Википеди cewiki https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%8C%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%B0%D0%B3%D3%80%D0%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Медиа Белхан Дийцаре Декъашхо Декъашхочун дийцаре Википеди Википедин дийцаре Файл Файлан дийцаре MediaWiki MediaWiki дийцаре Кеп Кепан дийцаре ГӀо ГӀо дийцаре Категори Категорин дийцаре Ков Ков дийцаре TimedText TimedText talk Модуль Модулин дийцаре Гаджет Обсуждение гаджета Определение гаджета Обсуждение определения гаджета Бена-Йурт 0 11230 8669421 8669406 2022-08-02T12:34:38Z Takhirgeran Umar 1134 /* Географи */ wikitext text/x-wiki {{НБМ |статус = йурт |нохчийн цӀе = Бена-Йурт |шен цӀе = |муьтӀахь = |пачхьалкх = Росси |мохк таблицехь = Росси |хӀост = |байракх = |хӀостан сурт хӀоттор = |байракхан сурт хӀоттор = |хӀостан шоралла = |байракхан шоралла = |lat_deg = 43.691164 |lon_deg = 45.049748 |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картан барам = 300 |регионан картан барам = 300 |кӀоштан картан барам = 300 |регионан тайпа = |регион = Нохчийчоь |регион таблицехь = Нохчийчоь |кӀоштан тайпа = КӀошт |кӀошт = Теркан кӀошт |кӀошт таблицехь = Теркан кӀошт{{!}}Теркан |юкъараллин тайпа = юьртан меттиг |юкъаралла = Бена-Йуртан юьртан меттиг |юкъаралла таблицехь = Бена-Йуртан юьртан меттиг{{!}}Бена-Йуртан |юкъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = Озерное<ref name="ingusheti.ge">[http://www.ingusheti.ge/?cat=ingusheti&cat2=Я.%20ПАТИЕВ.%20ИНГУШИ:%20ДЕПОРТАЦИЯ,%20ВОЗВРАЩЕНИЕ,%20РЕАБИЛИТАЦИЯ.%201944-2004&id=88&name_array=~В%20ОБЪЕКТИВЕ%20ИСТОРИИ~Дзурдзукские%20ворота~Я.%20ПАТИЕВ.%20ИНГУШИ:%20ДЕПОРТАЦИЯ,%20ВОЗВРАЩЕНИЕ,%20РЕАБИЛИТАЦИЯ.%201944-2004&id_array=~47~51~88&read Указ Президиума Верховного Совета РСФСР о переименовании некоторых сельских советов и населённых пунктов Грозненской области] (см. документ №100)</ref> |статус елла терахь = |майда = |локкхаллин тайпа = |хӀордан сизал локхалла = 103<ref name="skfo" /> |климат = |официалан мотт = |бахархой = 7089<ref>{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/perepis_tom1.htm|title=11. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений|work=Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения|publisher=[[Росстат]]|date=2012|accessdate=2012-04-16|archiveurl=http://www.webcitation.org/686E7ASHt|archivedate=2012-06-01}}</ref> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = [[нохчий]] |динан хӀоттам = бусулбанаш |бахархойн цӀерш = |сахьтан аса = |DST = |телефонан код = 87132<ref name="skfo">[http://www.skfo.ru/reference/city/BenoYurt/ Село Бено-Юрт / Чечня / Справка / СКФО (Северо-Кавказский федеральный округ)]</ref> |поштан индекс = 366814 |поштан индексаш = |автомобилан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = 96216802001 |категори Commons чохь = |сайт = |сайтан мотт = }} '''Бе́на-Йурт{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}''' ({{Lang-ru|Бе́но-Юрт}}) — [[Нохчийчоь]]нан [[Теркан кӀошт]]ан йурт. [[Бено-Йуртан юьртан меттиг]]ан административан центр ю<ref>[http://www.ocato.ru/okato.php?code=96216802 Бено-Юртовская сельский округ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120211002124/http://www.ocato.ru/okato.php?code=96216802 |date=2012-02-11 }}</ref>. == Географи == Йурт лаьтта [[Терк]]ан аьтту бердаца, кІоштан центр йолчу [[ЧӀулга-Йурт]]ан 5,5 км малхбузехьа а, 12 км цІерпошт станцин [[Ишоре]]н а. Уллора ярташ: къилбаседа-малхбалехь — Ишоре гІала а, [[Рубежни (Нохчийчоь)|Рубежни]], къилба-малхбузехь — йарташ [[Ӏелин-Йурт]] а, [[НогӀамирзин-Йурт]] а, малхбузехь — [[Гуьлгани]] гІала (Ставрополан мохк)<ref>[http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/ Карта Чечни] Объём 8 МБ.</ref>. Дуьххьара Бена-Йуртан, НогІа-Мирза-йуртан, Іелин-Йуртан дозанаш билгалдаьхна 1863 шеран сентябрехь-октябрехь. === Микротопоними === Бена-Юьртан микротопоними{{sfn|Сулейманов|1997|с=554-555}}: «Жа дигна тогӀи» — Бена-Юртан къилбаседехьа. ЦӀе йоьзна ю, революци хилале [[Теркйист]]ехь баьхна хьоладай МазаевгІара Петра а, Федора а, латта лелош болчу ЧӀулггІара а жимма бахьана доллушехь дӀадуьгуш хилла нохчийн ярташкарчу бахархойн даьхни, дӀалуш а ца хилла доккха гІуда ца текхча ялташ хӀаллакдарна. «Муьжгин кӀотар» — Бена-Йуртан къилбаседехьа, латташ а, даьхнийн дежийлаш а долу хьоладайн [[керт]]. Революцин муьрехь самбевлла гІевттанчу ахархоша, МазаевгІера кІотарш схьаехира. «ГӀалин мара» — Бена-Йуртан къилбаседа-малхбузехь бу. «ТӀехьара хьун» — Бена-Йуртан малхбузехьара [[хьун]]. «Лакхара хьун» — Бена-Йуртан малхбузехьара [[хьун]], ТӀехьара хьуьнал а гена ю. «[[Терк]]ан йист» — Теркан бердаца йолу дика латта долу тогІе, Бена-Йуртан малхбалехьа а, къилбаседехьа а ю. Теркан тІиера хӀора эвлан а ю иштта тогІе. «Юьртан [[кешнаш]]» — Бена-Юртан юккъехь. «Дзоташ йолчу» — [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом]] болуш хилла дзоташ йолу меттиг. Бена-Юртан къилбаседа йисттехь. «Моллин барз» — юккъерчу бІешерийн баьрзан [[Каш (археологи)|каш]]. Бена-Йуртан малхбуза йисттехь. И цӀе йисина [[Туьркийн меттанаш|туьркийн маттера]] «мола» (нохч. — каш) дашах, нохчаша «мола барз» аьлла, тІаьхьуо Моллин барз хилла. Ма-дарра аьлчи «Кешан барз» бу. «Саьнгарш йолчу» — Бена-Йуртан малхбалехьа, цигахь йисина Сийлахь-боккха Даймехкан тІаман заманера [[Танкан дуьхьал саьнгар|танкашна дуьхьал йаьхна саьнгарш]]. «ЧӀиж мере» — Бена-Юртан къилбехьа. «Аьччина шу» — «аьччина» дешан этимологин тІаьхьакхианза ду. Теркан [[Хин тІегІа|тІегІа]]. Бена-Юртан къилбехьа. «Боккха шу» — [[Терк]]ан шолгІа тІегІа. Бена-Юртан къилба агІора. «Кема охьадоьжна меттиг» — Бена-Йуртан 4 км къилбаседа-малхбалехьа, Сийлахь-боккха Даймехкан тІом болуш чудоьжна советийн [[ТІеман авиаци|тІеман кема]]. Кема а, экипаж а иккхинчу меттигехь [[хІоллам]] боьгІна. ХӀора шарахь [[Толаман де|Толаман дийнахь]] — 9 майхь — кхуза богІу уллора гергарнаш кхелхинчу [[пилот]]ийн. Йарташкарчу бахархоша дика тІеоьцу хьеший. ХӀоллам болчохь даздаран цхьанакхетарш дӀахьо. «Ӏаж болу боьра» — йуьртан къилбехьа. Хьалха ша лаьтташ [[Іаж]] хилла цигахь. «Муьжан чоь» (Мюжан чё) — йуьртан къилбехьа. Цигахь хилла минералан хьаст а, [[кІотар]] а. «Белшин корта» — [[Теркан дукъ]] тІиера бохь, Бена-Йуртан къилбехьа. Белши [[вайнехан мифологи|вайнехан мифологера]] [[наьртийн эпос]]ера зуда-наьрт. «Белшин коьртан боьра» — Бена-Йуртан къилбехьа, Теркан дукъан къилбаседа басехь Белшин коьртан дуьхьала. [[Наьртийн эпос|Наьртех]] долчу дийцаршкахь, Белшин коьртан тІехь а, боьрахь а яьхна зуда-наьрт Белши. «БӀозин боьра» — Бена-Йуртан къилба агІора. Баккхийн наха дийцарехь, оцу боьрахь цхьана хенахь [[Тоьла|тоьлин]] чохь ваьхна БӀоза цӀе йолуш стаг. БӀоза — наггахь бен нислуш йоцу долара цӀе. «Дуркхий тӀе» — Бена-Йуртан къилбехьа. Дуркха — [[долара цІе]] йолчух тера ду. «Ӏам тӀе отар» — Бена-Йуртан [[кІотар]], оьрсаша Маковкин цӀе тиллира, хӀинца Комарово олу. Нохчийн цӀе Іам тІе кІотар. == Истори == Юьрт йиллинарш, меттигерчара дийцарехь, лору нохчмахкахойн тайпа [[Беной]], иза гойту ша юьртан цӀаро - Бена-Юрт{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}. [[1944 шо|1944 шарахь]] [[нохчий]] а, [[гӀалгӀай]] а [[Вайнах махкахбахар|ара а баьхна]], Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяьккхича Бена-Юртан кхин цӀе тиллира – Озёрни<ref name="ingusheti.ge" /> аьлла. [[Нохч-ГӀалгӀайн Автономин Советийн Социалистийн Республика|Нохч-ГӀалгӀайн АССР]] меттахӀоттийча, эвлан хьалхалера цӀе Бена-Юрт юхаерзира. == Бахархой == {{ Бахархой | Бено-Юрт }} ; Къоман хӀоттам [[Ерригроссийн нах багарбар (2010)|2010 шеран Ерригроссийн нах багарбаран]]<ref>{{cite web|url=http://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP|title=Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более"}}</ref> жамӀашца юьртан къоман хӀоттам: {|class="standard sortable" |- !Къам !Дукхаллин барам, <br />ст. !Дакъа <br />берриг бахархойх, % |- |[[нохчий]] | align="right" | 7 016 | align="right" | 98,97 % |- |[[гӀумкий]] | align="right" | 35 | align="right" | 0,49 % |- |кхин берш | align="right" | 15 | align="right" | 0,21 % |- |ца гайтина а, къам доцуш а | align="right" | 23 | align="right" | 0,32 % |- |массо | align="right" | 7 089 | align="right" | 100,00 % |} == Дин == Юьртарчу кешнашкахь СангІарин-моллин [[зиярт]] ду. == ГӀарабевлла юьртахой == * Абдулмуслиев Аюб — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. Эскаре кхайкхина 1940 шеран февралехь (хаам Теркан кӀоштан тӀеман комиссариатера). ТӀеман гӀуллакх кхочушдина 125-гӀа кхийсархойн полкан 1-чу ротехь салтийчун даржехь<ref name="beno-urt.ru">Официальный сайт Бено-Юртовского сельского поселения http://beno-urt.ru/%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F-%D0%B8%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F-2/</ref>. * [[Айдамирова, Марьям Ахьмадовна]] (1924—1992) — йишлакхархо, музыкахо, композитор, Нохч-ГӀалгӀайн АССРн Халкъан артист, РСФСРн Хьакъдолу артист<ref>[http://checheninfo.ru/15407-maryam-aydamirova.html Марьям Айдамирова ]</ref>. * [[Айдамирова, Аймани Шамсудиновна]] (йина {{ Адам/Вина терахь|8|3|1965}}) — йишлакхархо, актриса, [[Нохчийчоь|Нохчийн Республикин]] а, [[ГӀалгӀайчоь|ГӀалгӀайн Республикин]] а [[халкъан артист]], [[Российн Федерацин Хьакъ долу артист]]. Айдамирова Марьяман вешин йоӀ<ref>https://www.youtube.com/watch?v=ZFBnNIj32hA</ref>. * [[Аюбов, Ӏалихан Абубакарович]] (1988) — грекийн-руман кепара охьатохарх латарехь Российн чемпионатан совгӀатхо; * [[Аюбов, Шахьрудди Абубакарович]] (1981) — грекийн-руман кепара охьатохарх латарехь Российн чемпионатийн совгӀатхо, Дуьненан Кад баккхарехь тлоламхо а, совгӀатхо а, Российн спортан говзанча; * Гадаев Лукъман - [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. Муьлхачу полкехь хилла хууш дац<ref name="beno-urt.ru"/>. * [[Завгаев, Докка ГӀапурович]] (1940) — нохчийн а, российн а пачхьалкхан а, политикин а гӀуллакххо<ref>[http://www.peoples.ru/state/ambassador/zavgaev/ Доку Гапурович Завгаев]</ref>, юридически Ӏилманийн доктор, экономикин Ӏилманийн кандидат, Российн [[Словени|Словенера]] [[векал]]. * [[Завгаев, Ахьмар ГӀапурович]] (1947) - российн пачхьалкхан гӀуллакххо. Пачхьалкхан доьалгӀа а, пхеалгӀа а кхайкхаман думан<ref>[http://www.duma.gov.ru/index.jsp?t=deputat/99107816.html Страница депутата на сайте ГД] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100712012952/http://www.duma.gov.ru/index.jsp?t=deputat%2F99107816.html |date=2010-07-12 }}</ref>. «[[Единая Россия]]» фракцин декъашхо. ПД бюджетан а, налогийн а Комитетан декъашхо (хьалха вара экономикин политикин а, хьуьнараллин а, туризман а Комитетан декъашхо, Къилбаседа Кавказан баланийн Комиссин декъашхо, меттигерчу шеш шайна урхалладаран гӀуллакхийн Комитетан декъашхо). [[Завгаев, Докка ГӀапурович]]ан ваша. * [[Завгаев, Ахьмад ГӀапурович]] ([[1946 шо|1946]]—[[2002 шо|2002]]) — российн пачхьалкхан гӀуллакххо, [[Российн Федерацин Турпалхо]] (2002). [[Завгаев, Докка ГӀапурович]]ан ваша. * [[Минцаев, Мовсар ТӀахӀирович]] ([[1952]] шеран [[8 апрель]], [[Караганда]], [[Кхазакхстан]], [[ССРС]]) — [[нохчий]]н [[опера]]н а, [[эстрада]]н эшархо, Нохч-ГӀалгӀайн АССРн Сийлахь артист, [[Росси]]йн Сийлахь артист, [[Сочи|Сочехь]] хилла йолу эстрадан эшеран [[конкурс]]ан [[лауреат]] ([[1980 шо]]), [[Глинка, Михаил Иванович|Глинкин]] цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1982 шо]]), [[Рио-де-Жанейро|Рио-де-Жанейрехь]] йолу Вила Лобоса цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1983 шо]]), халкъашна юккъера Шаляпинан цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1993 шо]])<ref>http://kkre-34.narod.ru/mincaev.htm</ref>. * Минцаев Мохьмад Шавалович – техникин Ӏилманийн доктор<ref>gstou.ru/index.../951-magomed-mintsaev-zashchitil-doktorskuyu-dissertatsiyu.html</ref>, академик [[Миллионщиков, Михаил Дмитриевич|М.Д. Миллионщиковн]] цӀарах йолчу Соьлжа-ГӀалин Пачхьалкхан Мехкдаьттан техникин университетан Ӏилма-талларан секторан (ӀТС) хьаькам. * Мусаев Мохьмад-Эми Мутуевич – Нохчийн Республикин Юьртабахаман министраллин [[Ветеринари]]н урхаллин хьаькам<ref>http://economy-chr.ru/wp-content/uploads/2013/12/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0-%D0%A7%D0%A0-%D0%BE%D1%82-06.04.15-%E2%84%9675-%D1%80.pdf</ref>. Вина 1961 шеран 06 июлехь ЧИАССР Теркан кӀоштара Бена-Юртахь. 1996 шеран январехь хӀоттийна Нохчийн Республикин пачхьалкхан ветеринаран инспекцин Коьрта урхаллин хьаькам. 2007 шеран 1 сентябрехь дуьйна шолгӀачу меттигехь – Нохчийн Пачхьалкхан Университетан аграрийн факультетан Ветеринарин кафедран доцент<ref>http://www.dissercat.com/content/sovershenstvovanie-gosvetnadzora-v-usloviyakh-chechenskoi-respubliki</ref>. * Усмаев Ширвани — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь<ref name="beno-urt.ru"/>. * Хаблиев Махди — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь<ref name="beno-urt.ru"/>. * Хунигов Умар — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. ТӀеман гӀуллакх кхочушдина 222-гӀа кхийсархойн полкехь Черемха гӀалахь. Цигара 1941 шеран майхь дехьаваьккхина гӀопе. Полк евзаш яц. ТӀепаз вайна (хаамаш КӀТӀК), тайпана [[аргӀаной|аргӀано]]. * Эльмурзаев Баудин — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. <gallery perrow=12 widths="200px" heights="200px"> Айдамирова, Марьям Ахмедовна.jpg|Марьям Ахьмадовна Айдамирова Ахмед Гапурович Завгаев.jpg|Ахьмад ГӀапурович Завгаев Ahmar Zavgaev.jpg|Ахьмар ГӀапурович Завгаев Movsar Mintsaev.jpg|Минцаев Мовсар ТІахІирович </gallery> == Инфраструктура == Юьртахь ю Бена-Юртан юккъера юкъарадешаран ишкол<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=2684030 ГУЧ 'СОШ с. Бено-Юрт' , 2007003854]</ref>, пошта, оьздангаллин цӀа, масех туька{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}, кафе, Кадыров Ахьмад-Хьаьжийн цӀарах берийн беш<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=4850070 МДОУЧ 'Детский сад им. А.Кадырова с. Бено-Юрт' 89287361121, 2007004488]</ref>, поликлиника, рузбан маьждиг а, жамаӀат маьждиг а<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=4538663 МЕЧЕТЬ СЕЛА БЕНО-ЮРТ , 2007004030]</ref>. == Тайпанаш == Юьртара [[тайпа]]наш{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}: # [[Беной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Гендаргной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Гуной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Салой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Курчалой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Пешхой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Базалой]]?{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Мулкъой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Чартой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[ЧӀаьнтий]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Шоной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Энганой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}. == Литература == * {{публикация|книга | автор = [[Сулейманов, Ахьмад Сулейманович|Сулейманов А. С.]] | заглавие = Топонимия Чечни | ссылка = http://www.zhaina.com/motherland/163-toponimija-chechni.html | вид = топоним. слов | издание = [1-е переизд. работы 1976—1985 гг., изменённое и дополн.] | место = [[Нальчик]] | издательство = «Эль-Фа» | год = 1997 | страниц = 685 | тираж = 1000 | isbn = 5-88195-263-4 | ref = Сулейманов }} == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2}} {{Теркан кӀоштан нах беха меттигаш}} {{Терк йистехь йолу нах беха меттигаш}} [[Категори:Теркан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Chechen-geo-stub}} shkvj2vg8iex9zpeymcxlo8ykd9nu3i 8669423 8669421 2022-08-02T12:35:50Z Takhirgeran Umar 1134 /* Лакхара дакъа */ wikitext text/x-wiki {{НБМ |статус = йурт |нохчийн цӀе = Бена-Йурт |шен цӀе = |муьтӀахь = |пачхьалкх = Росси |мохк таблицехь = Росси |хӀост = |байракх = |хӀостан сурт хӀоттор = |байракхан сурт хӀоттор = |хӀостан шоралла = |байракхан шоралла = |lat_deg = 43.691164 |lon_deg = 45.049748 |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картан барам = 300 |регионан картан барам = 300 |кӀоштан картан барам = 300 |регионан тайпа = |регион = Нохчийчоь |регион таблицехь = Нохчийчоь |кӀоштан тайпа = КӀошт |кӀошт = Теркан кӀошт |кӀошт таблицехь = Теркан кӀошт{{!}}Теркан |юкъараллин тайпа = йуьртан меттиг |юкъаралла = Бена-Йуртан йуьртан меттиг |юкъаралла таблицехь = Бена-Йуртан йуьртан меттиг{{!}}Бена-Йуртан |юкъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = Озерное<ref name="ingusheti.ge">[http://www.ingusheti.ge/?cat=ingusheti&cat2=Я.%20ПАТИЕВ.%20ИНГУШИ:%20ДЕПОРТАЦИЯ,%20ВОЗВРАЩЕНИЕ,%20РЕАБИЛИТАЦИЯ.%201944-2004&id=88&name_array=~В%20ОБЪЕКТИВЕ%20ИСТОРИИ~Дзурдзукские%20ворота~Я.%20ПАТИЕВ.%20ИНГУШИ:%20ДЕПОРТАЦИЯ,%20ВОЗВРАЩЕНИЕ,%20РЕАБИЛИТАЦИЯ.%201944-2004&id_array=~47~51~88&read Указ Президиума Верховного Совета РСФСР о переименовании некоторых сельских советов и населённых пунктов Грозненской области] (см. документ №100)</ref> |статус елла терахь = |майда = |локкхаллин тайпа = |хӀордан сизал локхалла = 103<ref name="skfo" /> |климат = |официалан мотт = |бахархой = 7089<ref>{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/perepis_tom1.htm|title=11. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений|work=Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения|publisher=[[Росстат]]|date=2012|accessdate=2012-04-16|archiveurl=http://www.webcitation.org/686E7ASHt|archivedate=2012-06-01}}</ref> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = [[нохчий]] |динан хӀоттам = бусулбанаш |бахархойн цӀерш = |сахьтан аса = |DST = |телефонан код = 87132<ref name="skfo">[http://www.skfo.ru/reference/city/BenoYurt/ Село Бено-Юрт / Чечня / Справка / СКФО (Северо-Кавказский федеральный округ)]</ref> |поштан индекс = 366814 |поштан индексаш = |автомобилан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = 96216802001 |категори Commons чохь = |сайт = |сайтан мотт = }} '''Бе́на-Йурт{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}''' ({{Lang-ru|Бе́но-Юрт}}) — [[Нохчийчоь]]нан [[Теркан кӀошт]]ан йурт. [[Бено-Йуртан йуьртан меттиг]]ан административан центр ю<ref>[http://www.ocato.ru/okato.php?code=96216802 Бено-Юртовская сельский округ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120211002124/http://www.ocato.ru/okato.php?code=96216802 |date=2012-02-11 }}</ref>. == Географи == Йурт лаьтта [[Терк]]ан аьтту бердаца, кІоштан центр йолчу [[ЧӀулга-Йурт]]ан 5,5 км малхбузехьа а, 12 км цІерпошт станцин [[Ишоре]]н а. Уллора ярташ: къилбаседа-малхбалехь — Ишоре гІала а, [[Рубежни (Нохчийчоь)|Рубежни]], къилба-малхбузехь — йарташ [[Ӏелин-Йурт]] а, [[НогӀамирзин-Йурт]] а, малхбузехь — [[Гуьлгани]] гІала (Ставрополан мохк)<ref>[http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/ Карта Чечни] Объём 8 МБ.</ref>. Дуьххьара Бена-Йуртан, НогІа-Мирза-йуртан, Іелин-Йуртан дозанаш билгалдаьхна 1863 шеран сентябрехь-октябрехь. === Микротопоними === Бена-Юьртан микротопоними{{sfn|Сулейманов|1997|с=554-555}}: «Жа дигна тогӀи» — Бена-Юртан къилбаседехьа. ЦӀе йоьзна ю, революци хилале [[Теркйист]]ехь баьхна хьоладай МазаевгІара Петра а, Федора а, латта лелош болчу ЧӀулггІара а жимма бахьана доллушехь дӀадуьгуш хилла нохчийн ярташкарчу бахархойн даьхни, дӀалуш а ца хилла доккха гІуда ца текхча ялташ хӀаллакдарна. «Муьжгин кӀотар» — Бена-Йуртан къилбаседехьа, латташ а, даьхнийн дежийлаш а долу хьоладайн [[керт]]. Революцин муьрехь самбевлла гІевттанчу ахархоша, МазаевгІера кІотарш схьаехира. «ГӀалин мара» — Бена-Йуртан къилбаседа-малхбузехь бу. «ТӀехьара хьун» — Бена-Йуртан малхбузехьара [[хьун]]. «Лакхара хьун» — Бена-Йуртан малхбузехьара [[хьун]], ТӀехьара хьуьнал а гена ю. «[[Терк]]ан йист» — Теркан бердаца йолу дика латта долу тогІе, Бена-Йуртан малхбалехьа а, къилбаседехьа а ю. Теркан тІиера хӀора эвлан а ю иштта тогІе. «Юьртан [[кешнаш]]» — Бена-Юртан юккъехь. «Дзоташ йолчу» — [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом]] болуш хилла дзоташ йолу меттиг. Бена-Юртан къилбаседа йисттехь. «Моллин барз» — юккъерчу бІешерийн баьрзан [[Каш (археологи)|каш]]. Бена-Йуртан малхбуза йисттехь. И цӀе йисина [[Туьркийн меттанаш|туьркийн маттера]] «мола» (нохч. — каш) дашах, нохчаша «мола барз» аьлла, тІаьхьуо Моллин барз хилла. Ма-дарра аьлчи «Кешан барз» бу. «Саьнгарш йолчу» — Бена-Йуртан малхбалехьа, цигахь йисина Сийлахь-боккха Даймехкан тІаман заманера [[Танкан дуьхьал саьнгар|танкашна дуьхьал йаьхна саьнгарш]]. «ЧӀиж мере» — Бена-Юртан къилбехьа. «Аьччина шу» — «аьччина» дешан этимологин тІаьхьакхианза ду. Теркан [[Хин тІегІа|тІегІа]]. Бена-Юртан къилбехьа. «Боккха шу» — [[Терк]]ан шолгІа тІегІа. Бена-Юртан къилба агІора. «Кема охьадоьжна меттиг» — Бена-Йуртан 4 км къилбаседа-малхбалехьа, Сийлахь-боккха Даймехкан тІом болуш чудоьжна советийн [[ТІеман авиаци|тІеман кема]]. Кема а, экипаж а иккхинчу меттигехь [[хІоллам]] боьгІна. ХӀора шарахь [[Толаман де|Толаман дийнахь]] — 9 майхь — кхуза богІу уллора гергарнаш кхелхинчу [[пилот]]ийн. Йарташкарчу бахархоша дика тІеоьцу хьеший. ХӀоллам болчохь даздаран цхьанакхетарш дӀахьо. «Ӏаж болу боьра» — йуьртан къилбехьа. Хьалха ша лаьтташ [[Іаж]] хилла цигахь. «Муьжан чоь» (Мюжан чё) — йуьртан къилбехьа. Цигахь хилла минералан хьаст а, [[кІотар]] а. «Белшин корта» — [[Теркан дукъ]] тІиера бохь, Бена-Йуртан къилбехьа. Белши [[вайнехан мифологи|вайнехан мифологера]] [[наьртийн эпос]]ера зуда-наьрт. «Белшин коьртан боьра» — Бена-Йуртан къилбехьа, Теркан дукъан къилбаседа басехь Белшин коьртан дуьхьала. [[Наьртийн эпос|Наьртех]] долчу дийцаршкахь, Белшин коьртан тІехь а, боьрахь а яьхна зуда-наьрт Белши. «БӀозин боьра» — Бена-Йуртан къилба агІора. Баккхийн наха дийцарехь, оцу боьрахь цхьана хенахь [[Тоьла|тоьлин]] чохь ваьхна БӀоза цӀе йолуш стаг. БӀоза — наггахь бен нислуш йоцу долара цӀе. «Дуркхий тӀе» — Бена-Йуртан къилбехьа. Дуркха — [[долара цІе]] йолчух тера ду. «Ӏам тӀе отар» — Бена-Йуртан [[кІотар]], оьрсаша Маковкин цӀе тиллира, хӀинца Комарово олу. Нохчийн цӀе Іам тІе кІотар. == Истори == Юьрт йиллинарш, меттигерчара дийцарехь, лору нохчмахкахойн тайпа [[Беной]], иза гойту ша юьртан цӀаро - Бена-Юрт{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}. [[1944 шо|1944 шарахь]] [[нохчий]] а, [[гӀалгӀай]] а [[Вайнах махкахбахар|ара а баьхна]], Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяьккхича Бена-Юртан кхин цӀе тиллира – Озёрни<ref name="ingusheti.ge" /> аьлла. [[Нохч-ГӀалгӀайн Автономин Советийн Социалистийн Республика|Нохч-ГӀалгӀайн АССР]] меттахӀоттийча, эвлан хьалхалера цӀе Бена-Юрт юхаерзира. == Бахархой == {{ Бахархой | Бено-Юрт }} ; Къоман хӀоттам [[Ерригроссийн нах багарбар (2010)|2010 шеран Ерригроссийн нах багарбаран]]<ref>{{cite web|url=http://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP|title=Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более"}}</ref> жамӀашца юьртан къоман хӀоттам: {|class="standard sortable" |- !Къам !Дукхаллин барам, <br />ст. !Дакъа <br />берриг бахархойх, % |- |[[нохчий]] | align="right" | 7 016 | align="right" | 98,97 % |- |[[гӀумкий]] | align="right" | 35 | align="right" | 0,49 % |- |кхин берш | align="right" | 15 | align="right" | 0,21 % |- |ца гайтина а, къам доцуш а | align="right" | 23 | align="right" | 0,32 % |- |массо | align="right" | 7 089 | align="right" | 100,00 % |} == Дин == Юьртарчу кешнашкахь СангІарин-моллин [[зиярт]] ду. == ГӀарабевлла юьртахой == * Абдулмуслиев Аюб — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. Эскаре кхайкхина 1940 шеран февралехь (хаам Теркан кӀоштан тӀеман комиссариатера). ТӀеман гӀуллакх кхочушдина 125-гӀа кхийсархойн полкан 1-чу ротехь салтийчун даржехь<ref name="beno-urt.ru">Официальный сайт Бено-Юртовского сельского поселения http://beno-urt.ru/%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F-%D0%B8%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F-2/</ref>. * [[Айдамирова, Марьям Ахьмадовна]] (1924—1992) — йишлакхархо, музыкахо, композитор, Нохч-ГӀалгӀайн АССРн Халкъан артист, РСФСРн Хьакъдолу артист<ref>[http://checheninfo.ru/15407-maryam-aydamirova.html Марьям Айдамирова ]</ref>. * [[Айдамирова, Аймани Шамсудиновна]] (йина {{ Адам/Вина терахь|8|3|1965}}) — йишлакхархо, актриса, [[Нохчийчоь|Нохчийн Республикин]] а, [[ГӀалгӀайчоь|ГӀалгӀайн Республикин]] а [[халкъан артист]], [[Российн Федерацин Хьакъ долу артист]]. Айдамирова Марьяман вешин йоӀ<ref>https://www.youtube.com/watch?v=ZFBnNIj32hA</ref>. * [[Аюбов, Ӏалихан Абубакарович]] (1988) — грекийн-руман кепара охьатохарх латарехь Российн чемпионатан совгӀатхо; * [[Аюбов, Шахьрудди Абубакарович]] (1981) — грекийн-руман кепара охьатохарх латарехь Российн чемпионатийн совгӀатхо, Дуьненан Кад баккхарехь тлоламхо а, совгӀатхо а, Российн спортан говзанча; * Гадаев Лукъман - [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. Муьлхачу полкехь хилла хууш дац<ref name="beno-urt.ru"/>. * [[Завгаев, Докка ГӀапурович]] (1940) — нохчийн а, российн а пачхьалкхан а, политикин а гӀуллакххо<ref>[http://www.peoples.ru/state/ambassador/zavgaev/ Доку Гапурович Завгаев]</ref>, юридически Ӏилманийн доктор, экономикин Ӏилманийн кандидат, Российн [[Словени|Словенера]] [[векал]]. * [[Завгаев, Ахьмар ГӀапурович]] (1947) - российн пачхьалкхан гӀуллакххо. Пачхьалкхан доьалгӀа а, пхеалгӀа а кхайкхаман думан<ref>[http://www.duma.gov.ru/index.jsp?t=deputat/99107816.html Страница депутата на сайте ГД] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100712012952/http://www.duma.gov.ru/index.jsp?t=deputat%2F99107816.html |date=2010-07-12 }}</ref>. «[[Единая Россия]]» фракцин декъашхо. ПД бюджетан а, налогийн а Комитетан декъашхо (хьалха вара экономикин политикин а, хьуьнараллин а, туризман а Комитетан декъашхо, Къилбаседа Кавказан баланийн Комиссин декъашхо, меттигерчу шеш шайна урхалладаран гӀуллакхийн Комитетан декъашхо). [[Завгаев, Докка ГӀапурович]]ан ваша. * [[Завгаев, Ахьмад ГӀапурович]] ([[1946 шо|1946]]—[[2002 шо|2002]]) — российн пачхьалкхан гӀуллакххо, [[Российн Федерацин Турпалхо]] (2002). [[Завгаев, Докка ГӀапурович]]ан ваша. * [[Минцаев, Мовсар ТӀахӀирович]] ([[1952]] шеран [[8 апрель]], [[Караганда]], [[Кхазакхстан]], [[ССРС]]) — [[нохчий]]н [[опера]]н а, [[эстрада]]н эшархо, Нохч-ГӀалгӀайн АССРн Сийлахь артист, [[Росси]]йн Сийлахь артист, [[Сочи|Сочехь]] хилла йолу эстрадан эшеран [[конкурс]]ан [[лауреат]] ([[1980 шо]]), [[Глинка, Михаил Иванович|Глинкин]] цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1982 шо]]), [[Рио-де-Жанейро|Рио-де-Жанейрехь]] йолу Вила Лобоса цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1983 шо]]), халкъашна юккъера Шаляпинан цӀарах йолу конкурсан лауреат ([[1993 шо]])<ref>http://kkre-34.narod.ru/mincaev.htm</ref>. * Минцаев Мохьмад Шавалович – техникин Ӏилманийн доктор<ref>gstou.ru/index.../951-magomed-mintsaev-zashchitil-doktorskuyu-dissertatsiyu.html</ref>, академик [[Миллионщиков, Михаил Дмитриевич|М.Д. Миллионщиковн]] цӀарах йолчу Соьлжа-ГӀалин Пачхьалкхан Мехкдаьттан техникин университетан Ӏилма-талларан секторан (ӀТС) хьаькам. * Мусаев Мохьмад-Эми Мутуевич – Нохчийн Республикин Юьртабахаман министраллин [[Ветеринари]]н урхаллин хьаькам<ref>http://economy-chr.ru/wp-content/uploads/2013/12/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0-%D0%A7%D0%A0-%D0%BE%D1%82-06.04.15-%E2%84%9675-%D1%80.pdf</ref>. Вина 1961 шеран 06 июлехь ЧИАССР Теркан кӀоштара Бена-Юртахь. 1996 шеран январехь хӀоттийна Нохчийн Республикин пачхьалкхан ветеринаран инспекцин Коьрта урхаллин хьаькам. 2007 шеран 1 сентябрехь дуьйна шолгӀачу меттигехь – Нохчийн Пачхьалкхан Университетан аграрийн факультетан Ветеринарин кафедран доцент<ref>http://www.dissercat.com/content/sovershenstvovanie-gosvetnadzora-v-usloviyakh-chechenskoi-respubliki</ref>. * Усмаев Ширвани — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь<ref name="beno-urt.ru"/>. * Хаблиев Махди — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь<ref name="beno-urt.ru"/>. * Хунигов Умар — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. ТӀеман гӀуллакх кхочушдина 222-гӀа кхийсархойн полкехь Черемха гӀалахь. Цигара 1941 шеран майхь дехьаваьккхина гӀопе. Полк евзаш яц. ТӀепаз вайна (хаамаш КӀТӀК), тайпана [[аргӀаной|аргӀано]]. * Эльмурзаев Баудин — [[Брестан гӀап]] ларъярхо. Вина Теркан кӀоштан Бена-Юртахь. <gallery perrow=12 widths="200px" heights="200px"> Айдамирова, Марьям Ахмедовна.jpg|Марьям Ахьмадовна Айдамирова Ахмед Гапурович Завгаев.jpg|Ахьмад ГӀапурович Завгаев Ahmar Zavgaev.jpg|Ахьмар ГӀапурович Завгаев Movsar Mintsaev.jpg|Минцаев Мовсар ТІахІирович </gallery> == Инфраструктура == Юьртахь ю Бена-Юртан юккъера юкъарадешаран ишкол<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=2684030 ГУЧ 'СОШ с. Бено-Юрт' , 2007003854]</ref>, пошта, оьздангаллин цӀа, масех туька{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}, кафе, Кадыров Ахьмад-Хьаьжийн цӀарах берийн беш<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=4850070 МДОУЧ 'Детский сад им. А.Кадырова с. Бено-Юрт' 89287361121, 2007004488]</ref>, поликлиника, рузбан маьждиг а, жамаӀат маьждиг а<ref>[http://k-agent.ru/?mod=obj&id=4538663 МЕЧЕТЬ СЕЛА БЕНО-ЮРТ , 2007004030]</ref>. == Тайпанаш == Юьртара [[тайпа]]наш{{sfn|Сулейманов|1997|с=553}}: # [[Беной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Гендаргной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Гуной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Салой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Курчалой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Пешхой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Базалой]]?{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Мулкъой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Чартой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[ЧӀаьнтий]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Шоной]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}; # [[Энганой]]{{sfn|Сулейманов|1997|с=554}}. == Литература == * {{публикация|книга | автор = [[Сулейманов, Ахьмад Сулейманович|Сулейманов А. С.]] | заглавие = Топонимия Чечни | ссылка = http://www.zhaina.com/motherland/163-toponimija-chechni.html | вид = топоним. слов | издание = [1-е переизд. работы 1976—1985 гг., изменённое и дополн.] | место = [[Нальчик]] | издательство = «Эль-Фа» | год = 1997 | страниц = 685 | тираж = 1000 | isbn = 5-88195-263-4 | ref = Сулейманов }} == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2}} {{Теркан кӀоштан нах беха меттигаш}} {{Терк йистехь йолу нах беха меттигаш}} [[Категори:Теркан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Chechen-geo-stub}} ne5o4l261tsl5g04bqhb4lyxneiwaaf Кацусика Хокусай 0 11448 8669505 8642803 2022-08-03T01:56:11Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Адам |ЦӀе = Кацусика Хокусай |Шен цӀе = 北斎 |Бакъ цӀе = Токитаро |Сурт = Hokusai portrait whiteBackground.png |Шоралла = |Суьртан тӀехь = ''Ша шен диллина сурт'' |ГӀуллакхан тайпа = |Вина терахь = 31.10.1760 |Вина меттиг = Эдо (хӀинца {{ВинаМeттиг|Токио|Токиохь}}), [[Япони]] |Корматалла = Художник |Гражданалла = [[Япони]] |Пачхьалкхалла = |Кхелхина терахь = 10.5.1849 |Кхелхина меттиг = Эдо (хӀинца {{КхелхинМeттиг|Токио|Токиохь}}), [[Япони]] |Да = Никадзима Исэ |Нана = |Зуда = |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = Signature of Katsushika Hokusai.png |Викиларма = Katsushika Hokusai }} [[Файл:Katsushika Hokusai - Fine Wind, Clear Morning (Gaifū kaisei) - Google Art Project.jpg|thumb|200px|Къилбера мох. Сирла де (ЦӀе Фудзи). 1823—1831]] '''Кацусика Хокусай''' ([[1760 шо|1760 шеран]] [[31 октябрь]], Эдо (хӀинца [[Токио]]) — [[1849 шо|1849 шеран]] [[10 май]], циггахь) — сийлахь воккху Эдо муран японийн художник [[укиё-э]], иллюстратор, гравёр. Цьуна дукха псевдонимаш хилла. Малхбузехь японийн гравераш юкъахь массарелла а вевзушвериг ву, [[ксилографи]]н тӀаьххьара заман гӀарвелла говзанча. Хокусайc шен дахарехь лелийна 30 сов псевдоним. Цуьна хенахь псевдонимаш лелаяра художникашна юкъахь держина дара, амма кхоьчу художникаш Хокусайс санна дукха ца лелайора уьш. Наггахь цуьна псевдонимаш лелайо цуьна кхолларалан заманаш къасто. <!-- == Биографи == === Детство === Родился в сентябре 1760 года в Эдо (современный [[Токио]]) в семье ремесленника. Семья жила в районе, называвшемся Кацусика, — бедном городском предместье. Его настоящее имя — Токитаро<ref name="nagata">Nagata, Seiji (1995). ''Hokusai: Genius of the Japanese Ukiyo-e.'' Kodansha International, Tokyo.</ref>, но на протяжении всей своей творческой жизни он принимал много различных псевдонимов. Считается, что его отцом был Никадзима Исэ, изготовлявший зеркала для [[сёгун]]а<ref name="nagata"/>. Хокусай не стал наследником своего отца, поэтому его матерью предположительно была [[конкубина]]<ref name="weston116">Weston, Mark (1999). ''Giants of Japan: The Lives of Japan’s Most Influential Men and Women.'' New York: Kodansha International. P. 116. ISBN 1-56836-286-2.</ref>. По версии авторитетного исследователя творчества Хокусая Нарадзаки Мунесигэ Никадзима Исэ был только приёмным отцом мальчика, которому он был отдан в обучение. Настоящим же его отцом Мунесигэ считает крестьянина Кавамуру, который и отдал его Исэ в возрасте четырёх-пяти лет. Это позволяет сделать вывод, что семья Хокусая была из беднейших и у родителей не было возможности самостоятельно растить всех детей. Также можно предположить, что он не был старшим сыном в семье, поскольку на воспитание в чужие семье отдавали только младших сыновей. Начал рисовать в возрасте около шести лет, возможно обучаясь искусству у отца, чья работа над зеркалами включала в себя их роспись<ref name="weston116"/>. <center> {{цитата|автор=<small>Хокусай. Из предисловия к книге [[Сто видов Фудзи (Хокусай)|«100 видов Фудзи»]]</small>|С шести лет я стал изображать различные формы предметов.}}</center> В 1770 году мальчик устраивается в книжную лавку разносчиком книг в район Ёкомотё. В этот период его зовут Тэцудзо. Причины, по которым он ушёл из мастерской приёмного отца, остаются неизвестными. Предположительно, именно работая в книжной лавке Хокусай обучается грамоте, в том числе китайскому языку. следующий след в жизни художника — работа в мастерской гравёра (приблизительно с 1773 года), что, по всей вероятности, не было случайностью. На данный период приходится расцвет гравюры в Японии, которая начинает пользоваться большой популярностью. В целом, это время в Японии характеризуется значительным развитием культурной сферы: театр, изобразительное искусство, литература осваивают новые методы, разрабатываются новые стили. Происходит всплеск в книгопечатании. В происходящем развитии ярко проявляется свойственный японской культуре синтетизм, когда отдельные виды искусства и ремёсел тесно взаимосвязаны и взаимовлияют друг на друга: театр в Японии прочно связан не только с литературой, но и с музыкой, отдельным важным жанром в гравюре является создание портретов актёров, гравюра непосредственно связана с книгопечатанием, созданием рисунков на тканях, массово используется в быту при создании поздравительных открыток и т. п. === Начало пути === На детство и юность Хокусая приходится творчество многих японских мастеров гравюры: [[Судзуки Харунобу|Харунобу]], [[Кацукава Сюнсё|Кацугавы Сюнсё]], {{не переведено 2|Утагава Тоёхара|Утагавы Тоёхару||Utagawa Toyoharu}}. Ксилография выходит на новый уровень развития как в художественном, так и в техническом плане. В мастерской гравёра Хокусай обучился основам мастерства резьбы по дереву. Но работа резчика-гравёра всегда была ограничена замыслом непосредственно художника. Как технический исполнитель, резчик не мог отступить от замысла художника, от него требовалась лишь точность и бережное отношение к работе. Хокусаю тесны рамки резчика и он ищет себя в создании гравюр по собственным рисункам. В 1778 году Хокусай поступил учеником в студию [[Кацукава Сюнсё]] (1726—1792), известного художника укиё-э, прославившегося портретами актёров [[кабуки]]. Его мастерская принадлежала к числу крупнейших в Эдо. Период творчества Хокусая с этого времени обычно называется «Период Сюнро», по имени, которым он подписывается. В [[1779]] молодой художник сделал серию вполне уверенно скомпонованных театральных портретов. Работа и учёба Хокусая в мастерской были отмечены её создателем. Сюнсё благоволит трудолюбивому и аккуратному ученику, который отменно выполняет и сложные заказы. При общей атмосфере непререкаемой покорности и преклонения перед учителем, царившей в мастерской, Хокусай пользуется особенным вниманием Сюнсё, что выражается и в том, что Хокусаю позволено подписываться как «Сюнро» — именем, образованным от имени учителя («Сюн» — от Сюнсё, «ро» — от имени «Кёкуро», которое раньше носил Сюнсё). Хокусаю дозволено выступить с самостоятельными работами, и первым его опытом в 1784—1785 годах становятся гравюры в жанре якуся-э (один из видов театральной гравюры). Гравюры в основном относятся к типу хосо-э (узкие продольные гравюры, из которых составлялись [[диптих]]и и [[триптих]]и, представляющие одного актёра). Известны работы Хокусая этого периода, изображающие популярных актёров того времени {{не переведено 2|Итикава Дандзюро V|Итикаву Дандзюро Пятого||Ichikawa Danjūrō V}}, Сэгаву Кикудзиро. Работы отмечены несомненным влиянием Сюнсё, однако к этому времени популярность Хокусая в жанре якуся-э уже сравнима с популярностью его учителя. Тонкий вкус, умение передать ухватить самое важное, тщательная проработка произведений — всё это ведёт к появлению собственного стиля, который не может сдерживаться рамками школы Кацугавы. В период Сюнро Хокусай много трудится над иллюстрированием книг. Большей частью это популярная недорогая продукция, так называемая «кибёси» («книжки в жёлтых обложках»). Богатство сюжетов этих изданий требовало от художника изображать как бытовые сценки, посвящённые жизни горожан, так и создавать рисунки из истории Японии и Китая. В [[1791]] Хокусай был приглашён сделать несколько гравюр для издателя Цутая Дзюдзабуро. После смерти Сюнсё в [[1792]] школу Кацукава возглавил другой ученик Сюнсё, [[Кацукава Сюнъэй]] (1762—1819). Примерно в 1795—1796 году Хокусай покидает дом Кацугава. Точные причины этому не до конца ясны. Ясно, что уже вполне сформировавшийся художник, каким был Хокусай в это время, тяготился ролью ученика. Рамки школы были для него тесны, и только невероятная критичность к собственным способностям не позволяла Хокусаю признать себя состоявшимся художником. Возможно, повлиял на это и подход новых управителей школы, больше заинтересованных наживой, чем творчеством. Отдельные источники ссылаются на то, что из школы Кацугава Хокусай был изгнан за «измену» — он ищет новых путей самовыражения, изучает искусство [[Школа Кано|школы Кано]], пытаясь использовать приёмы живописи в китайском стиле. === Собственный стиль. Суримоно === [[Файл:The Great Wave off Kanagawa.jpg|thumb|200px|[[Большая волна в Канагаве]], 1823—1831]] [[1793]] и [[1794]] стали переломными годами в карьере Хокусая. Начав самостоятельную жизнь, он столкнулся с большими трудностями. Известно, что ему приходилось жить впроголодь, заниматься мелкой торговлей, чтобы как-то прокормить себя. Но в это время и происходит формирование Хокусая как мастера. Он изучает разные школы живописи: помимо [[Школа Кано|школы Кано]] его интересует школа {{не переведено 2|Школа Сотацу|Сотацу (иначе — Коэцу)||Rimpa school}}, принадлежащая к живописи [[Ямато-э]], особенно два её представителя — [[Таварая Сотацу]] и [[Огата Корин]]. Художник отказался потворствовать вкусам тогдашней публики, требующей привычных работ в жанре укиё-э, стал вырабатывать свой собственный стиль, почерпнув некоторые приемы японских школ живописи Римпа и Тоса, а также применив европейскую [[перспектива|перспективу]]. В [[1795 год]]у выходят его иллюстрации к поэтической антологии «Кэка Эдо мурасаки». Между [[1796]] и [[1799]] Хокусай пишет много одиночных гравюр и альбомных листов. Последние «суримоно» — так назывались эти выполненные по заказу оттиски — имели колоссальный успех. В результате другие художники сразу же принялись их имитировать. Как раз в 1796 художник стал использовать ставший впоследствии широко известным псевдоним Хокусай. Этим именем он, начиная с 1798, подписывал гравюрные листы и живописные работы, некоторые выполненные по заказу иллюстрации он подписывал псевдонимом Тацумаса, иллюстрации для коммерческих романов выходили под именем Токитаро, другие многотиражные гравюры и иллюстрации к книгам были подписаны Како либо Соробэку. В 1800, в возрасте 41 года, художник стал называть себя Гакэдзин Хокусай — «Безумный живописью Хокусай». === Публичные выступления === Примерно с этого времени, хотя он жил в некотором отдалении от общества, Хокусай, завоевав определённый авторитет, часто демонстрировал своё искусство на публике. В 1804 на территории храма Эдо художник нарисовал изображение [[Бодхидхарма|Бодхидхармы]] размером в 240 м². Между 1804 и 1813 проиллюстрировал комические повести, т. н. «ёмихон», известных авторов Кёкутэя Бакина и Рютэя Танэхико. === Альбомы и серии. Уединённая жизнь в Миура === В [[1812]] г. начинается его тесная дружба с художником [[Бокусэн]]ом ([[1775]]—[[1824]]), в результате чего между [[1814]] и [[1834]] гг. в городе [[Нагоя]] выходила серия иллюстрированных альбомов {{не переведено 2|Манга (Хокусай)|«Хокусай манга» («Рисунки Хокусая»)||Hokusai Manga}}. Знаменитая серия пейзажных гравюр «Фугаку сандзюроккэй» («[[Тридцать шесть видов Фудзи (Хокусай)|36 видов горы Фудзи]]») начала выходить в 1831 г., а в начале 1830-х гг. Хокусай выпустил гравюры известных водопадов, мостов, птиц и привидений, то есть те работы, которыми он известен более всего в наше время. В конце 1834 г. непосредственно перед выходом его серии «Фугаку хяккэй» («[[Сто видов Фудзи (Хокусай)|100 видов горы Фудзи]]»), шедевра его книжной гравюры, художник покинул Эдо и в течение года жил в рабочем районе вблизи Урага на полуострове Миура к югу от Эдо. В это же время (в 1835 г.) начала издаваться его последняя, серьёзная серия гравюр «Хякунин иссю уба га этоки» — «Сто стихов в изложении няни» (Иллюстрации к сборнику «100 стихотворений 100 поэтов»). Всего к этой серии художник выполнил 28 гравюр и 62 эскиза тушью. Выход серии ксилографий к поэтической антологии «Хякунин иссю» был прерван после публикации 28 листов, выпуск серии так и остался незавершённым. === Снова в Эдо. Бедность === В [[1836]] г. художник вернулся в Эдо, когда город был разгромлен окрестной беднотой и ему пришлось зарабатывать на пропитание продажей собственных картин. В [[1839]] г. в мастерской Хокусая случился пожар, уничтоживший все наброски и рабочие материалы. После этого Хокусай, по всей видимости, рисовал совсем немного и практически не выпускал гравюр и книжных иллюстраций. Самым известным из его учеников, наверно, стал [[Тотоя Хоккэй]] ([[1780]]—[[1850]]), который иллюстрировал книги и «[[суримоно]]». == Творчество == === Суримоно === [[Файл:Hokusai Carps.jpg|thumb|200px|]] {{не переведено 2|Суримоно|'''Суримоно'''||Surimono}} — вид традиционного японского искусства, цветная ксилография специфичного, вполне определённого назначения — служить подарком в среде японской городской интеллигенции. Поводом могло быть что угодно: юбилей, рождение сына, наступление поры цветения вишен, перемена фамилии, наступающий Новый год. Жанровое разнообразие суриномо было очень богатым, живописный план произведений мог относиться ко многим жанрам: дзинбуцу (изображение фигур), добуцу (изображение животных), катё (изображение цветов и птиц), сансуй (пейзаж). Возникнув в первой половине [[18 век]]а, суримоно становятся необычайно популярным в следующем веке. Особенности круга распространения обусловили и отличительные свойства: по сравнению с прочими гравюрами, суримоно печатались на более качественной бумаге и сам технологический процесс их создания был более сложен. Суримоно, по своей сути, представляет собой [[Японская открытка|характерное для Японии поздравление]] — послание, выраженное с помощью изображения, текста (чаще всего в форме стихов), [[Каллиграфия|каллиграфии]]. Небольшое по размерам, простое по содержанию, это послание, при всём этом, могло быть чрезвычайно сложным по смыслу. Создаваемый изобразительными, стихотворными и техническими средствами образ должен был обладать цельностью, органично синтезируя все составные части в единое целое. Именно эта синтетичность, позволяющая проявить собственные таланты, блеснуть умом, тонким вкусом, явить в простоте изысканность и глубину философского подтекста, и ценилась создателями суриномо. Это и искусство, и игра — создание суриномо становится одним из развлечений, способом приятно провести время. Как и состязания в сложении [[хайку]] или [[кёка]], суриномо становится частью быта горожан, членов «поэтических клубов», весьма популярных в [[Эдо (город)|Эдо]]. Заслуга Хокусая во взлёте популярности суриномо несомненна, он делает его важнейшим из видов {{не переведено 2|Японская ксилография|японской ксилографии||Woodblock printing in Japan}}. До него в этом направлении создавали произведения такие мастера как {{не переведено 2|Тоёхиро|||Toyohiro}}, [[Кубо Сюмман|Сюмман]], [[Китагава Утамаро|Утамаро]]. С определённой условностью можно выделить три этапа, пройденных Хокусаем при создании суриномо: ранний этап — работы, созданные в 1783—1797 годах, этап 1797—1805 годов, где художник тяготеет к традиционному стилю, и творчество после 1805 года, годы расцвета и создания собственного неповторимого стиля. Ранний этап характерен созданием слегка удлинённых суриномо маленького размера. Подписывал их автор именами Могура Сюиро, Хякурин Сори (иногда с добавлением Хисикава). К началу XIX века Хокусай переходит к созданию длинных горизонтальных суриномо. Эти работы часто подписываются именем Гакёдзин Хокусай. Несмотря на то, что при их создании Хокусай ориентировался на традиции, заложенные предшественниками, у него получается обогатить художественные приёмы и заложить основы для будущих открытий. К этому периоду относятся такие работы как «Восход солнца», «У фонтана», «Женщина с подносом» и другие. Композиция суриномо этого периода обычно однотипна: справа располагается группа людей, а в левой части изображается пейзаж. Отличает работы мастера от работ других известных создателей гравюр прежде всего удивительное внимание к изображаемым вещам, природе, окружающему миру. Подобное внимание прежде всего оборачивается тем, что каждая деталь обогащается собственным смыслом. Изображая на дальнем плане природу, Хокусай может вдруг создать картину настолько естественную, что она перестаёт служить фоном, она становится ценна сама по себе. И хотя это особенно свойственно более поздним работам художника, в творчестве начала XIX века уже можно ощутить будущую изощрённость и богатство замыслов. Люди на суриномо Хокусая прежде всего «живые», а не лишь изображения. Показанные на фоне пейзажа, они активно с ним взаимодействуют: прикрывают рукой глаза от солнца, указывают на облака, вглядываются в бескрайние просторы, иногда даже повернувшись спиной к зрителю. Важность внутренней сути показываемых явлений и действий, заинтересованность деталями естественным образом приводят Хокусая к камерности сюжетов. На суриномо появляется интерьер, что тоже было не ново само по себе (интерьеры можно найти, например, в творчестве [[Хисикава Моронобу|Моронобу]]), но то, что художник пришёл к его отображению в результате собственной внутренней работы, а не бездушного подражания, придаёт работам Хокусая особую интимность. Несмотря на то, что изображение интерьера не стало темой дальнейших творческих поисков мастера, оно подготовило рождение Хокусая как уникального, ни на кого не похожего творца, способного создать новый, прежде неизвестный тип суриномо. === Манга === [[Файл:The Apparition of Mt Fuji on the 5th year of Korei..jpg|thumb|200px|Созерцание горы Фудзи. 1814. Манга.]] [[Файл:Gust of wind. Manga..jpg|thumb|200px|Ветер. 1820. Манга.]] '''«Манга»''' ({{нихонго|'''Рисунки Хокусая'''|北斎漫画}}) — одна из главнейших работ в творческом наследии художника, созданная им в зените славы. Большого объёма и сложности, чрезвычайно богатая по материалу, «Манга» является выражением взглядов Хокусая на творчество, его философии, раскрывает секреты мастера. «Манга» ценна не только как веха в жизни Хокусая, но и как бесценный источник информации о культуре и искусстве Японии эпохи позднего феодализма. «Мангу» Хокусая нередко называют «энциклопедией японского народа». Материалом для первого выпуска «Манги» стали зарисовки Хокусая, сделанные им во время путешествия в район [[Кансай (регион)|Кансай]] в 1812 году. Ученики Хокусая — Кэккотэй Бокусэн, Хокуун и Хокутэй, — уговорили учителя издать их отдельной книгой, настолько они были поражены увиденным. Первый выпуск «Манги» вышел в 1814 году в Эдо (издатель Какумаруя) и Нагоя (издатель Эйракуя). Подписана она была именем Тамэкадзу, которым пользовался Хокусай в 1812—1814 годах. Объём первого выпуска составлял 54 страницы. Всего при жизни художника вышло 12 выпусков, а после его смерти — ещё 3: * 1815 — II, III * 1816 — IV, V * 1817 — VI, VII * 1818 — VIII * 1820 — XIX, X * 1834 — XI * 1849 — XII * 1849 — XIII (после смерти художника) * 1874 — XIV * 1878 — XV. Сразу после выхода первой части она становится чрезвычайно популярна и раскупается буквально за неделю. Содержание её было назамысловато: большинство рисунков изображали сценки из городской жизни, также содержалось множество зарисовок людей. Сборник не был построен по какому-либу принципу, по сути, он представлял собой дневник, куда мастер заносил всё виденное им в жизни, но только в форме рисунков, а не текстом. В целом, такой принцип был продолжен и в следующих выпусках, все они отличаются богатством сюжетов. Лишь в нескольких выпусках можно считать тематическими: например, в пятом выпуске много места отведено архитектурным зарисовкам, двенадцатый посвящён карикатуре, в четырнадцатом много изображений животных. == Влияние на искусство и культуру == Хокусай, как и японское искусство в целом, оказал существенное влияние на европейское искусство XIX века: [[ар-нуво]] ([[югендстиль]]) и французский [[импрессионизм]]. В характерных для югендстиля напряжённых и извилистых линиях, названных критиками «ударом бича» ({{lang-de|Peitschenhieb}}) заметно влияние мотивов Хокусая. Тематика гравюр Хокусая присутствует в работах [[Моне, Клод|Клода Моне]] и [[Ренуар, Пьер Огюст|Пьера Огюста Ренуара]]. В честь Кацусикаи Хокусая назван кратер на Меркурии {{не переведено|есть=:en:Hokusai (crater)|надо=Хокусай (кратер)|текст=Хокусай|язык=en}}. --> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Литература == ;Оьрси маттахь * ''Коломиец А. С.'' Манга: Сборник рисунков Хокусая. М. Наука, 1967 * ''Воронова Б. Г.'' Искусство суримоно Кацусика Хокусая. Музей изобразительных искусств им. Пушкина, 1966 * ''Белецкий П. А.'' Одержимый рисунком. Л. Детская литература, 1970 * ''Воронова Б. Г.'' Кацусика Хокусай. Графика. — М.: Искусство, 1975. * Новые открытия советских реставраторов: Японская гравюра. Составитель Савелий Ямщиков; Отбор поэтических текстов и переводы стихов с японского Александра Долина; ВХНРЦ имени академика И. Э. Грабаря, М. Советский художник, 1979 * [http://www.museum700.org/events/surimono-poeticheskoe-pozdravlenie.html Суримоно. Поэтическое поздравление]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130524162531/http://www.museum700.org/events/surimono-poeticheskoe-pozdravlenie.html |date=2013-05-24 }} * ''Завадская Е. В.'' Японское искусство книги (VII—XIX вв.). — М.: «Книга», 1986. — 226 стр. Тираж 10000 экз. С. 160—161. Глава «Книга периода Эдо (1614—1868)». ;Кхечу меттанашкахь * Bowie, Theodore (1964). ''The Drawings of Hokusai.'' Indiana University Press, Bloomington. * Forrer, Matthi (1988). ''Hokusai'' Rizzoli, New York. ISBN 0-8478-0989-7. * Forrer, Matthi; van Gulik, Willem R., and Kaempfer, Heinz M. (1982). ''Hokusai and His School: Paintings, Drawings and Illustrated Books.'' Frans Halsmuseum, Haarlem. ISBN 90-70216-02-7 * Hillier, Jack (1955). ''Hokusai: Paintings, Drawings and Woodcuts.'' Phaidon, London. * Hillier, Jack (1980). ''Art of Hokusai in Book Illustration.'' Sotheby Publications, London. ISBN 0-520-04137-2. * Lane, Richard (1989). ''Hokusai: Life and Work.'' E.P. Dutton. ISBN 0-525-24455-7. * van Rappard-Boon, Charlotte (1982). ''Hokusai and his School: Japanese Prints c. 1800—1840 (Catalogue of the Collection of Japanese Prints, Rijksmuseum, Part III).'' Rijksmuseum, Amsterdam. == Хьажоргаш == {{Commons|Katsushika Hokusai}} * [http://grani.agni-age.net/articles3/hokusai.htm Смирнова И. Кацусика Хокусай. «Грани эпохи», № 51, 2012] * [http://visipix.dynalias.com/sites/specials/hokusai/hoku_start.htm Одно из крупнейших собраний работ Хокусая (ок. 3000) в Интернет] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120715220056/http://visipix.dynalias.com/sites/specials/hokusai/hoku_start.htm |date=2012-07-15 }} * [http://www.tvkultura.ru/news.html?id=1101132&tid=31282&cid=11846 «Манга Хокусая» — энциклопедия японской жизни в картинках (Ч. 1). Телевизионная лекция Е. С. Штейнера в рамках проекта «ACADEMIA» телеканала «Культура»]{{ТӀе цакхочу хьажорг|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.tvkultura.ru/news.html?id=1102332&tid=31282&cid=11846 «Манга Хокусая» — энциклопедия японской жизни в картинках (Ч. 2). Телевизионная лекция Е. С. Штейнера в рамках проекта «ACADEMIA» телеканала «Культура»]{{ТӀе цакхочу хьажорг|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{1000}} {{кечдар}} [[Категори:Японин художникаш]] gk1bo3pvghzvkk0yg6nl7bi0r5ib6nf Кало, Фрида 0 11452 8669425 7957045 2022-08-02T12:45:01Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Адам |ЦӀе = Фрида Кало |Шен цӀе = Frida Kahlo |Бакъ цӀе = Magdalena Carmen Frieda Kahlo Calderón |Сурт = Block Kahlo Rivera 1932 cropped.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = ''Фрида Кало ([[1932 шо]])'' |ГӀуллакхан тайпа = |Йина терахь = 6.7.1907 |йина меттиг = {{ЙинаМeттиг|Мехико|Мехикохь}}, [[Мексика]] |Корматалла = Художник |Гражданалла = [[Мексика]] |Пачхьалкхалла = |Кхелхина терахь = 13.7.1954 |Кхелхина меттиг = {{КхелхинМeттиг|Мехико|Мехикохь}}, [[Мексика]] |Да = Гульермо Кало |Нана = Матильда Кальдерон |майра = [[Ривера, Диего|Диего Ривера]] |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = Frida Kahlo }} '''Фри́да Ка́ло де Риве́ра''' ({{lang-es|Frida Kahlo de Rivera}}), я '''Магдале́на Карме́н Фри́да Ка́ло Кальдеро́н''' ({{lang-es|Magdalena Carmen Frieda Kahlo Calderón}}; [[Койоакан]]<ref>Frida Kahlo [http://www.smithsonianmag.com/arts-culture/kahlo.html]</ref>, [[Мехико]], [[1907 шо|1907 шеран]] [[6 июль]] — [[1954 шо|1954 шеран]] [[13 июль]]),<ref>Фрида — немцой цӀе ю «машар» аьлла дашах ялла, (Friede/Frieden); «е» цӀаран юкъахь олучара сецна 1935 шо дуьна дӀа</ref><ref>Herrera Hayden. A Biography of Frida Kahlo. HarperCollins. 1983. New York. ISBN 978-0-06-008589-6</ref> — [[мексика]]н художник, шен [[автопортрет]]аш бахьнехь евзуш йолу<ref>Frida Kahlo by Adam G. Klein{{ref-en}}</ref><ref>Кало, Фрида. Большая российская энциклопедия. 2008. том 12. С. 545. ISBN 978-5-85270-343-9</ref>. Цуьна кхолларалан хаалуш Ӏаткъам йина мексикан культурас, Колумбан хьалхара хилла Америкин халкъаший искусствос а. Цуьна исбаьхьаллин хатӀахь цкъаццкъа олу [[фолк-арт]]. [[Сюрреализм]]ан бухбиллархо [[Бретон, Андре|Андре Бретонс]] Фрида Кало сюрреалист ю олура. Фриди могшалла даимна ледар яра. Иза ялх шо кхаьчна йолуш цунна [[полиомиелит]] хилира. Цул тӀехьа иза машен тӀекхетта лазайинера. Авари бахьнехь цунна дукха операциш я йизира. Цара цуьна могшалла галъяккхира. [[1929 шо|1929 шарахь]] иза маре яхара [[Ривера, Диего|Диего Ривера]] цӀе йолу художнике. Шен майра санна, иза коммунистий партина гӀодеш яра<ref>Lozano, Luis-Martín (2007), стр. 236{{ref-es}}</ref>. <!-- == Биография == [[Файл:Guillermo Kahlo - Frida Kahlo, June 15, 1919 - Google Art Project.jpg|right|thumb|Фрида Кало в возрасте 12 лет]] Фрида Кало родилась [[6 июля]] [[1907 год]]а в [[Койоакан]]е, пригороде [[Мехико]] (позднее она поменяла год рождения на 1910 — год [[Мексиканская революция|Мексиканской революции]]<ref>Hayden Herrera: ''Frida. Biographie de Frida Kahlo.'' Übersetzt aus dem Englischen von Philippe Beaudoin. Editions Anne Carrière, Paris 1996, S. 20.</ref>). Её отцом был фотограф [[Кало, Гульермо|Гульермо Кало]], [[Германия|немец]] [[евреи|еврейского]] происхождения. Мать Фриды, Матильда Кальдерон, была [[Мексиканцы|мексиканкой]] с [[индейцы|индейскими]] корнями<ref name="Frida Kahlo (1907–1954), Mexican Painter">{{cite web|title=Frida Kahlo (1907–1954), Mexican Painter|work=Biography|url=http://www.fridakahlo.com/|accessdate=2013-02-19|archiveurl=http://www.webcitation.org/6FsdApqyZ|archivedate=2013-04-14}}</ref>. Фрида Кало была третьим ребёнком в семье. В 6 лет она перенесла [[полиомиелит]], после болезни на всю жизнь осталась хромота, а её правая нога стала тоньше левой (что Кало всю жизнь скрывала<ref name="Kettenmann">{{cite book|last=Andrea|first=Kettenmann|title=Frida Kahlo: Pain and Passion|publisher=Benedikt Taschen Verlag GmbH|year=1993|location=Köln|page=3|url=|doi=|isbn=3-8228-9636-5}}</ref><ref name=Budrys>{{cite journal | last = Budrys | first = Valmantas | title = Neurological Deficits in the Life and Work of Frida Kahlo | journal = European Neurology | volume = 55 | issue = 1 | month = February | year = 2006 | issn = 0014-3022 (print), ISSN 1421-9913 (Online) | url = http://content.karger.com/produktedb/produkte.asp?typ=fulltext&file=ENE2006055001004 | accessdate = 2008-01-22 | pmid = 16432301 | pages = 4–10 | doi = 10.1159/000091136}}</ref> под длинными юбками). Столь ранний опыт борьбы за право полноценной жизни закалил характер Фриды. Фрида занималась боксом и другими видами спорта. В 15 лет она поступила в «Препараторию» (Национальную подготовительную школу), одну из лучших школ Мексики, с целью изучать медицину<ref name="БРЭ"/>. Из 2000 учащихся в этой школе было всего 35 девушек. Фрида сразу же заработала авторитет, создав с восемью другими учащимися закрытую группу «Качучас». Её поведение часто называли эпатажным. [[Файл:Frida Kahlo Diego Rivera 1932.jpg|right|thumb|[[Ван Вехтен, Карл|Карл Ван Вехтен]]. Фрида Кало с супругом Диего Риверой, [[1932]]]] В Препаратории произошла её первая встреча с будущим мужем, известным мексиканским художником [[Ривера, Диего|Диего Риверой]], с [[1921]] по [[1923]] работавшим в Подготовительной школе над росписью «Созидание». В возрасте восемнадцати лет 17 сентября 1925 года Фрида попала в тяжёлую аварию. Автобус, на котором она ехала, столкнулся с трамваем. Фрида получила серьёзные травмы: тройной перелом [[позвоночник]]а (в поясничной области), перелом [[ключица|ключицы]], сломанные [[ребро|рёбра]], тройной перелом [[Таз (анатомия)|таза]], одиннадцать переломов костей правой ноги, раздробленную и вывихнутую правую стопу, вывихнутое плечо. Кроме того, её живот и [[матка женщины|матка]] были проколоты металлическим перилом, что серьёзно повредило её репродуктивную функцию. Она год была прикована к кровати, а проблемы со здоровьем остались на всю жизнь. Впоследствии Фриде пришлось перенести несколько десятков операций, месяцами не выходя из больниц. Она, несмотря на горячее желание, так и не смогла стать матерью. Именно после трагедии она впервые попросила у отца кисти и краски. Для Фриды сделали специальный подрамник, позволявший писать лёжа<ref>{{cite book | last = Cruz | first = Barbara | authorlink = Barbara Cruz | title = Frida Kahlo: Portrait of a Mexican Painter | publisher = Enslow | year= 1996 | location = Berkeley Heights | page = 9 | isbn = 0-89490-765-4}}</ref>. Под балдахином кровати прикрепили большое зеркало, чтобы она могла видеть себя. Первой картиной был автопортрет, что навсегда определило основное направление творчества: ''«Я пишу себя, потому что много времени провожу в одиночестве и потому что являюсь той темой, которую знаю лучше всего»''<ref name=pp>Andrea Kettenmann, Frida Kahlo. ''Frida Kahlo, 1907—1954: pain and passion'' page 27</ref>. В [[1928 год]]у вступила в [[Мексиканская коммунистическая партия|Мексиканскую коммунистическую партию]]<ref name="БРЭ"/>. В [[1929 год]]у Фрида Кало стала женой Диего Риверы. Ему было 43 года, ей — 22. Сближало двух художников не только искусство, но и общие политические убеждения — [[коммунизм|коммунистические]]. Их бурная совместная жизнь стала легендой. Спустя много лет Фрида говорила: ''«В моей жизни было две аварии: одна — когда автобус врезался в трамвай, другая — это Диего»''. В [[1930-е|1930-х годах]] Фрида какое-то время жила в [[США]], где работал муж. Это вынужденное долгое пребывание за границей, в развитой индустриальной стране, заставило её острее чувствовать национальные различия. С тех пор Фрида с особенной любовью относилась к народной мексиканской культуре<ref>{{Cite book|last=Karl|first=Ruhrberg|authorlink=|coauthors=Manfred Schneckenburger; Christiane Fricke; Klaus Honnef|title=Frida Kahlo: Art of the 20th Century: Painting, Sculpture, New Media, Photography|publisher=Benedikt Taschen Verlag GmbH|year=2000|location=Köln|page=745|isbn=3-8228-5907-9}}</ref>, коллекционировала старинные произведения прикладного искусства, даже в повседневной жизни носила национальные костюмы. Поездка в [[Париж]] в [[1939]], где Фрида стала сенсацией тематической выставки мексиканского искусства (одна из её картин была даже приобретена [[Лувр]]ом), ещё сильнее развила [[патриотизм|патриотическое]] чувство. В [[1937 год]]у в доме Диего и Фриды ненадолго нашёл убежище советский революционный деятель [[Троцкий, Лев Давидович|Лев Троцкий]]. Считается, что уехать от них его вынудило слишком явное увлечение темпераментной мексиканкой. В [[1940-е|1940-е годы]] картины Фриды появляются на нескольких заметных выставках. В то же время обостряются её проблемы со здоровьем. Лекарства и наркотики, призванные уменьшить физические страдания, меняют её душевное состояние, что ярко отражается в Дневнике, ставшем культовым среди её поклонников. В [[1953 год]]у состоялась её первая персональная выставка на родине. К тому времени Фрида уже не могла встать с постели, и на открытие выставки её принесли на больничной койке.<ref name="Herrera9">Hayden Herrera: ''Frida. Biographie de Frida Kahlo.'' Übersetzt aus dem Englischen von Philippe Beaudoin. Editions Anne Carrière, Paris 1996, S. 9.</ref>. Вскоре из-за начавшейся гангрены ей ампутировали правую ногу ниже колена<ref>Herrera, Hayden (1983). A Biography of Frida Kahlo. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-008589-6</ref>. Фрида Кало умерла [[13 июля]] [[1954 год]]а от [[воспаление легких|воспаления лёгких]]. Незадолго до смерти она оставила в своём дневнике последнюю запись: ''«Надеюсь, что уход будет удачным, и я больше не вернусь»''. Некоторые друзья Фриды Кало предполагали, она умерла от передозировки, и её смерть могла быть неслучайной<ref name=herrera>{{cite book|last=Herrera|first=Hayden|title=A Biography of Frida Kahlo|publisher=HarperCollins|year=1983|location=New York|isbn=978-0-06-008589-6}}</ref>. Тем не менее, доказательств этой версии не существует, вскрытие тела не проводилось. Прощание с Фридой Кало проходило во [[Дворец изящных искусств|Дворце изящных искусств]]. На церемонии помимо Диего Риверы присутствовал президент Мексики [[Карденас, Ласаро|Ласаро Карденас]] и многие деятели искусств. С [[1955 год]]а «Голубой дом» Фриды Кало стал музеем её памяти. == Характер == Несмотря на полную боли и страданий жизнь, Фрида Кало имела живую и раскрепощённую [[экстраверсия|экстраверсивную]] натуру, и её ежедневная речь была усеяна сквернословиями. Будучи сорванцом в юности, она не лишилась своего пыла в поздние годы. Кало изрядно курила, в избытке употребляла спиртные напитки (особенно [[текила|текилу]]), была открытой [[бисексуальность|бисексуалкой]], пела непристойные песни и рассказывала гостям своих диких вечеринок столь же неприличные шутки. == Творчество == [[Файл:Block Kahlo Rivera 1932.jpg|thumb|Фрида Кало (в центре) и Диего Ривера, фотография Карла Ван Вехтена, [[1932]]]] В работах Фриды Кало заметно очень сильное влияние народного мексиканского искусства, культуры доколумбовых цивилизаций Америки<ref name="БРЭ"/>. Её творчество насыщено символами и фетишами. Однако в нём заметно и влияние европейской живописи — в ранних работах отчётливо проявилась увлечённость Фриды, например, [[Боттичелли]]. В творчестве присутствует стилистика [[Наивное искусство|наивного искусства]]<ref name="БРЭ"/>. Большое влияние на стиль живописи Фриды Кало оказал её муж, художник Диего Ривера<ref name="БРЭ"/>. Специалисты полагают, что 1940-е — это эпоха расцвета художницы, время её самых интересных и зрелых работ. Жанр [[автопортрет]]а преобладает в творчестве Фриды Кало. В этих работах художница метафорически отражала события своей жизни («Госпиталь Генри Форда», 1932, частное собрание, Мехико; «Автопортрет с посвящением Льву Троцкому», 1937, Национальный музей «Женщины в искусстве», Вашингтон; «Две Фриды», 1939, Музей современного искусства, Мехико; «Марксизм исцеляет больную», 1954, [[Дом-музей Фриды Кало]], Мехико)<ref name="БРЭ"/>. === Выставки === В [[2003]] выставка работ Фриды Кало и её фотографий прошла в [[Москва|Москве]]. Картина «Корни» выставлялась в [[2005 год]]у в лондонской галерее «Tate», а персональная выставка Кало в этом музее стала одной из самых удачных в истории галереи — её посетили около 370 тысяч человек. === Стоимость картин === В начале [[2006 год]]а автопортрет Фриды «Корни» («Raices») оценён экспертами [[Сотбис|Sotheby’s]] в 7 миллионов [[американский доллар|долларов]] (первоначальная оценка на аукционе — 4 млн [[фунт стерлингов|фунтов стерлингов]]). Картина была написана художницей маслом по листу металла в [[1943 год]]у (после повторного брака с Диего Риверой). В том же году эта картина была продана за 5,6 миллионов долларов США, что стало рекордом среди латиноамериканских работ<ref>[http://www.artknowledgenews.com/Frida_Kahlo_Roots_$5.6_Million_Record_at_Sothebys.html "Frida Kahlo " Roots « Sets $5.6 Million Record at Sotheby’s.»] ''Art Knowledge News.'' 2006 (retrieved 23 August 2011)</ref>. Рекордом стоимости картин Кало остаётся ещё один автопортрет [[1929 год]]а, проданный в [[2000 год]]у за 4,9 млн долларов (при первоначальной оценке — 3 — 3,8 млн.). == Дом-музей == {{main|Дом-музей Фриды Кало}} Дом в Койоакане был построен за три года до рождения Фриды на маленьком клочке земли. Толстые стены наружного фасада, плоская крыша, один жилой этаж, планировка, при которой комнаты всегда оставались прохладными и все открывались во внутренний двор, — почти образец дома в колониальном стиле. Он стоял всего лишь в нескольких кварталах от центральной городской площади. Снаружи дом на углу улицы Лондрэс и улицы Альендэ выглядел точно так же, как и другие в Койоакане, старом жилом районе на юго-западе пригорода Мехико. В течение 30 лет облик дома не менялся. Но Диего и Фрида сделали его таким, каким знаем его мы: дом в преобладающем синем цвете с нарядными высокими окнами, украшенный в традиционном индейском стиле, дом полный страсти. Вход в дом охраняют два гигантских Иуды, их фигуры двадцати футов высотой, из папье-маше, делают жесты, будто приглашая друг друга к разговору. Внутри палитры и кисти Фриды лежат на рабочем столе так, будто она только что их там оставила. У кровати Диего Ривэры лежит шляпа, его рабочий халат и стоят огромные ботинки. В большой угловой спальне расположена стеклянная витрина. Над нею написано: «Здесь 7 июля 1910 года родилась Фрида Кало». Надпись появилась через четыре года после смерти художницы, когда её дом стал музеем. К сожалению, надпись неточна. Как показывает свидетельство о рождении Фриды, родилась она 6 июля 1907 года. Но выбрав нечто более значительное, чем ничтожные факты, она решила, что родилась не в 1907 году, а 1910, в год начала Мексиканской революции. Поскольку в годы революционного десятилетия она была ребёнком и жила среди хаоса и залитых кровью улиц Мехико, то решила, что родилась вместе с этой революцией. Ярко-голубые и красные стены дворика украшает ещё одна надпись: «Фрида и Диего жили в этом доме с 1929 по 1954 год». Она отражает сентиментальное, идеальное отношение к браку, что снова расходится с реальностью. До поездки Диего и Фриды в США, где они провели 4 года (до 1934 года), в этом доме они жили ничтожно мало. В 1934—1939 они жили в двух домах, построенных специально для них в жилом районе Сан-Анхэле. Затем последовали долгие периоды, когда, предпочитая жить независимо в студии в Сан-Анхэле, Диего вовсе не жил вместе с Фридой, не говоря уже о том годе, когда оба Ривэра разъезжались, разводились и снова сочетались браком. Обе надписи приукрасили действительность. Как и сам музей, они — часть легенды о Фриде. == Коммерциализация имени == В начале XXI века венесуэльским предпринимателем Карлосом Дорадо был создан фонд Frida Kalho Corporation, которому потомки великого художника предоставили право на коммерческое использование имени Фриды. В течение нескольких лет появилась линия косметики, марка текилы, спортивная обувь, ювелирные изделия, керамика, корсеты и нижнее белье, а также пиво с именем Фриды Кало<ref>[http://www.buenolatina.ru/news.php?id=943 BuenoLatina. Мексика: поступило в продажу пиво с изображением Фриды Кало]</ref>. == В искусстве == Яркая и неординарная личность Фриды Кало нашла своё отражение в произведениях литературы и кинематографа<ref name="БРЭ"/>. * В [[2002 год]]у был снят фильм «[[Фрида (фильм)|Фрида]]», посвящённый художнице. Роль Фриды Кало сыграла [[Хайек, Сальма|Сальма Хайек]]<ref>{{imdb title|0120679}}</ref>; позднее был снят игровой фильм «Фрида на фоне Фриды»<ref>{{cite web|url=http://magazines.russ.ru/october/2006/2/kre8.html|title=В неигровом положении|author=Мария Кретинина|accessdate=2012-09-24|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BTiAibNY|archivedate=2012-10-17}}</ref>. * В 1971 году вышел короткометражный фильм «Фрида Кало»<ref>{{imdb title|0322335}}</ref>, в 1982 году — документальный<ref>{{imdb title|0345273}}</ref>, в 2000 году — документальный фильм из серии «Великие художницы»<ref>{{imdb title|0930578}}</ref>, в 1976 году — «Жизнь и смерть Фриды Кало»<ref>{{imdb title|0074796}}</ref>, в 2005 году — документальный «Жизнь и времена Фриды Кало»<ref>{{imdb title|0446733}}</ref>. * У группы [[Alai Oli]] есть песня «Фрида» посвящённая Фриде и Диего. == Наследие == 30 августа 2010 года [[Банк Мексики]] выпустил новую банкноту в 500 песо, на обороте которой была изображена Фрида и её картина 1949 года, ''Love’s Embrace of the Universe, Earth, (Mexico), I, Diego, and Mr. Xólotl'', а на лицевой стороне которой был изображён её муж Диего<ref name=Banxico>{{cite web|url=http://www.banxico.org.mx/billetes-y-monedas/informacion-general/billetes-y-monedas-de-fabricacion-actual/billete-de-500-pesos/material-educativo/%7B601FEB0F-63F6-A3AF-C803-A064AC6BEE74%7D.pdf|title=Presentación del nuevo billete de quinientos pesos|work=[[Bank of Mexico]]|accessdate=11 September 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BTiBr5Fj|archivedate=2012-10-17}}</ref>. 6 июля 2010 года, в годовщину со дня рождения Фриды, в её честь был выпущен [[Google|дудл]]<ref name="googlelogo">{{cite web|url=http://www.google.com/logos/frida10-hp.gif|title=Frida Kahlo Google logo|publisher=Google|accessdate=29 October 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BTiCU9oo|archivedate=2012-10-17}}</ref>. 21 марта 2001 года Фрида стала первой испанской женщиной, изображённой на [[Почтовые марки США|марке США]]<ref>{{cite web|url=http://www.usps.com/news/2001/philatelic/sr01_048.htm|title=Stamp Release No. 01-048&nbsp;– Postal Service Continues Its Celebration of Fine Arts With Frida Kahlo Stamp|publisher=USPS|accessdate=2010-10-29|deadlink=404}}</ref>. В 1994 году американский джаз-флейтист и композитор Джеймс Ньютон выпустил альбом, вдохновлённый Кало, под названием ''Suite for Frida Kahlo'', на AudioQuest Music<ref>{{cite web|url=http://www.valley-entertainment.com/suite-for-frida-kahlo-2.html|title=Suite for Frida Kahlo|work=Valley Entertainment|accessdate=6 July 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BTiCw7Pt|archivedate=2012-10-17}}</ref>. --> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Литература == * The diary of Frida Kahlo: an intimate self-portrait H.N. Abrams N.Y. 1995 * Teresa del Conde. Vida de Frida Kahlo. Mexico. Departamento Editorial, Secretaría de la Presidencia. 1976 * Teresa del Conde. Frida Kahlo: La Pintora y el Mito. Barcelona. 2002 * Drucker M. Frida Kahlo. Albuquerque. 1995 * Frida Kahlo, Diego Rivera and Mexican Modernism. (Cat.) S.F. San Francisco Museum of Modern Art. 1996 * Frida Kahlo. (Cat.) L. 2005 * Леклезио Ж.-М. Диего и Фрида М. КоЛибри, 2006 isbn 5-98720-015-6 * Кеттенманн А. Фрида Кало: Страсть и боль М. 2006 isbn 5-9561-0191-1 * Prignitz-Poda H. Frida Kahlo: Life and Work N.Y. 2007 * Эррера Х. Фрида Кало. Viva la vida! М. 2004 isbn 5-699-05484-7 == Хьажоргаш == {{Commons|Frida Kahlo}} * [http://sunny-art.ru/category/frida-kalo/ Полная биография Фриды Кало и её картины] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100105010655/http://sunny-art.ru/category/frida-kalo/ |date=2010-01-05 }} * [http://staratel.com/pictures/frida/main.htm Биография и картины Фриды Кало] * [http://www.fkalo.narod.ru/ МИР ФРИДЫ КАЛО] * [http://www.artpages.org.ua/palitra/dnevnik-fridi-kalo.html Дневник Фриды Кало] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100504142106/http://artpages.org.ua/palitra/dnevnik-fridi-kalo.html |date=2010-05-04 }} * [http://www.artpages.org.ua/index.php?option=com_datsogallery&Itemid=104&func=viewcategory&catid=30 Репродукции картин Фриды Кало] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101002064612/http://artpages.org.ua/index.php?option=com_datsogallery&Itemid=104&func=viewcategory&catid=30 |date=2010-10-02 }} * [http://teatre.com.ua/portrait/zhyzn-ysmert-frydy-kalo Жизнь и смерть Фриды Кало] * [http://www.artcontext.info/pictures-of-great-artists/66-art-of-america-latin/308-rivera-frida.html Фотографии Фриды Кало и Диего Риверы] {{1000}} {{кечдар}} 8km5halb0aukgup36spnsss3q5jpeu6 Каменушка (Челябинскан область) 0 25094 8669440 8529580 2022-08-02T13:22:01Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каменушка |шен цӀе ={{lang-ru|Каменушка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Верхний Уфалейн гӀалин гуо{{!}}Верхний Уфалейн гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 13<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456813 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каменушка''' ({{lang-ru|Каменушка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Верхний Уфалейн гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 13|| 7|| 6 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Верхний Уфалейн гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} b21p8o0mghdkb6d2di6nxdoe467h9a7 Киевка (Челябинскан область) 0 25104 8669512 8530866 2022-08-03T03:27:25Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Киевка |шен цӀе ={{lang-ru|Киевка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Октябрьскан кӀошт{{!}}Октябрьскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 108<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457170 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Киевка''' ({{lang-ru|Киевка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Октябрьскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 173|| 108|| 50|| 58 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (76%), [[гӀезалой]] (4%), [[украинаш]] (6%), [[башкираш]] (8%), [[немцой]] (6%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Октябрьскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 21w8021vructjbxcc4ksgs4tosybs50 Кидышевски 0 25577 8669511 8487091 2022-08-03T03:26:30Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кидышевски |шен цӀе ={{lang-ru|Кидышевский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Верхнеуральскан кӀошт{{!}}Верхнеуральскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 359<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456688 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кидышевски''' ({{lang-ru|Кидышевский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Верхнеуральскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 393|| 359|| 171|| 188 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (57%), [[гӀезалой]] (19%), [[кхазакхаш]] (19%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Верхнеуральскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} dqjnhseo7wvq0r6xbdu4tvikt2ohcey Калиновски (Чесман кӀошт) 0 25580 8669424 8529097 2022-08-02T12:35:49Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калиновски |шен цӀе ={{lang-ru|Калиновский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чесман кӀошт{{!}}Чесман кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 542<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457241 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калиновски''' ({{lang-ru|Калиновский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чесман кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 516|| 542|| 263|| 279 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (63%), [[украинаш]] (24%), [[кхазакхаш]] (10%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чесман кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} lcrlt3ojgl31clw5fkwensq77doo235 Карино (Челябинскан область) 0 25589 8669494 8530174 2022-08-03T00:38:12Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карино |шен цӀе ={{lang-ru|Карино}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кунашакан кӀошт{{!}}Кунашакан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 81<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456700 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карино''' ({{lang-ru|Карино}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кунашакан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 60|| 81|| 38|| 43 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[гӀезалой]] (17%), [[башкираш]] (83%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кунашакан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 82syjglw3yqrly5x54czr6w5o2cm493 Ковали (Челябинскан область) 0 25628 8669544 8532346 2022-08-03T06:10:01Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ковали |шен цӀе ={{lang-ru|Ковали}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кусан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 214<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456985 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ковали''' ({{lang-ru|Ковали}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кусан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 308|| 214|| 103|| 111 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (79%), [[гӀезалой]] (13%), [[башкираш]] (7%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кусан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} jdqldlyh1xodesej1pqx016gbfg0mkg Кировски (Челябинскан область) 0 25719 8669520 8531124 2022-08-03T04:18:01Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кировски |шен цӀе ={{lang-ru|Кировский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Аргаяшан кӀошт{{!}}Аргаяшан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 294<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456895 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кировски''' ({{lang-ru|Кировский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Аргаяшан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 269|| 294|| 149|| 145 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (14%), [[гӀезалой]] (5%), [[башкираш]] (80%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Аргаяшан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 8e0xdq9evyenj6q454qderx83dimodb Кленовка (Челябинскан область) 0 25755 8669525 8531504 2022-08-03T05:02:06Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кленовка |шен цӀе ={{lang-ru|Кленовка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Яманъелган гӀалин гуо{{!}}Яманъелган гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 103<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456580 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кленовка''' ({{lang-ru|Кленовка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Яманъелган гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 110|| 103|| 50|| 53 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (93%), [[гӀезалой]] (7%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Яманъелган гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 4z0b8id4dxla9myo4zeejohavmigbgr Климовка (Челябинскан область) 0 25756 8669529 8531603 2022-08-03T05:12:03Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Климовка |шен цӀе ={{lang-ru|Климовка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чесман кӀошт{{!}}Чесман кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 233<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457248 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Климовка''' ({{lang-ru|Климовка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чесман кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 256|| 233|| 111|| 122 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (76%), [[гӀезалой]] (7%), [[кхазакхаш]] (10%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чесман кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 6c9q4ma2os8wegbimai4g6esas7f9ij Киржакуль 0 25787 8669518 8487098 2022-08-03T04:06:24Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Киржакуль |шен цӀе ={{lang-ru|Киржакуль}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Сосновскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 375<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456508 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Киржакуль''' ({{lang-ru|Киржакуль}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Сосновскан кӀошт (Челябинскан область)|Сосновскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 384|| 375|| 179|| 196 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (31%), [[гӀезалой]] (6%), [[башкираш]] (63%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Сосновскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} ko6pmrphlfn93u2nd92mht2zd4jxfir Катенино 0 25799 8669503 8487083 2022-08-03T01:44:46Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Катенино |шен цӀе ={{lang-ru|Катенино}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Карталин кӀошт{{!}}Карталин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457376 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Катенино''' ({{lang-ru|Катенино}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Карталин кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Карталин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} laqhqurz3936w1if1piwoj71zmd3j4i Клеопино (Челябинскан область) 0 25800 8669526 8531513 2022-08-03T05:03:02Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Клеопино |шен цӀе ={{lang-ru|Клеопино}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Каслин кӀошт{{!}}Каслин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 130<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456845 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Клеопино''' ({{lang-ru|Клеопино}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Каслин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 145|| 130|| 58|| 72 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (86%), [[гӀезалой]] (6%), [[башкираш]] (8%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Каслин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} k5mctz81w1uc6sm21lvhsdy1hb0ui6g Калачево (Челябинскан область) 0 25860 8669414 8528728 2022-08-02T12:10:00Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калачево |шен цӀе ={{lang-ru|Калачево}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Копейскан гӀалин гуо{{!}}Копейскан гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1452<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456659 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калачево''' ({{lang-ru|Калачево}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Копейскан гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1502|| 1452|| 662|| 790 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (78%), [[гӀезалой]] (5%), [[украинаш]] (9%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Копейскан гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} m67rausw9hau5jthnyc57xsd13wybqb Калинински (Нагайбакийн кӀошт) 0 25861 8669417 8528899 2022-08-02T12:26:10Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калинински |шен цӀе ={{lang-ru|Калининский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Нагайбакийн кӀошт{{!}}Нагайбакийн кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 184<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457664 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калинински''' ({{lang-ru|Калининский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Нагайбакийн кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 241|| 184|| 81|| 103 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (54%), [[кхазакхаш]] (34%), [[Нагайбакаш]] (6%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Нагайбакийн кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 2gtb9rzemaajc5csaid8yjn8zxg0qa2 Калуга-Соловьевка 0 25862 8669426 8498428 2022-08-02T12:46:56Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калуга-Соловьевка |шен цӀе ={{lang-ru|Калуга-Соловьевка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Красноармейскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 440<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456688 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калуга-Соловьевка''' ({{lang-ru|Калуга-Соловьевка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область)|Красноармейскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 446|| 440|| 223|| 217 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (84%), [[гӀезалой]] (5%), [[башкираш]] (5%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Красноармейскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} co4wpxwgktrdeh5slwuvu2obyj0uidz Кварцитни (Челябинскан область) 0 25863 8669508 8530702 2022-08-03T02:13:57Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кварцитни |шен цӀе ={{lang-ru|Кварцитный}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 711<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457135 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кварцитни''' ({{lang-ru|Кварцитный}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 789|| 711|| 344|| 367 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (75%), [[гӀезалой]] (5%), [[украинаш]] (6%), [[немцой]] (5%), [[кхазакхаш]] (5%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} hejfbb2v5xxsxz6zsvql5p97j5llmgl Кидыш (Челябинскан область) 0 25864 8669510 8530851 2022-08-03T03:26:27Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кидыш |шен цӀе ={{lang-ru|Кидыш}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Уйн кӀошт{{!}}Уйн кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1014<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456482 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кидыш''' ({{lang-ru|Кидыш}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Уйн кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1343|| 1014|| 453|| 561 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (89%), [[гӀезалой]] (5%), [[кхазакхаш]] (2%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Уйн кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] [[Категори:Белхан категори]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0vqckpr9kl4j7n8xq6eozmxmhb6fewf Ключевка 2-я 0 25894 8669533 8487112 2022-08-03T05:36:23Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключевка 2-я |шен цӀе ={{lang-ru|Ключевка 2-я}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 373<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456438 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключевка 2-я''' ({{lang-ru|Ключевка 2-я}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 395|| 373|| 189|| 184 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (79%), [[гӀезалой]] (4%), [[кхазакхаш]] (2%), [[Нагайбакаш]] (12%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} lf2qqte40pyd0pxog7kf3nzqns5o7mx Кинжитай 0 25926 8669515 8487095 2022-08-03T03:54:07Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кинжитай |шен цӀе ={{lang-ru|Кинжитай}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Варнан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 88<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457218 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кинжитай''' ({{lang-ru|Кинжитай}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Варнан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 170|| 88|| 42|| 46 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (50%), [[гӀезалой]] (4%), [[чувашаш]] (5%), [[кхазакхаш]] (41%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Варнан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} j5hzcfdh1rkx09jhxrtkn1s3g9zrjsu Кожанов (Челябинскан область) 0 25927 8669553 8532408 2022-08-03T06:33:08Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кожанов |шен цӀе ={{lang-ru|Кожанов}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Верхнеуральскан кӀошт{{!}}Верхнеуральскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 136<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457688 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кожанов''' ({{lang-ru|Кожанов}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Верхнеуральскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 164|| 136|| 70|| 66 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (54%), [[гӀезалой]] (4%), [[башкираш]] (22%), [[кхазакхаш]] (18%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Верхнеуральскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 1efp2cgbhm52qrppn2c8sxllcbgkivu Каменски (Челябинскан область) 0 26008 8669437 8529573 2022-08-02T13:21:14Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каменски |шен цӀе ={{lang-ru|Каменский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Увельскан кӀошт{{!}}Увельскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1862<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457017 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каменски''' ({{lang-ru|Каменский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Увельскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1890|| 1862|| 878|| 984 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (90%), [[кхазакхаш]] (3%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Увельскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} iclxyxvjgq1ty7g25khf04b60cunx1g Касарги 0 26011 8669498 8487077 2022-08-03T01:18:03Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Касарги |шен цӀе ={{lang-ru|Касарги}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Сосновскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 25<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456510 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Касарги''' ({{lang-ru|Касарги}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Сосновскан кӀошт (Челябинскан область)|Сосновскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 23|| 25|| 11|| 14 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (39%), [[башкираш]] (61%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Сосновскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0jy3hdtkcmadhww32f6puueo2nb25zy Кацбахски 0 26012 8669504 8487085 2022-08-03T01:55:41Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кацбахски |шен цӀе ={{lang-ru|Кацбахский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кизильскан кӀошт{{!}}Кизильскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 844<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457624 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кацбахски''' ({{lang-ru|Кацбахский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кизильскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 866|| 844|| 402|| 442 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (56%), [[башкираш]] (11%), [[кхазакхаш]] (28%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кизильскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} lvuhsjt65rr18kjpooutukwlorlwzdw Кирды 0 26013 8669517 8498431 2022-08-03T04:04:24Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кирды |шен цӀе ={{lang-ru|Кирды}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Красноармейскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 254<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456696 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кирды''' ({{lang-ru|Кирды}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область)|Красноармейскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 415|| 254|| 118|| 136 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (93%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Красноармейскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 9k0ulj09x6sgcvdo1ysfcj81228mvoa Кисегачински 0 26014 8669523 8487104 2022-08-03T04:26:15Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кисегачински |шен цӀе ={{lang-ru|Кисегачинский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Сосновскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 98<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456510 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кисегачински''' ({{lang-ru|Кисегачинский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Сосновскан кӀошт (Челябинскан область)|Сосновскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 242|| 98|| 46|| 52 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (68%), [[башкираш]] (24%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Сосновскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} tlyo4l2hla1een8uw0qmpmb9tmeorjw Ключевка (Челябинскан область) 0 26015 8669532 8531898 2022-08-03T05:36:21Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключевка |шен цӀе ={{lang-ru|Ключевка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Сосновскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 502<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456518 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключевка''' ({{lang-ru|Ключевка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Сосновскан кӀошт (Челябинскан область)|Сосновскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 497|| 502|| 231|| 271 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (69%), [[башкираш]] (25%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Сосновскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} r5odnwl1hzh5x9g6ox3cclqq2k85jnx Княженски 0 26017 8669540 8487119 2022-08-03T05:50:15Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Княженски |шен цӀе ={{lang-ru|Княженский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Бредин кӀошт{{!}}Бредин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 816<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457323 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Княженски''' ({{lang-ru|Княженский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Бредин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1270|| 816|| 380|| 436 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (70%),, [[кхазакхаш]] (17%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Бредин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} qb9m6fx67oqku2cuai8bobwda3vgl36 Кассельски 0 26076 8669500 8487079 2022-08-03T01:24:57Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кассельски |шен цӀе ={{lang-ru|Кассельский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Нагайбакийн кӀошт{{!}}Нагайбакийн кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 998<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457665 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кассельски''' ({{lang-ru|Кассельский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Нагайбакийн кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1221|| 998|| 481|| 517 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (12%), [[кхазакхаш]] (7%), [[Нагайбакаш]] (76%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Нагайбакийн кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 243sgxgb1afp3mnrpyj7jl13sromfnh Карсы 0 26118 8669497 8487076 2022-08-03T01:06:04Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карсы |шен цӀе ={{lang-ru|Карсы}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1030<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457146 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карсы''' ({{lang-ru|Карсы}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1054|| 1030|| 480|| 550 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (91%), [[украинаш]] (5%), [[кхазакхаш]] (1%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0218mautojdrbpn0rwsvunfo4coeh66 Кизильски 0 26119 8669514 8487094 2022-08-03T03:37:59Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кизильски |шен цӀе ={{lang-ru|Кизильское}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кизильскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 6651<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457610 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кизильски''' ({{lang-ru|Кизильское}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] эвла, [[Кизильскан кӀошт]]ан административан центр. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 6446|| 6651|| 3008|| 3643 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (72%), [[башкираш]] (10%), [[марийш]] (11%), [[кхазакхаш]] (4%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кизильскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} nvf31iwlsy3a6hz33evp6wycdiwdml1 Кирса 0 26120 8669521 8487102 2022-08-03T04:20:19Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кирса |шен цӀе ={{lang-ru|Кирса}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Верхнеуральскан кӀошт{{!}}Верхнеуральскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 937<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457694 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кирса''' ({{lang-ru|Кирса}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Верхнеуральскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 979|| 937|| 431|| 506 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (76%), [[башкираш]] (14%), [[кхазакхаш]] (3%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Верхнеуральскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} bakfid1h93f0kir2x8bagyq61z3pdao Коелга 0 26122 8669552 8487122 2022-08-03T06:32:00Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Коелга |шен цӀе ={{lang-ru|Коелга}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Еткулан кӀошт{{!}}Еткулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 3993<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456576 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Коелга''' ({{lang-ru|Коелга}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Еткулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 4084|| 3993|| 1912|| 2081 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (91%),, [[кхазакхаш]] (1%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Еткулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} q9dno665ooi7lx04zjiggywxl6ahfw4 Каменни Речка 0 26206 8669431 8487041 2022-08-02T13:17:46Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каменная Речка |шен цӀе ={{lang-ru|Каменная Речка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 642<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457138 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каменная Речка''' ({{lang-ru|Каменная Речка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 777|| 642|| 324|| 318 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (88%), [[украинаш]] (6%), [[кхазакхаш]] (1%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 2ba3bwd0xkhhstnbcpyau4w3galynbg Каратабан 0 26207 8669491 8487070 2022-08-03T00:11:09Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каратабан |шен цӀе ={{lang-ru|Каратабан}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Еткулан кӀошт{{!}}Еткулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1376<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456572 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каратабан''' ({{lang-ru|Каратабан}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Еткулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1290|| 1376|| 617|| 759 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (95%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Еткулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} qw2i8kzlxvvyp99rwwr684gxhfwquva Кичигино (Челябинскан область) 0 26208 8669524 8531374 2022-08-03T04:39:31Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кичигино |шен цӀе ={{lang-ru|Кичигино}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Увельскан кӀошт{{!}}Увельскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 2523<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457006 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кичигино''' ({{lang-ru|Кичигино}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Увельскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 2441|| 2523|| 1179|| 1344 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (95%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Увельскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} modbuiauggbz9pypgj45p3sl85lqswv Клястицки 0 26209 8669539 8487118 2022-08-03T05:43:47Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Клястицки |шен цӀе ={{lang-ru|Клястицкое}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1245<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457144 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Клястицки''' ({{lang-ru|Клястицкое}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1213|| 1245|| 585|| 660 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (93%), [[кхазакхаш]] (2%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0apvpb2167g9ki6if7vgyacmk84bla8 Карасур 0 26276 8669490 8487069 2022-08-03T00:09:59Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карасур |шен цӀе ={{lang-ru|Карасур}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кунашакан кӀошт{{!}}Кунашакан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456710 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карасур''' ({{lang-ru|Карасур}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кунашакан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кунашакан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} otzmcwwr7i9op7b2tnkv4h0u0xlqbr8 Карсанак 0 26277 8669495 8487074 2022-08-03T01:04:28Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карсанак |шен цӀе ={{lang-ru|Карсанак}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Ашан кӀошт{{!}}Ашан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = юк |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карсанак''' ({{lang-ru|Карсанак}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Ашан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Ашан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} qf9jqnx0bpu48zfhyvz7lr2xsjm3gc2 Карски (Челябинскан область) 0 26278 8669496 8530387 2022-08-03T01:05:24Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карски |шен цӀе ={{lang-ru|Карский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457118 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карски''' ({{lang-ru|Карский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 6|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} bjzxugotd1d9rjgg24jp4q2dnj47o7z Катавка 0 26279 8669501 8487080 2022-08-03T01:41:32Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Катавка |шен цӀе ={{lang-ru|Катавка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Бакал гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456933 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Катавка''' ({{lang-ru|Катавка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Бакал гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Бакал гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} eujq46dto65gq2tq5s9yphgifob6uag Каштак (Челябинскан область) 0 26280 8669507 8530685 2022-08-03T02:07:14Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каштак |шен цӀе ={{lang-ru|Каштак}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Увельскан кӀошт{{!}}Увельскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457012 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каштак''' ({{lang-ru|Каштак}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Увельскан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 11|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (100%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Увельскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} lgz4ml4b00qhxiq76q6nje5gb6fhqef Коклан 0 26282 8669555 8487125 2022-08-03T07:12:08Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Коклан |шен цӀе ={{lang-ru|Коклан}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кунашакан кӀошт{{!}}Кунашакан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = юк |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Коклан''' ({{lang-ru|Коклан}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кунашакан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кунашакан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} jcpdcfjhyd7navf370usjsjczkwhij5 Колослейка 0 26283 8669564 8487128 2022-08-03T07:50:36Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Колослейка |шен цӀе ={{lang-ru|Колослейка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Симан гӀалин гуо{{!}}Симан гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 23<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456022 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Колослейка''' ({{lang-ru|Колослейка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Симан гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 40|| 23|| 9|| 14 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (93%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Симан гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} r1482t38d1f1xghb16hsmrln4lgg7th Ключи (Чебаркулан кӀошт) 0 26287 8669538 8532015 2022-08-03T05:40:16Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключи |шен цӀе ={{lang-ru|Ключи}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 0<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456412 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключи''' ({{lang-ru|Ключи}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара дӀатесна эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} fwwihdniic4tft4u8hb90ti8rnd62as Ключи (Еманжелинскан кӀошт) 0 26292 8669534 8531944 2022-08-03T05:38:05Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключи |шен цӀе ={{lang-ru|Ключи}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Еманжелинскан кӀошт{{!}}Еманжелинскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = ?<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456596 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключи''' ({{lang-ru|Ключи}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Еманжелинскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 399|| ?|| || |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (94%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Еманжелинскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} mlt06m9ad671rm05br2axm8cnf1f10a Ключи (Уйн кӀошт) 0 26296 8669537 8532012 2022-08-03T05:40:08Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключи |шен цӀе ={{lang-ru|Ключи}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Уйн кӀошт{{!}}Уйн кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 470<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456482 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключи''' ({{lang-ru|Ключи}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Уйн кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 511|| 470|| 241|| 229 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (54%), [[гӀезалой]] (7%), [[башкираш]] (37%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Уйн кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} t3lyuwea7g6x2hnkihe6j2g6asudc2o Ключи (Снежинск гӀалин гуо) 0 26302 8669535 8531998 2022-08-03T05:39:34Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключи |шен цӀе ={{lang-ru|Ключи}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Снежинск ГӀалин гуо{{!}}Снежинск ГӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 101<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456770 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключи''' ({{lang-ru|Ключи}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Снежинск ГӀалин гуо]]анера эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 169|| 101|| 58|| 43 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (69%), [[гӀезалой]] (15%), [[башкираш]] (15%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Снежинск ГӀалин гуоан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} fxolmlven6nrnnww34r3dr4svja7g28 Каратуган 0 26362 8669492 8487071 2022-08-03T00:15:23Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каратуган |шен цӀе ={{lang-ru|Каратуган}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Аргаяшан кӀошт{{!}}Аргаяшан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 52<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456889 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каратуган''' ({{lang-ru|Каратуган}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Аргаяшан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 41|| 52|| 23|| 29 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[башкираш]] (90%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Аргаяшан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 3p529vlannmgoyytxcwvm5cmcqsero5 Кисегач 0 26363 8669522 8487103 2022-08-03T04:26:12Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кисегач |шен цӀе ={{lang-ru|Кисегач}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Каслин кӀошт{{!}}Каслин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 29<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456823 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кисегач''' ({{lang-ru|Кисегач}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Каслин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 43|| 29|| 15|| 14 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (41%), [[башкираш]] (59%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Каслин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 9o73plz748scrraup5ji3wuo84emcyw Ключи (Увельскан кӀошт) 0 26365 8669536 8532011 2022-08-03T05:40:06Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ключи |шен цӀе ={{lang-ru|Ключи}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Увельскан кӀошт{{!}}Увельскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 310<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457018 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ключи''' ({{lang-ru|Ключи}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Увельскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 105|| 310|| 144|| 166 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[башкираш]] (96%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Увельскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 9hf1euuxjqrdrmrdvb2iy40wpnm9d41 Каскиново (Кусан кӀошт) 0 26381 8669499 8530471 2022-08-03T01:22:19Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каскиново |шен цӀе ={{lang-ru|Каскиново}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кусан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 233<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456947 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каскиново''' ({{lang-ru|Каскиново}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кусан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 340|| 233|| 110|| 123 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[башкираш]] (85%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кусан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0p8mcwz51devgq2h4slwy9j0o616b1r Каманкуль 0 26482 8669427 8487038 2022-08-02T12:55:58Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каманкуль |шен цӀе ={{lang-ru|Каманкуль}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Октябрьскан кӀошт{{!}}Октябрьскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 48<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457150 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каманкуль''' ({{lang-ru|Каманкуль}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Октябрьскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 91|| 48|| 22|| 26 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Октябрьскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} h39w12ev3z5a21clzliuf7546s0i88d Камбулат (Челябинскан область) 0 26483 8669428 8529210 2022-08-02T12:59:10Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Камбулат |шен цӀе ={{lang-ru|Камбулат}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 251<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456438 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Камбулат''' ({{lang-ru|Камбулат}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 245|| 251|| 127|| 124 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (87%), [[башкираш]] (5%), [[кхазакхаш]] (7%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] [[Категори:Белхан категори]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} gknyzl7ud5fpimvm4l5sxekwyopp6n4 Каменни Санарка 0 26484 8669432 8487042 2022-08-02T13:17:48Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каменная Санарка |шен цӀе ={{lang-ru|Каменная Санарка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Троицкан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Троицкан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 366<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457118 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каменная Санарка''' ({{lang-ru|Каменная Санарка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Троицкан кӀошт (Челябинскан область)|Троицкан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 377|| 366|| 181|| 185 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (96%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Троицкан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} sm21si44jj0jtaoz7wwh243rwmd3l7b Каменни (Челябинскан область) 0 26485 8669429 8529500 2022-08-02T13:15:49Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каменни |шен цӀе ={{lang-ru|Каменный}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Кизильскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 185<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457625 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каменни''' ({{lang-ru|Каменный}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Кизильскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 216|| 185|| 95|| 90 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (55%), [[кхазакхаш]] (43%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Кизильскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 3uqnfclmy92l62uoczr052bkvc2p2di Карасево (Челябинскан область) 0 26492 8669489 8530016 2022-08-03T00:07:27Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карасево |шен цӀе ={{lang-ru|Карасево}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Карабашан гӀалин гуо{{!}}Карабашан гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 9<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456151 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карасево''' ({{lang-ru|Карасево}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Карабашан гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 7|| 9|| 6|| 3 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[башкираш]] (100%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Карабашан гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 6tpdz916u9ndxv0kvvg3ydytdc2016x Карауловка (Челябинскан область) 0 26493 8669493 8530066 2022-08-03T00:16:19Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Карауловка |шен цӀе ={{lang-ru|Карауловка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Катав-Ивановскан кӀошт{{!}}Катав-Ивановскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 52<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456110 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карауловка''' ({{lang-ru|Карауловка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Катав-Ивановскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 118|| 52|| 23|| 29 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (99%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Катав-Ивановскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} d2iv2plgavwq1rj4rgwqf0vpkwwlg1e Катаево (Челябинскан область) 0 26494 8669502 8530505 2022-08-03T01:41:49Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Катаево |шен цӀе ={{lang-ru|Катаево}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Увельскан кӀошт{{!}}Увельскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 137<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457018 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Катаево''' ({{lang-ru|Катаево}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Увельскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 134|| 137|| 66|| 71 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (96%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Увельскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 3fnfkc6p71lwq0icilmohm20uddxlzt Каширински 0 26495 8669506 8487086 2022-08-03T02:04:18Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Каширински |шен цӀе ={{lang-ru|Каширинский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Верхнеуральскан кӀошт{{!}}Верхнеуральскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 6<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457688 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Каширински''' ({{lang-ru|Каширинский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Верхнеуральскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 8|| 6|| 2|| 4 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[кхазакхаш]] (1%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Верхнеуральскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 601njms3mo2ujbyj79e9on9uh8w4efv Кизилчилик 0 26496 8669513 8487093 2022-08-03T03:37:47Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кизилчилик |шен цӀе ={{lang-ru|Кизилчилик}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Карталин кӀошт{{!}}Карталин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 282<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457396 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кизилчилик''' ({{lang-ru|Кизилчилик}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Карталин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 297|| 282|| 138|| 144 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (80%), [[кхазакхаш]] (12%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Карталин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} kifwqznbonzcuucs7qgcsboy2ax3jvk Киолим 0 26497 8669516 8487096 2022-08-03T03:57:59Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=январь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Киолим |шен цӀе ={{lang-ru|Киолим}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Карабашан гӀалин гуо{{!}}Карабашан гӀалин гуо |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 59<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456055 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Киолим''' ({{lang-ru|Киолим}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Карабашан гӀалин гуо]] юкъа йогӀу эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 78|| 59|| 31|| 28 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[башкираш]] (29%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Карабашан гӀалин гуо нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 8c66y9jl27t30mvp2chvbulo4n7i4pn Клепалово 0 26498 8669527 8487108 2022-08-03T05:03:09Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Клепалово |шен цӀе ={{lang-ru|Клепалово}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Каслин кӀошт{{!}}Каслин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 89<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456845 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Клепалово''' ({{lang-ru|Клепалово}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Каслин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 166|| 89|| 37|| 52 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (87%), [[украинаш]] (5%), [[башкираш]] (8%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Каслин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 8gr64v4lq7n4s4qg72h963vfryfe4fl Клубовка (Челябинскан область) 0 26499 8669531 8531807 2022-08-03T05:29:03Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Клубовка |шен цӀе ={{lang-ru|Клубовка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чесман кӀошт{{!}}Чесман кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 227<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457242 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Клубовка''' ({{lang-ru|Клубовка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чесман кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 345|| 227|| 106|| 121 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[марийш]] (51%), [[украинаш]] (36%), [[кхазакхаш]] (2%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чесман кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} ax1iivthiw0qr75xt8bsdqwnzwksi2r Ковыльни (Челябинскан область) 0 26501 8669547 8532397 2022-08-03T06:19:16Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Ковыльни |шен цӀе ={{lang-ru|Ковыльный}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чесман кӀошт{{!}}Чесман кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 44<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457248 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ковыльни''' ({{lang-ru|Ковыльный}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чесман кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 82|| 44|| 23|| 21 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (60%), [[украинаш]] (26%), [[кхазакхаш]] (9%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чесман кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} opcpznpo3xnudovh9syyysu1u02e5zx Козырево (Челябинскан область) 0 26502 8669554 8532787 2022-08-03T07:02:09Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Козырево |шен цӀе ={{lang-ru|Козырево}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область){{!}}Красноармейскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 69<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456664 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Козырево''' ({{lang-ru|Козырево}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Красноармейскан кӀошт (Челябинскан область)|Красноармейскан кӀоштара]] эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 78|| 69|| 37|| 32 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (95%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Челябинскан областан Красноармейскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} j7z02qtq9wj32w6epw6uy4lj1y60ejg Колодкино (Челябинскан область) 0 26503 8669556 8533100 2022-08-03T07:42:35Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Колодкино |шен цӀе ={{lang-ru|Колодкино}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 66<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456417 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Колодкино''' ({{lang-ru|Колодкино}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 101|| 66|| 25|| 41 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (70%), [[башкираш]] (20%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 6papibctzcnovuu2fhqjx7bq184vu3r Колоколенки 0 26504 8669557 8487127 2022-08-03T07:43:36Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Колоколенки |шен цӀе ={{lang-ru|Колоколенки}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 22<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456409 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Колоколенки''' ({{lang-ru|Колоколенки}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 0|| 22|| 10|| 12 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} sv17zm7jovzigfprahr1o8mqerokye2 Колотовка (Челябинскан область) 0 26505 8669566 8533203 2022-08-03T07:52:39Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Колотовка |шен цӀе ={{lang-ru|Колотовка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 174<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456438 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Колотовка''' ({{lang-ru|Колотовка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 210|| 174|| 75|| 99 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (94%), [[украинаш]] (6%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} npvq90lz3m2k0pg6ek0qg3zsz5wr48c Колпакова 0 26506 8669568 8487130 2022-08-03T07:53:59Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Колпакова |шен цӀе ={{lang-ru|Колпакова}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Каслин кӀошт{{!}}Каслин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 29<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456854 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Колпакова''' ({{lang-ru|Колпакова}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Каслин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 56|| 29|| 11|| 18 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (100%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Каслин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} rg1xtcs6wws8y3uvamp2lmw6pr1jwhy Кедрови (Челябинскан область) 0 26698 8669509 8530739 2022-08-03T02:33:10Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=декабрь 2013}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Кедрови |шен цӀе ={{lang-ru|Кедровый}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Нязепетровскан кӀошт{{!}}Нязепетровскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 55<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456977 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кедрови''' ({{lang-ru|Кедровый}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Нязепетровскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | ?|| 55|| 22|| 33 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: хууш дац<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Нязепетровскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 476ehb70y4ziov0r523fttyb5qs8saf Калинински (Бредин кӀошт) 0 26743 8669416 8528884 2022-08-02T12:25:14Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калинински |шен цӀе ={{lang-ru|Калининский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Бредин кӀошт{{!}}Бредин кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 1267<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 457334 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калинински''' ({{lang-ru|Калининский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Бредин кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 1404|| 1267|| 586|| 681 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (81%), [[гӀезалой]] (5%), [[башкираш]] (5%), [[кхазакхаш]] (5%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Бредин кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 5yvb8gasfttm5l0fib7felt6qzctklt Калиновски (Аргаяшан кӀошт) 0 26756 8669422 8529082 2022-08-02T12:35:25Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=февраль 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калиновски |шен цӀе ={{lang-ru|Калиновский}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Аргаяшан кӀошт{{!}}Аргаяшан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 89<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456884 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калиновски''' ({{lang-ru|Калиновский}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Аргаяшан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 94|| 89|| 48|| 41 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (37%), [[гӀезалой]] (18%), [[башкираш]] (44%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Аргаяшан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 0gyh5bb1gwqq48x2jejhd7d8ln3oe3w Калиновка (Аргаяшан кӀошт) 0 28852 8669418 8528952 2022-08-02T12:29:06Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калиновка |шен цӀе ={{lang-ru|Калиновка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Аргаяшан кӀошт{{!}}Аргаяшан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 102<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456894 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калиновка''' ({{lang-ru|Калиновка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Аргаяшан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 123|| 102|| 46|| 56 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (33%), [[гӀезалой]] (8%), [[башкираш]] (59%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Аргаяшан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} ksnkr7ucztmc5j08i4y4fi88yrab4ys Калиновка (Нязепетровскан кӀошт) 0 28853 8669419 8529012 2022-08-02T12:32:14Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калиновка |шен цӀе ={{lang-ru|Калиновка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Нязепетровскан кӀошт{{!}}Нязепетровскан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 130<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456995 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калиновка''' ({{lang-ru|Калиновка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Нязепетровскан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 279|| 130|| 61|| 69 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: [[оьрсий]] (82%), [[башкираш]] (18%)<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Нязепетровскан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 3thg46x3qeeur9at8ddmyn2h23r54ko Калиновка (Чебаркулан кӀошт) 0 28854 8669420 8529057 2022-08-02T12:33:55Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кхин маьӀнаш/НБМ}} {{Orphan|date=сентябрь 2014}} {{НБМ-Росси |статус = эвла |нохчийн цӀе= Калиновка |шен цӀе ={{lang-ru|Калиновка}} |пачхьалкх = Росси |хӀост = |байракх = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Челябинскан область |регион таблицехь=Челябинскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Чебаркулан кӀошт{{!}}Чебаркулан кӀошт |кӀошт таблицехь = |йукъараллин тайпа = йуьртан меттиг |йукъаралла = |йукъаралла таблицехь = |йукъара йекъайалар = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда= |хӀордан сизал локхалла = |бахархой = 26<ref name="chelstat.gks.ru"/> |бахархой ларар шо = 2010 |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 456438 |сахьтан аса = + 6 |поштан индексаш= |телефонан код = |идентификаторан тайпа = ОКАТО |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калиновка''' ({{lang-ru|Калиновка}}) — [[Челябинскан область|Челябинскан областан]] [[Чебаркулан кӀошт]]ара эвла. == Бахархойн дукхалла == Бахархойн дукхаллин динамика: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Бахархойн динамика'''<ref name="chelstat.gks.ru">[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Бахархойн динамика || colspan=2 | Стен-боьршалла (2010) |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || божарий || зударий |--- | 23|| 26|| 12|| 14 |} [[2002]] шарахь ларарца къаьмнийн хӀоттам: билгесаш<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# SuperWEB2. База переписи 2002 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |date=2018-06-15 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} {{rq|stub|img|sources|translate}} [[Категори:Чебаркулан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Челябинскан областан нах беха меттигаш]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} k0niw978ihlm5dutofh2xg0dgkt3znr Киркоров, Филипп Бедросович 0 170026 8669519 5654497 2022-08-03T04:12:45Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Музыкант |ЦӀе = Филипп Киркоров |Сурт = Philipp Kirkorov in Vitebsk.jpg |Суьртан дӀаяздар = Филипп Киркоров на «Славянском базаре» в Витебске в 2014 году |Юьззина цӀе = Филипп Бедросович Киркоров |Вина терахь = 30.04.1967 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Варна|Варнехь}}, [[Болгари]] |Пачхьалкх = {{Байракх а, мохк а|Болгари}} →<br> {{USSR}} →<br> {{RUS}} |Профессии = эшархо, актёр, продюсер, композитор |Певческий голос = |Инструменты = [[гитара]] |Жанраш = [[поп-музыка]] |Жигара шераш = 1985 — хӀинца а |Коллективаш = «Ленинградский мюзик-холл» |Цхьаьна къахьегар = [[Ани Лорак]], [[Рувас, Сакис|Сакис Рувас]], [[Нетребко, Анна Юрьевна|Анна Нетребко]], [[Стоцкая, Анастасия Александровна|Анастасия Стоцкая]] |Лейблаш = «[[Мелодия (фирма)|Мелодия]]» |СовгӀаташ = * {{Российн Федерацин Халкъан артист}} * Украинан халкъан артист; * Франциск Скоринан орден; * Астанан 10 шо кхачаран мидал; |Сайт = [http://www.kirkorov.ru/ kirkorov.ru] }} {{Listen | Файлан_цӀе = Filipp Kirkorov voice.oga | ЦӀе = Ф.Б. Киркоровн дӀаяздина аз | Цунах лаьцна = интервью «[[Эхо Москвы]]»<br />2005 шеран 16 апрель | float = }} '''Фили́пп Бедро́сович Кирко́ров''' ({{lang-bg|Фи́лип Бедро́сов Кирко́ров}}, паспорт тӀехь — '''Филипп Бедрос Киркоров'''; [[1967]] шеран [[30 апрель]], [[Варна]], [[Болгари]]) — [[СССР]] а, [[Росси]]йн [[эстрада]]н [[эшархо]] а, актёр а, [[композитор]] а, [[продюсер]] а. [[Российн Федерацин халкъан артист]] (2008). 8-за «Оваци» совгӀат деккхинарг, 5-за «World Music Awards» совгӀат деккхинарг, масийттуза «Дашо граммофон» а, «100 пунт хит» а, «Дато кало» а, совгӀаташ деккхинарг. «Шеран эшар» хӀорашеран фестивалин лауреат. 2002 шарахь цо толам беккхина «Кинотавр» фестивалехь «Тоьлла стеган роль» номинацехь «Вечера на хуторе близ Диканьки» фильмехь роль ловзарна<ref>[http://www.kinotavr.ru/ru/history/winners/ Призеры 1991—2005 гг] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120907011613/http://www.kinotavr.ru/ru/history/winners/ |date=2012-09-07 }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} [[Категори:«Дешийн граммофон» совгIатан лауреаташ]] qmguqwmwk9078kgqr8chtlka8poyy6n Булахов (Черниговн область) 0 240761 8669434 7373962 2022-08-02T13:19:37Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Булахов]] → [[Булахов (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Булахов |шен цӀе = {{lang-ua|Булахів}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 17070 |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Булахов''' ({{lang-ua|Булахів}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} jh5npgjdhn3fm7qpzqngcz5jmv9us3n Волчок (Черниговн область) 0 240804 8669438 7376005 2022-08-02T13:21:47Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Волчок]] → [[Волчок (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Волчок |шен цӀе = {{lang-ua|Вовчок}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 17032 |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Волчок''' ({{lang-ua|Вовчок}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 6p3j1pjp3bvuuqldq4v7gln25uphadv Копти (Черниговн область) 0 240962 8669461 7382697 2022-08-02T20:50:46Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Копти]] → [[Копти (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Копти |шен цӀе = {{lang-ua|Кіпті}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 17050 |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Копти''' ({{lang-ua|Кіпті}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} nq046j673qn771gofz3j2uk4ac0g17z Максим (Украина) 0 241034 8669475 7385363 2022-08-02T23:04:55Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Максим]] → [[Максим (Украина)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Максим |шен цӀе = {{lang-ua|Максим}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = 17020 |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Максим''' ({{lang-ua|Максим}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} kaywq8g2qkbsmf4af5vv6aanm6z9apo Ничеговка (Черниговн область) 0 241075 8669480 8632594 2022-08-02T23:10:01Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Ничоговка]] → [[Ничеговка (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Ничоговка |шен цӀе = {{lang-ua|Нічогівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ничоговка''' ({{lang-ua|Нічогівка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 2aq1qsbcewyiickz8kscl9at6vlo97x 8669482 8669480 2022-08-02T23:10:56Z Takhirgeran Umar 1134 /* Лакхара дакъа */ wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Ничеговка |шен цӀе = {{lang-ua|Нічогівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ничеговка''' ({{lang-ua|Нічогівка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 7mz5mn6mzc9391dnhq6aqrbugu6e3cp Категори:Медицинин истори 14 243797 8669550 2834537 2022-08-03T06:23:28Z Саид Мисарбиев 12762 Саид Мисарбиев цӀе хийцина [[Категори:Медицинан истори]] → [[Категори:Медицинин истори]] wikitext text/x-wiki {{catmain}} {{Commonscat|History of medicine}} [[Категори:Ӏилманийн истори агӀонашкахула|Медицина]] [[Категори:Медицина]] ssly8to1q6tbfv9ds0lj0cd3sepi2to Дийцаре:Ничеговка (Черниговн область) 1 507630 8669481 6351959 2022-08-02T23:10:02Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Дийцаре:Ничоговка]] → [[Дийцаре:Ничеговка (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{Украина проектан йаззам}} 3l5xr13k1an7dxqb0isl4wqabm6icw5 Дийцаре:Булахов (Черниговн область) 1 507789 8669435 6332670 2022-08-02T13:19:38Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Дийцаре:Булахов]] → [[Дийцаре:Булахов (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{Украина проектан йаззам}} 3l5xr13k1an7dxqb0isl4wqabm6icw5 Дийцаре:Волчок (Черниговн область) 1 509794 8669439 6337153 2022-08-02T13:21:48Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Дийцаре:Волчок]] → [[Дийцаре:Волчок (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{Украина проектан йаззам}} 3l5xr13k1an7dxqb0isl4wqabm6icw5 Дийцаре:Копти (Черниговн область) 1 516577 8669462 6342758 2022-08-02T20:50:47Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Дийцаре:Копти]] → [[Дийцаре:Копти (Черниговн область)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{Украина проектан йаззам}} 3l5xr13k1an7dxqb0isl4wqabm6icw5 Дийцаре:Максим (Украина) 1 519304 8669476 6348385 2022-08-02T23:04:56Z Takhirgeran Umar 1134 Takhirgeran Umar цӀе хийцина [[Дийцаре:Максим]] → [[Дийцаре:Максим (Украина)]] дӀасахьажорг цайуьтуш wikitext text/x-wiki {{Украина проектан йаззам}} 3l5xr13k1an7dxqb0isl4wqabm6icw5 Молонка Мосарская 0 654731 8669458 7686911 2022-08-02T18:52:46Z Pierre L'iserois 23953 wikitext text/x-wiki {{НБМ-Белорусси |статус = эвла |нохчийн цӀе = Молонка Мосарская |шен цӀе = {{lang-be|Малонка Мосарская}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Белорусси |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Витебскан область |регион таблицехь = Витебскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Шарковщинан кӀошт |кӀошт таблицехь = Шарковщинан кӀошт{{!}}Шарковщинан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = Гуо |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = |автомобилан код = |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Молонка Мосарская''' ({{lang-be|Малонка Мосарская}}) — [[Белорусси]]н [[Витебскан область|Витебскан областан]] [[Шарковщинан кӀошт]]ара эвла<ref>Населенные пункты Беларуси (2011 г.)</ref>. 1921—1945 шерашкахь Полякийн Республикин Вильнон воеводаллин Диснан поветан йукъайогӀуш йара.<ref>Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100</ref>. == Бахархой == * 1931 - 142 стаг<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 25.</ref> {{Бахархой.wd||Таблица}} == Климат == Кхузахь хуьлу барамера континенталан климат сих-сиха Атлантикин циклонашца; кӀеда а, тӀуьна а Ӏа, йовха аьхке, тӀуьна гуьйре. Кхузара климатан хьолаш беркате а, тайна а ду йалташ, хастоьмаш, Малхбален Европера йуккъера асанан стоьмийн дитташ а, коьллаш а лело, кхин а башха ду картол, виета, цхьаьна шеран бецаш, йолан орам-стоьмаш лело. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://belindex.ru/index.html Белоруссин индексаш] {{Шарковщинан кӀошт}} [[Категори:Витебскан областан нах беха меттигаш]] [[Категори:Шарковщинан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Белоруссин нах беха меттигаш]] {{Belarus-geo-stub}} md243orhrsowmykc14qtkki9ywpnxbn Марки (Белорусси) 0 654737 8669459 7976825 2022-08-02T19:31:49Z Pierre L'iserois 23953 wikitext text/x-wiki {{НБМ-Белорусси |статус = эвла |нохчийн цӀе = Марки |шен цӀе = {{lang-be|Маркі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Белорусси |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Витебскан область |регион таблицехь = Витебскан область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Шарковщинан кӀошт |кӀошт таблицехь = Шарковщинан кӀошт{{!}}Шарковщинан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = Гуо |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = |автомобилан код = |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Марки''' ({{lang-be|Маркі}}) — [[Белорусси]]н [[Витебскан область|Витебскан областан]] [[Шарковщинан кӀошт]]ара эвла<ref>Населенные пункты Беларуси (2011 г.)</ref>. 1921—1945 шерашкахь Полякийн Республикин Вильнон воеводаллин Диснан поветан йукъайогӀуш йара.<ref>Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100</ref>. == Бахархой == * 1921 - 131 стаг<ref>Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 74.</ref> * 1931 - 131 стаг<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 25.</ref> {{Бахархой.wd||Таблица}} == Климат == Кхузахь хуьлу барамера континенталан климат сих-сиха Атлантикин циклонашца; кӀеда а, тӀуьна а Ӏа, йовха аьхке, тӀуьна гуьйре. Кхузара климатан хьолаш беркате а, тайна а ду йалташ, хастоьмаш, Малхбален Европера йуккъера асанан стоьмийн дитташ а, коьллаш а лело, кхин а башха ду картол, виета, цхьаьна шеран бецаш, йолан орам-стоьмаш лело. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://belindex.ru/index.html Белоруссин индексаш] {{Шарковщинан кӀошт}} [[Категори:Витебскан областан нах беха меттигаш]] [[Категори:Шарковщинан кӀоштан нах беха меттигаш]] [[Категори:Белоруссин нах беха меттигаш]] [[Категори:Белхан категори]] {{Belarus-geo-stub}} mg3wdbu4hxxa1d589sft2zzjtfmn3o4 Кеп:Козелецан кӀошт 10 975789 8669446 8669385 2022-08-02T14:56:23Z Takhirgeran Umar 1134 wikitext text/x-wiki {{Навигацин таблица |цӀе = Козелецан кӀошт |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |корта = ДӀайаьккхинчу [[Козелецан кӀошт]]ан нах беха меттигаш |могӀанийн_тоба = hlist |корта1 = [[ГӀала]] |могӀам1 = [[Остер (Черниговн область)|Остер]] |корта2 = Нах беха меттигаш |могӀам2 = * [[Десна (Черниговн область)|Десна]] * [[Козелец (Черниговн область)|Козелец]] * [[Алексеевщина]] * [[Бабарики (Черниговн область)|Бабарики]] * [[Барсуков (Черниговн область)|Барсуков]] * [[Белейки]] * [[Белики (Черниговн область)|Белики]] * [[Беремицки]] * [[Берлозы]] * [[Блудши]] * [[Бобруйки (Черниговн область)|Бобруйки]] * [[Бор (Черниговн область)|Бор]] * [[Борки (Козелецан кӀошт)|Борки]] * [[Бояровка (Черниговн область)|Бояровка]] * [[Бригинцы (Козелецан кӀошт)|Бригинцы]] * [[Будище (Козелецан кӀошт)|Будище]] * [[Булахов (Черниговн область)|Булахов]] * [[Волевачи (Черниговн область)|Волевачи]] * [[Волчок (Черниговн область)|Волчок]] * [[Выползов]] * [[Гаеви (Черниговн область)|Гаеви]] * [[Гальчин (Черниговн область)|Гальчин]] * [[Гарбузин (Черниговн область)|Гарбузин]] * [[Гладки (Черниговн область)|Гладки]] * [[Гламазди]] * [[Горбачи (Козелецан кӀошт)|Горбачи]] * [[Даневка]] * [[Дешки (Черниговн область)|Дешки]] * [[Дымерка]] * [[Евминка]] * [[Ерков]] * [[Жеребецки]] * [[Жилин Млынок]] * [[Жуковщина (Черниговн область)|Жуковщина]] * [[Закревски]] * [[Карасиновка]] * [[Карпиловка (Козелецан кӀошт)|Карпиловка]] * [[Карпоки]] * [[Копачов (Черниговн область)|Копачов]] * [[Копти (Черниговн область)|Копти]] * [[Корнеев (Черниговн область)|Корнеев]] * [[Коропье]] * [[Косачовка]] * [[Котов (Черниговн область)|Котов]] * [[Кошаны]] * [[Красиловка (Козелецан кӀошт)|Красиловка]] * [[Крени (Черниговн область)|Крени]] * [[Крехаев]] * [[Крещати (Черниговн область)|Крещати]] * [[Кривицки]] * [[Кургански]] * [[Лебедевка (Черниговн область)|Лебедевка]] * [[Лемеши (Черниговн область)|Лемеши]] * [[Лихолетки]] * [[Лошакова Гута]] * [[Лутава]] * [[Любочанинов]] * [[Максим (эвла)|Максим]] * [[Мирни (Козелецан кӀошт)|Мирни]] * [[Мостище (Козелецан кӀошт)|Мостище]] * [[Моровск]] * [[Набельски]] * [[Надиновка]] * [[Ничеговка (Черниговн область)|Ничеговка]] * [[Нови Гребля (Козелецан кӀошт)|Нови Гребля]] * [[Новики (Черниговн область)|Новики]] * [[Нови Шлях (Черниговн область)|Нови Шлях]] * [[Одинцы (Черниговн область)|Одинцы]] * [[Озерни (Черниговн область)|Озерни]] * [[Олбин]] * [[Омелянов]] * [[Опенки (Черниговн область)|Опенки]] * [[Отрохи]] * [[Пархимов]] * [[Патюты]] * [[Песоцки (Украина)|Песоцки]] * [[Пилятин]] * [[Подлесни (Черниговн область)|Подлесни]] * [[Поздни (Украина)|Поздни]] * [[Полесски (Черниговн область)|Полесски]] * [[Приветни (Черниговн область)|Приветни]] * [[Пушкари (Козелецан кӀошт)|Пушкари]] * [[Розовка (Черниговн область)|Розовка]] * [[Романьки (Украина)|Романьки]] * [[Рудня (Козелецан кӀошт)|Рудня]] * [[Рыков (Черниговн область)|Рыков]] * [[Савин (Черниговн область)|Савин]] * [[Савинка (Черниговн область)|Савинка]] * [[Самойловка (Черниговн область)|Самойловка]] * [[Самсоны (Черниговн область)|Самсоны]] * [[Сивухи]] * [[Скрипчин]] * [[Сокирин]] * [[Соколовка (Козелецан кӀошт)|Соколовка]] * [[Сорокошичи]] * [[Стависски]] * [[Сыраи]] * [[Тарасов (Черниговн область)|Тарасов]] * [[Тополи (Черниговн область)|Тополи]] * [[Тужар]] * [[Тумански Гута]] * [[Часновцы]] * [[Чемер (Черниговн область)|Чемер]] * [[Шамы (Черниговн область)|Шамы]] * [[Шапихи]] * [[Шолойки]] * [[Шпаков (Черниговн область)|Шпаков]] * [[Шуляки (Черниговн область)|Шуляки]] * [[Калитянски]] * [[Прогресс (Козелецан кӀошт)|Прогресс]] }}<noinclude> [[Категори:Кепаш:Черниговн область]] [[Категори:Кепаш:Украина]] [[Категори:Чекхйаккханза кепаш]] </noinclude> 7v0lp03g54al8hjfgk2x01g6ml5jt2n 8669464 8669446 2022-08-02T20:55:30Z Takhirgeran Umar 1134 wikitext text/x-wiki {{Навигацин таблица |цӀе = Козелецан кӀошт |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |корта = ДӀайаьккхинчу [[Козелецан кӀошт]]ан нах беха меттигаш |могӀанийн_тоба = hlist |корта1 = [[ГӀала]] |могӀам1 = [[Остер (Черниговн область)|Остер]] |корта2 = Нах беха меттигаш |могӀам2 = * [[Десна (Черниговн область)|Десна]] * [[Козелец (Черниговн область)|Козелец]] * [[Алексеевщина]] * [[Бабарики (Черниговн область)|Бабарики]] * [[Барсуков (Черниговн область)|Барсуков]] * [[Белейки]] * [[Белики (Черниговн область)|Белики]] * [[Беремицки]] * [[Берлозы]] * [[Блудши]] * [[Бобруйки (Черниговн область)|Бобруйки]] * [[Бор (Черниговн область)|Бор]] * [[Борки (Козелецан кӀошт)|Борки]] * [[Бояровка (Черниговн область)|Бояровка]] * [[Бригинцы (Козелецан кӀошт)|Бригинцы]] * [[Будище (Козелецан кӀошт)|Будище]] * [[Булахов (Черниговн область)|Булахов]] * [[Волевачи (Черниговн область)|Волевачи]] * [[Волчок (Черниговн область)|Волчок]] * [[Выползов]] * [[Гаеви (Черниговн область)|Гаеви]] * [[Гальчин (Черниговн область)|Гальчин]] * [[Гарбузин (Черниговн область)|Гарбузин]] * [[Гладки (Черниговн область)|Гладки]] * [[Гламазди]] * [[Горбачи (Козелецан кӀошт)|Горбачи]] * [[Даневка]] * [[Дешки (Черниговн область)|Дешки]] * [[Дымерка]] * [[Евминка]] * [[Ерков]] * [[Жеребецки]] * [[Жилин Млынок]] * [[Жуковщина (Черниговн область)|Жуковщина]] * [[Закревски]] * [[Карасиновка]] * [[Карпиловка (Козелецан кӀошт)|Карпиловка]] * [[Карпоки]] * [[Копачов (Черниговн область)|Копачов]] * [[Копти (Черниговн область)|Копти]] * [[Корнеев (Черниговн область)|Корнеев]] * [[Коропье]] * [[Косачевка (Украина)|Косачевка]] * [[Котов (Черниговн область)|Котов]] * [[Кошаны]] * [[Красиловка (Козелецан кӀошт)|Красиловка]] * [[Крени (Черниговн область)|Крени]] * [[Крехаев]] * [[Крещати (Черниговн область)|Крещати]] * [[Кривицки]] * [[Кургански]] * [[Лебедевка (Черниговн область)|Лебедевка]] * [[Лемеши (Черниговн область)|Лемеши]] * [[Лихолетки]] * [[Лошакова Гута]] * [[Лутава]] * [[Любочанинов]] * [[Максим (эвла)|Максим]] * [[Мирни (Козелецан кӀошт)|Мирни]] * [[Мостище (Козелецан кӀошт)|Мостище]] * [[Моровск]] * [[Набельски]] * [[Надиновка]] * [[Ничеговка (Черниговн область)|Ничеговка]] * [[Нови Гребля (Козелецан кӀошт)|Нови Гребля]] * [[Новики (Черниговн область)|Новики]] * [[Нови Шлях (Черниговн область)|Нови Шлях]] * [[Одинцы (Черниговн область)|Одинцы]] * [[Озерни (Черниговн область)|Озерни]] * [[Олбин]] * [[Омелянов]] * [[Опенки (Черниговн область)|Опенки]] * [[Отрохи]] * [[Пархимов]] * [[Патюты]] * [[Песоцки (Украина)|Песоцки]] * [[Пилятин]] * [[Подлесни (Черниговн область)|Подлесни]] * [[Поздни (Украина)|Поздни]] * [[Полесски (Черниговн область)|Полесски]] * [[Приветни (Черниговн область)|Приветни]] * [[Пушкари (Козелецан кӀошт)|Пушкари]] * [[Розовка (Черниговн область)|Розовка]] * [[Романьки (Украина)|Романьки]] * [[Рудня (Козелецан кӀошт)|Рудня]] * [[Рыков (Черниговн область)|Рыков]] * [[Савин (Черниговн область)|Савин]] * [[Савинка (Черниговн область)|Савинка]] * [[Самойловка (Черниговн область)|Самойловка]] * [[Самсоны (Черниговн область)|Самсоны]] * [[Сивухи]] * [[Скрипчин]] * [[Сокирин]] * [[Соколовка (Козелецан кӀошт)|Соколовка]] * [[Сорокошичи]] * [[Стависски]] * [[Сыраи]] * [[Тарасов (Черниговн область)|Тарасов]] * [[Тополи (Черниговн область)|Тополи]] * [[Тужар]] * [[Тумански Гута]] * [[Часновцы]] * [[Чемер (Черниговн область)|Чемер]] * [[Шамы (Черниговн область)|Шамы]] * [[Шапихи]] * [[Шолойки]] * [[Шпаков (Черниговн область)|Шпаков]] * [[Шуляки (Черниговн область)|Шуляки]] * [[Калитянски]] * [[Прогресс (Козелецан кӀошт)|Прогресс]] }}<noinclude> [[Категори:Кепаш:Черниговн область]] [[Категори:Кепаш:Украина]] [[Категори:Чекхйаккханза кепаш]] </noinclude> dxbn4c2pc2ukzjjz3d539opz8w99are 8669474 8669464 2022-08-02T23:04:04Z Takhirgeran Umar 1134 wikitext text/x-wiki {{Навигацин таблица |цӀе = Козелецан кӀошт |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |корта = ДӀайаьккхинчу [[Козелецан кӀошт]]ан нах беха меттигаш |могӀанийн_тоба = hlist |корта1 = [[ГӀала]] |могӀам1 = [[Остер (Черниговн область)|Остер]] |корта2 = Нах беха меттигаш |могӀам2 = * [[Десна (Черниговн область)|Десна]] * [[Козелец (Черниговн область)|Козелец]] * [[Алексеевщина]] * [[Бабарики (Черниговн область)|Бабарики]] * [[Барсуков (Черниговн область)|Барсуков]] * [[Белейки]] * [[Белики (Черниговн область)|Белики]] * [[Беремицки]] * [[Берлозы]] * [[Блудши]] * [[Бобруйки (Черниговн область)|Бобруйки]] * [[Бор (Черниговн область)|Бор]] * [[Борки (Козелецан кӀошт)|Борки]] * [[Бояровка (Черниговн область)|Бояровка]] * [[Бригинцы (Козелецан кӀошт)|Бригинцы]] * [[Будище (Козелецан кӀошт)|Будище]] * [[Булахов (Черниговн область)|Булахов]] * [[Волевачи (Черниговн область)|Волевачи]] * [[Волчок (Черниговн область)|Волчок]] * [[Выползов]] * [[Гаеви (Черниговн область)|Гаеви]] * [[Гальчин (Черниговн область)|Гальчин]] * [[Гарбузин (Черниговн область)|Гарбузин]] * [[Гладки (Черниговн область)|Гладки]] * [[Гламазди]] * [[Горбачи (Козелецан кӀошт)|Горбачи]] * [[Даневка]] * [[Дешки (Черниговн область)|Дешки]] * [[Дымерка]] * [[Евминка]] * [[Ерков]] * [[Жеребецки]] * [[Жилин Млынок]] * [[Жуковщина (Черниговн область)|Жуковщина]] * [[Закревски]] * [[Карасиновка]] * [[Карпиловка (Козелецан кӀошт)|Карпиловка]] * [[Карпоки]] * [[Копачов (Черниговн область)|Копачов]] * [[Копти (Черниговн область)|Копти]] * [[Корнеев (Черниговн область)|Корнеев]] * [[Коропье]] * [[Косачевка (Украина)|Косачевка]] * [[Котов (Черниговн область)|Котов]] * [[Кошаны]] * [[Красиловка (Козелецан кӀошт)|Красиловка]] * [[Крени (Черниговн область)|Крени]] * [[Крехаев]] * [[Крещати (Черниговн область)|Крещати]] * [[Кривицки]] * [[Кургански]] * [[Лебедевка (Черниговн область)|Лебедевка]] * [[Лемеши (Черниговн область)|Лемеши]] * [[Лихолетки]] * [[Лошакова Гута]] * [[Лутава]] * [[Любечанинов]] * [[Максим (эвла)|Максим]] * [[Мирни (Козелецан кӀошт)|Мирни]] * [[Мостище (Козелецан кӀошт)|Мостище]] * [[Моровск]] * [[Набельски]] * [[Надиновка]] * [[Ничеговка (Черниговн область)|Ничеговка]] * [[Нови Гребля (Козелецан кӀошт)|Нови Гребля]] * [[Новики (Черниговн область)|Новики]] * [[Нови Шлях (Черниговн область)|Нови Шлях]] * [[Одинцы (Черниговн область)|Одинцы]] * [[Озерни (Черниговн область)|Озерни]] * [[Олбин]] * [[Омелянов]] * [[Опенки (Черниговн область)|Опенки]] * [[Отрохи]] * [[Пархимов]] * [[Патюты]] * [[Песоцки (Украина)|Песоцки]] * [[Пилятин]] * [[Подлесни (Черниговн область)|Подлесни]] * [[Поздни (Украина)|Поздни]] * [[Полесски (Черниговн область)|Полесски]] * [[Приветни (Черниговн область)|Приветни]] * [[Пушкари (Козелецан кӀошт)|Пушкари]] * [[Розовка (Черниговн область)|Розовка]] * [[Романьки (Украина)|Романьки]] * [[Рудня (Козелецан кӀошт)|Рудня]] * [[Рыков (Черниговн область)|Рыков]] * [[Савин (Черниговн область)|Савин]] * [[Савинка (Черниговн область)|Савинка]] * [[Самойловка (Черниговн область)|Самойловка]] * [[Самсоны (Черниговн область)|Самсоны]] * [[Сивухи]] * [[Скрипчин]] * [[Сокирин]] * [[Соколовка (Козелецан кӀошт)|Соколовка]] * [[Сорокошичи]] * [[Стависски]] * [[Сыраи]] * [[Тарасов (Черниговн область)|Тарасов]] * [[Тополи (Черниговн область)|Тополи]] * [[Тужар]] * [[Тумански Гута]] * [[Часновцы]] * [[Чемер (Черниговн область)|Чемер]] * [[Шамы (Черниговн область)|Шамы]] * [[Шапихи]] * [[Шолойки]] * [[Шпаков (Черниговн область)|Шпаков]] * [[Шуляки (Черниговн область)|Шуляки]] * [[Калитянски]] * [[Прогресс (Козелецан кӀошт)|Прогресс]] }}<noinclude> [[Категори:Кепаш:Черниговн область]] [[Категори:Кепаш:Украина]] [[Категори:Чекхйаккханза кепаш]] </noinclude> iinbu5kdaj6uz2pcls3ddoxs91v7mvr 8669477 8669474 2022-08-02T23:05:12Z Takhirgeran Umar 1134 wikitext text/x-wiki {{Навигацин таблица |цӀе = Козелецан кӀошт |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |корта = ДӀайаьккхинчу [[Козелецан кӀошт]]ан нах беха меттигаш |могӀанийн_тоба = hlist |корта1 = [[ГӀала]] |могӀам1 = [[Остер (Черниговн область)|Остер]] |корта2 = Нах беха меттигаш |могӀам2 = * [[Десна (Черниговн область)|Десна]] * [[Козелец (Черниговн область)|Козелец]] * [[Алексеевщина]] * [[Бабарики (Черниговн область)|Бабарики]] * [[Барсуков (Черниговн область)|Барсуков]] * [[Белейки]] * [[Белики (Черниговн область)|Белики]] * [[Беремицки]] * [[Берлозы]] * [[Блудши]] * [[Бобруйки (Черниговн область)|Бобруйки]] * [[Бор (Черниговн область)|Бор]] * [[Борки (Козелецан кӀошт)|Борки]] * [[Бояровка (Черниговн область)|Бояровка]] * [[Бригинцы (Козелецан кӀошт)|Бригинцы]] * [[Будище (Козелецан кӀошт)|Будище]] * [[Булахов (Черниговн область)|Булахов]] * [[Волевачи (Черниговн область)|Волевачи]] * [[Волчок (Черниговн область)|Волчок]] * [[Выползов]] * [[Гаеви (Черниговн область)|Гаеви]] * [[Гальчин (Черниговн область)|Гальчин]] * [[Гарбузин (Черниговн область)|Гарбузин]] * [[Гладки (Черниговн область)|Гладки]] * [[Гламазди]] * [[Горбачи (Козелецан кӀошт)|Горбачи]] * [[Даневка]] * [[Дешки (Черниговн область)|Дешки]] * [[Дымерка]] * [[Евминка]] * [[Ерков]] * [[Жеребецки]] * [[Жилин Млынок]] * [[Жуковщина (Черниговн область)|Жуковщина]] * [[Закревски]] * [[Карасиновка]] * [[Карпиловка (Козелецан кӀошт)|Карпиловка]] * [[Карпоки]] * [[Копачов (Черниговн область)|Копачов]] * [[Копти (Черниговн область)|Копти]] * [[Корнеев (Черниговн область)|Корнеев]] * [[Коропье]] * [[Косачевка (Украина)|Косачевка]] * [[Котов (Черниговн область)|Котов]] * [[Кошаны]] * [[Красиловка (Козелецан кӀошт)|Красиловка]] * [[Крени (Черниговн область)|Крени]] * [[Крехаев]] * [[Крещати (Черниговн область)|Крещати]] * [[Кривицки]] * [[Кургански]] * [[Лебедевка (Черниговн область)|Лебедевка]] * [[Лемеши (Черниговн область)|Лемеши]] * [[Лихолетки]] * [[Лошакова Гута]] * [[Лутава]] * [[Любечанинов]] * [[Максим (Украина)|Максим]] * [[Мирни (Козелецан кӀошт)|Мирни]] * [[Мостище (Козелецан кӀошт)|Мостище]] * [[Моровск]] * [[Набельски]] * [[Надиновка]] * [[Ничеговка (Черниговн область)|Ничеговка]] * [[Нови Гребля (Козелецан кӀошт)|Нови Гребля]] * [[Новики (Черниговн область)|Новики]] * [[Нови Шлях (Черниговн область)|Нови Шлях]] * [[Одинцы (Черниговн область)|Одинцы]] * [[Озерни (Черниговн область)|Озерни]] * [[Олбин]] * [[Омелянов]] * [[Опенки (Черниговн область)|Опенки]] * [[Отрохи]] * [[Пархимов]] * [[Патюты]] * [[Песоцки (Украина)|Песоцки]] * [[Пилятин]] * [[Подлесни (Черниговн область)|Подлесни]] * [[Поздни (Украина)|Поздни]] * [[Полесски (Черниговн область)|Полесски]] * [[Приветни (Черниговн область)|Приветни]] * [[Пушкари (Козелецан кӀошт)|Пушкари]] * [[Розовка (Черниговн область)|Розовка]] * [[Романьки (Украина)|Романьки]] * [[Рудня (Козелецан кӀошт)|Рудня]] * [[Рыков (Черниговн область)|Рыков]] * [[Савин (Черниговн область)|Савин]] * [[Савинка (Черниговн область)|Савинка]] * [[Самойловка (Черниговн область)|Самойловка]] * [[Самсоны (Черниговн область)|Самсоны]] * [[Сивухи]] * [[Скрипчин]] * [[Сокирин]] * [[Соколовка (Козелецан кӀошт)|Соколовка]] * [[Сорокошичи]] * [[Стависски]] * [[Сыраи]] * [[Тарасов (Черниговн область)|Тарасов]] * [[Тополи (Черниговн область)|Тополи]] * [[Тужар]] * [[Тумански Гута]] * [[Часновцы]] * [[Чемер (Черниговн область)|Чемер]] * [[Шамы (Черниговн область)|Шамы]] * [[Шапихи]] * [[Шолойки]] * [[Шпаков (Черниговн область)|Шпаков]] * [[Шуляки (Черниговн область)|Шуляки]] * [[Калитянски]] * [[Прогресс (Козелецан кӀошт)|Прогресс]] }}<noinclude> [[Категори:Кепаш:Черниговн область]] [[Категори:Кепаш:Украина]] [[Категори:Чекхйаккханза кепаш]] </noinclude> 0jh0nt1c89vzh3n906tfejfulajhj8u 8669558 8669477 2022-08-03T07:43:54Z Takhirgeran Umar 1134 wikitext text/x-wiki {{Навигацин таблица |цӀе = Козелецан кӀошт |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |корта = ДӀайаьккхинчу [[Козелецан кӀошт]]ан нах беха меттигаш |могӀанийн_тоба = hlist |корта1 = [[ГӀала]] |могӀам1 = [[Остер (Черниговн область)|Остер]] |корта2 = Нах беха меттигаш |могӀам2 = * [[Десна (Черниговн область)|Десна]] * [[Козелец (Черниговн область)|Козелец]] * [[Алексеевщина]] * [[Бабарики (Черниговн область)|Бабарики]] * [[Барсуков (Черниговн область)|Барсуков]] * [[Белейки]] * [[Белики (Черниговн область)|Белики]] * [[Беремицки]] * [[Берлозы]] * [[Блудши]] * [[Бобруйки (Черниговн область)|Бобруйки]] * [[Бор (Черниговн область)|Бор]] * [[Борки (Козелецан кӀошт)|Борки]] * [[Бояровка (Черниговн область)|Бояровка]] * [[Бригинцы (Козелецан кӀошт)|Бригинцы]] * [[Будище (Козелецан кӀошт)|Будище]] * [[Булахов (Черниговн область)|Булахов]] * [[Волевачи (Черниговн область)|Волевачи]] * [[Волчок (Черниговн область)|Волчок]] * [[Выползов]] * [[Гаеви (Черниговн область)|Гаеви]] * [[Гальчин (Черниговн область)|Гальчин]] * [[Гарбузин (Черниговн область)|Гарбузин]] * [[Гладки (Черниговн область)|Гладки]] * [[Гламазди]] * [[Горбачи (Козелецан кӀошт)|Горбачи]] * [[Даневка]] * [[Дешки (Черниговн область)|Дешки]] * [[Дымерка]] * [[Евминка]] * [[Ерков]] * [[Жеребецки]] * [[Жилин Млынок]] * [[Жуковщина (Черниговн область)|Жуковщина]] * [[Закревски]] * [[Карасиновка]] * [[Карпиловка (Козелецан кӀошт)|Карпиловка]] * [[Карпоки]] * [[Копачов (Черниговн область)|Копачов]] * [[Копти (Черниговн область)|Копти]] * [[Корнеев (Черниговн область)|Корнеев]] * [[Коропье]] * [[Косачевка (Украина)|Косачевка]] * [[Котов (Черниговн область)|Котов]] * [[Кошаны]] * [[Красиловка (Козелецан кӀошт)|Красиловка]] * [[Крени (Черниговн область)|Крени]] * [[Крехаев]] * [[Крещати (Черниговн область)|Крещати]] * [[Кривицки]] * [[Кургански]] * [[Лебедевка (Черниговн область)|Лебедевка]] * [[Лемеши (Черниговн область)|Лемеши]] * [[Лихолетки]] * [[Лошакова Гута]] * [[Лутава]] * [[Любечанинов]] * [[Максим (Украина)|Максим]] * [[Мирни (Козелецан кӀошт)|Мирни]] * [[Мостище (Козелецан кӀошт)|Мостище]] * [[Моровск]] * [[Набельски]] * [[Надиновка]] * [[Ничеговка (Черниговн область)|Ничеговка]] * [[Нови Гребля (Козелецан кӀошт)|Нови Гребля]] * [[Новики (Черниговн область)|Новики]] * [[Нови Шлях (Черниговн область)|Нови Шлях]] * [[Одинцы (Черниговн область)|Одинцы]] * [[Озерни (Черниговн область)|Озерни]] * [[Олбин]] * [[Омелянов]] * [[Опенки (Черниговн область)|Опенки]] * [[Отрохи]] * [[Пархимов]] * [[Патюти]] * [[Песоцки (Украина)|Песоцки]] * [[Пилятин]] * [[Подлесни (Черниговн область)|Подлесни]] * [[Поздни (Украина)|Поздни]] * [[Полесски (Черниговн область)|Полесски]] * [[Приветни (Черниговн область)|Приветни]] * [[Пушкари (Козелецан кӀошт)|Пушкари]] * [[Розовка (Черниговн область)|Розовка]] * [[Романьки (Украина)|Романьки]] * [[Рудня (Козелецан кӀошт)|Рудня]] * [[Рыков (Черниговн область)|Рыков]] * [[Савин (Черниговн область)|Савин]] * [[Савинка (Черниговн область)|Савинка]] * [[Самойловка (Черниговн область)|Самойловка]] * [[Самсоны (Черниговн область)|Самсоны]] * [[Сивухи]] * [[Скрипчин]] * [[Сокирин]] * [[Соколовка (Козелецан кӀошт)|Соколовка]] * [[Сорокошичи]] * [[Стависски]] * [[Сыраи]] * [[Тарасов (Черниговн область)|Тарасов]] * [[Тополи (Черниговн область)|Тополи]] * [[Тужар]] * [[Тумански Гута]] * [[Часновцы]] * [[Чемер (Черниговн область)|Чемер]] * [[Шамы (Черниговн область)|Шамы]] * [[Шапихи]] * [[Шолойки]] * [[Шпаков (Черниговн область)|Шпаков]] * [[Шуляки (Черниговн область)|Шуляки]] * [[Калитянски]] * [[Прогресс (Козелецан кӀошт)|Прогресс]] }}<noinclude> [[Категори:Кепаш:Черниговн область]] [[Категори:Кепаш:Украина]] [[Категори:Чекхйаккханза кепаш]] </noinclude> mfebphx7k6l7h2pjipgyy93ya351n5x Беринг, Витус Ионассен 0 977337 8669569 8668281 2022-08-03T08:06:31Z Саид Мисарбиев 12762 /* Хьалхара Камчаткин экспедици */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] efpsftma31nneorcobtpeymzkom46s7 8669570 8669569 2022-08-03T08:19:14Z Саид Мисарбиев 12762 /* Хьалхара Камчаткин экспедици */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. [[1729 шо Ӏилманехь|1729 шарахь]] Беринг Камчаткин гуо тесира къилбехьахула, гучуйаьккхира [[Камчаткин айма]] а, [[Авачинан гола]] а, тӀаккха [[Охотск]]ехула а, йерриг Россехула а Петарбухе цӀа вирзира. Иштта, Беринган шина шеран экспедицис — Россехь дуьххьарлера хӀордан Ӏилмин экспедицис — гӀирсашца суьрташ дехкира 35500 км дохаллехь хӀордан малхбузен бердийн, цунна тӀаьхьа дӀадиллинчу Беринган цӀе лур йу. Беринга чекхдаьккхира Азин къилбаседа-малхбален бердаш гучудахар, ткъа цуо шен куьйгакӀеларчаьрца хӀоттийна карта, говзанчаша билгал ма-даххара, тӀаьхьа Азин къилбаседа-малхбале гойтуш лелийра берриг малхбузаевропин картографаша. == ШолгӀа Камчаткин экспедици == {{main|Сийлахь Къилбаседа экспедици|Беринган—Чириковн тоба (Сийлахь Къилбаседа экспедици)}} == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] kd9pjwktjh5x8fln276mdskmwbrt5zc 8669571 8669570 2022-08-03T08:30:05Z Саид Мисарбиев 12762 /* ШолгӀа Камчаткин экспедици */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. [[1729 шо Ӏилманехь|1729 шарахь]] Беринг Камчаткин гуо тесира къилбехьахула, гучуйаьккхира [[Камчаткин айма]] а, [[Авачинан гола]] а, тӀаккха [[Охотск]]ехула а, йерриг Россехула а Петарбухе цӀа вирзира. Иштта, Беринган шина шеран экспедицис — Россехь дуьххьарлера хӀордан Ӏилмин экспедицис — гӀирсашца суьрташ дехкира 35500 км дохаллехь хӀордан малхбузен бердийн, цунна тӀаьхьа дӀадиллинчу Беринган цӀе лур йу. Беринга чекхдаьккхира Азин къилбаседа-малхбален бердаш гучудахар, ткъа цуо шен куьйгакӀеларчаьрца хӀоттийна карта, говзанчаша билгал ма-даххара, тӀаьхьа Азин къилбаседа-малхбале гойтуш лелийра берриг малхбузаевропин картографаша. == ШолгӀа Камчаткин экспедици == {{main|Сийлахь Къилбаседа экспедици|Беринган—Чириковн тоба (Сийлахь Къилбаседа экспедици)}} [[1730 шо|1730 шеран]] мартехь Хьалхара Камчаткин экспедицера Российн импере йухавирзина, Беринг Витуса кехаташ гайтира, царна тӀехь Америка Камчаткин гена ца хиларх, Америкин бахархошца махлелор пайдехьа хир хиларх тешаш ву ша аьлла. Йерриг Сирехахула шозза чекхваьлла, иза тешна вара цигахь аьчкан маьӀда, туьха даккха таро йуй, бепиг кхио мегар дуй. Беринга кхин дӀа а Российн Азин къилбаседа-малхбален бердаш талла, Амуран хикхочене а, Японан гӀайренашка а хӀордан некъ талла — ткъа кхин а америкин континенте а. == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] 9ee699exp7g8qjyiovoyjfk0pak44tl 8669572 8669571 2022-08-03T08:55:46Z Саид Мисарбиев 12762 /* Иэс */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. [[1729 шо Ӏилманехь|1729 шарахь]] Беринг Камчаткин гуо тесира къилбехьахула, гучуйаьккхира [[Камчаткин айма]] а, [[Авачинан гола]] а, тӀаккха [[Охотск]]ехула а, йерриг Россехула а Петарбухе цӀа вирзира. Иштта, Беринган шина шеран экспедицис — Россехь дуьххьарлера хӀордан Ӏилмин экспедицис — гӀирсашца суьрташ дехкира 35500 км дохаллехь хӀордан малхбузен бердийн, цунна тӀаьхьа дӀадиллинчу Беринган цӀе лур йу. Беринга чекхдаьккхира Азин къилбаседа-малхбален бердаш гучудахар, ткъа цуо шен куьйгакӀеларчаьрца хӀоттийна карта, говзанчаша билгал ма-даххара, тӀаьхьа Азин къилбаседа-малхбале гойтуш лелийра берриг малхбузаевропин картографаша. == ШолгӀа Камчаткин экспедици == {{main|Сийлахь Къилбаседа экспедици|Беринган—Чириковн тоба (Сийлахь Къилбаседа экспедици)}} [[1730 шо|1730 шеран]] мартехь Хьалхара Камчаткин экспедицера Российн импере йухавирзина, Беринг Витуса кехаташ гайтира, царна тӀехь Америка Камчаткин гена ца хиларх, Америкин бахархошца махлелор пайдехьа хир хиларх тешаш ву ша аьлла. Йерриг Сирехахула шозза чекхваьлла, иза тешна вара цигахь аьчкан маьӀда, туьха даккха таро йуй, бепиг кхио мегар дуй. Беринга кхин дӀа а Российн Азин къилбаседа-малхбален бердаш талла, Амуран хикхочене а, Японан гӀайренашка а хӀордан некъ талла — ткъа кхин а америкин континенте а. == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. * [[Москох]]ахь Беринг Витусан цӀарах цӀе тиллина [[Беринган чекхдолийла]] а, [[Керла Беринган чекхдолийла]] а, {{D-|[[Беринган урам|урамашна]]}} [[Беринган урам (Петарбух)|Петарбухехь]], Мурманскехь, Нижни Новгородехь, Томскехь, Якутскехь, [[Врангель (Находка)|Находкехь]], Артёмехь, Аштаркхнехь, Камчаткин-Петропавловскехь. * «[[Беринг Витус (йовхонан кема)|Беринг Витус]]» [[Йовхонан кема|дизель-электрокема]] хилла, цуо болх бира [[Къилбаседин хӀордан некъ|Къилбаседа ХӀордан новкъахь]], цунна чохь [[Къилбаседа полюс-30|КъСП-30]] [[Арктика#Лелаш йолу полюсан станцеш|лелаш йолу полюсан станцеш]] дӀахьуш<ref name="AARI" />. * [[Файл:RUSMARKA-1854.jpg|мини|Российн пошта, 2014 ш. "Беринг Витус" кема]]. 2012 шеран июнехь [[Совкомфлот]]ан заказца хин чухийцира тӀаьхьатосу дуккха а Ӏалашо йолу шенан классан кема шельф тӀехь белхаш бан, цунна Беринг Витусан цӀе тиллира. * Беринг Витусан цӀе лелайо [[Камчаткин пачхьалкхан университет]]о. * Беринг Витусан цӀе тиллина российн «[[Аэрофлот — Российн авиаасанаш|Аэрофлот]]» авиакомпанин цхьана кеманна (Airbus A320 VP-BZO). * 1970 шарахь йаьккхина советийн биографин фильм «[[Берингах а, цуьнан доттагӀех а лаьцна баллада]]». Беринг кхин а ву «[[Хьалхарнаш (фильм, 2018)|Хьалхарнаш]]» фильман (2018) шолгӀа планан персонаж. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] 6us1sgap3pitb0ffu13jpsgqx5jw6o6 8669573 8669572 2022-08-03T08:59:53Z Саид Мисарбиев 12762 /* Иэс */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. [[1729 шо Ӏилманехь|1729 шарахь]] Беринг Камчаткин гуо тесира къилбехьахула, гучуйаьккхира [[Камчаткин айма]] а, [[Авачинан гола]] а, тӀаккха [[Охотск]]ехула а, йерриг Россехула а Петарбухе цӀа вирзира. Иштта, Беринган шина шеран экспедицис — Россехь дуьххьарлера хӀордан Ӏилмин экспедицис — гӀирсашца суьрташ дехкира 35500 км дохаллехь хӀордан малхбузен бердийн, цунна тӀаьхьа дӀадиллинчу Беринган цӀе лур йу. Беринга чекхдаьккхира Азин къилбаседа-малхбален бердаш гучудахар, ткъа цуо шен куьйгакӀеларчаьрца хӀоттийна карта, говзанчаша билгал ма-даххара, тӀаьхьа Азин къилбаседа-малхбале гойтуш лелийра берриг малхбузаевропин картографаша. == ШолгӀа Камчаткин экспедици == {{main|Сийлахь Къилбаседа экспедици|Беринган—Чириковн тоба (Сийлахь Къилбаседа экспедици)}} [[1730 шо|1730 шеран]] мартехь Хьалхара Камчаткин экспедицера Российн импере йухавирзина, Беринг Витуса кехаташ гайтира, царна тӀехь Америка Камчаткин гена ца хиларх, Америкин бахархошца махлелор пайдехьа хир хиларх тешаш ву ша аьлла. Йерриг Сирехахула шозза чекхваьлла, иза тешна вара цигахь аьчкан маьӀда, туьха даккха таро йуй, бепиг кхио мегар дуй. Беринга кхин дӀа а Российн Азин къилбаседа-малхбален бердаш талла, Амуран хикхочене а, Японан гӀайренашка а хӀордан некъ талла — ткъа кхин а америкин континенте а. == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. * [[Москох]]ахь Беринг Витусан цӀарах цӀе тиллина [[Беринган чекхдолийла]] а, [[Керла Беринган чекхдолийла]] а, {{D-|[[Беринган урам|урамашна]]}} [[Беринган урам (Петарбух)|Петарбухехь]], Мурманскехь, Нижни Новгородехь, Томскехь, Якутскехь, [[Врангель (Находка)|Находкехь]], Артёмехь, Аштаркхнехь, Камчаткин-Петропавловскехь. * «[[Беринг Витус (йовхонан кема)|Беринг Витус]]» [[Йовхонан кема|дизель-электрокема]] хилла, цуо болх бира [[Къилбаседин хӀордан некъ|Къилбаседа ХӀордан новкъахь]], цунна чохь [[Къилбаседа полюс-30|КъСП-30]] [[Арктика#Лелаш йолу полюсан станцеш|лелаш йолу полюсан станцеш]] дӀахьуш<ref name="AARI" />. * [[Файл:RUSMARKA-1854.jpg|мини|Российн пошта, 2014 ш. "Беринг Витус" кема]]. 2012 шеран июнехь [[Совкомфлот]]ан заказца хин чухийцира тӀаьхьатосу дуккха а Ӏалашо йолу шенан классан кема шельф тӀехь белхаш бан, цунна Беринг Витусан цӀе тиллира. * Беринг Витусан цӀе лелайо [[Камчаткин пачхьалкхан университет]]о. * Беринг Витусан цӀе тиллина российн «[[Аэрофлот — Российн авиаасанаш|Аэрофлот]]» авиакомпанин цхьана кеманна (Airbus A320 VP-BZO). * 1970 шарахь йаьккхина советийн биографин фильм «[[Берингах а, цуьнан доттагӀех а лаьцна баллада]]». Беринг кхин а ву «[[Хьалхарнаш (фильм, 2018)|Хьалхарнаш]]» фильман (2018) шолгӀа планан персонаж. * Беринган цӀерах бренд хилла данин [http://beringtime.de «Bering»] сахьтийн. * 2019 шеран 31 майхь Беринг Витусан цӀе тиллина [[Камчаткин-Петропавловск]]ера [[Елизово (аэропорт)|дуьненайукъара «Елизово» аэропортан]] <ref name="Ukaz">[http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201905310002?index=2&rangeSize=1 Указ Президента Российской Федерации от 31.05.2019 № 246 «О присвоении аэропортам имен лиц, имеющих особые заслуги перед Отечеством»]</ref>. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] lt8mb8wp0tbrbsog1j27zteqcnhjuj3 8669574 8669573 2022-08-03T09:16:31Z Саид Мисарбиев 12762 /* ШолгӀа Камчаткин экспедици */ wikitext text/x-wiki {{Фамилихой}}{{дӀасахьажор|Беринг, Витус}} {{Адам |ЦӀе = Беринг Витус |Шен цӀе = Vitus Bering |Вича тиллина цӀе = {{lang-da|Vitus Jonassen Bering}} |Сурт = ВитусИонассенБеринг.jpg |Шоралла = |Суьртан тӀехь = |ГӀуллакхан тайпа = [[хӀордахо]], [[Российн императоран флот|оьрсийн флотан]] эпсар |Вина терахь =12.08.1681 |Вина меттиг = {{ВинаМеттиг|Хорсенс|Хорсенсехь}} [[Дани]] |Корматалла = |Гражданалла = |Пачхьалкх = |Кхелхина терахь = 19.12.1741 |Кхелхина меттиг = {{КхМ|Беринган гӀайре|Беринган гӀайренан тӀехь}}, [[Российн импери]] |Да = Свендсен Ионас |Нана = Беринг Анна Педердаттер |Зуда = Пюльзе Анна Кристина |Бераш = |СовгӀаташ = |Сайт = |Куьг таӀор = |Викиларма = }} '''Бе́ринг Ви́тус Ионассен ''', кхин а '''Беринг Иван Иванович ''' ({{lang-da|Vitus Jonassen Bering}}; {{Адам/Вина терахь|12|8|1681}}, [[Хорсенс]]ехь, [[Дани]] — {{OldStyleDate|19|декабря|1741|8}}<ref>{{Cite web|url=https://www.calend.ru/persons/5537/|title=Витус Беринг (12 августа 1681 - 19 декабря 1741) , русский мореплаватель, офицер российского флота, полярный исследователь|publisher=Calend.ru|accessdate=2019-08-14}}</ref>, [[Беринган гӀайре]]нан тӀехь, [[Российн импери]]) — российн хӀордахо, [[Россий императоран флот|российн флотан]], эпсар [[капитан-командор]]. Схьавалар [[Дани|Данера]]. [[1725]]—[[1730]] а, [[1733]]—[[1741 шо|1741 шерашкахь]] куьйгаллехь вара Хьалхара а, ШолгӀа а Камчаткин экспедицешкахь. Чекхвелира [[Чукоткин ахгӀайре|Чукоткин]] а, [[Аляска|Аляскин]] а йукъарчу хидоькъен чухула (тӀаьхьа [[Беринган хидоькъе]]), кхаьчна [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америке]], карийна [[Алеутийн гӀайренаш|Алеутийн раьгӀнийн]] цхьа могӀа гӀайренаш. Беринган цӀе тиллина [[Беринган гӀайре|гӀайренан]], [[Тийна океан]]ан къилбаседехьара хидоькъен а, хӀордан а, кхин а [[Командоран гӀайре]]нашна. [[Археологи|Археологехь]] Сибрехан а, Чукоткин а, Аляскин а къилбаседа-малхбален декъах (хьалха лаьттан асано цхьанатоьхна лору хӀинца) дукха хьолехь олу йукъарчу терминца [[Беринги]]. == Биографи == Витус вина къейеллачу оьздин Беринг Аннин Педерсдаттеран (1652—1713) а, таможнин белхалочун Хальмстадт Йонаса Свендсенан (1637 — 1720 шо кхачале) а доьзалехь. Иза кхоалгӀа бер дара доьзалехь. [[:d:Q12322595|Данин паччахьан историографан]] [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] (1617—1675) вешин кӀента кӀант. [[Виборг (гӀала)|Виборг]] гӀалин бургомистран Нильсен Педеран (1580—1658) кӀента кӀента кӀант, цуьнан фамили схьайаьлла Виборг гӀалин йистан кӀоштан [[:d:Q12303695|Бьерринг]]ан цӀарах. Жимачу волуш дуьйна иза йозане Ӏамош вара, ишкол цӀийнан уллехь йара. 14 шо долуш ишкол чекхйаьккхича Нидерландашкахь дӀайазвелира хӀордан флоте. ТӀаьхьа, 1703 шарахь, цуо чекхйаьккхира [[Амстердам]]ера кадетийн [[Корпус (тӀеман гӀуллакх)|корпус]], оццу шарахь хӀоьттира российн эскаран гӀуллакхе [[подпоручик]]ан чинехь, [[Ост-ХӀинди|Ост-ХӀинде]] некъ бинчул тӀаьхьа, [[Сийлахь-Боккха Къилбаседа тӀом]] болучу хенахь гӀуллакхехь вара российн [[Балтикин флот]]ехь. 1707 шарахь [[поручик]] вина. 1710 шарахь дехьаваьккхина [[Азовн флот]]е, вина [[капитан-лейтенант]]<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Беринг, Витус}}</ref>, баьччалла дина «[[Мункер (шнява-кема, 1711)|Мункер]]» цӀе йолчу [[шнява-кема|шнява-кемин]]. [[Туркойчоь]]нца тӀамехь дакъалаьцна. 1711 шарахь баьччалла дина 8 йоккха топ йолу «[[Таймалар]]» цӀе йолу шнява-кемин, кема охьадигина [[Воронеж (эрк)|Воронеж]] а, [[Дон]] а чухула [[Азов]] тӀе<ref>{{книга|автор=Загоровский В. П.|часть=Беринг, Витус|заглавие=История Воронежского края|место=Воронеж|издательство=Центрально-черноземное книжное издательство|год=1982|страницы=26|страниц=312|тираж=10000}}</ref>{{sfn|Чернышёв|2002|с=63}}. 1712 шарахь дехьаваьккхина [[Балтикин флот]]е, 1716 шарахь вина 4 ранган капитан. 1713 шарахь [[Выборг]]ехь йалийна меттигерачу коммерсантан йоӀ Пюльзе Анна Кристина<ref>{{статья|автор=Наталья Охотина-Линд|заглавие=Капитан-командорша|ссылка=http://www.istrodina.com/rodina_articul.php3?id=749&n=36|издание=Родина|тип=журнал|место=М.|издательство=|год=2003|номер=8|страницы=|isbn=|archiveurl=https://archive.is/N239d|archivedate=2013-01-26|deadlink=404}}</ref>. Зуда йалор беркате, ирсе хилира шинне а Беринг валлалц. 28 шеран марехь дира 8 бер, амма диъ бен ца дехира бераллера арадовллалц — кӀентий Йонас (1721—1786), Томас/Тимофей (1721—1786), Антон (1730—1796), ткъа иштта йоӀ Анна Хедвига Хелена (марехь [[КорфгӀар|фон Корф]], 1731—1785)<ref>[https://mir24.tv/news/16261908 Экспедиции, любовь и мечты Витуса Беринга<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ТӀаьххьара Беринг даймахкахь хилира 1715 шарахь, кхин цига ца вахара. 1716 шарахь [[4 ранган капитан]] Беринг баьччалла деш вара «[[Перл (асанан кема)|Перл]]» кеман. 1717 шарахь цунах вира [[3 ранган капитан]]. 1719 шарахь баьччаллехь вара «Селафаил» кеман тӀехь. 1720 шарахь вира [[2 ранган капитан]], баьччалла деш вара «[[Марльбург (асанан кема)|Мальбург]]» кеман тӀехь, цул тӀаьхьа — «Лесное» кеман тӀехь. 1724 шарахь шен лаамца мукъаваьккхина гӀуллакхера, йуха а гӀуллакхе эцна «[[Селафаил (асанан кема, 1715)|Селафаилан]]» [[баьчча]] [[1 ранган капитан]]ан чинехь. == Паччахь Пётр I а, географин талламаш а == [[Файл:Vitus-bering-parken-2005.jpg|thumb|228px|Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] Паччахьо [[Пётр I]]-чо болийначу баккхийчу балхех цхьаъ бара Российн а, дозанера мехкийн а Ӏилманан географи Ӏамор — уггаре хьалха, гӀирсашца суьрташ а дохуш, «инарлин карташ» хӀиттор. 1714—1716 шерашкахь, [[Камчаткин мехкан истори|Камчатка Россех тоьхначул тӀаьхьа]], Петран омарца [[Охотск]]ан а, [[Камчатка|Камчаткин]] малхбузен бердаца хӀоттийра [[ладья-кема]]н тӀехь хӀорд чухула хаам. Цунах хаам кхаьчна, Беринга сацам бира [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] бердаш лаха, иза цунна хетарехь Камчаткин гена йац йа [[Ази|Азех]] кхеташ хила тарло. 1720—1721 шерашкахь экспедицех цхьаъ, Камчаткера къилба-малхбузе гӀоьртина, [[Курилан гӀайренаш|Курилийн раьгӀнийн]] йуккъе кхечира, амма америкин бердаш ца карийра. Ша валале хьалха Пётрас [[Генара Малхбале]] хьажийра рогӀера экспедици, цуьнан коьртехь вара Беринг Витус. Российн императоран къайлаха инструкцица, Беринган тӀедиллинера ши кема а дина, берда йистехула дӀаваха, Азин а, Къилбаседа Америкин а йукъара лаг йа хидоькъе лаха аьлла, цул тӀаьхьа къилбасеамерикин бердашца къилбехьа охьагӀо аьлла. Хьалхара, цул тӀаьхьа — ШолгӀа Камчаткин экспедицеш кечйеш ладаме роль а, белхаш беш а дакъа лецира Беринган гӀоьнчаша — капитан-командор [[Чириков, Алексей Ильич|А. И. Чириковс]] а, [[Шпанберг, Мартын Петрович|М. П. Шпанберга]] а. == Хьалхара Камчаткин экспедици == [[Файл:Vitus-bering-mindeplade.jpg|thumb|228px|Беринг леллачу меттигийн карта. Vitus Bering Parken (Хорсенс)]] {{main|Хьалхара Камчаткин экспедици}} Хьалхара Камчаткин экспедици [[Петарбух]]ера [[Охотск]]е кхечира шина шарахь, [[1725 шо|1725 шеран]] январера [[1727 шо|1727 шеран]] январь кхаччалц — [[Сибрех]]ахула, говрашкахь, гӀашша, эркан кеманаш тӀехь. Цигахь Ӏа даьккхина, экспедицис кеманаш тӀехь а, дӀадоьжна жӀалеш тӀехь а гӀирс дехьабаьккхира ахгӀайренан малхбузен бердйисте, [[Камчатка (эрк)|Камчатка]] эркан, цигахь [[1728 шо|1728 шеран]] аьхке йолалуш дина делира бот олу жима хикема, цунна цӀе тиллира «[[Сийлахь Жабраил (бот-кема)|Сийлахь Жабраил]]». [[1728 шо|1728 шеран]] июлехь-августехь кема хьаладахара къилбаседехьа, ткъа цул тӀаьхьа — къилбаседа-малхбалехьа материкца нисса. Некъ бечу хенахь картин тӀе йехира [[Карагинан айма]] гӀайренца цхьаьна, [[ЖӀаран айма]], [[Провиденин бухта]], [[Анадыран айма]], [[Сийлахь Лаврентийн гӀайре]]. Экспедици, тӀаьхьа хиира, хидоькъен (Беринган) чухула [[Чукоткин хӀорд]] чуйаьллера (цу тӀе къилбаседаамерикин берд ца карийра), цул тӀаьхьа йухадирзира, хӀунда аьлча Беринган Ӏалашо кхочуш йина хийтира: хиира азин а, къилбаседаамерикин а бердаш цхьаьна ца кхетий. [[1729 шо Ӏилманехь|1729 шарахь]] Беринг Камчаткин гуо тесира къилбехьахула, гучуйаьккхира [[Камчаткин айма]] а, [[Авачинан гола]] а, тӀаккха [[Охотск]]ехула а, йерриг Россехула а Петарбухе цӀа вирзира. Иштта, Беринган шина шеран экспедицис — Россехь дуьххьарлера хӀордан Ӏилмин экспедицис — гӀирсашца суьрташ дехкира 35500 км дохаллехь хӀордан малхбузен бердийн, цунна тӀаьхьа дӀадиллинчу Беринган цӀе лур йу. Беринга чекхдаьккхира Азин къилбаседа-малхбален бердаш гучудахар, ткъа цуо шен куьйгакӀеларчаьрца хӀоттийна карта, говзанчаша билгал ма-даххара, тӀаьхьа Азин къилбаседа-малхбале гойтуш лелийра берриг малхбузаевропин картографаша. == ШолгӀа Камчаткин экспедици == {{main|Сийлахь Къилбаседа экспедици|Беринган—Чириковн тоба (Сийлахь Къилбаседа экспедици)}} [[1730 шо|1730 шеран]] мартехь Хьалхара Камчаткин экспедицера Российн импере йухавирзина, Беринг Витуса кехаташ гайтира, царна тӀехь Америка Камчаткин гена ца хиларх, Америкин бахархошца махлелор пайдехьа хир хиларх тешаш ву ша аьлла. Йерриг Сирехахула шозза чекхваьлла, иза тешна вара цигахь аьчкан маьӀда, туьха даккха таро йуй, бепиг кхио мегар дуй. Беринга кхин дӀа а Российн Азин къилбаседа-малхбален бердаш талла, Амуран хикхочене а, Японан гӀайренашка а хӀордан некъ талла — ткъа кхин а америкин континенте а. == Каш == [[Файл:The grave of Vitus Bering.jpg|thumb|Беринган каш |left|150px]] [[Файл:Vitus Bering-2.jpg|thumb|Поэтан [[Беринг, Витус Педерсен|Беринг Витус Педерсенан]] сурт, йехачу хенахь лорура хӀордахочун сурт, ткъа поэт цуьнан деваша вара]] [[Файл:Medal in honor of Vitus Bering.jpg|thumb|185px|Беринг Витусан сийнна мидал]] [[1874 шо|1874 шарахь]] [[Российн-Америкин компани]]н векалш дечиган жӀар хӀоттийра сийлахь хӀордахочун каш хила тарлочу меттигехь. ТӀаьхьуо меттигерачу талламхоша хӀинца йолу иэс хӀоттийра — вовшашна тӀекӀела тӀейаьлла биъ са болу тӀулгийн ши экъа, тӀехула чуьйнан экъа а йолуш. Барз тӀехула лаьтта 3,5 м аьчкан жӀар. == Иэс == Дуьххьара [[Беринг Витусан иэс]] хӀоттийна Петропавловск-Камчаткинехь. Чуьйнан экъан бух тӀехь йаздина: «1740 ш. Петропавловск йиллина хӀордахочун Беринг Витусан». [[Файл:Naberezhnaya-peki-tury.jpg|мини|Тюменан бердйистера Беринган иэс]] 2010 шарахь "Сийлахь-Йаккхий Камчаткин экспедицешна" цӀе йолу Беринг Витусан лерина борзанан иэсаца йолу скульптурин композици хӀоттийна Тюмень гӀалин хин бердйистехь.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t-l.ru/116353.html|title=Памятник легендарному мореплавателю украсил тюменскую набережную|website=t-l.ru|accessdate=2020-11-03}}</ref> Иэс тӀехула айаделла кемин гата, уллехь пенан тӀехь кхетош йаздина у ду. 2016 шарахь Командоран гӀайренаш карийна 275 шо кхачарна Беринган гӀайренан тӀера [[Никольски (Камчаткин мохк)|Никольски]] эвлахь хӀоттийна<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/listnews/nikolskogo-s-275-letiem-otkritiya/50763338/|title=Владимир Илюхин поздравил жителей Никольского с 275-летием открытия Командорских островов|publisher=petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru|accessdate=2017-01-28}}</ref> Беринг Витусан кхин а иэс — хӀоьттина лаьтта скульптура<ref>{{Cite web|url=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru/content/image208513357.jpg|title=Памятник Витусу Берингу в с. Никольское|author=|website=|date=|publisher=http://petropavlovskkamchatskiy.bezformata.ru}}</ref>, иза йина борзанах (автор — скульптор [[Вьюев, Илья Павлович|И. П. Вьюев]]<ref>{{Cite web|url=http://kamvesti.com/командор-витус-беринг-275-лет-спустя/|title=КОМАНДОР ВИТУС БЕРИНГ. 275 ЛЕТ СПУСТЯ {{!}} КАМЧАТСКОЕ ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО (КИА «ВЕСТИ»)|publisher=kamvesti.com|lang=ru|accessdate=2017-01-28}}</ref>). [[Файл:Памятник Витусу Берингу, работа скульптора Ильи Вьюева, в селе Никольское на острове Беринга.jpg|мини|Беринган гӀайренан тӀера Никольски эвлахь Беринг Витусан хӀоттийна иэс]] Беринган цӀе тиллина цхьа могӀа географин объекташна: * [[Беринган хӀорд]] * [[Беринган хидоькъе]] * [[Беринган гӀайре]] * [[Беринган мара]] * [[Аляска|Аляскин]] тӀера [[Беринг (шалам)|Беринган шалам]] а, [[Витус (Ӏам)|Витус Ӏам]]. * [[Беринги]] — [[боьалгӀа мур|боьалгӀа муьрехь]] [[Ази]] а, [[Къилбаседа Америка|Къилбаседа Америкин]] къилбаседа-малхбузен дакъа а доьхку [[биогеографи]]н область а, [[палеогеографин]] мохк а. * посёлок [[Беринговски]] Чукоткехь. * [[Беринги (къоман парк)|Беринги]] — Чукоткера къоман парк. * Беринган ларам беш тиллина Аляскера авиакомпани «[[Bering Air]]» цӀе. * [[Москох]]ахь Беринг Витусан цӀарах цӀе тиллина [[Беринган чекхдолийла]] а, [[Керла Беринган чекхдолийла]] а, {{D-|[[Беринган урам|урамашна]]}} [[Беринган урам (Петарбух)|Петарбухехь]], Мурманскехь, Нижни Новгородехь, Томскехь, Якутскехь, [[Врангель (Находка)|Находкехь]], Артёмехь, Аштаркхнехь, Камчаткин-Петропавловскехь. * «[[Беринг Витус (йовхонан кема)|Беринг Витус]]» [[Йовхонан кема|дизель-электрокема]] хилла, цуо болх бира [[Къилбаседин хӀордан некъ|Къилбаседа ХӀордан новкъахь]], цунна чохь [[Къилбаседа полюс-30|КъСП-30]] [[Арктика#Лелаш йолу полюсан станцеш|лелаш йолу полюсан станцеш]] дӀахьуш<ref name="AARI" />. * [[Файл:RUSMARKA-1854.jpg|мини|Российн пошта, 2014 ш. "Беринг Витус" кема]]. 2012 шеран июнехь [[Совкомфлот]]ан заказца хин чухийцира тӀаьхьатосу дуккха а Ӏалашо йолу шенан классан кема шельф тӀехь белхаш бан, цунна Беринг Витусан цӀе тиллира. * Беринг Витусан цӀе лелайо [[Камчаткин пачхьалкхан университет]]о. * Беринг Витусан цӀе тиллина российн «[[Аэрофлот — Российн авиаасанаш|Аэрофлот]]» авиакомпанин цхьана кеманна (Airbus A320 VP-BZO). * 1970 шарахь йаьккхина советийн биографин фильм «[[Берингах а, цуьнан доттагӀех а лаьцна баллада]]». Беринг кхин а ву «[[Хьалхарнаш (фильм, 2018)|Хьалхарнаш]]» фильман (2018) шолгӀа планан персонаж. * Беринган цӀерах бренд хилла данин [http://beringtime.de «Bering»] сахьтийн. * 2019 шеран 31 майхь Беринг Витусан цӀе тиллина [[Камчаткин-Петропавловск]]ера [[Елизово (аэропорт)|дуьненайукъара «Елизово» аэропортан]] <ref name="Ukaz">[http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201905310002?index=2&rangeSize=1 Указ Президента Российской Федерации от 31.05.2019 № 246 «О присвоении аэропортам имен лиц, имеющих особые заслуги перед Отечеством»]</ref>. <center><gallery perrow="4" widths="160" heights="160" caption="[[Поштан марка]]нашна а, [[Иэсан нахарт|нахарташна]] а тӀехь"> Файл:The Soviet Union 1957 CPA 1977 stamp (Vitus Bering and Map of his Explorations).jpg|<small>[[ССРС]] почтан марка, [[1957 шо]]</small> File:1966 CPA 3446.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1966 шо]]</small> Файл:Почтовая марка СССР № 5173. 1981. 300-летие со дня рождения Витуса Беринга.jpg|<small>ССРС поштан марка, [[1981 шо]]</small> File:1991 CPA 6344 dark.png|<small>ССРС поштан марка, [[1991 шо]]</small> файл:RR5111-0114R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 3 сом</small> Файл:RR5115-0032R.gif|<small>[[Иэсан нахарт]], 25 сом</small> </gallery></center> <center><gallery perrow="4" widths="170" heights="140" caption="Поштан маркийн сери, [[1943 шо]]"> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943.jpg|<small>Мах 30 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_60.jpg|<small>Мах 60 кеп.</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_1.jpg|<small>Мах 1 сом</small> Файл:Rus Stamp-Pamyati_Beringa-1943_2.jpg|<small>Мах 2 сом</small> </gallery></center> == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|2|refs= <ref name="AARI">{{cite web |url = http://www.aari.nw.ru/resources/d0014/np/#np-30 |title = Дрейфующие станции "Северный полюс" (1937, 1950 - 1991, 2003 - 2008 гг.) |publisher = [[Арктический и антарктический научно-исследовательский институт|ГУ "Арктический и антарктический научно-исследовательский институт" (ГУ ААНИИ)]] |description = Список событий |accessdate = 2010-10-23 }}</ref> }} == Литература == {{refbegin|2}} ;Хьосташ * ''Аронов В. Н.'' Патриарх камчатского мореходства // Вопросы истории рыбной промышленности Камчатки: Ист.-краеведческ. сб. Вып. 3. 2000. * ''Вахрин С.'' Покорители великого океана. Петропавловск-Камчатский: Камштат, 1993. * ''Магидович И. П., Магидович В. И.'' Очерки по истории географических открытий. Т. III. М., 1984 * ''Русские экспедиции по изучению Северной части Тихого океана'' в первой половине XVIII в.: Сб. / Сост. Т. С. Федорова, Л. В. Глазунова, Г. Н. Федорова и др. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1984. — 320 с[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1700-1720/Issl_russ_tich_ok_XVIII_perv_pol/index.phtml?id=6145]. * ''Свердлов Л. М.'' Русское поселение на Аляске в XVII в.? // Природа (М.). 1992. № 4. С. 67-69. * ''Чернышев А. А.'' Российский парусный флот: Справочник в 2-х тт. Т. 2. М.: Воениздат, 2002. С. 424—425. ;Кхин тӀе * ''[[Андреев, Александр Игнатьевич|Андреев А. И.]]'' Экспедиции Беринга // Известия [[Всесоюзное географическое общество|Всесоюзного географического общества]]. 1943. Т. 25. Вып. 2. * {{ВТ-ВЭС|Беринг, Витус}} * ''[[Берг, Лев Семёнович|Берг Л. С.]]'' [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/23189-berg-l-s-otkrytie-kamchatki-i-kamchatskie-ekspeditsii-beringa-1725-1742-l-1935 Открытие Камчатки и экспедиции Беринга 1725—1742 гг.] — Л.: Изд-во Главсевморпути, 1935. — 411 с.: ил. * ''Боднарский М. С.'' Великий северный морской путь. Историко-географический очерк открытия Северо-восточного прохода. — М.; Л.: ОГИЗ, 1926. — 256 с.: ил. — Серия «Библиотека путешествий». * ''[[Ваксель, Савелий Лаврентьевич|Ваксель С. Л.]]'' Вторая Камчатская экспедиция Витуса Беринга / Пер. с нем. Ю. И. Бронштейна под ред. А. И. Андреева. — Л.; М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — 176 с. * ''Дивин В. А.'' Русские мореплаватели на Тихом океане в XVIII веке. — М.: Мысль, 1971. — 374 с. * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' Путешествия в полярные страны. — Л.: Изд-во Всесоюзного Арктического ин-та, 1933. — 208 с. — Серия «Полярная библиотека». * ''[[Дьяконов, Михаил Алексеевич|Дьяконов М. А.]]'' История экспедиций в полярные страны. — Архангельск: Архангельское обл. изд-во, 1938. — 487 с. * ''Ковалев С. А.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Вече, 2011. — 384 с. — (Морская летопись). * ''Кушнарев Е. Г.'' В поисках пролива. Первая Камчатская экспедиция 1725—1730 гг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 168 с.: ил. * ''Лялина М. А.'' Русские мореплаватели арктические и кругосветные. Путешествия В. Беринга, Г. Сарычева, Ф. П. фон-Врангеля, Ф. П. Литке, Пахтусова и др. — 3-е изд. — СПб.: Изд. А. Ф. Девриена, 1903. — 447 с. * ''Малов В. И.'' Тайны пропавших экспедиций. — М.: Оникс, 2008. — 251 с. — (Библиотека открытий). — ISBN 978-5-488-01497-8 * ''Островский Б. Г.'' Великая Северная экспедиция. 1733—1743 гг. — Архангельск: Севкрайгиз, 1935. — 140 с. * ''Островский Б. Г.'' Беринг. — Л: Изд-во Главсевморпути, 1939. — 195 с. * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг |ссылка = |ответственный = Худож. Л. Гридчин |издание = |место = М. |издательство = Географгиз |год = 1958 |страниц = 48 |серия = [[Замечательные географы и путешественники]] |тираж = 30000 }} * {{книга |автор = [[Пасецкий, Василий Михайлович|Пасецкий В. М.]] |заглавие = Витус Беринг (1681—1741) |ссылка = |ответственный = Отв. ред. акад. [[Окладников, Алексей Павлович|А. П. Окладников]](†); [[Академия наук СССР]] |место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1982 |страниц = 176 |серия = [[Научно-биографическая серия]] |тираж = 100000 }} * ''[[Хелимский, Евгений Арнольдович|Хелимский Е. А.]]'' Краткий обзор данных по этнонимии сибирских и уральских народов в рукописном наследии Второй Камчатской экспедиции //Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 197—209. * ''Хинтцше В.'' Вторая Камчатская экспедиция на реках Иртыш и Обь // Три столетия академических исследований Югры: от Миллера до Штейница. Ч. 1. Академические исследования Северо-Западной Сибири в XIX—XX вв.: История организации и научное наследие: Материалы международного симпозиума. — Екатеринбург, 2006. — С. 31—38. * ''[[Чуковский, Николай Корнеевич|Чуковский Н. К.]]'' Беринг. — М.: Молодая гвардия, 1961. — 127 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий. Основана в 1933 г. М. Горьким; Вып. 19 (333)). * ''Экспедиция Беринга:'' Сб. док-тов / Гл. арх. упр. НКВД СССР; подгот. к печати А. Покровский. — М.: [Тип. им. Воровского], 1941. — 417, [2] с. * {{Книга:Российский парусный флот|2}} * ''P. Werner Lange'': Zum Land hinter den Nebeln. Das Leben des Vitus Bering und die zwei Kamtschatka-Expeditionen, VEB F. A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1985. * ''N. Kingo Jacobsen'' & ''Else Vedel'' (red.), ''Vitus Bering 1741-1991'', C.A. Reitzel, 1993. ISBN 87-7421-807-7. * ''Lind, Natasha Okhotina; Møller, Peter Ulf'', eds. (2002), Under Vitus Bering's Command: New Perspectives on the Russian Kamchatka Expeditions, Beringiana, Aarhus, Denmark: Aarhus University Press, ISBN 87-7288-932-2. * ''P. Lauridsen,'' Bering og de Russiske Opdagelsesrejser (Copenhagen, 1885). {{refend}} == Хьажоргаш == {{Навигаци}} * [https://web.archive.org/web/20070108012750/http://www.vitusbering.horsens.dk/ Дневник археологической экспедиции 1991 (на датском, английском, немецком и французском языках)] {{недоступная ссылка|http://www.vitusbering.horsens.dk}} * [http://beringisland.ru/ Неофициальное интернет-представительство Командорских островов]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110209001039/http://beringisland.ru/ |date=2011-02-09 }} {{библиохаамаш}} {{Америкин талламхой}} {{Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици}} [[Категори:Российн империн гидрографаш]] [[Категори:Адамаш:Амстердам]] [[Категори:Адамаш:Охотск]] [[Категори:XVIII бӀешеран истори]] [[Категори:Капитан-командораш (Российн импери)]] [[Категори:Тийна океанан талламчаш]] [[Категори:Россий империн хӀордахой]] [[Категори:Къилбаседа тӀеман декъашхой]] [[Категори:Генара Малхбален истори]] [[Категори:Сийлахь-Йоккха Къилбаседа экспедици]] [[Категори:ДӀабоьхкинарш Камчаткин махкахь]] [[Категори:Данин хӀордахой]] [[Категори:Доьлийн цамгарх белларш]] [[Категори:Белла новкъахой]] scew2nk6hbjog1b17krd121t6ilbc35 Клир, Лео 0 978663 8669530 8662065 2022-08-03T05:21:02Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Баскетболхо | ЦӀе = Клир Лео | ЦӀеран оригинал = {{lang-en|Leo Klier}} | Сурт = Leo Klier.jpeg | Шоралла = 150px | Куьг = | Позици = [[Вайн форвард]] / [[ТӀелета турсло]] | Харц цӀераш = Crystal | Локхалла = 188 | Возалла = 77 | Клуб = Карьера чекхйаьккхина | Лоьмар = | Гражданалла = {{USA}} | Стен-боьршалла = | Вина терахь = 21.05.1923 | Вина меттиг = [[Вашингтон (Индиана)|Вашингтон]], {{ВМ|Индиана|Дейвис гуонехь (Индиана)}} штат | Кхелхина терахь = 04.06.2005 | Кхелхина меттиг = {{КхМ|Нейпервилл|Нейпервиллехь}}, [[Иллинойс]]штат | Ишкол = Вашингтон (Вашингтон) | Колледж = [[Нотр-Даман университет|Нотр-Дам]] (1942—1944, 1945—1946) | Драфт = | Драфтан шо = | Драфтан команда = | Ловзарш = 113 | Очкош = 802 | Схьаэцар = | ДӀаялар = 177 | Схьалацар = | Блок-шоташ = | Командаш = <nowiki></nowiki> * [[Индианаполис Джетс|Индианаполис Каутскис]] ([[Къоман баскетболан лига|КъБЛ]]) (1946—1948) * [[Форт-Уэйн Пистонс]] ([[Америкин баскетболан ассоциаци|АБА]] а, [[Къоман баскетболан ассоциаци|КъБА]]) (1948—1950) * [[Андерсон Пэкерс|Андерсон Даффи Пэкерс]] ([[:en:National Professional Basketball League (1950–51)|КъПБЛ]]) (1950—1951) | Тренеран карьера = <nowiki></nowiki> * [[Индианаполис Джетс|Индианаполис Каутскис]] ([[Къоман баскетболан лига|КъБЛ]]) (1947—1948) * [[Андерсон Пэкерс|Андерсон Даффи Пэкерс]] ([[:en:National Professional Basketball League (1950–51)|КъПБЛ]]) (1951) | Мидалш = | СовгӀаташ = <nowiki></nowiki> * [[Божарийн баскетболан NCAA йерригамерикин гулйина команда|1-ра йерригамерикин гулйина команда]] (1944, 1946) * [[:en:Indiana Basketball Hall of Fame|Индианин баскетболан сийлаллин зал]] (1977) }} {{Фамилихой|Клир (маьӀнаш)}} '''Лео Энтони «Кристал» Клир''' ({{lang-en|Leo Anthony "Crystal" Klier}}; [[1923]] шеран [[21 май]]хь, [[Вашингтон (Индиана)|Вашингтонехь]], [[Индиана]] штатехь, [[АЦШ]] — [[2005]] шеран [[4 июнь|4 июнехь]], [[Нейпервилл]]ехь, [[Иллинойс]] штатехь, [[АЦШ]]) — карьера чекхйаьккхина америкин профессионалан [[баскетбол]]хо а, тренер а. == Доьзал а, валар а == [[ШолгӀа дуьненан тӀом]] болуш, иза гӀуллакхехь вара [[АЦШ тӀеман-хӀордан ницкъаш]]кахь, цуьнан дийзира цхьаьна шарна университетера дешар дита (1944—1945). Шен профессионалан карьера чекхйаьлча Клира 27 шарахь болх бира америкин мехкдаьттан компанехь, цул тӀаьхьа дӀайиллира шен долара бизнес. Цуьнан зудчун цӀе йара Нэнси, цуо Леона пхи йоӀ йира (Пегги, Марианна, Джанет, Марта, Кэрол), виъ кӀант вира (Кевин, Майкл, Дэниел, Тимоти), цара совгӀат дира шайн дена ткъе цхьаъ бераца. Лео Клир велира шота дийнахь, [[2005 шо|2005 шеран]] [[4 июнь|4 июнехь]], 83-гӀа шо долуш [[Нейпервилл]] гӀалахь ([[Иллинойс]] штатехь)<ref name="Klier"/><ref>{{cite web|url=http://sports.espn.go.com/ncb/news/story?id=2080349|work=espn.go.com|publisher=[[Associated Press]]|title=Klier was named to Irish All-Century team|lang=en|accessdate=2014-07-23|archive-date=2014-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140808152353/http://sports.espn.go.com/ncb/news/story?id=2080349|deadlink=no}}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://www.basketball-reference.com/nbl/players/k/klierle01n.html Статистика в НБЛ на сайте Basketball-Reference.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140726230226/http://www.basketball-reference.com/nbl/players/k/klierle01n.html |date=2014-07-26 }} {{ref-en}} * [http://www.basketball-reference.com/players/k/klierle01.html Статистика в БАА/НБА на сайте Basketball-Reference.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140726224645/http://www.basketball-reference.com/players/k/klierle01.html |date=2014-07-26 }} {{ref-en}} * [http://www.justsportsstats.com/basketballstatsindex.php?player_id=klierle01 Статистика на сайте Justsportsstats.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150706015111/http://www.justsportsstats.com/basketballstatsindex.php?player_id=klierle01 |date=2015-07-06 }} {{ref-en}} {{Божарийн баскетболан йерригамерикин NCAA гулйина команда 1944}} {{Божарийн баскетболан йерригамерикин NCAA гулйина команда 1946}} [[Категори:АЦШ баскетболхой]] [[Категори:АЦШ баскетболан тренераш]] [[Категори:«Нотр-Дам Файтинг Айриш» ловзархой (баскетбол)]] [[Категори:«Индианаполис Джетс» ловзархой]] [[Категори:«Форт-Уэйн Пистонс» ловзархой]] [[Категори:«Андерсон Пэкерс» ловзархой]] pqz9xz1z4t42dduua1cnuku2rz52xqs Дорилейн гергара тӀом (1097) 0 979464 8669415 8669398 2022-08-02T12:12:39Z Саид Мисарбиев 12762 /* ТӀеман меттиг */ wikitext text/x-wiki {{маьӀнаш|Дорилейн гергара тӀом}} {{ТӀом |конфликт = Дорилейн гергара тӀом |дакъа = [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]] |сурт = Dorylee2.jpg |куьг = Дорилейн гергара тӀом, Histoire d'Outremer, XIVe siècle, BN MS Fr. 352 f. 49 |терахь = [[1097 шо|1097 шеран]] [[1 июль|1 июлехь]] |меттиг = [[Эскишахьа|Дорилейн гергахь]], [[Туркойчоь]] |бахьна = |жамӀ = ЖӀарахойн толам |хийцамаш = |мостагӀ1 = [[ЖӀарахой]] |мостагӀ2 = [[Туркой-сельджукаш]] ([[Руман султанат]]) |мостагӀ3 = |мостагӀ4 = |бӀаьчча1 = [[Тарентан Боэмунд]]<br> [[Тарентан Танкред]]<br> [[Монтейлан Адемар]]<br> [[Бульонан Готфрид]]<br> [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго де Вермандуа]] |бӀаьчча2 = [[Кылыч-Арслан I]]<br> [[Данишменд ГӀази|ГӀази ибн Данишменд]] |бӀаьчча3 = |бӀаьчча4 = |ницкъаш1 = 15 эз.гергга |ницкъаш2 = 8 эз.гергга |ницкъаш3 = 4 эз.гергга |ницкъаш4 = 3 эз.гергга |белларш1 = |белларш2 = |белларш3 = |белларш4 = |массо белларш = }} '''Дориле́йн ге́ргара тӀом''' ({{Lang-tr|Dorileon Muharebesi}}; 1097 шеран 1 июлехь) — [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]]ан эскарна а, [[Руман султанат|Руман]] султанан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан I-чун]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] эмиран [[Данишменд ГаӀзи|ГӀазин]] а цхьаьнатоьхна эскаршна а йукъара жӀарахойн толамца чекхбаьлла [[тӀом]]. Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран эскар [[Никейн гуо лацар (1097)|Никей йаьккхинчул]] тӀаьхьа [[Жима Ази|Жимчу Азехула]] [[Антиохи]]н тӀелата дахара. Сихха эскар шина декъе декъаделира: 20 000 сов стаг волу авангард [[Боэмунд I (Антиохи эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Роберт Куртгёз|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] баьччаллица, ткъа коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьволчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица дара. Сельджукийн султан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] [[ГӀази Гюмюштекин|Гюмюштегин ГӀази]] а, [[Кайсери]]н Хьасан бай а кхерам бахьнехь цакхетамаш дӀа а баьхна шайн ницкъаш вовшахтуьйхира. Цара 8 эзар стегах лаьтта эскарца [[Эскишахьар|Дорилейн]] гена доццуш жӀарахой богӀу некъан шинне а агӀора кӀело йира. 1097 шеран 1 июлехь, жӀарахойн авангард гича, сельджукаш цунна тӀелетира, уьш тешна бара иза дерриг эскар хиларх. Уьш толам баьккхин бовлушехь, тӀекхиира жӀарахойн эскаран тӀехьахушха тӀедеина коьрта дакъа. Кылыч-Арслан ведира. == Хьосташ == Дорилейн гергара тӀом бийцина дӀайазбина масех гинчо [[Латинан мотт|латинан маттахь]] хроникашкахь а, кехаташкахь а. Царна йукъахь * «Франкаша а, кхечу КъудсгӀалахоша а дина гӀуллакхаш» ([[Gesta Francorum]]) цӀе йолу анониман болх. Йазбина 1101 шерал хьалха{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=11}} [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Тарентан Боэмундан]] баьччаллехь{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=9—10}}Дорилейн гергара тӀам тӀехь дакъа лаьцначу норманнийн къонахчо. * «Къудс-ГӀала йаьккхина франкийн истори» (Historia Francorum) цӀе йолу болх йазбина 1098—1099 шерашкахь мозгӀаро [[Агилеран Раймунд|Ажилан Раймунда]], тӀам тӀехь иза Тулузин Раймундан мозгӀар а вара, епископан [[Монтейлан Адемар|Адемаран]] гергара а вара{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=8—9}}{{Sfn|Kostick|2008|p=13—14, 27-39}}. * «Къудс-ГӀалин истори» (Historia Hierosolymitana) йазйина [[Шартран Фульхерий]]с, иза йуьхьанца Нормандин Робертан уллехь вара, цул тӀаьхьа [[Балдуин I Къудс-ГӀалин|Булонан Балдуинан]] капеллан вара. Шен хроника цуо йазйина 1101—1127 шерашкахь{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=9—10}}{{Sfn|Kostick|2008|p=14—15,23-27, 39-50}}. * «Рибемонтан Ансельма Реймсан архиепископе Манасси II-гӀачуьнга йаздина кехат»{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}. * «Блуасан а, Шартран а графа Стефана зудчуьнга Аделига Антиохин гергара дахьийтина кехат»{{Sfn|Stephen, Count of Blois}}. * «ЖӀарахойн эскаран куьйгалхоша папега Урбану II-гӀачуьнга 1098 шеран 11 сентябрехь йаздина кехат»{{Sfn|Письмо Урбану II}}. * ТӀелатаран декъахоша Пизин архиепископа Даймбера а, Бульонан Годфрида а, Раймунд де Сен-Жила а 1099 шеран сентябрехь баьхначу толамех лаьцна йаздира папега{{Sfn|Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|1853}}. Гиначеран тешаллаш доцуш мехала хьосташ ду, гиначеран тешаллийн бух тӀехь хӀиттийна хроникаш.{{Гочданза 5|Каннин Радульф|4=Ralph of Caen}} тӀетевжина Танкредан а, гуо лацаран кхечу декъашхойн дийцаршна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=14—17}}{{Sfn|Krey|1921|p=11—12}}; [[Аахенан Альберт]], хетарехь, хууш волчу хиламийн тешан йайначу хроникин тӀетевжинера{{Sfn|Заборов|1977|страницы=17—18}}{{Sfn|Krey|1921|p=12—13}}{{Sfn|Kostick|2008|p=84—93}}, [[Тиран Гийом]]а йаздинера Аахенан Альбертан а, Ажилан Раймундан Шартран Фульхерин хроникашна тӀетевжина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=18—20}}. Малхбален а, желтойн а хроникхоша а, историкаш а ло хиламаш кхечу агӀора гар, гойту латинан авторийн ца девза хьелаш. [[Византин император]]ан [[Комнин Алексей I]]-чун йоьӀа [[Комнина Анна]]с, йаздо византихоша дакъа лаьцна тӀелатарех{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33—34}}. Хиламийн нийсархочо [[Эдессин Матфей]] тӀетевжира хӀинца дайначу эрмалойн документашна, гинчеран дийцаршна, ша тидам бинчунна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. [[Шемахо Михаил]]а, [[Шемин православин килс]]ан патриарха, XII бӀешарахь йаздина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. Бусалбанийн хьосташкахь Хьалхара жӀарахойн тӀелатар дуьстича кӀезиг гайтина. К. Хилленбранда дийцарехь, Анатолин кхерста туьркийн хьалхара истори ледара документашка йаьккхина, ткъа бусалбанийн хьосташа оьшшучул тидам тӀе ца бохуьйту оцу тӀеманна. ТӀом боццу хьахабо шина хроникехь{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}: [[Ибн аль-Каланиси]]с (1073—1160){{Sfn|Заборов|1977|страницы=32—33}} (Цуо терахь хӀоттадо 490 шеран 20 раджабан/ 1097 шеран 4 июлан тӀеман{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}) а, [[Ибн аль-Асир]]а (1160—1233){{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}} а. == Никейра тӀеман арене == 1097 шеран 6 майра 19 июнь кхаччалц жӀарахойн эскаро [[Никейн гуо лацар (1097)|Никейн гуо латтийра]], иза коьрта шахьар йара [[Конин султанат|Анатолера сельджукийн пачхьалкхан]]. Византихоша жӀарахойх къайлаха барт бира гуонехь бисинчаьрца гӀала схьайарх. 19 июнехь пенашна тӀелеттачу хенахь, гуонехь бисинчара гӀалин чуйитира византин тобанаш{{Sfn|France|1994}}. 26 июнехь жӀарахойн хьалхара тобанаш дӀайахара Никейра [[Жима Ази|Жимачу Азехула]]{{Sfn|France|1994}}. «[[Алексиада|Алексиадехь]]» Комнина Аннас гойту, эскар гулделира Лефке тӀай долчохь 25 километр Никейн малхбалехьа (йа Сакарьйан малхбузен геннан Гёксунан тӀай долчохь){{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Анна Комнина}}. ТӀелатарехь дакъалаьцначу «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо, йаздина, жӀарахой цигахь лаьттира шина дийнахь. 29 июнехь уьш эрках бевлла къилбехьа бахара{{Sfn|France|1994}}. Никей дӀайеллачул тӀаьхьа [[Нормандин Адела|зудчуьнга]] йаздинчу кехатехь [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефана]] хаам бо, [[Антиохи|Антиохе]] баха сацам барах. ЖӀарахой ца хӀиттира «Ӏийса пайхамаран {{Ӏ.с.}} коше бовла боьлхачеран новкъа» баха, Никейн малхбалехьахула Юлиополисехула, Анкирехула (Анкара), [[Киликин кевнаш]]кахула, хӀунда аьлча и некъ чекхболура сельджукийн кӀошташкахула, цундела хаьржира [[Эскишахьар|Дорилейхула]] некъ{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Дорилей нагӀора боьлхий ма-хиъи Кылыч-Арслана, гӀоьнна кхайкхира ДанышмендгӀеран Гюмюштегина ГӀазига а, [[Кайсери]]н байга Хьасанега а. ницкъаш цхьаьнатоьхна, уьш севцира Дорилейн (хӀинца [[Эскишахьар]]) гена доццуш 8 эзар стаг барам болу эскарца. [[Туркой-сельджукаш|Сельджукийн]] эскаро кӀело йира жӀарахой богӀучу новкъан шинне агӀора{{Sfn|Demirkent|2002}}{{Sfn|Turan|1971|loc=Kılıç Arslan ve Haçlılar}}. ЖӀарахой Сангариусан тогӀене кхечира, иза дика йогӀура кхерстачеран тӀеман тактикица. ЖӀарахойн тхьамданаш ларбаларна гӀайгӀа ца бира. Ши корпус къаьстина йоьдура, вовшашца зӀе а йацара{{Sfn|France|1994}}. 30 июнехь жӀарахойн тхьамданаша лагерь йиллира ширачу Дорилейн гергахь{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Ажилан Раймунда йаздира, тӀом эркал дехьадевлла кхоалгӀачу дийнахь хилира аьлла{{Sfn|France|1994}}. Шартран Фульхерийс а, Рибемонтан Ансельма а билгалдаьккхира, жӀарахойн мостагӀ дуьхьала кхийтира кхоалгӀачу дийнан Ӏуьйрана, 1 июлехь{{Sfn|France|1994}}. == Эскар декъадалар == Массара а гинчара тешалла до, жӀарахойн эскар дӀабуьйлабеллачул тӀаьхьа ши де даьлча шина декъе буьйлабелира. [[Ажилан Раймунд]]а йаздо, декъаделира цхьа де даьлча, хӀунда аьлча провансалхой авангардал цхьа де тӀаьхьа новкъа бевлира. Хьалха йоьдуш йара [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Куртгёз Роберт|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] тобанаш 20 000 сов стаг волуш. Коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица къаьстина богӀуш бара{{Sfn|France|1994}}. [[Успенский, Фёдор Иванович|Ф. И. Успенскийс]], хьосташ ца гойтуш, шек вара Годфрида тӀамехь дакъалацарх, чӀагӀдора: «хууш ду, Годфрида Дорилейра тӀамехь дакъа ца лацарх лаьцна»{{Sfn|Успенский|2017|страницы=20—25}}. Декъадаларан бахьна билггала хууш дац, хӀунда аьлча хьосташа иза тайп-тайпана дуьйцура. Коьрта эскарехь волу Ажилан Раймундан, хетара, декъа хууш ца дар, иза авангардан баьччанийн гӀалат дара, уьш сихбелла хьалхабевллера{{Sfn|France|1994}}: «Новкъан шолгӀачу дийнахь Боэмунд масех элаца къаьстира графах, епископах, герцогах»{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Авангардаца воьдучу [[Шартран Фульхерий]]с, декъадаларан бахьна ца дуьйцу{{Sfn|France|1994}}. Иштта авангардехь хиллачу «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу дийцаран анониман авторо, лору новкъа болуш бода хиларна ца кхетам{{Sfn|France|1994}}: «Годфруан герцог, Раймонан граф, Гуго Сийлахьверг ши де хьалха тӀепаз байра; некъ бекъалучехь тилбелла, уьш, шайна а ца хууш, къаьстира эскаран коьрта ницкъех йоккхачу тобанца»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Каннан Радульфа билгалдоккхура, цхьаболчара эскар хууш декъна лорура, амма цуо ша иза харц дора{{Sfn|France|1994}}. Аахенан Альберта дийцарехь, шина дийнахь цхьаьна некъ бина эскаран тхьамданаша цхьаьна барт бира сурсатийн къоьлла хиларна{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас ([[Татикий]]гара хаамаш кхаьчначу) йаздора, «Боэмундан цуьнан дехар бахьнехь бакъо йелира авангардехь ваха»{{Sfn|Анна Комнина}}. [[Мишо, Жозеф Франсуа|Ж. Мишос]] тӀеэцна бертахь декъаран верси: «Йеса а, хи доцучу а меттигехула баха безан дела, эскар дийкъира шина корпусе»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. {{Гочданза 5|Эсбридж, Томас|Т. Эсбриджа||Thomas Asbridge}} дийцарехь, тхьамданаша сацам бира шайн ницкъаш шина декъе бекъа а, дӀабоьлхуш дика йукъаметтиг латто а. Цунна хетарехь, жӀарахойн эскар 70 000 стаг гергга дара. Цхьаьна меттигехула чекхбовла царна оьшура кхо де кхаччалц хан. Иштта эскар чекхдаккхар оьшура меттигера сурсаташ ца тоарна. План йара 4 де даьлча Дорилейхь вовшахкхета{{Sfn|Asbridge|2005}}. Дж. Франсан хетарехь, декъадаларан бакъ долу бахьна дукха хилар а, цхьа баьччалла ца хилар а дара{{Sfn|France|1994}}. Дорилейра тӀемах лаьцна дерриг хьосташа билгалдоккху, бекъабалар бахьнехь жӀарахойн эскарна салташна йукъахь боккха иэшам хилар. Ажилан Раймунд йаздина, тӀом боьдучу хенахь эскаран ши дакъа лаьттара вовшашна ши миля гена (пхи километр гергга){{Sfn|France|1994}} == ТӀеман меттиг == Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран хроникхоша ца бийцира тӀеман билггала меттиг. Дийцарехь тӀом хилира ши тогӀе вовшахкхетачехь, эрк долчохь, хӀунда аьлча Каннан Радульфа йаздина, тӀом хилира эрках бевлча{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой легӀана тогӀене кхечира малхбузехьара, нисса сельджукийн эскаран кӀелоне{{Sfn|France|1994}}. 1098 шеран 11 сентябрехь «[[Папалла|папега]] [[Урбан II]]-гӀачунга йаздина жӀарахойн къонахаллин куьйгалхойн кехат тӀехь» цара хьахийна «Доротиллера» тӀом{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} (Заборовн гочехь — Дорилейн аре{{Sfn|Письмо Урбану II}}). Ажилан Раймундан могӀаман цхьаьна испискех дуьйцу «in campo florido»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} тӀемах лаьцна. Аахенан Альберта йаздина тӀеман меттигех «ХӀинца Озеллис олу, Догорганхин тогӀе»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}. Боэмундан тхьамданашка дахьийтина кехат тӀехь хаам бора сельджукаш Ореллисехь Дегорганхихь тӀелатарх лаьцна. Амма цхьан а оцу меттигийн цӀерех муьлханиг муьлха йу ца хаало{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас бен цӀе ца йаьккхина меттиган «Дорилейн аре»{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}. Иза бахьнехь дукхаха болу историкашна (царна йукъахь Ч. Оман{{Sfn|Oman|1898|p=271}}) хетара, тӀом хилла Дорилей йолчохь{{Sfn|Горгони|1912}} аьлла. Ти́ран Гийома йаздина, тӀом болабалале эскар доьдура Горгони (Дорилей) эркан тогӀенца{{Sfn|France|1994}}. Амма тӀом Дорилейхь йа цунна гергахь хиларна реза боцурш бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}. [[Гольц, Кольмар фон дер|Фон дер Гольц]] а, цунна тӀаьхьа {{Гочданза 5|Хагенмайер, Генрих|Г. Хагенмейер||Heinrich Hagenmeyer}} а, шеконехь бара, жӀарахой Никейра 26 инехь арабевлла 30 июнехь буса Дорилей кхачарна. ГӀала Лефкера 22 сахьт некъ бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}. Руман новкъахула Лефкера Дорилей йезткъа километр йу. Уггаре аттачу хьелашца Годфридан а, [[Амьенан Пётр|Петр Халбатхочун]] а эскар сиха дахалур дац Европехула [[Фридрих I Барбаросса|Барбароссин]] эскар санна (дийнахь 29 километр). Амма оцу боларца а эскар кхочура дацара Дорилей шина дийнахь. Иза хир йара гӀалин ткъе итт километр генахь. Ма-дарра аьлча жӀарахой боьлхура кхин а меллаша, хӀунда аьлча новкъарло йора йезачу ворданаша. Хагенмейеран «Хронологешца» эскаро берхӀитта километр некъ бора дийнахь{{Sfn|France|1994}}. Цундела тӀом Лефкен къилбехьа шовзткъа — шовзткъе итт километрал гена хила йиш йац (Гёксун дехьа-сехьаволийлин){{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Никейн къилбехьа боьдуш хилча, тӀаккха и некъ боьдуш хуьлу тогӀене Босузукан кхоъ-пхиъ километр къилбаседехьахула. Тера ду, нисса оцу жӀара-некъ болчура аренехь хилла хила тарло и тӀом{{Sfn|France|1994}}. Ишттачу кепара, фон дер Гольца а, Хагенмейер а лерина нисбира оцу тӀеман меттиг хӀинцалерачу Босузук йа Инёню гӀаланашна гергахь Кхара-су долчохь{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. [[Рансимен, Стивен|С. Рансимена]] йаздина, иза къовсаме ду аьлла. Цунна хетарехь тӀом хилла Сари-су (Батис) аренехь, цигахула богӀура Лефкера дуьхьала болу некъ{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|France|1994}}. === Сельджукаш тӀелатар === 1 июлехь авангард кхин дӀайоьдуш йара, амма дукха хан йалале талламхоша хабар деира мостагӀийн доккха эскар тӀекхочуш ду аьлла. Боэмунд омар делира ишал долчу эрзашна тӀехь хӀитта аьлла. ЖӀарахой ца кхиира меттиг дӀалаца, агӀонашна а, тӀехьахула а сельджукаш тӀелетира{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Фульхерийс йаздина: «Делкъана шолгӀачу сахьтехь талламхошна гира герга йогӀу туркойн авангард; тхайна ма-хии, оха сихха четарш хӀиттийра эрз баьллачу цхьаьна меттиге, тхайга ма довлало сиха мохьах паргӀат девлла тӀом боло»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28}}. ЖӀарахой цецбехира, эскар деккъа дошлойн пхьарчхойх лаьтташ хиларо{{Sfn|Oman|1898|p=272}}: «берриш говрашкахь, герз пхенан Ӏодмаш, церан гӀиллакхехь ма-дарра»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Сельджукаш тӀелетира сихха массо а агӀора, лелайора шайн даиман йолу тактика, жӀарахошна гуонаха а хьийзаш, пхенийн догӀа детташ, хӀаллак бора тӀом болабалале лагере ца кхиина жӀарахой. Коьрта ницкъаш хӀинца а бацара, Боэмунд садетташ берриш тӀелата омар ца деш Ӏара, мостагӀ сихха тӀекхачаре сатуьйсура. Амма мостагӀийн пхьарчхой бехха герга ца богӀура. ТӀелатара, пхенаш кхуьйсий, агӀонашка дӀабоьлхура{{Sfn|Oman|1898|p=272}}. Наггахь жӀарахой аьттонза аракховдура, цара шеш кхин а жигара кхуьйсучу пхенашна кӀела кхуьйсура. Цунах кхетта, мостагӀ дӀакхосса а ца гӀерташ, могӀнаш нисдира. Амма иштта а церан могӀнаш эгадора пхенийн догӀано. Франкийн баккхий иэшамаш хилира, ткъа мостагӀчунна хӀумма а ца хилла ала мегар дара. ЖӀарахой лагере йухабевлира{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. === Толам === Хьалхо оццу дийнахь Боэмунда геланчаш бахийтира шолгӀа эскар лаха{{Sfn|Анна Комнина|1996|страницы=300—301}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Царна лагерь карийра йалх йа ворхӀ миля тӀеман генахь. ТӀемах хаам кхаьчна, Годфрид, Тулузин Раймунд, кхин тхьамданаш сих белира тӀеман арене, шайн эскарал хьалха а буьйлуш. Хьалха геланчаш бахийтира Боэмундан шеш тӀекхочуш дуй хаийтархьама. Дошлой битира лагерехь{{Sfn|Oman|1898|p=274}}. Кылыч-Арсланан ца хаара шолгӀа эскар дуй, иза гучудалар лардеш а дацара. Схьакхаьчна жӀарахойн тоба хьалайелира тогӀенан йистера ламанан дукъ тӀе, иза гучуйелира Боэмундан лагеран тӀелата гӀертачу сельджукийн аьрру агӀора а, тӀехьашхула а. Хьолан мах хадийна, Годфрида дисинчу эскаре омар дахьийтира сихло аьлла, ткъ ша шеца йолчу жима 50 къонахах йолу тобанца тӀелетира шу тӀе, цигахь цунна вайнера султан шен хойшца. Коьртачу эскарера жӀарахой гӀоьнна сихбелла богӀура{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Ч. Оманан хетарехь, уьш могӀанехь лела ца лора, дӀа ца хӀитталора Ӏеманчу тӀеман могӀане сихбаларна. Хьалхара тобанаш дуккха а хьалхайевллера тӀаьхьабогӀучарел, цундела хӀора тоба мостагӀчунна тӀейахара боцучу новкъа. Авангардан аьтту агӀонна уггаре герга йахара Тулузин Раймондан тоба, аьттухьа — [[Фландрин урхалчийн исписка|Фландрин граф]] вара. Уггаре аьтту позици лецира [[Монтейлан Адемар|епископан Адемаран]] тобано, иза дукъ хадийна Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула аравелира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Амма, Дж. Франсус, Адемаран тобано аьтту йисттера меттиг лаьцна йаздинехь а, тӀаккха а гайтира, Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула [[друмлинаш]]кахула велира Тулузин Раймонд аьлла{{Sfn|France|1994}}. Сельджукаш кхийтира, керла эскар кхаьчний, амма могӀанаш нисдан ца кхиира. ТӀехьашхула йуккъе йетташ жӀарахоша хьаьшира церан аьрру агӀо. Боэмундан гӀелделлачу эскаран дог айаделира, тӀелетира гӀоьнна кхаьчна жӀарахой мостагӀчунна тӀехьа гича. Сельджукийн аьрру тӀам керсталлин шина эскарна йукъаӀевдинера. ЖӀарахой тӀехьаидира бевддачу мостагӀашна, церан лагерь схьайаьккхира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Оцу тӀемал тӀаьхьа дуккха а кӀирнашкахь Кылыч-Арслан ца ваьхьара йуха а тӀом бан. ЖӀарахой йуха новкъа бевлча, цара тидам бира некъа йисташка: «хьалхара а, шолгӀа денойн дохаллехь некъ чекхбаллалц тхуна карора йелла говраш а, белла церан дай а»{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. === Иэшамаш === Ж. Мишос йаздира Кылыч-Арсланан баккхийчу иэшамех лаьцна: «бусалбачеран эскарх кхо эзар лакхара а, ткъа эзар сов лахара а чинаш Ӏохкура байина»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. Амма иэшамаш дог дохучул кӀезиг бара. Сельджукаша хало Ӏевшира тӀеман тӀаьххьарчу итт минотехь, оцу хенахь церан аьрру агӀо йукъабаханера керстачеран шина эскарна. Годфридан эскарера Франкашна хӀумма а ца хиллера. Боэмундан эскаран салтий пхеа сахьтехь лаьттира пхенийн догӀанан кӀелахь, амма церан гӀагӀнаша гӀо дира царна, адамел алсама говраш йайира. Сельджукийн иэшам кхо эзар стаг хилира{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. Толамхойн — виъ эзар{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. == ТӀеман тӀаьхье == [[Файл:Slaget vid Dorylaeum 1097.jpg|мини|Дорилейн гергара тӀом, [[Доре, Гюстав|Доре Гюстав]]]] Иза бара «ЖӀарахойн тӀелатар долийначул тӀаьхьара уггаре боккха тӀом»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. ЖӀарахойн толам ца хууш хилира. Шина эскаран латтарх вовшашна хууш дацара — Богемунде кхача Годфридан ийшира пхи сахьт, царна йукъахь йалх йа ворхӀ миля бен йоцушшехь{{Sfn|Oman|1898|p=275—276}}. Анониман волу тӀом гинчо сельджукийн майраллин лакхара мах хадийра, билгалдаьккхира, «нагахь туркой керста хиллехьара, уьш расех уггаре диканиш хир бара» аьлла{{Sfn|Runciman|1987|p=187}}, «Муьлхха а стаг, мел зиеделла а, дешна а валахь, йаздан ваьхьар вуй теша туркойн говзаллех, сийлаллех, майраллех… . . шуна карор бацара царел онда, майра йа говза тӀемлой»{{Sfn|Asbridge|2005}} Ибн аль-Каланисис дийцарехь, «исламан гӀуллакхна оцу иэхье бохамах хаам беинчул тӀаьхьа, адамийн сингаттам а, кхерам а чӀагӀбелира». Дорилейхь иэшаро доьналлех бохийра сельджукаш, цхьа хан йаллалц уьш дуьххьала дӀа жӀарошца Ӏиттабаларх къехкара. Султан дисинчу эскарца, мостагӀчунна сурсаташ ца дитархьама, новкъахь аренаш йагош, малхбалехьа ведира{{Sfn|Asbridge|2005}}. Сельджукаш иэшаран дуьххьала долу бахьна хилира цхьацца гӀаланашкахь хилла гӀовттамаш. «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу тептаран анониман авторо дийцарехь, водучу хенахь султанан дийзира оцу гӀаланашка хӀилланца чуваха. Оцу дерриг хӀумано жӀарахойн аьттоне баьккхира Анатолехула малхбалехьа боьду некъ{{Sfn|France|1994}}. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|20em}} == Литература а, хьосташ а == === Хьосташ === * {{Книга|ref=Заборов|заглавие=История крестовых походов в документах и материалах|ответственный=[[Заборов, Михаил Абрамович|Заборов М. А.]]|год=1977|место=М.|издательство=[[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]]}}: ** {{Книга|ref=Письмо Урбану II|заглавие=Письмо предводителей крестоносного рыцарства папе Урбану II от 11 сентября 1098 г|страницы=97—103}} ** {{Книга|ref=Матвей Эдесский|автор=[[Матфей Эдесский]]|заглавие=Из «Хронографии» Матфея Эдесского|страницы=108—110, 118—119}} ** {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=[[Анна Комнина]]|заглавие=Из «Алексиады» Анны Комниной|страницы=110—113, 116—118}} * {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=Анна Комнина|заглавие=Алексиада|год=1996|место=СПб.|издательство=[[Алетейя (издательство)|Алетейя]]}} * {{Книга|ref=Ибн аль-Каланиси, Гибб|ссылка=|автор=Ибн аль-Каланиси, [[Гибб, Гамильтон Александр Росскин|Гибб Г.]]|заглавие=Дамасские хроники жӀарахойн|год=2009|издательство=ЗАО «[[Центрполиграф]]»|страниц=383|серия=Хроники военных сражений|isbn=978-5-9524-4106-4}} * {{Cite web|lang=la|url=http://thelatinlibrary.com/albertofaix/hist3.shtml|title=Historia expeditionis Hierosolymitanae|author=[[Альберт Аахенский|Albert of Aix]]|website=The Latin Library|date=|publisher=thelatinlibrary.com|accessdate=2020-05-29|ref=Albert of Aix}} * {{Книга|ref=Foucher de Chartres|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wBxAAQAAMAAJ|автор=Foucher de Chartres|заглавие=Histoire des croisades|год=1825|издательство=J.-L.-J. Briere}} * {{Книга|ref=Krey|ссылка=https://archive.org/details/firstcrusadeacco00kreyuoft/page/126/mode/2up|автор=Krey August C.|заглавие=The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants|год=1921|часть=I. Battle of Dorylaeum. (July 1, 1097)|язык=en|издательство=[[Princeton University Press]]|страницы=113—118}} * {{Книга|автор=|заглавие=Letters of the Crusaders|ответственный={{iw|Манро, Дана|Dana C. Munro|en|Dana Carleton Munro}}|год=1896|язык=en|место=Philadelphia|издательство=[[University of Pennsylvania]]|volume=1:4|серия=Translations and Reprints from the Original Sources of European History}} ** {{Книга|ref=Stephen, Count of Blois|заглавие=Stephen, Count of Blois and Chartres, To his Wife Adele|pages=5—8}} ** {{Книга|ref=Godfrey, Raymond and Daimbert|заглавие=Godfrey, Raymond and Daimbert to the Pope|pages=8—11|isbn=}} * {{Книга|ref=Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|ссылка=https://archive.org/details/histoiredescroi09michgoog/page/n252/mode/2up?q=antioche|заглавие=The History Of The Crusades|ответственный=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Michaud J. Fr.]], Tr. by W. Robson|год=1853|часть=Letter from Daimbert, Archbishop of Pisa, Godfrey of Bouillon, and Raymond, Count of St. Gilles|язык=en|pages=362—364|volume=3}} * {{Книга|ref=Hagenmeyer|ссылка=http://archive.org/details/anonymigestafran00hageuoft|автор=|заглавие=Anonymi Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum; mit Erläuterungen hrsg. von Heinrich Hagenmeyer|ответственный={{iw|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.|en|Heinrich Hagenmeyer}}|год=1890|место=Heidelberg|издательство=C. Winter}} === Литература === * {{ВТ-ВЭС|Горгони|том=8|стр=398—399|ref=Горгони}} * {{Книга|ref=Мишо|автор=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Мишо Г.]]|заглавие=История Крестовых походов|ответственный=пер. с фр. С. Л. Клячко|год=1884|место=М.-СПб.|издательство=Изд. товарищества [[Вольф, Маврикий Осипович|М. О. Вольфа]]}} * {{Книга|ref=Успенский|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Pe4jEAAAQBAJ|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф.]]|заглавие=История крестовых походов|год=2017|издательство=Юрайт|страницы=20—25|страниц=353}} * {{Книга|ref=Хилленбранд|ссылка=https://books.google.ru/books?id=piBuNwAACAAJ|автор=Хилленбранд К.|заглавие=Крестовые походы. Взгляд с Востока: мусульм. перспектива|год=2008|издательство=Диля|страниц=670|isbn=978-5-88503-623-8}} * {{Книга|ref=Asbridge|автор={{iw|Эсбридж, Томас|Asbridge Th.||Thomas Asbridge}}|заглавие=The First Crusade: A New History|год=2005|часть=Into Anatolia|ссылка часть=https://erenow.net/postclassical/thefirstcrusadeanewhistorythomasasbridge/13.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Simon and Schuster]]|pages=131—139|isbn=978-1-84983-769-9}} * {{Книга|ref=Hutchinson Dictionary|ссылка=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=04S4YdDarD0C|автор=Bennett M., Connolly P., Gillingham J., Lazenby J.|заглавие=The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare|год=1998|часть=Dorylaeum, battle of|издательство=[[Taylor & Francis]]|pages=103|isbn=978-1-57958-116-9}} * {{статья|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/kilicarslan-i|ref=Demirkent|автор={{нп5|Демиркент, Исин|Demirkent I|tr|Işın Demirkent}}|заглавие=KILICARSLAN I|год=2002|издание=[[Исламская энциклопедия|Islamansiklopedisi]]|seite=396—399|volume=25|}} * {{Книга|ref=France|автор=France J.|заглавие=Victory in the East: A Military History of the First Crusade|год=1994|часть=CH: 6. The first enemy: the Turks of Asia Minor|ссылка часть=https://erenow.net/ww/victory-east-military-history-first-crusade/6.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Cambridge University Press]]|pages=143—196|isbn=978-0-521-58987-1}} * {{Книга|ref=France|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Q-opAQAAMAAJ|автор=France J.|часть=Dorylaion, Battle of (1097)|заглавие=The Crusades: An Encyclopedia|ответственный=Alan V. Murray|год=2006|издательство=[[ABC-CLIO]]|страницы=363—364|страниц=488|isbn=978-1-57607-862-4}} * {{Книга|ref=Goltz|ссылка=https://books.google.ru/books?id=5W7-CwAAQBAJ|автор=[[Гольц, Кольмар фон дер|Goltz Colmar von der]]|заглавие=Anatolische Ausflüge|год=2016 (1896)|издательство=Schall u. Gund|seite=457—459}} * {{книга|автор={{нп5|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.||Heinrich Hagenmeyer}}|заглавие=Chronologie de la première croisade|язык=fr|год=1902|место=Paris|издательство=E. Leroux|ref=Hagenmeyer}} * {{Книга|ссылка=https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1gw|ref=Kostick|автор={{iw|Костик, Конор|Kostick C.|en|Conor Kostick}}|заглавие=The Social Structure of the First Crusade|год=2008|язык=en|место=Leiden|издательство=BRILL|isbn=978-90-47-44502-9|серия=The Medieval Mediterranean, Volume: 76|isbn2=978-90-04-16665-3|doi=10.1163/j.ctt1w8h1gw}} * {{Книга|ref=Oman|ссылка=https://archive.org/details/historyartofwar00omanuoft/|автор=[[Оман, Чарльз|Oman Ch. W. Ch.]]|заглавие=A History of the Art of War: The Middle Ages from the Fourth to the Fourteenth Century|год=1898|место=L.|издательство=Putnam's|pages=271—276}} * {{Книга|ref=Runciman|ссылка=https://books.google.ru/books?id=uDj9sNezWzEC|автор=[[Рансимен, Стивен|Runciman St.]]|заглавие=A History of the Crusades|год=1987|издательство=Cambridge University Press|pages=186—187|volume=1|isbn=978-0-521-34770-9}} * {{Книга|ref=Turan|ссылка=https://books.google.com/books?id=IZJpAAAAMAAJ|автор=[[Туран, Осман|Turan O.]]|заглавие=Selçuklular Zamanında Türkiye|год=1971|издательство=Turan Neşriyat Yurdu}} {{Гергара Малхбалехь жӀарахойша тӀемаш дар}} [[Категори:ТІемаш абатца]] [[Категори:ЖӀарахойн тӀелетарера тӀемаш]] [[Категори:Дуьххьарлера жӀарахойн тӀелатар]] [[Категори:1 июлан хиламаш]] [[Категори:Эскишахьар (ил)]] [[Категори:1097 шеран тӀемаш]] [[Категори:Сельджукаша дакъа лаьцна тӀемаш]] pu261ikmrm2xrfnhexjhv1tonj86la1 8669430 8669415 2022-08-02T13:16:49Z Саид Мисарбиев 12762 /* Эскар декъадалар */ wikitext text/x-wiki {{маьӀнаш|Дорилейн гергара тӀом}} {{ТӀом |конфликт = Дорилейн гергара тӀом |дакъа = [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]] |сурт = Dorylee2.jpg |куьг = Дорилейн гергара тӀом, Histoire d'Outremer, XIVe siècle, BN MS Fr. 352 f. 49 |терахь = [[1097 шо|1097 шеран]] [[1 июль|1 июлехь]] |меттиг = [[Эскишахьа|Дорилейн гергахь]], [[Туркойчоь]] |бахьна = |жамӀ = ЖӀарахойн толам |хийцамаш = |мостагӀ1 = [[ЖӀарахой]] |мостагӀ2 = [[Туркой-сельджукаш]] ([[Руман султанат]]) |мостагӀ3 = |мостагӀ4 = |бӀаьчча1 = [[Тарентан Боэмунд]]<br> [[Тарентан Танкред]]<br> [[Монтейлан Адемар]]<br> [[Бульонан Готфрид]]<br> [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго де Вермандуа]] |бӀаьчча2 = [[Кылыч-Арслан I]]<br> [[Данишменд ГӀази|ГӀази ибн Данишменд]] |бӀаьчча3 = |бӀаьчча4 = |ницкъаш1 = 15 эз.гергга |ницкъаш2 = 8 эз.гергга |ницкъаш3 = 4 эз.гергга |ницкъаш4 = 3 эз.гергга |белларш1 = |белларш2 = |белларш3 = |белларш4 = |массо белларш = }} '''Дориле́йн ге́ргара тӀом''' ({{Lang-tr|Dorileon Muharebesi}}; 1097 шеран 1 июлехь) — [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]]ан эскарна а, [[Руман султанат|Руман]] султанан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан I-чун]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] эмиран [[Данишменд ГаӀзи|ГӀазин]] а цхьаьнатоьхна эскаршна а йукъара жӀарахойн толамца чекхбаьлла [[тӀом]]. Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран эскар [[Никейн гуо лацар (1097)|Никей йаьккхинчул]] тӀаьхьа [[Жима Ази|Жимчу Азехула]] [[Антиохи]]н тӀелата дахара. Сихха эскар шина декъе декъаделира: 20 000 сов стаг волу авангард [[Боэмунд I (Антиохи эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Роберт Куртгёз|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] баьччаллица, ткъа коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьволчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица дара. Сельджукийн султан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] [[ГӀази Гюмюштекин|Гюмюштегин ГӀази]] а, [[Кайсери]]н Хьасан бай а кхерам бахьнехь цакхетамаш дӀа а баьхна шайн ницкъаш вовшахтуьйхира. Цара 8 эзар стегах лаьтта эскарца [[Эскишахьар|Дорилейн]] гена доццуш жӀарахой богӀу некъан шинне а агӀора кӀело йира. 1097 шеран 1 июлехь, жӀарахойн авангард гича, сельджукаш цунна тӀелетира, уьш тешна бара иза дерриг эскар хиларх. Уьш толам баьккхин бовлушехь, тӀекхиира жӀарахойн эскаран тӀехьахушха тӀедеина коьрта дакъа. Кылыч-Арслан ведира. == Хьосташ == Дорилейн гергара тӀом бийцина дӀайазбина масех гинчо [[Латинан мотт|латинан маттахь]] хроникашкахь а, кехаташкахь а. Царна йукъахь * «Франкаша а, кхечу КъудсгӀалахоша а дина гӀуллакхаш» ([[Gesta Francorum]]) цӀе йолу анониман болх. Йазбина 1101 шерал хьалха{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=11}} [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Тарентан Боэмундан]] баьччаллехь{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=9—10}}Дорилейн гергара тӀам тӀехь дакъа лаьцначу норманнийн къонахчо. * «Къудс-ГӀала йаьккхина франкийн истори» (Historia Francorum) цӀе йолу болх йазбина 1098—1099 шерашкахь мозгӀаро [[Агилеран Раймунд|Ажилан Раймунда]], тӀам тӀехь иза Тулузин Раймундан мозгӀар а вара, епископан [[Монтейлан Адемар|Адемаран]] гергара а вара{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=8—9}}{{Sfn|Kostick|2008|p=13—14, 27-39}}. * «Къудс-ГӀалин истори» (Historia Hierosolymitana) йазйина [[Шартран Фульхерий]]с, иза йуьхьанца Нормандин Робертан уллехь вара, цул тӀаьхьа [[Балдуин I Къудс-ГӀалин|Булонан Балдуинан]] капеллан вара. Шен хроника цуо йазйина 1101—1127 шерашкахь{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=9—10}}{{Sfn|Kostick|2008|p=14—15,23-27, 39-50}}. * «Рибемонтан Ансельма Реймсан архиепископе Манасси II-гӀачуьнга йаздина кехат»{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}. * «Блуасан а, Шартран а графа Стефана зудчуьнга Аделига Антиохин гергара дахьийтина кехат»{{Sfn|Stephen, Count of Blois}}. * «ЖӀарахойн эскаран куьйгалхоша папега Урбану II-гӀачуьнга 1098 шеран 11 сентябрехь йаздина кехат»{{Sfn|Письмо Урбану II}}. * ТӀелатаран декъахоша Пизин архиепископа Даймбера а, Бульонан Годфрида а, Раймунд де Сен-Жила а 1099 шеран сентябрехь баьхначу толамех лаьцна йаздира папега{{Sfn|Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|1853}}. Гиначеран тешаллаш доцуш мехала хьосташ ду, гиначеран тешаллийн бух тӀехь хӀиттийна хроникаш.{{Гочданза 5|Каннин Радульф|4=Ralph of Caen}} тӀетевжина Танкредан а, гуо лацаран кхечу декъашхойн дийцаршна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=14—17}}{{Sfn|Krey|1921|p=11—12}}; [[Аахенан Альберт]], хетарехь, хууш волчу хиламийн тешан йайначу хроникин тӀетевжинера{{Sfn|Заборов|1977|страницы=17—18}}{{Sfn|Krey|1921|p=12—13}}{{Sfn|Kostick|2008|p=84—93}}, [[Тиран Гийом]]а йаздинера Аахенан Альбертан а, Ажилан Раймундан Шартран Фульхерин хроникашна тӀетевжина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=18—20}}. Малхбален а, желтойн а хроникхоша а, историкаш а ло хиламаш кхечу агӀора гар, гойту латинан авторийн ца девза хьелаш. [[Византин император]]ан [[Комнин Алексей I]]-чун йоьӀа [[Комнина Анна]]с, йаздо византихоша дакъа лаьцна тӀелатарех{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33—34}}. Хиламийн нийсархочо [[Эдессин Матфей]] тӀетевжира хӀинца дайначу эрмалойн документашна, гинчеран дийцаршна, ша тидам бинчунна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. [[Шемахо Михаил]]а, [[Шемин православин килс]]ан патриарха, XII бӀешарахь йаздина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. Бусалбанийн хьосташкахь Хьалхара жӀарахойн тӀелатар дуьстича кӀезиг гайтина. К. Хилленбранда дийцарехь, Анатолин кхерста туьркийн хьалхара истори ледара документашка йаьккхина, ткъа бусалбанийн хьосташа оьшшучул тидам тӀе ца бохуьйту оцу тӀеманна. ТӀом боццу хьахабо шина хроникехь{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}: [[Ибн аль-Каланиси]]с (1073—1160){{Sfn|Заборов|1977|страницы=32—33}} (Цуо терахь хӀоттадо 490 шеран 20 раджабан/ 1097 шеран 4 июлан тӀеман{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}) а, [[Ибн аль-Асир]]а (1160—1233){{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}} а. == Никейра тӀеман арене == 1097 шеран 6 майра 19 июнь кхаччалц жӀарахойн эскаро [[Никейн гуо лацар (1097)|Никейн гуо латтийра]], иза коьрта шахьар йара [[Конин султанат|Анатолера сельджукийн пачхьалкхан]]. Византихоша жӀарахойх къайлаха барт бира гуонехь бисинчаьрца гӀала схьайарх. 19 июнехь пенашна тӀелеттачу хенахь, гуонехь бисинчара гӀалин чуйитира византин тобанаш{{Sfn|France|1994}}. 26 июнехь жӀарахойн хьалхара тобанаш дӀайахара Никейра [[Жима Ази|Жимачу Азехула]]{{Sfn|France|1994}}. «[[Алексиада|Алексиадехь]]» Комнина Аннас гойту, эскар гулделира Лефке тӀай долчохь 25 километр Никейн малхбалехьа (йа Сакарьйан малхбузен геннан Гёксунан тӀай долчохь){{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Анна Комнина}}. ТӀелатарехь дакъалаьцначу «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо, йаздина, жӀарахой цигахь лаьттира шина дийнахь. 29 июнехь уьш эрках бевлла къилбехьа бахара{{Sfn|France|1994}}. Никей дӀайеллачул тӀаьхьа [[Нормандин Адела|зудчуьнга]] йаздинчу кехатехь [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефана]] хаам бо, [[Антиохи|Антиохе]] баха сацам барах. ЖӀарахой ца хӀиттира «Ӏийса пайхамаран {{Ӏ.с.}} коше бовла боьлхачеран новкъа» баха, Никейн малхбалехьахула Юлиополисехула, Анкирехула (Анкара), [[Киликин кевнаш]]кахула, хӀунда аьлча и некъ чекхболура сельджукийн кӀошташкахула, цундела хаьржира [[Эскишахьар|Дорилейхула]] некъ{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Дорилей нагӀора боьлхий ма-хиъи Кылыч-Арслана, гӀоьнна кхайкхира ДанышмендгӀеран Гюмюштегина ГӀазига а, [[Кайсери]]н байга Хьасанега а. ницкъаш цхьаьнатоьхна, уьш севцира Дорилейн (хӀинца [[Эскишахьар]]) гена доццуш 8 эзар стаг барам болу эскарца. [[Туркой-сельджукаш|Сельджукийн]] эскаро кӀело йира жӀарахой богӀучу новкъан шинне агӀора{{Sfn|Demirkent|2002}}{{Sfn|Turan|1971|loc=Kılıç Arslan ve Haçlılar}}. ЖӀарахой Сангариусан тогӀене кхечира, иза дика йогӀура кхерстачеран тӀеман тактикица. ЖӀарахойн тхьамданаш ларбаларна гӀайгӀа ца бира. Ши корпус къаьстина йоьдура, вовшашца зӀе а йацара{{Sfn|France|1994}}. 30 июнехь жӀарахойн тхьамданаша лагерь йиллира ширачу Дорилейн гергахь{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Ажилан Раймунда йаздира, тӀом эркал дехьадевлла кхоалгӀачу дийнахь хилира аьлла{{Sfn|France|1994}}. Шартран Фульхерийс а, Рибемонтан Ансельма а билгалдаьккхира, жӀарахойн мостагӀ дуьхьала кхийтира кхоалгӀачу дийнан Ӏуьйрана, 1 июлехь{{Sfn|France|1994}}. == Эскар декъадалар == Массара а гинчара тешалла до, жӀарахойн эскар дӀабуьйлабеллачул тӀаьхьа ши де даьлча шина декъе буьйлабелира. [[Ажилан Раймунд]]а йаздо, декъаделира цхьа де даьлча, хӀунда аьлча провансалхой авангардал цхьа де тӀаьхьа новкъа бевлира. Хьалха йоьдуш йара [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Куртгёз Роберт|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] тобанаш 20 000 сов стаг волуш. Коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица къаьстина богӀуш бара{{Sfn|France|1994}}. [[Успенский, Фёдор Иванович|Ф. И. Успенскийс]], хьосташ ца гойтуш, шек вара Годфрида тӀамехь дакъалацарх, чӀагӀдора: «хууш ду, Годфрида Дорилейра тӀамехь дакъа ца лацарх лаьцна»{{Sfn|Успенский|2017|страницы=20—25}}. Декъадаларан бахьна билггала хууш дац, хӀунда аьлча хьосташа иза тайп-тайпана дуьйцура. Коьрта эскарехь волу Ажилан Раймундан, хетара, декъа хууш ца дар, иза авангардан баьччанийн гӀалат дара, уьш сихбелла хьалхабевллера{{Sfn|France|1994}}: «Новкъан шолгӀачу дийнахь Боэмунд масех элаца къаьстира графах, епископах, герцогах»{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Авангардаца воьдучу [[Шартран Фульхерий]]с, декъадаларан бахьна ца дуьйцу{{Sfn|France|1994}}. Иштта авангардехь хиллачу «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу дийцаран анониман авторо, лору новкъа болуш бода хиларна ца кхетам{{Sfn|France|1994}}: «Годфруан герцог, Раймонан граф, Гуго Сийлахьверг ши де хьалха тӀепаз байра; некъ бекъалучехь тилбелла, уьш, шайна а ца хууш, къаьстира эскаран коьрта ницкъех йоккхачу тобанца»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Каннан Радульфа билгалдоккхура, цхьаболчара эскар хууш декъна лорура, амма цуо ша иза харц дора{{Sfn|France|1994}}. Аахенан Альберта дийцарехь, шина дийнахь цхьаьна некъ бина эскаран тхьамданаша цхьаьна барт бира сурсатийн къоьлла хиларна{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас ([[Татикий]]гара хаамаш кхаьчначу) йаздора, «Боэмундан цуьнан дехар бахьнехь бакъо йелира авангардехь ваха»{{Sfn|Анна Комнина}}. [[Мишо, Жозеф Франсуа|Ж. Мишос]] тӀеэцна бертахь декъаран верси: «Йеса а, хи доцучу а меттигехула баха безан дела, эскар дийкъира шина корпусе»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. {{Гочданза 5|Эсбридж, Томас|Т. Эсбриджа||Thomas Asbridge}} дийцарехь, тхьамданаша сацам бира шайн ницкъаш шина декъе бекъа а, дӀабоьлхуш дика йукъаметтиг латто а. Цунна хетарехь, жӀарахойн эскар 70 000 стаг гергга дара. Цхьаьна меттигехула чекхбовла царна оьшура кхо де кхаччалц хан. Иштта эскар чекхдаккхар оьшура меттигера сурсаташ ца тоарна. План йара 4 де даьлча Дорилейхь вовшахкхета{{Sfn|Asbridge|2005}}. Дж. Франсан хетарехь, декъадаларан бакъ долу бахьна дукха хилар а, цхьа баьччалла ца хилар а дара{{Sfn|France|1994}}. Дорилейра тӀемах лаьцна дерриг хьосташа билгалдоккху, бекъабалар бахьнехь жӀарахойн эскарна салташна йукъахь боккха иэшам хилар. Ажилан Раймунд йаздина, тӀом боьдучу хенахь эскаран ши дакъа лаьттара вовшашна ши миля гена (пхи километр гергга){{Sfn|France|1994}} == АгӀонийн ницкъаш == Гинчара Кылыч-Арсланан эскаран боккха барамех йаздинехь а (Ажилан Раймунда йаздина 150 эзар «турко» вара аьлла{{Sfn|Krey|1921|p=116}}, Рибемонтан Ансельма — 260 эзар{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}, Фульхерийс{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}} а, «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо — 360 эзар) Дж. Франса дийцарехь, иза цӀена фантази йу{{Sfn|France|1994}}, Т. Эсбриджан хетарехь — «кхин а чӀогӀа доккхадар» ду{{Sfn|Asbridge|2005}}. Кылыч-Арсланан эскар, хила тарлора, дуккха а кӀезга хила жӀарахойн ницкъел. Цундела иза уьдура дуьххьала дӀа а хӀоьттина тӀом барах{{Sfn|France|1994}}. Историкаша султанан эскаран мах хадабо 6{{Sfn|France|2006}} — 7-8 эзар бере{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. == ТӀом дӀабахар == == ТӀеман меттиг == Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран хроникхоша ца бийцира тӀеман билггала меттиг. Дийцарехь тӀом хилира ши тогӀе вовшахкхетачехь, эрк долчохь, хӀунда аьлча Каннан Радульфа йаздина, тӀом хилира эрках бевлча{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой легӀана тогӀене кхечира малхбузехьара, нисса сельджукийн эскаран кӀелоне{{Sfn|France|1994}}. 1098 шеран 11 сентябрехь «[[Папалла|папега]] [[Урбан II]]-гӀачунга йаздина жӀарахойн къонахаллин куьйгалхойн кехат тӀехь» цара хьахийна «Доротиллера» тӀом{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} (Заборовн гочехь — Дорилейн аре{{Sfn|Письмо Урбану II}}). Ажилан Раймундан могӀаман цхьаьна испискех дуьйцу «in campo florido»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} тӀемах лаьцна. Аахенан Альберта йаздина тӀеман меттигех «ХӀинца Озеллис олу, Догорганхин тогӀе»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}. Боэмундан тхьамданашка дахьийтина кехат тӀехь хаам бора сельджукаш Ореллисехь Дегорганхихь тӀелатарх лаьцна. Амма цхьан а оцу меттигийн цӀерех муьлханиг муьлха йу ца хаало{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас бен цӀе ца йаьккхина меттиган «Дорилейн аре»{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}. Иза бахьнехь дукхаха болу историкашна (царна йукъахь Ч. Оман{{Sfn|Oman|1898|p=271}}) хетара, тӀом хилла Дорилей йолчохь{{Sfn|Горгони|1912}} аьлла. Ти́ран Гийома йаздина, тӀом болабалале эскар доьдура Горгони (Дорилей) эркан тогӀенца{{Sfn|France|1994}}. Амма тӀом Дорилейхь йа цунна гергахь хиларна реза боцурш бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}. [[Гольц, Кольмар фон дер|Фон дер Гольц]] а, цунна тӀаьхьа {{Гочданза 5|Хагенмайер, Генрих|Г. Хагенмейер||Heinrich Hagenmeyer}} а, шеконехь бара, жӀарахой Никейра 26 инехь арабевлла 30 июнехь буса Дорилей кхачарна. ГӀала Лефкера 22 сахьт некъ бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}. Руман новкъахула Лефкера Дорилей йезткъа километр йу. Уггаре аттачу хьелашца Годфридан а, [[Амьенан Пётр|Петр Халбатхочун]] а эскар сиха дахалур дац Европехула [[Фридрих I Барбаросса|Барбароссин]] эскар санна (дийнахь 29 километр). Амма оцу боларца а эскар кхочура дацара Дорилей шина дийнахь. Иза хир йара гӀалин ткъе итт километр генахь. Ма-дарра аьлча жӀарахой боьлхура кхин а меллаша, хӀунда аьлча новкъарло йора йезачу ворданаша. Хагенмейеран «Хронологешца» эскаро берхӀитта километр некъ бора дийнахь{{Sfn|France|1994}}. Цундела тӀом Лефкен къилбехьа шовзткъа — шовзткъе итт километрал гена хила йиш йац (Гёксун дехьа-сехьаволийлин){{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Никейн къилбехьа боьдуш хилча, тӀаккха и некъ боьдуш хуьлу тогӀене Босузукан кхоъ-пхиъ километр къилбаседехьахула. Тера ду, нисса оцу жӀара-некъ болчура аренехь хилла хила тарло и тӀом{{Sfn|France|1994}}. Ишттачу кепара, фон дер Гольца а, Хагенмейер а лерина нисбира оцу тӀеман меттиг хӀинцалерачу Босузук йа Инёню гӀаланашна гергахь Кхара-су долчохь{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. [[Рансимен, Стивен|С. Рансимена]] йаздина, иза къовсаме ду аьлла. Цунна хетарехь тӀом хилла Сари-су (Батис) аренехь, цигахула богӀура Лефкера дуьхьала болу некъ{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|France|1994}}. === Сельджукаш тӀелатар === 1 июлехь авангард кхин дӀайоьдуш йара, амма дукха хан йалале талламхоша хабар деира мостагӀийн доккха эскар тӀекхочуш ду аьлла. Боэмунд омар делира ишал долчу эрзашна тӀехь хӀитта аьлла. ЖӀарахой ца кхиира меттиг дӀалаца, агӀонашна а, тӀехьахула а сельджукаш тӀелетира{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Фульхерийс йаздина: «Делкъана шолгӀачу сахьтехь талламхошна гира герга йогӀу туркойн авангард; тхайна ма-хии, оха сихха четарш хӀиттийра эрз баьллачу цхьаьна меттиге, тхайга ма довлало сиха мохьах паргӀат девлла тӀом боло»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28}}. ЖӀарахой цецбехира, эскар деккъа дошлойн пхьарчхойх лаьтташ хиларо{{Sfn|Oman|1898|p=272}}: «берриш говрашкахь, герз пхенан Ӏодмаш, церан гӀиллакхехь ма-дарра»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Сельджукаш тӀелетира сихха массо а агӀора, лелайора шайн даиман йолу тактика, жӀарахошна гуонаха а хьийзаш, пхенийн догӀа детташ, хӀаллак бора тӀом болабалале лагере ца кхиина жӀарахой. Коьрта ницкъаш хӀинца а бацара, Боэмунд садетташ берриш тӀелата омар ца деш Ӏара, мостагӀ сихха тӀекхачаре сатуьйсура. Амма мостагӀийн пхьарчхой бехха герга ца богӀура. ТӀелатара, пхенаш кхуьйсий, агӀонашка дӀабоьлхура{{Sfn|Oman|1898|p=272}}. Наггахь жӀарахой аьттонза аракховдура, цара шеш кхин а жигара кхуьйсучу пхенашна кӀела кхуьйсура. Цунах кхетта, мостагӀ дӀакхосса а ца гӀерташ, могӀнаш нисдира. Амма иштта а церан могӀнаш эгадора пхенийн догӀано. Франкийн баккхий иэшамаш хилира, ткъа мостагӀчунна хӀумма а ца хилла ала мегар дара. ЖӀарахой лагере йухабевлира{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. === Толам === Хьалхо оццу дийнахь Боэмунда геланчаш бахийтира шолгӀа эскар лаха{{Sfn|Анна Комнина|1996|страницы=300—301}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Царна лагерь карийра йалх йа ворхӀ миля тӀеман генахь. ТӀемах хаам кхаьчна, Годфрид, Тулузин Раймунд, кхин тхьамданаш сих белира тӀеман арене, шайн эскарал хьалха а буьйлуш. Хьалха геланчаш бахийтира Боэмундан шеш тӀекхочуш дуй хаийтархьама. Дошлой битира лагерехь{{Sfn|Oman|1898|p=274}}. Кылыч-Арсланан ца хаара шолгӀа эскар дуй, иза гучудалар лардеш а дацара. Схьакхаьчна жӀарахойн тоба хьалайелира тогӀенан йистера ламанан дукъ тӀе, иза гучуйелира Боэмундан лагеран тӀелата гӀертачу сельджукийн аьрру агӀора а, тӀехьашхула а. Хьолан мах хадийна, Годфрида дисинчу эскаре омар дахьийтира сихло аьлла, ткъ ша шеца йолчу жима 50 къонахах йолу тобанца тӀелетира шу тӀе, цигахь цунна вайнера султан шен хойшца. Коьртачу эскарера жӀарахой гӀоьнна сихбелла богӀура{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Ч. Оманан хетарехь, уьш могӀанехь лела ца лора, дӀа ца хӀитталора Ӏеманчу тӀеман могӀане сихбаларна. Хьалхара тобанаш дуккха а хьалхайевллера тӀаьхьабогӀучарел, цундела хӀора тоба мостагӀчунна тӀейахара боцучу новкъа. Авангардан аьтту агӀонна уггаре герга йахара Тулузин Раймондан тоба, аьттухьа — [[Фландрин урхалчийн исписка|Фландрин граф]] вара. Уггаре аьтту позици лецира [[Монтейлан Адемар|епископан Адемаран]] тобано, иза дукъ хадийна Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула аравелира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Амма, Дж. Франсус, Адемаран тобано аьтту йисттера меттиг лаьцна йаздинехь а, тӀаккха а гайтира, Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула [[друмлинаш]]кахула велира Тулузин Раймонд аьлла{{Sfn|France|1994}}. Сельджукаш кхийтира, керла эскар кхаьчний, амма могӀанаш нисдан ца кхиира. ТӀехьашхула йуккъе йетташ жӀарахоша хьаьшира церан аьрру агӀо. Боэмундан гӀелделлачу эскаран дог айаделира, тӀелетира гӀоьнна кхаьчна жӀарахой мостагӀчунна тӀехьа гича. Сельджукийн аьрру тӀам керсталлин шина эскарна йукъаӀевдинера. ЖӀарахой тӀехьаидира бевддачу мостагӀашна, церан лагерь схьайаьккхира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Оцу тӀемал тӀаьхьа дуккха а кӀирнашкахь Кылыч-Арслан ца ваьхьара йуха а тӀом бан. ЖӀарахой йуха новкъа бевлча, цара тидам бира некъа йисташка: «хьалхара а, шолгӀа денойн дохаллехь некъ чекхбаллалц тхуна карора йелла говраш а, белла церан дай а»{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. === Иэшамаш === Ж. Мишос йаздира Кылыч-Арсланан баккхийчу иэшамех лаьцна: «бусалбачеран эскарх кхо эзар лакхара а, ткъа эзар сов лахара а чинаш Ӏохкура байина»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. Амма иэшамаш дог дохучул кӀезиг бара. Сельджукаша хало Ӏевшира тӀеман тӀаьххьарчу итт минотехь, оцу хенахь церан аьрру агӀо йукъабаханера керстачеран шина эскарна. Годфридан эскарера Франкашна хӀумма а ца хиллера. Боэмундан эскаран салтий пхеа сахьтехь лаьттира пхенийн догӀанан кӀелахь, амма церан гӀагӀнаша гӀо дира царна, адамел алсама говраш йайира. Сельджукийн иэшам кхо эзар стаг хилира{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. Толамхойн — виъ эзар{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. == ТӀеман тӀаьхье == [[Файл:Slaget vid Dorylaeum 1097.jpg|мини|Дорилейн гергара тӀом, [[Доре, Гюстав|Доре Гюстав]]]] Иза бара «ЖӀарахойн тӀелатар долийначул тӀаьхьара уггаре боккха тӀом»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. ЖӀарахойн толам ца хууш хилира. Шина эскаран латтарх вовшашна хууш дацара — Богемунде кхача Годфридан ийшира пхи сахьт, царна йукъахь йалх йа ворхӀ миля бен йоцушшехь{{Sfn|Oman|1898|p=275—276}}. Анониман волу тӀом гинчо сельджукийн майраллин лакхара мах хадийра, билгалдаьккхира, «нагахь туркой керста хиллехьара, уьш расех уггаре диканиш хир бара» аьлла{{Sfn|Runciman|1987|p=187}}, «Муьлхха а стаг, мел зиеделла а, дешна а валахь, йаздан ваьхьар вуй теша туркойн говзаллех, сийлаллех, майраллех… . . шуна карор бацара царел онда, майра йа говза тӀемлой»{{Sfn|Asbridge|2005}} Ибн аль-Каланисис дийцарехь, «исламан гӀуллакхна оцу иэхье бохамах хаам беинчул тӀаьхьа, адамийн сингаттам а, кхерам а чӀагӀбелира». Дорилейхь иэшаро доьналлех бохийра сельджукаш, цхьа хан йаллалц уьш дуьххьала дӀа жӀарошца Ӏиттабаларх къехкара. Султан дисинчу эскарца, мостагӀчунна сурсаташ ца дитархьама, новкъахь аренаш йагош, малхбалехьа ведира{{Sfn|Asbridge|2005}}. Сельджукаш иэшаран дуьххьала долу бахьна хилира цхьацца гӀаланашкахь хилла гӀовттамаш. «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу тептаран анониман авторо дийцарехь, водучу хенахь султанан дийзира оцу гӀаланашка хӀилланца чуваха. Оцу дерриг хӀумано жӀарахойн аьттоне баьккхира Анатолехула малхбалехьа боьду некъ{{Sfn|France|1994}}. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|20em}} == Литература а, хьосташ а == === Хьосташ === * {{Книга|ref=Заборов|заглавие=История крестовых походов в документах и материалах|ответственный=[[Заборов, Михаил Абрамович|Заборов М. А.]]|год=1977|место=М.|издательство=[[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]]}}: ** {{Книга|ref=Письмо Урбану II|заглавие=Письмо предводителей крестоносного рыцарства папе Урбану II от 11 сентября 1098 г|страницы=97—103}} ** {{Книга|ref=Матвей Эдесский|автор=[[Матфей Эдесский]]|заглавие=Из «Хронографии» Матфея Эдесского|страницы=108—110, 118—119}} ** {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=[[Анна Комнина]]|заглавие=Из «Алексиады» Анны Комниной|страницы=110—113, 116—118}} * {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=Анна Комнина|заглавие=Алексиада|год=1996|место=СПб.|издательство=[[Алетейя (издательство)|Алетейя]]}} * {{Книга|ref=Ибн аль-Каланиси, Гибб|ссылка=|автор=Ибн аль-Каланиси, [[Гибб, Гамильтон Александр Росскин|Гибб Г.]]|заглавие=Дамасские хроники жӀарахойн|год=2009|издательство=ЗАО «[[Центрполиграф]]»|страниц=383|серия=Хроники военных сражений|isbn=978-5-9524-4106-4}} * {{Cite web|lang=la|url=http://thelatinlibrary.com/albertofaix/hist3.shtml|title=Historia expeditionis Hierosolymitanae|author=[[Альберт Аахенский|Albert of Aix]]|website=The Latin Library|date=|publisher=thelatinlibrary.com|accessdate=2020-05-29|ref=Albert of Aix}} * {{Книга|ref=Foucher de Chartres|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wBxAAQAAMAAJ|автор=Foucher de Chartres|заглавие=Histoire des croisades|год=1825|издательство=J.-L.-J. Briere}} * {{Книга|ref=Krey|ссылка=https://archive.org/details/firstcrusadeacco00kreyuoft/page/126/mode/2up|автор=Krey August C.|заглавие=The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants|год=1921|часть=I. Battle of Dorylaeum. (July 1, 1097)|язык=en|издательство=[[Princeton University Press]]|страницы=113—118}} * {{Книга|автор=|заглавие=Letters of the Crusaders|ответственный={{iw|Манро, Дана|Dana C. Munro|en|Dana Carleton Munro}}|год=1896|язык=en|место=Philadelphia|издательство=[[University of Pennsylvania]]|volume=1:4|серия=Translations and Reprints from the Original Sources of European History}} ** {{Книга|ref=Stephen, Count of Blois|заглавие=Stephen, Count of Blois and Chartres, To his Wife Adele|pages=5—8}} ** {{Книга|ref=Godfrey, Raymond and Daimbert|заглавие=Godfrey, Raymond and Daimbert to the Pope|pages=8—11|isbn=}} * {{Книга|ref=Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|ссылка=https://archive.org/details/histoiredescroi09michgoog/page/n252/mode/2up?q=antioche|заглавие=The History Of The Crusades|ответственный=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Michaud J. Fr.]], Tr. by W. Robson|год=1853|часть=Letter from Daimbert, Archbishop of Pisa, Godfrey of Bouillon, and Raymond, Count of St. Gilles|язык=en|pages=362—364|volume=3}} * {{Книга|ref=Hagenmeyer|ссылка=http://archive.org/details/anonymigestafran00hageuoft|автор=|заглавие=Anonymi Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum; mit Erläuterungen hrsg. von Heinrich Hagenmeyer|ответственный={{iw|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.|en|Heinrich Hagenmeyer}}|год=1890|место=Heidelberg|издательство=C. Winter}} === Литература === * {{ВТ-ВЭС|Горгони|том=8|стр=398—399|ref=Горгони}} * {{Книга|ref=Мишо|автор=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Мишо Г.]]|заглавие=История Крестовых походов|ответственный=пер. с фр. С. Л. Клячко|год=1884|место=М.-СПб.|издательство=Изд. товарищества [[Вольф, Маврикий Осипович|М. О. Вольфа]]}} * {{Книга|ref=Успенский|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Pe4jEAAAQBAJ|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф.]]|заглавие=История крестовых походов|год=2017|издательство=Юрайт|страницы=20—25|страниц=353}} * {{Книга|ref=Хилленбранд|ссылка=https://books.google.ru/books?id=piBuNwAACAAJ|автор=Хилленбранд К.|заглавие=Крестовые походы. Взгляд с Востока: мусульм. перспектива|год=2008|издательство=Диля|страниц=670|isbn=978-5-88503-623-8}} * {{Книга|ref=Asbridge|автор={{iw|Эсбридж, Томас|Asbridge Th.||Thomas Asbridge}}|заглавие=The First Crusade: A New History|год=2005|часть=Into Anatolia|ссылка часть=https://erenow.net/postclassical/thefirstcrusadeanewhistorythomasasbridge/13.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Simon and Schuster]]|pages=131—139|isbn=978-1-84983-769-9}} * {{Книга|ref=Hutchinson Dictionary|ссылка=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=04S4YdDarD0C|автор=Bennett M., Connolly P., Gillingham J., Lazenby J.|заглавие=The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare|год=1998|часть=Dorylaeum, battle of|издательство=[[Taylor & Francis]]|pages=103|isbn=978-1-57958-116-9}} * {{статья|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/kilicarslan-i|ref=Demirkent|автор={{нп5|Демиркент, Исин|Demirkent I|tr|Işın Demirkent}}|заглавие=KILICARSLAN I|год=2002|издание=[[Исламская энциклопедия|Islamansiklopedisi]]|seite=396—399|volume=25|}} * {{Книга|ref=France|автор=France J.|заглавие=Victory in the East: A Military History of the First Crusade|год=1994|часть=CH: 6. The first enemy: the Turks of Asia Minor|ссылка часть=https://erenow.net/ww/victory-east-military-history-first-crusade/6.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Cambridge University Press]]|pages=143—196|isbn=978-0-521-58987-1}} * {{Книга|ref=France|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Q-opAQAAMAAJ|автор=France J.|часть=Dorylaion, Battle of (1097)|заглавие=The Crusades: An Encyclopedia|ответственный=Alan V. Murray|год=2006|издательство=[[ABC-CLIO]]|страницы=363—364|страниц=488|isbn=978-1-57607-862-4}} * {{Книга|ref=Goltz|ссылка=https://books.google.ru/books?id=5W7-CwAAQBAJ|автор=[[Гольц, Кольмар фон дер|Goltz Colmar von der]]|заглавие=Anatolische Ausflüge|год=2016 (1896)|издательство=Schall u. Gund|seite=457—459}} * {{книга|автор={{нп5|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.||Heinrich Hagenmeyer}}|заглавие=Chronologie de la première croisade|язык=fr|год=1902|место=Paris|издательство=E. Leroux|ref=Hagenmeyer}} * {{Книга|ссылка=https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1gw|ref=Kostick|автор={{iw|Костик, Конор|Kostick C.|en|Conor Kostick}}|заглавие=The Social Structure of the First Crusade|год=2008|язык=en|место=Leiden|издательство=BRILL|isbn=978-90-47-44502-9|серия=The Medieval Mediterranean, Volume: 76|isbn2=978-90-04-16665-3|doi=10.1163/j.ctt1w8h1gw}} * {{Книга|ref=Oman|ссылка=https://archive.org/details/historyartofwar00omanuoft/|автор=[[Оман, Чарльз|Oman Ch. W. Ch.]]|заглавие=A History of the Art of War: The Middle Ages from the Fourth to the Fourteenth Century|год=1898|место=L.|издательство=Putnam's|pages=271—276}} * {{Книга|ref=Runciman|ссылка=https://books.google.ru/books?id=uDj9sNezWzEC|автор=[[Рансимен, Стивен|Runciman St.]]|заглавие=A History of the Crusades|год=1987|издательство=Cambridge University Press|pages=186—187|volume=1|isbn=978-0-521-34770-9}} * {{Книга|ref=Turan|ссылка=https://books.google.com/books?id=IZJpAAAAMAAJ|автор=[[Туран, Осман|Turan O.]]|заглавие=Selçuklular Zamanında Türkiye|год=1971|издательство=Turan Neşriyat Yurdu}} {{Гергара Малхбалехь жӀарахойша тӀемаш дар}} [[Категори:ТІемаш абатца]] [[Категори:ЖӀарахойн тӀелетарера тӀемаш]] [[Категори:Дуьххьарлера жӀарахойн тӀелатар]] [[Категори:1 июлан хиламаш]] [[Категори:Эскишахьар (ил)]] [[Категори:1097 шеран тӀемаш]] [[Категори:Сельджукаша дакъа лаьцна тӀемаш]] g0kt87gry5zwf92ispc2wl12669jd9t 8669433 8669430 2022-08-02T13:19:04Z Саид Мисарбиев 12762 /* ТӀом дӀабахар */ wikitext text/x-wiki {{маьӀнаш|Дорилейн гергара тӀом}} {{ТӀом |конфликт = Дорилейн гергара тӀом |дакъа = [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]] |сурт = Dorylee2.jpg |куьг = Дорилейн гергара тӀом, Histoire d'Outremer, XIVe siècle, BN MS Fr. 352 f. 49 |терахь = [[1097 шо|1097 шеран]] [[1 июль|1 июлехь]] |меттиг = [[Эскишахьа|Дорилейн гергахь]], [[Туркойчоь]] |бахьна = |жамӀ = ЖӀарахойн толам |хийцамаш = |мостагӀ1 = [[ЖӀарахой]] |мостагӀ2 = [[Туркой-сельджукаш]] ([[Руман султанат]]) |мостагӀ3 = |мостагӀ4 = |бӀаьчча1 = [[Тарентан Боэмунд]]<br> [[Тарентан Танкред]]<br> [[Монтейлан Адемар]]<br> [[Бульонан Готфрид]]<br> [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго де Вермандуа]] |бӀаьчча2 = [[Кылыч-Арслан I]]<br> [[Данишменд ГӀази|ГӀази ибн Данишменд]] |бӀаьчча3 = |бӀаьчча4 = |ницкъаш1 = 15 эз.гергга |ницкъаш2 = 8 эз.гергга |ницкъаш3 = 4 эз.гергга |ницкъаш4 = 3 эз.гергга |белларш1 = |белларш2 = |белларш3 = |белларш4 = |массо белларш = }} '''Дориле́йн ге́ргара тӀом''' ({{Lang-tr|Dorileon Muharebesi}}; 1097 шеран 1 июлехь) — [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]]ан эскарна а, [[Руман султанат|Руман]] султанан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан I-чун]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] эмиран [[Данишменд ГаӀзи|ГӀазин]] а цхьаьнатоьхна эскаршна а йукъара жӀарахойн толамца чекхбаьлла [[тӀом]]. Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран эскар [[Никейн гуо лацар (1097)|Никей йаьккхинчул]] тӀаьхьа [[Жима Ази|Жимчу Азехула]] [[Антиохи]]н тӀелата дахара. Сихха эскар шина декъе декъаделира: 20 000 сов стаг волу авангард [[Боэмунд I (Антиохи эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Роберт Куртгёз|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] баьччаллица, ткъа коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьволчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица дара. Сельджукийн султан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] [[ГӀази Гюмюштекин|Гюмюштегин ГӀази]] а, [[Кайсери]]н Хьасан бай а кхерам бахьнехь цакхетамаш дӀа а баьхна шайн ницкъаш вовшахтуьйхира. Цара 8 эзар стегах лаьтта эскарца [[Эскишахьар|Дорилейн]] гена доццуш жӀарахой богӀу некъан шинне а агӀора кӀело йира. 1097 шеран 1 июлехь, жӀарахойн авангард гича, сельджукаш цунна тӀелетира, уьш тешна бара иза дерриг эскар хиларх. Уьш толам баьккхин бовлушехь, тӀекхиира жӀарахойн эскаран тӀехьахушха тӀедеина коьрта дакъа. Кылыч-Арслан ведира. == Хьосташ == Дорилейн гергара тӀом бийцина дӀайазбина масех гинчо [[Латинан мотт|латинан маттахь]] хроникашкахь а, кехаташкахь а. Царна йукъахь * «Франкаша а, кхечу КъудсгӀалахоша а дина гӀуллакхаш» ([[Gesta Francorum]]) цӀе йолу анониман болх. Йазбина 1101 шерал хьалха{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=11}} [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Тарентан Боэмундан]] баьччаллехь{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=9—10}}Дорилейн гергара тӀам тӀехь дакъа лаьцначу норманнийн къонахчо. * «Къудс-ГӀала йаьккхина франкийн истори» (Historia Francorum) цӀе йолу болх йазбина 1098—1099 шерашкахь мозгӀаро [[Агилеран Раймунд|Ажилан Раймунда]], тӀам тӀехь иза Тулузин Раймундан мозгӀар а вара, епископан [[Монтейлан Адемар|Адемаран]] гергара а вара{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=8—9}}{{Sfn|Kostick|2008|p=13—14, 27-39}}. * «Къудс-ГӀалин истори» (Historia Hierosolymitana) йазйина [[Шартран Фульхерий]]с, иза йуьхьанца Нормандин Робертан уллехь вара, цул тӀаьхьа [[Балдуин I Къудс-ГӀалин|Булонан Балдуинан]] капеллан вара. Шен хроника цуо йазйина 1101—1127 шерашкахь{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=9—10}}{{Sfn|Kostick|2008|p=14—15,23-27, 39-50}}. * «Рибемонтан Ансельма Реймсан архиепископе Манасси II-гӀачуьнга йаздина кехат»{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}. * «Блуасан а, Шартран а графа Стефана зудчуьнга Аделига Антиохин гергара дахьийтина кехат»{{Sfn|Stephen, Count of Blois}}. * «ЖӀарахойн эскаран куьйгалхоша папега Урбану II-гӀачуьнга 1098 шеран 11 сентябрехь йаздина кехат»{{Sfn|Письмо Урбану II}}. * ТӀелатаран декъахоша Пизин архиепископа Даймбера а, Бульонан Годфрида а, Раймунд де Сен-Жила а 1099 шеран сентябрехь баьхначу толамех лаьцна йаздира папега{{Sfn|Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|1853}}. Гиначеран тешаллаш доцуш мехала хьосташ ду, гиначеран тешаллийн бух тӀехь хӀиттийна хроникаш.{{Гочданза 5|Каннин Радульф|4=Ralph of Caen}} тӀетевжина Танкредан а, гуо лацаран кхечу декъашхойн дийцаршна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=14—17}}{{Sfn|Krey|1921|p=11—12}}; [[Аахенан Альберт]], хетарехь, хууш волчу хиламийн тешан йайначу хроникин тӀетевжинера{{Sfn|Заборов|1977|страницы=17—18}}{{Sfn|Krey|1921|p=12—13}}{{Sfn|Kostick|2008|p=84—93}}, [[Тиран Гийом]]а йаздинера Аахенан Альбертан а, Ажилан Раймундан Шартран Фульхерин хроникашна тӀетевжина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=18—20}}. Малхбален а, желтойн а хроникхоша а, историкаш а ло хиламаш кхечу агӀора гар, гойту латинан авторийн ца девза хьелаш. [[Византин император]]ан [[Комнин Алексей I]]-чун йоьӀа [[Комнина Анна]]с, йаздо византихоша дакъа лаьцна тӀелатарех{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33—34}}. Хиламийн нийсархочо [[Эдессин Матфей]] тӀетевжира хӀинца дайначу эрмалойн документашна, гинчеран дийцаршна, ша тидам бинчунна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. [[Шемахо Михаил]]а, [[Шемин православин килс]]ан патриарха, XII бӀешарахь йаздина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. Бусалбанийн хьосташкахь Хьалхара жӀарахойн тӀелатар дуьстича кӀезиг гайтина. К. Хилленбранда дийцарехь, Анатолин кхерста туьркийн хьалхара истори ледара документашка йаьккхина, ткъа бусалбанийн хьосташа оьшшучул тидам тӀе ца бохуьйту оцу тӀеманна. ТӀом боццу хьахабо шина хроникехь{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}: [[Ибн аль-Каланиси]]с (1073—1160){{Sfn|Заборов|1977|страницы=32—33}} (Цуо терахь хӀоттадо 490 шеран 20 раджабан/ 1097 шеран 4 июлан тӀеман{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}) а, [[Ибн аль-Асир]]а (1160—1233){{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}} а. == Никейра тӀеман арене == 1097 шеран 6 майра 19 июнь кхаччалц жӀарахойн эскаро [[Никейн гуо лацар (1097)|Никейн гуо латтийра]], иза коьрта шахьар йара [[Конин султанат|Анатолера сельджукийн пачхьалкхан]]. Византихоша жӀарахойх къайлаха барт бира гуонехь бисинчаьрца гӀала схьайарх. 19 июнехь пенашна тӀелеттачу хенахь, гуонехь бисинчара гӀалин чуйитира византин тобанаш{{Sfn|France|1994}}. 26 июнехь жӀарахойн хьалхара тобанаш дӀайахара Никейра [[Жима Ази|Жимачу Азехула]]{{Sfn|France|1994}}. «[[Алексиада|Алексиадехь]]» Комнина Аннас гойту, эскар гулделира Лефке тӀай долчохь 25 километр Никейн малхбалехьа (йа Сакарьйан малхбузен геннан Гёксунан тӀай долчохь){{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Анна Комнина}}. ТӀелатарехь дакъалаьцначу «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо, йаздина, жӀарахой цигахь лаьттира шина дийнахь. 29 июнехь уьш эрках бевлла къилбехьа бахара{{Sfn|France|1994}}. Никей дӀайеллачул тӀаьхьа [[Нормандин Адела|зудчуьнга]] йаздинчу кехатехь [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефана]] хаам бо, [[Антиохи|Антиохе]] баха сацам барах. ЖӀарахой ца хӀиттира «Ӏийса пайхамаран {{Ӏ.с.}} коше бовла боьлхачеран новкъа» баха, Никейн малхбалехьахула Юлиополисехула, Анкирехула (Анкара), [[Киликин кевнаш]]кахула, хӀунда аьлча и некъ чекхболура сельджукийн кӀошташкахула, цундела хаьржира [[Эскишахьар|Дорилейхула]] некъ{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Дорилей нагӀора боьлхий ма-хиъи Кылыч-Арслана, гӀоьнна кхайкхира ДанышмендгӀеран Гюмюштегина ГӀазига а, [[Кайсери]]н байга Хьасанега а. ницкъаш цхьаьнатоьхна, уьш севцира Дорилейн (хӀинца [[Эскишахьар]]) гена доццуш 8 эзар стаг барам болу эскарца. [[Туркой-сельджукаш|Сельджукийн]] эскаро кӀело йира жӀарахой богӀучу новкъан шинне агӀора{{Sfn|Demirkent|2002}}{{Sfn|Turan|1971|loc=Kılıç Arslan ve Haçlılar}}. ЖӀарахой Сангариусан тогӀене кхечира, иза дика йогӀура кхерстачеран тӀеман тактикица. ЖӀарахойн тхьамданаш ларбаларна гӀайгӀа ца бира. Ши корпус къаьстина йоьдура, вовшашца зӀе а йацара{{Sfn|France|1994}}. 30 июнехь жӀарахойн тхьамданаша лагерь йиллира ширачу Дорилейн гергахь{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Ажилан Раймунда йаздира, тӀом эркал дехьадевлла кхоалгӀачу дийнахь хилира аьлла{{Sfn|France|1994}}. Шартран Фульхерийс а, Рибемонтан Ансельма а билгалдаьккхира, жӀарахойн мостагӀ дуьхьала кхийтира кхоалгӀачу дийнан Ӏуьйрана, 1 июлехь{{Sfn|France|1994}}. == Эскар декъадалар == Массара а гинчара тешалла до, жӀарахойн эскар дӀабуьйлабеллачул тӀаьхьа ши де даьлча шина декъе буьйлабелира. [[Ажилан Раймунд]]а йаздо, декъаделира цхьа де даьлча, хӀунда аьлча провансалхой авангардал цхьа де тӀаьхьа новкъа бевлира. Хьалха йоьдуш йара [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Куртгёз Роберт|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] тобанаш 20 000 сов стаг волуш. Коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица къаьстина богӀуш бара{{Sfn|France|1994}}. [[Успенский, Фёдор Иванович|Ф. И. Успенскийс]], хьосташ ца гойтуш, шек вара Годфрида тӀамехь дакъалацарх, чӀагӀдора: «хууш ду, Годфрида Дорилейра тӀамехь дакъа ца лацарх лаьцна»{{Sfn|Успенский|2017|страницы=20—25}}. Декъадаларан бахьна билггала хууш дац, хӀунда аьлча хьосташа иза тайп-тайпана дуьйцура. Коьрта эскарехь волу Ажилан Раймундан, хетара, декъа хууш ца дар, иза авангардан баьччанийн гӀалат дара, уьш сихбелла хьалхабевллера{{Sfn|France|1994}}: «Новкъан шолгӀачу дийнахь Боэмунд масех элаца къаьстира графах, епископах, герцогах»{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Авангардаца воьдучу [[Шартран Фульхерий]]с, декъадаларан бахьна ца дуьйцу{{Sfn|France|1994}}. Иштта авангардехь хиллачу «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу дийцаран анониман авторо, лору новкъа болуш бода хиларна ца кхетам{{Sfn|France|1994}}: «Годфруан герцог, Раймонан граф, Гуго Сийлахьверг ши де хьалха тӀепаз байра; некъ бекъалучехь тилбелла, уьш, шайна а ца хууш, къаьстира эскаран коьрта ницкъех йоккхачу тобанца»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Каннан Радульфа билгалдоккхура, цхьаболчара эскар хууш декъна лорура, амма цуо ша иза харц дора{{Sfn|France|1994}}. Аахенан Альберта дийцарехь, шина дийнахь цхьаьна некъ бина эскаран тхьамданаша цхьаьна барт бира сурсатийн къоьлла хиларна{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас ([[Татикий]]гара хаамаш кхаьчначу) йаздора, «Боэмундан цуьнан дехар бахьнехь бакъо йелира авангардехь ваха»{{Sfn|Анна Комнина}}. [[Мишо, Жозеф Франсуа|Ж. Мишос]] тӀеэцна бертахь декъаран верси: «Йеса а, хи доцучу а меттигехула баха безан дела, эскар дийкъира шина корпусе»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. {{Гочданза 5|Эсбридж, Томас|Т. Эсбриджа||Thomas Asbridge}} дийцарехь, тхьамданаша сацам бира шайн ницкъаш шина декъе бекъа а, дӀабоьлхуш дика йукъаметтиг латто а. Цунна хетарехь, жӀарахойн эскар 70 000 стаг гергга дара. Цхьаьна меттигехула чекхбовла царна оьшура кхо де кхаччалц хан. Иштта эскар чекхдаккхар оьшура меттигера сурсаташ ца тоарна. План йара 4 де даьлча Дорилейхь вовшахкхета{{Sfn|Asbridge|2005}}. Дж. Франсан хетарехь, декъадаларан бакъ долу бахьна дукха хилар а, цхьа баьччалла ца хилар а дара{{Sfn|France|1994}}. Дорилейра тӀемах лаьцна дерриг хьосташа билгалдоккху, бекъабалар бахьнехь жӀарахойн эскарна салташна йукъахь боккха иэшам хилар. Ажилан Раймунд йаздина, тӀом боьдучу хенахь эскаран ши дакъа лаьттара вовшашна ши миля гена (пхи километр гергга){{Sfn|France|1994}} == АгӀонийн ницкъаш == Гинчара Кылыч-Арсланан эскаран боккха барамех йаздинехь а (Ажилан Раймунда йаздина 150 эзар «турко» вара аьлла{{Sfn|Krey|1921|p=116}}, Рибемонтан Ансельма — 260 эзар{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}, Фульхерийс{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}} а, «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо — 360 эзар) Дж. Франса дийцарехь, иза цӀена фантази йу{{Sfn|France|1994}}, Т. Эсбриджан хетарехь — «кхин а чӀогӀа доккхадар» ду{{Sfn|Asbridge|2005}}. Кылыч-Арсланан эскар, хила тарлора, дуккха а кӀезга хила жӀарахойн ницкъел. Цундела иза уьдура дуьххьала дӀа а хӀоьттина тӀом барах{{Sfn|France|1994}}. Историкаша султанан эскаран мах хадабо 6{{Sfn|France|2006}} — 7-8 эзар бере{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. == ТӀом дӀабахар == [[Файл:Карта к статье «Горгони». Военная энциклопедия Сытина (Санкт-Петербург, 1911-1915).jpg|мини|слева|255px|<center> <small>«Горгони» </small>йаззам чура сурт<br> <small>(«[[Сытинан тӀеман энциклопеди]]»)</small></center>]] == ТӀеман меттиг == Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран хроникхоша ца бийцира тӀеман билггала меттиг. Дийцарехь тӀом хилира ши тогӀе вовшахкхетачехь, эрк долчохь, хӀунда аьлча Каннан Радульфа йаздина, тӀом хилира эрках бевлча{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой легӀана тогӀене кхечира малхбузехьара, нисса сельджукийн эскаран кӀелоне{{Sfn|France|1994}}. 1098 шеран 11 сентябрехь «[[Папалла|папега]] [[Урбан II]]-гӀачунга йаздина жӀарахойн къонахаллин куьйгалхойн кехат тӀехь» цара хьахийна «Доротиллера» тӀом{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} (Заборовн гочехь — Дорилейн аре{{Sfn|Письмо Урбану II}}). Ажилан Раймундан могӀаман цхьаьна испискех дуьйцу «in campo florido»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} тӀемах лаьцна. Аахенан Альберта йаздина тӀеман меттигех «ХӀинца Озеллис олу, Догорганхин тогӀе»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}. Боэмундан тхьамданашка дахьийтина кехат тӀехь хаам бора сельджукаш Ореллисехь Дегорганхихь тӀелатарх лаьцна. Амма цхьан а оцу меттигийн цӀерех муьлханиг муьлха йу ца хаало{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас бен цӀе ца йаьккхина меттиган «Дорилейн аре»{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}. Иза бахьнехь дукхаха болу историкашна (царна йукъахь Ч. Оман{{Sfn|Oman|1898|p=271}}) хетара, тӀом хилла Дорилей йолчохь{{Sfn|Горгони|1912}} аьлла. Ти́ран Гийома йаздина, тӀом болабалале эскар доьдура Горгони (Дорилей) эркан тогӀенца{{Sfn|France|1994}}. Амма тӀом Дорилейхь йа цунна гергахь хиларна реза боцурш бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}. [[Гольц, Кольмар фон дер|Фон дер Гольц]] а, цунна тӀаьхьа {{Гочданза 5|Хагенмайер, Генрих|Г. Хагенмейер||Heinrich Hagenmeyer}} а, шеконехь бара, жӀарахой Никейра 26 инехь арабевлла 30 июнехь буса Дорилей кхачарна. ГӀала Лефкера 22 сахьт некъ бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}. Руман новкъахула Лефкера Дорилей йезткъа километр йу. Уггаре аттачу хьелашца Годфридан а, [[Амьенан Пётр|Петр Халбатхочун]] а эскар сиха дахалур дац Европехула [[Фридрих I Барбаросса|Барбароссин]] эскар санна (дийнахь 29 километр). Амма оцу боларца а эскар кхочура дацара Дорилей шина дийнахь. Иза хир йара гӀалин ткъе итт километр генахь. Ма-дарра аьлча жӀарахой боьлхура кхин а меллаша, хӀунда аьлча новкъарло йора йезачу ворданаша. Хагенмейеран «Хронологешца» эскаро берхӀитта километр некъ бора дийнахь{{Sfn|France|1994}}. Цундела тӀом Лефкен къилбехьа шовзткъа — шовзткъе итт километрал гена хила йиш йац (Гёксун дехьа-сехьаволийлин){{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Никейн къилбехьа боьдуш хилча, тӀаккха и некъ боьдуш хуьлу тогӀене Босузукан кхоъ-пхиъ километр къилбаседехьахула. Тера ду, нисса оцу жӀара-некъ болчура аренехь хилла хила тарло и тӀом{{Sfn|France|1994}}. Ишттачу кепара, фон дер Гольца а, Хагенмейер а лерина нисбира оцу тӀеман меттиг хӀинцалерачу Босузук йа Инёню гӀаланашна гергахь Кхара-су долчохь{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. [[Рансимен, Стивен|С. Рансимена]] йаздина, иза къовсаме ду аьлла. Цунна хетарехь тӀом хилла Сари-су (Батис) аренехь, цигахула богӀура Лефкера дуьхьала болу некъ{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|France|1994}}. === Сельджукаш тӀелатар === 1 июлехь авангард кхин дӀайоьдуш йара, амма дукха хан йалале талламхоша хабар деира мостагӀийн доккха эскар тӀекхочуш ду аьлла. Боэмунд омар делира ишал долчу эрзашна тӀехь хӀитта аьлла. ЖӀарахой ца кхиира меттиг дӀалаца, агӀонашна а, тӀехьахула а сельджукаш тӀелетира{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Фульхерийс йаздина: «Делкъана шолгӀачу сахьтехь талламхошна гира герга йогӀу туркойн авангард; тхайна ма-хии, оха сихха четарш хӀиттийра эрз баьллачу цхьаьна меттиге, тхайга ма довлало сиха мохьах паргӀат девлла тӀом боло»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28}}. ЖӀарахой цецбехира, эскар деккъа дошлойн пхьарчхойх лаьтташ хиларо{{Sfn|Oman|1898|p=272}}: «берриш говрашкахь, герз пхенан Ӏодмаш, церан гӀиллакхехь ма-дарра»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Сельджукаш тӀелетира сихха массо а агӀора, лелайора шайн даиман йолу тактика, жӀарахошна гуонаха а хьийзаш, пхенийн догӀа детташ, хӀаллак бора тӀом болабалале лагере ца кхиина жӀарахой. Коьрта ницкъаш хӀинца а бацара, Боэмунд садетташ берриш тӀелата омар ца деш Ӏара, мостагӀ сихха тӀекхачаре сатуьйсура. Амма мостагӀийн пхьарчхой бехха герга ца богӀура. ТӀелатара, пхенаш кхуьйсий, агӀонашка дӀабоьлхура{{Sfn|Oman|1898|p=272}}. Наггахь жӀарахой аьттонза аракховдура, цара шеш кхин а жигара кхуьйсучу пхенашна кӀела кхуьйсура. Цунах кхетта, мостагӀ дӀакхосса а ца гӀерташ, могӀнаш нисдира. Амма иштта а церан могӀнаш эгадора пхенийн догӀано. Франкийн баккхий иэшамаш хилира, ткъа мостагӀчунна хӀумма а ца хилла ала мегар дара. ЖӀарахой лагере йухабевлира{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. === Толам === Хьалхо оццу дийнахь Боэмунда геланчаш бахийтира шолгӀа эскар лаха{{Sfn|Анна Комнина|1996|страницы=300—301}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Царна лагерь карийра йалх йа ворхӀ миля тӀеман генахь. ТӀемах хаам кхаьчна, Годфрид, Тулузин Раймунд, кхин тхьамданаш сих белира тӀеман арене, шайн эскарал хьалха а буьйлуш. Хьалха геланчаш бахийтира Боэмундан шеш тӀекхочуш дуй хаийтархьама. Дошлой битира лагерехь{{Sfn|Oman|1898|p=274}}. Кылыч-Арсланан ца хаара шолгӀа эскар дуй, иза гучудалар лардеш а дацара. Схьакхаьчна жӀарахойн тоба хьалайелира тогӀенан йистера ламанан дукъ тӀе, иза гучуйелира Боэмундан лагеран тӀелата гӀертачу сельджукийн аьрру агӀора а, тӀехьашхула а. Хьолан мах хадийна, Годфрида дисинчу эскаре омар дахьийтира сихло аьлла, ткъ ша шеца йолчу жима 50 къонахах йолу тобанца тӀелетира шу тӀе, цигахь цунна вайнера султан шен хойшца. Коьртачу эскарера жӀарахой гӀоьнна сихбелла богӀура{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Ч. Оманан хетарехь, уьш могӀанехь лела ца лора, дӀа ца хӀитталора Ӏеманчу тӀеман могӀане сихбаларна. Хьалхара тобанаш дуккха а хьалхайевллера тӀаьхьабогӀучарел, цундела хӀора тоба мостагӀчунна тӀейахара боцучу новкъа. Авангардан аьтту агӀонна уггаре герга йахара Тулузин Раймондан тоба, аьттухьа — [[Фландрин урхалчийн исписка|Фландрин граф]] вара. Уггаре аьтту позици лецира [[Монтейлан Адемар|епископан Адемаран]] тобано, иза дукъ хадийна Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула аравелира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Амма, Дж. Франсус, Адемаран тобано аьтту йисттера меттиг лаьцна йаздинехь а, тӀаккха а гайтира, Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула [[друмлинаш]]кахула велира Тулузин Раймонд аьлла{{Sfn|France|1994}}. Сельджукаш кхийтира, керла эскар кхаьчний, амма могӀанаш нисдан ца кхиира. ТӀехьашхула йуккъе йетташ жӀарахоша хьаьшира церан аьрру агӀо. Боэмундан гӀелделлачу эскаран дог айаделира, тӀелетира гӀоьнна кхаьчна жӀарахой мостагӀчунна тӀехьа гича. Сельджукийн аьрру тӀам керсталлин шина эскарна йукъаӀевдинера. ЖӀарахой тӀехьаидира бевддачу мостагӀашна, церан лагерь схьайаьккхира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Оцу тӀемал тӀаьхьа дуккха а кӀирнашкахь Кылыч-Арслан ца ваьхьара йуха а тӀом бан. ЖӀарахой йуха новкъа бевлча, цара тидам бира некъа йисташка: «хьалхара а, шолгӀа денойн дохаллехь некъ чекхбаллалц тхуна карора йелла говраш а, белла церан дай а»{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. === Иэшамаш === Ж. Мишос йаздира Кылыч-Арсланан баккхийчу иэшамех лаьцна: «бусалбачеран эскарх кхо эзар лакхара а, ткъа эзар сов лахара а чинаш Ӏохкура байина»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. Амма иэшамаш дог дохучул кӀезиг бара. Сельджукаша хало Ӏевшира тӀеман тӀаьххьарчу итт минотехь, оцу хенахь церан аьрру агӀо йукъабаханера керстачеран шина эскарна. Годфридан эскарера Франкашна хӀумма а ца хиллера. Боэмундан эскаран салтий пхеа сахьтехь лаьттира пхенийн догӀанан кӀелахь, амма церан гӀагӀнаша гӀо дира царна, адамел алсама говраш йайира. Сельджукийн иэшам кхо эзар стаг хилира{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. Толамхойн — виъ эзар{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. == ТӀеман тӀаьхье == [[Файл:Slaget vid Dorylaeum 1097.jpg|мини|Дорилейн гергара тӀом, [[Доре, Гюстав|Доре Гюстав]]]] Иза бара «ЖӀарахойн тӀелатар долийначул тӀаьхьара уггаре боккха тӀом»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. ЖӀарахойн толам ца хууш хилира. Шина эскаран латтарх вовшашна хууш дацара — Богемунде кхача Годфридан ийшира пхи сахьт, царна йукъахь йалх йа ворхӀ миля бен йоцушшехь{{Sfn|Oman|1898|p=275—276}}. Анониман волу тӀом гинчо сельджукийн майраллин лакхара мах хадийра, билгалдаьккхира, «нагахь туркой керста хиллехьара, уьш расех уггаре диканиш хир бара» аьлла{{Sfn|Runciman|1987|p=187}}, «Муьлхха а стаг, мел зиеделла а, дешна а валахь, йаздан ваьхьар вуй теша туркойн говзаллех, сийлаллех, майраллех… . . шуна карор бацара царел онда, майра йа говза тӀемлой»{{Sfn|Asbridge|2005}} Ибн аль-Каланисис дийцарехь, «исламан гӀуллакхна оцу иэхье бохамах хаам беинчул тӀаьхьа, адамийн сингаттам а, кхерам а чӀагӀбелира». Дорилейхь иэшаро доьналлех бохийра сельджукаш, цхьа хан йаллалц уьш дуьххьала дӀа жӀарошца Ӏиттабаларх къехкара. Султан дисинчу эскарца, мостагӀчунна сурсаташ ца дитархьама, новкъахь аренаш йагош, малхбалехьа ведира{{Sfn|Asbridge|2005}}. Сельджукаш иэшаран дуьххьала долу бахьна хилира цхьацца гӀаланашкахь хилла гӀовттамаш. «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу тептаран анониман авторо дийцарехь, водучу хенахь султанан дийзира оцу гӀаланашка хӀилланца чуваха. Оцу дерриг хӀумано жӀарахойн аьттоне баьккхира Анатолехула малхбалехьа боьду некъ{{Sfn|France|1994}}. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|20em}} == Литература а, хьосташ а == === Хьосташ === * {{Книга|ref=Заборов|заглавие=История крестовых походов в документах и материалах|ответственный=[[Заборов, Михаил Абрамович|Заборов М. А.]]|год=1977|место=М.|издательство=[[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]]}}: ** {{Книга|ref=Письмо Урбану II|заглавие=Письмо предводителей крестоносного рыцарства папе Урбану II от 11 сентября 1098 г|страницы=97—103}} ** {{Книга|ref=Матвей Эдесский|автор=[[Матфей Эдесский]]|заглавие=Из «Хронографии» Матфея Эдесского|страницы=108—110, 118—119}} ** {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=[[Анна Комнина]]|заглавие=Из «Алексиады» Анны Комниной|страницы=110—113, 116—118}} * {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=Анна Комнина|заглавие=Алексиада|год=1996|место=СПб.|издательство=[[Алетейя (издательство)|Алетейя]]}} * {{Книга|ref=Ибн аль-Каланиси, Гибб|ссылка=|автор=Ибн аль-Каланиси, [[Гибб, Гамильтон Александр Росскин|Гибб Г.]]|заглавие=Дамасские хроники жӀарахойн|год=2009|издательство=ЗАО «[[Центрполиграф]]»|страниц=383|серия=Хроники военных сражений|isbn=978-5-9524-4106-4}} * {{Cite web|lang=la|url=http://thelatinlibrary.com/albertofaix/hist3.shtml|title=Historia expeditionis Hierosolymitanae|author=[[Альберт Аахенский|Albert of Aix]]|website=The Latin Library|date=|publisher=thelatinlibrary.com|accessdate=2020-05-29|ref=Albert of Aix}} * {{Книга|ref=Foucher de Chartres|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wBxAAQAAMAAJ|автор=Foucher de Chartres|заглавие=Histoire des croisades|год=1825|издательство=J.-L.-J. Briere}} * {{Книга|ref=Krey|ссылка=https://archive.org/details/firstcrusadeacco00kreyuoft/page/126/mode/2up|автор=Krey August C.|заглавие=The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants|год=1921|часть=I. Battle of Dorylaeum. (July 1, 1097)|язык=en|издательство=[[Princeton University Press]]|страницы=113—118}} * {{Книга|автор=|заглавие=Letters of the Crusaders|ответственный={{iw|Манро, Дана|Dana C. Munro|en|Dana Carleton Munro}}|год=1896|язык=en|место=Philadelphia|издательство=[[University of Pennsylvania]]|volume=1:4|серия=Translations and Reprints from the Original Sources of European History}} ** {{Книга|ref=Stephen, Count of Blois|заглавие=Stephen, Count of Blois and Chartres, To his Wife Adele|pages=5—8}} ** {{Книга|ref=Godfrey, Raymond and Daimbert|заглавие=Godfrey, Raymond and Daimbert to the Pope|pages=8—11|isbn=}} * {{Книга|ref=Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|ссылка=https://archive.org/details/histoiredescroi09michgoog/page/n252/mode/2up?q=antioche|заглавие=The History Of The Crusades|ответственный=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Michaud J. Fr.]], Tr. by W. Robson|год=1853|часть=Letter from Daimbert, Archbishop of Pisa, Godfrey of Bouillon, and Raymond, Count of St. Gilles|язык=en|pages=362—364|volume=3}} * {{Книга|ref=Hagenmeyer|ссылка=http://archive.org/details/anonymigestafran00hageuoft|автор=|заглавие=Anonymi Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum; mit Erläuterungen hrsg. von Heinrich Hagenmeyer|ответственный={{iw|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.|en|Heinrich Hagenmeyer}}|год=1890|место=Heidelberg|издательство=C. Winter}} === Литература === * {{ВТ-ВЭС|Горгони|том=8|стр=398—399|ref=Горгони}} * {{Книга|ref=Мишо|автор=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Мишо Г.]]|заглавие=История Крестовых походов|ответственный=пер. с фр. С. Л. Клячко|год=1884|место=М.-СПб.|издательство=Изд. товарищества [[Вольф, Маврикий Осипович|М. О. Вольфа]]}} * {{Книга|ref=Успенский|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Pe4jEAAAQBAJ|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф.]]|заглавие=История крестовых походов|год=2017|издательство=Юрайт|страницы=20—25|страниц=353}} * {{Книга|ref=Хилленбранд|ссылка=https://books.google.ru/books?id=piBuNwAACAAJ|автор=Хилленбранд К.|заглавие=Крестовые походы. Взгляд с Востока: мусульм. перспектива|год=2008|издательство=Диля|страниц=670|isbn=978-5-88503-623-8}} * {{Книга|ref=Asbridge|автор={{iw|Эсбридж, Томас|Asbridge Th.||Thomas Asbridge}}|заглавие=The First Crusade: A New History|год=2005|часть=Into Anatolia|ссылка часть=https://erenow.net/postclassical/thefirstcrusadeanewhistorythomasasbridge/13.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Simon and Schuster]]|pages=131—139|isbn=978-1-84983-769-9}} * {{Книга|ref=Hutchinson Dictionary|ссылка=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=04S4YdDarD0C|автор=Bennett M., Connolly P., Gillingham J., Lazenby J.|заглавие=The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare|год=1998|часть=Dorylaeum, battle of|издательство=[[Taylor & Francis]]|pages=103|isbn=978-1-57958-116-9}} * {{статья|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/kilicarslan-i|ref=Demirkent|автор={{нп5|Демиркент, Исин|Demirkent I|tr|Işın Demirkent}}|заглавие=KILICARSLAN I|год=2002|издание=[[Исламская энциклопедия|Islamansiklopedisi]]|seite=396—399|volume=25|}} * {{Книга|ref=France|автор=France J.|заглавие=Victory in the East: A Military History of the First Crusade|год=1994|часть=CH: 6. The first enemy: the Turks of Asia Minor|ссылка часть=https://erenow.net/ww/victory-east-military-history-first-crusade/6.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Cambridge University Press]]|pages=143—196|isbn=978-0-521-58987-1}} * {{Книга|ref=France|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Q-opAQAAMAAJ|автор=France J.|часть=Dorylaion, Battle of (1097)|заглавие=The Crusades: An Encyclopedia|ответственный=Alan V. Murray|год=2006|издательство=[[ABC-CLIO]]|страницы=363—364|страниц=488|isbn=978-1-57607-862-4}} * {{Книга|ref=Goltz|ссылка=https://books.google.ru/books?id=5W7-CwAAQBAJ|автор=[[Гольц, Кольмар фон дер|Goltz Colmar von der]]|заглавие=Anatolische Ausflüge|год=2016 (1896)|издательство=Schall u. Gund|seite=457—459}} * {{книга|автор={{нп5|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.||Heinrich Hagenmeyer}}|заглавие=Chronologie de la première croisade|язык=fr|год=1902|место=Paris|издательство=E. Leroux|ref=Hagenmeyer}} * {{Книга|ссылка=https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1gw|ref=Kostick|автор={{iw|Костик, Конор|Kostick C.|en|Conor Kostick}}|заглавие=The Social Structure of the First Crusade|год=2008|язык=en|место=Leiden|издательство=BRILL|isbn=978-90-47-44502-9|серия=The Medieval Mediterranean, Volume: 76|isbn2=978-90-04-16665-3|doi=10.1163/j.ctt1w8h1gw}} * {{Книга|ref=Oman|ссылка=https://archive.org/details/historyartofwar00omanuoft/|автор=[[Оман, Чарльз|Oman Ch. W. Ch.]]|заглавие=A History of the Art of War: The Middle Ages from the Fourth to the Fourteenth Century|год=1898|место=L.|издательство=Putnam's|pages=271—276}} * {{Книга|ref=Runciman|ссылка=https://books.google.ru/books?id=uDj9sNezWzEC|автор=[[Рансимен, Стивен|Runciman St.]]|заглавие=A History of the Crusades|год=1987|издательство=Cambridge University Press|pages=186—187|volume=1|isbn=978-0-521-34770-9}} * {{Книга|ref=Turan|ссылка=https://books.google.com/books?id=IZJpAAAAMAAJ|автор=[[Туран, Осман|Turan O.]]|заглавие=Selçuklular Zamanında Türkiye|год=1971|издательство=Turan Neşriyat Yurdu}} {{Гергара Малхбалехь жӀарахойша тӀемаш дар}} [[Категори:ТІемаш абатца]] [[Категори:ЖӀарахойн тӀелетарера тӀемаш]] [[Категори:Дуьххьарлера жӀарахойн тӀелатар]] [[Категори:1 июлан хиламаш]] [[Категори:Эскишахьар (ил)]] [[Категори:1097 шеран тӀемаш]] [[Категори:Сельджукаша дакъа лаьцна тӀемаш]] lhl6yiruajgqyx59rtykcj8jjutunqd 8669441 8669433 2022-08-02T13:35:53Z Саид Мисарбиев 12762 /* Сельджукаш тӀелатар */ wikitext text/x-wiki {{маьӀнаш|Дорилейн гергара тӀом}} {{ТӀом |конфликт = Дорилейн гергара тӀом |дакъа = [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]] |сурт = Dorylee2.jpg |куьг = Дорилейн гергара тӀом, Histoire d'Outremer, XIVe siècle, BN MS Fr. 352 f. 49 |терахь = [[1097 шо|1097 шеран]] [[1 июль|1 июлехь]] |меттиг = [[Эскишахьа|Дорилейн гергахь]], [[Туркойчоь]] |бахьна = |жамӀ = ЖӀарахойн толам |хийцамаш = |мостагӀ1 = [[ЖӀарахой]] |мостагӀ2 = [[Туркой-сельджукаш]] ([[Руман султанат]]) |мостагӀ3 = |мостагӀ4 = |бӀаьчча1 = [[Тарентан Боэмунд]]<br> [[Тарентан Танкред]]<br> [[Монтейлан Адемар]]<br> [[Бульонан Готфрид]]<br> [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго де Вермандуа]] |бӀаьчча2 = [[Кылыч-Арслан I]]<br> [[Данишменд ГӀази|ГӀази ибн Данишменд]] |бӀаьчча3 = |бӀаьчча4 = |ницкъаш1 = 15 эз.гергга |ницкъаш2 = 8 эз.гергга |ницкъаш3 = 4 эз.гергга |ницкъаш4 = 3 эз.гергга |белларш1 = |белларш2 = |белларш3 = |белларш4 = |массо белларш = }} '''Дориле́йн ге́ргара тӀом''' ({{Lang-tr|Dorileon Muharebesi}}; 1097 шеран 1 июлехь) — [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]]ан эскарна а, [[Руман султанат|Руман]] султанан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан I-чун]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] эмиран [[Данишменд ГаӀзи|ГӀазин]] а цхьаьнатоьхна эскаршна а йукъара жӀарахойн толамца чекхбаьлла [[тӀом]]. Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран эскар [[Никейн гуо лацар (1097)|Никей йаьккхинчул]] тӀаьхьа [[Жима Ази|Жимчу Азехула]] [[Антиохи]]н тӀелата дахара. Сихха эскар шина декъе декъаделира: 20 000 сов стаг волу авангард [[Боэмунд I (Антиохи эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Роберт Куртгёз|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] баьччаллица, ткъа коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьволчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица дара. Сельджукийн султан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] [[ГӀази Гюмюштекин|Гюмюштегин ГӀази]] а, [[Кайсери]]н Хьасан бай а кхерам бахьнехь цакхетамаш дӀа а баьхна шайн ницкъаш вовшахтуьйхира. Цара 8 эзар стегах лаьтта эскарца [[Эскишахьар|Дорилейн]] гена доццуш жӀарахой богӀу некъан шинне а агӀора кӀело йира. 1097 шеран 1 июлехь, жӀарахойн авангард гича, сельджукаш цунна тӀелетира, уьш тешна бара иза дерриг эскар хиларх. Уьш толам баьккхин бовлушехь, тӀекхиира жӀарахойн эскаран тӀехьахушха тӀедеина коьрта дакъа. Кылыч-Арслан ведира. == Хьосташ == Дорилейн гергара тӀом бийцина дӀайазбина масех гинчо [[Латинан мотт|латинан маттахь]] хроникашкахь а, кехаташкахь а. Царна йукъахь * «Франкаша а, кхечу КъудсгӀалахоша а дина гӀуллакхаш» ([[Gesta Francorum]]) цӀе йолу анониман болх. Йазбина 1101 шерал хьалха{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=11}} [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Тарентан Боэмундан]] баьччаллехь{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=9—10}}Дорилейн гергара тӀам тӀехь дакъа лаьцначу норманнийн къонахчо. * «Къудс-ГӀала йаьккхина франкийн истори» (Historia Francorum) цӀе йолу болх йазбина 1098—1099 шерашкахь мозгӀаро [[Агилеран Раймунд|Ажилан Раймунда]], тӀам тӀехь иза Тулузин Раймундан мозгӀар а вара, епископан [[Монтейлан Адемар|Адемаран]] гергара а вара{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=8—9}}{{Sfn|Kostick|2008|p=13—14, 27-39}}. * «Къудс-ГӀалин истори» (Historia Hierosolymitana) йазйина [[Шартран Фульхерий]]с, иза йуьхьанца Нормандин Робертан уллехь вара, цул тӀаьхьа [[Балдуин I Къудс-ГӀалин|Булонан Балдуинан]] капеллан вара. Шен хроника цуо йазйина 1101—1127 шерашкахь{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=9—10}}{{Sfn|Kostick|2008|p=14—15,23-27, 39-50}}. * «Рибемонтан Ансельма Реймсан архиепископе Манасси II-гӀачуьнга йаздина кехат»{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}. * «Блуасан а, Шартран а графа Стефана зудчуьнга Аделига Антиохин гергара дахьийтина кехат»{{Sfn|Stephen, Count of Blois}}. * «ЖӀарахойн эскаран куьйгалхоша папега Урбану II-гӀачуьнга 1098 шеран 11 сентябрехь йаздина кехат»{{Sfn|Письмо Урбану II}}. * ТӀелатаран декъахоша Пизин архиепископа Даймбера а, Бульонан Годфрида а, Раймунд де Сен-Жила а 1099 шеран сентябрехь баьхначу толамех лаьцна йаздира папега{{Sfn|Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|1853}}. Гиначеран тешаллаш доцуш мехала хьосташ ду, гиначеран тешаллийн бух тӀехь хӀиттийна хроникаш.{{Гочданза 5|Каннин Радульф|4=Ralph of Caen}} тӀетевжина Танкредан а, гуо лацаран кхечу декъашхойн дийцаршна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=14—17}}{{Sfn|Krey|1921|p=11—12}}; [[Аахенан Альберт]], хетарехь, хууш волчу хиламийн тешан йайначу хроникин тӀетевжинера{{Sfn|Заборов|1977|страницы=17—18}}{{Sfn|Krey|1921|p=12—13}}{{Sfn|Kostick|2008|p=84—93}}, [[Тиран Гийом]]а йаздинера Аахенан Альбертан а, Ажилан Раймундан Шартран Фульхерин хроникашна тӀетевжина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=18—20}}. Малхбален а, желтойн а хроникхоша а, историкаш а ло хиламаш кхечу агӀора гар, гойту латинан авторийн ца девза хьелаш. [[Византин император]]ан [[Комнин Алексей I]]-чун йоьӀа [[Комнина Анна]]с, йаздо византихоша дакъа лаьцна тӀелатарех{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33—34}}. Хиламийн нийсархочо [[Эдессин Матфей]] тӀетевжира хӀинца дайначу эрмалойн документашна, гинчеран дийцаршна, ша тидам бинчунна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. [[Шемахо Михаил]]а, [[Шемин православин килс]]ан патриарха, XII бӀешарахь йаздина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. Бусалбанийн хьосташкахь Хьалхара жӀарахойн тӀелатар дуьстича кӀезиг гайтина. К. Хилленбранда дийцарехь, Анатолин кхерста туьркийн хьалхара истори ледара документашка йаьккхина, ткъа бусалбанийн хьосташа оьшшучул тидам тӀе ца бохуьйту оцу тӀеманна. ТӀом боццу хьахабо шина хроникехь{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}: [[Ибн аль-Каланиси]]с (1073—1160){{Sfn|Заборов|1977|страницы=32—33}} (Цуо терахь хӀоттадо 490 шеран 20 раджабан/ 1097 шеран 4 июлан тӀеман{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}) а, [[Ибн аль-Асир]]а (1160—1233){{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}} а. == Никейра тӀеман арене == 1097 шеран 6 майра 19 июнь кхаччалц жӀарахойн эскаро [[Никейн гуо лацар (1097)|Никейн гуо латтийра]], иза коьрта шахьар йара [[Конин султанат|Анатолера сельджукийн пачхьалкхан]]. Византихоша жӀарахойх къайлаха барт бира гуонехь бисинчаьрца гӀала схьайарх. 19 июнехь пенашна тӀелеттачу хенахь, гуонехь бисинчара гӀалин чуйитира византин тобанаш{{Sfn|France|1994}}. 26 июнехь жӀарахойн хьалхара тобанаш дӀайахара Никейра [[Жима Ази|Жимачу Азехула]]{{Sfn|France|1994}}. «[[Алексиада|Алексиадехь]]» Комнина Аннас гойту, эскар гулделира Лефке тӀай долчохь 25 километр Никейн малхбалехьа (йа Сакарьйан малхбузен геннан Гёксунан тӀай долчохь){{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Анна Комнина}}. ТӀелатарехь дакъалаьцначу «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо, йаздина, жӀарахой цигахь лаьттира шина дийнахь. 29 июнехь уьш эрках бевлла къилбехьа бахара{{Sfn|France|1994}}. Никей дӀайеллачул тӀаьхьа [[Нормандин Адела|зудчуьнга]] йаздинчу кехатехь [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефана]] хаам бо, [[Антиохи|Антиохе]] баха сацам барах. ЖӀарахой ца хӀиттира «Ӏийса пайхамаран {{Ӏ.с.}} коше бовла боьлхачеран новкъа» баха, Никейн малхбалехьахула Юлиополисехула, Анкирехула (Анкара), [[Киликин кевнаш]]кахула, хӀунда аьлча и некъ чекхболура сельджукийн кӀошташкахула, цундела хаьржира [[Эскишахьар|Дорилейхула]] некъ{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Дорилей нагӀора боьлхий ма-хиъи Кылыч-Арслана, гӀоьнна кхайкхира ДанышмендгӀеран Гюмюштегина ГӀазига а, [[Кайсери]]н байга Хьасанега а. ницкъаш цхьаьнатоьхна, уьш севцира Дорилейн (хӀинца [[Эскишахьар]]) гена доццуш 8 эзар стаг барам болу эскарца. [[Туркой-сельджукаш|Сельджукийн]] эскаро кӀело йира жӀарахой богӀучу новкъан шинне агӀора{{Sfn|Demirkent|2002}}{{Sfn|Turan|1971|loc=Kılıç Arslan ve Haçlılar}}. ЖӀарахой Сангариусан тогӀене кхечира, иза дика йогӀура кхерстачеран тӀеман тактикица. ЖӀарахойн тхьамданаш ларбаларна гӀайгӀа ца бира. Ши корпус къаьстина йоьдура, вовшашца зӀе а йацара{{Sfn|France|1994}}. 30 июнехь жӀарахойн тхьамданаша лагерь йиллира ширачу Дорилейн гергахь{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Ажилан Раймунда йаздира, тӀом эркал дехьадевлла кхоалгӀачу дийнахь хилира аьлла{{Sfn|France|1994}}. Шартран Фульхерийс а, Рибемонтан Ансельма а билгалдаьккхира, жӀарахойн мостагӀ дуьхьала кхийтира кхоалгӀачу дийнан Ӏуьйрана, 1 июлехь{{Sfn|France|1994}}. == Эскар декъадалар == Массара а гинчара тешалла до, жӀарахойн эскар дӀабуьйлабеллачул тӀаьхьа ши де даьлча шина декъе буьйлабелира. [[Ажилан Раймунд]]а йаздо, декъаделира цхьа де даьлча, хӀунда аьлча провансалхой авангардал цхьа де тӀаьхьа новкъа бевлира. Хьалха йоьдуш йара [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Куртгёз Роберт|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] тобанаш 20 000 сов стаг волуш. Коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица къаьстина богӀуш бара{{Sfn|France|1994}}. [[Успенский, Фёдор Иванович|Ф. И. Успенскийс]], хьосташ ца гойтуш, шек вара Годфрида тӀамехь дакъалацарх, чӀагӀдора: «хууш ду, Годфрида Дорилейра тӀамехь дакъа ца лацарх лаьцна»{{Sfn|Успенский|2017|страницы=20—25}}. Декъадаларан бахьна билггала хууш дац, хӀунда аьлча хьосташа иза тайп-тайпана дуьйцура. Коьрта эскарехь волу Ажилан Раймундан, хетара, декъа хууш ца дар, иза авангардан баьччанийн гӀалат дара, уьш сихбелла хьалхабевллера{{Sfn|France|1994}}: «Новкъан шолгӀачу дийнахь Боэмунд масех элаца къаьстира графах, епископах, герцогах»{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Авангардаца воьдучу [[Шартран Фульхерий]]с, декъадаларан бахьна ца дуьйцу{{Sfn|France|1994}}. Иштта авангардехь хиллачу «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу дийцаран анониман авторо, лору новкъа болуш бода хиларна ца кхетам{{Sfn|France|1994}}: «Годфруан герцог, Раймонан граф, Гуго Сийлахьверг ши де хьалха тӀепаз байра; некъ бекъалучехь тилбелла, уьш, шайна а ца хууш, къаьстира эскаран коьрта ницкъех йоккхачу тобанца»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Каннан Радульфа билгалдоккхура, цхьаболчара эскар хууш декъна лорура, амма цуо ша иза харц дора{{Sfn|France|1994}}. Аахенан Альберта дийцарехь, шина дийнахь цхьаьна некъ бина эскаран тхьамданаша цхьаьна барт бира сурсатийн къоьлла хиларна{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас ([[Татикий]]гара хаамаш кхаьчначу) йаздора, «Боэмундан цуьнан дехар бахьнехь бакъо йелира авангардехь ваха»{{Sfn|Анна Комнина}}. [[Мишо, Жозеф Франсуа|Ж. Мишос]] тӀеэцна бертахь декъаран верси: «Йеса а, хи доцучу а меттигехула баха безан дела, эскар дийкъира шина корпусе»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. {{Гочданза 5|Эсбридж, Томас|Т. Эсбриджа||Thomas Asbridge}} дийцарехь, тхьамданаша сацам бира шайн ницкъаш шина декъе бекъа а, дӀабоьлхуш дика йукъаметтиг латто а. Цунна хетарехь, жӀарахойн эскар 70 000 стаг гергга дара. Цхьаьна меттигехула чекхбовла царна оьшура кхо де кхаччалц хан. Иштта эскар чекхдаккхар оьшура меттигера сурсаташ ца тоарна. План йара 4 де даьлча Дорилейхь вовшахкхета{{Sfn|Asbridge|2005}}. Дж. Франсан хетарехь, декъадаларан бакъ долу бахьна дукха хилар а, цхьа баьччалла ца хилар а дара{{Sfn|France|1994}}. Дорилейра тӀемах лаьцна дерриг хьосташа билгалдоккху, бекъабалар бахьнехь жӀарахойн эскарна салташна йукъахь боккха иэшам хилар. Ажилан Раймунд йаздина, тӀом боьдучу хенахь эскаран ши дакъа лаьттара вовшашна ши миля гена (пхи километр гергга){{Sfn|France|1994}} == АгӀонийн ницкъаш == Гинчара Кылыч-Арсланан эскаран боккха барамех йаздинехь а (Ажилан Раймунда йаздина 150 эзар «турко» вара аьлла{{Sfn|Krey|1921|p=116}}, Рибемонтан Ансельма — 260 эзар{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}, Фульхерийс{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}} а, «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо — 360 эзар) Дж. Франса дийцарехь, иза цӀена фантази йу{{Sfn|France|1994}}, Т. Эсбриджан хетарехь — «кхин а чӀогӀа доккхадар» ду{{Sfn|Asbridge|2005}}. Кылыч-Арсланан эскар, хила тарлора, дуккха а кӀезга хила жӀарахойн ницкъел. Цундела иза уьдура дуьххьала дӀа а хӀоьттина тӀом барах{{Sfn|France|1994}}. Историкаша султанан эскаран мах хадабо 6{{Sfn|France|2006}} — 7-8 эзар бере{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. == ТӀом дӀабахар == [[Файл:Карта к статье «Горгони». Военная энциклопедия Сытина (Санкт-Петербург, 1911-1915).jpg|мини|слева|255px|<center> <small>«Горгони» </small>йаззам чура сурт<br> <small>(«[[Сытинан тӀеман энциклопеди]]»)</small></center>]] == ТӀеман меттиг == Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран хроникхоша ца бийцира тӀеман билггала меттиг. Дийцарехь тӀом хилира ши тогӀе вовшахкхетачехь, эрк долчохь, хӀунда аьлча Каннан Радульфа йаздина, тӀом хилира эрках бевлча{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой легӀана тогӀене кхечира малхбузехьара, нисса сельджукийн эскаран кӀелоне{{Sfn|France|1994}}. 1098 шеран 11 сентябрехь «[[Папалла|папега]] [[Урбан II]]-гӀачунга йаздина жӀарахойн къонахаллин куьйгалхойн кехат тӀехь» цара хьахийна «Доротиллера» тӀом{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} (Заборовн гочехь — Дорилейн аре{{Sfn|Письмо Урбану II}}). Ажилан Раймундан могӀаман цхьаьна испискех дуьйцу «in campo florido»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} тӀемах лаьцна. Аахенан Альберта йаздина тӀеман меттигех «ХӀинца Озеллис олу, Догорганхин тогӀе»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}. Боэмундан тхьамданашка дахьийтина кехат тӀехь хаам бора сельджукаш Ореллисехь Дегорганхихь тӀелатарх лаьцна. Амма цхьан а оцу меттигийн цӀерех муьлханиг муьлха йу ца хаало{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас бен цӀе ца йаьккхина меттиган «Дорилейн аре»{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}. Иза бахьнехь дукхаха болу историкашна (царна йукъахь Ч. Оман{{Sfn|Oman|1898|p=271}}) хетара, тӀом хилла Дорилей йолчохь{{Sfn|Горгони|1912}} аьлла. Ти́ран Гийома йаздина, тӀом болабалале эскар доьдура Горгони (Дорилей) эркан тогӀенца{{Sfn|France|1994}}. Амма тӀом Дорилейхь йа цунна гергахь хиларна реза боцурш бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}. [[Гольц, Кольмар фон дер|Фон дер Гольц]] а, цунна тӀаьхьа {{Гочданза 5|Хагенмайер, Генрих|Г. Хагенмейер||Heinrich Hagenmeyer}} а, шеконехь бара, жӀарахой Никейра 26 инехь арабевлла 30 июнехь буса Дорилей кхачарна. ГӀала Лефкера 22 сахьт некъ бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}. Руман новкъахула Лефкера Дорилей йезткъа километр йу. Уггаре аттачу хьелашца Годфридан а, [[Амьенан Пётр|Петр Халбатхочун]] а эскар сиха дахалур дац Европехула [[Фридрих I Барбаросса|Барбароссин]] эскар санна (дийнахь 29 километр). Амма оцу боларца а эскар кхочура дацара Дорилей шина дийнахь. Иза хир йара гӀалин ткъе итт километр генахь. Ма-дарра аьлча жӀарахой боьлхура кхин а меллаша, хӀунда аьлча новкъарло йора йезачу ворданаша. Хагенмейеран «Хронологешца» эскаро берхӀитта километр некъ бора дийнахь{{Sfn|France|1994}}. Цундела тӀом Лефкен къилбехьа шовзткъа — шовзткъе итт километрал гена хила йиш йац (Гёксун дехьа-сехьаволийлин){{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Никейн къилбехьа боьдуш хилча, тӀаккха и некъ боьдуш хуьлу тогӀене Босузукан кхоъ-пхиъ километр къилбаседехьахула. Тера ду, нисса оцу жӀара-некъ болчура аренехь хилла хила тарло и тӀом{{Sfn|France|1994}}. Ишттачу кепара, фон дер Гольца а, Хагенмейер а лерина нисбира оцу тӀеман меттиг хӀинцалерачу Босузук йа Инёню гӀаланашна гергахь Кхара-су долчохь{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. [[Рансимен, Стивен|С. Рансимена]] йаздина, иза къовсаме ду аьлла. Цунна хетарехь тӀом хилла Сари-су (Батис) аренехь, цигахула богӀура Лефкера дуьхьала болу некъ{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|France|1994}}. === Сельджукаш тӀелатар === 1 июлехь авангард кхин дӀайоьдуш йара, амма дукха хан йалале талламхоша хабар деира мостагӀийн доккха эскар тӀекхочуш ду аьлла. Боэмунд омар делира ишал долчу эрзашна тӀехь хӀитта аьлла. ЖӀарахой ца кхиира меттиг дӀалаца, агӀонашна а, тӀехьахула а сельджукаш тӀелетира{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Фульхерийс йаздина: «Делкъана шолгӀачу сахьтехь талламхошна гира герга йогӀу туркойн авангард; тхайна ма-хии, оха сихха четарш хӀиттийра эрз баьллачу цхьаьна меттиге, тхайга ма довлало сиха мохьах паргӀат девлла тӀом боло»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28}}. ЖӀарахой цецбехира, эскар деккъа дошлойн пхьарчхойх лаьтташ хиларо{{Sfn|Oman|1898|p=272}}: «берриш говрашкахь, герз пхенан Ӏодмаш, церан гӀиллакхехь ма-дарра»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Сельджукаш тӀелетира сихха массо а агӀора, лелайора шайн даиман йолу тактика, жӀарахошна гуонаха а хьийзаш, пхенийн догӀа детташ, хӀаллак бора тӀом болабалале лагере ца кхиина жӀарахой. Коьрта ницкъаш хӀинца а бацара, Боэмунд садетташ берриш тӀелата омар ца деш Ӏара, мостагӀ сихха тӀекхачаре сатуьйсура. Амма мостагӀийн пхьарчхой бехха герга ца богӀура. ТӀелатара, пхенаш кхуьйсий, агӀонашка дӀабоьлхура{{Sfn|Oman|1898|p=272}}. Наггахь жӀарахой аьттонза аракховдура, цара шеш кхин а жигара кхуьйсучу пхенашна кӀела кхуьйсура. Цунах кхетта, мостагӀ дӀакхосса а ца гӀерташ, могӀнаш нисдира. Амма иштта а церан могӀнаш эгадора пхенийн догӀано. Франкийн баккхий иэшамаш хилира, ткъа мостагӀчунна хӀумма а ца хилла ала мегар дара. ЖӀарахой лагере йухабевлира{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. ТӀом боьдучу хенахь, тӀелетачеран дакъа мозгӀарш, лайш, зударий бойуш, талораш деш, лагерна чуиккхира. Лагере йухабовлу жӀарахой байна, талорхоша йитира лагерь. Царна шеш лелхо жӀарахой йухабогӀуш хийтира, уьш бевдда богӀий ца хаара царна{{Sfn|Oman|1898|p=273}}{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=29}}. Гина волу, Шартран Фульхерийс, тӀеман и мур иштта буьйцу: «ГӀотана доьхкина ьстагӀий санна вовшашна тӀеттӀатаӀийна, дегош а, кхераделла а, тхуна массо агӀора гуо бина туркоша, ца даьхьа кӀеззиг а хьалха даха цхьанне меттехь»{{Sfn|Oman|1898|p=273}}{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=29—30}}. Цуо дийцарехь «туркоша чӀогӀа латтийра тхо цхьаьна цхьа сахьт доладелча йалхалгӀа сахьт доладаллалц»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=31}}. Дерриг долчо билгало йора сихха а, къематан бохаман{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. ЖӀарахой латтабалар, Т. Эсбриджа хетарехь «тӀеман низман доккха хьуьнар а, баьччаллин говзаллин дог ирахӀоьттина жамӀ а дара». Цуо Боэмундан а, Робертан а толамах элира «лакхарчу низман кхиам» бу аьлла{{Sfn|Asbridge|2005}}. === Толам === Хьалхо оццу дийнахь Боэмунда геланчаш бахийтира шолгӀа эскар лаха{{Sfn|Анна Комнина|1996|страницы=300—301}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Царна лагерь карийра йалх йа ворхӀ миля тӀеман генахь. ТӀемах хаам кхаьчна, Годфрид, Тулузин Раймунд, кхин тхьамданаш сих белира тӀеман арене, шайн эскарал хьалха а буьйлуш. Хьалха геланчаш бахийтира Боэмундан шеш тӀекхочуш дуй хаийтархьама. Дошлой битира лагерехь{{Sfn|Oman|1898|p=274}}. Кылыч-Арсланан ца хаара шолгӀа эскар дуй, иза гучудалар лардеш а дацара. Схьакхаьчна жӀарахойн тоба хьалайелира тогӀенан йистера ламанан дукъ тӀе, иза гучуйелира Боэмундан лагеран тӀелата гӀертачу сельджукийн аьрру агӀора а, тӀехьашхула а. Хьолан мах хадийна, Годфрида дисинчу эскаре омар дахьийтира сихло аьлла, ткъ ша шеца йолчу жима 50 къонахах йолу тобанца тӀелетира шу тӀе, цигахь цунна вайнера султан шен хойшца. Коьртачу эскарера жӀарахой гӀоьнна сихбелла богӀура{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Ч. Оманан хетарехь, уьш могӀанехь лела ца лора, дӀа ца хӀитталора Ӏеманчу тӀеман могӀане сихбаларна. Хьалхара тобанаш дуккха а хьалхайевллера тӀаьхьабогӀучарел, цундела хӀора тоба мостагӀчунна тӀейахара боцучу новкъа. Авангардан аьтту агӀонна уггаре герга йахара Тулузин Раймондан тоба, аьттухьа — [[Фландрин урхалчийн исписка|Фландрин граф]] вара. Уггаре аьтту позици лецира [[Монтейлан Адемар|епископан Адемаран]] тобано, иза дукъ хадийна Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула аравелира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Амма, Дж. Франсус, Адемаран тобано аьтту йисттера меттиг лаьцна йаздинехь а, тӀаккха а гайтира, Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула [[друмлинаш]]кахула велира Тулузин Раймонд аьлла{{Sfn|France|1994}}. Сельджукаш кхийтира, керла эскар кхаьчний, амма могӀанаш нисдан ца кхиира. ТӀехьашхула йуккъе йетташ жӀарахоша хьаьшира церан аьрру агӀо. Боэмундан гӀелделлачу эскаран дог айаделира, тӀелетира гӀоьнна кхаьчна жӀарахой мостагӀчунна тӀехьа гича. Сельджукийн аьрру тӀам керсталлин шина эскарна йукъаӀевдинера. ЖӀарахой тӀехьаидира бевддачу мостагӀашна, церан лагерь схьайаьккхира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Оцу тӀемал тӀаьхьа дуккха а кӀирнашкахь Кылыч-Арслан ца ваьхьара йуха а тӀом бан. ЖӀарахой йуха новкъа бевлча, цара тидам бира некъа йисташка: «хьалхара а, шолгӀа денойн дохаллехь некъ чекхбаллалц тхуна карора йелла говраш а, белла церан дай а»{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. === Иэшамаш === Ж. Мишос йаздира Кылыч-Арсланан баккхийчу иэшамех лаьцна: «бусалбачеран эскарх кхо эзар лакхара а, ткъа эзар сов лахара а чинаш Ӏохкура байина»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. Амма иэшамаш дог дохучул кӀезиг бара. Сельджукаша хало Ӏевшира тӀеман тӀаьххьарчу итт минотехь, оцу хенахь церан аьрру агӀо йукъабаханера керстачеран шина эскарна. Годфридан эскарера Франкашна хӀумма а ца хиллера. Боэмундан эскаран салтий пхеа сахьтехь лаьттира пхенийн догӀанан кӀелахь, амма церан гӀагӀнаша гӀо дира царна, адамел алсама говраш йайира. Сельджукийн иэшам кхо эзар стаг хилира{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. Толамхойн — виъ эзар{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. == ТӀеман тӀаьхье == [[Файл:Slaget vid Dorylaeum 1097.jpg|мини|Дорилейн гергара тӀом, [[Доре, Гюстав|Доре Гюстав]]]] Иза бара «ЖӀарахойн тӀелатар долийначул тӀаьхьара уггаре боккха тӀом»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. ЖӀарахойн толам ца хууш хилира. Шина эскаран латтарх вовшашна хууш дацара — Богемунде кхача Годфридан ийшира пхи сахьт, царна йукъахь йалх йа ворхӀ миля бен йоцушшехь{{Sfn|Oman|1898|p=275—276}}. Анониман волу тӀом гинчо сельджукийн майраллин лакхара мах хадийра, билгалдаьккхира, «нагахь туркой керста хиллехьара, уьш расех уггаре диканиш хир бара» аьлла{{Sfn|Runciman|1987|p=187}}, «Муьлхха а стаг, мел зиеделла а, дешна а валахь, йаздан ваьхьар вуй теша туркойн говзаллех, сийлаллех, майраллех… . . шуна карор бацара царел онда, майра йа говза тӀемлой»{{Sfn|Asbridge|2005}} Ибн аль-Каланисис дийцарехь, «исламан гӀуллакхна оцу иэхье бохамах хаам беинчул тӀаьхьа, адамийн сингаттам а, кхерам а чӀагӀбелира». Дорилейхь иэшаро доьналлех бохийра сельджукаш, цхьа хан йаллалц уьш дуьххьала дӀа жӀарошца Ӏиттабаларх къехкара. Султан дисинчу эскарца, мостагӀчунна сурсаташ ца дитархьама, новкъахь аренаш йагош, малхбалехьа ведира{{Sfn|Asbridge|2005}}. Сельджукаш иэшаран дуьххьала долу бахьна хилира цхьацца гӀаланашкахь хилла гӀовттамаш. «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу тептаран анониман авторо дийцарехь, водучу хенахь султанан дийзира оцу гӀаланашка хӀилланца чуваха. Оцу дерриг хӀумано жӀарахойн аьттоне баьккхира Анатолехула малхбалехьа боьду некъ{{Sfn|France|1994}}. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|20em}} == Литература а, хьосташ а == === Хьосташ === * {{Книга|ref=Заборов|заглавие=История крестовых походов в документах и материалах|ответственный=[[Заборов, Михаил Абрамович|Заборов М. А.]]|год=1977|место=М.|издательство=[[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]]}}: ** {{Книга|ref=Письмо Урбану II|заглавие=Письмо предводителей крестоносного рыцарства папе Урбану II от 11 сентября 1098 г|страницы=97—103}} ** {{Книга|ref=Матвей Эдесский|автор=[[Матфей Эдесский]]|заглавие=Из «Хронографии» Матфея Эдесского|страницы=108—110, 118—119}} ** {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=[[Анна Комнина]]|заглавие=Из «Алексиады» Анны Комниной|страницы=110—113, 116—118}} * {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=Анна Комнина|заглавие=Алексиада|год=1996|место=СПб.|издательство=[[Алетейя (издательство)|Алетейя]]}} * {{Книга|ref=Ибн аль-Каланиси, Гибб|ссылка=|автор=Ибн аль-Каланиси, [[Гибб, Гамильтон Александр Росскин|Гибб Г.]]|заглавие=Дамасские хроники жӀарахойн|год=2009|издательство=ЗАО «[[Центрполиграф]]»|страниц=383|серия=Хроники военных сражений|isbn=978-5-9524-4106-4}} * {{Cite web|lang=la|url=http://thelatinlibrary.com/albertofaix/hist3.shtml|title=Historia expeditionis Hierosolymitanae|author=[[Альберт Аахенский|Albert of Aix]]|website=The Latin Library|date=|publisher=thelatinlibrary.com|accessdate=2020-05-29|ref=Albert of Aix}} * {{Книга|ref=Foucher de Chartres|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wBxAAQAAMAAJ|автор=Foucher de Chartres|заглавие=Histoire des croisades|год=1825|издательство=J.-L.-J. Briere}} * {{Книга|ref=Krey|ссылка=https://archive.org/details/firstcrusadeacco00kreyuoft/page/126/mode/2up|автор=Krey August C.|заглавие=The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants|год=1921|часть=I. Battle of Dorylaeum. (July 1, 1097)|язык=en|издательство=[[Princeton University Press]]|страницы=113—118}} * {{Книга|автор=|заглавие=Letters of the Crusaders|ответственный={{iw|Манро, Дана|Dana C. Munro|en|Dana Carleton Munro}}|год=1896|язык=en|место=Philadelphia|издательство=[[University of Pennsylvania]]|volume=1:4|серия=Translations and Reprints from the Original Sources of European History}} ** {{Книга|ref=Stephen, Count of Blois|заглавие=Stephen, Count of Blois and Chartres, To his Wife Adele|pages=5—8}} ** {{Книга|ref=Godfrey, Raymond and Daimbert|заглавие=Godfrey, Raymond and Daimbert to the Pope|pages=8—11|isbn=}} * {{Книга|ref=Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|ссылка=https://archive.org/details/histoiredescroi09michgoog/page/n252/mode/2up?q=antioche|заглавие=The History Of The Crusades|ответственный=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Michaud J. Fr.]], Tr. by W. Robson|год=1853|часть=Letter from Daimbert, Archbishop of Pisa, Godfrey of Bouillon, and Raymond, Count of St. Gilles|язык=en|pages=362—364|volume=3}} * {{Книга|ref=Hagenmeyer|ссылка=http://archive.org/details/anonymigestafran00hageuoft|автор=|заглавие=Anonymi Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum; mit Erläuterungen hrsg. von Heinrich Hagenmeyer|ответственный={{iw|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.|en|Heinrich Hagenmeyer}}|год=1890|место=Heidelberg|издательство=C. Winter}} === Литература === * {{ВТ-ВЭС|Горгони|том=8|стр=398—399|ref=Горгони}} * {{Книга|ref=Мишо|автор=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Мишо Г.]]|заглавие=История Крестовых походов|ответственный=пер. с фр. С. Л. Клячко|год=1884|место=М.-СПб.|издательство=Изд. товарищества [[Вольф, Маврикий Осипович|М. О. Вольфа]]}} * {{Книга|ref=Успенский|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Pe4jEAAAQBAJ|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф.]]|заглавие=История крестовых походов|год=2017|издательство=Юрайт|страницы=20—25|страниц=353}} * {{Книга|ref=Хилленбранд|ссылка=https://books.google.ru/books?id=piBuNwAACAAJ|автор=Хилленбранд К.|заглавие=Крестовые походы. Взгляд с Востока: мусульм. перспектива|год=2008|издательство=Диля|страниц=670|isbn=978-5-88503-623-8}} * {{Книга|ref=Asbridge|автор={{iw|Эсбридж, Томас|Asbridge Th.||Thomas Asbridge}}|заглавие=The First Crusade: A New History|год=2005|часть=Into Anatolia|ссылка часть=https://erenow.net/postclassical/thefirstcrusadeanewhistorythomasasbridge/13.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Simon and Schuster]]|pages=131—139|isbn=978-1-84983-769-9}} * {{Книга|ref=Hutchinson Dictionary|ссылка=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=04S4YdDarD0C|автор=Bennett M., Connolly P., Gillingham J., Lazenby J.|заглавие=The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare|год=1998|часть=Dorylaeum, battle of|издательство=[[Taylor & Francis]]|pages=103|isbn=978-1-57958-116-9}} * {{статья|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/kilicarslan-i|ref=Demirkent|автор={{нп5|Демиркент, Исин|Demirkent I|tr|Işın Demirkent}}|заглавие=KILICARSLAN I|год=2002|издание=[[Исламская энциклопедия|Islamansiklopedisi]]|seite=396—399|volume=25|}} * {{Книга|ref=France|автор=France J.|заглавие=Victory in the East: A Military History of the First Crusade|год=1994|часть=CH: 6. The first enemy: the Turks of Asia Minor|ссылка часть=https://erenow.net/ww/victory-east-military-history-first-crusade/6.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Cambridge University Press]]|pages=143—196|isbn=978-0-521-58987-1}} * {{Книга|ref=France|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Q-opAQAAMAAJ|автор=France J.|часть=Dorylaion, Battle of (1097)|заглавие=The Crusades: An Encyclopedia|ответственный=Alan V. Murray|год=2006|издательство=[[ABC-CLIO]]|страницы=363—364|страниц=488|isbn=978-1-57607-862-4}} * {{Книга|ref=Goltz|ссылка=https://books.google.ru/books?id=5W7-CwAAQBAJ|автор=[[Гольц, Кольмар фон дер|Goltz Colmar von der]]|заглавие=Anatolische Ausflüge|год=2016 (1896)|издательство=Schall u. Gund|seite=457—459}} * {{книга|автор={{нп5|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.||Heinrich Hagenmeyer}}|заглавие=Chronologie de la première croisade|язык=fr|год=1902|место=Paris|издательство=E. Leroux|ref=Hagenmeyer}} * {{Книга|ссылка=https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1gw|ref=Kostick|автор={{iw|Костик, Конор|Kostick C.|en|Conor Kostick}}|заглавие=The Social Structure of the First Crusade|год=2008|язык=en|место=Leiden|издательство=BRILL|isbn=978-90-47-44502-9|серия=The Medieval Mediterranean, Volume: 76|isbn2=978-90-04-16665-3|doi=10.1163/j.ctt1w8h1gw}} * {{Книга|ref=Oman|ссылка=https://archive.org/details/historyartofwar00omanuoft/|автор=[[Оман, Чарльз|Oman Ch. W. Ch.]]|заглавие=A History of the Art of War: The Middle Ages from the Fourth to the Fourteenth Century|год=1898|место=L.|издательство=Putnam's|pages=271—276}} * {{Книга|ref=Runciman|ссылка=https://books.google.ru/books?id=uDj9sNezWzEC|автор=[[Рансимен, Стивен|Runciman St.]]|заглавие=A History of the Crusades|год=1987|издательство=Cambridge University Press|pages=186—187|volume=1|isbn=978-0-521-34770-9}} * {{Книга|ref=Turan|ссылка=https://books.google.com/books?id=IZJpAAAAMAAJ|автор=[[Туран, Осман|Turan O.]]|заглавие=Selçuklular Zamanında Türkiye|год=1971|издательство=Turan Neşriyat Yurdu}} {{Гергара Малхбалехь жӀарахойша тӀемаш дар}} [[Категори:ТІемаш абатца]] [[Категори:ЖӀарахойн тӀелетарера тӀемаш]] [[Категори:Дуьххьарлера жӀарахойн тӀелатар]] [[Категори:1 июлан хиламаш]] [[Категори:Эскишахьар (ил)]] [[Категори:1097 шеран тӀемаш]] [[Категори:Сельджукаша дакъа лаьцна тӀемаш]] rjmbp8d34msqtn59qp5qd4c49g76wsl 8669442 8669441 2022-08-02T13:57:26Z Саид Мисарбиев 12762 /* Сельджукаш тӀелатар */ wikitext text/x-wiki {{маьӀнаш|Дорилейн гергара тӀом}} {{ТӀом |конфликт = Дорилейн гергара тӀом |дакъа = [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]] |сурт = Dorylee2.jpg |куьг = Дорилейн гергара тӀом, Histoire d'Outremer, XIVe siècle, BN MS Fr. 352 f. 49 |терахь = [[1097 шо|1097 шеран]] [[1 июль|1 июлехь]] |меттиг = [[Эскишахьа|Дорилейн гергахь]], [[Туркойчоь]] |бахьна = |жамӀ = ЖӀарахойн толам |хийцамаш = |мостагӀ1 = [[ЖӀарахой]] |мостагӀ2 = [[Туркой-сельджукаш]] ([[Руман султанат]]) |мостагӀ3 = |мостагӀ4 = |бӀаьчча1 = [[Тарентан Боэмунд]]<br> [[Тарентан Танкред]]<br> [[Монтейлан Адемар]]<br> [[Бульонан Готфрид]]<br> [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго де Вермандуа]] |бӀаьчча2 = [[Кылыч-Арслан I]]<br> [[Данишменд ГӀази|ГӀази ибн Данишменд]] |бӀаьчча3 = |бӀаьчча4 = |ницкъаш1 = 15 эз.гергга |ницкъаш2 = 8 эз.гергга |ницкъаш3 = 4 эз.гергга |ницкъаш4 = 3 эз.гергга |белларш1 = |белларш2 = |белларш3 = |белларш4 = |массо белларш = }} '''Дориле́йн ге́ргара тӀом''' ({{Lang-tr|Dorileon Muharebesi}}; 1097 шеран 1 июлехь) — [[Хьалхара жӀарахойн тӀелатар]]ан эскарна а, [[Руман султанат|Руман]] султанан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан I-чун]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] эмиран [[Данишменд ГаӀзи|ГӀазин]] а цхьаьнатоьхна эскаршна а йукъара жӀарахойн толамца чекхбаьлла [[тӀом]]. Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран эскар [[Никейн гуо лацар (1097)|Никей йаьккхинчул]] тӀаьхьа [[Жима Ази|Жимчу Азехула]] [[Антиохи]]н тӀелата дахара. Сихха эскар шина декъе декъаделира: 20 000 сов стаг волу авангард [[Боэмунд I (Антиохи эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Роберт Куртгёз|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] баьччаллица, ткъа коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьволчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица дара. Сельджукийн султан [[Кылыч-Арслан I|Кылыч-Арслан]] а, [[ДанышмендгӀар|ДанышмендгӀеран]] [[ГӀази Гюмюштекин|Гюмюштегин ГӀази]] а, [[Кайсери]]н Хьасан бай а кхерам бахьнехь цакхетамаш дӀа а баьхна шайн ницкъаш вовшахтуьйхира. Цара 8 эзар стегах лаьтта эскарца [[Эскишахьар|Дорилейн]] гена доццуш жӀарахой богӀу некъан шинне а агӀора кӀело йира. 1097 шеран 1 июлехь, жӀарахойн авангард гича, сельджукаш цунна тӀелетира, уьш тешна бара иза дерриг эскар хиларх. Уьш толам баьккхин бовлушехь, тӀекхиира жӀарахойн эскаран тӀехьахушха тӀедеина коьрта дакъа. Кылыч-Арслан ведира. == Хьосташ == Дорилейн гергара тӀом бийцина дӀайазбина масех гинчо [[Латинан мотт|латинан маттахь]] хроникашкахь а, кехаташкахь а. Царна йукъахь * «Франкаша а, кхечу КъудсгӀалахоша а дина гӀуллакхаш» ([[Gesta Francorum]]) цӀе йолу анониман болх. Йазбина 1101 шерал хьалха{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=11}} [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Тарентан Боэмундан]] баьччаллехь{{Sfn|Krey|1921|p=7}}{{Sfn|Kostick|2008|p=9—10}}Дорилейн гергара тӀам тӀехь дакъа лаьцначу норманнийн къонахчо. * «Къудс-ГӀала йаьккхина франкийн истори» (Historia Francorum) цӀе йолу болх йазбина 1098—1099 шерашкахь мозгӀаро [[Агилеран Раймунд|Ажилан Раймунда]], тӀам тӀехь иза Тулузин Раймундан мозгӀар а вара, епископан [[Монтейлан Адемар|Адемаран]] гергара а вара{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=8—9}}{{Sfn|Kostick|2008|p=13—14, 27-39}}. * «Къудс-ГӀалин истори» (Historia Hierosolymitana) йазйина [[Шартран Фульхерий]]с, иза йуьхьанца Нормандин Робертан уллехь вара, цул тӀаьхьа [[Балдуин I Къудс-ГӀалин|Булонан Балдуинан]] капеллан вара. Шен хроника цуо йазйина 1101—1127 шерашкахь{{Sfn|Заборов|1977|страницы=7—9}}{{Sfn|Krey|1921|p=9—10}}{{Sfn|Kostick|2008|p=14—15,23-27, 39-50}}. * «Рибемонтан Ансельма Реймсан архиепископе Манасси II-гӀачуьнга йаздина кехат»{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}. * «Блуасан а, Шартран а графа Стефана зудчуьнга Аделига Антиохин гергара дахьийтина кехат»{{Sfn|Stephen, Count of Blois}}. * «ЖӀарахойн эскаран куьйгалхоша папега Урбану II-гӀачуьнга 1098 шеран 11 сентябрехь йаздина кехат»{{Sfn|Письмо Урбану II}}. * ТӀелатаран декъахоша Пизин архиепископа Даймбера а, Бульонан Годфрида а, Раймунд де Сен-Жила а 1099 шеран сентябрехь баьхначу толамех лаьцна йаздира папега{{Sfn|Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|1853}}. Гиначеран тешаллаш доцуш мехала хьосташ ду, гиначеран тешаллийн бух тӀехь хӀиттийна хроникаш.{{Гочданза 5|Каннин Радульф|4=Ralph of Caen}} тӀетевжина Танкредан а, гуо лацаран кхечу декъашхойн дийцаршна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=14—17}}{{Sfn|Krey|1921|p=11—12}}; [[Аахенан Альберт]], хетарехь, хууш волчу хиламийн тешан йайначу хроникин тӀетевжинера{{Sfn|Заборов|1977|страницы=17—18}}{{Sfn|Krey|1921|p=12—13}}{{Sfn|Kostick|2008|p=84—93}}, [[Тиран Гийом]]а йаздинера Аахенан Альбертан а, Ажилан Раймундан Шартран Фульхерин хроникашна тӀетевжина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=18—20}}. Малхбален а, желтойн а хроникхоша а, историкаш а ло хиламаш кхечу агӀора гар, гойту латинан авторийн ца девза хьелаш. [[Византин император]]ан [[Комнин Алексей I]]-чун йоьӀа [[Комнина Анна]]с, йаздо византихоша дакъа лаьцна тӀелатарех{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33—34}}. Хиламийн нийсархочо [[Эдессин Матфей]] тӀетевжира хӀинца дайначу эрмалойн документашна, гинчеран дийцаршна, ша тидам бинчунна{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. [[Шемахо Михаил]]а, [[Шемин православин килс]]ан патриарха, XII бӀешарахь йаздина{{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}}. Бусалбанийн хьосташкахь Хьалхара жӀарахойн тӀелатар дуьстича кӀезиг гайтина. К. Хилленбранда дийцарехь, Анатолин кхерста туьркийн хьалхара истори ледара документашка йаьккхина, ткъа бусалбанийн хьосташа оьшшучул тидам тӀе ца бохуьйту оцу тӀеманна. ТӀом боццу хьахабо шина хроникехь{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}: [[Ибн аль-Каланиси]]с (1073—1160){{Sfn|Заборов|1977|страницы=32—33}} (Цуо терахь хӀоттадо 490 шеран 20 раджабан/ 1097 шеран 4 июлан тӀеман{{Sfn|Хилленбранд|2008|loc=Хроника событий первого крестового похода: мусульманские источники}}) а, [[Ибн аль-Асир]]а (1160—1233){{Sfn|Заборов|1977|страницы=33}} а. == Никейра тӀеман арене == 1097 шеран 6 майра 19 июнь кхаччалц жӀарахойн эскаро [[Никейн гуо лацар (1097)|Никейн гуо латтийра]], иза коьрта шахьар йара [[Конин султанат|Анатолера сельджукийн пачхьалкхан]]. Византихоша жӀарахойх къайлаха барт бира гуонехь бисинчаьрца гӀала схьайарх. 19 июнехь пенашна тӀелеттачу хенахь, гуонехь бисинчара гӀалин чуйитира византин тобанаш{{Sfn|France|1994}}. 26 июнехь жӀарахойн хьалхара тобанаш дӀайахара Никейра [[Жима Ази|Жимачу Азехула]]{{Sfn|France|1994}}. «[[Алексиада|Алексиадехь]]» Комнина Аннас гойту, эскар гулделира Лефке тӀай долчохь 25 километр Никейн малхбалехьа (йа Сакарьйан малхбузен геннан Гёксунан тӀай долчохь){{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Анна Комнина}}. ТӀелатарехь дакъалаьцначу «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо, йаздина, жӀарахой цигахь лаьттира шина дийнахь. 29 июнехь уьш эрках бевлла къилбехьа бахара{{Sfn|France|1994}}. Никей дӀайеллачул тӀаьхьа [[Нормандин Адела|зудчуьнга]] йаздинчу кехатехь [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефана]] хаам бо, [[Антиохи|Антиохе]] баха сацам барах. ЖӀарахой ца хӀиттира «Ӏийса пайхамаран {{Ӏ.с.}} коше бовла боьлхачеран новкъа» баха, Никейн малхбалехьахула Юлиополисехула, Анкирехула (Анкара), [[Киликин кевнаш]]кахула, хӀунда аьлча и некъ чекхболура сельджукийн кӀошташкахула, цундела хаьржира [[Эскишахьар|Дорилейхула]] некъ{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Дорилей нагӀора боьлхий ма-хиъи Кылыч-Арслана, гӀоьнна кхайкхира ДанышмендгӀеран Гюмюштегина ГӀазига а, [[Кайсери]]н байга Хьасанега а. ницкъаш цхьаьнатоьхна, уьш севцира Дорилейн (хӀинца [[Эскишахьар]]) гена доццуш 8 эзар стаг барам болу эскарца. [[Туркой-сельджукаш|Сельджукийн]] эскаро кӀело йира жӀарахой богӀучу новкъан шинне агӀора{{Sfn|Demirkent|2002}}{{Sfn|Turan|1971|loc=Kılıç Arslan ve Haçlılar}}. ЖӀарахой Сангариусан тогӀене кхечира, иза дика йогӀура кхерстачеран тӀеман тактикица. ЖӀарахойн тхьамданаш ларбаларна гӀайгӀа ца бира. Ши корпус къаьстина йоьдура, вовшашца зӀе а йацара{{Sfn|France|1994}}. 30 июнехь жӀарахойн тхьамданаша лагерь йиллира ширачу Дорилейн гергахь{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Ажилан Раймунда йаздира, тӀом эркал дехьадевлла кхоалгӀачу дийнахь хилира аьлла{{Sfn|France|1994}}. Шартран Фульхерийс а, Рибемонтан Ансельма а билгалдаьккхира, жӀарахойн мостагӀ дуьхьала кхийтира кхоалгӀачу дийнан Ӏуьйрана, 1 июлехь{{Sfn|France|1994}}. == Эскар декъадалар == Массара а гинчара тешалла до, жӀарахойн эскар дӀабуьйлабеллачул тӀаьхьа ши де даьлча шина декъе буьйлабелира. [[Ажилан Раймунд]]а йаздо, декъаделира цхьа де даьлча, хӀунда аьлча провансалхой авангардал цхьа де тӀаьхьа новкъа бевлира. Хьалха йоьдуш йара [[Боэмунд I (Антиохин эла)|Боэмундан]], [[Тарентан Танкред|Танкредан]], [[Куртгёз Роберт|Нормандин Робертан]], [[Этьен II де Блуа|Блуан Стефанан]] тобанаш 20 000 сов стаг волуш. Коьрта ницкъаш — 30 000 сов стаг — [[Роберт I (Фландрин граф)|Фландрин Робертан]], [[Гуго Сийлахьверг (Вермандуан граф)|Гуго Сийлахьчун]], [[Бульонан Готфрид]]ан, [[Раймунд IV (Тулузин граф)|Тулузин Раймундан]] баьччаллица къаьстина богӀуш бара{{Sfn|France|1994}}. [[Успенский, Фёдор Иванович|Ф. И. Успенскийс]], хьосташ ца гойтуш, шек вара Годфрида тӀамехь дакъалацарх, чӀагӀдора: «хууш ду, Годфрида Дорилейра тӀамехь дакъа ца лацарх лаьцна»{{Sfn|Успенский|2017|страницы=20—25}}. Декъадаларан бахьна билггала хууш дац, хӀунда аьлча хьосташа иза тайп-тайпана дуьйцура. Коьрта эскарехь волу Ажилан Раймундан, хетара, декъа хууш ца дар, иза авангардан баьччанийн гӀалат дара, уьш сихбелла хьалхабевллера{{Sfn|France|1994}}: «Новкъан шолгӀачу дийнахь Боэмунд масех элаца къаьстира графах, епископах, герцогах»{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Авангардаца воьдучу [[Шартран Фульхерий]]с, декъадаларан бахьна ца дуьйцу{{Sfn|France|1994}}. Иштта авангардехь хиллачу «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу дийцаран анониман авторо, лору новкъа болуш бода хиларна ца кхетам{{Sfn|France|1994}}: «Годфруан герцог, Раймонан граф, Гуго Сийлахьверг ши де хьалха тӀепаз байра; некъ бекъалучехь тилбелла, уьш, шайна а ца хууш, къаьстира эскаран коьрта ницкъех йоккхачу тобанца»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Каннан Радульфа билгалдоккхура, цхьаболчара эскар хууш декъна лорура, амма цуо ша иза харц дора{{Sfn|France|1994}}. Аахенан Альберта дийцарехь, шина дийнахь цхьаьна некъ бина эскаран тхьамданаша цхьаьна барт бира сурсатийн къоьлла хиларна{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас ([[Татикий]]гара хаамаш кхаьчначу) йаздора, «Боэмундан цуьнан дехар бахьнехь бакъо йелира авангардехь ваха»{{Sfn|Анна Комнина}}. [[Мишо, Жозеф Франсуа|Ж. Мишос]] тӀеэцна бертахь декъаран верси: «Йеса а, хи доцучу а меттигехула баха безан дела, эскар дийкъира шина корпусе»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. {{Гочданза 5|Эсбридж, Томас|Т. Эсбриджа||Thomas Asbridge}} дийцарехь, тхьамданаша сацам бира шайн ницкъаш шина декъе бекъа а, дӀабоьлхуш дика йукъаметтиг латто а. Цунна хетарехь, жӀарахойн эскар 70 000 стаг гергга дара. Цхьаьна меттигехула чекхбовла царна оьшура кхо де кхаччалц хан. Иштта эскар чекхдаккхар оьшура меттигера сурсаташ ца тоарна. План йара 4 де даьлча Дорилейхь вовшахкхета{{Sfn|Asbridge|2005}}. Дж. Франсан хетарехь, декъадаларан бакъ долу бахьна дукха хилар а, цхьа баьччалла ца хилар а дара{{Sfn|France|1994}}. Дорилейра тӀемах лаьцна дерриг хьосташа билгалдоккху, бекъабалар бахьнехь жӀарахойн эскарна салташна йукъахь боккха иэшам хилар. Ажилан Раймунд йаздина, тӀом боьдучу хенахь эскаран ши дакъа лаьттара вовшашна ши миля гена (пхи километр гергга){{Sfn|France|1994}} == АгӀонийн ницкъаш == Гинчара Кылыч-Арсланан эскаран боккха барамех йаздинехь а (Ажилан Раймунда йаздина 150 эзар «турко» вара аьлла{{Sfn|Krey|1921|p=116}}, Рибемонтан Ансельма — 260 эзар{{Sfn|Krey|1921|pp=129}}, Фульхерийс{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}} а, «Франкийн гӀуллакхийн» анониман авторо — 360 эзар) Дж. Франса дийцарехь, иза цӀена фантази йу{{Sfn|France|1994}}, Т. Эсбриджан хетарехь — «кхин а чӀогӀа доккхадар» ду{{Sfn|Asbridge|2005}}. Кылыч-Арсланан эскар, хила тарлора, дуккха а кӀезга хила жӀарахойн ницкъел. Цундела иза уьдура дуьххьала дӀа а хӀоьттина тӀом барах{{Sfn|France|1994}}. Историкаша султанан эскаран мах хадабо 6{{Sfn|France|2006}} — 7-8 эзар бере{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. == ТӀом дӀабахар == [[Файл:Карта к статье «Горгони». Военная энциклопедия Сытина (Санкт-Петербург, 1911-1915).jpg|мини|слева|255px|<center> <small>«Горгони» </small>йаззам чура сурт<br> <small>(«[[Сытинан тӀеман энциклопеди]]»)</small></center>]] == ТӀеман меттиг == Хьалхара жӀарахойн тӀелатаран хроникхоша ца бийцира тӀеман билггала меттиг. Дийцарехь тӀом хилира ши тогӀе вовшахкхетачехь, эрк долчохь, хӀунда аьлча Каннан Радульфа йаздина, тӀом хилира эрках бевлча{{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой легӀана тогӀене кхечира малхбузехьара, нисса сельджукийн эскаран кӀелоне{{Sfn|France|1994}}. 1098 шеран 11 сентябрехь «[[Папалла|папега]] [[Урбан II]]-гӀачунга йаздина жӀарахойн къонахаллин куьйгалхойн кехат тӀехь» цара хьахийна «Доротиллера» тӀом{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} (Заборовн гочехь — Дорилейн аре{{Sfn|Письмо Урбану II}}). Ажилан Раймундан могӀаман цхьаьна испискех дуьйцу «in campo florido»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}} тӀемах лаьцна. Аахенан Альберта йаздина тӀеман меттигех «ХӀинца Озеллис олу, Догорганхин тогӀе»{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Albert of Aix|loc=Liber II, Cap. XXXVIII}}. Боэмундан тхьамданашка дахьийтина кехат тӀехь хаам бора сельджукаш Ореллисехь Дегорганхихь тӀелатарх лаьцна. Амма цхьан а оцу меттигийн цӀерех муьлханиг муьлха йу ца хаало{{Sfn|France|1994}}. Комнина Аннас бен цӀе ца йаьккхина меттиган «Дорилейн аре»{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}. Иза бахьнехь дукхаха болу историкашна (царна йукъахь Ч. Оман{{Sfn|Oman|1898|p=271}}) хетара, тӀом хилла Дорилей йолчохь{{Sfn|Горгони|1912}} аьлла. Ти́ран Гийома йаздина, тӀом болабалале эскар доьдура Горгони (Дорилей) эркан тогӀенца{{Sfn|France|1994}}. Амма тӀом Дорилейхь йа цунна гергахь хиларна реза боцурш бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Runciman|1987}}. [[Гольц, Кольмар фон дер|Фон дер Гольц]] а, цунна тӀаьхьа {{Гочданза 5|Хагенмайер, Генрих|Г. Хагенмейер||Heinrich Hagenmeyer}} а, шеконехь бара, жӀарахой Никейра 26 инехь арабевлла 30 июнехь буса Дорилей кхачарна. ГӀала Лефкера 22 сахьт некъ бу{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}. Руман новкъахула Лефкера Дорилей йезткъа километр йу. Уггаре аттачу хьелашца Годфридан а, [[Амьенан Пётр|Петр Халбатхочун]] а эскар сиха дахалур дац Европехула [[Фридрих I Барбаросса|Барбароссин]] эскар санна (дийнахь 29 километр). Амма оцу боларца а эскар кхочура дацара Дорилей шина дийнахь. Иза хир йара гӀалин ткъе итт километр генахь. Ма-дарра аьлча жӀарахой боьлхура кхин а меллаша, хӀунда аьлча новкъарло йора йезачу ворданаша. Хагенмейеран «Хронологешца» эскаро берхӀитта километр некъ бора дийнахь{{Sfn|France|1994}}. Цундела тӀом Лефкен къилбехьа шовзткъа — шовзткъе итт километрал гена хила йиш йац (Гёксун дехьа-сехьаволийлин){{Sfn|France|1994}}. ЖӀарахой Никейн къилбехьа боьдуш хилча, тӀаккха и некъ боьдуш хуьлу тогӀене Босузукан кхоъ-пхиъ километр къилбаседехьахула. Тера ду, нисса оцу жӀара-некъ болчура аренехь хилла хила тарло и тӀом{{Sfn|France|1994}}. Ишттачу кепара, фон дер Гольца а, Хагенмейер а лерина нисбира оцу тӀеман меттиг хӀинцалерачу Босузук йа Инёню гӀаланашна гергахь Кхара-су долчохь{{Sfn|France|1994}}{{Sfn|Hagenmeyer|1902}}{{Sfn|Goltz|2016 (1896)}}{{Sfn|Hutchinson Dictionary|1998}}. [[Рансимен, Стивен|С. Рансимена]] йаздина, иза къовсаме ду аьлла. Цунна хетарехь тӀом хилла Сари-су (Батис) аренехь, цигахула богӀура Лефкера дуьхьала болу некъ{{Sfn|Runciman|1987}}{{Sfn|France|1994}}. === Сельджукаш тӀелатар === 1 июлехь авангард кхин дӀайоьдуш йара, амма дукха хан йалале талламхоша хабар деира мостагӀийн доккха эскар тӀекхочуш ду аьлла. Боэмунд омар делира ишал долчу эрзашна тӀехь хӀитта аьлла. ЖӀарахой ца кхиира меттиг дӀалаца, агӀонашна а, тӀехьахула а сельджукаш тӀелетира{{Sfn|Oman|1898|p=271}}. Фульхерийс йаздина: «Делкъана шолгӀачу сахьтехь талламхошна гира герга йогӀу туркойн авангард; тхайна ма-хии, оха сихха четарш хӀиттийра эрз баьллачу цхьаьна меттиге, тхайга ма довлало сиха мохьах паргӀат девлла тӀом боло»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28}}. ЖӀарахой цецбехира, эскар деккъа дошлойн пхьарчхойх лаьтташ хиларо{{Sfn|Oman|1898|p=272}}: «берриш говрашкахь, герз пхенан Ӏодмаш, церан гӀиллакхехь ма-дарра»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=28—29}}. Сельджукаш тӀелетира сихха массо а агӀора, лелайора шайн даиман йолу тактика, жӀарахошна гуонаха а хьийзаш, пхенийн догӀа детташ, хӀаллак бора тӀом болабалале лагере ца кхиина жӀарахой. Коьрта ницкъаш хӀинца а бацара, Боэмунд садетташ берриш тӀелата омар ца деш Ӏара, мостагӀ сихха тӀекхачаре сатуьйсура. Амма мостагӀийн пхьарчхой бехха герга ца богӀура. ТӀелатара, пхенаш кхуьйсий, агӀонашка дӀабоьлхура{{Sfn|Oman|1898|p=272}}. Наггахь жӀарахой аьттонза аракховдура, цара шеш кхин а жигара кхуьйсучу пхенашна кӀела кхуьйсура. Цунах кхетта, мостагӀ дӀакхосса а ца гӀерташ, могӀнаш нисдира. Амма иштта а церан могӀнаш эгадора пхенийн догӀано. Франкийн баккхий иэшамаш хилира, ткъа мостагӀчунна хӀумма а ца хилла ала мегар дара. ЖӀарахой лагере йухабевлира{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. ТӀом боьдучу хенахь, тӀелетачеран дакъа мозгӀарш, лайш, зударий бойуш, талораш деш, лагерна чуиккхира. Лагере йухабовлу жӀарахой байна, талорхоша йитира лагерь. Царна шеш лелхо жӀарахой йухабогӀуш хийтира, уьш бевдда богӀий ца хаара царна{{Sfn|Oman|1898|p=273}}{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=29}}. Гина волу, Шартран Фульхерийс, тӀеман и мур иштта буьйцу: «ГӀотана доьхкина ьстагӀий санна вовшашна тӀеттӀатаӀийна, дегош а, кхераделла а, тхуна массо агӀора гуо бина туркоша, ца даьхьа кӀеззиг а хьалха даха цхьанне меттехь»{{Sfn|Oman|1898|p=273}}{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=29—30}}. Цуо дийцарехь «туркоша чӀогӀа латтийра тхо цхьаьна цхьа сахьт доладелча йалхалгӀа сахьт доладаллалц»{{Sfn|Foucher de Chartres|1825|p=31}}. Дерриг долчо билгало йора сихха а, къематан бохаман{{Sfn|Oman|1898|p=273}}. ЖӀарахой латтабалар, Т. Эсбриджа хетарехь «тӀеман низман доккха хьуьнар а, баьччаллин говзаллин дог ирахӀоьттина жамӀ а дара». Цуо Боэмундан а, Робертан а толамах элира «лакхарчу низман кхиам» бу аьлла{{Sfn|Asbridge|2005}}. {{ Hidden begin |корта= '''ТӀеман муьрийн схеманаш''' }} {| | 1) Кара-су чӀажен агӀо; 2) жӀарахойн шолгӀа тоба (5 км); 3) Бозююкан агӀо (4 км) | |- | |} <gallery mode="packed" heights="250px" caption="ТӀеман муьраш"> Файл:Battle of Doreleum 1.svg|ЖӀарахой Дорилей кхочучу тогӀенна чубоьлху, мостагӀ гуо. Боэмонд гӀашлошка омар до лагерь хӀоттайе олий. Файл:Battle of Doreleum 2.svg|ЖӀарахойн эскарна гуо бина, кӀеззиг ишало ларйора. Файл:Battle of Doreleum 4.svg|Годфри а, провансалхой а кхачар. Файл:Battle of Doreleum 4.svg|ЖӀарахойн тоба мостагӀчунна тӀехьашхула тӀейоьду друмлинаш тӀехула, оцу балхо сельджукийн бовда доьзуьйту</gallery> {{Hidden end}} === Толам === Хьалхо оццу дийнахь Боэмунда геланчаш бахийтира шолгӀа эскар лаха{{Sfn|Анна Комнина|1996|страницы=300—301}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. Царна лагерь карийра йалх йа ворхӀ миля тӀеман генахь. ТӀемах хаам кхаьчна, Годфрид, Тулузин Раймунд, кхин тхьамданаш сих белира тӀеман арене, шайн эскарал хьалха а буьйлуш. Хьалха геланчаш бахийтира Боэмундан шеш тӀекхочуш дуй хаийтархьама. Дошлой битира лагерехь{{Sfn|Oman|1898|p=274}}. Кылыч-Арсланан ца хаара шолгӀа эскар дуй, иза гучудалар лардеш а дацара. Схьакхаьчна жӀарахойн тоба хьалайелира тогӀенан йистера ламанан дукъ тӀе, иза гучуйелира Боэмундан лагеран тӀелата гӀертачу сельджукийн аьрру агӀора а, тӀехьашхула а. Хьолан мах хадийна, Годфрида дисинчу эскаре омар дахьийтира сихло аьлла, ткъ ша шеца йолчу жима 50 къонахах йолу тобанца тӀелетира шу тӀе, цигахь цунна вайнера султан шен хойшца. Коьртачу эскарера жӀарахой гӀоьнна сихбелла богӀура{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Ч. Оманан хетарехь, уьш могӀанехь лела ца лора, дӀа ца хӀитталора Ӏеманчу тӀеман могӀане сихбаларна. Хьалхара тобанаш дуккха а хьалхайевллера тӀаьхьабогӀучарел, цундела хӀора тоба мостагӀчунна тӀейахара боцучу новкъа. Авангардан аьтту агӀонна уггаре герга йахара Тулузин Раймондан тоба, аьттухьа — [[Фландрин урхалчийн исписка|Фландрин граф]] вара. Уггаре аьтту позици лецира [[Монтейлан Адемар|епископан Адемаран]] тобано, иза дукъ хадийна Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула аравелира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Амма, Дж. Франсус, Адемаран тобано аьтту йисттера меттиг лаьцна йаздинехь а, тӀаккха а гайтира, Кылыч-Арсланан эскаран йуккъан тӀехьахула [[друмлинаш]]кахула велира Тулузин Раймонд аьлла{{Sfn|France|1994}}. Сельджукаш кхийтира, керла эскар кхаьчний, амма могӀанаш нисдан ца кхиира. ТӀехьашхула йуккъе йетташ жӀарахоша хьаьшира церан аьрру агӀо. Боэмундан гӀелделлачу эскаран дог айаделира, тӀелетира гӀоьнна кхаьчна жӀарахой мостагӀчунна тӀехьа гича. Сельджукийн аьрру тӀам керсталлин шина эскарна йукъаӀевдинера. ЖӀарахой тӀехьаидира бевддачу мостагӀашна, церан лагерь схьайаьккхира{{Sfn|Oman|1898|p=274—275}}. Оцу тӀемал тӀаьхьа дуккха а кӀирнашкахь Кылыч-Арслан ца ваьхьара йуха а тӀом бан. ЖӀарахой йуха новкъа бевлча, цара тидам бира некъа йисташка: «хьалхара а, шолгӀа денойн дохаллехь некъ чекхбаллалц тхуна карора йелла говраш а, белла церан дай а»{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Krey|1921|p=116}}. === Иэшамаш === Ж. Мишос йаздира Кылыч-Арсланан баккхийчу иэшамех лаьцна: «бусалбачеран эскарх кхо эзар лакхара а, ткъа эзар сов лахара а чинаш Ӏохкура байина»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. Амма иэшамаш дог дохучул кӀезиг бара. Сельджукаша хало Ӏевшира тӀеман тӀаьххьарчу итт минотехь, оцу хенахь церан аьрру агӀо йукъабаханера керстачеран шина эскарна. Годфридан эскарера Франкашна хӀумма а ца хиллера. Боэмундан эскаран салтий пхеа сахьтехь лаьттира пхенийн догӀанан кӀелахь, амма церан гӀагӀнаша гӀо дира царна, адамел алсама говраш йайира. Сельджукийн иэшам кхо эзар стаг хилира{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. Толамхойн — виъ эзар{{Sfn|Oman|1898|p=275}}{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}{{Sfn|Asbridge|2005}}. == ТӀеман тӀаьхье == [[Файл:Slaget vid Dorylaeum 1097.jpg|мини|Дорилейн гергара тӀом, [[Доре, Гюстав|Доре Гюстав]]]] Иза бара «ЖӀарахойн тӀелатар долийначул тӀаьхьара уггаре боккха тӀом»{{Sfn|Мишо|1884|loc=Глава III. С отбытия из Никеи до прибытия в Антиохию (1097—1098)}}. ЖӀарахойн толам ца хууш хилира. Шина эскаран латтарх вовшашна хууш дацара — Богемунде кхача Годфридан ийшира пхи сахьт, царна йукъахь йалх йа ворхӀ миля бен йоцушшехь{{Sfn|Oman|1898|p=275—276}}. Анониман волу тӀом гинчо сельджукийн майраллин лакхара мах хадийра, билгалдаьккхира, «нагахь туркой керста хиллехьара, уьш расех уггаре диканиш хир бара» аьлла{{Sfn|Runciman|1987|p=187}}, «Муьлхха а стаг, мел зиеделла а, дешна а валахь, йаздан ваьхьар вуй теша туркойн говзаллех, сийлаллех, майраллех… . . шуна карор бацара царел онда, майра йа говза тӀемлой»{{Sfn|Asbridge|2005}} Ибн аль-Каланисис дийцарехь, «исламан гӀуллакхна оцу иэхье бохамах хаам беинчул тӀаьхьа, адамийн сингаттам а, кхерам а чӀагӀбелира». Дорилейхь иэшаро доьналлех бохийра сельджукаш, цхьа хан йаллалц уьш дуьххьала дӀа жӀарошца Ӏиттабаларх къехкара. Султан дисинчу эскарца, мостагӀчунна сурсаташ ца дитархьама, новкъахь аренаш йагош, малхбалехьа ведира{{Sfn|Asbridge|2005}}. Сельджукаш иэшаран дуьххьала долу бахьна хилира цхьацца гӀаланашкахь хилла гӀовттамаш. «Франкийн гӀуллакхаш» цӀе йолчу тептаран анониман авторо дийцарехь, водучу хенахь султанан дийзира оцу гӀаланашка хӀилланца чуваха. Оцу дерриг хӀумано жӀарахойн аьттоне баьккхира Анатолехула малхбалехьа боьду некъ{{Sfn|France|1994}}. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш|20em}} == Литература а, хьосташ а == === Хьосташ === * {{Книга|ref=Заборов|заглавие=История крестовых походов в документах и материалах|ответственный=[[Заборов, Михаил Абрамович|Заборов М. А.]]|год=1977|место=М.|издательство=[[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]]}}: ** {{Книга|ref=Письмо Урбану II|заглавие=Письмо предводителей крестоносного рыцарства папе Урбану II от 11 сентября 1098 г|страницы=97—103}} ** {{Книга|ref=Матвей Эдесский|автор=[[Матфей Эдесский]]|заглавие=Из «Хронографии» Матфея Эдесского|страницы=108—110, 118—119}} ** {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=[[Анна Комнина]]|заглавие=Из «Алексиады» Анны Комниной|страницы=110—113, 116—118}} * {{Книга|ref=Анна Комнина|автор=Анна Комнина|заглавие=Алексиада|год=1996|место=СПб.|издательство=[[Алетейя (издательство)|Алетейя]]}} * {{Книга|ref=Ибн аль-Каланиси, Гибб|ссылка=|автор=Ибн аль-Каланиси, [[Гибб, Гамильтон Александр Росскин|Гибб Г.]]|заглавие=Дамасские хроники жӀарахойн|год=2009|издательство=ЗАО «[[Центрполиграф]]»|страниц=383|серия=Хроники военных сражений|isbn=978-5-9524-4106-4}} * {{Cite web|lang=la|url=http://thelatinlibrary.com/albertofaix/hist3.shtml|title=Historia expeditionis Hierosolymitanae|author=[[Альберт Аахенский|Albert of Aix]]|website=The Latin Library|date=|publisher=thelatinlibrary.com|accessdate=2020-05-29|ref=Albert of Aix}} * {{Книга|ref=Foucher de Chartres|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wBxAAQAAMAAJ|автор=Foucher de Chartres|заглавие=Histoire des croisades|год=1825|издательство=J.-L.-J. Briere}} * {{Книга|ref=Krey|ссылка=https://archive.org/details/firstcrusadeacco00kreyuoft/page/126/mode/2up|автор=Krey August C.|заглавие=The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants|год=1921|часть=I. Battle of Dorylaeum. (July 1, 1097)|язык=en|издательство=[[Princeton University Press]]|страницы=113—118}} * {{Книга|автор=|заглавие=Letters of the Crusaders|ответственный={{iw|Манро, Дана|Dana C. Munro|en|Dana Carleton Munro}}|год=1896|язык=en|место=Philadelphia|издательство=[[University of Pennsylvania]]|volume=1:4|серия=Translations and Reprints from the Original Sources of European History}} ** {{Книга|ref=Stephen, Count of Blois|заглавие=Stephen, Count of Blois and Chartres, To his Wife Adele|pages=5—8}} ** {{Книга|ref=Godfrey, Raymond and Daimbert|заглавие=Godfrey, Raymond and Daimbert to the Pope|pages=8—11|isbn=}} * {{Книга|ref=Letter from Daimbert, Godfrey and Raymond|ссылка=https://archive.org/details/histoiredescroi09michgoog/page/n252/mode/2up?q=antioche|заглавие=The History Of The Crusades|ответственный=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Michaud J. Fr.]], Tr. by W. Robson|год=1853|часть=Letter from Daimbert, Archbishop of Pisa, Godfrey of Bouillon, and Raymond, Count of St. Gilles|язык=en|pages=362—364|volume=3}} * {{Книга|ref=Hagenmeyer|ссылка=http://archive.org/details/anonymigestafran00hageuoft|автор=|заглавие=Anonymi Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum; mit Erläuterungen hrsg. von Heinrich Hagenmeyer|ответственный={{iw|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.|en|Heinrich Hagenmeyer}}|год=1890|место=Heidelberg|издательство=C. Winter}} === Литература === * {{ВТ-ВЭС|Горгони|том=8|стр=398—399|ref=Горгони}} * {{Книга|ref=Мишо|автор=[[Мишо, Жозеф Франсуа|Мишо Г.]]|заглавие=История Крестовых походов|ответственный=пер. с фр. С. Л. Клячко|год=1884|место=М.-СПб.|издательство=Изд. товарищества [[Вольф, Маврикий Осипович|М. О. Вольфа]]}} * {{Книга|ref=Успенский|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Pe4jEAAAQBAJ|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф.]]|заглавие=История крестовых походов|год=2017|издательство=Юрайт|страницы=20—25|страниц=353}} * {{Книга|ref=Хилленбранд|ссылка=https://books.google.ru/books?id=piBuNwAACAAJ|автор=Хилленбранд К.|заглавие=Крестовые походы. Взгляд с Востока: мусульм. перспектива|год=2008|издательство=Диля|страниц=670|isbn=978-5-88503-623-8}} * {{Книга|ref=Asbridge|автор={{iw|Эсбридж, Томас|Asbridge Th.||Thomas Asbridge}}|заглавие=The First Crusade: A New History|год=2005|часть=Into Anatolia|ссылка часть=https://erenow.net/postclassical/thefirstcrusadeanewhistorythomasasbridge/13.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Simon and Schuster]]|pages=131—139|isbn=978-1-84983-769-9}} * {{Книга|ref=Hutchinson Dictionary|ссылка=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=04S4YdDarD0C|автор=Bennett M., Connolly P., Gillingham J., Lazenby J.|заглавие=The Hutchinson Dictionary of Ancient & Medieval Warfare|год=1998|часть=Dorylaeum, battle of|издательство=[[Taylor & Francis]]|pages=103|isbn=978-1-57958-116-9}} * {{статья|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/kilicarslan-i|ref=Demirkent|автор={{нп5|Демиркент, Исин|Demirkent I|tr|Işın Demirkent}}|заглавие=KILICARSLAN I|год=2002|издание=[[Исламская энциклопедия|Islamansiklopedisi]]|seite=396—399|volume=25|}} * {{Книга|ref=France|автор=France J.|заглавие=Victory in the East: A Military History of the First Crusade|год=1994|часть=CH: 6. The first enemy: the Turks of Asia Minor|ссылка часть=https://erenow.net/ww/victory-east-military-history-first-crusade/6.php|язык=en|место=N. Y.|издательство=[[Cambridge University Press]]|pages=143—196|isbn=978-0-521-58987-1}} * {{Книга|ref=France|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Q-opAQAAMAAJ|автор=France J.|часть=Dorylaion, Battle of (1097)|заглавие=The Crusades: An Encyclopedia|ответственный=Alan V. Murray|год=2006|издательство=[[ABC-CLIO]]|страницы=363—364|страниц=488|isbn=978-1-57607-862-4}} * {{Книга|ref=Goltz|ссылка=https://books.google.ru/books?id=5W7-CwAAQBAJ|автор=[[Гольц, Кольмар фон дер|Goltz Colmar von der]]|заглавие=Anatolische Ausflüge|год=2016 (1896)|издательство=Schall u. Gund|seite=457—459}} * {{книга|автор={{нп5|Хагенмайер, Генрих|Hagenmeyer H.||Heinrich Hagenmeyer}}|заглавие=Chronologie de la première croisade|язык=fr|год=1902|место=Paris|издательство=E. Leroux|ref=Hagenmeyer}} * {{Книга|ссылка=https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h1gw|ref=Kostick|автор={{iw|Костик, Конор|Kostick C.|en|Conor Kostick}}|заглавие=The Social Structure of the First Crusade|год=2008|язык=en|место=Leiden|издательство=BRILL|isbn=978-90-47-44502-9|серия=The Medieval Mediterranean, Volume: 76|isbn2=978-90-04-16665-3|doi=10.1163/j.ctt1w8h1gw}} * {{Книга|ref=Oman|ссылка=https://archive.org/details/historyartofwar00omanuoft/|автор=[[Оман, Чарльз|Oman Ch. W. Ch.]]|заглавие=A History of the Art of War: The Middle Ages from the Fourth to the Fourteenth Century|год=1898|место=L.|издательство=Putnam's|pages=271—276}} * {{Книга|ref=Runciman|ссылка=https://books.google.ru/books?id=uDj9sNezWzEC|автор=[[Рансимен, Стивен|Runciman St.]]|заглавие=A History of the Crusades|год=1987|издательство=Cambridge University Press|pages=186—187|volume=1|isbn=978-0-521-34770-9}} * {{Книга|ref=Turan|ссылка=https://books.google.com/books?id=IZJpAAAAMAAJ|автор=[[Туран, Осман|Turan O.]]|заглавие=Selçuklular Zamanında Türkiye|год=1971|издательство=Turan Neşriyat Yurdu}} {{Гергара Малхбалехь жӀарахойша тӀемаш дар}} [[Категори:ТІемаш абатца]] [[Категори:ЖӀарахойн тӀелетарера тӀемаш]] [[Категори:Дуьххьарлера жӀарахойн тӀелатар]] [[Категори:1 июлан хиламаш]] [[Категори:Эскишахьар (ил)]] [[Категори:1097 шеран тӀемаш]] [[Категори:Сельджукаша дакъа лаьцна тӀемаш]] mmogxz2b025qttemu6fzjughmcjmqxf Климова, Екатерина Александровна 0 979672 8669528 8668487 2022-08-03T05:11:18Z InternetArchiveBot 24482 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Актёр |ЦӀе = |Сурт = |Суьртах лаьцна = |Йохалла = |Бакъ цӀе = |Вина терахь = |Вина меттиг = |Кхелхина терахь = |Кхелхина меттиг = |Говзалла = артист |Гражданалла = |Жигара шераш = |Некъ = |СовгӀаташ = }} '''Екатерина Александровна Климова''' ({{ВД-Преамбула}}) — оьрсийн театран а кинон актриса йу. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * {{imdb name|id=1269036|name=Екатерина Климова}} * Интервью Алле Занимонец "Караван историй" https://7days.ru/caravan/2020/12/ekaterina-klimova-vpolne-vozmozhno-vtoroy-raz-voyti-v-odnu-i-tu-zhe-reku.htm?link=search{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210624202212/https://7days.ru/caravan/2020/12/ekaterina-klimova-vpolne-vozmozhno-vtoroy-raz-voyti-v-odnu-i-tu-zhe-reku.htm?link=search |date=2021-06-24 }} *Интервью Алле Занимонец в Израиле "Караван историй" https://7days.ru/caravan/2020/1/ekaterina-klimova-schaste-nikuda-ne-mchatsya-nikomu-nichego-ne-dokazyvat.htm?link=search{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210624203202/https://7days.ru/caravan/2020/1/ekaterina-klimova-schaste-nikuda-ne-mchatsya-nikomu-nichego-ne-dokazyvat.htm?link=search |date=2021-06-24 }} *[https://www.instagram.com/klimovagram Екатерина Климова в Instagram]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201108213258/https://www.instagram.com/klimovagram |date=2020-11-08 }} {{АХ}} [[Категори:Актрисаш Российн]] 6kz7r1ye0oowcbhbpbnf4khbcojo430 Волевачи (Черниговн область) 0 979977 8669436 2022-08-02T13:20:44Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Волевачи |шен цӀе = {{lang-ua|Волевачі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам =...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Волевачи |шен цӀе = {{lang-ua|Волевачі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Волевачи''' ({{lang-ua|Волевачі}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 9p2uaabt0gf13hkhtfb4zp4nvgqn1mm Гаеви (Черниговн область) 0 979978 8669443 2022-08-02T14:52:13Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гаеви |шен цӀе = {{lang-ua|Гайове}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |рег...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гаеви |шен цӀе = {{lang-ua|Гайове}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Гаеви''' ({{lang-ua|Гайове}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} t9gq4nzotw6wv72p6ytou89v13e48s7 Гальчин (Черниговн область) 0 979979 8669444 2022-08-02T14:53:39Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гальчин |шен цӀе = {{lang-ua|Гальчин}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гальчин |шен цӀе = {{lang-ua|Гальчин}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Гальчин''' ({{lang-ua|Гальчин}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} qum8hu01t1bypyeqbt20bkbfwc4g5de Гарбузин (Черниговн область) 0 979980 8669445 2022-08-02T14:55:04Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гарбузин |шен цӀе = {{lang-ua|Гарбузин}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам =...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Гарбузин |шен цӀе = {{lang-ua|Гарбузин}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Гарбузин''' ({{lang-ua|Гарбузин}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} kunjnmlla9i481dyar3whru9cwzt4r4 Горбачи (Козелецан кӀошт) 0 979981 8669447 2022-08-02T14:57:24Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Горбачи |шен цӀе = {{lang-ua|Горбачі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Горбачи |шен цӀе = {{lang-ua|Горбачі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Горбачи''' ({{lang-ua|Горбачі}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 77je9cv5idtt4xgy2tn66yjxz65bfgs Дешки (Черниговн область) 0 979982 8669448 2022-08-02T15:28:24Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Дешки |шен цӀе = {{lang-ua|Дешки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |реги...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Дешки |шен цӀе = {{lang-ua|Дешки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Дешки''' ({{lang-ua|Дешки}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} sk45uvtbjleqgrezitn99ouvbpf1643 Дымерка 0 979983 8669449 2022-08-02T15:29:50Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Дымерка |шен цӀе = {{lang-ua|Димерка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Дымерка |шен цӀе = {{lang-ua|Димерка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Дымерка''' ({{lang-ua|Димерка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} g00lrs55lmzltjuxf081ni1tus4pak4 Евминка 0 979984 8669450 2022-08-02T15:31:11Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Евминка |шен цӀе = {{lang-ua|Євминка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Евминка |шен цӀе = {{lang-ua|Євминка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Евминка''' ({{lang-ua|Євминка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} iadf824ajuspwsa73zoqd5t8c9os729 Ерков 0 979985 8669451 2022-08-02T15:32:36Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Ерков |шен цӀе = {{lang-ua|Єрків}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |реги...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Ерков |шен цӀе = {{lang-ua|Єрків}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Ерков''' ({{lang-ua|Єрків}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} nxkwrod75auul3b2j4r6fi85qt0099c Жеребецки 0 979986 8669452 2022-08-02T15:35:24Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Жеребецки |шен цӀе = {{lang-ua|Жеребецьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин бара...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Жеребецки |шен цӀе = {{lang-ua|Жеребецьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Жеребецки''' ({{lang-ua|Жеребецьке}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 5uxtr7g30e0yy9sqp2bys0c91dw220t Америка дӀайеллар 0 979987 8669453 2022-08-02T16:14:38Z Саид Мисарбиев 12762 Керла агӀо: «{{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайелл...» wikitext text/x-wiki {{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайеллар''' — [[Шира Дуьне]]нна керла [[Дуьненан дакъа]] — шина [[континент]]ах лаьтта [[Америка]] — девзина хилам. == Дуьххьара дӀайеллархойн кандидаташ == {{main|Колумбал хьалхара Америкица йолу уьйранаш}} Америке хевшина дуьххьарлера адамаш ду орамера индахойн дай, уьш цига кхелхина 30 эз. сов шо хьалха [[Ази|Азера]] [[Беринги|Беринган лаг]] тӀехула. Орамера боцу Америка дӀайеллархой лара мегар ду: === Гипотетикин === 7usnfnmriivkuff6aousl7d1hsb9sa0 8669541 8669453 2022-08-03T06:04:43Z Саид Мисарбиев 12762 /* Гипотетикин */ wikitext text/x-wiki {{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайеллар''' — [[Шира Дуьне]]нна керла [[Дуьненан дакъа]] — шина [[континент]]ах лаьтта [[Америка]] — девзина хилам. == Дуьххьара дӀайеллархойн кандидаташ == {{main|Колумбал хьалхара Америкица йолу уьйранаш}} Америке хевшина дуьххьарлера адамаш ду орамера индахойн дай, уьш цига кхелхина 30 эз. сов шо хьалха [[Ази|Азера]] [[Беринги|Беринган лаг]] тӀехула. Орамера боцу Америка дӀайеллархой лара мегар ду: === Гипотетикин === Аратотту тайп-тайпана [[гипотеза]]ш Ширачу Дуьненан тайп-тайпана цивилизацешкара хӀордахойн Колумбал хьалха Америкехь хиларх а, цигара бухара бахархошца йукъаметтиг хиларх а лаьцна. Масала, йевза [[Хейердал, Тур|Хейердал Туран]] Америке [[Шира Мисар|мисархой]] бахарх верси. Иза чагӀдан 1969 — 70 шерашкахь экспедицеш йира ширачу технологешца дина [[Ра (кема)|Ра а, Ра-2 а]] [[кема]]нашкахь. Хьалхарчу кеманна аьтту ца белира [[Вест-Инди|Карибан гӀайренашна]] тӀекхача, амма ца тоьира масех бӀе [[километр]] бен. ШолгӀачу экспедицис Ӏалашо кхочуш йира. Кхин а цхьацца гипотетикин контактех: * вайн эрал 371 шо хьалха — [[Финики]]хой; * V бӀешарахь —Шень Хэ ([[Фусан]] махка некъ бина волу тайванан буддийн мозгӀар, цхьацца версешца Япон махкаца йа Америкица тарйина); * VI бӀешарахь — [[сийлахь Брендан]] (ирландин мозгӀар); * X бӀешарахь — викингаш оьхура меттигерачу бахархошца мах лело; * XII бӀешарахь — [[Мадог ап Оуайн Гвинед]] (валлийхойн паччахьан кӀант, легендица, 1170 шарахь хилла Америкехь); * Верси йу, цуьнца лаххара а XIII бӀешарахь дуьйна Америка йевзаш йара [[Тамплиераш|тамплиерийн орденна]]; * 1331 шарахь — [[Абубакар II]] ([[Мали]]н султан); * 1362 шарахь — билггала терахь хӀоттийна [[кенсингтонан рунийн тӀулг]], бакъ хилар шеконехь ду; 4juqlzichsvy1kyetiwydd43xsjc2xu 8669542 8669541 2022-08-03T06:05:44Z Саид Мисарбиев 12762 /* Гипотетикин */ wikitext text/x-wiki {{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайеллар''' — [[Шира Дуьне]]нна керла [[Дуьненан дакъа]] — шина [[континент]]ах лаьтта [[Америка]] — девзина хилам. == Дуьххьара дӀайеллархойн кандидаташ == {{main|Колумбал хьалхара Америкица йолу уьйранаш}} Америке хевшина дуьххьарлера адамаш ду орамера индахойн дай, уьш цига кхелхина 30 эз. сов шо хьалха [[Ази|Азера]] [[Беринги|Беринган лаг]] тӀехула. Орамера боцу Америка дӀайеллархой лара мегар ду: === Гипотетикин === Аратотту тайп-тайпана [[гипотеза]]ш Ширачу Дуьненан тайп-тайпана цивилизацешкара хӀордахойн Колумбал хьалха Америкехь хиларх а, цигара бухара бахархошца йукъаметтиг хиларх а лаьцна. Масала, йевза [[Хейердал, Тур|Хейердал Туран]] Америке [[Шира Мисар|мисархой]] бахарх верси. Иза чагӀдан 1969 — 70 шерашкахь экспедицеш йира ширачу технологешца дина [[Ра (кема)|Ра а, Ра-2 а]] [[кема]]нашкахь. Хьалхарчу кеманна аьтту ца белира [[Вест-Инди|Карибан гӀайренашна]] тӀекхача, амма ца тоьира масех бӀе [[километр]] бен. ШолгӀачу экспедицис Ӏалашо кхочуш йира. Кхин а цхьацца гипотетикин контактех: * вайн эрал 371 шо хьалха — [[Финики]]хой; * V бӀешарахь —Шень Хэ ([[Фусан]] махка некъ бина волу тайванан буддийн мозгӀар, цхьацца версешца Япон махкаца йа Америкица тарйина); * VI бӀешарахь — [[сийлахь Брендан]] (ирландин мозгӀар); * X бӀешарахь — викингаш оьхура меттигерачу бахархошца мах лело; * XII бӀешарахь — [[Мадог ап Оуайн Гвинед]] (валлийхойн паччахьан кӀант, легендица, 1170 шарахь хилла Америкехь); * Верси йу, цуьнца лаххара а XIII бӀешарахь дуьйна Америка йевзаш йара [[Тамплиераш|тамплиерийн орденна]]; * 1331 шарахь — [[Абубакар II]] ([[Мали]]н султан); * 1362 шарахь — билггала терахь хӀоттийна [[кенсингтонан рунийн тӀулг]], бакъ хилар шеконехь ду; * 1398 шо гергга — [[Генри I Синклер, Оркнейн граф|Генри Синклер (де Сент-Клер), Оркнейн граф]] (1345 гергга — 1400 гергга); * в 1421 году — [[Чжэн Хэ]] (цийхойн талламхо); * в 1472 году — [[Кортириал, Жуан Ваш|Жуан Кортериал]] (португалхо). === ТӀечӀагӀдина === 2sqmb97moh5hjeweyaurqsh8aitec9f 8669543 8669542 2022-08-03T06:05:55Z Саид Мисарбиев 12762 /* ТӀечӀагӀдина */ wikitext text/x-wiki {{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайеллар''' — [[Шира Дуьне]]нна керла [[Дуьненан дакъа]] — шина [[континент]]ах лаьтта [[Америка]] — девзина хилам. == Дуьххьара дӀайеллархойн кандидаташ == {{main|Колумбал хьалхара Америкица йолу уьйранаш}} Америке хевшина дуьххьарлера адамаш ду орамера индахойн дай, уьш цига кхелхина 30 эз. сов шо хьалха [[Ази|Азера]] [[Беринги|Беринган лаг]] тӀехула. Орамера боцу Америка дӀайеллархой лара мегар ду: === Гипотетикин === Аратотту тайп-тайпана [[гипотеза]]ш Ширачу Дуьненан тайп-тайпана цивилизацешкара хӀордахойн Колумбал хьалха Америкехь хиларх а, цигара бухара бахархошца йукъаметтиг хиларх а лаьцна. Масала, йевза [[Хейердал, Тур|Хейердал Туран]] Америке [[Шира Мисар|мисархой]] бахарх верси. Иза чагӀдан 1969 — 70 шерашкахь экспедицеш йира ширачу технологешца дина [[Ра (кема)|Ра а, Ра-2 а]] [[кема]]нашкахь. Хьалхарчу кеманна аьтту ца белира [[Вест-Инди|Карибан гӀайренашна]] тӀекхача, амма ца тоьира масех бӀе [[километр]] бен. ШолгӀачу экспедицис Ӏалашо кхочуш йира. Кхин а цхьацца гипотетикин контактех: * вайн эрал 371 шо хьалха — [[Финики]]хой; * V бӀешарахь —Шень Хэ ([[Фусан]] махка некъ бина волу тайванан буддийн мозгӀар, цхьацца версешца Япон махкаца йа Америкица тарйина); * VI бӀешарахь — [[сийлахь Брендан]] (ирландин мозгӀар); * X бӀешарахь — викингаш оьхура меттигерачу бахархошца мах лело; * XII бӀешарахь — [[Мадог ап Оуайн Гвинед]] (валлийхойн паччахьан кӀант, легендица, 1170 шарахь хилла Америкехь); * Верси йу, цуьнца лаххара а XIII бӀешарахь дуьйна Америка йевзаш йара [[Тамплиераш|тамплиерийн орденна]]; * 1331 шарахь — [[Абубакар II]] ([[Мали]]н султан); * 1362 шарахь — билггала терахь хӀоттийна [[кенсингтонан рунийн тӀулг]], бакъ хилар шеконехь ду; * 1398 шо гергга — [[Генри I Синклер, Оркнейн граф|Генри Синклер (де Сент-Клер), Оркнейн граф]] (1345 гергга — 1400 гергга); * в 1421 году — [[Чжэн Хэ]] (цийхойн талламхо); * в 1472 году — [[Кортириал, Жуан Ваш|Жуан Кортериал]] (португалхо). === ТӀечӀагӀдинарш === ibbv4ujno35og1b1cowgjush8zwawgn 8669545 8669543 2022-08-03T06:11:00Z Саид Мисарбиев 12762 /* ТӀечӀагӀдинарш */ wikitext text/x-wiki {{About|историн хиламех|Дали Сальвадоран суьртах|Америка Колумб Христофора дӀайелларе}} {{кхин маьӀнаш}} [[Файл:Christopher Columbus3.jpg|thumb|right|340px|[[Пуэбла, Диоскоро|Диоскоро Пуэбла]]. «[[Колумб, Христофор|Колумб]] [[Америка|Америке]] воссар» (1862 шеран сурт)]] '''Америка дӀайеллар''' — [[Шира Дуьне]]нна керла [[Дуьненан дакъа]] — шина [[континент]]ах лаьтта [[Америка]] — девзина хилам. == Дуьххьара дӀайеллархойн кандидаташ == {{main|Колумбал хьалхара Америкица йолу уьйранаш}} Америке хевшина дуьххьарлера адамаш ду орамера индахойн дай, уьш цига кхелхина 30 эз. сов шо хьалха [[Ази|Азера]] [[Беринги|Беринган лаг]] тӀехула. Орамера боцу Америка дӀайеллархой лара мегар ду: === Гипотетикин === Аратотту тайп-тайпана [[гипотеза]]ш Ширачу Дуьненан тайп-тайпана цивилизацешкара хӀордахойн Колумбал хьалха Америкехь хиларх а, цигара бухара бахархошца йукъаметтиг хиларх а лаьцна. Масала, йевза [[Хейердал, Тур|Хейердал Туран]] Америке [[Шира Мисар|мисархой]] бахарх верси. Иза чагӀдан 1969 — 70 шерашкахь экспедицеш йира ширачу технологешца дина [[Ра (кема)|Ра а, Ра-2 а]] [[кема]]нашкахь. Хьалхарчу кеманна аьтту ца белира [[Вест-Инди|Карибан гӀайренашна]] тӀекхача, амма ца тоьира масех бӀе [[километр]] бен. ШолгӀачу экспедицис Ӏалашо кхочуш йира. Кхин а цхьацца гипотетикин контактех: * вайн эрал 371 шо хьалха — [[Финики]]хой; * V бӀешарахь —Шень Хэ ([[Фусан]] махка некъ бина волу тайванан буддийн мозгӀар, цхьацца версешца Япон махкаца йа Америкица тарйина); * VI бӀешарахь — [[сийлахь Брендан]] (ирландин мозгӀар); * X бӀешарахь — викингаш оьхура меттигерачу бахархошца мах лело; * XII бӀешарахь — [[Мадог ап Оуайн Гвинед]] (валлийхойн паччахьан кӀант, легендица, 1170 шарахь хилла Америкехь); * Верси йу, цуьнца лаххара а XIII бӀешарахь дуьйна Америка йевзаш йара [[Тамплиераш|тамплиерийн орденна]]; * 1331 шарахь — [[Абубакар II]] ([[Мали]]н султан); * 1362 шарахь — билггала терахь хӀоттийна [[кенсингтонан рунийн тӀулг]], бакъ хилар шеконехь ду; * 1398 шо гергга — [[Генри I Синклер, Оркнейн граф|Генри Синклер (де Сент-Клер), Оркнейн граф]] (1345 гергга — 1400 гергга); * в 1421 году — [[Чжэн Хэ]] (цийхойн талламхо); * в 1472 году — [[Кортириал, Жуан Ваш|Жуан Кортериал]] (португалхо). === ТӀечӀагӀдинарш === == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Литература == * ''Бейклесс Д.'' Америка глазами первооткрывателей / Пер. с англ. 3. М. Каневского. — М.: Мысль, 1969. — 408 с.: ил. * {{книга|автор=[[Магидович И. П.]]|заглавие=История открытия и исследования Северной Америки|место=М.|издательство=Географгиз|год=1962}} * {{книга|автор=Магидович И. П.|заглавие=История открытия и исследования Центральной и Южной Америки|место=М.|издательство=Мысль|год=1963}} * {{книга|автор=Джон Ллойд и Джон Митчинсон.|заглавие=Книга всеобщих заблуждений|издательство=Фантом Пресс|год=2009}} {{rq|wikify|cleanup}} {{Америкин талламхой|nocat=1}} [[Категори:Америкин истори]] [[Категори:Географин гучудахарш]] [[Категори:1492 шо]] jzlbzd41j79z1qi7d01ty9s0jjbtjmm Жилин Млынок 0 979988 8669454 2022-08-02T16:43:31Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Жилин Млынок |шен цӀе = {{lang-ua|Жилин Млинок}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Жилин Млынок |шен цӀе = {{lang-ua|Жилин Млинок}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Жилин Млынок''' ({{lang-ua|Жилин Млинок}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} qblyfspht1idbozxtyy3wt0p0wqcmnw Закревски 0 979989 8669455 2022-08-02T16:46:30Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Закревски |шен цӀе = {{lang-ua|Закревське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин бара...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Закревски |шен цӀе = {{lang-ua|Закревське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Закревски''' ({{lang-ua|Закревське}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 53f8rivmz5i7app55gcmpop703k7pbt Карасиновка 0 979990 8669456 2022-08-02T16:47:57Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Карасиновка |шен цӀе = {{lang-ua|Карасинівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин б...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Карасиновка |шен цӀе = {{lang-ua|Карасинівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карасиновка''' ({{lang-ua|Карасинівка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} nc2x90qilm41ge72ntjekrizycnj9lt Карпоки 0 979991 8669457 2022-08-02T18:38:29Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Карпоки |шен цӀе = {{lang-ua|Карпоки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Карпоки |шен цӀе = {{lang-ua|Карпоки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Карпоки''' ({{lang-ua|Карпоки}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} qzh00v0mbh2a32cwa282hvtmrncufsg Копачов (Черниговн область) 0 979992 8669460 2022-08-02T19:44:49Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Копачов |шен цӀе = {{lang-ua|Копачів}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Копачов |шен цӀе = {{lang-ua|Копачів}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Копачов''' ({{lang-ua|Копачів}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} nqf7ty97xevdk95r4u379vdogaol53i Корнеев (Черниговн область) 0 979993 8669463 2022-08-02T20:51:55Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Корнеев |шен цӀе = {{lang-ua|Корніїв}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Корнеев |шен цӀе = {{lang-ua|Корніїв}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Корнеев''' ({{lang-ua|Корніїв}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} sfcpu6gc8e6umvmgkpi42zw9qgb6rqt Кошаны 0 979994 8669465 2022-08-02T20:56:30Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кошаны |шен цӀе = {{lang-ua|Кошани}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кошаны |шен цӀе = {{lang-ua|Кошани}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кошаны''' ({{lang-ua|Кошани}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} te4m8ue8fmp5l997t2oj0x5a1st4wfe Крени (Черниговн область) 0 979995 8669466 2022-08-02T21:00:27Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Крени |шен цӀе = {{lang-ua|Крені}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |реги...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Крени |шен цӀе = {{lang-ua|Крені}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Крени''' ({{lang-ua|Крені}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} p8shbimuodhnhhxh86sf3ibs34j62dd Крещати (Черниговн область) 0 979996 8669467 2022-08-02T22:41:31Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Крещати |шен цӀе = {{lang-ua|Хрещате}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Крещати |шен цӀе = {{lang-ua|Хрещате}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Крещати''' ({{lang-ua|Хрещате}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} ifwx6jazr8eq4xxk0ndgl69nd964wcc Кривицки 0 979997 8669468 2022-08-02T22:43:38Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кривицки |шен цӀе = {{lang-ua|Кривицьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кривицки |шен цӀе = {{lang-ua|Кривицьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кривицки''' ({{lang-ua|Кривицьке}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 9mv8b6wz6l0ku646g7dy77quyfsf5di Кургански 0 979998 8669469 2022-08-02T22:45:49Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кургански |шен цӀе = {{lang-ua|Курганське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин бара...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Кургански |шен цӀе = {{lang-ua|Курганське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Кургански''' ({{lang-ua|Курганське}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} c8krx7862sqqha1j5zfy2b74efx7bke Лебедевка (Черниговн область) 0 979999 8669470 2022-08-02T22:48:41Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лебедевка |шен цӀе = {{lang-ua|Лебедівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лебедевка |шен цӀе = {{lang-ua|Лебедівка}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Лебедевка''' ({{lang-ua|Лебедівка}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 8jbemzg55qyp6fdgjkomow2fdqteo68 Лихолетки 0 980000 8669471 2022-08-02T22:58:03Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лихолетки |шен цӀе = {{lang-ua|Лихолітки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лихолетки |шен цӀе = {{lang-ua|Лихолітки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Лихолетки''' ({{lang-ua|Лихолітки}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} m3yx5z85fpvxcz35r1f90xxt7yto9wv Лошакова Гута 0 980001 8669472 2022-08-02T23:00:02Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лошакова Гута |шен цӀе = {{lang-ua|Лошакова Гута}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан карти...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лошакова Гута |шен цӀе = {{lang-ua|Лошакова Гута}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Лошакова Гута''' ({{lang-ua|Лошакова Гута}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} jz1hrjac6o5fsktbzppjvtz3ucbrkaz Лутава 0 980002 8669473 2022-08-02T23:01:23Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лутава |шен цӀе = {{lang-ua|Лутава}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Лутава |шен цӀе = {{lang-ua|Лутава}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Лутава''' ({{lang-ua|Лутава}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} gicpw8mqdrabv8da3ban75qcobpv7dc Мирни (Козелецан кӀошт) 0 980003 8669478 2022-08-02T23:06:05Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Мирни |шен цӀе = {{lang-ua|Мирне}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |реги...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Мирни |шен цӀе = {{lang-ua|Мирне}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Мирни''' ({{lang-ua|Мирне}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} pnbevm980qvobc4336cl79oxt4qy61e Набельски 0 980004 8669479 2022-08-02T23:07:22Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Набельски |шен цӀе = {{lang-ua|Набільське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин бара...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Набельски |шен цӀе = {{lang-ua|Набільське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Набельски''' ({{lang-ua|Набільське}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} g2dva2jymhp2lk7zl7ynx176ssanmzu Нови Гребля (Козелецан кӀошт) 0 980005 8669483 2022-08-02T23:12:11Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Нови Гребля |шен цӀе = {{lang-ua|Нова Гребля}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин ба...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Нови Гребля |шен цӀе = {{lang-ua|Нова Гребля}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Нови Гребля''' ({{lang-ua|Нова Гребля}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} kznwo0bddgm7yge4ps8y8yp1f4xn2oz Новики (Черниговн область) 0 980006 8669484 2022-08-02T23:13:29Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Новики |шен цӀе = {{lang-ua|Новики}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Новики |шен цӀе = {{lang-ua|Новики}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Новики''' ({{lang-ua|Новики}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} bb3tcjjb5brm9p0djlrdxgvgx1y9nwb Нови Шлях (Черниговн область) 0 980007 8669485 2022-08-02T23:14:55Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Нови Шлях |шен цӀе = {{lang-ua|Новий Шлях}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Нови Шлях |шен цӀе = {{lang-ua|Новий Шлях}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Нови Шлях''' ({{lang-ua|Новий Шлях}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} kdmc4moknfye7y8kfc6e93be3zde1gl Озерни (Черниговн область) 0 980008 8669486 2022-08-02T23:16:10Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Озерни |шен цӀе = {{lang-ua|Озерне}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Озерни |шен цӀе = {{lang-ua|Озерне}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Озерни''' ({{lang-ua|Озерне}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} fx5jkyc8fyvz4622jann3wlh2qnz1wn Опенки (Черниговн область) 0 980009 8669487 2022-08-02T23:53:42Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Опенки |шен цӀе = {{lang-ua|Опеньки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |р...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Опенки |шен цӀе = {{lang-ua|Опеньки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Опенки''' ({{lang-ua|Опеньки}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 1xs153jgd8wdrsrdlwqs3n4k7r3k6p8 Отрохи 0 980010 8669488 2022-08-02T23:55:05Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Отрохи |шен цӀе = {{lang-ua|Отрохи}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Отрохи |шен цӀе = {{lang-ua|Отрохи}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Отрохи''' ({{lang-ua|Отрохи}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} nrm0feu7fx0rli866zpq0sw0pokl0of Категори:Географин гучудахарш 14 980011 8669546 2022-08-03T06:14:59Z Саид Мисарбиев 12762 Керла агӀо: «{{Категореш теманера коьрта йаззам}} [[Категори:Географин истори]] [[Категори:Экспедицеш а, лела иэхарш а]]» wikitext text/x-wiki {{Категореш теманера коьрта йаззам}} [[Категори:Географин истори]] [[Категори:Экспедицеш а, лела иэхарш а]] hd8wdaquiz35ygh6dx7hu0qdv8kiipj Категори:Географин истори 14 980012 8669548 2022-08-03T06:19:55Z Саид Мисарбиев 12762 Керла агӀо: «{{Гергара проекташ}} {{Коьрта йаззам}} [[Категори:Ӏилманийн истори агӀонашкахула|Географи]] [[Категори:Географи]]» wikitext text/x-wiki {{Гергара проекташ}} {{Коьрта йаззам}} [[Категори:Ӏилманийн истори агӀонашкахула|Географи]] [[Категори:Географи]] 3td8wlt5djqxu950mrcpht01jff4q96 Категори:Ӏилманийн истори агӀонашкахула 14 980013 8669549 2022-08-03T06:23:06Z Саид Мисарбиев 12762 Керла агӀо: «[[Категори:Ӏилманан истори| ]]» wikitext text/x-wiki [[Категори:Ӏилманан истори| ]] 92g332o0yc7jvl8v6vfndwqgu845bex Категори:Медицинан истори 14 980014 8669551 2022-08-03T06:23:28Z Саид Мисарбиев 12762 Саид Мисарбиев цӀе хийцина [[Категори:Медицинан истори]] → [[Категори:Медицинин истори]] wikitext text/x-wiki #дӀасахьажор' [[:Категори:Медицинин истори]] m8jm3sz1wl1b9yn8ypr3vlokm3f73u3 Поздни (Украина) 0 980015 8669559 2022-08-03T07:44:54Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Поздни |шен цӀе = {{lang-ua|Пізнє}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |рег...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Поздни |шен цӀе = {{lang-ua|Пізнє}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Поздни''' ({{lang-ua|Пізнє}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} jk6bfco2aeonjgfu1soesqca9bzy0ph Песоцки (Украина) 0 980016 8669560 2022-08-03T07:46:20Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Песоцки |шен цӀе = {{lang-ua|Пісоцьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам =...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Песоцки |шен цӀе = {{lang-ua|Пісоцьке}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Песоцки''' ({{lang-ua|Пісоцьке}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} ddjf23et5a39j1cugx1eb8dahfyk071 Калитянски 0 980017 8669561 2022-08-03T07:47:49Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Калитянски |шен цӀе = {{lang-ua|Калитянське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин ба...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Калитянски |шен цӀе = {{lang-ua|Калитянське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Калитянски''' ({{lang-ua|Калитянське}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} dv2soan7j8mzgkmc5oeclg5lqji6cy1 Шуляки (Черниговн область) 0 980018 8669562 2022-08-03T07:49:06Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Шуляки |шен цӀе = {{lang-ua|Шуляки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Шуляки |шен цӀе = {{lang-ua|Шуляки}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Шуляки''' ({{lang-ua|Шуляки}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} i175y19zazjrjzl8qw48z4ll4mkn61d Сивухи 0 980019 8669563 2022-08-03T07:50:33Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Сивухи |шен цӀе = {{lang-ua|Сивухи}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |ре...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Сивухи |шен цӀе = {{lang-ua|Сивухи}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Сивухи''' ({{lang-ua|Сивухи}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} iwlfqo93y2jekvaw6796raueop4jfyv Полесски (Черниговн область) 0 980020 8669565 2022-08-03T07:51:55Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Полесски |шен цӀе = {{lang-ua|Поліське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам =...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Полесски |шен цӀе = {{lang-ua|Поліське}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Полесски''' ({{lang-ua|Поліське}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 53bk2z6hdb2xiyrcwkzaq19nkkal61m Самсоны (Черниговн область) 0 980021 8669567 2022-08-03T07:53:17Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Самсоны |шен цӀе = {{lang-ua|Самсони}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Самсоны |шен цӀе = {{lang-ua|Самсони}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Самсоны''' ({{lang-ua|Самсони}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} iuk0lm404uyg62dip8eqcgjr49mah2x Приветни (Черниговн область) 0 980022 8669575 2022-08-03T11:30:05Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Приветни |шен цӀе = {{lang-ua|Самсони}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам =...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Приветни |шен цӀе = {{lang-ua|Самсони}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Приветни''' ({{lang-ua|Самсони}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 96xw7aqnstv0a7hrrhlli1o5uhthhmv 8669576 8669575 2022-08-03T11:31:52Z Takhirgeran Umar 1134 /* Лакхара дакъа */ wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Приветни |шен цӀе = {{lang-ua|Привітне}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Приветни''' ({{lang-ua|Привітне}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} ltwrh9c58doxlz9upjat021y9iomcir Пушкари (Козелецан кӀошт) 0 980023 8669577 2022-08-03T11:33:50Z Takhirgeran Umar 1134 Керла агӀо: «{{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Пушкари |шен цӀе = {{lang-ua|Пушкарі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |...» wikitext text/x-wiki {{НБМ-Украина |статус = эвла |нохчийн цӀе = Пушкари |шен цӀе = {{lang-ua|Пушкарі}} |герб = |байракх = |пачхьалкх = Украина |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |пачхьалкхан картин барам = |регионан картин барам = |кӀоштан картин барам = |регион = Черниговн область |регион таблицехь = Черниговн область |кӀоштан тайпа = Муниципалан кӀошт |кӀошт = Козелецан кӀошт |кӀошт таблицехь = Козелецан кӀошт{{!}}Козелецан кӀошт |йуьртан меттиган тайпа = йуьртан меттиг |йуьртан меттиг = |йуьртан меттиг таблицехь = |йукъара йекъайалар = |коьртан тайпа = |корта = |йиллина терахь = |дуьххьара хьахор = |хьалхара цӀерш = |статус йелла терахь = |майда = |хӀордан тӀегӀанал локхалла = |бахархой = |бахархой ларар шо = |луьсталла = |агломераци = |къаьмнийн хӀоттам = |динан хӀоттам = |бахархойн цӀерш = |поштан индекс = |поштан индексаш = |сахьтан аса = UTC+2, аьхка UTC+3 |автомобилан код = CB, IВ / 25 |телефонан код = |идентификаторан терахьаш = |категори Commons чохь = |сайт = }} '''Пушкари''' ({{lang-ua|Пушкарі}}) — [[Украина|Украинин]] [[Черниговн область|Черниговн областан]] [[Козелецан кӀошт]]ара эвла. == Климат == Кхузахь климат барамехь континентан ю, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шаран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан). == Cахьтан аса == Кхузахь лела шолгӀачу сахьтан асанан хан (киевн хан) - UTS+2 (аьхкенан мур - UTS+3). Хан лараран низам леладо Украинин правительствон сацамца, хӀора шарахь сахьт хьовзадо мартан тӀаьххьарчу кӀиранбуса 3:00 сахьт долуш цхьаьна сахьтана хьалха, ткъа октябран тӀаьххьарчу кӀиранбуса 4:00 цхьа сахьт юхахьовзадо<ref name="mind">{{cite web|url = https://mind.ua/ru/news/20195439-zavtra-nochyu-ukraina-perejdet-na-letnee-vremya-kak-perevodit-chasy |title = Завтра ночью Украина перейдет на летнее время: как переводить часы|publisher = mind.ua|date = 29-3-2019|accessdate = 2020-12-14|archiveurl = |archivedate = }}</ref>. == Билгалдахарш == {{Билгалдахарш}} == Хьажоргаш == * [http://ukrindex.ru/27/0.html Черниговн областан индексаш] {{Козелецан кӀошт}} [[Категори:Козелецан кӀоштан нах беха меттигаш]] {{Ukraine-geo-stub}} 4lvfkvsm0j2cdllinrhr2h3lyobkdno