такую просьбу, а таксама бачачы павернуты да яго ўпрашальны позірк Фларэнс, Уолтэр сказаў: — Дарагая мая, справа надта простая: ці не паедзеце вы ў Лондан з гэтым джэнтльменам, якога вы ведаеце? — Прашу прабачэння, і з маім сябрам Гэем! — перапыніў стрыечны брат Фінікс. — І са мною. Наведаць адну асобу. — Каго? — запыталася Фларэнс, пераводзячы позірк з аднаго на другога.<noinclude></noinclude> bs3gtj7t1e1pjgst83cps583bwcg6p7 104 30006 89282 2022-08-26T19:41:27Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Калі-б мне дазволена было прасіць, каб вы не патрабавалі адказу на гэта пытанне, — сказаў стрыечны брат Фінікс, — я ўзяў-бы на сябе смеласць звярнуцца да вас з такой просьбай. — А ''вы'' ведаеце, Уолтэр? — запыталася Фларэнс. — Так. — І лічыце, што я павінна ехаць? — Так. Я ўпэўнен, што такая была-б і ваша думка. Хоць па некаторых прычынах, мне добра зразумелых, бадай, лепш цяпер нічога больш не гаварыць. — Калі тата яшчэ спіць або калі ён прачнуўся, але можа абыйсціся без мяне, я зараз-жа паеду, — сказала Фларэнс. Спакойна падняўшыся і кінуўшы на іх злёгку ўстрывожаны, але даверлівы позірк, яна вышла з пакоя. Калі яна вярнулася, каб ехаць з імі, яны размаўлялі аб нечым ля акна, і Фларэнс магла толькі дзівіцца, што іменна штурхнула іх так блізка пазнаёміцца за такі кароткі тэрмін. — Я пакіну майму сябру Домбі сваю візітную картку, — сказаў стрыечны брат Фінікс, — ад усёй душы спадзяючыся, што з кожнай гадзінай да яго будуць варочацца здароўе і сілы. І спадзяюся, мой сябра Домбі зробіць мне гонар лічыць мяне чалавекам, які, уласна кажучы, надзвычай зачароўваецца той рэпутацыяй, якой ён карыстаецца як брытанскі купец і надзвычай прыстойны чалавек. Маё памесце прышло ў поўны заняпад, але калі майму сябру Домбі патрэбна будзе перамяніць клімат і ён захоча пасяліцца там, ён убачыць, што гэта ў вышэйшай ступені здаровая мясцовасць, — ды інакш і быць не можа, бо сум там нясцерпны. Кажучы гэта, стрыечны брат Фінікс відавочна нерваваўся і трывожыўся. Пасля, прапанаваўшы руку Фларэнс і як было сілы стрымліваючы ў паслухмянасці свае непакорныя ногі, якія, здавалася, цвёрда вырашылі ісці ў сад, ён павёў яе да дзвярэй і пасадзіў у карэту, якая чакала ля пад'езда. Затым у карэту сеў Уолтэр, і яны адразу-ж рушылі ў дарогу. Праехалі яны міль шэсць або восем. Калі карэта спынілася, нарэшце, на Брук-стрыт, перад тым самым домам, дзе было адсвяткавана злашчаснае вяселле містэра Домбі, Фларэнс запыталася: — Уолтэр, што-ж гэта азначае? Каго я тут убачу? Калі Уолтэр супакоіў яе, але нічога не адказаў, яна зірнула на фасад дома і ўбачыла, што ўсе вокны зачынены, як быццам у доме ніхто не жыў. Стрыечны брат Фінікс ужо вышаў з карэты і прапанаваў ёй руку. — Хіба вы не пойдзеце са мною, Уолтэр? — Не, я астануся тут. Не дрыжыце так, дарагая Фларэнс! Вам няма чаго баяцца.<noinclude></noinclude> qf9t694v97z91xmbec2xhkfofsm74jk 104 30007 89283 2022-08-26T20:03:31Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «зываліся дзівы і жыцьцё сьвятых. З часам духоўгая драма выйшла з царквы на цьвінтар, бо ў ёй пачалі паказываць дыявала, сатыру і жарты. З цьвінтара яна пераняслася на мястовую плошчу, дзе рабілі тэатр з трыма сцэнамі, адна {{выява з подпісам|месца=цэнтар|...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>зываліся дзівы і жыцьцё сьвятых. З часам духоўгая драма выйшла з царквы на цьвінтар, бо ў ёй пачалі паказываць дыявала, сатыру і жарты. З цьвінтара яна пераняслася на мястовую плошчу, дзе рабілі тэатр з трыма сцэнамі, адна {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=400px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 14.jpg|подпіс=Біблійныя кнігі 17 сталецьця (з Петрагр. публ. бібліатэкі).<br />Адрывак чытаецца так: «І рекла ревека до йсаака: {{Абмылка|тоскномне|тоскно мне}} жыць для дочок хеттейскіх, еслі же пойме і ков жену з народу сеі землі жыті не хочу. Возвах теды йсак {{Абмылка|іяко ва|іякова}}, і бл(а)гословіл его, і розказал ему мовячы: не поймуй жоны з {{Абмылка|на роду|народу}} хачанейского, Але йді, і удаися до {{Абмылка|мосопотамеісірскоі|мосопотамеі сірскоі}}, до дому вафуйлева отца маткі твоеі, і возьмі {{Абмылка|со бе|собе}} оттоле жону з дочок лавана вуя твоего. А бог всемогучы {{Абмылка|не хай|нехай}} тобе бл(а)г(осло)віть, і {{Абмылка|не хай|нехай}} тя розродіть і розмножыть» і г. д.}} Пад аднэй: рай, зямля і пекла. Той-жа час зьявілісь і пераносныя тэатры—скрынкі з {{Разьбіўка|марыянэткамі}} замест актораў. У часе Рэнесансу ў Нямеччыне разьвіліся {{Разьбіўка|школьныя драмы}}, якія пачаліся з таго, што вучні гулялі комэдыі Пляўтэ і Тарэнцыя, каб наўчыцца палатыні. Патым<noinclude></noinclude> 13v58gl97d04k5ac2dpbfuqa8gly47y 104 30008 89284 2022-08-26T20:15:12Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «зьявілісь п‘есы, наўмысьля напісаныя для школьнай сцэны, з пролёгамі і эпілёгамі панямецку, а з часам між актамі п‘ес сталі прадстаўляць невялічкія комічныя сцэнкі {{Разьбіўка|інтэрмэдыі}}, таксама панямецку. У часе рэформацыі ў школьную драму папала...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>зьявілісь п‘есы, наўмысьля напісаныя для школьнай сцэны, з пролёгамі і эпілёгамі панямецку, а з часам між актамі п‘ес сталі прадстаўляць невялічкія комічныя сцэнкі {{Разьбіўка|інтэрмэдыі}}, таксама панямецку. У часе рэформацыі ў школьную драму папала і сатыра (кпінкі з каталіцкіх духаўнікоў). Тады каталікі, наўпрэкі, пачалі пісаць школьныя п‘есы духоўнага зьместу, дзе школьная драма лучылася з містэрыямі. З Заходнай Эўропы містэрыі, марыянэткі (бэтлейкі) і школьныя драмы перайшлі цераз Польшчу да нас. Містэрыі не прадстаўлялісь на Беларусі ў царквох, а іх паказывалі вучні ў школах; спачатку гэта былі перакладаныя з польскай і нямецкай моў п‘есы, а пазьней школьныя настаўнікі сталі пісаць і ўласныя духоўныя драмы. Сюжэтамі тут найчасьцей былі біблейныя здарэньні, якія і прадстаўляліся ў размовах дзеючых асоб. Асабліва былі вядомы містэрыі: „Восіп, сын ізраілеў“ і „Жаластная комэдыя аб Адаме і Еве.“ У другой з іх прадстаўляецца жыцьцё Адама і Евы у раі, выгнаньне іх з рая і суд над імі. На гэты суд выходзяць да бога Адам, Ева, анелы, дыявал, Справядлівасьць, Ісьціна, Міласэрдзе; Ісьціна судзіць людзей, Міласэрдзе бароніць іх перад богам; сьпіраньне іх разьвязуець Ісус Хрыстос. Такім чынам, мы тут відзім мешаніну з абломкаў духоўнай сярэднявяковай драмы з драмаю школьнаю, каторая мела на сабе сьлед знаёмства з клясычным тэатрам. Драма „Аляксей, чалавек божы“, найбольш сур‘ёзная п‘еса таго часу, яшчэ лепей выяўляе гэты зьмешаны характар. К містэрыям бэтлеечным, каторыя зьмяшчалі глаўным чынам ражственскую драму, пазьней пачалі дадаваць у нас комічныя сцэнкі, устаўленыя паміж актаў драмы. Гэтыя вясёлыя ўстаўкі, ці інтэрмэдыі, ад каторых пачыналася ўжо звычайная народная комэдыя, паказывалі жыцьце людзей „нізкіх“: сялян, салдатаў, цыганоў, жыдоў. Яны былі вельмі популярны і з шкоды пайшлі ў народ, дзе жывуць у розных варыянтах і да нашых дзён, дзякуючы лёгкасьці бэтлечнага прадстаўленьня і сваёй сугаднасьці з духоўнай патрэбай простага народа. У невялікай скрынцы ходзяць лялькі-марыянэткі—гэтак лёгка і проста можна паказаць сцэны божага нараджэньня, пакланеньня каралёў і пастухоў, а таксама і розныя бытавыя сцэны. Зьмест для інтэрмэдый аўторы іх бралі з сьмяхотных гісторый, фацэцій, жартаў. Мова іх прастанародная. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Розныя сьвецкія творы.'''}} Апрача перагледжаных відаў літэратурнай творчасьці, на працягу 16-га і асабліва 17-га сталецьця былі добра пашыраны і вядомы ў нас розныя сьвецкія творы, як 1) авантурныя романы, 9) дыдактычныя повесьці (сьвецкія і рэлігійныя) і 3) сьмяхотныя по-<noinclude></noinclude> 36in6bs79sbpr4pgfwlq3zbcxp0pphb 89288 89284 2022-08-26T20:37:45Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>зьявілісь п‘есы, наўмысьля напісаныя для школьнай сцэны, з пролёгамі і эпілёгамі панямецку, а з часам між актамі п‘ес сталі прадстаўляць невялічкія комічныя сцэнкі {{Разьбіўка|інтэрмэдыі}}, таксама панямецку. У часе рэформацыі ў школьную драму папала і сатыра (кпінкі з каталіцкіх духаўнікоў). Тады каталікі, наўпрэкі, пачалі пісаць школьныя п‘есы духоўнага зьместу, дзе школьная драма лучылася з містэрыямі. З Заходнай Эўропы містэрыі, марыянэткі (бэтлейкі) і школьныя драмы перайшлі цераз Польшчу да нас. {{Водступ|2|em}}Містэрыі не прадстаўлялісь на Беларусі ў царквох, а іх паказывалі вучні ў школах; спачатку гэта былі перакладаныя з польскай і нямецкай моў п‘есы, а пазьней школьныя настаўнікі сталі пісаць і ўласныя духоўныя драмы. Сюжэтамі тут найчасьцей былі біблейныя здарэньні, якія і прадстаўляліся ў размовах дзеючых асоб. Асабліва былі вядомы містэрыі: „Восіп, сын ізраілеў“ і „Жаластная комэдыя аб Адаме і Еве.“ У другой з іх прадстаўляецца жыцьцё Адама і Евы у раі, выгнаньне іх з рая і суд над імі. На гэты суд выходзяць да бога Адам, Ева, анелы, дыявал, Справядлівасьць, Ісьціна, Міласэрдзе; Ісьціна судзіць людзей, Міласэрдзе бароніць іх перад богам; сьпіраньне іх разьвязуець Ісус Хрыстос. Такім чынам, мы тут відзім мешаніну з абломкаў духоўнай сярэднявяковай драмы з драмаю школьнаю, каторая мела на сабе сьлед знаёмства з клясычным тэатрам. Драма „Аляксей, чалавек божы“, найбольш сур‘ёзная п‘еса таго часу, яшчэ лепей выяўляе гэты зьмешаны характар. К містэрыям бэтлеечным, каторыя зьмяшчалі глаўным чынам ражственскую драму, пазьней пачалі дадаваць у нас комічныя сцэнкі, устаўленыя паміж актаў драмы. Гэтыя вясёлыя ўстаўкі, ці інтэрмэдыі, ад каторых пачыналася ўжо звычайная народная комэдыя, паказывалі жыцьце людзей „нізкіх“: сялян, салдатаў, цыганоў, жыдоў. Яны былі вельмі популярны і з шкоды пайшлі ў народ, дзе жывуць у розных варыянтах і да нашых дзён, дзякуючы лёгкасьці бэтлечнага прадстаўленьня і сваёй сугаднасьці з духоўнай патрэбай простага народа. У невялікай скрынцы ходзяць лялькі-марыянэткі—гэтак лёгка і проста можна паказаць сцэны божага нараджэньня, пакланеньня каралёў і пастухоў, а таксама і розныя бытавыя сцэны. Зьмест для інтэрмэдый аўторы іх бралі з сьмяхотных гісторый, фацэцій, жартаў. Мова іх прастанародная. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Розныя сьвецкія творы.'''}} Апрача перагледжаных відаў літэратурнай творчасьці, на працягу 16-га і асабліва 17-га сталецьця былі добра пашыраны і вядомы ў нас розныя сьвецкія творы, як 1) авантурныя романы, 9) дыдактычныя повесьці (сьвецкія і рэлігійныя) і 3) сьмяхотныя по-<noinclude></noinclude> 8ovbvsp13zl69svveh1d7i343mpllen 104 30009 89285 2022-08-26T20:23:03Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «весьці, фацэціі і жарты. Блізка ўся гэтая літэратура была перакладаная, і найчасьцей з польскай мовы, або перанятая, запазычаная з заходня-эўропэйскіх крыніц. Памятак сьвецкай творчасьці дайшло да нас ня шмат, але і ня помала: маем багацьце хоць і звычай...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>весьці, фацэціі і жарты. Блізка ўся гэтая літэратура была перакладаная, і найчасьцей з польскай мовы, або перанятая, запазычаная з заходня-эўропэйскіх крыніц. Памятак сьвецкай творчасьці дайшло да нас ня шмат, але і ня помала: маем багацьце хоць і звычайнай літэратурнай вартасьці, але даволі рознае, цікаўнае з ўнутранага боку і дужа дарагое, як матар‘ял для пазнавьня і гісторыі нашае мовы. Паміж іншым тут мы знойдзем: „Аб віцезех з кніг сэрбскіх, а злашча аб слаўным рыцары Трысчане, аб Анцалоне, і а Баве, і аб іншых многіх віцезех добрых“ — рукапісная повесьць канца 16-га сталецьця; „А дварэ турскага султана“ (1649 г.)—рукапісны пераклад апавяданьня польскага пісьменьніка Старавольскага, творы каторага надта ахвотна чыталі беларусы, аб чым сьведчаць колькі дайшоўшых да нас перакладаў з яго; „Повесьць аб Варлааме і Іасафе“ (1637 г.)—духоўны роман, дужа пашыраны тады на Беларусі; сюжэт гэтага романа запазычан ў Індыі, мова — прыгожая і даволі чыстая, крыху толькі маець польскіх слоў і зваротаў. Авантурныя романы дадалі новых элементаў нашай народнай творчасьці, разьвілі авантурную казку. Дыдактычная повесьці, зьмешчаныя, глаўным чынам, у двух вядомых зборніках—„Рымскія дзеяньні“ і „Вялікая Люстра“, былі крыніцаю для мастацкіх ідэй нашым пісьменьнікам, сьвецкім і духоўным з „Вялікай Люстры“ браў матар‘ял для казаньняў, напрыклад, Галятоўскі. Фацэціі-ж і жарты малявалі рэальнае жыцьцё,—на Захадзе яны замянілі рыцарскі роман, як болей зручныя для буржуазнага смаку праз свой праставаты і стыднаваты гумар, а ў нас увайшлі ў казкі, дадаўшы ім рэалізму. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Літэратура бепарусаў, прасьвячаўшых Маскву.'''}} У 1649 годзе баярын Рцішчаў адчывіў у Маскве школу, куды, з дазволу цара, пачаў запрашаць для выкладаньня навук слаўных загранічных профэсароў, насамперш беларуска-ўкраінскіх вучоных. У 1664 годзе прыехаў туды вельмі наўчоны беларус — [[Аўтар:Сімяон Полацкі|Сымон Полацкі]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Сімяон Полацкі|{{Разьбіўка|Сымон Полацкі}}]] (1629—1680), або Сымон Амяльянавіч Пятроўскі-Сітняновіч быў родам з Полацку. Адукацыю дастаў у каталіцкіх школах і ў кіеўскай акадэміі. На 27-ым годзе пастрыгся ён у манахі ў полацкім Багаяўленскім брацкім манастыры. Быў настаўнікам у брацкім вучылішчы. Пасьля Галятоўскага і Барановіча ён найболей меў славы ў тую эпоху—як вучоны, пісьменьнік і казнадзея. У яго ёсьць багаслоўска-догматычныя творы, зборнікі казаньняў, зборнікі вершаў, вершаваныя драматычныя п‘есы, містэрыі, ён-жа уклаў буквар і пераклаў сілябічным вершам цэлы псалтыр. Каб С. Полацкі жыў ў часе нормальнага нацыянальна-беларуска-<noinclude></noinclude> 82jm5qtk0ubvnjgumd4w1te306ucljg 104 30010 89289 2022-08-26T20:37:57Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Сход"/>га жыцьця, ён быў-бы адным з выдатнейшых і слаўнейшых сыноў свае бацькаўшчыны. Навет ў маскоўскай літэратуры ён пакінуў гістарычны сьлед. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 15.jpg|подпі...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Сход"/>га жыцьця, ён быў-бы адным з выдатнейшых і слаўнейшых сыноў свае бацькаўшчыны. Навет ў маскоўскай літэратуры ён пакінуў гістарычны сьлед. {{выява з подпісам|месца=цэнтар|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 15.jpg|подпіс=Сымон Полацкі.}} {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Мова}} С. Полацкага, як і другіх беларуска - ўкраінскіх пісьменьнікаў, прасьвячаўшых у 17 сталецьці Маскоўшчыну, гэта—мешаніна царкоўна-славяншчыны з беларускай украінізаванай моваю, калі на той быў вялікі польскі ўплыў. З ростам вышэйшай духоўнай адукацыі на Беларусі і Украіне, пачаў узрастаць і царкоўна-славянскі элемент у літэратуры, каторы зьбліжаў нашую кніжную мову з моваю пісьменных маскоўцаў. Гэта, між іншым, таксама аслабіла ў пазьнейшы час значаньне нашае мовы. Маскоўшчына спачатку ўзяла ад нас, цераз нашых вучоных, многія словы і звароты мовы, навет граматыку і ўсе плады навукі філёлёгіі, але пазьней, усё павярнуўшы на свой чыста-велікарускі лад і зрабіўшыся пераможным асяродкам, тым лягчэй накінула мізэрным астаткам нашай інтэлігенцыі сваю новую літэратурную мову, створаную ў 18-ым сталецьці. <section end="Сход"/> <section begin="Заняпад"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Заняпад}}.}}'''<br />(18-е сталецьце).}} {{Водступ|2|em}}К пачатку 18-га сталецьця ў нашай мове істнавалі дзьве дужа нязгодныя стыхіі: кніжная і вусная. Народная<section end="Заняпад"/><noinclude></noinclude> tvgdi1ut7f5jarmq57sk7ahl3qlobv5 89291 89289 2022-08-26T20:38:40Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Сход"/>га жыцьця, ён быў-бы адным з выдатнейшых і слаўнейшых сыноў свае бацькаўшчыны. Навет ў маскоўскай літэратуры ён пакінуў гістарычны сьлед. {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 15.jpg|подпіс=Сымон Полацкі.}} {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|Мова}} С. Полацкага, як і другіх беларуска - ўкраінскіх пісьменьнікаў, прасьвячаўшых у 17 сталецьці Маскоўшчыну, гэта—мешаніна царкоўна-славяншчыны з беларускай украінізаванай моваю, калі на той быў вялікі польскі ўплыў. З ростам вышэйшай духоўнай адукацыі на Беларусі і Украіне, пачаў узрастаць і царкоўна-славянскі элемент у літэратуры, каторы зьбліжаў нашую кніжную мову з моваю пісьменных маскоўцаў. Гэта, між іншым, таксама аслабіла ў пазьнейшы час значаньне нашае мовы. Маскоўшчына спачатку ўзяла ад нас, цераз нашых вучоных, многія словы і звароты мовы, навет граматыку і ўсе плады навукі філёлёгіі, але пазьней, усё павярнуўшы на свой чыста-велікарускі лад і зрабіўшыся пераможным асяродкам, тым лягчэй накінула мізэрным астаткам нашай інтэлігенцыі сваю новую літэратурную мову, створаную ў 18-ым сталецьці. <section end="Сход"/> <section begin="Заняпад"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|{{Разьбіўка|Заняпад}}.}}'''<br />(18-е сталецьце).}} {{Водступ|2|em}}К пачатку 18-га сталецьця ў нашай мове істнавалі дзьве дужа нязгодныя стыхіі: кніжная і вусная. Народная<section end="Заняпад"/><noinclude></noinclude> oq8twtdvabyp1t8vabvbb89gfzpz5sh 0 30011 89290 2022-08-26T20:38:15Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Сход (17 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|Залатая пара (16 век)]] | наступны = Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Сход (17 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|Залатая пара (16 век)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|Заняпад (18 век)]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="47" to="58" fromsection=Сход tosection=Сход /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Сход (17 век)}} 3msn184vdnyxxdk48jr1p2jvbtgnmnb 0 30012 89314 2022-08-27T06:08:48Z VasyaRogov 1510 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = | папярэдні = [[Домбі і сын/59|Раздзел LІХ. Адплата]] | наступны = [[Домбі і сын/61|Раздзел LХІ. Яна саступае]] |...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = | папярэдні = [[Домбі і сын/59|Раздзел LІХ. Адплата]] | наступны = [[Домбі і сын/61|Раздзел LХІ. Яна саступае]] | дата = 1848 (пераклад 1938) | анатацыі = }} <pages index="Домбі і сын.pdf" from="583" to="590" fromsection=ch60 tosection=ch60/> tfy9ugtqboo1bzii5v48ze4ypvqc79j 104 30013 89315 2022-08-27T07:06:37Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — Я гэта ведаю, Уолтэр, калі вы тут, так блізка ад мяне. Я ў гэтым упэўнена, але… Дзверы ціха адчыніліся, хоць ніхто не стукаў, і Фларэнс з стрыечным братам Фініксам, якая толькі што ўдыхала летняе вячэрняе паветра, увайшла ў душчы нудны дом. Больш пануры і хмурны, чым калі-б там ні было, ён, здавалася, стаяў замкнутым з дня вяселля і з таго часу збіраў у сваіх сценах смутак і змрок. Фларэнс з трывогай паднялася па цёмнай лесвіцы і спынілася разам са сваім правадніком ля дзвярэй у гасціную. Моўчкі ён адчыніў дзверы і жэстам папрасіў яе прайсці ў наступны пакой, у той час як сам ён хацеў астацца тут. Пасля хвіліннай нерашучасці Фларэнс зайшла. За сталом ля акна сядзела лэдзі, якая, здавалася, штосьці пісала або малявала; павярнуўшыся тварам да патухаючага дзённага святла, яна падтрымлівала галаву рукой. Фларэнс, нерашуча ступіўшы некалькі крокаў, раптам застыла на месцы, нібы страціўшы здольнасць хадзіць. Лэдзі азірнулася. — Божа мой! — закрычала яна. — Што-ж гэта азначае? — Не, не! — усклікнула Фларэнс, адхіснуўшыся, калі тая ўстала, і выцягнуўшы перад сабою рукі, каб адхіліць яе. — Мама! Яны стаялі і пазіралі адна на адну. Твары абоіх выказвалі здзіўленне і страх; абедзве, такія нерухомыя і маўклівыя, пазіралі адна на адну, раздзеленыя чорным бяздоннем незабыўнага мінулага. Фларэнс першая парушыла маўчанне. Расплакаўшыся, яна ўсклікнула, узрушаная да глыбіні душы: — О, мама, мама! — Навошта нам давялося сустрэцца вось так? Навошта вы былі такой добрай да мяне, калі больш нікога ў мяне ''не'' было, калі нам мелася быць вось такая сустрэча? Эдзіт стаяла перад ёй маўклівая і нерухомая. Яна не спускала з яе вачэй. — Я не адважваюся аб гэтым думаць, — сказала Фларэнс. — Я толькі што была з татам. Ён хворы. Цяпер мы ніколі не расстаёмся; больш мы ніколі не расстанемся. Калі вы хочаце, каб я папрасіла яго дараваць вам, я гэта зраблю, мама. Я амаль упэўнена, што цяпер ён даруе, калі я яго папрашу. Тая не адказала ні слова. — Уолтэр. — Я вышла за яго замуж, і ў нас нарадзіўся сын, — нясмела прадаўжала Фларэнс, — Уолтэр тут, ля пад'езда, ён прывёз мяне сюды. Я скажу яму, што вы раскайваецеся, што вы сталі іншай, — Фларэнс са смуткам паглядзела на яе. — Я ведаю, ён разам са мною будзе прасіць тату. Што-ж яшчэ я магу зрабіць? Я адхіснулася ад вас, мама, — ціхамірна сказала Фларэнс, падыходзячы бліжэй, — я адхіснулася не з-за баязні, і я не лічу, што вы можаце мяне запляміць. Я хачу толькі выканаць свой абавязак у адносінах да таты. Я яму надта дорага, і ён мне<noinclude></noinclude> p5yck1j2yj7aif5k2nw0pp326u00v85 104 30014 89316 2022-08-27T07:34:14Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>надта дораг. Але мне ніколі не забыцца, якой вы былі добрай да мяне! — усклікнула Фларэнс, кідаючыся ў яе абдымкі. Эдзіт, нібы зламаная гэтымі абдымкамі, упала на калені і абвіла рукамі яе шыю. — Фларэнс! — ускрыкнула яна. — Перш чым мною зноў заўладае шаленства, перш чым вернецца мая ўпартасць і ўразіць мяне нематою, верце мне — я не вінавата. — Мама! — Вінавата шмат у чым! Вінавата ў сляпой і страснай нянавісці! У гэтым нават цяпер я не раскайваюся, не магу і не хачу раскайвацца! Але я не саграшыла з тым — памёршым! Усё яшчэ не падымаючыся з кален, яна падняла абедзве рукі і дала клятву ў гэтым. — Нішто на свеце, усклікнула яна, — не магло вырваць у мяне прызнанне ў тым, што я не вінавата! Ні любоў, ні нянавісць, ні пагрозы! Я сказала, што хутчэй памру, але не скажу ні слова. Я магла гэта зрабіць, і я гэта зрабіла-б, калі-б мы з вамі не сустрэліся, Фларэнс! — Спадзяюся, — пачуўся голас стрыечнага брата Фінікса, які з'явіўся ў дзвярах і пачаў таптацца на парозе, — спадзяюся, мая цудоўная і бездакорная сваячка прабачыць мне, што я, ужыўшы маленькую хітрасць, наладзіў гэтае спатканне. Не буду сцвярджаць, што нібы раней мне не прыходзіла ў галаву, што мая цудоўная і бездакорная сваячка мела няшчасце зганьбіць сябе сувяззю з гэтым чалавекам з белымі зубамі, цяпер нябожчыкам. Але я не мог прызнаць вінаватасці маёй цудоўнай і бездакорнай сваячкі, пакуль злачынства яе не будзе канчаткова даказана. Калі-ж гэтага чалавека, цяпер нябожчыка, пасягнула надта жахлівая смерць, я зразумеў, што яе становішча павінна быць вельмі цяжкім, і ўзяў на сябе смеласць знайсці яе ў Францыі і прапанаваць дапамогу, паколькі можа дапамагчы чалавек, які не мае амаль ніякіх сродкаў. Таму мая цудоўная і бездакорная сваячка зрабіла мне гонар, заявіўшы, што, на яе думку, я — чартоўскі слаўны хлапец і таму яна прымае маё падтрыманне. Эдзіт, пасадзіўшы Фларэнс на канапу, махнула рукою, нібы прасіла яго нічога больш не гаварыць. — Мая цудоўная і бездакорная сваячка, — прадаўжаў стрыечны брат Фінікс, — прабачыць мне, калі дзеля яе шчасця, і дзеля сябе самога, і дзеля майго сябра Домбі, чыя цудоўная і бездакорная дачка прыводзіць нас у такое захапленне, я дагавару да канца. Няхай яна прыпомніць, што з самага пачатку мы з ёй ніколі не ўспаміналі пра яе ўцёкі. Мая думка заўсёды была такая, што тут ёсць нейкая таямніца, якую яна, пры жаданні, магла-б асвятліць. Але з прычыны таго, што мая цудоўная і бездакорная сваячка — жанчына вельмі рашучая, я ведаў, што з ёй, уласна кажучы, жарты дрэнныя, а таму і ўнікаў розных спрэчак. Аднак, не так даўно я знайшоў уразлівае месца — пяшчотную<noinclude></noinclude> 625kzg6oqlg9b1ftxp4jj6djxw3llm8 104 30015 89317 2022-08-27T07:51:57Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «гутарка ўвесь час аставалася збоку ад літэратурвага руху і ў кнігу трапляла рэдка; аднак, яна разьвівалася ў вустах народа. Цяпер, дзеля свае няблізкасьці да мовы кніжнай, яна не магла даць ёй помачы ў заняпадзе; дзеля таго-ж беларуская масквафільская і...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>гутарка ўвесь час аставалася збоку ад літэратурвага руху і ў кнігу трапляла рэдка; аднак, яна разьвівалася ў вустах народа. Цяпер, дзеля свае няблізкасьці да мовы кніжнай, яна не магла даць ёй помачы ў заняпадзе; дзеля таго-ж беларуская масквафільская інтэлігенцыя 18-га сталецьця, каторая не хацела пісаць папольску, пачала цягнуць да кніжнай мовы Маскоўшчыны. Гістарычныя падзеі, вельмі некарысныя для палітычнай справы Беларусі, паддавалі ахвоты гэтай прыціснутай інтэлігенцыі ў яе кірунку на Маскву. Як калісь паны-магнаты, замест бараніць родную справу, прыпалі да Польшчы за яе панскасьць, так цяпер праваслаўныя духаўнікі-магнаты, замест шукаць ратунку ў сваім народзе, прыпадалі да Маскоўшчыны за яе аднавернасьць з імі. Рэзкі падзел на „палякоў“ і „маскалёў“ прыймаў усё выразьнейшыя формы і ў кніжнай мове. Загнанае ў мужыцкую хату беларускае слова магло падымацца ў 18 сталецьці трошачку вышэй толькі ў уніяцтве. Амаль ня ўсё беларускае ніжэйшае, вясковае духавенства к канцу века было уніяцкае, ня было такога сяла, дзе ня было-б уніяцкай царквы (як аб гэтым пісаў з беларускай падарожы маскоўскі вучоны В. Севергін ў 1808—1804 г.г.). Уніяцкія-ж духаўнікі хоць і дужа падпалі пад уплыў польскай мовы, цьвёрда дзяржаліся мовы свае паствы, казаньні казалі і навуку ў школах выкладалі пабеларуску. Ад царкоўна-славяншчыны уніяты аддаліліся так, што ўжо к часу сабора ў Замосьці (1720 г.) з нова-высьвячаных духаўнікоў хіба толькі соты разумеў паславянску, і [[Аўтар:Леў Кішка|Л. Кішка]] выдаў патрэбны слоўнік (1192 г.). {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Леў Кішка|{{Разьбіўка|Лявон-Лукаш Кішка}}]] (1668—1728), уніяцкі мітрапаліт, пахадзіў з даўнай і слаўнай беларускай фаміліі, вучыўся ў Рыме, дзе дастаў дыплём доктара багаслоўскіх навук. Быў профэсарам валадзімірска-валынскай уніяцкай колегіі, потым вікарыем і супэрыорам Сьвята-Траецкага кляштара ў Вільні. Ён напісаў: „А сакрамэнтах“ (Полацак, 1697); „Сабраньне прыпадкаў, духоўным асобам патрэбнае“… (Супрасьль, 1722); і інш. {{Водступ|2|em}}У другой палавіне 18-га сталецьця пачынае карыстаць беларускай мовай болей-меней прыкметна і каталіцкае духавенства, каб пісаным і вусным, зразумелым для народа словам пашыраць сваю веру. Гаварыла пабеларуску і шляхта, а злашча ў аколіцах, подалека адсунутых ад абпалячаных культурных цэнтраў, як аб тым сьведчыць і [[Аўтар:Ян Чачот|Я. Чачот]]. Ен пісаў, што яшчэ за яго памяцьцю, ці-то на пачатку 19-га сталецьця, старэнькія паны любілі гаманіць пабеларуску, або „пакрывіцку“, як тады казалі. Але мова наша к гэтаму часу {{Абмылка|усе|усё}} болей станавілася ў вачох пераможных чужынцоў і сваіх рэнегатаў нечым простым, мужыцкім і сьмешным, асабліва<noinclude></noinclude> q24smiqglom3c5wmg6hahzlisbqksib 104 30016 89318 2022-08-27T07:54:19Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>прывязчывасць да дачкі майго сябра Домбі, — і тады я зразумеў, што, калі мне ўдасца наладзіць спатканне, нечаканае для абодвух бакоў, яно можа павесці да добрадзейных вынікаў. Пасля гэтага ногі стрыечнага брата Фінікса згадзіліся яго вывесці. Пакінуўшы Эдзіт адну з Фларэнс, ён прычыніў за сабою дзверы. Эдзіт, якая сядзела каля Фларэнс, некалькі хвілін маўчала. Пасля яна выняла з-за карсажа невялікі пакет. — Я доўга змагалася сама з сабою, — ціха сказала яна, — ці патрэбна гэта запісаць на выпадак раптоўнай смерці або якой-небудзь катастрофы, але я адчувала ў гэтым патрэбу. З таго часу я думала аб тым, калі і як знішчыць гэту паперу. Вазьміце яе, Фларэнс. Тут напісана чыстая праўда. — Перадаць тату? — запыталася Фларэнс. — Каму хочаце, — адказала Эдзіт. — Яна дадзена вам і атрымана вамі. Ён ніколі не мог-бы атрымаць яе з іншых рук. І зноў яны сядзелі моўчкі ў гусцеючым змроку. — Мама, — сказала Фларэнс, — ён страціў усю сваю маёмасць. Ён быў пры смерці. Небяспека і цяпер яшчэ не прайшла. Ці магу я перадаць яму што-колечы ад вас? — Вы мне сказалі, што цяпер вы яму надта дорагі? — запыталася Эдзіт. — Так! — дрыготкім голасам адказала Фларэнс. — Скажыце яму — я шкадую аб тым, што нам выпала сустрэцца. — Больш нічога? — запыталася Фларэнс пасля нядоўгага маўчання. — Калі ён запытаецца, скажыце яму: я не раскайваюся ў тым, што зрабіла… яшчэ не раскайваюся… бо калі-б заўтра давялося зноў гэта зрабіць, я гэта зрабіла-б зноў. Але калі ён зрабіўся іншым чалавекам… Яна запнулася. Фларэнс моўчкі дакранулася да яе рукі, і ў гэтым дотыку было нешта, што прымусіла яе запнуцца. — … але з прычыны таго, што ён зрабіўся іншым чалавекам, ён ведае, што цяпер гэта ніколі-б не магло здарыцца. Скажыце яму — я хацела-б, каб гэтага ніколі не было. — Вы жадаеце яму дабра і хацелі-б бачыць яго шчаслівым! Я ў гэтым упэўнена! — усклікнула Фларэнс. — О, дазвольце мне калі-небудзь, калі выпадзе зручны момант, перадаць яму гэта! Цёмныя вочы Эдзіт пільна глядзелі ў прастору, і яна нічога не адказала, пакуль Фларэнс не паўтарыла сваёй просьбы; тады Эдзіт прасунула яе руку пад сваю і сказала, не спускаючы задуменнага позірку з акна, за якім згушчалася цемра: — Скажыце яму, што, калі цяпер у яго будуць падставы ўспамінаць аба мне з меншай горыччу, я прашу яго аб гэтым. Чым больш ён будзе любіць сваю Фларэнс, тым менш ён будзе ненавідзець мяне. Чым больш ён будзе гордым і шчаслівым пазі-<noinclude></noinclude> fsg2439buiaashe1zx7t8upceauadaz 104 30017 89319 2022-08-27T08:03:53Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «зручным для панскіх жартаў. Гэты пагляд спускаўся з часам ніжэй, у дробна-шляхоцкія, чыноўніцкія і духавенскія масы. Магчыма, што ён, неўспадзеўкі, паддзержываў і разьвіваў хадзячую, вусную і рукапісную, літэратуру тагачасных фацэцій, жартаў і макарані...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>зручным для панскіх жартаў. Гэты пагляд спускаўся з часам ніжэй, у дробна-шляхоцкія, чыноўніцкія і духавенскія масы. Магчыма, што ён, неўспадзеўкі, паддзержываў і разьвіваў хадзячую, вусную і рукапісную, літэратуру тагачасных фацэцій, жартаў і макаранічных, польска-беларускіх вершаў. Літэратура гэтая пайшла пазьней: матар'ялам для белетрыстыкі польскіх і нашых пісьменьнікаў. Прыкладам ці водгукам яе могуць быць такія рэчы, як „[[Дзядзіна (Багушэвіч)|Дзядзіна]]“, „[[Сведка (Багушэвіч)|Сьведка]]“ і інш. [[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Ф. Багушэвіча]] або „[[Плач пакінутага каханай|Лямэнт раскаханага]]“ — макаранічны верш, запісаны [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|А. Рыпінскім]] у „Беларусі“ і [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дуніным-Марцінкевічам]] ў „[[Пінская шляхта|Пінскай шляхце]]“. {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 16.jpg|подпіс=Л. Кішка.}} Народ-жа ў гэтую пару, цярпеўшы лютую паншчыну, жыў сваёю, няўмірушчаю і вечна-сьвежаю народнай творчасьцю ды крыху тою кніжнасьцю ад 17-га сталецьця, як гімны, псальмы, авантурныя казкі і фацэціі. Разумеецца, што кніжная творчасьць, калі ўся яна перакідалася на польскае, ці маскоўскае поле, калі яна рабілася рэнегацкаю, разьвівацца не магла, а {{Абмылка|ўсе|ўсё}} болей зьніжалася і мізарнела. Быў чорны, ганебны заняпад беларускай пісанай думкі. Прыгожай літэратуры ня было, і аб кніжнай мове таго часу мы можам меркаваць толькі па такіх рэчах, як, да прыкладу, „Катэхізм капланскі“ ці „Парахвіяльныя навукі“. {{цэнтар|[[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Узор 1.jpg|140px]]}}<noinclude></noinclude> cp9m7js7wdxjctxskzbnak65m0rnc4z 89325 89319 2022-08-27T08:54:57Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>зручным для панскіх жартаў. Гэты пагляд спускаўся з часам ніжэй, у дробна-шляхоцкія, чыноўніцкія і духавенскія масы. Магчыма, што ён, неўспадзеўкі, паддзержываў і разьвіваў хадзячую, вусную і рукапісную, літэратуру тагачасных фацэцій, жартаў і макаранічных, польска-беларускіх вершаў. Літэратура гэтая пайшла пазьней: матар'ялам для белетрыстыкі польскіх і нашых пісьменьнікаў. Прыкладам ці водгукам яе могуць быць такія рэчы, як „[[Дзядзіна (Багушэвіч)|Дзядзіна]]“, „[[Сведка (Багушэвіч)|Сьведка]]“ і інш. [[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Ф. Багушэвіча]] або „[[Плач пакінутага каханай|Лямэнт раскаханага]]“ — макаранічны верш, запісаны [[Аўтар:Аляксандр Рыпінскі|А. Рыпінскім]] у „Беларусі“ і [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дуніным-Марцінкевічам]] ў „[[Пінская шляхта|Пінскай шляхце]]“. {{выява з подпісам|месца=зьлева|шырыня=250px|выява=Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Выява 16.jpg|подпіс=Л. Кішка.}} {{Водступ|2|em}}Народ-жа ў гэтую пару, цярпеўшы лютую паншчыну, жыў сваёю, няўмірушчаю і вечна-сьвежаю народнай творчасьцю ды крыху тою кніжнасьцю ад 17-га сталецьця, як гімны, псальмы, авантурныя казкі і фацэціі. Разумеецца, што кніжная творчасьць, калі ўся яна перакідалася на польскае, ці маскоўскае поле, калі яна рабілася рэнегацкаю, разьвівацца не магла, а {{Абмылка|ўсе|ўсё}} болей зьніжалася і мізарнела. Быў чорны, ганебны заняпад беларускай пісанай думкі. Прыгожай літэратуры ня было, і аб кніжнай мове таго часу мы можам меркаваць толькі па такіх рэчах, як, да прыкладу, „Катэхізм капланскі“ ці „Парахвіяльныя навукі“. {{цэнтар|[[File:Гісторыя беларускае літэратуры (1921). Узор 1.jpg|140px]]}}<noinclude></noinclude> caezobr847zytm7vlp4tsru2kmdmpo7 0 30018 89320 2022-08-27T08:06:04Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Заняпад (18 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | наступны = Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядома...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Заняпад (18 век) | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Сход (17 век)|Сход (17 век)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="58" to="60" fromsection=Заняпад /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Заняпад (18 век)}} pmezdb9c4mkufpxvnj32brxxgk2vkcv 104 30019 89321 2022-08-27T08:08:48Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>раючы на яе і на яе дзяцей, тым больш ён будзе раскайвацца, успамінаючы сваю ролю ў гэтым страшным сне — нашым сумесным жыцці. Тады я пастараюся дараваць яму яго віну. Няхай ён пастараецца дараваць мне маю! — О, мама! — усклікнула Фларэнс. — Цяпер, калі я пачула гэтыя словы, мне значна лягчэй стала на сэрцы, нават не гледзячы на такую сустрэчу і разлуку! — Так, гэтыя словы гучаць дзіўна і ў маіх вушах, — сказала Эдзіт, — і яны ніколі не зрываліся з маіх вуснаў! А цяпер бывайце, любая мая. Яна моцна абняла яе і, здавалася, выявіла ёй усю любоў і пяшчотнасць, што накапіліся ў яе жаночай душы. — Гэты пацалунак перадайце вашаму маленькаму! А гэтыя пацалункі — вам, замест благаслаўлення! Любая, дарагая мая Фларэнс, ненаглядная мая дзяўчынка, бывайце! — Мы яшчэ сустрэнемся, мама? — усклікнула Фларэнс. — Ніколі! Ніколі! Калі вы пакінеце мяне тут, у гэтым цёмным пакоі, думайце, што вы пакінулі мяне ў магіле. Памятайце толькі — калісьці я жыла на свеце і любіла вас! І Фларэнс, не бачачы больш яе твара, але да апошняй хвіліны адчуваючы яе пацалункі і ласкі, рассталася з ёю. Стрыечны брат Фінікс сустрэў яе ля дзвярэй і правёў у панурую сталовую, і яна, заліваючыся слязмі, схіліла галаву на плячо Уолтэра. {{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ LXII'''''}} {{Цэнтар|'''''Заключны.'''''}} Бутэлька, якая даўно не бачыла дзённага святла і пасівела ад пылу і павуціння, выцягнена на сонечнае святло, і залацістае віно ў ёй кідае вобліск на стол. Гэта апошняя бутэлька старой мадэры. — Ваша праўда, містэр Джылс, — кажа містэр Домбі, — гэта рэдкаснае і надзвычайнае віно. Капітан, які пры гэтым прысутнічае, ззяе ад радасці. Яго ўспалёнае чало сапраўды акружана арэолам узрушання. — Мы даўно ўжо далі адзін другому слова, сэр, — робіць заўвагу містэр Джылс, — я кажу пра Нэда і пра сябе самога… Містэр Домбі ківае капітану, які ў маўклівай узрушальнасці ззяе ўсё больш і больш. — … што разап'ем гэту бутэльку неўзабаве пасля шчаслівага звароту Уолтэра дадому, хоць аб такім звароце мы не думалі. Калі вы не пярэчыце супраць нашага даўнейшага дзівацтва, сэр, вып'ем гэты першы бакал за здароўе Уолтэра і яго жонкі!<noinclude></noinclude> c9iqv0kqek7tfyrhiap0tyqf5h4pgin 89327 89321 2022-08-27T09:07:11Z VasyaRogov 1510 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude><section begin="ch61"/>раючы на яе і на яе дзяцей, тым больш ён будзе раскайвацца, успамінаючы сваю ролю ў гэтым страшным сне — нашым сумесным жыцці. Тады я пастараюся дараваць яму яго віну. Няхай ён пастараецца дараваць мне маю! — О, мама! — усклікнула Фларэнс. — Цяпер, калі я пачула гэтыя словы, мне значна лягчэй стала на сэрцы, нават не гледзячы на такую сустрэчу і разлуку! — Так, гэтыя словы гучаць дзіўна і ў маіх вушах, — сказала Эдзіт, — і яны ніколі не зрываліся з маіх вуснаў! А цяпер бывайце, любая мая. Яна моцна абняла яе і, здавалася, выявіла ёй усю любоў і пяшчотнасць, што накапіліся ў яе жаночай душы. — Гэты пацалунак перадайце вашаму маленькаму! А гэтыя пацалункі — вам, замест благаслаўлення! Любая, дарагая мая Фларэнс, ненаглядная мая дзяўчынка, бывайце! — Мы яшчэ сустрэнемся, мама? — усклікнула Фларэнс. — Ніколі! Ніколі! Калі вы пакінеце мяне тут, у гэтым цёмным пакоі, думайце, што вы пакінулі мяне ў магіле. Памятайце толькі — калісьці я жыла на свеце і любіла вас! І Фларэнс, не бачачы больш яе твара, але да апошняй хвіліны адчуваючы яе пацалункі і ласкі, рассталася з ёю. Стрыечны брат Фінікс сустрэў яе ля дзвярэй і правёў у панурую сталовую, і яна, заліваючыся слязмі, схіліла галаву на плячо Уолтэра. <section end="ch61"/> <section begin="ch62"/>{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ LXII'''''}} {{Цэнтар|'''''Заключны.'''''}} Бутэлька, якая даўно не бачыла дзённага святла і пасівела ад пылу і павуціння, выцягнена на сонечнае святло, і залацістае віно ў ёй кідае вобліск на стол. Гэта апошняя бутэлька старой мадэры. — Ваша праўда, містэр Джылс, — кажа містэр Домбі, — гэта рэдкаснае і надзвычайнае віно. Капітан, які пры гэтым прысутнічае, ззяе ад радасці. Яго ўспалёнае чало сапраўды акружана арэолам узрушання. — Мы даўно ўжо далі адзін другому слова, сэр, — робіць заўвагу містэр Джылс, — я кажу пра Нэда і пра сябе самога… Містэр Домбі ківае капітану, які ў маўклівай узрушальнасці ззяе ўсё больш і больш. — … што разап'ем гэту бутэльку неўзабаве пасля шчаслівага звароту Уолтэра дадому, хоць аб такім звароце мы не думалі. Калі вы не пярэчыце супраць нашага даўнейшага дзівацтва, сэр, вып'ем гэты першы бакал за здароўе Уолтэра і яго жонкі! <section end="ch62"/><noinclude></noinclude> 0szlwrn3kaqywrsxg7ck4kz8ihjalrl 104 30020 89322 2022-08-27T08:28:59Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — За здароўе Уолтэра і яго жонкі! — кажа містэр Домбі. — Фларэнс, дзіця маё… — І ён паварочваецца, каб пацалаваць яе. — За здароўе Уолтэра і яго жонкі! — кажа містэр Тутс. — За здароўе Уолтэра іяго жонкі! — крычыць капітан. — Ура! — І з прычыны таго, што капітан не захоўвае нястрымнага жадання з некім чокнуцца, містэр Домбі з вялікай ахвотай працягвае свой бакал. Іншыя віны, схованыя ў скляпах, старэюць таксама, як і тая старая мадэра: і пыл і павуцінне агортваюць бутэлькі. Містэр Домбі — сівы джэнтльмен; на яго твары клопаты і пакута пакінулі глыбокі след, але гэта толькі адлюстраванне праляцеўшай буры, за якой надышоў ясны вечар. Ганарлівыя замыслы больш яго не бянтэжаць. Ён ганарыцца толькі сваёй дачкой і яе мужам. Ён зрабіўся маўклівым, задумлівым, ціхім і не расстаецца з дачкою. Міс Токс часта паяўляецца ў сямейным кругу, аддана яму ўсёй душою і карыстаецца ўсеагульнай прыхільнасцю. У містэра Домбі пасля краху не асталося нічога, апрача некаторай сумы, якая паступае штогодна, — ён не ведае ад каго, — і суправаджаецца настойлівай просьбай, каб ён не шукаў адправіцеля, бо гэтыя грошы — стары доўг, выплачваемы чалавекам, які хоча загладзіць мінулае. З гэтай прычыны ён раіўся са сваім ранейшым служачым; той лічыць магчымым прымаць гэтыя грошы і не сумнявацца ў тым, што некалі фірма сапраўды заключыла нейкую здзелку, пра якую пасля забыліся. Гэты халасцяк з карымі вачыма — ён ужо не халасцяк — жанаты цяпер, жанаты на сястры сівога Каркера-малодшага. А што робіць Драўляны Мічман пасля ўсіх гэтых змен? О, ён па-ранейшаму на сваім пасту! Выставіўшы ўперад правую нагу, ён зырка сочыць за наёмнымі карэтамі; уноў пафарбованы, пачынаючы з трохкуткі і канчаючы спражкамі на туфлях, ён пільны больш, чым калі-б ні было; а над ім асляпляюча ззяюць два імя, напісаныя залатымі літарамі: ''Джылс і Катль.'' Ніякіх новых спраў Мічман не вядзе, па-ранейшаму займаючыся сваім гандлем. Але ходзяць чуткі, што містэр Джылс, нарэшце, вельмі ўдачна распарадзіўся ў ранейшыя часы сваім капіталам і не толькі не адстаў ад веку, як ён сам думаў, але, па сутнасці, крыху пасунуўся наперад. Бясспрэчна толькі адно: ён стаіць ля дзвярэй крамы ў сваім кафейнага колеру касцюме, з хранометрам у кішэні і акулярамі на ілбе, і як быццам не сумуе аб адсутнасці пакупнікоў, але мае выгляд вясёлы і задаволены, хоць такі самы няўважлівы, як і ў ранейшыя часы. Што датычыцца кампан'ёна, капітана Катля, то ўяўленне аб гандлёвым прадпрыемстве, якое склалася ў галаве капітана, лепш, чым любая рэчаіснасць. Ён не кідае захапляцца пазіраючы на сваё імя, што красуецца над дзвярыма. Разоў двадцаць на дзень ён пераходзіць праз вуліцу, каб паглядзець на яго<noinclude></noinclude> hz76pcxtnmmch0yy34mz60n9v3xikjd 89323 89322 2022-08-27T08:30:03Z RAleh12 3563 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — За здароўе Уолтэра і яго жонкі! — кажа містэр Домбі. — Фларэнс, дзіця маё… — І ён паварочваецца, каб пацалаваць яе. — За здароўе Уолтэра і яго жонкі! — кажа містэр Тутс. — За здароўе Уолтэра і яго жонкі! — крычыць капітан. — Ура! — І з прычыны таго, што капітан не захоўвае нястрымнага жадання з некім чокнуцца, містэр Домбі з вялікай ахвотай працягвае свой бакал. Іншыя віны, схованыя ў скляпах, старэюць таксама, як і тая старая мадэра: і пыл і павуцінне агортваюць бутэлькі. Містэр Домбі — сівы джэнтльмен; на яго твары клопаты і пакута пакінулі глыбокі след, але гэта толькі адлюстраванне праляцеўшай буры, за якой надышоў ясны вечар. Ганарлівыя замыслы больш яго не бянтэжаць. Ён ганарыцца толькі сваёй дачкой і яе мужам. Ён зрабіўся маўклівым, задумлівым, ціхім і не расстаецца з дачкою. Міс Токс часта паяўляецца ў сямейным кругу, аддана яму ўсёй душою і карыстаецца ўсеагульнай прыхільнасцю. У містэра Домбі пасля краху не асталося нічога, апрача некаторай сумы, якая паступае штогодна, — ён не ведае ад каго, — і суправаджаецца настойлівай просьбай, каб ён не шукаў адправіцеля, бо гэтыя грошы — стары доўг, выплачваемы чалавекам, які хоча загладзіць мінулае. З гэтай прычыны ён раіўся са сваім ранейшым служачым; той лічыць магчымым прымаць гэтыя грошы і не сумнявацца ў тым, што некалі фірма сапраўды заключыла нейкую здзелку, пра якую пасля забыліся. Гэты халасцяк з карымі вачыма — ён ужо не халасцяк — жанаты цяпер, жанаты на сястры сівога Каркера-малодшага. А што робіць Драўляны Мічман пасля ўсіх гэтых змен? О, ён па-ранейшаму на сваім пасту! Выставіўшы ўперад правую нагу, ён зырка сочыць за наёмнымі карэтамі; уноў пафарбованы, пачынаючы з трохкуткі і канчаючы спражкамі на туфлях, ён пільны больш, чым калі-б ні было; а над ім асляпляюча ззяюць два імя, напісаныя залатымі літарамі: ''Джылс і Катль.'' Ніякіх новых спраў Мічман не вядзе, па-ранейшаму займаючыся сваім гандлем. Але ходзяць чуткі, што містэр Джылс, нарэшце, вельмі ўдачна распарадзіўся ў ранейшыя часы сваім капіталам і не толькі не адстаў ад веку, як ён сам думаў, але, па сутнасці, крыху пасунуўся наперад. Бясспрэчна толькі адно: ён стаіць ля дзвярэй крамы ў сваім кафейнага колеру касцюме, з хранометрам у кішэні і акулярамі на ілбе, і як быццам не сумуе аб адсутнасці пакупнікоў, але мае выгляд вясёлы і задаволены, хоць такі самы няўважлівы, як і ў ранейшыя часы. Што датычыцца кампан'ёна, капітана Катля, то ўяўленне аб гандлёвым прадпрыемстве, якое склалася ў галаве капітана, лепш, чым любая рэчаіснасць. Ён не кідае захапляцца пазіраючы на сваё імя, што красуецца над дзвярыма. Разоў двадцаць на дзень ён пераходзіць праз вуліцу, каб паглядзець на яго<noinclude></noinclude> 1jp7qmqetcosk2lgitceiontoa0rfia 104 30021 89326 2022-08-27T09:02:41Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>з процілеглага тратуара, і ў такіх выпадках заўсёды гаворыць: «Эдуард Катль, прыяцель, каб вашай маці стала вядома, што вы зробіцеся чалавекам навукі, як-бы здзівілася добрая старэнькая!» Але вось да Мічмана імкліва пад'язджае містэр Тутс, і калі містэр Тутс урываецца ў маленькую гасціную, твар у яго надта чырвоны. — Капітан Джылс і містэр Солс, — кажа містэр Тутс, — маю шчасце паведаміць, што місіс Тутс падарыла яшчэ аднаго члена сям'і. — І гэта робіць ёй гонар! — ускліквае капітан. — Віншую вас, містэр Тутс! — кажа стары Соль. — Дзякую вам, — хіхікае містэр Тутс, — я вам вельмі дзякую. Я ведаў, што вы ўзрадуецеся, а таму і зайшоў да вас сам. Мы, ці ведаеце, робім поспехі. У нас ёсць Фларэнс, ёсць С'юзен, а цяпер яшчэ адно малое. — Жаночага полу? — запытаўся капітан. — Так, капітан Джылс, — кажа містэр Тутс, — і я гэтаму вельмі рад. Чым часцей мы будзем паўтараць гэту дзівосную жанчыну, тым, на маю думку, лепш! Капітан Джылс і містэр Солс, гэта надзвычайная жанчына не раз праяўляла свой выключны розум, але больш за ўсё я здзіўлен тым, што яна надта добра зразумела маю адданасць міс Домбі. Абодва слухачы згаджаюцца з ім. — Бо мае пачуцці ў адносінах да міс Домбі, — кажа містэр Тутс, — асталіся нязменнымі. Яны тыя самыя, што і раней. І цяпер яна астаецца для мяне тым самым ясным прывідам, якой была, перш чым я пазнаёміўся з Уолтэрсам. Калі паміж місіс Тутс і мною ўпершыню зайшла гутарка аб… карацей кажучы, аб пяшчотнай страсці, вы разумееце, капітан Джылс… — Так, так, прыяцель, — кажа капітан, — аб страсці, якая ўладае ўсімі намі… вы перагартайце кнігу і знайдзіце гэта месца… — Абавязкова зраблю гэта, капітан Джылс, — з вялікай сур'ёзнасцю адказвае містэр Тутс. — Калі мы ўпершыню загаварылі аб такіх прадметах, я растлумачыў, што мяне, ведаеце, можна назваць завяўшай кветкай. Капітан вельмі хваліць гэту метафару і шэпча, што няма кветкі лепшай за ружу. — Божа мой! — прадаўжае містэр Тутс. — Мае пачуцці былі ёй вядомы ніколькі не горш, чым мне самому. ''Ёй'' я не меў чаго гаварыць. Яна была адзіным чалавекам, які мог стаць паміж мною і маўклівай магілай, і яна гэта зрабіла найлепшым чынам, заслужыўшы вечнае маё захапленне. Яна ведае, што нікога я не паважаю так, як міс Домбі. Яна ведае, што няма такой рэчы, якой-бы я не зрабіў для міс Домбі. Яна ведае, што я лічу яе самай прыгожай, самай чароўнай, самай бажэственай жанчынай. Якая-ж яе думка ў звязку з гэтым? У вышэйшай ступені разумная! «Дарагі мой, ваша праўда. Я сама так думаю!»<noinclude></noinclude> soqjb684c5ml7tlf1m04f83fae50lbk 0 30022 89329 2022-08-27T09:08:30Z VasyaRogov 1510 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Раздзел LХІ. Яна саступае | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = | папярэдні = [[Домбі і сын/60|Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях]] | наступны = [[Домбі і сын/62|Раздзел LXII. Заключны]] |...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Раздзел LХІ. Яна саступае | аўтар = Чарльз Дыкенс | пераклад = | секцыя = Раман | арыгінал = | папярэдні = [[Домбі і сын/60|Раздзел LХ, у якім апавядаецца галоўным чынам аб вяселлях]] | наступны = [[Домбі і сын/62|Раздзел LXII. Заключны]] | дата = 1848 (пераклад 1938) | анатацыі = }} <pages index="Домбі і сын.pdf" from="590" to="597" fromsection=ch61 tosection=ch61/> prqhzv9xul7rtpoy8l93x8sxiotpzf0 104 30023 89330 2022-08-27T09:14:28Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «{{Цэнтар|'''II. НОВАЯ БЕЛАРУСКАЯ ЛІТЭРАТУРА.'''|памер=140%}} {{Цэнтар|'''{{Larger|Несьвядомае адраджэньне.}}'''<br />(„[[Энеіда навыварат|Энеіда]]“—[[Аўтар:Паўлюк Багрым|П. Бахрым]]—„[[Тараc на Парнасе]]“).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Дзяленьне новае беларускае літэратуры.'''}} З...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''II. НОВАЯ БЕЛАРУСКАЯ ЛІТЭРАТУРА.'''|памер=140%}} {{Цэнтар|'''{{Larger|Несьвядомае адраджэньне.}}'''<br />(„[[Энеіда навыварат|Энеіда]]“—[[Аўтар:Паўлюк Багрым|П. Бахрым]]—„[[Тараc на Парнасе]]“).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Дзяленьне новае беларускае літэратуры.'''}} З пагляду гістарычнай паступовасьці і з увагі на зручнасьць выкладаньня, новую беларускую літэратуру (19-е сталецьце да 80-х гадоў) можна дзяліць на болей-меней гэткія часткі і ў гэткім парадку: несьвядомае адраджэньне (10 — 20 — 30 гады); стара-шляхоцкія романтыкі (уся першая палавіна веку); беларуска-маскоўскія пісьменьнікі (ад 50-х гадоў); рэволюцыйная і проціў-рэволюцыйная літэратура (60-я гады); нова-шляхоцкія пісьменьнікі (50—60—70 гады); рукапіснае народнае пісьменства; бібліаграфія. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак маскоўскага панаваньня.'''}} Рэлігійнае і нацыянальнае змаганьне на Беларусі скончылася тым, што ў яго ўчапілася маскоўская царыца Кацярына Другая і падзяліла Польшчу, пачаўшы з адбіраньня беларускіх земляў. Па ўмовах 1772—1773 гадоў да Расеі адыйшло Полацкае ваяводзтва (апрача часткі яго на правым беразе Дзьвіны), Віцебскае (без Аршанскага павету), Мсьціслаўскае і часьці Менскага. Падзел 1793 г. даў Расеі Менскае ваяводзтва і значныя часьці Віленскага, Наваградзкага і Берасьцейскага. Падзел 1795 г. аддаў Расеі рэшту ваяводзтваў Наваградзкага і Берасьцейскага. Калі-ж паводле трактату ў Тыльзіце (1807 г.) пад расейскае панаваньне перайшла і Беласточчына, — уся Беларусь была ў складе Расейскай імпэрыі. Тады пачалося яшчэ горшае абпалячываньне беларусаў. Палітыка маскоўскага ўраду была такая, што людзі, якія дагэтуль былі яшчэ прапітаны беларускім нацыянальным духам, аж яны кінуліся ў пальшчызну. У 1839 годзе было зроблена гвалтоўнае далучэньне уніятаў да праваслаўя. Нямала людзей перайшло на каталіцтва. Зьдзееўся больны рэлігійны падзел беларусаў, каторы нёс з сабою для ўсяго народа страшны падзел нацыянальны. Але на варце беларускай адзінасьці стаяла жывая народная мова.<noinclude></noinclude> 6qvjoxc7qk77s40j7sp9f0eafz51aac 89331 89330 2022-08-27T09:16:49Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''II. НОВАЯ БЕЛАРУСКАЯ ЛІТЭРАТУРА.'''|памер=140%}} {{Цэнтар|'''{{Larger|Несьвядомае адраджэньне.}}'''<br />(„[[Энеіда навыварат|Энеіда]]“—[[Аўтар:Паўлюк Багрым|П. Бахрым]]—„[[Тарас на Парнасе]]“).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Дзяленьне новае беларускае літэратуры.'''}} З пагляду гістарычнай паступовасьці і з увагі на зручнасьць выкладаньня, новую беларускую літэратуру (19-е сталецьце да 80-х гадоў) можна дзяліць на болей-меней гэткія часткі і ў гэткім парадку: несьвядомае адраджэньне (10 — 20 — 30 гады); стара-шляхоцкія романтыкі (уся першая палавіна веку); беларуска-маскоўскія пісьменьнікі (ад 50-х гадоў); рэволюцыйная і проціў-рэволюцыйная літэратура (60-я гады); нова-шляхоцкія пісьменьнікі (50—60—70 гады); рукапіснае народнае пісьменства; бібліаграфія. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак маскоўскага панаваньня.'''}} Рэлігійнае і нацыянальнае змаганьне на Беларусі скончылася тым, што ў яго ўчапілася маскоўская царыца Кацярына Другая і падзяліла Польшчу, пачаўшы з адбіраньня беларускіх земляў. Па ўмовах 1772—1773 гадоў да Расеі адыйшло Полацкае ваяводзтва (апрача часткі яго на правым беразе Дзьвіны), Віцебскае (без Аршанскага павету), Мсьціслаўскае і часьці Менскага. Падзел 1793 г. даў Расеі Менскае ваяводзтва і значныя часьці Віленскага, Наваградзкага і Берасьцейскага. Падзел 1795 г. аддаў Расеі рэшту ваяводзтваў Наваградзкага і Берасьцейскага. Калі-ж паводле трактату ў Тыльзіце (1807 г.) пад расейскае панаваньне перайшла і Беласточчына, — уся Беларусь была ў складе Расейскай імпэрыі. Тады пачалося яшчэ горшае абпалячываньне беларусаў. Палітыка маскоўскага ўраду была такая, што людзі, якія дагэтуль былі яшчэ прапітаны беларускім нацыянальным духам, аж яны кінуліся ў пальшчызну. У 1839 годзе было зроблена гвалтоўнае далучэньне уніятаў да праваслаўя. Нямала людзей перайшло на каталіцтва. Зьдзееўся больны рэлігійны падзел беларусаў, каторы нёс з сабою для ўсяго народа страшны падзел нацыянальны. Але на варце беларускай адзінасьці стаяла жывая народная мова.<noinclude></noinclude> oek2lzmo6t17eo6px3nlbup9imxy1za 89333 89331 2022-08-27T09:25:35Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>{{Цэнтар|'''II. НОВАЯ БЕЛАРУСКАЯ ЛІТЭРАТУРА.'''|памер=140%}} {{Цэнтар|'''{{Larger|Несьвядомае адраджэньне.}}'''<br />(„[[Энеіда навыварат|Энеіда]]“—[[Аўтар:Паўлюк Багрым|П. Бахрым]]—„[[Тарас на Парнасе]]“).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Дзяленьне новае беларускае літэратуры.'''}} З пагляду гістарычнай паступовасьці і з увагі на зручнасьць выкладаньня, новую беларускую літэратуру (19-е сталецьце да 80-х гадоў) можна дзяліць на болей-меней гэткія часткі і ў гэткім парадку: несьвядомае адраджэньне (10 — 20 — 30 гады); стара-шляхоцкія романтыкі (уся першая палавіна веку); беларуска-маскоўскія пісьменьнікі (ад 50-х гадоў); рэволюцыйная і проціў-рэволюцыйная літэратура (60-я гады); нова-шляхоцкія пісьменьнікі (50—60—70 гады); рукапіснае народнае пісьменства; бібліаграфія. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак маскоўскага панаваньня.'''}} Рэлігійнае і нацыянальнае змаганьне на Беларусі скончылася тым, што ў яго ўчапілася маскоўская царыца Кацярына Другая і падзяліла Польшчу, пачаўшы з адбіраньня беларускіх земляў. Па ўмовах 1772—1773 гадоў да Расеі адыйшло Полацкае ваяводзтва (апрача часткі яго на правым беразе Дзьвіны), Віцебскае (без Аршанскага павету), Мсьціслаўскае і часьці Менскага. Падзел 1793 г. даў Расеі Менскае ваяводзтва і значныя часьці Віленскага, Наваградзкага і Берасьцейскага. Падзел 1795 г. аддаў Расеі рэшту ваяводзтваў Наваградзкага і Берасьцейскага. Калі-ж паводле трактату ў Тыльзіце (1807 г.) пад расейскае панаваньне перайшла і Беласточчына, — уся Беларусь была ў складе Расейскай імпэрыі. Тады пачалося яшчэ горшае абпалячываньне беларусаў. Палітыка маскоўскага ўраду была такая, што людзі, якія дагэтуль былі яшчэ прапітаны беларускім нацыянальным духам, аж яны кінуліся ў пальшчызну. У 1839 годзе было зроблена гвалтоўнае далучэньне уніятаў да праваслаўя. Нямала людзей перайшло на каталіцтва. Зьдзееўся больны рэлігійны падзел беларусаў, каторы нёс з сабою для ўсяго народа страшны падзел нацыянальны. Але на варце беларускай адзінасьці стаяла жывая народная мова.<noinclude></noinclude> hsw95wing40a8q0kyg2w73pfziqap91 104 30024 89334 2022-08-27T09:26:09Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude> — І я так думаю! — кажа капітан. — І я, — кажа Соль Джылс. — А якая назіральная жанчына мая жонка! — прадаўжае містэр Тутс. — Якая ў яе праніклівасць! Якія заўвагі яна робіць! Учора вечарам, напрыклад, калі мы сядзелі, цешачыся нашым агульным шчасцем… клянусь, гэтыя словы дрэнна выказваюць тое пачуцце, якое я адчуваю, будучы ўдваіх з маёй жонкай, — не далей, чым учора вечарам, яна сказала, што варта падумаць аб цяперашнім становішчы нашага сябра Уолтэра. «Цяпер, — кажа яна, — ён вызвалены ад неабходнасці плаваць па марах пасля гэтага першага вялікага падарожжа з маладой жонкай». Як вам вядома, ён і сапраўды вызвалены, містэр Солс! — Ваша праўда, — згаджаецца стары інструментальны майстар, паціраючы рукі. — «Цяпер ён ад гэтага вызвалены, — кажа мая жонка, — тая самая фірма давярае яму надзвычайна адказны пост на радзіме; зноў ён можа сябе праявіць з найлепшага боку; ён імкліва падымаецца па ступеньках лесвіцы; усе яго любяць; у гэты самы найшчасліўшы час яго жыцця дзядзя яго падтрымлівае!..» Думаю, гэта так і ёсць, містэр Солс. Мая жонка ніколі не памыляецца. — Так, так… некалькі нашых караблёў, нагружаных золатам і прапаўшых без вестак, сапраўды вярнуліся на радзіму, — смеючыся, адказвае стары Соль. — Судзенца маленькае, містэр Тутс, але майму хлопчыку яно спатрэбіцца. — Вось іменна! — кажа містэр Тутс. — Ніколі вам не падлавіць маёй жонкі, што яна памыляецца! «Вось якое становішча ён займае, — гаворыць гэта цудоўная жанчына, — а што пасля гэтага будзе? Што пасля гэтага будзе?» пытаецца місіс Тутс. Цяпер, капітан Джылс і містэр Солс, прашу звярнуць увагу на глыбокую праніклівасць маёй жонкі. «Ды на вачах-жа ў містэра Домбі закладаецца падмурак, і на гэтым падмурку паступова вырастае э… э… збудаванне»… так, іменна так сказала місіс Тутс, — у захапленні кажа містэр Тутс, — паступова вырастае збудаванне, магчыма не горшае, а лепшае за тое, якое ён узначальваў. Так, дзякуючы яго дачцэ, сказала мая жонка, «узойдзе», не, «паўстане», — іменна так сказала мая жонка, — «паўстане ў славе новы Домбі і Сын!» — Дык вось што я вам скажу, — гаворыць капітан, адкінуўшыся на спінку крэсла і выпучыўшы грудзі, каб аглушальна зарыкаць. — Я вам праспяваю ад першага да апошняга слова «Красуню Пег», а вы абодва трымайцеся мацней і падпявайце! Віны, схаваныя ў скляпах, старэюць таксама, як і тая старая мадэра, і пыл і павуцінне агортваюць бутэлькі. Стаяць ясныя асеннія дні, і на марскім беразе часта прагульваюцца маладая лэдзі і сівы джэнтльмен. З імі або дзе-небудзь<noinclude></noinclude> ikx9z09mqdeoyix2v6jlwnhqleodlhx 104 30025 89335 2022-08-27T09:34:00Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак несьвядомага адраджэньня.'''}} Адраджэньне беларускае літэратуры, з каторага пазьней разьвілося адраджэньне нацыянальнае і палітычнае, пачалося на рубяжы 18-га і 19-га сталецьцяў, разам на ўсходзе і на захадзе Беларусі, там і т...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак несьвядомага адраджэньня.'''}} Адраджэньне беларускае літэратуры, з каторага пазьней разьвілося адраджэньне нацыянальнае і палітычнае, пачалося на рубяжы 18-га і 19-га сталецьцяў, разам на ўсходзе і на захадзе Беларусі, там і там падняўшысь з жывой народнай мовы. {{Разьбіўка|Романтызм}} усім народам прынёс, між іншым, любоў да старыны і да народнае поэзіі. Да нас ён заблудзіў дзьвюма дарогамі: усходнія беларусы романтычна захапіліся прыкладам украінскае „Энеіды“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|І. Катлярэўскага]]; да заходніх ён дакаціўся простаю дарогаю на грэбнях францускай рэволюцыі і напалеонаўскіх войнаў. На ўсходзе ў нас адраджэньне пачалося з беларускай „Энеіды“, а на захадзе з твораў стара-шляхоцкага романтыка [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]]. Уся наша новая літэратура выглядаець мала-сьвядомым адраджэньнем. {{Цэнтар|'''{{Larger|Беларуская „Энеіда“.}}'''}} {{Водступ|2|em}}Беларуская „Энеіда“ напісана самастойна, але ў духоўным зьвязку з украінскай „Энеідай“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|Івана Катлярэўскага]], каторая выйшла з друку ў 1798 годзе ў Пецярбурзе. Калі напісана беларуская „Энеіда“, невядома; польскі крытык Падбярэскі і маскоўскі Кавелін пісалі, што яна зьявілася ў 90-х гадох 18-га сталецьця; аднак, уважаючы на тое, што ў ёй сказана так: {{Block center/s}}<small> Дамоўкі стала выбірацца,<br /> Як ад Кутуза Банапарт, — </small>{{Block center/e}} можна думаць, што ці частка „Энеіды“ з гэтымі радкамі, ці ўся яна напісана толькі пасьля 1812 года. Аўторам яе даўгі час лічылі [[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|Т. Манькоўскага]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|{{Разьбіўка|Тамаш Манькоўскі}}]] быў чыноўнікам у Магілеве, потым віцэ-губэрнатарам у Віцебску. Пахадзіў ён з дробнай магілеўскай шляхты і быў тыповым прадстаўніком яе гумарыстычнага духа. {{Водступ|2|em}}Сучасныя гісторыкі літэратуры даходзяць, што аўторам беларускай „Энеіды“ быў не Манькоўскі, а яго сучасьнік [[Аўтар:Вікенцій Равінскі|В. Ровінскі]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Вікенцій Равінскі|{{Разьбіўка|Вікенці Ровінскі}}]] (1782—1842) — палкоўнік, родам са Смаленшчыны, жыў найболей у Дуброўне Духаўшчынскага павету. Апрача „Энеіды“, напісаў яшчэ колькі чаго. {{Водступ|2|em}}Пры жыцьці Ровінскага беларуская „Энеіда“ ў друк не папала. Яна пайшла ў народ і пашыралася ў сьпісках і пераказах. Няпоўныя сьпіскі (лацінкаю і гражданкаю), дайшоўшыя да нас, часам дужа ня сходзяцца ды й сьпісаны яны многа пазьней за напісаньня твору. У друк „Энеіда“ трапляла часткамі цераз 40—60—80 гадоў пасьля напісаньня. Увесь<noinclude></noinclude> jd12iebh1g1x0bmpqypxwqzoz71h35d 89337 89335 2022-08-27T09:35:50Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Адраджэньне"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак несьвядомага адраджэньня.'''}} Адраджэньне беларускае літэратуры, з каторага пазьней разьвілося адраджэньне нацыянальнае і палітычнае, пачалося на рубяжы 18-га і 19-га сталецьцяў, разам на ўсходзе і на захадзе Беларусі, там і там падняўшысь з жывой народнай мовы. {{Разьбіўка|Романтызм}} усім народам прынёс, між іншым, любоў да старыны і да народнае поэзіі. Да нас ён заблудзіў дзьвюма дарогамі: усходнія беларусы романтычна захапіліся прыкладам украінскае „Энеіды“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|І. Катлярэўскага]]; да заходніх ён дакаціўся простаю дарогаю на грэбнях францускай рэволюцыі і напалеонаўскіх войнаў. На ўсходзе ў нас адраджэньне пачалося з беларускай „Энеіды“, а на захадзе з твораў стара-шляхоцкага романтыка [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]]. Уся наша новая літэратура выглядаець мала-сьвядомым адраджэньнем. <section end="Адраджэньне"/> <section begin="Энеіда"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Беларуская „Энеіда“.}}'''}} {{Водступ|2|em}}Беларуская „Энеіда“ напісана самастойна, але ў духоўным зьвязку з украінскай „Энеідай“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|Івана Катлярэўскага]], каторая выйшла з друку ў 1798 годзе ў Пецярбурзе. Калі напісана беларуская „Энеіда“, невядома; польскі крытык Падбярэскі і маскоўскі Кавелін пісалі, што яна зьявілася ў 90-х гадох 18-га сталецьця; аднак, уважаючы на тое, што ў ёй сказана так: {{Block center/s}}<small> Дамоўкі стала выбірацца,<br /> Як ад Кутуза Банапарт, — </small>{{Block center/e}} можна думаць, што ці частка „Энеіды“ з гэтымі радкамі, ці ўся яна напісана толькі пасьля 1812 года. Аўторам яе даўгі час лічылі [[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|Т. Манькоўскага]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|{{Разьбіўка|Тамаш Манькоўскі}}]] быў чыноўнікам у Магілеве, потым віцэ-губэрнатарам у Віцебску. Пахадзіў ён з дробнай магілеўскай шляхты і быў тыповым прадстаўніком яе гумарыстычнага духа. {{Водступ|2|em}}Сучасныя гісторыкі літэратуры даходзяць, што аўторам беларускай „Энеіды“ быў не Манькоўскі, а яго сучасьнік [[Аўтар:Вікенцій Равінскі|В. Ровінскі]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Вікенцій Равінскі|{{Разьбіўка|Вікенці Ровінскі}}]] (1782—1842) — палкоўнік, родам са Смаленшчыны, жыў найболей у Дуброўне Духаўшчынскага павету. Апрача „Энеіды“, напісаў яшчэ колькі чаго. {{Водступ|2|em}}Пры жыцьці Ровінскага беларуская „Энеіда“ ў друк не папала. Яна пайшла ў народ і пашыралася ў сьпісках і пераказах. Няпоўныя сьпіскі (лацінкаю і гражданкаю), дайшоўшыя да нас, часам дужа ня сходзяцца ды й сьпісаны яны многа пазьней за напісаньня твору. У друк „Энеіда“ трапляла часткамі цераз 40—60—80 гадоў пасьля напісаньня. Увесь <section end="Энеіда"/><noinclude></noinclude> 2968glb9qnjqccfc3fy5kp5q1upefv2 89360 89337 2022-08-27T11:11:52Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Адраджэньне"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Пачатак несьвядомага адраджэньня.'''}} Адраджэньне беларускае літэратуры, з каторага пазьней разьвілося адраджэньне нацыянальнае і палітычнае, пачалося на рубяжы 18-га і 19-га сталецьцяў, разам на ўсходзе і на захадзе Беларусі, там і там падняўшысь з жывой народнай мовы. {{Разьбіўка|Романтызм}} усім народам прынёс, між іншым, любоў да старыны і да народнае поэзіі. Да нас ён заблудзіў дзьвюма дарогамі: усходнія беларусы романтычна захапіліся прыкладам украінскае „Энеіды“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|І. Катлярэўскага]]; да заходніх ён дакаціўся простаю дарогаю на грэбнях францускай рэволюцыі і напалеонаўскіх войнаў. На ўсходзе ў нас адраджэньне пачалося з беларускай „Энеіды“, а на захадзе з твораў стара-шляхоцкага романтыка [[Аўтар:Ян Баршчэўскі|Я. Баршчэўскага]]. Уся наша новая літэратура выглядаець мала-сьвядомым адраджэньнем. <section end="Адраджэньне"/> <section begin="Энеіда"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Энеіда навыварат|Беларуская „Энеіда“]].}}'''}} {{Водступ|2|em}}Беларуская „Энеіда“ напісана самастойна, але ў духоўным зьвязку з украінскай „Энеідай“ [[Аўтар:Іван Катлярэскі|Івана Катлярэўскага]], каторая выйшла з друку ў 1798 годзе ў Пецярбурзе. Калі напісана беларуская „Энеіда“, невядома; польскі крытык Падбярэскі і маскоўскі Кавелін пісалі, што яна зьявілася ў 90-х гадох 18-га сталецьця; аднак, уважаючы на тое, што ў ёй сказана так: {{Block center/s}}<small> Дамоўкі стала выбірацца,<br /> Як ад Кутуза Банапарт, — </small>{{Block center/e}} можна думаць, што ці частка „Энеіды“ з гэтымі радкамі, ці ўся яна напісана толькі пасьля 1812 года. Аўторам яе даўгі час лічылі [[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|Т. Манькоўскага]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|{{Разьбіўка|Тамаш Манькоўскі}}]] быў чыноўнікам у Магілеве, потым віцэ-губэрнатарам у Віцебску. Пахадзіў ён з дробнай магілеўскай шляхты і быў тыповым прадстаўніком яе гумарыстычнага духа. {{Водступ|2|em}}Сучасныя гісторыкі літэратуры даходзяць, што аўторам беларускай „Энеіды“ быў не Манькоўскі, а яго сучасьнік [[Аўтар:Вікенцій Равінскі|В. Ровінскі]]. {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Вікенцій Равінскі|{{Разьбіўка|Вікенці Ровінскі}}]] (1782—1842) — палкоўнік, родам са Смаленшчыны, жыў найболей у Дуброўне Духаўшчынскага павету. Апрача „Энеіды“, напісаў яшчэ колькі чаго. {{Водступ|2|em}}Пры жыцьці Ровінскага беларуская „Энеіда“ ў друк не папала. Яна пайшла ў народ і пашыралася ў сьпісках і пераказах. Няпоўныя сьпіскі (лацінкаю і гражданкаю), дайшоўшыя да нас, часам дужа ня сходзяцца ды й сьпісаны яны многа пазьней за напісаньня твору. У друк „Энеіда“ трапляла часткамі цераз 40—60—80 гадоў пасьля напісаньня. Увесь <section end="Энеіда"/><noinclude></noinclude> 1w0iyueujhj6kf90ynr8rzkj4459q2c 104 30026 89336 2022-08-27T09:35:26Z RAleh12 3563 /* Вычытаная */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="RAleh12" /></noinclude>непадалёку двое дзяцей — хлопчык і дзяўчынка. І стары сабака бывае звычайна тут. Сівы джэнтльмен ідзе з хлопчыкам, размаўляе, удзельнічае ў яго гульнях, наглядае за ім, не спускае з яго вачэй, нібы ў ім усё яго жыццё. Калі ён задуменны — задуменны і сівы джэнтльмен; а іншы раз, калі дзіця сядзіць побач з ім, заглядае яму ў твар і запытваецца пра што-небудзь, ён бярэ малюсенькую ручку, трымае яе ў сваёй і забываецца адказваць. Тады хлопчык гаворыць: — Што, дзядуля, я зноў надта падобен да майго няшчаснага маленькага дзядзі? — Так, Поль. Але ён быў слабенькі, а вы надта дужы. — О, так, я надта дужы! — І ён ляжаў у ложачку ля мора, а вы можаце бегаць па беразе. Але ніхто, апрача Фларэнс, не ведае аб тым, якая вялікая любоў сівога джэнтльмена да дзяўчынкі. Сама маленькая іншы раз здзіўляецца, чаму ён гэта захоўвае. Ён песціць дзяўчынку ў сэрцы сваім. Ён не можа бачыць яе тварыка затуманеным. Ён не можа вытрымаць, калі яна сядзіць убаку. Яму здаецца, што яна лічыць сябе закінутай, хоць, вядома, гэта не так. Цішком ён ідзе паглядзець на яе, калі яна спіць. Яму вельмі прыемна, калі яна кожную раніцу прыходзіць і будзіць яго. З нейкай асаблівай пяшчотнасцю ён ласкае яе і цалуе, калі яны астаюцца ўдваіх. Дзяўчынка пытаецца іншы раз: — Любы дзядуля, чаму вы плачаце, калі цалуеце мяне? Ён адказвае толькі: «Маленькая Фларэнс! Маленькая Фларэнс!» і прыгладжвае кудры, што зацяняюць яе сур'ёзныя вочы.<noinclude></noinclude> 6z040x23l3n5xjhqjx0jm1o4e1qvoke 0 30027 89339 2022-08-27T09:43:01Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = Несьвядомае адраджэньне | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|Заняпад (18 век)]] | наступны = Гісторыя беларускае літэратуры...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Несьвядомае адраджэньне | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|Заняпад (18 век)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="61" to="62" tosection=Адраджэньне /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} ----------- {{Крыніцы}} {{DEFAULTSORT:Несьвядомае адраджэньне}} hnhkvzj9plvjwlxe7vviyvuxzyccyx7 89342 89339 2022-08-27T09:47:28Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Несьвядомае адраджэньне | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|Заняпад (18 век)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="61" to="62" tosection=Адраджэньне /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»|„Энэіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} {{DEFAULTSORT:Несьвядомае адраджэньне}} rtleams1e09y59n3rybxf5rpx61uwlr 89353 89342 2022-08-27T10:17:30Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = Несьвядомае адраджэньне | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Заняпад (18 век)|Заняпад (18 век)]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Стара-шляхоцкія романтыкі/Я. Баршчэўскі|Я. Баршчэўскі]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="61" to="62" tosection=Адраджэньне /> {{Выроўніваньне-канец}} {{block center/s|style=width:100%; max-width:30em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]]|58|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]]|59|3|col3-width=2em}} {{Dotted TOC||[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]]|62|3|col3-width=2em}} {{block center/e}} {{DEFAULTSORT:Несьвядомае адраджэньне}} oo9dnoui180bej4wj5o027tikl8uww4 104 30028 89349 2022-08-27T10:10:45Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «<section begin="Энеіда"/>час была надта популярна сярод шляхты, каторая ўмела „Энеіду“ найчасьцей усю напамяць. Апісуюцца у ёй, як і ў той няўмірушчай поэме рымскага поэта [[Аўтар:Вергілій|Віргілія]], прыгоды Энея, каторы басьцяўся па сьвеце з сваімі траянцамі....» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Энеіда"/>час была надта популярна сярод шляхты, каторая ўмела „Энеіду“ найчасьцей усю напамяць. Апісуюцца у ёй, як і ў той няўмірушчай поэме рымскага поэта [[Аўтар:Вергілій|Віргілія]], прыгоды Энея, каторы басьцяўся па сьвеце з сваімі траянцамі. Але, як ў украінскай „Энеідзе“, траянцы паўбіраны паказацку, так у нашай „Энеідзе“ яны — смаленскія сяляне. Ровінскі скарыстаў з клясычнага сюжэта, каб апісаць з фотографічнай пеўнасьцю побыт, паказаць найжывейшую і найпрасьцейшую гаворку і забаўнасьцю натварыць сьмеху. Ад сюжэта Віргілія тут засталіся імёны ды толькі, так сказаць, галоўныя дарогі. А ўсё іншае там, як драбніцы фабулы, вопратка, яда, гульня, размовы, звычаі, пагляды, некаторыя смаленскія назовы, а таксама ўвесь жартаўліва-сьмяхотны настрой — усё гэта нязвычайна жывая беларушчына. Напісана „Энеіда“ Ровінекага народнаю смаленскаю гаворкаю. Пашыраная ў Магілеўшчыне і Віцебшчыне Манькоўскім яна набралася іхных слоў. Шмат у ёй слоў, якія цяпер вызвычаіліся. Есьць дужа пракудныя провінцыялізмы. Беларускім словам, як і беларускім вершам, аўтор „Энеіды“ валадаець дасканальна. Мова характэрная, абразная. Верш лёгкі, танічны, з гладкімі рыфмамі. Такім беларускім вершам ніхто раней пісаць ня ўмеў. А такой бойкасьцю верша не магла дужа хваліцца і тагачасная маскоўская поэзія, бо яшчэ ня мела [[Аўтар:Аляксандр Пушкін|Пушкіна]]. Напісана „Энеіда“ чатырохстопным ямбам. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне бепарускай „Энеіды“.'''}} Ідэя аўтора была такая: напісаць пабеларуску. Напісаў, ён надта добра, але несьвядома, — не ад розуму, але ад сэрца. Твор яго выйшаў літэратурна-этнографічнай поэмай-пародыяй, але значаньне меў гістарычна-літэратурнае. З „Энеіды“ пачалося адраджэньне беларускае літэратуры. „Энеіда“ паказала сваім і чужым, што ў беларускай народнай мове можна тварыць надта добра. Зьявіўшыся на ўсходзе Беларусі і ў такую пару, калі здавалася, што ўсё беларускае павінна там памерці, „Энеіда“ пайшла ў народ і пабуджала ў ім думку аб сваёй літэратуры. Сваім сьмелым абхадженьнем з багамі антычнага сьвета, падобныя творы, апрача таго, нішчылі астаткі псэўда-клясычных паглядаў там, дзе яны былі. <section end="Энеіда"/> <section begin="Бахрым"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Паўлюк Бахрым.}}'''<br />(1814—?).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Паўлюк Бахрым—селянін з Крошына, Слуцкага павету, Менскай губэрні. У 1828<section end="Бахрым"/><noinclude></noinclude> kbjnswist0aunkiy51fvrqdh37efhu0 89359 89349 2022-08-27T11:08:11Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude><section begin="Энеіда"/>час была надта популярна сярод шляхты, каторая ўмела „Энеіду“ найчасьцей усю напамяць. Апісуюцца у ёй, як і ў той няўмірушчай поэме рымскага поэта [[Аўтар:Вергілій|Віргілія]], прыгоды Энея, каторы басьцяўся па сьвеце з сваімі траянцамі. Але, як ў украінскай „Энеідзе“, траянцы паўбіраны паказацку, так у нашай „Энеідзе“ яны — смаленскія сяляне. Ровінскі скарыстаў з клясычнага сюжэта, каб апісаць з фотографічнай пеўнасьцю побыт, паказаць найжывейшую і найпрасьцейшую гаворку і забаўнасьцю натварыць сьмеху. Ад сюжэта Віргілія тут засталіся імёны ды толькі, так сказаць, галоўныя дарогі. А ўсё іншае там, як драбніцы фабулы, вопратка, яда, гульня, размовы, звычаі, пагляды, некаторыя смаленскія назовы, а таксама ўвесь жартаўліва-сьмяхотны настрой — усё гэта нязвычайна жывая беларушчына. Напісана „Энеіда“ Ровінекага народнаю смаленскаю гаворкаю. Пашыраная ў Магілеўшчыне і Віцебшчыне Манькоўскім яна набралася іхных слоў. Шмат у ёй слоў, якія цяпер вызвычаіліся. Есьць дужа пракудныя провінцыялізмы. Беларускім словам, як і беларускім вершам, аўтор „Энеіды“ валадаець дасканальна. Мова характэрная, абразная. Верш лёгкі, танічны, з гладкімі рыфмамі. Такім беларускім вершам ніхто раней пісаць ня ўмеў. А такой бойкасьцю верша не магла дужа хваліцца і тагачасная маскоўская поэзія, бо яшчэ ня мела [[Аўтар:Аляксандр Пушкін|Пушкіна]]. Напісана „Энеіда“ чатырохстопным ямбам. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне бепарускай „Энеіды“.'''}} Ідэя аўтора была такая: напісаць пабеларуску. Напісаў, ён надта добра, але несьвядома, — не ад розуму, але ад сэрца. Твор яго выйшаў літэратурна-этнографічнай поэмай-пародыяй, але значаньне меў гістарычна-літэратурнае. З „Энеіды“ пачалося адраджэньне беларускае літэратуры. „Энеіда“ паказала сваім і чужым, што ў беларускай народнай мове можна тварыць надта добра. Зьявіўшыся на ўсходзе Беларусі і ў такую пару, калі здавалася, што ўсё беларускае павінна там памерці, „Энеіда“ пайшла ў народ і пабуджала ў ім думку аб сваёй літэратуры. Сваім сьмелым абхадженьнем з багамі антычнага сьвета, падобныя творы, апрача таго, нішчылі астаткі псэўда-клясычных паглядаў там, дзе яны былі. <section end="Энеіда"/> <section begin="Бахрым"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|[[Аўтар:Паўлюк Багрым|Паўлюк Бахрым]].}}'''<br />(1814—?).}} {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Біаграфічны матар‘ял.'''}} Паўлюк Бахрым—селянін з Крошына, Слуцкага павету, Менскай губэрні. У 1828<section end="Бахрым"/><noinclude></noinclude> 65607ipx7x3rzm3tqnh9frwcupausvi 0 30029 89354 2022-08-27T10:17:58Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = „Энеіда“ | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]] | наступны = Гісторыя беларускае літэ...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = „Энеіда“ | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="62" to="63" tosection=Энеіда fromsection=Энеіда /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Несьвядомае адраджэньне}} l6m8sfiizvjel3bxkkd2p1nlrzaw5dy 89355 89354 2022-08-27T10:18:44Z Gleb Leo 2440 Gleb Leo перанёс старонку [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энэіда»]] у [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»]], не пакінуўшы перасылкі wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = „Энеіда“ | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне|Несьвядомае адраджэньне]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="62" to="63" tosection=Энеіда fromsection=Энеіда /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:Несьвядомае адраджэньне}} l6m8sfiizvjel3bxkkd2p1nlrzaw5dy 104 30030 89357 2022-08-27T10:31:00Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «годзе ён вучыўся разам з другімі мужыцкімі дзяцьмі ў школе ксяндза Магнушэўскага. Гэты ксёндз быў шчыры прыхільнік працоўнага народу, хацеў падняць людзей з голаду і цямноты і памагаў крошынцам проціў пана судзіцца за зямлю. Дзяцей ён вучыў чытаць, піс...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>годзе ён вучыўся разам з другімі мужыцкімі дзяцьмі ў школе ксяндза Магнушэўскага. Гэты ксёндз быў шчыры прыхільнік працоўнага народу, хацеў падняць людзей з голаду і цямноты і памагаў крошынцам проціў пана судзіцца за зямлю. Дзяцей ён вучыў чытаць, пісаць, лічыць, разумець катэхізм, апрача таго, даваў чытаць добрыя кніжкі. Хлопчык Бахрым надта спадабаў пісаць вершы, пераймаючы напісаныя ў кнізе. Многа вершаў з польскага пісьменьніка [[Аўтар:Адам Нарушэвіч|Нарушэвіча]], баек [[Аўтар:Эзоп|Эзопа]] ды чаго іншага ўмеў ён напамяць; таксама любіў сьпісываць усё, што пападалася пад рукі, ня толькі друкаванае, але і рукапіснае. Так разьвівалася яго сьвядомасьць. Посьле, калі крошынскіх сялян засудзілі за „бунт“, а школу зачынілі, у вучня Бахрыма начальства знайшло вершыкі, каторыя здаліся яму вельмі шкоднымі і небясьпечнымі. Паліцыя забрала іх і шукала, ці няма яшчэ. Ксёндз Магнушэўскі на выпытах дужа хваліў Бахрыма, а ня ведаўшы, на што ў яго пытаюцца, казаў, што хлопчык умее напамяць значна болей сваіх вершыкаў, чымся ў яго адабралі запісаных. Князь Радзівіл даказаў, што вучні ў школе дэклямавалі нягожыя для сялянскіх дзяцей байкі і розныя вершы. Тады Магнушэўскага аддалі пад нагляд паліцыі, Паўлюка Бахрыма неўзабаве здалі ў маскалі, а многа сялян выслалі ў Сыбір. Добры ксёндз пажыў пасьля таго мала і памёр з гора, а якое было патым жыцьцё Паўлюка Бахрыма ніхто вестак дагэтуль не сабраў. Кажуць, што ён з войска вярнуўся, жыў у Крошыне і памёр ў 1891 годзе. {{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Творы Паўлюка Бахрыма'''}} не захаваліся, апрача тых некалькіх, шго пайшлі ў народ. Адзін сшыток яго „войстрых“ вершыкаў узяў сабе сэнатар Навасільцаў ці прафэсар Пэлікан, каторыя прыязджалі ў Крошын даведацца аб тым „бунце“ і вельмі дзівавалісь на поэта-самародка; Дэкляруючы навет паклапаціцца аб яго ўзгадаваньні. Есьць толькі адзін друкаваны вершык Бахрыма, гэта—„[[Зайграй, зайграй, хлопча малы…|Заграй, заграй…]]“ Апрача таго, кажуць, ён злажыў „[[Гутарка Данілы са Сцяпанам|Гутарку Данілы з Сьцяпанам]]“ і „[[Размова пана з мужыком|Размову пана з мужыком]]“, каторыя запісаны ад народа этнографамі. {{Водступ|2|em}}„[[Зайграй, зайграй, хлопча малы…|{{Разьбіўка|Заграй, заграй, хлопча малы}}]]“… — лірычная песьня аб цяжкім жыцьці ў часе паншчыны. Бацьку песьняровага забілі кіямі, маці яго тужыць, сястра плача, а самаго яго сярдзіты крошынскі пан здаець у маскалі. Песьня пераймае народную творчасьць, але сьведчыць аб некаторым знаёмстве аўтора з кніжкаю. Напісана яна з запраўдным поэтычным натхненьнем і шчырым чуцьцём, ахоплена-ж<noinclude></noinclude> t41n4syhi78ggszdej7yowst7kzxped 104 30031 89358 2022-08-27T10:57:42Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «далікатнасьцю засмучонага настрою. Спосаб думаньня—абразны, параўнаваньні і звароты мовы—народныя; вось прыклад: {{Block center/s}}<small> Гдзе-ж я, бедны, абярнуся?<br /> Ой, кажане, кажане,<br /> Што ня сеу ты па мяне,<br /> Каб я большы не падрос<br /> Ды ад бацькавых кале...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>далікатнасьцю засмучонага настрою. Спосаб думаньня—абразны, параўнаваньні і звароты мовы—народныя; вось прыклад: {{Block center/s}}<small> Гдзе-ж я, бедны, абярнуся?<br /> Ой, кажане, кажане,<br /> Што ня сеу ты па мяне,<br /> Каб я большы не падрос<br /> Ды ад бацькавых калес?.. </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}Вершы сілябічныя, то па 8, то па 7 складоў у радку. Рыфмы дабраны добра, але націск на перэдастатнім складзе нявыдзержан, і з жаноцкімі ёсьць рыфмы мужчынскія. Незнаёмасьць з правіламі і добрымі прыкладамі танічнага вершаскладаньня шкодзіла Бахрыму, ды ня гледзячы на гэта, верш яго зусім музыкальны і падходзіць да танічнага. Прыродная пясьнярская здольнасьць Бахрыма відаць, напрыклад, з першага куплета песьні, дзе скачучая лёгкасьць першых двух радкоў падходзіць пад іграньне на скрыпцы і цымбалах, а важкаватае дудуканьне двух другіх нагадуець дуду: {{Block center/s}}<small> Заграй, заграй, хлопча малы,<br /> І у скрыпачкі, і у цымбалы,<br /> А я заграю ў дуду,<br /> Бо у Крошыне жыць ня буду </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}[[Гутарка Данілы са Сцяпанам|{{Разьбіўка|Гутарка Данілы з Сьцяпанам}}]] па складу верша не падобна да разгледжанай песьні, але ўвесь яе тон і думкі лёгка нагадуюць бахрымаўскую творчасьць. „Гутарка“ была дужа пашырана, як рукапісны твор невядомага аўторства. Магчыма, што Бахрым схаваў імя і не падпісаўся навет псэўданімам, баяўшыся паноў. Твор напісан перад вольніцай. Даніла з Сьцяпанам талкуюць аб тым, што паны ня хочуць, каб цар даваў вольніцу. Чуецца, што аўтор „Гутаркі“ сам мужык; ён глыбока адчуваець мужыцкую няволю, ненавідзіць паноў і вельмі жадаець скасаваньня прыгону. Але сьветагляд яго не расшыраны кніжнай адукацыяй, думкі прастадушныя, патрэбнай для дзейнага адраджэньня нацыянальнай і соцыяльнай сьвядомасьці няма. {{Водступ|2|em}}{{Разьбіўка|[[Размова пана з мужыком]].}} Затое, што паны зьдзекаваліся над мужыкамі, не давалі ім навет плакаць і без канца каралі, вінен ці ня вінен,—на іх голаў падзе тое самае, хай толькі прыдзе вольніца. „Размова“ якраз і малюець гэтую расплату. Пан вітаецца з Сьцяпанам і просіць, каб яго Дарота прыйшла да пана на работу, дэкляруець заплаціць і накарміць. Сьцяпан адказуець пану гэтак: {{Block center/s}}<small> Ужо панскі хлеб дакучыў,<br /> Як пан нас добра мучыў.<br /> Добра паны гандлявалі:<br /> Слуг на сабакі мянялі </small>{{Block center/e}}<noinclude></noinclude> h937xa2lmulzt6wt11klvmpkows1ohw 104 30032 89361 2022-08-27T11:16:33Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: « <section begin="Бахрым"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне твораў П. Бахрыма.'''}} З тэхнічнага боку „Гутарка“ і „Размова“ стаяць нізка. Відаць, пясьняр мала клапаціўся аб надворным харастве сваіх твораў, а ўсё стараньне пакладаў на пералічаньне і паказаньне соцы...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Бахрым"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне твораў П. Бахрыма.'''}} З тэхнічнага боку „Гутарка“ і „Размова“ стаяць нізка. Відаць, пясьняр мала клапаціўся аб надворным харастве сваіх твораў, а ўсё стараньне пакладаў на пералічаньне і паказаньне соцыяльных злыдняў. Яно й ня дзіва, бо гэткая была пара, што такім якраз спосабам найлягчэй было прамовіць да мужыцкае душы. І творы Бахрыма пайшлі ў гушчу народа, дзе ня толькі пабуджалі беларускасьць, але надавалі ёй выразнага соцыяльнага выгляду. У гэтым галоўная літэратурна-гістарычная заслуга Бахрыма. Ён—наш першы пісьменьнік з мужыкоў. Меў усе задаткі, каб зрабіцца беларускім [[Аўтар:Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкам]], адылі адсутнасьць адукацыі і жыцьцёвае гнібеньне тут перамаглі. Усёжткі сваім маласьвядомым і задушаным словам сказаў проці зьнявагі і ўціску і кінуў сьлед ў гісторыі нацыянальнага і літэратурнага адраджэньня. <section end="Бахрым"/> <section begin="Тарас"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Поэма „[[Тарас на Парнасе]]“.}}'''<br />(1837 г.).}} Час напісаньня поэмы „Тарас на Парнасе“ пазнаюць гэтак. Есьць у ёй радкі: {{Block center/s}}<small> Памалу, браццы, не давіце<br /> Мой фэльетон вы і «Пчалу»<br /> Мяне-ж самога вы пусьціце<br /> І не дзяржыце за палу.<br /> А не, дык, дадушы, у газэце<br /> Я вас аблаю на увесь сьвет<br /> Як [[Аўтар:Мікалай Гогаль|Гогаля]] у прошлым леце—<br /> Я-ж сам рэдактарам газэт! </small>{{Block center/e}} [[Аўтар:Мікалай Гогаль|Гогаля]] „лаяў“ [[Аўтар:Тадэвуш Булгарын|Булгарын]] у „Сѣверной Пчелѣ“ ў 1836 годзе; значыцца, поэма напісана ў 1837 годзе, а можа троху пазьней. Адны думалі, што напісаў яе слаўны беларускі поэта [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцук Дунін-Марцінкевіч]] (1807—1885). Але таму ня ймецца веры дзеля гэтакіх прычын: 1) твор напісан танічным вершам, а не сілябічным, якім пісаў зазвычай Марцінкевіч; 2) ён маець асаблівасьці мовы, не прызвычасныя Марцінкевічу; 3) у ім няма марцінкевіцкага сантыменталізму й дыдактычнасьці; 4) у ім закрануты парадкі маскоўскіх літэратараў, што не магло так дужа цікавіць Марцінкевіча; 5) ён быў пашыраны болей на ўсходзе Беларусі. Не падобна поэма й да колектыўнага твору (студэнтаў Гарэцкага агрономічнага інстытуту), як гэта меркавалі другія. Трэба думаць, што „Тараса на Парнасе“ напісаў нехта адзін, а напеўна ўсходні беларус, блізкі па свайму духу й стану да аўтора [[Энеіда навыварат|беларускай „Энеіды“]], палкоўніка<section end="Тарас"/><noinclude></noinclude> 8q757l95ndgt9oaaxd769ylseiha48k 89362 89361 2022-08-27T11:17:15Z Gleb Leo 2440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude> <section begin="Бахрым"/>{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Значаньне твораў П. Бахрыма.'''}} З тэхнічнага боку „Гутарка“ і „Размова“ стаяць нізка. Відаць, пясьняр мала клапаціўся аб надворным харастве сваіх твораў, а ўсё стараньне пакладаў на пералічаньне і паказаньне соцыяльных злыдняў. Яно й ня дзіва, бо гэткая была пара, што такім якраз спосабам найлягчэй было прамовіць да мужыцкае душы. І творы Бахрыма пайшлі ў гушчу народа, дзе ня толькі пабуджалі беларускасьць, але надавалі ёй выразнага соцыяльнага выгляду. У гэтым галоўная літэратурна-гістарычная заслуга Бахрыма. Ён—наш першы пісьменьнік з мужыкоў. Меў усе задаткі, каб зрабіцца беларускім [[Аўтар:Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкам]], адылі адсутнасьць адукацыі і жыцьцёвае гнібеньне тут перамаглі. Усёжткі сваім маласьвядомым і задушаным словам сказаў проці зьнявагі і ўціску і кінуў сьлед ў гісторыі нацыянальнага і літэратурнага адраджэньня. <section end="Бахрым"/> <section begin="Тарас"/>{{Цэнтар|'''{{Larger|Поэма „[[Тарас на Парнасе]]“.}}'''<br />(1837 г.).}} {{Водступ|2|em}}Час напісаньня поэмы „Тарас на Парнасе“ пазнаюць гэтак. Есьць у ёй радкі: {{Block center/s}}<small> Памалу, браццы, не давіце<br /> Мой фэльетон вы і «Пчалу»<br /> Мяне-ж самога вы пусьціце<br /> І не дзяржыце за палу.<br /> А не, дык, дадушы, у газэце<br /> Я вас аблаю на увесь сьвет<br /> Як [[Аўтар:Мікалай Гогаль|Гогаля]] у прошлым леце—<br /> Я-ж сам рэдактарам газэт! </small>{{Block center/e}} {{Водступ|2|em}}[[Аўтар:Мікалай Гогаль|Гогаля]] „лаяў“ [[Аўтар:Тадэвуш Булгарын|Булгарын]] у „Сѣверной Пчелѣ“ ў 1836 годзе; значыцца, поэма напісана ў 1837 годзе, а можа троху пазьней. Адны думалі, што напісаў яе слаўны беларускі поэта [[Аўтар:Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|Вінцук Дунін-Марцінкевіч]] (1807—1885). Але таму ня ймецца веры дзеля гэтакіх прычын: 1) твор напісан танічным вершам, а не сілябічным, якім пісаў зазвычай Марцінкевіч; 2) ён маець асаблівасьці мовы, не прызвычасныя Марцінкевічу; 3) у ім няма марцінкевіцкага сантыменталізму й дыдактычнасьці; 4) у ім закрануты парадкі маскоўскіх літэратараў, што не магло так дужа цікавіць Марцінкевіча; 5) ён быў пашыраны болей на ўсходзе Беларусі. Не падобна поэма й да колектыўнага твору (студэнтаў Гарэцкага агрономічнага інстытуту), як гэта меркавалі другія. Трэба думаць, што „Тараса на Парнасе“ напісаў нехта адзін, а напеўна ўсходні беларус, блізкі па свайму духу й стану да аўтора [[Энеіда навыварат|беларускай „Энеіды“]], палкоўніка<section end="Тарас"/><noinclude></noinclude> g7ekvu68qu4oq7at040zfnhajdprjuf 0 30033 89363 2022-08-27T11:18:27Z Gleb Leo 2440 Новая старонка: «{{Загаловак | назва = П. Бахрым | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]] | наступны = Гісторыя беларускае літэратуры...» wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = П. Бахрым | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/П. Бахрым|П. Бахрым]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="63" to="66" tosection=Бахрым fromsection=Бахрым /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:П. Бахрым}} [[Катэгорыя:Творы пра Паўлюка Багрыма]] ksnz47ighnpvalyjm02jvzn1pg3aq9m 89364 89363 2022-08-27T11:20:38Z Gleb Leo 2440 wikitext text/x-wiki {{Загаловак | назва = П. Бахрым | аўтар = Максім Гарэцкі | год = 1921 год | крыніца = | сэкцыя = Падручнік | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Энеіда»|„Энеіда“]] | наступны = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Несьвядомае адраджэньне/«Тарас на Парнасе»|„Тарас на Парнасе“]] | анатацыі = }} {{Выроўніваньне-пачатак}} <pages index="Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf" from="63" to="66" tosection=Бахрым fromsection=Бахрым /> {{Выроўніваньне-канец}} {{DEFAULTSORT:П. Бахрым}} [[Катэгорыя:Творы пра Паўлюка Багрыма]] f6jl5mcrxae5v1svyoxia45tskkzh8w 104 30034 89365 2022-08-27T11:29:49Z Gleb Leo 2440 /* Не правераная */ Новая старонка: «[[Аўтар:Вікенцій Равінскі|В. Ровінскага]], ці яе стараннага пашыраньніка [[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|Т. Манькоўскага]]. Зусім магчыма, што напісаў яго сам аўтор беларускай „Энеіды“—В. Ровінскі. Прызнаваць, што напісаў гэтую поэму В. Марцінкевіч, можна тольк...» proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gleb Leo" /></noinclude>[[Аўтар:Вікенцій Равінскі|В. Ровінскага]], ці яе стараннага пашыраньніка [[Аўтар:Тамаш Манькоўскі|Т. Манькоўскага]]. Зусім магчыма, што напісаў яго сам аўтор беларускай „Энеіды“—В. Ровінскі. Прызнаваць, што напісаў гэтую поэму В. Марцінкевіч, можна толькі з той умовай, што на яго мела велікі ўплыў „Энеіда“ і пецярбургскія беларусы і ўкраінцы, блізкія да маскоўскіх літэратурных грамадак. А калі-б і так, усё роўна, тая найлепшая рэдакцыя, у якой хадзіў твор па Віцебшчыне й Магілеўшчыне, была ўжо ня блізкая да спасабоў творчасьці Марцінкевіча. Значыцца, „Тараса на Парнасе“, можа быць, напісанага спачатку Марцінкевічам, нехта з невядомых беларускіх поэтаў значна перарабіў на ўсходзе Беларусі. Забаўна тое, што ёсьць старыя сьпіскі, на якіх пад поэмай „Тарас на Парнасе“ стаіць імя [[Аўтар:Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]]! {{Водступ|2|em}}„Тарас на Парнасе“ яшчэ больш за „Энеіды“ пашыраўся ў народзе рукапісным і пераказным спосабам. Надта любіла дэклямаваць яго дробная беларуская шляхта, а пазьней—беларуская мужыцкая інтэлігенцыя. У самыя астатнія тады хадзіў гэты твор па Беларусі ў сьпісках сярод школьнай моладзі цэлымі тысячамі. Першы раз яго надрукавалі ў 1889 годзе („Минскій Листокъ“, № 37). З тае пары друкаваўся ён дзесяткі два разоў у розных кніжках, газэтах, журналах і асобнымі выданьнямі. {{Водступ|2|em}}Аўтор гэтай поэмы, хто-б ён ня быў, пісаў свой твор, бязумоўна, пад „Энеіду“; можа быць, вучыўся ён пісаць па „Энеідзе“. Уся абстаноўка поэмы „Тарас на Парнасе“, яе мова і будова верша паказуюць на цесны і радаводны зьвязак абодвух твораў, пазьнейшага з ранейшым. Розьніца толькі тая, што ў пазьнейшым ёсьць свой, не пазычаны, хоць просьценькі, але орыгінальны сюжэт. І тут таксама іменьні і назовы з грэцкай і рымскай міфолёгіі, але і толькі; пад відам багоў са сьмехам змаляваў аўтор поэмы заможных беларускіх сялян, іх жыцьцё і быт. І гэтая поэма скрозь прахоплена беларускім народным духам, каторы ёсьць тут у кожным руху й слове апісаных асоб. {{Водступ|2|em}}Мова поэмы—дужа чыстая народная. Пераважаюць асаблівасьці ўсходніх гаворак, а найболей у словах (рахманы, раньне, пякець, прыгожа, адкулецька, круглалікі, хадзяйства, дзеўкі, быццам,—у Марцінкевіча часьцей {{Разьбіўка|мэрам}}, — дзела, плясуха і інш.). Есьць некалькі вялікарусізмаў (вор, сашчытаць, паташчыць і інш). Есьць пара слоў і зваротаў, занесеных з Маскоўшчыны стараверамі і цяпер пашыраных у Дрысенскім, Полацкім, Лепельскім паветах, як да прыкладу: зубам (замест: зубамі), на жалейкі (замест: на жалейцы). Сінтаксіс, наадварот, маець такі ўхіл на захад: „Хадзіўшы па<noinclude></noinclude> ihkgagvxsmx457c25c10pwft146kpuq