Wikipedia blkwiki https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%93%E1%80%AD%E1%80%80%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%84%E1%80%AB MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter မီဒီယာ တဲး၀ါး အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ ကေားသုင်ꩻသား ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ ဝီခီပီးဒီးယား ဝီခီပီးဒီးယား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ ဖုဲင် ဖုဲင် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ မီဒီယာဝီခီ မီဒီယာဝီခီ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ တမ်းပလေက် တမ်းပလေက် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ စွဲးကမ်းကို စွဲးကမ်းကို အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလေက်:Citation needed 10 39 14539 86 2022-07-31T07:33:55Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||$N=Citation needed |date=__DATE__ |$B= {{Fix |name={{{name|Citation needed}}} |link=Wikipedia:Citation needed |text=အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻ |class=Template-Fact |title={{{reason|ဤအခိုင်အမာပြောဆိုမှုသည် စိတ်ချရသောရင်းမြစ်များမှ ကိုးကားချက်များလိုအပ်နေသည်။}}} |date={{{date|}}} |cat=[[ကဏ္ဍ:ကိုးကားမဲ့အဆိုများပါ ဆောင်းပါးများ]] }}{{#if:{{{1|}}}|<!--[[ကဏ္ဍ:Pages containing citation needed template with deprecated parameters]]-->}} }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> jld2a5aum9ggls30hyax09as8r699cq ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ 0 1573 14517 14500 2022-07-30T12:54:33Z Khun Kt 19 /* အာႏကွိုꩻ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ဗီယက်နမ် သိုသယ်လစ်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ | common_name = ဗီယက်နမ် | native_name = Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam<br/> ''Socialist Republic of Vietnam'' | image_flag = Flag of Vietnam.svg | image_coat = Emblem of Vietnam.svg | symbol_type = ခမ်းထီတန်အမုဲင် | national_motto = Độc lập – Tự do – Hạnh phúc | englishmotto = "လွစ်တခြင်ရေꩻ – လွစ်ထန်ႏရေꩻ – သုခပျောႏသွင်ႏ" | national_anthem = [[:en:Tiến Quân Ca|Tiến Quân Ca]]<br />"Army March"{{Parabr}}{{Center|[[ဖုဲင်:National Anthem of Vietnam.ogg]]}} | image_map = {{Switcher|[[ဖုဲင်:Vietnam (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|Show globe|[[ဖုဲင်:Location Vietnam ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of ASEAN|default=1}} | map_caption = {{Map caption|location_color=အချို|region=[[အာသီယံ]]|region_color=မေႏလူးရောင်ႏဖြား|legend=Location Vietnam ASEAN.svg}} | capital = [[ဝေင်ꩻဟနွင်း|ဝေင်ꩻတန်ဟနွင်း]] | coordinates = {{Coord|21|2|N|105|51|E|type:city}} | largest_city = [[:en:Ho Chi Minh City|ဟိုဆီမဉ်းဝေင်ꩻတန်]]<br />{{Coord|10|48|N|106|39|E|type:city}} | languages_type = စွိုးခွိုꩻဘာႏသာႏငဝ်းငွါ | languages = [[:en:Vietnamese language|ဗီယက်နမ်]]{{#tag:ref|The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam states that [[:en:Vietnamese language|Vietnamese]] is the "national language", rather than the "official language". However, Vietnamese is the only language used in official documents and legal proceedings.<ref>{{Cite web|url=https://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html#pKxAv0j1eAlwxQq9.97|title=The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|publisher=[[Vietnam News Agency]]|date=15 January 2014|access-date=13 June 2019}}</ref>|group="n"}} | ethnic_groups = {{Vunblist | 85.32% [[:en:Kinh Vietnamese|Kinh ဗီယက်နမ်]] | 14.68% [[:en:List of ethnic groups in Vietnam|အလင်]]{{Sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}}}} | ethnic_groups_year = 2019 | religion = {{Ublist |item_style=white-space:nowrap; |45.3% [[:en:Vietnamese folk religion|Folk ဗီယက်နမ် ယိုꩻယာႏဘာႏသာႏ]] |28.4% [[:en:Irreligion|ဘာႏသာႏအဝ်ႏတဝ်း]] |14.9% [[:en:Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] |8.5% [[:en:Christianity in Vietnam|ခရိယာန်ႏ]] |1.5% [[:en:Hoahaoism|Hoahaoism]] |1.2% [[:en:Caodaism|Caodaism]] |0.2% [[:en:Religion in Vietnam|အလင်]]<ref>{{Cite web|url=https://www.state.gov/reports/2019-report-on-international-religious-freedom/vietnam/|title=2019 Report on International Religious Freedom: Vietnam|website=[[U.S. Department of State]]}}</ref>}} | religion_year = ၂၀၁၉ | demonym = [[:en:Vietnamese people|ဗီယက်နမ်ခမ်းသား]] | government_type = [[:en:Unitary state|ခမ်းခြွဉ်းဗူႏ]] [[:en:Marxism–Leninism|မဲတ်–လီနဉ်ဝါႏဒ]] [[:en:One-party state|ပါတီတဗာႏ]] [[:en:Socialist state|သိုသယ်လစ်]] [[:en:Republic|ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ]]<!-- The Constitution of Vietnam states that the country is a "socialist republic". This is often regarded as being interchangeable with "communist state" by Western scholars, but legally and officially speaking it is not. --> | leader_title1 = [[:en:General Secretary of the Communist Party of Vietnam|အစွိုးစွိုးအွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏ]] | leader_name1 = [[:en:Nguyễn Phú Trọng|Nguyễn Phú Trọng]] | leader_title2 = [[:en:President of Vietnam|ခမ်းနမ်းဗွေႏ]] | leader_name2 = [[:en:Nguyễn Xuân Phúc|Nguyễn Xuân Phúc]] | leader_title3 = [[:en:Prime Minister of Vietnam|ဝွန်ႏတန်ချုတ်]] | leader_name3 = [[:en:Phạm Minh Chính|Phạm Minh Chính]] | leader_title4 = [[:en:Chairperson of the National Assembly of Vietnam|စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name4 = [[:en:Vương Đình Huệ]] | legislature = [[:en:National Assembly (Vietnam)|စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏ]] | sovereignty_type = [[:en:History of Vietnam|တယ်ႏထောင်ႏ]] | sovereignty_note = | established_event1 = [[:en:History of Vietnam|ပထမဧကရာဇ်ခွန်စိုး]] | established_date1 = ခလားကတွိုႏ 1500 | established_event2 = ကေႏညာႏ [[:en:Nguyen dynasty|ဗီယက်နမ်ငုယဲန်အဉ်ပါယာ]] | established_date2 = 1804 | established_event3 = [[:en:Proclamation of Independence of the Democratic Republic of Vietnam|ကေႏညာႏလꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ]] ပဉ်တစ်ထျꩻ | established_date3 = ၁၉၄၅ သဲတ်တဉ်ဗာ ၂ | established_event4 = [[:en:1954 Geneva Conference|ဂျနီဗာလိတ်ချုတ် သꩻဖော်ꩻဗိုန်ချက်]] | established_date4 = ၁၉၅၄ ဇူလုဲင် ၂၁ | established_event5 = [[:en:Fall of Saigon|ဝေင်ꩻသုဲင်ဂုံးထဲ့သွုမ်ꩻခိန်ႏ]] | established_date5 = ၁၉၇၅ ဧပီ ၃၀ | established_event6 = ခြွဉ်းဗူႏချာဝင်ꩻ | established_date6 = ၁၉၇၆ ဇူလုဲင် ၂ | established_event7 = [[:en:Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|ခမ်းထီအခေႏခံႏဥပဒေႏယိုခါ]] | established_date7 = ၂၀၁၃ နိုဝဲင်ဗာ ၂၈{{#tag:ref|In effect since 1 January 2014.{{Sfn|Constitution of Vietnam|2014}}|group="n"}} | area_km2 = 331,699 | area_rank = ၆၆ | area_sq_mi = 128,069 | percent_water = 6.38 | population_census = 96,208,984{{Sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}} | population_census_year = ၂၀၁၉ | population_census_rank = ၁၅ | population_density_km2 = 295.0 | population_density_sq_mi = 752 | population_density_rank = ၂၉ | GDP_PPP = {{Increase}} $1.047&nbsp;trillion{{Sfn|International Monetary Fund}} | GDP_PPP_year = ၂၀၂၀ | GDP_PPP_rank = ၂၃ | GDP_PPP_per_capita = {{Increase}} $10,755{{Sfn|International Monetary Fund}} | GDP_PPP_per_capita_rank = ၁၀၆ | GDP_nominal = {{Increase}} $340.602&nbsp;billion{{Sfn|International Monetary Fund}} | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = ၃၅ | GDP_nominal_per_capita = {{Increase}} $3,498{{Sfn|International Monetary Fund}} | GDP_nominal_per_capita_rank = ၁၁၅ | Gini = 35.7 <!--number only--> | Gini_year = 2018 | Gini_change = ယောမ်ꩻလင်ꩻ | Gini_ref = {{Sfn|World Bank|2018c}} | Gini_rank = | HDI = 0.704<!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>{{Cite book |title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene |date=15 December 2020 |publisher=United Nations Development Programme |isbn=978-9-211-26442-5 |pages=343–346 |website=hdr.undp.org |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |access-date=15 December 2020 |archive-date=15 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |url-status=live }}</ref> | HDI_rank = ၁၁၇ | currency = [[:en:Vietnamese đồng|ဗီယက်နမ်ရွဉ်ဗီႏ-ဒေါင် (đồng)]] (₫) | currency_code = VND | time_zone = [[:en:UTC+07:00|ဗီယက်နမ်အခိန်ႏအွိုင်ꩻ]] | utc_offset = +07:00 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = နီꩻ/လာ/နေင်ႏ | drives_on = ထွေ | calling_code = [[:en:Telephone numbers in Vietnam|+84]] | cctld = [[:en:.vn|.vn]] | today = }} '''ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ''' ([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|အဲင်းကလေက်]]: Vietnam){{IPAc-en|ˌ|v|iː|ə|t|ˈ|n|aː|m|audio=En-us-Vietnam.ogg}} (ဗီယက်နမ်: Việt Nam) ယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ [[အာသျခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်]] ခမ်းထီဖုံႏအကို ခမ်းထီတဖြုံႏနေနေတဲင် အဝ်ႏဒျာႏ ခယ်ႏကြွန်စွယ်ႏ အခဝ်ကွဉ်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၂၀ ဗာႏနေင်ႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ လိုဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ ၉၇.၈ သန်းရပ်တဲင် [[ကမ္ဘာႏဟံႏ|ကမ္ဘာႏ]]ကို ထွာ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအအာသွတ်ꩻခမ်းထီတဖြုံႏထွူတကာႏတဝ်း ခွုင်းတဲင် [[အာသျ]]ခမ်းကို ထွာဒျာႏ အဋ္ဌမရန်း လိုꩻအအာသွတ်ꩻ ခမ်းထီတဖြုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖဲ့ꩻထင်ꩻနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်းထီ]]၊ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ [[လာအိုခမ်းထီ|လာအို(လဝ်)ခမ်းထီ]]၊ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ [[ကမ်ဗောဒီးယားခမ်းထီ]] တောမ်ႏ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ [[မလေးသျားခမ်းထီ]] တောမ်ႏ ခယ်ႏပင်ႏလယ်ႏနဝ်ဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၇၅ ဗာႏနေင်ႏ ဗီယက်နမ်နဝ် တောမ်ႏ ဗီယက်နမ်ထင်ꩻသီး ပေါင်ꩻချာယင်း တဝင်ꩻတဲင် ဝေင်ꩻတန်နဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအဝ်ႏအွဉ်ႏထွော့ခါꩻ [[ဝေင်ꩻဟနွင်း|ဝေင်ꩻတန်ဟနွင်း]]နဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်သီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏသော့ꩻ ခယ်ႏခွန်ဟော်ꩻခံꩻစူဆလ တယ်ႏ ဘီသီ ၁၁၁ ဗာႏနေင်ႏ ဗꩻလွေꩻ အေဒီ ၄၃၉ ဗာႏနေင်ႏ တဲင် ညစွဉ်ႏ နေင်ႏပေါင်ꩻ အရေင်လွိုနေးနဝ်ꩻသွူ။ ဗတ်ဒမ်ခြောင် တွိုက်ꩻပွယ်ꩻထွာထွူ မာꩻလွေꩻအောင်ႏပွယ်ꩻ ကထွိုင်ႏထွူတဲင် အေဒီ ၉၃၉ ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ တယ်ႏထောင်ႏလꩻခန်း လွစ်တခြင်ဒါႏ ဗီယက်နမ်ခမ်းထီနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉ရျာꩻစု ထာႏဝရပ် ကိုလိုနီအနေႏတဲင် [[ပဉ်တစ်]]သီးဖုံႏ ခါးလားကနွို့ꩻသိမ်ꩻခိန်ႏ စီꩻပွာꩻရေꩻ တောမ်ႏ ခမ်းထီရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ ဖြဲ့ꩻခြယ်လုဲင်းတဲင် ဗꩻတွိုႏလွဉ်စွဉ်ႏ အာသျခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်အထာႏဝကိုနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၄၀ ဗာႏနေင်ႏ [[ဂျပန်ခမ်းထီ|ဂျပန်]]သီး နွို့သိမ်ꩻကထွိုင်ႏထွူ ဗီယက်နမ်သီး တွိုက်ꩻစလွေꩻ ပဉ်တစ် တယ်ႏစ ပထမ အင်ဒိုဆိုင်းနားစဲ့ꩻပွဲꩻ ဗꩻတွိုႏထံစွဉ်ႏ ၁၉၅၄ ဗာႏနေင်ႏတဲင် ဝါးထိုꩻထန်ႏလꩻတငါခန်း ပဉ်တစ်သီး ကအဝ်ႏဒါႏဗီယက်နမ်ခမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူတဲင် ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ ပꩻလီခန်းနီခဝ် ခမ်းနဝ် တောမ်ႏ ခမ်းထင်ꩻ လဲ့ ခမ်းထီရေꩻအလꩻ ထွာလွဉ်စွဉ်ႏ ခေးပြဲင်ႏဖက် ခမ်းထီဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏထွာ ပဋိပက္ခနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ထွာဖျင် [[ဗီယက်နမ်စဲ့ꩻပွယ်ꩻ|ဗီယက်နမ်စဲ့ꩻပွယ်ꩻတန်]]တွော့ꩻ ဗီယက်နမ်ခမ်းထင်ꩻ နွောင်ꩻလꩻတဲင် စဲ့ꩻပွယ်ꩻတဲ့ ထွူထိုꩻခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ ပေါင်ꩻဗူႏလဲဉ်း ကွန်မျူနစ် အစိုႏရ စူဆလကီလဲ့ ဆင်ꩻရယ်ꩻကေန်ꩻခြောထွူ ခမ်းထီရေꩻအလꩻ အဝ်ႏသူႏတလွိုးဗာႏနေကဒွိုန်းနဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၈၆ ဗာႏနေင်ႏ တဲင် ဗီယက်နမ် အစိုႏရသီး မာꩻဆဲက်ဆဲက်လွေꩻခန်း စီꩻပွာꩻရေꩻ ခမ်းထီရေꩻ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏဖုံႏတဲင် တယ်ႏနဝ်ꩻမာꩻငါ ဗီယက်နမ်သီးဖုံႏနဝ်ꩻ လꩻလွေꩻခန်း အီႏပေါင်ꩻဗူႏတောမ်ႏ ကမ္ဘာႏစီꩻပွာꩻရေꩻတာႏ တဖူꩻဆွုမ်ႏနဝ်ꩻသွူ။<ref name="BBC2004">{{Cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm | publisher=BBC News | title=Vietnam's new-look economy | date=18 October 2004| accessdate=21 November 2015}}</ref> ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၂၀၀၀ ဗာႏနေင်ႏတဲင် တယ်ႏထောင်ႏနွောင်ꩻလꩻစွဉ်ႏ သံႏတမန်ႏဆွိုက်ဆံႏရေꩻ တောမ်ႏ ခမ်းထီကားကအဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏ ၂၀၀၀ ဗာႏနေင်ႏမာꩻငါတဲင် ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏ ခွုင်းတဲင် ကမ္ဘာႏအကို တိုꩻတက်မုꩻအမွိုင်သွတ်ꩻ ခမ်းထီတဖြုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၂၀၁၁ ဗာႏနေင်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏအလောင်း ထင်ႏထိုတိုꩻတက်မုꩻ အမွိုင်သွတ်ꩻ အဓိက စီꩻပွာꩻရေꩻခမ်းထီ ၁၁ ခမ်းထီအကို ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ ထွာစွဉ်ႏ ပထမတိုꩻတက်မုꩻအမွိုင်သွတ်ꩻ ခမ်းထီတဖြုံႏနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|last=Weisenthal|first= Joe |url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1 |title=3G Countries |publisher=Business Insider |date=22 February 2011 |accessdate=6 August 2011}}</ref> ကွပ်ပွိုး ဝွေꩻသီး စီꩻပွာꩻရေꩻ အပြောင်ꩻအလုဲင်ႏ မွိုင်ငါႏတဲင် ၂၀၀၇ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ နွို့ပါနွောင်ꩻစွဉ်ႏ ကမ္ဘာႏကွုန်ႏသွယ်ႏရေꩻ(ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး)အစွိုꩻကို နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ နုဲင်ႏငံႏတကာႏ ဖရန်ကိုဖုန်းနီ ခမ်းထီဖုံႏအကို ကပါသော့ꩻဖိုဒါႏ [[သမဲင်ꩻ]]ဇာတ်ခြောင်ꩻလဲ့ အဝ်ႏနေနေသွူ။ ကမ္ဘာႏတန်အလောင်း ကအဝ်ႏသုင်ꩻလွဒါႏ တပါတီ ကွန်မျူနစ်စနိစ် (၄)ခမ်းအကို ဗီယက်နမ်ခမ်းထီလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻ ခမ်းတခမ်းနဝ်ꩻသွူ။ == ခမ်းထီရေꩻ တောမ်ႏ အစိုႏရ == [[ဖုဲင်:Presidential Palace Hanoi 388606781 40a24f0ceb.jpg|thumb|right|[[ဝေင်ꩻဟနွင်း|ဝေင်ꩻတန်ဟနွင်း]]ကို ကအဝ်ႏဒါႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏဟော်နန်ꩻယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ပဉ်တစ်အင်ဒိုဆုဲင်းနား ခွန်ဟော်ခံꩻဟော်နန်ꩻလီꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။]] [[ဖုဲင်:Secretary Kerry Addresses Vietnamese Communist Party Secretary General Trong (11403201556).jpg|thumb|right|ထီႏမော့ꩻဗာႏ ကွန်မျူနစ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ငုယင်ဖူထျောင်း တွမ်ႏ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏ|အမေႏရိကန်ႏ]] ခမ်းလင်ရေꩻဝွန်ႏတန် စွန်ကယ်ရီသီး ဝေင်ꩻဟနွင်းကိုကျာꩻ။ ၂၀၁၃ ဗာႏနေင်ႏ]] '''ဗီယက်နမ် သိုသယ်လစ် ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ''' တွမ်ႏ [[ခယ်ႏခမ်းထီ]]၊ စျူးဘားခမ်းထီ၊ [[လာအိုခမ်းထီ]]ဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကမ္ဘာႏအကို ပါတီတဗာႏ သိုသယ်လစ်ခမ်းထီ ၄ ဖြုံႏဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၁၃ ဗာႏနေင်ႏ ဖွဲ့ဗူႏပွုံႏ အခေႏခံႏ ဥပဒေႏအလꩻ ဗꩻတွိုႏယိုခါ အစိုႏရ၊ ခမ်းထီရေꩻ တွမ်ႏ လိုꩻအစွိုꩻအဗူႏသီး အကွို့ꩻအခဝ်ကားကအဝ်ႏ ကွန်မျူနစ်ပါတီသားမꩻ နွို့ပါထေင်းထံႏနွောင်ꩻ အဓိက အခန်ꩻကဏ္ဍကိုနဝ်ꩻသွူ။ စီႏမန်ႏဖန်းဖြယ်ရေꩻ တွမ်ႏ အိုပ်ချုပ်ရေꩻ တာႏဝွန်ႏကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ ကွန်မျူနစ်ပါတီသီး အစွိုးစွိုးအွဉ်အကိုရေꩻကယ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏထေင်းထံႏခွုမ်မာꩻဗာႏထွူတကာႏတဝ်း ပါတီကို ခမ်းထီရေꩻအရန်း ဖွဲ့ဗူႏပွုံႏဆဲင်ႏရာꩻ ထာꩻမာꩻ၊ ခမ်းထီရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ ဒင်ႏအရာႏ(ရာထူးခန့်အပ်ခြင်း)ထာꩻမာꩻဖုံႏ တွမ်ႏ မူဝါဒ အွဉ်ႏထွော့ရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏလဲ့ ဝွေꩻသီးအဝ်ႏ ခွုမ်သဲဉ်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ် လွိုက်တောမ်ပွဲꩻ(ရွေးကောက်ပွဲ)အကို ပွိုင်းဝွို့ဆွုပ်ဆက် တွမ်ႏ ကွန်မျူနစ်ပါတီ (မွေးတဝ်းလဲ့) ကွန်မျူနစ်ပါတီ ကထောက်ပံးဖေႏဒါႏ ခမ်းထီရေꩻ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏမꩻ နွို့ပါခေးပြဲင်ႏခွင်ꩻအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အစွိုꩻအဗူႏနဝ်ꩻဖုံႏအကို ဗီယက်နမ် (အဖမြေ တပ်ဦး)၊ ထာꩻမာꩻသားတွမ်ႏ ကုင်ႏသဲႏ သမဂ္ဂပါတီဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီတောႏအနေႏ အဝ်ႏခွုမ်သဲဥ်ꩻ ယွုမ်းအံႏယွုံႏကေႏခါꩻ သိုသယ်လစ်ဝါႏဒကီလဲ့ ဝွေꩻသီး စီပွာꩻရေꩻ ပေါလသီဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏငေါꩻထေ့လွဉ်ထဲင်းထဲင်းဒျာႏ အရင်ꩻဗွေႏစနိစ်နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html |title=The Spoils of Capitalism |work=Time |location=New York |date=22 February 2007 |accessdate=19 May 2010 |author=Johnson, Kay |archivedate=24 August 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130824185440/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html }}</ref> တယ်ႏအီကော်နောမစ် မဂ္ဂဇင်းတဲင် ဗီယက်နမ်သီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏအွောန်ဟဲ့ꩻသမုတ်ခါꩻ "အရင်ꩻဗွေႏသꩻဓာတ် အာႏသန်ငါႏ ကွန်မျူနစ်စွိုꩻ" နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=E1_TTDQTVQR|title=A bit of everything: Vietnam's quest for role models|date=24 April 2008|accessdate=19 May 2010|work=The Economist |location =London}} {{Subscription}}</ref> ===ထေအွဉ်ႏထွော့ဥပဒေႏ=== ဗီယက်နမ်လွတ်တောႏအကို ခမ်းထီရေꩻအရန်းလွတ်တောႏ အဝ်ႏတဗာႏလွုမ်ꩻတဲင် အမတ်အဝ်ႏပါသော့ꩻ ၄၉၈ ဖြာꩻနဝ်ꩻသွူ။ လွတ်တောႏကို လွတ်တောႏဥက္ကဋ္ဌအွဉ်ငါတဲင် လွတ်တောႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏ အိုပ်ချုတ်ရေꩻတွမ်ႏ တရာꩻစီႏဆင်ႏခွုမ်မာꩻရေꩻ ၂ မျိုꩻ ဆꩻကီနဝ်ꩻသွူ။ အစိုႏရဝွန်ႏတန်ဖုံႏ ကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ လွိုက်ဒင်ႏလွေꩻဒျာႏ လွတ်တောႏအမတ်ကို တဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ===အိုပ်ချုတ်ရေꩻ=== [[ဖုဲင်:Парад в честь 70-летия Великой Победы - 18.jpg|thumb|right|အဝ်ႏထီႏဗာႏ ဗီယက်နမ် သမ္မတလီꩻ ထရွန်းတန်သန်း တွမ်ႏ အမာမူႏ မော်သကိုအောင်ႏပွဲꩻနီꩻ စဲ့ꩻရေꩻပျꩻ အခန်ꩻအနာꩻကို ၂၀၁၅ဗာႏနေင်ႏ]] ၂၀၁၅ဗာႏနေင်ႏ မေလာ ၉ နီꩻ ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ သမ္မတနောဝ်ꩻ ထွာခမ်းထီတောႏ (ဥသျှောင်) အနမ်းအပွိုင် တွမ်ႏ အမဥ်ꩻခံႏ ကာႏကွယ်ႏရေꩻခွုမ်အထျꩻ(အမည်ခံကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်) ထွူတကာႏတဝ်ႏ ခမ်းထီတောႏ ကာႏကွယ်ႏရေꩻ တွမ်ႏ လုမ်းဗဥ်ႏရေꩻ ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌလဲ့ အဝ်ႏထွာနဝ်ꩻသွူ။ ဝွန်ႏတန်ကယ်ႏနဝ်ꩻ ထွာအစိုႏရအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်တဲင် အဝ်ႏထေင်းထံႏ အွဉ်ငါဖေႏ ဒုတိယဝန်ႏတန်ကယ်ႏ ၃ဖြာꩻ၊ ဝန်ႏတန်ဌာႏနတွမ်ႏ ကော်မရှင် ၂၆ဗာႏ အတန်အကယ်ႏသီး ကဖွဲ့ဗူႏခါꩻဒါႏ ဝွန်ႏတန်အစွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍===တရာꩻစီႏရင်ꩻခွုမ်မာꩻရေꩻ=== ခမ်းသားလွတ်တောႏချုပ်ဆလနဝ်ꩻ ခမ်းနယ်ႏအရန်း၊ မျူနီပါယ်ဒေႏသအရန်း၊ တရာꩻရွုမ်ꩻဖုံႏတွမ်ႏ ဒေႏသခံႏတရာꩻရွုမ်ꩻဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏအာတန်ဒျာႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ခမ်ႏထီတောႏ လုမ်းဗဥ်ႏရေꩻကိစ္စကားကအဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ စဲ့ꩻခုံႏရွုမ်ꩻ(စစ်ခုံရုံး)သား တရာꩻစီႏရင်ႏခွင်ꩻအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်နဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ အမုꩻအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏတဲင် အဝ်ႏဖေႏတမ်ႏနေကဒွိုန်း တမ်ႏသီ(သေဒဏ်)နဝ်ꩻမꩻ ၂၀၁၄ ဗာႏနေင်ႏ ဖေဖော်ဝါရီလာတလာအကို လိုꩻကထဲ့ဒါႏ တမ်ႏသီသား အဝ်ႏလွေꩻ ၇၀၀ ရပ်နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite news|title=UN urged to act on Vietnam over death penalty|url=http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html|accessdate=12 February 2014|newspaper=The Washington Post|date=12 February 2014|archivedate=12 February 2014|archiveurl=https://archive.today/20140212151404/http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html}}</ref> ===စဲ့ꩻတပ်မတောႏ=== [[ဖုဲင်:Quân đội duyệt binh ở Trường Sa.JPG|thumb|right|ထီႏဗာႏ ဗီယက်နမ်စဲ့ꩻသား အသျုက်တရေင်ဒါႏ စပရက်ထလီကြွန်လောင်းကျာꩻ၊ ၂၀၀၉ ဗာႏ]] ဗီယက်နမ် စွိုးခွိုꩻပုင်ႏသေႏတပ်မတောႏကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဗီယက်နမ် စဲ့ꩻရေꩻအစွိုꩻအဗူႏသီး တရာꩻဝင်ႏအမဉ်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻဖုံႏအကို ဗီယက်နမ်စွိုးခွိုꩻ တပ်ဟံႏ၊ ဗီယက်နမ်စွိုးခွိုꩻ တပ်ထီ၊ ဗီယက်နမ်စွိုးခွိုꩻ တပ်တလီꩻ၊ ဗီယက်နမ် ခမ်းနယ်ႏကူကာႏကွယ်ႏရေꩻတပ် တွမ်ႏ ထီဖင်ႏ(ကမ်းခြေ)ပွေါးထွားရေꩻတပ် စတဲင် အဝ်ႏခွဲꩻခါꩻထဲင်းဒွိုန်းက နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်စွိုးခွိုꩻပုင်ႏသေႏတပ်မတောႏနဝ်ꩻ စဲ့ꩻအာႏရဲင်ꩻအဝ်ႏ ၄၅၀,၀၀၀ ရပ်တဲင်ႏ မီႏတွက်ရော်ꩻပါ တပ်ရံႏဖုံႏနဝ်ꩻ အာႏရဲင်ꩻ စုစုခြွဉ်း အဝ်ႏ ၅၀၀,၀၀၀ ရပ်နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite book| title=The Military Balance 2010| author1=International Institute for Strategic Studies| authorlink1=International Institute for Strategic Studies| author2=Hackett, James (ed.)| date=3 February 2010| publisher=Routledge| location=London| isbn=1-85743-557-5| ref=IISS2010}}</ref> ၂၀၁၁ ဗာႏနေင်ႏအကို ဗီယက်နမ်စဲ့ꩻရေꩻ ကသွုံꩻလွေꩻဒါႏ စရိပ်စကနဝ်ꩻ စုစုခြွဉ်း အဝ်ႏလွေꩻ အမေႏရိကန်ႏဒေါ်လာ ၂.၄၈ ဗီလီယန်ရပ်တဲင် တတွာကဲက်ညီႏတွမ်ႏ စီပီဒီ ၂၀၁၀ဗာႏနေင်ႏ ၂.၅% နဝ်ꩻသွူ။<ref>[http://milexdata.sipri.org/ The SIPRI Military Expenditure Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160123190846/http://milexdata.sipri.org/ |date=23 January 2016 }}. Retrieved 3 May 2012.</ref> ===ခမ်းလင်ဆွိုက်ဆံႏရေꩻ=== ဗီယက်နမ်သီး သမဲင်ꩻဇာတ်ခြောင်ꩻတလီးလွုမ်းအကို အဓိက ခမ်းလင်ဆွိုက်ဆံႏရေꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဗီယက်နမ်သီး အတန်သွတ်ꩻ ခမ်းထီသောင်ရင်ꩻ(အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ) တောမ်ႏ ခꩻတခိန်ႏအကို ကခြဲ့ꩻနယ်ႏအုပ်စိုꩻဖို ဗီယက်နမ်ခမ်းထီသား ကထွာဒါႏ ခယ်ႏခမ်းထီဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ် အချုပ်အထျꩻအာႏဏာႏ(အချုပ်အခြာအာဏာ)ဆဲင်ႏရာꩻ မူဖုံႏ၊ ယေန်ႏကေႏမုꩻဆဲင်ႏရာꩻ လွစ်တခြင်ခွင်ꩻ သန္ဒိဋ္ဌာန်ႏဖုံႏ တွမ်ႏ နေင်ႏပေါင်ꩻရျာꩻစုအကို လိတ်လုဲင်ꩻကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ ဒင်ႏခါꩻနေးမော်ကွန်းနဝ်ꩻ အာကယ်ꩻထဲင်း ဒင်ႏခါꩻနေး ကမ်ꩻပဲꩻနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအွဉ်ႏနယ်နေးတွမ်ႏ ဥပမာႏနဝ်ꩻ ၁၁ ရျာꩻစုအကို ခွိုꩻရက်ကဗျာ ကထွာဒါႏ "ခမ်းထီခဝ်နဝ်ကို ကောင်ရွေꩻ တွမ်ႏ ခြောင်ရွေꩻဖုံႏ" ကဗျာ တွမ်ႏ ၁၄၂၈ ဗာႏနေင်ႏ လိတ်ကေႏညာႏလꩻလွစ်တခြင်ရေꩻအကို အဝ်ႏထီႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခယ်ႏ တွမ်ႏ ဗီယက်နမ်နဝ်ꩻ တရာꩻဝင်ႏဝင်ႏ ထူႏခါꩻလဲဉ်းဒျာႏ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻကီလဲ့ ပွိုင်းဝွို့ တွမ်ႏ နယ်ႏစပ်ကိစ္စထေင်ညင်ꩻမုꩻတဲင် ခမ်းထီနီဖြုံႏအခါႏ ဆွော့ꩻခြေင်းမုꩻ(တင်းမာမှု)အဝ်ႏနေကဒွိုန်း ထင်ႏထင်ႏသျာꩻသျာꩻနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://nationalinterest.org/commentary/escalating-tensions-the-south-china-sea-7414|title=Escalating Tensions in the South China Sea|work=The National Interest|date=10 September 2012}}</ref> ဗီယက်နမ် ခမ်းလင်ရေꩻ ပေါ်လသီ ထာꩻမာꩻစဲဉ်ႏ(ရဲဉ်ႏ) ကေႏညာႏချက် ယိုခါနဝ်ꩻ "လွစ်တခြင်ရေꩻ၊ အာႏကွိုꩻချာနမ်းရေꩻ၊ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻ၊ ဆွန်ꩻစူꩻထေင်းထံႏရေꩻ တွမ်ႏ လွိုင်ႏကွုန်ꩻထင်ႏထိုရေꩻအတာႏ ခမ်းလင်ပေါ်လသီ အနမ်းအခြုံပေါႏထန်ႏရေꩻ၊ ခမ်းလောင်ႏလင်ဆွိုက်ဆံရေꩻအကို ယံကရိုꩻသာꩻမု၊ တွမ်ႏခမ်းလောင်ႏလင် ဆွန်ꩻစူထေင်းထံႏနွောင်ꩻဒါႏ ခမ်းထီရေꩻ ပေါ်လသီ ယံကထွာနွောင်ꩻရေꩻ၊ တွမ်ႏခမ်းလင် ဆွန်ꩻစူထေင်းထံႏမုꩻအကို ဖန်ဆင်ꩻကျိုႏရီးသား မွေးတဝ်းလဲ့ ယံကထွာ သောင်ႏသာ နွို့ပါရေꩻသား တွမ်ႏ ကဏ္ဍအလောင်ႏလင်ဖုံႏလဲ့ ယံကသောင်ႏသာ နွို့ပါရေꩻ" ဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကကေႏညာႏသွုပ်တသာထဲင်းယင်းနဝ်ꩻ " ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ ယံကထွာ ခမ်းလောင်ႏလင် ကားကအဝ်ႏသီး သွꩻခွ(မိတ်ဆွေ) တွမ်ႏ ဝင်ꩻအာႏကွိုꩻကလꩻဒါႏ ရုဲင်းဖက်ခမ်းထီတဖြုံႏ ထွူတကာႏတဝ်း ခမ်းလောင်ႏလင် တွမ်ႏ ဒေႏသကို ယံကဆွန်ꩻစူနွို့ပါရေꩻ" စတဲင် ကေႏညာႏသံးထဲင်းယင်း နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref name=HereWe>{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cs_doingoai/ | title=Vietnam Foreign Policy |publisher=Ministry of Foreign Affairs| accessdate=25 February 2009 }}</ref> ၂၀၀၇ ဗာႏနေင်ႏ ဒီသဲဉ်ဘာလာအကို ဗီယက်နမ်နဝ်ꩻ ခမ်းလင် သံႏတမန်ႏဆွိုက်ဆံႏရေꩻအဝ်ႏ ၁၇၂ ခမ်းထီတဲင် ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၉၅ ဗာႏနေင်ႏမꩻ ဆွိုက်ဆံႏရေꩻပုင်ႏမဲဉ်ႏကထွာလွဉ်ချာဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်းခြွဉ်းဗူႏ]]လဲ့ ပါသော့ꩻလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cn_vakv |publisher=Ministry of Foreign Affairs |title=List of countries which maintain diplomatic relations with the Socialist Republic of Vietnam |date=December 2007 |accessdate=25 February 2009 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://vietnam.usembassy.gov/relations.html|title=US-Vietnamese Relations|accessdate=8 December 2009|publisher=US Embassy|archivedate=9 December 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091209220514/http://vietnam.usembassy.gov/relations.html}}</ref> ဗီယက်နမ်ခမ်းထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻရော်ꩻ ခမ်းလောင်ႏလင် အစွိုꩻအဗူႏ ၆၃စွိုꩻ ကိုတဲင် အစွိုꩻနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကုလသမဂ္ဂ၊ [[အာသီယံ]]၊ အုံပဉ်ဖဲ့ꩻတဝ်း(ဘက်မလိုက်သော)ခမ်းထီဖုံႏအစွိုꩻ၊ ဖရန်ကိုဖုန်းနီစွိုꩻ တွမ်ႏ တကမ္ဘာလွုမ်းကူꩻကားရေꩻအစွိုꩻ ဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း တွမ်ႏ အစိုႏရတမွေးတဝ်း အစွိုꩻအဗူႏ ၆၅၀ လွိုဖုံႏလဲ့ ဆက်ဆံႏရေꩻအဝ်ႏဒျာႏနေနေသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/ctc_quocte | title=Vietnam and International Organizations |accessdate=25 February 2009 |publisher=Ministry of Foreign Affairs}}</ref> ကပေ့ꩻရဲခါꩻဒါႏ ဗီယက်နမ်ခမ်း စာလက်နက် အသက်ကသီအီနွောင်ꩻဒါႏမျိုꩻဖုံႏ တွမ်ႏ ဒင်ႏပသာလက်နက်ခွင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တွိုႏ ၂၀၁၆ ဗာႏနေင်ႏ မေလာတဲင် အမေႏရိကန်ႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏ အိုဗားမားနဝ်ꩻ သမ်းယားသိမ်ꩻထိုꩻတဲင်ခါ ဗီယပ်နမ် တွမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏဆွိုက်ဆံႏရေꩻလဲ့ ထွာပုင်ႏမဲဉ်ႏလွဉ်ချာယင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite news|page= |newspaper=Reuters |date=March 23, 2016|title=U.S. Lifts arms ban on old foe Vietnam as regional tensions simmer|author=Matt Spetalnick |accessdate=March 23, 2016|url=http://www.reuters.com/article/us-vietnam-obama-idUSKCN0YD050}}</ref> ===အိုပ်ချုတ်ရေꩻ ဟံႏနယ်ႏဒေႏသဖုံႏ=== ဗီယက်နမ်ခမ်းထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြယ်ခါꩻနေး ခမ်းနယ်ႏ ၅၈ ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း တွမ်ႏခမ်းနယ်ႏအိုပ်ချုပ်ရေꩻအရန်း ကဗွိုန်ဒါႏ လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏရေꩻနယ်ႏနိမိတ် ၅ ဗာႏလဲ့ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ <br/> [[ဖုဲင်:VietnameseProvincesMap.png|450px|centre]] {| style="margin:auto;" | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''မြစ်နီမြစ်ဝကြွန်လောင်းဒေႏသ'''</div> ---- မာနင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဟာနမ်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဟိုင်ယွန်းခမ်းနယ်ႏ<br />အွန်ရန်းခမ်းနယ်ႏ<br />နမ်ဒင်းခမ်းနယ်ႏ<br />နင်းဘင်ခမ်းနယ်ႏ<br />ထိုင်းဘင်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဗင်းဖွတ်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဟနွိုင်း လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏဟံႏနယ်ႏ<br />ဟိုင်းဖောင် လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏဟံႏနယ်ႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်ကွဉ်ႏထင်ꩻဒေႏသ'''</div> ---- ဘတ်ရန်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဘတ်ကန်ခမ်းနယ်ႏ<br />ကောင်းဗန်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဟာရှန်းခမ်းနယ်ႏ<br />လန်ဆွန်းခမ်းနယ်ႏ<br />လောင်ကိုင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဖူးသောက်ခမ်းနယ်ႏ<br />ကွမ်နင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ထိုင်းငုရင်ခမ်းနယ်ႏ<br />တူယင်ကွမ်းခမ်းနယ်ႏ<br />ယင်ဘိုင်းခမ်းနယ်ႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်တွို့ꩻထင်ꩻဒေႏသ'''</div> ---- ဒရန်ဗြန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဟွာဘင်းခမ်းနယ်ႏ<br />လိုင်ချုံးခမ်းနယ်ႏ<br />ဆွန်လားခမ်းနယ်ႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်တွို့ꩻထာႏဝ ကမ်းရိုးတန်းဒေႏသ'''</div> ---- ဟာတိန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ငဲ့အန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကွမ်ဘင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကွမ်းချီခမ်းနယ်ႏ<br />ထိုင်းဝှမ်ခမ်းနယ်ႏ<br />သွာသရန်းဝှေခမ်းနယ်ႏ |- | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်ထာႏဝခမ်းကောင်ဒေႏသ'''</div> ---- ဒတ်လတ်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဒတ်နောင်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဂျာလိုင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကောင်သုံးခမ်းနယ်ႏ<br />လမ်ဒေါင်ခမ်းနယ်ႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်နဝ်ထာႏဝ ကမ်းရိုးတန်းဒေႏသ'''</div> ---- ဘင်ဒင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဘင်သွမ်ခမ်းနယ်ႏ<br />ခမ်းဟွာခမ်းနယ်ႏ<br />နင်သွမ်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဖူယန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကွမ်နမ်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကွမ်နိုင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဒါနန် လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏဟံႏနႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်ဒေႏသ'''</div> ---- ဘာရီယာဗွန်တောင်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဘင်ယွန်းခမ်းနယ်ႏ ဘင်ဖူအော့ခမ်းနယ်ႏ<br />ဒုံနိုင်းခမ်းနယ်ႏ<br />တေးနင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဟိုချီမင်းဝေင်ꩻတန် လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏဟံႏနယ်ႏ | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''မဲခေါင်ခြောင်ရွေꩻဒေႏသ'''</div> ---- အန်ရှန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဘတ်လျူးခမ်းနယ်ႏ<br />ဘန်းချဲခမ်းနယ်ႏ<br />ကာမောင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဒေါင်သပ်ခမ်းနယ်ႏ<br />ဟုန်စန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကယန်စန်းခမ်းနယ်ႏ<br />လောင်အန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဆောက်ရန်းခမ်းနယ်ႏ<br />တရန်ဆန်းခမ်းနယ်ႏ<br />ထရာဗင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ဗင်လောင်းခမ်းနယ်ႏ<br />ကန်သား လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏဟံႏနယ်ႏ |} ခမ်းနယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ခမ်းနယ်ႏလွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏရေꩻနယ်ႏနိမိတ်ဖုံႏ၊ ဝေင်ꩻနယ်ႏဖုံႏ၊ ကောင်တီဖုံႏ စတဲင် ခွဲခါꩻထဲင်းက နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏတဲင် နဝ်ꩻဖုံႏအကို ဝေင်ꩻတွမ်ႏ ကွန်မျူးဖုံႏ စတဲင် ခွဲꩻခါꩻထဲင်းယင်း နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗဟိုႏကထိန်ꩻချုပ်သေꩻခါꩻဒါႏ လွိုင်ႏကွုန်ꩻသာႏယာႏရေꩻနယ်ႏနိမိတ်ဖုံႏအကို ဒိစတြိတ်ဖုံႏ တွမ်ႏ ကောင်တီဖုံႏ အနေႏ ခွဲခါꩻထွူတဲင် နဝ်ꩻဖုံႏအကို ခွဲခါꩻဖျင်ယင်း ရပ်ကွက်ဖုံႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ == လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းတောမ်ႏ အုံအဝ်ႏစွစ်ꩻလီဒါႏခင်ႏလမ်း == [[ဖုဲင်:Hmong women at Coc Ly market, Sapa, Vietnam.jpg|thumb|upright|ဗီယက်နမ်ခမ်းခဝ်ထင်ꩻ သာပါးရပ်ကို ကအဝ်ႏဒါႏ မောင်လိုꩻမျိုꩻ လိုꩻမူႏတဖြာꩻပုင်ႏ]] ၂၀၁၄ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ ဗီယက်နမ်ခမ်းကိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၉၀.၇)သန်း ရပ်နဝ်ꩻသွူ။ (၁၉၇၉)ဗာႏနေင်ႏ ဗီယက်နမ်ခမ်းနီခမ်း ပေါင်ꩻဗူႏယင်းတဝင်ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏကွို့ꩻ (၅၂.၇)သန်း ရပ်လွုမ်ꩻတဲင် (၂၀၁၄)ဗာႏနေင်ႏ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း တွမ်ႏ (၁၉၇၉)ဗာႏနေင်ႏ မီႏထွားခေးပြဲင်ႏတဝင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း အဝ်ႏတိုꩻထင်ႏလွဉ်အာတန်နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/34.htm |title=Vietnam – population |publisher=Countrystudies.us|accessdate=11 April 2011}}</ref> (၂၀၁၂)ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၉၀.၃)သန်း ရပ်လဲဉ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်း လိုမူႏတဖြာꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ ပိုအဝ်ႏ (၁.၈)ဖြာꩻခေါင်ꩻရပ်လွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကထွာဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏဒျာႏ အစိုႏရသီး (သားဆက်ခြား)စီႏမံႏကိန်ꩻ တောမ်ႏ လိုꩻမူႏတဖြာꩻခေါင်ꩻနဝ်ꩻ လွူးလꩻပိုဝင်ꩻနီမာꩻလလွုမ်ꩻကရိုꩻဒါႏ ပေါ်လသီ ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။<ref name="Wold Bank TFR">{{Cite web|title=Fertility rate, total (births per woman)|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN|website=World Bank|publisher=World Bank|accessdate=12 March 2015}}</ref> ===လိုꩻမျိုꩻဖြယ်ဖုံႏ=== (၂၀၀၉)ဗာႏနေင်ႏ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းစာႏရင်ꩻအလꩻ ဗီယဲတ်နမ်လိုꩻခွိုꩻ(မွေးတဝ်းလဲ့)ကေန်(ကဉ်)လိုꩻခွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၇၃.၆)သန်း ရပ်တဲင် ဗီယက်နမ်ခမ်းကို ဝွေꩻသီးလိုꩻခွိုꩻအရန်းနဝ်ꩻ ထွာ (၈၅.၈%) နဝ်ꩻသွူ။ ကေန်လိုꩻခွိုꩻသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံအာလွဒျာႏ သုဲင်ꩻမွန်ꩻကလင်ꩻခြွဉ်းအာဒါႏ ကြွန်လောင်းဖုံႏ တွမ်ႏ ထာꩻပြင်ႏလောင်းဖုံႏ ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻခွိုꩻရေꩻ တောမ်ႏ လိုꩻခွိုꩻအလꩻ ဗွိုန်တဝင်ꩻကအာငါႏ ကေန်လိုꩻခွိုꩻသီးနဝ်ꩻ ခမ်းထီကို ခမ်းထီရေꩻတောမ်ႏ စီꩻပွာꩻရေꩻအလောင်း ဩဇာႏအဝ်ႏလွဉ်မွေးစွဉ်ႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲးတဲင်တွော့ꩻ ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်ꩻ လိုꩻခွိုꩻစု အဝ်ႏ (၅၄)မျိုꩻတဲင် လိုꩻခွိုꩻနဝ်ꩻဖုံႏအကို မှောင်လိုꩻခွိုꩻ၊ ဒေါင်းလိုꩻခွိုꩻ၊ တေလိုꩻခွိုꩻ၊ ထုဲင်ႏလိုꩻခွိုꩻ တွမ်ႏ နောင်းလိုꩻခွိုꩻ ဖုံႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ တွမ်ႏကေန်လိုꩻခွိုꩻသီး ခွိုꩻအဗော့ꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ မျွမ်လိုꩻခွိုꩻသီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံလွဒျာႏ ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ (၃)ပွန်း(၂)ပွန်းရပ်ကအဝ်ႏဒါႏ ထာꩻကောင်ꩻထိုလောင်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခါးလားစဲ့ꩻပွယ်ꩻကထွာခိန်ႏ ခမ်းထီအထာႏဝကိုထာꩻကောင်ꩻလောင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံကွို့ꩻ လိုခွိုꩻစု ၄၀ လွိုကအဝ်ႏဒါႏ ဒီးဂါးလိုꩻခွိုꩻသီးလွုမ်ꩻကီလဲ့ ငိုဒေန်းဒျမ် ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်အစိုႏရသီးနဝ်ꩻ ကေန်လိုꩻခွိုꩻသီး ယံကအုံခြုဲင်းလွေꩻချာယင်း မွိုးစိုးဖါပန်သီး ကအဝ်ႏအုံဒါႏအရပ်အကျောင်ꩻ စီႏစဲဉ်ႏခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။<ref>[http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule "Under South Vietnam Rule"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121006164804/http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule |date=6 October 2012 }}. MHRO.org. 2010. Retrieved 21 April 2012.</ref> ခယ်ႏလိုꩻခွိုꩻကထွာဒါႏ ဟွာလိုꩻခွိုꩻဖုန်ႏတောမ်ႏ ခမာမရွမ်လိုꩻခွိုꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံလွဒျာႏ ထာꩻယန်ꩻ(ထာꩻအုံႏ)ဒေႏသကိုနဝ်ꩻသွူ။ (၁၉၇၈-၇၉) ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ ခယ်ႏ-ဗီယက်နမ် ဆွိုက်ဆံႏရေꩻ ကုဲင်လွဉ်တဲင် ဟွာလိုꩻခွိုꩻ (၄၅၀,၀၀၀)လွိုနဝ်ꩻ ထန်ႏထိုꩻဗာႏခန်း ဗီယက်နမ်ခမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4130.htm Vietnam (08/08)]. U.S. Department of State. Retrieved 12 February 2013.</ref> == ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ == ဗီယက်နမ်ခမ်း ရွုမ်ꩻသွုံꩻဘာႏသာႏငဝ်းငွါ တောမ်ႏ စွိုးခွိုꩻဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻ အငဝ်းထင်ႏလင်ꩻ ကအဝ်ႏဒါႏ မွန်-ခမာ ငဝ်းငွါကထွာဒါႏ ဗီယက်နမ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဒျာႏတဲင် လိုꩻခွိုꩻကဲဉ်းအာအာ အဝ်ႏသုင်ꩻဒေါ့ꩻလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ သမဲင်ꩻအလꩻ ဗီယက်နမ်လိုꩻခွိုꩻသီးလိတ်မူနဝ်ꩻ သုင်ꩻတောမ်ႏ ခယ်ႏဘာႏသာႏငဝ်းငွါတဲင် အဝ်ႏတဲမ်းကဲတ်ꩻလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၃ရျာꩻစုတဲင် ဗီယက်နမ်သီးနဝ်ꩻ တယ်ႏထွင်ႏဖန်ဆင်ꩻခန်း ဆျူးနွမ်ကဟဲ့ꩻဒါႏ နမ်းပဲင်ႏအက္ခရာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ငုယေန်ဒူး ကတဲမ်းဒါႏ ယိုꩻယာႏဇာတ်တွယ်ꩻတပုဒ် ကယူးဇာတ်တွယ်ꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းအီဒျာႏတောမ်ႏ ဆျူးနွမ်အက္ခရာႏနဝ်ꩻသွူ။ မီႏဒေါ့ꩻငဝ်ႏဖုံႏခိန်ႏ တောမ်ႏ အဲင်းကလေတ်အက္ခရာႏတဲင် ကတဲမ်းကဲတ်ꩻဒါႏ ကွတ်ငူအက္ခရာႏဖုံႏနဝ်ꩻ ယေသွိ၊ အလဲတ်သန်ဒရေ၊ ဒီ၊ ရုတ်ဒ် တောမ်ႏ ကတ်တလိစ် သာႏသနာႏပျုစွိုꩻသီး တဲႏထွင်ႏခါꩻ အွိုး (၁၇)ရျာꩻစုခိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းကို လိုꩻစွိုꩻဆေ့ꩻလိုꩻခွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသွုံꩻလွ ငဝ်းငွါဘာႏသာႏပေါင်ꩻ ခွုင်းမုဲင်ꩻမျိုꩻမျိုꩻတဲင် နဝ်ꩻဖုံႏအကို တေ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ မွမ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ ဆျမ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ ခမာ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ ခယ်ႏ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ နန်း ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ တောမ်ႏ မှောင် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါသော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းအထာႏဝ ထာꩻကောင်ꩻဒေႏသကိုကအဝ်ႏဒါႏ မွန်တဲတ်ခနတ်ဒ် လိုꩻခွိုꩻဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသုင်ꩻလွ ဝင်ꩻကသွုံꩻအာဒါႏ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါတမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.montagnard-foundation.org/faq.html|title=Frequently Asked Questions|publisher=Montagnard Foundation|date=12 August 2007|accessdate=18 July 2013|archivedate=4 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104212658/http://www.montagnard-foundation.org/faq.html}}</ref> ဝေင်ꩻတန်ဖုံႏအကိုလဲ့ အဝ်ႏတယ်ႏထွင်ႏလွ ယီးစူယီးခင်ႏနေး ဗီယက်နမ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါတမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကိုလိုနီခေတ် အမွီႏတဗာႏတဲင် ပညာႏဒါႏဗီယက်နမ်သီးယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသွုံꩻလွဒျာႏ ပဉ်တစ်ငဝ်းငွါဘာႏသာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကဲဉ်းအာအာ လိုꩻတန်ဖုံႏ တောမ်ႏ ကသွဉ်ထူႏဗာႏဖိုပညာႏ အွိုး...ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်သားဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသုင်ꩻအာလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ အိုပ်ချုပ်ရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ တောမ်ႏ ဖြေꩻစာကူꩻကားရေꩻဖုံႏအကိုနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသုင်ꩻလွ တောမ်ႏ ပဉ်တစ်ငဝ်းငွါဘာႏသာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသွုံꩻလွဒါႏ ပဉ်တစ်ငဝ်းငွါဘာႏသာႏ ဖရန်ကိုဖုန်းနီအစွိုꩻသီးလဲ့ အာႏရဲင်ꩻတလာဒါႏ (တင်းပြည့်) အစွိုꩻနွို့အနေႏ အဝ်ႏဗꩻတွိုႏနေကဒွိုန်း ယိုခါခါနဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏရေꩻဖုံႏအကိုလဲ့ ပတ်သဲက်တောမ်ႏ ပဉ်တစ်ငဝ်းငွါဖုံႏ သꩻဝင်ႏစာꩻခရာႏ အဝ်ႏမွန်ဗန်လွဉ်ထဲင်းထဲင်းနေကဒွိုန်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.senat.fr/rap/r97-001/r97-001.html|title=Annexe au procès-verbal de la séance du 1er octobre 1997|publisher=French Senate|date=1 October 1997|accessdate=25 July 2013|language=French}}</ref><ref>{{Cite web |title=The Role of English in Vietnam's Foreign Language Policy: A Brief History |url=http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&PT=sl&X=getdoc&Lev1=pub_c07_07&Lev2=c06_thinh |accessdate=19 February 2017 |archivedate=31 August 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070831165148/http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&PT=sl&X=getdoc&Lev1=pub_c07_07&Lev2=c06_thinh }}</ref> [[စဲ့ꩻယေန်ခွꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ]]အတွင်ꩻကာႏလ တောမ်ႏ သိုဗီယဲတ်အစွိုꩻ ကဆွိုက်ဆံႏဗာႏအာဒါႏ ဗီယက်နမ်နားဟွိုန်ꩻစုယင်ဟန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻသုင်ꩻလွ ရသျားဘာႏသာႏငဝ်းငွါတဲင် နားဟွိုန်ꩻစုအလင်ဖုံႏ ကအဝ်ႏဒေါ့ꩻသုင်ꩻလွ ဂျာမန် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ၊ ဆဲတ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ တောမ်ႏ ပိုလန် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ သားဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏနေနေနဝ်ꩻသွူ။<ref name=29PDF>{{Cite web|url=http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_2_No_23_December_2012/29.pdf|title=How English Has Displaced Russian and Other Foreign Languages in Vietnam Since "Doi Moi"|author=Ngan Nguyen|work=International Journal of Humanities and Social Science|date=December 2012|format=PDF|accessdate=18 July 2013}}</ref> ယိုခါ ဗီယက်နမ်သီး တောမ်ႏ ခမ်းတွို့ꩻသားဖုံႏ ဆွိုက်ဆံႏဗာႏအာလွတဝင်ꩻတဲင် အဲင်းကလေတ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ခန်း ဒုတိယ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါတမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်သွဉ်ကျောင်ꩻ ကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ အဲင်းကလေတ် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါယို ထွာလွဉ်လဲဉ်း သွဉ်တဝ်းတလꩻတဝ်း ဘာႏသာႏငဝ်းငွါတမျိုꩻထွူတဲင် ကျောင်ꩻယင်ဟန်ႏဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏသွဉ်ထူႏငီꩻဗာႏတောမ်ႏ ပဉ်တစ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်သွဉ်ကျောင်ꩻကဲဉ်းအာအာဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏသွဉ်ထူႏပဉ်တစ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါတဲင် သွဉ်ထူႏပြောင်ꩻလွဉ်လဲဉ်း အဲင်းကလေတ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။<ref name=29PDF/><ref>[http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1121703274255/1439264-1153425508901/Education_Vietnam_Development.pdf Education in Vietnam], The World Bank</ref> ဗီယက်နမ် တောမ်ႏ အာသျအခဝ်ကွဉ်ႏ ခမ်းထီသားဖုံႏ ဆွိုက်ဆံႏရေꩻ အာႏကွဲတလာလာလွဉ်တဲင် ဂျပန် ဘာႏသာႏငဝ်း တောမ်ႏ ကိုးရီးယားဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏစွစ်ꩻတိုးအာမွေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ == ကိုꩻကွယ်ႏယွုမ်းအံႏမုꩻ == {{Pie chart |caption = ဗီယက်နမ်ရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများ (၂၀၁၄)<ref name="2014data">Home Office: ''[https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/389940/CIG.Vietnam.Religious_Minority_Groups.v1.0.pdf Country Information and Guidance — Vietnam: Religious minority groups]''. December 2014. Quoting United Nations' [http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=14914&LangID=E "Press Statement on the visit to the Socialist Republic of Viet Nam by the Special Rapporteur on freedom of religion or belief"]. Hanoi, Viet Nam 31 July 2014. [http://www.ohchr.org/Documents/Issues/Religion/StatementVietnameseVersion31July2014.pdf Vietnamese]. Quote, p. 8: "[...] According to the official statistics presented by the Government, the overall number of followers of recognized religions is about 24 million out of a population of almost 90 million. Formally recognized religious communities include 11 million Buddhists, 6.2 million Catholics, 1.4 million Protestants, 4.4 million Cao Dai followers, 1.3 million Hoa Hao Buddhists as well as 75,000 Muslims, 7000 Baha’ís, 1500 Hindus and others. The official number of places of worship comprises 26,387 pagodas, temples, churches and other religious facilities. [...] While the majority of Vietnamese do not belong to one of the officially recognized religious communities, they may nonetheless – occasionally or regularly – practise certain traditional rituals, usually referred to in Viet Nam under the term "belief". Many of those traditional rituals express veneration of ancestors. [...]"</ref> |label1 = ဗီယက်နမ် ယိုꩻယာႏဘာႏသာႏ တဝ်းလဲ့ ဘာႏသာႏအဝ်ႏတဝ်း |value1 = 73.2 |color1 = #C00000 |label2 = [[ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] |value2 = 12.2 |color2 = Gold |label3 = ကက်သလစ် |value3 = 6.8 |color3 = DarkOrchid |label4 = ကောင်းဒါအယူႏဝါႏဒ |value4 = 4.8 |color4 = DeepPink |label5 = ပရိုတက်စတင့် |value5 = 1.5 |color5 = DodgerBlue |label6 = ဟွာဟောင်အယူႏဝါႏဒ |value6 = 1.4 |color6 = Tomato |label7 = အခြား |value7 = 0.1 |color7 = GreenYellow }} [[ဖုဲင်:Chua Mot Cot.jpg|thumb|right|ဟနွင်းကို ကအဝ်ႏဒါႏ သမဲင်ꩻဝင်ႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ ကျောင်ꩻတကျောင်ꩻ ဝမ်းပေလာ ဘုရာꩻ]] ပျုသုတေသနဌာႏနသား ထောင်ထွာယူႏချာချက်အလꩻ (၂၀၁၀) ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ ဗီယက်နမ်သီး (၄၅.၃%)ရပ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏယွုမ်းအံႏလွ ဗီယက်နမ်ယိုယာႏကိုꩻကွယ်ႏယွုမ်းအံႏမုꩻတဲင် (၁၆.၄%) နဝ်ꩻ အဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏလွ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ၊ (၈.၂%) နဝ်ꩻ ခရစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏ၊ (၀.၄%)နဝ်ꩻ ဘာသာႏအလင်ဖုံႏ တောမ်ႏ (၂၉.၆%)နဝ်ꩻ ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်း(ဘာသာမဲ့) ဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၀၉ ဗာႏနေင်ႏ လာဧပီ (၁)နီꩻ ဗီယက်နမ် အစွိုးစွိုး စာႏရင်ꩻ ရုမ်ꩻကို ကထေပြန်ႏဒါႏ လိတ်ဒင်ႏကီချက်အလꩻ (၆.၈)သန်း(မွေးတဝ်းလဲ့) လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအကို (၇.၉%)နဝ်ꩻ အဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတဲင်၊ (၅.၇)သန်း (၆.၆%)နဝ်ꩻ ကဲတ်တလစ် အယူႏဝါႏဒ၊ (၁.၄)သန်း (၁.၇%)နဝ်ꩻ ဟွာဟောင် အယူႏဝါႏဒ၊ (၀.၈) (၀.၉%)နဝ်ꩻ ကောင်ဒါ အယူႏဝါႏဒ (၀.၇)သန်း (၀.၉)နဝ်ꩻ ပရိုတက်သတင့် စတဲင်ႏ ကိုꩻကွယ်ႏယွုမ်းအံႏလွꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ကိုꩻကွယ်ႏ ဗီယက်နမ်သီး ကကိုꩻကွယ်ႏဒါႏဘာႏသာႏအကျောင်ꩻ တရာꩻဝင်ႏ ဒင်ႏမတ်မုဲင်(မှတ်ပုံတင်)ခါꩻသားနဝ်ꩻ အဝ်ႏကွို့ꩻ (၁၈.၂%) (၁၅,၆၅၁,၄၆၇) ဖြာꩻရပ်လွုမ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|title=The 2009 Vietnam Population and Housing Census: Completed Results|url=http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724|publisher=General Statistics Office of Vietnam: Central Population and Housing Census Steering Committee|page=281|date=June 2010|accessdate=12 March 2012|archivedate=18 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131018040824/http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724}}</ref> ၂၀၀၉ ဗာႏနေင်ႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ ကိုꩻကွယ်ႏဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသားနဝ်ꩻ စုစုခြွဉ်း အဝ်ႏ (၁၀)သန်းလွိုနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100210021240/http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archivedate=10 February 2010 |title= Beliefs and religions |publisher=Embassy of Vietnam |accessdate=28 April 2010}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html |title=CIA World Factbook- Vietnam |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=6 August 2011 |archivedate=24 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181224211129/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html }}</ref> ဗီယက်နမ်ခမ်းသားသီးနဝ်ꩻ တမျိုꩻတဝ်းလဲ့တမျိုꩻ အဝ်ႏကန်ႏတော့ꩻလွဒျာႏ မွိုး၊ ဖါ၊ မွိုဖြား၊ ဖါဖြား သီးနဝ်ꩻသွူ။ (၂၀၀၇)ဗာႏနေင်ႏ လိတ်ဖေႏသေအလꩻ ဗီယက်နမ်သီး (၈၁%)ရပ်နဝ်ꩻ တယွုမ်းအံႏတဝ်း ဗွေႏမျတ်ဖရာꩻနဝ်ꩻသွူ။<ref name="zuckerman">[http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf Zuckerman, Phil. "Atheism: Contemporary Rates and Patterns" (PDF), from the ''Cambridge Companion to Atheism'' (2007), edited by Michael Martin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090612114443/http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf |date=12 June 2009 }}. University of Cambridge Press. Retrieved 23 May 2012.</ref> လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအကို (၈%) နဝ်ꩻ အဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏဒျာႏ ခရစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏဖုံႏတဲင် မဉ်ႏအွဉ်ႏစုစုခြွဉ်းနဝ်ꩻ ရိုမန်ကဲတ်တလိစ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏ (၆)သန်းရပ် တောမ်ႏ ပရိုတဲစ်သတစ်နဝ်ꩻ (၁)သန်းဗော့ꩻဗော့ꩻ ရပ်နဝ်ꩻသွူ။ (၁၆-၁၇)ရျာꩻစုခိန်ႏတွင်ꩻ ပေါ်တူဂီ တောမ်ႏ ဒက်ဆ် ကုင်ႏသဲႏသီး နွို့လွဉ် ဗီယက်နမ်ခမ်းတွော့ꩻ လွဉ်မိတ်ဆွုပ်ဖေႏ တောမ်ႏ ခရစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏတဲင် ကထွိုင်ႏတွိုႏ (၁၉-၂၀) ရျာꩻစုနဝ်ꩻ ပဉ်တစ်သာႏသနာႏပျုအစွိုꩻသီးလဲ့ လွဉ်ဖြေ့ꩻလီထဲင်း ခရစ်ယာန်ႏဘာႏသာႏဝါႏဒနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ် စဲ့ꩻပွဲꩻခိန်ႏတွင်ꩻ အမေႏရိကန်ႏ ပရိုတဲတ်သတစ် သာႏသနာႏပျုစွိုꩻသီး ကပျုသော့ꩻသာႏသနာႏအဝ်ႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻတဲင် ကဲဉ်းအာအာ အဝ်ႏပျုသော့ꩻလွ ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ် မွန်တဲတ်ဂ်နိစ်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းကို အတန်သွတ်ꩻ ပရိုတဲတ်သတစ် ဘုရာꩻကျောင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဗီယက်နမ် ဧဝံဂေလိ အစွိုꩻတောႏ တောမ်ႏ မွန်တဲတ်ဂ်နတ် ဧဝံဂေလိ အစွိုꩻတောႏသီးဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ် ပရိုတဲတ်သတစ်ဖုံႏအကို (၃)ပွန်း(၂)ပွန်းရပ်နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လိုꩻစွိုꩻဆေ့ꩻ လိုꩻခွိုꩻဖုံႏဒျာႏအကျောင်ꩻ လိတ်ဒင်ႏကီအလꩻ အဝ်ႏသေထွꩻဗာႏ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite news |url=http://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html |title=Vietnam's Christians persecuted as state sees hidden enemy |work=The Independent |location=London |date=15 October 2004 |author=Jordan, Sandra |accessdate=20 February 2017 |archivedate=10 October 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010192931/https://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html }}</ref> ပရိုတဲတ်သတစ် အယူႏဝါႏဒနဝ်ꩻ ကောယွုမ်းအံႏသား အဝ်ႏဆေ့ꩻကီလဲ့ ခမ်းထီအကို ထွာဒျာႏ အမွိုင်သွတ်ꩻ ဖြဲလီအာဒါႏ ဝါႏဒတမျိုꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကထွူလဲဉ်းဒါႏ နေင်ႏပေါင်ꩻအဆီပဲင်ꩻရပ် မာꩻလွဉ်ꩻယို အတောႏတွင်ꩻ ပရိုတဲတ်သတစ် အယူႏဝါႏဒ ဖြဲလီခေါင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၆၀၀% ရပ် နဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2006/71363.htm|title=Vietnam|author=|date=|work=state.gov}}</ref> [[ဖုဲင်:CaoDaiMain.jpg|thumb|left|ဝေင်ꩻတေနဉ်းကို ကအဝ်ႏဒါႏ အဓိက ကောင်းဒါ ဘုရာꩻကျောင်ꩻ]] ဗီယက်နမ်အစိုႏရသီး ကဲဉ်းအာအာနဝ်ꩻ ရိုမန်ကဲတ်တလစ်အယူႏဝါႏဒအလောင်း ယွုမ်းအံႏယွုံႏကေႏမုꩻ တအဲဉ်ထဝ်း(တအဝ်ႏတဝ်း)အကျောင်ꩻ အမျာꩻတင်ꩻလုဲင်သီး အဝ်ႏထီႏသေလွ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကယွုမ်းအံႏတဝ်း နုဲင်းနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻခရာႏ အရွီးအခိုႏနဝ်ꩻ (၁၉)ရျာꩻစုအကို ကဲတ်တလစ် ဘာႏသာႏ(ကွိုင်ꩻ)နွို့ ယင်ဟန်ႏနဝ်ꩻ ပေါင်ꩻတောမ်ႏ ပဉ်တစ်ကိုလိုနီ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားသီးတွော့ꩻသိမ်ꩻဗာႏဖို ဗီယက်နမ်ခမ်းထီထွူတကာႏတဝ်း (၁၈၃၃)ဗာႏနေင်ႏ ပလီဗန်ခဝိုင် လွိုဆန်ပုင်ႏကန်ႏမုꩻအကို ပဉ်တစ်သီး ကကျိုꩻစာꩻဒင်ႏမျောက်ဒါႏ ကဲတ်တလစ်ခွန်ဟော်ခံꩻခိန်ႏ ကဲတ်တလစ် ဘာႏသာႏနွို့ဖုံႏ ကူႏငီႏစွဲးကမ်းဗာႏဖိုပဥ်တစ်သီးအကျောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း ကွပ်လွိုဆန်ဗာႏဖို ကဲတ်တလစ် ဘုရာꩻကျောင်ꩻသီး ကွန်မျူနိစ်စနိစ်တဲင် ထွာအီဖို ဗီယက်နမ်အစိုႏရသီး ရန်ႏသူႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗာတီကန် ဘုရာꩻကျောင်ꩻနဝ်ꩻ ဗီယက်နမ်အစိုႏရသီး တရာꩻဝင်ႏပေ့ꩻပိစ်ꩻခါꩻလဲဉ်းတဲင် ဖေႏခွင်ꩻဖေႏကွို့ꩻ အစိုႏရကထိန်ꩻချုပ်သေꩻခါꩻဒါႏ ကဲတ်တလစ် အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏလွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲတဲင်တွော့ꩻ ယိုခါခိန်ႏ ဗာတီကန်သီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏကျိုꩻစာꩻဆွိုက်ဆံႏစလွဉ်လဲဉ်း တောမ်ႏ ဗီယက်နမ်သီးနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://www.asianews.it/news-en/Holy-See-and-Vietnam-discuss-opening-of-diplomatic-relations-24083.html|title=Holy See and Vietnam discuss opening of diplomatic relations|publisher=AsiaNews.it|date=27 February 2012|accessdate=16 May 2012}}</ref> ဗီယက်နမ်ခမ်းကို လိုꩻစွိုꩻဆေ့ꩻ ကကိုꩻကွဲႏဒါႏ ဘာႏသာႏတရာꩻလဲ့ အဝ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကောကကိုꩻကွဲႏဒါႏ ဗီယက်နမ်သီး ဒေႏသခံႏ ယိုꩻယာႏ ကိုꩻကွဲꩻယွုမ်းအံႏမုꩻ ကထွာဒါႏ ကောင်းဒါ အယူႏဝါႏဒသားနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း စဲင်းနဲင်းတဗာႏ အဝ်ႏသေဒျာႏတဲင် ဝွေꩻသီးဘာႏသာႏနဝ်ꩻ နေးထူႏထွူ ကဲတ်တလစ်ဘုရာꩻကျောင်ꩻပုင်ႏစံႏတဲင် အဝ်ႏတယ်ႏဆို့ꩻလွ ဝွေꩻသီးဘုရာꩻကျောင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆျမ်ခမ်းရင်ꩻသားသီးနဝ်ꩻ ကိုꩻကွဲႏယွုမ်းအံႏလွဒျာႏ သွန်နီ တောမ်ႏ ဆျမ်ဗာနီ အစ္စလာမ် ဘာႏသာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီအခဝ်တွို့ꩻနဝ်ကို ကအဝ်ႏဒါႏ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏလဲ့ ကိုꩻကွဲႏ အစ္စလာမ်ဘာႏသာႏသား အဝ်ႏနေနေသွူ။ ဗီယက်နမ်ခမ်းကိုနဝ်ꩻ မွတ်သလင်ဘာႏသာႏနွို့သား စုစုခြွဉ်း အဝ်ႏ (၇၀,၀၀၀)ရပ်၊ ဟိန္ဒူဘာႏသာႏနွို့သား စုစုခြွဉ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻ (၅၀,၀၀၀)ရပ် တောမ်ႏ ဘာဟိုင်းဘာႏသာႏနွို့သီးလဲ့ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗီယက်နမ်အစိုႏရသီး ပေ့ꩻရဲခါꩻ ဘာႏသာႏရေꩻ လွောက်ꩻနမ်းစူꩻသꩻခွင်ꩻကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းယွူးတရေႏဖုံႏလဲ့ ဗီယက်နမ်အစိုႏရသီး လက်ခံႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ပတ်သဲက်တောမ်ႏ ဘာႏသာႏရေꩻတဲင် ခမ်းထီအုံတဥ်ႏခြွော့ရေꩻ ဥပဒေႏနဝ်ꩻ ခမ်းသားထီသားကားကအဝ်ႏ နမ်းယွုမ်းအံႏရာꩻ ကိုႏကွဲႏခွင်ꩻလꩻထွူတကာႏတဝ်း ဥပဒေႏအကို ဘာႏသာႏရေꩻကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ အရန်းအွဉ်ႏတသွိုန်တွောင်းလို့ဒျာႏတဝင်ꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>{{Cite web|url=http://moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7818 |title=No: 21/2004/PL-UBTVQH11 Ordinance on Beliefs and Religions |publisher=Ministry of Justice |date=29 June 2004 |accessdate=21 September 2011}}</ref> ကွဲတွော့ꩻ တဲတဲတဲ့ အမွေးမွေးနဝ်ꩻ ခွင်ꩻဖေႏဒျာႏကွို့ꩻ အစိုႏရကခွင်ꩻပျုဒါႏ ဘာႏသာႏရေꩻ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏလွုမ်ꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏအနေႏ ဗီယက်နမ်ခမ်းနဝ်သား ကတယ်ႏထောင်ႏဒါႏ ယူနီဖိုင်း ဗီယက်နမ် ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ ဘုရာꩻကျောင်ꩻအကိုနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုး မဲဉ်ဖေႏလွိုဒျာႏ ကွန်မျူနိစ်အစိုႏရ ကဖေႏခွင်ꩻဒါႏ အစွိုꩻအဗူႏသား အခွင်ꩻအရေꩻတဲင် ပေ့ꩻရဲဆီꩻတာꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref>[https://www.hrw.org/reports/1995/Vietnam.htm "Vietnam: The Suppression of the Unified Buddhist Church"]. Human Rights Watch. March 1995. Retrieved 17 December 2011.</ref> == အာႏကွိုꩻ == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:အာသျတွိုက်ကို ခမ်းထီဖုံႏ]] [[my:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]] [[en:Vietnam]] == လိဉ့်အထန်ႏ == {{commonscat|Vietnam}} *[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1243338.stm Vietnam profile] from BBC News *[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003000923/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm |date=3 October 2012 }} from ''UCB Libraries GovPubs'' *[http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English Portal of the Government of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528045736/http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English |date=28 May 2012 }} *[http://www.cpv.org.vn/cpv/ Communist Party of Vietnam] – official website (in Vietnamese) *[http://quochoi.vn/en-US/Pages/default.aspx National Assembly] – the Vietnamese legislative body *[http://www.gso.gov.vn/default_en.aspx?tabid=491 General Statistics Office] *[http://www.mofa.gov.vn/en/ Ministry of Foreign Affairs] *[https://web.archive.org/web/20081210074101/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-v/vietnam.html Chief of State and Cabinet Members] {{ASEAN}} [[Category:ကွန်မျူနိစ်ခမ်းထီဖုံႏ]] [[Category:ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ|*]] [[Category:အာသီယန်အစွိုꩻနွို့ခမ်းထီဖုံႏ]] [[Category:အာသျအခဝ်ကွဉ်ႏနဝ်ကိုခမ်းထီဖုံႏ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂအစွိုꩻနွို့ခမ်းထီဖုံႏ]] g1muld3xqbvd4wn0ly6wl3h43cdl7rb ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ၊ မွိုင်ꩻပျိုꩻ 0 1598 14532 7464 2022-07-31T06:16:38Z Khun Kt 19 /* "သတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻလုံးခြဲက်တွင်ꩻ တဲမ်းပျုစုသော့ꩻ လိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏမဥ်ꩻဖုံႏ" */ wikitext text/x-wiki '''"ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻ အတ္ထုပ္ပတ္တိ"''' ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရယို စေားဖါးရွီႏနယ်ႏ နောင်အင်လေးအခဝ်ဒွမ် ဒုံနောင်ယေား(ယိုခါ ဟဲ့ꩻဒုံအင်းယား)ကို ထီႏထွꩻလွဥ်လိတ်ကျမ်ꩻစခါကိုအလꩻ ရမွော့လွူးဖွာꩻ နေင်ႏကောႏဇာႏ ၁၁၂၆/၇-ဗာႏနေင်ႏအရပ်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ မွိုးဖါမဥ်ꩻနဝ်ꩻ လိတ်ကျမ်ꩻကို ထွံႏမော့ꩻလွဥ်ꩻတဝ်းလဲ့ ပေႏခါမွိုးဖါဖန်ဖေႏအမဥ်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်အောင်ႏသာႏ၊ အရွယ်ႏမဲဥ်ႏသက်လꩻ ထင်ႏအုံကျောင်ꩻ မွိုးဖါထင်ႏအပ်ထေ့ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻ ဗွေႏဗွန်ထျꩻ၊ ထွာကော်ပီႏ သွဥ်ထူႏလွေꩻလိတ်မွူးတဲင်တွော့ꩻ ဗုဲင်သျင်ႏသာႏမဏေႏ ဆရာႏဖန်ဖေႏဘွဲ့မဥ်ꩻ သျင်ႏအန္တိ၊ လိတ်ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါစားနဝ်ꩻသွူ။ သွိုန်ႏထင်ႏရဟန်ꩻ ဖန်မဥ်ꩻဘွဲ့ ဗွေႏကဝိသာရသွူ။ ထွာဗွေႏဗွန် အုံနင်းသတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻအဖြုံႏဖြုံႏ ပါတွမ်ႏတဲမ်းထွတ်ထေလိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်လီꩻစခါကိုအလꩻ သေလွဥ်ꩻယဟန်ႏသွူ။ ဗွေႏဗွန်တန် ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရယို သက်တောႏလꩻ (၇၉)နေင်ႏ ၀ါႏတောႏလꩻ (၅၈)ဝါႏကို နေင်ႏ ၁၂၀၆-ဗာႏ၊ ဒဲဥ်ကံလာလောင်း (၄)နီꩻ မွူးနီꩻ-သောကျာႏ အွဥ်ႏကုဲရုပ်ခြုံ ဘဝလူꩻဒုံ ထင်ႏအုံခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန်တန်ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရယို အဝ်ႏပေႏခါ သျင်ႏသာႏမဏေႏကိုကာႏ ကွပ်စွဥ်ႏဝါႏသနာႏအဝ်ႏငါႏ၊ သꩻပျောႏလွဥ်ꩻငါႏ လိတ်လုဲင်ꩻပုဲင်ꩻပေႏတဲင် အုံလွူꩻငါႏတွမ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ အတဲမ်းအကဲစ်ꩻ၊ ထေစန်ႏ စပ်စီႏလင်္ကာႏကဗျာႏဖုံႏတဲင် သံးအုံဒေါင်ဆယ်ꩻကပ်ဗာႏ ဆရာႏဒါႏ ဆရာႏမော်နဝ်ꩻမꩻ ဝွေꩻဗွေႏနဝ်ꩻ ထွာစွဥ်ႏဆရာႏတဲမ်းလိတ် မဥ်ꩻကျောႏတပါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏကတဲမ်းစပ် စီႏလင်္ကာႏ ငဝ်းစော့ꩻငဝ်းလာႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ ဟော်ꩻဟဝ်၊ ဟော်ꩻလဲ့ယိုꩻ လိုꩻအဝ်ႏအသောင်အရင်ꩻလဲ့ ကနာႏဟွိုန်တလေ့ꩻဟဝ်၊ နာႏခံႏမွန်းပျောႏနဝ်ꩻမꩻ ခေတ်ကာႏလအတွင်ꩻန၀်ꩻကာႏ ထွာစွဥ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏကျောႏ ထင်ႏသျာꩻ သေစဲင်းတပါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏကတဲမ်းစလိတ် တဲႏစစွဥ်ႏနေင်ႏ ၁၁၅၅-ဗာႏအရပ်နဝ်ꩻကိုကာႏ တဲမ်းယဲက်ထွားကူꩻ လိတ်လီꩻစခါ လိတ်သက်တန်ꩻတန်၊ လိတ်ဝါႏတောႏဖြား ကထွာဒါႏ ဥပေါသထလိတ်ကျံꩻစောင်ႏ၊ ဝေလာမသုတ်လိတ်ကျံꩻစောင်ႏ၊ ဝေဿန္တရာႏဇာတ်တောႏ လိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏတွမ်ႏ အဘိဓမ္မာႏလိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏ စားနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ကရိုꩻဒါႏ လိတ်လီꩻကျမ်ꩻစောင်ႏစားယုနဝ်ꩻ လဲဥ်းအွဥ်ရီးလဲဥ်း လိတ်မွိုင်ꩻပျိုꩻခေတ်သွူ။ ကထီႏထွꩻ လိတ်ကျမ်ꩻကိုအလꩻ နေင်ႏကောႏဇာႏ ၁၁၆၀-ဗွေ မာꩻလွဥ် ဗꩻနေင်ႏ ၁၂၀၅-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရနမ်းရင်ꩻ အဝ်ႏပိဋကတ်ပါဠိ၊ အဋ္ဌကထာႏကို ကလွဥ်ဒါႏ ဒါႏနကထာႏ၊ သီႏလကထာႏတွမ်ႏ ဘာႏဝနာႏအကျောင်ꩻခရာႏဖုံႏ ဝတ္ထုအမျိုꩻမျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဓမ္မပဒ၊ ဇာတ်နိပါတ်ကိုကလွဥ်ဒါႏ ဝတ္ထုအမျိုꩻမျိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏနမ်းရင်ꩻ တဲမ်းထေစန်ႏဘာႏသာႏပြန်ႏဒျာႏ တွမ်ႏအဝ်ႏလိတ်တောင်ႏမာႏ ဘာႏသာႏပြန်ႏထန်ႏလွဥ်လဲ့ ပါအာတန်သွူ။ ဝွေꩻဗွေႏကတဲမ်းထွူလဲဥ်းဒါႏ လိတ်ကျမ်ꩻနဝ်ꩻလဲ့ ကေားလူႏပူႏဇောႏတကာႏ မဥ်ႏအဝ်ႏလဲ့ တဲမ်းကူꩻပွါꩻချာယင်း လိတ်ကျမ်ꩻလဲ့အဝ်ႏသွူ။ ကထွတ်ထတဲမ်းစန်ႏ ဘာႏသာႏပြန်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ လိတ်ကျမ်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ တဲမ်းစပ်စီႏနေးဒျာႏ တွမ်ႏငဝ်းစော့ꩻလာႏ လင်္ကာႏလွဥ်ႏလွဥ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရယို ဝွေꩻဗွေႏမဥ်ꩻတွင်ႏလွဥ်ꩻ တွမ်ႏမွိုင်ꩻပျိုꩻရိုꩻကီလဲ့ အဝ်ႏသတင်ꩻအုံအဝ်ႏလွေꩻဗာႏ ကျောင်ꩻအာထွောင်း၊ အာဖြုံႏတန်နဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်းကထီႏလွဥ်ထွꩻဝွေꩻဗွေႏ တဲမ်းအွဥ်ႏကုဲင်သေꩻလိတ်ကိုနဝ်ꩻ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻ နောင်(အင်းလေး)ကိုလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ကျောင်ꩻတောႏရꩻ ကောင်ဆောင်ႏဖိုးလောင်း (တောင်ႏကီꩻဆꩻနဝ်)၊ ကျောင်ꩻလုံးခြဲက်၊ ကျောင်ꩻသꩻသားလွစ် ကျောင်ꩻစားနဝ်ꩻဖုံႏလဲ့ သတင်ꩻသွုံꩻအုံသော့ꩻဗာႏ၊ တဲမ်းပျုစုသော့ꩻဗာႏ လိတ်လုဲင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏညောင်ႏရွီႏနယ်ႏ နောင်(အင်းလေး) အခဝ်ဒွမ်၊ ယိုခါ အဝ်ႏဟဲ့ꩻပထမမွိုင်ꩻပျိုꩻ၊ ကျောင်ꩻထျꩻ အဝ်ႏတွမ်ႏစေႏတီႏသွူ။ မွိုင်ꩻပျိုꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏပအိုဝ်ႏဒုံအင်းယားနဝ်ꩻ ညာꩻတဝ်းဝင်ꩻ၊ ဝွေꩻဗွေႏအဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻကိုအခိန်ႏတွင်ꩻ နေင်ႏကောႏဇာႏ ၁၁၆၀-ဗွေကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းထွင်ႏလိတ် ဂီဟိစာရိတ္တကျမ်ꩻ ထွာပထမလိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻလုံးခြဲက်ကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဝေင်ꩻညောင်ႏညီꩻနယ်ႏကိုနေနေ၊ အဝ်ႏမွိုင်ꩻပွိုင်ꩻဆꩻကွဥ်ႏ ကောင်လောင်း၊ ယိုခါ ဟဲ့ꩻလုံခုတ်သွူ။ ကျောင်ꩻသꩻသားလွစ်နဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဗော့ꩻတွမ်ႏ ကျောင်ꩻလုံးခြဲက်သွူ။ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရ ဝွေꩻဗွေႏကအဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻဒါႏ ကျောင်ꩻယိုနီဖြုံႏအတွင်ꩻ ကတဲမ်းထွတ်လွေꩻ လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏအကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းသော့ꩻပါ လွယ်ဆြာႏမော်)စားနဝ်ꩻတဲင်တွော့ꩻ ရိုꩻဗာႏဝွေꩻဗွေႏနဝ်ꩻ ထွာဗာႏဖိုလွယ်မော်းဂုဏ်ႏ ဂဏ စရိယ ဂဏနာယကသွူ။ ကျောင်ꩻတန်တောႏရ ကောင်ဆောင်ႏဖိုးကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏဝေင်ꩻနယ်ႏတောင်ႏကီꩻ (ယိုခါ ကျောက်တလွုံꩻနယ်ႏ)ကို အွိုင်ႏဆောင်ႏဖိုး၊ နောင်ယာသုဲင်ꩻဆꩻကီကွဥ်ႏ ကောင်ဆောင်ႏဖိုးနဝ်ꩻ ဖြုံႏခါႏဆို့ꩻသော့ꩻကျောင်ꩻတောႏရꩻ၊ ကျောင်ꩻနဝ်ꩻအကို နေင်ႏ ၁၁၇၃-ဗာႏ၊ အတွင်ꩻနဝ်ꩻခါ ထွာစဲ့ꩻမ တရေင်သျုတ်တဲင်တွော့ꩻ ဗွေႏကဝိသာရ အဝ်ႏမွိုင်ꩻပျိုꩻ ထင်ႏသတင်ꩻသွုံꩻ အုံတောႏရꩻဗာႏ၊ တဲမ်းယဲက်ကူꩻသော့ꩻဗာႏ လိတ်ကျမ်ꩻအမဥ်ꩻ ကဟဲ့ꩻဒါႏ "ဓမ္မသောက"နဝ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻတောႏရယိုအကိုနေနေ နေင်ႏ ၁၁၇၇-ဗာႏ တဲမ်းထွတ်ထေစန်ႏလုဲင်ႏ လိတ်ကျမ်ꩻမဥ်ꩻ "ပေတသုတ်၊ ပရာဘဝသုတ်၊ ဒေဝသံယုတ် (၃)စောင်ႏတွယ်ꩻ"တွိုႏလုဲင်ႏ နေင်ႏ ၁၁၇၈-ဗာႏကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းထွတ်ထေစန်ႏလုဲင်ႏ လိတ်ကျမ်ꩻမဥ်ꩻ "မနုဓမ္မသတ်"ရိုꩻကီလဲ့ ဝါႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ဆို့ꩻတရွပ်တဲႏစေႏတီႏတဲင် တဲမ်းလိတ်မွိုင်းလွတ်ဒျာႏအကျောင်ꩻ၊ တွိုႏဒဲဥ်စေင်မꩻ တဲမ်းလိတ်ထွူလꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ လိတ်စောင်ႏနဝ်ꩻကိုသွူ။ မနုဓမ္မသတ်လိတ်ကျမ်ꩻယို ဗွေႏအာစာရ (ပင်အွဥ်း)အဝ်ႏတွဲႏနျꩻဗာႏလဲဥ်းလိတ်နျꩻတွိုက်ကိုသွူ။ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရယို ဝွေꩻဗွေႏ ကတဲမ်းထွတ်ထေဒါႏ လိတ်စောင်ႏလိတ်ပပ်အကို တဲမ်းသော့ꩻပါ အဗွေႏမဥ်ꩻ "စောဝ်းဗွန်ကျော်ဦꩻ"ရစွိုမ်ႏစောင်ႏစွဥ်ႏသွူ။ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ကဝိသာရ ကအဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻဒါႏ ကျောင်ꩻတောႏရꩻ ကောင်ဆောင်ႏဖိုးလောင်းအတွင်ꩻနဝ်ꩻ တကာႏနောင်ယာသုဲင်ꩻ ဒုံအဖြုံႏကွဥ်ႏ ခံႏထူႏဖေႏ ပစ္စေꩻ(၄)ပါꩻတကာႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏ ကတဲမ်းပျုစုကျမ်ꩻနဝ်ꩻကိုလဲ့ တဲမ်းသော့ꩻပါ "နောင်သှဲဆြာႏ"စားနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ ကအုံနင်းဒါႏ ကျောင်ꩻတောႏရꩻ ကောင်ဆောင်ႏဖိုးလောင်း ယံကသေဗာႏ အခရာႏစွိုမ်ႏစွိုမ်ႏနဝ်ꩻ ထွားသွော့ ဓမ္မဃောသက၊ ပေတသုတ်၊ မနုဓမ္မသတ်တွမ်ႏမွိုင်ꩻပျိုꩻဋီႏကာႏလိတ်စောင်ႏစားနဝ်ꩻအကို အဝ်ႏပါသော့ꩻအာတန်သွူ။ မီႏနုဲင်းမွိုင်ꩻပျိုꩻဋီႏကာႏဟဲ့ꩻ မွိုင်ꩻပျိုꩻသမဲင်ꩻလိတ်ပပ်စောင်ႏ ဒုတိယအခန်ꩻကို ခီꩻမွံꩻအမ်ႏဖြာႏငါႏ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ အဝ်ႏပါႏနုဲင်းယို- "ဗွေႏဗွန်မွိုင်ꩻပျိုꩻနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းကောင်ယို ငမ်းငါႏ၊ တသေနာႏတဝ်း အဟဝ်အကုဲင်၊ (ကုသိုလ်ႏကံႏ၊ အကုသိုလ်ႏကံႏ)၊ ငမ်းငါႏ ဗဟုသုတ ထာꩻသေပညာႏဆေ့ꩻတဲင် ပိဋကတ်ကိုကလွဥ်ဒါႏ တရာꩻအဆꩻအကဲဥ်ဖုံႏ၊ ပိဋကတ်တရာꩻသင်္ချေႏ သွိုန်ႏထီဟဝ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏထထန်ႏထွတ်စန်ႏချာ ပြန်ႏချာဖေႏ ဘာႏသာႏပအိုဝ်ႏငဝ်းတွော့ꩻ သာႏသနာႏခမ်းကောင်လဲ့ လေဟွိုင်ꩻထွန်ꩻကာꩻစွဥ်ႏသွူ။ ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ အတွင်ꩻနဝ်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏကအီႏထွꩻသွိုန်ဗွိုန်ပီ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရအဲဥ်ထဝ်း၊ ကထီႏဝွေꩻဗွေႏလဲ့ မတ်စွဥ်ႏသုတဗုဒ္ဓတပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻ လိတ်စောင်ႏမွိုင်ꩻပျိုꩻဋီႏကာႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရယို စွိုးခွိုꩻဘာႏသာႏ သာႏသနာႏ ယံထင်ႏထိုအီအတာႏ ကသောင်ႏသာ တဲမ်းထွတ်ထေစန်ႏချာႏ ပြန်ႏဒါႏဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ၊ ကတဲမ်းယဲက်ကူꩻပွါꩻနေးဒျာႏ လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏလဲ့နဝ်ꩻ လိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏဖုံႏစားနဝ်ꩻအကို မီႏခွယ်ꩻနေး လိတ်အမျိုꩻနဝ်ꩻ- *(၁) ဖေႏလူႏဖေႏတန်ꩻ ဒါႏနခန်ꩻခရာႏ လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ၊ *(၂) ကံကျင်ꩻဆောက်တဲႏ သီႏလခရာႏ လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ၊ *(၃) ဓမ္မပဒဇာတ်နိပါတ်ကိုလွဥ် ဝတ္ထုလိတ်ကျမ်ꩻဖု့ႏ၊ *(၄) အဘိဓမ္မာႏလိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ၊ *(၅) ဗုဒ္ဓဝင်ႏ အနာဂတဝင်ႏ သမဲင်ꩻရာႏဇဝင်ႏဖုံႏ လိတ်ကျမ်ꩻစားယို အဝ်ႏမော့ꩻထီႏလွဥ်ꩻ ဗွေႏဗွန်မွိုင်ꩻပျိုꩻတဲမ်းလဲ့ အဝ်ႏကုဲင်အဟော်ꩻလိတ်ကျမ်ꩻနဝ်ꩻ မော့ꩻစွဥ်ႏဒျာႏ "လတ်ဖတ်သင်ႏကဲဥ်ႏ"တစောင်ႏဒျာႏသွူ။ လက္ခဏာႏပေႏတင်ႏစောင်ႏ တွမ်ႏတသီႏကျမ်ꩻစောင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထီႏလွဥ်ꩻတဝ်း မော့ꩻလွဥ်ꩻတဝ်းသွူ။ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ အဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻကျောင်ꩻတွမ်ႏ တဲမ်းလိတ်ကျမ်ꩻပျုစုနေင်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏနုဲင်းလငါယိုသွူ။ == "သတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻတွင်ꩻ တဲမ်းလိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏမဥ်ꩻ" == (၁) ဂီဟိစာရိတ္တလိတ်ကျမ်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၆၀-ဗာႏ၊ (၂) သီႏထတ် (သိဒ္ဓတ္ထ)တောႏထွက်ခန်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၆၉-ဗာႏ၊ (၃) ၀ိနယ်ꩻ (ပါစိတ်) ဓမ္မရံသီ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၁-ဗာႏ၊ (၄) ယသောႏကန္တော့ꩻခန်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၃-ဗာႏ၊ (၅) ဩဝါဒဂမ္ဘီ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၃-ဗာႏ၊ (၆) လိတ်ဖတ်သင်ႏကဲဥ်ႏ (ပေႏလာႏလောင်း) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၄-ဗာႏ၊ (၇) အဘိဓမ္မာႏ ဝတ္ထုပထမတွယ်ꩻ (ကူꩻလိတ်ဝါႏတောႏဖြား) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၅-ဗာႏ၊ (၈) အဘိဓမ္မာႏ ဝတ္ထုတတိယတွယ်ꩻ (ကူꩻလိတ်ဝါႏတောႏဖြား) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၅-ဗာႏ၊ (၉) အဘိဓမ္မာႏကျမ်ꩻပေါင်ꩻ (ကူꩻလိတ်ဝါႏတောႏဖြား) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၅-ဗာႏ၊ (၁၀) သမန္တပဋ္ဌာန်ꩻကျမ်ꩻ (ကူꩻလိတ်ဝါႏတောႏဖြား) (၁၁) လိတ်ဟိုဓမ်ꩻစောင်ႏ (နျꩻနေး လိတ်နျꩻစက် အလဲင်ႏအာလဲဥ်း) (၁၂) ဓမ္မဒီပနီကျမ်ꩻ (နျꩻနေးလိတ်နျꩻစက် အလဲင်ႏအာလဲဥ်း) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၈၆-ဗာႏ၊ (၁၃) ၀ိမာနဝတ္ထုကျမ်ꩻ (၁၄) အရိမေတ္တေယျသမဲင်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၂၀၅-ဗာႏ။ == "သတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻတောႏရꩻ ဆောင်ႏဖိုးကောင်လောင်း တဲမ်းပျုစု လိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏမဥ်ꩻဖုံႏ" == ၁။ ဓမ္မသောကတွမ်ႏ ဥပကတ်လိတ်ကျမ်ꩻ တဲမ်းကူꩻ ၁၁၇၁-ဗာႏ၊ ၂။ အဘိဓမ္မာႏဝတ္ထု ဒုတိယတွယ်ꩻ (ကူꩻလိတ်ဝါႏတောႏဖြား) ၁၁၇၅-ဗာႏ၊ ၃။ လစ်ꩻပါꩻခွယ်ꩻဝတ္ထုကျမ်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၆-ဗာႏ၊ ၄။ ဘုရာꩻခင်ႏခြောင်ꩻ (မန်းစက်တောႏ) တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၇-ဗာႏ၊ ၅။ ပေတ၊ ပရာဘဝ၊ ဒေဝသံယုတ် (၃)စောင်ႏတယ်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၇၇-ဗာႏ၊ ၆။ မနုဓမ္မသတ်လိတ်ကျမ်ꩻ ပ/ဒု (၂)စောင်ႏတွယ်ꩻ တဲမ်ႏနေင်ႏ ၁၁၇၈-ဗာႏ၊ ၇။ ခန္ဓီပုဒ် တဲမ်းနေင်ႏထီႏတဝ်း၊ ၈။ အလူႏခံႏပုဂ္ဂိုလ်ႏ တဲမ်းနေင်ႏထီႏတဝ်း၊ ၉။ အနန္တဇိနကျမ်ꩻ ပထမတွယ်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏထီႏတဝ်း၊ ၁၀။ ဓမ္မစက္ကျာႏ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၈၁-ဗာႏ။ == "သတင်ꩻသွုံꩻ ကျောင်ꩻလုံးခြဲက်တွင်ꩻ တဲမ်းပျုစုသော့ꩻ လိတ်ကျမ်ꩻစောင်ႏမဥ်ꩻဖုံႏ" == (၁) ဓမ္မသင်္ဂဏီကျမ်ꩻ တဲမ်းကူꩻနေင်ႏ ၁၁၇၇-ဗာႏ၊ (၂) ဂိဟီစာရိတ္တကျမ်ꩻ တဲမ်းကူꩻနေင်ႏ ၁၁၇၈-ဗာႏ၊ (၃) ဓာတ်တောႏဝင်ႏခန်ꩻ (၄) ဘုရာꩻရခဲင်ႏသမဲင်ꩻ (မဟာမျတ်မုနိ) သမဲင်ꩻ (၅) ကပ္ပဝန္ဒနာႏကျမ်ꩻ တဲမ်းနေင်ႏ ၁၁၈၅-ဗာႏ၊ (၆) ဂိဟီစာရိတ္တကျမ်ꩻ တဲမ်းကူꩻပွာꩻယင်း ၁၁၈၇-ဗာႏ၊ (၇) သီႏလခန်ꩻ သီႏလကထာႏ (၈) စောက်အာႏဗွာဝတ္ထု (၉) သုတ္တနိဗ္ဗာန်ႏကျမ်ꩻ (တွဲႏနျꩻနေး လိတ်စက်အာလဲက်း) လိတ်ပပ်စားယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ တဲမ်းထွတ်ထေနဝ်ꩻသွူ။<ref>ဗွေႏဝါယာ၊ ဒဲဉ်သီႏလက်ဆောင်ႏ အမုဲင်-၃၂</ref> == အာႏကွိုꩻ == <references /> [[ကဏ္ဍ:ပအိုဝ်ႏဗွေႏလိုꩻကျောင်ꩻသီး နမ်းခြောင်ꩻခရာႏ]] 6q8xm6kjdpgc7r6f0lxc8atxdiykvt4 ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏ 0 1608 14514 14509 2022-07-30T12:46:52Z Khun Kt 19 /* အာႏကွိုꩻ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography |background = #FFD068 |name = ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ |alias = |dharma name = (Mahā) Moggallāna Thera, Maudgalyāyana Sthavira |birth_date = ခုနေင်ႏသေတဝ်း |birth_place = ဒုံကောလိတ, [[:en:Magadha|မဂဒခမ်း]] (ယိုခါ ထွာအေင်ဒိယခမ်းထီကို [[:en:Bihar|ဗီဟာခမ်းနယ်ႏ]]) |death_date = ဗွေႏဖရာꩻဗုဒ္ဓ ခလားကလွဉ်ႏကကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏခိန်ႏ |death_place = Kālasilā ထမ်း, [[:en:Magadha|မဂဒခမ်း]] |religion = [[ထေရဝါဒ|ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] |school =ကားကအဝ်ႏ |lineage = |title = ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဂေါတမ စူစေႏရံႏ, Foremost disciple, left hand side chief disciple of [[:en:Sakyamuni Buddha|Sakyamuni Buddha]]; second chief disciple of Sakyamuni Buddha |location = |education = |teacher = [[ဖရာꩻဂေါတမ|ဖရာꩻဂေါတမဗုဒ္ဓ]] |reincarnation of = |predecessor = |successor = |students = many, including [[:en:Rāhula|Rāhula]] Thera or Rāhula Sthavira |parents = မွိုးဗွေႏ: Moggalī, ဖါဗွေႏ: |spouse = |children = |website = }} {{Buddhist term | title=''Maudgalyayana'' | pi= Moggallāna Thera | si= මහා මොග්ගල්ලාන මහ රහතන් වහන්සේ | my=ရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်| sa= Maudgalyāyana Sthavira|zh=目連/摩诃目犍乾连 | zh-Latn=Mùlián/Mohemujianqian | ja=目犍連 | ja-Latn=Mokuren/Mokkenren | ko-Latn=Mongryŏn/Mokkŏllyŏn|ko=摩訶目犍連/目連| km=ព្រះមោគ្គលាន |km-Latn=Preah Mokkealean|ta=முகிலண்ணர்|ta-Latn= Mukilannar||th=พระโมคคัลลานะ|th-Latn=Phra Mokkhanlana|vi=Mục-kiền-liên|ti=Madgaliyani|mn=Molun Toyin|bo=མོའུ་འགལ་གྱི་བུ་ |bo-Latn=Mo'u 'gal gy i bu chen po|my-Latn=ʃɪ̀ɴməhàmaʊʔɡəlàɴ}} '''ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]: ရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်) ([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|အဲင်းကလေတ်]]: Maudgalyayana) နဝ်ꩻ ဘုရာꩻတပဲ့ꩻအကိုယို ထွာတံꩻခိုꩻအတန်သွတ်ꩻ တပဲ့ꩻသာဝက ရဟန္တာႏတပါꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တံꩻခိုꩻအကို ပေါႏလွိုသွူ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဂေါတမနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနောဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏထွာအတန်သွတ်ꩻတဲင် လꩻစွဉ်ႏ အဂ္ဂဣဒ္ဓိမန္တဘွဲ့နောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနောဝ်ꩻ ထွာစောဝ်းမျတ်နီဗွေႏဘုရာꩻ စူစေႏရံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏနောဝ်ꩻ ရာႏဇဂြိုလ်ႏခမ်း၊ ဒုံကောလိတကို ကအဝ်ႏအုံဒါႏ ဗြဟ္မဏမဟာသာလပုဏ္ဏာꩻခွိုꩻ ဖြားဒုံ ဒုံကောလိတတောမ်ႏ မောဂ္ဂလိပုဏ္ဏာꩻမူႏသီး ပိုရတနာႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ [[ဖုဲင်:ရှင်မောဂ္ဂလာန်ထေရ်၏ရုပ်တု.jpg |thumb|250px|ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏမထေရ်ႏ]] [[ဖုဲင်:Moggallana - paranibbana.jpg|thumb|300px|စွန်သားငတ်ꩻရျာꩻ တွဲႏဟွံ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏပုင်ႏ]] ==ဗွေႏဘုရာꩻဗျာႏဒိတ်တောႏ== အွိုးမွိုးနန်းစခါ တသင်္ချေႏပုဲင်ကမ္ဘာႏတသဲဉ်လွိုအတွင်ꩻကာႏလ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အနောမဒဿီပွင်ꩻခိန်ႏ သရဒတောမ်ႏ သီရိဝဍ္ဎနနောဝ်ꩻ သွꩻပေႏဟောဝ်မွေးစွဉ်ႏတဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ သရဒနောဝ်ꩻ [[ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ]]အလောင်ꩻအလျာႏတွမ်ႏ သီရိဝဍ္ဎနနောဝ်ꩻ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏအလောင်ꩻအလျာႏနဝ်ꩻသွူ။ သရဒရသေ့ꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအနောမဒဿီဗျာႏဒိတ်ဖေႏ သဗ္ဗညုတ [[ဖရာꩻဂေါတမ|ဂေါတမ]]နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻမီႏပွင်ꩻနဝ်ꩻ အီႏထွာစူထွေရံႏတဲင် ဝွေꩻလဲ့ မဲဉ်ဖေႏလꩻနုဲင်းနုဲင်းငါႏအသွꩻဟဝ် သီရိဝဍ္ဎနတဲင် လွေꩻဒေါ့ꩻဖေႏကျံဉာဏ်ႏခန်းအသွꩻ သီရိဝဍ္ဎန အွဉ်ႏကွီႏနုဲင်းနုဲင်းခန်းဗျာႏဒိတ် စူစေႏရံႏနောဝ်ꩻသွူ။ သီရိဝဍ္ဎနတဲ့ ကပ်လူႏရိုႏရိုႏသေႏသေႏထွူ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတောမ်ႏ ရဟန်ꩻသံႏဃာႏသီး သင်္ကန်ꩻတိစီဝရိတ်တဲင် "ဩဗွေႏ ခွေသွဉ်းသွꩻရသေ့ꩻ သရဒနဝ်ꩻ မဲဉ်ထွာငါႏ ဘုရာꩻဂေါတမစူထွေရံႏအဂ္ဂသာဝကတဲ့ဩ။ ခွေသွဉ်းတဲ့ ကမာꩻဗာႏဒါႏ ကုသိုလ်ႏကောင်းမုယိုခါနောဝ်ꩻ မဲဉ်ထွာငါႏ ဘုရာꩻဂေါတမစူစေႏရံႏသနယ်ဗွေႏဪ။" လျောက်လဝ်းခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အနောမဒဿီႏလဲ့ မွေးလဲဉ်းသွူ တကာႏတဲ့ ဘုရာꩻဂေါတမမီႏပွင်ꩻနောဝ်ꩻ အီႏသဲင်ꩻထွာ မဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ စူစေႏရံႏအဂ္ဂသာဝကကွေး ဗျာႏဒိတ်ဖေႏခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။<ref name=" ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင် ဖြေကြားခဲ့ရသော မေးခွန်းနှင့် ပြဿနာများ">{{Cite book|title= ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင် ဖြေကြားခဲ့ရသော မေးခွန်းနှင့် ပြဿနာများ |author=ဒဂုန်ဦးစန်းငွေ}}</ref> ==ပေႏခိန်ႏ== ပေႏပေႏခိန်ႏနောဝ်ꩻ တောမ်ႏသွꩻပေႏ ဥပတိဿပုဏ္ဏာꩻခွိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻထွားပွဲꩻသဘင်ႏကောင်နာတဲင် လꩻသတိꩻသံႏဝွေႏဂတွော့ꩻ မဲဉ်အားထုတ်ကံကျင်ꩻ မဲဉ်လွစ်ထန်ႏငါႏ ဘဝသံႏသရာႏဝဋ်ဒုက္ခကိုအကျောင်ꩻ တွိုင်ႏပင်ႏချာငါလွဝင်ꩻ သဘောကထွိုင်ႏပီတဲင် နက်လွေꩻခန်း ရာႏဇဂြိုဟ်ႏခမ်း သိဉ္စည်းပရိဗိုဇ်ႏထျꩻ လွေꩻအားထုတ်ကံꩻကျင်ꩻခန်းတရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻအုံဆယ်ꩻကပ်ထုမ်ႏတရာꩻပရိဗိုဇ်ႏထျꩻ အခိန်ႏလဲင်ꩻကျာႏညဆွာꩻသွူတဲ့ တရာꩻအစဲစ်မဲဉ်ႏ သံးတမော့ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းတဲင် သွꩻပေႏဝင်ꩻနီ တွိုင်ႏပင်ႏယင်းလွဝင်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးနီပါꩻကို တပါꩻပါꩻမီႏမော့ꩻ တရာꩻထူꩻတရာꩻမျတ်တဲ့ ဖေႏသေပါဗာႏလွဝင်ꩻအကျောင်ꩻ အံႏခါꩻကတိꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် လယ်ႏထုမ်ႏခန်းဒျာႏတရာꩻ တပါꩻတထွောင်းထွောင်းနဝ်ꩻသွူ။ အတွင်ꩻနဝ်ꩻကာႏလ သဗ္ဗညုတ ဂေါတမစဝ်းမျတ်နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ဝေဠုဝန်ႏကျောင်ꩻတောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် အသွꩻတဖြာꩻ ဥပတိဿပရိဗိုဇ်ႏနဝ်ꩻ လွေꩻခွဲကျုံႏတောမ်ႏ ပဉ္စဝဂ္ဂီႏငတ်ꩻပါꩻကိုအပေႏသွတ်ꩻတပါꩻကထွာဒါႏ အဿဇိမထေရ်ႏတဲင် နာႏဗာႏနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတရာꩻတောႏ အဿဇိမထေရ်ႏထျꩻတွော့ꩻ ဝွေꩻဗွေႏနဝ်ꩻတယ်ႏလꩻရီးစွဉ်ႏ သောတာပတ္တိဖိုလ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ==တယ်ႏလꩻသောတာပတ္တိဖိုလ်ႏခန်ꩻ== အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင်တွော့ꩻ [[ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ|ဥပတိဿပ]]လဲ့ ယူႏလꩻချာ ကအွဉ်ႏခါꩻဒါႏကတိꩻသစ္စာႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏကနာႏကဟွုန်ဗာႏအတွိုင်ꩻ သဲင်ꩻဟော်ꩻနယ်ဖေႏယင်း အသွꩻ"ယေဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ"တရာꩻတောႏတဲင် တရာꩻတောႏတိန်ႏသွတ်ꩻနဝ်ꩻ အသွꩻ ကောလိတပရိဗိုဇ်ႏတဲ့ တယ်ႏလꩻစွဉ်ႏ သောတာပတ္တိဖိုလ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ==ထွာလꩻရဟန္တာႏခန်ꩻ== ကောလိတတိန်ႏလꩻထွူတရာꩻထူꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏသီးနီပါꩻနဝ်ꩻ ကျွꩻလွေꩻခန်း ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏဟွိုန်ဗာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တရာꩻတောႏတဲင် မဟာႏသက္ကရာဇ် ၁၀၃ဗာႏနေင်ႏ၊ ဒဲဉ်သံဆန်ꩻနွိုတ်ꩻနီꩻနဝ်ꩻ ထွာလꩻစွဉ်ႏ[[ရဟန္တာႏ]]နဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏထွာလꩻ [[ရဟန္တာႏ]]အနီꩻနဝ်ꩻတဲင် ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဖန်ဟဲ့ꩻဖေႏအမဉ်ꩻ မဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏတွော့ꩻ ချီႏမျောက်ဖေႏ စူစေႏရံႏ ဒုတိယအဂ္ဂသာဝကအရာႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူ တံꩻခိုꩻသံးတန်ငါႏတဲင် ချီႏမျောက်ဖေႏယင်း အဂ္ဂဣဒ္ဓိမန္တဘွဲ့နဝ်ꩻသွူ။ ==ကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏခန်ꩻ== ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနဝ်ꩻ ဝတ်ပျုဖေႏ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻတိန်ႏအာ အလာပေါင်ꩻတိန်ႏညပသာႏတဲင် အခိန်ႏဖြော်ချာဝွဋ်လဲ့တွိုႏတွော့ꩻ စွန်တခွန်ငတ်ꩻရျာꩻတွဲႏဟုမ် သိဂိလိကောင်ဖင်ႏတဲင် ကူꩻထိုꩻဗာႏခန်း ပရိနိဗ္ဗာန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ ဓာတ်တောႏနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနမ်းကိုယ်ႏတောႏတဲင်ႏအွဉ်ငါတဲင် တယ်ႏဖေႏစေႏတီႏ ဝေဠုဝွန်ႏကျောင်ꩻတောႏ မုခ်ဦးငွါနဝ်ꩻသွူ။ ==ခွန်ဟော်ခံꩻသီးထိန်ꩻသိမ်ꩻသာႏသနာႏပုင်ႏ== ဆုဲင်ꩻတဲင် [[သီရိဓမ္မာႏသောကခွန်ဟော်ခံꩻ]]နဝ်ꩻ ထေချာယင်း ဗွေႏမောဂ္ဂလာန်ႏဓာတ်တောႏတဲင် သဲင်ꩻတယ်ႏပူႏဇောႏချာယင်း စေႏတီႏတောႏ အဝန္တိတိုင်း ဥဇ္ဇေနီခမ်းထျꩻ ဝေဒိဿသကောင်လောင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝေဒိဿသကောင်လောင်းနဝ်ꩻ သီရိဓမ္မာႏသောကခွန်ဟော်ခံꩻတယ်ႏလူႏခါꩻစေႏတီႏသွံဆူႏတဲင် တဆူႏနဝ်ꩻ ဌာႏပနာႏသော့ꩻ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ ဓာတ်တောႏနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၁၉ရျာꩻစုရပ် စေႏတီႏနဝ်ꩻဖုံႏသံးပြင်ꩻထိုꩻတဲင် ဝင်ꩻထေချာယင်းတွော့ꩻ ပင်ꩻသဲင်ꩻထိုꩻခန်း ပြတိုက်အွိုး [[အဲင်ဂလန်ခမ်းထီ]]ကိုနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူ [[အေင်ဒိယခမ်းထီ|အေင်ဒိယ]]မဟာဗောဓိအစွိုꩻအွဉ်ငါတဲင် ပင်ꩻသဲင်ꩻဌာႏပနာႏချာယင်း ဝေဒိဿ(ယိုခါ သန်ဆီ)ကောင်လောင်း စေႏတီႏတောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ ခါးလားကဌာႏပနာႏ ဓာတ်တောႏနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ [[မျန်မာခမ်းထီ]]အစိုႏရသီး ပင်ꩻသဲင်ꩻ [[မျန်မာခမ်းထီ]]ကို တဝေင်ꩻနွို့တဝေင်ထန်ႏ၊ တဒုံနွို့တဒုံထန်ႏတဲင် အွဉ်ဝင်ꩻပူႏဇောႏလွနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၂ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻမာꩻယင်း ပွဲꩻဌာႏပနာႏဓာတ်တောႏ [[အေင်ဒိယခမ်းထီ]]ကိုတဲင် ကွိုန်ꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကမာꩻပွဲꩻနဝ်ꩻခိန်ႏ [[မျန်မာခမ်းထီ]]ဝွန်ႏတန်ချုပ် [[ဦးနု]]တောမ်ႏ ဗုဒ္ဓဝါဒီသားဖုံႏတဲ့ ထင်ႏလွေꩻနေနေနဝ်ꩻသွူ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==အံႏဖြာႏခရာႏတံꩻခိုꩻဖုံႏ== ဘုရာꩻစွုမ်ႏဆူႏစွုမ်ႏဆူႏ မီႏပွင်ꩻလွဥ်သွူ လိုꩻအခမ်းနဝ်ꩻ အဂ္ဂသာ၀က တစွုံႏတစွုံႏစီႏ အဝ်ႏပါသေႏသေႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကပွင်ꩻရီးလဲဉ်းဒါႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻသီး အတပဲ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ပုဂ္ဂိုလ်ႏတမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻခိꩻ တသေထွꩻနွောင်ꩻတဝ်းဒွုမ် ကွဲတဲင်တွော့ꩻ နီသွဥ်းသီး ကအဝ်ႏကိုꩻကွယ်ႏဒါႏ သဗ္ဗညုတ ဂေါတမ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတပဲ့ꩻ အဂ္ဂသာ၀ကဖုံႏနဝ်ꩻ မွူးတွမ်ႏလာပမာႏ တင်ႏတယ်ႏမွေးငါႏထာꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏသီးနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဓမ္မရာႏစာႏ(တရာꩻအဗွေႏ) ကထွာဒါႏ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ စူထွေရံႏ ဓမ္မသေနာပတိ တွမ်ႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ စူစေႏရံႏ ဓမ္မပုရောဟိတ  ပုဂ္ဂိုလ်ႏမျတ် နီပါꩻဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ စူထွေရံႏ ဓမ္မသေနာပတိနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ [[ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ]]ဒျာႏတဲင် စူစေႏရံႏ ဓမ္မပုရောဟိတနဝ်ꩻ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကအဝ်ႏရံႏခူဒါႏ ကောင်တန်မျင်ꩻမိုရ်ႏပမာႏ  နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအသောင် စူထွေရံႏ [[ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ]]နဝ်ꩻ ပီနုဲင်း လာမဲင်းပမာႏ ခွꩻရျူႏလေလင်းနေးစွဥ်ႏဒျာႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပီနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ နီဗွေႏစဝ်းမျတ်ဘုရာꩻ စူစေႏရံႏ ကထွာဒါႏ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏနဝ်ꩻလဲ့ မွူးရောင်ႏပမာႏ လေလင်းတဆဝ်မွေးစွဉ်ႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။    လောကအရေꩻတာႏ ကကျိုꩻဆောင်ႏဒါႏခိန်ႏ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုး သွုံꩻနေးတောမ်ႏ ခန္တီႏမေတ္တာႏအာႏတွော့ꩻ ခွꩻခွꩻရျူႏရျူႏ ကျိုꩻဆောင်ႏဒျာႏတဲင် တဲက်တွိုင်ꩻနေးဗာႏ နုဲင်းလာရောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏ သမာႏဓိ၊ ပညာႏအာႏ တန်တန်အာအာတဲင် ခွုမ်မာꩻဒါႏတွော့ꩻ တွိုင်ꩻနေးဗာႏတောမ်ႏ နုဲင်းမွူးရောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏသီးနီပါꩻနဝ်ꩻ တယ်ႏစစွဉ်ႏ အနောမဒဿီ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကဗျာႏဒိတ်ဖေႏ ဆုꩻတောႏတဲင် တသင်္ချေႏပုဲင် ကမ္ဘာႏတသဲဉ်လွုမ်းလွုမ်း သဲင်ꩻကွိုတ်ထွာစွဉ်ႏ ပါႏရမီႏဖြဲ့ꩻဖက် သွꩻရက်ဝင်ꩻနီနဝ်ꩻသွူ။ ကထွိုင်ႏတွိုႏ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻဘဝတဲင် သဲင်ꩻထွာဖျင်ခန်း မဗော့ꩻမညာꩻတွမ်ႏ ရာႏဇဂြိုဟ်ႏဝေင်ꩻထျꩻ ဒုံနီဒုံအကို အဝ်ႏဒျာႏတဖြာꩻတဒုံကီလဲ့ ဝွေꩻဗွေႏသီးနဝ်ꩻ ဖိဥ်းမွိုတ်မွေးစွဉ်ႏတဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွုမ်ပဆိုးငီꩻရဝ်း၊ တန်သွိုငီꩻရဝ်း၊ မွန်းပျောႏငီꩻရဝ်း၊ လꩻသွိုငီꩻရဝ်းတဝင်ꩻ သံႏဝေႏဂ၊ ထုမ်ႏငီꩻတဝင်ꩻတရာꩻ တွိုႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ ကထွိုင်ႏတွိုႏလွဉ် သဗ္ဗညုတ ဂေါတမဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻထျꩻလဲ့ တွိုႏလွဉ်သွိုသွိုတဝင်ꩻတဲင် ကထွိုင်ႏထွာ အဂ္ဂသာဝကလဲ့ ထွာသွိုသွိုစွဉ်ႏတဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ငဝ်းသချင်ꩻကို ကဗျာကို ကကုဲင်းထီႏမော့ꩻအာဒါႏ နီဗီႏပေါင်ꩻမꩻ အဝ်ႏတလာႏ ကရိုꩻဒါႏ "ဟံႏဟုံလာႏ" ဥပမာႏနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏမွေးစွဉ်ႏ ဝွေꩻဗွေႏသီး ဖြဲ့ꩻငီꩻတဝင်ꩻ ပါရမီႏတဖူꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏသီး တပါꩻတွမ်ႏတပါꩻအလောင်း ကအွဉ်ႏဒါႏ ကတိꩻသစ္စာႏ၊ သေနာႏထောက်ထာꩻတဝင်ꩻ၊ ရက်ပဲင်ꩻဖိဥ်းမွိုတ်တဝင်ꩻ၊ သွီႏထီꩻနေးရေꩻတဝင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တဗꩻစူအံႏဖြာႏခရာႏလဲင်ꩻတလို့ဒွုမ် ထွားနုဲင်းခရာႏဟဝ်မွေးငါႏ နမူႏနာႏဟဝ်တပုဒ်လဲ့ တမာႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ ခꩻတလဲင်ႏ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ တောမ်ႏ ဗွေႏမောဂ္ဂလန်ႏမထေရ်ႏမျတ်သီးနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ရာႏဇဂြိုဟ်ႏဝေင်ꩻသောင် `ကပေါတကန္ဒက´ ကောင်ခင်ႏထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏတနီꩻတဲင် ဆံႏ(ကလူꩻ)တောႏ စကြော့ꩻထွူ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနဝ်ꩻ ရုံႏထွူသင်္ဃန်ꩻထွူတွော့ꩻ အုံလင်ꩻတပန်းခန်း ဟံႏကြေင်းကတျက်ꩻလောင်းတဲင် ဝင်ႏစာꩻခန်း ဖလသမာပတ်နဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် အဝ်ႏ ဝေဿ၀ဏ်ႏလူꩻထျꩻ ကသဲင်ꩻလွဉ်ဒါႏ ဘီလူꩻဝင်ꩻနီနဝ်ꩻ ထွိုင်ႏထီႏလင်ꩻ လာရောင်ႏတောင်ႏလင်ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏမုနိတောႏ ကလူꩻသံးတအဝ်ႏတဝ်း သံးကြေင်းကတျက်ꩻတဲင် ဘီလူꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ အသွꩻအဝ်ႏဆီꩻရဲကီလဲ့ တနာႏတဝ်း တောမ်ႏ စူယာꩻတဲင် နေးအာႏလင်ꩻပျက်ꩻစွဉ်ႏ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ မုနိတောႏနဝ်ꩻသွူ။ ဘီလူꩻနဝ်ꩻဖြာꩻ စူပျက်ꩻ အဗွီႏအသန်နဝ်ꩻ မီႏတဗꩻ နမ်းဖွိုႏထို ၇-သောင်ꩻရပ် ကအဝ်ႏဒါႏ ဆင်ထီးတန်လဲ့ လဲင်ꩻဗိမ်သော့ꩻစွဉ်ႏ ဟံႏကို (မွေးတဝ်းလဲ့) မီႏတဗꩻ လုံးကောင်နဝ်ꩻ လဲင်ꩻပꩻလီဖွန်ႏနေးစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဘီလူꩻကပျက်ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ တောမ်ႏ ဗွေႏမောဂ္ဂလန်ႏ ကထွားလွဉ် အသွꩻဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏခိန်ႏနဝ်ꩻ မဲဉ်ႏတနꩻဗဲက်စွဉ်ႏတဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမောဂ္ဂလန်ႏနဝ်ꩻ သဲစ်ကထီႏ ဘီလူꩻပျက်ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ မုနိတဲင် နဲစ်နက်လွဉ်ထွူတွော့ꩻ "ဩဗွေႏ သက်သာႏနေဟောင်း၊ မျှတနေဟောင်း အဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်းဗွေႏ" ကထွိုင်ႏရီနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် "ဩဗွေႏ မောဂ္ဂလန်ႏ၊ သက်သာႏဒျာႏ၊ မျှတဒျာႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ကတူႏတဲ့ ပေါင်းဆာပေႏပေႏ" ဖြေႏချာခန်း နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဗွေႏမဟာမောဂ္ဂလန်ႏနောဝ်ꩻ ရိုꩻဖေႏခန်းဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနုဲင်းယိုသွူ- "နီဗွေႏနောဝ်ꩻ တန်မွေးစွဉ်ႏထာꩻ။ နီဗွေႏတသေတောဝ်းဒျာႏ ဖီလူꩻနေးအာႏတွော့ꩻ ကတဗꩻဒါႏနီဗွေႏနောဝ်ꩻ ယိုခါဗိမ်သော့ꩻဟံႏကိုတွော့ꩻ အထဲ့လင်ꩻလဲဉ်းအဝီစိငါးရုဲင်ꩻသနယ်ဪ။ လဲင်ꩻတွိုႏသွူအရန်းနောဝ်ꩻပဉ်မဉ်းတဲ့ နီဗွေႏတထွာတောဝ်းတမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ အံႏဖြာႏကေႏညိုႏခရာႏဟောဝ်ငါႏသနယ်ဪ" လျောက်လောဝ်း အံႏဖြာႏခန်း ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏတဲ့ "ဩဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ- နီဗွေႏနောဝ်ꩻ တံꩻခိုꩻအာနုဘောႏတန်မွေးစွဉ်ႏထာꩻ။ နီဗွေႏနောဝ်ꩻ တောမ်ႏမဲ့တွော့ꩻ ထီႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏဒျာႏ လူꩻဖုံႏ၊ ဖီလူꩻဖုံႏ။ တွိုႏနီသွဉ်းသီးနောဝ်ꩻ တောမ်ႏရိုꩻမွိုန်းဖီလူꩻ ထာꩻလောက်ꩻပိတ္တာႏဖုံႏငါလဲ့ တထီႏနွောင်ꩻတောဝ်းသနဲ့ဪ။" အံႏဖြာႏချာခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏသီးသွꩻပေႏချင်ꩻဝင်ꩻနီ တပါꩻတောမ်ႏတပါꩻ ကရိုႏသေႏ၊ ကအံႏဖြာႏလူႏလုဲင်ႏတဝင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ- အပျꩻနယ်ဖေႏ သꩻရင်ꩻဗွာ၊ မာႏယာႏတပါတောဝ်း၊ သွိုန်ႏသꩻစင်ဗွာဟောဝ်ငါႏ သဘောꩻတရာꩻဒျာႏတဲင် ဟောဝ်ထွားနုဲင်းခရာႏဟောဝ်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ ကဒေါ့ꩻဒါႏ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏ ဘွုံꩻတံꩻခိုꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻတဲ့ အမွေးဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပေါႏရိုꩻတံꩻခိုꩻဖဲ့ꩻနောဝ်ꩻ ပေါႏလွိုထွူ သဗ္ဗညုတ ဂေါတမနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ စကျာႏဝဠာႏတခွင်ႏလွုမ်းလွုမ်းအကို ကအီႏလွိုဗွေႏမောဂ္ဂလန်ႏနောဝ်ꩻ တအဲဉ်ထောဝ်းတဖြာꩻဖြာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏနောဝ်ꩻ တငါတောႏခါႏကို အွဉ်ႏညပ်ꩻခါꩻထွူ ကောင်မျင်ꩻမိုရ်ႏတွော့ꩻ အံႏစုဲင်နယ်ဟန်ႏလွူးခူꩻ အမျာꩻပရိသတ်ဆꩻငါဒါႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဟံႏပထဝီႏတဗီႏလွုမ်းလွုမ်းယိုတဲ့ ခေါက်တတျာသွူ နုဲင်းခြောဝ်ႏတွော့ꩻ အွဉ်ႏညပ်ꩻခါꩻ စူနုံခါႏတဲ့ဒါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးနုဲင်းနောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏနောဝ်ꩻ ဆွုံꩻမꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏ နန္ဒောပနန္ဒနဂါꩻခွန်နောဝ်ꩻသွူ။ တံꩻခိုꩻဖဲ့ꩻလဲ့ လꩻစွဉ်ႏဧတဒဂ်ဗွဲ့တောႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနောဝ်ꩻ တံꩻခိုꩻဧတဒဂ်သားပီပီ နေးတောမ်ႏတံꩻခိုꩻဣဒ္ဓိပါဒ်အစွန်ꩻတဲင် အောဝ်ႏထုမ်ႏဖေႏသေႏသေႏ အမျာꩻထာꩻချမ်ꩻသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ညလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ နေးတောမ်ႏတံႏခိုꩻအာႏတွော့ꩻ ကျွꩻလင်ꩻထွူငါးရုဲင်ꩻခမ်းတဲင် ကောကခံႏဗာႏဒါႏငါးရုဲင်ꩻသား ယံဖေႏကချံꩻသာႏတဲင် လင်ꩻမာꩻခွꩻဖေႏသေႏသေႏ ငါးရုဲင်ꩻမေႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဖန်ဆင်ꩻထွူ ဗိုကောဝ်ႏတတွာနုဲင်းလောပေင်တွော့ꩻ အုံဒင်ႏဗိုကောဝ်ႏလောင်းတဲင် ဟော်ꩻဖေႏသေႏသေႏတရာꩻ ကောကခံႏဗာႏဒါႏငါးရုဲင်ꩻသားတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့ ကျွꩻထင်ႏ လူꩻခမ်း၊ ဗြဟ္မာႏခမ်းတွော့ꩻ လူႏခို၊ လူꩻမူႏသီးဖုံႏအတာႏ ထင်ႏဟော်ဖေႏသေႏသေႏ[[သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻတရာꩻတောႏ]]နောဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏ လူꩻခမ်း၊ ငါးရုဲင်ꩻခမ်း တိန်ႏသဲင်ꩻလွဉ်တဲင် တကာႏ၊ တကာႏမလိုꩻခမ်းသီးအတာႏ အွဉ်ႏနယ်တောမ်ႏ လူꩻခမ်းထာꩻချံꩻသာႏ၊ ငါးရုဲင်ꩻခံးထာꩻဆင်ꩻရယ်ꩻဥပမာႏတွော့ꩻ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏ [[ရတနာႏသွံပါꩻ]] အဂုဏ်ႏကေꩻဇူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဟွိုန်ဗာႏ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏတရာꩻတောႏတွော့ꩻ ကနွို့လွဉ်ဗွေႏဖရာꩻသာႏသနာႏတောႏကိုသားနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏနေး ပဉ်သိန်ႏသိန်ႏ၊ ပိဉ်သောင်ႏသောင်ႏနေးနောဝ်ꩻသွူ။ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻလဲ့ ကယ်ႏချွစ်ကအီႏယပ်ꩻဒါႏ ကိစ္စဖုံႏ မီႏပေါႏပေါႏလွဉ်နောဝ်ꩻ ကုဲင်းအွဉ်ႏစွꩻအာဒျာႏ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏတဲ့ ကယ်ႏချွစ်ဖေႏ သူဌေꩻစေꩻ၊ သဌေꩻတအီ၊ ရာႏဇဂြိုဟ်ႏခမ်းကို စေꩻထာꩻမဉ်ꩻလဲင်ꩻကျောႏခမ်းကျောႏထီနေး ဗွိုန်နုဲင်း မစ္ဆရိယ ကောသိယသူဌေꩻနောဝ်ꩻ ပဉ်ခွုင်းမုဲင်ꩻဖြာꩻဖြာꩻလွုမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခွန်သိကျာꩻတဖြာꩻနောဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးမွန်းပျောႏတငွို့မွိုင်းဒျာႏလူꩻစေꩻစိန်ႏတွော့ꩻ အွဉ်ႏဖေင်ꩻထိုꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အတရာꩻတောႏတဲင် သတိꩻယံဖေႏနေးကလꩻချာ ဝွေꩻကအောဝ်ႏအုံနင်းသော့ꩻဒါႏ ဝေဇယန္တာနန်ꩻတောႏနောဝ်ꩻ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏချာႏတခို့ꩻကီလနယ်တဲင် ခွန်သိကျာꩻလဲ့ သတိꩻသံႏဝွေႏဂတရာꩻလꩻချာယင်းစွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခꩻတလဲင်ႏ ရဟန်ꩻသံႏဃာႏသီးနောဝ်ꩻ တရာꩻလဲ့ ကျိုꩻကျိုꩻစာꩻစာꩻတအားထုတ်တောဝ်း အွဉ်ဝင်ꩻဒေါ့ꩻတငီႏတငါဒျာႏထာꩻ နီဗွေႏဘုရာꩻ ပုဗ္ဗာႏရုံႏကျောင်ꩻတောႏကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏတိန်ႏထီႏဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ငမ်းအခိန်ႏလို့ပိုႏခြေင်ထိုꩻနဝ်ꩻမꩻ သတိꩻသံႏဝွေႏဂယံဖေႏနေးကလꩻခန်းတဲင် ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနောဝ်ꩻ တောမ်ႏခင်ႏမွူးတွော့ꩻ နွန်ႏဝꩻနယ်စွဉ်ႏ ကျောင်ꩻပြဿဒ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတပဲ့ꩻတပန်ꩻ ရဟန်ꩻသံႏဃာႏသီး ကဆောင်ႏရွက်ဒါႏ လောကအကျိုꩻစီꩻပွာꩻအကို [[ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ]]တောမ်ႏ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏနောဝ်ꩻ ထာꩻမာꩻဗွိုန်ကီလဲ့ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻတပီတောဝ်းတဝင်ꩻသွူ။ စေႏတနာႏဗွိုန်ကီလဲ့ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻတဗွိုန်တဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနောဝ်ꩻ ဖျင်စွို့ꩻဖျင်စွဉ်ႏဖေႏသွူ ဝင်ꩻသꩻအကို(အာဒေသနာပါဋိဟာရိယ)ထွူမꩻ ကုဲင်းသွဉ်သင်ဆွုံꩻမꩻဟော်ꩻလွဉ်ꩻတရာꩻ(အနုသာသနီ ပါဋိဟာရိယ)နောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနောဝ်ꩻ နေးတောမ်ႏတံꩻခိုꩻတောႏတဲင် မာꩻဆေ့ꩻယွမ်ꩻထိုꩻဝင်ꩻကိလေႏသာႏသꩻ(ဣဒ္ဓိ ပါဋိ ဟာရိယ)ထွူမꩻ ကုဲင်းသွဉ်သင်ဆွုံꩻမꩻဟော်ꩻလွဉ်ꩻတရာꩻ(အနုသာသနီ ပါဋိဟာရိယ)နောဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလာန်ႏနောဝ်ꩻ ဗွိုႏအန်ꩻငါႏထာꩻကုဲင်တဲင် ဝင်ꩻမီႏမာꩻထာꩻကုဲင်လဲ့ ရုဲင်းရုဲင်းထင်ထင်ဆွုံꩻမꩻဖေႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ <ref>သံယုတ်ပါဠိတောႏ မောဂ္ဂလာန သံယုတ်ထ</ref> == အာႏကွိုꩻ == <references/> [[ကဏ္ဍ:ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ]] [[my:မဟာမောဂ္ဂလာန်ထေရ်]] [[en:Maudgalyayana]] 57urvsnwksv9jbwaj5u7c2i8g1h2jrr ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ 0 1613 14515 14508 2022-07-30T12:47:14Z Khun Kt 19 /* အာႏကွိုꩻ */ wikitext text/x-wiki ‍‍‍{{Infobox religious biography |background = #FFD068 |name = ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ |image=Sariputta-statue.jpg |caption = ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ ရုပ်ထုတောႏ |alias = |dharma name = သာရိပုတ္တရ |birth_date = ခုနေင်ႏသေတဝ်း |birth_place = [[မကဒခမ်း]], ရာႏဇဂြိုဟ်ခမ်း, ဒုံနာလ ကဟဲ့ꩻဒါႏ ဒုံဥပတိဿကို, |death_date = သာႏသနာႏတောႏနေင်ႏ ၁၄၇ဗာႏ၊ ကထိန်ႏလာဗွေဟာ၊ မွူးကွို့ꩻနာꩻတိန်ႏတိန်ႏ |death_place = [[မကဒခမ်း]], ရာႏဇဂြိုဟ်ခမ်း, ဒုံနာလ ကဟဲ့ꩻဒါႏ ဒုံဥပတိဿကို, |religion = [[ထေရဝါဒ|ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] |school =ကားကအဝ်ႏ |lineage = ဗြဟ္မဏမဟာသာလပုဏ္ဏာꩻခွိုꩻ|title = ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ [[ဖရာꩻဂေါတမ]] စူထွေရံႏ, ပထမအဂ္ဂသာဝကတပဲ့ꩻတောႏ|location = |education = ဓမ္မသေနာပတိ၊ တရာစဲ့ꩻပိုႏတန်ဗွဲ့၊ ပထမအဂ္ဂသာဝကတပဲ့ꩻတောႏ |teacher = [[ဖရာꩻဂေါတမ|ဖရာꩻဂေါတမဗုဒ္ဓ]] |reincarnation of = ဥပတိဿ |predecessor = |successor = |students = တပဲ့ꩻသာႏဝက အဝ်ႏအာတန်သွူ, နဝ်ꩻအကို [[ရာႏဟုလာႏ]] တောမ်ႏ [[တိဿသာႏမဏေႏ]]တဲ့ပါနေနေသွူ။  |parents = မွိုးဗွေႏ : ရူပသာရိ, ဖါဗွေႏ: ဝင်္ကပုဏ္ဏာꩻ|spouse = |children = |website = }} '''ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]: ရှင်သာရိပုတ္တရာ) ([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|အဲင်းကလေတ်]]: Sāriputta) နဝ်ꩻ သဗ္ဗညုတ [[ဖရာꩻဂေါတမ|ဂေါတမနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ]] စူထွေရံႏ ပထမအဂ္ဂသာဝကနဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏတန်ငါႏတဲင် လꩻစွဉ်ႏပညာဧတဒဂ်နဝ်ꩻသွူ။ ပေါႏလိုသွူ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဂေါတမနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏယိုပညာႏအတန်သွတ်ꩻ [[ရဟန္တာႏ]]မျတ်တပါꩻ ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ==ခံႏထူႏဗျာႏဒိတ်တောႏခန်ꩻ== ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ[[ဖရာꩻဂေါတမ|ဂေါတ]]မခါးလားကပွင်ꩻခိန်ႏ တသင်္ချေႏပုဲင်ကမ္ဘာႏတသဲဉ်လွိုရပ်နဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏအဝ်ႏထွာ အလောင်ꩻဆားတဲင် အစိုးနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသဲင်ꩻထွာ သရဒရသေ့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻဘဝ တိန်ႏထီႏဗာႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အနောမဒဿီချီႏမျောက်ဖေႏ တပဲ့ꩻတပါꩻ ပထမအဂ္ဂသာဝကဆုꩻတောႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏလဲ့ မဲဉ်လꩻနုဲင်းငါႏတွော့ꩻ ပျုဒါႏန၊ မာꩻကုသိုလ်ႏတဲင် ပန်ႏခန်းအခြွီ၊ ကွီခန်းစူထွေရံႏ ပထမအဂ္ဂသာဝကဆုꩻတောႏတဲင် ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအနောမဒဿီလဲ့ဗျာႏဒိတ်ဖေႏခန်း စူထွေရံႏအဂ္ဂသာဝကဆုတောႏနဝ်ꩻသွူ။ ==အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻဘဝ== ပေႏပေႏခိန်ႏနောဝ်ꩻ တောမ်ႏသွꩻပေႏ ကောလိတပုဏ္ဏာꩻခွိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻထွားပွဲꩻသဘင်ႏကောင်နာတဲင် လꩻသတိꩻသံႏဝွေႏဂတွော့ꩻ မဲဉ်အားထုတ်ကံကျင်ꩻ မဲဉ်လွစ်ထန်ႏငါႏ ဘဝသံႏသရာႏဝဋ်ဒုက္ခကိုအကျောင်ꩻ တွိုင်ႏပင်ႏချာငါလွဝင်ꩻ သဘောကထွိုင်ႏပီတဲင် နက်လွေꩻခန်း ရာႏဇဂြိုဟ်ႏခမ်း သိဉ္စည်းပရိဗိုဇ်ႏထျꩻ လွေꩻအားထုတ်ကံꩻကျင်ꩻခန်းတရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻအုံဆယ်ꩻကပ်ထုမ်ႏတရာꩻပရိဗိုဇ်ႏထျꩻ အခိန်ႏလဲင်ꩻကျာႏညဆွာꩻသွူတဲ့ တရာꩻအစဲစ်မဲဉ်ႏ သံးတမော့ꩻနွောင်ꩻတောဝ်းတဲင် သွꩻပေႏဝင်ꩻနီ တွိုင်ႏပင်ႏယင်းလွဝင်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးနီပါꩻကို တပါꩻပါꩻမီႏမော့ꩻ တရာꩻထူꩻတရာꩻမျတ်တဲ့ ဖေႏသေပါဗာႏလွဝင်ꩻအကျောင်ꩻ အံႏခါꩻကတိꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် လယ်ႏထုမ်ႏခန်းဒျာႏတရာꩻ တပါꩻတထွောင်းထွောင်းနဝ်ꩻသွူ။ အတွင်ꩻနဝ်ꩻကာႏလ သဗ္ဗညုတ [[ဖရာꩻဂေါတမ|ဂေါတမ]]စဝ်းမျတ်နီဗွေႏဘုရာꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ဝေဠုဝန်ႏကျောင်ꩻတောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏတနီꩻတဲင် ပဉ္စဝဂ္ဂီႏငတ်ꩻကိုအပေႏသွတ်ꩻအဿဇိမထေရ်ႏနဝ်ꩻ ကျွꩻလယ်ႏတုင်ꩻသွမ်ꩻကျာꩻ ဥပတိဿပရိဗိုဇ်ႏတိန်ႏထီႏတဲင် အံႏအော်ꩻခရာႏဟဝ်မွေးငါႏ ကရီးခါတဲ့ တထီႏဖိုတဝ်း၊ တမော့ꩻဖိုတဝ်း၊ မုနိလောင်းတဲ့ ကလူꩻတအဲဉ်ထဝ်း၊ လွိုးလောင်းတဲ့ ဆွဉ်ႏဖုံႏသံးတအဝ်ႏတဝ်း၊ သံဗုဲင်စွဉ်ႏသင်္ကန်ꩻတနျာႏနျာႏတွော့ꩻ ဝွေꩻကထီႏနဝ်ꩻ သပ္ပါယ်ႏမွေးမုဲင်းစွဉ်ႏဒျာႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင်ခါ ဥပတိဿပရိဗိုဇ်ႏနဝ်ꩻ မဲဉ်သေမွေးငါႏ ဝွေꩻဗွေႏတရာꩻဖုံႏ၊ အကံအကျင်ꩻဖုံႏ၊ ရေႏရွယ်ႏချက်ဖုံႏ၊ ဝွေꩻဗွေႏဆရာႏဖုံႏတဲင် လျောက်လဝ်းရီခန်း အဿဇိမထေရ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် အဿဇိမထေရ်ႏလဲ့ ခြုဲင်းနယ်ဖေႏချာ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကဟော်ꩻဒါႏတရာꩻဖုံႏ၊ အကံအကျင်ꩻဖုံႏတဲင်တွော့ꩻ ဝွေꩻကယိန်းအာႏရꩻနိစ်သက်စွုမ်းသွိုꩻမွေးငါႏတဲင် လျောက်လဝ်းကွီနာႏခန်းဒျာႏ တရာꩻတောႏနဝ်ꩻသွူ။ အဇိတမထေရ်ႏလဲ့ ဝွေꩻဗွေႏကဗုဲင်ရဟန်ꩻနဝ်ꩻ တပေါႏညငါႏဒွိုန်းတွော့ꩻ ဟော်ꩻနယ်ဒါႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏလွုမ်ꩻ ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻထွူတဲင် ဟော်ꩻဖေႏခန်း ''ယေဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ''တရာꩻတောႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ ဝွေꩻအခြွီလီꩻကရီးခါမာꩻဗာႏကံႏအကျိုꩻသဲင်ꩻဖေႏချာယင်း ဉာဏ်ႏပညာႏသံးယံတဖဲ့ꩻ ဝွေꩻပါႏရမီႏလဲ့ ဖြားလဲဉ်းတဖဲ့ꩻတဲင် စနာႏဗာႏကွို့ꩻ ဂါႏထာႏနီပုဒ်လွုမ်ꩻလဲ့ လꩻသွူးစွဉ်ႏ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ကနာႏသွုပ်ယင်း ဂါႏထာႏနီပုဒ်နဝ်ꩻ လꩻထွူလဲဉ်းဖလဌာန်နဝ်ꩻသွူ။ ဥပတိဿနဝ်ꩻ ကွပ်ပွိုးစွဉ်ႏ အွဉ်ႏခါꩻကတိသစ္စာႏတွမ်ႏ [[ဗွေႏမဟာႏမောဂ္ဂလန်ႏ|ကောလိတပရိဗိုဇ်ႏ]]အဝ်ႏတဲင်တွော့ꩻ သေငါꩻလဲဉ်းသွူ သစ္စာႏလစ်ꩻပါꩻတရာꩻတဲ့ တလွေꩻလွဉ်ꩻစွဉ်ႏတဝ်း အဿဇိမထေရ်ႏနဝ်ꩻသွူ၊ "ဩဗွေႏ- နီဗွေႏကျွꩻလွေꩻရီးဒျာႏသွော့ ဗွေႏဖရာꩻထျꩻသူꩻဪ။ ခွေသွဉ်းနဝ်ꩻ အွဉ်ႏခါꩻကတိသစ္စာႏအတွိုင်ꩻ အီႏသဲင်ꩻဟဲ့ꩻဗာႏဒွိုန်းကသွꩻတဖြာꩻသနဲ့ဪ။ မဥ်ႏထွူမꩻ နီသွဉ်းသီး သွꩻပေႏဝင်ꩻနီ အီႏထင်ႏထေ့ဒျာႏ ဗွေႏမျတ်ဖရာꩻထျꩻသနဲ့ဪ။" လျောက်လဝ်းထွူ နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အဿဇိမထေရ်ႏလဲ့ ကျွꩻလွေႏထိုꩻခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင်ဝွေꩻတဲ့ နက်သဲင်ꩻချာ အသွꩻကအဝ်ႏဒါႏ ခင်ႏလမ်းလီꩻကိုတဲင် ဝွေꩻဗွေႏကနာႏကဟွိုန်ꩻဗာႏအတွိုင်ꩻ သဲင်ꩻဟော်ꩻနယ်ဖေႏချာယင်း အသွꩻပေႏ  ''ယေဓမ္မာဟေတုပ္ပဘဝါ''တရာꩻတောႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ တရာꩻတောႏတိန်ႏသွတ်ꩻတဲင် အသွꩻပေႏ ကောလိတပရိဗိုဇ်ႏတဲ့ တယ်ႏလꩻခန်စ သောတာပတ္တိဖိုလ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ==ထွာလꩻရဟန္တာႏခန်ꩻ== အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏသီးဝင်ꩻနီလဲ့ ထင်ႏလွဉ်ခန်းဗွေႏဘုရာꩻထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏတွိုႏဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻထျꩻတဲင် ထွာလꩻခန်း ဧဟိဘိက္ခုရဟန်ꩻမျတ်နဝ်ꩻသွူ။ ထွာဧဟိဘိက္ခုရဟန်ꩻထွူတိန်ႏလꩻ ၁၅နီꩻ မဟာႏသက္ကရာဇ် ၁၀၃ ဗာႏနေင်ႏ၊ ဒဲဉ်သံဗွေနီꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ဟော်ꩻကျာꩻဖေႏခန်း ဝွေꩻဗွေႏလီꩻပေႏ ဒီဃနခပရိဗိုဇ်ႏအတာႏ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟလက္ခဏသုတ်ဒေသနာႏတောႏနဝ်ꩻသွူ။ တိန်ႏဟွုန်ဗာႏ ဗွေႏမျတ်ဖရာꩻ တရာꩻဒေႏသနာႏတောႏနဝ်ꩻတပုဒ်တဲင် ဝွေꩻဗွေႏလဲ့ ထွာလခန်း [[ရဟန္တာႏ]]မျတ်နဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် အနီꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဝေဠုဝန်ႏကျောင်ꩻတောႏကို ပထမသာဝက သန္နိပါတ မဟာသံဃာ့ သံဃာႏအစီꩻဝေꩻတဲ့အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။  အစီꩻဝွေꩻကို တမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲ့တဖိစ်တဟဲ့ꩻဗာႏတဝ်း နမ်းတွမ်ႏနမ်းဓမ္မတာႏတရာꩻအလꩻတွော့ꩻ ကလꩻဒါႏအဘိညာဏ်ႏသူပါꩻ ဧဟိဘိက္ခုရဟန္တာႏမျတ် ၁၂၅ဝပါꩻ စုပြုံႏတဝင်ꩻတဲင် ဗွေႏမျတ်ဖရာꩻလဲ့ ထွားထူႏတွမ်ႏဝွေꩻဗွေႏမွိုးမူႏမဥ်ꩻတဲင် ဖန်ဟဲ့ꩻဖေႏ ဥပတိဿ ဓမ္မမဉ်ꩻ သာရိပုတ္တရာနုဲင်းနဝ်ꩻထွူတဲင် ချီႏမျောက်လင်ꩻဖေႏ ဓမ္မသေနယပတိဘွဲ့တောႏတဲင် အွဉ်ႏထွာဖေႏစူထွေꩻရံႏအဂ္ဂသာႏဝကတပဲ့ꩻတောႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူတဲင် နီဗွေႏမျတ်ဖရာꩻလဲ့ ဟော်ꩻကျာꩻသွုပ်ဖေႏယင်း ယံဖေႏကလွစ်ထန်ႏ သံႏသရာႏဝွဋ်ဒုက္ခတရာꩻတောႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏလဲ့ ဝတ်ပတ်ဖေႏတငါငါ နီဗွေႏမျတ်ဖရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏနဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏသံးဟဝ်မွေးထာꩻတဲင် လꩻစွဉ်ႏပညာႏ[[ဧတဒဂ်]] နဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနဝ်ꩻ မီႏကိန်ꩻထာꩻခိန်ႏတဲ့ ကတူႏအွဉ်ႏမိုးသေႏသေႏဒျာႏ ပထမဆရာႏ အဿဇိကအဝ်ႏရာꩻအရပ်ကရိုꩻဒါႏ ရိုႏသေႏငါႏဆရာႏဂုဏ်ႏတောႏ၊ မွိုးဗွေႏမဲဉ်ခွန်းနုဲင်းမုဲင်ꩻခွန်းတဲ့ ထေင်ချာတဝ်း သယ်ꩻခံႏသေႏသေႏဒါႏ ခန္ထီႏဂုဏ်ႏတောႏ၊ ကောဆုင်ꩻမꩻဝွေꩻဗွေႏသား မီႏအဝ်ႏလွဉ်နဝ်ꩻ ပေႏပေႏတန်တန်တရွေꩻတဝ်း ယူႏလꩻသေႏသေႏအကေꩻဇူꩻကရိုꩻဒါႏ သေဒါႏကေꩻဇူꩻဂုဏ်ႏတောႏ၊ ထွာပထမအဂ္ဂသာဝက တပဲ့ꩻတောႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင်တွော့ꩻ တထူႏလွိုထူႏပိုႏဒါႏတဝ်းအခွင်ꩻရေꩻဂုဏ်ႏတောႏ၊ သꩻပီႏပျတ်ငါႏဂုဏ်ႏတောႏ၊ လွောက်ꩻဒါႏဝင်ꩻအလိုႏဂုဏ်ႏတောႏ၊ သꩻညင်ꩻစာႏနာႏဒါႏဝင်ꩻစတဲင် လꩻဗွေစွဉ်ႏဂုဏ်ႏထူꩻနုဲင်းယိုဖုံႏသွူ။ နိကာယ်ငတ်ꩻမျိုꩻပိဋကတ်ကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏဒေႏသနာႏတောႏဖုံႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻအာတန်နဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏဒေႏသနာႏအုပ်ခြေင်ခြေင်နဝ်ꩻ ခုဒ္ဒကနိကာယ် သုတ္တန်ႏပိဋကတ်ဖုံႏ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ်ပါႏဠိတောႏဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏဒေႏသနာႏအုပ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဖွင်ꩻလုဲင်းဟော်ꩻနယ်ဖေႏ ပိဋကတ်ကို အရေꩻတန် ငဝ်းငွါဝေါဟာရဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူတကာႏတဝ်ႏ သာႏသနာႏတောႏသက်တန်ꩻဖေႏနေးကညဆွာꩻတဲင် ကလျောက်လဝ်းနီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ ကွီနာႏဒါႏ သာႏသနာႏအသက် ဝိနယ်ꩻပိဋကတ်ကျမ်ꩻမျတ်နဝ်ꩻလဲ့ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ခုဒ္ဒကနိကာယ်ႏဖုံႏ [[ဗုဒ္ဓဝင်ႏ]]ဒေႏသနာႏတောႏဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ လျောက်လဝ်းတောင်ꩻပြန်ႏ ကွီနာႏခံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကေႏညိုႏခရာႏကဟဝ်ငါႏ၊ ကထင်ႏသျာꩻငါႏ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ ကျိုꩻဆောင်ႏမုꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဝွေꩻဗွေႏကဟော်ꩻဒါႏ အဘိဓမ္မာပိဋကတ်ကျမ်ꩻမျတ်ဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻကဟော်ꩻသေꩻခါꩻဒါႏ အဘိဓမ္မာႏတရာꩻတောႏနဝ်ꩻ ဆွာꩻမွေး၊ လုဲင်းမွေးမုဲင်းထာꩻတဲင် ဟော်ꩻဖေႏနီလိုꩻသီးနဝ်ꩻ နာႏတထွꩻလꩻဒွုမ်တွော့ꩻ ထင်ႏဟော်ꩻဖေႏဗာႏဒျာႏ လူꩻတနံခမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏနဝ်ꩻ နာႏဗာႏထွူဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အဘိဓမ္မာႏတရာꩻတောႏနဝ်ꩻတဲင် တိန်ႏဟော်ꩻနယ်ဖေႏချာ ဘဝကရီးခါ ကထွာဖိုဒါႏ ဝွေꩻဗွေႏတပဲ့ꩻ"ပြာ"ငတ်ꩻရျာꩻ ကသဲင်ꩻထွာချာဝွေꩻဗွေႏတပဲ့ꩻရဟန်ꩻငတ်ꩻရျာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တဒွေါင်ႏငါႏတဝ်း၊ ဆွာꩻတဲ့ တဆွာꩻငါႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ အဘိဓမ္မာႏတရာꩻတောႏနဝ်ꩻ လုဲင်းတဟာႏငါႏတွော့ꩻ နီလိုꩻသီးလဲင်ꩻတသေႏနာႏနွောင်ꩻဒွုမ်တဲ့ ကွပ်ပွိုး ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏကေꩻဇူꩻတဲင် နီလိုꩻသီး သွဉ်ထူႏနာႏဗာႏနွောင်ꩻယင်း ယိုꩻယိုꩻသာႏသာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏနဝ်ꩻ ကျိုꩻဆောင်ႏ ဗုဒ္ဓသာႏသနာႏတောႏ၊ ကျိုꩻဆောင်ႏဖေႏ သတ္တဝါႏသီးအကျိုꩻ တိန်ႏည ၄၄နေင်ႏတဲင် အော့ꩻသွီႏထာꩻတွော့ꩻ ကူꩻခန်းပရိနိဗ္ဗာန်ႏ မကဓတိုင်း၊ ဒုံနာလက၊ အမွိုးဗွေႏလမ်း၊ ကလွူးဖွာꩻဒါႏ ဝွေꩻဗွေႏခင်ႏလမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ကူꩻပရိနိဗ္ဗာန်ႏမွူးနီꩻနဝ်ꩻ သာႏသနာႏတောႏနေင်ႏ ၁၄၇ဗာႏနေင်ႏ၊ ကထိန်ႏလာဗွေဟာ၊ မွူးကွို့ꩻနာꩻခိန်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏတိန်ႏလွဉ်ႏထွူတဲင် ဝွေꩻဗွေႏဓာတ်တောႏနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻနမ်းကိုယ်ႏတောႏတဲင်ႏ သဲင်ꩻဓာႏပနာႏဖေႏ စေႏတီႏရာႏဇဂြိုဟ်ႏခမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ==ခွန်ဟော်ခံꩻသီးထိန်ꩻသိမ်ꩻသာႏသနာႏပုင်ႏ== ဆုဲင်ꩻတဲင် [[သီရိဓမ္မာႏသောကခွန်ဟော်ခံꩻ]]နဝ်ꩻ ထေချာယင်း ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏဓာတ်တောႏတဲင် သဲင်ꩻတယ်ႏပူႏဇောႏချာယင်း စေႏတီႏတောႏ အဝန္တိတိုင်း ဥဇ္ဇေနီခမ်းထျꩻ ဝေဒိဿသကောင်လောင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝေဒိဿသကောင်လောင်းနဝ်ꩻ  သီရိဓမ္မာႏသောကခွန်ဟော်ခံꩻတယ်ႏလူႏခါꩻစေႏတီႏသွံဆူႏတဲင် တဆူႏနဝ်ꩻ ဌာႏပနာႏသော့ꩻ ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏဓာတ်တောႏနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၁၉ရျာꩻစုရပ် စေႏတီႏနဝ်ꩻဖုံႏသံးပြင်ꩻထိုꩻတဲင် ဝင်ꩻထေချာယင်းတွော့ꩻ ပင်ꩻသဲင်ꩻထိုꩻခန်း ပြတိုက်အွိုး [[အဲင်ဂလန်ခမ်းထီ]]ကိုနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻထွူ [[အေင်ဒိယခမ်းထီ|အေင်ဒိယ]]မဟာဗောဓိအစွိုꩻအွဉ်ငါတဲင် ပင်ꩻသဲင်ꩻဌာႏပနာႏချာယင်း ဝေဒိဿ(ယိုခါ သန်ဆီ)ကောင်လောင်း စေႏတီႏတောႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ ခါးလားကဌာႏပနာႏ ဓာတ်တောႏနဝ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ [[မျန်မာခမ်းထီ]]အစိုႏရသီး ပင်ꩻသဲင်ꩻ [[မျန်မာခမ်းထီ]]ကို တဝေင်ꩻနွို့တဝေင်ထန်ႏ၊ တဒုံနွို့တဒုံထန်ႏတဲင်  အွဉ်ဝင်ꩻပူႏဇောႏလွဗာႏဝင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၂ဗာႏနေင်ႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻမာꩻယင်း ပွဲꩻဌာႏပနာႏဓာတ်တောႏ [[အေင်ဒိယခမ်းထီ]]ကိုတဲင် ကွိုန်ꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကမာꩻပွဲꩻနဝ်ꩻခိန်ႏ [[မျန်မာခမ်းထီ]]ဝွန်ႏတန်ချုပ် [[ဦးနု]]တောမ်ႏ ဗုဒ္ဓဝါဒီသားဖုံႏတဲ့ ထင်ႏလွေꩻနေနေနဝ်ꩻသွူ။ ==ဖူးဝေးကန်ပြေင်ဖုံႏ== ဗွေႏသာႏရိပုတ္တရာႏ ဖူးခိုဝင်ꩻသွံအကို ဗွေႏဥပသေနနဝ်ꩻ တပဲ့ꩻရဟန်ꩻဖုံႏအခါႏ ကေႏညိုႏခရာႏအဟဝ်သွတ်ꩻရဟန်ꩻတပါꩻတဲင် လꩻသမန္တပါသာဒိကဧတဒဂ်နဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏရေဝတနဝ်ꩻ မွန်းပျောႏခရာႏခင်ႏလမ်းတလိုႏတဝ်း လွေꩻအုံတောႏရဒျာႏတရာꩻ အရညတခြာတန်ကျံꩻထံꩻကိုတဲင် လꩻအရညက[[ဧတဒဂ်]]နဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏသုန္ဒနဝ်ꩻ ဧတဒဂ်ဘွဲ့လꩻတဝ်း ထွာဒျာႏအသီဘိ သာႏဝကနဝ်ꩻသွူ။ ဖူးမူႏဝင်ꩻသွံဖုံႏကထွာဒါႏ စာလာ၊ ဥပစာလာ၊ သီသူပစာလာဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗုဲင်ဘိက္ခုနီတဲင် ထွာလꩻရဟန္တာႏမူႏမျတ်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)</ref> == အာႏကွိုꩻ == <references/> [[ကဏ္ဍ:ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ]] [[my:သာရိပုတ္တရာထေရ်]] [[en:Śāriputra]] 50oj0mzd1a3e0hhf1vtf4f5t0nul6rc ရဟန်ꩻတာႏ 0 3050 14512 14505 2022-07-30T12:44:44Z Khun Kt 19 /* အာႏကွိုꩻ */ wikitext text/x-wiki ‍‍‍[[File: ရဟန္တာရုပ်တု.jpg |thumb|left|250px| ရဟန္တာႏရုပ်တုတောင်ꩻ]] {{ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ}} ပုဂ္ဂိုလ်ႏကလ့ꩻလဲဉ်းဒါႏ အရဟတ္တမဂ်နဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻ '''ရဟန္တာႏ'''သွူ။ '''အရဟာ''' နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဒျာႏသွူ။<ref name="ငရဲဆို ချိုနဲ့လားဗျို့">{{cite book|title= ငရဲဆို ချိုနဲ့လားဗျို့ |author=ဦးနု}}</ref> မီႏမာꩻသီမာႏဗာႏ ရဟန္တာႏနဝ်ꩻ တခံႏထွိုက်တဝ်းဒွုမ်ရဟန်ꩻထွူတကာႏတဝ်း သက်မီႏထဲ့ မဲ့မီႏဗေင်ႏ မီႏသီတနီꩻခါသူꩻလဲ့ လင်ꩻဗာႏသွူးစွဉ်ႏ အပယ်ႏဘွုံႏ [[ငါးရုဲင်ꩻ]]ခမ်းသွူ။ ရဟန္တာႏဓာတ်တောႏနဝ်ꩻ အဗွေႏနမ်းကဓိဋ္ဌာန်ႏခါꩻဒါႏအခိန်ႏမီႏဗွေမ့ꩻ အီႏထဲ့လ့ꩻသွူ။ [[ဖရာꩻဂေါတမ|နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ]] ကပွင်ꩻပေါႏလွဉ် လိုꩻအခမ်းတဲင် အဝ်ႏအုံသတင်ꩻသွုံꩻ ရာႏဇဂြိုဟ်ႏခမ်း ခိန်ႏခါႏကာႏလ သမယအယံꩻတွင်ꩻနဝ်ꩻ ပျူလိုꩻခွိုꩻ [[ဘလ္လိကတွမ်ႏ တပုဿ|ဘလ္လိက တပုဿ]]နဝ်ꩻ အဝ်ႏဥက္ကလာပခမ်းကို လွဉ်ဖြေꩻစာကူꩻကားထာꩻတဲင် ကွဲလွေꩻလွေꩻ ကွဲကာကာတွော့ꩻ တွိုႏလွဉ်စွဉ်ႏနီဗွေႏဘုရာꩻထျꩻ ဗ့ꩻလွဉ်စွဉ်ႏနီဗွေႏဘုရာꩻငါတဲင် ဝုဲင်ႏရိုႏရိုႏသေႏသေႏထွူ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻတွော့ꩻ သင်ꩻရာꩻခင်ႏလမ်း လွေꩻအုံလင်ꩻခန်းဒျာႏ ပငါပရာꩻသွူ။ နီဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻလဲ့ ဟော်ꩻဖေႏတရာꩻတောႏတဲင် တပုဿနဝ်ꩻ ထွာလ့ꩻခန်း[[သောတာႏပန်ႏ]]ဥပသကာႏတဖြာꩻတဲင် ဘလ္လိကနဝ်ꩻ လ့ꩻ[[အဘိညာဉ်ႏ]]သူပါꩻတွော့ꩻ ထွာလ့ꩻခန်း ရဟန္တာႏနဝ်ꩻသွူ။ သမဲင်ꩻတောႏအလ့ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဝါႏတောႏ တိန်ႏလ့ꩻ (၂၀)နေင်ႏ၊ မဟာႏသက္ကရာဇ် (၁၂၃)ဗာႏနေင်ႏတဲင် နီဗွေႏဘုရာꩻအသောင်နဝ်ꩻ ရဟန္တာႏငတ်ꩻရျာꩻအဝ်ႏရံႏခူထွူတဲင် အုံဒင်ႏလွေꩻတွမ်ႏ ခွန်သိကျာꩻကဖန်ဆင်ꩻဖေႏဒါႏ လူꩻကဝ်ႏလောရထာꩻတွော့ꩻ ကျွꩻလွေꩻခန်း ဧရာပထနဂါꩻတဖါပို ကလူႏခါꩻဒါႏ ဇလုံကောင်လောင်းသွူ။ ကွပ်ပွိုး သျင်ႏအဟံ ရဟန္တာႏမျတ် အွဉ်ႏနယ်၊ ဟော်ꩻနယ်ဖေႏ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏတရာꩻ အစဲစ်အမဲဉ်ႏတဲင် ပုဂံႏခမ်းထီသားဖုံႏလဲ့ ထွာလွဉ်အီဗာႏ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ ဘုရာꩻတကာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ==အာႏကွိုꩻ== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ|*]] [[my:ရဟန္တာ]] [[en:Arhat]] 6co2vg3py64v93mmoivane030oy5u7t ကဏ္ဍ:ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ 14 3051 14513 14511 2022-07-30T12:46:14Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] [[my:Category:ရဟန္တာ]] [[en:Category:Arhat]] hcinlr3q1ziqwnqgixjnomduvpdeh77 14516 14513 2022-07-30T12:48:39Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ရဟန်ꩻတာႏဖုံႏ}} [[ကဏ္ဍ:ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏ]] [[my:Category:ရဟန္တာများ]] ebuody91akfmts59xxcx0s5xdcn1i93 ဝီခီပီးဒီးယား:ကေားသုင်ꩻသားဖုံႏ 4 3052 14518 2022-07-30T13:13:57Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "‍‍‍‍‍{{Information page|shortcut=WP:EDITORS |shortcut2=WP:USERS |shortcut3=WP:PEDIANS|shortcut4=WP:EDIANS}} {{nutshell|ဝီခီပီးဒီးယားယို ပါမုဲင်ꩻခန်းတဲ့ယဝ်း နွို့မွဉ်းဖျင်တဲမ်းသော့ꩻခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏတဲင်တွော့ꩻ လိုꩻတွိုင်..." wikitext text/x-wiki ‍‍‍‍‍{{Information page|shortcut=WP:EDITORS |shortcut2=WP:USERS |shortcut3=WP:PEDIANS|shortcut4=WP:EDIANS}} {{nutshell|ဝီခီပီးဒီးယားယို ပါမုဲင်ꩻခန်းတဲ့ယဝ်း နွို့မွဉ်းဖျင်တဲမ်းသော့ꩻခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏတဲင်တွော့ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ ထွာလွဉ်အီနွောင်ꩻဒျာႏ ဝီခီပီးဒီးယန်းသုင်ꩻသားတဖြာꩻသွူ!<br/>ယိုꩻခါကျာꩻနဝ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားအကောက်ခြွဉ်း အဝ်ႏလဲဉ်း {{NUMBEROFUSERS}} ဗာႏတဲင် နဝ်ꩻအကို {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} ဖြာꩻနဝ်ꩻ ယိုခါတောႏတွင်ꩻကျာꩻ အဝ်ႏနွို့ပါစွဲးကမ်းတဲမ်းဖျင်ကိုဖေႏ ဝီခီပီးဒီးယားကိုသွူ။}} [[File:10 sharing book cover background.jpg|300px|thumb|right|ပါမုဲင်ꩻခန်းတဲ့ယဝ်း စူယာꩻကိုယို ထွံꩻသဲဉ်ꩻခါꩻနွောင်ꩻဒျာႏ ဝီခီပီးဒီးယားသွူဩ။ ကအီႏမာꩻဗာႏနဝ်ꩻ နာꩻမွဉ်းဖျင်ဗာႏကွို့ꩻ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတဗာႏရိုꩻရိုꩻလွုမ်ꩻသွူ။]] '''ဝီခီပီးဒီးယန်း''' မွေးတဝ်းလဲ့ '''ကေားမွဉ်းဖျင်သား''' ကေားသုင်ꩻသားတဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ စေႏတနာႏ(ပရဟိတ)ဝွန်ႏထံꩻသားတဖြာꩻအနေႏ ကေားတဲမ်းစန်ႏ ထဲမ်မွဉ်းဖျင် ဝီခီပီးဒီးယားရောမ်ဖြုဲင်ꩻသားတဖြာꩻဒျာႏတဲင် တဗွိုန်ပီတဝ်းနုဲင်း [[WP:Reader|ဟော်ꩻထွားရိုꩻရိုꩻသား]]သွူ။ ဝီခီဖေႏနေးကထင်ႏထို ဗွေစွုမ်ႏထဲင်းအတာႏ ပါမုဲင်ꩻတယဝ်း တွမ်ႏသ့ꩻစေႏတနာႏ [[Wikipedia:Be bold|ရုဲင်းရုဲင်းဟန်ဟန်]]တဲင်တွော့ꩻ [[Wikipedia:Editing policy|ပြောင်ꩻလုဲင်ႏမွဉ်းဖျင်]]ကိုသွူတဲင် ထွာလွဉ်အီနွောင်ꩻဒျာႏ ဝီခီပီးဒီးယန်းတဖြာꩻသွူ။ ဟော်ꩻထွားထောင်လွူꩻနွောင်ꩻဒျာႏ အခေႏခံႏ [[Wikipedia:Tutorial|မွဉ်းဖျင်ခြပ်ချောꩻနယ်ꩻသွဉ်ခန်ꩻဖုံႏ]] မွေးတဝ်းလဲ့ ကဗွေစွုမ်ႏစဲင်းသျင်ꩻဒါႏ [[Wikipedia:မွဉ်းဖျင်ရောမ်ဖြုဲင်ꩻဖုံႏ|ယီးအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖုံႏ]]လဲ့ အဝ်ႏလ့ꩻဒျာႏသွူဩ။ [[Category:ဝီခီမူဝါဒဖုံႏ]] [[my:ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူများ]] [[en:Wikipedia:Wikipedians]] lxyfwsazzhzv02phrya67nihu6me5b5 တမ်းပလေက်:Information page 10 3053 14519 2022-07-30T13:16:02Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{ombox | type = notice | style = {{#if:{{{style|}}} |margin:0 auto;width:80%;{{{style}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1<includeonly>|</includeonly>}}}}}}}}}}}} |{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1}}}}}}}}}}}}|{{{shortcut2|{{{sc2|{{{2|}}}}}}}}}|{{{shortcut3|{{{sc3|{{{3|}}}}}}}}}|{{{shortcut4|{{{sc4|{{{4|}}}}}}}}}|{{{shortcut5|{{{sc5|{{{5|}}}}}}}}}<noinclude>|c..." wikitext text/x-wiki {{ombox | type = notice | style = {{#if:{{{style|}}} |margin:0 auto;width:80%;{{{style}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1<includeonly>|</includeonly>}}}}}}}}}}}} |{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1}}}}}}}}}}}}|{{{shortcut2|{{{sc2|{{{2|}}}}}}}}}|{{{shortcut3|{{{sc3|{{{3|}}}}}}}}}|{{{shortcut4|{{{sc4|{{{4|}}}}}}}}}|{{{shortcut5|{{{sc5|{{{5|}}}}}}}}}<noinclude>|category=no</noinclude>}} }} | text = <div style="padding-top: 6px; padding-bottom: 5px;">'''ဤသည်မှာ [[WP:INFOPAGES|သတင်းအချက်အလက် စာမျက်နှာ]]တစ်ခု ဖြစ်သည်။'''<br><div style="font-size: 90%;"> ယင်းတွင် တည်းဖြတ်သူ အဖွဲ့အစည်း၏ [[WP:Consensus|အများဆန္ဒသဘောထား]]ကို <!-- -->{{#if:{{{page|{{{pages|{{{interprets|}}}}}}}}} | <!--doesn't handle multiple items--> {{#ifexist:{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}} |'''[[{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}]]''' |'''{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}'''}} | ဝီကီပီးဒီးယား၏ စံသတ်မှတ်ချက်များနှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးချက်များ }} ရှုထောင့်များမှ ဖော်ပြထားသည်။ ဤသည်မှာ [[WP:PG|ဝီကီပီးဒီးယား၏ မူဝါဒများ သို့မဟုတ် လမ်းညွှန်ချက်များ]] တစ်ခု မဟုတ်ပါ။</div></div> }}{{#if: {{{nocat|{{{demo|}}}}}}||<includeonly>{{Namespace detect | wikipedia = {{{category|[[Category:ဝီကီပီးဒီးယား သတင်းအချက်အလက် စာမျက်နှာများ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | help = {{{category|[[Category:ဝီကီပီးဒီးယား သတင်းအချက်အလက် စာမျက်နှာများ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | user = [[Category:အသုံးပြုသူ အက်ဆေးများ]]{{{category|}}} }} </includeonly>}}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage (and interwikis in Wikidata), not here! --> </noinclude> a3dyfx34wl62v5g36zzj32s3l7t5e9y 14522 14519 2022-07-30T15:27:45Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ombox | type = notice | style = {{#if:{{{style|}}} |margin:0 auto;width:80%;{{{style}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1<includeonly>|</includeonly>}}}}}}}}}}}} |{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1}}}}}}}}}}}}|{{{shortcut2|{{{sc2|{{{2|}}}}}}}}}|{{{shortcut3|{{{sc3|{{{3|}}}}}}}}}|{{{shortcut4|{{{sc4|{{{4|}}}}}}}}}|{{{shortcut5|{{{sc5|{{{5|}}}}}}}}}<noinclude>|category=no</noinclude>}} }} | text = <div style="padding-top: 6px; padding-bottom: 5px;">'''ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ [[WP:INFOPAGES|သတင်ꩻအချက်အလျက်လိတ်မဲ့ငါ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။'''<br><div style="font-size: 90%;"> လိတ်မဲ့ငါယိုအကို ကအွဉ်ႏနယ်ဒါႏ ကေားမွဉ်းဖျင်ခြပ်ချောꩻသားသီး [[WP:Consensus|လိုꩻအာသꩻဆန္ဒ]]ဖုံႏယို <!-- -->{{#if:{{{page|{{{pages|{{{interprets|}}}}}}}}} | <!--doesn't handle multiple items--> {{#ifexist:{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}} |'''[[{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}]]''' |'''{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}'''}} | အွဉ်ႏနယ်ခါꩻဒျာႏ }} ဝီခီပီးဒီးယား စံစီꩻကန်ꩻအွဉ်ႏထွော့ချက်တွမ်ႏ ကကျင်ꩻသုင်ꩻဖိုသားသီးထာꩻထီႏအတွိုင်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ [[WP:PG|ဝီခီပီးဒီးယားမူဝါဒဖုံႏ မွေးတဝ်းလဲ့ ယီးအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖုံႏ]] တမွေးတဝ်းသွူ။</div></div> }}{{#if: {{{nocat|{{{demo|}}}}}}||<includeonly>{{Namespace detect | wikipedia = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | help = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | user = {{{category|}}} }} </includeonly>}}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage (and interwikis in Wikidata), not here! --> </noinclude> [[Category:ဝီခီမူဝါဒဖုံႏ]] 2oahjyqfy7xjkdwe6bfh5g9n7gyw09r 14523 14522 2022-07-30T15:27:59Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ombox | type = notice | style = {{#if:{{{style|}}} |margin:0 auto;width:80%;{{{style}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1<includeonly>|</includeonly>}}}}}}}}}}}} |{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1}}}}}}}}}}}}|{{{shortcut2|{{{sc2|{{{2|}}}}}}}}}|{{{shortcut3|{{{sc3|{{{3|}}}}}}}}}|{{{shortcut4|{{{sc4|{{{4|}}}}}}}}}|{{{shortcut5|{{{sc5|{{{5|}}}}}}}}}<noinclude>|category=no</noinclude>}} }} | text = <div style="padding-top: 6px; padding-bottom: 5px;">'''ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ [[WP:INFOPAGES|သတင်ꩻအချက်အလျက်လိတ်မဲ့ငါ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။'''<br><div style="font-size: 90%;"> လိတ်မဲ့ငါယိုအကို ကအွဉ်ႏနယ်ဒါႏ ကေားမွဉ်းဖျင်ခြပ်ချောꩻသားသီး [[WP:Consensus|လိုꩻအာသꩻဆန္ဒ]]ဖုံႏယို <!-- -->{{#if:{{{page|{{{pages|{{{interprets|}}}}}}}}} | <!--doesn't handle multiple items--> {{#ifexist:{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}} |'''[[{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}]]''' |'''{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}'''}} | အွဉ်ႏနယ်ခါꩻဒျာႏ }} ဝီခီပီးဒီးယား စံစီꩻကန်ꩻအွဉ်ႏထွော့ချက်တွမ်ႏ ကကျင်ꩻသုင်ꩻဖိုသားသီးထာꩻထီႏအတွိုင်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ [[WP:PG|ဝီခီပီးဒီးယားမူဝါဒဖုံႏ မွေးတဝ်းလဲ့ ယီးအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖုံႏ]] တမွေးတဝ်းသွူ။</div></div> }}{{#if: {{{nocat|{{{demo|}}}}}}||<includeonly>{{Namespace detect | wikipedia = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | help = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | user = {{{category|}}} }} </includeonly>}}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage (and interwikis in Wikidata), not here! --> </noinclude> pq1a3mjgls88b4ogmfl7dw2zzq92prf 14524 14523 2022-07-30T15:36:20Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki {{ombox | type = notice | style = {{#if:{{{style|}}} |margin:0 auto;width:80%;{{{style}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1<includeonly>|</includeonly>}}}}}}}}}}}} |{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|{{{sc1|{{{1}}}}}}}}}}}}|{{{shortcut2|{{{sc2|{{{2|}}}}}}}}}|{{{shortcut3|{{{sc3|{{{3|}}}}}}}}}|{{{shortcut4|{{{sc4|{{{4|}}}}}}}}}|{{{shortcut5|{{{sc5|{{{5|}}}}}}}}}<noinclude>|category=no</noinclude>}} }} | text = <div style="padding-top: 6px; padding-bottom: 5px;">'''ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ [[WP:INFOPAGES|သတင်ꩻအချက်အလျက်လိတ်မဲ့ငါ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။'''<br><div style="font-size: 90%;"> လိတ်မဲ့ငါယိုအကို ကအွဉ်ႏနယ်ခါꩻဒါႏ ကေားမွဉ်းဖျင်ခြပ်ချောꩻသားသီး [[WP:Consensus|လိုꩻအာသꩻဆန္ဒ]]ဖုံႏယိုနဝ်ꩻ <!-- -->{{#if:{{{page|{{{pages|{{{interprets|}}}}}}}}} | <!--doesn't handle multiple items--> {{#ifexist:{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}} |'''[[{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}]]''' |'''{{{page|{{{pages|{{{interprets}}}}}}}}}'''}} | အွဉ်ႏနယ်ခါꩻဒျာႏ }} ဝီခီပီးဒီးယား စံစီꩻကန်ꩻအွဉ်ႏထွော့ချက်တွမ်ႏ ကကျင်ꩻသုင်ꩻဖိုသားသီးထာꩻထီႏအတွိုင်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ [[WP:PG|ဝီခီပီးဒီးယားမူဝါဒဖုံႏ မွေးတဝ်းလဲ့ ယီးအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖုံႏ]] တမွေးတဝ်းသွူ။</div></div> }}{{#if: {{{nocat|{{{demo|}}}}}}||<includeonly>{{Namespace detect | wikipedia = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | help = {{{category|[[Category:ဝီခီပီးဒီးယား သတင်ꩻအချက်အလျက် လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|{{#if:{{{sort-by|}}}|{{{sort-by}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}} | user = {{{category|}}} }} </includeonly>}}<noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage (and interwikis in Wikidata), not here! --> </noinclude> c7c411vkmig5auzgmn09i9vcayvbl40 ကာဗွန် 0 3054 14520 2022-07-30T13:39:12Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{Infobox carbon}} လိုꩻမူႏ ကစွအာဒါႏ '''သဲင်''' တုမ်ႏ '''ခဲးတဲမ်းအီလိတ်''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]- ခဲတံ)ယို ထွာ '''ကာဗွန်'''စင်စင်သှူ။ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး)၊ မေ..." wikitext text/x-wiki {{Infobox carbon}} လိုꩻမူႏ ကစွအာဒါႏ '''သဲင်''' တုမ်ႏ '''ခဲးတဲမ်းအီလိတ်''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]- ခဲတံ)ယို ထွာ '''ကာဗွန်'''စင်စင်သှူ။ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး)၊ မေႏသွာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ကာဗွန်စင်စင်မွေးတောဝ်းရိုꩻကီလဲ့ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါ ၉၀ ရျာꩻခှေါင် (၉၀%)သှူ။ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါငီꩻ ထာꩻခြိုꩻလောင်းလင်လဲ့ အောဝ်ႏအာဗလေားဗလားတန်။ ကောပ်ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ အာငါႏတဲင် [[ဓာတုဗေဒ]]ယို ဖခါꩻဗာႏနေး '''အဉ်အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ''' ယင်း '''အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ'''([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ| အဉ်းကလစ်ဆျ်]]: Inorganic chemistry and organic chemistry) သှူ။ [[ကဏ္ဍ:ဓာတုဗေဒ]] [[my:ကာဗွန်]] [[en:Carbon]] lo5073kzys9ngm1trightimkh2c2msr 14527 14520 2022-07-31T00:44:24Z ဗန်ကှိုန် 25 wikitext text/x-wiki {{Infobox carbon}} လိုꩻမူႏ ကစွအာဒါႏ '''သဲင်''' တုမ်ႏ '''ခဲးတဲမ်းအီလိတ်''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]- ခဲတံ)ယို ထွာ '''ကာဗွန်'''စင်စင်သှူ။ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး)၊ မေႏသွာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ကာဗွန်စင်စင်မွေးတောဝ်းရိုꩻကီလဲ့ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါ ၉၀ ရျာꩻခှေါင် (၉၀%)သှူ။ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါငီꩻ ထာꩻခြိုꩻလောင်းလင်လဲ့ အောဝ်ႏအာဗလေားဗလားတန်။ ကောပ်ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ အာငါႏတဲင် [[ဓာတုဗေဒ]]ယို ဖခါꩻဗာႏနေး '''အဉ်အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ''' ယင်း '''အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ'''([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ| အဉ်းကလစ်ဆျ်]]: Inorganic chemistry and organic chemistry) သှူ။ အောဂဲန်းနေက်ဓာတုဗေဒယို ထွာ ဓာတုဗေဒ ကရော့ဖုဲင်ႏတုမ်ႏဒါႏ ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ ခြေင်ခြေင်၊ ဗꩻတှိုႏဟန်ႏသနီꩻခါ ကသေထွꩻလဲန်း ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ အဗာႏသုမ်သေင်ႏ (၃၀၀ ၀၀၀)ဗော့ꩻဗော့ꩻတဲ့ရိုꩻ။ ထာꩻခြိုꩻ ကာဗွန်ကပါယို မဉ်ႏလဲ့ꩻဖေႏမေႏ တလီꩻကိုခြာတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အောက်သီစဲန်ကိုတဲ့နောဝ်ꩻ ထွာလှောန် ကာဗွန်ဒုဲင်အောက်သုဲက် ဓာတ်လူး။ [[ကဏ္ဍ:ဓာတုဗေဒ]] [[my:ကာဗွန်]] [[en:Carbon]] ftyctll1682wq2k66w69d4n422azqgm 14529 14527 2022-07-31T04:41:35Z ဗန်ကှိုန် 25 wikitext text/x-wiki {{Infobox carbon}} လိုꩻမူႏ ကစွအာဒါႏ '''သဲင်''' တုမ်ႏ '''ခဲးတဲမ်းအီလိတ်''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]- ခဲတံ)ယို ထွာ '''ကာဗွန်'''စင်စင်သှူ။ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး)၊ မေႏသွာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ကာဗွန်စင်စင်မွေးတောဝ်းရိုꩻကီလဲ့ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါ ၉၀ ရျာꩻခှေါင် (၉၀%)သှူ။ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါငီꩻ ထာꩻခြိုꩻလောင်းလင်လဲ့ အောဝ်ႏအာဗလေားဗလားတန်။ ကောပ်ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ အာငါႏတဲင် [[ဓာတုဗေဒ]]ယို ဖခါꩻဗာႏနေး '''အဉ်အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ''' ယင်း '''အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ'''([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ| အဉ်းကလစ်ဆျ်]]: Inorganic chemistry and organic chemistry) သှူ။ အောဂဲန်းနေက်ဓာတုဗေဒယို ထွာ ဓာတုဗေဒ ကရော့ဖုဲင်ႏတုမ်ႏဒါႏ ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ ခြေင်ခြေင်၊ ဗꩻတှိုႏဟန်ႏသနီꩻခါ ကသေထွꩻလဲန်း ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ အဗာႏသုမ်သေင်ႏ (၃၀၀ ၀၀၀)ဗော့ꩻဗော့ꩻတဲ့ရိုꩻ။ ထာꩻခြိုꩻ ကာဗွန်ကပါယို မဉ်ႏလဲ့ꩻဖေႏမေႏ တလီꩻကိုခြာတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အောက်သီစဲန်ကိုတဲ့နောဝ်ꩻ ထွာလှောန် ကာဗွန်ဒုဲင်အောက်သုဲက် ဓာတ်လူး။ မဉ်ႏတလꩻလုမ်းတောဝ်း အောက်သီစဲန်တဲ့ အထွာလှောန် ကာဗွန်မိုနောက်သုဲက်သှူ။ ကာဗွန်တုမ်ႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် မဉ်ႏကြူဝင်ꩻနောဝ်ꩻ လꩻ မီတိန်းဒြတ်တအှို၊ အောဂဲန်းနေက်အဲက်သစ်ဖုံႏနုဲင်း ကဲတ်သိုလဉ်း (မန်း- ဓာတ်ဆီ)၊ ယင်း ဒေါဝ်ခှိုꩻ (အဉ်းကလစ်ဆျ်- alcohol) ဖုံႏ။ [[ကဏ္ဍ:ဓာတုဗေဒ]] [[my:ကာဗွန်]] [[en:Carbon]] oi8mhehpvss66ubm4qody4de48ihmgs 14530 14529 2022-07-31T05:15:25Z ဗန်ကှိုန် 25 wikitext text/x-wiki {{Infobox carbon}} လိုꩻမူႏ ကစွအာဒါႏ '''သဲင်''' တုမ်ႏ '''ခဲးတဲမ်းအီလိတ်''' ([[မန်းဘာႏသာႏငဝ်းငွါ|မန်း]]- ခဲတံ)ယို ထွာ '''ကာဗွန်'''စင်စင်သှူ။ ဘူမိမေႏသွာႏ (မန်း- ကျောက်မီးသွေး)၊ မေႏသွာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ကာဗွန်စင်စင်မွေးတောဝ်းရိုꩻကီလဲ့ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါ ၉၀ ရျာꩻခှေါင် (၉၀%)သှူ။ ကာဗွန်အောဝ်ႏပါငီꩻ ထာꩻခြိုꩻလောင်းလင်လဲ့ အောဝ်ႏအာဗလေားဗလားတန်။ ကောပ်ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ အာငါႏတဲင် [[ဓာတုဗေဒ]]ယို ဖခါꩻဗာႏနေး '''အဉ်အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ''' ယင်း '''အောဂဲန်းနေက် ဓာတုဗေဒ'''([[အိန်းကလေက်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ| အဉ်းကလစ်ဆျ်]]: Inorganic chemistry and organic chemistry) သှူ။ အောဂဲန်းနေက်ဓာတုဗေဒယို ထွာ ဓာတုဗေဒ ကရော့ဖုဲင်ႏတုမ်ႏဒါႏ ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ ခြေင်ခြေင်၊ ဗꩻတှိုႏဟန်ႏသနီꩻခါ ကသေထွꩻလဲန်း ကာဗွန်ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ အဗာႏသုမ်သေင်ႏ (၃၀၀ ၀၀၀)ဗော့ꩻဗော့ꩻတဲ့ရိုꩻ။ ထာꩻခြိုꩻ ကာဗွန်ကပါယို မဉ်ႏလဲ့ꩻဖေႏမေႏ တလီꩻကိုခြာတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အောက်သီစဲန်ကိုတဲ့နောဝ်ꩻ ထွာလှောန် ကာဗွန်ဒုဲင်အောက်သုဲက် ဓာတ်လူး။ မဉ်ႏတလꩻလုမ်းတောဝ်း အောက်သီစဲန်တဲ့ အထွာလှောန် ကာဗွန်မိုနောက်သုဲက်သှူ။ ကာဗွန်တုမ်ႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် မဉ်ႏကြူဝင်ꩻနောဝ်ꩻ လꩻ မီတိန်းဒြတ်တအှို၊ အောဂဲန်းနေက်အဲက်သစ်ဖုံႏနုဲင်း ကဲတ်သိုလဉ်း (မန်း- ဓာတ်ဆီ)၊ ယင်း ဒေါဝ်ခှိုꩻ (အဉ်းကလစ်ဆျ်- alcohol) ဖုံႏ။ မဉ်ႏအှောန်ႏငီꩻတုမ်ႏ အောက်သီစဲန် ယင်း ဟုဲက်ဒရိုစဲန် နီဗာႏလို့ꩻနောဝ်ꩻ လꩻ ကာဘိုဟုဲက်ဒရိတ် ဒြတ်ငီꩻဝင်ꩻ နုဲင်း အဲက်သီတေက်အဲက်သစ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသှူ။ ကာဗွန်ယို တုမ်ႏ သတ္တုဖုံႏလဲ့ အောဝ်ႏငီꩻဝင်ꩻလꩻ၊ ထာနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻဟဲ့ꩻ ကာဘုဲက်။ [[ကဏ္ဍ:ဓာတုဗေဒ]] [[my:ကာဗွန်]] [[en:Carbon]] 5attq0n0n6qhhjg8q899xn96w8e1xem တမ်းပလေက်:Infobox nitrogen 10 3055 14521 2022-07-30T13:47:20Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{infobox element |engvar=en-GB |name=နုဲက်ထရိုစဲန် |number=7 |symbol=N |pronounce={{IPAc-en|ˈ|n|aɪ|t|r|ə|dʒ|ə|n}} |pronounce 2={{respell|NY|trə-jən}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[ကာဗွန်]] |right=[[အောက်သီစဲန်]] |above=– |below=ဖှော့သဖှေားရတ..." wikitext text/x-wiki {{infobox element |engvar=en-GB |name=နုဲက်ထရိုစဲန် |number=7 |symbol=N |pronounce={{IPAc-en|ˈ|n|aɪ|t|r|ə|dʒ|ə|n}} |pronounce 2={{respell|NY|trə-jən}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[ကာဗွန်]] |right=[[အောက်သီစဲန်]] |above=– |below=[[ဖှော့သဖှေားရတ်သ်|P]] |category=diatomic nonmetal |category comment= |group=15 |period=2 |block=p |category color= |appearance=colorless gas, liquid or solid |image name=Liquidnitrogen.jpg |image size= |image name comment=နုဲက်ထရိုစဲန်အထီ |image name 2=Nitrogen Spectra.jpg |image name 2 comment=နုဲက်ထရိုစဲန်ရောင်ႏရဲန်ႏ |atomic mass=14.007 |atomic mass ref=<ref name="CIAAW">[http://www.ciaaw.org/pubs/TSAW2013_xls.xls Conventional Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2= |atomic mass comment=(14.00643–14.00728)<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |electron configuration=&#91;[[ဟီလီယမ်|He]]&#93; 2s<sup>2</sup> 2p<sup>3</sup> |electrons per shell=2, 5 |color= |phase=အတအှို |phase comment= |density gplstp=1.251 |density gpcm3nrt= |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp= |density gpcm3bp=0.808 |melting point K=63.15 |melting point C=−210.00 |melting point F=−346.00 |boiling point K=77.355 |boiling point C=−195.795 |boiling point F=−320.431 |triple point K=63.151 |triple point kPa=12.52 |critical point K=126.192 |critical point MPa=3.3958 |heat fusion=(N<sub>2</sub>) 0.72 |heat fusion 2= |heat vaporization=(N<sub>2</sub>) 5.56 |heat capacity=(N<sub>2</sub>) 29.124 |vapor pressure 1=37 |vapor pressure 10=41 |vapor pressure 100=46 |vapor pressure 1 k=53 |vapor pressure 10 k=62 |vapor pressure 100 k=77 |vapor pressure comment= |crystal structure=hexagonal |oxidation states='''5''', 4, '''3''', 2, 1, −1, −2, '''−3''' |oxidation states comment=(a strongly acidic oxide) |electronegativity=3.04 |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=1402.3 |ionization energy 2=2856 |ionization energy 3=4578.1 |atomic radius= |atomic radius calculated= |covalent radius=71±1 |Van der Waals radius=155 |magnetic ordering=diamagnetic |electrical resistivity= |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20= |thermal conductivity=25.83×10<sup>−3</sup> |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25= |speed of sound=353 |speed of sound comment=(gas, at&nbsp;27&nbsp;°C) |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.= |magnetic susceptibility= |magnetic susceptibility ref= |Young's modulus= |Shear modulus= |Bulk modulus= |Poisson ratio= |Mohs hardness= |Vickers hardness= |Brinell hardness= |CAS number=7727-37-9 |isotopes= {{infobox element/isotopes decay | mn=13 | sym=N | link=nitrogen-13 | na=[[:en:synthetic radioisotope|syn]] | hl=9.965&nbsp;min | dm=[[:en:electron capture|ε]] | de=2.220 | link1=carbon-13 | pn=13 | ps=C }} {{Infobox element/isotopes stable | mn=14 | sym=N | na=99.6% | n=7 |firstlinks=yes}} {{Infobox element/isotopes stable | mn=15 | sym=N | na=0.4% | n=8 |firstlinks=no}} |isotopes comment= |predicted by= |prediction date= |discovered by=Daniel Rutherford |discovery date=၁၇၇၂ |first isolation by= |first isolation date= |named by=Jean-Antoine Chaptal |named date=၁၇၉၀ |history comment label= |history comment= |wdQID=Q627 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=N}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> g29nwafek5ieti8cfvnm91jase70e0y တမ်းပလေက်:Infobox oxygen 10 3056 14525 2022-07-30T23:07:50Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{infobox element |name=အောက်သီစဲန် |number=8 |symbol=O |pronounce={{IPAc-en|ˈ|ɒ|k|s|ɨ|dʒ|ə|n}} |pronounce 2={{respell|OK|si-jən}}<!--no need for US vs. UK. They're the same thing.--> |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[နုဲက်ထရိုစဲန်]] |right=[[ဖှလိုရဉ်း]] |above=– |below=..." wikitext text/x-wiki {{infobox element |name=အောက်သီစဲန် |number=8 |symbol=O |pronounce={{IPAc-en|ˈ|ɒ|k|s|ɨ|dʒ|ə|n}} |pronounce 2={{respell|OK|si-jən}}<!--no need for US vs. UK. They're the same thing.--> |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[နုဲက်ထရိုစဲန်]] |right=[[ဖှလိုရဉ်း]] |above=– |below=[[ဆာလဖာ|S]] |category=diatomic nonmetal |group=16 |period=2 |block=p |category color= |appearance=gas: colorless<br>liquid: pale blue |image name=Oxygen discharge tube.jpg |image alt= |image size=170 |image name comment= |image name 2=Oxygen spectre.jpg |image name 2 comment=Spectral lines of oxygen |atomic mass=15.999 |atomic mass ref=<ref name="CIAAW">[http://www.ciaaw.org/pubs/TSAW2013_xls.xls Conventional Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2= |atomic mass comment=(15.99903–15.99977)<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |electron configuration=&#91;[[ဟီလီယမ်|He]]&#93; 2s<sup>2</sup> 2p<sup>4</sup> |electrons per shell=2, 6 |color= |phase=အတအှို |phase comment= |density gplstp=1.429 |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp= |density gpcm3bp=1.141 |melting point K=54.36 |melting point C=−218.79 |melting point F=−361.82 |boiling point K=90.188 |boiling point C=−182.962 |boiling point F=−297.332 |triple point K=54.361 |triple point kPa=0.1463 |critical point K=154.581 |critical point MPa=5.043 |heat fusion=(O<sub>2</sub>) 0.444 |heat fusion 2= |heat vaporization=(O<sub>2</sub>) 6.82 |heat capacity=(O<sub>2</sub>) 29.378 |vapor pressure 1=&nbsp; |vapor pressure 10=&nbsp; |vapor pressure 100=&nbsp; |vapor pressure 1 k=61 |vapor pressure 10 k=73 |vapor pressure 100 k=90 |vapor pressure comment= |crystal structure=cubic |oxidation states=[[Oxygen difluoride|2]], [[Dioxygen difluoride|1]], [[peroxide|&minus;1]], '''&minus;2''' |oxidation states comment= |electronegativity=3.44 |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=1313.9 |ionization energy 2=3388.3 |ionization energy 3=5300.5 |atomic radius= |atomic radius calculated= |covalent radius=66±2 |Van der Waals radius=152 |magnetic ordering=[[paramagnetism|paramagnetic]] |electrical resistivity= |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20= |thermal conductivity=26.58&times;10<sup>−3</sup>&nbsp; |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25= |speed of sound=330 |speed of sound comment=(gas, at&nbsp;27&nbsp;°C) |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.= |magnetic susceptibility= +3449.0·10<sup>−6</sup> |magnetic susceptibility ref= &#x20;(293&nbsp;K)<ref>{{Cite book|title=CRC, Handbook of Chemistry and Physics|last=Weast|first=Robert|publisher=Chemical Rubber Company Publishing|year=1984|isbn=0-8493-0464-4|location=Boca Raton, Florida|pages=E110|quote=|via=}}</ref> |Young's modulus= |Shear modulus= |Bulk modulus= |Poisson ratio= |Mohs hardness= |Vickers hardness= |Brinell hardness= |CAS number=7782-44-7 |isotopes= {{Infobox element/isotopes stable | link=oxygen-16 | mn=16 | sym=O | na=99.76% | n=8 |firstlinks=yes}} {{Infobox element/isotopes stable | link=oxygen-17 | mn=17 | sym=O | na=0.04% | n=9 |firstlinks=no}} {{Infobox element/isotopes stable | link=oxygen-18 | mn=18 | sym=O | na=0.20% | n=10 |firstlinks=no}} |isotopes comment= |predicted by= |prediction date= |discovered by=Carl Wilhelm Scheele |discovery date=၁၇၇၁ |first isolation by= |first isolation date= |named by=Antoine Lavoisier |named date=၁၇၇၇ |history comment label= |history comment= |wdQID=Q629 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=O}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> q2zcmnwo86bppl7c5tzabg0m5qcfzjc တမ်းပလေက်:Infobox fluorine 10 3057 14526 2022-07-31T00:15:37Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{infobox element |name=ဖှလိုရဉ်း |pronounce={{IPAc-en|ˈ|f|l|ʊər|iː|n}}, {{IPAc-en|ˈ|f|l|ʊər|ɪ|n}}, {{IPAc-en|ˈ|f|l|ɔər|iː|n}} |pronounce 2={{respell|FLOOR|een}}, {{respell|FLOOR|in}}, {{respell|FLOHR|een}} |number=9 |symbol=F |allotropes=alpha, beta |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=အောက်သီစဲန..." wikitext text/x-wiki {{infobox element |name=ဖှလိုရဉ်း |pronounce={{IPAc-en|ˈ|f|l|ʊər|iː|n}}, {{IPAc-en|ˈ|f|l|ʊər|ɪ|n}}, {{IPAc-en|ˈ|f|l|ɔər|iː|n}} |pronounce 2={{respell|FLOOR|een}}, {{respell|FLOOR|in}}, {{respell|FLOHR|een}} |number=9 |symbol=F |allotropes=alpha, beta |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[အောက်သီစဲန်]] |right=[[နီယွန်]] |above=– |below=[[ကလိုရဉ်း|Cl]] |category=diatomic nonmetal |category comment= |group=17 |period=2 |block=p |category color= |appearance=gas: very pale yellow<br>liquid: bright yellow<br>solid: alpha is opaque, beta is transparent |image name=Liquid fluorine tighter crop.jpg |image name comment=Liquid fluorine at cryogenic temperatures |image alt=Small sample of pale yellow liquid fluorine condensed in liquid nitrogen |image name 2= |image name 2 comment= |image alt 2= |atomic mass=18.998403163 |atomic mass ref=<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm 2013 Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2=6 |atomic mass comment= |electron configuration=&#91;[[ဟီလီယမ်|He]]&#93; 2s<sup>2</sup> 2p<sup>5</sup> |electron configuration ref={{sfn|Jaccaud et al.|2000|p=381}} |electrons per shell=2, 7 |color= |phase=အတအှို |phase comment= |density gplstp=1.696 |density gplstp ref={{sfn|Jaccaud et al.|2000| p=382}} |density gpcm3nrt= |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp= |density gpcm3bp=1.505 |density gpcm3bp ref={{sfn|Compressed Gas Association|1999|p=365}} |melting point K=53.48 |melting point C=&minus;219.67 |melting point F=&minus;363.41 |melting point ref={{sfn|Haynes|2011|p=4.121}} |boiling point K=85.03 |boiling point C=&minus;188.11 |boiling point F=&minus;306.60 |boiling point ref={{sfn|Haynes|2011|p=4.121}} |triple point K=53.48 |triple point kPa=90 |triple point ref={{sfn|Haynes|2011|p=4.121}} |critical point K=144.41 |critical point MPa=5.1724 |critical point ref={{sfn|Haynes|2011|p=4.121}} |heat fusion 2= |heat vaporization=6.51 |heat vaporization ref={{sfn|Jaccaud et al.|2000|p=382}} |heat capacity=C<sub>p</sub>: 31 |heat capacity comment=(at&nbsp;21.1&nbsp;°C) |heat capacity ref={{sfn|Compressed Gas Association|1999|p=365}} |heat capacity 2=C<sub>v</sub>: 23 |heat capacity 2 comment=(at&nbsp;21.1&nbsp;°C) |heat capacity 2 ref={{sfn|Compressed Gas Association|1999|p=365}} |vapor pressure 1=38 |vapor pressure 10=44 |vapor pressure 100=50 |vapor pressure 1 k=58 |vapor pressure 10 k=69 |vapor pressure 100 k=85 |vapor pressure comment= |crystal structure prefix= |crystal structure=cubic |crystal structure ref= |crystal structure comment= |oxidation states='''−1''' |oxidation states comment=(oxidizes oxygen) |electronegativity=3.98 |electronegativity ref={{sfn|Jaccaud et al.|2000|p=381}} |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=1681 |ionization energy 2=3374 |ionization energy 3=6147 |ionization energy ref={{sfn|Dean|1999|p=4.6}} |atomic radius= |atomic radius calculated= |covalent radius=64 |covalent radius ref={{sfn|Dean|1999|p=4.35}} |Van der Waals radius=135 |Van der Waals radius ref={{sfn|Matsui|2006|p=257}} |covalent radius comment= |magnetic ordering=diamagnetic (−1.2×10<sup>−4</sup>) |magnetic ordering ref={{sfn|Mackay|Mackay|Henderson|2002|p=72}}{{sfn|Cheng et al.|1999}} |electrical resistivity= |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20= |thermal conductivity=0.02591 |thermal conductivity ref={{sfn|Yaws|Braker|2001|p=385}} |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25= |speed of sound= |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.= |magnetic susceptibility= |magnetic susceptibility ref= |Young's modulus= |Shear modulus= |Bulk modulus= |Poisson ratio= |Mohs hardness= |Vickers hardness= |Brinell hardness= |CAS number=7782-41-4 |CAS number ref={{sfn|Jaccaud et al.|2000|p=381}} |isotopes= {{infobox element/isotopes decay2 | link=Fluorine-18 | mn=18 | sym=F | na=[[trace radioisotope|trace]] | hl=109.77&nbsp;min | dm1=[[positron emission|β<sup>+</sup>]] (96.9%) | de1=0.634 | link1=oxygen-18 | pn1=18 | ps1=O | dm2=[[electron capture|ε]] (3.1%) | de2=1.656 | pn2=18 | ps2=O }} {{Infobox element/isotopes stable | link=Fluorine-19 | mn=19 | sym=F | na=100% | n=10 |firstlinks=yes}} |isotopes ref={{sfn|Chisté|Bé|2011}} |naming=after the mineral [[fluorite]], itself named after Latin ''{{lang|la|fluo}}'' (to flow, in smelting) |predicted by= |prediction date= |discovered by=André-Marie Ampère |discovery date=၁၈၁၀ |first isolation by=Henri Moissan{{sfn|Jaccaud et al.|2000| p=381}} |first isolation date=June 26, 1886 |named by=[[Humphry Davy]] |named date= |history comment label= |history comment= |wdQID=Q650 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=F}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> lrh0lnuysg7elkxk48uvk7c8oz1888o တမ်းပလေက်:Infobox neon 10 3058 14528 2022-07-31T04:17:37Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{infobox element |name=နီယွန် |number=10 |symbol=Ne |pronounce={{IPAc-en|ˈ|n|iː|ɒ|n}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[ဖှလိုရဉ်း]] |right=[[သိုဒီယမ်]] |above=[[ဟီလီယမ်|He]] |below=[[အာဂွန်|Ar]] |category=noble gas |category comment= |group=18 |period=2 |block=p |categ..." wikitext text/x-wiki {{infobox element |name=နီယွန် |number=10 |symbol=Ne |pronounce={{IPAc-en|ˈ|n|iː|ɒ|n}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[ဖှလိုရဉ်း]] |right=[[သိုဒီယမ်]] |above=[[ဟီလီယမ်|He]] |below=[[အာဂွန်|Ar]] |category=noble gas |category comment= |group=18 |period=2 |block=p |category color= |appearance=colorless gas exhibiting an orange-red glow when placed in an electric field |image name=Neon discharge tube.jpg |image size= |image name comment= |image name 2=Neon spectra.jpg |image name 2 comment=Spectral lines of neon in the visible region |atomic mass=20.1797 |atomic mass ref=<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2=6 |atomic mass comment= |electron configuration=&#91;[[ဟီလီယမ်|He]]&#93; 2s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> |electrons per shell=2, 8 |phase=အငွေ့ |phase comment= |density gplstp=0.9002 |density gpcm3nrt= |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp= |density gpcm3bp=1.207 |density gpcm3bp ref=<ref name=CRC>{{cite book | last1=Hammond|first1=C.R.|title=The Elements, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition| publisher=CRC press | year=2000| page=19 |isbn=0849304814 | url=http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf}}</ref> |melting point K=24.56 |melting point C=−248.59 |melting point F=−415.46 |boiling point K=27.104 |boiling point C=−246.046 |boiling point F=−410.883 |triple point K=24.556 |triple point kPa=43.37 |triple point ref=<ref name="ITS90">{{cite journal | first=H. | last=Preston-Thomas | title=The International Temperature Scale of 1990 (ITS-90) | journal=Metrologia | volume=27 | pages=3–10 | year=1990 | url=http://www.bipm.org/en/publications/its-90.html | doi=10.1088/0026-1394/27/1/002|bibcode=1990Metro..27....3P }}</ref><ref name=b92>{{RubberBible92nd|page=4.122}}</ref> |critical point K=44.4918 |critical point MPa=2.7686 |critical point ref=<ref name=b92/> |heat fusion=0.335 |heat vaporization=1.71 |heat capacity=20.79<ref>Shuen-Chen Hwang, Robert D. Lein, Daniel A. Morgan (2005). "Noble Gases". Kirk Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. Wiley. pp. 343–383. doi:10.1002/0471238961.0701190508230114.a01.</ref> |vapor pressure 1=12 |vapor pressure 10=13 |vapor pressure 100=15 |vapor pressure 1 k=18 |vapor pressure 10 k=21 |vapor pressure 100 k=27 |vapor pressure comment= |crystal structure=face-centered cubic |oxidation states= '''0''' |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=2080.7 |ionization energy 2=3952.3 |ionization energy 3=6122 |atomic radius= |atomic radius calculated= |covalent radius=58 |Van der Waals radius=154 |magnetic ordering=diamagnetic |magnetic ordering ref=<ref>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds], in {{RubberBible86th}}</ref> |electrical resistivity= |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20= |thermal conductivity=49.1&times;10<sup>&minus;3</sup> |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25= |speed of sound=435 |speed of sound comment=(gas, at&nbsp;0&nbsp;°C) |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.= |magnetic susceptibility= &minus;6.74·10<sup>−6</sup> |magnetic susceptibility ref= &#x20;(298&nbsp;K)<ref>{{Cite book|title=CRC, Handbook of Chemistry and Physics|last=Weast|first=Robert|publisher=Chemical Rubber Company Publishing|year=1984|isbn=0-8493-0464-4|location=Boca Raton, Florida|pages=E110|quote=|via=}}</ref> |Young's modulus= |Shear modulus= |Bulk modulus=654 |Poisson ratio= |Mohs hardness= |Vickers hardness= |Brinell hardness= |CAS number=7440-01-9 |isotopes= {{Infobox element/isotopes stable | mn=20 | sym=Ne | na=90.48% | n=10 |firstlinks=yes}} {{Infobox element/isotopes stable | mn=21 | sym=Ne | na=0.27% | n=11 |firstlinks=no}} {{Infobox element/isotopes stable | mn=22 | sym=Ne | na=9.25% | n=12 |firstlinks=no}} |isotopes comment= |predicted by=William Ramsay |prediction date=၁၈၉၇ |discovery and first isolation by=William Ramsay & Morris Travers<ref>{{cite journal|title=On the Companions of Argon|author= William Ramsay |author2=Travers, Morris W.|journal=Proceedings of the Royal Society of London|volume=63|issue=1|pages=437–440|year=1898|doi=10.1098/rspl.1898.0057}}</ref><ref>{{cite web |url=http://nautilus.fis.uc.pt/st2.5/scenes-e/elem/e01000.html |title=Neon: History |accessdate=2007-02-27|publisher=Softciências}}</ref> |discovery date=၁၈၉၈ |wdQID=Q654 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=Ne}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> nkcesl2kbbqp9lgtmut55w8kbwyep3l တမ်းပလေက်:Infobox sodium 10 3059 14531 2022-07-31T05:35:14Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{Infobox element |name=သိုဒီယမ် |number=11 |symbol=Na |pronounce={{IPAc-en|ˈ|s|oʊ|d|i|ə|m}} |pronounce 2={{respell|SOH|dee-əm}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[နီယွန်]] |right=[[မဲဂ္ဂနီသီယမ်]] |above=[[လီတီယမ်|Li]] |below=[[ပိုတဲတ်သီယမ်|K]] |catego..." wikitext text/x-wiki {{Infobox element |name=သိုဒီယမ် |number=11 |symbol=Na |pronounce={{IPAc-en|ˈ|s|oʊ|d|i|ə|m}} |pronounce 2={{respell|SOH|dee-əm}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[နီယွန်]] |right=[[မဲဂ္ဂနီသီယမ်]] |above=[[လီတီယမ်|Li]] |below=[[ပိုတဲတ်သီယမ်|K]] |category=အယ်ကာလုဲင်း သတ္တုဖုံႏ |category comment= |group=1 |period=3 |block=s |category color= |appearance=silvery white metallic |image name=Nametal.JPG.jpg |image size= |image name comment= |image name 2=Sodium Spectra.jpg |image name 2 comment=Spectral lines of sodium |atomic mass=22.98976928 |atomic mass ref=<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2=2 |atomic mass comment= |electron configuration=&#91;[[နီယွန်|Ne]]&#93; 3s<sup>1</sup> |electrons per shell=2, 8, 1 |color= |phase=အခြုံးအတူႏ |phase comment= |density gplstp= |density gpcm3nrt=0.968 |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp=0.927 |melting point K=370.944 |melting point C=97.794 |melting point F=208.029 |boiling point K=1156.090 |boiling point C=882.940 |boiling point F=1621.292 |triple point K= |triple point kPa= |critical point K=2573 |critical point MPa=35 |critical point comment=''(extrapolated)'' |heat fusion=2.60 |heat fusion 2= |heat vaporization=97.42 |heat capacity=28.230 |vapor pressure 1=554 |vapor pressure 10=617 |vapor pressure 100=697 |vapor pressure 1 k=802 |vapor pressure 10 k=946 |vapor pressure 100 k=1153 |vapor pressure comment= |crystal structure=body-centered cubic |oxidation states='''+1''', −1 |oxidation states comment=(a&nbsp;strongly [[base (chemistry)|basic]] oxide) |electronegativity=0.93 |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=495.8 |ionization energy 2=4562 |ionization energy 3=6910.3 |atomic radius=186 |atomic radius calculated= |covalent radius=166±9 |Van der Waals radius=227 |magnetic ordering=[[paramagnetism|paramagnetic]] |magnetic ordering ref=<ref>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds], in {{RubberBible86th}}</ref> |electrical resistivity unit prefix=n |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20=47.7 |thermal conductivity=142 |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25=71 |speed of sound= |speed of sound rod at 20=3200 |speed of sound rod at r.t.= |Young's modulus=10 |Shear modulus=3.3 |Bulk modulus=6.3 |Poisson ratio= |Mohs hardness=0.5 |Vickers hardness= |Brinell hardness=0.69 |CAS number=7440-23-5 |magnetic susceptibility= +16.0·10<sup>−6</sup> |magnetic susceptibility ref= &#x20;(298&nbsp;K)<ref>{{Cite book|title=CRC, Handbook of Chemistry and Physics|last=Weast|first=Robert|publisher=Chemical Rubber Company Publishing|year=1984|isbn=0-8493-0464-4|location=Boca Raton, Florida|pages=E110|quote=|via=}}</ref> |isotopes= {{infobox element/isotopes decay3 (2 2 1) | mn=22 | sym=Na | na=[[trace radioisotope|trace]] | hl=[[1 E7 s|2.602&nbsp;y]] | dm1=[[beta decay|β<sup>+</sup>]]→[[Gamma decay|γ]] | de1a=0.5454 | link1a= | pn1a=22 | ps1a=Ne* | de1b=1.27453(2)<ref name=npa521_1>{{cite journal | last=Endt | first=P. M. | title=Energy levels of A = 21–44 nuclei (VII) | journal=Nuclear Physics A | volume=521 | pages=1–400 | date=1990 | doi=10.1016/0375-9474(90)90598-G | bibcode=1990NuPhA.521....1E }}</ref> | pn1b=22 | ps1b=Ne | dm2=[[electron capture|ε]]→γ | de2a=– | pn2a=22 | ps2a=Ne* | de2b=1.27453(2) | pn2b=22 | ps2b=Ne | dm3=β<sup>+</sup> | de3=1.8200 | pn3=22 | ps3=Ne}} {{infobox element/isotopes stable | mn=23 | sym=Na | na=100% | n=12 |firstlinks=yes}} |isotopes comment=<nowiki>*</nowiki> = excited state |predicted by= |prediction date= |discovery and first isolation by=[[Humphry Davy]] |discovery date=၁၈၀၇ |named by= |named date= |history comment label= |history comment= |wdQID=Q658 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=Na}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> 7mkldsstkogyyzrbirk3fe4106t1eyd တမ်းပလေက်:Infobox magnesium 10 3060 14533 2022-07-31T07:06:47Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{Infobox element |name=မဲဂ္ဂနီသီယမ် |number=12 |symbol=Mg |pronounce={{IPAc-en|m|æ|ɡ|ˈ|n|iː|z|i|ə|m}} |pronounce 2={{Respell|mag|NEE|zee-əm}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[သိုဒီယမ်]] |right=[[အလူမီနီယမ်]] |above=[[ဘယ်ရီလီယမ်|Be]] |below=ကယ်လ်..." wikitext text/x-wiki {{Infobox element |name=မဲဂ္ဂနီသီယမ် |number=12 |symbol=Mg |pronounce={{IPAc-en|m|æ|ɡ|ˈ|n|iː|z|i|ə|m}} |pronounce 2={{Respell|mag|NEE|zee-əm}} |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[သိုဒီယမ်]] |right=[[အလူမီနီယမ်]] |above=[[ဘယ်ရီလီယမ်|Be]] |below=[[ကယ်လ်စီယမ်|Ca]] |category=အယ်လ်ကာလုဲင်း သတ္တုဖုံႏ |category comment= |group=2 |period=3 |block=s |category color= |appearance=shiny grey solid |image name=CSIRO ScienceImage 2893 Crystalised magnesium.jpg |image size= |image name comment= |image name 2=Magnesium Spectra.jpg |image name 2 comment=Spectral lines of magnesium |atomic mass=24.305 |atomic mass ref=<ref name="CIAAW">[http://www.ciaaw.org/pubs/TSAW2013_xls.xls Conventional Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2= |atomic mass comment=(24.304–24.307)<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |electron configuration=&#91;[[နီယွန်|Ne]]&#93; 3s<sup>2</sup> |electrons per shell=2, 8, 2 |color= |phase=အခြုံးအတူႏ |phase comment= |density gplstp= |density gpcm3nrt=1.738 |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp=1.584 |melting point K=923 |melting point C=650 |melting point F=1202 |boiling point K=1363 |boiling point C=1091 |boiling point F=1994 |triple point K= |triple point kPa= |critical point K= |critical point MPa= |heat fusion=8.48 |heat fusion 2= |heat vaporization=128 |heat capacity=24.869 |vapor pressure 1=701 |vapor pressure 10=773 |vapor pressure 100=861 |vapor pressure 1 k=971 |vapor pressure 10 k=1132 |vapor pressure 100 k=1361 |vapor pressure comment= |crystal structure=hexagonal close packed |oxidation states='''+2''', +1 |oxidation states ref=<ref>{{cite journal|url=http://bernath.uwaterloo.ca/media/24.pdf| title=The spectrum of magnesium hydride |author=Bernath, P. F. |author2=Black, J. H. |author3=Brault, J. W. |lastauthoramp=yes |bibcode=1985ApJ...298..375B | doi=10.1086/163620 |journal=Astrophysical Journal|volume=298| year=1985| page=375}}</ref> |oxidation states comment=(a strongly [[base (chemistry)|basic]] oxide) |electronegativity=1.31 |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=737.7 |ionization energy 2=1450.7 |ionization energy 3=7732.7 |atomic radius=160 |covalent radius=141±7 |Van der Waals radius=173 |magnetic ordering=paramagnetism |electrical resistivity= |electrical resistivity unit prefix=n |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20=43.9 |thermal conductivity=156 |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25=24.8 |speed of sound= |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.=4940 |speed of sound rod at r.t. comment=(annealed) |magnetic susceptibility= +13.1·10<sup>−6</sup> |magnetic susceptibility ref=&#x20;(298&nbsp;K)<ref>{{Cite book|title=CRC, Handbook of Chemistry and Physics|last=Weast|first=Robert|publisher=Chemical Rubber Company Publishing|year=1984|isbn=0-8493-0464-4|location=Boca Raton, Florida|pages=E110|quote=|via=}}</ref> |Young's modulus=45 |Shear modulus=17 |Bulk modulus=45 |Poisson ratio=0.290 |Mohs hardness=1–2.5 |Vickers hardness= |Brinell hardness=44–260 |CAS number=7439-95-4 |isotopes= {{Infobox element/isotopes stable | mn=24 | sym=Mg | na=79.0% | n=12 |firstlinks=yes}} {{Infobox element/isotopes stable | mn=25 | sym=Mg | na=10.0% | n=13 |firstlinks=no}} {{Infobox element/isotopes stable | mn=26 | sym=Mg | na=11.0% | n=14 |firstlinks=no}} |isotopes comment= |naming=after Magnesia, Greece |predicted by= |prediction date= |discovered by=Joseph Black |discovery date=၁၇၅၅ |first isolation by=[[Humphry Davy]] |first isolation date=၁၈၀၈ |named by= |named date= |history comment label= |history comment= |wdQID=Q660 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=Mg}} {{Template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> 1ed825vm6993utmpcvib4uo7upu3wio အကူႏညီႏ:မွဉ်းဖျင်ခြပ်ချောꩻတောမ်ႏ Wiki Markup မိတ်ဆက်/၃ 0 3061 14534 2022-07-31T07:25:22Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "‍‍‍‍<noinclude>{{pp|small=yes}}</noinclude>{{intro to| [[File:Boldness and links tutorial.ogv|thumb|thumbtime=1|ဖန်ဆင်ꩻလိဉ့်တောမ်ႏ wiki markup အခေႏခံႏခရာႏ သွဉ်ခန်ꩻဗီဒီယိုရုက်မွန်<small>(၃:၃၇ မိနိစ်)</small>]] '''ဝီခီလဉ့်''' (Wikilinks)နဝ်ꩻ ဝီခီပ..." wikitext text/x-wiki ‍‍‍‍<noinclude>{{pp|small=yes}}</noinclude>{{intro to| [[File:Boldness and links tutorial.ogv|thumb|thumbtime=1|ဖန်ဆင်ꩻလိဉ့်တောမ်ႏ wiki markup အခေႏခံႏခရာႏ သွဉ်ခန်ꩻဗီဒီယိုရုက်မွန်<small>(၃:၃၇ မိနိစ်)</small>]] '''ဝီခီလဉ့်''' (Wikilinks)နဝ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို အရေꩻတန်ငါႏ အကွို့ꩻအခဝ်တဗာႏဒျာႏသွူ။ [[H:WIKILINK|ဝီခီလဉ့်]]ဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်မဲ့ငါ တဗာႏ တောမ်ႏ တဗာႏ အွဉ်ႏဖွို့ꩻဆွိုက်စပ်ဖေႏတဝင်ꩻ ကျမ်ꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏတဗာႏလွုမ်းလွုမ်း အချင်ꩻချင်ꩻ အွဉ်ႏဖွို့ဆွိုင်ꩻခါꩻအီတဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ကဲဉ်းအာအာ [[WP:MOSLINK|မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ် အရီးသွတ်ꩻ]] ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတပွုတ်ကို အရေꩻတန်ဒါႏအချက်ဖုံႏ (မွေးတဝ်းလဲ့) ဝင်ꩻတသေတဝ်း ထာꩻယူႏထာꩻထီႏ၊ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုးဖုံႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻအီဗာႏ ဝီခီလဉ့်သွူ။ နျꩻလိတ်ပုင်ႏစံႏနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻဒျာႏ ဝီခီလိဉ့်ပုင်ႏစံႏ <code><nowiki>[[ကမဲဉ်ယီးနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ]]</nowiki></code> လစ်ꩻစဲင်ႏကွင်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ မဲဉ်ဆွိုက်စပ်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတဗာႏတဲင် လဉ့်လိတ်ယာႏယို မိဉ်ႏသမ်းမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဗွိုန်တဝ်း နာꩻကဆွိုက်ဒါႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻလိတ်ယာႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေး [[Help:Link#Piped&nbsp;link|pipe]] <code><nowiki>|</nowiki></code> သင်္ကေတအမုဲင်တဗာႏ ({{key press|Shift|\}}) ယိုစားလ့ꩻဒျာႏသွူ။ <br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ|မဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ်ဆွိုက်စပ်ဒါႏ လိတ်မဲ့ငါတဗာႏအကိုကပါဒါႏ ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်နဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးတောမ်ႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code>#</code> နုဲင်းယိုလ့ꩻဒျာႏသွူ။<br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ#ယီးနယ်&nbsp;ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်|ကမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> ယိုနဝ်ꩻ နမူႏနာႏ တစူးတစိ့ꩻပေႏဒျာႏသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းသော့ꩻ <code><nowiki>[[link]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်ဖေႏ [[Link]] နုဲင်းယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်ႏနျꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]] နုဲင်းယိုစားတဲင် *မိဉ်ႏတဲမ်းနျꩻသော့ꩻလုဲင်ႏ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]]</nowiki></code> ယိုစားလဲ့ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]] ယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းနျ့ꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်လုဲင်ႏ [[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]] နုဲင်းယိုသွူ။ မိဉ်ႏမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်အာလိတ်မဲ့ငါ ခွုင်းမုဲင်ꩻပွုတ်ပွုတ် ဖေႏကလ့ꩻတဲင် ဝင်ꩻကသုင်ꩻအာဒါႏ '''[[H:TQG|တမ်းပလေက်]]ဖုံႏလဲ့ နာꩻကုဲင်းထီႏဗာႏဒါႏ နေနေသနယ်။ ဝွေꩻသီးယိုနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးဒျာႏ တွန့်ကွင်ꩻကရိုꩻဒါႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code><nowiki>{{template&nbsp;name|parameters}}</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားသွူ။ {{citation needed|date={{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}} မိဉ်ႏမဲဉ်သော့ꩻ [[Template:အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|လိတ်တွဲꩻ]]နဝ်ꩻ {{tnull|အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|date{{=}}တဲင်{{CURRENTMONTHNAME}} ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏကိုဒ် {{CURRENTYEAR}}}} ယိုစားသွူ။ }} et45915gv0tgrah4axablrpq56s00li 14538 14534 2022-07-31T07:32:55Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki ‍‍‍‍<noinclude>{{pp|small=yes}}</noinclude>{{intro to| [[File:Boldness and links tutorial.ogv|thumb|thumbtime=1|ဖန်ဆင်ꩻလိဉ့်တောမ်ႏ wiki markup အခေႏခံႏခရာႏ သွဉ်ခန်ꩻဗီဒီယိုရုက်မွန်<small>(၃:၃၇ မိနိစ်)</small>]] '''ဝီခီလဉ့်''' (Wikilinks)နဝ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို အရေꩻတန်ငါႏ အကွို့ꩻအခဝ်တဗာႏဒျာႏသွူ။ [[H:WIKILINK|ဝီခီလဉ့်]]ဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်မဲ့ငါ တဗာႏ တောမ်ႏ တဗာႏ အွဉ်ႏဖွို့ꩻဆွိုက်စပ်ဖေႏတဝင်ꩻ ကျမ်ꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏတဗာႏလွုမ်းလွုမ်း အချင်ꩻချင်ꩻ အွဉ်ႏဖွို့ဆွိုင်ꩻခါꩻအီတဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ကဲဉ်းအာအာ [[WP:MOSLINK|မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ် အရီးသွတ်ꩻ]] ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတပွုတ်ကို အရေꩻတန်ဒါႏအချက်ဖုံႏ (မွေးတဝ်းလဲ့) ဝင်ꩻတသေတဝ်း ထာꩻယူႏထာꩻထီႏ၊ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုးဖုံႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻအီဗာႏ ဝီခီလဉ့်သွူ။ နျꩻလိတ်ပုင်ႏစံႏနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻဒျာႏ ဝီခီလိဉ့်ပုင်ႏစံႏ <code><nowiki>[[ကမဲဉ်ယီးနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ]]</nowiki></code> လစ်ꩻစဲင်ႏကွင်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ မဲဉ်ဆွိုက်စပ်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတဗာႏတဲင် လဉ့်လိတ်ယာႏယို မိဉ်ႏသမ်းမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဗွိုန်တဝ်း နာꩻကဆွိုက်ဒါႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻလိတ်ယာႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေး [[Help:Link#Piped&nbsp;link|pipe]] <code><nowiki>|</nowiki></code> သင်္ကေတအမုဲင်တဗာႏ ({{key press|Shift|\}}) ယိုစားလ့ꩻဒျာႏသွူ။ <br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ|မဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ်ဆွိုက်စပ်ဒါႏ လိတ်မဲ့ငါတဗာႏအကိုကပါဒါႏ ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်နဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးတောမ်ႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code>#</code> နုဲင်းယိုလ့ꩻဒျာႏသွူ။<br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ#ယီးနယ်&nbsp;ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်|ကမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> ယိုနဝ်ꩻ နမူႏနာႏ တစူးတစိ့ꩻပေႏဒျာႏသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းသော့ꩻ <code><nowiki>[[link]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်ဖေႏ [[Link]] နုဲင်းယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်ႏနျꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]] နုဲင်းယိုစားတဲင် *မိဉ်ႏတဲမ်းနျꩻသော့ꩻလုဲင်ႏ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]]</nowiki></code> ယိုစားလဲ့ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]] ယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းနျ့ꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်လုဲင်ႏ [[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]] နုဲင်းယိုသွူ။ မိဉ်ႏမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်အာလိတ်မဲ့ငါ ခွုင်းမုဲင်ꩻပွုတ်ပွုတ် ဖေႏကလ့ꩻတဲင် ဝင်ꩻကသုင်ꩻအာဒါႏ '''[[H:TQG|တမ်းပလေက်]]ဖုံႏလဲ့ နာꩻကုဲင်းထီႏဗာႏဒါႏ နေနေသနယ်။ ဝွေꩻသီးယိုနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးဒျာႏ တွန့်ကွင်ꩻကရိုꩻဒါႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code><nowiki>{{template&nbsp;name|parameters}}</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားသွူ။ မိဉ်ႏမဲဉ်သော့ꩻ {{citation needed|date={{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}} [[Template:အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|လိတ်တွဲꩻ]]နဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ {{tnull|အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|date{{=}}{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}} ကိုဒ်ယိုစားသွူ။ }} moqw1ni154uwujy9fqjvw7q8g3bdkeg 14540 14538 2022-07-31T07:36:43Z Khun Kt 19 wikitext text/x-wiki ‍‍‍‍<noinclude>{{pp|small=yes}}</noinclude>{{intro to| [[File:Boldness and links tutorial.ogv|thumb|thumbtime=1|ဖန်ဆင်ꩻလိဉ့်တောမ်ႏ wiki markup အခေႏခံႏခရာႏ သွဉ်ခန်ꩻဗီဒီယိုရုက်မွန်<small>(၃:၃၇ မိနိစ်)</small>]] '''ဝီခီလဉ့်''' (Wikilinks)နဝ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို အရေꩻတန်ငါႏ အကွို့ꩻအခဝ်တဗာႏဒျာႏသွူ။ [[H:WIKILINK|ဝီခီလဉ့်]]ဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်မဲ့ငါ တဗာႏ တောမ်ႏ တဗာႏ အွဉ်ႏဖွို့ꩻဆွိုက်စပ်ဖေႏတဝင်ꩻ ကျမ်ꩻပေါင်ꩻစွုမ်ႏတဗာႏလွုမ်းလွုမ်း အချင်ꩻချင်ꩻ အွဉ်ႏဖွို့ဆွိုင်ꩻခါꩻအီတဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ ကဲဉ်းအာအာ [[WP:MOSLINK|မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ် အရီးသွတ်ꩻ]] ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတပွုတ်ကို အရေꩻတန်ဒါႏအချက်ဖုံႏ (မွေးတဝ်းလဲ့) ဝင်ꩻတသေတဝ်း ထာꩻယူႏထာꩻထီႏ၊ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုးဖုံႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻအီဗာႏ ဝီခီလဉ့်သွူ။ နျꩻလိတ်ပုင်ႏစံႏနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻဒျာႏ ဝီခီလိဉ့်ပုင်ႏစံႏ <code><nowiki>[[ကမဲဉ်ယီးနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ]]</nowiki></code> လစ်ꩻစဲင်ႏကွင်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ မဲဉ်ဆွိုက်စပ်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတဗာႏတဲင် လဉ့်လိတ်ယာႏယို မိဉ်ႏသမ်းမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဗွိုန်တဝ်း နာꩻကဆွိုက်ဒါႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻလိတ်ယာႏနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေး [[Help:Link#Piped&nbsp;link|pipe]] <code><nowiki>|</nowiki></code> သင်္ကေတအမုဲင်တဗာႏ ({{key press|Shift|\}}) ယိုစားလ့ꩻဒျာႏသွူ။ <br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ|မဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> မိဉ်ႏမဲဉ်ယီးနယ်ဆွိုက်စပ်ဒါႏ လိတ်မဲ့ငါတဗာႏအကိုကပါဒါႏ ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်နဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးတောမ်ႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code>#</code> နုဲင်းယိုလ့ꩻဒျာႏသွူ။<br><code><nowiki> [[ယီးနယ်&nbsp;လိတ်မဲ့ငါ#ယီးနယ်&nbsp;ကတူႏစဲဉ်ႏဖြယ်|ကမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်ဒါႏ&nbsp;လိတ်ယာႏ]]</nowiki></code> ယိုနဝ်ꩻ နမူႏနာႏ တစူးတစိ့ꩻပေႏဒျာႏသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းသော့ꩻ <code><nowiki>[[link]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်ဖေႏ [[Link]] နုဲင်းယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်ႏနျꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)]] နုဲင်းယိုစားတဲင် *မိဉ်ႏတဲမ်းနျꩻသော့ꩻလုဲင်ႏ <code><nowiki>[[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]]</nowiki></code> ယိုစားလဲ့ အအီႏအွဉ်ႏနယ်လုဲင်ႏ [[အဲန်းဒရွဲ့ဒ် (တပန်ႏအီမိုဗုဲင်းစက်စနိစ်)|အဲန်းဒရွဲ့ဒ်]] ယိုစားသွူ။ *မိဉ်ႏတဲမ်းနျ့ꩻသော့ꩻ <code><nowiki>[[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]]</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားနဝ်ꩻ အအီႏအွဉ်ႏပျꩻနယ်လုဲင်ႏ [[ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏ#ကပါသော့ꩻဒါႏ_ဓာတုတခြိုꩻဖုံႏ|ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏဓာတုဗေဒ]] နုဲင်းယိုသွူ။ မိဉ်ႏမဲဉ်အွဉ်ႏနယ်အာလိတ်မဲ့ငါ ခွုင်းမုဲင်ꩻပွုတ်ပွုတ် ဖေႏကလ့ꩻတဲင် ဝင်ꩻကသုင်ꩻအာဒါႏ '''[[H:TQG|တမ်းပလေက်]]ဖုံႏလဲ့ နာꩻကုဲင်းထီႏဗာႏဒါႏ နေနေသနယ်။ ဝွေꩻသီးယိုနဝ်ꩻ သုင်ꩻနေးဒျာႏ တွန့်ကွင်ꩻကရိုꩻဒါႏ သင်္ကေတအမုဲင် <code><nowiki>{{template&nbsp;name|parameters}}</nowiki></code> နုဲင်းယိုစားသွူ။ မိဉ်ႏမဲဉ်သော့ꩻ {{citation needed|date={{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}} [[Template:အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|လိတ်တွဲꩻ]]နဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ {{tnull|အဝ်ႏလိုႏအာႏကွိုꩻချက်|date{{=}}{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}} ကိုဒ်ယိုစားသွူ။ }} [[Category:ဝီခီမူဝါဒဖုံႏ]] [[my:အကူအညီ:Wiki Markup ဖြင့် တည်းဖြတ်ခြင်း မိတ်ဆက်/၃ ]] [[en:Help:Introduction to editing with Wiki Markup/3]] ddv1117w6gjxd8cj8aqdvs0uea43xyk တမ်းပလေက်:Key press 10 3062 14535 2022-07-31T07:26:13Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{key press/core|{{{1|}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|{{{chain first|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{2}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|{{{chain second|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{3}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|{{{chain third|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{4}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|{{{chain fourth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{5}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|{{{chain fifth|{{{chain|+}}}}}..." wikitext text/x-wiki {{key press/core|{{{1|}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|{{{chain first|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{2}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|{{{chain second|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{3}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|{{{chain third|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{4}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|{{{chain fourth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{5}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|{{{chain fifth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{6}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}|{{{chain sixth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{7}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}|{{{chain seventh|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{8}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}|{{{chain eighth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{9}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}|{{{chain ninth|{{{chain|+}}}}}}{{key press/core|{{{10}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}|[[Category:Wikipedia keypress template parameter needs fixing]]}}<noinclude> {{documentation}} <!-- add category and language links to the /doc sub-page, not here --> </noinclude> rkr0htmgsqbwomyzkzrgu1l5vg7h3wm တမ်းပလေက်:Key press/core 10 3063 14536 2022-07-31T07:26:56Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "<kbd class="keyboard-key nowrap" style="border: 1px solid #aaa; {{border-radius|0.2em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.2em|rgba(0,0,0,0.1)}} background-color: #f9f9f9; {{linear-gradient|top|#eee, #f9f9f9, #eee}} padding: 0.1em 0.3em; font-family: inherit; font-size: 0.85em;">{{#switch:{{lc:{{{1}}}}} | caps lock = ⇪ Caps Lock | [[caps lock]] = ⇪ [[Caps Lock]] | shift = ⇧ Shift..." wikitext text/x-wiki <kbd class="keyboard-key nowrap" style="border: 1px solid #aaa; {{border-radius|0.2em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.2em|rgba(0,0,0,0.1)}} background-color: #f9f9f9; {{linear-gradient|top|#eee, #f9f9f9, #eee}} padding: 0.1em 0.3em; font-family: inherit; font-size: 0.85em;">{{#switch:{{lc:{{{1}}}}} | caps lock = ⇪ Caps Lock | [[caps lock]] = ⇪ [[Caps Lock]] | shift = ⇧ Shift | [[shift key|shift]] = ⇧ [[Shift key|Shift]] | enter = ↵ Enter | [[enter key|enter]] = ↵ [[Enter key|Enter]] | cmd = ⌘ Cmd | [[cmd key|cmd]] | [[command key|cmd]] = ⌘ [[Command key|Cmd]] | command = ⌘ Command | [[cmd key|command]] | [[command key|command]] = ⌘ [[Command key|Command]] | opt = ⌥ Opt | [[opt key|opt]] | [[option key|opt]] = ⌥ [[Option key|Opt]] | option = ⌥ Option | [[option key]] | [[opt key|option]] | [[option key|option]] = ⌥ [[Option key|Option]] | tab = Tab ↹ | [[tab key|tab]] = [[Tab key|Tab]] ↹ | backspace = ← Backspace | [[backspace]] = ← [[Backspace]] | win = ⊞ Win | [[win key|win]] | [[windows key|win]] = ⊞ [[Windows key|Win]] | menu = ≣ Menu | [[menu key|menu]] = ≣ [[Menu key|Menu]] | up = ↑ | [[arrow keys|up]] = [[Arrow keys|↑]] | down = ↓ | [[arrow keys|down]] = [[Arrow keys|↓]] | left = ← | [[arrow keys|left]] = [[Arrow keys|←]] | right = → | [[arrow keys|right]] = [[Arrow keys|→]] | * | asterisk = <nowiki>*</nowiki> | # | hash = <nowiki>#</nowiki> | [[#]] = [[Number sign|#]] | : | colon = <nowiki>:</nowiki> | [[:]] = [[Colon (punctuation)|:]] | pipe = <nowiki>|</nowiki> | [[|]] = [[Pipe symbol|<nowiki>|</nowiki>]] | ; | semicolon = <nowiki>;</nowiki> | [[;]] = [[Semi-colon|<nowiki>;</nowiki>]] | equals = <nowiki>=</nowiki> <!-- Left & right analog sticks --> | l-up | l up = L↑ | l-down | l down = L↓ | l-left | l left = L← | l-right | l right = L→ | l-ne | l ne = L↗ | l-se | l se = L↘ | l-nw | l nw = L↖ | l-sw | l sw = L↙ | r-up | r up = R↑ | r-down | r down = R↓ | r-left | r left = R← | r-right | r right = R→ | r-ne | r ne = R↗ | r-se | r se = R↘ | r-nw | r nw = R↖ | r-sw | r sw = R↙ <!-- PlayStation --> | ps x | ex = × | ps c | circle = ○ | ps s | square = □ | ps t | triangle = △ <!-- Nintendo 64 & GameCube --> | c-up | c up = C↑ | c-down | c down = C↓ | c-left | c left = C← | c-right | c right = C→ | c-ne | c ne = C↗ | c-se | c se = C↘ | c-nw | c nw = C↖ | c-sw | c sw = C↙ <!-- default --> | #default = {{{1}}} }}</kbd><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis links to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> jgxkp0b7c8r6xe7kagy38irm9hyc24z တမ်းပလေက်:Tnull 10 3064 14537 2022-07-31T07:27:52Z Khun Kt 19 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "<includeonly><code>&#123;&#123;{{#ifeq:{{lcfirst:{{{1|}}}}}|{{lc:{{{1|}}}}}|{{lcfirst:{{{1|}}}}}|{{{1|}}}}}{{#if:{{{2|}}}|&#124;{{{2}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|&#124;{{{3}}}|}}{{#if:{{{4|}}}|&#124;{{{4}}}|}}{{#if:{{{5|}}}|&#124;{{{5}}}|}}{{#if:{{{6|}}}|&#124;{{{6}}}|}}{{#if:{{{7|}}}|&#124;{{{7}}}|}}{{#if:{{{8|}}}|&#124;{{{8}}}|}}&#125;&#125;</code></includeonly><noinclude>{{documentation}}</noinclude>" wikitext text/x-wiki <includeonly><code>&#123;&#123;{{#ifeq:{{lcfirst:{{{1|}}}}}|{{lc:{{{1|}}}}}|{{lcfirst:{{{1|}}}}}|{{{1|}}}}}{{#if:{{{2|}}}|&#124;{{{2}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|&#124;{{{3}}}|}}{{#if:{{{4|}}}|&#124;{{{4}}}|}}{{#if:{{{5|}}}|&#124;{{{5}}}|}}{{#if:{{{6|}}}|&#124;{{{6}}}|}}{{#if:{{{7|}}}|&#124;{{{7}}}|}}{{#if:{{{8|}}}|&#124;{{{8}}}|}}&#125;&#125;</code></includeonly><noinclude>{{documentation}}</noinclude> 9t9kdq54ypc4kg0m606e2ouszl2m9jr တမ်းပလေက်:Infobox aluminium 10 3065 14541 2022-07-31T09:13:17Z ဗန်ကှိုန် 25 ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ "{{infobox element |name=အလူမီနီယမ် |number=13 |symbol=Al |pronounce={{IPAc-en|UK|audio=En-uk-aluminium.ogg|ˌ|æ|lj|ᵿ|ˈ|m|ɪ|n|i|ə|m}}<br/>{{Respell|AL|ew|MIN|ee-əm}} |pronounce 2={{IPAc-en|US|audio=En-us-aluminum.ogg|ə|ˈ|lj|uː|m|ᵻ|n|əm}}<br/>{{respell|ə|LEW|mi-nəm}} |alt name=aluminum (US, informal) |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance i..." wikitext text/x-wiki {{infobox element |name=အလူမီနီယမ် |number=13 |symbol=Al |pronounce={{IPAc-en|UK|audio=En-uk-aluminium.ogg|ˌ|æ|lj|ᵿ|ˈ|m|ɪ|n|i|ə|m}}<br/>{{Respell|AL|ew|MIN|ee-əm}} |pronounce 2={{IPAc-en|US|audio=En-us-aluminum.ogg|ə|ˈ|lj|uː|m|ᵻ|n|əm}}<br/>{{respell|ə|LEW|mi-nəm}} |alt name=aluminum (US, informal) |abundance= |abundance in earth's crust= |abundance in oceans= |abundance in solar system= |left=[[မဲဂ္ဂနီသီယမ်]] |right=[[သီလီကွန်]] |above=[[ဘိုရွန်|B]] |below=[[ဂယ်လီယမ်|Ga]] |category=post-transition metal |category comment=sometimes considered a [[metalloid]] |group=13 |period=3 |block=p |category color= |appearance=silvery gray metallic |image name=Aluminium-4.jpg |image size= |image name comment= |image name 2=Aluminum Spectra.jpg |image name 2 comment=Spectral lines of aluminium |atomic mass=26.9815385 |atomic mass ref=<ref name="IUPAC">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm Standard Atomic Weights 2013]. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights</ref> |atomic mass 2=7 |atomic mass comment= |electron configuration=&#91;[[နီယွန်|Ne]]&#93; 3s<sup>2</sup> 3p<sup>1</sup> |electrons per shell=2, 8, 3 |color= |phase=အခြုံးအတူႏ |phase comment= |density gplstp= |density gpcm3nrt=2.70 |density gpcm3nrt 2= |density gpcm3mp=2.375 |melting point K=933.47 |melting point C=660.32 |melting point F=1220.58 |boiling point K=2743 |boiling point C=2470 |boiling point F=4478 |triple point K= |triple point kPa= |critical point K= |critical point MPa= |heat fusion=10.71 |heat fusion 2= |heat vaporization=284 |heat capacity=24.20 |vapor pressure 1=1482 |vapor pressure 10=1632 |vapor pressure 100=1817 |vapor pressure 1 k=2054 |vapor pressure 10 k=2364 |vapor pressure 100 k=2790 |vapor pressure comment= |crystal structure=face-centered cubic |oxidation states='''+3''', +2,<ref>Aluminium monoxide</ref> +1<ref>Aluminium iodide</ref>, −1, −2 |oxidation states comment=(an [[Amphoterism|amphoteric]] oxide) |electronegativity=1.61 |number of ionization energies=4 |ionization energy 1=577.5 |ionization energy 2=1816.7 |ionization energy 3=2744.8 |atomic radius=143 |atomic radius calculated= |covalent radius=121±4 |Van der Waals radius=184 |magnetic ordering=[[paramagnetism|paramagnetic]] |magnetic ordering ref=<ref> {{cite book |last1=Lide |first1=D. R. |year=2000 |chapter=Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds |chapter-url=http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf |title=CRC Handbook of Chemistry and Physics |edition=81st |publisher=CRC Press |isbn=0849304814 }}</ref> |magnetic susceptibility = +16.5·10<sup>−6</sup> |magnetic susceptibility ref = |electrical resistivity= |electrical resistivity unit prefix=n |electrical resistivity at 0= |electrical resistivity at 20=28.2 |thermal conductivity=237 |thermal conductivity 2= |thermal diffusivity= |thermal expansion= |thermal expansion at 25=23.1 |speed of sound= |speed of sound rod at 20= |speed of sound rod at r.t.=(rolled) 5000 |Young's modulus=70 |Shear modulus=26 |Bulk modulus=76 |Poisson ratio=0.35 |Mohs hardness=2.75 |Vickers hardness=160–350 |Brinell hardness=160–550 |CAS number=7429-90-5 |isotopes= {{infobox element/isotopes decay3 | mn=26 | sym=Al | na=[[trace radioisotope|trace]] | hl=7.17×10<sup>5</sup>&nbsp;y | dm1=[[positron emission|β<sup>+</sup>]] | de1=1.17 | link1=magnesium-26 | pn1=26 | ps1=Mg | dm2=[[electron capture|ε]] | de2=– | link2= | pn2=26 | ps2=Mg | dm3=[[gamma radiation|γ]] | de3=1.8086 | pn3= | ps3=– }} {{Infobox element/isotopes stable | mn=27 | sym=Al | na=100% | n=14 |firstlinks=yes}} |isotopes comment= |predicted by=Antoine Lavoisier<ref name="losalamos"> {{cite web |url=http://periodic.lanl.gov/13.shtml |title=Aluminum |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |work= |publisher=Los Alamos National Laboratory |accessdate=3 March 2013 }}</ref> |prediction date=1787 |discovered by= |discovery date= |first isolation by=Hans Christian Ørsted<ref>{{cite web|url=http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=al |title=13 Aluminium |publisher=Elements.vanderkrogt.net |accessdate=2008-09-12}}</ref> |first isolation date=၁၈၂၇ |named by=[[Humphry Davy]]<ref name="losalamos" /> |named date=၁၈၀၇ |wdQID=Q663 }}<!-- --><noinclude> {{Infobox element/element navigation|symbol=Al}} {{template reference list}} {{documentation|1=Template:Infobox element/doc}} </noinclude> q7htc3syduw6gn08uezjb4x1o0et2tj