विकिपीडिया
bhwiki
https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BE
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
मीडिया
विशेष
वार्तालाप
प्रयोगकर्ता
प्रयोगकर्ता वार्ता
विकिपीडिया
विकिपीडिया वार्ता
चित्र
चित्र वार्ता
मीडियाविकि
मीडियाविकि वार्ता
टेम्पलेट
टेम्पलेट वार्ता
मदद
मदद वार्ता
श्रेणी
श्रेणी वार्ता
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
पटना
0
1545
724513
722368
2022-08-21T11:58:12Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = पटना
| native_name =
| native_name_lang =
| other_name = [[महानगर]]
| settlement_type =
| image_skyline = Patna Montage 2014.jpg
| imagesize = 300px
| image_alt =
| image_caption = ऊपर ले घड़ी के उलटा दिशा मे: दक्खीन-पक्खिम [[गांधी मैदान मार्ग]], [[बुद्ध स्मृति पार्क]] के स्तूप,[[बिस्कोमान भवन]], [[पटना संग्रहालय]], [[गांधीजी के मूर्ति, गांधी मैदान]], मीठापुर पुल आ [[गंगा]] नदी
| image_map =
| map_alt =
| map_caption =
| pushpin_map = Bihar
| pushpin_label_position = right
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption = बिहार में पटना के लोकेशन
| latd = 25.6
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 85.1
| longm =
| longs =
| longEW = E
| coordinates_display = inline,title
| subdivision_type = देस
| subdivision_name = {{flag|भारत}}
| subdivision_type1 = [[भारत के राज्य अउरी संघ राज्यक्षेत्र|राज्य]]
| subdivision_name1 = [[बिहार]]
| subdivision_type2 = [[भारत के क्षेत्र|क्षेत्र]]
| subdivision_name2 = [[मगध]]
| subdivision_type3 = प्रमंडल
| subdivision_name3 = [[पटना प्रमंडल|पटना]]
| subdivision_type4 = [[भारत के जिला|जिला]]
| subdivision_name4 = [[पटना जिला|पटना]]
| subdivision_type5 = वार्ड
| subdivision_name5 = 72 वार्ड
| established_title = पाटलिपुत्र
| established_date =
| founder = [[अजातशत्रु]]
| named_for =
| government_footnotes =
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| leader_title2 =
| leader_name2 =
| unit_pref = Metric
|area_magnitude =|area_total_sq_mi = |area_total_km2 =
|area_land_sq_mi = |area_land_km2 =
|area_water_sq_mi = |area_water_km2 =
|area_urban_sq_mi = 52.43|area_urban_km2 = 135.79
|area_metro_sq_mi = 90.62|area_metro_km2 = 234.70
|area_blank1_title = [[City]]
|area_blank1_sq_mi = 38.40 |area_blank1_km2 = 99.45
|elevation_ft =
|population_as_of = 2011 <!-- Given separately to each figure because of differences -->
|population_footnotes =<ref name=UA1Lakhandabove>{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf | format=PDF | title=Provisional Population Totals, Census of India 2011; Urban Agglomerations/Cities having population 1 lac and above | publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India | accessdate=26 मार्च 2012}}</ref>
|population_total =
|population_density_sq_mi = |population_density_km2 = 16,925
|population_urban = 2,046,652 (IN: [[List of million-plus urban agglomerations in India|18th]])
|population_metro = 2,231554 {{refn|group=A|name=PRDA}}
|population_blank1_title = City
|population_blank1 = 1,683,200 (IN: [[List of Indian cities by population|19th]])
| area_footnotes = (2001) {{refn|group=A|name=PRDA|The metropolis comprises [[PRDA]] area,<ref name="area">{{cite web | url=http://urban.bih.nic.in/Docs/CDP/CDP-Patna.pdf | title=CDP Patna | publisher=PATNA — Urban Development Department | work=Infrastructure Professionals Enterprise (P) Ltd, C - 2, Green Park Extension, New Delhi – 110016, INDIA. | date=जुलाई 2006 | accessdate=13 अप्रैल 2014 | pages=20, 21 (area) 52 (metropolis), 31 (geography)}}</ref> also includes [[Hajipur]] and [[Sonepur, Bihar|Sonepur]]{{efn|Master plan for Patna (2031), awaits Cabinet's approval.<ref>{{cite web | url=http://realty.economictimes.indiatimes.com/news/residential/home-still-a-dream-sans-nod-to-map-in-patna/47294944 | title=Home still a dream sans nod to map in Patna | publisher=Economics Times | date=15 मई 2015 | accessdate=21 जून 2015}}</ref> The draft master plan for Patna metropolitan area proposes that [[Patna Metropolitan Region]] would incorporate [[Bihta]], [[Danapur]], [[Khagaul]], Daniyawan, Danaura, [[Fatuha]], [[Khusrupur]], [[Maner]], [[Masaurhi]], [[Naubatpur]], [[Phulwari Sharif]], [[Punpun]] and Sampatchak blocks of Patna district, areas of Vaishali and Saran districts are excluded.<ref>{{cite web | url=http://urban.bih.nic.in/PMP/Patna-MP-Report-18-11-2014.pdf | title=Master Plan for Patna, 2031. | publisher=Urban Development & Housing Department, Govt. of Bihar | work=[[Center for Environmental Planning and Technology]] | date=13 August 2015 | accessdate=21 जून 2015}}</ref>}}}}
| area_rank =
| elevation_footnotes = <ref>{{cite web | url=http://14.139.61.86/web_site_patna/cprs_patna_aboutus.htm | title=CPRS Patna About Us | publisher=CRPS | accessdate=1 जून 2014}}</ref>
| elevation_m = 53
| population_demonym = Patnaite
| demographics_type1 = भाषा
| demographics1_title1 = [[Languages of India|Spoken]]
| demographics1_info1 = [[भोजपुरी]], [[अंगरेजी]], [[हिंदी]], [[मगही]]<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://patna.bih.nic.in/District/dist_home.htm |title=About District |publisher=Patna.bih.nic.in |date=2004-01-01 |accessdate=2013-12-04}}</ref>
| timezone1 = [[भारतीय मानक समय|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[पिनकोड]]
| postal_code = 800 XXX
| area_code_type =
| area_code =
| blank_name_sec1 =
| blank_info_sec1 =
| iso_code =
| registration_plate = BR 01
| blank1_name_sec1 = [[Human sex ratio|Sex ratio]]
| blank1_info_sec1 = 1.13<ref name=UA1Lakhandabove/> [[male|♂]]/[[female|♀]]
| blank2_name_sec1 = Literacy
| blank2_info_sec1 = 84.71%
| blank3_name_sec1 = [[Lok Sabha]] constituencies
| blank3_info_sec1 = [[Patna Sahib (Lok Sabha constituency)|Patna Sahib]] and [[Pataliputra (Lok Sabha constituency)|Pataliputra]]
| blank4_name_sec1 = [[Vidhan Sabha]] constituencies
| blank4_info_sec1 = [[Digha (Vidhan Sabha constituency)|Digha (181)]], [[Bankipur (Vidhan Sabha constituency)|Bankipur (182)]], [[Kumhrar (Vidhan Sabha constituency)|Kumhrar (183)]], [[Patna Sahib (Vidhan Sabha constituency)|Patna Sahib (184)]], [[Fatuha (Vidhan Sabha constituency)|Fatuha (185)]], [[Danapur (Vidhan Sabha constituency)|Danapur (186)]], [[Maner (Vidhan Sabha constituency)|Maner (187)]], [[Phulwari (Vidhan Sabha constituency)|Phulwari-SC (188)]], [[Masaurhi (Vidhan Sabha constituency)|Masaurhi (189)]], [[Paliganj (Vidhan Sabha constituency)|Paliganj (190)]]
| blank5_name_sec1 =
| blank5_info_sec1 =
| blank2_name_sec2 = [[भारत के जलवायु|जलवायु]]
| blank2_info_sec2 = [[भारत के जलवायु प्रदेश|Cwa]] <small>([[कोपेन के जलवायु बर्गीकरण|कोपेन]])</small>
| blank3_name_sec2 = [[वर्षण (मौसम बिज्ञान)|बरखा]]
| blank3_info_sec2 = {{convert|1100|mm|in}}
| blank4_name_sec2 = औसत सालाना तापमान
| blank4_info_sec2 = {{convert|26|°C|°F}}
| blank5_name_sec2 = औसत गर्मी के तापमान
| blank5_info_sec2 = {{convert|30|°C|°F}}
| blank6_name_sec2 = औसत जाड़ा के तापमान
| blank6_info_sec2 = {{convert|17|°C|°F}}
| website = {{url|patnanagarnigam.in}}<br>{{URL|patna.bih.nic.in}}
| footnotes = {{reflist|group=A}}
}}
'''पटना''' [[भारत]] में [[बिहार]] प्रान्त क [[राजधानी]] ह। पटना क प्राचीन नाँव '''पाटलिपुत्र''' रहे।
आधुनिक पटना दुनिया की कुछ अइसन गिनल-चुनल प्रचीन नगरन में से बा जेवन बहुत प्राचीन काल से आज ले आबाद बाड़ें। अपने आप में ए शहर क बहुत इतिहासी महत्व बाटे।
[[मेगस्थनीज]] (३५० ई॰पू॰-२९० ई॰पू॰) अपनी भारत भ्रमण की बाद लिखल पुस्तक इंडिका में ए नगर क उल्लेख पलिबोथ्रा (पाटलिपुत्र) की रूप में कइलें जेवन [[गंगा]] अउरी ''अरेन्नोवास'' (सोनभद्र-हिरण्यवाह) की संगम पर बसल रहे। ओ पुस्तक की आकलन की हिसाब से प्राचीन पटना (पलिबोथा) ९ मील (१४.५ कि.मी.) लम्बा तथा १.७५ मील ( २.८ कि.मी.) चौड़ा रहल होई।
आधुनिक पटना बिहार राज्य क राजधानी ह आ गंगा नदी की दक्षिणी किनारा पर अवस्थित बा। सोलह लाख (१६,००,०००) से अधिक आवादी वाला ई शहर, लगभग १५ कि.मी. लम्बा आ ७ कि.मी. चौड़ा बाटे।
प्राचीन बौद्ध आ जैन तीर्थस्थल [[वैशाली जिला|वैशाली]], राजगीर या राजगृह, नालन्दा, [[बोधगया]] अउरी पावापुरी पटना शहर की आसे-पास बाड़ें। पटना सिक्ख लोगन खातिर पवित्र अस्थान हवे। सिक्ख लोगन क १०वें आ अंतिम गुरु गुरू गोबिंद सिंह क जन्म एहिजा भइल रहे| हर बरिस देश-विदेश से लाखन गो सिक्ख श्रद्धालु पटना में हरमंदिर साहब क दर्शन करे आवेला लोग आ मत्था टेकेला लोग।
एतिहासिक आ प्रशासनिक महत्व की अलावा पटना [[शिक्षा]] आ चिकित्सा क भी प्रमुख केंद्र हवे। देवारिन से घिरल नगर क पुराना क्षेत्र, जेवना के '''पटना सिटी''' कहल जाला अगो प्रमुख वाणिज्यिक केन्द्र हवे।
पूर्वी भारत में कोलकाता की बाद पटना दूसर सबसे बड़ शहर ह। २०११ में १६ लाख से ज्यादा आबादी की साथ ही भारत क १९वां सबसे बड़ शहर रहे। एईजा पटना हाई कोर्ट आइल बा।
२००९ में वर्ल्ड बैंक पटना के भारत में नया व्यवसाय कईले की मामला में दिल्ली की बाद एके नंबर २ देले रहे।
ए शहर क नांव वक्त गुजरले की साथ बदल गइल। ई भारत क प्राचीन शहरन में से एगो ह, पटना की आधुनिक नांव की साथ कईगो किवंदती जुडल बा, जैसे की,
* ई पाटन देवी जे हिन्दू लोगन क देवी कहाली की नांव पर से पड़ल बा।<ref>{{cite web|url=http://www.hindubooks.org/temples/bihar/patandevi/index.htm |title=पाटन देवी |publisher=धर्म यूनिवर्स |date= |accessdate=}}</ref>
* कई अदमी माने ला की पटना नांव एगो पाटली नांव की पेड़ की प्राजाति पर से पड़ल बा, इ पेड़ ए एतिहासिक शहर में ढेर देखे के मिलेला।
* इ शहर एकरी २,००० साल की जीवंत इतिहास में कईगो नांव से जानल गइल जैसे की, पाटलीग्राम, पाटलीपुत्र, कुसुमापुरा, कुसुमध्वजा पुष्पापुरम, पद्मावती, अजीमाबाद और अब पटना।<ref>{{cite web|title = पटना का इतिहास|url = http://patna.bih.nic.in/District/history.htm|work = नेशनल इन्फार्मेटिक्स सेंटर |publisher = गवर्नमेंट ऑफ़ बिहार|date =|accessdate =}}</ref><ref>{{cite web | url=http://fossendeliv.com/miscellanea/article_224513.php | title=पटना की कहानी | publisher=फोस्सेन्दलीव.कॉम | accessdate=}}</ref>
==प्राचीन काल==
पटना क महत्व शोभा 490 ई॰पू॰<ref>{{cite web|url=http://www.telegraphindia.com/1141228/jsp/calcutta/story_19263953.jsp#.VeQUOCWqqkp|title=टकसाल हालत में इतिहास}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.livemint.com/Politics/LCNhWGd3SjS5P1eAV5nogP/Foreign-diplomats-line-up-for-Bihar-elections.html|title=फॉरेन डिप्लोमेट्स लाइन अप फॉर बिहार इलेक्शंस}}</ref> सामने आइल जब अजातशत्रु, जे मगध क राजा रहन, वैशाली की लिच्छवी समुदाय पर युद्ध में फायदा खातिर आपन राजधानी पहाड़ी राजगढ़ (अब राजगीर) से एगो रणनीतिक रूप से फायदा वाला जगह पर ले जईले क तय कईन। गौतम बुद्ध अपनी जीवन की आखिरी बरस में ए जगह पर यात्रा कईलें रहन ऐसन कहल जाला।
==मौर्यकाल==
मेगास्थिनस एगो ग्रीक इतिहासकार जवन की चन्द्रगुप्त मौर्य की दरबार में राजदूत रहे, ए शहर क एगो प्राचीन विवरण दिहले बा। उ लिखेला की ई शहर गंगा आ सोनभद्र की संगम तट प बसल रहे, आ 14 किमी लम्बा आ 2.82 किमी चौड़ा रहे। मेगास्थिनस ए शहर के भारत की सफलतम समय में धरती क एगो महान शहर बतवले रहे। बाद में इ शहर शुंगा समुदाय की हाथ में गइल जे पाटलिपुत्र प 100 वरस ले राज कईने।
==गुप्ता आ मुग़ल काल==
आगे की सालन में, कई शासक ए देश पर राज कईने जवने में गुप्ता और पाला राजा रहें। गुप्ता शासकन से अलग होखले की बाद पटना एगो अनिश्चित समय से गुजरल। बख्तियार खिलजी 12वीं सदी में बिहार प कब्ज़ा क लिहने और एइजा क कई कईगो प्राचीनतम शिक्षा केंद्र के तबाह क दिहने, नतीजतन पटना क राजनितिक और सांस्कृतिक केंद्र होखले क गर्व बिला गइल।
मध्यकाल में पठान सम्राट शेरशाह सूरी क राज इतिहास में यादगार मनाला, ए समय में पटना क ख़ूब विकास भइल।
==ब्रिटिश काल==
17वीं सदी में पटना अन्तर्राष्ट्रीय व्यापार क केंद्र बन गइल रहे।1620 में अंग्रेज़ी ईस्ट इंडिया कम्पनी कैलिको और रेशम क व्यापार करे खातिर पटना में एगो कारखाना स्थापित कईलस। बहुत जल्द ई शोरा क व्यापार केंद्र बन गइल रहे।
1912 में बंगाल विभाजन की समय, पटना बिहार और उड़ीसा में ब्रिटीश राज क राजधानी बनल।
==भारत क आजादी आन्दोलन==
आजादी आन्दोलन में पटना क लोग बहुत अधिक संख्या में भाग लिहलें। एमें सबसे ज्यादा स्मरणीय चम्पारण और 1942 भारत छोड़ो आन्दोलन रहल। ई शहर कईगो राष्टीय नेता दिहलस, जैसे की स्वामी सहजानंद सरस्वती, पहिला राष्ट्रपति डॉ. राजेन्द्रप्रसाद, लोकनायक जयप्रकाश नारायण इत्यादि।
==आजादी की बाद==
1947 में भारत की आजादी की बाद पटना बिहार क राजधानी बनल रहल, यहाँ तक की सन 2000 में झारखंड बिहार से अलग होके अलग राज्य बन गइल तबो भी।
==शिक्षा==
[[पटना कॉलेज]]
==इहो देखल जाय==
* [[पटना जंक्शन]]
==नोट==
<references group="नोट"/>
==संदर्भ==
{{Reflist|32em}}
[[श्रेणी:पटना| ]]
[[श्रेणी:बिहार के शहर आ कस्बा]]
[[श्रेणी:भारत के शहर आ कस्बा]]
[[श्रेणी:बिहार|*]]
[[श्रेणी:दसलाखी शहर]]
[[श्रेणी:गंगा नदी के तीरे आबाद जगह]]
dxmtfp64gr8vficmrox56f2jewtz3hw
भोजपुरी
0
2042
724480
724294
2022-08-21T05:13:06Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox language
|name = भोजपुरी
|pronunciation =
|image = Bhojpuri.svg
|imagesize = 250px
|imagecaption = [[देवनागरी]] [[लिखाई]] मे लिखल "भोजपुरी" शब्दl
|states = [[भारत]], [[नेपाल]]
|region = [[बिहार]]<ref name="telegraph_jharkhand_official">{{cite news |author=Sudhir Kumar Mishra |url=https://www.telegraphindia.com/states/jharkhand/bhojpuri-3-more-to-get-official-tag-217369 |title=Bhojpuri, 3 more to get official tag |newspaper=The Telegraph |date=22 मार्च 2018 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180322204611/https://www.telegraphindia.com/states/jharkhand/bhojpuri-3-more-to-get-official-tag-217369 |archivedate=22 मार्च 2018 |df= }}</ref>, [[मध्य प्रदेश]], आ [[उत्तर प्रदेश]]
|nation = [[मॉरीशस]], [[गुयाना]], [[सूरीनाम]], [[फिजी]], [[जमैका]] आ [[दक्षिण अफ्रीका]]
|speakers = {{hlist
|3,30,99,497 (भारत के जनगणना, 2001)<ref name="census2001">{{cite web |title=Abstract of speakers’ strength of languages and mother tongues – 2001 |url=https://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.htm |website=censusindia.gov.in |publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |access-date=2 जनवरी 2022 |language=en |url-status=live}}</ref>
|5,24,05,300 (एथनोलॉग के आँकड़ा, 2011 खातिर)<ref>{{cite web |title=Bhojpuri Language Resource |url=https://digital.library.unt.edu/explore/collections/BPLR/ |website=UNT Digital Library |access-date=2 जनवरी 2022 |language=en}}</ref>}}
|familycolor = इंडो-यूरोपियन
|fam2 = [[इंडो-ईरानियन भाषा|इंडो-ईरानियन]]
|fam3 = [[इंडो-आर्यन भाषा|इंडो-आर्यन]]
|fam4 = [[इंडो-आर्यन भाषा|पूरबी जोन]]
|fam5 = [[बिहारी भाषा|बिहारी]]
|dia4 = उत्तरी (गोरखपुरी, सरवरिया)
|dia5 = पच्छिमी (बनारसी) (जौनपुरिया)
|dia6 = दक्खिनी (खरवारी)
|dia7 = थारू
|dia8 = मधेसी
|dia9 = डोमरा
|dia10 = मुसहरी
|dia11 = [[कैरेबियाई हिंदुस्तानी]]
|dia12 = [[फिजी हिंदी]]
|script = [[देवनागरी]]
|iso2 = bho
|iso3 = bho
|lc1 = hns
|ld1 = [[कैरेबियाई हिंदुस्तानी]]
|lc2 = hif
|ld2 = [[फिजी हिंदी]]
|lingua = 59-AAF-sa
|notice = IPA
|glotto = bhoj1246
|glottorefname = Bhojpuric
}}
'''भोजपुरी''' [[भाषाई परिवार]] के स्तर प एगो [[इण्डो-आर्य भाषा|इंडो-आर्य]] भाषा हीयऽ जवन मूल रूप से [[भारत]] के [[सिंधु-गंगा के मैदान|बिचिला गंगा के मैदान]] के कुछ हिस्सन में आ [[नेपाल]] के [[तराई]] वाला कुछ हिस्सन में बोलल जाला। भारत में ई भाषा मुख्य रूप से [[उत्तर प्रदेश]] के [[पूर्वांचल]] में, [[बिहार]]।<ref name=ethnonepal /> नेपाल के संबिधान एकरा ओहिजा के राष्ट्रभासा के दरजा दिहले बा।<ref name=":1">[http://constitution.org.np/userfiles/Preliminary-Draft-Constitution-EN.pdf Nepali Constitution 2015] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304095818/http://constitution.org.np/userfiles/Preliminary-Draft-Constitution-EN.pdf |date=2016-03-04 }} PDF</ref> ६ करोड़ के भासी के संगे, भोजपुरी भारत के आठवा आ नेपाल ने तीसरका सभ से बेसि बोले जाए वला भासा हऽ, आ [[बोल्निहारन के संख्या के अनुसार भाषा सभ के सूची|दुनिया के सभ से बेसि बोले जाए वला मातृभासा सभ]] मे २५वा स्थान प बा आ [[भासी लोगन के संख्या के अनुसार भासा सभ के सूची|दुनिया के सभ से बेसि बोले जाए वला भासा सभ]] मे ३२वा स्थान पऽ बा।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ethnologue.com/statistics/size|title=Summary by language size|website=Ethnologue|language=en|access-date=2021-05-15}} For items below #20, see individual ''Ethnologue'' entry for each language.</ref>
[[भोजपुरी क्षेत्र|मूल क्षेत्र]] के अलावा भोजपुरी जाने-बुझे वाला लोगन के बिस्तार बिस्व के सगरी [[महादीप]] कुल पर बा। उत्तर परदेश मे सबसे जादा भोजपुरी बनारस,बलिया,जौनपुर आउर गोरखपुर मे बोलल जाला।जेन्ने-जेन्ने यूरोपियन कॉलोनी रहल अंग्रेज लोग उत्तरपरदेश आ बिहार से भारी संख्या में मजदूरी करे खातिर लोग के ले गइल जिनहन लोग के भाषा भोजपुरी रहे। एसियाइ देशन में मउरीसस [[सूरिनाम]], [[गुयाना]], [[त्रिनिदाद आ टोबैगो]], [[फिजी]] नीयन देश प्रमुख बाड़ें जहाँ भोजपुरी प्रमुख भाषा के रूप में बोलल आ बुझल जाला, चाहे इहाँ भोजपुरी के मूल में अन्य भाषा सभ के तत्व मिल के नाया भाषा सभ के निर्माण भइल बा।
भारत के जनगणना आंकड़ा २०११ के अनुसार भारत में लगभग ६ करोड़ भोजपुरी बोले वाला लोग बा।<ref name=census2011 /> मय बिस्व में भोजपुरी जाने वाला लोगन के संख्या लगभग ४० करोड़ से जादे बा।<ref name="ethno_bho" /> द टाइम्स ऑफ इंडिया के एगो लेखा में कहल गइल बा कि मय विश्व में भोजपुरी बोले वला ४०करोड़ लोग बाड़ान जे में से १० करोड़ [[बिहार]] आउर १५ करोड़ [[उत्तर परदेश]] में रहे लें बाकी १५ करोड़ लोग बचल बिश्व में रहे लें, उत्तर अमेरिका के भोजपुरी संगठन के भी कहनाम बा कि बिस्व में ४० करोड़ अमदी भोजपुरी बोले लें।<ref>http://www.bhojpuri.us</ref>{{dead link}} जनगणना आ हई बात में अंतर एह चलते हो सकेला की ढ़ेर लोग जनगणना में भोजपुरी के आपन माईभाषा ना लिखवावस।
== नाँव ==
'''भोजपुरिया''' चाहे '''भोजपुरी''' शब्द ''भोजपुर'' शब्द से बनल बा। 12वा शताब्दी मे उज्जैनिया राजपूत आ [[चेरो राजकुल|चेरो]] सभ के जुद्ध भइल, जेकर उज्जैनिया लोग जितल आ आपन राजधानी के नांव आपन पूर्वज राजा भोज के नांव प ''भोजपुर'' (राजा भोज के नगर) धइल। ग्रियर्सन इहाँ, शाहाबाद के उत्तरी-पच्छिमी हिस्सा में, एगो कसबा आ परगना बतवले बाडें जेकरा नाम प एह भाषा के नाम पड़ल। बड़का भोजपुर आ छोटका भोजपुर नांव के दु गो गाँव आजो बक्सर जिला मे बा आ ओहिजा नवरतन महल के खंडहरो बाटे। आगे चल के इहे भोजपुर शब्द पूरा आरा चाहे शाहाबाद के क्षेत्र बदे प्रयोग होखे लागल आ '''भोजपुरिया''' चाहे '''भोजपुरी''' बिसेसन के एहिजा के लोग आ भासा ला प्रयोग होखे लागल। भोजपुरी छोड़ के एह भासा के अउरो सभ नांव रहे, जइसे मुगल सेना मे भोजपुरिया लोग के बक्सरिया कहल जात रहे। बनारस मे एकरा बनारसी आ अवध मे पूरबी कहल जात रहे। बंगाल मे देसवाली चाहे पछिमी कहल जाला। भारत के बहार सूरीनाम मे एकरा सरनामी हिंदुस्तानी आ कराबिआई देसन मे कैरीबियन हिंदुस्तानी कहल जाला।
== पैदाइश ==
बिद्वान लोग भोजपुरी भाषा के पैदाइश [[मागधी]] अपभ्रंस से मानें लें।<ref name="vajpeyi" /> हवलदार त्रिपाठी के कहनाम बा कि भोजपुरी संस्कृते से निकलल हवे।<ref name="tripathiH" /> भोलानाथ तिवारी एकर उतपत्ति संस्कृत-प्राकृत से मागधी अपभ्रंस, आ मागधी अपभ्रंस से बिहारी भासा सभ (जे में भोजपुरी भी सामिल कइल जाले) बतवले बाड़ें।<ref name=bholanath />
भोजपुरी पर पच्छिमी बोली सभ के प्रभाव भी पाइल गइल बाटे।<ref name="Sharma2008" /> बाद के समय में एह में [[हिंदी]]-[[उर्दू]] के परभाव भी देखे के मिले ला आ [[फारसी]] के शब्द भी एतना स्वाभाविक रूप से घुल मिल गइल बाडेन कि ऊ भोजपुरिहा बेकति खातिर बिदेसी ना लागेलें। साथे-साथे [[अंगरेजी]] के शब्द भी देसी उच्चारण के साथ अब भोजपुरी में बहुत पावल जालें जेवन एह भाषा के शब्द-ग्राहकता के प्रबल प्रमाण बा।
== भूगोलीय बिस्तार ==
=== भूगोलीय बर्गीकरण ===
भूगोलीय वर्गीकरण में उत्तर भारत क लगभग सगरी भाषा कुल [[इंडो-यूरोपियन]] परिवार के [[इंडो-ईरानियन]] समूह के भाषा ठहरेलीं। [[जॉर्ज अब्राहम ग्रियर्सन|ग्रियर्सन]] महोदय भारतीय भाषा सभ के '''अंतरंग''' आ '''बहिरंग''', दू तरह की बिसेसता की आधार, प अलग-अलग श्रेणी में बँटलें जेवना में बहिरंग की आधार पर ऊ भारतीय भाषा सभ के तीन गो प्रमुख शाखा स्वीकार कइलें:
# उत्तर पच्छिमी शाखा,
# दक्खिनी शाखा, अउरी
# पूरबी
एह में अन्तिम शाखा के अन्तर्गत [[उड़िया]], [[असमिया]], [[बंगाली]] अउरी [[बिहारी भाषा]] सभ के गणना कइल जाला। [[बिहारी भाषा|बिहारी]] में [[मैथिली]], [[मगही]] अउरी भोजपुरी — ई तीन गो क्षेत्रीय भाषा बाड़ी। क्षेत्रविस्तार अउरी भाषाभाषी लोगन की संख्या की आधार पर भोजपुरी अपनी बहिन मैथिली अउरी मगही से बड़ ठहरेले।
[[चित्र:Uttarpradesh-languages.GIF|thumb|300px|उत्तर प्रदेश के भाषा सभ के नक्शा, '''भोजपुरी''' सभसे दहिने, गहिरा नीला रंग में]]
[[चित्र:Bihari languages.png|alt=Bihari languages|thumb|300px|लाल रंग से — '''भोजपुरी'''<br> गुलाबी — [[मगही]], भूरा गहिरा — [[मैथिलि]], मैरून — [[अंगिका]]]]
=== क्षेत्र ===
{{main|भोजपुरी क्षेत्र}}
भोजपुरी मुख्य रूप से [[उत्तर प्रदेश]] के पूर्वी जिला कुल अउर बिहार राज्य के पछिमही जिला कुल में बोलल जाला। उत्तर परदेश के वाराणसी, मिर्जापुर, गाजीपुर, बलिया, जौनपुर, गोरखपुर, देवरिया, आजमगढ़, बस्ती, सिद्धार्थ नगर आदि जिला के रहेवाला आ बिहार राज्य के पुरबी चम्पारण, पछिमी चम्पारण, गोपालगंज, पछिमी मुजफ्फरपुर, सिवान, सारण, आरा, बक्सर, कैमूर आ रोहतास जिला के रहनिहार लोग के माईभाषा भोजपुरी हवे। एकरा अलावें कलकत्ता नगर में, बंगाल के "चटकल" में आ आसाम राज्य के चाय बगान में आ बंबई के अंधेरी-जोगेश्वरी नियन जगह में लाखन के संख्या में भोजपुरी भाषी लोग रहेलें।अतने ना, मारिशस, फिजी, ट्रिनीडाड, केनिया, नैरोबी, ब्रिटिश गायना, दक्खिन अफ्रीका, बर्मा (टांगू जिला) ई सब देश कुल में बड़ संख्या में भोजपुरिया लोग मिलेले।
भारत आ नेपाल के मूल भोजपुरी क्षेत्र के जिलावार बिस्तार:
{|class="wikitable"
|-
!जिला
!राज्य/देस
!जिला
!राज्य/देस
!जिला
!राज्य/देस
|-
|[[कुशीनगर जिला|कुशीनगर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[महाराजगंज जिला|महाराजगंज]]
|उत्तर प्रदेश
|[[गोपालगंज जिला|गोपालगंज]]
|बिहार
|-
|[[गाजीपुर जिला|गाजीपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[मिर्जापुर जिला|मिर्जापुर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[पश्चिम चम्पारण जिला|पश्चिम चम्पारण]]
|बिहार
|-
|[[गोंडा जिला|गोंडा]]
|उत्तर प्रदेश
|[[वाराणसी जिला|बनारस]]
|उत्तर प्रदेश
|[[पुर्वी चम्पारण जिला|पुर्वी चम्पारण]]
|बिहार
|-
|[[गोरखपुर जिला|गोरखपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[सिद्धार्थनगर जिला|सिद्धार्थनगर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[बक्सर जिला|बक्सर]]
|बिहार
|-
|[[चंदौली जिला|चंदौली]]
|उत्तर प्रदेश
|[[सुल्तानपुर जिला|सुल्तानपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[भभुआ जिला|भभुआ]]
|बिहार
|-
|[[जौनपुर जिला|जौनपुर]]
|उत्तर प्रदेश
|[[कपिलवस्तु जिला|कपिलवस्तु]]
|नेपाल
|[[भोजपुर जिला|भोजपुर]]
|बिहार
|-
|[[देवरिया जिला|देवरिया]]
|उत्तर प्रदेश
|[[चितवन जिला|चितवन]]
|नेपाल
|[[रोहतास जिला|रोहतास]]
|बिहार
|-
|[[फैजाबाद जिला|फैजाबाद]]
|उत्तर प्रदेश
|[[नवलपरासी जिला|नवलपरासी]]
|नेपाल
|[[वैशाली जिला|वैशाली]]
|बिहार
|-
|[[बलियाँ जिला|बलियाँ]]
|उत्तर प्रदेश
|[[बारा जिला|बारा]]
|नेपाल
|[[सारण जिला|सारण]]
|बिहार
|-
|[[बस्ती जिला|बस्ती]]
|उत्तर प्रदेश
|बीरगंज जिला
|नेपाल
|[[सिवान जिला|सिवान]]
|बिहार
|-
|[[बहराईच जिला|बहराईच]]
|उत्तर प्रदेश
|[[रुपनदेही जिला|रुपनदेही]]
|नेपाल
|[[गढ़वा जिला]]
|झारखंड
|-
|[[मऊ जिला|मऊ]]
|उत्तर प्रदेश
|[[रौतहट जिला|रौतहट]]
|नेपाल
|[[पर्सा जिला|पर्सा]]
|झारखंड
|-
|
|
|
|
|[[पलामू जिला]]
|झारखंड
|}
== बोली ==
:# आदर्श भोजपुरी
:# पच्छिमी भोजपुरी
:# अन्य दू उपबोलि (सब डाइलेक्ट्स) "मधेसी" आ "थारु" के नाम से प्रसिद्ध बा |
=== आदर्श भोजपुरी ===
जेकरा के [[ग्रियर्सन]] स्टैंडर्ड भोजपुरी कहलेबाड़े ऊ मुख्य रूप से बिहार राज्य के [[आरा]] जिला आ [[उत्तर प्रदेश]] के [[बलिया]], [[गाजीपुर|गाजीपुर जिला]] के पूर्वी भाग आ[[घाघरा]] (सरयू) आ [[गंडक]] के दोआब में बोलल जाले। ई लम्बा भूभाग में फैलल बा। एकरा में ढ़ेर स्थानीय विशेषता मिलेला। जहाँ [[शाहाबाद]], [[बलिया]] आ [[गाजीपुर]] आदि दक्षिणी जिला में "ड़" के प्रयोग होला ओहिजे उत्तरी जिला में "ट" के प्रयोग होला। एह प्रकार उत्तरी आदर्श भोजपुरी में जहाँ "बाटे" के प्रयोग होला ओहिजे दक्षिणी आदर्श भोजपुरी में "बाड़े"के प्रयोग होला। गोरखपुर के भोजपुरी में "मोहन घर में बाटें" कहल जाला लेकिन बलिया में "मोहन घर में बाड़ें" कहल जाला। पूर्वी गोरखपुर के भाषा को 'गोरखपुरी' कहल जाला लेकिन पश्चिमी गोरखपुर आ बस्ती जिला के भाषा के "सरवरिया" कहल जाला। "सरवरिया" शब्द "सरुआर" से निकल बा जवन "सरयूपार" के अपभ्रंश रूप ह। "सरवरिया" और गोरखपुरी के शब्द — विशेषत: संज्ञा शब्द-के प्रयोग में भिन्नता मिलेला बलिया (उत्तर प्रदेश) और सारन (बिहार) इ दुनो जिला में 'आदर्श भोजपुरी' बोलल जाला। लेकिन कुछ शब्द के उच्चारण में तनी अन्तर बा। सारन के लोग "ड" का उच्चारण "र" करेले। जहाँ बलिया निवासी "घोड़ागाड़ी आवत बा" कहेले, ओहिजे छपरा या सारन का निवासी "घोरागारी आवत बा" कहिहें। आदर्श भोजपुरी के एकदम निरखत रूप बलियाँ आ आरा में बोलल जाला।
=== पच्छिमी भोजपुरी ===
[[जौनपुर]], [[आजमगढ़]], [[बनारस]], [[गाजीपुर]] के पच्छिमी हिस्सा आ [[मिर्जापुर]] में बोलल जाले। बनारसी भोजपुरी के एगो नीक उदाहरण बा:
: हम खरमिटाव कइली हा रहिला चबाय के।
: भेंवल धरल बा दूध में खाजा तोरे बदे।।
: जानीला आजकल में झनाझन चली रजा।
: लाठी, लोहाँगी, खंजर और बिछुआ तोरे बदे।। (तेग अली-बदमाश दपर्ण)
== लिखाई ==
=== कैथी लिखाई ===
[[चित्र:Kaithi handwritten.svg|thumb|240px|[[कैथी]] लिखाई के नमूना]]
{{main|कैथी}}
पहिले के समय में [[भारत|उत्तर भारत]] में उत्तर पश्चिमी इलाका, अवध आ [[भोजपुरी क्षेत्र]] में आ [[नेपाल]] के [[मधेस]] क्षेत्र में आम चलन में [[कैथी]] लिखाई के इस्तमाल होखे। एह लिपि में कानूनी दस्तावेज, प्रशासनिक कामकाज के ब्यौरा आ निजी दस्तावेज लिखल जायँ।<ref>King, Christopher R. 1995. ''One Language, Two Scripts: The Hindi Movement in Nineteenth Century North India.'' New York: Oxford University Press.</ref> भोजपुरी लिखे खातिर भी एही के इस्तमाल होखे।
कैथी लिखाई बायें से दाहिने लिखल जाले।<ref name="Nakanishi1990">{{cite book|author=Akira Nakanishi|title=Writing Systems of the World|url=https://books.google.com/books?id=XVCo7lwPZB0C&pg=PA68|year=1990|publisher=Tuttle Publishing|isbn=978-0-8048-1654-0|pages=68–}}</ref> ई [[आबूगीडा]] नियन लिखाई हवे। एह में व्यंजन में स्वर के चीन्हा मिला के लिखल जालें। स्वर के अक्षर सभ के अलग से भी लिखल जा सके ला। स्वर के चीन्हा व्यंजन अक्षर के ऊपर, नीचे आगे आ पाछे (अलग-अलग स्वर अनुसार) लागे लें। कैथी लिपि के एक ठो खासियत हवे कि एह में उपर के पड़ी पाई ना लागे ला।<ref name="Agravāla2004">{{cite book|author=Saroja Agravāla|title=Hindī ke janajātimūlaka upanyāsoṃ kī samājaśāstrīya cetanā aura usakā aupanyāsika pratiphalana|url=https://books.google.com/books?id=YduyZu4rAl0C&pg=PA115|year=2004|publisher=Star Publications|isbn=978-81-85244-86-0|pages=115–}}</ref>
बिहार में जमीन के खतियान के रिकार्ड पुरान समय से कैथी लिखाई में बा। आ अभिन ले इनहन के पढ़े खातिर कैथी के जानकार लोग के जरूरत पड़े ला।<ref>{{cite web|last=Khabar |first=Prabhat |url=http://www.prabhatkhabar.com/news/patna/story/798403.html |title=ढूंढ़ने से भी जिले में नहीं मिल रहे कैथी लिपि के अनुवादक |publisher=Prabhatkhabar.com |date=2016-05-12 |accessdate=2016-11-20}}</ref> वर्तमान में एह लिखाई के बस इहे महत्व रहि गइल बाटे आ बतावल जात बा कि एकरा जानकार लोग के कमी से काफी दिक्कत भी हो रहल बाटे। हाल में कैथी लिपि सिखावे खातिर कुछ कोसिस भइल बा।<ref>{{cite web|url=http://www.bhaskar.com/news/BIH-PAT-HMU-MAT-latest-patna-news-051504-2178460-NOR.html |title=कैथी लिपि का प्रशिक्षण शिविर 11 जुलाई से |publisher=Bhaskar.com |date=2015-07-02 |accessdate=2016-11-20}}</ref>
=== देवनागरी लिखाई ===
{{मुख्य|देवनागरी}}
== साहित्य ==
{{मुख्य|भोजपुरी साहित्य}}
भोजपुरी साहित्य में अइसन सगरी साहित्य के रखल जाला जवन [[भोजपुरी भाषा]] में रचल गइल बाटे। [[गोरखनाथ]], [[कबीरदास]] आ दरिया साहेब नियर संत लोगन के बानी से सुरुआत हो के [[भिखारी ठाकुर]] आ [[राहुल सांकृत्यायन|राहुल बाबा]] के रचना से होत भोजपुरी साहित्य के बिकास आज कबिता, कहानी, उपन्यास आ ब्लॉग लेखन ले पहुँच गइल बाटे। आधुनिक काल के सुरुआत में पाण्डेय कपिल, रामजी राय, भोलानाथ गहमरी नियर लोगन के रचना से वर्तमान साहित्य के रीढ़ मजबूत भइल बा।
भोजपुरी भाषा आ साहित्य के इतिहास लिखे वाला लोगन में [[ग्रियर्सन]], राहुल बाबा से ले के उदय नारायण तिवारी, [[कृष्णदेव उपाध्याय]], हवलदार तिवारी आ तैयब हुसैन 'पीड़ित' नियर बिद्वान लोगन के योगदान बा।{{sfn|तिवारी|2014|pp=25-35}} अर्जुन तिवारी के लिखल एकरा [[भोजपुरी साहित्य के इतिहास (किताब)|साहित्य के इतिहास]] भोजपुरी भाषा में मौजूद बा।
== मीडिया ==
=== सिनेमा ===
[[चित्र:India film clapperboard (variant).svg|thumb|150px|right|[[भोजपुरी सिनेमा]]|link=भोजपुरी सिनेमा]]
{{main|भोजपुरी सिनेमा}}
[[भोजपुरी भाषा]] में बने वाला फिलिम सभ के '''भोजपुरी सिनेमा''' के रूप में जानल जाला। पहिली भोजपुरी फिलिम विश्वनाथ शाहाबादी के [[गंगा मइया तोहें पियरी चढ़इबों]] रहे जेवन 1963 में रिलीज भइल रहे।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड" /> अस्सी के दशक में कई ठे उल्लेख जोग भोजपुरी फिलिम रिलीज भइली जिनहन में बिटिया भइल सयान, चंदवा के ताके चकोर, हमार भौजी, गंगा किनारे मोरा गाँव, आ सम्पूर्ण तीर्थ यात्रा। पुराना समय में भोजपुरी फिलिम बनावे के काम भी [[बंबई]] में भोहोखत रहे आ ई [[बॉलीवुड]] के एक ठो हिस्सा के रूप में बनावल जायँ। हालाँकि, अब एह फिलिम सभ के निर्माण [[भोजपुरी इलाका]] में भी हो रहल बा आ [[गोरखपुर]], [[बनारस]] आ [[पटना]] नियन छोट शहर भी एह इंडस्ट्री के हिस्सा बन चुकल बाड़ें।
भोजपुरी फिलिम के मुख्य दर्शक समूह पूरबी [[उत्तर प्रदेश]], [[बिहार]], [[झारखंड]] आ [[नेपाल]] के [[मधेस]] इलाका में बा लोग जेन्ने के ई भाषा हवे। एकरे अलावा आउर सभ नगर में रहे वाला भोजपुरी भाषी लोग बा। एही चलते भोजपुरी सिनेमा के दर्शक [[यूरोप]] आ अमेरिकी देस सभ में भी बा आ [[सूरीनाम]] नियरन देस सभ में भी जेन्ने भोजपुरी बोलल जाले।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड">{{cite news|last1=खांडेकर|first1=विनीता कोहली|title=Regional pride|trans-title=क्षेत्रीय गरब|url=http://www.business-standard.com/article/beyond-business/regional-pride-110062400034_1.html|accessdate=15 फरवरी 2017|publisher=बिजनेस स्टैंडर्ड|date=24 जून 2010}}</ref>
== मानवाधिकारन के घोषणा ==
सन्यक्त राष्ट्र संघ देने से मानवाधिकारन के घोषणा बिस्व के 154 भाषा में कईल गइल बा, जे मे भोजपुरी आउर सूरीनामी हिन्दुस्तानी बा। सूरीनामी हिन्दुस्तानी भाषा सूरीनाम में बोलल जाला, ई एकदम भोजपुरिए नीयन हऽ खाली एकरा रोमन लिपि में लिखल जाला। संयुक्त राष्ट्र संघ देने से कईल मानवाधिकारन के घोषणा के पहिला अनुच्छेद भोजपुरी में नीचे लिखल बा<ref>{{cite web
|last1=United Nations Information Centre
|title=Universal Declaration of Human Rights
|url=https://archive.org/details/rosettaproject_bho_undec-1
|website=archive.org |publisher=United Nations Information Centre, India |date=1998
|quote=Aadhiaai 1: Sab djanne aadjádi aur barabar paidaa bhailèn, iddjat aur hak mê. Ohi djanne ke lage sab ke samadj-boedj aur hierdaai hai aur doesare se sab soemmat sè, djaane-maane ke chaahin.<br>Article 1: All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
|url-status=live
}}</ref>:
अनुच्छेद 1: सबहि लोकानि आजादे जन्मेला आउर ओखिनियो के बराबर सम्मान आओर अधिकार प्राप्त हवे। ओखिनियो के पास समझ-बूझ आउर अंत:करण के आवाज होखता आओर हुनको के दोसरा के साथ भाईचारे के बेवहार करे के होखला।
अनुच्छेद 1: सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के मामले में जन्मजात स्वतन्त्रता और समानता प्राप्त हैं। उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन प्राप्त है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिये।
== संबिधनिया दर्जा के माँग ==
{{main|आठवा अनुसूची में भोजपुरी}}
भोजपुरी भाषा बोले वाला लोग बहुत लामा समय से एह भाषा के भारत में संबिधनिया भाषा के दर्जा देवे ला माँग कर रहल बाड़ें। कय बेरा ई बात संसद में उठावल जा चुकल बा।<ref name="outlook"/> कइयन बेर एकरा ला धरना-परदरसन कइल जा चुकल बाटे।
[[भारत के संबिधान]] में आठवा अनुसूची में बर्तमान में कुल 22 गो भाषा दर्ज बाड़ी। जबकि एह में भोजपुरी नइखे। एह चलते भारत में भोजपुरी भाषा के आधिकारिक तौर पर भाषा ना मानल जाला बलुक एकरा के हिंदी के बोली मानल जाला। भोजपुरी के भाषा ना माने के कारण के रूप में हिंदी के साम्राज्यवाद<ref name="Oommen2004">{{cite book|author=Professor T K Oommen|title=Nation, Civil Society and Social Movements: Essays in Political Sociology|url=https://books.google.com/books?id=MJOHAwAAQBAJ&pg=PA98|date=10 February 2004|publisher=SAGE Publications|isbn=978-81-321-0394-3|pages=98–}}</ref><ref name="Kapoor1994">{{cite book|author=Kapil Kapoor|title=Language, Linguistics, and Literature, the Indian Perspective|url=https://books.google.com/books?id=_UiuFnCwLD8C&pg=PA103|date=1 January 1994|publisher=Academic Foundation|isbn=978-81-7188-064-5|pages=103–}}</ref> आ हिंदी भाषी लोग के संख्या बढ़ा-चढ़ा के देखावे के कोशिश मानल जाला, जबकि हिंदी के वकालत करे वाला लोग भोजपुरी के भाषा के दर्जा देवे के माँग के हिंदी के अबर करे खातिर षडयंत्र माने ला अ एकर बिरोध करे ला।<ref>{{cite web|url=http://www.thehindu.com/news/national/Don%E2%80%99t-add-Hindi-dialects-in-Eighth-Schedule-say-academics/article17064058.ece |title=Don’t add Hindi dialects in Eighth Schedule, say academics |publisher=The Hindu |date=2017-01-20 |accessdate=2017-05-16}}</ref>
मार्च 2017 में राज्यसभा में एह मुद्दा के जदयू के नेता अनवर अंसारी उठवलें आ ई कहलें की देस भर में प्राथमिक शिक्षा खातिर लइकन के महतारी भाषा के इस्तमाल होखे के चाहीं।<ref name="outlook">{{cite web|url=https://www.outlookhindi.com/newsscroll/%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80-%E0%A4%95%E0%A5%8B-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8-%E0%A4%95%E0%A5%80-%E0%A4%86%E0%A4%A0%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%82-%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%9A%E0%A5%80-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87-%E0%A4%95%E0%A5%80-%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A4%BE-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%89%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97/994929 |title=भोजपुरी को संविधान की आठवीं अनुसूची में शामिल करने की राज्यसभा में उठी मांग |publisher=Outlookhindi.com |date=2017-03-16 |accessdate=2017-05-16}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tribuneindia.com/news/nation/include-bhojpuri-in-8th-schedule-of-constitution-jd-u-mp/377876.html |title=Include Bhojpuri in 8th Schedule of Constitution: JD(U) MP |publisher=Tribuneindia.com |date=2017-03-16 |accessdate=2017-05-16}}</ref> हालाँकि, ई पहिला बेर नइखे आ एकरा पहिलहुं भोजपुरी के आठवा अनुसूची में शामिल करे के माँग कइल जा चुकल बाटे।<ref>{{cite web|author=Share on FacebookShare on Twitter |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/patna/Centre-urged-to-include-Bhojpuri-in-Eighth-Schedule/articleshow/52283365.cms |title=Centre urged to include Bhojpuri in Eighth Schedule - Times of India |publisher=Timesofindia.indiatimes.com |date=2016-05-15 |accessdate=2017-05-16}}</ref>
== इहो देखल जाय ==
* [[भोजपुरी साहित्य]]
* [[भोजपुरी क्षेत्र]]
== संदर्भ ==
{{reflist |2
| colwidth = 30em
| refs =
<!-- <ref name="oxforddict">{{cite web|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/bhojpuri |title=Bhojpuri - definition of Bhojpuri in English |publisher=Oxford Dictionaries |date= |accessdate=2016-10-18}}</ref> -->
<!-- <ref name=eth2009>[[:ethnologue:bho|Bhojpuri Ethnologue]] World Languages (2009)</ref>-->
<ref name="ethno_bho">{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bho |title=Bhojpuri |language=en |publisher=Ethnologue |date= |accessdate=2016-10-18}}</ref>
<ref name=ethnonepal>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_map.asp?name=NP&seq=30 |title=Nepal - Maps |language=en |publisher=Ethnologue |date= |accessdate=2016-10-18}}</ref>
<ref name=census2011>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.aspx |title=Census of India: Abstract of speakers’ strength of languages and mother tongues –2001 |publisher=Censusindia.gov.in |date= |accessdate=2016-10-18}}</ref>
<!-- <ref name="O'malley2007_saran">{{cite book|author=L.S.S. O'malley|title=Bihar And Orissa District Gazetteers : Saran|url=http://books.google.com/books?id=p7-ibcXzCi4C&pg=PA40|date=1 जनवरी 2007|publisher=Concept Publishing Company|isbn=978-81-7268-136-4|pages=40–}}</ref>-->
<!-- <ref name="Sircar1966">{{cite book|author=Dineschandra Sircar|title=Indian Epigraphical Glossary|url=http://books.google.com/books?id=pySCGvdyYLIC&pg=PA56|year=1966|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-0562-0|pages=56–}}</ref>-->
<!-- <ref name="Maity1989">{{cite book|author=Pradyot Kumar Maity|title=Human Fertility Cults and Rituals of Bengal: A Comparative Study|url=http://books.google.com/books?id=gJS1slWE4X4C&pg=PA34|year=1989|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-263-5|pages=34–}}</ref>-->
<!-- <ref name="Grierson_1903_40">{{cite book|last1=ग्रियर्सन|first1=जॉर्ज अब्राहम|title=Linguistic Survey of India, Vol. V, Part-2|trans-title=भारत क भाषाबैज्ञानिक सर्वे, खंड पाँच, भाग-2|date=1903|publisher=गवर्नमेंट प्रेस|location=कलकत्ता|page=40|url=http://dsal.uchicago.edu/books/lsi/lsi.php?volume=5-2&pages=466#page/54/mode/1up|accessdate=19 अक्टूबर 2016|language=en}}</ref>-->
<!-- <ref name="Krishndeo">{{cite book|last1=उपाध्याय|first1=कृष्णदेव|title=भोजपुरी लोकगीत|publisher=हिंदी साहित्य सम्मलेन प्रेस|location=इलाहाबाद|page=12}}</ref>-->
<ref name="vajpeyi">{{cite book|last1=वाजपेयी|first1=आचार्य किशोरीदास|title=हिंदी शब्दानुशासन|publisher=नागरी प्रचारिणी सभा|location=[[बनारस]]}}</ref>
<ref name="tripathiH">{{cite book|last1=त्रिपाठी|first1=हवलदार|title=व्युत्पत्ति मूलक भोजपुरी की धातु और क्रियाएं}}</ref>
<ref name="Sharma2008">{{cite book|author=रामविलास शर्मा|title=भरत के प्राचीन भाषा परिवार और हिंदी (भाग-1)|url=http://books.google.com/books?id=UHYetcUVdkEC&pg=PT189|date=1 सितंबर 2008|publisher=राजकमल प्रकाशन|isbn=978-81-267-0352-4|pages=189–}}</ref>
<ref name=bholanath>{{cite book|author=भोलानाथ तिवारी|title=हिंदी भाषा का इतिहास|url=http://books.google.com/books?id=GuBzCNdrOWYC&pg=PA107|publisher=वाणी प्रकाशन|location=दिल्ली|pages=107–}}</ref>
}}<!-- END: refs = -->
== स्रोत ग्रंथ ==
* {{cite book|last1=तिवारी|first1=अर्जुन|title=[[भोजपुरी साहित्य के इतिहास (पुस्तक)|भोजपुरी साहित्य के इतिहास]]|date=2014|publisher=विश्वविद्यालय प्रकाशन, वाराणसी|location=[[बनारस]]|edition=पहिला}}
{{bhojpuri}}
{{Authority control}}
[[श्रेणी:भारत के भाषा]]
[[श्रेणी:बिहार के भाषा]]
[[श्रेणी:उत्तर प्रदेश के भाषा]]
[[श्रेणी:झारखंड के भाषा]]
[[श्रेणी:नेपाल के भाषा]]
[[श्रेणी:भोजपुरी| ]]
6ul8ij03tapsuw94tam633j6foduxrx
भोजपुर जिला
0
4385
724510
663717
2022-08-21T11:44:51Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
'''भोजपुर''' दक्षिण [[बिहार]] में एगो जिला बा। इहंवा के बोली भोजपुरी बा। इहंवा दू गो प्रमुख शहर बा:[[आरा]] [[जगदीशपुर]] और [[बिहिंयां]]। १९७४ से पहिले तक भोजपुर [[शाहाबाद]] के हिस्सा रहे। एकर मुख्यालय [[आरा]] बा। भोजपुर के [[मध्य प्रदेश]] के [[उज्जैन]] से आइल परमार राजा लोग मध्यकाल में बसइले रहन। ऊ लोग ई इलाका के नाम आपन पूर्वज महाराजा भोज के नाम पर रखले रहन।
{{बिहार के जिला}}
[[श्रेणी:भोजपुर जिला| ]]
[[श्रेणी:बिहार के जिला]]
[[श्रेणी:भारत के जिला]]
{{बिहार-भू-आधार}}
2mpk5j1bd4yfxff2n40iww07l01hpgx
आरा
0
4761
724509
722512
2022-08-21T11:41:31Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = आरा
| settlement_type = शहर
| image_skyline = {{multiple image
| border = infobox
| total_width = 290
| image_style=border:1;
| perrow = 1/3/2/2
| image1 =
| image2 =
| image3 =
| image4 =
| image5 =
| image6 =
| image7 =
| image8 =
}}
| image_caption = ऊपर ले नीचे: [[होली सेवियर गिरजाघर, आरा|होली सेवियर गिरजाघर]], [[रमना मैदान]]
| pushpin_map = India Bihar
| pushpin_label_position =
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption = भारतीय राज्य बिहार में लोकेशन
| coordinates = {{coord|25|33|27|N|84|40|12|E|display=inline,title}}
| subdivision_type = देस
| subdivision_name = [[भारत]]
| subdivision_type1 = [[भारत के राज्य अउरी संघ राज्यक्षेत्र|राज्य]]
| subdivision_name1 = [[बिहार]]
| subdivision_type2 = [[बिहार के जिला सभ के लिस्ट|जिला]]
| subdivision_name2 = [[भोजपुर जिला|भोजपुर]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for = आरण्या देवी (मंदिर)
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m = 190
| demographics_type1 = भाषा
| demographics1_title1 = आधिकारिक
| demographics1_info1 = [[हिंदी]]
| timezone1 = [[भारतीय मानक समय|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[पिनकोड]]
| postal_code = 802301, 802302 & 802312
| area_code_type = फोन कोड
| area_code = +91-6182
| registration_plate = BR-03
| website = {{URL|bhojpur.bih.nic.in}}
| footnotes =
|demographics1_title2=दूसरा अधिकारी|demographics1_title3=क्षेत्रीय|demographics1_info2=[[उर्दू]]|demographics1_info3=[[भोजपुरी]]}}
[[File:Collect-orate Pond, Ara on a May evening.jpg|thumb|251x251px|कलेक्ट्रेट पोखरा, मई के एगो साँझ बेरा।]]
'''आरा''' [[भारत]] के [[बिहार]] राज्य के एगो प्रमुख नगर हऽ। ई [[भोजपुर जिला]] के मुख्यालय हऽ। बिहार के राजधानी [[पटना]] से एकर दूरी खाली ५५ किलोमीटर बा। देश के दोसर ईलाकन से ई सड़क आउर रेलमार्ग से जुड़ल बा । ई सहर [[बनारस]] से १३६ मील पूरूब-उत्तर-पूरूब ,पटना से ३७ मील पश्चिम, [[गंगा नदी|गंगा]] नदी से १४ मील दक्खिन आउर [[सोन नदी]] से आठ मील पश्चिम में बसल बा। ई पूर्वी रेलवे के प्रधान साखा आउर आरा-सासाराम रेलवे लाइन के जंकशन हऽ। डिहरी से निकले वाली सोन के पूरबी नहर के प्रमुख 'आरा नहर' शाखा भी इहां से होकर जाले। आरा के १८६५ में नगरपालीका बनावल गइल रहे।
[[गंगा नदी|गंगा]] अउर सोन के उपजाऊ घाटी में होखला के चलते ई अनाज के प्रमुख व्यापारिक क्षेत्र आउर वितरणकेंद्र हऽ । ई पटना, [[सासाराम]] आउर [[बनारस]] से रेल आउर सड़क मार्ग से जुड़ल बाटे। [[गंगा नदी|गंगा]] अऊर सोन नदी में बाढ़ अईला के चलते सहर कबो-कबो छतिग्रस्त हो जाला।
==नांव==
मसाढ़ मे मिलल एगो जैन सिलालेख मे एकर नांव "अरामनगर" लिखल बा एहिसे अइसन मानल जाला जे आरा नांव एहिसे पड़ल।<ref>{{Cite web|url=http://www.heritageuniversityofkerala.com/JournalPDF/Volume5/28.pdf|title=Lion Motif in Mauryan Art: Indigenous or Foreign?|website=heritageuniversityofkerala.com|url-status=live|access-date=11 April 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Singh|first=Rana|date=September 2019|title=Masarh : A Great Archaeo-Historic Site of Bihar|journal=J. P. University, Chapra|volume=63}}</ref><ref>{{Cite book|last=|first=|title=Archaeological Survey of India: Reports 1862-1884, Volumes 3-23|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
काथा सभ मे अईसन कहल गइल बा जे आरा संस्कृत के सबद "आरण्य" से बनल बाटे, जेकर माने "बन" होला। अईसन कहल जाला जे पुरान घड़ी मे आरा मे बहुते सघन बन रहऽसन। कहाला जे, राम जी के गुरु, विश्वामित्र के मड़ई हेनिए केनियो रहे। राम जी ताड़का के अरे लगे मरले रहन।<ref name="history">{{cite web|url=https://bhojpur.nic.in/history/ |title=History | Welcome To Bhojpur District | India |publisher=Bhojpur.nic.in |date=18 October 2019}}</ref><ref name="tourism">{{cite book |last1=Sinha |first1=Nishi |title=Tourism Perspective in Bihar |publisher=APH Publishing |isbn=9788170249757 |page=77 |year=1999}}</ref>
आरा के ऐतिहासिक रूप से '''शाहाबाद''' कहल जाला, ई नांव 1529 मे मुगल राजा [[बाबर]] दिहले रहन, जब ऊ बिहार के अफगान लोगन के हरइला के बाद एक राति रुकल रहन। शाहबाद के माने होला '''राजा लोग के नगर''', एहीजे से पुरान जिला [[शाहाबाद जिला|शाहाबाद]] के नांव पड़ल।<ref name="Ansari">{{cite book |last1=Ansari |first1=Tahir Hussain |title=Mughal Administration and the Zamindars of Bihar |date=2019 |publisher=Routledge |isbn=9781000651522 |pages=34–35 |url=https://books.google.com/books?id=iftaR6DVxIAC |access-date=15 August 2020}}</ref>
==इतिहास==
===पुरान===
[[File:Masarh lion sculpture.jpg|thumb|मसाढ़ मे मिलल आसोक के सेर]]
आरा दिया [[रामायण]] मे लिखल बा, कहाला जे, राम जी के गुरु, विश्वामित्र के मड़ई हेनिए केनियो रहे। राम जी ताड़का के अरे लगे मरले रहन।
पुरान भारत मे ई मगध मे आवत रहे।, 684 बिसी मे एहिजा हर्यक कुल के राज चलत रहे। मौय कुलो एहिजा राज कइले रहे आ मसाढ़ लगे [[अशोक|असोक]] के थम मिलल बाटे। 200 ईश्व मे एहिजा ग गुप्ता कुल रहे, बिकरमादित के कथा कईसे बैताल पचिसी आ सिंहासन बत्तिसी एहिजा आजो सुनावल जाला। फेर एहिजा पाल आ चेरो सभ के राज रहल।
===मध्य काल===
[[File:Babur crossing the river Son.jpg|thumb|left|सोन नदी के पार करत बाबर<ref>{{cite web |url=http://warfare.uphero.com/Moghul/Baburnama/Baburnama.htm |title=Baburnama |date=1590s |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017192134/http://warfare.uphero.com/Moghul/Baburnama/Baburnama.htm |archivedate=17 October 2013 }}</ref>]]
==सांस्कृतिक स्थिति==
आरा सांस्कृतिक दृष्टि से बहुत महत्वपूर्ण रहल बा।आरा में ढेर अईसन संस्थान बाड़ीसन,जवन सांस्कृतिक नाटक के प्रस्तुति में, लोगिन के मनोरंजन करे में इउर शिक्षा के साथे-साथे सामाजिक कुप्रथा के भी ख़तम करे में बहुत बड़ भूमिका निभावत बाड़ीसन।
==व्यापारिक स्थिति==
आरा व्यापारिक दृष्टि से बहुत महत्वपूर्ण रहल बा I एहिजा के मुख्य व्यवसाय खेती से जुडल बा I आरा के गोला आउर बाजार समिति खेती से जुडल खरीद-बिक्री के जगह के रूप में जानल जाला।
==शिक्षा==
इहां वीर कुंवर सिंह विश्वविद्यालय अऊर बहुत महाविद्यालय बाड़ीसन । प्रोफेसर मिथिलेश्वर, उर्मिला कौल, मधुकर सिंह, अनंत कुमार सिंह, नीरज सिंह, निलय उपाध्याय, जवाहर पाण्डेय जईसन लोग समाकालिन साहित्य के दिशा दे रहल बा लोग । भोजपुर कंठ, आरण्य ज्योति जईसन पाक्षिक अखबार बहुत लम्बा समय से इहाँ प्रकाशित होत बाड़ीसन । एगो अइसन समय भी रहे जब आरा से टटका नाम के एगो भोजपुरी अखबार प्रकाशित होत रहे । बीच में शाहाबाद भूमि और समकालीन भोजपत्र नाम के पत्रिकन के प्रकाशन शुरू भइल रहे जे अब बंद बा । मित्र और जनपथ नाम के साहित्यिक पत्रिका इहाँ से प्रकाशित हो रहल बाड़ीसन । जनवादी लेखक संघ,प्रगतिशील लेखक संघ और अखिल भारतीय साहित्य परिषद के शाखा भी आरा शहर में आपन मौजूदगी दर्ज करवले बाड़ीसन । आजकाल भोजपुरी भाषा के कईअक गो लेखक अऊर संगठन आरा में सक्रिय बाड़ें । आरा में बहते पुरान अऊर इतिहासिक ईमारत बाड़ीसन । महाराजा कॉलेज परिसर में आरा हाउस, रमना मैदान के भीरी चर्च, बड़की मस्जिद, नागरी प्रचारिणी सभागार सह पुस्तकालय, बाल हिंदी पुस्तकालय, [[जैन सिंद्धांत भवन]] आदि प्रमुख बाड़ीसन I शहर में जैन लोग के भी ढेर मंदिर बाटे । इहाँ जैन बाला विश्राम नाम के लईकिन खातिर एगो ढ़ेर पुरान स्कूल बा। हरप्रसाद दास जैन कॉलेज, [[महाराजा कॉलेज]], सहजानंद ब्रह्मर्षि कॉलेज, जगजीवन कॉलेज, महंत महादेवानंद महिला कॉलेज अंगीभूत कॉलेज हयिसन। नामी स्कूलन में डी.ए.वी ,जीन पौल्स ,सम्भावना अवासिय उच्च विद्यालय आउर डी.के.कारमेल के नाम शामिल बा I एकरा अलावा शहर में ढेर बड़-छोट स्कूल-कालेज बाड़ीसन । इहाँ वीर कुंवर सिंह विश्वविधालय के स्थापना सन 1992 में भइल । जगजीवन राम, राम सुभग सिंह, अंबिका शरण सिंह, सचिदानन्द सिन्हा, रामानंद तिवारी जईसन नेता आरा के माटी के लाल हवें।
==दर्शनीय जगह==
आरा के दर्शनीय जगह में आरण्य देवी, मढ़िया के राम मन्दिर शामिल बा। शहर में बुढ़वा महादेव, पतालेश्वर मंदिर, रमना मैदान के महावीर मंदिर, सिद्धनाथ मंदिर आदि शामिल बा । शहर में बड़की मठिया नाम से मशहुर एगो धार्मिक जगह बा । शहर के बीचोबीच बसल बड़की मठिया रामानंद सम्प्रदाय के प्रमुख केन्द्र हऽ। बनारस के तर्ज प मानस मंदिर के भी निर्माण चल रहल बा । आरा शहर से दूर बखोरापूर के काली माई के मंदिर भी बहुत मशहुर भइल जात बा जहाँ हर साल बड़-बड़ कलाकारन के जमावड़ा लागेला। आरा शहर से 9 किलोमिटर दूर सकड्डी के दुर्गा माई के मंदिर भी बहूत मशहुर है।
== मौसम ==
{{Weather box
|location=आरा|single line=Yes|metric first=Yes|Jan high F=73|Feb high F=78|Mar high F=90|Apr high F=99|May high F=100|Jun high F=96|Jul high F=91|Aug high F=89|Sep high F=90|Oct high F=89|Nov high F=82|Dec high F=75|Year high F=88|Jan low F=51|Feb low F=55|Mar low F=64|Apr low F=74|May low F=78|Jun low F=80|Jul low F=80|Aug low F=80|Sep low F=79|Oct low F=73|Nov low F=61|Dec low F=52|Year low F=69|Jan precipitation inch=0.6|Feb precipitation inch=0.7|Mar precipitation inch=0.4|Apr precipitation inch=0.3|May precipitation inch=1.4|Jun precipitation inch=7.1|Jul precipitation inch=11.6|Aug precipitation inch=13.1|Sep precipitation inch=8.6|Oct precipitation inch=2.3|Nov precipitation inch=0.3|Dec precipitation inch=0.2|Year precipitation inch=46.7|Jan precipitation days=1.4|Feb precipitation days=1.7|Mar precipitation days=1|Apr precipitation days=0.7|May precipitation days=3|Jun precipitation days=10.1|Jul precipitation days=14|Aug precipitation days=15.1|Sep precipitation days=8.1|Oct precipitation days=4|Nov precipitation days=0.8|Dec precipitation days=0.6|Year precipitation days=60.5|source 1=Weatherbase<ref name=Weatherbase>
{{cite web
|url =http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=120541&cityname=Arrah%2C+Bihar%2C+India&units=|publisher=Weatherbase
|title=Weatherbase.com
|year=2013
}}
Retrieved on July 31, 2013.
</ref>|date=जुलाई 2013}}
==जनसंख्या==
2011 के जनगणना के अनुसार आरा शहर के कुल आबादी 2,61,099<ref>/>बा । आबादी के मामला में आरा देश में 184 वें स्थान प बा।
== लोग ==
{{main|आरा के लोगन के लिस्ट}}
आरा के प्रमुख लोगन में [[1857 के बिद्रोह |1857 के बिद्रोह]] के क्रांतिकारी [[कुँवर सिंह]] से के नाँव सभसे प्रमुखता से लिहल जाला। भारत के आज़ादी खातिर बाद में संघर्ष करे वाला लोगन में डाॅ. [[सच्चिदानंद सिन्हा]] रहलें जे बिहार के बंगाल से अलगा क के अलग राज्य बनावे खातिर आंदोलन कइलें आ बाद में जा के एकर पहिला राज्यपाल बनलें। सिन्हा भारत के संबिधान सभा के पहिली बैठक के अध्यक्ष रहलें जबले की राजेंद्र प्रसाद के औपचारिक रूप से अध्यक्ष ना चुन लिहल गइल। एगो अउरी महत्त्व के नेता आ स्वतंत्रता सेनानी बाबू [[जगजीवन राम]] आरा से रहलें जे नेहरू सरकार में मंत्री रहलें। इनके बिटिया [[मीरा कुमार]] एगो प्रमुख नेता बाड़ी आ लोकसभा के अध्यक्षा रह चुकल बाड़ी।
साहित्य के क्षेत्र में [[शिवपूजन सहाय]] के नाँव प्रमुख बा जे भोजपुरी साहित्य में आपन योगदान दिहले बाड़ें। आरा के गणितग्य [[वशिष्ठ नारायण सिंह]] के नाँव प्रमुख बा जे अमेरिका ले जा के इहाँ के नाँव रोशन कइलेन। फिलिम कलाकार [[विनय पाठक]] आ लोग गायक [[पवन सिंह]] आ गायिका [[चंदन तिवारी]] एहिजे आरे से बा लोग।
<!-- इहाँ लिस्ट न बनावल जाय आ जेकरे बारे में पहिले से लेख न होखे ओकर नाँव न जोड़ल जाय -->
==इहो देखल जाय==
*[[भोजपुर जिला|भोजपुर]]
*[[बक्सर]]
*[[सासाराम]]
*[[भभुआ]]
*[[बलिया]]
*[[छपरा]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
[[श्रेणी:बिहार के शहर आ कस्बा]]
[[श्रेणी:भोजपुर जिला]]
do6n3fytfh18hzb1u4wtxc9mixbqfip
कृष्ण
0
8243
724473
724449
2022-08-20T18:31:17Z
SM7
3953
/* नोट */ सफाई कइल गइल
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity <!--Wikipedia:WikiProject Hinduism-->
| type = हिंदू<!-- This is template parameter used for internal classification and formatting; it does not display; please do not wiki-link it nor change it -->
| name = कृष्ण
| image = 2 Krishna at Sri Mariamman Temple Singapore.jpg
| image_size = 250px
| alt = कृष्ण
| caption = सिंगापुर के मंदिर में कृष्ण के मुरती
| deity_of = दया, करुणा आ परेम के देव<ref name="Scharfstein1993p166">{{cite book|author=Ben-Ami Scharfstein|title=Ineffability: The Failure of Words in Philosophy and Religion |url=https://books.google.com/books?id=tN0KfFitDncC&pg=PA166 |year=1993|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0-7914-1347-0|page=166}}</ref>{{sfn|Edwin Bryant|Maria Ekstrand|2004|pp=21-24}}
| birth_place = [[मथुरा]], [[सूरसेन|सूरसेन राज्य]] (वर्तमान [[उत्तर प्रदेश]], [[भारत]])<ref name="Raychaudhuri 1972 124">{{harvnb|Raychaudhuri|1972|p=124}}</ref>
| affiliation = स्वयं भगवान्, परमात्मा, [[ब्रह्म]]{{sfn|Bryant|2007|p=114}}<ref name="KK"/>
| weapon = [[सुदर्शन चक्र]]<br>कौमोदकी
| abode = गोलोक, गोकुल, द्वारक
| texts = ''[[भागवत पुराण]]'', ''हरिवंश पुराण'', ''बिष्णु पुराण'', ''[[महाभारत]]'' (''[[गीता]]'')
| parents = देवकी आ बासुदेव, जशोदा आ नंद बाबा (पालक महतारी बाप)
| siblings = बलराम, सुभद्रा
| consort = [[राधा]], अष्टभार्या, 16,000-16,100 रानी लोग<ref name=hawley12>{{cite book|title = The Divine Consort: Rādhā and the Goddesses of India|author=John Stratton Hawley, Donna Marie Wulff|publisher=Motilal Banarsidass Publisher|date= 1982|ISBN = 9780895811028|page=12}}</ref>{{refn|group=note|The regional texts vary in the identity of Krishna's wife (consort), some presenting it as Rukmini, some as Radha, some as Svaminiji, some adding all ''gopis'', and some identifying all to be different aspects or manifestation of one Devi Lakshmi.<ref name=hawley12/>{{sfn|Bryant|2007|p=443}}}}
| festivals = [[जन्माष्टिमी]], [[होली]]
}}
'''कृष्ण''' [[हिंदू धर्म]] के एगो प्रमुख देवता हवें। इनका के [[बिष्णु]] के अवतार के रूप में भी पूजल जाला आ अपना में खुदे इनहीं के सबसे बड़हन ईश्वर के रूप में भी पूजल जाला।<ref name=EB>{{cite web |title= Krishna |url= http://www.britannica.com/EBchecked/topic/323556/Krishna |publisher= Encyclopædia Britannica Online}}</ref> कृष्ण के हिंदू धर्म में करुणा, दया आ प्रेम के देवता के रूप में पूजल जाला,<ref name="Scharfstein1993p166"/>{{sfn|Edwin Bryant|Maria Ekstrand|2004|pp=20–25, Quote: "Three Dimensions of Krishna's Divinity (...) divine majesty and supremacy; (...) divine tenderness and intimacy; (...) compassion and protection.; (..., p.24) Krishna as the God of Love"}} आ ई भारतीय देवी-देवता सभ में एगो प्रमुख देवता हवें।<ref>{{cite book|title =Krishna, Lord Or Avatara?|author=Freda Matchett|publisher =Psychology Press|date=2001|ISBN =9780700712816|page=199}}</ref> कृष्ण के जनमदिन के लगभग पूरा भारत में [[जन्माष्टिमी|कृष्ण जन्माष्टिमी]] के रूप में मनावल जाला आ ई हिंदू कैलेंडर के हिसाब से भादो महीना के अन्हार में अष्टिमी तिथी के पड़े ला आ अंगरेजी कलेंडर के हिसाब से ई तिहुआर अगस्त भा सितंबर में पड़े ला।<ref name="Lochtefeld2002p314">{{cite book|author=James G. Lochtefeld|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M|year=2002|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-0823931798|pages=314–315}}</ref>
कृष्ण के अउरी कई नाँव से जानल जाला, जइसे की गोविंद, मुकुंद, मधुसूदन, वासुदेव, आ माखनचोर। कृष्ण के जिनगी के कथा आ खीसा सब के "कृष्ण लीला" कहल जाला। कृष्ण कई गो पुराणिक कथा सभ, जइसे कि ''[[महाभारत]]'', ''[[भागवत पुराण]]'' आ ''[[भगवत गीता]]'' में प्रमुख चरित्र बाड़ें आ इनके जिकिर कई किसिम के दार्शनिक, धार्मिक आ कथा ग्रंथ सभ में आइल बा।<ref name=Thompson>{{cite journal | author = Richard Thompson, Ph.D. | date = December 1994 | title = Reflections on the Relation Between Religion and Modern Rationalism | url = http://content.iskcon.com/icj/1_2/12thompson.html | accessdate = 2008-04-12 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110104040530/http://content.iskcon.com/icj/1_2/12thompson.html | archivedate = 4 January 2011 | df = dmy-all }}</ref> एह कथा आ ग्रंथ सभ में कृष्ण के कई बिबिध रूप में प्रस्तुत कइल गइल बा: उदाहरण खाती, ईश्वर के अवतार, लीलापुरुष, आदर्श प्रेमी, पबित्र हीरो, आ साक्षात ईश्वर इत्यादि।<ref name="Mahony1987">{{cite journal | author = Mahony, W. K. | year = 1987 | title = Perspectives on Krsna's Various Personalities | journal = History of Religions | volume = 26 | issue = 3 | pages = 333–335 | jstor = 1062381 | publisher = American Oriental Society| ref = harv | doi=10.1086/463085}}, Quote: "Krsna's various appearances as a divine hero, alluring god child, cosmic prankster, perfect lover, and universal supreme being (...)".</ref> इनके बिबिध रूपलेखन (आइकनोग्राफी) में इनके जिनगी के बिबिध रंग प्रगट होला आ जीवन के अलग-अलग हिस्सा, बचपन में माखन चोरा के खाए वाला चंचल बालक, मुरली बजावे वाला लइका, युवा रूप में राधा आ गोपी लोग के साथे रास रचावे वाला प्रेमी, युद्ध में निपुण योद्धा आ अर्जुन के सारथी, योगी आ उपदेशक इत्यादि रूप प्रमुख बाड़ें।<ref name=Knott2000>{{Harvnb|Knott|2000|pp=15, 36, 56}}</ref>
==नाँव==
''कृष्ण'' शब्द संस्कृत के हवे आ एकर मतलब "करिया", "काला", या "गहिरा नीला" होला।<ref name="dictionaries">
* [http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/cgi-bin/monier/serveimg.pl?file=/scans/MWScan/MWScanjpg/mw0306-kRzanAvat.jpg Monier Williams Sanskrit-English Dictionary (2008 revision)]
* [http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.2:1:1423.apte Apte Sanskrit-English Dictionary]
</ref> कथा के अनुसार बतावल जाला कि जमुना के कालिय दह में कालिया नाग के बध करत समय ओकरे बिस से इनके रंग करिया भा नीला हो गइल रहे।<ref>https://www.jagran.com/spiritual/religion-so-kanha-is-therefore-the-body-color-blue-13313407.html</ref> कुछ अन्य कथा सभ में दूसर बिबरन भी मिले ला आ कबो-कबो एह शब्द के अरथ "सभके अपना ओर खींचे वाला"<ref>{{Harvnb|Bryant|2007|p=382}}</ref> (कृष धातु के अर्थ खींचल, जवना से आकर्षण बने ला) भी बतावल जाला। कृष्ण के [[बिष्णु]] के अवतार मानल जाला आ बिष्णु के एक हजार नाँव (बिष्णुसहस्रनाम) में कृष्ण शब्द बिष्णु के 57वाँ नाँव के रूप में गिनावल गइल हवे।
अन्य नाँव सभ में "मोहन" यानी सभके मोह लेवे वाला<ref>Monier Monier Williams, [http://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/0300/mw__0399.html Go-vinda], Sanskrit English Dictionary and Ettymology, Oxford University Press, p. 336, 3rd column</ref>, "मुरलीधर" मने कि मुरली ([[बँसुरी]]) धारण करे वाला, "गोविंद" भा "गोपाल" मने कि मुख्य गौ पालक<ref>{{Harvnb|Bryant|2007|p=17}}</ref><ref name="Hilt">{{cite book|author = Hiltebeitel, Alf|title = Rethinking the Mahābhārata: a reader's guide to the education of the dharma king|publisher = University of Chicago Press|location = Chicago|year = 2001|pages = 251–53, 256, 259|isbn = 0-226-34054-6}}</ref> इत्यादि नाँव प्रमुख हवें। उड़ीसा में आ कुछ अन्य पूरबी भारत के जगह सभ में इनके "जगन्नाथ" के रूप में पूजल जाला<ref>{{cite book|author = B. M. Misra|title = Orissa: Shri Krishna Jagannatha: the Mushali parva from Sarala's Mahabharata|publisher = Oxford University Press, USA|isbn = 0-19-514891-6}}</ref>{{sfn|Bryant|2007|p=139}}<ref>For the historic Jagannath temple in Ranchi, Jharkhand see: {{cite book|author=Francis Bradley Bradley-Birt|title=Chota Nagpur, a Little-known Province of the Empire|url=https://books.google.com/books?id=W0x74TZB3eoC&pg=PA61|year=1989|publisher=Asian Educational Services (Orig: 1903) |isbn= 978-81-206-1287-7|pages=61–64}}</ref> आ बिस्व के स्वामी के अरथ में एह नाँव के इस्तेमाल होला। कई अन्य नाँव अइसन दइत आ राक्षस सभ के नाँव पर भी पड़ल हवें जिनहन के इनके द्वारा बध भइल बतावल जाला, जइसे: मुरारि, मधुसूदन इत्यादि। वसुदेव आ जशोदा आ देवकी के बेटा के रूप में इनके वासुदेव, जशोदानंदन आ देवकीनंदन भी कहल जाला। [[सुदर्शन चक्र]] धारण करे वाला रूप में इनके चक्रधारी भी कहल जाला।
==जिनगी आ जुड़ल कथा==
[[File:Krishna's great escape Bazaar art,1940's.jpg|thumb|upright=0.8|left|पैदा होखे के बाद कृष्ण के, जमुना पार क के नंद के घरे ले जात वसुदेव।]]
आगे कृष्ण के जिनगी आ जुड़ल कथा सभ के बिबरन दिहल गइल बा, ई सभ ''[[महाभारत]]'', ''हरिबंस'', ''[[भागवत]]'' आ ''बिष्णु पुराण'' नियर साहित्य आ कथा में मौजूद बिबरन पर आधारित बा। कृष्ण के जीवन के घटना सभ भारत में भइल बतावल जालीं आ एह कथा सभ में बर्णित जगह क्षेत्र सभ के इलाका आज के समय के [[उत्तर प्रदेश]], [[बिहार]], [[राजस्थान]], [[हरियाणा]], [[दिल्ली]] आ [[गुजरात]] में पड़े ला। कृष्ण के जिनगी के बिबरन के ''कृष्णचरित'' कहल जाला।{{sfn|Matchett|2001|p=145}}
===जनम===
कृष्ण चरित सभ में, कृष्ण के देवकी आ उनके पति वसुदेव के लइका के रूप में जनमल बतावल जाला जेलोग चंद्रबंसी कुल के रहल।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=qmUssUXUFFYC&pg=PA359 |title=The Poems of Sūradāsa|publisher=Abhinav publications|year=1999}}</ref> देवकी के भाई कंस नाँव के अत्याचारी राजा रहलें। देवकी के बियाह के समय, पुराण सभ में बर्णित कथा अनुसार, आकासबाणी भइल या कुछ भाबिस्य बतावे वाला लोग अइसन बतावल कि देवकी के एगो लइका कंस के बध करिहें। कंस एही कारण देवकी के हर संतान के मुआ डारे के ब्यवस्था कइलें आ वसुदेव आ देवकी के जेलखाना में डाल दिहलें। कृष्ण के पैदा होखे प, वासुदेव चुपचाप चोरी से नया पैदा भइल लइका के जमुना पार ले जा के नंद-जशोदा के संतान से बदल देलें। जब कंस नया पैदा भइल शिशु के मुआवे खाती आवे लें ऊ लइकी जे शक्ति के अवतार होखे लीं, आकास में उड़ जालीं आ कंस के चेतावनी देलीं कि तोहार संहार करे वाला तोहरे राज में पैदा भ चुकल बा। पुराणन के अनुसार, कृष्ण नंद बाबा आ उनके मेहरारू जशोदा के घरे पालल पोसल जालें, ई जगह आधुनिक जमाना के मथुरा के लगे बतावल जाला।<ref name="yashoda">{{cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/ho/07/sss/ho_1982.220.8.htm|title=Yashoda and Krishna|date=2011-10-10|publisher=Metmuseum.org|accessdate=2011-10-23|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081013214426/http://www.metmuseum.org/toah/ho/07/sss/ho_1982.220.8.htm|archivedate=13 अक्टूबर 2008}}</ref><ref name="tkk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-UiwMRwcT-kC |title=The Krishna key|date=2012|publisher=Westland|isbn=9789381626689|location=Chennai|page=Key7|language=en|last1=Sanghi|first1=Ashwin|accessdate=9 जून 2016}}</ref><ref name="Lok Nath Soni">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wT-BAAAAMAAJ |title=The Cattle and the Stick: An Ethnographic Profile of the Raut of Chhattisgarh|publisher=Anthropological Survey of India, Government of India, Ministry of Tourism and Culture, Department of Culture, 2000 Original from the University of Michigan|year=2000|isbn=978-8185579573|location=Anthropological Survey of India, Government of India, Ministry of Tourism and Culture, Department of Culture, Delhi|pages=16|author=Lok Nath Soni}}</ref> एह कथा सभ के अनुसार कृष्ण के दू गो अउरी भाई-बहिन कंस की हाथे मुआवल जाए से बच जालें - बलिराम आ सुभद्रा।<ref>{{Harvnb|Bryant|2007|pp=124–130,224}}</ref> कृष्ण के जनम के तिथि आजुओ ले [[जन्माष्टिमी|कृष्ण जन्माष्टिमी]] के रूप में मनावल जाले।
===बचपन आ युवा अवस्था===
[[File:A 15th Century Hindu Art, Hindu deity Krishna, Asian Art Museum of San Francisco.jpg|thumb|upright=0.8|[[बँसुरी]] बजावत कृष्ण (15वीं सदी के कला)।]]
The legends of Krishna's childhood and youth describe him as a cow herder, a mischievous boy whose pranks earns him the nickname a ''Makhan Chor'' (butter thief), and a protector who steals the hearts of the people in both Gokul and Vrindavana. The texts state, for example, that Krishna lifts the [[Govardhana hill]] to protect the inhabitants of Vrindavana from devastating rains and floods.<ref name="MW">{{cite book|author = Lynne Gibson|title = Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions|publisher = Merriam-Webster|location =|year = 1999|page = 503}}</ref>
Other legends describe him as an enchanter and playful lover of the [[gopi]]s (milkmaids) of Vrindavana, especially [[Radha]]. These metaphor-filled love stories are known as the ''[[Rasa lila]]'' and were romanticised in the poetry of [[Jayadeva]], author of the [[Gita Govinda]]. They are also central to the development of the Krishna [[bhakti]] traditions worshiping [[Radha Krishna]].<ref>{{cite book|author = Schweig, G. M.|year = 2005|title = Dance of divine love: The Rasa Lila of Krishna from the Bhagavata Purana, India's classic sacred love story.|publisher = [[Princeton University Press]], Princeton, NJ; Oxford|isbn = 0-691-11446-3}}</ref>
Krishna's childhood illustrates the Hindu concept of ''lila'', playing for fun and enjoyment and not for sport or gain. His interaction with the gopis at the rasa dance or [[Rasa-lila]] is an example. Krishna plays his flute and the gopis come immediately, from whatever they were doing, to the banks of the [[Yamuna River]], and join him in singing and dancing. Even those who could not physically be there join him through meditation. He is the spiritual essence and the love-eternal in existence, the gopis metaphorically represent the ''[[prakṛti]]'' matter and the impermanent body.<ref>Largen, Kristin Johnston. ''God at Play: Seeing God Through the Lens of the Young Krishna''. Wiley-Blackwell. 1{{nbsp}}September 2011. p.{{nbsp}}256.</ref>
This ''lila'' is a constant theme in the legends of Krishna's childhood and youth. Even when he is battling with a serpent to protect others, he is described in Hindu texts as if he were playing a game.<ref>Largen, Kristin Johnston. ''God at Play: Seeing God Through the Lens of the Young Krishna''. Wiley-Blackwell. 1{{nbsp}}September 2011. p.{{nbsp}}255.</ref> This quality of playfulness in Krishna is celebrated during festivals as Rasa-lila and [[Janmashtami]], where Hindus in some regions such as [[महाराष्ट्र]] playfully mimic his legends, such as by making human gymnastic pyramids to break open ''handis'' (clay pots) hung high in the air to "steal" butter or buttermilk, spilling it all over the group.<ref>Largen, Kristin Johnston. ''God at Play: Seeing God Through the Lens of the Young Krishna''. Wiley-Blackwell. 1{{nbsp}}September 2011. p.{{nbsp}}253–261.</ref>
{{clear}}
==नोट==
<references group="note"/>
==संदर्भ==
{{Reflist|35em}}
==स्रोत ग्रंथ==
{{refbegin|33em}}
* {{Citation| last = Bryant|first = Edwin F.|year = 2007|title = Krishna: A Sourcebook|publisher = Oxford University Press, USA|pages =|isbn = 0-19-514891-6|url = https://books.google.com/books?id=HVDqCkW1WpUC|postscript = <!--None-->}}
{{refend}}
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{Authority control}}
{{हिंदू-कथा-आधार}}
[[श्रेणी:देवी-देवता]]
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
i39oe1z1si9u53gd3qyh86u0hxnbkam
सांकेतिक भाषा
0
9105
724487
329957
2022-08-21T05:33:39Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
[[चित्र:Sign Language.svg|thumbnail]]
[[File:Preservation of the Sign Language (1913).webm|thumb|thumbtime=5|''Preservation of the Sign Language'' (1913)]]
'''संकेत भाषा आ सांकेतिक भाषा''' एगो अइसन भाषा हऽ, जोन अर्थ सूचित करे खातिर श्रवणीय ध्वनि परकार में संप्रेषित करे के बजाय, दृश्य रूप में सांकेतिक परकार (हस्तचालित संप्रेषण, अंग-संकेत) संचारित जिसमें वक्ता के विचारों को धाराप्रवाह रूप से व्यक्त करने के लिए, हाथ के आकार, विन्यास और संचालन, बांहों या शरीर तथा चेहरे के हाव-भावों का एक साथ उपयोग किया जाता है.
[[श्रेणी:भाषा]]
{{Lang-stub}}
tndwsbw629vkf9ocvd92npa9411zj47
724488
724487
2022-08-21T05:37:30Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
[[चित्र:Sign Language.svg|thumbnail]]
[[File:Preservation of the Sign Language (1913).webm|thumb|thumbtime=5|''Preservation of the Sign Language'' (1913)]]
'''संकेत भाषा आ सांकेतिक भाषा''' एगो अइसन भाषा हऽ, जोन अर्थ सूचित करे खातिर श्रवणीय ध्वनि परकार में संप्रेषित करे के बजाय, दृश्य रूप में सांकेतिक परकार (हस्तचालित संप्रेषण, अंग-संकेत) संचारित करेला। जेकरा में वक्ता के विचार के धाराप्रवाह रूप से व्यक्त करे खातिर, हाथ के आकार, विन्यास अउर संचालन, हाथ आ देह औरी चेहरा के हाव-भाव के एक साथ उपयोग कईल जाला।
[[श्रेणी:भाषा]]
{{Lang-stub}}
q0ec0zeomb446la7xn09j6mtl1jrxed
724489
724488
2022-08-21T05:39:34Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
[[चित्र:Sign Language.svg|thumbnail]]
[[File:Preservation of the Sign Language (1913).webm|thumb|thumbtime=5|''सांकेतिक भाषा के संरक्षण (१९१३)'' ]]
'''संकेत भाषा आ सांकेतिक भाषा''' एगो अइसन भाषा हऽ, जोन अर्थ सूचित करे खातिर श्रवणीय ध्वनि परकार में संप्रेषित करे के बजाय, दृश्य रूप में सांकेतिक परकार (हस्तचालित संप्रेषण, अंग-संकेत) संचारित करेला। जेकरा में वक्ता के विचार के धाराप्रवाह रूप से व्यक्त करे खातिर, हाथ के आकार, विन्यास अउर संचालन, हाथ आ देह औरी चेहरा के हाव-भाव के एक साथ उपयोग कईल जाला।
[[श्रेणी:भाषा]]
{{Lang-stub}}
p8utzce944rgt81n1gs02majfdl4u4w
भोजपुरी सिनेमा
0
13966
724482
711897
2022-08-21T05:24:54Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox cinema market
| name = भोजपुरी सिनेमा
| image = File:India film clapperboard (variant).svg
| image_size =
| alt =
| caption =
| screens =269([[बिहार]])
| screens_per_capita =
| distributors =
| produced_year =2019
| produced_ref =
| produced_total =150
| produced_fictional =
| produced_animated =
| produced_documentary =
| admissions_year =
| admissions_ref =
| admissions_total =
| admissions_per_capita =
| admissions_national =
| box_office_year =
| box_office_ref =
| box_office_total =
| box_office_national =
}}
'''भोजपुरी सिनेमा"''' में, भारत के [[पूर्वांचल|पूरबी उत्तर प्रदेश]] आ पच्छिमी [[बिहार]] के भाषा [[भोजपुरी]] में बने वाली फिलिम सभ के गिनल जाला। पहिली भोजपुरी फिलिम विश्वनाथ शाहाबादी के ''[[गंगा मइया तोहें पियरी चढ़इबों]]'' रहे जेवन 1963 में रिलीज भइल रहे।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड" /> अस्सी के दशक में कई ठे उल्लेख जोग भोजपुरी फिलिम रिलीज भइली जिनहन में ''बिटिया भइल सयान'', ''चंदवा के ताके चकोर'', ''हमार भौजी'', ''गंगा किनारे मोरा गाँव'', आ ''सम्पूर्ण तीर्थ यात्रा'' के नाँव प्रमुख रूप से गिनावल जाला।
पुराना समय में भोजपुरी में फिलिम बनावे के काम भी [[बंबई]] में होखे आ ई [[बॉलीवुड|हिंदी सिनेमा]] के एक ठो हिस्सा के रूप में बनावल जायँ। अब एह फिलिम सभ के निर्माण [[भोजपुरी इलाका]] में भी हो रहल बा आ [[गोरखपुर]], [[बनारस]] आ [[पटना]] नियर छोट शहर भी एह इंडस्ट्री के हिस्सा बन चुकल बाने।
भोजपुरी फिलिम के मुख्य दर्शक लोग पूरबी [[उत्तर प्रदेश]], [[बिहार]], [[झारखंड]] आ [[नेपाल]] के [[मधेस]] इलाका में बा लो जहाँ के ई भाषा हवे। एकरे अलावा अन्य शहर सभ में रहे वाला भोजपुरी भाषी लोग बा। एही कारन भोजपुरी सिनेमा के दर्शक [[यूरोप]] आ अमेरिकी देस सभ में भी बा आ [[सूरीनाम]] नियर देस सभ में भी जहाँ भोजपुरी बोलल जाले।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड">{{cite news|last1=खांडेकर|first1=विनीता कोहली|title=Regional pride|trans-title=क्षेत्रीय गरब|url=http://www.business-standard.com/article/beyond-business/regional-pride-110062400034_1.html|accessdate=15 फरवरी 2017|publisher=बिजनेस स्टैंडर्ड|date=24 जून 2010}}</ref>
==इतिहास==
==फिलिम सूची==
[[भोजपुरी फिलिम]]
==गाना सूची==
[[भोजपुरी गाना]]
== अभिनेता सूची ==
[[भोजपुरी अभिनेता]]
*[[पवन सिंह]]
*[[खेसारी लाल यादव]]
*[[मनोज तिवारी]]
*[[रवि किशन]]
*[[दिनेश लाल यादव]]
*कृष्ण अभिषेक
*विनय आनंद
*बिराज भट्ट
*मनोज भावुकी
*केके गोस्वामी
*नज़ीर हुसैन
*गौरव झा
*क्रांति प्रकाश झा
*कमाल आर खान
*सिकंदर खरबंद
*
*रितेश पाण्डेय
*ऋषभ कश्यप
*कुलदीप कुमार
*सुजीत कुमार
*यश कुमार
*अवधेश मिश्रा
*प्रदीप पाण्डेय
*राकेश पाण्डेय
*संजय पाण्डेय
*
*दिलीप सिन्हा
*मनोज टाइगर
*प्रमोद प्रेमी यादव
*समर सिंह
*
== अभिनेत्री सूची ==
[[भोजपुरी अभिनेत्री]]
* [[शुभी शर्मा]]
*[[रानी चटर्जी]]
*[[अंतरा बिस्वास]]
== गायक सूची ==
[[भोजपुरी गायक]]
*[[पवन सिंह]]
*[[खेसारी लाल यादव]]
*[[मनोज तिवारी]]
*[[दिनेश लाल यादव]]
== गायिका सूची ==
[[भोजपुरी गायिका]]
==इहो देखी==
* [[भोजपुरी]]
*[[केन्द्रीय चलचित्र प्रमाणन मण्डल]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
{{Bhojpuri |state=expanded}}
[[श्रेणी:भारतीय सिनेमा]]
[[श्रेणी:भोजपुरी संस्कृति]]
{{संस्कृति-आधार}}
6mj5ixs0nign4ticr840hmkngbichl0
724483
724482
2022-08-21T05:25:28Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox cinema market
| name = भोजपुरी सिनेमा
| image = File:India film clapperboard (variant).svg
| image_size =
| alt =
| caption =
| screens =269([[बिहार]])
| screens_per_capita =
| distributors =
| produced_year =2019
| produced_ref =
| produced_total =150
| produced_fictional =
| produced_animated =
| produced_documentary =
| admissions_year =
| admissions_ref =
| admissions_total =
| admissions_per_capita =
| admissions_national =
| box_office_year =
| box_office_ref =
| box_office_total =
| box_office_national =
}}
'''भोजपुरी सिनेमा"''' में, भारत के [[पूर्वांचल|पूरबी उत्तर प्रदेश]] आ पच्छिमी [[बिहार]] के भाषा [[भोजपुरी]] में बने वाली फिलिम सभ के गिनल जाला। पहिली भोजपुरी फिलिम विश्वनाथ शाहाबादी के ''[[गंगा मइया तोहें पियरी चढ़इबों]]'' रहे जेवन १९६३ में रिलीज भइल रहे।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड" /> अस्सी के दशक में कई ठे उल्लेख जोग भोजपुरी फिलिम रिलीज भइली जिनहन में ''बिटिया भइल सयान'', ''चंदवा के ताके चकोर'', ''हमार भौजी'', ''गंगा किनारे मोरा गाँव'', आ ''सम्पूर्ण तीर्थ यात्रा'' के नाँव प्रमुख रूप से गिनावल जाला।
पुराना समय में भोजपुरी में फिलिम बनावे के काम भी [[बंबई]] में होखे आ ई [[बॉलीवुड|हिंदी सिनेमा]] के एक ठो हिस्सा के रूप में बनावल जायँ। अब एह फिलिम सभ के निर्माण [[भोजपुरी इलाका]] में भी हो रहल बा आ [[गोरखपुर]], [[बनारस]] आ [[पटना]] नियर छोट शहर भी एह इंडस्ट्री के हिस्सा बन चुकल बाने।
भोजपुरी फिलिम के मुख्य दर्शक लोग पूरबी [[उत्तर प्रदेश]], [[बिहार]], [[झारखंड]] आ [[नेपाल]] के [[मधेस]] इलाका में बा लो जहाँ के ई भाषा हवे। एकरे अलावा अन्य शहर सभ में रहे वाला भोजपुरी भाषी लोग बा। एही कारन भोजपुरी सिनेमा के दर्शक [[यूरोप]] आ अमेरिकी देस सभ में भी बा आ [[सूरीनाम]] नियर देस सभ में भी जहाँ भोजपुरी बोलल जाले।<ref name="बिजनेस स्टैंडर्ड">{{cite news|last1=खांडेकर|first1=विनीता कोहली|title=Regional pride|trans-title=क्षेत्रीय गरब|url=http://www.business-standard.com/article/beyond-business/regional-pride-110062400034_1.html|accessdate=15 फरवरी 2017|publisher=बिजनेस स्टैंडर्ड|date=24 जून 2010}}</ref>
==इतिहास==
==फिलिम सूची==
[[भोजपुरी फिलिम]]
==गाना सूची==
[[भोजपुरी गाना]]
== अभिनेता सूची ==
[[भोजपुरी अभिनेता]]
*[[पवन सिंह]]
*[[खेसारी लाल यादव]]
*[[मनोज तिवारी]]
*[[रवि किशन]]
*[[दिनेश लाल यादव]]
*कृष्ण अभिषेक
*विनय आनंद
*बिराज भट्ट
*मनोज भावुकी
*केके गोस्वामी
*नज़ीर हुसैन
*गौरव झा
*क्रांति प्रकाश झा
*कमाल आर खान
*सिकंदर खरबंद
*
*रितेश पाण्डेय
*ऋषभ कश्यप
*कुलदीप कुमार
*सुजीत कुमार
*यश कुमार
*अवधेश मिश्रा
*प्रदीप पाण्डेय
*राकेश पाण्डेय
*संजय पाण्डेय
*
*दिलीप सिन्हा
*मनोज टाइगर
*प्रमोद प्रेमी यादव
*समर सिंह
*
== अभिनेत्री सूची ==
[[भोजपुरी अभिनेत्री]]
* [[शुभी शर्मा]]
*[[रानी चटर्जी]]
*[[अंतरा बिस्वास]]
== गायक सूची ==
[[भोजपुरी गायक]]
*[[पवन सिंह]]
*[[खेसारी लाल यादव]]
*[[मनोज तिवारी]]
*[[दिनेश लाल यादव]]
== गायिका सूची ==
[[भोजपुरी गायिका]]
==इहो देखी==
* [[भोजपुरी]]
*[[केन्द्रीय चलचित्र प्रमाणन मण्डल]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
{{Bhojpuri |state=expanded}}
[[श्रेणी:भारतीय सिनेमा]]
[[श्रेणी:भोजपुरी संस्कृति]]
{{संस्कृति-आधार}}
cexv53boz08xxdt94930wxeai1ykwj4
फिलिम
0
22659
724481
722374
2022-08-21T05:19:52Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
'''फिलिम''' एगो अइसन चीज बा जवन एक के बाद एक खींचल कय गो फोटो के हाली-हाली देखावे के चलते मूल दृश्य के दोबारा चलत-फिरत रूप में देखावे के काम करे ला। फ़िल्म वास्तव में उ रील के कहल जाला जवना पर कवनो चित्र चाहे चलचित्र अंकित होला, ई [[कैमरा]] में प्रयोग करे खाती प्रकाश के प्रति संबेदनशील [[पायस]] आदि पोतल कार्बन प्लास्टिक आदि के समिश्रण से बनल पातर लचकदार पट्टी नियन होला जवना प चित्र चाहे चलचित्र कैमरा से अंकित कइल जाला। एकरा पर तेज प्रकाश के किरण परला प चित्र आगे परदा प दिखाई देला। यदि एक निमेष (आदमी के एक बार आंखि झपके के समय) में ५० गो से ज्यादा चित्र एक साथ देखावल जाय त चित्र में चित्रित चरित्र गतिमान लउके लागि लोग मनोरंजन खाती एकरा के देखे जात रहन आ सामान्य बोल चाल के भाषा में फिलिम कहे लागले।
==फिलिम के इतिहास==
{{मुख्य|फिलिम के इतिहास}}
[[File:Muybridge race horse animated.gif|left|thumb|300px|कबो कबो 1878 में बनावल ''[[:en:Sallie Gardner at a Gallop|Sallie Gardner at a Gallop]]'' from 1878 के पहिला फिलिम मानल जाला]]
आदम काल में मानव आपन छाया जल में देखि के समय बितावत रहे. कबो अपना चेहरा पर फेंड के पतई मिस के हरियर रग पोतत रहे त कबो जरल पतई के करिखा पोत के अपना के जल में निहारत रहे आ मनोरंजन करत रहे। आपन चेहरा देखे के चाहत आदमी के "सीसा" के खोज करे खाती प्रेरित कइलस।बतावल जाला की सीसा के खोज 2500 बरीस ई. पु. मेसोपोटामिया में बनल रहे लेकिन ई सब सीसा छोट आकर के रहे जवना के सीसा बनावे के प्रयास मात्र कहल जा सकत रहे। बाद में लगभग 1500 बरीस ई. पु. मिश्र में सीसा बने लागल रहे। फ़ोटो छवि बनावे में सक्षम पहिला हाली कैमरा से पहले ई 1827 में एगो करिआ कपडा ओढ़ाके एगो लकड़ी के डिब्बा के तल में एक फोटोग्राफिक प्लेट डाल के प्रयोग कइले रहन जवन Nicephore Niepce द्वारा आविष्कार कइल गइल रहे। एह प्रकार स्थिर चित्र खिचे के सुरुआत भइल रहे। बाद में एहि प्रक़र के कैमरा में डोरा बंधी के दौड़त घोडा के चित्र खिचे के प्रयाश कइल गइल ई प्रयास सफल भइल बाद में 1867 ई में अमेरिका में चलचित्र खिचे वाली मशीन जवना के नाम "जूपराक्सीस्कोप" रहे से गतिमान चित्र खिचल गइल रहे ओकरा बाद बहुत तेजी से यह क्षेत्र में बिकाश भइल जापान जर्मनी चाइना भारत चारु ओर बिभिन्न प्रकार के चलचित्र कैमरा और चलचित्र बनावे वाली कंपनी बाजार में आगइलस |1862 ई में सीसा के टुकड़ा प फोटो सटा के लेंस के सामने से चले वाला छोट मशीन बन गइल रहे। लोग हर पार्टी आदि में एकरा के देखत आ मनोरंजन करत रहे एकरा के "जादू के लालटेन "कहल जात रहे | John Ayrton एगो Thaumatrope नाम के यंत्र बनवले रहन जेकरा में घोडा आ धुड़सवार के चलत चित्र लउकत रहे। सन् 1885 में दू आदमी George-Eastman आ William H. Walker फिलिम के पहिला रील के बिकास कइले ई जिलेटिन पायस पायस के बनल रहे। बाद में स. 1902 में एहि रील के प्रयोग कईके "चन्द्र यात्रा " के फिलिम बनल रहे। फेन 1903 ई में निर्देशक तथा कैमरामैन Edwin S. Porter एगो ट्रेन डकैती के सच्चा घटना प आधारित 10 मिनट के चलचित्र बनवले रहन जवना के नाम रहे "ग्रेट ट्रैन रॉबरी"। 1905 में पहिला ब्यवसायिक फिलिम बनल जवना के नाम रहे 5 सेंट मूवीज़ थियेटर। एकरा बाद 1907 से बहुत अंगरेजी फिलिम बनली स। भारत में सं 1896 में पहिला Lumiere Brothers से बम्बई नाम के कला चित्रण भइल रहे। भारतीय सिनेमा में दादा साहेब (देवराम सखाराम भटवडेकर ) के प्रयास के अग्रगण्य मानल जाला। आज भी सिनेमा जगत में दादा एगो सम्मान के शब्द मानल जाला। सं 1897 में हीरालाल सेन द्वारा निर्देशित फिलिम "फारस के फूल " बहुत सफल मानल गइल।
==प्रभाव==
'''फिलिम के महत्व'''
* नैतिक शिक्षा खाती
* स्वस्थ मनोरंज खाती
* कला के बिकाश खाती
* देश के अर्थ ब्यवस्था में उठान खाती
* बिदेशी मुद्रा के अध्यागमन खाती
* समाज में उचित सन्देश खाती
* इतिहास खाती
'''फिलिम के दुष्प्रभाव'''
* अनावश्यक फैसन प्रसार
* असामाजिक हत्या अपराध आदि के प्रसार
* नवयुवक में गलत शिक्षा के प्रसार
==बाहरी कड़ी==
* [http://www.allmovie.com Allmovie] – Information on films: actors, directors, biographies, reviews, cast and production credits, box office sales, and other movie data.
* [http://www.filmsite.org Film Site] – Reviews of classic films
* {{dmoz|Arts/Movies/|Movies}}
* [http://www.rottentomatoes.com Rottentomatoes.com] – Movie reviews, previews, forums, photos, cast info, and more.
* [http://imdb.com/ The Internet Movie Database (IMDb)] – Information on current and historical films and cast listings.
<!--NEW LINKS SHOULD NOT BE ADDED WITHOUT PRIOR DISCUSSION ON TALK PAGE AND WILL BE DELETED OTHERWISE-->
{{Authority control}}
[[श्रेणी:कला मीडिया]]
[[श्रेणी:सिनेमा]]
d9wkrca6uukhus6zv7xo8z3iaqzls8d
कार्तिकेय
0
23128
724499
533861
2022-08-21T06:47:47Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology-->
| type = हिंदू
| Image = Murugan by Raja Ravi Varma.jpg
| Caption = मुरुगन आ उनकर पत्नी लोग, [[राजा रवि वर्मा]] के बनावल चित्र
| Name = कार्तिकेय <br/>मुरुगन<br/>सुब्रमण्यम
| Affiliation = [[देव|देवता]]
| Tamil_transliteration = முருகன் <br/> கார்த்திகேயன் <br/> சுப்பிரமணியன்
| God_of = जुद्ध के देवता, <br /> देवलोक के सेनापति
| Abode = [[Arupadaiveedu]] ([[Six Abodes of Murugan]]), Skandaloka
| Mantra = oṃ śaravaṇa bhavāya namaḥ
| Weapon = [[Vel]], [[Bow and arrow]]
| Consort = [[Devasena]] and [[Valli]]
| Mount = [[मोर]]
}}
{{Hinduism}}
'''कार्तिकेय''' [[हिंदू धर्म]] में एगो देवता हई। इनकरा के भगवान [[शिव]] आ माता [[पार्वती]] के पुत्र के रूप में मानल जाला। [[गणेश]] के बड़ भाई हई।
कार्तिकेय के रूप दक्खिन भारत के मिथक कथा में बर्णित [[मुरुगन]] देवता से बहुत मिलेला। कार्तिकेय के सवारी [[मोर]] मानल जाला।
===चलचित्र:-===
==इहो देखल जाय==
* [[मुरुगन]]
* [[गणेश]]
* [[शैव मत]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
==बाहरी कड़ी==
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{हिंदू धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
[[श्रेणी:हिंदू कथा]]
[[श्रेणी:हिंदू देवी-देवता]]
{{हिंदू-कथा-आधार}}
ebqg2pomwuavw0dkqpy13q2hxeutuhs
724500
724499
2022-08-21T06:48:07Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
/* चलचित्र:- */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology-->
| type = हिंदू
| Image = Murugan by Raja Ravi Varma.jpg
| Caption = मुरुगन आ उनकर पत्नी लोग, [[राजा रवि वर्मा]] के बनावल चित्र
| Name = कार्तिकेय <br/>मुरुगन<br/>सुब्रमण्यम
| Affiliation = [[देव|देवता]]
| Tamil_transliteration = முருகன் <br/> கார்த்திகேயன் <br/> சுப்பிரமணியன்
| God_of = जुद्ध के देवता, <br /> देवलोक के सेनापति
| Abode = [[Arupadaiveedu]] ([[Six Abodes of Murugan]]), Skandaloka
| Mantra = oṃ śaravaṇa bhavāya namaḥ
| Weapon = [[Vel]], [[Bow and arrow]]
| Consort = [[Devasena]] and [[Valli]]
| Mount = [[मोर]]
}}
{{Hinduism}}
'''कार्तिकेय''' [[हिंदू धर्म]] में एगो देवता हई। इनकरा के भगवान [[शिव]] आ माता [[पार्वती]] के पुत्र के रूप में मानल जाला। [[गणेश]] के बड़ भाई हई।
कार्तिकेय के रूप दक्खिन भारत के मिथक कथा में बर्णित [[मुरुगन]] देवता से बहुत मिलेला। कार्तिकेय के सवारी [[मोर]] मानल जाला।
==चलचित्र:-==
==इहो देखल जाय==
* [[मुरुगन]]
* [[गणेश]]
* [[शैव मत]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
==बाहरी कड़ी==
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{हिंदू धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
[[श्रेणी:हिंदू कथा]]
[[श्रेणी:हिंदू देवी-देवता]]
{{हिंदू-कथा-आधार}}
nnwa7b8e2j1i24pwr53m95snln02q96
724501
724500
2022-08-21T06:50:28Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
/* चलचित्र:- */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology-->
| type = हिंदू
| Image = Murugan by Raja Ravi Varma.jpg
| Caption = मुरुगन आ उनकर पत्नी लोग, [[राजा रवि वर्मा]] के बनावल चित्र
| Name = कार्तिकेय <br/>मुरुगन<br/>सुब्रमण्यम
| Affiliation = [[देव|देवता]]
| Tamil_transliteration = முருகன் <br/> கார்த்திகேயன் <br/> சுப்பிரமணியன்
| God_of = जुद्ध के देवता, <br /> देवलोक के सेनापति
| Abode = [[Arupadaiveedu]] ([[Six Abodes of Murugan]]), Skandaloka
| Mantra = oṃ śaravaṇa bhavāya namaḥ
| Weapon = [[Vel]], [[Bow and arrow]]
| Consort = [[Devasena]] and [[Valli]]
| Mount = [[मोर]]
}}
{{Hinduism}}
'''कार्तिकेय''' [[हिंदू धर्म]] में एगो देवता हई। इनकरा के भगवान [[शिव]] आ माता [[पार्वती]] के पुत्र के रूप में मानल जाला। [[गणेश]] के बड़ भाई हई।
कार्तिकेय के रूप दक्खिन भारत के मिथक कथा में बर्णित [[मुरुगन]] देवता से बहुत मिलेला। कार्तिकेय के सवारी [[मोर]] मानल जाला।
==चलचित्र:-==
[[कार्तिकेय २]]
==इहो देखल जाय==
* [[मुरुगन]]
* [[गणेश]]
* [[शैव मत]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
==बाहरी कड़ी==
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{हिंदू धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
[[श्रेणी:हिंदू कथा]]
[[श्रेणी:हिंदू देवी-देवता]]
{{हिंदू-कथा-आधार}}
nakk3sd1sg23n85ebkq62ls9lroqyc2
724503
724501
2022-08-21T06:55:04Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
/* चलचित्र:- */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology-->
| type = हिंदू
| Image = Murugan by Raja Ravi Varma.jpg
| Caption = मुरुगन आ उनकर पत्नी लोग, [[राजा रवि वर्मा]] के बनावल चित्र
| Name = कार्तिकेय <br/>मुरुगन<br/>सुब्रमण्यम
| Affiliation = [[देव|देवता]]
| Tamil_transliteration = முருகன் <br/> கார்த்திகேயன் <br/> சுப்பிரமணியன்
| God_of = जुद्ध के देवता, <br /> देवलोक के सेनापति
| Abode = [[Arupadaiveedu]] ([[Six Abodes of Murugan]]), Skandaloka
| Mantra = oṃ śaravaṇa bhavāya namaḥ
| Weapon = [[Vel]], [[Bow and arrow]]
| Consort = [[Devasena]] and [[Valli]]
| Mount = [[मोर]]
}}
{{Hinduism}}
'''कार्तिकेय''' [[हिंदू धर्म]] में एगो देवता हई। इनकरा के भगवान [[शिव]] आ माता [[पार्वती]] के पुत्र के रूप में मानल जाला। [[गणेश]] के बड़ भाई हई।
कार्तिकेय के रूप दक्खिन भारत के मिथक कथा में बर्णित [[मुरुगन]] देवता से बहुत मिलेला। कार्तिकेय के सवारी [[मोर]] मानल जाला।
==चलचित्र:-==
[[कार्तिकेय चलचित्र|कार्तिकेय]]
[[कार्तिकेय २]]
==इहो देखल जाय==
* [[मुरुगन]]
* [[गणेश]]
* [[शैव मत]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
==बाहरी कड़ी==
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{हिंदू धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
[[श्रेणी:हिंदू कथा]]
[[श्रेणी:हिंदू देवी-देवता]]
{{हिंदू-कथा-आधार}}
j5nat6n3kc78kl94ge059n88gc2xj48
724504
724503
2022-08-21T06:55:22Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
/* चलचित्र:- */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology-->
| type = हिंदू
| Image = Murugan by Raja Ravi Varma.jpg
| Caption = मुरुगन आ उनकर पत्नी लोग, [[राजा रवि वर्मा]] के बनावल चित्र
| Name = कार्तिकेय <br/>मुरुगन<br/>सुब्रमण्यम
| Affiliation = [[देव|देवता]]
| Tamil_transliteration = முருகன் <br/> கார்த்திகேயன் <br/> சுப்பிரமணியன்
| God_of = जुद्ध के देवता, <br /> देवलोक के सेनापति
| Abode = [[Arupadaiveedu]] ([[Six Abodes of Murugan]]), Skandaloka
| Mantra = oṃ śaravaṇa bhavāya namaḥ
| Weapon = [[Vel]], [[Bow and arrow]]
| Consort = [[Devasena]] and [[Valli]]
| Mount = [[मोर]]
}}
{{Hinduism}}
'''कार्तिकेय''' [[हिंदू धर्म]] में एगो देवता हई। इनकरा के भगवान [[शिव]] आ माता [[पार्वती]] के पुत्र के रूप में मानल जाला। [[गणेश]] के बड़ भाई हई।
कार्तिकेय के रूप दक्खिन भारत के मिथक कथा में बर्णित [[मुरुगन]] देवता से बहुत मिलेला। कार्तिकेय के सवारी [[मोर]] मानल जाला।
==चलचित्र:-==
*[[कार्तिकेय चलचित्र|कार्तिकेय]]
*[[कार्तिकेय २]]
==इहो देखल जाय==
* [[मुरुगन]]
* [[गणेश]]
* [[शैव मत]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
==बाहरी कड़ी==
{{हिंदू देवी-देवता}}
{{हिंदू धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:हिंदू धर्म]]
[[श्रेणी:हिंदू कथा]]
[[श्रेणी:हिंदू देवी-देवता]]
{{हिंदू-कथा-आधार}}
je4d4cijmwpskj9zngfu0fe7mq8lp31
भेली
0
27298
724498
698264
2022-08-21T06:11:29Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
/* इहो देखीं */
wikitext
text/x-wiki
अमृतम amrutam गुड़ की ठोस वस्तु यानी गुड़ की भेली भी एक दवा है-Jaggery – an Amrutam medicine
निवेदन- भोजन उपरांत 10 से 20 ग्राम गुड़ खजाने कभी वातरोग नहीं सताते, इसलिए हर हाल गुड़ जरूर खाएं।
गुड़ शरीर के 100 अवगुण दूर करता है। गुड़ में अनंत गुण होने के कारण आदर्श निघण्टु ग्रन्थ में इसकी महिमा अपार बताई है।
गुड़ देह को दुर्गुण से बचाता है।
अमृतम गुड़ -एक गुणकारी औषधी
गुड़ एक असरदायक औषधि है। गुड़ गुणों की खान है।
यह उदर के गूढ़ रहस्यों-रोगो का नाशक है।
30 फायदे जानकर आप गुड़ खाने को मजबूर हो जाएंगे। जाने क्यों…
आयुर्वेद ग्रन्थ वनस्पति कोष, आयुर्वेदिक चिकित्सा, सुश्रुत संहिता, भावप्रकाश, आयुर्वेद निघण्ठ़ आदि में गुड़ की विषेशताओं का विस्तार से वर्णन है।
【१】गुड़ गन्ने (ईख) के रस से निर्मित होता है। ईख देह के कई दोषों का दहन करता है।
【२】गुड़ प्राकृतिक पेट पीड़ाहर दवा है।
【३】 गुड़ में मौजूद तत्व तन के अम्ल (एसिड) को दूर करता है जब चीनी के सेवन से एसिड की मात्रा बढ़ जाती है, जिससे शरीर में हमारी व्याधियों से घिर जाता है। गुड़ के मुकाबले चीनी को पचाने में पाँच गुना ज्यादा ऊर्जा व्यय होती है।
【४】गुड़ पाचनतन्त्र के पचड़ो को पछाड़ भोजन पचाकर पाचनक्रिया को ठीक करता है।
【५】पुरानी कठोर कब्ज के कब्ज़े से मुक्ति हेतु रोज रात्रि में 15-20 ग्राम गुड़ 200 मि.ली जल में उबालकर 40-50 मि.ली रहने के..उपरान्त चाय की तरह पीये तथा साथ में अमृतम ZEO Malt का सेवन करें 10 दिन के लगातार प्रयोग से कब्जियत पूरी तरह मिट जाती है। भूख खुलकर लगती है।
【६】महिलाये खाने के साथ या बाद गुड़ खाये, तो शरीर के विशैल तत्व दूर होते है।
【७】गुड़ खाने से त्वचा मे निखार आने लगता है।
【८】सुन्दर स्वस्थ त्वचा तथा झुरियाँ मिटाने हेतु गुड़ का नियमित सेवन कर नारी सौन्दर्य तेल की प्रत्येक बुधवार शुक्रवार और..शनिवार पूरे शरीर की मालिश करें, तो भंयकर खूबसूरती में वृद्धि होती है।
【९】हडिड्यों को बलशाली बनाता है- गुड़!
【१०】गुड़ मे कैल्षियम के साथ फॉस्फोरस भी होता है, जो हडिड्यो को मजबूत बनाने में चमत्कारी है।
【११】वातरोग एवं थायराइड नाशक आर्थोकी गोल्ड माल्ट आँवला मुरब्बा, सेब मुरब्बा, और अनेक जडी-बुटियों के काढे़ में गुड मिलाकर निर्मित होता है।
यह भंयकर वातविकारो को जड़ से मिटाता है।
【१२】गुड़ से बना हुआ अमृतम आर्थोकी गोल्ड माल्ट के निरंतर सेवन से बहुत से वातविकार हाहाकार कर तन की पीड़ा का पलायन हो जाता है।
【१३】मंगल की पीडा से पीडित प्राणी को गुड़ का दान अति शुभ लाभकारी है।
【१४】गन्ना मूत्र वर्धक होने से गुड़ मे भी यह पेशाब समय पर लाने में काफी सहायक है।
जिन्हें रूक-रूक कर पेषाब आती हो, वे चीनी की जगह केवल गुड़ का इस्तेमाल करें।
【१५】मूत्र सम्बधी समस्या और मूत्राषय की सूजन हेतु दुध के साथ लेवें।
【१६】गुड़ निर्बल कमजोर शरीर वालो के लिए विशेष हितकारी है।
【१७】कमजोरी में 10 ग्राम गुड़़ में 5 ग्राम अमृतम मधु पंचामृत, नीबू का रस, काला नमक मिलाकर लें, साथ ही
अमृतम माल्ट का एक माह सेवन करें तों रस-रक्त, बल -वीर्य की वृद्धि होती है।
【१८】हिचकी मिटाने हेतु 5 ग्राम गुड़ में चुटकी भर सोंठ पाउडर या अदरक के रस की 2-3 बूदें मिलाकर लेवें।
【१९】माइग्रेन मिटाने हेतु गुड़ का घी के साथ सेवन करें या अकेला ब्रेन की गोल्ड माल्ट और ब्रेनकी टेबलेट लेवें।
【२०】गाजर मे गुड़ मिलाकर हलुआ खाने से तेज दिमाग होता है।
【२१】एसिडिटी नाषक गुड़ – 10 ग्राम गुड 5 ग्राम गैसाकी चूर्ण ठण्डे जल में घोलकर आधा नीबू निचोडे इसे थोड़ा- थोड़ा पीते रहें।
【२२】बवासीर नाषक गुड़ – बवासीर तन की तासीर और तकदीर खराब कर देता है।
इससे मुक्ति हेतु 200 ग्राम पानी में 10 ग्राम गुलाब के फूल, जीरा, अजवायन, सोंफ, सौठ़ ये सभी 2-2 ग्राम डालकर उबालें
100 ग्राम जल रहने पर इसमे 20 ग्राम गुड़ मिलाकर पुनः उबालें 40-50 ग्राम काढा रहने पर रात में गर्म-गर्म पीने से अर्शरोग नष्ट होते है।
मस्से सूखने लगते है। तत्काल लाभ हेतु पाइल्सकी माल्ट सुबह-शाम 1-1 चम्मच लेवें।
【२३】पुरानी से पुरानी खाँसी-जुकाम से राहत हेतु गुड़, अदरक, लोंग, जीरा, कालीमिर्च, मुनक्के, हल्दी का काढा बनाकर सुबह खाली पेट लेवें।
【२४】गुड़ रक्त की कमी को दूर कर रक्तचाप को सामान्य करता है।
【२५】दिल की बीमारी होने से रोकता है।
【२६】 गुड़ , घी का मिश्रण आँखो के लिए अमृत है।
【२७】गुड़ लड़कियों को पीसीओडी एवं मासिकधर्म की परेशानियों भी राहतकारी है।
【२८】कान का दर्द, थकान मिटाने हेतु यह अद्भुत है।
【२९】ध्यान देवें गर्मियों में गुड़ का सेवन पूरे दिन में 15-20 ग्राम से अधिक न करें।
【३०】शुगर के मरीज़ चीनी की जगह गुड़ का सेवन करें तो किडनी सुरक्षित रहती है।
[[File:Sa-indian-gud.jpg|thumbnail|right|भारत में बने वाला गुड़, बाल्टी में जमा के बनावल एक ठो ढोंक|210x210px]]
'''भेली''', '''गूर''', या '''गुड़''' ({{Lang-en|[[:en:Jaggery|Jaggery]]}}) मुख्य रूप से [[ऊख]] के रस से, आ अन्य रूप में [[तरकुल]] के रस या [[खजूर]] से बनावल जाए वाला एक ठो ठोस, मीठ पदार्थ हवे। आमतौर पर ई ठोस गोली या पिंडी के रूप में बनावल जाला, एही के ठोस के बजाय कुछ गाढ़ तरल रूप के भोजपुरी क्षेत्र में गूर या राब कहल जाला।
भेली के पिंडी के आकार भी अलग अलग क्षेत्र में अलग अलग होला आ एक ठो भेली 20 ग्राम से ले के पाव भर (250 ग्राम) ले के हो सकेला। पच्छिमी उत्तर प्रदेश में, जहाँ एकरा के गुड़ कहल जाला, अउरी बड़ा आकर के ढोंक भी बनावल जाला। रंग में ई सुनहरी-भूरा रंग से ले के लगभग करिया रंग ले के हो सकेला।
मुख्य रूप से ई [[एशिया]]ई महादीप आ [[अफिरका]] में बनावल जाला। सभसे ढेर प्रचलन [[उत्तर प्रदेश]] आ [[बिहार]] के इलाका में बाटे आ ई उत्तर प्रदेश में एक ठो बहुत ब्यापक [[उद्योग]] हवे जेकरा से लोकल स्तर पर लोग जुड़ल बाटे।
==इहो देखीं==
* [[चीनी]]
* [[चीनी मिल]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
{{clear}}
[[श्रेणी:खानपान]]
{{food-stub}}
92a8nlnt0vdy7adxaneru31s0szf1al
बौद्ध धर्म के इतिहास
0
28340
724512
673084
2022-08-21T11:48:38Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
[[File:Buddhist Expansion.svg|thumb|right|320px|बौद्ध धर्म के बिस्तार, गहिरा नारंगी रंग में जन्म-स्थान (भारत आ नेपाल के तराई) के इलाका से छठवीं सदी ई॰पू॰ में बिस्तार शुरू भइल; हलका पीला इलाका में बौद्ध धर्म अल्पसंख्यक बा आ गहिरा पीयर रंग वाला इलाका में मेजारिटी में बा। महायान (लाल तीर), थेरवाद (हरियर तीर) आ तांत्रिक-वज्रयान (नीला तीर)।]]
{{Buddhism}}
'''बौद्ध धर्म के इतिहास''' के सुरुआत [[गौतम बुद्ध]] के छठवीं सदी ईसा पूर्व में [[लुंबिनी]], [[नेपाल]] में जनम के समय से ले के वर्त्तमान समय ले बिस्तार लिहले बाटे। एही से ई [[बौद्ध धर्म|धरम]] संसार के कुछ सभसे पुरान धर्म में गिनल जा सकत बाटे। उत्तरी भारत आ नेपाल के सीमा वाला इलाका एह धर्म के जन्मभूमि बाटे जहाँ से ई धर्म समय के साथ [[एशिया]] महादीप के एगो बड़हन क्षेत्र पर बिस्तार लिहलस। एह बिस्तार के दौरान बौद्ध धर्म में कई बदलाव आ बिभाजन जैसे कि [[थेरवाद]], [[हीनयान]] आ [[महायान]] शाखा के निर्माण इत्यादि भी भइल।
==गौतम बुद्ध==
{{मुख्य|भगवान बुद्ध}}
'''''बुद्ध''''' शब्द के अर्थ होला जेकरा के ''बोधि'', अर्थात सत्य के ज्ञान मिल चुकल होखे, जे जाग चुकल होखे। वर्तमान भारत आ नेपाल के तराई वाला इलाका में शाक्य कुल में [[लुम्बिनी]], जेवन शाक्य गणतंत्र क राजधानी रहे (वर्तमान में नेपाल में), नामक अस्थान पर राजा शुद्धोदन के बेटा के रूप में राजकुमार सिद्धार्थ के जन्म भइल। जज्ञान प्राप्त कइले के बाद उनके [[गौतम बुद्ध]] के नाँव से जानल गइल (गौतम गोत्र के नाँव रहल)। उहाँ की जन्म आ मरला क कौनो निश्चित समय आ तारीख़ नइखे मालूम ज्यादातर बिद्वान लोग गौतम बुद्ध के जीवनकाल 563 ई॰पू॰ से 483 ई॰पू॰ की बीच में मानेला।<ref>Cousins, L. S. (1996). "The dating of the historical Buddha: a review article", Journal of the Royal Asiatic Society (3)6(1): 57–63.</ref><ref>Prebish, Charles S. (2008). [https://web.archive.org/web/20120128200109/http://blogs.dickinson.edu/buddhistethics/files/2010/05/prebish-article.pdf Cooking the Buddhist Books: The Implications of the New Dating of the Buddha for the History of Early Indian Buddhism], Journal of Buddhist Ethics 15, p. 2</ref>
==सुरुआती बौद्ध धर्म==
{{मुख्य|सुरुआती बौद्धमत}}
सुरुआती बौद्ध धर्म के समय गौतम बुद्ध के समय से ले के दूसरी बौद्ध संगीति ले के मानल जाला।
;पहिली बौद्ध संगीति
पाँचवीं सदी ईसा पूर्व में, महात्मा बुद्ध के महापरिनिर्वाण के बाद [[पहिली बौद्ध संगीति]], राजगृह में अजातशत्रु के समय में, बुद्ध के प्रमुख शिष्य महकस्सप के अध्यक्षता में भइल। एह संगीति (सम्मलेन या परिषद) में बुद्ध के उपदेश सभ के संकलन कइल गइल जवना के [[तिपिटक]] कहल जाला आ जवन शुरुआती बौद्ध धर्म बारे में जानकारी देला।
;दूसरी बौद्ध संगीति
चउथी सदी ईसा पूर्व में, संघ में शामिल लोग के कुछ अनुशासन में ढिलाई के कारण उपजल बिबाद के सलटावे खातिर [[दूसरी बौद्ध संगीति]] बोलावल गइल। ई वैशाली में भइल रहे।
==अशोक के काल में==
[[File:Maurya empire in 265 BCE.jpg|thumb|सम्राट [[अशोक]] के समय में [[मौर्य साम्राज्य]]]]
[[File:Asoka Kaart.gif|thumb|अशोक के समय में बौद्ध धर्म के बिस्तार।]]
[[सम्राट अशोक]] (273 ई॰पू॰ - 232 ई॰पू॰) [[कलिंग युद्ध]] के बाद बौद्ध धर्म अपना लिहलें। उनुके समय में राज संरक्षण में बौद्ध धर्म के तेजी से आ ब्यापक परचार-प्रसार भइल। अशोक, [[साँची स्तूप]] बनववलें आ जगह-जगह अशोक स्तंभ लगवा के नैतिक शिक्षा के प्रसार कइलें। अशोके के समय में, लगभग 250 ई॰पू॰ में [[तीसरी बौद्ध संगीति]] [[पाटलिपुत्र]] (वर्तमान [[पटना]] के पास) में भइल। एह सम्मलेन के बाद बौद्ध धर्म के ब्यापक परचार करे खातिर भिक्षु लोग के दूर दूर ले भेजल गइल। अशोक के लड़िका [[महिंद]] आ लइकी [[संघमित्रा]] खुद [[श्रीलंका]] में बौद्ध धर्म के प्रचार करे गइल लोग। संघमित्रा, उहाँ अपने साथ [[बोधि बृक्ष]] के कलम ले गइली जवना के [[अनुराधापुर]] में रोपल गइल।
==शुंग काल में==
शुंग वंश (185-73 ई॰पू॰) के समय में बौद्ध धर्म पर संकट आ गइल आ बौद्ध ग्रंथन में मिले वाला बिबरण के आधार पर कहल जाला कि एह समय में सैकडन बौद्ध बिहार सभ के मटियामेट कइ दिहल गइल आ हजारन हजार बौद्ध भिक्षु लोग के हत्या करि दिहल गइल। बौद्ध ग्रंथन में इहो दावा कइल जाला की एह काल में बहुत सारा [[बौद्ध बिहार]] सभ के ऊपर हिंदू मंदिर बनवा दिहल गइल। हालाँकि, आदुनिक इतिहासकार लोग सबूत के आभाव में पुष्यमित्र शुंग के अइसन आरोप से बरी कर देला।<ref>[http://koenraadelst.bharatvani.org/books/acat/ch2.htm Elst, Koneraad ''Ashoka and Pushyamitra, iconoclasts?'']</ref><ref>Aśoka and the Decline of the Mauryas by Romila Thapar, Oxford University Press, 1960 P200</ref>
एही काल में बौद्ध लोग उत्तर आ दक्खिन दुनों ओर बिस्थापित भइल आ बौद्ध धर्म के कला केन्द्र मगध से हट के [[मथुरा]] आ [[गांधार]] हो गइल आ दक्किन में [[अमरावती स्तूप|अमरावती]] आ [[भरहुत स्तूप|भरहुत]] बौद्ध कला के केंद्र बनलें।<ref>"Gandhara", Francine Tissot, p128: "The monks, expelled from the Ganges valley, maybe by sectarian disputes, followed the northern road (Uttarapatha) or the northern road (Daksinapatha), which conducted them to the Northwest for some, and to the Occidental ocean for the others, with multiple artistic creations marking their respective roads"</ref>
==महायान के उपज (1<sup>ली</sup> सदी ईसा पूर्व से 2<sup>सरी</sup> सदी ईसवी)==
{{मुख्य|महायान}}
कुछ बिद्वान लोग के अनुसार महायान के आरंभिक पुस्तक [[प्रज्ञापारमिता सूत्र]] के रचना आंध्र देश में कृष्णा नदी के आसपास के महासांघिक लोग कइल। ई पहिली सदी ईसापूर्व के समय के दौरान भइल।
;चउथी बौद्ध संगीति
[[कनिष्क]] के समय में (100 ई॰) [[काश्मीर]] में [[थेरवाद]] शाखा के लोग बौद्ध संगीति बोलावल। ई श्रीलंका में भइल बौद्ध संगीति से करीब 200 साल पहिले भइल रहे। श्रीलंका वाली बौद्ध संगीति में सभसे पहिली बेर तीनों पिटक के ''लिखित रूप में'' संकालित कइल गइल रहे। एही से [[पाली धर्मग्रंथ]] के पहिला रूप अस्तित्व में आइल।
एह प्रकार से दू गो चउथी बौद्ध संगीति भइल, एगो काश्मीर में - थेरवाद के आ दूसरी श्रीलंका में ''सर्वास्तिवाद'' के माने वाला लोग के।
==महायान के बिस्तार (1<sup>ली</sup> सदी से 10<sup>वीं</sup> सदी ईसवी) ==
[[File:ExtentOfBuddhismAndTrade.jpg|thumb|250px|पहिली सदी ईसवी में ब्यापार के मार्ग आ बौद्ध धर्म के बिस्तार।]]
पहिली सदी से ले के 10वीं सदी के बीच बौद्ध धर्म के महायान शाखा के फइलाव भइल आ ई मध्य एशिया, चीन आ पूर्ब एशिया ले चहुँपल आ दक्खिन पूर्ब एशिया के अधिकतर देससभ में चहुँप गइल।
==वज्रयान के उद्भव (5<small>वीं</small> सदी)==
पांचवी सदी के दौरान बौद्ध धर्म में [[शैव मत]] के मिलावट होखे से आ वाममार्गी तन्त्र के आचरण के प्रवेश के बाद बौद्ध धर्म के एगो नयी शाखा के उत्पत्ती भइल जवना के वज्रयान नाँव हवे।
==थेरवाद के पुनर्जागरण (11<small>वीं</small> सदी)==
मानल जाला की भारत में राजनीतिक उथल-पुथल से जमीनी रास्ता के कम चालू रह गइला के कारण समुन्द्री मार्ग से यातायात बढ़ल आ एही से लंका के [[पाली धर्मग्रंथ]], जवन थेरवाद के आधार हवें, अधिक प्रचलन बढ़ल।
==वर्त्तमान बौद्ध धर्म==
वर्तमान समय में बौद्ध धर्म अपने जन्म-भूमि में एगो कम प्रचलित धर्म बाटे। हालाँकि, पूर्ब आ दक्खिन पूर्ब एशिया के देसवना में ई प्रमुख धर्म बा। तिब्बत पर चीन के शासन के अस्थापना के बाद तिब्बत के काफ़ी बौद्ध लोग पुरा दुनिया में फैल गइल बाटे।
==इहो देखल जाय==
* [[बौद्ध धर्म के टाइमलाइन]]
==संदर्भ==
{{Reflist}}
{{बौद्ध धर्म बिसय}}
[[श्रेणी:बौद्ध धर्म]]
[[श्रेणी:बौद्ध धर्म के इतिहास| ]]
dv9fw5iqrzf4u93ed081bhj89wpyoeb
अशोक
0
28560
724511
724205
2022-08-21T11:47:06Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty
|title = चक्रवर्ती <ref name="Fogelin2015">{{cite book|author=Lars Fogelin|title=An Archaeological History of Indian Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=yPZzBgAAQBAJ&pg=PA81|date=1 अप्रैल 2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-994823-9|pages=81–}}</ref><ref name="Kleiner2015">{{cite book|author=Fred Kleiner|title=Gardner’s Art through the Ages: A Global History|url=https://books.google.com/books?id=q4bCBAAAQBAJ&pg=PT474|date=1 जनवरी 2015|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-305-54484-0|pages=474–}}</ref>
|image =Indian_relief_from_Amaravati,_Guntur._Preserved_in_Guimet_Museum.jpg
|caption = [[अमरावती गाँव, गुंटूर जिला|अमरावती]], [[आंध्रप्रदेश]] (भारत) में लगभग 1ली सदी ई॰पू॰/ईसवी के एगो चित्र, बीच में शाईट अशोक के देखावल गइल बाटे।
|succession= तीसरका मौर्य सम्राट
|reign = 268 ई॰पू॰ — ल॰ 232 ई॰पू॰{{sfn|Upinder Singh|2008|p=331}}
|coronation = 268 ई॰पू॰{{sfn|Upinder Singh|2008|p=331}}
|predecessor = [[बिंदुसार]]
|successor = [[दशरथ मौर्य|दशरथ]]
|othertitles= ''[[देवानंपिय]]'', ''[[पियदसी]]''
|spouse=[[असंधिमित्र]]
|spouse-type=साथी
|spouses={{unbulleted list|[[देवी (अशोक के पत्नी)|देवी]]
|[[करुवाकी]]
|[[रानी पद्मावती|पद्मावती]]
|[[तिष्यारक्षा]]}}
|issue={{unbulleted list|[[महिंद (बौद्ध सन्यासी)|महेंद्र]]
|[[संघमित्रा]]
|[[तिवाला]]
|[[कुनाल]]
|[[चारुमती]]}}
|spouses-type =पत्नी
|dynasty = [[मौर्य साम्राज्य|मौर्य]]
|father = [[बिंदुसार]]
|mother = [[सुभद्रांगी]]
|birth_date = 304 ई॰पू॰
|birth_place = [[पाटलिपुत्र]], [[पटना]]
|religion = <!-- Do not add anything here. (See talk.) The reader can read about Ashoka's religion in the main article. !-->
|death_date = 232 ई॰पू॰ (उमिर 72)
|death_place = [[पाटलिपुत्र]], [[पटना]]
}}
{{Maurya}}
'''अशोक''' (३०४—२३२ ईपू),<ref>{{cite web|last=Chandra |first=Amulya |url=http://www.britannica.com/biography/Ashoka |title=Ashoka | biography - emperor of India |publisher=Britannica.com |date=2015-05-14 |accessdate=2015-08-09}}</ref> चाहे '''असोक महान''' [[मौर्य वंश]] के एगो भारतीय सम्राट रहलें जे {{circa|२६८}} से २३२ ई॰पू॰ ले लगभग मय भारत पऽ राज कइलें।<ref>Thapur (1973), p. 51.</ref> भारत के महान सम्राट लोग में से एक, अशोक के राज उत्तर-पच्छिम में हिंदुकुश से ले के पूरुब में वर्तमान बांग्लादेश ले, आ दक्खिन के ओर आजकाल के तमिलनाडु आ केरल के कुछ हिस्सा छोड़ के बाकी मय भारत के छेंकले रहे। एह राज के राजधानी [[मगध]] में [[पाटलिपुत्र]] (वर्तमान [[पटना]]) रहल आ [[उज्जैन]] आ तक्षशिला में क्षेत्रीय राजधानी रहलीं सऽ।
[[चित्र:Maurya empire in 265 BCE.jpg|thumb|left|320px|सम्राट अशोक के समय में [[मौर्य साम्राज्य]]]]
अशोक के जीवन के सभसे बड़ घटना [[कलिंग के लड़ाई]] रहल जेकरे बाद ऊ लड़ाई आ हत्या से बैराग ले के [[बौद्ध धरम]] अपना लिहलें आ शांति के परचार में लाग गइलें। अशोक के समय में [[तीसरी बौद्ध संगीति|तीसरका बौद्ध संगीति]] पाटलिपुत्र में भइल आ ऊ भारत से बाहर के देस सभ में बुद्ध के उपदेश फइलावे खातिर धर्मप्रचारक भेजलें।
अशोक कय जगह प खम्भा गड़ववलें जिनहन प नैतिक उपदेश खोदवावल रहल। इन्हन के आज [[अशोक स्तंभ]] कहल जाला। भारत के राष्ट्रीय चीन्हा [[सारनाथ]] के अशोक स्तंभ से लिहल गइल बाटे।
== नाँव ==
[[अशोक के आदेशलेख|आदेशलेख]] सभ में '''अशोक''' नाँव दू बेर आइल बा, पहिला मास्की के लेख में जेने सुरूआते ''देवनांपियस अशोकस'' से भइल बा, आ दुसरा बेर गुर्जरा के अभिलेख में अशोक नाँव आइल बा। अबले के अनुमान से इहे साबित भइल बा की बाकी आदेशलेखन में जेकरा के '''पियदसि''' आ ''देवानांपिय'' कहल गइल बा ऊ उहे राजा हवें जिनके बौद्ध ग्रंथन में '''अशोक''' बतावल गइल बा आ पुराणन में '''अशोकवर्द्धन''' कहल गइल बा।<ref name="Shastri2007" /> हालाँकि, नीलकंठ शास्त्री के कहनाम बा कि पियदसि इनकर असली नाँव रहल आ अशोक {{abbr|विरुद|आदर में दिहल नाँव}}, या फिर अशोक असली नाँव रहल आ पियदसि विरुद रहल, ई बात तयजिवन जिइल कठिन बा<ref name="Shastri2007">{{cite book|author=के ए नीलकंठ शास्त्री|title=नंद-मौर्य युगीन भारत|url=https://books.google.com/books?id=T85aSmU7BGoC&pg=PA233|year=2007|publisher=मोतीलाल बनारसीदास|isbn=978-81-208-2104-0|pages=233–}}</ref>
== जीवन ==
'''अशोक के शुरुआती जीवन'''
चक्रवर्ती अशोक सम्राट [[बिंदुसार]] आउर रानी धम्मा के बेटा रहन।<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ashoka#CITEREFStrong1989</ref> लंका के परम्परा में बिंदुसार के सोरह पटरानियन आउर 101 बेटन के उल्लेख बा। बेटन में खाली तीन गो के नाँव लिखल बा, [[सूसिम]] जवन सभसे बड़ रहन, अशोक आऊर तिष्य। तिष्य अशोक के सहोदरदभाई आऊर सभसे छोट रहन ।एक दिन ध्म्मा के सपना आइल जे उनकर बेटा बहूत बड़ सम्राट बनी। ओकरा बादे से राजा बिन्दुसार ओकरा आपन रानी बना लिहलन बाकिर धर्मा क्षत्रिय कुल के ना रहे, तऽ ओकरा कवनो बिशेस स्थान ना मिलल रहे। अशोक के कय गो (सौतेला) भाई — बहिन रहऽसन आउर ओकनी मे कड़ा प्रतिस्पर्धा रहत रहे । अशोक के घड़ी के ऊकेरल गइल प्रतीतात्मक चिह्न जेकरा हमनी के '[[अशोक चिह्न]]' के नाँव से जानेनी जा आज उ भारत के राष्ट्रीय चिह्न हऽ। [[बौद्ध धर्म]] के इतिहास में [[गौतम बुद्ध]] के बाद अशोके के नाँव आवेला।
दिव्यदान में अशोक के एगो मेहरारु के नाँव 'तिष्यरक्षिता' मिलेला। ओकर लेखा में खाली ओकर मेहरारु 'करूणावकि' बिया। दिव्यादान में अशोक के दु भाइयन सुसीम आ विगताशोक के नाम लिखल बड़ुवे।
अशोक मौर्य सम्राट [[चंद्रगुप्त मौर्य]] के पोता रहन। रोमन इतिहासकार अपियन के मोताबिक, चन्द्रगुप्त [[सैल्युकस]] के बेटी से बियाह कइले रहे; एही चलते इहो ह़ो सकेला कि अशोक के आजी युनानी होइहेँ।<ref>https://books.google.fr/books?id=sMoLhNQ9KRoC&pg=PA393#v=onepage&q&f=false</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=Kwnv3I6qIosC&pg=PA86 द] ब्रीफ हिस्टरी ऑफ इंडिया
</ref> भारतीय ग्रंथ [[भविष्य पुराण]] में भी एह बात के लिखल गइल बा कि चंद्रगुप्त के बियाह सैल्युकस के बेटी से भइल रहे।<ref>फौरन इन्फ्लुएंस ऑन इंडिया, कृष्णा चन्द्र सागर,[https://books.google.co.in/books?id=0UA4rkm9MgkC&pg=PA83&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false 1992]</ref>
पुरान बुद्ध, जैन आ हिन्दु लेखन से अशोक के बारे में अलग-अलग बात पता चलेला। [[अवदान साहित्य]] मे लिखल बा कि अशोक रानी सुभद्रंगी के बेटा रहन। अशोकवदन में लिखल बा कि अशोक के माई चम्पा नगर के एगो ब्राह्मण के बेटी रही।<ref>http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02666030.2012.725581</ref><ref>रेलिक्स ऑफ द बुद्ध, स्ट्रॉन्ग [https://books.google.co.in/books?id=xqAB6PKyP98C&pg=PA136&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false जॉन]</ref> अशोक के नाँव उनके धइल रहे। दिव्यदानो मे अइसने कहानी लिखल बा लेकिन माई के नाँव जनकपदकल्यानी लिखल बा।
'''सत्ता के बिस्तार'''
272इशा पूर्व में राजा बिन्दुसार के मरला के बाद राजगद्दी खातिर लड़ाई चालू हो गइल।दिव्यदान में लिखल बा कि, बिन्दुसार आपन बड़ बेटा [[सूसिम]] के आपन उत्तराधिकारी बनावल चाहत रहन, बाकिर अशोक के आपन पिता के मंत्री लोगन के सहजोग मिलल रहे। मंत्री लोग सूसिम के अहंकारी मानत रहन, आउर ई लोग के लागत रहे की सूसिम उ लोग के इज्जत ना करी।<ref>[a][https://books.google.co.in/books?id=jbjT9GG__nEC&pg=PA268&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false]</ref> पता लागेला कि एगो रधागुप्त नांव के मंत्री अशोक के राजगद्दी ले पहुचावे में महत्वपूर्ण भूमिका निभवले रहे। अशोकवदन मे एह बात के लीखल गइल बा कि राजा बनला के बाद अशोक रधागुप्त के प्रधानमंत्री बनवले रहन। [[दिपवंश]] आ [[महावंश]] मे लिखल बा कि अशोक आपन 99 भाईयन के मार के राजा बनल रहन, बाकिर एह बात के सबूत ना मिले।
राजा बनला के बाद अशोक आपन राज्य के बहुत तेजी से बिस्तार कीइलें। हुनकर राज उत्तर-पच्छिम में हिंदुकुश से ले के पूरुब में वर्तमान बांग्लादेश ले, आ दक्खिन के ओरे आजकाल के तमिलनाडु आ केरल के कुछ हिस्सा छोड़ के बाकी मय भारत प बिस्तार वाला रहल, उनकर राज बलुचिस्तान आ अफगानिस्तानो पे रहल।
'''बियाह'''
[[चित्र:Emperor Ashoka and his Queen at the Deer Park.jpg|thumb|middle|अशोक आपन रानी लोग साथे]]
<small>अलग-अलग स्त्रोतन से पता लागेला कि अशोक के पाँच गो बियाह भइल रहे। उ लोग के नाँव देवी, करुवाकी, तिष्यारक्षा पद्मावती आउर असन्धिमित्रा रहे। अइसहीँ ईहो पता लागेला कि अशोक चार बेटा आ दुगो बेटी के बाप रहन। बेटन के नाम महेन्द्र(देवी के बेटा), तिवारा (करुवाकी के बेटा), कुनाल (पद्मावती के बेटा), आउर जकुला रहे। बेटी लोग के नाम संघमित्रा(देवी के बेटी) आ चारूमती रहे।</small><ref>Ashoka by मुखर्जी [https://books.google.co.in/books?id=uXyftdtE1ygC रधकुमुंद]</ref>
'''कलिंगा पऽ बिजय आ बुद्ध धर्म में परिवर्तन'''
भले अशोक के जीवन के जीवन खून खराबा से भरल रहे बाकिर कलिंगा पऽ बिजय हासिल कइला के बाद उ बुद्ध धर्म के अपना लिहलें।[[कलिंग]] राज्य ओह समय में एगो गणतांत्रिक राज्य रहे जवन की ओह घड़ी के भारत में एगो अपवाद नियन रहे, काहे की ओह घड़ी राजतंत्र रहे। अशोक के गद्दी पऽ बइठला के आठ साल बाद [[कलिंग युद्ध]] भइल। शिलालेखन से पता लागेला की युद्ध बड़ी भयानक रहे जेमे लगभग एक लाख सैनिक मारल गइलें।
कहल जाला की कलिंग पऽ बिजय हासिल कइला के बाद , एक दिन अशोक नगर घूमे गइलें जेने उनका खाली तबाही लउकल। युद्ध से भइल ओह तबाही उनका के बदल दिहलस, आ ओकर बाद उ बुद्ध धर्म के अपना लिहलन।
'''देहांत आउर बिरासत'''
अशोक 36 साल लें राज कइलन, हुनकर 232 ई•पु में देहांत हो गइल। कहल जाला की हुनकर अंतिम संस्कार बजी उनकर लाश सात दिन आउर सात रातन ले जलत रहल।उनका मरला के बाद [[मौर्य साम्राज्य]] 50 साल में ही खतम हो गइल।
185 ई•पु मे अंतिम मौर्य सम्राट बृहदरथ के हत्या हुनकर सेनापति द्वारा कर दिहल गइल। जेकरा बाद [[पुष्पमित्र सूंघ]] राजा बनलें आ सुंघ वंश के स्थापना कीइलें।
अशोक के बारे जादे तर बात शीलालेखन से पता लागेला जवन की [[प्राकृत भाषा]] में लिखल बा।
== एतेहासिक स्त्रोत ==
अंग्रेजन के समय के इतिहासकार लगभग अशोक के भुला गइल रहन, बाकिर [[जेम्स प्रिंसपी]] ऐतिहासिक स्त्रोतन के फेनू से जोहे के काम कइलन। [[जॉन ह्यूबर्ट मार्शल]] एगो आउर महत्वपूर्ण इतिहासकार रहन।
[[चित्र:AsokaKandahar.jpg|thumb|middle|अशोक के एगो शिलालेख]]
अशोक के जीवन आ शासन के जानकारी जादे तर बुद्ध स्त्रोतन से मिलेला। अशोकवदन से अशोक के बारे में ढेर जानकारी मिल जाला,आउर जानकारी दीपवंश,महावंश आ [[अशोक के शिलालेख]] सभ से मीलेला। अशोक के घड़ी के चीज [[कुम्हार]],पटना मे मिलेला।
अशोक के अध्यादेश:- अशोक के अध्यादेश 33 गो शिलालेखन के समूह बा। ई शिलालेख सभ [[भारत]] आ [[पाकिस्तान]] में फैलल बा। ई शिलालेख सभ भारत के इतिहास के एगो सभसे बरियार राजा द्वारा बुद्ध धरम के परचार के कहानी बतवेला।
[[महावंश]]:- ई [[श्रीलंका]] के राजा लोग के लिखल एगो कविता हऽ जेकरा [[पाली]] भाषा में लिखल गइल बा।
== धारना सभ आउर इतिहास लेखन ==
अशोक के जीवन के जानकारी फेनु से प्राप्त करे में सभ से जादे बुद्ध स्त्रोत के इस्तेमाल कईल गइल बा। पारंपरिक लेखन के आधार पऽ शुरुआती विद्वान अशोक के एगो बौद्ध सम्राट मनले बाड़न, जेकरा धर्म बदले के पड़ल रहे,आ जे बुद्ध धर्म के परचार कईले रहे। रोमिला थापर अशोक के बारे में लिखले बाड़ी की " हमनी के अशोक के दू तरह से देखे के चाहीं, पाहिला एगो राजनेता जवन एक समय में आपन साम्राज्य स्थापित कइलन, आ दूसरा एगो अइसन आदमी जे समाज के बदले खातिर आपन आचार विचार के समाज में फैलीईलें। अशोक अपना घड़ी के हर धर्म के इज्जत करत रहन।
हालाकि शिलालेख से ई बात साफ पता लागेला की अशोक बुद्ध धर्म के मानत रहन। एगो शिलालेख में अशोक जानवर सभ के बली देवे वाला वैदिक अनुष्ठान के प्रतिबंधित कईले बाड़न, एकरा से ई बात साबित होखेला की ऊ वैदिक परंपरा के ना मानत रहन। ऊ बुद्ध धर्म के पवित्र जगहन पऽ आपन स्तंभ खड़ा करवईलें बाकिर बाकी सभ धर्म के पवित्र जगह पऽ स्तंभ ना बनववलन। अशोक कर्तव्यन के देखावे ला "धम्म" शब्द के इस्तेमाल कइलन,जवन एगो बौद्ध शब्द हऽ। साथे सारे ऊ बुद्ध धर्म के तीन गो उपदेशनो के परचार कइलन।
अशोक के सभ शिलालेखन में अशोक के एगो निमन आ दयालु राजा देखावल गइल बा। कलिंग के शिलालेखन में अशोक अपना के आपन प्रजा के पिता कहले बाड़न आउर आपन प्रजा के आपन संतान बोलले बाड़ें।<ref>http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/ashoka.html</ref> शिलालेखन में अशोक बुद्ध धरम के शिक्षण के लिखववले बाड़न आ अहींसा के अपनावे के कहले बाड़न, साथे साथे ऊ आपन राज के बारे मे बतवले बाड़ें । [[सारनाथ]] के अशोक स्तंभ अशोक के समय के सभ से प्रसिद्ध चीज हऽ। बलुआ पत्थर के बनल स्तंभ अशोक के सारनाथ यात्रा के बारे में बतावेला। स्तंभ के ऊपर चारो दिशा में चार गो शेर के मुह बनल बा जे अशोक के बड़हन आ बरियार राज्य के दर्शावेला। शिलालेखन से मिलल जादे तर जानकारी के इतिहासकार सही मानेलन, लेकिन ई बतावल मुश्किल बा की कुछ चीज साँचो भइल रहे की ना।
अशोक के शिलालेख सभ के खोज से पहिले अशोक के बारे में ढ़ेर कहानी प्रचलित रहे जवन की ऐतिहासिक स्त्रोत पऽ आधारित ना रहे। ओह में से कुछ कहानी अशोकवदन में से बा:-
1) ओह में से एगो कहानी जय नाम के एगो लईका के हऽ, एक दिन जब जय सड़क के किनारे खेलत रहे, जहा बुद्ध आ गइलन।छोटहन जय बुद्ध केभीख के कटोरा में एक मुट्ठी माटी रख के आगे चल के बहुत बड़ राजा आ बुद्ध धर्म के अनुयाई बन के वरदान मंगलस।आगे लिखल बा की बुद्ध पूरा ब्रह्माण्ड के अंजोर कऽ दिहलन आ फिर ऊ अंजोरा के आपन बाया हाथ में लेके बोललन की ई लाईका आपन अगीला जनम में बहुत बड़ राजा बनी। बुद्ध ईहो भविष्यवाणी कईलें की हेकर राजधानी पाटलिपुत्र होई।
2)अगिला कहनी में अशोक के एगो खराब आदमी देखावल गइल बा, जे बुद्ध धरम अपनवला के बाद निक आदीमी बनऽता। लिखल बा कि अशोक के शारीरिक कुरूपता के चलते [[बिन्दुसा|बिन्दुसार]] ओकरा के पसंद ना करत रहन। अशोक राजा बनल चाहत रहन एही चलते उ वारिस के जरत कोयला से भरल गड्ढा में डाल दिहलन। उ आपन खराब स्वभाव आउर खिस के चलते "भयंकर अशोक" नाम से प्रसिद्ध भइलन। कहल जाला की उ आपन सैनीकन के वफादारी के परिक्षा खातीर ले गइल रहन, आ सफल ना होला पऽ 500 आदमी के मार दिहलन कहल जाला कि जब कुछ औरत लोग उनकर अपमान कईलस तऽ उ आपन हरम के जरा के मार दिहलन। मानल जाला कि उ लोगन के उदास देखिके आनंद उठावत रहन आउर एकरा खातिर उ एगो बड़हन आउर भयावह उत्पीड़न कक्ष बनईलन जेने उ आउर लोग के यातना देवत रहन। कहानी आगे ई बतावे ले ह कि कईसे एगो पवित्र बौद्ध भिक्षु से मिलला के बाद अशोक धार्मिक बन जा ताड़न।
3) एगो आउर कहानी मे कहल गइल बा की आपन खजाना के बौद्ध संघ उपहार देवल चालु कर देलन। मंत्री सभ के डर लागत रहे की एकरा से साम्राज्य के पतन हो जाई, ईहे चलते अशोक के मना करल गइल।फिर अशोक आपन निजी धन के उपहार मे देवे लगलन। अंत मे कुछ ना बाचल आ हुनकर शांति से निधन भइल।
एह बिंदु पऽ इ ध्यान रखल ज़रूरी बा कि अशोकवदन एगो बौद्ध पाठ हऽ, जे बौद्ध धर्म मे नाया लोग जोड़े ला लिखल रहे आउर एही चलते इ सभ किंवदंतियन के इस्तेमाल कईल गइल रहे। एह तरह के ग्रंथन मे कहल गइल बा कि अशोक मूलतः आदर्श बौद्ध शासक रहन, जे प्रशंसा आउर अनुकरण दुनो के हकदार रहन।
'''अशोक आउर बुद्ध के अवशेष'''
बौद्ध कथा , विशेष रूप से [[महापरिनिर्वाण]], के अनुसार बुद्ध के अवशेष हुनकर मरला के बाद आठ देशों में साझा कईल गइल। अशोक अवशेष वापस लेवे के काम कईलन आउर 84000 स्तूपन में बांट देलन। ई कहानी सांची आउर भरहुत में स्पष्ट रूप से देखाईल गइल बा।
== योगदान ==
[[चित्र:Sanchi2.jpg|thumb|middle|सांची के स्तूप]]
एगो बौद्ध राजा होला के नाते,अशोक मानत रहन की बुद्ध धरम आदमी,जानवर, पौधा सभ जीव जंतु खातिर निक बा, एही चलते उ ढेरे स्तूप आ बौद्ध भिख्छु के रहे खातिर घर बनववलें। अशोकवदन में लिखल बा कि अशोक बुद्ध के अवशेष के रखे खातिर 84000 स्तूप बनाए के आदेश देले रहन। अशोक आपन बेटा [[महेंद्र]] आउर बेटी [[संघमित्रा]] के बौद्ध धर्म के परचार खातिर श्रीलंका भेजले रहन।
''' व्यवस्थापक के रूप में '''
[[चित्र:MauryanRingstone.JPG|thumb|middle|मौर्य काल के एगो पत्थर]]
अशोक के सेना बरियार रहे, बाकिर बौद्ध धर्म के अपनवला के बाद, ऊ दक्षिण में तीन गो प्रमुख तमिल राज्य चेरस, चोल आ पंड्या के जोरे संघतिया नियन संबंध बनईलन। हुनकर शिलालेखन में कहल गइल बा कि ऊ आपने राज्य आ पड़ोसी राज्यन में लोग आउर जानवरन के चिकित्सा खातीर प्रावधान कईले बाड़न। उ आम लोगन के लाभ खातीर सड़कन पऽ ईनार खोदववले आ पेड़ लगववले बाड़े।
''' जानवर सभ के कल्यान '''
अशोक के शीलालेखन में ई बात साफ लिखल गइल बा की जानवर सभ के दुख देवल केनियो ले नीक काम नईखे।<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ashoka#CITEREFFitzgerald2004</ref> हालाकि ऊ गाय के मांस खाए पऽ रोक ना लगवले रहन।<ref>https://books.google.co.in/books?id=JwGZTQunH00C&pg=PA108&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref>
ऊ उ सभ चार गोड़ वाला जानवरन के मारे पऽ रोक लगा देले रहन जवना के ना कवनो इस्तेमाल रहे आउर ना खाईल जा सकत रहे। संगे-संगे कुछ बिशेष परजाति के चिड़ई आ जानवर के मारे पे रोक लगा देले रहन। एतने ना बलुक उ सभ मादा बकरी, सुअर आ भेड़ के मारे पऽ रोक रहे जवन आपन बच्चा के देखभाल करत होखे।
अशोक जानवर के मरला पऽ रोक लगवले रहन आ ओखिनी के इलाज ला अस्पतालो बनववले रहन। अशोक के घड़ी के मौर्य साम्राज्य दुनिया के गीनल चुनल साम्राज्य में आवेला जे आपन जानवर के नागरिक नियन राखत रहे।<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/1590561066</ref>
''' अशोक चक्र '''
[[चित्र:Ashoka Chakra.svg|thumb|middle|[[अशोक चक्र]]]]
[[अशोक चक्र]] धर्मचक्र के एगो चित्रण बा। एह में चौबीस गो तिली होखला। अशोक चक्र के जगह-जगह बनवावल गइल रहे। आज-काल अशोक चक्र सभ से जादे भारत के झंडा पऽ लउकेला। अशोक चक्र के भारत के झण्डा के उजरका पट्टी पऽ आसमानी रङ्ग से बनावल गइल बा। अशोक चक्र के [[अशोक स्तंभ]] पे भी देखावल गइल बा।
'''वास्तुकला '''
अक्सर अशोक के भारत में पत्थर पऽ वास्तुकला चालू करवाए के श्रेय दिहल जाला, जवन की संभवतः यूनानी सभ से सीखल गइल रहे।<ref>[https://books.google.co.in/books?id=fpfTAgAAQBAJ&pg=PT21&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false a]</ref> अशोक से पहिले घर आ मकान अस्थाई समान से बनत रहे जईसे लकड़ी, [[बांस]] आ खपड़ा।<ref>[https://books.google.co.in/books?id=TlVeuxIgjwQC&pg=PA14&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false सी]</ref> [[पाटलिपुत्र]] में अशोक आपन लकड़ी के महल के पत्थर के बंववलें।<ref>Ashoka was known to be a great builder who may have even imported craftsmen from abroad to build royal monuments." Monuments, Power and Poverty in India: From Ashoka to the Raj, A. S. Bhalla, I.B.Tauris, 2015 p.18</ref>ओह महल के बनवावे में उ बिदेसी कारीगर के इस्तेमाल कईले रहन।
''' अशोक स्तंभ '''
[[चित्र:Ashok Sthamba.jpg|thumb|middle|[[लुंबिनी]],[[नेपाल]](जहवाँ बुद्ध जन्मल रहन) में बनवावल स्तम्भ]]
अशोक जगह जगह स्तंभ बनववले रहन। अईसे तऽ अशोक के ढ़ेरे स्तंभ होखे के चाहीँ लेकिन अभी खाली दसे गो बा। स्तंभ सभ के औसत ऊंचाई 40-50 फीट आ वजन 50,000 किलोग्राम बा। सँवसे स्तंभ सभ के बनारस में तरासल गइल रहे आ फिर जगह जगह ले जा के खड़ा कईल गइल रहे।स्तंभ सभ के खोज सोरहवाँ शताब्दी में थॉमस कॉर्यात कईलें रहन।
''' सिंह चतुर्भुज स्तंभ शीर्ष '''
[[चित्र:Sarnath capital.jpg|thumb|middle|भारत के राष्ट्रीय चिह्न]]
सिंह चतुर्भुज स्तंभ शीर्ष अशोक के [[सारनाथ]] के स्तंभ पऽ धईल रहे, बाकिर अब उ [[सारनाथ]] संग्रहालय में धईल बा।एकरा भारत के राष्ट्रीय चिन्ह के रूप में भी अपनावल गइल बा।
== कला, चलचित्र आ साहित्य में ==
[[चित्र:Asoka's Queen.jpg|thumb|middle|[[अबनिन्द्रनाथ टैगोर]] के बनावल चित्र जेमे अशोक के रानी के सांची के स्तूप भिरी खड़ा देखावल गइल बा।]]
• [[जयशंकर प्रसाद]] 'अशोक की चिंता' (अशोक के चिंता) नाम के एगो कविता लीखले बाड़े, जेह में [[कलिंग]] युद्ध घड़ी अशोक के विचार लिखल गइल बा।
• 1941 में [[अशोक कुमार]] नाम के तमिल फिल्म बनवाल गइल रहे जवन अशोक के बारे में रहे।
• 1973 में [[अमर चित्रकथा]] अशोक के जीवन पऽ एगो किताब प्रकाशित कइले रहे।
• 2001 में अशोक नाम के एगो फिल्म बनल रहे जेह में [[शाहरुख खान]] काम कईले रहन।
== इहो देखल जाय ==
* [[अशोक के आदेसलेख]]
== संदर्भ ==
{{Reflist|35em}}
== स्रोत सामग्री ==
* {{citation |last=Singh |first=Upinder |authorlink=Upinder Singh |title=A history of ancient and early medieval India : from the Stone Age to the 12th century |date=2008 |publisher=[[Pearson Education]] |location=[[New Delhi]] |isbn=978-81-317-1120-0|url=https://books.google.co.in/books?id=GW5Gx0HSXKUC |ref={{sfnref|Upinder Singh|2008}} }}
== बाहरी कड़ी ==
{{Commons category|Ashoka|अशोक}}
{{wikiquote}}
* BBC Radio 4: Sunil Khilnani, ''[http://www.bbc.co.uk/programmes/b05tpy82 Incarnations: Ashoka.]''
* BBC Radio 4: Melvyn Bragg with Richard Gombrich et al., ''[http://www.bbc.co.uk/programmes/b0511tm1 In Our Time, Ashoka the Great]''.
* {{Cite book|title = Inscriptions of Asoka: New Edition|last = Hultzsch|first = E.|publisher = Government of India|year = 1925|isbn = |location = Oxford|pages = |url = https://archive.org/details/InscriptionsOfAsoka.NewEditionByE.Hultzsch}}
{{S-start}}
{{S-hou|[[मौर्य वंश]]||304 BCE||232 BCE}}
{{S-bef|before=[[बिंदुसार]]}}
{{S-ttl|title=[[मौर्य साम्राज्य|मौर्य सम्राट]]
|years=272–232 BCE}}
{{S-aft|after=[[दशरथ मौर्य|दशरथ]]}}
{{s-end}}
{{Buddhism topics}}
{{Authority control}}
[[श्रेणी:3री-सदी ईसापूर्ब के भारतीय राजा]]
[[श्रेणी:मौर्य सम्राट]]
[[श्रेणी:अशोक| ]]
l8zdr2sbz5ucr8psb8wertonfoetwxj
अक्किनेनी नागार्जुन
0
46384
724508
528819
2022-08-21T07:05:55Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| image = Actor Nagarjuna.jpg
| caption = मार्च, 2015 में हैदराबाद में नागार्जुन
| birth_place = [[चेन्नई]], [[तमिलनाडु]], भारत
| residence = फिल्म नगर, [[हैदराबाद]], भारत
| nationality = [[भारत के लोग|भारतीय]]
| alma_mater = ईस्टर्न मिशिगन यूनिवर्सिटी
| occupation = [[एक्टर]], प्रोड्यूसर, बिजनेसमैन
| children = अक्किनेनी नागा चैतन्य<br>अक्किनेनी अखिल
| parents = [[अक्किनेनी नागेश्वर राव]]<br>अक्किनेनी अन्नपूर्णा
| relatives =
| birth_date = {{birth date and age|df=y|1959|8|29}}<ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/akkineni-nagarjuna-rings-in-56th-birthday-in-thailand/|title=Akkineni Nagarjuna rings in 56th birthday in Thailand|agency=indianexpress.com}}</ref>
| yearsactive = 1986–वर्तमान
| spouse = {{unbulleted list|{{marriage|दग्गुबती लक्ष्मी रामनायडू|1984|1990}}|{{marriage|[[अमला (एक्ट्रेस)|अमला अक्किनेनी]]|1992|}}}}
}}
'''अक्किनेनी नागार्जुन''' (जनम २९ अगस्त १९५९) जिनके खाली '''नागार्जुन''' के नाँव से भी जानल जाला एक ठो [[भारतीय सिनेमा|भारतीय फिलिम]] [[एक्टर]] बाने। मुख्य रूप से ई तेलुगु सिनेमा में अपने काम खातिर जानल जालें।
नागार्जुन तेलुगु फिलिम सभ में एक्टिंग करे के अलावा डाइरेक्टर आ प्रोड्यूसर के रूप में भी जानल जालें।
{{clear}}
==इहो देखल जाय==
{{भारतीय फिलिम एक्टर लोग की सूची}}
==बाहरी कड़ी==
{{commonscat|Akkineni Nagarjuna}}
[[श्रेणी:भारतीय पुरुष फिलिम एक्टर]]
[[श्रेणी:जियत लोग]]
[[श्रेणी:1959 में जनम]]
[[श्रेणी:तेलुगु फिलिम एक्टर]]
{{actor-stub}}
2nqsntw86t56mhvzwx1282dg601m59t
मोटापा
0
62176
724472
724462
2022-08-20T18:30:36Z
SM7
3953
Reverted edits by [[Special:Contributions/Devesh3383|Devesh3383]] ([[User talk:Devesh3383|talk]]) to last revision by [[User:SM7|SM7]]
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox medical condition
| name = मोटापा<br><small>Obesity</small>
| image = Obesity-waist circumference.svg
| alt = Three silhouettes depicting the outlines of an optimally sized (left), overweight (middle), and obese person (right).
| caption = कमर के घेरा आ वजन के तुलना द्वारा मोटापा देखावल
| field = [[इंडोक्राइनोलॉजी]]
| symptoms = Increased fat<ref name=WHO2015/>
| complications = [[Cardiovascular disease]]s, [[diabetes mellitus type 2|type 2 diabetes]], [[obstructive sleep apnea]], certain types of [[cancer]], [[osteoarthritis]], [[Depression (mood)|depression]]<ref name=HaslamJames/><ref name=Luppino2010rev/>
| onset =
| duration =
| types =
| causes = बेसी भोजन, शारीरिक मेहनत के अभाव, बंसअनुगत (जेनेटिक)<ref name=WHO2015/><ref name=Yaz2015/>
| risks =
| diagnosis = [[बॉडी मास इंडेक्स|BMI]] > {{val|30|ul=kg/m2}}<ref name=WHO2015/>
| differential =
| prevention = Societal changes, personal choices<ref name=WHO2015/>
| treatment = Diet, exercise, medications, surgery<ref name=WHO2015/><ref name=Yan2014/><ref name=Col2014/>
| medication =
| prognosis = Reduce [[life expectancy]]<ref name=HaslamJames/>
| frequency = 700 million / 12% (2015)<ref name=NEJM2017>{{cite journal | vauthors = Afshin A, Forouzanfar MH, Reitsma MB, Sur P, Estep K, Lee A, Marczak L, Mokdad AH, Moradi-Lakeh M, Naghavi M, Salama JS, Vos T, Abate KH, Abbafati C, Ahmed MB, Al-Aly Z, Alkerwi A, Al-Raddadi R, Amare AT, Amberbir A, Amegah AK, Amini E, Amrock SM, Anjana RM, Ärnlöv J, Asayesh H, Banerjee A, Barac A, Baye E, Bennett DA, Beyene AS, Biadgilign S, Biryukov S, Bjertness E, Boneya DJ, Campos-Nonato I, Carrero JJ, Cecilio P, Cercy K, Ciobanu LG, Cornaby L, Damtew SA, Dandona L, Dandona R, Dharmaratne SD, Duncan BB, Eshrati B, Esteghamati A, Feigin VL, Fernandes JC, Fürst T, Gebrehiwot TT, Gold A, Gona PN, Goto A, Habtewold TD, Hadush KT, Hafezi-Nejad N, Hay SI, Horino M, Islami F, Kamal R, Kasaeian A, Katikireddi SV, Kengne AP, Kesavachandran CN, Khader YS, Khang YH, Khubchandani J, Kim D, Kim YJ, Kinfu Y, Kosen S, Ku T, Defo BK, Kumar GA, Larson HJ, Leinsalu M, Liang X, Lim SS, Liu P, Lopez AD, Lozano R, Majeed A, Malekzadeh R, Malta DC, Mazidi M, McAlinden C, McGarvey ST, Mengistu DT, Mensah GA, Mensink GB, Mezgebe HB, Mirrakhimov EM, Mueller UO, Noubiap JJ, Obermeyer CM, Ogbo FA, Owolabi MO, Patton GC, Pourmalek F, Qorbani M, Rafay A, Rai RK, Ranabhat CL, Reinig N, Safiri S, Salomon JA, Sanabria JR, Santos IS, Sartorius B, Sawhney M, Schmidhuber J, Schutte AE, Schmidt MI, Sepanlou SG, Shamsizadeh M, Sheikhbahaei S, Shin MJ, Shiri R, Shiue I, Roba HS, Silva DA, Silverberg JI, Singh JA, Stranges S, Swaminathan S, Tabarés-Seisdedos R, Tadese F, Tedla BA, Tegegne BS, Terkawi AS, Thakur JS, Tonelli M, Topor-Madry R, Tyrovolas S, Ukwaja KN, Uthman OA, Vaezghasemi M, Vasankari T, Vlassov VV, Vollset SE, Weiderpass E, Werdecker A, Wesana J, Westerman R, Yano Y, Yonemoto N, Yonga G, Zaidi Z, Zenebe ZM, Zipkin B, Murray CJ | title = Health Effects of Overweight and Obesity in 195 Countries over 25 Years | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 377 | issue = 1 | pages = 13–27 | date = July 2017 | pmid = 28604169 | pmc = 5477817 | doi = 10.1056/NEJMoa1614362 }}</ref>
| deaths =
}}
'''मोटापा''' एक तरह के [[बेमारी]] हवे जेह में शरीर में [[चर्बी]] के मात्रा अतना बढ़ जाय कि [[सेहत]] पर एकर नकारात्मक परभाव पड़े लागे। आमतौर पर मोटापा के गणना करे खाती [[बॉडी मास इंडेक्स]] (बीएमआइ) के इस्तमाल कैल जाला जे शरीर के वजन आ लंबाई से गुणा-भाग कऽ के निकालल जाला। आदमी के वजन (किलोग्राम में) के ओकरे लंबाई (मीटर में) के वर्ग से भाग देवे पर बीएमआइ के वैलू मिले ला आ अगर ई 30 किग्रा/मी<sup>2</sup> से अधिका आवे तब ब्यक्ति के मोटापा के शिकार मानल जाला; 25 से 30 किग्रा/मी<sup>2</sup> के रेंज के ओभरवेट मने की अधिका वजन कहल जाला। मोटापा के परभाव के बात कइल जाय तब ई कई बेमारी सभ के कारन बन सके ला जइसे कि दिल के बेमारी (कार्डियोवेस्कुलर), शुगर (टाइप टू डायबिटीज), आ कुछ किसिम के कैंसर, ऑस्टियोआर्थेराइटिस आ डिप्रेसन होखे के संभावना बढ़ जाले।
मोटापा के प्रमुख कारन सभ में बेसी खाइल, शारीरिक मेहनत के ना होखल आ जेनेटिक (बंस परंपरा में मिलल) कारन हो सके लें।
{{Clear}}
==संदर्भ==
{{Reflist}}
[[श्रेणी:बेमारी]]
{{सेहत-आधार}}
c217jgyacdjt9az8ufqbix4jwm4w9ku
सोमा घोष
0
63978
724478
614527
2022-08-21T03:12:07Z
2409:4053:2E8A:F41C:9BC:47D0:5119:83BC
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians -->
| name = सोमा घोष
| background = solo_singer
| image =
| image_size = {{Proposed deletion/dated
|concern = reason for proposed deletion
|timestamp = 20220821031207
|help =
}}
| caption =
| birth_name =
| alias =
| birth_date =
| birth_place = [[बनारस]], [[उत्तर प्रदेश]]
| death_date =
| death_place =
| genre = [[हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत]]
| occupation =
| instrument = vocal
| years_active =
| label =
| associated_acts =
| website =
}}
डॉ. '''सोमा घोष''' [[बनारस]] में जनमल आ बनारसी इस्टाइल के शास्त्रीय-उपशास्त्रीय संगीत के गायिका बाड़ी। ई भारत के प्रसिद्द शहनाई बजवइया उस्ताद [[बिस्मिल्ला ख़ाँ|बिस्मिल्ला खान]] के गोद लिहल बेटी हई।<ref>{{cite web|url=https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-remembering-baba-soma-ghosh-talks-about-ustad-bismillah-khan-2264464 |title=Remembering Baba: Soma Ghosh talks about Ustad Bismillah Khan |language=en |publisher=Dnaindia.com |date=2016-10-16 |accessdate=2018-08-26}}</ref> सोमा घोष, बनारसी संगीत के परंपरा अनुसार [[चैती]], [[कजरी]], टप्पा, ठुमरी, दादरा के अलावा गजल गायकी में भी परसिद्ध हई।<ref>{{cite web|url=http://www.radioandmusic.com/content/editorial/news-releases/classical-vocalist-dr-soma-ghosh-stuns-celebs-with-sterling-tribute-begum-akhtar |title=Classical vocalist Dr. Soma Ghosh stuns celebs with sterling tribute to Begum Akhtar |language=en |publisher=Radioandmusic.com |date= |accessdate=2018-08-26}}</ref>
घोष पहिली अइसन भारतीय गायिका बाड़ी जेकरा के संसद भवन में गावे के मोका मिलल बाटे।<ref>{{cite web|url=https://www.thehindu.com/features/friday-review/award-is-nothing-but-gurus-blessing-soma-ghosh/article8476345.ece |title=‘Award is nothing but guru’s blessing’: Soma Ghosh |publisher=The Hindu |date=2016-04-14 |accessdate=2018-08-26}}</ref> भारत सरकार इनके कला के क्षेत्र में योगदान खाती इनका के [[पद्म श्री|पद्मश्री सम्मान]] दिहले बा।
वर्तमान में घोष, मुंबई में निवास करत बाड़ी आ एक जमाना के परसिद्ध फिलिमकार नबेंदु घोष के बहुरिया हई।<ref>{{cite web|url=https://www.jagran.com/personalities/9010619.html |title=Classical vocalist Dr. Soma Ghosh |publisher=Jagran.com |date=2012-03-14 |accessdate=2018-08-26}}</ref>
{{clear}}
==संदर्भ==
{{Reflist|33em}}
[[श्रेणी:बनारस के लोग]]
[[श्रेणी:जियत लोग]]
{{singer-stub}}
3t3rbykateuujuhpvsvb05r9k0flf00
पवन सिंह
0
65746
724470
724452
2022-08-20T18:27:56Z
SM7
3953
Reverted edits by [[Special:Contributions/2401:4900:3B11:8EAB:F97E:3AD1:9D67:4760|2401:4900:3B11:8EAB:F97E:3AD1:9D67:4760]] ([[User talk:2401:4900:3B11:8EAB:F97E:3AD1:9D67:4760|talk]]) to last revision by [[User:SM7Bot|SM7Bot]]
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = पवन सिंह
| birth_name = पवन सिंह
| image = File:Pawan Singh Actor.jpg
| alt =
| caption = 2021 में पवन सिंह
| birth_date = {{birth date and age|1986|01|05|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.india.com/buzz/happy-birthday-pawan-singh-from-locker-me-jawani-to-palangiya-sone-na-diya-bhojpuri-superstars-top-songs-that-took-internet-by-storm-in-2018-watch-3512219/|title=जन्मदिन मुबारक पवन सिंह: लॉकर में जवानी ले पलंगिया सोने न दिया, भोजपुरी सुपरस्टार के सबसे हिट गाना जवन २०१८ में धमाल मचा देले रहे – देखऽ|publisher=india.com
|date=}}</ref>
| birth_place = [[आरा]], [[बिहार]], [[भारत]]
| nationality = [[भारतीय]]
| other_names = {{hlist|पॉवर स्टार|शेर सिंह}}
| education = स्नातक
| alma_mater = महाराजा कॉलेज,[[आरा]]
| occupation = {{hlist|[[भोजपुरी अभिनेता|अभिनेता]]|[[भोजपुरी गायक|गायक]]}}
| years_active = {{hlist|1997 - वर्तमान (गायक)|2007 - वर्तमान (अभिनेता)}}
| known_for = लॉलीपॉप लागेलु गाना
| home_town = [[आरा]],[[बिहार]],[[भारत]]
| height_m = 1.75
| weight_kg = 85
| spouse = * <div style="position:relative;display:inline-block;line-height:normal;">नीलम सिंह सिंह<br />(<abbr title="married">m.</abbr> 2014; <abbr title="died">d.</abbr> 2015)</div>
* <div style="position:relative;display:inline-block;line-height:normal;">ज्योति सिंह (<abbr title="married">m.</abbr> 2018)</div>
| mother = प्रतिमा सिंह
| father = रामा शंकर सिंह
| awards = *दादासाहेब फाल्के फिल्म फाउंडेशन अवार्ड(2017)
अंतर्राष्ट्रीय भोजपुरी फिल्म पुरस्कार
*२०१६ में सर्वश्रेष्ठ पुरुष गायक
*२०१७ में सर्वश्रेष्ठ अभिनेता
*2017 में सर्वश्रेष्ठ पुरुष गायक
*2018 में सर्वाधिक लोकप्रिय अभिनेता का पुरस्कार
*2019 में फिल्म "मां तुझे सलाम" के लिए सर्वश्रेष्ठ अभिनेता जूरी पुरस्कार
| website = {{url|https://pawansingh.co.in/|ऑफिशियल वेबसाइट}}
}}
'''पवन सिंह''' भारत के भोजपुरी गायक अउरी अभिनेता बाडन. इ [[आरा]], [[बिहार]], भारत में जन्म लेलेे रहले.<ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/Pawan-Singh-and-Munna-Bhai-together-again/articleshow/44752165.cms|title=पवन सिंह अउरी मुन्नाभाई एक संगे फेंन से|date=9 October 2014|website=टाइम्स ऑफ़ इंडिया|access-date=27 October 2014}}</ref> इ अपना अभिनय के खाती कुछ पुरस्कार भी जीतले बाड़े, जेमे दू गो अंतरास्ट्रीय भोजपुरी फिलिम पुरस्कार अउर दादा साहेब फाल्के फिलिम फाउंडेशन पुरस्कार सामिल बा, इ भोजपुरी फिल्म में सबसे ज्यादा कमाई करे वाला अभिनेता बाड़न, इ अपन अभिनय के शुरुआत ''रंगली चुनरिया तोहरे नाम'' (२०१४) से शुरू कईले।
==कैरियर==
सिंह भोजपुरी पॉप एल्बम में मुख्य गायक के रूप में काम कईले बाड़न। इंकर पहिलका एल्बम ''ओढनिया वालीे'' रहे जवन १९९७ में रिलीज़ भइल। २००४ में ''रंगली चुनरिया तोहरे नाम'' से फिलिम में अभिनेता के रूप में पहिलका बेरी अइलन। २००८ में सिंह ''लॉलीपॉप लागेलु'' एल्बम निकालले, जवन कुल्ह दुनिया में तहलका मचइलस। २०१६ में इहांके अंतरास्ट्रीय भोजपुरी फिल्म अवार्ड्स में सबसे नीमन मरद गायक के पुरस्कार से सम्मानित कईल गइल।<ref name="International Bhojpuri Film Awards">{{Cite web |url=http://www.bhojpurixp.com/ibfa-awards-winners-list-2016/ |title=जितेवालन के लिस्ट|access-date=10 November 2016 |archive-date=14 May 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180514092233/http://www.bhojpurixp.com/ibfa-awards-winners-list-2016/ |url-status=live }}</ref>
२०२० में , इ आपन हिंदी डेब्यू कइलन ''"कमरिया हिला रही है"'' गाना ले जेकरा में इनका जरे अमरीकी नचनिया अउरी अभिनेत्री लॉरेन गोटिलेब रहली।<ref>{{cite web|url=https://m.hindustantimes.com/bollywood/lollipop-lagelu-singer-pawan-singh-to-make-hindi-debut-under-jackky-bhagnani-s-label/story-CnSHwzh3xduhhelx3ypX2I_amp.html|title=लॉलीपॉप लागेलु के गायक पवन सिंह आपन हिंदी डेब्यू करे जा रहल बाडे जैकी भगनानी के लेबल में|website=Hindustan Times|access-date=February 20, 2020|archive-date=23 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200623043417/https://m.hindustantimes.com/bollywood/lollipop-lagelu-singer-pawan-singh-to-make-hindi-debut-under-jackky-bhagnani-s-label/story-CnSHwzh3xduhhelx3ypX2I_amp.html|url-status=live}}</ref>
==फिल्मोग्राफी==
{| class="wikitable"
|+फिलिम
| style="background:#ffc;"| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
| उ फ़िल्म दिखाई जौवन रिलीज नइखे होखल।
|}
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
|- style="text-align:center;"
! scope="col"|साल
! scope="col"|फिलिम
! scope="col"|भूमिका
! scope="col"|निर्देशक
! scope="col"|भाषा
!टिप्पणियाँ
|-
| २००७
!स्कोप="पंक्ति"| ''रंगीले चुनरिया तोहरे नाम''
| राजा
|राज कुमार
|[[भोजपुरी]]
|
|-
| २००८
!स्कोप="पंक्ति"| ''भोजपुरिया दरोगा''
| पवन
|सुदीप पांडे
|भोजपुरी
|
|-
| 2008
!स्कोप="पंक्ति"| ''[[प्रतिज्ञा (2008 फिल्म)|प्रतिज्ञा]]''
| पवन
|सुशील उपाध्याय
|
|
|-
| २००९
!स्कोप="पंक्ति"| ''सैया के साथ मदैया माई''
|
| आलोक कुमार
|
|
|-
| 2009
!स्कोप="पंक्ति"| ''जोगीजी धीरे धीरे''
| राजा
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''तू जान हौ हमर''
|राज
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''उमरिया कैली तोहरे नाम''
|
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''प्यार बिना चैन कहा''
|
|
|
|
|-
| 2009
!स्कोप="पंक्ति"| ''ओढ़निया कमल करे''
| राजा
|आलोक कुमार
|
|
|-
| 2010
!स्कोप="पंक्ति"| ''दारार''
| किशन
|अनिल सम्राट
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''लड़ाई ला अखिया ये लौंडे राजा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''डोली चड्ढाके दुलहिन ससुराल चली''
|
|
|
|
|-
| 2010
!स्कोप="पंक्ति"|''[[देवरा बड़ा सतावेला]]''
|राज
|[[राजकुमार आर पांडे]]
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''रंगबाज दरोगा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''कानून हमारा मुठ्ठी में''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''भागजोगनी''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''चोरवा बन दमद''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''देवर भाभी''
|राज
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''हमारा मति माई दम बा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''गुंडई राज''
|
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''सिंदूर दान''
|
|
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"| ''जब केहु दिल में समा जला''
|
|
|
|
|-
|2012
!scope="row"|''[[सौगंध गंगा मैया के]]''
|राज
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''रंगबाज राजा''
|राज
|
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"|''जंग''
|
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''भैया के साली ओढ़निया वाली''
| राजा
|आलोक कुमार
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"| ''एक दूजे के लिए''
| संजू
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''बनारस वाली''
|राज
|रमाकांत प्रसाद
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''जिद्दी आशिक''
|राज
|रमाकांत प्रसाद
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"|''बजरंग''
|बजरंगी
|
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''ट्रक चालक''
| राजा
|आर राजकुमार पांडेkumar
|
|
|-
|2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''कट्टा तनाल दुपट्टा पर''
| राजा
|राखी सावंती
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''डकैत''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''देश प्रदेश''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''खून पशिना''
|
|
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"|''लावारिश''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''वीर बलवान''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''अंधी तूफ़ान''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''एक और कुरुक्षेत्र''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''करेले कमल धरती के लाल''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''सैयाजी दिलवा मंगले''
|राज
|राजकुमार आर पांडे
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''योद्धा''
|
|राज सिप्पी
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''प्रतिज्ञा 2''
|पवन
|सुशील कुमार उपाध्याय
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''बाजीगर''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''प्यार मोहब्बत जिंदाबाद''
|राज
|विनय बिहारी
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''इंसाफ''
|
|
|
|
|-
| 2014
!स्कोप="पंक्ति"| ''लेबू का जान''
| किशन
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''ठोक देब''
|
|
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''नहले पे दहला''
| राज
|अज्ञात
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''बिन बजाये सपेरा''
|राज
|
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''करज़ विरासत के''
|
|अनिल सिंकरी
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''बैंड बाजा लेके आजा पवन राजा''
|पवन
|दिनेश एस यादव
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''लगी छुटे ना राम''
|
|जगदीश शर्मा
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''संग्राम''
|
|जगदीश शर्मा
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''गंगापुत्र''
|राज
|विनय बिहारी
|
|
|-
| 2015
! स्कोप = "पंक्ति" |''हुकुमत''
| राजा
|प्रेम राय
|
|
|-
| 2015
! दायरा = "पंक्ति" | ''सुहाग''
| राम
|अजय श्रीवास्तव
|
|
|-
| 2015
! स्कोप="पंक्ति"|''बाज गेल डंका''
| शेर सिंह
|रवि भूषण
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''मुकाबाला''
|
|
|
|
|-
|2015
!scope="row"|''खून का इल्जाम''
|
|सनोज मिश्रा
|
|
|-
| २०१६
!scope="row"|''भोजपुरिया राजा''
|राज
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| २०१६
!स्कोप="पंक्ति"|''गदर''
|राज
|रमाकांत प्रसादी
|
|
|-
| २०१६
!स्कोप="पंक्ति"|''त्रिदेव''
|राज
|अरविंद चौबे
|
|
|-
| २०१६
!स्कोप="पंक्ति"| ''जिद्दी''
|प्रेम
|बालिक
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[सरकार राज (भोजपुरी फिल्म 2017)|सरकार राज]]''
|शनि
|अरविंद चौबे
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[सत्या (भोजपुरी फिल्म 2017)|सत्या]]''
|सत्य
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"| ''तेरे जैसा यार कहां''
|गोपी
|रवि भूषण
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"|''[[तबाडाला]]''
|सूर्यकांति
|विनोद तिवारी
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[धड़कन (2017 फिल्म)|धड़कन]]''
|शंकरी
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"|''चुनौती''
|राज
|[[सतीश जैन]]
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|'' योद्धा अर्जुन पंडित''
|अर्जुन पंडित
|जगदीश ए. शर्मा
|
|
|-
|2018
!scope="row"|''सैया सुपर स्टार''
|पवन
|प्रेम राय
|
|
|-
| 2018
!scope="row"|''वांटेड''
|
|सुजीत कुमार
|
|
|-
| 2018
! स्कोप="पंक्ति"|''[[मां तुझे सलाम (2018 फिल्म)|मां तुझे सलाम]]''
| बजरंगी
|असलम शेख
|
|
|-
| 2018
!scope="row"|''बलमुआ तोहरे खतीर''
|
|दिनेश यादव
|
|
|-
| 2018
! दायरा = "पंक्ति"|''[[लोहा पहलवान]]''
|
|इकबाल बख्शी
|
|
|-
| 2018
! दायरा = "पंक्ति" | ''[[राजा (2018 फिल्म)|राजा]]''
|राज
|संजय श्रीवास्तव
|
|
|-
| 2019
! दायरा = "पंक्ति" | ''[[क्रैक फाइटर]]''
([[प्रदीप रावत (अभिनेता)|प्रदीप रावत]] के साथ)
|शंकर,
सुपर सिंह
| सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2019
! स्कोप="पंक्ति"|''[[मैंने उन्को साजन चुन लिया]]''
|विजय
|देवेंद्र तिवारी
|
|
|-
| 2019
! स्कोप="पंक्ति"|''[[जय हिंद (2019 फिल्म)|जय हिंद]]''
|
|फिरोज खान<ref>{{cite news|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/jai-hind-pawan-singh-shares-the-new-poster-of-his-upcoming-film/articleshow/70364202.cms | title='जय हिंद': पवन सिंह ने अपनी आने वाली फिल्म का नया पोस्टर शेयर किया जुलाई 2019|archive-date=11 अक्टूबर 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011183923/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/jai-hind|url-status=live}}</ref>
|
|
|-
| 2019
!स्कोप="पंक्ति"| ''[[शेर सिंह (2019 फिल्म)|शेर सिंह]]''
|
|शशांक राय
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " |''घातक'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
|{{TBA}}
| टीनू वर्मा
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " |''जहरीला'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
|{{TBA}}
|रवि एच कश्यप
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " | बास (साथ [[महेश मांजरेकर]])
|TBA
|अरविन्द चौबे
|
|
|-
|2021
!हम है राही प्यार के
|TBA
|
|
|
|}
==इहो देखी==
* [[भोजपुरी सिनेमा]]
*[[भोजपुरी अभिनेता]]
*[[भोजपुरी गायक]]
==सन्दर्भ==
{{Reflist}}
{{Actor-stub}}
eve22hh8deftv4pnd7jc7canubzvm09
724471
724470
2022-08-20T18:28:26Z
SM7
3953
सुधार कइल गइल
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = पवन सिंह
| birth_name = पवन सिंह
| image = File:Pawan Singh Actor.jpg
| alt =
| caption = 2021 में पवन सिंह
| birth_date = {{birth date and age|1986|01|05|df=y}}<ref>{{cite web|url=https://www.india.com/buzz/happy-birthday-pawan-singh-from-locker-me-jawani-to-palangiya-sone-na-diya-bhojpuri-superstars-top-songs-that-took-internet-by-storm-in-2018-watch-3512219/|title=जन्मदिन मुबारक पवन सिंह: लॉकर में जवानी ले पलंगिया सोने न दिया, भोजपुरी सुपरस्टार के सबसे हिट गाना जवन २०१८ में धमाल मचा देले रहे – देखऽ|publisher=india.com
|date=}}</ref>
| birth_place = [[आरा]], [[बिहार]], [[भारत]]
| nationality = [[भारतीय]]
| other_names = {{hlist|पॉवर स्टार|शेर सिंह}}
| education = स्नातक
| alma_mater = महाराजा कॉलेज,[[आरा]]
| occupation = {{hlist|[[भोजपुरी अभिनेता|अभिनेता]]|[[भोजपुरी गायक|गायक]]}}
| years_active = {{hlist|1997 - वर्तमान (गायक)|2007 - वर्तमान (अभिनेता)}}
| known_for = लॉलीपॉप लागेलु गाना
| home_town = [[आरा]],[[बिहार]],[[भारत]]
| height_m = 1.75
| weight_kg = 85
| spouse = * <div style="position:relative;display:inline-block;line-height:normal;">नीलम सिंह सिंह<br>(<abbr title="married">m.</abbr> 2014; <abbr title="died">d.</abbr> 2015)</div>
* <div style="position:relative;display:inline-block;line-height:normal;">ज्योति सिंह (<abbr title="married">m.</abbr> 2018)</div>
| mother = प्रतिमा सिंह
| father = रामा शंकर सिंह
| awards = *दादासाहेब फाल्के फिल्म फाउंडेशन अवार्ड(2017)
अंतर्राष्ट्रीय भोजपुरी फिल्म पुरस्कार
*२०१६ में सर्वश्रेष्ठ पुरुष गायक
*२०१७ में सर्वश्रेष्ठ अभिनेता
*2017 में सर्वश्रेष्ठ पुरुष गायक
*2018 में सर्वाधिक लोकप्रिय अभिनेता का पुरस्कार
*2019 में फिल्म "मां तुझे सलाम" के लिए सर्वश्रेष्ठ अभिनेता जूरी पुरस्कार
| website = {{url|https://pawansingh.co.in/|ऑफिशियल वेबसाइट}}
}}
'''पवन सिंह''' भारत के भोजपुरी गायक अउरी अभिनेता बाडन. इ [[आरा]], [[बिहार]], भारत में जन्म लेलेे रहले.<ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/Pawan-Singh-and-Munna-Bhai-together-again/articleshow/44752165.cms|title=पवन सिंह अउरी मुन्नाभाई एक संगे फेंन से|date=9 October 2014|website=टाइम्स ऑफ़ इंडिया|access-date=27 October 2014}}</ref> इ अपना अभिनय के खाती कुछ पुरस्कार भी जीतले बाड़े, जेमे दू गो अंतरास्ट्रीय भोजपुरी फिलिम पुरस्कार अउर दादा साहेब फाल्के फिलिम फाउंडेशन पुरस्कार सामिल बा, इ भोजपुरी फिल्म में सबसे ज्यादा कमाई करे वाला अभिनेता बाड़न, इ अपन अभिनय के शुरुआत ''रंगली चुनरिया तोहरे नाम'' (2014) से शुरू कईले।
== कैरियर ==
सिंह भोजपुरी पॉप एल्बम में मुख्य गायक के रूप में काम कईले बाड़न। इंकर पहिलका एल्बम ''ओढनिया वालीे'' रहे जवन 1997 में रिलीज़ भइल। 2004 में ''रंगली चुनरिया तोहरे नाम'' से फिलिम में अभिनेता के रूप में पहिलका बेरी अइलन। 2008 में सिंह ''लॉलीपॉप लागेलु'' एल्बम निकालले, जवन कुल्ह दुनिया में तहलका मचइलस। 2016 में इहांके अंतरास्ट्रीय भोजपुरी फिल्म अवार्ड्स में सबसे नीमन मरद गायक के पुरस्कार से सम्मानित कईल गइल।<ref name="International Bhojpuri Film Awards">{{Cite web |url=http://www.bhojpurixp.com/ibfa-awards-winners-list-2016/ |title=जितेवालन के लिस्ट|access-date=10 November 2016 |archive-date=14 May 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180514092233/http://www.bhojpurixp.com/ibfa-awards-winners-list-2016/ |url-status=live }}</ref>
2020 में , इ आपन हिंदी डेब्यू कइलन ''"कमरिया हिला रही है"'' गाना ले जेकरा में इनका जरे अमरीकी नचनिया अउरी अभिनेत्री लॉरेन गोटिलेब रहली।<ref>{{cite web|url=https://m.hindustantimes.com/bollywood/lollipop-lagelu-singer-pawan-singh-to-make-hindi-debut-under-jackky-bhagnani-s-label/story-CnSHwzh3xduhhelx3ypX2I_amp.html|title=लॉलीपॉप लागेलु के गायक पवन सिंह आपन हिंदी डेब्यू करे जा रहल बाडे जैकी भगनानी के लेबल में|website=Hindustan Times|access-date=February 20, 2020|archive-date=23 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200623043417/https://m.hindustantimes.com/bollywood/lollipop-lagelu-singer-pawan-singh-to-make-hindi-debut-under-jackky-bhagnani-s-label/story-CnSHwzh3xduhhelx3ypX2I_amp.html|url-status=live}}</ref>
== फिल्मोग्राफी ==
{| class="wikitable"
|+फिलिम
| style="background:#ffc;"| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
| उ फ़िल्म दिखाई जौवन रिलीज नइखे होखल।
|}
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
|- style="text-align:center;"
! scope="col"|साल
! scope="col"|फिलिम
! scope="col"|भूमिका
! scope="col"|निर्देशक
! scope="col"|भाषा
!टिप्पणियाँ
|-
| 2007
!स्कोप="पंक्ति"| ''रंगीले चुनरिया तोहरे नाम''
| राजा
|राज कुमार
|[[भोजपुरी]]
|
|-
| 2008
!स्कोप="पंक्ति"| ''भोजपुरिया दरोगा''
| पवन
|सुदीप पांडे
|भोजपुरी
|
|-
| 2008
!स्कोप="पंक्ति"| ''[[प्रतिज्ञा (2008 फिल्म)|प्रतिज्ञा]]''
| पवन
|सुशील उपाध्याय
|
|
|-
| 2009
!स्कोप="पंक्ति"| ''सैया के साथ मदैया माई''
|
| आलोक कुमार
|
|
|-
| 2009
!स्कोप="पंक्ति"| ''जोगीजी धीरे धीरे''
| राजा
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''तू जान हौ हमर''
|राज
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''उमरिया कैली तोहरे नाम''
|
|
|
|
|-
| 2009
!scope="row"|''प्यार बिना चैन कहा''
|
|
|
|
|-
| 2009
!स्कोप="पंक्ति"| ''ओढ़निया कमल करे''
| राजा
|आलोक कुमार
|
|
|-
| 2010
!स्कोप="पंक्ति"| ''दारार''
| किशन
|अनिल सम्राट
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''लड़ाई ला अखिया ये लौंडे राजा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''डोली चड्ढाके दुलहिन ससुराल चली''
|
|
|
|
|-
| 2010
!स्कोप="पंक्ति"|''[[देवरा बड़ा सतावेला]]''
|राज
|[[राजकुमार आर पांडे]]
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''रंगबाज दरोगा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''कानून हमारा मुठ्ठी में''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''भागजोगनी''
|
|
|
|
|-
| 2011
!स्कोप="पंक्ति"| ''चोरवा बन दमद''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''देवर भाभी''
|राज
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''हमारा मति माई दम बा''
|
|
|
|
|-
| 2011
!scope="row"|''गुंडई राज''
|
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''सिंदूर दान''
|
|
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"| ''जब केहु दिल में समा जला''
|
|
|
|
|-
|2012
!scope="row"|''[[सौगंध गंगा मैया के]]''
|राज
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''रंगबाज राजा''
|राज
|
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"|''जंग''
|
|
|
|
|-
| 2012
!scope="row"|''भैया के साली ओढ़निया वाली''
| राजा
|आलोक कुमार
|
|
|-
| 2012
!स्कोप="पंक्ति"| ''एक दूजे के लिए''
| संजू
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''बनारस वाली''
|राज
|रमाकांत प्रसाद
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''जिद्दी आशिक''
|राज
|रमाकांत प्रसाद
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"|''बजरंग''
|बजरंगी
|
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''ट्रक चालक''
| राजा
|आर राजकुमार पांडेkumar
|
|
|-
|2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''कट्टा तनाल दुपट्टा पर''
| राजा
|राखी सावंती
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"| ''डकैत''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''देश प्रदेश''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''खून पशिना''
|
|
|
|
|-
| 2013
!स्कोप="पंक्ति"|''लावारिश''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''वीर बलवान''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''अंधी तूफ़ान''
|
|
|
|
|-
| 2013
!scope="row"|''एक और कुरुक्षेत्र''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''करेले कमल धरती के लाल''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''सैयाजी दिलवा मंगले''
|राज
|राजकुमार आर पांडे
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''योद्धा''
|
|राज सिप्पी
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''प्रतिज्ञा 2''
|पवन
|सुशील कुमार उपाध्याय
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''बाजीगर''
|
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''प्यार मोहब्बत जिंदाबाद''
|राज
|विनय बिहारी
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''इंसाफ''
|
|
|
|
|-
| 2014
!स्कोप="पंक्ति"| ''लेबू का जान''
| किशन
|
|
|
|-
| 2014
!scope="row"|''ठोक देब''
|
|
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''नहले पे दहला''
| राज
|अज्ञात
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''बिन बजाये सपेरा''
|राज
|
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''करज़ विरासत के''
|
|अनिल सिंकरी
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''बैंड बाजा लेके आजा पवन राजा''
|पवन
|दिनेश एस यादव
|
|
|-
| 2015
!scope="row"|''लगी छुटे ना राम''
|
|जगदीश शर्मा
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''संग्राम''
|
|जगदीश शर्मा
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''गंगापुत्र''
|राज
|विनय बिहारी
|
|
|-
| 2015
! स्कोप = "पंक्ति" |''हुकुमत''
| राजा
|प्रेम राय
|
|
|-
| 2015
! दायरा = "पंक्ति" | ''सुहाग''
| राम
|अजय श्रीवास्तव
|
|
|-
| 2015
! स्कोप="पंक्ति"|''बाज गेल डंका''
| शेर सिंह
|रवि भूषण
|
|
|-
| 2015
!स्कोप="पंक्ति"|''मुकाबाला''
|
|
|
|
|-
|2015
!scope="row"|''खून का इल्जाम''
|
|सनोज मिश्रा
|
|
|-
| 2016
!scope="row"|''भोजपुरिया राजा''
|राज
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2016
!स्कोप="पंक्ति"|''गदर''
|राज
|रमाकांत प्रसादी
|
|
|-
| 2016
!स्कोप="पंक्ति"|''त्रिदेव''
|राज
|अरविंद चौबे
|
|
|-
| 2016
!स्कोप="पंक्ति"| ''जिद्दी''
|प्रेम
|बालिक
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[सरकार राज (भोजपुरी फिल्म 2017)|सरकार राज]]''
|शनि
|अरविंद चौबे
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[सत्या (भोजपुरी फिल्म 2017)|सत्या]]''
|सत्य
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"| ''तेरे जैसा यार कहां''
|गोपी
|रवि भूषण
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"|''[[तबाडाला]]''
|सूर्यकांति
|विनोद तिवारी
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|''[[धड़कन (2017 फिल्म)|धड़कन]]''
|शंकरी
|सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2017
!स्कोप="पंक्ति"|''चुनौती''
|राज
|[[सतीश जैन]]
|
|
|-
| 2017
!scope="row"|'' योद्धा अर्जुन पंडित''
|अर्जुन पंडित
|जगदीश ए. शर्मा
|
|
|-
|2018
!scope="row"|''सैया सुपर स्टार''
|पवन
|प्रेम राय
|
|
|-
| 2018
!scope="row"|''वांटेड''
|
|सुजीत कुमार
|
|
|-
| 2018
! स्कोप="पंक्ति"|''[[मां तुझे सलाम (2018 फिल्म)|मां तुझे सलाम]]''
| बजरंगी
|असलम शेख
|
|
|-
| 2018
!scope="row"|''बलमुआ तोहरे खतीर''
|
|दिनेश यादव
|
|
|-
| 2018
! दायरा = "पंक्ति"|''[[लोहा पहलवान]]''
|
|इकबाल बख्शी
|
|
|-
| 2018
! दायरा = "पंक्ति" | ''[[राजा (2018 फिल्म)|राजा]]''
|राज
|संजय श्रीवास्तव
|
|
|-
| 2019
! दायरा = "पंक्ति" | ''[[क्रैक फाइटर]]''
([[प्रदीप रावत (अभिनेता)|प्रदीप रावत]] के साथ)
|शंकर,
सुपर सिंह
| सुजीत कुमार सिंह
|
|
|-
| 2019
! स्कोप="पंक्ति"|''[[मैंने उन्को साजन चुन लिया]]''
|विजय
|देवेंद्र तिवारी
|
|
|-
| 2019
! स्कोप="पंक्ति"|''[[जय हिंद (2019 फिल्म)|जय हिंद]]''
|
|फिरोज खान<ref>{{cite news|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/jai-hind-pawan-singh-shares-the-new-poster-of-his-upcoming-film/articleshow/70364202.cms | title='जय हिंद': पवन सिंह ने अपनी आने वाली फिल्म का नया पोस्टर शेयर किया जुलाई 2019|archive-date=11 अक्टूबर 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011183923/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movies/news/jai-hind|url-status=live}}</ref>
|
|
|-
| 2019
!स्कोप="पंक्ति"| ''[[शेर सिंह (2019 फिल्म)|शेर सिंह]]''
|
|शशांक राय
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " |''घातक'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
|{{TBA}}
| टीनू वर्मा
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " |''जहरीला'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
|{{TBA}}
|रवि एच कश्यप
|
|
|-
|2021
! scope="row" style="background:#ffc; " | बास (साथ [[महेश मांजरेकर]])
|TBA
|अरविन्द चौबे
|
|
|-
|2021
!हम है राही प्यार के
|TBA
|
|
|
|}
== इहो देखी ==
* [[भोजपुरी सिनेमा]]
* [[भोजपुरी अभिनेता]]
* [[भोजपुरी गायक]]
== संदर्भ ==
{{Reflist}}
{{Actor-stub}}
pzwoe07e8wzpdwm5vhcqe5e6uqayji6
गुनाहों का देवता (1967 फिलिम)
0
75971
724506
673156
2022-08-21T06:57:13Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Film
| name = गुनाहों का देवता
| image =
| caption =
| producer =
| director = देवी शर्मा
| music = [[शंकर-जयकिशन]]
| writer =
| starring = [[जितेन्द्र]], <br />राजश्री, <br /> महमूद <br />
| screenplay =
| released = 1967
| country = [[भारत]]
| language = [[हिन्दी]]
| budget =
}}
'''गुनाहों का देवता''' १९६७ के हिंदी भाषा के फिलिम ह। फिलिम में [[जितेन्द्र]], राजश्री अउरी महमूद मुख्य कलाकार रहलें। एकर निर्देशन देवी शर्मा कइले रहलें आ संगीत [[शंकर-जयकिशन]] के दिहल रहल।
== मुख्य कलाकार ==
* [[जितेन्द्र]] —
* राजश्री —
* महमूद —
* असित कुमार सेन —
* अरुणा ईरानी —
* लीला चिटनिस —
== संगीत ==
{{Tracklist
| heading = गीत
| extra_column = गायक
| all_music = [[शंकर-जयकिशन]]
| title1 = गुनाहों का देवता
| extra1 = [[मुकेश]]
| length1 = 5:11
| lyrics1 = शैलेन्द्र
| title2 = हमको तो बर्बाद किया है
| extra2 = [[मोहम्मद रफ़ी|मोहम्मद रफी]]
| length2 = 4:41
| lyrics2 = [[हसरत जयपुरी]]
| title3 = तीर आँखों के जिगर के पार
| extra3 = मुकेश
| length3 = 6:02
| lyrics3 = हसरत जयपुरी
| title4 = राम करें कहीं नैना ना उलझें
| extra4 = [[लता मंगेशकर]]
| length4 = 6:01
| lyrics4 = हसरत जयपुरी
| title5 = मैं मरने चला हूँ
| extra5 = महमूद, मोहम्मद रफी
| length5 = 5:55
| lyrics5 = हसरत जयपुरी
| title6 = महफ़िल में शमा चमकी
| extra6 = मन्ना डे, मोहम्मद रफी
| length6 = 6:04
| lyrics6 = हसरत जयपुरी
}}
== बाहरी कड़ियाँ ==
* {{imdb title|tt0219071|गुनाहों का देवता}}
[[श्रेणी:हिंदी-भाषा के फिलिम]]
{{हिंदी-फिलिम-आधार}}
diet1xbenpty7ynfyu8luul3fdm5pxi
गरेना फ्री फायर
0
80250
724490
723929
2022-08-21T05:54:22Z
2405:204:222E:CF26:0:0:241:60AD
/* संदर्भ */Post article that can help free fire lovers and players to play easily fire fire
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox video game
| title = Free Fire
| image =
| image_size =
| developer = 111डॉट्स स्टूडियो
| publisher = गरेना
| director =
| producer =
| designer =
| engine = युनिटी गेम इंजन
| platform = [[एंड्रॉइड]], <br /> [[आइओएस]]
| release = 30 सितंबर 2017 (बीटा)
| genre = [[बैटल रोयाल गेम]]
| modes = मल्टीप्लेयर
| border = yes
}}
'''''गरेना फ्री फायर''''' ({{Lang-en|Garena Free Fire}}) जेकरा खाली भर '''''फ्री फायर''''' के नाँव से भी जानल जाला, मोबाइल पर खेलल जाए वाला एगो मल्टीप्लेयर, ऑनलाइन, [[बैटल रोयाल गेम]] बाटे। ई गेम 111डॉट्स स्टूडियो द्वारा बिकसित कइल आ गरेना द्वारा बितरण कइल जाए वाला गेम हवे जेकरा पोपुलारिटी के चलते गूगल प्ले द्वारा 2019 में एकरा के ''बेस्ट पॉपुलर वोट गेम'' के पुरस्कार दिहल गइल काहें से की ई 2019 में सभसे बेसी डाउनलोड कइल जाए वाला गेम रहल। ई [[एंड्रॉइड|एंड्राॅइड]] आ आइओएस दुनों मोबाइल ऑपरेटिंग सिस्टम खातिर उपलब्ध बाटे।
गरेना एकर नया वर्शन ले आवे के तइयारी में बा जेकर नाँव ''फ्री फायर मैक्स'' होखी।<ref>{{Cite web|url=https://www.pocketgamer.com/articles/082568/garena-to-release-free-fire-max-an-enhanced-version-of-its-hit-battle-royale-game/|title=Garena to release Free Fire Max, an enhanced version of its hit battle royale game|last=Bald|first=Cameron|website=www.pocketgamer.com|language=en|access-date=23 April 2020}}</ref>
{{clear}}
== संदर्भ ==
{{Reflist|33em}}
[[श्रेणी:बीडियोगेम]]
{{वीडियोगेम-आधार}}
Free fire Hindi article for use ful free fire lovers
https://kadamsumedh.blogspot.com
k2ve6htjnyan4sp8f3t5owbaxv51t72
विकिपीडिया:आँकड़ा सभ/२०२२/अगस्त
4
86496
724475
724455
2022-08-20T19:21:31Z
NeechalBOT
7874
statistics
wikitext
text/x-wiki
<!--- stats starts--->{{प्रयोगकर्ता:Neechalkaran/statnotice}}{| class="wikitable sortable" style="width:90%"
|-
! Date(Time)
! Pages
! Articles
! Edits
! Users
! Files
! Activeusers
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१-८-२०२२
|Pages = 68966
|dPages = 7
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723136
|dEdits = 13
|Files = 54
|dFiles = 0
|Users = 29616
|dUsers = 5
|Ausers = 38
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =२-८-२०२२
|Pages = 68969
|dPages = 3
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723141
|dEdits = 5
|Files = 54
|dFiles = 0
|Users = 29618
|dUsers = 2
|Ausers = 38
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =३-८-२०२२
|Pages = 68976
|dPages = 7
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723154
|dEdits = 13
|Files = 54
|dFiles = 0
|Users = 29625
|dUsers = 7
|Ausers = 38
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =४-८-२०२२
|Pages = 68985
|dPages = 9
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723165
|dEdits = 11
|Files = 54
|dFiles = 0
|Users = 29634
|dUsers = 9
|Ausers = 36
|dAusers = -2
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =५-८-२०२२
|Pages = 68990
|dPages = 5
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723174
|dEdits = 9
|Files = 54
|dFiles = 0
|Users = 29638
|dUsers = 4
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =६-८-२०२२
|Pages = 69003
|dPages = 13
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723199
|dEdits = 25
|Files = 53
|dFiles = -1
|Users = 29649
|dUsers = 11
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =७-८-२०२२
|Pages = 69007
|dPages = 4
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723206
|dEdits = 7
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29652
|dUsers = 3
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =८-८-२०२२
|Pages = 69012
|dPages = 5
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723215
|dEdits = 9
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29657
|dUsers = 5
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =९-८-२०२२
|Pages = 69022
|dPages = 10
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723229
|dEdits = 14
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29666
|dUsers = 9
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१०-८-२०२२
|Pages = 69033
|dPages = 11
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723246
|dEdits = 17
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29675
|dUsers = 9
|Ausers = 35
|dAusers = -1
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =११-८-२०२२
|Pages = 69045
|dPages = 12
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723265
|dEdits = 19
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29685
|dUsers = 10
|Ausers = 35
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१२-८-२०२२
|Pages = 69047
|dPages = 2
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723272
|dEdits = 7
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29688
|dUsers = 3
|Ausers = 35
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१३-८-२०२२
|Pages = 69051
|dPages = 4
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723278
|dEdits = 6
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29692
|dUsers = 4
|Ausers = 36
|dAusers = 1
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१४-८-२०२२
|Pages = 69068
|dPages = 17
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723306
|dEdits = 28
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29708
|dUsers = 16
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१५-८-२०२२
|Pages = 69072
|dPages = 4
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723315
|dEdits = 9
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29712
|dUsers = 4
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१६-८-२०२२
|Pages = 69079
|dPages = 7
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723324
|dEdits = 9
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29719
|dUsers = 7
|Ausers = 34
|dAusers = -2
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१७-८-२०२२
|Pages = 69086
|dPages = 7
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723339
|dEdits = 15
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29726
|dUsers = 7
|Ausers = 34
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१८-८-२०२२
|Pages = 69094
|dPages = 8
|Articles = 8009
|dArticles = 0
|Edits = 723351
|dEdits = 12
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29734
|dUsers = 8
|Ausers = 34
|dAusers = 0
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =१९-८-२०२२
|Pages = 69102
|dPages = 8
|Articles = 8010
|dArticles = 1
|Edits = 723372
|dEdits = 21
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29740
|dUsers = 6
|Ausers = 36
|dAusers = 2
}}
{{User:Neechalkaran/template/daily
|Date =२०-८-२०२२
|Pages = 69114
|dPages = 12
|Articles = 8009
|dArticles = -1
|Edits = 723393
|dEdits = 21
|Files = 53
|dFiles = 0
|Users = 29752
|dUsers = 12
|Ausers = 36
|dAusers = 0
}}
<!---Place new stats here--->
|}
<!--- stats ends--->
gbgp1315sdzx5c2p7y8g1q5prnlyiu8
प्रयोगकर्ता वार्ता:Ramija
3
86645
724466
2022-08-20T15:08:14Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 15:08, 20 अगस्त 2022 (UTC)
5b0atj93jgnna9p98g396avshbi6ugi
प्रयोगकर्ता वार्ता:Alex meg op
3
86646
724467
2022-08-20T16:42:53Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 16:42, 20 अगस्त 2022 (UTC)
5lx36y3cr20r4n5820xje4b4ybagspx
प्रयोगकर्ता वार्ता:अरूण राजगुरू
3
86647
724468
2022-08-20T17:05:03Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 17:05, 20 अगस्त 2022 (UTC)
2726ujuitt4wxomdgxlk7w3fcll4krf
प्रयोगकर्ता वार्ता:Ñævñèét Kumar
3
86648
724469
2022-08-20T17:20:50Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 17:20, 20 अगस्त 2022 (UTC)
mkvwt3f99ij1ezz96bpw3e9vzjrppvp
प्रयोगकर्ता वार्ता:चौधरी मुहम्मद कसीम सरवर
3
86649
724474
2022-08-20T18:43:43Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 18:43, 20 अगस्त 2022 (UTC)
on61f045pa1hi1iuz468l3mp6lok8e7
Putain
0
86650
724476
2022-08-20T22:54:09Z
80.215.156.205
पन्ना बनावल गइल "[[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]]" के साथ
wikitext
text/x-wiki
[[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]][[File:Emmanuel_Macron_(cropped).jpg|400px]]
lh9ao69gbpjlav97rfs5lu7310ame4l
प्रयोगकर्ता वार्ता:Vandana Dadhich
3
86651
724477
2022-08-21T01:41:55Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 01:41, 21 अगस्त 2022 (UTC)
7iye9chuzcam058g8qmjmjkdst8g5se
प्रयोगकर्ता वार्ता:Itzankitpandey
3
86652
724479
2022-08-21T04:54:38Z
नया सदस्य स्वागतकर्ता
6624
Adding [[Welcome|welcome message]] to new user's talk page
wikitext
text/x-wiki
{| id="GeoPort-upper" width="100%" cellpadding="5" cellspacing="6" style="background:#FFFAFF; text-align: justify; border-style:ridge; border-width:1px; border-color:#A9A9A9;"
|-
|<div style="display:inline-block;margin-top:.1em; text-align:right; margin-bottom:.2em; border-bottom:0; font-weight:bold;"><big>Welcome! स्वागतम्!</big> [[File:Crystal Clear app ksmiletris.png|25px]] </div>
राउर बहुत-बहुत स्वागत बा '''{{BASEPAGENAME}}''' जी ! {{#if: | {{{1}}} | }}<br/>
<div style="float:right; <!--background:#F5F5DC;--> width:30%">
<!-- दाहिना साइडबार -->
{| border="5" cellspacing="10" cellpadding="5" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
|-
| <big>'''ई जरूर पढ़ल जाय:'''</big>
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:विकिपीडिया का ना हवे|विकिपीडिया का ना हवे?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:भोजपुरी में कइसे टाइप करब?|भोजपुरी में टाइपिंग]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:सत्यापन जोग|प्रमाणित बात लिखीं]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[मदद:फुटनोट|संदर्भ कइसे जोड़ीं?]]
|-
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 1px #FFFFFF; padding:10px 20px;" | [[विकिपीडिया:नीति अउरी दिसानिर्देस|विकिनीति आ निर्देश]]
|}</div>
<!-- मुख्य पाठ -->
'''{{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }} जी''',
एह समय रउँआ [[विकिमीडिया फाउन्डेशन]] के परियोजना [[भोजपुरी]] [[विकिपीडिया]] पर बाड़ीं। भोजपुरी विकिपीडिया एगो मुक्त डिजिटल [[ज्ञानकोश]] हवे, जेवन अइसन भइया-बहिनी लोग मिल के लिखले बा जे ज्ञान बाँटे में बिस्वास करत बाटे। एह समय ए परियोजना में [[विशेष:ActiveUsers|{{NUMBEROFUSERS}} सदस्य]] लोग शामिल बाटे। ई बहुते खुशी क बाति बा कि रउँओं ए में शामिल हो गइल बाड़ीं।
* पहिले से बनल [[विकिपीडिया:लेख|लेखवन]] में कौनो संपादन खाली टेस्ट करे खातिर मत करीं। कौनों तरह के परीक्षण <small>(प्रयोग या टेस्टिंग)</small> [[विकिपीडिया:अभ्यास पन्ना|अभ्यास पन्ना]] या [[Special:MyPage/sandbox|अपना अभ्यास पन्ना]] पर करीं।
* [[विकिपीडिया:आपन परिचय कइसे देईं?|आपन परिचय]] आप संछेप में [[प्रयोगकर्ता:{{BASEPAGENAME}}|अपना सदस्य पन्ना]] पर दे सकत बानी। बहुत पर्सनल बात इहाँ मत लिखीं, न कौनों परचार वाली बात लिखीं। अपने खुद के बारे में लेख मत बनाईं।
* दुसरा [[विकिपीडिया:चौपाल |सदस्य लोगन से बात]] करत समय, [[मदद:वार्ता पन्ना|बातचीत पन्ना]] पर सनेसा लिखले की बाद आपन [[विकिपीडिया:दसखत|दसखत]] <small>(हस्ताक्षर)</small> जरूर करीं। एकरा खातिर अंत में चार गो टेढ़का डैश (<nowiki>~~~~</nowiki>) लिख देंईं या टूलबार में [[File:Insert-signature2.svg|link=|alt=]] पर क्लिक करीं।
* मदद चाहत होखीं त विकिपीडिया के [[विकिपीडिया:मदद|मदद पन्ना]] पर जाईं।
<!-- फुटर के कड़ी सभ -->
सीखे-समझे खातिर कुछ अउरी कड़ी नीचे दिहल जात बाटे:
{| border="5" cellspacing="1" cellpadding="0" height="50" align=center border=0 style="background: transparent"
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 10px;" | [[विकिपीडिया:स्वशिक्षा|शुरू से सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[मदद:संपादन|संपादन सीखीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:नया लेख कइसे सुरू करीं?|नया लेख]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:अइसन लेख मना बाटे|लेख मनाहीं]]
|
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:पंचशील|पंचशील]]
| style="background-color:#FFFFFF; border: solid 2px #F2BDCD; padding:1px 20px;" | [[विकिपीडिया:समुदाय पोर्टल|सदस्य समाज पन्ना]]
|}
|}
-- [[प्रयोगकर्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|नया सदस्य स्वागतकर्ता]] ([[प्रयोगकर्ता वार्ता:नया सदस्य स्वागतकर्ता|बात करीं]]) 04:54, 21 अगस्त 2022 (UTC)
fds84hqq72nied5ld9w2qnopljow61j
केन्द्रीय चलचित्र प्रमाणन मण्डल
0
86653
724484
2022-08-21T05:26:52Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "केन्द्रीय फिल्म प्रमाणन बोर्ड या भारतीय सेंसर बोर्ड भारत में फिल्मों, टीवी धारावाहिकों, टीवी विज्ञापनों और विभिन्न दृश्य सामग्री की समीक्षा करने संबंधी विनियामक न..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
केन्द्रीय फिल्म प्रमाणन बोर्ड या भारतीय सेंसर बोर्ड भारत में फिल्मों, टीवी धारावाहिकों, टीवी विज्ञापनों और विभिन्न दृश्य सामग्री की समीक्षा करने संबंधी विनियामक निकाय है।[1] यह भारत सरकार के सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय के अधीन है। इसे उपरोक्त वर्णित सभी को विभिन्न श्रेणी प्रदान करने का और स्वीकार या अस्वीकार करने का अधिकार है।
jfwefamkt2dibq8s5vsgxl1zka7cok2
724485
724484
2022-08-21T05:28:14Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
'''केन्द्रीय चलचित्र प्रमाणन मण्डल''' आ '''केन्द्रीय फिल्म प्रमाणन बोर्ड''' भारत में फिल्मों, टीवी धारावाहिकों, टीवी विज्ञापनों और विभिन्न दृश्य सामग्री की समीक्षा करने संबंधी विनियामक निकाय है।[1] यह भारत सरकार के सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय के अधीन है। इसे उपरोक्त वर्णित सभी को विभिन्न श्रेणी प्रदान करने का और स्वीकार या अस्वीकार करने का अधिकार है।
11utgvhtjd1rvuv0k53w0zi9fwzlrc5
724486
724485
2022-08-21T05:29:27Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
'''केन्द्रीय चलचित्र प्रमाणन मण्डल''' आ '''केन्द्रीय फिल्म प्रमाणन बोर्ड''' भारत में चलचित्र, टीवी धारावाहिकों, टीवी विज्ञापनोंोोंो और विभिन्न दृश्य सामग्री की समीक्षा करने संबंधी विनियामक निकाय है। यह भारत सरकार के सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय के अधीन है। इसे उपरोक्त वर्णित सभी को विभिन्न श्रेणी प्रदान करने का और स्वीकार या अस्वीकार करने का अधिकार है।
fac4l2ehszlhc7fbmaveo9c2t3ot7s8
मायापुर
0
86654
724491
2022-08-21T05:54:46Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "मायापुर भारत के पश्चिम बंगाल राज्य के नदिया ज़िले में स्थित एक नगर है। यह गंगा नदी के किनारे, उसके जलंगी नदी से संगम के बिंदु पर बसा हुआ एक छोटा सा शहर है। मायापुर नवद्..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
मायापुर भारत के पश्चिम बंगाल राज्य के नदिया ज़िले में स्थित एक नगर है। यह गंगा नदी के किनारे, उसके जलंगी नदी से संगम के बिंदु पर बसा हुआ एक छोटा सा शहर है। मायापुर नवद्वीप के निकट है और कोलकाता से १३० कि॰मी॰ उत्तर में स्थित है। यह हिन्दू धर्म के गौड़ीय वैष्णव सम्प्रदाय के लिए अति पावन स्थल है। यहां उनके प्रवर्तक श्री चैतन्य महाप्रभु का जन्म हुआ था। इन्हें श्री कृष्ण एवं श्री राधा का अवतार माना जाता है। यहां लाखों श्रद्धालु तीर्थयात्री प्रत्येक वर्ष दशनों हेतु आते हैं। यहां इस्कॉन समाज का बनवाया एक मंदिर भी है। इसे इस्कॉन मंदिर, मायापुर कहते हैं।
59wgzxnkccolz8ngrov5mnngh7m7b4z
724492
724491
2022-08-21T05:58:02Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
मायापुर भारत के पश्चिम बंगाल राज्य के नदिया ज़िले में स्थित एक नगर है। यह गंगा नदी के किनारे, उसके जलंगी नदी से संगम के बिंदु पर बसा हुआ एक छोटा सा शहर है। मायापुर नवद्वीप के निकट है और कोलकाता से १३० कि॰मी॰ उत्तर में स्थित है। यह हिन्दू धर्म के गौड़ीय वैष्णव सम्प्रदाय के लिए अति पावन स्थल है। यहां उनके प्रवर्तक श्री चैतन्य महाप्रभु का जन्म हुआ था। इन्हें श्री कृष्ण एवं श्री राधा का अवतार माना जाता है। यहां लाखों श्रद्धालु तीर्थयात्री प्रत्येक वर्ष दशनों हेतु आते हैं। यहां [[इस्कॉन]] समाज का बनवाया एक मंदिर भी है। इसे [[इस्कॉन मंदिर, मायापुर]] कहते हैं।
3ir0szxuon3w3sdsl86ic81hcdyas4w
724494
724492
2022-08-21T06:01:50Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
मायापुर भारत के पश्चिम बंगाल राज्य के नदिया ज़िले में स्थित एक नगर है। यह गंगा नदी के किनारे, उसके जलंगी नदी से संगम के बिंदु पर बसा हुआ एक छोटा सा शहर है। मायापुर नवद्वीप के निकट है और कोलकाता से १३० कि॰मी॰ उत्तर में स्थित है। यह हिन्दू धर्म के गौड़ीय वैष्णव सम्प्रदाय के लिए अति पावन स्थल है। यहां उनके प्रवर्तक श्री चैतन्य महाप्रभु का जन्म हुआ था। इन्हें श्री कृष्ण एवं श्री राधा का अवतार माना जाता है। यहां लाखों श्रद्धालु तीर्थयात्री प्रत्येक वर्ष दशनों हेतु आते हैं। यहां [[अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ|इस्कॉन]] समाज का बनवाया एक मंदिर भी है। इसे [[इस्कॉन मंदिर, मायापुर]] कहते हैं।
nuzbppdi3b4z51hxmopzuz7vsra3q8p
724496
724494
2022-08-21T06:04:08Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
wikitext
text/x-wiki
मायापुर भारत के पश्चिम बंगाल राज्य के नदिया ज़िले में स्थित एक नगर है। यह गंगा नदी के किनारे, उसके जलंगी नदी से संगम के बिंदु पर बसा हुआ एक छोटा सा शहर है। मायापुर नवद्वीप के निकट है और कोलकाता से १३० कि॰मी॰ उत्तर में स्थित है। यह हिन्दू धर्म के गौड़ीय वैष्णव सम्प्रदाय के लिए अति पावन स्थल है। यहां उनके प्रवर्तक श्री चैतन्य महाप्रभु का जन्म हुआ था। इन्हें श्री कृष्ण एवं श्री राधा का अवतार माना जाता है। यहां लाखों श्रद्धालु तीर्थयात्री प्रत्येक वर्ष दशनों हेतु आते हैं। यहां [[अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ]] समाज का बनवाया एक मंदिर भी है। इसे [[अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ मंदिर, मायापुर]] कहते हैं।
5yliv9doutwr2xu2wflcdaea19zpvsr
इस्कॉन मंदिर, मायापुर
0
86655
724493
2022-08-21T06:00:08Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "पश्चिम बंगाल के नदीया जिले के मायापुर में स्थित इस्कॉन मंदिर भगवान श्रीकृष्ण जी को समर्पित प्रमुख मन्दिर है। मायापुर अपने शानदार मन्दिरों के लिए पूरे विश्व में प्र..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
पश्चिम बंगाल के नदीया जिले के मायापुर में स्थित इस्कॉन मंदिर भगवान श्रीकृष्ण जी को समर्पित प्रमुख मन्दिर है। मायापुर अपने शानदार मन्दिरों के लिए पूरे विश्व में प्रसिद्ध और माना जाता है। मन्दिरों के अलावा पर्यटक यहां पर सारस्वत अद्वैत मठ और चैतन्य गौडिया मठ की यात्रा भी कर सकते हैं। होली के दिनों मे मायापुर की छटा देखने लायक होती है क्योंकि उस समय यहां पर भव्य रथयात्रा आयोजित की जाती है। यह रथयात्रा आपसी सौहार्द और भाईचारे का प्रतीक मानी जाती है।
ewe24hrxobaoj3qqaraf7oiyq2tnvgd
अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ
0
86656
724495
2022-08-21T06:03:32Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ को "हरे कृष्ण आन्दोलन" के नाम से भी जाना जाता है। इसे १९६६ में न्यूयॉर्क नगर में भक्तिवेदान्त स्वामी प्रभुपाद ने प्रारम्भ किया था।..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ को "हरे कृष्ण आन्दोलन" के नाम से भी जाना जाता है। इसे १९६६ में न्यूयॉर्क नगर में भक्तिवेदान्त स्वामी प्रभुपाद ने प्रारम्भ किया था। देश-विदेश में इसके अनेक मंदिर और विद्यालय है।
6fct4j3ttvojsi3o15o2bviac9f0g2c
अंतर्राष्ट्रीय कृष्णभावनामृत संघ मंदिर, मायापुर
0
86657
724497
2022-08-21T06:04:54Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "पश्चिम बंगाल के नदीया जिले के मायापुर में स्थित इस्कॉन मंदिर भगवान श्रीकृष्ण जी को समर्पित प्रमुख मन्दिर है। मायापुर अपने शानदार मन्दिरों के लिए पूरे विश्व में प्र..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
पश्चिम बंगाल के नदीया जिले के मायापुर में स्थित इस्कॉन मंदिर भगवान श्रीकृष्ण जी को समर्पित प्रमुख मन्दिर है। मायापुर अपने शानदार मन्दिरों के लिए पूरे विश्व में प्रसिद्ध और माना जाता है। मन्दिरों के अलावा पर्यटक यहां पर सारस्वत अद्वैत मठ और चैतन्य गौडिया मठ की यात्रा भी कर सकते हैं। होली के दिनों मे मायापुर की छटा देखने लायक होती है क्योंकि उस समय यहां पर भव्य रथयात्रा आयोजित की जाती है। यह रथयात्रा आपसी सौहार्द और भाईचारे का प्रतीक मानी जाती है।
ewe24hrxobaoj3qqaraf7oiyq2tnvgd
कार्तिकेय २
0
86658
724502
2022-08-21T06:50:51Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "कार्तिकेय २ भारतीय तेलुगु भाषा की साहसिक रोमाञ्चक फिल्म है। जिसे चन्दू मोंडेटी द्वारा लिखा और निर्देशित किया गया है। यह फिल्म २०१४ की फिल्म कार्तिकेय की अगली कड़ी ह..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
कार्तिकेय २ भारतीय तेलुगु भाषा की साहसिक रोमाञ्चक फिल्म है। जिसे चन्दू मोंडेटी द्वारा लिखा और निर्देशित किया गया है। यह फिल्म २०१४ की फिल्म कार्तिकेय की अगली कड़ी है और इसमें निखिल सिद्धार्थ, अनुपम परमेश्वरन् और अनुपम खेर हैं। यह अभिषेक अग्रवाल आर्ट्स् तथा पीपल् मीडिया फ़ैक्ट्री द्वारा निर्मित है। कथानक डॉ॰ कार्तिकेय का अनुसरण करति है जो भगवान श्री कृष्ण जी की खोई हुई पायल को खोजने की खोज में हैं।
rglvxydpfyeh28r1qd2mkq82hetxt5t
कार्तिकेय चलचित्र
0
86659
724505
2022-08-21T06:56:36Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "कार्तिकेया २०१४ के भारतीय तेलुगु भाषा के मिस्ट्री थ्रिलर फिलिम बाटे जेकर लेखन आ निर्देशक चंदू मोंडेती कइले बाड़ें। एह फिलिम में निखिल सिद्धार्थ, स्वाति रेड्डी, तनि..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
कार्तिकेया २०१४ के भारतीय तेलुगु भाषा के मिस्ट्री थ्रिलर फिलिम बाटे जेकर लेखन आ निर्देशक चंदू मोंडेती कइले बाड़ें। एह फिलिम में निखिल सिद्धार्थ, स्वाति रेड्डी, तनिकेला भरनी, राव रमेश, आ जयप्रकाश प्रमुख भूमिका में बाड़न. एह फिलिम के निर्माण वेंकट श्रीनिवास मैग्नस सिने प्राइम बैनर पर कइले रहलें। शेकर चंद्र एह फिलिम के संगीत के रचना कइले रहलें जबकि कार्तिक घटमानेनी आ कार्तिक श्रीनिवास क्रमशः एकर सिनेमैटोग्राफर आ एडिटर रहलें। ई फिलिम सुब्रह्मण्यपुरम गाँव के एगो बंद कार्तिकेय मंदिर का इर्द गिर्द घूमत बा आ एहमें एगो जिज्ञासु मेडिको कार्तिक के जिनिगी देखावल गइल बा जे एह मंदिर का आसपास के रहस्य के जाँच करत बा.
7l1vcuptwcrh825yi6v5ke5mbm75gyr
धर्मेन्द्र
0
86660
724507
2022-08-21T07:00:44Z
2409:4064:2D82:2053:854D:3D4:E2F6:7C12
पन्ना बनावल गइल "धरम सिंह देओल (जनम ८ दिसंबर १९३५), जिनके धर्मेंद्र के नाँव से जानल जाला, एगो भारतीय अभिनेता, निर्माता आ राजनीतिज्ञ बाड़ें, जिनके हिंदी फिलिम सभ में काम करे खातिर जानल ज..." के साथ
wikitext
text/x-wiki
धरम सिंह देओल (जनम ८ दिसंबर १९३५), जिनके धर्मेंद्र के नाँव से जानल जाला, एगो भारतीय अभिनेता, निर्माता आ राजनीतिज्ञ बाड़ें, जिनके हिंदी फिलिम सभ में काम करे खातिर जानल जाला। बॉलीवुड के "ही-मैन" के नाँव से जानल जाए वाला धर्मेंद्र पाँच दशक ले चले वाली कैरियर में ३०० से ढेर फिलिम सभ में काम कइले बाड़ें। १९९७ में हिंदी सिनेमा में इनके योगदान खातिर इनके मान्यता मिलल। फिल्मफेयर के आजीवन उपलब्धि पुरस्कार खातिर... उ भारत के १५वीं लोकसभा के सदस्य रहले, भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) से राजस्थान के बीकानेर क्षेत्र के प्रतिनिधित्व करत रहले। साल २०२२ में भारत सरकार द्वारा इनके भारत के तीसरा सभसे ढेर नागरिक सम्मान पद्मभूषण से सम्मानित कइल गइल।
7z3vhcwv1j606b11ot9unc5w2t7hq61